Bodypercussion
1 Omschrijving Bodypercussion is muziek maken met het eigen lichaam. Een compleet en volwaardig orkest wordt opgebouwd met het lichaam als enig instrument. CoĂśrdinatie en concentratie staan centraal in deze sessies. Bij bodypercussion kan men denken aan: in de handen klappen, in de vingers knippen, met de voeten stampen, op de borstkas slaan, op de dijen slaan, maar ook geluid voortbrengen met de stem. Het is de ideale basis om kennis te maken met de pure ritmiek, ritme maken met het eigen lichaam.
2 Situering en ontstaan Als muziekgenre is bodypercussion zeer oud. Waarschijnlijk werden zelfs de eerste uitingen van muziek gemaakt op het lichaam. Vandaag komt bodypercussion voor in diverse muziekstijlen. 3 Enkele voorbeelden A Gumboots
Zuid-Afrika
De roots van gumboot dancing liggen in de Zuid-Afrikaanse goudmijnen tijdens de periode van het apartheidsregime. De mijnwerkers konden zich niet vrij bewegen en leefden gedurende lange perioden gescheiden van hun gezin. In het beste geval was het werk in de mijnen lang, hard en eentonig. In het slechtste geval werden de mannen geketend de mijnen ingevoerd en in vrijwel volledige duisternis aan de werkplek gekluisterd. De grond in de mijnen stond vaak onder water; afwatering was er niet of nauwelijks. De mijnwerkers stonden vaak urenlang tot aan hun knieĂŤn in vervuild water. Het gevolg: zweren op de huid, voetkwalen en natuurlijk verlies van productiviteit. De bazen kwamen erachter dat het goedkoper was om de mijnwerkers te voorzien van rubberlaarzen (gumboots) dan om een drainagesysteem in de mijnen aan te leggen. Zo ontstond het 'mijnwerkersuniform': zware zwarte rubberlaarzen, jeans, een ontbloot bovenlijf en zweetabsorberende bandana's ter bescherming van de ogen. De arbeiders mochten niet praten en ontwikkelden daarom een eigen communicatiesysteem, hun eigen unieke 'morsecode'. Door met hun laarzen te stampen en met hun enkelkettingen te rinkelen gaven de slaven in de duisternis boodschappen aan elkaar door. Dit 'slagwerk' ontwikkelde zich tot een vorm van entertainment: de mijnwerkers werkten de geluiden en bewegingen uit tot een unieke dansvorm die ze in hun vrije tijd beoefenden.
Fig. 1: Gumbootdansers
-1-
2. Hambone
USA
De hambone was oorspronkelijk een Afro-Amerikaanse muziekstijl die door de slaven op katoenplantages werden gebracht. Ritmische instrumenten werden verboden door de opzichters vanwege de angst om geheime codes door te geven met de percussieinstrumenten. Diverse lichaamsdelen werden gebruikt om muziek te maken.Zij noemden deze muziek "hambone," hetgeen verwijst naar het been van de ham gebruikt om smaak toe te voegen aan een grote pot soep. Vaak werd dezelfde hambone verdeeld onder verschillende gezinnen. Net als op de plantages was de inventiviteit van de slaven ook hier nodig om te kunnen overleven. de
In het midden van de 19 optredens van de dans.
eeuw werden muziek en tekst toegevoegd en waren er publieke
Beeldragment 3: Voorstelling door Steve Hickman
3. Palmas in flamenco
Andalusië
Flamenco is een zang-, muziek- en dansstijl die sterk is beïnvloed door de zigeuners.Ook al wordt flamenco beschouwd als een stuk van de Spaanse cultuur, in feite is deze dansstijl afkomstig uit één regio, namelijk Andalusië. Deze dans is uitgegroeid tot een uniek samenspel van Joodse, Islamitische, Keltische, Moorse en Arabische culturen. Omdat de populariteit van Flamenco uitbreidde naar verschillende gebieden, begonnen lokale Spaanse muziektradities de traditionele Flamencostijl te beïnvloeden.
Oorspronkelijk bestond Flamenco alleen uit zang (cante). Pas later werden de liederen begeleid door Flamencogitaren (toque), ritmisch handengeklap (palmas), ritmische voetbewegingen en dans (baile).
Er zijn twee technieken voor het verrichten van handgeklap: 1. palmas sordas ( "dof ") 2. palmas seca’s ( "droog" ).
-2-
Palmas sordas wordt uitgevoerd door de handpalmen komvormig te maken en te klappen Deze techniek wordt in hoofdzaak gebruikt als begeleiding.
Fig. 2 Palmas sordas
Palmas seca’s wordt uitgevoerd door enkele vingers van de rechterhand te slaan op handpalm van de linkerhand voor het produceren van een scherp geluid. Deze techniek wordt gebruikt om opwindende fases op te wekken en te versterken.
Fig. 3 Palmas seca’s
4. Keelzang
Tuva
Tuva is een republiek in Zuid-Siberië, op de grens met Mongolië. Met ongeveer driehonderdduizend inwoners op een gebied ruim 20 maal zo groot als België is Tuva wat je noemt dunbevolkt. De Tuvanen stammen af van het Turkse volk en dat is nog sterk te merken in de taal.
Fig. 4 Tuva
Volgens de legendes is khoömei, of keelzingen, de manier waarop de mensheid lang geleden het zingen heeft ontdekt. De allereerste keelzangers trachtten de stem van de natuur te imiteren, zoals het geluid van een kolkende waterval of een suizende windvlaag. Nog steeds is de Tuvaanse muziek doordrenkt van animisme, het geloof dat alle dingen een ziel hebben of door geesten worden bewoond. Bij de westerse luisteraar roept het hypnotiserende geluid van de khoömei onvermijdelijk een sterk terug-naar-de-natuur-gevoel op.
-3-
Het Tuvaanse keelzingen kent vijf stijlvarianten. De twee meest voorkomende zijn khoömei en sygyt, en daarnaast heb je nog kargyraa, borbangnadyr en ezengileer. Het verschil tussen de stijlen berust voornamelijk op de klank van de boventonen. Bij sygyt ontwikkelt de zanger op de lage grondtoon een scherpe, fluitende boventoon waarmee complexe melodieën gemaakt kunnen worden. Khoömei, behalve de algemene benaming van het keelzingen ook een specifieke stijl, klinkt zachter en de boventonen zijn diffuus. Alle stijlen hebben één wonderlijke eigenschap gemeen. Het is hét kenmerk van keelzingen: je hoort meerdere tonen tegelijkertijd.
5. Beatbox Is een in de late jaren ’70 ontstane muziekstijl in de achterbuurten van New York waar men – bij gebrek aan financiële middelen- drummachines (beatboxes) begon te imiteren. Vocal scratching (imiteren van het scratch-geluid van een draaitafel) of imiteren van elk denkbaar geluid kan gerekend worden tot beatbox. Beatboxen werd al snel een deel van de rapscène. Bekende artiesten: Rahzel M. Brown, Doug E. Fresh, Biz Markie, Maria Daulne
6. Clapping
S. Reich
Steve Reich is in 1936 in New York geboren. Hij studeert filosofie aan Cornell University en compositie aan de Juilliard School of Music. Hij richt in 1966 een eigen muziekensemble op: Steve Reich and Musicians, waarvoor hij tot 1978 de meeste van zijn composities schrijft. De muziek van Reich hoort tot de Amerikaanse stroming minimal music. Daarbij worden kleine stukjes muziek heel vaak herhaald, waarbij ze af en toe een beetje veranderen. Steve Reich heeft veel voor slagwerk gecomponeerd. Hij heeft drummen geleerd in Ghana en weet ook veel van Balinese Gamelanmuziek. Zijn inspiratiebronnen zijn ongelofelijk breed geschakeerd en multidisciplinair. De strenge canon- en contrapunttechnieken van Bach, de ontluikende meerstemmigheid van de middeleeuwen van o.a. Perotinus, ritmische patronen uit traditionele Afrikaanse volksmuziek, signaalsystemen van de Balinese gamelanmuziek, de beeldende kunst van Sol LeWitt en Richard Serra, naast jazzmuziek, Stravinsky, Bartók, Webern en Joodse liturgische muziek. In Clapping past Reich de Phase Shifting techniek toe:het principe is dat twee identieke loops in unisono starten waarbij één van de telkens lichtjes wordt gemanipuleerd zodat die langzaam uit synchronisatie schuift. Vermits het om loops gaat is het een cyclisch proces, dat na verloop van tijd terug uitkomt bij een unisono. Twee elementen zijn hier cruciaal: het gebeurt extreem geleidelijk en het is een rechtlijnig proces.
-4-
-5-