Untitled.notebook
September 09, 2014
Centraal Examen
jul 99:08
Weer en klimaat: Onderwerpen:
hst 1 : Nederlandse klimaat; de veranderingen hst 2: Spanje, droger en heter; gevolgen hst 3: De VS, extreme omstandigheden
Casus: orkanen & tornado's
jul 99:09
1
Untitled.notebook
September 09, 2014
Het weer = Toestand van de dampkring op een bepaald moment, op een bepaald moment, op een bepaalde plaats. (weer is variabel)
Weerselementen = temperatuur, neerslag, wind en bewolkingsgraad jul 99:15
De weerselementen apart:
Temperatuur:
Temperatuur wordt in schaduw gemeten met thermo (=warmte) meter. In Europa wordt dit gemeten in Celcius. - 0 C water bevriest, 100 C kook het jul 99:22
2
Untitled.notebook
September 09, 2014
De weerselementen apart:
Neerslag: Waterdamp koelt af, druppelvorming (condensatie -> wolkenvorming). Regendruppel te zwaar dan valt ie. vloeibaar dus regen, vast dus hagel en/of sneeuw
jul 99:22
De weerselementen apart:
Wind: Wind is bewegende lucht. Lucht om de aarde is voortdurend in beweging (door temp verschillen) Lucht heeft een gewicht en drukt op de aarde. Die meten we en heet luchtdruk.
jul 99:22
3
Untitled.notebook
September 09, 2014
richting van waaruit de wind
De schaal van Beaufort.
waait
Geeft de snelheid aan waarmee de wind beweegt.
windroos
Hoe groter het verschil in luchtdruk hoe sneller lucht 0 = windstil / 12 = orkaankracht
stroomt
jul 99:34
De weerselementen apart:
Bewolkingsgraad: het percentage van de hemel dat bedekt is met wolken. 0% is onbewolkt, 100% is de lucht geheel bedekt met wolken.
Verandert de bewolking snel? -> ander weer op komst.
jul 99:22
4
Untitled.notebook
September 09, 2014 De weerselementen apart:
UV-straling Naast het gewone zichtbare licht is er ook UV straling. Ultra Violette straling, uitgedrukt in zonkracht! De Ozonlaag bestaat uit ozongas die op 25 km hoogte gevaarlijke UV straling terugkaatst het heelal in.
Te veel UV straling? Verbranden van de huid. (huidkanker etc)
jul 99:22
Vraag?
Uit welk jaargetijde komt dit weerbericht? jul 99:50
5
Untitled.notebook
September 09, 2014
jul 99:52
1.2 Het Nederlandse Klimaat (verklaard) Klimaat = de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode (30 a 40 jaar) Klimaat is stabiel
Temperatuur wordt bepaald door 5 temperatuurfactoren!
jul 99:43
6
Untitled.notebook
September 09, 2014 Het Nederlandse Klimaat
temperatuur
neerslag in alle maanden
NL -> gematigd zeeklimaat met koele zomers en zachte winters neerslag in alle jaargetijden. jul 914:55
5 temperatuurfactoren:
breedteligging: Hoe verder van de evenaar hoe lager de gemiddelde temperatuur
jul 914:57
7
Untitled.notebook
September 09, 2014
5 temperatuurfactoren: verschil in temp is ook verschil in plantengroei.
Hoogteligging: Hoe hoger je komt (bijv berg) hoe kouder het wordt. Per 100m omhoog daalt de temp met -0,6. (of 1 km omhoog is 6 graden koeler) Gebergte kunnen ook warme / koude lucht tegen houden. jul 914:57
5 temperatuurfactoren:
gesteldheid van het aardoppervlak:
Water neemt warmte
weinig op maar koelt ook langzaam af. Land warmt snel op en koelt snel af.
water & land worden dus niet gelijkmatig opgewarmd
jul 914:57
8
Untitled.notebook
September 09, 2014
aanlandige wind a.k.a. zeewind brengt lucht met temp van de zee het land in.. In Europa hebben we vooral westenwinden (uit het westen dus)
jul 915:47
aflandige wind a.k.a. landwind
winters: brengt koude lucht
zomers: brengt warme lucht landwind heeft een lagere luchtvochtigheid dan zeewind (waterdamp) jul 1010:42
9
Untitled.notebook
September 09, 2014
jul 915:03
jul 1010:52
10
Untitled.notebook
September 09, 2014
1.3 De invloed van luchtdruk op het weer Wat is luchtdruk?
lucht heeft een gewicht; 1liter lucht is 0.003 gram.
Alle lucht van atmosfeer drukt op aarde - de luchtdruk met een barometer meet je de luchtdruk jul 1011:01
Luchtdruk wordt weergegeven in hectopascal (hPa).
Op een weerkaart worden punten gezet met gelijke luchtdruk. Deze worden verbonden met lijnen (met gelijke druk) deze lijnen heten isobaren! jul 1011:07
11
Untitled.notebook
September 09, 2014
In gebieden waar de lucht daalt neemt de druk toe. HOGE DRUK GEBIEDEN a.k.a. maximum..
kenmerken: symbool is H meestal helder weer lucht daalt zomers = warmte winters = kou
jul 1011:08
Lage drukgebieden worden meestal minimum a.k.a. depressie genoemd.
Kenmerken: - lucht stijgt - druk wordt lager - stijgende lucht wordt kouder - wolkenvorming (condensatie) dus neerslag
jul 1011:13
12
Untitled.notebook
September 09, 2014 Het verschil in luchtdruk zorgt voor wind. Lucht stroomt altijd van een hoog druk gebied (te veel lucht) naar een laagdrukgebied (te weinig lucht)
Hoe groter het verschil in luchtdruk hoe sneller lucht stroomt en hoe harder het waait.
Regel metereologen: in gebieden met stijgende luchtdruk wordt het goed weer, bij een dalende luchtdruk wordt het slecht weer.. (80% klopt hiervan)
jul 1011:18
Erg belangrijk om te weten is de kringloop van water!
Kort: oceaan verdamping condensatie neerslag oceaan Lang: oceaan verdamping condensatie neerslag boven land diverse (langdurige) vormen terug naar oceaan
nov 1812:13
13
Untitled.notebook
September 09, 2014
Mooi voorbeeld lange kringloop!
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060209_kringloop01 nov 1812:16
CSE 2012 II
jan 612:56
14
Untitled.notebook
September 09, 2014
jan 612:57
jan 612:57
15
Untitled.notebook
September 09, 2014
jan 613:04
1.4 Het Nederlandse weer verandert
(bronnen lesboek)
jul 129:44
16
Untitled.notebook
September 09, 2014 Het natuurlijke broeikas-effect
+++
jul 129:46
Het versterkt broeikaseffect
---
jul 129:47
17
Untitled.notebook
September 09, 2014
jul 129:48
jul 129:56
18
Untitled.notebook
September 09, 2014
hst 2 Spanje; Weer & Klimaat kenmerken: - Samen met Portugal = Iberisch schiereiland - 13x groter als NL - 47.000.000 inwoners - 2 eilanden groepen; 1. de Balearen M.Z.(oa Ibiza) 2. Canarische eilanden A.O. - verloren met 5-1 van NL (WK) jul 129:57
2.1 Spanje hoogteverschillen: grote delen van Spanje liggen hoger dan 500m.
alleen langs de kust vind je laagland
jul 1415:19
19
Untitled.notebook
September 09, 2014
noorden van Meseta 2 gebergten: Pyreneeën & Cantabrisch gebergte
centraal Spanje hoogvlakte (600 a 800m) a.k.a. de MESETA Madrid met 640m hoogstgelegen Europese hoofdstad langs zuid- en oostkust middelgebergten
zuiden van Meseta hooggebergte: Sierra Nevada
jul 1415:24
Vraag: Hoe zuidelijker in Spanje hoe
hoger de temperatuur!
Geef 2 oorzaken: Door de breedteligging (t.o.v. evenaar, grotere 1. zoninvalshoek)
2. invloed van het Azorenhoog; een hoogdrukgebied dus dalende lucht (verwarmd)
jul 1415:31
20
Untitled.notebook
September 09, 2014
in de winter ligt het hoge druk gebied Azoren hoog zuidelijker dus geen invloed op weer Spanje dus lage druk gebied en veel neerslag met name in Noord-Spanje.
jul 1415:42
Soorten neerslag!
3 soorten:
1. stuwingsregens 2. stijgingsregens 3. Frontale neerslag (oa NL)
jul 1415:48
21
Untitled.notebook
September 09, 2014
1.
stuwingsregen!
jul 1415:46
2. stijgingsregen
jul 1517:58
22
Untitled.notebook
September 09, 2014
3. frontale regen
jul 1518:02
lengte van de droogte in de zomer en verdamping in Spanje neemt van noordwest naar zuidoosten toe.. NW
ZO
aug 610:45
23
Untitled.notebook
September 09, 2014
2.2 Spanje; land van verschillende klimaten
blz 20: uitleg over de diverse klimaten
aug 610:48
neerslag in Spanje ongelijk verdeeld dus: probleem! zomers te weinig (dus te korten) Herfst en winter te veel (dus overvloed) ook neerslagverdeling is ongelijk: Cadiz zelfde als De Bilt (NL) 850 mm Gibraltar en Bilbao zelfs meer.. ALmeria is nauwelijks neerslag
aug 611:09
24
Untitled.notebook
September 09, 2014
Problemen: -ongelijke neerslag verdeling - verdamping in de zomer
verdamping gaat zo snel dat weinig neerslag in oppervlakte water / grondwater terecht komt..
* nuttige neerslag is op sommige plaatsen zeer gering
aug 610:53
Oplossingen: - stuwdammen; houden water vast (in droge tijden water voor landbouw)
(plus voordeel opwekken hydro-energie)
- Kanalen & pijpleidingen.. aanvoer van water Vb; kanaal v Taag, 282 km lang brengt water naar de Segura
aug 610:50
25
Untitled.notebook
September 09, 2014
2.3 Klimaat en Plantengroei van Spanje
aug 129:38
noorden: t groene Spanje, genoeg neerslag Pyreneeën; hooggebergtevegetatie Hoe hoger op een berg hoe kouder het wordt (loof, naald, eeuwige sneeuw) per 1000m omhoog = -6 graden
Zuidoosten: steppevegetatie; soms nauwelijks neerslag
zuiden:
(woestijn uiterlijk)
minder neerslag, minder vegetatie.. Mediterrane vegetatie (lavendel, palmen, rozemarijn)
aug 129:40
26
Untitled.notebook
September 09, 2014
oorspronkelijke vegetatie is verdwenen. (vroeger: 1. houtkap en 2. ruimte voor landbouw) Tegenwoordig verdwijnt veel hout door bosbranden.
aug 1211:06
3 milieuproblemen Spanje: ontbossing
1. Verwoestijning irrigatie
2. Verzilting
oplossing: ontziltingsinstallaties zeewater
3. Verdroging toerisme, verbruik (grond)water
*drainage? afvoer water ondergronds
aug 1211:17
27
Untitled.notebook
September 09, 2014
2.4 Neerslag en Landbouw Spanje 40% niet geschikt v landbouw (steile hellingen of onvruchtbaar)
Tweedeling Spanje:
landbouw gebieden
landbouw gebieden
mét irrigatie
zonder irrigatie
aug 1219:20
1. extensieve veeteelt
landbouw gebieden zonder irrigatie
2. (droge) akkerbouw bijv wintertarwe en gerst. zaaien najaar profijt herfstregens, oogsten in zomer, erna braak nadeel: seizoenswerkloosheid, deel v/h land maar gebruikt
3. intensieve landbouw N Spanje genoeg neerslag dus geen irrigatie nodig.
aug 1219:31
28
Untitled.notebook
September 09, 2014
landbouw gebieden met irrigatie
Waarom? Minder afhankelijk van neerslag winst? 5x oogsten per jaar kosten? Zeer arbeids- en kapitaalintensief Gewassen: Citrusfruit, maar ook tropische producten (rijst, pinda's & katoen)
aug 1219:35
* Irrigatie = kunstmatig bevloeiien van het land
Voordelen: land-, tuin- en akkerbouw mogelijk (winst) Nadelen: verzilting, waterverspilling, duur
oplossing: druppelirrigatie (plantje krijgt precies genoeg water)
aug 139:36
29
Untitled.notebook
September 09, 2014
2.5 Het weer, steeds extremer! Check de bronnen
aug 139:45
aug 139:47
30
Untitled.notebook
September 09, 2014
Hst 3 Het weer in de VS
aug 139:56
3.1 VS 240x groter dan NL. Grote verschillen tussen plaatsen
VB: Temp Alaska - 62°C Texas +49°C
VB: Neerslag Indianapolis 1000mm Reno 180 mm
aug 139:46
31
Untitled.notebook
September 09, 2014
Hoe ken dat?
Temperatuurfactoren: - breedteligging - bergen - windrichting - zeestromen
aug 149:10
breedteligging:
VS liggen tussen 25° en 50° NB dus: Swinters in het Noorden ijzig koud & sneeuw in het zuiden gewoon 15° a 20°
aug 149:16
32
Untitled.notebook
September 09, 2014
Ligging gebergten: Rocky Mountains & Kustgebergte& Appalachen liggen Noord-zuid
* zee-invloed wordt tegengehouden
aug 149:21
Aanlandige- en Aflandige wind invloed op temp & neerslag LOEF
LIJ (droog)
vochtige zeewind Westkust VS
VS aanlandige wind. Temp gematigd In Zuidwesten botst vochtige zeelucht tegen Kustgebergte en Sierra Nevada. Loefen Lijzijde
aug 149:26
33
Untitled.notebook
September 09, 2014
Zuidoosten VS
Vochtige zeewind uit zuiden. Veel neerslag in zomermaanden
aug 149:41
Dus enorme verschillen VS
nat
droog
aug 149:45
34
Untitled.notebook
September 09, 2014
Zeestromen Als wind boven zee waait, zeewater stromen.
zeestromen
(warme) Golfstroom koude (artische)stroom
Seattle milde winters ivm warme golfstroom NY koude winters ivm koude zeestroom (gelukkig aflandige wind)
aug 149:56
3.2 Hoge en lage drukgebieden aanlandige wind
ZOMER Hoge drukgebieden bepalen het weer bij Californië & Atlantische Oceaan. Te veel lucht stroomt naar te weinig lucht.
aanlandige (warme) wind, met veel neerslag
aug 149:04
35
Untitled.notebook
September 09, 2014
Winter Hoog drukgebied bij Canada, koude droge lucht waait naar VS
aug 159:54
koude (pool)lucht botst met warme (tropische) lucht. (oa door R.M. & A)
praktisch vb:
Gevolg:
ene dag +20°
- frontale regens
andere dag -20°
- the Northerns (cold waves) The Southerns (warm waves)
aug 159:58
36
Untitled.notebook
September 09, 2014
Wereldwijde luchtsysteem; kringloop van hoge en lage drukgebieden
Wet van Buys Ballot: 1. Wind waait altijd van hoge (te veel) druk naar lage (te weinig) drukgebieden 2. door draaiing van de aarde krijgt wind een afwijking. Op NH naar rechts.
(op ZH naar links)
aug 159:42
3.2 Klimaten in de VS veel klimaten in VS: (door hoogte & breedteligging)
- Koude klimaten - Warme klimaten - Droge klimaten
aug 1610:13
37
Untitled.notebook
September 09, 2014
Oosten VS
aflandige wind, landklimaat warme zomers, koude winters
aanlandige (vochtige zee) wind, gematigd zeeklimaat = onderdeel van tropisch klimaat
aug 1610:13
westen VS Aanlandige wind dus: loefzijde = gematigd zeeklimaat of mediterraan klimaat
Bergen: Hooggebergte klimaat
Lijzijde; woestijnklimaat minder dan 200 mm neerslag vegetatie - vetplanten en cactussen
aug 1610:13
38
Untitled.notebook
September 09, 2014
koude klimaten VS breedteligging &
toendraklimaat
hooggebergteklimaat
Hoogteligging
Rocky mountains
toppen hoger dan 1500 m
Alaska
aug 1610:43
warme klimaten VS
Florida Savanne klimaat hete zomers, veel neerslag, everglades (moerras)
Hawai - tropisch klimaat, altijd boven 18 gr
aug 1610:50
39
Untitled.notebook
September 09, 2014
klimaatgrafieken:
tropisch (Af)
Savanne (Aw)
Mediterraan (Cs)
aug 1611:16
klimaatgrafieken:
Toendra (ET)
hooggebergte
NL = Cf
aug 1611:16
40
Untitled.notebook
September 09, 2014
3.4 Landbouw in de VS
Veel landschappen in VS worden bepaald door landbouw
aug 1610:15
DROOG VS
minder dan 500 mm
NAT VS
Meer dan 500 mm
aug 1812:06
41
Untitled.notebook
September 09, 2014
natte oosten; landbouw mogelijk zonder irrigatie vaak specialisatie in 1 product = belt
- Dairy Belt (zuivel) - Soy-bean - Corn Belt (export) - Fruit Belt (ZO VS)
aug 1812:13
van nat naar droog
The Great plains
overgangsgebied neerslag onbetrouwbaar veel verdampt
landbouw met irrigatie (bodemwater) zomer- en wintertarwe
in principe extensieve veeteelt maar ook vaker 'feedlot'
aug 1812:20
42
Untitled.notebook
September 09, 2014
aug 1812:26
het droge Westen
Belangrijkste gebied voor voedsel is Central Valley -mediterraan klimaat
Het Grote Bekken
- citrusvruchten
(ten westen van Rocky Mountains)
- vlakgebied
- kurkdroog - veel reliëf
- bosbouw - akkerbouw (met irrigatie) - extensieve veeteelt
aug 1812:25
43
Untitled.notebook
September 09, 2014
C1. Natuurgeweld in de VS Orkanen: Wat is? Hoe werkt? Waar?
aug 198:06
VS heeft jaarlijks 5 tot 10 orkanen (Hurricanes)
Orkaan? Een zware tropische storm met minimaal windkracht 12 Orkanen krijgen afwisselen jongens- en meisjesnamen. Arlene, Brett, Cindy etc..
Katrina trok in 2005 een spoor van verwoestingen mn New Orleans.
Hurricane (VS), Cycloon, Tayfoon, Willy Willy,
1.835 doden, 80 miljard schade.
orkaan
aug 198:24
44
Untitled.notebook
September 09, 2014
aug 2010:11
spreidingsgebied Orkanen
tussen 5 en 20 graden NB en ZB ontstaan orkanen. Bij de evenaar is een tropisch minimum (laagdruk gebied) maar de winden van het subtropische maximum botsen tegen elkaar (passaatwinden) Orkaanseizoen in VS is op einde van de zomer (aug - sep - okt), zeewater is dan flink opgewarmd. Officieel 1 juni t/m 1 dec
aug 2010:15
45
Untitled.notebook
September 09, 2014
C2 Tornado's
* tornado = een zeer krachtige wervelwind
aug 2010:20
aug 2010:30
46
Untitled.notebook
September 09, 2014
aug 2218:28
Tornado of windhoos, twister, wervelwind
onstaat als 2 sterk verschillende luchtsoorten botsen * grote verschillen in temp op 10 km hoogte -40 en op grond +30 * warme lucht op grond wordt razendsnel omhoog gezogen, ontstaan zware onweerswolken
* check blz 45
aug 2218:29
47
Untitled.notebook
September 09, 2014
verschillen tussen orkaan & tornado
Orkaan:
Tornado
ontstaat boven (warme) zee
ontstaat boven land
draaiende lucht is super groot
draaiende lucht is klein
duurt lang
duurt vrij kort, 10 min
gevolgen kunnen kleiner zijn
gevolgen zijn groot
komen minder vaak voor
windsnelheid tot 500 km/u kunnen vaak voorkomen
aug 2218:41
C3 Hazard management (rampen bestrijding) hoe kun je slachtoffers en schade beperken?
1. systeem om te waarschuwen bijv orkaan makkelijk, tornado moeilijk 2. stevige gebouwen, materiaal. (steen ipv hout) maar ook *risicoperceptie 3. rampenplan; wie doet wat, aantal hulpverleners, overlevingspakket?
aug 2218:48
48
Untitled.notebook
September 09, 2014
Vb. Katrina 2005.. Het ging mis..
Weersvoorspelling was goed maar.. niet iedereen deed mee aan *evacuatie hoge golven, laag liggend gebied (delta) dijken braken door 80% van New Orleans overstroomde veel schade aan olieplatforms en pijpleiding
aug 2218:57
V R A G E N
aug 2219:04
49
Untitled.notebook
September 09, 2014
aug 2219:11
50