Γιούλη Καφετζή – Κέντρο Ελληνικής ΓλώσσαςΚοινότητα Εκπαιδευτικών «ΔΙΑΛΟΓΟΣ» - Βάση δεδομένων «ΠΡΩΤΕΑΣ» Σεπτέμβρης 2014
Η Λογοτεχνία σαν διδακτικό αντικείμενο στο δημοτικό σχολείο Τι αλήθεια καλείται να κάνει ο εκπαιδευτικός όταν μπαίνει η λογοτεχνία στην τάξη; Ποιες είναι οι διαστάσεις της Λογοτεχνίας στην ψηφιακή εποχή; Ποια είναι τα εργαλεία γραφής- συγγραφήςκατασκευής λογοτεχνικών κειμένων
Η διδακτική μου προσέγγιση Λογοτεχνία = γνώσεις για τον κόσμο και τη ζωή
Η διδακτική μου προσέγγιση Χρήση της γλώσσας= κοινωνική πρακτική σε συγκεκριμένα κοινωνικά συμφραζόμενα
Η διδακτική μου προσέγγιση Ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας μέσα σ΄ αυτόν διαμορφώνεται μέσα από τη γλώσσα και τις χρήσεις της.=> η κάθε λέξη, η κάθε πρόταση, το κάθε κείμενο που αξιοποιείται στην ώρα της φιλαναγνωσίας διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης και την ταυτότητα των παιδιών.
Μάθηση Κατευθυνόμενη – τυπική ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Κοινωνική – άτυπη ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Λογοτεχνία και ΤΠΕ Διακειμενικότητα
Αναγνωστικό μονοπάτι
Κατά συνέπεια, ο δάσκαλος: Πρέπει να γνωρίζει: ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΗ Τι θέλει να πετύχει και γιατί Ποιο είναι το υλικό της τάξης του Ποιο είναι το αναγνωστικό προφίλ της τάξης του
ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Το σώμα των λογοτεχνικών κειμένων που αφορούν το θέμα του. Τα εναλλακτικά ψηφιακά κείμενα που υπάρχουν γι αυτό. Τις «φωνές» που το αφορούν .
Τα σενάρια που θα σας παρουσιάσω Παίζουμε … ανακύκλωση; ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΣΑ: You tube Ψηφιοποιημένα βιβλία Ιστοσελίδες περιβαλλοντικών οργανώσεων και μουσείων ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: PPT, word
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες. (Ιούλιος Βέρν) ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ: pinterest ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΣΑ: youtube, wikipedia, Google Earth, ιστοσελίδες ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: PPT
Παίζουμε… ανακύκλωση; Γνώσεις για τον κόσμο Να αναγνωρίσουν τη σχέση του περιβάλλοντος με την ποιότητα ζωής του ανθρώπου και να ενεργοποιηθούν για την προστασία του.. Να κατανοήσουν, να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν τη διάσταση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και την παγκοσμιότητα του χαρακτήρα τους και να υιοθετήσουν υπεύθυνες περιβαλλοντικά στάσεις ζωής. Να συνειδητοποιήσουν ότι η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών δε σημαίνει a priori την εξάντληση των φυσικών πόρων. Να γνωρίσουν εναλλακτικές μορφές ενέργειας και διαχείρισης των απορριμμάτων. Να έρθουν σε επαφή και να συμμετάσχουν σε περιβαλλοντικές δράσεις.
Παίζουμε… ανακύκλωση; Γνώσεις για τη γλώσσα Να ασκηθούν στην κατανόηση και παραγωγή αφηγηματικών, περιγραφικών και κατευθυντικών κειμένων σε συμβατική και ψηφιακή μορφή. Να εξασκήσουν τον προφορικό και γραπτό τους λόγο, εμπλουτίζοντας και διευρύνοντας το λεξιλόγιό τους εννοιολογικά και μορφολογικά. Να εξοικειωθούν με την επιλογή και οργάνωση πληροφοριών (γλωσσικών ή οπτικών), για να κατανοήσουν και να αποδώσουν ένα κείμενο. Να εξοικειωθούν με το ειδικό λεξιλόγιο της οικολογίας. Να αναπτύξουν στοιχειώδη επιχειρηματολογία για τη δικαιολόγηση των επιλογών και στάσεών τους.
Παίζουμε… ανακύκλωση; Ψηφιακοί γραμματισμοί Να έρθουν σε επαφή με δυνατότητες των ΤΠΕ να παρέχουν πληροφορίες, πρόσβαση και δυνατότητες αναμόρφωσης δεδομένων και να τις αντιληφθούν ως ένα εναλλακτικό εργαλείο που μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους. Να γνωρίσουν διευθύνσεις στο διαδίκτυο που μπορούν να τους προσφέρουν ταυτόχρονα γνώσεις και διασκέδαση. Να έρθουν σε επαφή με τα ηλεκτρονικά βιβλία και να μάθουν να τα κατασκευάζουν με τα ανάλογα εργαλεία. Να συνδυάσουν ψηφιακά εργαλεία με συμβατικά, για να κατασκευάσουν δικά τους κείμενα.
Διδακτικές πρακτικές Διερεύνηση, παιχνίδι , ψυχοκινητικές δραστηριότητες. Ο/Η εκπαιδευτικός αναλαμβάνει τον ρόλο του εμψυχωτή, διευκολυντή και διαμεσολαβητή των δραστηριοτήτων. Απώτερος στόχος είναι η σταδιακή αυτονόμηση στη διερευνητική τους πορεία, στη χρήση της τεχνολογίας και στην παραγωγή κειμένων.
Αφετηρία Μελέτη Περιβάλλοντος Κεφάλαιο 2, ενότητα 7, με θέμα «Φροντίζω τη συνοικία μου» Ευκαιριακές ενότητες που προβλέπονται στο τέλος του βιβλίου μαθητή (σ. 89) ενότητα με τίτλο «Όχι άλλα σκουπίδια» Αγωγής Υγείας (Φροντίζω το περιβάλλον – Φροντίζω το εαυτό μου)
Λογοτεχνικά κείμενα «Μυστικά για το περιβάλλον που πρέπει να μάθει όλος ο κόσμος», Benoît Coppée, υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση, 2001. «Ο σολομός της κόκκινης πηγής», Benoît Coppée, υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση, 2003. «Τα όνειρα των σκουπιδιών», Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας, 2008.
Ιστοσελίδες
«Κατανάλωση οικιακών συσκευών – Μικροσυσκευές» από την επίσημη ιστοσελίδα της ΔΕΗ http://www.dei.gr/ «40 Terrifics Works of Art made from common trash», συλλογή εικόνων από την ιστοσελίδα http://www.noupe.co m/
Βίντεο
«Green Dot Cyprus – Save the Planet», βίντεο της Κυπριακής Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης
Διαδραστικά παιχνίδια «Wasted!», από το Science Museum London «Energy flows», από το Science Museum London «Trash Troopers», από την ιστοσελίδα http://www.ecokids.ca/ «Sudoku» από την ιστοσελίδα http://www.energyquest. ca.gov/
1ο δίωρο παρακολούθηση βίντεο (ως το 07:00) της Κυπριακής εκπαιδευτικής τηλεόρασης Διαπραγματευόμαστε με τα παιδιά το video με βάση το φύλλο εργασίας (Φύλλο Εργασίας 1).
Χωριζόμαστε σε ομάδες ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Α1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Α2 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Α3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Α4
2ο δίωρο Παρακολούθηση βίντεο (μέχρι το 08:12) σε επίπεδο ολομέλειας. Συζητούμε τις έννοιες που παρουσιάζονται («αρνούμαι», «επισκευάζω», «επιδιορθώνω», «ανακυκλώνω», «επαναχρησιμοποιώ»). Προσθέτουμε τις λέξεις που θεωρούμε απαραίτητες στο λεξικό που έχουμε κατασκευάσει. Συνεχίζουμε την παρακολούθηση του βίντεο (μέχρι το 13:23). Διαβάζουμε σε επίπεδο ολομέλειας από τον προτζέκτορα το οικολογικό παραμύθι «Μυστικά για το περιβάλλον που πρέπει να μάθει όλος ο κόσμος» Οι ομάδες καλούνται να γράψουν ένα δικό τους παραμύθι Διαβάζουμε τις ιστορίες μας σε επίπεδο ολομέλειας
3ο δίωρο προχωρούμε στην αναθεώρηση και δακτυλογράφηση των κειμένων των ομάδων Στη συνέχεια και με βάση το Φύλλο Εργασίας 2 προχωρούν στην κατασκευή κόμικς με το λογισμικό ABCya!Animate Αφού τελειώσουν τα κείμενά τους, τα αποθηκεύουν σύμφωνα με τις οδηγίες του φύλλου εργασίας
ο 4
δίωρο
Διαβάζουμε σε επίπεδο ολομέλειας και συζητάμε με τα παιδιά το παραμύθι Ο Σολωμός της κόκκινης πηγής σε μορφή ψηφιακού βιβλίου. Με το περιβάλλον Wordle κατασκευάζουμε αφίσες με το σώμα λέξεων που θέλουμε να κρατήσουμε στη μνήμη μας από τη διερεύνησή μας. Χρησιμοποιούμε το Kvisoft FlipBook Maker για να κάνουμε τα κείμενά μας ηλεκτρονικό βιβλίο. Το αναρτούμε στην ιστοσελίδα του σχολείου ή στο blog της τάξης μας.
5ο δίωρο Παρακολουθούμε τη συνέχεια του βίντεο (μέχρι το 15:00). Δείχνουμε στα παιδιά το αρχείο «Παρουσίαση Β» Διαβάζουμε το οικολογικό παραμύθι «Τα όνειρα των σκουπιδιών» από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας Το διαπραγματευόμαστε. Στη συνέχεια, το δραματοποιούμε και το ηχογραφούμε ψηφιακά.
ο 5
δίωρο
Οι δραστηριότητες τελειώνουν με την επίσκεψη στις ιστοσελίδες «Wasted!», από το Science Museum London «Energy flows», από το Science Museum London «Trash Troopers», από την ιστοσελίδα http://www.ecokids.ca/ «Sudoku» από την ιστοσελίδα http://www.energyquest.ca.gov/
6ο δίωρο Ανατρέχουμε στο αρχικό PowerPoint και συζητούμε τα όσα καινούρια μάθαμε από το ταξίδι μας στη χώρα της «ανακύκλωσης» και στα «όνειρα των σκουπιδιών». Κατευθύνουμε τα παιδιά να καταθέσουν προτάσεις για το τι μπορούμε να κάνουμε εμείς σαν τάξη για την προστασία του περιβάλλοντος και τον περιορισμό των απορριμμάτων Το δίωρο τελειώνει με την παρακολούθηση των κόμικς που κατασκεύασαν οι ομάδες. Ο/Η εκπαιδευτικός που θα εφαρμόσει το σενάριο αναρτά στην ιστοσελίδα του σχολείου τα έργα που παρήγαγαν τα παιδιά και γίνεται ανακοίνωση στα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου.
Τι κάναμε:
Επίσκεψη της υπεύθυνης του Δήμου Καλαμαριάς στο σχολείο.
Τοποθέτηση κομποστοποι ητή στην αυλή
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες Γνώσεις για τον κόσμο: Επίγνωση του ρόλου του ιστορικού πλαισίου στη συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου. Κατανόηση- απόλαυση λογοτεχνικού κειμένου Επαφή με πολιτισμικά προϊόντα από περιφερειακές κουλτούρες. Κριτική διαπραγμάτευση θεσμοθετημένων στάσεων. Κατανόηση της ποικιλομορφίας του ανθρώπινου παγκόσμιου μωσαϊκού και της συμβολής του στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες Γνώσεις για τη γλώσσα: Αναγνωστικές πρακτικές Ήρωες / δράση στο λογοτεχνικό κείμενο. Αναζήτηση στοιχείων για την κατανόηση των επιλογών, των απόψεων και των στόχων του συγγραφέα. Επιλογές για να παρουσιάσουν σύντομα και περιεκτικά μια άποψή τους και να μπορούν να την υποστηρίξουν με επιχειρήματα. Διεύρυνση λεξιλογίου /δεξιότητες περιγραφής προσώπων. Αξιοποίηση πινάκων καταγραφής, σχεδιαγραμμάτων, χαρτών και πολυτροπικών κειμένων
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες Γνώσεις για τους γραμματισμούς: Πρόσβαση σε ηλεκτρονικά βιβλία. Εξοικείωση με τη χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων και εφαρμογών (πχ θεματικά Pinterest, ειδικά διαμορφωμένα θεματικά πεδία του Googlearth). Να μπορούν να αναζητούν με ασφάλεια πληροφορίες για μια θεματική (Wikipedia, blogs του ΠΣΔ, εργαλεία του eschool) και να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για να τις οργανώνουν (Pinterest) και να τις παρουσιάζουν (PPT) Να εφαρμόσουν και να διευρύνουν δεξιότητες στα πεδία της γεωγραφίας, της ιστορίας, των θετικών επιστημών.
Διδακτικές πρακτικές Ομαδοσυνεργατική οργάνωση της τάξης Επίπεδο ατομικό-ομαδικό - ολομέλειας Καθοδηγούμενη διερευνητική μάθηση Εκπαιδευτικός - διευκολυντής. Αναγνώριση -αποδοχή της διαφορετικότητας των ατομικών «φωνών» Διαμόρφωση μέσα από τη διαπραγμάτευση της αναγνωστικής κοινότητας του νέου, κοινού της «λόγου».
Αφετηρία: Αφετηρία μπορεί να αποτελέσουν οι διδακτικές ενότητες 14, «Το ανθρώπινο θαύμα» ή 16 «Ταξίδια στην Ελλάδα» στο μάθημα της Γλώσσας.
Κείμενα Βέρν, Ιούλιος, Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 ημέρες , εκδ. ΑΛΚΥΩΝ 2004. (ελεύθερα διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.24grammata.com/wpcontent/uploads/2010/12/vern-o-gyros-tou-kosmou-se-80-meres.pdf) Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες ,τράπεζα υλικού (http://www.pinterest.com/jkafetzi ) Σουδιακός Γιάννης, Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες, διαδραστική παρουσίαση του βιβλίου (διαθέσιμο στη διεύθυνση http://users.sch.gr/sudiakos/80meres/story.swf ) Ηλεκτρονικό άρθρο σχετικό με το γύρο του κόσμου από μια γυναίκα δημοσιογράφο : http://www.mixanitouxronou.gr/dimosiografos-pou-ekanegiro-tou-kosmou-se-80-meres-ke-klistike-se-treladiko-gia-na-kanireportaz/#sthash.95xb8F5v.dpbs Βίντεο για τον γύρο του κόσμου στη σύγχρονη εποχή από έναν άνδρα …. http://www.youtube.com/watch?v=J8sLZq4b6io http://www.youtube.com/watch?v=cntKn2bHcOU Διευθύνσεις για άντληση πληροφοριών για μέσα μεταφοράς: http://www.airtickets.gr/flightsryanair?gclid=CNrwwNyKrLwCFYZa3godeXkAfg https://tickets.trainose.gr/dromologia/ http://www.aktoploika.gr/index_dromologia_ploion.htm http://www.ktelmacedonia.gr/gr/content/show/tid=124
1ο δίωρο Προετοιμασία εκπαιδευτικού: 1. Ανάρτηση της ηλεκτρονικής μορφής του βιβλίου «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες 2. Ανάρτηση του Pinterest «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες» 3. Προετοιμασία αρχικού φακέλου ανάγνωσης: Για κάθε ομάδα εκτυπώνονται δύο ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ που αφορούν τα κεφάλαια που πρέπει να διαπραγματευτεί κατά την ανάγνωση. (υπάρχουν 10 διαφορετικά φύλλα εργασίας, 2 για κάθε ομάδα) Τα ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ και οι ΚΑΡΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ εκτυπώνονται για όλες τις ομάδες και ξεκινούν να συμπληρώνονται από την αρχή της ενασχόλησης με το βιβλίο. Ο φάκελος ανάγνωσης δίνεται σε κάθε παιδί ξεχωριστά, ενώ εκτυπώνεται και ένας φάκελος για την κάθε ομάδα που θα αποτελέσει το υλικό επεξεργασίας σε επίπεδο ομάδας για τις δραστηριότητες που αυτή θα πραγματοποιεί μέσα στην τάξη.
4. Δημιουργία Pinterest για κάθε ομάδα ώστε να διαμορφώσει τις δικές της διαδρομές ανάγνωσης. (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ) 5. Εξασφάλιση αντιτύπων του βιβλίου ίσων σε αριθμό με τις ομάδες που διαμορφώνονται από τα παιδιά της τάξης. (Επαφή με δημοτική παιδική βιβλιοθήκη, ερώτηση στα παιδιά της τάξης, διερεύνηση στη βιβλιοθήκη του σχολείου)
1ο δίωρο : Επεξεργασία παρουσίαση του βιβλίου στην τάξη δίνεται στα παιδιά φάκελος υλικού Επισκεπτόμαστε το Pinterest «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες» διαπραγματευόμαστε τις πληροφορίες Συμπληρώνουμε το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ». Κάνουμε τη διαπραγμάτευση του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Τα παιδιά διαβάζουν για την επόμενη συνάντηση το βιβλίο.
2ο δίωρο Συζητούμε στην ολομέλεια την παρουσίαση των κεφαλαίων. (Φύλλα εργασίας 1-5) Παρουσιάζεται από το Pinterest «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες» το αντίστοιχο βιντεάκι για το βιβλίο Παρουσιάζουμε το βίντεο για τη δημοσιογράφο που έσπασε το ρεκόρ του Φόγκ Συζητούμε για τους στόχους που έβαλαν οι άνθρωποι αυτοί και το πώς τους πραγματοποίησαν
3ο δίωρο Συζητούμε στην ολομέλεια την παρουσίαση των κεφαλαίων (ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6-10) Προβάλουμε το PPT «Η εξέλιξη της ιστορίας» . Τους δίνουμε το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟΥ , ανοίγουμε και το pinterest Τους προτείνουμε να «καρφιτσώσουν» στα δικά τους pinterest τα στοιχεία που τους ενδιαφέρουν περισσότερο Συζητούμε για τα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποίησε ο Φόγκ
4ο δίωρο Δίνεται ένα τέταρτο σε κάθε ομάδα να διαπραγματευτεί το ημερολόγιο και το φύλλο εργασίας ηρώων, ώστε να τα ανακοινώσει στη συνέχεια στην ολομέλεια Συζητούμε το σύνολο πια της ιστορίας Η κάθε ομάδα προσθέτει λεπτομέρειες από τα κεφάλαια που έχει διαβάσει μέχρι να συμπληρωθεί συνολικά το ημερολόγιο ταξιδιού Παίζουμε το παιχνίδι με τα τρένα Ζητούμε από τα παιδιά να γράψουν για την επόμενη φορά μια παράγραφο για τον ήρωα του βιβλίου
Μέσα από το pinterest παρακολουθούμε το video με τη μεταφορά του βιβλίου σε κινούμενα σχέδια Συζητούμε για το «λάθος» που έκανε ο Φόγκ στον υπολογισμό του χρόνου και εξηγούμε τους λόγους που «κέρδισε το στοίχημα με τον χρόνο». Ανοίγουμε το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΩΡΑ Σε ένα μεγάλο χαρτόνι σημειώνουμε το σχεδιάγραμμα εξέλιξης, καρφιτσώνουμε γύρω γύρω τις κάρτες που συμπλήρωσαν τα παιδιά με τους ήρωες της ιστορίας, την παράγραφο που δημιούργησαν με τον αγαπημένο τους ήρωα και το αναρτούμε στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης
Επεκτάσεις Το σενάριο μπορεί να επεκταθεί και στις ώρες της Θεατρικής Αγωγής, των Εικαστικών και της Μελέτης Περιβάλλοντος. Μπορεί να δραματοποιηθούν τμήματα της ιστορίας και να βιντεοσκοπηθούν και να ανεβούν στο pinterest ή να ενσωματωθούν κινούμενα σχέδια που μπορούν να φτιάξουν τα παιδιά με το http://www.readwritethink.org/files/resources/interac tives/comic/, ή το http://www.pixton.com/my-comics/
Βιβλιογραφία Bakhtin, M. 1981, The dialogic imagination, Μτφ Emercon, C., Holquist, M., Texas: The University of Texas Press Κουτσογιάννης, Δ. 2007. Πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού νέων εφηβικής ηλικίας και (γλωσσική) εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. http://www.greeklanguage.gr/greekLang/modern_greek/studies/ict/teens/index. html [15.11.2010] Κανατσούλη, Μ. 2004, Διακειμενικές σχέσεις, ανατρεπτικά κείμενα και ιδεολογία. Ιδεολογικές διαστάσεις της παιδικής λογοτεχνίας, Αθήνα: Τυπωθήτω - Γ. Δαρδανός Rosenblatt,L,(1978/1994) The reader,the text, the poemThe transactional theoryof the literary work (rev. ed.). Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
Καλή και δημιουργική σχολική χρονιά!