ZOO w filharmonii by BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Izabella KlebaĹ&#x201E;ska

Wprowadzanie muzyki klasycznej na zajÄ&#x2122;ciach w przedszkolu

Zoo w filharmonii.

Wprowadzanie muzyki klasycznej na zajęciach w przedszkolu Autor:

Izabella Klebańska

Redakcja merytoryczna:

Maria Broda-Bajak

Producent wydawniczy:

Wojciech Wolak

Korekta:

Joanna Fortuna

Projekt okładki:

Dorota Prończuk

Na płycie dołączonej do książki wykorzystano utwory ze zbiorów „NAXOS – producent i wydawca muzyki klasycznej” (konspekty 1-5 oraz 10-18), DUX Recording Producers (konspekt 9). Pozostałe utwory zostały wyprodukowane przez CEBP 24.12 Sp. z o.o.: Pstrąg (F. Schubert) – śpiew: Iga Piorunowicz; akompaniament: Dagmara Cerek. Duet kotów (G. Rossini) – śpiew: Iga Piorunowicz, Sylwia Zelek; akompaniament: Dagmara Cerek. Motyle op. 2 (R. Schumann) – wykonanie: Dagmara Cerek. ISBN 978-83-65915-08-5 Copyright © CEBP 24.12 Sp. z o.o. Kraków 2018

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.

Wydawca:

CEBP 24.12 Sp. z o.o. 30-437 Kraków, ul. Kwiatowa 3

www.blizejprzedszkola.pl

Spis treści Od Autorki

1) Wstęp

i Marsz królewski lwa

2) Kogut

i kury

3) Taniec

kurcząt w skorupkach

4) Łabędź

5) Słoń

6) Duet

kotów

7) Pstrąg

8) Motyle

9) Kukułka

10) Lot

trzmiela

11) Żółwie

12) Gnom

13) Kangury

14) Jezioro

łabędzie: Temat przewodni

15) Jezioro

łabędzie: Taniec czterech łabędzi

16) Kukułka

w głębi lasu

17) Ptaszarnia

18) Akwarium

Od Autorki Nikt z nas nie rodzi się melomanem. Gust muzyczny kształtuje się od najwcześniejszych lat i dlatego tak ważne jest zaznajamianie dzieci z literaturą muzyczną i budowanie pozytywnych konotacji. Po co? Po to, byśmy nauczyli się słuchać i czerpać z tego przyjemność, a jednocześnie wykorzystywać terapeutyczne działanie muzyki – prowadzące do wyciszenia i rozładowania emocji. Celem ogólnym tej publikacji jest rozwój percepcji i ekspresji muzycznej poprzez zapoznanie dzieci z wybranymi utworami muzyki klasycznej – osłuchanie i uwrażliwienie na rodzaj i brzmienie utworów. Składa się na nią książka z 18 propozycjami zajęć muzyczno-ruchowych, które przeznaczone są do realizacji z dziećmi pięcio- i sześcioletnimi. Do książki został dołączony komplet kilkudziesięciu wydrukowanych fotografii. Zamieszczono w niej także link do pobrania zestawu kart prac i innych pomocy (przeznaczonych do samodzielnego wydruku). Wraz z książką otrzymujecie Państwo płytę CD, na której znalazło się 18 utworów stanowiących punkt wyjścia do realizacji opisanych zajęć. Propozycje te mają za zadanie:  rozbudzić zainteresowanie muzyką klasyczną;  zapoznać z wybranymi utworami literatury muzycznej;  rozwinąć umiejętności słuchania muzyki klasycznej;  uwrażliwić na zmiany charakteru i brzmienia muzyki;  przybliżyć wybrane określenia wykonawcze;  zachęcić do tworzenia własnych improwizacji muzycznych;  przekazać podstawową wiedzę o instrumentach muzycznych, a także uwrażliwić na ich dźwięk i barwę;  umożliwić poznanie krótkich biogramów wybranych kompozytorów muzyki klasycznej;  wdrażać do uważnego słuchania tekstu literackiego;  rozwijać myślenie logiczne i abstrakcyjne;  stwarzać okazje do swobodnej ekspresji ruchowej. Zalecane jest, aby scenariusze realizować w kolejności chronologicznej. Mam nadzieję, że udział w zajęciach przeprowadzonych w oparciu o przygotowane przeze mnie propozycje sprawi przyjemność zarówno ich małym uczestnikom, jak i prowadzącym. 5

Konspekt 1.

Wstęp i Marsz królewski lwa

 Cele szczegółowe:  rozpoznawanie zmian brzmienia i charakteru muzyki w utworze;  poznanie wybranych instrumentów smyczkowych (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontra-

bas) i klawiszowych (fortepian);

 poznanie szczegółowej budowy fortepianu;  wprowadzenie określenia wykonawczego maestoso (wym. maestozo – poważnie, majesta-

tycznie);

 rozwijanie ekspresji wokalnej, ruchowej i plastycznej;  poznanie biogramu kompozytora Camille’a Saint-Saënsa.

 Pomoce do zajęć:

 płyta CD „Zoo w filharmonii”;  fotografie zwierząt (lew, słoń, kangur, motyl, pstrąg, kukułka, łabędź)*;  fotografie instrumentów (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas, fortepian, flet poprzecz-

ny, trójkąt)*;  zestaw ilustracji do wykonania symbolicznego zapisu obrazkowego utworu (odcisk łapy lwa, otwarta paszcza z zębami)**;  dzwonki chromatyczne (opcjonalnie);  instrumenty perkusyjne (bębenki, klawesy, tamburyna, marakasy);  fotografie szczegółowe przedstawiające budowę fortepianu**;  taśma miernicza o długości co najmniej sześciu metrów;  karta pracy z fortepianem** oraz kredki (dla każdego dziecka). * Fotografie zwierząt i instrumentów muzycznych znajdziesz w pakiecie stanowiącym część publikacji. ** Pomoce dydaktyczne do samodzielnego wydruku pobierzesz bezpłatnie ze strony www.blizejprzedszkola.pl/zoo.

 Opis przebiegu zajęć:

Dzień dobry Dzień dobry

1. Powitanie muzyczne. Nauczyciel śpiewa powitanie, wskazując jednocześnie dłonią wysokość dźwięków (lub taktuje na 2/4), a dzieci mu odpowiadają. sł. i muz. Izabella Klebańska Dzień dobry sł. i 2muz. Izabella Klebańska

4    42 Dzień   Dzień

9 9

    Dzień  

      dob ry! dob ry!

      dob ry!

   (Dzień  (Dzień

   (Dzień 

      dob ry!)

     zy ka  Już mu

dob ry!)

Już

      dob ry!)

  A

sł. i muz. Izabella Klebańska

zy ka

     mu zy ce  w

    (pięk nie

   brzmi.) 

(pięk nie

brzmi.)

   (ja i

   ty.) 

dob ry! – prezentacja (Dzień dob ry!) A w mutytułu. zy ce Nauczyciel (ja i tylko ty.) poka2. „ZooDzień w filharmonii” płyty i wyjaśnienie jej zuje płytę, bez odtwarzania utworów. Następnie przeprowadza krótką rozmowę na temat tytułu płyty w oparciu o pytania:  Czy byliście w filharmonii?  Co to jest filharmonia?  Czy byliście w zoo?  Jakie widzieliście tam zwierzęta?  Które zwierzę podobało się wam najbardziej?  Które zwierzę uważane jest za najważniejsze i dlaczego? Następnie spośród fotografii różnych zwierząt dzieci wybierają te, które widziały w zoo. Nauczyciel przyczepia te fotografie na tablicy. Zdjęcie lwa zostaje umieszczone na samej górze.

3. Wysłuchanie utworu „Wstęp i Marsz królewski lwa” z cyklu „Karnawał zwierząt” Camille’a Saint-Saënsa. Podczas słuchania utworu dzieci zastanawiają się, jakie zwierzę przedstawia muzyka (a więc nauczyciel nie może im wcześniej zdradzić, jaki jest tytuł utworu). Nauczyciel podpowiada, że zwierzę to nazywane jest królem zwierząt. 4. Wysłuchanie wiersza* „Lew”. Nauczyciel interpretuje treść, zadaniem dzieci jest zapamiętanie wyrazów opisujących cechy charakteru i wygląd zwierzęcia. Lew, jak na władcę przystało, posturę ma iście wspaniałą, Z lwem raczej nikt nie zadrze, grzywę wielką i gęstą, choć jest ktoś, kto mógłby a w oczach dumę i męstwo. – a jakże! – I nie ma w tym nic dziwnego, postąpić monarsze wbrew… bo królem został dlatego, Kto taki…? Cóż, inny lew. że wśród tylu zwierząt na świecie lepszego nie znajdziecie. * Autorką wierszy wykorzystanych we wszystkich konspektach tej publikacji jest Izabella Klebańska.

5. Jak zachowuje się lew? – zabawa ruchowo-interpretacyjna. Dzieci opisują lwa, używając określeń z wiersza oraz własnych. Zastanawiają się, jak porusza się i zachowuje lew. Nauczyciel wprowadza pojęcie maestoso (wym. maestozo), które w muzyce oznacza, że utwór należy wykonywać poważnie, majestatycznie, dostojnie, godnie, po królewsku. Następnie ponownie odtwarza utwór, a zadaniem dzieci jest naśladowanie zachowań lwa. Nauczyciel może podpowiedzieć, że dzieci powinny poruszać się na czworakach, stawiać dostojne kroki, naśladować potrząsanie grzywą, a czasem ryczeć. 6. Instrumenty w utworze – rozmowa kierowana. Dzieci odpowiadają na pytania:  Jakie instrumenty grały w utworze?  Który instrument odgrywał w utworze rolę lwa?  Dlaczego? Spośród zdjęć różnych instrumentów dzieci wybierają te, które słyszały w utworze (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas, fortepian). Nauczyciel przyczepia fotografie na tablicy. Zdjęcie fortepianu zostaje umieszczone na górze, obok wizerunku lwa. Ciekawostką, którą można przedstawić dzieciom, jest to, że aby było możliwe wykonanie partii fortepianu w tym utworze, potrzebne są aż dwa fortepiany, które wzajemnie się swoją grą uzupełniają. 7. Ponowne wysłuchanie utworu „Wstęp i Marsz królewski lwa”. Dzieci siadają w kole – przy pomocy nauczyciela określają, w których momentach zwierzę maszeruje (fortepian, instrumenty smyczkowe – muzyka marszowa), a w których ryczy (fortepian – chromatyczny pasaż w górę i w dół; w utworze pojawia się pięciokrotnie). Dla zilustrowania przebiegu działań nauczyciel umieszcza na tablicy symboliczne obrazki (marsz lwa – odcisk łapy, ryk – otwarta paszcza z zębami). Wskazówka: Po „Wstępie” (który kończy się glissandem wykonanym na fortepianie) mamy najpierw marsz lwa (odcisk łapy), czterokrotny ryk lwa (otwarta paszcza lwa), ponownie marsz – początkowo nieco lżejszy, później coraz bardziej zdecydowany – a na końcu ponownie ryk lwa. A więc nauczyciel przypina obrazki w następującej kolejności: odcisk łapy, paszcza lwa x 4, odcisk łapy, paszcza lwa. 8. Lwie powitanie – zabawa ruchowo-interpretacyjna do muzyki. Nauczyciel ponownie odtwarza utwór „Wstęp i Marsz królewski lwa”. Dzieci swobodnie poruszają się po sali na czworakach, naśladując królewski chód lwa. W chwili, gdy w muzyce pojawia się charakterystyczna melodia naśladująca ryk, każde z dzieci zwraca się do najbliżej znajdującego się dziecka i wykonują w parze lwie powitanie: klękają i opierają się o siebie dłońmi, następnie potrząsają głowami jak lew grzywą. Żeby wszystko przebiegało zgodnie z muzyką, nauczyciel może wydawać polecenia: Maszerujemy lub Witamy się. W kolejnych powtórzeniach tej zabawy dzieci mogą próbować już samodzielnie reagować na zmianę charakteru muzyki. 9. Ryk i kroki lwa – wokalne wykonanie motywu muzycznego. Nauczyciel uczy dzieci melodii, którą mógłby wyryczeć lew, gdyby potrafił śpiewać. Melodię tę dzieci mogą wykonywać na głosce a lub na słowach: Ryczy lew... 9

NUTY RYCZY LEW  42   



czy















lew...

NUTY KROCZY LEW

W aktywności tej nie chodzi o idealne wykonanie melodii, lecz o samą próbę jej wykonania. Następnie, w kontraście do szybkiej melodii ryku lwa, nauczyciel wprowadza wolną, opartą na słowach: Kroczy lew, kroczy lew.

 42  Kro









czy

lew,

kro

czy

lew.

W dalszej części zabawy dzieci śpiewają odpowiednią melodię, reagując na obrazek pokazany przez nauczyciela (obrazki z zabawy 7). Wskazówka: Chętne dzieci w kolejnych dniach próbują nauczyć się wykonywać oba motywy muzyczne na dzwonkach chromatycznych. 10. Własna interpretacja instrumentalna utworu. Dzieci siadają w kole. Nauczyciel rozdaje im instrumenty perkusyjne (bębenki, klawesy, tamburyna i marakasy). Bębenki i klawesy będą ilustrowały dostojny chód lwa, a tamburyna i marakasy ryk zwierzęcia. Całością wykonania kieruje nauczyciel, wskazując odpowiednie obrazki z zabawy 7 przypięte najpierw w kolejności zgodnej z utworem, a następnie w kolejności dowolnej. Jeśli w przedszkolu nie ma dostępnej wystarczającej liczby wyżej wskazanych instrumentów, to pozostałe dzieci „grają”, uderzając naprzemiennie dłońmi w uda – równo, rytmicznie i w umiarkowanym tempie razem z bębenkami i klawesami lub bardzo szybko razem z tamburynami i marakasami. 11. Fortepian – zapoznanie z instrumentem. Nauczyciel prezentuje dzieciom fotografie przedstawiające budowę fortepianu, łącznie z wnętrzem pudła rezonansowego. Dzieci zastanawiają się, co może mieć wspólnego fortepian z lwem. Czy fortepian mógłby zostać królem instrumentów i dlaczego (nauczyciel pomaga dzieciom znaleźć odpowiednie określenia – fortepian jest potężny, głośny, imponujący, elegancki itp.). Dodatkową motywacją do generowania pomysłów może być przyjęcie w tej rozmowie formy „pojedynku”: po każdej trafnej odpowiedzi dzieci, nauczyciel opowiada im ciekawostkę na temat instrumentu. Informacje do przekazania dzieciom:  Fortepian, podobnie jak lew, jest solistą – to znaczy, że zazwyczaj występuje sam: podobnie jak dorosły lew, o ile nie jest przewodnikiem stada, jest samotnikiem.  Akompaniując innemu, grającemu solo instrumentowi, fortepian może zastąpić całą orkiestrę. Fortepian na tle innych instrumentów ma jedną z najszerszych skal brzmienia – są w niej dźwięki od bardzo niskich do bardzo wysokich. Właśnie dlatego można 10

na nim zagrać partie wielu innych instrumentów, których skala dźwięków jest mniejsza.  Najlepsze fortepiany buduje się przez prawie rok!  Klawiatura fortepianu ma przeciętnie 88 klawiszy – 52 białych i 36 czarnych. Istnieją również fortepiany, które mają 92, a nawet 97 klawiszy!  Najczęściej podawaną datą zbudowania pierwszego fortepianu jest 1711 rok – to ponad 300 lat temu. Najstarszy zachowany fortepian pochodzi z 1720 roku (można go obejrzeć w nowojorskim Metropolitan Museum of Art).  Najkrótsze fortepiany mają 135 cm długości, najdłuższe – aż 240-280 cm. Z kolei fortepian produkowany przez firmę Fazioli (czyt. Facioli) ma aż 308 cm. Możemy sprawdzić za pomocą taśmy mierniczej, ile to jest 308 cm.  Obecnie największym koncertującym fortepianem na świecie jest instrument znajdujący się w Polsce, a dokładnie w Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku. Fortepian ma 187 cm wysokości, 604 cm długości (czyli prawie dwa razy tyle, co fortepian firmy Fazioli) i 252 cm szerokości. Za pomocą taśmy mierniczej możemy sprawdzić, czy w ogóle zmieściłby się w naszej sali. Posiada 156 klawiszy (92 białe i 64 czarne) i waży prawie dwie tony (dla porównania – lew waży ok. 200 kg, czyli ten fortepian waży tyle, co dziesięć lwów łącznie). 12. Niezwykły fortepian – ekspresja plastyczna. Dzieci otrzymują kartę pracy z konturem fortepianu. Ich zadaniem jest przekształcenie go w lwa poprzez dorysowanie kredkami różnych elementów postaci tego zwierzęcia. Nauczyciel może pomóc dzieciom, udzielając następującej podpowiedzi:  To jest fortepian. Czy potrafisz zamienić go w lwa?  Może klawisze fortepianu zamienią się w lwie zęby?  A jego nogi w lwie łapy?  Podniesiona klapa fortepianu może być rozwianą lwią grzywą. W czasie, gdy dzieci pracują, nauczyciel może przedstawić im sylwetkę kompozytora. Informacje do przekazania dzieciom:  Camille Saint-Saëns był kompozytorem francuskim, który żył i tworzył w XIX w. i na początku XX w. (wiek to sto lat; obecnie mamy XXI wiek). Grał na fortepianie. Gdy był mały, nazywano go „cudownym dzieckiem”, ponieważ był wszechstronnie utalentowany, w tym szczególnie muzycznie. Podobno swoją pierwszą kompozycję (czyli pierwszy utwór) stworzył, gdy miał pięć lat, choć niektóre źródła podają, że tylko trzy! Jego pasją było także między innymi obserwowanie motyli. Interesował się również geologią (zbierał skamieliny, czyli kamienie ze skamieniałymi szczątkami prehistorycznych roślin i niewielkich zwierząt), matematyką i astronomią (nauką o kosmosie).