Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Arm en Rijk
aug 2813:22
1
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Opzet periode 1: Hst 1 alleen begrippen & uittreksels Vooral zelf doen
SO par 1.1 t/m 1.5
begrippen & samenvattingen
(week 42)
aug 2820:18
2
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten
De rijke Verenigde Staten •
Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is.
•
Het BNP (Bruto Naonaal Product) is het hoogste ter wereld.
•
Het BNP/hoofd is 47.000 dollar (iets lager dan Nederland).
•
Amerikanen zijn grote consumenten, ze geven veel geld uit aan goederen.
BNP?
aug 2813:22
3
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten
BNP en BNP/hoofd
Land 1
Land of Regio
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 17 22
BNP (in milj $) 69.899.225
Wereld Europese 17.610.826 Unie Verenigde 15.075.675 Staten China 7.298.147 Japan 5.866.540 Duitsland 3.607.364 Frankrijk 2.778.085 Brazilie 2.492.907 Verenigd 2.431.310 Koninkrijk Gegevens: IMF 2011 Italië 2.198.732 Rusland 1.850.401 India 1.826.811 Nederland 838.112 België 514.594
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 21 22 59 60 99 139
BNP per hoofd ($)
Luxembur 104.512 g Noorweg 79.085 en Qatar 68.872 Zwitserla 67.560 nd Denemar 56.115 ken Ierland 51.356 Nederlan 48.222 d V.A.E 46.857 Verenigde 46.381 Staten Oostenrijk 45.989 Australië 45.587 Finland 44.492 Zweden 43.986 België 43.533 Frankrijk 42.747 Duitsland 40.875 Japan 39.731 Italië 35. 435 Verenigd 35.334 Koninkrijk Rusland 8.694 Brazilië 8.220 China 3678 India 1.031
aug 2813:22
4
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten
Ongelijkheid in Amerika •
Niet iedereen is even rijk.
•
•
Door deze ongelijkheid is ook de koopkracht ongelijk verdeeld.
•
46 miljoen (15%) van de Amerikanen lee onder de armoedegrens.
De ongelijkheid is groot voor zo’n rijk land. De armste 20% van de bevolking verdient slechts 4% van het totale inkomen.
Door de inkomensverschillen zijn er in Amerika • • drie verschillende klassen: ‐ de lage klasse ‐ de middenklasse ‐ de hoge klasse
aug 2813:22
5
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten
De arme en rijke Amerikaan
•
Arme Amerikanen zijn vaak: ‐ Afro‐Amerikanen (zwarte Amerikanen) of ‐ Hispanics (Spaans sprekende immigranten uit Lajns Amerika).
• Andere arme Amerikanen zijn vaak ‐ ouderen of ‐ gezinnen met één ouder.
•
Rijke Amerikanen zijn vaak: ‐ blanke‐Amerikanen (van Europese aomst) of ‐ Aziaten (oorspronkelijk uit landen als Japan, China, India, Zuid‐Korea).
aug 2813:22
6
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
sep 88:24
7
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.2 Detroit: armoede en rijkdom in de stad
Groei van Detroit • Detroit ligt in het noorden van de VS. Tussen 1850 en 1950 groeide de bevolking tot 2 miljoen inwoners.
•
Veel werkgelegenheid in de auto‐industrie.
Veel Afro‐Amerikanen (laag opgeleid, afstammelingen van slaven) verhuisden van het • zuidoosten (plantagearbeiders) naar Detroit.
Veranderingen in Detroit •
Vanaf begin 20e eeuw veel veranderingen:
•
Overbevolking à rijke bewoners verhuisden naar de suburbs (rondom de stad). Vanaf 1950 steeg het autobezit en ook het aantal suburbs. Fabrieken verhuisden naar de stadsrand (verkeersproblemen en geen ruimte om uit te breiden). Door de opkomst van auto’s uit Azië ging er veel auto‐ industrie failliet. Dus een groot verlies aan banen.
• •
aug 2813:22
8
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.2 Detroit: armoede en rijkdom in de stad
Crisis in het centrum •
In woonwijken van het centrum blijven de mensen die niet het geld hebben om te verhuizen (veelal Afro‐Amerikanen).
• In het centrum veel problemen: •
Hoge werkloosheid (25%).
• • •
Veel mensen leven onder de armoedegrens (33%). Veel huizen zijn verlaten (spookwijken). Arme stad: minder mensen en bedrijven à minder belasnggeld. Minder belasnggeld à slecht onderwijs. Gezondheidsproblemen: arme mensen eten slechter voedsel.
•
aug 2813:22
9
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.2 Detroit: armoede en rijkdom in de stad
Leven in de suburb • Meeste mensen in Detroit wonen in suburbs. Dit zijn uitgestrekte woongebieden rondom de stad. • Uitgestrekte woonwijken, je hebt een auto nodig. Veel gezinnen hebben meerdere auto’s. • Je moet redelijk rijk zijn om in een suburb te wonen (huis, auto(’s)).
•
Tegenwoordig wonen ook rijkere Afro‐Amerikanen in de suburbs. Sommige suburbs raken ook in verval (door het armer worden van de bevolking).
aug 2813:22
10
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Enorme 'Malls' bij de suburbs
sep 1612:21
11
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.3 Landbouw in de VS
•
Grote delen van de Verenigde Staten zijn zeer geschikt voor de landbouw. 1. vlak 2. gunsg klimaat In het zuiden: rijst en katoen In het noorden: maïs en veeteelt In het noorden en midden: veel (verschillende soorten) granen
•
Er zijn ook gebieden die niet geschikt zijn voor landbouw. 1. Bergen als Rocky Mountains Hier vind je bijna geen landbouw 2. Woesjnen en steppen Hier vind je geïrrigeerde landbouw of extensieve veeteelt.
aug 2813:22
12
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Steeds meer produceren • Vanaf de 17e eeuw landbouw door Europese immigranten. Eerst gemengde bedrijven in het noordoosten van de VS. Naast het vee voor vlees en melk ook granen, aardappelen en veevoer.
•
Mechanisae: machines vervangen mensen. Door de mechanisae gaat de producviteit per persoon omhoog (kostenbesparing).
aug 2813:22
13
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
• Toenemende bevolking à toenemende vraag naar landbouwproducten.
Opbrengst per hectare omhoog door: 1. betere zaden 2. betere bestrijdingsmiddelen 3. genesch gemodificeerde gewassen
sep 228:19
14
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.3 Landbouw in de VS
Veranderend plaeland •
Op kleine gemengde boerderijen was het te duur om machines aan te schaffen.
•
Veel boeren gingen zich toeleggen op het verbouwen van één gewas (monocultuur). Alleen machines voor de verbouw van maïs of soja.
•
Kleine boerderijen stoppen, land wordt overgenomen door andere boeren. Hierdoor steeds minder boerderijen, die steeds groter worden. Efficiëne neemt steeds verder toe.
•
Negaeve gevolgen: 1. minder werkgelegenheid op het plaeland 2. kleine boeren verdienen weinig 3. veel mensen verhuizen naar de steden 4. veel dorpen en kleine steden lopen leeg
aug 2813:22
15
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
voedselpas
sep 228:24
16
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
5 november TU.. boek ARM EN RIJK Hst 1 begrippen 1.1 t/m 1.5
Hst 2 Par 2.1+2.2+2.3
Hst 3 3.1+3.2+*3.4
CASUS: C1 + C2 + C3
sep 228:55
17
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2.3 Landbouw in de VS
Wereldwijde handel • •
De VS is een exportland voor landbouwproducten als soja, vlees en graan. VS importeert ook, zoals suiker, koffie en cacao (in het buitenland goedkoper).
Overvoeding en honger •
Veel Amerikanen eten te veel en zijn overvoed. Maar ook voedselpassen voor Amerikanen die te arm zijn om voedsel te kopen.
aug 2813:22
18
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Arm & Rijk Hst 3: Nigeria
sep 269:36
19
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
3.1 Bevolking en verschillen in welvaart en cultuur
Hoofdvraag: Hoe komt dat?
• In Nigeria leven 155 miljoen mensen, één van de dichtstbevolkte landen van Afrika.
sep 269:38
20
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
kenmerken Nigeria: •
De bevolking is niet gelijkmag verspreid. In het zuiden is de bevolkingsdichtheid het hoogst.
•
Bevolking bestaat uit verschillende volken. ‐ 15 cultuurgebieden ‐ 500 verschillende talen ‐ (bijna) iedereen spreekt ook Engels
•
Twee godsdiensten: ‐ in het noorden wonen vooral moslims ‐ in het zuiden wonen vooral christenen
Regelmag gewelddadige conflicten.
sep 269:40
21
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Engelse kolonie > Nigeria werd in 1960 onaankelijk van Groot‐Briannië. De vele stammen en volkeren vormden samen het land Nigeria
Rijk door olie > Olie is dé inkomstenbron van Nigeria (80% van het inkomen). De olie wordt gewonnen in de delta van de Niger. Naast de overheid verdienen de (buitenlandse) oliebedrijven veel geld aan de olie.
sep 2410:22
22
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
sep 269:49
23
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Toch een arme bevolking • Hoewel de regering veel geld verdient aan de oliewinning, lee ruim de hel van de bevolking in armoede. > BNP/hoofd is ongeveer 2.100 dollar per jaar.
Door corrupe en slecht bestuur komt veel oliegeld terecht bij een kleine, rijke elite
sep 269:51
24
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Feiten: • Hel van de bevolking werkt in de landbouw. Er zijn niet veel banen in de industrie en in de dienstensector. De rijkste 10 % van de bevolking verdient de hel van al het geld. •
De overheid verdeelt de olie‐inkomsten slecht. In het onderwijs wordt te weinig geïnvesteerd. Hoge werkloosheid (> 20%, en vooral jongeren). Bij gebrek aan werk ‘vluchten’ veel mensen naar * de informele dienstensector à vluchtsector.
sep 269:55
25
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
3.2 Klimaat en landbouw Nigeria • Het uiterste noorden kent een steppeklimaat. Sahel (rand van de Saharawoesjn) alleen (extensieve) veeteelt.
• Het grootse deel van het land kent het savanneklimaat. Akkerbouw: yams en cassave. En daarnaast ook veeteelt.
• •
• Het zuiden van Nigeria ligt dicht bij de evenaar. Klimaat: tropisch regenwoudklimaat. Akkerbouw van tropische producten, bijv. cacao.
okt 18:17
26
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Is er wel genoeg voedsel in Nigeria?
okt 18:19
27
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Er wordt minder voedsel verbouwt dan Nigerianen nodig hebben!
Oorzaken:
• Boerenbedrijven zijn erg klein - weinig mechanisatie - lage opbrengsten. •
Overheid investeert weinig in de landbouw.
•
Soms rampen (extreme droogte) of geweld tussen groepen.
okt 18:20
28
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
2 soorten honger:
• Kwalitaeve honger:
• je krijgt wel voldoende energie binnen • voedsel is eenzijdig. Je krijgt bijv. te weinig eiwien en vitamines binnen. Je bent ondervoed. Je wordt sneller ziek.
• Kwantaeve honger:
• je krijgt te weinig voedsel binnen. • Hierdoor heb je te weinig energie • om te werken of te leren.
okt 18:55
29
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
okt 110:57
30
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
3.4! Slechte gezondheid in Nigeria
Slechte gezondheid • Gezondheidstoestand in Nigeria is niet goed. Gemiddelde levensverwachng: 48 jaar en sterecijfer: 16 ‰.
okt 111:00
31
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
veel verschillende ziekten
DUS: levensverwachting is laag, en sterftecijfer hoog!
Hoe ken dat? • • > • •
Tropische ziektes, zoals malaria. Veel mensen te arm ‐ bescherming tegen besmeelijke ziekten. Ook geen schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen. Veel mensen met hiv/aids (5%). Weinig baby's ingeënt in het eerste levensjaar. Hierdoor zuigelingenstere van 75‰.
okt 39:12
32
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Slechte zorg
Te weinig artsen en ook een oneerlijke verdeling over het land.
•
Overheid investeert te weinig in de gezondheidszorg.
okt 39:15
33
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Regionale verschillen
• Grote verschillen tussen noorden en zuiden. In het noorden gaat het slechter.
Minder gezondheidsvoorzieningen in het noorden.
okt 39:17
34
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Gezondheid, onderwijs en ontwikkeling • Veel onwetendheid rondom gezondheidszorg.
• Menselijke ontwikkeling is te meten met de HDI (Human Development Index). Bij deze index houden ze o.a. rekening met: ‐ de kwaliteit van het onderwijs ‐ gezondheid van de mensen ‐ Bruto Naonaal Product Nigeria scoort niet goed, de ontwikkeling is te laag.
okt 39:18
35
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Casus! ? Armoede in Ogoni
okt 109:08
36
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Wie zijn de Ogoni?
1 van de 250 verschillende volkeren wonen in het zuiden (nigerdelta) in de *mangrovebossen De Ogoni leven vooral van landbouw en visserij
okt 109:12
37
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
problemen met aardolie
*BNP is wel hoog (echter Ogoni zijn arm)
Vanaf 1958 winnen de oliemaatschappijen olie uit de grond. Ogoni is afhankelijk van landbouw en visserij
okt 138:27
38
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Voor de komst van oliemaatschappijen: genoeg voedsel te veel werd verkocht - winst
okt 158:17
39
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Tegenwoordig (na de komst van) Door vervuiling nauwelijks opbrengst 1/3 lijdt aan *kwantitatieve en/of kwalitatieve honger voedsel importeren / voedsel duur geworden
okt 158:19
40
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
DUS: Ogoni is arm & blijft arm!
geen school / opleiding
ziek
Geen werk
geen / slecht voedsel
geen geld
vicieuze cirkel van armoede
okt 158:22
41
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
* HDI = Human Development Index
Een maat voor de ontwikkeling van een land, op basis van het BNP, de kwaliteit van de gezondheidszorg en het onderwijs
okt 138:46
42
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
korte herhaling mbt PW ARM & RIJK
DROOG Nigeria verschil in neerslag!
NAT
okt 2610:36
43
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
De klimaatgrafiek
gem temp
plaats
gem neerslag
Hoogte NAP
Uitleg! #omg
okt 2610:38
44
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
maar...... belangrijker
neerslag in mm
Temperatuur 12 maanden
okt 2610:40
45
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Wat zegt de klimaatgrafiek nu?
constante temp over hele jaar gem 25 graden
veel neerslag over 12 maanden
okt 2610:42
46
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Nederland gematigde temperaturen (niet te koud niet te warm) ligt aan zee
hele jaar gelijke neerslag
okt 2610:45
47
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
extremen:
Alaska ver van evenaar af
zeer koud klimaat
okt 2610:48
48
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Nigeria!
okt 2610:54
49
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Herhaling Hst 1
Renovatie
Oude wijken kun je opknappen door
Sanering
Sloop- en nieuwbouw
okt 299:40
50
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
dichtheid = het gemiddeld aantal ........ per km2
Bijv. bevolkingsdichtheid autodichtheid adressendichtheid
okt 3020:27
51
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
bestaansmiddelen
primaire sector
landbouw
1e
secundaire sector
industrie
2e
tertiaire sector
diensten
3e
okt 3020:30
52
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
Landbouw is goed ontwikkeld, door mechanisatie weinig boeren
In rijke landen is de 3e sector zeer sterk en goed ontwikkeld!
okt 318:24
53
Arm en Rijk hst 2.notebook
October 31, 2014
dienstensector veel arme mensen
is informeel:(vluchtsector)
werken in de
schoenenpoetser
zelfverzorgende
sigarettenverkoper
landbouw
weinig kapitaal €
okt 319:36
54