ΕΥΘΕΙΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ & ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
{ ΓΙΟΥΛΗ ΚΑΦΕΤΖΗ 17ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ ΒΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ & ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΠΡΩΤΕΑΣ» 16/12/2014
Μια βάση σεναρίων όπου κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να βρει σενάρια για τη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα σενάρια που αξιοποιούν τις ΤΠΕ, αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν από εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε διαδικτυακές κοινότητες για τρία χρόνια και καλύπτουν περισσότερο από το 30% του σχολικού χρόνου.
Τι είναι ο «ΠΡΩΤΕΑΣ»
Ανάπτυξη των σεναρίων από εν ενεργεία εκπαιδευτικούς μετά από συνεργασία σε διαδικτυακές κοινότητες. Το κάθε σενάριο εφαρμόστηκε στην πράξη από δύο εκπαιδευτικούς (τον/την συντάκτη/ρια και έναν/μία ακόμη). Σε κάθε εφαρμογή παρατίθενται αναλυτικά σχόλια και τεκμήρια από τη διδασκαλία στην τάξη. Τα σενάρια βρίσκονται σε βάση δεδομένων, η οποία έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι δυνατή μια δυναμική αναζήτησή τους. http://proteas.greek-language.gr/
Τι είναι πρωτότυπο σε σχέση με τον ΠΡΩΤΕΑ
Αξιοποιεί την Τέχνη για να δημιουργήσει μια γέφυρα ανάμεσα στα πεδία της Λογοτεχνίας και των Μαθηματικών. Και τα δύο πεδία προσεγγίζονται ως μορφές «τέχνης», αφού μετασχηματίζουν την πραγματικότητα, την αποσυνδέουν από την καθημερινή χρηστικότητά της και χρησιμοποιούν σαν εργαλείο τη δημιουργική σκέψη για να οδηγήσουν το «μύστη», μέσα από επαγωγικούς συλλογισμούς και μετασχηματιστικές διαδικασίες, στη δημιουργία νέων μοντέλων για τη λειτουργία του κόσμου.
Το σενάριο που θα σας παρουσιάσω…
Ευθείες, καμπύλες και ακροβατικά στην τέχνη!
Διερευνητικές διεργασίες Αξιοποίηση της φαντασιακής λειτουργίας της γλώσσας Αξιοποίηση αναπαραστατικής λειτουργίας της τέχνης Με στόχο να αξιοποιηθούν σαν υποστηρικτικά μέσα σχηματισμού των νοητικών αναπαραστάσεων των μαθηματικών εννοιών.
Μαθηματικά σύμβολα και σχέσεις Λογοτεχνικά κείμενα, Έργα τέχνης Μουσική φτάνοντας τελικά να βιώνουν διαισθητικά τη μαγεία των μαθηματικών ενώ παράλληλα βελτιώσουν τις γλωσσικές και τις μαθηματικές τους δεξιότητες
Λογοτεχνική σειρά Η ΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ της Φίλιας Δενδρινού (Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ,2007) , Δενδρινού,Φ., 2007, Το Θαλάσσιο τσίρκο, J.Miro, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ) Δενδρινού,Φ., 2007, Το Νυσταγμένο φεγγάρι, Paul Klee, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ Δενδρινού,Φ., 2007, Ο Ακροβάτης του Ονείρου, Marc Chagall, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ
Η ΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Θετική επίδραση του συνδυασμού πρακτικών ενσωμάτωσης της λογοτεχνίας στη διδασκαλία των μαθηματικών. (Ward, 2005, Frykholm & Glasson,2005). Περιορισμένος παραμένει ακόμη ο αριθμός των εκπαιδευτικών που ενσωματώνουν τέτοιες πρακτικές στις διδακτικές τους επιλογές. Η γλώσσα στο μάθημα των μαθηματικών λειτουργεί ως μέσο αναπαράστασης και επικοινωνίας, ως μέσο ρύθμισης της διεπίδρασης και της σκέψης. Τα παιδιά, μέσα από τη γλώσσα σχηματίζουν τις νοητικές αναπαραστάσεις των μαθηματικών εννοιών και χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να κάνουν φανερό τον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζονται και οργανώνουν τις γνώσεις τους. Τόσο η γλωσσική ποικιλία (register) των μαθηματικών, όσο και η φυσική γλώσσα, δυσχεραίνουν τα παιδιά που δεν είναι εξοικειωμένα με τον κυρίαρχο γλωσσικό κώδικα, ιδιαίτερα αυτά που δεν είναι φυσικοί ομιλητές της γλώσσας.
Η Λογοτεχνία δημιουργεί ευκαιρίες να ενσωματωθούν και να εξεταστούν τα μαθηματικά σε ένα αναμορφωμένο πλαίσιο, όπου ο λόγος των μαθηματικών αλληλεπιδρά με αυτόν της Λογοτεχνίας, διαμορφώνοντας ευνοϊκές συνθήκες για τη βαθύτερη κατανόηση μαθηματικών εννοιών μέσα σε ενδιαφέροντα πλαίσια συμφραζομένων. (Μητακίδου,Σ., Τρέσσου, Ευαγ.,2002)
Δομικά στοιχεία των δράσεων του σεναρίου αποτελούν: η τρισδιάστατη κινηματογραφική μεταφορά ενός πίνακα η αφήγηση του έργου τέχνης (ή ομάδας έργων τέχνης) η αφήγηση του δημιουργού με τις τεχνικές και τα σημειωτικά στοιχεία που αξιοποιεί στα έργα του η ερμηνεία του θεατή και η αναπλαισίωση του έργου τέχνης στο επικοινωνιακό τοπίο της μαθησιακής κοινότητας
Α. Όσον αφορά τις γνώσεις για τον κόσμο: Να έρθουν σε επαφή με σημαντικά έργα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Να αναπτύξουν «διάλογο» με το καλλιτεχνικό έργο και το δημιουργό του και να εξοικειωθούν με την πρόσληψη ερεθισμάτων που αφορούν σε σημαντικά πολιτισμικά έργα. Να κατανοήσουν, να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν έργα τέχνης, να τα κρίνουν και να εκτιμήσουν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Να συνειδητοποιήσουν τη διαθεματικότητα της τέχνης
Β. Όσον αφορά τις γνώσεις για τη γλώσσα: Να ασκηθούν στην κατανόηση και παραγωγή αφηγηματικών, κατευθυντικών και οπτικών κειμένων σε συμβατική και ψηφιακή μορφή, κατανοώντας τη λειτουργικότητά τους και γνωρίζοντας βασικά στοιχεία της μορφής τους. Να εξασκήσουν τον προφορικό και γραπτό τους λόγο, εμπλουτίζοντας και διευρύνοντας το λεξιλόγιό τους εννοιολογικά και μορφολογικά. Να εξοικειωθούν με την επιλογή και οργάνωση πληροφοριών (γλωσσικών ή οπτικών) για να κατανοήσουν και να αποδώσουν ένα κείμενο. Να εξοικειωθούν με έννοιες της εικαστικής γλώσσας ώστε να μπορούν να εντοπίζουν τα στοιχεία μιας οπτικής σύνθεσης. Να αναπτύξουν στοιχειώδη επιχειρηματολογία για τη δικαιολόγηση των επιλογών τους.
Γ. Όσον αφορά την καλλιέργεια των γραμματισμών: Να έρθουν σε επαφή με δυνατότητες των ΤΠΕ να παρέχουν πληροφορίες, πρόσβαση και δυνατότητες αναμόρφωσης δεδομένων και να τις αντιληφθούν ως ένα εναλλακτικό εργαλείο που μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους. Να γνωρίσουν διευθύνσεις στο διαδίκτυο που μπορούν να τους προσφέρουν ταυτόχρονα γνώσεις και διασκέδαση. Να έρθουν σε επαφή με τα ηλεκτρονικά βιβλία και να μάθουν να τα κατασκευάζουν με τα ανάλογα εργαλεία. Να συνδυάσουν ψηφιακά εργαλεία με συμβατικά για να κατασκευάσουν δικά τους κείμενα
Διδακτικές πρακτικές Χρήση βιωματικών δράσεων Διερεύνηση, παιχνίδι , ψυχοκινητικές δραστηριότητες. Εκπαιδευτικός σε ρόλο εμψυχωτή, διευκολυντή, διαμεσολαβητή των δραστηριοτήτων. Ανάδειξη των γνώσεων που προϋπήρχαν Στόχος η σταδιακή αυτονόμησή τους στη διερευνητική τους πορεία, στη χρήση της τεχνολογίας και στην παραγωγή κειμένων. Οι προτάσεις δραστηριοτήτων που υπήρχαν στο σενάριο δεν πραγματοποιήθηκαν όλες, αλλά έγινε επιλογή. Β΄ δημοτικού του 17ου Δημ. Σχολείου Καλαμαριάς. Η τάξη είχε 24 παιδιά που οργανώθηκαν σε έξι ομάδες με τέσσερις μαθητές/τριες η κάθε μια.
1ο Δίωρο: Αίθουσα Βιβλιοθήκης Η έναρξη της δραστηριότητας σηματοδοτήθηκε από την παρακολούθηση ενός βίντεο που μας μετέφερε σε ένα εικονικό ταξίδι μέσα στον πίνακα της Γκουέρνικα του Πικάσο (στη διεύθυνση http://www.openculture.com/2011/11/a_3d_tour_of_picassos_guerni ca.html ). Πριν την έναρξη του βίντεο ο/η εκπαιδευτικός ανέφερε κάποια ιστορικά στοιχεία για τον πίνακα ώστε τα παιδιά να μπορούν να καταλάβουν το θέμα του.
2ο Δίωρο: Εργαστήριο Η/Υ(Joan Miro) (υλικά που χρειαστήκαμε: χαρτόνι κανσόν και κόλλα γκοφρέ σε πολλά έντονα χρώματα) Επισκεφθήκαμε τη διεύθυνση: http://fundaciomirobcn.org/fjm/playmiro/PlayMiro.html?idioma=2&retorn=1 του ιδρύματος Μιρό και κάναμε τις δραστηριότητες (activities) στην πρώτη επιλογή (alphabet επίπεδο 1,2, και 3). Οι ομάδες αποθήκευσαν την εργασία τους σε ειδικό φάκελο στην επιφάνεια εργασίας των Η/Υ.
Κατόπιν διαβάστηκε από τα παιδιά το βιβλίο Το θαλάσσιο Τσίρκο της Φίλιας Δενδρινού, ενώ προβάλλονταν το PPT 1 (το βιβλίο σκαναρισμένο). Σε επίπεδο ολομέλειας, συζητήσαμε για την ιστορία του κειμένου και τον τρόπο που ζωντάνεψαν οι πίνακες. Στη συνέχεια δόθηκε σε κάθε ομάδα ένας πίνακας του Miro (διαφορετικός για κάθε ομάδα) για τον οποίο αφηγήθηκε μια ιστορία αντίστοιχη με αυτή του βιβλίου. (10΄) (ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 διώρου)
Προχωρήσαμε στη δραματοποίηση της ιστορίας των ομάδων. Κρατήσαμε τα κείμενα των ομάδων για επόμενο στάδιο της διαδικασίας. Ακολούθησαν δύο δραστηριότητες ψυχοκινητικής συνδεδεμένες άμεσα με τα μαθηματικά:
Chagall ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 http://kids.tate.org.uk/mygallery/ga llery_artwork/2180?page=1&from=a 44
Διαβάσαμε το βιβλίο Το νυσταγμένο φεγγάρι της Φίλιας Δενδρινού. Συζητήσαμε με τα παιδιά τα στοιχεία της Πολιτείας του Χρόνου. Έγιναν οι εξής ερωτήσεις: Πώς θα είναι; Που θα μένουν οι κάτοικοι; Πώς θα είναι τα σπίτια τους; Κάθε πότε θα αλλάζει ο χρόνος; Πόσες ημέρες θα έχει και πόσους μήνες; Πώς θα μετράνε το χρόνο;
Δόθηκε στα παιδιά το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4ου ΔΙΩΡΟΥ και προχωρήσαμε στη δραματοποίηση του κειμένου των παιδιών. http://www.mathsisfun. com/geometry/reflectio n.html
http://www.mathsisfun.co m/geometry/symmetryartist.html
5ο Δίωρο: αίθουσα Η/Υ PPT με τα δεδομένα που συλλέξαμε κατά τα προηγούμενα δίωρα. Φάκελος με δακτυλογραφημένες από την εκπαιδευτικό τις δουλειές των παιδιών από τις προηγούμενες δραστηριότητες Τα pdf αρχεία με τα έργα που αποθήκευσαν από την περιήγηση τους στις ιστοσελίδες. Έγινε επανεπεξεργασία των κειμένων σε επίπεδο ομάδας, σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό. Εκτύπωσαν το κείμενο παρουσίασης σε μορφή pdf ώστε όταν αναρτάται στο διαδίκτυο να μη μπορεί κανείς να παρεμβαίνει εύκολα αλλάζοντας τη μορφή και τα στοιχεία του κειμένου τους.
Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γρόσδος, Στ, (2008), Οπτικός Γραμματισμός και πολυτροπικότητα, Διαθέσιμο : http://invenio.lib.auth.gr/record/ [15.08.2013] Ι.Ε.Π. (2011), Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο, Διαθέσιμο: http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php [15.8.2013] Ι.Ε.Π. (2011), Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό & Γυμνάσιο), Οδηγός για τον εκπαιδευτικό, Διαθέσιμο: http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php [15.8.2013] Κουτσογιάννης, Δ. 2012. Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης, Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, Πρακτικά της 32ης συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, ΙΝΣ, 32: 208-222. Μητακίδου, Σ., Τρέσσου, Ευαγγελία, (2002) Διδάσκοντας Γλώσσα και Μαθηματικά με Λογοτεχνία, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής Τσαφταρίδης, Ν, 2011, Η αξιοποίηση της κινηματογραφικής τέχνης στην εκπαίδευση στο Υλικό Μείζονος Επιμόρφωσης, 2011,Αθήνα, ΠΙ Χοντολίδου, Ε. 1999. «Εισαγωγή στην έννοια της πολυτροπικότητας», Γλωσσικός Υπολογιστής, 1, 115– 118. Frykholm,J. & Glasson,G. (2005) Connecting science and mathematics instruction: pedagogical context knowledge for teachers. School Science and Mathematics, 105 (3), 127-141 Ward,R. (2005) Using children’s literature to inspire K-8 preservice teachers’ future mathematics pedagogy. The Reading Teacher,59 (2),132 - 143 Λογοτεχνικά βιβλία: Δενδρινού,Φ., 2007, Το Θαλάσσιο τσίρκο, J.Miro, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ Δενδρινού,Φ., 2007, Το Νυσταγμένο φεγγάρι, Paul Klee, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ Δενδρινού,Φ., 2007, Ο Ακροβάτης του Ονείρου, Marc Chagall, Αθήνα, ΛΙΒΑΝΗΣ Ιστοσελίδες: http://www.openculture.com/2011/11/a_3d_tour_of_picassos_guernica.html http://users.sch.gr/marianezi/e-learning/war%20and%20art.htm http://www.mathsisfun.com/geometry/reflection.html http://www.mathsisfun.com/geometry/symmetry-artist.html http://www.artbma.org/flash/F_conekids.swf
Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Καλές Γιορτές