Zanim wkroczy specjalista

Agnieszka Wentrych

Zanim wkroczy specjalista...

JAK POMÓC PRZEDSZKOLAKOWI W TRUDNYCH SYTUACJACH. PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELI I RODZICÓW

Zanim wkroczy specjalista Jak pomóc przedszkolakowi w trudnych sytuacjach. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców.

Autor:

Agnieszka Wentrych Redakcja merytoryczna:

Maria Broda-Bajak Korekta:

Małgorzata Szewczyk Skład:

Wojciech Wolak Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o., 2016 Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN 978-83-64631-64-1 Kraków 2016

Wydawca:

CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3 30-437 Kraków tel. 12 631 04 10

www.blizejprzedszkola.pl

Dzieci i ich emocje Nie porzucajcie mnie tutaj!

Adaptacja przedszkolna dziecka

By niejadek zjadł...

Problemy z jedzeniem u dzieci

„Wirus TIK”.

Ryzyko uzależnienia dzieci od telewizji i urządzeń multimedialnych

Co dzieci wiedzą o swojej seksualności?

Rozwój psychoseksualny dziecka i onanizm dziecięcy

Czy Karol i Kinga nie potrafią mówić?

O mutyzmie wybiórczym – rozmowa ze specjalistą

9 22 34 46 56

Dzieci w relacjach Gdy dziecko bawi się samo.

Dzieci izolujące się oraz izolowane

„Prawo dżungli” w przedszkolu.

Zachowania agresywne u dzieci

Gdzie jest granica dla dziecięcego „nie”?

Problem dyscypliny

„Syndrom Pinokia”, czyli dlaczego dziecko kłamie?

Rozwój moralny u dzieci

Zawsze najlepszy „gracz”?

Jak dzieci reagują na niepowodzenia

65 78 88 95 105

Dzieci w rodzinie To nie jest twoja wina!

Rozstania w rodzinie – jak wesprzeć dziecko oraz rodziców?

Kiedy ktoś z rodziny odchodzi na zawsze. Śmierć i umieranie w rodzinie dziecka

Euroemigracja rodzica.

Jakie ma znaczenie dla dziecka oraz rodziny?

Przemoc nienamacalna.

Symptomy przemocy wobec dzieci

Trudne dorosłych rozmowy.

Jak rozmawiać z rodzicami?

115 121 129 140 153

Od Autorki Ile dzieci – tyle historii. Niektóre z nich bywają trudne, skomplikowane, a my – nauczyciele i rodzice – nie zawsze wiemy, jak reagować. W jaki sposób wesprzeć dziecko? Kiedy wystarczą nasze działania, a kiedy zwrócić się z prośbą o pomoc do specjalisty?

Publikacja ta została zainspirowana potrzebami zgłaszanymi przez nauczycieli oraz rodziców dzieci w wieku przedszkolnym. Powstała w odpowiedzi na ich pytania i wątpliwości formułowane w listach, czy podczas codziennych rozmów.

Jej tematyka odnosi się do trudnych sytuacji, z którymi nauczycielom i rodzicom przedszkolaków przychodzi się mierzyć – do kłopotów dzieci, które manifestują się określonymi zachowaniami. Książka ta podpowiada, jak rozumieć te zachowania, w jaki sposób na nie reagować i jak wspierać dziecko; jak, będąc nauczycielem, rozmawiać z rodzicami i nawiązywać z nimi współpracę; w jakich sytuacjach interwencja na poziomie przedszkola i środowiska domowego będzie wystarczająca, a kiedy konieczne może się okazać wsparcie specjalisty: psychologa, logopedy, lekarza, opiekuna socjalnego, konkretnej instytucji administracyjnej.

Każdy rozdział traktuje o konkretnym problemie. Większość z nich została podzielona na sekcje (co pomaga w szybkim znalezieniu potrzebnych informacji) i opiera się na następującym schemacie:  PROBLEM – krótka charakterystyka zagadnienia;  DIAGNOZA, CZYLI ROZPOZNANIE PROBLEMU – omówienie podstawowych informacji teoretycznych, wyjaśnienie mechanizmu powstawania problemu, wskazanie objawów pomagających go zakwalifikować;  CO ROBIĆ? PORADY PRAKTYCZNE – konkretne wskazówki dla nauczycieli oraz rodziców dotyczące postępowania w danej sytuacji problemowej;  KIEDY ZGŁOSIĆ SIĘ PO POMOC DO SPECJALISTY? – omówienie objawów wskazujących na konieczność interwencji specjalistycznej;  DOBRY POMYSŁ! – dla nauczycieli: gotowe materiały do pracy z dziećmi lub rodzicami oraz propozycje i inspiracje, służące wspieraniu dziecka w środowisku przedszkolnym; dla rodziców: cenne wskazówki do wdrożenia;  GDZIE ZNALEŹĆ WIĘCEJ INFORMACJI/MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE – odnośniki do materiałów, które wykorzystano podczas przygotowywania publikacji, a także źródła, z których można skorzystać, w celu zdobycia dodatkowych informacji.

Nauczycielu! Rodzicu! Publikacja ta powstała, jako odpowiedź na Twoje pytania i wątpliwości. Mam nadzieję, że będzie stanowić dla Ciebie zarówno trafne wsparcie teoretyczne, jak i autentycznie pomocne narzędzie praktyczne.

Agnieszka Wentrych

Dzieci i ich emocje

Nie porzucajcie mnie tutaj!

Adaptacja przedszkolna dziecka

PROBLEM: Przygotowując dziecko na rozpoczęcie edukacji przedszkolnej, należy zadbać o to, by przygotować także rodziców na „posłanie dziecka w wielki świat”. Co stanowi podstawę pomyślnej adaptacji przedszkolnej malucha?

Przystosowanie rodziców do rozdzielenia się z dzieckiem. Adaptacja przedszkolna nie dotyczy wyłącznie dziecka, obejmuje także jego rodziców. Dzieci łatwiej przechodzą proces przedszkolnego przystosowania, jeśli ich rodzice są gotowi towarzyszyć im na kolejnym etapie rozwoju. Wydaje się, że dzieci, które ujawniają problemy w adaptacji przedszkolnej to przede wszystkim te, których rodzice „źle znoszą” wprowadzanie malucha w nowe doświadczenie rozwojowe, jakim jest pójście do przedszkola.

DIAGNOZA, CZYLI ROZPOZNANIE PROBLEMU: Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej to zazwyczaj duża zmiana w życiu dziecka i jego rodziny. Wprowadzanie „dużej zmiany” wymaga odpowiedniego czasu i odpowiednich warunków. Przywykanie (in. adaptacja) do zmian to proces zależny od wielu czynników i okoliczności, ale także między innymi od temperamentu człowieka. Dlatego czas potrzebny na adaptację przedszkolną będzie różny w zależności od charakteru dziecka i jego rodziny. Jedne dzieci będą przechodzić ten proces łagodnie, inne bardziej burzliwie.

Doświadczeni nauczyciele przedszkola zauważają, że okres 3 miesięcy jest to przeciętny czas potrzebny, aby dziecko dobrze i swobodnie poczuło się w nowej sytuacji: uczęszczania do przedszkola.

Jeśli proces adaptacji przedszkolnej nie zakończy się po upływie 5-6 miesięcy – mimo wsparcia udzielanego dziecku oraz rodzicom przez nauczycieli przedszkola – konieczna może okazać się pomoc specjalistyczna. Być może istnieją poważniejsze trudności w rozwoju dziecka lub jego rodzina znajduje się w sytuacji kryzysowej. Warto wówczas zachęcić rodziców do skorzystania z fachowej pomocy (na przykład konsultacji psychologicznej).

9

Objawy trudności adaptacyjnych Objawy trudności adaptacyjnych dziecka w przedszkolu bywają bardzo różne i chyba nikt nie zna ich tak dobrze, jak nauczyciele przedszkola. Począwszy od płaczu i niezgody na rozstanie z rodzicem, poprzez nieustanny szloch w ciągu dnia, unikanie kontaktu, odmowę jedzenia, korzystania z toalety, udziału w zabawach, udania się na drzemkę (tzw. „leżakowanie”), aż po objawy somatyczne: nudności, wymiotowanie, ból brzucha, biegunka, zmoczenie się lub zanieczyszczenie. Czasami zachowania dziecka mogą przybierać postać „acting-out-u”, czyli odreagowywania poprzez zachowanie agresywne, kierowane wobec innych dzieci lub nauczyciela. Poważniejsze problemy adaptacyjne malucha dają objawy manifestujące się także w środowisku domowym.

Zachowanie dziecka może ulegać dużym zmianom – staje się ono na przykład dużo bardziej pobudzone, buntuje się, wyraża silną złość, której przyczyna jest dla rodzica nieuchwytna. Dziecko może ujawniać nasilone problemy z apetytem, moczyć się w nocy, wstrzymywać wypróżnianie, reagować silnym lękiem przy każdej próbie oddzielenia od rodziców.

Problem „pozornej” adaptacji Opisane objawy mogą występować także u dzieci, których adaptacja do przedszkola jest tylko „pozorna”. Oznacza to, iż w przedszkolu maluch nie sprawia trudności swoim zachowaniem, jest bardzo posłuszny i podporządkowany.

Dziecko „pozornie zaadaptowane” może zachowywać się w sposób spokojny, wyciszony, czasem wycofany – np. biernie uczestniczy w zajęciach, jest małomówne, apatyczne (choć nie płacze), słabo okazuje emocje, raczej rzadko się uśmiecha. Trudności w zachowaniu dziecka pojawiają się natomiast w warunkach domowych, gdzie maluch odreagowuje swoje uwewnętrznione napięcie. Może czynić to w sposób „jawny” poprzez zachowanie opozycyjne, agresywne, wybuchowe, impulsywne. W przypadku niektórych dzieci pojawiają się natomiast objawy „pośrednie” – somatyzacje.

Symptomy problemów adaptacyjnych manifestujące się u rodziców Sygnały problemów z adaptacją przedszkolną mogą być dostrzegalne również w zachowaniu rodziców. Niektórzy rodzice płaczą razem z dzieckiem przy porannym rozstaniu, przedłużają chwilę przebywania w szatni lub w korytarzu, gdzie prowadzą z dzieckiem negocjacje – obiecują nagrody lub straszą karami, wchodzą razem z dzieckiem do sali lub zaglądają do niej przez okno, sprawdzając czy maluch przestaje płakać. W skrajnych przypadkach rodzice mogą dzwonić codziennie do przedszkola, pytając o dziecko, wyposażać malucha w telefon, aby mógł zadzwonić do nich „w razie potrzeby”, lękowo kontrolować i sprawdzać warunki opieki przedszkolnej, wykazując dużą nieufność wobec personelu, żywienia, zabezpieczeń budynku itp.

10

CO ROBIĆ?

– PORADY PRAKTYCZNE DLA RODZICÓW

• Zatroszcz się o emocje dziecka.

Opowiadaj dziecku o przedszkolu. Pamiętaj, by mówić pozytywnie, przedstawiać czas w przedszkolu jako codzienną, ciekawą przygodę, która jest dla dzieci przyjemna i naturalna. Mów o przedszkolu w sposób opisowy – to pomoże maluchowi zwizualizować, wyobrazić sobie, co będzie się tam działo, pomoże mu się przygotować, oswoić z nowym planem dnia. Mów nie tylko o tym, co dziecko będzie robić w przedszkolu, ale także o tym, co Ty będziesz wtedy robić w pracy lub w domu. Opowiedz o tym, kiedy się znów spotkacie i jak spędzicie popołudnie lub wieczór. Płacz dziecka w momencie rozstania z Tobą w przedszkolu nie musi oznaczać odmowy pozostania tam. Postaraj się rozpoznać potrzeby dziecka – czy płacz może wiązać się z miejscem, nauczycielem, innym dzieckiem? A może jest raczej reakcją na Twoją obawę (o dziecko, o siebie, bo czujesz się opuszczona/ny w życiu)? Być może doświadczasz poczucia winy i smutku w związku z posyłaniem dziecka do przedszkola? Staraj się pokazać dziecku, że jesteś szczęśliwym rodzicem. Nie szukaj usprawiedliwień i uzasadnień, nie obarczaj „winą” za rozstanie osób trzecich lub okoliczności. Nigdy też nie „strasz” dziecka przedszkolem.

• Zaglądnij do własnych emocji.

Zastanów się, czy w związku z posyłaniem dziecka do przedszkola przeżywasz nieuzasadnione obawy lub poczucie winy. Zadbaj o własne poczucie bezpieczeństwa w tej sytuacji: po pierwsze – jeśli masz wybór – zdecyduj się na to przedszkole, które podczas wizyty zapoznawczej lub dni otwartych spodobało się dziecku najbardziej; po drugie – upewnij się, że ufasz opiekunom w przedszkolu oraz darzysz zaufaniem instytucję jako taką. Jeśli masz przykre wspomnienia związane z własnym pobytem w przedszkolu w okresie dzieciństwa – uświadom je sobie, przemyśl lub przedyskutuj/przepracuj z zaufaną osobą, terapeutą, psychologiem. Staraj się być „zapobiegliwy”, przygotuj całe „przedsięwzięcie” (wyprawianie do przedszkola) pod względem organizacyjnym, aby uniknąć niepotrzebnych napięć. Ćwicz opanowanie, spokój i równowagę. Zwróć uwagę na korzyści, jakie edukacja przedszkolna może przynieść Twojemu dziecku.

• Stopniuj trudności (oswajanie).

Uniwersalna „metoda małych kroków” może się bardzo dobrze sprawdzić w procesie adaptacji przedszkolnej dziecka i rodziców. Można ją rozpocząć nawet kilka miesięcy przed oficjalnym rozpoczęciem przez dziecko edukacji 11

przedszkolnej. Warto wziąć pod uwagę więcej niż jedno przedszkole i odwiedzić wcześniej każdą placówkę, aby dokonać rekonesansu. Jeśli jesteś w stanie wygospodarować czas, udaj się w takie odwiedziny najpierw bez dziecka – zasięgnij informacji w kwestiach formalnych i praktycznych, dowiedz się, czy i kiedy przedszkole organizuje dzień otwarty lub tak zwane warsztaty adaptacyjne dla przyszłych przedszkolaków. Następnie odwiedź te miejsca razem z dzieckiem – zwróć uwagę na jego reakcję na nauczycieli oraz budynek, sale, plac zabaw – to pomoże podjąć decyzję w kwestii wyboru przedszkola. Pierwsze doświadczenia dziecka w przedszkolu mogą mieć charakter „prób”, odbywających się w roku szkolnym, poprzedzającym pójście malucha do przedszkola. Początkowa próba może polegać na tym, że wspólnie weźmiecie udział w jakiejś zabawie organizowanej w przedszkolu, na przykład na placu zabaw. Kolejna próba to pozostawienie dziecka w grupie przedszkolnej na 1-2 godziny, podczas gdy Ty zrobisz zakupy lub załatwisz inne „ważne sprawy”. W trzecim etapie dziecko może spróbować spędzić w przedszkolu kilka godzin – na przykład od rana do obiadu. Wykorzystanie tego sposobu zależy od ustaleń organizacyjnych przedszkola, jednak z pewnością każda placówka dysponuje własną „ofertą adaptacyjną”, z której warto skorzystać.

• Wspólnie z dzieckiem baw się i czytaj.

Nauka „rozdzielania” dziecka od rodziców może rozpocząć się już w wieku niemowlęcym od zabawy w „chowanego”, podczas której maluch przygotowuje się na nieobecność i powrót mamy lub taty. Ze starszymi dziećmi można także odgrywać „zabawę w przedszkole” przy użyciu lalek i maskotek.

Doskonałą pomocą są bajki, mówiące o rozstawaniu dziecka z rodzicem na czas jego wyjazdu lub pobytu w pracy czy też wprost o pierwszych doświadczeniach bohaterów w przedszkolu. Treść bajki można potem wspólnie opowiadać, a także posługiwać się przypomnieniem przygód bohatera w odpowiedniej sytuacji. Doskonale do tego celu nadają się publikacja Karoliny Turek, Wkrótce będą przedszkolakiem. Książka wprowadzająca dziecko w świat przedszkola, Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2015 (książka do czytania z dziećmi, która w sposób przystępny ukazuje barwną, przedszkolną rzeczywistość); czy płyta CD Bo w przedszkolu jest jak w domu. Piosenki i bajki dla maluszków ułatwiające adaptację w przedszkolu, Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków (tekst jednej ze znajdującej się na niej bajek został zamieszczony na końcu rozdziału).

• Zadbaj o dostateczną samodzielność dziecka.

Przed startem w przedszkolu naucz dziecko sprawnie i samodzielnie: ubierać się i zdejmować wierzchnie ubranie, spożywać posiłek, sprzątać zabawki, korzystać z toalety. Zwróć uwagę, aby dziecko potrafiło używać różnych naczyń i sztućców, aby potrafiło skorzystać z toalety w różnych miejscach (aby nie 12

było przywiązane wyłącznie do swojego talerzyka lub nocniczka), i wreszcie aby potrafiło powiedzieć dorosłemu o tym, czego potrzebuje.

• Posłuchaj nauczyciela.

Skorzystaj z doświadczenia pedagogicznego wychowawcy w przedszkolu.

Uwzględnij jego sugestie i wskazówki, które mogą pomóc Tobie i dziecku w momencie rozstawania się rano w przedszkolu.

• Postaraj się o odpowiednią frekwencję dziecka w przedszkolu.

Jeśli systematycznie powtarzamy jakąś czynność, przechodzi ona w nawyk.

Jeśli regularnie odwiedzamy początkowo nowe dla nas miejsce, poznajemy je i oswajamy się z przebywaniem w nim. Jeśli często spotykamy się z nieznajomymi osobami, przestają być dla nas obce. Aby maluch szybko „przyzwyczaił się” do przedszkola, trzeba zadbać o to, by uczęszczał na zajęcia regularnie. Równie ważna jest stałość rytmu dnia dziecka w przedszkolu. Kiedy dziecko przyprowadzane jest i odbierane z przedszkola w „przypadkowe” dni i o różnych porach, prawdopodobnie zdecydowanie trudniej będzie mu zaadaptować się do tego miejsca, przyzwyczaić do planu zajęć, nawiązać dobre relacje i współpracę z nauczycielami oraz innymi dziećmi.

CO ROBIĆ?

– PORADY PRAKTYCZNE DLA NAUCZYCIELI

Nieudana, czyli przedłużająca się adaptacja przedszkolna, której towarzyszą przykre emocje dziecka oraz trudności w jego zachowaniu, wymaga interwencji na „poziomie” zarówno dziecka, jak i rodziców.  Jak pracować z dzieckiem w przedszkolu?

Nauczyciele znają różne sposoby wspierania procesu adaptacji przedszkolnej dzieci. Wiedzą, jak pomocny jest mechanizm naśladowania i identyfikacji z grupą, jak ważna jest klarowność zasad i konsekwencja w ich przestrzeganiu. Zdarza się jednak, iż nie zważamy wystarczająco na emocje dziecka.

Dziecku wolno manifestować swoją złość, smutek lub strach, zasługuje ono na zrozumienie i wysłuchanie.

• Empatyzuj. Czasami wystarczy wczuć się w przeżycia dziecka oraz uświadomić sobie ograniczenia jego dziecięcego rozumowania, a wówczas sposób na udzielenie mu właściwego wsparcia okaże się oczywisty.

13

• Zapewnij dziecku czas i miejsce na krótką rozmowę i wysłuchanie go: opowiedz mu o tym, co będzie się zaraz działo w przedszkolu i o tym, co robią teraz jego rodzice; spróbuj poznać jakiś zwyczaj panujący w codziennym życiu domowym dziecka i się do niego odwołać podczas rozmowy lub zajęć z maluchem.

• Pomóż dziecku zorganizować czas, tak aby było zajęte ulubioną czynnością lub zabawą z innymi dziećmi; narysuj z dzieckiem rysunek dla rodziców.

• Pozwól maluchowi mieć ze sobą w przedszkolu jakiś przedmiot, który będzie mu przypominał o rodzicach.

• Przytul i pociesz dziecko, gdy tego potrzebuje, pamiętaj o uśmiechu i miłym słowie.

• Organizuj zajęcia sprzyjające adaptacji. Możesz skorzystać np. z propozycji zawartych w pozycji A u nas w przedszkolu... Zbiór scenariuszy zajęć adaptacyjnych, red. M. Broda-Bajak, wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2015.  Jak rozmawiać z rodzicami?

• Codziennie miej do przekazania rodzicom przynajmniej jedną dobrą wiadomość o postępach dziecka lub pochwałę zachowania malucha.

• Nie krytykuj, nie oceniaj dziecka i rodziców z pozycji „eksperta” – bądź raczej nastawiony na słuchanie i odpowiadanie na pytania oraz wątpliwości rodzica. Jeśli musisz porozmawiać z dorosłym o trudnościach malucha, nie rób tego w obecności dziecka, aby nie wzmacniać jego lęku.

• Kiedy rodzice wykazują potrzebę porozmawiania o swoich uczuciach, poświęć im czas i staraj się pokazać, że mogą być spokojni o bezpieczeństwo dziecka w przedszkolu.

Dzień Otwarty dla Rodziców W tym dniu w przedszkolu uruchomiony jest specjalny, całodniowy dyżur dla rodziców. Wyznaczone osoby prowadzą konsultacje osobiste, telefoniczne, internetowe (np. poprzez pocztę internetową, komunikator internetowy lub portal społecznościowy, na którym przedszkole ma założony profil). Rodzice mogą odwiedzić placówkę w dogodnych dla siebie godzinach, przed lub po pracy. Mają okazję, by dobrze poznać miejsce i jego działanie: wyposażenie, infrastrukturę, nauczycieli, organizację zajęć. Również w tym dniu, najlepiej w godzinach popołudniowych, odbywać się będzie krótki Warsztat Adaptacyjny dla Rodziców (propozycja przykładowego warsztatu została zamieszczona na końcu rozdziału).

Dobry pomysł dla nauczycieli

14

• Wzmocnij i doceń wysiłek wychowawczy rodziców, a potem przekaż im praktyczne wskazówki, jak mogą wesprzeć dziecko. Zachęć rodziców do współpracy – opowiedz o zwyczajach panujących w przedszkolu i poproś, aby stosownie do możliwości, spróbowali przećwiczyć je także w domu.

• Zorganizuj warsztaty adaptacyjne dla rodziców (propozycja przykładowego warsztatu została zamieszczona na końcu rozdziału) – na przykład podczas Dnia Otwartego dla Rodziców.

KIEDY

ZGŁOSIĆ SIĘ PO POMOC DO SPECJALISTY?

• „Problemy adaptacyjne” dziecka trwają zbyt długo. Jeśli po upływie około pół roku, dziecko i rodzice nadal doświadczają dużych trudności w rozstaniu się, może to oznaczać poważniejszy problem. Być może konieczna będzie praca terapeutyczna nad relacją („więzią”) między rodzicami i maluchem oraz nad poczuciem bezpieczeństwa u poszczególnych członków rodziny. Czasami trudności adaptacyjne dziecka mogą towarzyszyć sytuacji kryzysu, jakiego doświadcza rodzina – takie sytuacje nierzadko wymagają interwencji specjalistycznej.

• Nauczyciele wyczerpali już wszelkie sposoby wspierania dziecka i rodziny, a dziecko nadal nie radzi sobie w przedszkolu. Wówczas istnieje uzasadnione przypuszczenie, że trudności adaptacyjne malucha mają głębsze podłoże i wskazane będzie udzielenie dziecku oraz rodzinie pomocy specjalistycznej.

• Wiadomo lub przypuszcza się, że trudności dziecka mogą wynikać z poważnych problemów rodzinnych lub zdrowotnych dziecka. Czasami rodzice doświadczając kryzysu w rodzinie, stają się „bezradni”. Nie myślą o szukaniu pomocy lub nie wiedzą, jak o nią poprosić. Czasami wykazują gotowość przyjęcia wsparcia, ale nie potrafią określić, jakiego wsparcia potrzebują i gdzie mogą je znaleźć. Wówczas warto wskazać im właściwe miejsce. Może to być poradnia psychologiczno-pedagogiczna, ośrodek pomocy społecznej, ośrodek interwencji kryzysowej itp.

GDZIE ZNALEŹĆ WIĘCEJ INFORMACJI/MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE: 1) Filliozat I., W sercu emocji dziecka. Jak rozumieć i wspierać swoje dziecko, Wyd. Esprit, Kraków 2009.

2) Turek K., Niekończąca się historia...Poradnik dla rodziców o tym, jak wprowadzić dziecko w świat przedszkola, Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2015.

3) www.polskieradio.pl/18/4388/Artykul/1587497,Pora-do-przedszkola (17.10.2016) 15

Warsztat Adaptacyjny dla Rodziców Przedszkolaka

Opracowała: Agnieszka Wentrych Czas trwania: 45-60 min.

Prowadzący: nauczyciel przedszkola Adresaci: rodzice dzieci aplikujących do przedszkola

 Zapoznanie się uczestników – zadanie wprowadzające w temat spotkania. Nauczyciel przedstawia się rodzicom i prosi kolejno każdego z nich o przedstawienie się. Następnie zaprasza rodziców do udzielenia odpowiedzi na trzy pytania (mogą rozpocząć osoby chętne, następnie nauczyciel zachęca i zaprasza do wypowiedzi pozostałych rodziców): • Jak opisaliby Państwo swoje dziecko w 3-5 zdaniach?

• Jakie korzyści, Państwa zdaniem, może przynieść Państwa dziecku edukacja przedszkolna?

• W jaki sposób, według Państwa, można przygotować dziecko na rozpoczęcie edukacji przedszkolnej?  Zamiana ról – ćwiczenie empatii. Rodzice proszeni są o to, aby spróbowali „zamienić się miejscem z dzieckiem” – wczuć w jego sytuację, doświadczyć jego uczuć, przyjąć jego sposób rozumienia i rozumowania rzeczywistości.

Otrzymują kartki i długopisy, na których zapisują krótkie odpowiedzi na następujące zagadnienia: • Co moje dziecko może wiedzieć na temat przedszkola? (Jakie może mieć wyobrażenia o przedszkolu?)

• Co może czuć moje dziecko w związku z pójściem do przedszkola?

• Co może być dla dziecka trudnością w związku ze startem w przedszkolu?

• Co może być ważne dla mojego dziecka, aby chętnie uczęszczało do przedszkola?

Na koniec nauczyciel zachęca rodziców do spontanicznego podzielenia się swoimi refleksjami. Wskazówka: Warto przygotować kartki z już nadrukowanymi pytaniami. Usprawni to przebieg ćwiczenia.

16

 Miniwykład z zakresu psychoedukacji – prezentacja treści. Nauczyciel przedstawia rodzicom kilka porad profilaktycznych (nawiązując jednocześnie do problemów, które zostały zgłoszone w powyższym ćwiczeniu) – według punktów, opisanych wyżej w niniejszym rozdziale: • Zatroszcz się o emocje dziecka.

• Zajrzyj do własnych emocji.

• Stopniuj trudności (oswajanie).

• Wspólnie z dzieckiem baw się i czytaj.

• Zadbaj o dostateczną samodzielność dziecka.

• Posłuchaj nauczyciela.

• Postaraj się o odpowiednią frekwencję dziecka w przedszkolu.  Dzielenie się doświadczeniami – dyskusja grupowa. Nauczyciel moderuje toczącą się w grupie dyskusję w oparciu o następujące zagadnienia: • Jakie są Państwa wspomnienia z przedszkola (pozytywne lub negatywne)?

• Jakie wsparcie otrzymywali wówczas Państwo od osób dorosłych?

• Jakie sposoby wspierania dziecka w adaptacji przedszkolnej są Państwu znane?

• Po czym rozpoznaliby Państwo czy dziecko dobrze czuje się w przedszkolu?

• Co zrobiliby Państwo w sytuacji, gdyby zauważyli Państwo u dziecka niepokojące zmiany w zachowaniu?  Ważne dla was, ważne dla nas – pytania oraz informacje organizacyjne. Nauczyciel pozostawia rodzicom czas do stawiania pytań, które zrodziły się podczas spotkania oraz przedstawia informacje organizacyjne.

Wskazówka: Aby nie zajmować cennego czasu rodziców – warto informacje organizacyjne przedstawić w formie wydruków, który otrzyma każda osoba przybyła na spotkanie oraz pozostawić swój adres e-mailowy, aby rodzice mieli możliwość dopytania o interesujące ich kwestie.  Podsumowanie. Nauczyciel, dziękując rodzicom za przybycie i aktywny udział w zajęciach, może także przekazać im publikacje, jako miły upominek, które ułatwią przygotowanie ich dziecka do pójścia do przedszkola.

Taką publikacją jest m.in. książka autorstwa Karolina Turek, Niekończąca się historia... Poradnik dla rodziców o tym, jak wprowadzić dziecko w świat przedszkola, Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2015.

17