Observatiestage muziekeducatief project Gemeentelijke Muziek-en Woordacademie "Zoltan Kodaly" Wijnegem Klavertje 5 Motivatie Het zoeken naar een plaats voor een observatiestage is voor mij een hele opdracht. Ik heb verschillende stageplaatsen gecontacteerd. Vanuit de Gemeentelijke Muziek- en Woordacademie "Zoltan Kodaly" krijg ik onmiddellijk een positieve reactie. Deze muziek- en woordacademie profileert zich als pilootschool voor de vernieuwing van het deeltijds kunstonderwijs. Zij zijn gestart met een uniek ‘kunstinitiatieklasje’ voor zes- tot zevenjarigen. Vijf verschillende kunstvormen komen er aan bod : muziek, woord, dans, beeldende kunst en media. Vandaar de benaming ‘Klavertje 5’. Jonge kinderen kunnen tijdens de lessen alle facetten van kunst uitproberen. Dit maakt mij heel nieuwsgierig naar de inhoud van dit muziekeducatief project. Vol enthousiasme begin ik dan ook aan deze observaties. Ik ben benieuwd... De organisatiestructuur algemeen - Inlichtingen over de school : naam Gemeentelijke Muziek- en Woordacademie "Zoltan Kodaly" adres hoofdschool Bergenstraat 2 2110 WIJNEGEM
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
inrichtende macht Gemeentebestuur van Wijnegem directeur Luc MOONS
- Er is een grote aandacht voor zorg en dit op vele vlakken. Kinderen, jongeren, volwassen en leerlingen met specifieke onderwijsnoden kunnen de lessen volgen en dit zowel overdag als ’s avonds. Als Academie voor Muziek en Woord staat het streven naar een gezond evenwicht tussen een kwalitatief hoogstaande opleiding en het plezier om creatief met muziek en woord om te gaan centraal. Dat dit voor deze organisatie een succesformule is, bewijst het aantal leerlingen: van 256 in 1976 tot 1376 vandaag. Na de studies aan de academie kunnen heel wat jongeren terecht in het plaatselijke cultuurleven. Die band wordt al gesmeed tijdens de opleiding door de veelvuldige vormen van samenwerking met de lokale (culturele) gemeenschap. - De academie steunt op een gedreven directie die de taken duidelijk afbakent. Er zijn veelvuldige formele en informele contacten tussen directie en leerkrachten. Zo is er een grote betrokkenheid tussen de directie, het onderwijzend en het administratief personeel.
- Er is een beleidsplan i.v.m. nascholing, prioriteiten, budgetten, aanbod,...Op het gebied van infrastructuur zijn er een aantal beperkingen. Zo is het ontbreken van een auditorium een
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
minpunt. Voor de lessen beeldende kunst is het moeilijk een lokaal te vinden met de nodige praktische (water)voorzieningen. - De afdeling Muziek omvat AMV, klassiek muziekinstrument, jazz en lichte muziek, muzieklabo Inclusief. Blaasinstrumenten:
Strijkinstrumenten:
Blokfluit
Viool
Dwarsfluit
Altviool
Piccolo
Cello
Hobo
Contrabas
Toetsinstrumenten: Piano Accordeon
Klarinet Saxofoon Trompet Bugel Cornet Hoorn Trombone Tuba Euphonium Tokkelinstrumenten: Gitaar Mandoline
Slagwerk
Zang
Oude Muziek: Barokviool Gamba
Jazz/Lichte Muziek: Dwarsfluit Saxofoon
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Harp
Klavecimbel
Klarinet Traverso
Elektrische Gitaar
Blokfluit
Basgitaar Piano/Keyboard Drums Zang
- De afdeling Woord omvat voor de jongeren : voordracht, dramatische expressie en toneel; voor de volwassenen : verbale vorming, voordracht, toneel, welsprekendheid, repertoirestudie en creatief schrijven. Beschrijving van een of meerdere specifieke project(en) (onderwijs of vormingswerk kinderen/jongeren) Pré-viool Voor kinderen vanaf 5 jaar worden er lessen pre-viool georganiseerd. De individuele les duurt 20 minuten per week Kinderen vanaf vijf jaar worden spelenderwijs vertrouwd gemaakt met de viool. Eén ouder moet hierbij aanwezig zijn. Soms zijn er groepslesjes in functie van een optreden.
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Klavertje 5
Muziek- en woordacademie Wijnegem – Schilde - Zoersel start met een nieuw initiatieklasje voor 6 en 7 jarigen De gemeentelijke muziek- en woordacademie Zoltàn Kodàly is pilootschool voor de vernieuwing van het deeltijds kunstonderwijs. Binnen twee jaar krijgt het deeltijds kunstonderwijs een volledig nieuwe structuur. Vanaf dan zullen onder meer ook kinderen vanaf zes jaar muziek en woord kunnen volgen. Iets wat nu alleen kan voor de beeldende kunsten en dans. Deze academie heeft een goedkeuring gekregen als pilootschool om de vernieuwing nu reeds uit te proberen. Dit maakt dat in Wijnegem, Schilde en Zoersel gestart wordt met een uniek ‘kunstinitiatieklasje’ voor zes- tot zevenjarigen. Vijf verschillende kunstvormen komen er aan bod. Dit wil zeggen niet alleen muziek, woord, dans en beeldende kunst, maar ook media met bijvoorbeeld fotografie en film. Jonge kinderen kunnen alle facetten van kunst uitproberen om dan vanaf acht jaar een keuze te maken. Het is een uniek project. Er wordt beroep gedaan op twee vaste leerkrachten,
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
aangevuld met andere lesgevers voor sommige delen. De lessen zullen plaatsvinden op zaterdagvoormiddag in Wijnegem en Zoersel en op zaterdagnamiddag in Schilde.
Observatie Wijnegem Klavertje 5 : * Kunstinitiatie in de 5 domeinen : muziek-woord-dans-beeldende kunst-media. . De lessen worden gegeven met groepen van 25 kinderen en 2 leerkrachten. De lessen duren 2 uur, er is een korte pauze tussendoor. De leerkrachten hebben aandacht voor een golfbeweging van inspanning en ontspanning. Er zijn steeds 2 lokalen ter beschikking, één met banken en één open ruimte zodat we de groepen kunnen opsplitsen naargelang de activiteit. Er wordt geopteerd voor een vaste structuur in de lessen, dit biedt geborgenheid en zekerheid voor de jonge kinderen. Het begin en einde van de les krijgt een vast ritueel. Er zit een vaste structuur in de lesopbouw maar er zijn eveneens momenten van vrije creativiteit en expressie. Eén van de leerkrachten werkt meer vanuit het ‘muzikale’, de andere werkt meer vanuit ‘woord’. Uiteraard zijn dit geen afgescheiden domeinen maar er wordt gezorgd voor een cross-over van alle muzische kunsten. Voor domeinen met minder expertise is er een aanvulling door gastleraars en/of workshops. De kinderen werken telkens rond een bepaald thema vanuit verschillende invalshoeken. Een aantal keer per jaar is er een toonmoment voor de ouders, zo bouwen de kinderen op een speelse manier podiumervaring op. Voor de rest wordt er deelgenomen aan grote projecten in de school: het Sinterklaasconcert, de DKO-dag met workshops, knutselen, muziek en dans, de Mozarthappening (Mozart en zijn muziek komen tot leven in workshops, lezingen
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
en concerten. De leerkrachten zijn uitgedost met witte Mozart-pruiken en enkelen zelfs in volledige klederdracht.)
* Evaluatie : Klavertje 5 opteert bewust voor een zachte evaluatie. De leerkrachten observeren terwijl de kinderen met iets bezig zijn. Ze spreken met de leerlingen over wat hen beweegt, zet de leerlingen aan tot zelfevaluatie en blikt met hen terug op het verloop van de activiteit.
* Reflectie : Een uitgebreide en gemotiveerde kritische reflectie op het project. Zaterdag 19 januari 2013 is de dag van de eerste 2 uurtjes observatie van 10.00 u. tot 12.00 u. Vooraf zoek ik de routebeschrijving op van de muziekacademie van Wijnegem. Ik vertrek goed op tijd, zodat ik rustig de omgeving en de sfeer kan verkennen. Aan het onthaal word ik heel vriendelijk ontvangen Lore en Ann zijn vandaag de twee leerkrachten. Ook zij zorgen voor een hartelijke ontvangst. Er is een inschrijvingsbeperking van 25 leerlingen maar ondertussen zijn al 31 kinderen ingeschreven. Het gebeurt niet vaak dat alle ingeschrevenen ook werkelijk aanwezig zijn. Vandaag zijn er 24 kinderen. Er zijn duidelijk meer meisjes (18) dan jongens (6). Het thema waarrond gewerkt worden vanuit verschillende invalshoeken is “Reizen”. De kinderen worden vandaag meegenomen in de wereld van “Billy the Kid”, een crimineel uit het Amerikaanse Wilde Westen. Samen met onder andere Jesse James, Calamity Jane Billy the Kid het Wilde Westen. Muziek, zang en beweging worden aangeboden in ware westernstijl. Er volgt een spelletje “ik ga op reis en neem mee”. Daarna krijgen de kinderen de kans om te tekenen wat Billy the Kid in zijn koffer zou stoppen om op reis te gaan door het Wilde Westen.
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Voor deze twee activiteiten wordt de groep opgesplitst. Na de pauze, in de sneeuw op de speelplaats van de basisschool “De Notelaar” naast de academie, volgt een moment van samenzang. De kinderen verzinnen allerlei creatieve variaties op het zelfgemaakte lied : “Opzij, opzij en luister naar mij, ik ben een muzikant van het klavertje 5; Opzij, opzij en luister naar mij, als de instrumenten spelen word ik zo blij.” Hierbij worden de vleugelpiano en de slaginstrumenten gebruikt. De twee lokalen die vandaag gebruikt worden zijn op zich ruim genoeg maar voor sommige opdrachten is de beschikbare ruimte te klein om alle kinderen creatief te laten “proeven” en voluit te laten experimenteren. Bij het naar huis rijden blijft vooral het zelfgemaakte lied nog lang nagalmen in mijn gedachten...
Zaterdag 2 maart 2013 : is de dag van mijn derde en vierde observatie-uurtjes in Wijnegem, van 10.00 u. tot 12.00 u. Ik verheug me om de kinderen aan het werk te zien. Ik ben benieuwd naar het vervolg op het thema “Reizen”. De leerkrachten van vandaag, Peter en Ann, vertellen de kinderen over Sterre. 19 kinderen, 16 meisjes en 3 jongens, luisteren met aandacht naar het
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
voorgelezen verhaal uit het boek “Hallo aarde, hier Sterre”, geschreven door Simon Puttock en Philip Hopman.
Op de achtergrond klinkt zachtjes instrumentale muziek. Het is meteen duidelijk dat iedereen klaar is om een reis door de ruimte te maken. Tijdens het verhaal worden de kinderen uitgenodigd om de verschillende bewegingen en fantasiemomenten die aan bod komen mee te doen. De leerkrachten verplichten niemand om mee te doen. Daarna gaat elke leerkracht met een groepje aan de slag. De ene groep werkt rond het muzikale. Met djembés en boomwhackers gaan de kinderen creatief, expressief en improviserend aan de slag maar jammer genoeg niet binnen het onderdeel ruimte. De leerkracht voert de kinderen mee op de tonen van een Spaans Lied. Op zich wel leuk, zeker omdat het buiten nog altijd koud en ongezellig weer is. Toch een beetje spijtig dat er niet verder wordt gewerkt rond Sterre... De andere groep werkt wel verder rond “de ruimte”. De leerkracht leest een “maan”gedicht voor. Daarna worden de kinderen uitgenodigd om te vertellen welke woorden er rijmen op “maan”. Als iedereen een passend en correct rijmwoord gevonden heeft maken de kinderen per twee zelf een kort gedicht dat begint met : Gelukkig ........, en eindigt met : jammer genoeg........Bij deze opdracht kiest de leerkracht twee kinderen en laat hen vooraan aan het woord. Terwijl de andere kinderen eigenlijk niet actief bezig zijn op dat moment.
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Ik zou de kinderen per twee laten werken zodat iedereen op het gebied van woord, beweging en beeld bezig is. Zo zou ik ze hun eigen gedicht laten verwoorden terwijl ze er bewegingen bij verzinnen en/of een tekening/kunstwerk bij maken... De kinderen konden de voorbije 4 observatie-uren niet “proeven” van het onderdeel media: internet, computer, film, fotografie... Zaterdag 16 maart 2013 : is de dag van mijn vijfde en zesde observatie-uren in Wijnegem. Deze keer worden de kinderen niet te verwacht in de lokalen van de muziekacademie. Vandaag worden de kinderen van Klavertje 5 uitgenodigd om te “proeven” van een theatervoorstelling boordevol liedjes uit heel veel landen. Deze voorstelling wordt gebracht door de amc-klas Muzieklabo Inclusief (uitnodiging in bijlage). Zo kunnen de kinderen al beschouwend verschillende expressieve elementen porberen te herkennen en proberen te begrijpen wat anderen gecreëerd hebben.
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Het optreden gaat door in het kapeltheater van het CC ’t Gasthuis in Wijnegem. Iedereen wordt er hartelijk ontvangen. De kinderen komen graag kijken naar dit project. Ze kunnen ook verschillende liedjes meezingen omdat ze die leren zingen hebben tijdens de voorbije lessen van Klavertje 5. Het is een interactieve voorstelling. Alle aanwezige kinderen worden actief betrokken. De leerkrachten Peter en Ann nodigen de kinderen uit om mee te zingen en te bewegen tijdens de voorstelling. Tussen de liedjes door mogen de kinderen antwoorden op de vragen over de landen, de specialiteiten, de muziek, de dans, de instrumenten...Het muzikale verhaal gaat over Pierewaaier. Hij vindt een boek met daarin een wereldbol. Hij leest over allerlei landen en wat daar te beleven valt. Dan gaat Pierewaaier slapen en droomt over al die prachtige landen...
Tijdens deze observatie zie ik de kinderen op een heel andere manier aan het werk. Ze genieten van de voorstelling en gaan er echt in op. Het beschouwen is hier duidelijk prioritair. Zo worden er verbanden gelegd tussen het optreden en hun eigen ideeën, emoties, ervaringen en fantasieën. Ik zou de kinderen, die al heel actief betrokken waren, hierbij ook nog laten “proeven” van het onderdeeltje media door ze na de voorstelling aan de hand van de gemaakte foto’s (zie website muzieklabo Inclusief) te laten communiceren met anderen over hun bewondering, verwondering en wat hen getroffen heeft bij het zien van deze theatervoorstelling…
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Algemene slotbeschouwing : Deze stage binnen het kader van de opleiding : Tijdens de observaties ligt de nadruk vooral op het beleven en creëren van muziek en woord. Beweging, beeld en media staan eerder in de schaduw. Bij de muzische ontwikkeling van jonge kinderen is het nochtans van belang kennis te maken met verschillende materialen en technieken waarmee iemand zich muzisch kan uitdrukken. Zo leren de kinderen dat mensen muziek, woord, beeld, beweging en media kunnen gebruiken om hun eigen gevoelens en gedachten uit te drukken en op deze manier kunnen communiceren met hun eigen persoonlijkheid, de anderen ontmoeten en genieten van het muzische in de wereld. Soms zijn er beperkingen die je zelf niet in de hand hebt, zoals : het lokaal dat niet ruim genoeg is, materiaal dat niet aanwezig is... Deze ervaring met betrekking tot mezelf, mijn persoonlijk leven : - Door deze observaties ben ik me er nog meer van bewust dat muzische vorming naast een deel van de opvoeding eigenlijk een levenswijze is. De kennis en de vaardigheden die aangeboden worden zijn slechts een middel om muzisch te leven. De aandacht voor zorg op alle vlak is mij zeker bijgebleven. - Ik heb heel wat nieuwe informatie op het vlak van algemene kennis door te observeren maar ook door zelf op zoek te gaan. Zo weet ik nu bijvoorbeeld dat Zoltán Kodály één van de belangrijkste Hongaarse componisten en muziekpedagoog is en de academie in Wijnegem werd opgericht door de Antwerpse musicus Frans Dubois, een groot bewonderaar van Zoltán Kodály.
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
Het zijn enkele bedenkingen die helpen op mijn zoektocht om mezelf, de anderen en de alledaagse dingen op een onbevangen en speelse manier te benaderen. Daarbij is het belangrijk dat zowel de leerkracht als de kinderen hoofd, hart en handen gebruiken en het creatieve en expressieve bij zichzelf en anderen leren waarderen.
Presentatie Eerst : korte voorstelling van de organisatie Daarna : uitleg van het project in maximaal 15 minuten.
•
op een creatieve manier. Gebruik hiervoor uitdrukkelijk woord, beeld, muziek, dans of multimedia, passend bij je organisatie.
•
op een interactieve manier, waardoor de specifieke didactische principes, kunsteducatieve methodieken of creatieve technieken van je organisatie duidelijk worden.
•
uitstraling : visie van de organisatie en sfeer van het project.
•
eigen ‘medium’.
Bijlage : uitnodiging theatervoorstelling
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014
OBSERVATIESTAGE POSTGRADUAAT MUZIKALE VORMING VAN KINDEREN 4-8 JAAR 2012-2014