Cadernos gastronómicos 25
FABAS CON CIGALAS
Ingredientes: - 2 quilos de cigalas medianas - 600 gr. de fabas - 1 vaso de salsa de tomate - 1 copa de coñac - 3 dentes de allo - 1 cebola - Aceite de oliva virxe - Sal
Elaboración: Primeiro, cócense as cigalas, botándoas a ferver (con dous minutos abonda)nunha pota de auga cun pouco de sal. Logo, escóanse; sepáraselles e cabeza e resérvanse. Despois, cocemos as fabas na mesma auga das cigalas. A seguir, nunha tixola botamos un pouco de aceite de oliva; douramos o allo laminado e a cebola picadiña. Cando estea branda, engadimos as cabezas das cigalas cocidas e deixámolas cochear ben. Deseguido,engadimos o tomate e o coñac. Logo, retiramos as cabezas das cigalas e a salsa botámosllela ás fabas. Pelamos as colas das cigalas; mesturámolas coas fabas e deixamos cociñar todo un par de minutos.
IES MENDIÑO
Verán 2016
ABADEXO EN SALSA DE MEXILLÓNS Ingredientes: - 5 toros de abadexo - 1 ½ de mexillóns - 2 dentes de allo - 1 cebola - 1 pemento vermello - 1 vaso pequeno de salsa de tomate - 1 vaso pequeno de viño branco - Aceite de oliva virxe - Sal
Elaboración: O primeiro é sazonar os toros de peixe. Despois abrimos os mexillóns nunha pota cun pouco de auga e tirámoslles as cunchas. Apartamos un vaso desa auga de abrir os mexillóns. Logo, cortamos ben finiños o allo, a cebola e o pemento e botamos todo nunha tixola cun pouco de aceite onde faremos o refrito, ao que engadiremos a salsa de tomate. A seguir, incorporamos os mexillóns, o vaso de viño e o vaso da auga e cociñamos todo xunto durante uns cinco minutos aproximadamente. Trituramos todo na batedora. Botamos a salsa nunha tarteira de fondo ancho e sobre esa salsa colocamos os toros de peixe, uns a carón dos outros. Finalmente, deixamos cocer isto, a lume maino e co testo, durante uns dez minutos. IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
Había xa tempo que non a vía. Marchara de viaxe por traballo durante tres meses. Ela era pescadora. Xa acabara a tempada e volvera durante o que quedaba de verán. Botáraa tanto en falta... Falabamos todas as noites; traballaba moi duro. Cando a coñecín, tivemos que loitar contra vento e marea para convencela de que non pasaba nada por amosarlle o noso amor a todo o mundo. Na tarde na que volveu, fomos ao monte a merendar. Comezamos a lembrar momentos; todos eran fermosos, mais tiñamos a amarga lembranza das acosadoras olladas da xente. Agora gozabamos dunha tarde as dúas, no monte, moi arredadas da cidade. Por unha vez, só nos acompañaba o cantar dos paxaros e a comida. Máis nada. Verónica e Andrea (2º ESO)
IES MENDIÑO
Verán 2016
COSTELETAS DE PORCO CON MEL E LIMÓN Ingredientes: - 5 costeletas de porco - Zume de medio limón - 3 culleradas de mel - 1 cebola - Allo, perexil e sal machacados co morteiro - Fariña - 1 vaso de caldo - Aceite de oliva - Sal
Elaboración: En primeiro lugar, adubamos as costeletas co machucado de allo, perexil e sal. Deixámolas así durante uns 20 minutos. Logo enfariñámolas e fritímolas na tixola. Apartámolas. No mesmo aceite de fritilas, botamos a cebola ben picadiña ata que estea brandiña. Engadímoslle o mel, o zume de limón e un pouco do caldo e remexemos cunha culler de pao a lume maino durante uns 5 minutos. Cubrimos as costeletas con esta salsa e acompañámolas de patacas fritidas e de leituga con tomate.
IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
TETIÑAS DE COCO
Ingredientes: - 250 gr. de coco relado - 100 gr. de manteiga - 150 gr. de fariña - 150 gr. de azucre - 3 ovos - Sal - Relo de limón - Un pouquiño de azucre avainillado
Elaboración: O primeiro é pór a quentar o forno a unha temperatura de 180 graos. Nun bol mesturamos o azucre coa manteiga, o azucre avainillado, o coco e o relo do limón. Continuamos engadíndolle os ovos, a fariña e un pouco de sal, e mesturamos todo. Untamos unha bandexa de forno con manteiga ou margarina e colocamos nela pequenos montonciños da masa. Mollamos un garfo en auga e ímoslles debuxando ás tetiñas de coco unhas raias de abaixo a arriba. Finalmente, metemos a bandexa no forno xa quente durante uns 15 minutos aproximadamente ata estaren ben dourados.
IES MENDIÑO
O Regreso
Verán 2016
Un día caloroso de verán. Nais, fillos, avoas e tías ao longo de douscentos metros de praia pedregosa. Unha familia, unha en concreto, situada na zona alcumada hai tempo como O Regato, dispúñase a pasar o día naquela praia. Unha das súas fillas, a mediana, non podía agardar a entrar na auga fría; morría coa calor. Os seus titores, despreocupados, despregaron as súas toallas na area e esquecéronse por un intre de todo ao seu arredor. A nena ía cada vez máis a máis cara ao interior da enseada, ansiando atopar algún vello tesouro por entre as algas e o lodo do lugar. A marea facía que a auga non lle alcanzase nin sequera os xeonllos, polo que non temeu en ir cada vez máis cara a dentro malia a súa incapacidade para nadar. Pasaron os minutos paseniño, unha hora… Os pais dos rapaces espertaron do seu sono feliz, regresaron á realidade tras uns minutos de desconexión e utopía. Dous dos seus nenos xogaban tranquilamente coa area mollada, ilustrando os castelos cos que IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
había uns intres que os seus pais idearan vidas paralelas. A maior había tempo que fora coas amigas, e a outra iría con ela, pensaban. Fatídicos foran aqueles minutos para a meniña nos que debatía entre vivir ou morrer, en que loitaba por vivir. Non sabía nadar, estaba totalmente perdida … Algo lle estaba agarrando do pé, non lle deixaba espernexar, non viviría. Farta de gritar sons xordos baixo unha masa acuosa que non permitía que ninguén a escoitase, comezou a deixarse levar, sentindo como a auga penetraba nos pulmóns pouco a pouco. Disque non volveron mirar á nena e dérona por afogada, pois segundo testemuño dos seus pais a rapaza non sabía nadar. Pero peor foi que iso; ninguén fixo mención do problema co que as rapazas da zona, había uns séculos atrás, tiveran que lidiar. A Coca atopábase de volta, e non ía permitir que a volvesen aterrar. Uxía Martínez (1º BACH) IES MENDIÑO
Verán 2016
CASTAÑETA EN SALSA VERDE Ingredientes: - 1½ quilo de castañeta - 300 gr. de ameixas - 3 culleradas de perexil - 2 follas de loureiro - 1 vaso de viño branco - 1 vaso de aceite - 1 cebola ben picadiña - 2 dentes de allo - Pementa - Sal
Elaboración: Póñense a desbeber as ameixas durante unhas dúas horas en auga con sal. Logo, lávanse ben en auga fría e bótanse a cocer en auga con sal e loureiro. Unha vez cocidas, tíraselles a cuncha; cólase o caldo da coción e resérvase. Á castañeta xa limpa e sen pel, quítaselle a espiña. Logo, córtase en filetes máis ou menos regulares e enfaríñanse . Nunha pota de fondo ancho, ponse a dourar a cebola ben picadiña cos allos. Cando estea brandiña, bótanselle os anacos de castañeta e dáselles unhas voltas. Engádeslles un pouco de fariña para que espese a salsa, as ameixas, o perexil,o viño branco e un vaso da auga de coción das ameixas. Sazónase coa pementa, un pouquiño de sal e déixase cocer todo a lume lento, movendo constantemente a pota para que vaia collendo consistencia a salsa. Se quedase moi espesa, pódeselle engadir máis caldo. Queda moi ben acompañada de puré de patacas. IES MENDIÑO
Cadernos gastronรณmicos 25
IES MENDIร O
Verán 2016
REDONDO DE TENREIRA CON MAZÁS Ingredientes: -
1 quilo de redondo de tenreira 100 gr. de panceta 3 mazás 5 dentes de allo 5 grans de pementa branca 1 culleradiña de pirixel picadiño 1 vaso de aceite de oliva 1 vasiño de viño branco Loureiro picado Noz moscada Sal
Elaboración: Córtase a panceta en tiras finiñas e méchase con elas a carne. Sálgase. Nunha pota botamos o aceite e douramos o redondo durante uns quince minutos aproximadamente. Engadímoslle a cebola cortada en anacos, os dentes de allo pelados e enteiros, as mazás cortadas en catro cachos cada unha, o perexil, o viño branco e a pementa. Ciscámoslle por riba a noz moscada e o loureiro. Deixamos cocer a lume maino durante, aproximadamente, unha hora e cuarto. Pasamos a salsa polo coador chino ou pola batedora. Cortamos a carne en lonchas e servimos cunha gornición de patacas fritidas, coa salsa aparte. IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
BISCOITO DE TANXARINA CON CHOCOLATE Ingredientes: - 170 gr. de fariña de trigo - 1 sobre de “Royal” - 3 tanxarinas de pel fina - 250 gr. de azucre - 3 ovos - 70 gr. de aceite de xirasol - Azucre glass - 150 gr. de chocolate de fundir para a cobertura
Elaboración: Poñemos a quentar o forno a 200º e mentres, lavamos as tanxarinas; secámolas e partímolas en catro anacos, quitándolles as pebidas se as tiver. Logo, desfacémolas coa batedora; engadímoslles o azucre e batemos ben; despois, os ovos e seguimos batendo durante uns cinco ou seis minutos. Pasamos a mestura a un bol e, coa batedora de variñas, agregamos o aceite e mesturamos todo durante un minuto. Incorporámoslle a fariña co lévedo e mesturamos todo de novo. Engraxamos o molde con margarina e ciscámoslle fariña para que non se pegue a masa. Botamos a masa no molde e metémolo no forno uns 35-40 minutos aproximadamente. Cando xa estea feito, sacámolo do forno e deixámolo arrefriar. Mentres, derretemos o chocolate ao baño María cun pouquiño de nata líquida. Finalmente, cubrimos o biscoito co chocolate derretido e ciscámoslle por riba azucre glass. IES MENDIÑO
Verán 2016
Estaban perfectamente organizadas. Todas sabían cal era o seu obxectivo; tíñano localizado. O comezo do seu ataque foi sincronizado, aquilo converteuse nunha carnizaría. Levaron os
anacos da súa loita á base. A segunda vez que foron á zona do desastre, apareceu o dono do obxectivo. El pisounas e 537 soldadas
do exército da formiga raíña morreron no intento de levar máis sandía para as crías.
Ana, Adriana e Ángela (2º ESO)
IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
CONGRO CON ERVILLAS E PATACAS Ingredientes: -
1 congro dun quilo aproximadamente ¾ de quilo de patacas ¼ quilo de cebolas ¼ quilo de ervillas xa debulladas 1 vaso de auga 1 vaso grande de aceite 2 dentes de allo 2 culleradas de perexil picado 1 sobre de azafrán
Elaboración: Límpase o congro; lávase; córtase en anacos e déixase escorrer. Pélanse as patacas e córtanse en rodelas grosas. Faise un rustrido coa cebola picada e os dentes de allo, na mesma pota na que imos guisar o congro. Cando estea dourado, engadímoslle as patacas, as ervillas e o azafrán disolto en auga. Déixase cocer a lume maino. Cando estea case cocido, bótaselle o perexil e logo colócase o congro por riba e sazónase de sal. Déixase cocer uns sete minutos ata que o peixe estea ben feito. IES MENDIÑO
Verán 2016
EMPANADA DE LAGOSTINOS OU GAMBÓNS Ingredientes: -
Masa de empanada (sae moi ben coa da marca “La Cocinera”). Lagostinos ou gambóns crus algo grandiños, pelados e sen cabeza. Cebola picadiña Allo picadiño Un pouco de viño brando. Sal Aceite de oliva.
Elaboración: Nunha tixola poñemos aceite de oliva e pochamos a cebola e o allo ata que estea transparente. Salgamos un chisco. Hai que evitar que se queime. Engadir o viño branco e deixar que evapore. Reservar este pochado ata que arrefríe un pouco. Estender a masa da empanada, cubrir co pochado e poñer por riba os lagostinos ou gambóns crus (nunca cocidos porque resultarían secos e sen sabor). Botarlles unha areíña de sal. Bater un ovo e pintar con el todo o borde da empanada Cubrir con outra placa de masa. Se só se usa unha, cubriremos con este recheo a metade e taparemos coa outra metade. Pechar os bordes apretando cun garfo ou envolvendo o bordo da masa coa man. Pinchar cun garfo a superficie da masa, abríndolle un pequeno buraquiño no centro para que respire. Untar a superficie e os bordes de unión con ovo batido para que non abra. Enfornar a 180º ata que se vexa que a superficie está douradiña. O tempo depende da potencia do forno. Garantímosvos que algo tan simple de preparar resulta un entrante delicioso. Seguro que repetides. IES MENDIÑO
Cadernos gastronรณmicos 25
IES MENDIร O
Verán 2016
Aquel parecía un luns como calquera outro, mais había unha diferenza: os rapaces e rapazas de 3º de ESO do Mendiño ían facer unha escapada ao monte da Peneda para xantaren todos xuntos mentres disfrutaban das vistas, que eran incribles. Era unha excursión diferente xa que o único modo de pagar a visita ao monte era levar comida caseira feita por eles mesmos. Saíron do centro ás 11 da mañá e botaron a andar para chegaren axiña ao monte. Nada máis chegar, cada un sacou a comida que trouxera da casa e todos levaron unha grata sorpresa xa que había comida de todo tipo, desde uns pementos de Padrón, cociñados por Luís, ata un salpicón preparado con moito agarimo por Cristina e mais a súa nai. Logo puxéronse a preparar o sitio onde ían xantar; todos colaboraron poñendo uns manteis na mesa que trouxera a profesora, os cubertos, os vasos e pratos de plástico, etc.
Foi unha comida moi entretida. Cada un ía falando do que trouxera. O que máis sorprendeu a todo o mundo foi Xoan. Contou diante de todos que el só trouxera un pouco de pan, cousa que a todos estrañou. Dixo que só trouxera pan porque na súa terra, Afganistán, non tiñan nin sequera iso para comer. Contou que fuxira coa súa irmá pequena da guerra había cinco anos e lograra ter unha familia de acollida aquí, en Galicia. Todos estaban moi emocionados escoitándolle contar como sobrevivira sen comida varios días e como sentira a aguilloada da fame no estómago sendo tan só un neno. Todo o mundo calou conmovido escoitando aquel relato. Todo o mundo reflexionou en silencio sobre o valor que un simple anaco de pan pode ter. E todos, absolutamente todos, reflexionaron sobre o inxusta que, ás veces, pode ser a vida. María, Nicolás e Alejandro (3º ESO)
IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
POLBO CON QUEIXO
Ingredientes - Un polbo de boa calidade. - Patacas - Cebola - Queixo de tetilla saboroso. - Aceite - Sal - Pementón
Elaboración: Cocemos o polbo como se adoita para facer o polbo á feira. Cortámolo en rodas, coma sempre. Preparamos unas patacas panadeiras: nunha tixola con aceite douramos, aínda que non excesivamente, patacas cortadas en rodas algo grosas e cebola en xuliana. Escurrilas e reservalas. Poñer nunha fonte de forno (se é de barro, mellor) unha camada de patacas con cebola. Salgalas un pouco. Cubrilas coas rodas do polbo. Salgar e poñer por riba anacos de queixo de tetilla. Espolvorear con pementón e regar con aceite de oliva. Enfornar ata que o o queixo estea derretido e servir.
Variante: Sobre unas rebandas pequeniñas e redondas de pan tostado (se son do tamaño das rodas de polbo queda máis lucido) poñemos as rosa de polbo, un chisco de queixo de tetilla, sal, pementón e aceite de oliva. Dámoslle un golpe de calor co gratinador do forno e quédanos un aperitivo para calquera circunstancia co que quedaremos moi ben. Igualmente podemos servilo sobre unha roda de pataca previamente cocida. IES MENDIÑO
O POLBO E A FEIRA
Verán 2016
Xa era xuño e aquel fora un trimestre de moitos traballos. Os alumnos desexaban xa a chegada do verán, pero aínda lles quedaba un traballo que facer. A profesora de galego mandáralles investigar e facer algo diferente sobre unha tradición, o que daba moito xogo. Era un traballo por parellas, e Claudia e Aroa decidiron facelo xuntas. Déronlle voltas e máis voltas, pero non se lles ocorría de que falar, pois todo o mundo fora ao fácil e sinxelo. Era sábado, cadraba en 6, e como todos saben, había feira en Redondela. O día acordado, erguéronse cedo e marcharon xuntas. Ía moita calor, polo que comezaron a agobiarse, pero seguiron ata que deron co posto que buscaban: o do polbo.
Unha señora duns 60 anos estaba cun garfo nunha pota, traballando moi concentrada. As dúas rapazas saudárona e presentáronse, contándolle que tiñan que facer un traballo para a escola. A muller era encantadora. Deixou a súa filla a cargo do posto, onde había recendentes pratos de polbo á feira, empanadas de polbo e unha chea de diferentes manxares.
As nenas comezaron o seu cuestionario: como se pescaba o polbo, como se preparaba, como se cociñaba, canto pesaba, se se podía IES MENDIÑO
Cadernos gastronómicos 25
conxelar...En fin, un remuíño de preguntas ás que Mucha, que así se chamaba a señora, respondía cun sorriso. Apuntaron todo nun caderno, ata os ingredientes para unha empanada (cousa que marcaron como moi importante). Despois de media hora de leria, déronlle as grazas polo seu tempo e a súa paciencia a Mucha, quen as agasallou cun gran polbo colorado, que as rapazas aceptaron con entusiasmo.
Deseguido foron á casa de Aroa e puxéronse mans á obra para organizar toda a información e pasala a limpo. Traballaron minuciosamente e, para cando acabaron, xa era a hora de xantar. Non se lles ocorreu mellor idea que facer unha empanada co seu agasallo. Provistas de todos os artiluxios necesarios e cadanseu delantal, empezaron coa tarefa, para a que precisaban: Para a masa: • 100 gr. de manteiga • 50ml. de auga • 1 cullerada de sal • 1 ovo • 300 gr. de lévedo • 450 gr. de fariña
Para o recheo: • 650 gr. de polbo • 1 cebola • 1 pemento verde • 2 dentes de allo • 2 ovos • Pementón doce • Sal • Pementa • Aceite de oliva • 2 ovos duros
Elaboración: Cando a sacaron do forno, a cociña cheiraba ás mil marabillas. IES MENDIÑO
Verán 2016
Agardaron a que arrefriara, e despois gorentaron moito comendo aquela empanada feita por elas, que tan ben lles quedara. Ese luns, a primeira hora, entregarían o traballo xunto cun debuxo; esperaban sacar boa nota! Aroa Cernadas e Claudia Kaulback (3º ESO)
IES MENDIÑO
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN LINGÜÍSTICA DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA GALEGA BIBLIOTECA IES MENDIÑO