Tafel gesprekken
Opvoeden met de Bij bel
gratis s making kennis ure broch
De mens
zal niet van brood alleen leven, maar
van elk woord
dat uit de mond van God komt. (Mat. 4:4)
Voorwoord God heeft met Zijn Woord elke generatie op het oog. Het is dan ook een lang gekoesterde wens van het HSV-bestuur alle leeftijden aan te spreken vanuit de Bijbel. We verlangen ernaar ieder op zijn of haar eigen niveau te betrekken bij de beloften en geboden die God ons in de Bijbel aanreikt. Met de twee uitgaven die we over enkele maanden hopen te brengen, komen we dichter bij dat doel. Deze twee uitgaven zijn de Kinderbijbel, geschikt voor kinderen die de taal net machtig zijn en de Gespreksbijbel, om met kinderen in gezinsverband of op zondagsschool verder van gedachten te wisselen. Deze twee uitgaven vormen een goede start, die via een HSV-Jongerenbijbel en een HSV-Studiebijbel tot een volwassen omgang met de Bijbel kunnen leiden.
Het is een bijbels gegeven dat binnen het gezin
hoefte aan een handreiking. Als straks de Kinder-
het geloofsgesprek plaatsvindt. In Deuterono-
bijbel en de Gespreksbijbel verschijnen, hopen we
mium 6:4 vinden we de centrale belijdenis van
dat u ze ervaart als zo’n handreiking om de Bijbel
het geloof van Israël: ‘Luister, Israël! De HEERE,
zelf open te leggen in uw gezin. U hebt nu een
onze God, de HEERE is één.’ Het is opvallend dat
voorpublicatie in handen die we ‘Tafelgesprekken’
bij die kernachtige samenvatting tot tweemaal
hebben genoemd. We zien in gedachten ouders
toe sprake is van kinderen en kleinkinderen die
met hun kinderen aan tafel zitten, in gesprek over
door ouders en grootouders vertrouwd worden
teksten uit de Bijbel. Ze nemen de tijd voor Gods
gemaakt met de woorden van de HEERE: ‘U moet
Woord en ze nemen de tijd voor elkaar. De tafel
de verordeningen uw kinderen inprenten,’ (Deut.
in hun midden drukt rust en stabiliteit uit in een
6:7) zegt Mozes onomwonden.
wereld waarin aan alle kanten aan je wordt getrokken. We bidden dat deze uitgave en straks de
We zien in g edachten ouders met hun kinderen aan tafel zitten, in g esprek over teksten uit de Bij bel. Onze indruk is dat bij veel ouders en grootouders het verlangen leeft om in het gezin het gesprek te voeren rond een open Bijbel. Maar er is wel be-
Kinderbijbel en de Gespreksbijbel lezers aanzetten tot dergelijke gesprekken.
Ds. H. Russcher,
voorzitter HSV-bestuur
3
GELOOFSOPVOEDING ALS RODE DRAAD Vormgeven aan geloofsopvoeding in het gezin gaat nooit vanzelf. Hervormd predikant Ewout van den Noort, hervormd predikant en hoofdredacteur van de Gespreksbijbel, en Nieske Selles, hoofdredacteur van de Kinderbijbel, geven andere ouders daarom graag handvatten mee. TEKST MACHTELD MEERKERKBEELD NIEK STAM Zelf lezen ze elke dag met hun gezin aan tafel uit de Bijbel: Nieske Selles uit Ermelo, (pleeg)moeder van vijf kinderen in de leeftijd van vijf tot veertien jaar en Ewout van den Noort uit Emst, hervormd predikant en vader van vier kinderen tussen de vijf en vijftien jaar. Nieske: ‘Wij vinden de gezinsmomenten heel belangrijk. ‘s Ochtends na het ontbijt leren we als gezin een tekst uit ons hoofd. Tussen de middag lees ik de jongsten voor uit een kinderbijbel en ook ‘s avonds lezen we als gezin uit de Bijbel. Het is belangrijk om veel bijbelleesmomenten te hebben, omdat je niet alle kinderen op hetzelfde moment aanspreekt.’ Ewout: ‘Het helpt ons als we echt tijd inruimen voor het bijbellezen
4
en bidden. Zo is het geen afsluiter van de maaltijd, maar onderdeel van het aan tafel zitten met elkaar. We eten ‘s avonds bewust vroeg, zodat er nog niemand weg hoeft. Op zaterdag en zondag ruimen we tijd in om samen te zingen.’ Wanneer het lukt om het gesprek te brengen op de vraag wat het bijbelgedeelte betekent voor het leven van elke dag, is dat leeftijdsoverstijgend, weet Ewout. ‘Bij kennisvragen kan het verschil in niveau tussen de kinderen soms lastig zijn, maar hierbij is dat niet zo.’ Hij kreeg het geloofsgesprek al mee in zijn eigen opvoeding. ‘Als dit niet zo was, is het misschien lastig het zelf anders te
“Het is belangrij k om veel bij belleesmomenten te hebben, omdat j e niet alle kinderen op hetzelfde moment aanspreekt.”
Nieske. ‘Bezoek eens een opvoedkring, of vraag rond bij vrienden in je omgeving. Ik geef zelf ook toerustingsavonden over geloofsopvoeding en merk dat het ouders kan helpen als ze goed materiaal hebben dat hen wegwijs maakt. Sommige kerken hebben een koffer vol geschikte boeken
doen. Toch moeten we de verlegenheid voorbij. En de meeste christelijke ouders hebben ook wat beloofd bij de doop.’ Daarbij is het goed om wel voorbeelden in je omgeving te zoeken, adviseert
5
zoals genade, bekering, geloof, hemel en eeuwigheid. ‘Deze kernwoorden komen ook weer terug in de Gespreksbijbel,’ legt hoofdredacteur Ewout uit, ‘maar dan aangevuld met extra woorden. Zo zie je een doorgaande lijn. Wie net overstapt van de Kinderbijbel naar de Gespreksbijbel kan met de leesroute beginnen waarin vooral verhalende gedeelten naar voren komen. Daarnaast staan er nog veel meer leesroutes in.’ In de Gespreksbijbel staan namelijk het complete Oude en Nieuwe Testament. Elk hoofdstuk begint met een leesprikkel: een opdracht of een vraag waarmee de lezer uitkomt bij de kern van het bijbelgedeelte. ‘De hoofdstukken sluiten ook weer af met een stukje uitleg, waarbij een toepassing wordt gemaakt. Zo kan de tekst van de Bijbel echt bij het hart van de kinderen worden gebracht en kan er een gesprek ontstaan. Daar wil ik met dit project graag aan meewerken.’
hierover beschikbaar die gezinnen om beurten kunnen bekijken.’ Voor zich op tafel heeft Nieske De Bijbelse Geschiedenis, verteld aan onze kinderen van Johannes Vreugdenhil liggen. ‘Deze kinderbijbel is geschreven door mijn opa. Hij wilde dicht bij de oorspronkelijke bijbelvertaling blijven, zodat kinderen daar jong vertrouwd mee konden raken. Zijn verlangen was dat veel kinderen tot bekering zouden komen.’ Nieske herkent het verlangen van haar opa bij zichzelf. ‘Vanuit die gedachte is ook de nieuwe Kinderbijbel bij de HSV gemaakt. De boodschap van de Bijbel is natuurlijk hetzelfde gebleven, maar door de jaren heen is het taalgebruik wel veranderd. Ook proberen we in de Kinderbijbel wat minder moraliserend te zijn, maar staan er bij elk verhaal vragen waardoor we hopen dat de kinderen er zelf over na gaan denken.’ Als hoofdredacteur van de Kinderbijbel zag ze alle 150 verhalen binnenkomen, geschreven door Liesbeth van Binsbergen, Ronald Kalkman en Willemijn de Weerd. Zelf beschreef ze vijftig kernwoorden,
6
“De Gespreksbij bel g eeft wel handvatten om een g esprek te beg innen, maar zorg t op zichzelf natuurlij k niet meteen voor een g oed g esprek. Het g ebed kan daarom niet ontbreken.”
Juist zo’n gesprek blijkt voor veel ouders moeilijk. Ewout: ‘Ik hoor van ouders dat ze een bepaalde verlegenheid ervaren als er vragen gesteld worden waarop ze zelf het antwoord niet weten, of als ze iets lastig vinden om uit te leggen. Het lijkt mij niet erg om daarin een bepaalde kwetsbaarheid aan de dag te leggen. Een opvoeder mag best zeggen dat hij of zij iets zelf ook heel moeilijk vindt.’ Nieske: ‘Soms kom je door het praten over een vraag al dichter bij een antwoord. Het helpt ook voor een kind als het niet altijd eenrichtingsverkeer is. Vertel gerust zelf eens wat je van een bepaald gedeelte geleerd hebt.’ Ewout van den Noort en Nieske Selles geven verschillende adviezen rondom de geloofsopvoeding in het gezin. Van jongs af aan als gezin met de Bijbel bezig zijn vinden ze belangrijk en voorkomt volgens hen de vraag wanneer je ergens mee moet beginnen. Verder blijkt het belangrijk om in de opvoeding een goede basis te leggen. Wil je niet dat kinderen bij het gesprek over de Bijbel door elkaar heen praten? Leer hen dan dat elkaar uit laten praten altijd respectvol is. Wil je niet dat kinderen grappen maken over God? Leer hen dan dat het uitlachen van anderen nooit mag. Nieske: ‘Durf grenzen en regels te stellen!’ Ewout, die jarenlang voor de klas stond in het basis- en middelbaar onderwijs: ‘Corrigeren kan ook goed vragenderwijs: “Weet je eigenlijk wat je zegt? Waarom doe je dat?” Soms helpt het ook om creatief te zijn. De Gespreksbijbel geeft wel handvatten om een gesprek te beginnen, maar zorgt op zichzelf natuurlijk niet meteen voor een goed gesprek. Het gebed kan daarom niet ontbreken.’
gesprek.’ Nieske: ‘Geloofsopvoeding loopt als een rode draad door de dag heen. Wij lezen in ons gezin een-op-een met de kinderen uit de Bijbel, op hun eigen niveau. Zo lezen we met de oudste uit de Jongerenbijbel en leest de tweede aan de hand van een dagboekje. Daarbij heb je weer heel andere gesprekken dan aan tafel. Als er aan tafel een vraag gesteld wordt die te ingewikkeld is voor dat moment, of als een gesprek voor jongere kinderen te lang duurt, kun je het onderwerp beter op een ander moment weer oppakken. Dit persoonlijke bijbellezen met de kinderen vraagt wel om wat discipline, maar het geheim van discipline is motivatie. Het uiteindelijke doel is dat ze hun hoop en vertrouwen op God stellen en in alle omstandigheden van hun leven kunnen putten uit dat wat je hen thuis mee mag geven. Daarom is de persoonlijke relatie met God ook onmisbaar, om van daaruit je kinderen te kunnen voorleven. We moeten van onszelf weten dat we onze veiligheid en geborgenheid bij Hem hebben gevonden. Dat kan niet zonder persoonlijke stille tijd.’
Een ander advies dat Ewout en Nieske graag aan ouders meegeven, is om de geloofsgesprekken niet te beperken tot de momenten aan tafel. Ewout: ‘Buit de momenten uit waarop je met een van de kinderen alleen bent of neem ze speciaal apart om over deze dingen te spreken. We kunnen toch ook over voetbal en politiek praten, dus waarom dan niet over God en geloof? Dan maar gebrekkig, maar dan is er in ieder geval een
7
GESPREKSBIJBEL
Bijbeltekst
MARKUS 1
In de Gespreksbijbel is de complete bijbeltekst van de Herziene Statenvertaling opgenomen.
MATTHEĂœS
Leesprikkel Voorafgaand aan ieder hoofdstuk wordt een vraag gesteld die aanmoedigt om de bijbeltekst goed te lezen.
Toen zij de ster zagen verheugden zij zich m zeer grote vreugde. (MattheĂźs 2:10)
Extra tussenkopjes In de bijbeltekst zijn extra tussenkopjes geplaatst om de inhoud toegankelijker te maken.
Illustratie Ieder bijbelboek opent met een illustratie van een belangrijke scene uit dat bijbelboek. Een of twee details uit de openingsafbeelding komen verderop in het bijbelboek terug.
Gesprek In het midden van ieder hoofdstuk staat een tekst waarover kinderen en hun ouders of coaches in gesprek kunnen gaan.
8
2114
MATTHEÜS 1 Het geslachtsregister van Jezus Christus
S
Bekende namen
j de ster zagen, gden zij zich met ote vreugde. eüs 2:10)
Aan het begin van het Nieuwe Testament lees je een hele lange rij namen. We noemen die lijst het geslachtsregister van Jezus Christus. Welke namen ken jij uit die lijst?
Van Abraham tot David
1
Het geslachtsregister van Jezus Christus, de Zoon van aDavid, de Zoon van Abraham. 2 b Abraham verwekte Izak, cIzak verwekte Jakob, dJakob verwekte Juda en zijn broers; 3 e Juda verwekte Perez en Zerah bij Tamar; f Perez verwekte Hezron, gHezron verwekte Aram; 4 Aram verwekte Aminadab, Aminadab verwekte Nahesson, Nahesson verwekte Salmon; 5 Salmon verwekte Boaz bij Rachab, Boaz verwekte Obed bij Ruth, Obed verwekte Isaï; 6 h Isaï verwekte David, de koning; David, de koning, verwekte Salomo bij haar die de vrouw van Uria was;
Vertel eens … Misschien denk je wel: Wat veel namen! Maar een paar namen ken je vast wel. Vertel maar aan elkaar wat je over een aantal mensen weet: wanneer leefden ze en wat hebben ze gedaan in hun leven? Waarom, denk je, is het bijzonder dat de Heere Jezus uit zo’n familie is geboren?
Van David tot de ballingschap Salomo verwekte Rehabeam, Rehabeam verwekte Abia, Abia verwekte Asa; 8 Asa verwekte Josafat, Josafat verwekte Joram, Joram verwekte Uzzia; 9 Uzzia verwekte Jotham, Jotham verwekte Achaz, Achaz verwekte Hizkia; 10 Hizkia verwekte Manasse, Manasse verwekte Amon, Amon verwekte Josia; 11 j Josia verwekte Jechonia en zijn broers, ten tijde van de Babylonische ballingschap. 12 Na de Babylonische ballingschap verwekte k Jechonia Sealthiël, lSealthiël verwekte Zerubbabel; 7 i
Van de ballingschap tot Christus Zerubbabel verwekte Abihud, Abihud verwekte Eljakim, Eljakim verwekte Azor; 14 Azor verwekte Zadok, Zadok verwekte Achim, Achim verwekte Eliud; 15 Eliud verwekte Eleazar, Eleazar verwekte Matthan, Matthan verwekte Jakob; 16 Jakob verwekte Jozef, de man van Maria, uit wie geboren is Jezus, Die Christus genoemd wordt. 17 Al de geslachten dus, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische ballingschap zijn veertien geslachten; en van de Babylonische ballingschap tot Christus zijn veertien geslachten. 13
De Zoon van David Het geslachtsregister begint met de geboorte van Jezus
a (1:1) Luk. 1:31,32 b (1:2) Gen. 21:2 c (1:2) Gen. 25:26 d (1:2) Gen. 29:35 e (1:3) Gen. 38:27,29 f (1:3) Ruth 4:18; 1 Kron. 2:5 g (1:3) Ruth 4:19; 1 Kron. 2:9 h (1:6) Ruth 4:22; 1 Sam. 16:1; 17:12; 1 Kron. 2:15; 12:18 i (1:7) 1 Kon. 11:43; 1 Kron. 3:10 j (1:11) 1 Kron. 3:16 k (1:12) 1 Kron. 3:17 l (1:12) Ezra 3:2
2115
9
GESPREKSBIJBEL
Foto
MATTHEÜS 1
In de Gespreksbijbel zijn enkele honderden foto’s opgenomen.
Christus, de Zoon van David. Maar de Heere Jezus is toch niet de zoon van David? Toch staat het hier: ‘de Zoon van David’. Weet je waarom? Al heel lang geleden, in het Oude Testament al, werd beloofd dat de Messias uit de familie van David geboren zou worden. Bij de geboorte van de Heere Jezus is dat in vervulling gegaan. God doet wat Hij zegt! Het betekent ook: net als David, meer nog dan David, is Hij Koning.
Uitleg Moeilijke woorden of ingewikkelde gedachten worden uitgelegd.
Sleutelwoorden Sommige kernwoorden in de Bijbel zijn voor kinderen moeilijk te begrijpen. Ze worden uitgelegd in meer alledaagse begrippen.
Doe-opdrachten Achter in de Gespreksbijbel staan doe-opdrachten afgedrukt, om naast gespreksniveau ook op praktisch niveau met de teksten bezig te kunnen zijn.
Leeslijnen De Gespreksbijbel biedt leeslijnen aan om de grote lijnen in de Bijbel te kunnen begrijpen. Bijvoorbeeld: poëzie, profetie, apocalyptiek.
10
De geboorte van Christus
Namen van Gods Zoon Welke namen van Gods Zoon staan er in dit bijbelgedeelte? Je kunt er zeker drie horen, luister maar goed.
in ondertrouw was, bleek zij, nog voordat zi samengekomen waren, zwanger te zijn uit d Heilige Geest. 19 Jozef, haar man, wilde haar onopgemerk verlaten, omdat hij rechtvaardig was en haa niet in het openbaar te schande wilde maken 20 Terwijl hij deze dingen overwoog, zie, een engel van de Heere verscheen hem in een droom en zei: Jozef, zoon van David, wee niet bevreesd Maria, uw vrouw, bij u te ne men, want wat in haar ontvangen* is, is uit d Heilige Geest; 21 en zij zal een Zoon baren, en mu zult Hem de Naam Jezus geven, want nHij zal Zijn volk zalig maken van hun zonden. 22 Dit alles is geschied opdat vervuld werd wat door de Heere gesproken is door de pro feet, toen hij zei: 23 o Zie, de maagd zal zwanger worden en een Zoon baren, en u zult Hem de Naam Imma nuel geven; vertaald betekent dat: God me ons. (1:18) Luk. 1:27,34 * (1:20) ontvangen - Letterlijk: verwekt. (1:21) Luk. 1:31 n (1:21) Hand. 4:12 o (1:23)Jes. 7:14 * (1:25) 1:25 had geen gemeenschap met haar - Letterlijk: kende haar niet.
l
De geboorte van Jezus Christus was nu als volgt. l Terwijl Maria, Zijn moeder, met Jozef
18
m 2
Ballingschap # Ballingschap is dat je uit je eigen land verbannen wordt en in een ander land moet wonen. Als straf op de zonde en ontrouw van het volk Israël, kwam de ballingschap. Een vreemde koning nam het volk mee naar zijn eigen land. (Mattheüs 1:17) Al de geslachten dus, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische ballingschap zijn veertien geslachten; en van de Babylonische ballingschap tot Christus zijn veertien geslachten.
We lezen hier in de stamboom van Christus over de ballingschap. De geschiedenis van Israël is niet gestopt bij de ballingschap. God heeft ervoor gezorgd dat Zijn volk weer in het beloofde land kwam. En veel eeuwen later wordt daar dan de Heere Jezus geboren.
2116
MATTHEÜS 2
nog voordat zij er te zijn uit de
r onopgemerkt dig was en haar e wilde maken. rwoog, zie, een en hem in een an David, wees uw, bij u te negen* is, is uit de
Jezus’ namen zijn bijzonder. Ze zeggen Wie Hij is en wat Hij doet. Heb je ze gehoord, en weet je wat ze betekenen? ‘Jezus’: Redder, Zaligmaker. Waarvan wil Hij ons redden? ‘Immanuel’: God met ons. Hoe is Hij vandaag met ons? ‘Christus’: Gezalfde. Hij is gezalfd tot Profeet (om het Evangelie uit te leggen), tot Priester (om te bidden en te offeren, Hij offerde Zichzelf) en tot Koning (aan Hem is alle macht gegeven). Wat betekent dit voor ons? Trouwens, misschien weet je nog wel méér namen van Jezus … Hij heeft er zo veel: zo groot en machtig is Hij! Lees ook maar eens in de Heidelbergse Catechismus, zondag 11-12.
n mu zult Hem Hij zal Zijn volk
t vervuld werd is door de pro-
worden en een e Naam Immadat: God met
Letterlijk: verwekt. 3)Jes. 7:14 et haar - Letterlijk:
een ander k Israël, naar zijn
chten; en van onische bal-
eschiedenis dat Zijn volk de Heere
werd geboren zonder zonde. Zo kan Hij onze Zaligmaker zijn en jou en mij redden van de zonden. Bid daar samen om.
Betekenis namen
Toen Jozef uit de slaap ontwaakt was, deed hij zoals de engel van de Heere hem bevolen had, en hij nam zijn vrouw bij zich; 25 en hij had geen gemeenschap met haarb totdat zij haar eerstgeboren Zoon gebaard had; pen hij gaf Hem de Naam Jezus. 24
De wijzen uit het oosten
De sterren Jij hebt vast weleens naar de sterren gekeken toen het donker was. Wat zijn het er veel, wat heeft God ze prachtig gemaakt! Vandaag lezen we over een heel bijzon-
2
Toen nu Jezus ageboren was in Bethlehem, in Judea, in de dagen van koning Herodes, zie, wijzen uit het oosten kwamen in Jeruzalem aan, 2 en zeiden: Waar is de Koning van de Joden die geboren is? Want wij hebben Zijn ster in het oosten gezien en zijn gekomen om Hem te aanbidden. 3 Toen koning Herodes dit hoorde, raakte hij in verwarring en heel Jeruzalem met hem.
Een wonder De geboorte van Jezus Christus is een wonder. De Heilige Geest zorgde ervoor dat Jezus geboren werd uit Maria. Toch was ze nog niet getrouwd met Jozef. Daarin zien we nog meer: Jezus is Góds Zoon. Hij werd ook echt mens, net als jij en ik. Maar met één levensgroot verschil: Jezus
Goud en wierook en mirre (Matt. 2:1)
p
(1:25) Luk. 2:21 a (2:1) Luk. 2:4
4 2117
11
12
Samen
‘ALLEMAAL IN DE VOORKAMER’ TEKST EN BEELD NIEK STAM
‘Mama, mijn rups moet water!’ zegt Daniël van vijf jaar, schuddend met een jampotje. Hij kijkt erbij alsof het bijna niet kan wachten. Toch gaat papa Martin aan tafel eerst verder met wat hij lezen wil – dat is wel zo handig voor het avondprogramma van de andere gezinsleden. Matthias, dertien jaar en nooit ver bij zijn telefoon vandaan, moet namelijk alweer weg: volleybal. Ook Nathan heeft een afspraak. ‘Waar?’ dat hoort hij al niet meer. ‘Vragen aan Nathan kun je beter via de app stellen,’ lacht Martin. Na een kort gebed zijn de oudste twee als eerste weg en Daniël mag naar de kraan om zijn rupsje te redden. De avonddrukte is iets wat Martin en Corina hebben leren ‘omarmen’. ‘De aandacht van kinderen is aan het eind van de maaltijd nu eenmaal niet zo erg groot meer. Geen lang stuk lezen dus: een vers of vijftien, maximaal.’ Het gezin leest uit de Herziene Statenvertaling (HSV), ‘zodat de kinderen het ook goed kunnen volgen.’ Hun kerkelijke gemeente gebruikt de Statenvertaling en daar sluit de HSV van thuis mooi bij aan, vindt Martin. ‘Dezelfde klank, maar de woordkeuze is veel begrijpelijker.’
‘De vanzelfsprekendheid waarmee Daniel over g eloven praat vind ik zo mooi. Dat werkt als een spieg el voor ons allemaal.’ In dit gezin heeft de Bijbel een verankerde plaats: tussen de middag de kinderbijbel en ’s ochtends voor het ontbijt een vast bezinningsmoment, samen in de voorkamer. ‘Een soort dagopening,’ zegt Matthias. ‘Eerst de Bijbel, daarna lezen we een
stukje dagboek en zingen we een lied.’ Joëlle: ‘Pas daarna gaan we aan tafel.’ ‘We merkten dat de morgen een veel beter moment is om je aandacht op God te richten,’ zegt Corina. En wat de kinderen daarvan vinden? ‘Heel normaal. Zo hebben we ze ook opgevoed: dat het geloof iets van het normale leven is. Het is ook allerbelangrijkste in ons leven, maar je hoeft er geen bijzonder gezicht of aparte stem voor op te zetten.’ ‘Erover praten is weleens een uitdaging,’ zegt Martin. ‘Zeker ’s ochtends vroeg. Een gesprek over persoonlijke geloofsvragen heb je sneller bij een-op-eenmomenten. De oudsten zijn bezig met vragen als: hoe weet je nu dat je écht bij Jezus hoort, of wat vraagt God van mij en wat mag ik bijvoorbeeld wel of niet? ‘Dierenvriend Daniël is nog het meest onbevangen,’ zegt Corina: ‘De vanzelfsprekendheid waarmee hij over geloven praat vind ik zo mooi. Dat werkt als een spiegel voor ons allemaal.’
Martin Holtland (38), werkt in het onderwijs. Corina Holtland-Kodde (37), werkt thuis als moeder. Nathan (14), Matthias (13), Joëlle (10), Daniël (5), Ezra (1)
13
Om voor te lezen ĂŠn om zelf te lezen!
14
In de drukte van het gezinsleven is de gezamenlijke Bijbellezing een belangrijk en waardevol rustpunt. Een goede kinderbijbel met mooie illustraties en passende verhalen helpt jonge kinderen aandacht te hebben voor Gods Woord. De verhalen in de HSV Kinderbijbel zijn gebaseerd op de Herziene Statenvertaling. Ze zijn zo geschreven dat ze goed te begrijpen zijn voor kinderen van 4-8 jaar. De warme, sfeervolle illustraties brengen de tijd van de Bijbel prachtig tot leven, en zullen het kind keer op keer naar deze kinderbijbel doen grijpen. Elk Bijbelverhaal bevat vragen om over door te praten, en een citaat uit de Herziene Statenvertaling. Bij een aantal verhalen wordt een kernwoord uit de geloofsleer uitgelegd.
• Beeldende verhalen met aandacht voor de beleving van kinderen • Bij elk verhaal een uitgewerkte illustratie die het verhaal versterkt • Volgt de lijn van de bijbelse geschiedenis • Vragen bij het verhaal helpen om goed te luisteren en samen door te praten
15
GENESIS 8 EN 9
Een boog in de wolken
‘Sem, wil jij het hooi naar de paarden brengen? Dan zal ik de vogels voeren.’ Noach pakt de zaden voor de vogels uit de kast. In elke kooi strooit hij wat zaad. Opeens staat hij stil. Wat is dat? Er klinkt geen getik meer op het dak. Zou het regenen gestopt zijn? Hij loopt naar het raam en kijkt naar buiten. Het regent niet meer. Na 40 dagen en 40 nachten is het eindelijk gestopt. Alleen het geluid van de wind, hoort hij nu. Noach rent naar zijn vrouw. ‘De regen is gestopt!’ Daar zijn Sem, Cham en Jafeth ook al met hun vrouwen. Blij kijken ze elkaar aan. ‘Nu gaat alles veranderen,’ zegt Noach tegen zijn familieleden. Hij is de HEERE dankbaar. Wat is God goed dat Hij de mensen en de dieren in de ark heeft gered. Wanneer zal de aarde droog zijn? Dagenlang wacht Noach met zijn familie in de ark. Het wachten duurt lang, maar dan opeens schudt de ark. Wat is dat? Het lijkt wel of de ark op iets hards stoot. Noach kijkt naar buiten. ‘We zijn vast
16
gelopen op een berg,’ roept hij naar zijn vrouw en kinderen. Elke dag turen ze uit het raam. Langzaam zien ze het water zakken. ‘Wij zien bergtoppen in het water,’ roepen
Verbond Zijn jouw ouders getrouwd? Dan hebben ze samen een verbond. Een verbond is een afspraak tussen twee partijen. Beide partijen beloven dat ze zich altijd aan die afspraak zullen houden. Toch kunnen mensen soms een verbond verbreken. Maar God is anders. Als God een verbond sluit met mensen, zal Hij Zich daar altijd aan houden. Hij heeft een verbond gesloten met Abram, heel lang geleden. Dat heeft Hij ook met Israël gedaan. God heeft Zijn verbond met Israël nooit verbroken, ook al zijn de Israëlieten Hem niet altijd gehoorzaam geweest. Hij sloot ook een verbond met jou, toen je gedoopt werd. Zijn afspraak met jou is dat Hij jouw Vader wil zijn. Voor altijd! Wat vind je daarvan?
de zonen van Noach. ‘Weet je wat,’ zegt Noach, ‘ik zal een vogel uit zijn kooi halen. Dan kunnen we kijken of de aarde al droog is.’ Hij loopt naar de kooi van een raaf. ‘Doen jullie het raam maar open, jongens!’ roept Noach. De raaf schudt zijn vleugels uit en vliegt weg van de ark. Gespannen kijken Noach en zijn zonen toe. Wat gaat er gebeuren? Vindt de raaf een plekje om te leven? ‘De aarde is nog niet droog,’ zegt Noach, ‘kijk maar, de raaf vliegt alleen maar heen en weer. Er is nog geen plekje waar hij kan gaan zitten om uit te rusten.’
Noach l ‘Ik zal n tegen z terug. Ik Hij maa raaf eet eet allee zij eten wegvlie
’ zegt oi halen. al n een en, udt de ark. onen e raaf s nog de raaf r is nog n om
EEN BOOG IN DE WOLKEN
13
Noach loopt naar de kooien met vogels. ‘Ik zal nog een vogel loslaten,’ zegt hij tegen zijn zonen, ‘want de raaf komt niet terug. Ik zal nu een ander dier uitzoeken.’ Hij maakt het hok van de duif open. ‘ Een raaf eet alles, ook dode dieren. Deze vogel eet alleen planten. Ik ben benieuwd of zij eten kan vinden.’ Noach laat de duif wegvliegen. Al snel keert de duif terug
14
EEN BOOG IN DE WOLKEN
naar de boot. Noach steekt zijn hand uit en haalt haar weer binnen. ‘Als ze nergens een plant kon vinden om te eten, dan moet de aarde nog nat zijn,’ zegt Noach. ‘Over zeven dagen mag ze opnieuw naar buiten.’ Een week later vliegt de duif weer uit, maar deze keer is ze langer weg. Noach tuurt uit het raam om te kijken of hij haar weer ziet. Ja, daar is ze! Ze heeft wat in haar bek. Het is een takje! Dat betekent dat ze bij een boom is geweest. ‘Het water is al gezakt tot de bomen,’ roept Noach. Er gaat nog een week voorbij. Voor de derde keer vliegt de duif uit de ark. Noach wacht en wacht bij het raam, maar de duif komt niet terug. Snel maakt Noach het dak van de boot open. Zijn gezicht begint te stralen; de aarde is weer droog! ‘Ga maar uit de ark, Noach!’ zegt God. ‘En laat ook alle dieren uit de ark gaan. Ze moeten weer jongen krijgen en zich over de hele aarde verspreiden.’ Samen met zijn familie verlaat Noach de ark. Wat bijzonder om weer op de aarde te lopen. De dieren lopen, kruipen of vliegen ook naar buiten. ‘Laten we stenen zoeken,’ zegt Noach. ‘Dan kunnen we de HEERE danken.’ Samen met zijn familie bouwt hij een altaar. Hij offert reine dieren en vogels. Zo wil Noach aan God vertellen hoe dankbaar
Marj olein Hund
Wat een zegen om te mogen werken aan deze prachtige bijbel! Sinds ik tot geloof ben gekomen, enkele jaren geleden, zijn dit soort opdrachten op mijn tekentafel beland. Met deze HSV-kinderbijbel als mooiste opdracht tot nu toe, waarin werk en geloof samenkomen. Hoe mooi om aan het werk te zijn en tegelijk bijbelkennis op te doen en stille tijd te kunnen houden. Dankbaar om mijn, van Hem gekregen, talent in te mogen zetten voor Zijn levend woord!
hij is dat God hem en zijn familie heeft gered. God ziet het offer en is er blij mee. Hij zegt: ‘Noach, Ik zal nooit meer zo’n grote watervloed naar de aarde sturen. Dat beloof Ik. Ik zal de aarde niet meer op deze manier schoonwassen, ook al zijn de mensen zondig en doen ze verkeerde dingen. En dit zal het teken zijn: een boog in de wolken.’
Mijn boog heb Ik in de wolken gegeven; die zal dienen als teken van het verbond tussen Mij en de aarde. GENESIS 9:13
Noach kijkt omhoog. Hij ziet een prachtige boog in de lucht. De boog heeft allemaal kleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw, donker paars en licht paars. De boog begint op de grond en eindigt er ook. Het is schitterend om te zien. ‘Elke keer als deze boog in de lucht is, zal Ik denken aan Mijn verbond, aan wat Ik heb beloofd. Deze regenboog is het teken dat Ik nooit meer een grote vloed over de hele aarde zal laten komen.’ • Welke vogels stuurt Noach weg om te kijken of de aarde al droog is? • Wat belooft God aan Noach? • Waar denk jij aan als jij een regenboog in de lucht ziet?
Liesbeth van Binsberg en
Ik hoop en bid dat kinderen door de verhalen heen steeds meer mogen ontdekken Wie Hij is en Wie Hij ook voor hen wil zijn: de Redder, de goede Herder, bij Wiens kudde ook veel lammetjes lopen. Want een leven met Hem is het mooiste leven dat er is!
Willemij n de Weerd
Ronald Kalkman
Het is geweldig om de oude geschiedenissen uit de Bijbel te vertellen voor jonge kinderen. Dichtbij de tekst blijven, maar ook ‘door de knieën’ om begrijpelijke verhalen te vertellen. Als verteller mag je naast de kinderen staan en Gods goedheid in het Evangelie ontdekken.
Je zou maar een schrijfster zijn, die dagenlang in de Bijbel mag lezen en studeren om daarna vijftig verhalen voor jongere kinderen op papier te zetten. Wat een zegen! Je zou maar een ouder of opvoeder zijn, die elke dag Zijn Woord door mag geven aan kinderen. Wat is dat rijk en bijzonder! Want het Woord van God is levend en krachtig. (Hebr. 4:12)
17
‘Kinderen BEGRIJPEN
MEER DAN JE VERMOEDT’
‘Ik moest even wennen aan het idee van een Gespreksbijbel. Maar nu ik de opzet begrijp, ben ik enthousiast. Zo’n uitgave kan helpen om de rode draad van bijbellezen te herkennen’. Aan het woord is dr. Bram Kunz, onderzoeker en docent godsdienst aan de Driestar hogeschool in Gouda. Hij heeft dagelijks met vragen van opvoeding en bijbelse vorming te maken. Hij leidt studenten van de pabo op om voor de klas te staan en onder meer les te geven over Bijbel en geloof. Hij probeert daarbij zijn studenten aan te reiken wat het bijbelverhaal betekent voor kinderen. ‘Studenten leren vragen te stellen als: Hoe leg ik de verbinding tussen toen en nu? Ben ik me ervan bewust dat de Bijbel een ketting van verhalen aanbiedt? Hoe laat ik zien dat bijbelse kernwoorden concreet inhoud krijgen in de context van de Bijbel zelf?’ Kunz is zelf vader van vier kinderen. ‘Wij lezen thuis op dit moment uit het bijbelboek 2 Samuël. Daar vind je dat aangrijpende verhaal over de moord op de zonen van Saul en de manier waarop Rizpa de lichamen beschermt. Het verhaal is niet zo bekend. Dat begrijp ik ook wel. Het is afschuwelijk. En je stelt jezelf de vraag: Moeten we zo’n verhaal wel aan tafel lezen? Wat moeten de kinderen ermee? Op zo’n moment helpt het als je de context voor ogen hebt, als je weet van de opgaande lijn van David in de Bijbel en de neerdalende lijn van koning Saul. Als je dat ziet, word je het bijbelverhaal ingezogen en ontdek je wat de Bijbel via de bijbelpersonages tot jou zegt.’
18
‘Het is een misvatting dat kinderen alle bijbelteksten moeten begrijpen. Sommige vragen blijven. Het helpt als je erover praat. Ouders kunnen daarin voorgaan. Je kunt je interesse bij een hoofdstuk delen met je kinderen. Het gaat dan niet zozeer om de hoeveelheid tekst die je leest, maar om de kwaliteit van het bijbellezen zelf. Je kunt met hen praten over de boodschap van een tekst voor ons.’
‘De Bij bel is net zo eerlij k als het leven zelf. Het is g oed kinderen van j ong s af aan daarmee vertrouwd te maken.’ ‘Ik denk dat je kinderen niet moet onderschatten. Zeker kinderen van acht tot twaalf jaar begrijpen meer dan je vermoedt. Je mag ze daarom ook wel moeilijke verhalen voorlezen. Zo voelen kinderen dat de Bijbel bij tijd en wijle een vreemd boek is. Vergeet niet dat ze op het nieuws ook dagelijks berichten horen van massaslachtingen of ander geweld. De Bijbel is net zo eerlijk als het leven zelf. Het is goed kinderen van jongs af aan daarmee vertrouwd te maken. Er zitten nu eenmaal rafels aan het lezen van de Bijbel.’
‘Neem het verhaal van David en Bathseba. Je kunt dat verhaal wel willen overslaan, maar dan begrijp je daarna ook het wonder niet van koning Salomo die geboren wordt. Of neem de verhalen van Genesis: je stuit dan al gauw op het offer van Izak. Misschien kun je er uitleg bij geven. Ik begrijp de
mensen wel die dan een speciale Bijbel gebruiken waarin ze hulpmiddelen vinden om het gesprek aan te gaan met hun kinderen. Ik zie zo’n hulpmiddel als een bruggetje om later ook zonder hulpmiddel de Bijbel te kunnen lezen’. Dr. Kunz is van mening dat het zinvol is om kinderen kennis te laten nemen van de hele Bijbel. Hij vindt ook dat je de typische bijbelwoorden moet laten staan. ‘Ik merk zelfs onder studenten uit de gereformeerde gezindte, die vertrouwd zijn met de Bijbel, een inflatie van bijbelse begrippen. Je komt in de Bijbel woorden tegen die we niet in een WhatsApp-bericht gebruiken. Je moet die woorden niet wegvertalen, maar dat taaleigene van de Bijbel juist aanleren. Anders raak je het bijbelse abc kwijt. Ik zou trouwens niet weten hoe je bijbeleigen woorden als ‘gerechtigheid’ zou moeten omzetten zonder dat je de betekenis verliest. De woorden zijn krachtig en trekken je op een bepaalde manier het leven in’. ‘Ik vind het belangrijk dat bijbeleigen woorden steeds in een context klinken. Als je woorden als
‘gerechtigheid’ tegenkomt bij Paulus is er altijd sprake van een concrete gemeente die de woorden hoort. Het helpt als je die narratieve context kent. Geloven is dan ook net iets anders dan een aantal geloofswaarheden aan elkaar koppelen. Je mag laten zien dat de omgang met de Bijbel God tot een werkelijk sprekende God doet zijn’. ‘Uiteindelijk hoop je met de opvoeding te bereiken dat kinderen de structuur van de Bijbel herkennen en dat ze zich de vraag stellen: Wat heeft God mij nu te zeggen? Ze krijgen dan besef van wat woorden als ‘genade’, ‘rechtvaardigheid’ en ‘heilig leven’ voor hen betekenen. Je hoopt dat die geloofswoorden kinderen leiden naar persoonlijke overgave. Dat laatste kun je niet organiseren, dat is een gave van de Heilige Geest’.
Dr. Bram Kunz
19
Leesfragment HSV Kinderbijbel
God ROEPT SAMUEL
Wie komen daar aan? Zijn dat papa en mama? Samuel kijkt nog eens goed. Nee, het zijn andere mensen. Hij werkt weer verder. Maar het gaat niet zo snel als anders. Elke keer kijkt Samuel naar buiten. Het is alweer een jaar geleden dat hij zijn vader en moeder heeft gezien. Eén keer per jaar komen ze naar Silo. Ze brengen dan een offer in het heiligdom waar Samuel werkt. Daarna eten ze met elkaar van het offervlees.
Wat is dat? Samuel hoort stemmen. Zijn dat zijn zusje en zijn broertje? Hij loopt naar de deur. Ja, daar is zijn familie. ’Papa! Mama!’ roept hij blij. Zijn vader tilt hem op. Wat is hij toch sterk. Veel sterker dan de oude Eli die hier in de tempel woont. Tante Peninna is er ook. Zij is ook met vader getrouwd. Samuel slaat zijn armen om Hanna, zijn moeder, heen. ‘Kijk eens wat ik voor je heb gemaakt.’ Ze haalt nieuwe kleren uit haar tas. Dat is fijn. De kleren die Samuel draagt, zijn
En de HEERE riep zoals de andere keren: Samuel, Samuel! En Samuel zei: Spreek, want Uw dienaar luistert. 1 Samuel 3:10b
20
echt te klein. Hij gaat dicht tegen zijn moeder aan zitten. ‘Mama, waarom woon ik niet bij jullie?’ vraagt Samuel. ‘Dat weet je toch wel,’ antwoordt ze. Samuel knikt. Hij kent het verhaal wel. Maar hij wil het graag nog een keer horen. ‘Vroeger dacht ik dat ik geen kinderen kon krijgen. Elk jaar ging ik samen met je vader en tante Peninna naar Silo toe. Wat voelde ik mij verdrietig. Ik ben niets waard, dacht ik. Ik kan helemaal geen kinderen krijgen en Peninna wel. Je vader troostte mij. Hij gaf mij altijd het mooiste stuk offervlees. Dan zei hij: “Je hebt mij toch? Ben ik niet meer waard dan tien zonen?” Het hielp niet. Ik bleef verdrietig. Op een dag ging ik naar deze tempel. Ik ging met mijn verdriet naar God toe.’ Zijn moeder wijst. ‘Kijk, daar stond ik en ik zei: “HEERE, ziet U hoe moeilijk ik het heb? Denk aan mij en geef mij een zoon. Ik beloof U dat ik dat kind aan U terug zal geven. Hij zal voor U werken in de tempel”.’ ‘Toen kwam Eli toch, mam?’ De moeder van Samuel knikt. ‘Hij zat bij de ingang van de tempel en dacht dat ik dronken was. Ik vertelde hem alles. “De God van Israël zal je geven wat je hebt gevraagd,” zei hij.’ Samuel gaat nog dichter tegen zijn moeder aan zitten. Wat ruikt ze lekker en wat voelt ze zacht. ‘God gaf jou aan ons. We waren zo blij. En ik heb jou teruggegeven aan God. Daarom woon je nu hier en niet bij ons.’
De Gespreksbijbel bevat de complete Herziene Statenvertaling. In ieder hoofdstuk staan een leesprikkel, een gespreksonderwerp en een stukje uitleg om samen over te praten. Ieder bijbelboek bevat kleurenillustraties en foto’s. Achter in de bijbel zijn diverse opdrachtjes opgenomen om als gezin samen te doen. ISBN 9789065394392 | gebonden, ca. 2.200 blz. | 18 x 24 cm | 8-12 jaar | € 49,00 tot 1 juli 2018; daarna €
59,00
MET ILLUSTRATIES VAN MARJOLEIN HUND
De verhalen van de Kinderbijbel liggen dichtbij de HSV-vertaling en zijn prettig om voor te lezen. Door de prachtige illustraties van Marjolein Hund komen de verhalen nog dichter bij de kinderen. Naast de verhalen vind je ook bijbelteksten om te leren, vragen om over door te praten en kernwoorden die uitleg geven. Met deze Kinderbijbel lees je als gezin niet alleen de bekende verhalen, maar volg je de hele lijn van de geschiedenis van Gods volk in de Bijbel. ISBN 9789065394385 | gebonden, ca. 464 blz. | 21 x 23,5 cm | 4-8 jaar | €
29,95
21
Voor meer informatie, zie de flyer met alle HSV-uitgaven, verkrijgbaar in de christelijke boekhandel of aan te vragen via mail promotie@jongbloed.com
e 40,00
e 32,50 e 42,50
e 45,00
De standaard editie in diverse uitvoeringen
e 59,95
e 42,50
e 42,50
Stijlvolle huwelijksÂbijbels
e 59,95
Mannenbijbel en Vrouwenbijbel www.royaljongbloed.nl
www.royaljongblo
Meer Bijbels
in Herziene Statenvertaling
e 79,50
e 54,50
Studiebijbel
Jongerenbijbel
e 99,00
e 22,50
e 49,95
Bijbel met Hollandse Meesters
Edge lined Bijbel
www.royaljongbloed.nl
DwarsliggerÂŽ
www.royaljongbloed.nl www.royaljongbloed.nl
De g etuig enis van de HEERE
is betrouwbaar,
Zij geeft de eenvoudige wij sheid. Psalm 19:8 (HSV)