Zer demontre izango da erosketa berdea?
1
•Zergatik
bultzatu behar dugu erosketa berdea?
•http://www.greenpeace.org/espana/es/Multimedia/Videos1/moda-sin-toxicos/
•http://www.eldiario.es/desalambre/radiografia-cesta-compra_0_326868141.html
2
Helburuak •
Erosketa berdean eta kontsumo jasangarrian grina piztu
•
Erosketa berdea egiteko modu praktikoan ingurumen irizpideak garatu: papera, eskola materiala, informatika ekipamenduak, garbiketa produktuak eta elikagaiak
•
Egunerokotasunean praktikan jartzeko eragozpenaz gogoeta egitea eta A21ean
3
EROSKETA BERDEA ď Ž
Produktu bat erosi behar dugunean aspektu ekonomiko eta teknikoak begiratzeaz gain, bere bizi ziklo osoan zehar izan dezaken ingurumen inpaktuari ere erreparatzen dion erosketa prozesuari deritzo.
4
Zergatik bultzatu erosketa berdea?
ORAINDIK EZ DUTE KLIMA ALDAKETAN SINEZTEN!!!!!
5
•Zergatik bultzatu erosketa berdea? Kutsadura
Substantzia toxiko gabeko moda: Inditexen konpromesua da, 2020.urterako, beraien produktu eta hornidura-kate guztietatik substantzia kimiko arriskutsuen erabilpen eta isurketa kanporatzea. Inditexen marka hauek daude: Zara, Pull & Bear, Massimo Dutti, Bershka, Stradivarius, Oysho, Zara Home eta Uterqüe. •http://www.greenpeace.org/espana/es/Blog/victoria-zara-dice-s-a-la-moda-sin-txicos/blog/43183/
6
Zergatik bultzatu erosketa berdea?
7
Zergatik bultzatu erosketa berdea? Hondakinak Hondakin Elektriko eta Elektronikoak (ordenagailuak eta esku-telefonoak, batik bat) guztirako hondakinen %4 izatera iritsi direlarik, gai horiek suntsitzea erronka latza da. Etxeko zabor elektronikoak, urtean 100.000 eta 160.000 tona sortzen ari da Espainia. Araba, Bizkai eta Gipuzkoan 2010an 45.700 tona tresna elektriko merkaturatu ziren, eta 7.800 tona jaso. •
Datu bat, ondo ulertzeko moduan: urtero herritar bakoitzeko sortzen diren 16 kilo hondakinetatik 3,4 besterik ez dira birziklatzen. Alegia, %20 inguru. Europa aberatsaren zabor elektronikoaren jomuga bilakatu da Afrika azken urte hauetan Ghanan kutsadura larria eragiteaz gain, herritarren osasunarentzako pozoi bilakatu dira kontrolik gabe han eta hemen barreiatu diren zabortegiak. Hondakin elektronikoak bizibide bihurtuta daude Agbogbloshien (Ghana). Bizibide makurra, auzotarren osasuna etengabe kaltetzen ari dena, baina telebista eta hozkailu hondatuak txikitzetik ateratzen dute bizigaia Akkrako auzuneko biztanle gehienek.
Informazio gehiago
8
Zergatik bultzatu erosketa berdea? Gatazkak, giza esplotazioa Coltan
2 mineralen nahasketa da: kolumbita eta tantalita. Mineral estrategiko bat da.
Munduan gehien ekoizten den herrrialdea Kongo da % 80a.
Aurrerapen teknologiko gehienentan erabiltzen da, telefonoetan, mp4-tan, gps-tan …
Mineral hau ezinbestekoa da baina bere erauztearen inpaktua oso handia da: lurzoruaren kutsadura, gerrak, explotazioak, langile esklabizatuak…
Informazio
gehiago
9
Zergatik bultzatu erosketa berdea? Baliabideen agorpena ď Ž
Azken hamarkadetan natur baliabideen kontsumoak gora egin du, sistema sozioekonomikoarentzat arrisku larria bihurtu izateraino.
ď Ž
Ekonomia-finantza krisia eta egungo arazo sozialak (gerra, gosete‌) bizi dugun ekologia hondatzearen isla dira, zibilizazioa historian ikusi ez den moduko amildegi ertzean jarri gaituen hondatzearena.
10
Erosketa berdea pausuz pasu
11
EROSKETA BERDEA PROZESU BAT DA EROSI AURRETIK
EROSTERAKOAN
• Kontsumo beharrak zeintzuk diren birpentsatu.
• •
Erosketarako irizpideak. Ingurumenarekiko eskaintza egokia aukeratu.
• Produktu/baliabidearen erabilera ERABILERA HONDAKINAK
• •
egokia. Berrerabilketa.
Hondakinen banaketa egokia. 12
1.- Erosi baino lehen pentsatu Produktu bat erosi baino lehenago, pentsatu dezagun benetan beharrezkoa den edo erosteari uko egin daitekeen. Dugun guztia behar al dugu?
WWF-ek Frantzian egindako ikerketa baten arabera uste da: •Frantziako
etxeetan 3.000 edo 4.000 gauza dituztela, •bere
aitite-amama baino 15 bider gauza gehiago.
13
1.- Erosi baino lehen pentsatu
Zergatik erosi maileguan eduki badezakegu?
Coah-surfing, kontsumitzaileen elkarteak, colaBoraBora, car-sharing, co-housing, biotrueke, consumocolaborativo.com
•consumocolaborativo.com •colaBoraBora •car-sharing •co-housing
14
2- Erabili daukaguna ď Ž ď Ž
Aldez aurretik etxean edo ikastetxean zer dugun eta aprobetxatu daitekeena aztertu. Ahal den neurrian beste ikasturteetako materialak berrerabiliz, gauzak konponduz...
15
3.- Banakako bilgarrietan datozenak ekidin eta ontziratu gabekoei lehentasuna eman
Bideo: Tuppersong - Sopelan, tupperra kalera! http://youtu.be/37AjPOEs2Ag
16
4.- Ingurumen ziurtagiridun materialak eskatu
17
Baina zein etiketa?
18
Derrigorrezko etiketak
Substantzia kimikoen piktograma eta ikurrak. Energia-eraginkortasuna: Etxetresna
elektrikoak
Autoak Eraikinak
19
Substantzia kimikoen piktograma eta ikurrak ď Ž
Legeak eskatzen dituen baldintzak betetzeko, errege-dekretua dela eta, substantzia kimikoak dituzten ontzi guztien etiketetan beharrezkoa da hauei buruzko zenbait ohar agertzea, hala nola piktograma eta ikurrak.
20
Etiketa energetikoak ď Ž
Hau agertzea derrigorrezko baldintza da saltzen diren etxetresna elektrikoetan. Erosleentzat informazio tresna da.
ď Ž
Kolore eta letren bidez identifikatzen da energiaeraginkortasuna.Hurrengo urteetan eskala honek gorantz egingo du A+, A++ eta A+++, eta beheragoko mailak desagertuz joango.
ď Ž
http://www.idae.es/index.php/idpag.17/relmenu.329/mod.pags/mem .detalle
21
Borondatezko etiketak I. tipo: Ekoetiketak
Etiketa hauek, modu ofizialez egiaztatzen dute produktu edo zerbitzu batzuk gutxiago erasaten dutela ingurumena.
Etiketa mota hauetan baliagarria den ISO arautegia ISO 14024 da.
Ekoetiketak erakunde inpartzial batek ematen ditu.
Elikagaiak, edariak eta farmazia produktuak kanpoan gelditzen dira.
Europar Batasuneko etiketa ekologikoa
AENORIngurumen marka
Aingeru urdina
Iparraldeko beltxarga
Generalitateko ingurumen kalitate bermea
22
Etiketa ekologikoak ď Ž
Etiketa ekologikoa emateko sistemak honako helburua du: maila bereko produktuekin alderatuta, ingurumenean eragin txarrak murriztu ahal dituzten produktua sustatzea, baliabideen erabilera eraginkorra eta ingurumenaren maila altuko babesa lortzen dela.
ď Ž
Produktua erakunde independente batek aztertu izana eskatzen du; eta produktuak ingurumenean dituen eragin guztiak zehazten ditu, lehengaiak ateratzen direnetik azkeneko erabilerara arte (bizi zikloa delakoa). Compra responsable http://www.compr aresponsable.cat/ web/ecoetiquetes
23
Basoen Kudeaketa Iraunkorra (BKI), basoak Admisnistratzea edo erabiltzea da, baldin eta haien ondorengo alderdiak mantentzen badira; biodibertsitatea, produktibitatea, birsorkuntza-gaitasuna, bizitasuna eta orain eta etorkizunean funtzio ekologiko, ekonomiko eta sozial garrantzitsuak betetzeko potentzialtasuna, tokiko, nazio- eta mundu-mailan, beste ekosistemak kaltetu gabe (Helsinkiko MinisterioKonferentzia, 1993).
Ekoetiketak: basogintza
Basoen kudeaketa jasangarria FSC, irabazi -asmorik gabeko mundu mailako erakundea da, mundu osoan basoen erabilera arduratsua sustatzen duena.
PEFC gobernuz kanpoko eta irabazi-asmorik gabeko mundu mailako erakundea independentea da.
FSC (Forest Stewardship Council) Basoen erabilera arduratsua http://ic.fsc.org/los-principios-y-criterios-del-fsc.34.htm
PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification Forestal) http://www.pefc.es/proceso.html
24
PAPERA Ingurumen ziurtagiri edo ekoetiketak: AINGERU URDINA
BELTXARGA ZURIA
EUROPAKO ETIKETA EKOLOGIKOA
FSC
PEFC
Zuntz-mota
Birziklatua
Birziklatua edo modu jasangarrian (ehuneko handiagoan edo txikiagoan) kudeatutako basoetatik ateratako zurez egina
Zuritze-mota
Erabat klororik gabea (TCF)
Erabat klororik gabea (TCF) o Partzialki klororik gabea (ECF)
Hobekuntzak paperaren fabrikazio-prozesuan
Bai
Bai
Bai
Ez
Ez
25
Paperaren adibidea ď Ž
Ingurumen irizpideak erosteko orduan ď Ž
Zenbat papera eman zizuten eskolan?
Erosi baino lehen: Zenbat papera beharrezkoa da? 26
Paperaren adibidea Ingurumen irizpideak erosteko orduan:
Ahal izan ezgero %100 birziklatutakoa Bestela, partzialki birziklatuta edo era jasangarrian kudeatutako jatorria duten basoetatik
Exijituriko zuritasun maila murriztu
eta zuritze
prozesuan ingurumenarekiko errespetua bermatzen duten teknikak erabili
Jatorriari dagokionez, lehentasuna eman produktuaren gertutasunari
27
Elikadura Itsaso jasangarriak
MSC: Itsas-produktuen Nazioarteko merkatuak jasangarritasun eredura bideratzen ditu. Itsas produktuen arrantza jasangarri eta trazabilitatea. MSCren ekoetiketa urdinak praktika jasangarriak bultzatzeko aukera ematen die kontsumitzaileei.
http://www.msc.org/
Bideoa: http://youtu.be/pLH3hZJflyw
28
Elikadura Nekazaritza ekologikoa
Kontsiluaren 834/2007 zenbakiko araudia (EK), 2007ko ekainaren 28koa, produktu ekologikoen ekoizpen eta etiketatze ekologikoaz, 2009ko urtarrilaren 1ean indarrean sartua.
HELBURU eta HASTAPENAK: Baliabideen erabilera jasangarriarekin erlazionatutako ekoizpen ekologikoa, ingurumenaren babesa, animalien ongizatea, eta baita landa-eremuen nkazaritza jardueraren garapen sozioekonomikoa.
http://www.agricultura-ecologica.com/index.php/Normativa-CE/reglamentacion.html
Bidezko merkataritza
Bidezko merkataritza, gobernuz kanpoko erakundeek, Nazio Batuen Erakundeak, eta mugimendu sozial eta politikoen (adib. bakezaletasun edo ekologismoa) bultzatutako merkataritza alternatiboa da. Ekoizle eta kontsumitzaileen arteko borondatezko eta bidezko erlazioa sustatzen du, langileen eskubideak bermatuz. Fairtrade Españak bidezko merkataritzaren zigilua kudeatu, eta Hegoaldeko herrialdeetako ekoizleen egoera eta errealitateaz kontzumitzaileak sensibilizatzen ditu. http://es.wikipedia.org/wiki/Comercio_justo
29
Etiketak: Mantenimendu eta garbiketa produktuak 2005.urtean, sektore honek Europa osorako programa hasi zuen “garbiketa jasangarrirako Charter programa”, honen helburua etxerako eta baita profesionalentzat detergente edo mantenimendurako beste produktu batzuk ekoizten dituzten enpresek jasangarritasuna sustatzea.
https://www.sustainable-cleaning.com/
Etiketak: Arropak
Ehun-produktuak sortzen ematen den transformazio prozesu guztian substantzia kaltegarririk ez dela erabili bermatzen duen ikur europarra.
http://www.oeko-tex.com
30
Efizientzia energetikoa ENERGY STAR
AEBko ingurumena babesteko agentziaren programa da.
http://www.energystar.gov/index.cfm?c=about.ab_index
Tresna informatikoak
ENERGY STAR programak datu-base bat du, eta bertan kontsulta daiteke tresna informatikoen irizpide ekologikoetaz, erosterakoan kontutan izateko.
ENERGY STAR programa honetako ekipo eraginkor batek kontsumo energetikoan 150 edo 200 euro aurreztea eragin dezake.
Logotipo ENERGY STAR
31
II. tipoko etiketak Ingurumen autodeklarazioa ď Ž
Enpresa eta elkarte askok ingurumen-babesarekin erlazionatutako ikurrak erabiltzen dituzte, baina sarritan informazio hau ez da bene benetakoa, edo ez da argi gelditzen lehengaiei, fabrikazio prozesuen zein zatiri edo banaketari dagokien.
32
Ez fidatu «amigo del medio ambiente» edo «producto ecológico» bezalako aipamen orokorretaz, letra txikia ondo irakurri gabe.
33
5.- Ekoetiketadun produkturik ez badago, honako hauek hartuko ditugu kontutan:
34
Kalitateko produktua, iraupen luzekoa, berrerabilgarria eta berriz kargatzekoa
35
Garraio distantzia txikia
•EAEn
kontsumitzen diren elikagaien %5a baino ez da bertan ekoizten, beste guztia inportatu egiten da. •Hau
dela eta, nazioarteko garraio, merkatu eta prezioen menpe gaude; elikaduraren kalitatearen murrizketaz eta biodibertsitate galeraz ez mintzatze arren. •1950an
50.000 ekoizle baserritar zeuden. Gaur egun 9.520 baino ez dira. 36
Garraio distantzia txikia ď Ž
Espainan egunero: INPORTATU
ESPORTATU
3500 txerri bizirik
3000 txerri (bizirik?)
330.000 kg oilazko okela
205.000 kg okela (oilazkoarena?)
220.000 kg Erresuma Batuko patatak
72.000 kg patatak Erresuma Batura
1,3 milioi kg patata Frantziara
275.000 kg patata Portugalera
37
38
6.3.- Banakako bilgarrietan datozenak ekidin eta ontziratu gabekoei lehentasuna eman. Begiratu ea material birziklatuaz egina dauden 3R???
39
6.4.- Material bakarreko produktuak aukeratu •
Birziklatzeko eta berrerabiltzeko erreztasuna
40
6.5.-Fabrikazioan errekurtsoak aurreztu eta ingurunean kalte minimoak egiten dituena: ekodiseinua
41
Osasun eta ingurumenerako efektu kaltegarririk gabe •Guía
para comprar sin tóxicos. Greenpeace
Sustancias Tóxicas en Juguetes Infantiles
Produktu toxikoak
42
7.-Produktuaren erabilera egokia
43
8.-Hondakinen kudeaketa egokia
44
EUSKO JAURLARITZAREN KONPROMISUA "2011-2014 aldiko Erosketa eta Kontratazio Publiko Berderako Programa", Eusko Jaurlaritzaren sailek eta sozietate publikoek egiten dituzten erosketa eta kontratazioetan ingurumen-irizpideak txertatzea planteatzen duen dokumentua da, hain zuzen ere. Kontratuen % 100ek horrelako gaiak kontuan har ditzaten lortzea planteatzen da 2014rako.
Bideoak: •http://youtu.be/xP6bpH5Av4Y •http://youtu.be/ODrvluagSP0 •http://youtu.be/alR2XJf0ZRk
•Deskargartzeko
45
BALIABIDEAK https://sites.google.com/site/kontsumojasangarriaeskoletan/euskaraz
Bizkaiko Foru Aldundia: •Erosketa iraunkorrerako irizpideak arloka •Etiketa ekologikoak
Deskargatzeko 46
Zerbait aldatzeko prest zaude? Erosketa berdea. Zestoa ikastetxea •http://youtu.be/zr-
4WRBYMtQ
47
48