Visie #13

Visie #13 Ede, innovatie en vooruitgang Gedragsregels octrooigemachtigden Smartphones

Onderscheidend met verpakkingen

Inhoud 3

Voorwoord

4

Waar rook is, is Nodazzle®

6

Merken bestrijden elkaar voor de rechter

8 10

Colofon Redactie: Caroline Pallard, Bas Verschoor, Loes Scheffer, Willem Niesing, Judith Hofstra-Denissen, Eveline Debrichy, Stijn Laagland Aan dit nummer werkten mee: Michael ten Wolde, Timo van Poppel, Friso Onderdelinden, Kees van Balen, Arthur Meekel, Rolf Suurmond Fotografie: Annemarie Bakker, Ruud Koppenol, Sjoerd van der Hucht, Henkes, Boulogne Jonkers

Onderscheidend met verpakkingen

Vormgeving en illustraties: Boulogne Jonkers Artikelen uit Visie verschijnen ook op www.octrooibureau.nl pr@octrooibureau.nl

Gedragsregels voor octrooigemachtigden

© 2011 Nederlandsch Octrooibureau Alle rechten voorbehouden Contact Nederlandsch Octrooibureau

12

Ede – voedingsbodem voor innovatie en vooruitgang

14

Merkinbreuk op de elektronische marktplaats

16

Smartphones

18

Vergaande gevolgen modelrechtinbreuk

Den Haag J.W. Frisolaan 13 2517 JS Den Haag Tel: 070 331 25 00 Fax: 070 352 75 28 Ede Bennekomseweg 43 6717 LL Ede Eindhoven Kennedyplein 236 5611 ZT Eindhoven Correspondentieadres Postbus 29720 2502 LS Den Haag patent@octrooibureau.nl trademarks@octrooibureau.nl www.octrooibureau.nl

Inhoud Het gaat om de inhoud. Dat is natuurlijk ook zo. Maar de verpakking bepaalt of je überhaupt verder kijkt naar die inhoud.

Zo proberen we met behulp van de ‘blauwe morpho’ uw aandacht te trekken naar de aankondiging van ons seminar op de achterkant van dit blad.

De afbeelding van een knalblauwe vlinder in combinatie met vermelding van een spectaculaire locatie (Omniversum) en inhoudelijke titel (‘Nature Inspired Innovation’) bepaalt vervolgens of al dan niet uw interesse in deelname wordt gewekt.

Waarschijnlijk heeft u in deze ene oogopslag al bepaald of u deel wilt nemen, even los van of u kunt op 24 november. Met het gemak van digitaal aanmelden, verlagen wij de drempel om over te gaan tot actie.

Houd er echter wel rekening mee, en dat is geen marketingtruc, dat er beperkt plaats is voor deelname.

Wellicht tot 24 november in het Omniversum.

Groet, Judith Hofstra-Denissen Hoofdredacteur

PS De inhoud van deze Visie staat voornamelijk in het teken van verpakkingen en modellen. In de inhoudsopgave vindt u ook de overige bijdragen van onze IE-experts.

Visie

3

Waar rook is, is Nodazzle® Vier jaar geleden begon Nodazzle met de ontwikkeling van een vernieuwend systeem voor nood- en evacuatieverlichting. Al snel vroeg oprichter en lichtontwerper Michael ten Wolde zich af of de innovatie niet beschermd zou moeten worden. Hij ging een traject in dat, zegt hij, veel doorzettingsvermogen en een goede partner vereist. “Maar het is gelukt”, stelt de ondernemer vast.

“Het merk, de modellen en ons concept zijn goed beschermd.”

De conventionele nood- en evacuatieverlichting schiet tekort, vertelt Nodazzle-directeur Michael ten Wolde. “Vluchtroutes zijn onvoldoende zichtbaar en herkenbaar, zeker bij rook. Rook, doodsoorzaak nummer 1 bij calamiteiten, zorgt voor slecht zicht en desoriëntatie. Een duidelijk verlichte vluchtweg kan veel ellende voorkomen.”

Lichtontwerper Ten Wolde werd vier jaar geleden door een zorg­instelling uitgenodigd om een verlichtingssysteem voor zorgkamers te ontwerpen. In eerste instantie ging het om de veiligheid van de cliënten op de kamers, maar gaandeweg bleek dat ook de verlichting op de gangen, juist bij calamiteiten, te wensen overliet.

“Er is geen koppeling tussen rook en het verlichtingssysteem, de armaturen zitten doorgaans hoog en het licht is bij rook slecht zichtbaar. Daardoor gaat kostbare tijd verloren”, zegt Ten Wolde.

Zien waar je loopt Jaarlijks ontstaan er ruim zeshonderd branden in zorginstellingen: alle reden dus om nood- en evacuatieverlichting goed te regelen. Ten Wolde bedacht een systeem waarbij een brandmelder alarm slaat. Bewoners komen in beweging en bewegingsmelders activeren de verlichting, zowel op de kamers als in de gangen. De verlichting leidt bewoners en zorgmedewerkers naar buiten.

Het licht is oranjerood in een frequentie die bij rook veel betere prestaties levert dan gebruikelijk.

De armaturen bevinden zich op een hoogte van één meter in plaats van boven de deuren en vallen daardoor beter op. “Mensen kijken nu eenmaal niet omhoog, maar naar beneden, zeker wanneer het zicht slecht is. Ze willen zien waar ze lopen. In vliegtuigen is daarom LED-verlichting in de gangpaden aangebracht, maar dat is kostbaar en heeft een zeer beperkt bereik. Onze lampen hebben een veel groter bereik.” Bijkomend voordeel van het systeem is, dat het ook prettig werkt wanneer er géén brand is. Bijvoorbeeld

4

Visie

wanneer een hotelgast in het donker uit bed stapt om de badkamer te bezoeken. Hij hoeft niet op zoek naar een lichtknopje; zijn beweging activeert verlichting die hem begeleidt. Dat de verlichting niet standaard aan is, resulteert in een besparing op energie.

Eigen ontwikkeling Het concept leek zo voor de hand te liggen, dat Ten Wolde zich bijna niet kon voorstellen dat het niet al bestond. “We hebben grondig literatuur­ onderzoek gedaan”, zegt Ten Wolde, die inmiddels Nodazzle had opgericht. “Daarbij hebben we vastgesteld dat ons systeem inderdaad innovatief was. Ook hebben we de bestaande normen en wet- en regelgeving bestudeerd. We hebben het concept onder geheimhouding voorgelegd aan tal van potentiële afnemers en financiers en, mede op basis van hun reacties, besloten tot ontwikkeling over te gaan.” Bij die ontwikkeling werkte Nodazzle samen met bedrijven op het gebied van vormgeving, software, elektronica en materialen. “We hebben de lat hoog gelegd voor wat betreft uitstraling, gebruikszekerheid, gebruiks­gemak en ultrasnelle montage”, zegt Ten Wolde. “Reflectoren, lenzen, elektronica, batterijen, matrijzen; ze zijn allemaal speciaal voor ons ontwikkeld. We verdubbelen de door de wetgever geëiste prestaties. Inmiddels hebben we een lijn van 33 producten, bestemd voor de zakelijke markt, de thuissituatie en op reis. Het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid heeft verkennende tests uitgevoerd. Daaruit bleek dat de gemiddelde vluchttijd met Nodazzle® bijna twee keer korter is dan met het conventionele systeem. Belevingstests lieten zien dat test­ personen Nodazzle® hoger waarderen dan conventionele oplossingen.”

Gevoel goed Nog ruim voor de fase van productontwikkeling bedacht Ten Wolde dat het Nodazzle®-concept

bescherming verdiende. “We zijn een nieuwkomer op een markt die wordt beheerst door een beperkt aantal machtige spelers. Wij hadden tijd en fondsen nodig voor de ontwikkeling van de producten en de marketing daarvan. Merk-, modellen- en octrooibescherming zou ons helpen die te verkrijgen. Bovendien wilden we voor­ komen dat onze innovatie direct na marktintro­ ductie gekopieerd kon worden. We investeren miljoenen in Nodazzle®; die willen we wel terug­verdienen.”

“We investeren miljoenen in Nodazzle®; die willen we wel terug­verdienen.”

Ten Wolde sprak met verschillende dienst­ verleners op het gebied van octrooibescherming en koos voor Nederlandsch Octrooibureau. “Het gevoel was goed en dat is het nog steeds: we worden adequaat geholpen. Dat is nodig, want als ondernemer weet je alles van je product, maar niets van octrooien. Je hebt er gewoon geen kaas van gegeten. Nederlandsch Octrooibureau weet wat er moet gebeuren en hoe je dat aanpakt. De merken- en modellengemachtigde en de octrooigemachtigde staan samen garant voor een gedegen en breed advies. Het werk wordt deskundig uitgevoerd.”

Het merk Nodazzle is inmiddels wereldwijd gedeponeerd. Hetzelfde geldt voor de ontwikkelde modellen. Daarnaast zijn octrooi­ aanvragen ingediend voor drie uitvindingen. Om de kosten in eerste instantie te beperken is, op advies van Nederlandsch Octrooibureau, voor de ‘PCT-route’ gekozen. Bij deze Patent Cooperation Treaty-route kan de definitieve landenkeuze voor de patentaanvraag worden uitgesteld. Dat is inmiddels gebeurd. In Nederland is het octrooi al toegekend, de trajecten voor de rest van Europa en de Verenigde Staten lopen nog.

Kindje De aanvraag verloopt volgens het boekje, maar toch is het traject geen sinecure, benadrukt Ten Wolde. “Het valt niet mee. Het proces is kostbaar en frustrerend en het duurt jaren. Soms krijg je een tussentijdse beoordeling waarvan je de haren ten berge rijzen. Dan is het de kunst om de moed niet te laten zakken: het is tenslotte wel jouw kindje dat gefileerd wordt. Samen met Nederlandsch Octrooibureau zijn we er steeds in geslaagd om de examiners te overtuigen. Wij droegen de argumenten aan, Nederlandsch Octrooibureau ‘vertaalde’ die in jargon dat zo specifiek is dat je je soms afvraagt of het wel over jouw product gaat. Op eigen houtje hadden we dat niet gekund, hoe goed ons concept ook is.”

Gedurende het traject bezocht Ten Wolde potentiële investeerders. Tussentijdse rapporten en bemoedigende berichten hielpen hem hen te overtuigen. Ook AgentschapNL gaf een steuntje in de rug. Met Technische Unie en Imtech heeft Nodazzle twee sterke partners. In juni is de onderneming officieel gelanceerd. Eerst is de particuliere markt bestormd met een campagne in landelijke dagbladen, online en social media.

Binnenkort volgt de zakelijke markt. “Dit jaar beperken we ons tot Nederland, volgend jaar gaan we Europa in. Vanuit eigen vestigingen in alle Europese landen maken we Nodazzle® tot een succes!”

Bas Verschoor (verschoor@octrooibureau.nl)

Visie

5

Merken bestrijden

Niet alleen bieden verpakkingen aan producenten vaak de enige mogelijkheid zich te onderscheiden in het winkelschap, ook krijgen ze meer en meer een functioneel karakter. Ze worden ‘slimmer’ met het oog op gebruiksvriendelijkheid, productkwaliteit en duurzaamheid. Producenten vragen daarom steeds vaker patent aan op hun verpakkingen, merkt Nederlandsch Octrooibureau. ‘Dat gaat om zowel het materiaal en de techniek achter de verpakking.

Bij veel producten, bijvoorbeeld levensmiddelen in bulk zoals melk, is de verpakking een goede mogelijkheid om onderscheid mee te realiseren.

In de eerste plaats gebeurt dit door middel van de vormgeving. Producenten bedenken daarin van alles om op te vallen in het winkelschap, bijvoorbeeld met afwijkende kleuren en vormen.

Om het alleenrecht daarop te hebben, laten zij deze niet-technische onderdelen van verpakkingen steeds vaker registreren. Dat gebeurt in het model- of merkrecht. Daarvoor gelden twee voorwaarden: het verpakkingsmodel moet nieuw zijn en een eigen karakter hebben. In het merkrecht spreekt men van ‘onderscheidend vermogen’. Deze registraties zijn verstandig, want zeker huismerken doen er alles aan om bij de voor de consument vertrouwde topmerken aan te haken. Ook rechtszaken komen steeds vaker voor, vooral in supermarktland. Die zijn vaak spannend, want pas tijdens een rechtszaak blijkt uiteindelijk hoe sterk een merk- of modelrecht is.

Duurzaamheid en functionaliteit Maar verpakkingen doen tegenwoordig meer dan het product een ‘gezicht’ geven. Drie belangrijke aspecten beheersen vernieuwingen op het gebied van verpakkingen; functionaliteit, duur­­zaam­heid en kwaliteitsbeheersing.

Verpakkingen krijgen steeds vaker een functioneel karakter dat toegevoegde waarde

6

Visie

Meer verpakkingen, meer patentaanvragen

elkaar voor de rechter door Timo van Poppel*

* Dit is een bewerking door Willem Niesing van het artikel dat in Link Magazine 4/2011 is verschenen

geeft aan het product. Vaak zie je een patroon dat een verpakking functionaliteit overneemt van iets wat in samenhang met de verpakking wordt gebruikt. Een goed voorbeeld hiervan is een verpakking met handige doseerdop waarmee een maatbeker overbodig wordt.

Verder is en blijft het basismateriaal van de verpakking een thema. Duurzame, recyclebare materialen worden meer en meer breed toegepast. Tenslotte is kwaliteits­beheersing een constante drijfveer. Hiervan is de schroefdop op het melkpak een goed voorbeeld, waarmee kwaliteit over de productcyclus beter wordt geborgd.

Verpakkingen krijgen steeds vaker een functioneel karakter dat toegevoegde waarde geeft aan het product.

Een patentaanvrage is een goede mogelijkheid om deze vondsten te beschermen. Vaak steekt een dergelijke aanvrage in op productniveau maar niet ongebruikelijk is de productietechniek onderwerp van de aanvrage. Karton met een schroefdop is al lang bekend, maar het productie­­proces ervan kan bijvoorbeeld nieuw en inventief zijn. Gebruikte materialen zijn eveneens een belangrijk onder­werp voor patentaanvragen. Waar nieuwe materiaal­

samenstellingen de verpakkingen onverwacht gunstige eigen­schappen geven liggen reële kansen op bescherming.

De trends die bij verpakkingen spelen, sluiten aan bij wat zichtbaar is bij andere producten: het gemak voor de gebruiker vergroten, betere recyclingsmogelijkheden en intelligentie toevoegen, bijvoorbeeld in de vorm van rfid’s (radio-frequency identification) om traceability en identificatie mogelijk te maken of TTI-etiketten (tijd-temperatuursindicator) die de versheid van het verpakte product weergeven.’

Toenemend belang Hoe meer de technologische mogelijkheden worden benut, hoe meer nieuwe verpakkingen er op de markt komen en hoe meer aanvragen Nederlandsch Octrooibureau krijgt. Een toe­­nemend belang is hierin zichtbaar.

Willem Niesing (niesing@octrooibureau.nl)

7

Wanneer we producten daadwerkelijk kunnen herkennen aan verpakkingen is het natuurlijk belangrijk te voorkomen dat concurrenten eenzelfde of zeer vergelijkbare verpakking op de markt brengen. Wanneer uw product omringd wordt door producten met vergelijkbare verpakkingen zal het immers niet of nauwelijks meer opvallen.

Beschermingsomvang van het uiterlijk van verpakkingen Het beschermen van het uiterlijk van verpakkingen is dan ook uiterst belangrijk om het onderscheidende karakter ervan veilig te stellen.

Het werkt echter ook de andere kant op, een verpakking kan alleen goed beschermd worden wanneer deze op het moment van de aanvrage onderscheidend en nieuw is ten opzichte van hetgeen bekend is op de markt. In dit kader is de vuistregel dan ook, hoe unieker de verpakking, hoe groter de beschermingsomvang.

De trend om met nieuwe en onderscheidende verpakkingen te komen zet zich ieder jaar verder door, waarbij er vele verschillende manieren zijn om een verpakking onderscheidend vermogen mee te geven.

8

Visie

Bron foto’s www.sprout.nl

Bijvoorbeeld via de puur esthetische opmaak, zoals bij bovenstaande koekjesverpakking waarbij de haardos verdwijnt wanneer het koekje eruit wordt gehaald. Of via een aparte – niet technische – vorm van de verpakking zelf zoals bovenstaande verpakking voor melk in de vorm van een koe. Dit valt natuurlijk goed op tussen de standaard pakken melk.

Modelrecht en merkrecht Onderscheidend vermogen is - met andere woorden - niet gebonden aan vormen of vereisten, zolang de verpakking maar een “andere algemene indruk” geeft dan de eerder bekende verpakkingen. Na registratie van het modelrecht kunt u dan ook optreden tegen derden die een verpakking op de markt brengen met een zelfde “algemene indruk”. Voor bepaalde producten kan het dan ook een goede strategie zijn om meerdere varianten van een verpakking te registreren. Op die manier kunnen concurrenten immers nog verder geblokkeerd worden in het “aanhaken bij”.

Wanneer het uiterlijk van een verpakking dusdanig uniek is dat de vorm hiervan direct als onderscheidingsteken wordt herkend door het publiek dan kan dit zelfs beschermd worden via een zogenaamd vormmerk. Met een vormmerk kan men optreden tegen derden die een “verwarringwekkend overeenstemmend” teken gebruiken voor vergelijkbare waren of diensten.

Wanneer het vormmerk heel bekend is – en men

Een modelrecht op een onderscheidende verpakking kan aldus een zeer waardevol instrument zijn bij het in de markt zetten van producten.

kan dit aantonen – dan kan men ook optreden tegen overeenstemmende tekens die gebruikt worden voor andere producten.

Het voordeel van een vormmerk – boven een model – is dat de registratie van een vormmerk in principe altijd vernieuwd kan worden – een model kan maximaal 25 jaar beschermd blijven –. Daarnaast hoeft een vormmerk niet nieuw te zijn, wat bij een model wel het geval is. Een op zichzelf niet voldoende onderscheidende vorm kan dan ook in de loop der jaren dusdanig bekend raken dat het publiek de vorm als merk gaat herkennen en dan kan alsnog een vormmerkregistratie worden verkregen.

Het nadeel van een vormmerk ten opzichte van een model is dat – volgens de huidige rechtspraak – de meeste vormen uit zichzelf niet voldoende onderscheidende vermogen hebben om – zonder bekendheid – geaccepteerd te worden als merk. In de praktijk is het, zonder marktonderzoek waaruit blijkt dat het publiek de vorm herkent als merk, tegenwoordig enorm lastig een vormmerk te registreren.

Technische aspecten van verpakkingen Naast het uiterlijk dat puur wordt ontworpen om de aandacht van de consument op zich gevestigd te krijgen, loont het uiteraard ook om meer innovatieve (lees: handige) verpakkingen op de markt te brengen.

Wanneer een onderdeel van de ontworpen verpakking een nieuwe technische vinding behelst kan deze mogelijk in aanmerking komen voor een octrooirecht.

Met een octrooirecht wordt de techniek van het innovatieve gedeelte van de verpakking beschermd. Daarnaast zou op de vorm wellicht een vormmerkrecht of modelrecht kunnen worden gevestigd. Omdat de publicatie van een vormmerk- of modelrechtaanvrage het nieuwheids­vereiste van een mogelijk octrooi kan schaden, hebben onze octrooigemachtigden en merken- en modellen­gemachtigden goed overleg met elkaar voordat er een aanvrage wordt ingediend. Dit is een van de grote voordelen van de veelzijdigheid van ons kantoor.

Friso Onderdelinden onderdelinden@octrooibureau.nl

Wij adviseren dan ook vaker om de verpakking eerst als modelrecht te registreren zodat men in ieder geval 25 jaar kan optreden en eigenlijk 25 jaar de tijd heeft om te proberen de verpakking “ingeburgerd” te krijgen als vormmerk.

Visie

9

Gedragsregels voor octrooigemachtigden Regelmatig wordt aan een octrooigemachtigde van Nederlandsch Octrooibureau de vraag gesteld over wat zoal mag of niet mag, kan of niet kan. Een drietal vragen zijn uitgelicht: • Wanneer moet een octrooigemachtigde een opdracht of klant weigeren?

• Kan er met een octrooigemachtigde vrij over een uitvinding worden gesproken?

• Werken octrooigemachtigden van Nederlandsch Octrooibureau op ‘no cure, no pay’-basis?

Wat de beantwoording van bovenstaande vragen betreft, dient u te weten dat een octrooigemachtigde zich aan een aantal door de beroepsgroep en door de wet gestelde regels moet houden.

Hieronder de uitleg over het regelgevende kader waarbinnen een octrooigemachtigde moet werken.

10 Visie

Vraag 1: wanneer moet een octrooi­ gemachtigde een opdracht of klant weigeren?

Na het behalen van het examen, wordt een octrooigemachtigde beëdigd. Daarbij belooft de octrooigemachtigde zich te zullen houden aan een aantal door de Orde van Octrooigemachtigden opgestelde gedragsregels en in de Rijksoctrooiwet 1995 opgenomen wetsartikelen.

Eén van die gedragsregels betreft het voorkomen van belangenconflicten, in het Engels ook wel ‘conflicts of interest’ genoemd. Uitgangspunt hierbij is dat de octrooigemachtigde als onafhankelijk adviseur dient op te treden en geen gebruik mag maken van ‘voorkennis’: een octrooigemachtigde is verplicht een opdracht te weigeren of terug te geven indien de behandeling of voortzetting daarvan conflicteert met belangen die hij of zij voor een andere klant behartigt of heeft behartigd of waarover hij of zij heeft geadviseerd. Ook mag een octrooigemachtigde geen actie ondernemen tegen een zaak die behandeld wordt of behandeld is door hem of haar zelf of een kantoorgenoot, zo staat in de gedragsregels vermeld. Stel dat een octrooi­­­ gemachtigde werk voor uw bedrijf verricht, en een boze ex-werknemer van uw bedrijf komt bij diezelfde octrooigemachtigde aankloppen voor advies, waarbij de belangen van uw bedrijf mogelijk in het geding komen, dan moet de octrooi­gemachtigde dit adviesverzoek weigeren.

Vraag 2: kan er met een octrooi­ gemachtigde vrij over een uitvinding worden gesproken?

Een andere regel, voortvloeiend uit artikel 23b lid 4 Rijksoctrooiwet 1995, betreft de plicht tot

geheimhouding van ‘al hetgeen waarvan hij (de octrooigemachtigde) uit hoofde van zijn werk­zaamheden als zodanig kennis neemt’.

De wet verplicht de octrooigemachtigde dus, wat bijvoorbeeld ook bij de medische beroepsgroep gangbaar is, alles wat u (wat uw uitvinding betreft) aan ons vertelt geheim te houden.

U hoeft dus niet bang te zijn dat een octrooi­ gemachtigde uw idee aan iemand doorvertelt en deze persoon er vervolgens met uw uitvinding vandoor gaat.

Vraag 3: werken octrooigemachtigden van Nederlandsch Octrooibureau op ‘no cure, no pay’-basis?

‘No cure, no pay’ houdt in algemene zin in dat de adviseur of beroepsbeoefenaar met zijn of haar cliënt afspreekt slechts bij het behalen van een bepaald resultaat een vergoeding voor zijn of haar werkzaamheden te ontvangen. Vertaald naar het ‘octrooivak’ zou dit kunnen betekenen dat bijvoorbeeld alleen bij het behalen van de gewenste beschermingsomvang de octrooi­ gemachtigde een vergoeding voor zijn of haar werk ontvangt, om maar iets te noemen.

Ook in verwante ‘vrije beroepen’, zoals de advocatuur of het notariaat, of in de medische beroepsgroep is het niet gebruikelijk of zelfs verboden om een ‘no cure, no pay’-systeem te hanteren. Om diverse redenen is toepassing van dit systeem onwenselijk: een advocaat kan bijvoorbeeld alleen zaken aannemen waarvan van tevoren vermoed wordt dat er een goed resultaat uit zal voort-vloeien, en dit op korte termijn.

Daarbij bestaat het risico dat vooral voor de ‘kortetermijnwinst’ wordt gegaan, waarbij het gevaar bestaat dat minder kansrijke zaken, of zaken die langer gaan duren, niet in behandeling

worden genomen. Het voorgaande kan ook van toepassing zijn bij octrooigemachtigden: met name de verleningsprocedure voor een Europees octrooi kan bijvoorbeeld veel tijd in beslag nemen. Daarnaast blijft de cliënt gedurende lange tijd in het ongewisse over de prijs die hij of zij zou moeten betalen aan de gemachtigde voor de geleverde diensten. Daarnaast moet ook de octrooigemachtigde (of het kantoor waar hij of zij werkt) lang op zijn of haar beloning wachten.

Onder andere om deze redenen hanteert Nederlandsch Octrooibureau geen ‘no cure, no pay’-systeem. Wel kunt u met uw octrooi­ gemachtigde afspreken bijvoorbeeld voor een vast bedrag bepaalde werkzaamheden te verrichten.

Mocht u meer vragen hebben, neem dan gerust contact op met één van de octrooigemachtigden van Nederlandsch Octrooibureau.

Nadere informatie Mocht u de genoemde gedragsregels nog eens willen nalezen, dan kunt u www.octrooigemachtigde.nl (de website van de Orde van Octrooigemachtigden) raadplegen. Voor de Rijksoctrooiwet 1995 kunt u kijken op www.wetten.nl.

Kees van Balen (vanbalen@octrooibureau.nl)

Visie 11

Ede – voedingsbodem voor innovatie en

In een rustige, bosrijke omgeving nabij het NS station Ede-Wageningen, staat het bedrijfsgebouw waar Nederlandsch Octrooibureau sinds 2003 kantoor houdt. Het is de thuisbasis van Arthur Meekel (44), hoofd van de sectie Chemistry & Life Sciences.

12 Visie

Net als veel anderen kwam Arthur eerst als wetenschapper in aanraking met octrooien.

Hij werkte eind jaren negentig voor de universiteit Groningen als postdoctoraal waar zijn onderzoeks­groep octrooi had aangevraagd voor een transfectiemiddel – ofwel hulpmiddel bij de bestrijding van DNA gerelateerde ziekten. De vinding leek zeer veelbelovend en aldus stond Arthur met enkele collega’s aan de wieg van een bedrijf om het octrooi zelf te gaan exploiteren.

Toen de onderneming eenmaal draaide, besefte Arthur dat het bestuderen, beoordelen en aanvragen van octrooien eigenlijk inhoudelijk een hele uitdaging is en daarmee een enorm interessante bezigheid. Hij ging in opleiding tot octrooigemachtigde bij Nederlandsch

Octrooibureau en maakte snel carrière. Na vier jaar was hij Nederlands en Europees octrooi­ gemachtigde, na nog eens drie jaar was hij geassocieerd partner en twee jaar later trad hij toe tot de vennootschap en is nu sectiehoofd.

Daarnaast is Arthur lid van het 5-koppige management team.

Bedrijvige regio “Vanaf het begin is het de bedoeling geweest om deze vestiging van Nederlandsch Octrooibureau multi-disciplinair te maken”, zegt Arthur. “Daarom zijn er al vanaf de start werktuigbouwkundigen, elektrotechnici en chemici werkzaam. Er is veel bedrijvigheid in de regio, met name op het gebied van voeding, met als boegbeeld

vooruitgang

Food Valley Food Valley stimuleert innovatie in de Nederlandse agrifoodsector. Dat doet ze vraaggestuurd, dat wil zeggen: op basis van behoefte van het bedrijfsleven dat ‘het geweten van Food Valley’ vormt. Door kennis en ondernemerschap aan elkaar te koppelen wordt optimaal gebruik gemaakt van de enorme rijkdom aan food expertise die Nederland kent. www.foodvalley.nl

Health Valley De kenniseconomie valt of staat bij kennisdeling en samenwerking. Om de contacten tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven nog sterker te maken, werd Health Valley opgericht. Door kennisoverdracht en uitwisseling van expertise binnen een inspirerend netwerk worden innovatieve projecten in gang gezet. Net als een vatenstelsel waardoor bloed van de kennis en innovaties wordt gepompt. www.health-valley.nl

Wageningen University & Research centre.

Daaromheen is er heel veel innovatie op het gebied van voedingstechnologie, gezondheid en milieu.”

“Een aantal van onze grootste klanten is hier in de buurt gevestigd. Met die bedrijven onderhouden we intensieve werkrelaties, vaak al tientallen jaren. Natuurlijk zijn er start-ups die we graag terzijde staan bij het opbouwen van een octrooi­portefeuille, maar over het algemeen zijn onze klanten professionele, gevestigde partijen, die zich goed hebben geïnformeerd en ons zelf weten te vinden.

Ongeacht de vooruitgang op het gebied van ICT en ons geheel gedigitaliseerde kantoor,

blijkt het in de praktijk toch ook handig om dichtbij de bedrijvigheid te zitten.”

Ontwikkelingen “Biotechnologie raakt steeds meer verweven met de levensmiddelenindustrie”, legt Arthur uit. “Van oudsher speelt biotechnologie een belangrijke rol in de medische sector. Tegenwoordig zien we bijvoorbeeld door de ontwikkelingen op het gebied van gezonde bacteriën steeds meer innovatie – en octrooiaanvragen – vanuit de voedingsmiddelenindustrie.

Strategische IE “In deze sector staat of valt alles met een gedegen strategische inzet van Intellectueel Eigendom”,

aldus Arthur. “Dat zagen we laatst nog met de overname van één van onze klanten, Syntarga, door het grotere Synthon. Syntarga heeft haar technologieplatform voor het ontwikkelen van geneesmiddelen tegen kanker goed vastgelegd in octrooien. Synthon toonde dat zij het belang van sterke octrooien inziet door deze overname te doen. Synthon haalde van oorsprong veel van haar omzet uit generieke geneesmiddelen, dat wil zeggen, geneesmiddelen waarvan de octrooi­bescherming was afgelopen. Nu kiezen ze ervoor om voorop te lopen. Uiteraard juichen wij dit toe. Het is goed als octrooien terecht komen bij bedrijven die ze gebruiken waar ze voor bedoeld zijn: mensenlevens redden bijvoorbeeld.”

Visie 13

Merkinbreuk op de elektronische marktplaats Dagvaarding eBay en particulieren Normaliter distribueert L’Oréal parfums en dergelijke producten via een selectief netwerk.

Op de eBay website worden vaak producten doorverkocht die van L‘Oreal zelf afkomstig zijn.

Grote vraag is wie verantwoordelijk is, de natuurlijke personen of eBay of allemaal. L’Oréal dagvaardde eBay en een aantal particulieren.

De zaak kwam uiteindelijk terecht bij de Engelse High Court of Justice. Dit hof stelde over deze zaak maar liefst 10 prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. De antwoorden geven wat meer duidelijkheid aan merkhouders over acties tegen verkoop op een elektronische marktplaats.

Wat kan een merkhouder doen tegen verkoop door particulieren?

Een van deze vragen betrof de mogelijkheid van een merkhouder om op te treden tegen indivi­duele personen die op de elektronische 14 Visie

marktplaats producten te koop aanbieden. Is een natuurlijke persoon een deelnemer aan het economische verkeer? Een merkhouder kan namelijk alleen maatregelen nemen tegen merkinbreuk die in het economische verkeer plaatsvindt.

Het Europese Hof vond dat een merkhouder bezwaar kan maken zodra de verkoop door de particulier buiten de sfeer van een privéactiviteit valt. Gekeken moet worden naar volume, frequentie of andere kenmerken die hierop van invloed kunnen zijn. Natuurlijke personen die op kleine schaal zo nu en dan een merkproduct doorverkopen, nemen niet deel aan het economisch verkeer en opereren buiten het rechtsgebied van de merkhouder.

Waar precies de grens ligt, is niet aan te geven.

Producten die zich buiten de EU bevinden De verweerders kwamen onder andere met het argument dat de producten die zij op de

elektronische marktplaats aanbieden, zich helemaal niet op EU-grondgebied bevonden. Dit was voor de High Court of Justice aanleiding tot de volgende vraag. Kan de merkhouder die een merkinschrijving in de EU heeft, bezwaar maken tegen het te koop aanbieden van deze producten op de elektronische marktplaats? Volgens het Europese Hof is dit mogelijk indien de verkoop­ aanbiedingen bestemd zijn voor consumenten binnen de EU. Dit kan onder meer blijken uit de gebieden waarnaar de verkoper het product wil verzenden.

Verkoop van demonstratieproducten Testflacons, monsters en demonstratie­voorwerpen duiken vaak op in de handel. Vaak staat er op: verkoop verboden. L’Oréal verstrekt ze aan haar distributeurs en meestal zijn ze gratis. Kan een merkhouder deze doorverkoop tegenhouden?

Aangezien L’Oréal dergelijke producten niet verstrekt heeft om een marktaandeel te verkrijgen,

Merkhouder L’Oréal vond veel handelingen die zij aantrof op de elektronische marktplaats van eBay onrechtmatig. Een aantal particulieren verkocht luxe producten zoals CACHAREL, RALPH LAUREN, LANCOME op de eBay website. Dit was niet het verkoopkanaal dat L’Oréal voor ogen had. Ook merkproducten zonder verpakking en niet voor verkoop bestemde monsters werden aangeboden zonder instemming van L’Oréal. L’Oréal had verder bezwaar tegen advertenties afkomstig van eBay, waarin merken van L’Oréal voorkomen. L’Oréal S.A. begon bij een Engelse rechtbank een procedure tegen de transacties op de eBay website onder meer vanwege inbreuk op haar merkrechten.

zijn volgens het Hof de rechten van L’Oréal om de verkoop tegen te houden, niet uitgeput.

Verkoop van producten zonder verpakking Een merkhouder kan bezwaar maken tegen verdere verhandeling als door het uitpakken gegevens over de fabrikant of distributeur op het product ontbreken.

Het Hof van Justitie stelde verder vast dat parfums en cosmeticaproducten die zonder verpakking in de verkoop zijn, afbreuk kunnen doen aan het imago van het product en aan de reputatie van het merk. De merkhouder kan in zo’n geval hiertegen bezwaar maken en moet dan bewijzen dat er sprake is van afbreuk.

Adwords Een heel ander probleem was dat merken van L’Oréal door eBay als trefwoord in advertenties waren opgenomen. Wat is het criterium volgens het Europese Hof? Gekeken moet worden of een

marktplaatsbeheerder zoals eBay zo’n merk voor dezelfde of soortgelijke waren of diensten gebruikt. In dit geval is dat niet zo. eBay maakt geen gebruik van bijvoorbeeld het merk LANCOME om haar eigen diensten te onderscheiden.

Wat eBay wel doet is, de L’Oréal merken gebruiken om merkproducten aan te prijzen die van haar klanten en/of verkopers afkomstig zijn.

Dit is een situatie waartegen een merkhouder iets kan doen wanneer door de advertenties een verband ontstaat tussen zijn merk en de dienst die eBay levert. Indien de normaal geïnformeerde en redelijk oplettende internet­ gebruiker niet kan zien of de waren afkomstig zijn van de merkhouder, van een economisch met hem verbonden onderneming ofwel van een derde, kan de merkhouder de beheerder verbieden zijn merk te gebruiken in zo’n advertentie.

In onze digitale nieuwsbrief Kenmerkend van 25 augustus jl. ging onze merkenadviseur, Machteld Aarts, in op de praktische mogelijk­ heden van merkhouders in acties tegen exploitanten van een elektronische marktplaats.

Dit artikel vindt u op onze website www.octrooibureau.nl onder de kop: eBay van aanbieding tot aansprakelijkheid.

Loes Scheffer (scheffer@octrooibureau.nl)

Visie 15

Smartphones Grote ondernemingen zoals Samsung, Google en Apple investeren fors in onderzoek en productontwikkeling. Het spreekt vanzelf dat ze de resultaten van die investeringen willen gebruiken om hun positie in de markt te verbeteren. Octrooien bieden de mogelijkheid om de ontwikkelde techniek te beschermen tegen namaak. Dit levert diverse strategische mogelijkheden op.

Ten eerste kunnen de intellectuele eigendoms­ rechten worden ingezet om differentiatie van de productlijn te behouden. Doordat Apple bepaalde features van hun iPhone en iPad beschermt door middel van een octrooi, kunnen zij voorkomen dat andere fabrikanten die features in hun mobiele telefoons namaken. Dit is bijvoorbeeld de voorlopige uitkomst van de kort geding-rechtzaak die onlangs in Den Haag is gevoerd tussen de twee bedrijven. De rechtbank kwam tot het voorlopig oordeel dat de Galaxy S telefoons van Samsung inbreuk maken op één van de octrooien van Apple. Dit octrooi heeft betrekking op de manier waarop de gebruiker door de foto’s kan bladeren die op het apparaat zijn opgeslagen. Typisch voor de multi-touch gebruikersinterface is dat de gebruiker zijn foto’s kan inzoomen door twee vingers over het scherm uit elkaar te bewegen. Wanneer de gebruiker daarna een ander deel van de ingezoomde foto wil zien, versleept de gebruiker de foto door met één vinger over het scherm te bewegen. Als de gebruiker de volgende foto wil bekijken, schuift hij met één vinger de ene foto uit beeld, zodat de volgende foto ernaast in beeld verschijnt. Echter, het Apple octrooi schrijft voor dat je niet met één veeg over het scherm de ingezoomde foto kunt verschuiven en door kunt naar de volgende foto.

In plaats daarvan kun je met de eerste veeg tot 16 Visie

aan de grens van de foto schuiven, en pas met de tweede veeg kun je naar de volgende foto. Dit voorkomt dat je onverwacht een andere foto in beeld brengt tijdens het verschuiven van een ingezoomde foto. Hoewel het om een klein detail gaat van een smartphone, draagt het wel bij aan de gebruikerservaring.

De Nederlandse rechtbank was van voorlopig oordeel, dat de Samsung Galaxy S inbreuk maakt op dit octrooi, en heeft om die reden een verbod uitgesproken voor Samsung om dit type nog op de markt te brengen. Maar betekent dat nu het einde voor de succesvolle Galaxy reeks van Samsung? Nee, want het octrooi waarop inbreuk wordt gemaakt is nogal specifiek gericht op een bepaalde manier om door foto’s te bladeren, terwijl die functionaliteit makkelijk kan worden veranderd door de software aan te passen. Toch heeft Apple wel iets bereikt in deze zaak, omdat zij zich kunnen blijven onderscheiden door de gebruiksvriendelijke methode van het bladeren door een reeks foto’s.

Ten tweede kunnen intellectuele eigendoms­ rechten defensief ingezet worden om tegenwicht te bieden aan octrooiportefeuilles van anderen.

Doordat ook Samsung een niet geringe octrooi­portefeuille heeft, met octrooien die ook

voor Apple interessant zijn, staat Samsung in onderhandelingen niet met lege handen. Immers, als Apple een octrooi inzet tegen Samsung, dan kan Samsung dat omgekeerd ook doen.

Ook andere bedrijven werken aan versterking van hun octrooiportefeuille.

Ook andere bedrijven werken aan versterking van hun octrooiportefeuille. Bijvoorbeeld Google, dat recent een bedrijf als Motorola Mobility heeft overgenomen, juist vanwege de octrooien die dit bedrijf bezit. Zo ontstaat een complex speelveld waarin onderhandelingen plaatsvinden.

Wat betekent dit voor kleinere high-tech bedrijven?

Ook kleinere bedrijven kunnen zich onder­ scheiden door de meest onderscheidende eigenschappen van hun producten door middel van octrooien te beschermen. Dit helpt niet alleen bij het differentiëren van de producten of om namakers aan te pakken, maar verhoogt tevens de (overname)waarde van het bedrijf.

Daarnaast kan het verstandig zijn om een octrooi­portefeuille op te bouwen die kan dienen als tegenwicht bij eventuele aanspraken van derden. Nederlandsch Octrooibureau is u graag

PATENTSCOPE Mobile De octrooidatabase van de World Intellectual Property Organization is sinds kort via de smartphone te bereiken. Handig voor wie onderweg gegevens over een octrooiaanvraag nodig heeft. De mobiele site geeft toegang tot 8 miljoen PCT nationale en internationale aanvragen: http://www.wipo.int/patentscope/search/mobile/index.jsf

van dienst bij het bepalen en realiseren van een octrooistrategie.

De rechtszaken tussen Samsung en Apple laten ook zien dat het verstandig is om zo veel mogelijk aspecten van een product te beschermen, ook al omdat verschillende rechtbanken anders over inbreuk kunnen oordelen. Zo vond de Duitse rechter dat de Samsung Galaxy Tab 10.1 inbreuk maakt op het modelrecht van Apple op de iPad, terwijl de Nederlandse rechtbank oordeelde dat de Tab een andere algemene indruk maakt dan het model.

In Nederland bleek dus (althans voorlopig) alleen het octrooi te hand足足足足haven. Een goede combinatie van octrooien, modellen en merken levert de beste bescherming op.

Rolf Suurmond (suurmond@octrooibureau.nl)

Visie 17

Vergaande gevolgen modelrechtinbreuk Inbreuk op modelrecht kan grote consequenties hebben voor de inbreuk­ maker. De Haagse Rechtbank deed op 17 augustus 2011 uitspraak in een conflict over kinderspeelhuisjes. De eiser heeft zijn speelhuisje als Gemeenschapsmodel laten registreren. De verweerder vond dat er voldoende verschillen tussen de huisjes zijn. Volgens de rechtbank heeft een ontwerper veel vrijheid bij het ontwerpen van kinderspeelhuisjes.

Het is dus niet noodzakelijk huisjes te ont­werpen die praktisch identiek zijn.

Wat zijn de gevolgen bij inbreuk op dit modelrecht?

Inschrijving als model De eiser, Henkes, heeft in november 2005 een speelhuisje als Gemeenschapsmodel laten inschrijven. Het gaat om een huisje van karton.

Hajo Marketing heeft in 2010 speelhuisjes in de handel gebracht, die volgens Henkes teveel op die van haar lijken. Zij heeft Hajo Marketing schriftelijk laten weten dat die huisjes inbreuk op haar modelrecht maken. Hajo was het er niet mee eens.

Het conflict werd voorgelegd aan de Rechtbank Den Haag, waarbij een belangrijke eis van Henkes staking van inbreuk op haar modelrecht was.

Hajo verzette zich tegen deze eis en vroeg bovendien nietigverklaring van de registratie van het gemeenschapsmodel.

Gemeenschapsmodel geldig?

Om het model te betwisten verwees Hajo naar een eerder ingediend model speelhuisje van een derde partij. Zonder nieuwheid is een model­ inschrijving ongeldig. Beoordeeld moest worden of het eerdere model bij het publiek een zelfde indruk wekte, met andere woorden gaat het wel

om een vergelijkbaar huisje? De Rechtbank nam als uitgangspunt dat een ontwerper van een kinderspeelhuisje een grote mate van ontwerp­ vrijheid heeft. Er kan namelijk gevarieerd worden in vormgeving, maatvoering, positie en detaillering van dak, muren, ramen, deuren, materiaal, etc.

Volgens de rechtbank zijn voldoende kenmerken in het huisje van Henkes verschillend, zoals het spitse dak en de afwijkende verhoudingen van de gevels en muren. Hajo heeft de rechtbank er niet van kunnen overtuigen dat het huisje van Henkes een zelfde indruk wekt als het eerdere model.

Er wordt dus uitgegaan van de geldigheid van het Gemeenschapsmodel van Henkes.

Inbreuk?

Volgende vraag: is er sprake van inbreuk. Ditmaal wordt het Hajo huisje vergeleken met het ingeschreven model van Henkes. Hoe ziet de geïnformeerde gebruiker de huisjes, in het licht van het vormgevingserfgoed en de ontwerp­ vrijheid bij kinderspeelhuisjes? Volgens de Rechtbank hebben muren en dak een vrijwel zelfde vorm en verhoudingen. De verschillen die er zijn, zijn niet genoeg om een andere algemene indruk te creëren. Er had meer verschil kunnen zijn als beter gebruik was gemaakt van de ontwerpvrijheid voor speelhuisjes.

De rechtbank stelt vast dat er inbreuk is en beslist dat die met onmiddellijke ingang beëindigd moet worden.

Wat zijn de gevolgen van deze modelinbreuk?

Aangezien het om een Gemeenschapsmodel gaat, moet de verkoop in de EU gestaakt worden.

De rechtbank besliste dat de nog aanwezige voorraad Hajo huisjes onder toezicht van een

18 Visie

deurwaarder moet worden vernietigd. De kosten daarvan zijn voor Hajo.

De door Henkes geleden schade moet vergoed worden. Om de schade te kunnen vaststellen, moet Hajo schriftelijk gegevens verstrekken, zoals namen en adressen van haar leveranciers en afnemers, geleverde aantallen, verkochte aantallen, inkoop- en verkoopprijzen, voorraad en behaalde omzet en winst. Dit onder controle van een registeraccountant. Bovendien zijn de kosten voor de procedure voor Hajo en wordt een dwangsom opgelegd van € 5000 per dag.

Conclusie Een inschrijving van een model in de EU kan snel tot stand komen. Hiervoor zijn tekeningen of foto’s nodig. Van belang is te beseffen dat uiterlijk van een model nieuw moet zijn. De beschermings­­omvang van een model is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de vrijheid van de ontwerper. Bovendien mag het uiterlijk van een model niet technisch bepaald zijn. Als aan deze vereisten is voldaan, kan een modelinschrijving een goede basis zijn om iets te doen tegen concurrenten die producten op de markt brengen die bij de gebruikers een zelfde indruk wekken.

Bron: boek9.nl

Loes Scheffer (scheffer@octrooibureau.nl)

Visie 19

Nederlandsch Octrooibureau organiseert in samenwerking met biomimicryNL op 24 november een middagseminar in het Omniversum in Den Haag.

Het thema van het seminar is ‘Nature Inspired Innovation’. Als relatie van Nederlandsch Octrooibureau kunt u hier bij zijn!

Nature Inspired Innovation www.seminar.octrooibureau.nl

Laat u inspireren door boeiende introducties over Biomimicry en over de natuur als inspiratie voor innovatie. Leg uw prangende IE-vraag voor aan één van onze experts en neem deel aan een discussie over bescherming van op de natuur geïnspireerde IE.

Wilt u meer informatie of wilt u zich aanmelden voor het seminar?

Neem dan contact op met Stijn Laagland van de afdeling PR & Marketing van Nederlandsch Octrooibureau via telefoonnummer 070 331 25 00 of e-mailadres events@octrooibureau.nl.

PS Reageer snel - het aantal plaatsen is beperkt.

20 Visie