219 Kapital 03 02 2011 by Kapital Media Group

NOVI IZMENI VO CARINSKIOT ZAKON

KAKO ]E SE RAZVIVA SLU^AJOT SO FIRMITE NA PERO NAKOV BB?

ZA UVOZ I IZVOZ ]E SE BARA 100% BANKARSKA GARANCIJA!

AKO OTIDE VO STE^AJ, A1 ]E OSTANE BEZ FREKVENCIJA?!

STRANA 9

STRANA 12-13

~etvrtok

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

VLADINO-KOALICISKA BORBA ZA TRONOT VO NBM

KARGOV I BESIMI VO TRKATA ZA GUVERNER?! MINISTEROT ZA FINASII ZORAN STAVRESKI LOBIRAL IDEN GUVERNER DA BIDE PRVIOT CARINIK VAN^O KARGOV, DOZNAVA “KAPITAL”. AKO SE RASPI[AT PREDVREMENI PARLAMENTARNI IZBORI, DUI ]E GI ISKORISTI ZA DA IZDEJSTVUVA MINISTEROT ZA EKONOMIJA DA ZASTANE NA ^ELO NA NBM ~etvrtok.03. fevruari. 2011 | broj 219 | godina 1 | cena 20 den. | tel. 2 55 14 41 | faks. 2 58 14 40

STRANA 4

NAZATVORAWE,VTORNIK,02.02.2011,13.00~.

MBI 10 MBID OMB

3,19% 3 1,41% 00,09%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

661,50 444,71 1,38

NAFTA BRENT EURORIBOR

101,88 10 1,67%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (02.02)

MAKEDONIJA NEMA RAST ZA DA GO STIGNE REGIONOT! SREDNORO^NITE PROGNOZI ZA RAST NA BDP NE SE OPTIMISTI^KI

UTRE, VO

...POGLED NA DENOT... QUP^O ZIKOV

“... NAGONOT ZA [UPA ...”! STRANA 4

KOLUMNA ALEKSANDAR JAN^ESKI STANISLAV PIGON

EI^AR?

Kapitalnoto povrzuvawe na berzite od regionot e neisplatlivo!

STRANA 14

STRANA 11

Ako se zatvori Sueckiot kanal, }e se blokira svetskata trgovija! STRANA 19

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA

STRANA 2-3

ATAK VRZ PRETPRIEMNI[TVOTO STRANA 2

Navigator

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 03 FEVRUARI 2011

ATAK VRZ PRETPRIEMNI[TVOTO

Ajde da vidime koj e “ma`” da se nafati da bide ~len na upraven ili nadzoren odbor ako nad sudbinata mu visi opasnosta deka vo eden moment moè da stane “crn” biznismen. Ama da ne saka da bide del od upravnata struktura na dràvna kompanija, tuku na privatna, bidej}i zakonskite pravila za dvete kategorii ne vaàt isto. Ako za sekoj direktor, ~len na upraven ili nadzoren odbor vaì zakonot deka }e ostane bez biznis koga firmata vo ~ija uprava ~lenuva se najde na “crnata lista” so blokirana smetka, toga{ navistina treba hrabrost da se prifati vakva odgovornost. Ne zatoa {to ovie lica ne treba da snosat odgovornost, tuku zatoa {to mo`nostite vo Makedonija edna firma da bide blokirana gi ima milion i zatoa {to odgovornosta treba da se dokaè. Neli e sekoj nevin dodeka ne se dokaè deka e vinoven? [ to se od n e s uv a d o mo`nostite za blokirawe smetka, dovolno e da vi stigne edna kazna od dràvata, da zadocnite so pla}awe danok ili, pak, so ratata na kreditot od nekoja banka. Vedna{ }e se najdete so blokirana smetka. Od toj moment, do momentot dodeka povtorno smetkata ne bide aktivna ili, pak, firmata ne otide vo ste~aj ili vo likvidacija, site rakovodni lica i gazdite se blokirani. Nema biznis! Sega neka mu ja mislat sopstvenicite na firmi i direktorite. Ako sakaat da imaat kvaliteten menaxment

i dobra menaxerska reputacija i biografija, mora vo sekoe vreme da imaat pari i to~no navreme da si gi pla}aat obvrskite. A, dali e toa mo`no vo Makedonija? Sega stopanstvoto se gu{i vo nelikvidnost poradi ekonomskata kriza, koja ve}e treta godina e prisutna vo zemjava. Site velat deka nikoj na nikogo ne pla}a. Ama i koga ne vi pla}aat, vie mora da pla}ate ako ne sakate da ve “ocrnat”. Ajde, da ja ostavime krizata na strana kako vonredna situacija. Vo Makedonija 20 godini nelikvidnosta na stopanstvoto i finansiskite problemi na kompaniite se problem za delovnata klima zatoa {to finansiskite izvori kapat, a ne te~at. Menaxerite se snao|aat kako znaat za da obezbedat pari so koi }e go finansiraat tekovnoto rabotewe na firmata. Vo takvi uslovi ne e ednostavno smetkata na firmata sekoga{ da bide vo plus. Duri i tie {to se sovesni i odgovorni menaxeri i sopstvenici ne sekoga{ moàt da ja dràt finansiskata kondicija na kompanijata zatoa {to pravniot sistem i sudot ne obezbeduvaat brza i efikasna naplata na pobaruvawata. So godini se vle~at postapkite pred sudovite za dol`ni~ko-doveritelski odnosi. Podatokot deka 300 firmi se vo ste~aj so godini dovolno kaùva. Da vidime samo kolku dràvni kompanii vo zemjava dolàt pari ili se so blokirani smetki ili, pak, se bankrotirani. Makedonskata radiotelevizija e edna, zagubarite EMO, Tutunski kombinat Prilep, Ohis i Eurokompozit se u{te eden primer, Makedonski {umi do v~era bea vo dolgovi, Makedonski èleznici mora da imaat {trajk za da isplatat plata. Za ovie kompanii rabotat privatni firmi, na koi tie ne im pla}aat. Zna~i

151

SPASIJKA JOVANOVA jovanova@kapital.com.mk jovanova@ @kapital.com.mk

direktorite i gazdite na privatnite firmi moè da se najdat na “crnata lista” na dràvata zatoa {to tokmu dràvata im dolì pari, a i tie nejze. U{te edno pra{awe, dali direktorite i ~lenovite na nadozrnite odbori na dràvnite kompanii se kazneti poradi neodgovornoto rabotewe? Duri i Vladata pred pet godini bila so blokirana smetka, {to go potvrdi samiot premier Nikola Gruevski. Dali toa zna~i deka i direktorot na Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti na Vladata, koj e zadolèn za site pla} awa , vo sli~na takva situacija }e se najde na “crnata lista” i dali }e mu bide zabraneto da raboti drug biznis? ^lenovite na upravnite i nadzornite odbori na dràvnite kompanii se posebna prikazna zatoa {to tie ne samo {to ne odgovaraat koga finansiski gi uni{tuvaat kompaniite, tuku nikoj ne znae i kakvi s$ drugi biznisi imaat. Nikoj od Vladata ne saka toa da go kaè. Biznisot mora da bide daleku od dràvata. Ne moè se vakvi upadi da se uni{tuva delovnata klima, koja i taka e mnogu krevka vo Makedonija.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

OFFICE MANAGER I FINANSII:

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

Milioni evra sobra dràvata od stopanstvoto vo rok od 2 dena. Narodnata banka preku aukcija na blagajni~ki zapisi izvle~e 118,6 milioni evra od bankarskiot sektor, dodeka, pak, den prethodno Ministerstvoto za finansii preku proda`ba na {estmese~ni i trimese~ni dràvni zapisi, pozajmi 32,4 milioni evra. Iako kamatite na dràvnite hartii od vrednost vo sporedba so minatata godina nekolkukratno se namalija (4,5% za blagajni~kite zapisi i 4,1% za dràvnite), interesot za niv ne opa|a. I pokraj toa {to ekonomistite i biznismenite go kritikuvaat doma{noto zadolùvawe kako na~in na izvlekuvawe na likvidnosta od ekonomijata, Vladata i NBM prodolùvaat da pozajmuvaat od bankite i kompaniite vo zemjava.

SREDNORO^NITE PROGNOZI ZA RAST NA BDP NE SE OPTIMISTI^KI

MAKEDONIJA NE ZA DA GO STIGNE

Rastot na makedonskata ekonomija godinava }e se podob slednite nekolku godini tempoto }e se zasili so godi{n 6%, procenuvaat me|unarodnite finansiski institucii v Makedonija do 2015 godina. Takviot ekonomski rast e n stigne zemjite od regionot, a u{te pomalku evropskite

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

Rastot na makedonskata ekonomija godinava }e se podobri, no malku e verojatno deka vo slednite nekolku godini tempoto na razvoj }e se zasili so godi{ni stapki na rast na BDP (bruto-doma{niot proizvod) od 5% ili 6%, procenuvaat me|unarodnite finansiski institucii vo svoite analizi za dvi`eweto na ekonomijata vo Makedonija do 2015 godina. Spored najnovite prognozi na MMF, rastot na makedonskata ekonomija vo slednite pet godini }e dostigne maksimalna stapka

od 4%. Ne se razlikuvaat nitu srednoro~nite predviduvawa na Vienskiot ekonomski institut, Svetskata banka i Evropskata banka za obnova i razvoj. Ekonomistite licitiraat so razli~ni brojki, me|utoa ednoglasno komentiraat deka toa e bavno tempo na ekonomski rast, nedovolno za da se po~uvstvuvaat pozitivni efekti vrz nevrabotenosta i ìvotniot standard na gra|anite. Takviot ekonomski rast e nedovolen i za Makedonija da gi stigne zemjite od regionot, a u{te pomalku evropskite. Svetskata banka vo svojata posledna analiza presmeta deka so prose~en godi{en porast na BDP od okolu 3% (kolku {to iznesuva prosekot vo poslednite nekolku godini), na zemjata }e & trebaat 86 godini za da go dostigne prose~niot ìvoten standard na ìtelite vo Evropskata Unija. No, so stapki na rast

pogolem od 6%, Makedonija }e se pribliì do prose~niot BDP po ìtel vo EU za okolu 25 godini. Zatoa Svetska banka sugerira fokusot na ekonomskite politiki da se stavi na zabrzuvawe na rastot. Direktorot na kancelarijata na Svetskata banka vo Makedonija, Lilija Burun~uk, vo svoeto intervju za “Kapital”, koe celosno }e go objavime utre, komentira deka klu~nite faktori koi obezbeduvaat dolgoro~en i odr`liv razvoj se integracija vo svetskata ekonomija, odrùvawe visoki stapki na {tedewe i investicii i posvetenost i sposobnost na vladite so dolgoro~ni vizii. “Nitu edna zemja nemala ili ne odràla brz rast bez visoki stapki na javni investicii – pogolemi od 25% od BDP - osobeno vo produktivnata infrastruktura, obrazovanieto i zdravst-

Navigator

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

IK POBEDNIK

KLU^NA PODDR[KA ZA EKONOMIJATA

IVO IVANOVSKI

inisterot ve}e najde finansiska i stru~na pomo{ za sproveduvawe na reformite vo administracijata, mu ostanuva samo da gi sprovede

AMR MUSA

e}e se nayira u{te edno novo ime za iden pretsedatel na Egipet, generalniot sekretar na Arapskata liga e seriozen kandidat

ELIZABETA KAN^ESKA-MILEVSKA

a pet meseci do po~etokot na Ohridsko leto ministerot za kultura re{i da go smeni direktorot na ovaa manifestacija, {to e lo{ biznis-poteg

itvanija e prva na listata na zemjite-~lenki na EU spored rastot na stapkata na nevrabotenost, koja dostigna 18,3% vo 2010 godina

da bidete mnogu podobri i pokonkurentni od pogolemite zemji {to go imaat toj luksuz da bidat pogolemi i poatraktivni pazari. Konkurencijata za privlekuvawe investitori e `estoka, osobeno vo postkrizniot period i vo uslovi koga brojot na investitorite e pomal otkolku porano”, veli Burun~uk. Taa ocenuva deka rizicite vo ekonomijata se s$ u{te prisutni, osobeno, bidej}i makedonskata ekonomija e tesno povrzana so Evropskata unija, destinacija na okolu 70% od makedonskiot izvoz i najgolem izvor na stranski direktni investicii. Evropa ima najspor rast vo svetot denes i se soo~uva so mnogu nere{eni problemi, a toa spored Burun~uk zna~i deka Makedonija treba da bide podgotvena za natamo{na nesigurnost vo opkru`uvaweto.

nalno integrirawe na zemjata vo EU. Dràvata mora da vloùva pove}e vo modernizirawe na infrastrukturata i namaluvawe na energetskata zavisnost na zemjata kako osnova za pobrz razvoj na ekonomijata”, komentiraat ekspertite. Ekonomistite sugeriraat deka parite od buxetot treba pove}e da se namenat za investirawe vo razvojni infrastrukturni proekti vo oblasta na energetikata, patnata i èlezni~kata infrastruktura, obrazovanieto, bidej}i taka vloènite pari najmnogu se multipliciraat i sozdavaat osnova za pobrz razvoj. “Vo sledniot period vlasta }e treba mnogu pove}e da vloùva vo izgradba na patna, èlezni~ka, energetska i informaciska infrastruktura, kako i vo obrazovanieto. Poddrùvam zgolemuvawe na kapitalnite investicii duri i po cena na zadolùvawe na dràvata. Fiskalnata politika mora da go pottiknuva ekonomskiot rast”, smeta profesorot od Ekonomskiot fakultet, Mihail Petkovski. Vo buxetot za godinava Vladata isplanira 380 milioni evra za investicii vo kapitalni proekti, {to pretstavuva rast od 29% vo odnos na saldoto {to ostana za ovaa namena minatata godina, otkako so rebalansot tokmu ovaa stavka od buxetot najmnogu nastrada. Toa za Vladata be{e dovolen argument buxetot za 2011 godina da go deklarira kako razvoen.

Ekonomistite vo zemjava ocenuvaat deka se potrebni dlaboki reformi na ekonomskata politika, koi }e obezbedat dinami~en ekonomski razvoj vo Makedonija.

EMA RAST E REGIONOT!

bri, no malku e verojatno deka vo ni stapki na rast na BDP od 5% ili vo analizite za ekonomijata vo nedovolen i za Makedonija da gi voto. Makedonija uspe{no ja odr`uva makroekonomskata stabilnost i zna~itelno ja podobri delovnata okolina vo izminatiot period, no, sepak, treba da se napravi pove}e za podobruvawe na konkurentnosta na zemjata, vklu~uvaj}i gi tuka i na-

dgradbata na produktivnata infrastruktura, investiraweto vo ~ove~ki kapital, zajaknuvaweto na javnite institucii i vladeeweto na pravoto. Sekako deka e te{ko da se privle~at stranski investicii koga ste mali i bez izlez na more. Zatoa mora

ADRIUS KUBULIUS

Toa bara nov ekonomski model za zgolemeni investicii, rast na izvozot, zgolemuvawe na vrabotenosta, podobar `ivoten standard, bidej}i i po 20 godini od osamostojuvaweto zemjata s$ u{te se soo~uva so klu~nite ekonomski problemi, kako visoka nevrabotenost i siroma{tija, mal obem na proizvodstvo i izvoz, a zgolemuvawe na trgovskiot deficit, rast na zadol`enosta doma i vo stranstvo. “Privatniot sektor mora da stane glaven stolb na ekonomskiot razvoj na zemjata i na apsorbirawe na visokata nevrabotenost. Doma{nite i stranskite investicii treba da bidat osnovni dvigateli na rastot. Mora da se zgolemi izvozot na konkurentni proizvodi za da bide razvojot odr`liv, {to ponatamu }e rezultira so funkcio-

Vo vreme koga Makedonija se soo~uva so nedostig na stranski investicii i ima golema potreba od priliv na pari od stranstvo, klu~na poddr{ka dobi od Evropskata investiciska banka (EIB) od 130 milioni evra za izgradba na poslednata delnica od Koridorot 10, me|u Demir Kapija i Smokvica. Otkako stana jasno deka vo buxetot nema dovolno pari za krupni infrastruktruni proekti, a najgolem del od parite za kapitalni investicii zavr{uvaat vo objekti koi mnogu malku pridonesuvaat za dolgoro~en i odr`liv razvoj na doma{nata ekonomija kako, na primer, vo spomenici, `i~arnici i muzei, parite od EIB vlo`eni vo izgradba na patna infrastruktura se dobredojdeni i se o~ekuva da obezbedat mnogu pogolema dodadena vrednost i da ja pottiknat ekonomskata aktivnost. Vo poslednite nekolku godini

EIB se deklarira{e kako eden od najvernite “poddr`uva~i” na makedonskata ekonomija. Otkako bankata ja odobri kreditnata linija za poddr{ka na mali i sredni kompanii od 100 milioni evra, 50 milioni evra za investicii vo snabduvawe so voda i pre~istitelni stanici i blizu 18 milioni evra za rekonstrukcija na prugata od koridorot 8, EIB najavi deka }e finansira u{te nekolku zna~ajni proekti vo infrastrukturata. Za naredniot period se o~ekuva finansiska poddr{ka od 300-400 milioni evra vo izgradba na prugata kon Bugarija i gasifikacijata na zemjata. Osven {to parite se investiraat vo proekti koi se od najgolemo zna~ewe za zemjata, se raboti za isklu~itelno evtini zaemi poradi {to isplatlivosta na kreditite e u{te pogolema.

GUBITNIK

BORISOV NE PRIZNAVA MAKEDONCI!

Premierot na Bugarija, Bojko Borisov, ~ija Vlada se alarmira i pri najmalo somnevawe deka na bugarski dràvjanin vo Makedonija mu se zagorozeni pravata na nacionalna osnova, povtorno nema da dozvoli vo negovata dràva na popisot koj e vo tek, nacionalno izjasnuvawe na Makedoncite. Poradi bri{eweto na grafata “Makedonec” od popisniot obrazec, makedonskata organizacija vo Bugarija, OMO Ilinden - Pirin, nema da gi priznae rezultatite od popisot, za{to od tamu, povikuvaj}i se na dosega{nite iskustva, se pla{at deka rezultatite }e bidat izmanipulirani. Dopolnitelna indikacija za namerite na bugarskata vlast e i lanskoto otpu{tawe na pet visokopozicionirani slu`benici od Nacionalniot statisti~ki institut na Bugarija, pod obrazloènieto deka napravile seriozen

BOJKO BORISOV propust dozvoluvaj}i mo`nost gra|anite na popisot da se izjasnuvaat kako Makedonci, odnosno, kako “nepostoe~ki etnos”. Makedonskata organizacija go doveduva vo vrska so popisot i neodamne{noto apsewe na Stojan Nikolov Mihajlov, sopstvenikot na pe~atnicata vo Blagoevgrad, kade {to se pe~ati glasiloto na OMO Ilinden, “Makedonski glas”. So poslednite potezi Borisov gi demantira{e optimistite koi pomislija deka od kaj isto~niot sosed }e zaduva povolen vetar, koga bugarskiot premier odlu~i da se li{i od uslugite na Bo`idar Dimitrov, skandalozniot minister koj be{e poznat po osporuvawe na makedonskiot narod.

MISLA NA DENOT

LILIJA BURUNÛK DIREKTOR NA KANCELARIJATA NA SVETSKATA BANKA VO MAKEDONIJA “Nitu edna zemja nemala ili ne odràla brz rast bez visoki stapki na javni investicii – pogolemi od 25% od BDP - osobeno vo produktivnata infrastruktura, obrazovanieto i zdravstvoto. Makedonija uspe{no ja odrùva makroekonomskata stabilnost i zna~itelno ja podobruva delovnata okolina vo izminatiot period, no, sepak, treba da se napravi pove}e za podobruvawe na konkurentnosta na zemjata, vklu~uvaj}i gi tuka i nadgradbata na produktivnata infrastruktura, investiraweto vo ~ove~ki kapital, zajaknuvaweto na javnite institucii i vladeeweto na pravoto. Sekako deka e te{ko da se privle~at stranski investicii koga ste mali i bez izlez na more. Zatoa mora da bidete mnogu podobri i pokonkurentni od pogolemite zemji {to go imaat toj luksuz da bidat pogolemi i poatraktivni pazari”.

DARIO SKANAPIEKO

PATOT KON USPEHOT E SEKOGA[ VO IZGRADBA

XIM MILER AMERIKANSKI POLITI^AR

Navigator

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

VLADINO-KOALICISKA BORBA ZA TRONOT VO NBM

KARGOV I BESIMI VO TRKA ZA GUVERNER?! Ministerot za finasii, Zoran Stavreski, lobiral iden guverner da bide sega{niot prv carinik Van~o Kargov, doznava “Kapital”. Ako se raspi{at predvremeni parlamentarni izbori, DUI }e gi iskoristi za da izdejstvuva ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, da zastane na ~elo na NBM BILJANA KRSTEVSKA krstevska@kapital.com.mk

inisterot za ekonomija, Fatmir Besimi, i direktorot na Carinskata uprava, Van~o Kargov, vlegoa vo tesna trka za mo`en kandidat za iden guverner na Narodnata banka na Makedonija, tvrdat izvori na “Kapital”. Pozicijata na Kargov e silna, bidej}i zad nego zastanal ministerot za finansii i eden od ~elnite lu|e na VMRO-DPMNE, Zoran Stavreski. Za Besimi, pak, osven negovata partija DUI rabotat i

poslednite politi~ki previrawa. [pekulaciite za predvremeni parlamentarni izbori, vo koi DUI povtorno bi bil eden od klu~nite koalicioni partneri na VMRO-DPMNE, gi razbudija apetitite na partijata na Besimi za ~elnata pozicija vo monetarnata vlast. Do izborot na iden guverner se broi sitno. Mandatot na aktuelniot {ef na centralnata banka, Petar Go{ev, istekuva vo maj godinava. Pretsedatelot na Makedonija, \orge Ivanov, toga{ formalno treba da go predlo`i noviot guverner, a Sobranieto da go izglasa. No No, prakti~no

odlukata za iden kandidat }e bide donesena vo vrvot na vladeja~kata partija. Tokmu tamu poziciite na Kargov i na Besimi se silni. Van~o Kargov e favorit na Zoran Stavreski, eden od ~elnite lu|e na VMRODPMNE, prv sorabotnik i kum na premierot Nikola Gruevski. Stavreski mu sugeriral na Gruevski deka za da ima dobra sorabotka so monetarnata vlast mu e potreben profesionalec na koj mo`e celosno da mu veruva, a takov bil Kargov, velat izvori na “Kapital”. Stavreski i Kargov se dolgogodi{ni sorabotnici u{te od vremeto koga svojata kariera ja po~naa vo Narodnata banka na Makedonija. Potoa zaedno mu bea sovetnici na Nikola Gruevski koga toj be{e minister za finasii vo vladata na Qup~o Georgievski. Vo site tie godini i pozicii Kargov ja doka`a svojata lojalnost kon Gruevski i Stavreski. Premierot nemal zabele{ki na stru~nosta na Kargov za guvernerskata pozicija. Poradi lojalnosta i iskustvoto vo central-

Van~o Kargov i Fatmir Besimi tvrdat deka od mediumite razbiraat za nivnite {ansi da bidat predlo`eni za iden guverner.

KOI SE DRUGITE KANDIDATI? Za mo`ni kandidati za guverner se spomnuvaa i Dimitar Bogov, aktuelen viceguverner vo NBM, profesorot na Ekonomskiot fakultet, Mihail Petkovski i ministerot za finasii, Zoran Stavreski. Vo sosednite dr`avi guvernerite nemaat partiska pripadnost nitu nekoga{ rabotele vo izvr{nata vlast. nata banka, vo koja be{e i viceguverner, Kargov ostanuva favorit na VMPRO-DPMNE za iden guverner. Fatmir Besimi, isto taka, be{e viceguverner vo Narodnata banka. Sepak, politikata, a ne negovata kompetentnost vo posledno vreme go isfrlija na vrvot na s$ potesnata lista za mo`en guverner. DUI, koja ve}e izvesno vreme se obiduva da obezbedi visoka pozicija vo centralnata banka, }e gi iskoristi mo`nite predvremeni izbori za da ja dobie ovaa pozicija za sebe, tvrdat izvori na “Kapital”. Partijata ve}e edna{ neuspe{no se obide da izdejstvuva izmena vo Zakonot za NBM, so cel edna od viceguvernerskite pozicii da bide rezervirana za etni~ki Albanec. Vladata kategori~no go odbi predlogot. Ironi~no,

odbivaweto mora{e da go soop{ti zamenik-ministerot za finasii, Nedim Ramizi, ~len na DUI. Poznava~ite tvrdat deka VMRO-DPMNE nema lesna da se otkaè od guvernerskata pozicija. Na partijata & e potreben konstruktiven guverner. Za da go ispolni zacrtanoto vo ekonomskata strategija na Gruevski bi mu bil pokorisen guverner koj nema da gi zatega monetarnite uzdi – referentnata kamata i zadolìtelnata rezerva - za da ja zauzda fiskalnata ekspanzija so koja Vladata ~esto saka da pottikne rast. Van~o Kargov i Fatmir Besimi tvrdat deka od mediumite razbiraat za nivnite {ansi da bidat predloèni za iden guverner. Velat deka dosega nikoj od vladeja~kite partii, nitu pretsedatelot Ivanov ne gi pra{al dali sakaat da rakovodat so monetarnata vlast. VMRO-DPMNE i DUI zasega se krijat zad stavot deka izborot na guverner e zakonska obvrska na pretsedatelot vo koja tie ne se me{aat, pa ne sakaat javno da zboruvaat

za taa tema. Vladeja~kite partii naj~esto javno predvreme ne go kaùva predlogot za guverner. “Den pred da me predloì za iden guverner na Sobranie, porane{niot pretsedatel Kiro Gligorov mi se javi i mi kaà deka izborot padnal na mene. Mi soop{ti deka za toa razgovaral so toga{niot pretsedatel na Sobranieto, Tito Petkovski. Nikoj i so ni{to prethodno ne mi najavi deka jas sum edno od re{enijata za prvata pozicija vo monetarnata vlast”, raskaùva eks-guvernerot Qube Trpeski. No, izborot na Trpeski za guverner so slu~i vo vreme koga NBM i Makedonija bea potreseni od aferata TAT. Toga{niot guverner Borko Stanoevski be{e razre{en od pozicijata, pa itno se bara{e negova zamena. Sega{niot izbor Vladata }e go do~eka podgotveno. Na vreme gi donese izmenite vo Zakonot za NBM, so koj izborot na ~lenovi na Sovetot na NBM go prezede Vladata. Za edna godina istekuva mandatot na ~lenovite vo Sovetot {to gi predloì porane{niot pretsedatel Branko Crvenkovski. Ako VMRO-DPMNE i toga{ bide na vlast i predloì svoi lu|e vo Sovetot, toga{ toj kompletno }e bide sostaven od lu|e bliski do aktuelnata vlast.

Navigator

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

3 FAKTI ZA...

18,3% 12,9% 23,18 K

PROCENKI... FATMIR BESIMI

IZNESUVA STAPKATA NA NEVRABOTENOST VO LITVANIJA SO [TO SE NAJDE NA VRVOT NA TABELATA VO EU SO NAJGOLEM BROJ NEVRABOTENI LU\E

NE O^EKUVAM GOLEM INTERES ZA UVOZ NA VOZILA OD SAD

ako ne o~ekuvame golem interes za ovaa nova merka, sepak, sakavme da im udovolime na barawata na gra|anite i da im ovozmoìme ramnopravno da moàt da vr{at uvoz, ist kako so evropskite vozila, istakna ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi. Spored nego, so toa ne se naru{uvaat principite i standardite na evropskiot pazar {to se implementirani vo Zakonot za vozila, a nema da se naru{i nitu bezbednosta vo soobra} ajot so limitiraweto na uvozot na edine~ni vozila so istite standardi za izduvni gasovi, koi vaàt i za evropskite vozila.

MILIONI LU\E BILE NEVRABOTENI VO EU VO DEKEMVRI SPORED PODATOCITE NA EVROSTAT

QUP^O ZIKOV

Minister za ekonomija

OD NASELENIETO VO GRCIJA E NEVRABOTENO

...POGLED NA DENOT...

“...NAGONOT ZA [UPA...”!

a se nadovrzam na Uvodnikot na 2 stranica! Pred nas e u{te den biser na “Prerodbata vo sto ~ekori”! Sopstvenicite, upravitelite, ~lenovite na upravni odbori i nadzorni odbori, na kompanii so blokirana smetka nema da moàt da osnovaat firmi s$ dodeka trae blokadata na smetkata! Prakti~no nema da moàt da ostvaruvaat delovna aktivnost iako ne se osudeni vo sudot... ]e im bide uskrateno i pravoto na zarabotuvawe od sopstvena delovna aktivnost (!?), {to zna~i }e im bide uskrateno i pravoto na (samo)vrabotuvawe... (!?) I seto toa bez sudska presuda... samo so izmeni vo zakoni predloèni od Vladata! Bravoooo... Mnogu intelegentno! ]e ni prostite, ne sme istraìle kolku vakvite izmeni se vo sprotivnost so drugite zakoni, kako na primer, Zakonot za trgovski dru{tva, zakonot za Berza, zakonot za banki, Zakonite i uredbite za kotirawe, Zakonot za rabotni odnosi... Vo sekoj slu~aj, stanuva zbor za krajno ograni~uva~ki merki predloèni od nekoi umni glavi koi zaslepeni od privilegiite na vlasta, no i od prazniot Buxet koj, koga bi bil poln, dava neograni~eni mo`nosti za niv, nosat odredbi za izìvuvawe! Da gi pra{ame, formirale li tie nekoga{ svoi firmi? Investirale li barem po iljada evra so rizik deka }e im se proma{i pretpriema~kata ideja? Ponele li rizik za ne{to vo ìvotot? Ne, lu|e koi rizikuvale i gradele ne{to vakvi “reformski i prerodbeni~ki” odluki ne nosat! Sega se postavuvaat milion pra{awa: [to pravime {to blokiraweto smetki na firmi vo golem del moè da bide predizvikano od nepla}aweto na dràvata na svoite obvrski? Vo strukturata na pobaruvawata kaj mnogu mali i golemi firmi izmiruvaweto na dolgot na dràvata kon niv e klu~en za nivniot opstanok!

“Prerodbata” odi vo pravec da n$ pretvori vo “kup gra|ani so otvoreni usti”... od niv }e ~ekame “skakulci pe~eni na skara”!? I }e bideme sre}ni... Od druga strana, Vladata lani gi smeni uslovite za pla}awe na svoite dolgovi kon firmi dobavuva~i po javni tenderi, prakti~no na neopredelno vreme... sega{nite dolgovi }e gi pla}ala vo 2012 i 2013 godina... Vo me|uvreme kontinuirano se gradi, investira i dràvata, pak, se zadolùva! Sledna golema dilema e kako kompaniite vo Makedonija sega }e se spravat so nelikvidnosta vo uslovi koga blokadata na smetkata im demne nad glava. Vo uslovi koga bankarskiot sistem ne dokraj gi ~uvstvuva ovie problem na firmite, kako i vo uslovi vo koi o~igledno dràvata izgubila sluh za situacijata vo koja raboti makedonskiot biznis (a ustata im be{e polna falbi do pred dve godini kako celata vladina ekonomska politika e postavena vo korist na malite i sredni pretprija i otvoraweto novi rabotni mesta). Apsurd nad site apsurdi e, na primer, nivnata akcija, do lani (godinava ne slu{ame za toa!) da davaat po 3000 evra krediti za samovrabotuvawe... ovoj proekt vo realnosta se soo~uva so golemi problemi, oti tolku malku pari, sekako, ne e dovolno za uspe{en po~etok na eden biznis (!?), a sega u{te i so dopolnitelna ograni~uva~ka merka, na ovie lica realizatori na mali idei im se skratuva prostorot za natamo{en rizik! Krajno nesfatlivo kolku vladinite merki se kontradiktorni sami so sebe. Kolku se samo destimulira~ki! Vladata mora da odgovori na prostoto pra{awe koj moè da utvrdi dali so pravo e blokirana edna firma ili ne, vo uslovi koga pri~ini za blokada ima mnogu. Vo uslovi koga prakti~no i ne postojat stopanski sudovi koi brzo re{avaat! Upravnite postapki se sekoga{ vo polza na dràvata, a vrz sudstvoto i inspektoratite se vr{i silen dràven pristisok. Ova ne go velam samo jas, tuku i site me|unarodni izve{tai za problemot so reformskiot napredok na Makedonija! Na kraj, po s$ {to uspeavme da izdrìme so “prerodbata”, vo ova malo bedno pa~e od dràva }e dobieme “kup gra|ani so otvoreni usti” koi od dràvata parazitski }e ~ekaat “skakulci pe~eni na skara”! Toa {to }e bide hrabro i umno }e zamine, a upraviteli na firmi }e stanuvaat ste~jni rabotnici, {trajkuva~i, penzioneri, kako i babi i dedovci, oti samo niv im e seedno dali } e go izgubat pravoto da otvoraat firmi vo idnina. Karikatura od biznis-klima... da vidime “Duing biznis” na Svetska banka {to }e kaè... Vsu{nost, site nie }e se pretvorime vo “skauti” i }e vrbuvame menaxeri za dvaesetina iljadi denari koi } e prezemaat prizemni rizici za koi nie }e velime deka “ne sakame da si gi valkame racete”! Vrv na gluposta... U{te edna{ na delo se pokaùva na{iot na {iroko poznat “nagon za {upa...”!?

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI ALEKSANDRA ZAFIROVSKA NOV PRETSEDATEL NA SUDSKIOT SOVET leksandra Zafirovska e izbrana za nov pretsedatel na Sudskiot sovet na Republika Makedonija. Taa }e go zameni dosega{niot prv ~ovek na Sovetot, Vasil Gr~ev, ~ij dvegodi{en mandat iste~e deneska. Za s$ po~estite obvinuvawa deka sudstvoto e pod postojan pritisok na vlasta i politi~arite, noviot pretsedatel pora~uva deka iako sudstvoto trpi pritisoci od politi~arite, sudiite da ne podlegnuvaat na vlijanijata i da odoleat na korupcijata. Vo odnos na inicijativite deka ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, ne treba da bide ~len na Sudiskiot sovet, taa veli: "Sudskata fela e na stav deka ministerot ne treba da bide ~len na Sudskiot sovet, no kako {to kaàv i prethodno, nie ne moème tuka ni{to da izmenime”, veli Zafirovska. Inaku,soglasno nejzinata biografija, Zafirovska diplomirala na Pravniot fakultet 1984 godina, pravosudniot ispit go poloìla vo 1987 godina. Se vrabotuva 1986 godina vo Osnoven sud Tetovo kako pripravnik, potoa vo 1988 godina e izbrana za sudija vo tetovskiot Sud. Na 16.11.2006 godina izbrana e za ~len na Sudski sovet na Republika Makedonija od redot na sudiite od Apelaciskoto podra~je Gostivar.

PAVEL [ATEV: BOJKOTOT NA OPOZICIJATA NEMA LEGITIMITET nstitutot Pavel [atev oceni deka bojkotot na Sobranieto od strana na najgolemiot del opoziciski partii nema legitimna osnova i ne e predizvikan od diskriminacija na opozicijata vo politi~kiot dijalog. Vo analizata na Institutot se zaklu~uva deka makedonskite institucii redovno i nepre~eno gi servisiraat gra|anskite i op{testvenite potrebi. Od Pavel [atev im pora~uvaat na politi~kite partii vo opozicija da se vozdràt od vr{eweto pritisok vrz sudstvoto i od ispra}aweto poraki do javnosta koi moè da predizvikaat tenzii vo op{testvoto. Institutot so poraka i do pretstavnicite na me|unarodnata zaednica, deka tie bi trebalo da bidat povnimatelni pri davaweto izjavi koi moè da se sfatat kako pritisok vrz sudskata vlast vo nezavisna dràva. Vo zaklu~okot na analizata se veli deka dràvnite institucii treba da gi vloàt site svoi kapaciteti za da osiguraat efikasno vladeewe na pravoto, po~ituvawe na zakonite i nepre~eno funkcionirawe na politi~kiot dijalog. Vo taa nasoka od Pavel [atev ja ohrabruvaat inicijativata na pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, za vra}awe na opoziciskite pratenici vo Parlamentot.

EDEN MILION EVRA ZA KARAULATA NA POPOVA [APKA zgradbata i rekonstrukcijata na karaulata Popova [apka, {to }e stane centar za zimska obuka na pripadnicite na ARM }e ~ini eden milion evra, najavi ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski, pri posetata na pitomcite na ARM koi se na zimska obuka vo ovoj skija~ki centar. Noviot objekt koj treba da se izgradi do 2012 godina }e raspolaga so kapacitet od 146 legla, prostorii za ishrana, sport i rekreacija. Spored Kowanovski, ovoj centar }e bide namenet za pripadnicite na ARM vo zimski uslovi, no ne se isklu~uva mo`nosta da prerasne vo regionalen centar za obuka kade {to }e se realiziraat aktivnosti, kako planinarewe, prebaruvawa na teren i pre`ivuvawe vo zimski uslovi.Posetata na zimskiot centar Popova [apka e del od aktivnostite na ministerot Kowanovski za sredbi so pripadnicite na ARM na mestata kade {to se izveduva obuka.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

DOCNI REFORMATA SO JAVNA ADMINISTRACIJA

VREMENITE VRABOTUVAWA NITU TRANSFORMIRANI, NITU PREKINATI!

Premierot Nikola Gruevski ne uspea da gi ispolni barawata od Evropskata Komisija, Vladata do 30 septemvri minatata godina, da gi transformira privremenite vrabotuvawa vo trajni. Sopolnitelno, nivniot broj, samo prodol`uva da se zgolemuva! GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

remenite vrabotuvawa vo Vladata ne samo {to ne se zavr{eni tuku i ponatamu prodolùvaat. Iako soglasno najavite na premierot Nikola Gruevski, a po barawe na Brisel, tie treba{e da bidat transformirawi vo trajni do krajot na septemvri 2010 godina, ovoj proces s$ u{te ne e celosno zavr{en. Od Vlada priznavaat deka ne zavr{ile navreme, no se pravdaat deka najgolemiot del, ve}e bil transformiran. Okolu problemot za nivno stopirawe ne zboruvaat: "Stanuva zbor za rabotni mesta na koi bea angaìrani privremeni slu`benici. Me|utoa Vladata pristapi kon oglasuvawe na ovie mesta so cel nivno potpolnuvawe so lica koi }e bidat vraboteni na neopredelen rok. Mislam deka dosega najgolem broj od ovie rabotni mesta se potpolneti", veli porparolot na Vlada, Martin Martinovski. Nekolku agencii za privremeni vrabotuvawa, so koi kontaktira{e “Kapital” informiraat deka s$ u{te dobivaat barawa direktno od Ilindenska bb za novi privremeni vrabotuvawa. Isto taka, potvrda za toa deka Vladata prodolùva so privremenite vrabotuvawa e i faktot {to vo Buxetot za 2011 godina se predvideni celi dva miliona evra za ovaa stavka. NIKOJ NEZNAE KOLKU "DOGOVORCI” IMA VO ADMINISTRACIJATA ! Brojkata za kolku lu|e stanuva zbor so privremenite vrabotuvawa i ponatamu ostanuva tajna. Ovaa informacija se krie duri i od oficijalen Brisel. Vo posledniot izve{taj Evropskata komisija upati ostra kritika {to Vladata ne obezbedila podatok kolku e vistinskata brojka na vremenite vrabotuvawa. Od Vladata, pak, tvrdat deka brojkata na privremeno vraboteni e 5.000, nasproti obvinuvawata od opozicijata deka taa brojka e nekade okolu 30.000. Pritoa ne konkretiziraat kolku od niv dosega se transformirani vo trajno vraboteni, nitu, pak, kolku od niv ostanuvaat so statusot “dogovorci”. Podatok za ova ne davaat nitu Agenciite za privremeni vrabotuvawa koi gi kontaktira{e "Kapital". Inaku, prethodno, opozicijata i ekspertite ostro reagiraa na praktikata {to ja vovede Vladata za privremeni vrabotuvawa vo administracijata, a potoa i za najavata za nivno

5000

vremeno vrabotenite s$ u{te ne se transformirani vo trajno vraboteni

transformirawe. Tie vo ovie potezi gledaat samo ekspanzivna politika za celosna partizacija na glomaznata i neefikasna javna administracija. Kritiki za privremenite vrabotuvawa ima{e i vo revizorskite izve{tai na Dràvniot zavod za revizija. Vo nekolku navrati tie zabeleùvaat na vakvata praksa na Vlada. Vo izve{taite stoi: “Anga`manot na lica preku Agencii za privremeni vrabotuvawa ostava prostor za subjektivno ocenuvawe na kandidatite za smetka na fer konkurencija i transparenten izbor, poradi {to naru{en e sistemot za vrabotuvawe na neopredelno vreme". PREKU LONDON DO PROFESIONALNA ADMINISTRACIJA! Ovoj mesec dràvni slu`benici od Makedonija }e ja posetat Nacionalnata {kola za administracija na Velika Britanija za analiza na potrebite za poddr{ka na reformata na javnata

administracija, a }e bide sprovedena i obuka. Na ovaa obuka }e odat rakovoditelite na oddelenija ili na sektori, a s$ u{te ne se znae kolku rakovoditeli }e ja imaat privilegijata da odat vo London. Vakvata poseta doa|a po potpi{uvaweto na Memorandumot za sorabotka me|u ministerot za informati~ko op{testvo, Ivo Ivanovski, i ambasadorot na Britanija, Kristofer Ivon. Za Ivon, reformata na javnata administracija pred s$ podrazbira transparentnost i vrabotuvawe po osnova na sistemot na zaslugi. "Razvojot vrz baza na dostignuvawa e mnogu vaèn segment. Sekoja institucija sama si ja gradi ramkata i gi odreduva kriteriumite, koi kvaliteti }e gi ceni za razvojot na ~ove~kite resursi. Moàm da kaàm deka nie imame izgradeno efikasen sistem baziran na dostignuvawata i kompetenciite na kandidatot. Mnogu e va`no deka edna

ANTIKORUPCSIKA ]E RE[AVA ZA IZJAVITE NA ZAEV ! Po serijata izjavi na gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, za partiskite vrabotuvawa na SDSM, VMRODPMNE v~era dostavi inicijativa do Antikorupciskata komisija za pokrenuvawe postapka za razgleduvawe na slu~ajot vo koj gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, javno prizna deka vrabotil 2.744 lu|e vo dr`avnata i javna administracija. Od SDSM so reakcija. Velat deka vo VMRO-DPMNE nemaa poim od matematika. Ako vkupniot broj na vraboteni vo op{tina Strumica e 148 lu|e, kako mislat Gruevski i VMRO-DPMNE da ja ubedat javnosta vo svoite lagi deka Zaev vo op{tina Strumica vrabotil 2.744 lu|e, pra{uvaat ottamu.

I MEPSO GI TRANSFORMIRA PRIVREMENO VRABOTENITE! Osven dr`avnata administracija i javnata administracija e polna so “dogovorci”. Potvrda za toa e posledniot oglas na dr`avnata kompanija MEPSO raspi{an v~era. Imeno, vo konkursot e navedena potreba od zasnovawe raboten odnos so 11 rabotnici na neopredelno vreme. Neoficijalno doznavame deka ne stanuva zbor za novi vrabotuvawa, tuku transformirawe na privremeno vrabotenite vo trajno vraboteni. od najbitnite raboti e transparentnosta vo ovoj sistem, {to }e obezbedi lu|eto da imaat verba vo administracijata za na~inot na koj se napreduva", re~e Ivon.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Politika / Pari / Dr`ava PREGLED VESTI

AHMETI POBARA GRUEVSKI DA ODLU^I

AKO VMRO–DPMNE SAKA, DUI ]E ODI NA IZBORI Odlukata za raspi{uvawe na predvremeni izbori e celosno vo racete na premierot Nikola Gruevski, otkako koalicioniot partner Ali Ahmeti ja prefrli topkata. Gruevski se dvoumi, a od negovata partija tvrdat deka politi~ka kriza nema i apeliraat da ne se dramatizira bojkotot na SDSM! KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

akedonija vo momentov se soo~uva so mnogu komplicirani problemi, pred s$ so evropskite i NATO integraciite i problemite koi se pojavuvaat na toj pat, izgradbata na koridori, podobruvawe na ekonomskasta situacija i mnogu drugi predizvici, taka {to smetame deka vo momentov izborite ne se najdobro re{enie. No, ako na{iot partner VMRO–DPMNE saka da odi na izbori, za nas nema problem. DUI e podgotvena, izjavi vicepremeirot zadolèn za ramkovniot dogovor i generalen sekretar na DUI, Abdulakim Ademi, za vreme na v~era{noto centralno pretsedatelstvo na partijata vo Mala Re~ica. No, vo VMRO–DPMNE, s$ u{te ne znaat dali se za izbori! Sredbata na liderite Nikola Gruevski i Ali Ahmeti zav~era pomina bez oficijalen zaklu~ok, a po izjavata na Ademi, jasno e deka DUI e re{ena odlukata da mu ja ostavi na svojot partner. Gruevski se dvoumi, a vo me|uvreme prodolùvaat sprotivnite percepcii na vlasta i opozicijata okolu sostojbata vo Makedonija. Dodeka opozicijata predvodena od SDSM (so isklu~ok na LDP), veli deka so nivniot bojkot na Sobranieto nastanatata e destabilizacija na politi~kata scena za koja mora itno da se najde re{enie, VMRO–DPMNE ja spu{ta topkata. Partijata na premierot Nikola Gruevski tvrdi – nema politi~ka kriza vo Makedonija. “Vladata funkcionira so poln kapacitet, sobranieto ima legitimitet. Stanuva zbor za mala kriza vo politi~kata komunikacija, me|utoa mnogu e va`no sega vnimatelno da se odbiraat zborovite i da se vnimava na site javni nastapi. Apleirame da ne se dramatizira situacijata. Kriza vo funkcioniraweto na instituciite nema. Pretsedatelot na Sobranieto ima{e adekvatna reakcija na bojkotot, so obid da se najde re{enie. Toa ne uspea, pa sega e va`no i nemu da mu se ostavi prostor za dejstvuvawe”, veli direktorot na centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE, Ilija Dimovski. Okolu eventualnoto vra}awe vo Parlamentot na SDSM i obidite koi vladeja~koto mnozinstvo bi gi napravilo za da go ovozmoì toa, Dimovski veli deka tie ne znaat koi se barawata na Crvenkovski. “Nie, kako i celata javnost, sme zbuneti. Ne moème da razbereme koi im se barawata ili so {to SDSM ovojpat go uslovuva vra}aweto

HEDBERG: DA SE RABOTI NA KRITI^NITE PRA[AWA a zemjata i sleduva zna~aen period po objavuvaweto na Izve{tajot na Komisijata i mislam deka dosega mo`eme da zaklu~ime samo deka zemjata mora da se vrati na rabota na site spomenati pra{awa vo Izve{tajot, koi se klu~ni za nas, za da bideme sigurni deka nema da ja izgubime 2011 godina. Ova go istakna v~era Kristijan Hedberg od Direktoratot za pro{iruvawe na Evropskata komisija zadol`en za Makedonija. Hedberg potsetuva deka vo posledniot izve{taj na EK be{e naglaseno deka zemjata mora da napravi ponatamo{en napredok vo odnos na odredeni pra{awata za "politi~kiot dijalog, reformite vo sudstvoto i javnata administracija, borbata protiv korupcijata i slobodata na izrazuvawe vo mediumite na koi zemjata mora kontinuirano da raboti”, veli Hedberg. Ponatamu, dodava toj, postoi i problemot so diskriminacijata, za koja Sobranieto sozdade Komisija od koja se o~ekuva da napravi eden profesionalen balans kade {to lu|eto }e bidat ocenuvani spored svoite zaslugi i profesionalnoto minato, no ne i spored drugi interesi. Od Evropskata komisija baraat od Vladata i posilno da se bori vo odnos na pra{aweto na evrointegraciite i da raboti naporno do avgust, za Izve{tajot da bide podgotven do oktomvri.

MEK KEJN: MAKEDONIJA MORA [TO POBRZO VO NATO akedonija mora {to pobrzo da go zazeme svoeto zaslu`eno mesto vo NATO, pora~a amerikanskiot senator, Xon Mek Kejn, na sredbata so makedonskiot pretsedatel, \orge Ivanov vo Va{ington. Mek Kejn, isto taka, gi pozdravi i odli~nite odnosi me|u Makedonija i SAD i ja naglasi va`nosta od na{eto ~lenstvo vo NATO za regionalnata stabilnost i prosperitet, kako i ulogata na Makedonija i nejziniot pridones za me|unarodnata bezbednost. Na sredbata so makedonskiot pretsedatel senatorot izrazi i blagodarnot za makedonskata poddr{ka vo voenite misii vo Irak i Avganistan. Pretsedatelot Ivanov, pak, na temata "Zo{to na Makedonija i e potrebno ~lenstvo vo NATO i zo{to Makedonija mu e potrebna na NATO”, se obrati pred Atlanskiot Sovet pred ~ie rakovodstvo izrazi nade` deka cvrstite odnosi me|u Alijansata i Makedonija naskoro }e kulminiraat so na{iot zaslu`en vlez vo NATO.

vo prateni~kite klupi. Tie ne iznesoa konkretni pri~ini za nivniot bojkot, pa ottuka imame osnovani somnevawa deka se raboti za politi~ka za{tita na kriminal. S$ pove}e mislime deka potegot im e od dnevno-politi~ki, a ne od su{tinski karakter”, veli toj i dopolnuva deka ne saka da {pekulira mo`ni liderksi sredbi, koi premeirot Gruevski gi otfrli kako opcija, s$ dodeka Crvenkovski ne izleze so konretni uslovi za vra} awe nazad. Vo me|uvreme na liderska sredba na koja preku dijalog }e se najde re{enie za blokadata povika evroambasadorot Ervan Fuere, po sredbata {to ja ima{e so liderot na SDSM, Branko Crvenkovski. Toj veli deka vo Parlamentot, sepak, postoi kriza: - Edinstven na~in za podobruvawe na sostojbata vo zemjata i ponatamo{no unapreduvawe na reformite, e preku vistinski, iskren, sestran dijalog me|u site politi~ki partii. Navistina e `alno {to brojot na sredbite na politi~kite lideri e sveden na minimum. Imavme s$ na s$ edna do dve sredbi na liderite vo izminatite dve godini i osven sredbata organizirana od strana na pretsedatelot na dr`avata nema{e sredba me|u politi~kite lideri vo

izminatata godina i pol” izjavi Fuere. Okolu mo`ni predvremeni izbori, evroambasadorot re~e deka toa e celosno vo nadle`nost na Parlamentot. Ona {to za nego e zagri`uva~ki e toa {to zemjata pokraj so politi~kite problemi se soo~uva i so ekonomski predizvici - siroma{tijata i nevrabotenosta na koi Vladata i site politi~ki lideri treba vedna{ da im posvetat vnimanie. Vo SDSM ekspresno odgovorija, deka na liderski sredbi od tipot na poslednata vo Jasen, kade osven dobar ru~ek, ne se ostvari nikakov konkreten dijalog ili dogovor me|u liderite, nemaat namera da prisustvuvaat. Velat deka vlasta se obiduva da go relativizira zna~eweto na nivniot poteg. Mu pora~uvaat na Gruevski da ne bega od relanosta: “Ne e to~no deka nie nemame konkretna cel i barawa. Ultimativnata cel na SDSM se predvremeni izbori i nie jasno i glasno go ka`uvame toa. No, ne izbori bez pro~isten izboren zakonik ili izbori koi odnapred }e bidat osudeni na falsifikat. Toa {to e va`no e deka sme odlu~ni vo na{iot ~ekor i nema da se vratime vo Sobranieto, bez razlika {to VMRO-DPMNE se obiduva da dolovi neka-

A KAKO FUNKCIONIRA SOBRANIETO: LDP PROTIV SITE! Krizata vo makedonskoto Sobranie vo uslovi koga otsustvuva re~isi celata opozicija, osobeno dojde do izraz na v~era{nata sobraniska rasprava {to treba{e da se vodi okolu izmenite na popularno nare~eniot “zakon za lustracija”. Raspravaa vladeja~koto mnozinstvo i samo dvajca pretstavnici na opozicijata, pratenicite na LDP, Roza Topuzova Karevska i Risto Penov. Karevska, pobara to~kata da se simne od dneven red, za{to, spored nea, raspravata bez opozicijata bi go izgubila legitimitetot. "Zakonot za lustracija be{e usvoen so konsenzus, zatoa taka treba da se donesat i negovite izmeni", istakna Karevska. I koordinatorot na prateni~kata grupa na VMRODPMNE, Silvana Boneva, izrazi `alewe poradi otsustvoto na opozicijata, no nema{e ni{to protiv "raspravata" da prodol`i me|u istomislenicite od vladeja~kata koalicija.

kov poseben pritisok od me|unarodnata zaednica vrz nas za prekinuvawe na bojkotot”, veli potrpetsedatelot na SDSM, Gordan Georgiev za “Kapital”. Vo ednodnevna nenadejna poseta na Makedonija v~era dojde i {efot na slovene~kata situacija, Samuel @bogar, koj docna popladneto ostvari sredbi so premeirot Nikola Gruevski, kolegata Antonio Milo{oski i liderot na SDSM, Branko Crvenkovski. Glavna tema na razgovor, se o~ekuva{e da bide novonastanatata situacija vo zemjata.

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI VO MAKEDONSKATA POLITIKA NEDOSTASUVAAT @ENI! a Makedonija £ nedostasuvaat èni- gradona~alnici, stoi vo zaklu~ocite na najnovoto istraùvawe na NVO Antiko, na tema „Rodova analiza na programite na politi~kite partii, osum godini podocna, dali ima napredok#. Podatocite od istraùvaweto pokaùvaat deka vo makedonskoto op{testvo s¢ u{te nema vistinska rodova ramnopravnost i vo mnogu poliwa ènite se nao|aat vo inferiorna polo`ba, odnosno imaat neramnopraven status. Od „Antiko” smetaat deka slabiot napredok se dolì na nedovolen kapacitet na politi~kite partii za razvivawe i sproveduvawe na rodovite ramnopravni politiki. #Nema vistinska demokratija bez ramnopravno vklu~uvawe na ènite vo site sferi na op{testveniot ìvot i pred se vo samite strukturi na odlu~uvawe. Vo Evropskata unija, unapreduvaweto na ednakvite mo`nosti i visokoto po~ituvawe na ~ovekovite prava se centralni temi na ineres#, istakna Danica Jovanova, rakovoditel vo izvr{nata kancelarija na Antiko. Od vkupno 17 politi~ki partii, vo 15 ima organizirano posebni grupacii na ènite vnatre vo partijata.

MAKEDONIJA DOBI NOVA METROLO[KA OPREMA Biroto za metrologija dobi nova oprema vredna 195.000 evra, nabavena preku proektot BERIS na Svetska banka. Spored ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, ovaa investicija }e go podobri ekonomskiot ambient i }e gi zajakne instituciite vo zemjava. "Opremata e vo korist i na stopanskite subjekti i na ekonomijata, vo delot na utvrduvawe na kvalitetot i merewata za proizvodite {to se na pazarot. Del od opremata prvpat se nabavuvaat vo Makedonija, kako {to e spektrometarot, oprema nameneta za merewe na kvalitetot na zlatoto i skapocenite metali bez tie da se o{tetat", re~e Besimi. So ovaa investicija }e mo`e da se zgolemi opsegot na merewa i celosna operativnost na laboratoriite za masa, temperatura, pritisok, vreme i frekvencija. Novata oprema za Biroto }e zna~i i podobar kvalitet na uslugite kon korisnicite.

KONFISKACIJATA NA NELEGALNИТЕ ГRАДБИ PADNA NA USTAVEN SUD stavniot sud ja ukina odredbata od Zakonot za gradewe, donesen vo 2009 godna, so koja se predviduva{e dràvata da konfiskuva gradba vo sopstvenost na privatno lice, dokolku gradbata vo eden del izleguva nadvor od odobrenieto za gradba. Na v~era{nata sednica Ustavniot sud ja ukina i odredbata od istiot Zakon, koja se odnesuva na pla}awe penali vrz osnova na re{enie na gradeèn inspektor. Spored Sudot, prvata odredba go povreduva ustavno zagarantiranoto pravo na sopstvenost i se ukinuva zatoa {to ne bilo precizno opredeleno koj del e bespravno izgraden, a se odzema i sopstvenosta koja bilo legalno izgradena. Odredbata, pak, koja predviduvala pla}awe penali spored izdadeno re{ene na gradeèn inspektor e ukinata, poradi toa {to Sudot utvrdil deka re{enieto ne moè da bide kone~no, bidej}i gra|anite imaat pravo na àlba. Sudot ukina i ~etiri ~lena od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, so koi se predviduva{e, so lokalni ili dr`vni urbanisti~ki planski dokumenti da se promuvaat urbanisti~kite planovi, prethodno odobreni od ministerot za transport ili gradona~alnikot.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

POGOLEMI ZEMJODELSKI SUBVENCII

]E SE STIMULIRA MLEKO, SON^OGLED I P^ENICA

Za 1 denar }e se zgolemat subvenciite za predadeno mleko, a za 50 denari povisoki subvencii godinava se predvideni i za sto~oarite za grlo goveda, ovci i kozi. Farmerite nezadovolni od na~inot na subvencionirawe, baraat zgolemuvawe na subvenciite i isplatata da bide dva meseca po aplikacijata ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

lekarite, lozarite, sto~arite, proizvoditelite na son~ogled, oriz i p~enica godinava }e se ofajdat od povisoki dràvni subvencii. Dràvata re{i od zgolemeniot buxet za subvencionirawe koj godinava dostigna 115 milioni evra da gi zgolemi subvenciite vo ovie zemjodelski granki. I pokraj zgolemenite subvencii, zemjodelcite se nezadovolni od na~inot na subvencionirawe. Federacijata na farmeri na Makedonija dostavi do Vladata svoja predlog-programa za finansirawe na zemjodelstvoto vo koja predlaga subvenciite da se proektiraat za period od tri do pet godini, a ne godina za godina, a baraat i zgolemuvawe na pari~nata pomo{, bidej}i samo na vakov na~in }e imaat predvid kolku sredstva moàt da o~ekuvaat. Tie baraat isplatata da bide najdocna dva meseca po apliciraweto, a site merki da se realiziraat do krajot na godinata. FFRM, isto taka, predlaga da se vovedat indikatori za merewe na rezultatite od finansiskata poddr{ka vo zemjodelstvoto i pomala poddr{ka za alternativnoto proizvodstvo. Predlagaat neregistriranite zemjodelci da dobivaat za 20% pomali subvencii od registriranite. Federacijata nastojuva i da se ukine subvencijata za edinica proizvod, kako {to e, na primer, po litar mleko. „Ne se sprotivstavivme na postoeweto na vakva merka, no eden od argumentite e deka taa ne e stimulativna za podobruvawe na kvalitetot na mlekoto,

TIP NA NA SUBVENCIJA Novi nasadi na trpezno grozje Mleko P~enica Oriz Goveda Ovci Kozi Matorici

2010 godina 140 2,5 8 8 2,7 950 850 800

2011 godina 160 3,5 8,5 11 2,5 900 800 750 vo denari

poradi toa {to ne mo`e isto da se nagraduva farmer so proizvod od ekstra klasa, koj investira vo farmata i farmer so najniska klasa”, istaknuvaat vo Federacijata. Del od farmerite s$ u{te ne se informirani za zgolemuvawe na subvenciite vo odredeni sektori. Goran Mitrev, farmer od Strumica veli deka ovoj model na subvencionirawe ne e razvoen, tuku e socijalen. Za zgolemuvaweto na subvenciite za lirat predadeno mleko, Mitrev veli deka ne e vistinskiot na~in za stimulirawe na mle~niot biznis. “I da se zgolemi subvencijata za litar predadeno mleko od 2,5 denari, na 3,5 denari, kako {to predviduva programata, toa ne e vistinskiot na~in na subvencionirawe koj treba da se primenuva. Potrebna e stimulacija na kvalitetot, a ne na kvantitetot na mlekoto”, veli Mitrovski. KOI SUBVENCII ]E SE ZGOLEMAT? Spored Programata za subvencionirawe vo zemjodelstvoto za 2011 godina za eden litar predadeno kravjo i ov~o mleko na mlekarnicite, farmerite }e dobijat 3,5 denari, za razlika od minatogodi{nite 2,5 denari, a predvideno e i voveduvawe novi merki za

poddr{ka na predadenoto ov~o i kozjo mleko so ist iznos. Za grlo goveda subvenciite se zgolemeni na 2.700 denari za razlika od minatogodi{nite 2.500 denari. Za 50 denari povisoki subvencii godinava se predvideni vo ov~arstvoto, kozarstvoto i sviwarstvoto pri {to sto~arite za sekoe grlo goveda }e dobivaat 950 denari od dr`avata, za kozite subvenciite }e iznesnuvaat 850 denari i za matoricite 800 denari. Subvenciite za p~enica godina-

va }e iznesuvaat 8.500 denari za hektar, a proizvoditelite na oriz i son~ogled }e dobijat za 3.000 denari pove}e za eden hektar zasaden od ovie kulturi. Povisoki subvencii se predvideni i za lozarite. Za podigawe na eden hektar novi lozovi nasadi so trpezno grozje }e dobijat 160.000 denari, za razlika od minatogodi{nite 140.000 denari. Zgolemuvaweto na subvenciite vo ovie granki treba da dobie zeleno svetlo od Vladata na nekoja od narednite sednici.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

NOVI IZMENI VO CARINSKIOT ZAKON

ZA UVOZ I IZVOZ 100% BANKARSKA GARANCIJA! Biznis-zaednicata bara izmenite na Carinskiot zakon da stapat na sila otkako Brisel }e dade zeleno svetlo za start na pregovorite so EU. Nivnata primena sega }e zna~i dopolnitelni finansiski implikacii vrz raboteweto na firmite SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

i rmi te { to vr{at uvoz i izvoz }e mora da imaat stoprocentna bankarska garancija pri sekoja carinska postapka, {to }e bide garant za naplata na dava~kite. Ova go predviduvaat izmenite na Carinskiot zakon i Uredbata za sproveduavwe na Zakonot, koi direktorot na Carinskata uprava, Van~o Kargov, v~era im gi prezentira{e na biznismenite od Stopanskata komora. Iako glavno izmenite zna~at usoglasuvawe so direktivite na Evropskata Unija, sodràt i odredbi koi, spored biznis-zaednicata, zna~itelno }e gi optovarat firmite. Takva e odredbata kompaniite zadolìtelno da imaat stoprocentna bankarska garancija, koja }e gi pokriva site tro{oci i rizici vo tekot na carinskata postapka. “Mislam deka najgolem problem }e pretstavuvaat stoprocentnite garancii za izvoznite i tro{ocite za carinska postapka. Ima i niza drugi odredbi koi prakti~no zna~at odnapred obezbeduvawe na site mo`ni finansiski rizici vo traeweto na carinskata postapka, {to smetame deka ne e mnogu izvodlivo zatoa {to izmenite doa|aat vo vreme koga s$ u{te postoi finansiska kriza i nelikvidnost vo makedonskata ekonomija i tie moàt ote`nuva~ki da vlijaat vrz biznisot”, veli

MINISTERSTVO ZA EKONOMIJA: NE MO@E DA SE INVESTIRA VO ZLATO akonot za trgovija nema nikakva odredba {to go regulira trguvaweto so investicisko zlato, nitu, pak, vo momentov se pravat nekoi zakonski izmeni za da se ovozmo`i ova, velat od Ministerstvoto za ekonomija. "]e se zemat predvid mislewata od stopanskite komori, }e se vidi dali }e sleduvaat nekoi zakonski izmeni, no zasega nema ni{to konkretno na toj plan. Ministerstvoto ne izdava licenci za trguvawe so investicisko zlato, nitu, pak, do nas do{lo takvo barawe", izjavija od Ministerstvoto, nadle`no za Zakonot za trgovija. Ova e stavot na Ministerstvoto na pra{awata na "Kapital" za toa dali Zakonot za trgovija dozvoluva doma{na firma da raboti kako posrednik na stranski kompanii za trguvawe so investicisko zlato, za ime na makedonski gra|ani i firmi. Kupuvaweto zlatni pra~ki i vrednosni sertifikati za zlato vo stranstvo minatata nedela go najavi skopskoto trgovsko dru{tvo KB Kapital i biznis. Ottamu rekoa deka }e im posreduvaat na gra|anite i firmite vo Makedonija pri kupuvawe investicisko zlato, kako posrednici na germanskata kompanija Auvesta.

DEJAN BO[KOVSKI NOV DIREKTOR NA DR@AVNATA KOMPANIJA MEPSO BRANKO AZESKI PRETSEDATEL NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA

Branko Azeski, pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija I Antoni Pe{ev, ~len na Upravniot odbor na Stopanskata komora, smeta deka odredbata }e pretstavuva optovaruvawe za biznisot, zatoa {to bankite imaat visoka kamata za garanciite, a bavna e i procedurata za izrabotka na dokumentacijata za podigawe na garancijata. Nasproti negoduvawata na biznismenite, {pediterite, koi dosega bea zadol`eni za izdavawe garancii, ja ocenuvaat novata odredba kako pozitivna i smetaat deka }e vovede red vo carinskite postapki. “Ovaa obvrska e praksa vo cela Evropa i ne gledam pri~ina zo{to da ne se vovede i kaj nas. Dosega {pediterite izdavaa garancii ama tie ne se aktiviraa. Toa e eden vid za{tita za carinata deka dava~kite }e se platat. No, problem se javuva{e koga nekoja firma nema da si gi plati dava~kite i nie transporterite se soo~uvame so situacija stokata da e ve}e carineta, a da nema uplatnica deka se

plateni dava~ki, pa mora so denovi da ~ekame na carina {to ni pretstavuva tro{ok koj potoa nikoj ne ni go pla}a“, objasnuva Biljana Muratovska, pretsedatel na Zdruènieto na {pediteri Makamtrans. Taa dodava deka t.n. “avtodenovi”, koga transporterite se zaglaveni na carina poradi neplateni dava~ki od kompanijata, im predizvikuvaat golema {teta. Spored nea, i kompaniite treba da imaat garancija deka }e si ja platat carinskata dava~ka, {to }e ovozmoì siguren i brz protok na stokite. ”Dokolku dobro rabotat, sigurna sum deka }e nemaat problem da dobijat bankarska garancija”, dodava Muratovska. Biznis-zednicata generalno e soglasna deka izmenite na Carinskiot zakon }e ovozmoàt olesnuvawe na uvozot i izvozot, no smeta deka sega ne e pogodno vreme za nivno sproveduvawe. Azeski tvrdi deka tie i li~no bi barale brza primena na site odredbi od zakonot dokolku firmite se vo dobra finansiska kondicija, {to vo ovoj moment ne e slu~aj. Azeski

Ovie izmeni se postaveni za edni idealni uslovi na funkcionirawe koi vo Makedonija gi nema. Osnovata e deka ovie izmeni baraat stoprocentna pokrienost na kakov bilo rizik {to postoi vo carinskata postapka, {to e vo red, no samo ako imame supersolventni firmi i super ekonomska situacija. Mora da se napomene i deka s$ u{te sme vo faza na edukacija na kompaniite. Ova se slo`eni proceduri koi baraat i posebni timovi vo firmite. potencira deka najverojatno }e baraat izmenite na zakonot da stapat na sila vo momentot na po~nuvawe na pregovorite so Evropskata unija. Biznismenite imaat dva meseci da izgotvat analiza i predlozi po odnos na izmenite na zakonot, za koi e predvideno da bidat doneseni do krajot na mart.

ejan Bo{kovski e noviot direktor na dràvniot elektroprenosen sistem MEPSO. Vaka zav~era odlu~il Nadzorniot odbor na kompanijata, nazna~uvaj}i go Bo{kovski za pretsedatel na Upravniot odbor i za generalen direktor na AD MEPSO. Dejan Bo{kovski e diplomiran ma{inski inèner koj vo svojata dosega{na kariera rabotel vo porane{no Elektrostopanstvo na Makedonija (ESM), vo naftenata kompanija Makpetrol, kako i vo javnoto pretprijatie Vodovod i kanalizacija. Imal aktivnosti i vo vladeja~kata partija, VMRO-DPMNE. Bo{kovski doa|a na ~elnata pozicija na dràvnata kompanija MEPSO, otkako vo septemvri minatata godina Vladimir Zdravev si zamina od direktorskata pozicija i odlu~i da se posveti na rabotata vo op{tina Centar

130 MILIONI EVRA OD EIB ZA IZGRADBA NA AVTOPAT akedonija dobi 130 milioni evra od Evropskata investiciska banka (EIB) za da go izgradi avtopatot Demir Kapija – Smokvica, del od Koridorot 10. Celiot proekt te`i okolu 245 milioni evra. Pokraj EIB izgradbata na koridorot }e ja finansiraat i Evropskata Unija so grant od 45.000.000 evra preku IPA - programata, kako i Evropskata banka za obnova i razvoj. EBRD }e u~estvuva so kredit od 107 milioni evra, od koj 90 milioni evra se nameneti za izgradba na avtopatot, a ostatokot za modernizacija na sistemot za naplata na patarina i naplatnite stanici dol` avtopatot na Koridor 10. Makedonija }e vlo`i okolu {est milioni evra vo ovoj proekt. Zaemot e odobren po povolni uslovi, so kamatna stapka od 1,3 otsto, rok na otplata od 15 godini i grejs period od pet godini. - Izgradbata i razvojot na glavnite pan-evropski koridori {to pominuvaat niz na{ata zemja se visok prioritet na Vladata, velat vo Ministerstvoto za finasii. So avtopatskoto re{enie na Koridor 10 }e se izgradi moderna delnica po evropski standardi.

Kompanii / Pazari / Finansii

10 MBI 10

MBID

2.820

117,40

3.040

OMB

117,30

3.020

2.770

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

117,20 117,10

3.000 2.720

117,00

2.980

116,90

2.670

2.960

2.620

116,80

2.940

27/01/11

28/01/11

29/01/11

30/01/11

31/01/11

01/02/11

02/02/11

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

27/01/11

116,70 28/01/11

29/01/11

30/01/11

31/01/11

01/02/11

02/02/11

27/01/11

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

28/01/11

29/01/11

30/01/11

31/01/11

01/02/11

02/02/11

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONIJATURIST PROEKTIRA 10% POGOLEMA BRUTO-DOBIVKA

NAJGOLEM RAST SE O^EKUVA KAJ KONGRESNIOT TURIZAM Menaxmentot na Makedonijaturist o~ekuva godinava da ostvari rast na prihodite od 4% i zgolemuvawe na bruto-dobivkata za 10%. Spored proektiraniot biznis-plan na dru{tvoto, godinava bruto-dobivkata se o~ekuva da iznesuva 3,6 milioni evra, a vkupnite prihodi se proektirani na 8 milioni evra

METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

PRODADENI 3,8% OD KOMERCIJALNA BANKA

milioni evra se o~ekuva da iznesuvaat vkupnite prihodi na Makedonijaturist, {to e rast za 4%

enaxmentot na Makedonijaturist o~ekuva godinava da ostvari rast na prihodite od 4% i zgolemuvawe na brutodobivkata za 10%. Spored proektiraniot biznis-plan na dru{tvoto, godinava brutodobivkata se o~ekuva da iznesuva 3,6 milioni evra, a vkupnite prihodi se proektirani na 8 milioni evra. Iako vo izrabotkata na biznis-planot za ovaa godina od strana na dru{tvoto bile zemeni predvid i negativnite dvi`ewa vo ekonomijata, sepak, ottamu velat deka }e nastojuvaat planiranite aktivnosti i rezultati da gi ostvarat celosno. “Iako godinava po~na lo{o, {to e o~ekuvano so ogled na toa {to januari postojano e slab mesec vo hotelierstvoto, sepak, o~ekuvame vo tekot na godinata rabotite da se promenat i da go ostvarime toa {to e zacrtano vo biznis-planot”, velat od Makedonijaturist. Od kompanijata potenciraat deka vo hotelierstvoto e te{ko da se predvidi pobaruva~kata, za razlika od proizvodnite aktivnosti. A proekciite dopolnitelno gi ote`nuva nelojalnata konkurencija na

pazarot i globalnata ekonomska kriza. “Marketing-analizite poka`uvaat deka godinava e mo`no postignuvawe na podobri rezultati od lani, no toa vo golema mera }e bide usloveno od mnogu faktori. Sepak, godinava o~ekuvame rast vo delot na kongresniot turizam”, velat od Makedonijaturist Ottamu se rezervirani vo pogled na planiranite investicii za 2011 godina. Menaxmentot najavuva deka }e bidat na ponisko nivo od prethodnite godini so ogled na toa deka nekolku krupni zafati se ve}e zavr{eni. “Razgleduvame nekoi pomali investiciski proekti, no s$ u{te ne e sigurno dali }e gi realizirame”, komentiraat od Makedonijaturist. Dru{tvoto godinava planira da potro{i ist iznos na pari kako i lani za pokrivawe na vkupnite rashodi. Kratewe }e ima kaj nematerijalnite tro{oci, no od kompanijata velat deka pritoa }e se vnimava toa da nema posledici vrz kvalitetot na krajnite uslugi. Poradi toa, za go-

rguvaweto kaj Makedonska berza v~era pomina vo znakot na blok-transakcijata so akcii na Komercijalna banka vo iznos od 4,5 milioni evra. Spored {pekulaciite koi po~naa da kru`at kaj brokerite vo tekot na trguvaweto, najverojatno akciite koi v~era se prodadoa se akcii koi bile vo sopstvenost na Nova Qubqanska banka od Qubqana. Preku blok-transakcijata bea istrguvani 77.753 akcii, {to e 3,8% od vkupnata glavnina na bankata. Akciite se prodadoa po cena od 3.509 denari za akcija, {to e dneven rast od 0,25%. Kako rezultat na ovaa transakcija, Berzata trguvaweto go zavr{i so vkupen berzanski promet od 4,7 milioni evra. Vo ramkite na klasi~noto trguvawe be{e ostvaren promet od 18,5 milioni denari. Najgolem del od toj promet otpadna na akciite na kompaniite me|u koi povtorno predni~e{e akcijata na Komercijalna banka so promet od 4,9 milioni denari i istrguvani 1.417 akcii. Promet od 2,1 milioni denari be{e realiziran so akciite na Alkaloid i na Granit, dodeka,

KOI SE HOTELITE I RESTORANITE NA MAKEDONIJATURIST? 1. Holidej in 2. Best vestern 3. Turist 4. Karpo{ 5. Jadran

6. Bristol 7. Belvi 8. Vodno 9. restoranot Pivnica 10. pabot London

dinava se o~ekuva vkupnite tro{oci da bidat pomali od lani za okolu 200 iljadi evra, odnosno da iznesuvaat 4,3 milioni evra. Minatata godina, vo ramkite na trite kvartali Makedonijaturist ostvari neto-dobivka od 2,4 milioni evra, {to e za 11% pove}e vo odnos na istiot period od 2009 godina, koga iznesuvala 2,2 milioni evra. Dru{tvoto raspolaga so sedum hoteli, Holidej in, Best

vestern, hotel Turist, hotel Karpo{, hotel Jadran, hotel Bristol, hotel Belvi, hotel Vodno kako i dva restorani Pivnica i Makedonija i pabot London. Pokraj glavnata dejnost, Makedonijaturist e osnova~ i na MT-Wujork, kompanija za promocija i finansiska poddr{ka na Univerzitetot Wujork vo Skopje i na visokoobrazovnata ustanova Wujork univerzitet za amerikanski i evropski studii.

pak, so akcijata na Stopanska banka Bitola be{e ostvaren promet od 1,8 milioni denari. Na redovniot pazar na akcii prodol`i interesot na investitorite za akcijata na Makedonski telekom od koja bea istrguvani 2.275 akcii i ostvaren promet od 1,2 milioni denari. Vkupniot promet so obvrznici, pak, iznesuva{e dva milioni denari, a najtrguvana be{e devetata emisija na obvrznici za denacionalizacija so promet od 1,8 milioni denari. Berzanskite indeksi v~era bea so identi~ni dvi`ewa kako vo vtornikot. Osnovniot berzanski indeks porasna za 3,19% na 2753,87 indeksni poeni a na indeksot na javnoposeduvanite dru{tva MBID porasna za 1,41% na 3.008,92 indeksni poeni. Indeksot na obvrznici povtorno ima{e pad na vrednosta od 0,9% na 116,77 indeksni poeni. Od istrguvanite 25 hartii od vrednost rast na cena ima{e kaj 17, a pad kaj pet. Najmnogu porasna akcijata na ZK Pelagonija od Bitola i toa za 9,96%, a najgolem pad od 16,16% ima{e akcijata na Komuna. Bez promena ostanaa cenite kaj tri hartii od vrednost.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ Име на компанијата ЗК Пелагонија Битола Арцелормиттал Скопје (ЦРМ) Макпетрол Скопје Стопанска банка Битола Гранит Скопје

02.02.2011

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

Податоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE

31.017.947,50

1,47%

9,37%

6,60%

1,16%

1,00%

31.01.2011

155.832

ILIRIKA GRP

45.101.075,96

-4,21%

-0,35%

6,47%

-4,64%

8,90%

31.01.2011

6,84

970.010

Иново Статус Акции

19.330.469,34

9,43%

11,73%

4,13%

9,43%

-8,09%

01.02.2011

3.830,87

5,89

1.823.495

KD Brik

34.448.341,84

-1,73%

2,03%

5,07%

-1,98%

12,71%

01.02.2011

660,92

3,92

2.175.075

KD Nova EU

28.119.516,94

3,98%

5,80%

7,85%

3,98%

2,19%

01.02.2011

КБ Публикум балансиран

27.920.679,37

4,64%

5,18%

5,93%

4,10%

1,15%

01.02.2011

2.529,00

9,96

50.580

151,00

7,09

32.333,67

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

02.02.2011 Просечна цена (МКД)

Име на компанијата Комуна Скопје

Износ (МКД)

301

-16,16

4.214

РЖ Услуги Скопје

300,25

-2,10

119.500

Благој Ѓорев Велес

540,00

-1,82

469.800

0,00

-0,25

12.750

Стопанска банка Скопје 0

0,00

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

ХВ ALK (2009) BESK (2009)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ Име на компанијата Комерцијална банка Скопје Гранит Скопје Алкалоид Скопје Стопанска банка Битола Македонски Телеком Скопје

02.02.2011

Нето-имот на фонд (ден.)

Износ (МКД)

Просечна цена (МКД)

02.02.2011 Просечна цена (МКД)

Износ (МКД)

3508,93

0,25

4.972.159

660,92

3,92

2.175.075

Вкупно издадени акции 1.431.353 54.562

02.02.2011

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

02.02.2011 Промет Број на во ЕВРА трансакции

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

4.506,67

390,18

11,55

1,03

обични акции

8.240,00

341,43

24,13

0,24

Вкупно Официјален пазар

обврзници

% на промена

32.907

225.667

130

238,87 26,84

258.574

144

37,82

GRNT (2009)

3.071.377

660,92

105,83

6,25

0,66

обични акции

43.699

51,14

KMB (2009)

2.014.067

3.508,93

533,81

6,57

1,02

Вкупно Редовен пазар

43.699

51,14

MPT (2009)

112.382

32.333,67

0,90

REPL (2009)

25.920

42.287,50

5.625,12

7,52

0,85

SBT (2009)

389.779

3.830,87

211,39

18,12

0,87

4.506,67

2,85

2.154.188

STIL (2009)

14.622.943

232,88

0,11

2.105,99

3,25

3830,87

5,89

1.823.495

TPLF (2009)

450.000

3.899,33

61,42

63,49

1,14

550

0,06

1.251.250

ZPKO (2009)

271.602

2.529,00

0,33

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda - 02.02.2011)

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Kompanii / Pazari / Finansii

GAGOVSKI: MISIJATA NA MAJKROSOFT OSTANUVA PODDR[KA NA LOKALNATA IT-INDUSTRIJA ancelarijata na Majkrosoft vo Makedonija go ispolni planot za 2010 godina, kako vpro~em i za site prethodni {est godini od na{eto rabotewe, - veli Ilijan~o Gagovski, direktor na Majkrosoft Makedonija. Vo intervjuto za "Kapital Media Group" {to }e mo`e da go pro~itate vo ovoj peto~en broj na nedelnikot, Gagovski veli deka krizata

ja po~uvstvuvale preku namaluvawe na stapkata na rast, koja vo nekoi podobri godini iznesuvala i pove} e od 30%. Poslednite dve godini rastot na Majkrosoft Makedonija se dvi`i me|u 12% i 15% godi{no. Spored Gagovski, toa se s$ u{te stapki na rast pobrzi od rastot na IT-industrijata vo Makedonija kako celina i na pazarot na softver posebno. “Na{ata lokalna misija

vo Majkrosoft Makedonija e da bideme broj eden internacionalen vendor vo transfer na znaewe kon lokalnata industrija. Vo toj kontekst, na{ite klu~ni aktivnosti i vo idnina }e bidat naso~eni kon zabrzuvawe na razvojot na lokalnata IT-industrija, preku transfer na znaewe, ve{tini i biznis-modeli. Moe dlaboko uveruvawe e deka ako lokalnite ITfirmi se uspe{ni, uspe{ni }e bideme i nie”, veli

Gagovski. Toj veruva deka menaxerite na pove}eto makedonski kompanii se svesni deka visokata tehnologija nosi i visoki profiti, no se ~ini deka mnogumina podlegnale na sindromot na mal pazar. Na vakvite pazari, "golemite igra~i" ~esto ne se zainteresirani da imaat svoi operacii, a lokalno pazarot e od tipot "pobednikot zema s$". Poradi toa, nivoto na konkurencija

vo koja bilo industrija na vakvite pazari e naj~esto nedovolno visoko, {to na lokalnite "pobednici" ~esto im ja otapuva ambicijata za rast i razvoj. “Se razbira ova e samo kratkotrajna minliva faza, po koja naj~esto sledi doa|aweto na multinacionalnite kompanii koi toga{ lesno ja prezemaat vode~kata uloga na pazarot”, zaklu~uva direktorot na Majkrosoft Makedonija

DIREKTORKATA NA ZAGREPSKA BERZA TVRDI

17.03.2010 11 KAPITALNOTO POVRZUVAWE NA BERZITE OD REGIONOT E NEISPLATLIVO! So vakov stav izleze pred dva dena direktorkata na Zagrebskata berza, Ivana Gazi~, za vreme na potpi{uvaweto aneksot za obnovuvawe na sorabotkata me|u berzite vo regionot za 2011 godina. Dali stavot na Gazi~ ja frla vo voda starata ideja za spojuvawe na berzite vo regionot, {to vsu{nost treba{e da bide krajnata cel na site dosega potpi{ani dokumenti za sorabotka? METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

apitalnoto povrzuvawe na berzite od regionot na porane{na Jugoslavija ne e nitu strate{ki nitu ekonomski opravdano, izjavi direktorkata na Zagrebskata berza, Ivana Gazi~, za hrvatskiot vesnik "Poslovni dnevnik", za vreme na obnovuvaweto na sorabotkata me|u Makedonskata, Belgradskata, Zagrepskata i Qubqanskata berza, nastan koj pred dva dena se slu~i vo Zagreb. "Potpi{uvaweto na ovoj aneks koj e dopolnuvawe na Memorandumot koj prvi~no go potpi{avme vo 2007 godina ne zna~i kapitalno povrzuvawe na berzite, tuku stanuva zbor za sorabotka od me|useben interes za berzite", objasni Gazi~. Dali ovoj nejzin stav ja frla vo voda starata ideja za spojuvawe na berzite vo regionot, {to vsu{nost treba{e da bide krajnata cel na site dosega potpi{ani dokumenti za sorabotka? Rezervite na Gazi~ po ova pra{awe ja otvoraat i dilemata za toa kolku kapitalnoto povrzuvawe e strate{ki i ekonomski najdobriot model za integracija i na Makedonskata berza. Glavniot izvr{en direktor na Makedonskata berza, Ivan [teriev, ne saka{e da ja komentira izjavata na kole{kata Gazi~. Toj u{te edna{ go potvrdi svojot stav okolu integriraweto na Berzata, objaven vo "Kapital" neodamna. "Treba da se ima predvid deka poslo`enite berzanski

integraciski proekti moàt da se izvedat edinstveno dokolku site involvirani strani dobivaat vo toj proces, odnosno donesat privlekuvawe na novi investitori i zgolemeni prometi, a uslov za toa, spored dosega{nite iskustva e integraciite da se temelat i na sopstveni~ki prestruktuirawa”, veli [teriev. Pretstavnici na akcionerite vo Berzata koi sakaa da ostanat anonimni se soglasuvaat so tezata na Gazi~. Smetaat deka podobra opcija za Makedonskata berza e taa da bide kupena od nekoja golema svetska berza, otkolku da se spoi so berzite od regionot, pa potoa da stane meta na prezemawe. Pri~inite za toa se ednostavni - spojuvaweto so berzite vo regionot }e otvori mnogu sloèni procesi, pred s$ vo delot na usoglasuvaweto na regulativata me|u berzite. Za razlika od toa, vlezot na strate{ki stranski investitor vo Berzata avtomatski }e zna~i vlez i na standardizirani platformi za rabota koi }e go olesnat trguvaweto so drugi berzi. Vlezot na stranskiot investitor, isto taka, mnogu pobrzo }e privle~e golemi institucionalni investitori koi }e go zaìveat plitkiot makedonski pazar. Tokmu vakvo e iskustvoto na Qubqanskata berza, koja vo 2008 godina be{e prezemena od strana na Vienskata berza. Inaku, potpi{uvaweto na Aneksot kon Memorandumot za partnerstvo me|u berzite od Qubqana, Zagreb, Skopje i Belgrad, {to se slu~i vo vtornikot vo Zagreb u{te edna{ gi potvrdi prioritetite na zaedi~ki aktivnosti

IVANA GAZI] DIREKTORKA NA ZAGREBSKATA BERZA Potpi{uvaweto na aneksot kon memorandumot za sorabotka od 2007 godina ne zna~i i kapitalno povrzuvawe na berzite od regionot, zatoa {to toa ne e ni strate{ki ni ekonomski opravdano.

Za poznava~ite, podobro za Makedonskata berza e taa da bide kupena od nekoja golema svetska berza, otkolku da se spoi so berzite od regionot pa potoa da stane meta na prezemawe.

za razvoj i harmonizacija na pazarite na kapital. Vo taa nasoka ~etirite Berzi predvidoa pove}e aktivnosti za godinava, me|u koi vospostavuvawe na regionalen primaren pazar i harmonizacija na kriteriumite za kotacija na najstrogiot pazaren segment, odnosno super kotacijata na akcii na kompanii. Predvideno e i sozdavawe infrastruktura nameneta za realizacija na prekugrani~ni transakcii, kako i ovozmoùvawe na dale~insko ~lenstvo koe im ovozmoùva na stranskite banki i brokerski ku}i da stanat ~lenki na berzite. Godinava }e prodolàt i edukativnite aktivnosti vo delot novi proizvodi i aktivnostite za zna~eweto na penziskite reformi za raz-

vojot na pazarot na kapital. Dosega{nata sorabotka me|u berzite vo regionot opfati nekolku uspe{ni me|unarodni investitorski konferencii, a bea napraveni i nekolku zaedni~ki regionalni indeksi. 2010 - GODINA KOJA BERZITE SAKAAT DA JA ZABORAVAT Minatata 2010 godina e godina koja site berzi vo regionot sakaat da ja zaboravat, pred s$ poradi namalenite prometi koi pridonesoa za vlo{eno finansisko rabotewe. Nitu edna od berzite minatata godina ne uspea da ja zavr{i so dobar rezultat. [teriev vo Zagreb re~e deka e zadovolen {to trendot na zaminuvawe na stranskite

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,00%

СКИБОР

2,69%

3,61%

4,33%

5,29%

Ломбарден кредит

5,50%

МКДОНИА

2,55%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

Стопанска

5,50%

6,25%

6,50%

9,15%

9,65%

Среден курс Држава

Валута

во денари

36м

ЕМУ

евро

61,5050

Комерцијална

5,50%

6,50%

6,80%

9,60%

10,00%

САД

долар

44,7146

НЛБ Тутунска

5,00%

6,30%

6,70%

9,50%

9,70%

В.Британија

фунта

72,0537

Швајцарија

франк

47,4795

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

44,8385

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

44,0685

61,6

71,8

48,2

Извор: НБРМ

investitori od Makedonskata berza e zapren, a nivnoto u~estvo na makedonskiot pazar momentalno iznesuva 27%. "Ja iskoristivme 2010 godina za da ja podobrime infrastrukturata na berzata, vovedovme nova tehnologija i softverski proizvodi i potpi{avme dogovor so Vienskata berza za distribucija na podatoci", izjavi [teriev vo Zagreb, istaknuvaj}i gi novite propisi za pravewe IPO na Makedonskata berza i obvrskata na dru{tvata za objavuvawe na finansiskite planovi na po~etokot od godinata. Inaku, Makedonskata berza lani ima{e pad na indeksot MBI-10 od 17%, a prometot iznesuva{e 94,3 milioni evra i e za 13,5% pomal vo

odnos na 2009 godina. Berzata vo Zagreb za 2010 godina ima pad na prometot za 20% i toa blagodarenie na prometot kon krajot na godinata ostvaren so akciite na najgolemata hrvatska naftena kompanija INA. Vo sprotivno padot bi bil u{te pogolem. Od berzata vo Belgrad komentiraat deka minatata godina berzanskiot indeks ima{e stagnacija, a prometot zabele`al pad vo odnos na prethodnata godina. Minatata godina ne be{e podobra nitu za berzata vo Qubqana, iako taka ve}e dve godini e vo sopstvenost na berzata od Viena. Krizata vlijae{e Qubqanskata berza 2010 godina da ja zavr{i so pad na prometot od 25% i pad na berzanskiot indeks od 13,5%.

Fokus

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Vo zavisnost od toa kako }e se odviva ste~ajnata postapka, mo`nata varijanta e ste~ajot da zavr{i so likvidacija na firmata, po {to sledi nejzino bri{ewe od Centralniot registar.

KAKO ]E SE RAZVIVA SLU^AJOT SO FIRMITE NA PERO NAKOV BB?

AKO OTIDE VO STE^AJ, A1 ]E OSTANE BEZ FREKVENCIJA?! MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

okolku smetkata na A1 ostane blokirana i firmata {to upravuva so televizijata otide vo ste~aj, toa }e zna~i i gubewe na frekvencijata za emituvawe televiziska programa, velat za “Kapital” od Sovetot za radiodifuzija. Otkako sudot odredi zamrznuvawe na smetkite zaradi osiguruvawe na prinosite steknati so vr{ewe krivi~no delo, za koe se tovari sopstvenikot na A1, Velija Ramkovski, mediumot mo`e da ja izgubi licencata za rabota. Spored Zakonot za ste~aj, dokolku smetkata na edna firma ostane blokirana 45 dena, taa gi ispolnuva uslovite za ste~aj. Vo zavisnost od toa kako }e se odviva ste~ajnata postapka, mo`nata varijanta e ste~ajot

ELENA JOVANOVSKA alkanskata mediumska scena e stavena pred seriozni isku{enija. Skandali gi tresat mediumite vo Srbija, Bosna i Hercegovina i Hrvatska so {to na ispit se stavat i novinarskite standardi i statusot na novinarskata profesija. Najaktuelni se slu~uvawata vo Srbija kade novinarskite zdru`enija denovive protestiraa po objavenite informacii deka mediumskite kompanii Pink i Ringier koristat nedozvoleni sredstva za pritisok vrz novinarite. Sopstvenikot na Pink, @eqko Mitrovi}, poradi somnevawe deka nekoj go truel izjavi deka poseduva transkripti na telefonski razgovori od svoite vraboteni i deka poradi niv nekoi }e dobijat otkazi. Podocna doobjasni deka transkriptite ne gi dobil so

Dokolku smetkata na A1 ostane blokirana i firmata {to upravuva so televizijata otide vo ste~aj, toa }e zna~i i gubewe na frekvencijata za emituvawe televiziska programa, velat za “Kapital” od Sovetot za radiodifuzija

da zavr{i so likvidacija na firmata, po {to sledi nejzino bri{ewe od Centralniot registar. "Vakvata opcija stoi vo Zakonot za radiodifuzna dejnost kako edna od osnovite za odzemawe na frekvencijata i licencata. Frekvencijata koja ja poseduvala, vo slu~ajov A1, ne }e mo`e da ja nasledi drugo pravno lice, bidej}i taa e analogna, a Makedonija treba da se digitalizira. Sovetot podocna }e odlu~i dali }e raspi{e oglas za nova nacionalna frekvencija. Jas se nadevam deka ova se, sepak, samo hipoteti~ki muabeti i deka nema da dojde do toa", veli Zoran Stefanovski, pretsedatel na Sovetot za radiodifuzija. Toj dodava deka vo momentov e

s$ u{te rano da se zboruva za vakvi scenarija, bidej}i zasega A1 gi ispolnuva site uslovi za vr{ewe radiodifuzna dejnost spored programskata {ema.

Ekspertite komentiraat deka blokiraweto na smetkata moè dopolnitelno da ja obezvredni firmata. "Dokolku dràvata sakala da si gi ostvari svoite pobaruvawa, moèla preku Upravata za javni prihodi da pobara blokada na smetkata i naplata na {tetata preku ispumpuvawe pari od edna vo druga smetka, na koja }e te~e kamata za da moè da se naplati dolgot. Vo ovoj slu~aj vie na pretpostavena nepostoe~ka suma ja blokirate smetkata {to moè da ja dovede

firmata vo ste~aj i povtorno dràvata da bide gubitnik", velat pravnici za "Kapital". Spored profesorot od Pravnit fakultet, Tito Beli~anec, koga dràvata e o{tetena, kako {to tvrdi javniot obvinitel, Dràvnoto pravobranitelstvo se obra}a do Javnoto obvinitelstvo za da si gi ostvari pobaruvawata. "Koga blokirate, treba da imate definirano pobaruvawe so koe }e nastapite za da moè da go dobiete. Na ovoj na~in A1 svesno }e se dovede do ste~aj, bidej}i se znae deka od koga }e po~ne ste~ajnata postapka pravniot subjekt, vo slu~ajov A1, }e ja zagubi i frekvencijata, kako i site drugi prava", veli Beli~anec. Sudot ja blokira{e smetkata na

A1 televizija za 4,4 milioni evra, a na smetkata imalo samo okolu 160.000 evra. Minatata nedela smetkata be{e blokirana na barawe na javniot obvinitel Gordana Ge{kovska. So blokirani smetki se u{te deset firmi involvirani vo slu~ajot “Pajaìna”. Odlukata po àlbata }e bide soop{tena do krajot na nedelava. Izvr{itelite imaat porazli~no mislewe od pravnicite. "Koga vo ste~ajna postapka dràvata se javuva kako doveritel, po otvoraweto na ste~ajnata postapka prva koja treba da se namiri e dràvata i nejzinite pobaruvawa, pa ponatamu ostanatite doveriteli", veli izvr{itelot Antonio Ko{tanov. Spored nego, slu~ajot na A1 ne

SKANDALI NA BALKANOT

PRISLU[KUVAWA, OTKAZI I POLITI^KI PREVIRAWA GI TRESAT MEDIUMITE Novinarite se na udar, {to od sopstvenicite na mediumite, {to od politi~kite partii i centri na mo}, koi preku niv sakaat da si obezbedat pogolema mo}. prislu{kuvawe, no ostana dilemata koj, zo{to i kako gi kontrolira novinarite. Kompanijata Ringier, pak, vo ~ij sostav se dnevniot vesnik "Blic" i nedelnikot "NIN", vovede funkcija “pomo{nik novinar” so zna~itelno pomala plata. Pretsedatelkata na Zdru`enieto na novinari na Srbija (UNS), Liljana Smajlovi}, veli deka najavuvaweto otkazi zasnovani na

prislu{kuvawe na vrabotenite e mnogu zagri`uva~ki i potseti deka feudalizmot i robovladetelstvoto vo Srbija odamna se zavr{eni. “Neovlastenoto prislu{kuvawe e krivi~no delo za koe sleduva zatvorska kazna. Ne mo`e da se zboruva za sloboda na pe~atot vo uslovi na materijalna beda vo koja rabotat novinarite, no i vo uslovi koga vladee koorupcija”, veli Smajlovi}. Vo Hrvatskata radio-televizija

(HRT), pak, vo noemvri minatata godina otkazi dobija 300 honorarci poradi kratewe na tro{oci. Toa i ne bi bilo tolku ~udno ako samo po dva meseci ne izleze{e oglas deka HRT na odredeno vreme bara pogolem broj novinari, reporteri i urednici. Vo BiH vojnata zavr{i pred 15 godini, no denes prodol`uva so drugi sredstva - mediumite, {to se pod vlijanie na politi~kite partii

i koi ne vodat smetka za eti~kite standardi. Vesnicite "Glas Srpske" i "Nezavisne novine" od Bawa Luka, objavija deka urednikot na emisijata ”60 minuti”, {to se emituva na Federalnata televizija (FTV), Bakir Haxiomerovi}, ja reketiral zagrebskata naftena kompanija INA. Haxiomerovi} go negira{e ova i najavi tu`ba. Novinarot od emisijata “60 minuti” koja se emituva na FTV, Slobodan

no.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

SUDIJKATA NEDELKOVA DOBIVALA SMRTNI ZAKANI?! “Vnimavaj {to pravi{!”, glasela porakata koja pretsedatelot na Krivi~niot sud, Lidija Nedelkova, ja dobila od germanski broj od koj se javilo ma{ko lice. Iako taa ne ka`a dali zakanite se odnesuvale za slu~ajot "Paja`ina", vo minatata nedela re~e deka advokatskiot tim vo ovoj slu~aj vr{el pritisok i pravel spisok za otstrel na sudii.

ZORAN STEFANOVSKI PRETSEDATEL NA SOVETOT ZA RADIODIFUZIJA "Vakvata opcija stoi vo Zakonot za radiodifuzna dejnost kako edna od osnovite za odzemawe na frekvencijata i licencata. Frekvencijata koja ja poseduvala, vo slu~ajov A1, ne }e moè da ja nasledi drugo pravno lice, bidej}i taa e analogna, a Makedonija treba da se digitalizira. Sovetot podocna }e odlu~i dali }e raspi{e oglas za nova nacionalna frekvencija. Jas se nadevam deka ova se, sepak, samo hipoteti~ki muabeti i deka nema da dojde do toa". mora avtomatski da zna~i ste~aj. Moèbi televizijata ima pobaruvawa kon nekoi subjekti i nefakturirani fakturi so koi moè da se dostigne iznosot koj go pobaruva sudot, so {to taa }e moè da prodolì so rabota. “Sepak e prerano za da se komentira kako }e se odviva slu~ajot”, veli Ko{tanov.

Pod lupa e i koncentracijata na mediumite na Velija Ramkovski, poradi toa {to poseduva i televizija i vesnici.

Od Sovetot za radiodifuzija velat deka so istra`nata postapka koja ja vodat nadle`nite organi }e se dokaùva i koncentracijata na mediumite vo sopstvenost na Velija Ramkovski. Ako dosega ne moè{e toa da se dokaè, sega se dadoa mnogu verbalni izjavi. Veruvam deka i istragata }e pokaè deka A1 televizija, [pic, Vreme i Koha e re bile vo racete na eden ~ovek. "Dokolku go pokaè toa istragata, }e imame dovolno dokazi da izlezeme pred sud i da pobarame postapka za otstranuvawe na taa koncentracija. Sepak, osven baraweto za otstranuvawe na mediumska koncentracija, Za-

NINOV: ]E BARAME NAÎN DA FUNKCIONIRAME Direktorot na A1 televizija, Slavko Ninov, vo razgovor za "Kapital" veli funkcioniraat, no so problemi. Toj e samo deset dena na ~elo na mediumot i ve}e se sretnal so inspektori od UJP. "Jas svesno se vovlekov vo ovaa rabota. Slu`bite, pravnata i smetkovodstvenata rabotat non–stop, se javuvaat lu|e koi nudat nekakva pomo{ so cel da pomognat finansiski. Gi barame site mo`ni pravni na~ini za novinarite i vrabotenite da moàt da zemat plata", veli Ninov. Toj tvrdi deka partnerite gi prodolùvaat dogovorite “Jas deneska razgovarav so eden od pogolemite partneri na A1, koj se reklamira na na{ata televizija, i rabotite izgledaat dobro i pokraj toa {to ima ukaùvawa deka nekoj odi kaj na{ite mu{terii i gi ubeduva da ne gi prodolàt dogovorite so nas", veli Ninov. Toj istaknuva deka “A1 i site vraboteni se mikroskopski nabquduvani i poradi toa vnimavame da ne napravime nekakva gre{ka”.

VEQANOVSKI PRAVI POLITI^KI SLUÂJ OD “PAJA@INA” Zakaùvaweto sednica vo Sobranieto na koja pratenicite }e razgovaraat za sostojbite so slobodata na mediumite vo zemjava, so osvrt na slu~uvawata vo A1 i na Pero Nakov bb e pove}e od opasno. Skandalozno e {to pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanovski, zakaà sednica so vakva to~ka na dneven red. Od negoviot kabinet velat deka za sostojbata so mediumite moèlo da se diskutira postojano “od aspekt na unapreduvawe na uslovite i na zakonskata regulativa od oblasta na meduimite”. “Posebniot osvrt na slu~ajot Pero Nakov bb i na A1 televizija e poradi otvorenosta i dilemite koi se pojavija vo javnosta vo vrska so postapuvaweto na nadle`nite institucii, se razbira posebnoto akcentirawe na ovoj slu~aj od opoziciskite partii kako slu~aj so koj se zagrozuva egzistiraweto na ovoj medium i po{iroko demokratijata poradi koj go bojkotiraat Parlamentot”. “Nadle`nost i zada~a na sekoj Parlament e da ja sledi i kontrolira rabotata na izvr{nata vlast, soodvetnoto postapuvawe na nadleèn organ, po~ituvaweto na regulativata i celosnata iplementacija na zakonite od nadle`nite institucii. Vo ovaa smisla, Parlamentot e mesto kade {to site relevantni informacii moè i treba da se sleat i kade {to pred o~ite i sudot na javnosta treba da se vodi argumentirana rasprava za sekoe pra{awe. Koga stanuva zbor za ~uvstvitelni temi, kako {to e slobodata i sostojbata vo mediumite, Parlamentot ima demokratska obvrska da rasprava dokolku ima javni dilemi dali stanuva zbor za potencijalno zagrozuvawe”, velat od kabinetot na Veqanovski. konot ne predviduva nikakva kazna za prekr{itelot", veli Stefanovski. Od Antimonopolskata komisija velat deka s$ u{te nema odluka za mediumska koncentracija na firmite A1, Sinim i Vreme e~, koi potpi{ale Dogovor za osnovawe

zaedni~ka kompanija SIZ, koja }e upravuva so reklamite i parite od niv. Za koncentracijata na televizijata i vesnicite kaj eden sopstvenik velat deka ne e slu~aj {to treba da go raboti Antimonopolskata komisija.

AFERA PINK VO SLOVENIJA Aferata za trueweto na sopstvenikot na TV Pink, @eqko Mitrovi}, pokrena lavina obvinuvawa i otkazi, a na videlina izlegoa i nekoi raboti {to ja zaprepastija javnosta. Eden od obvinetite deka u~estvuval vo trueweto na gazdata, no i deka proneveril mnogu pari e i direktorot na Pink Si vo Slovenija, Jure Zori}. “Za edna godina, kolku {to bev direktor na Pink Si, taa televizija vide samo 80.000 evra, a sega e vo minus od polovina milion. Mitrovi} ima samo dolgovi, nema nikakvi milioni za da moàm jas ili koj bilo drug da gi proneveri”, veli vo svoja odbrana Zori}. Toj dodava deka po edna godina na funkcijata direktor, dobil otkaz po imejl, a deka Mitrovi} mu ostanal dolèn 20.000 evra za plata i 15.000 evra nagrada, za {to i go tuèl. Vaskovi} izjavi deka e soo~en so stra{na propagandna ma{inerija i bil prinuden svoeto semejstvo da go preseli nadvor od BiH. “Kampawata protiv mene i Bakir Haxiomerovi} ja vodi premierot na

“Go tuèv i za kleveta, zatoa {to minatata godina vo Qubqana, na konferencija za novinari, re~e deka sum kriminalec”, veli Zori}. Porane{niot direktor na Pink Si veli deka na 3 januari od ovaa televizija se otpu{teni 100 vraboteni i sega ima samo 25 lu|e, kolku za da se pu{ta programa. “Mitrovi} laè deka vo Pink Si vloìl 20 milioni evra. Za àl, taa televizija e kolateralna {teta na negovite finansiski problemi. Opremata ja prati vo Makedonija, gledanosta e nula zatoa {to nema koj da raboti, nema pari za produkcijata, za lu|eto, a rabotnicite sakaat plata sekoj prvi vo mesecot. Taka ne moè ni vo Srbija, a ne, pak, vo Slovenija. I sega obvinuva za milioni! Pa toj dolgo vreme ne videl milioni!”, tvrdi Zori}.

Republika Srpska, Milorad Dodik, a glaven operativec na toj re`im e @eqko Kopawa. Toj go ubiva sekoj glas koj govori za vistinskata sostojba vo Republika Srpska”, izjavi Vaskovi}.

Spored nego, na politi~kiot vrv vo Republika Srpska mu smeta objavuvaweto argumenti i dokumenti koi potvrduvaat te{ki kriminalni raboti, zloupotreba na javni fondovi i buxet vo ovoj entitet.

TOP 10 MEMOARI NA I LIDERI POLITI^KI

MEKFERSON: "POLITI^KO OBRAZOVANIE: MEMOARITE OD VA[INGTON"

na Mekferson, go opi{uvaat rabo Memoarite teweto vo Kongresot na porane{niot pretsedatel na SAD, Lindon Xonson, kako i site politi~ki ~ekori koi amerikanskata vlast gi prezela vo voeniot period so Vietnam. Vo memoarite e opi{an i na~inot na koj SAD se spravuvala so po~ituvaweto na osnovnite ~ovekovi slobodi i prava vo toa vreme ari Mekferoson, kako politi~ki sovetnik i glaven avtor na govorite na naslednikot na Kenedi, Lindon Xonson, dolgo vreme bil del od zatvoreniot krug na pretsedatelot na SAD. Toa se slu~uvalo vo vremeto koga Kenedi se povlekuval od funkcijata, na krajot na vojnata vo Vietnam, kako i koga privr{uvala erata na prekr{uvawe na osnovnite ~ovekovi prava i slobodi. Mekferson gi objavi memoarite "Politi~ko obrazovanie: memoarite od Va{ington" vo 1972 godina. So niv, na amerikanskata javnost uspea da i ponudi mnogu informacii za vremeto na vladeewe na amerikanskiot pretsedatel, Lindon Xonson. Vo svoite memoari, Mekferson osven {to gi opi{uva site stavovi i odluki na pretsedatelot Xonson i na negovata administracija, toj ja raskaùva i celata privatnost na porane{niot pretsedatel, kako i negovata uloga vo Kongresot, koga bea nerazdelni i vo rabotata, no i vo privatniot ìvot. "Vietnam mi stana mojata vtora misla. ]e pomislam na prijatelite, pa na Vietnam. Go odgleduvam moeto semejstvo i, pak, mi teknuva na Vietnam. Investiram na nekoj Pazar i povtorno pomisluvam na Vietnam. Pi{uvam pismo, gledam televizija, posetuvam nekoj univerzitet, i, pak, pomisluvam na Vietnam. Vietnam mi be{e kako nekoja kiselina koja prodira dlaboko vo sekoj del od mojot ìvot", vaka Mekferson ja objasnuva zna~ajnosta na vojnata vo Vietnam, za vospostavuvaweto na mirot i bezbednosta vo svetot, vo svoite memoari. Spored literaturnata kritika na mese~niot politi~ki magazin, Va{ington Mantli (Washington Montly) od 1990 godina, memoarite ponudile esencijalen pogled na politi~koto osnovawe na Va{ington Di-Si. Toga{niot pretsedatel na SAD, pak, rekol deka deloto na Mekferson ja opi{alo rabotata na amerikanskiot Kongres, kako {to nikoj drug ne ja opi{al. "Moèbi edno od najserioznite pra{awa od site opfateni e pra{aweto dali moè da u~ime od gre{kite zapamteni od na{eto iskustvo. Pominaa re~isi 20 godini od vremeto koga crnite amerikanci po~naa da ìveat na jugot od dràvata, s$ do onoj moment koga SAD ne im odgovori na nivnite barawa vo severnite i zapadnite gradovi", napi{al Mekferson vo "Politi~ko obrazovanie: memoarite od Va{ington". Amerikanskiot narod, kako nacija e imun na nevistini i pretpostavki od istorijata", veli toj. Ekspertite go opi{uvaat "Politi~ko obrazovanie: memoarite od Va{ington" kako fascinantno delo koe mora da se pro~ita. Spored Anatol Brojard, literaturen kriti~ar od dnevniot vesnik "Wujork Tajms", memoarite na Mekferson bile najosveùva~koto delo koe se pojavilo vo amerikanskata

knièvnost. Spored nego, memoarite stanale politi~ka klasika, a denes e osobeno va`na i dopolnitelna literatura na brojni predmeti na univerzitetite vo SAD. "Memoarite se edni od retkite knièvni izdanija koi tolku su{tinski i detalno ja obrabotuvaat rabotata na administracijata na toga{niot pretsedatel Xonson", veli Brojard. Mekferson bil avtor na mnogubrojni tekstovi za nadvore{nata politika na SAD, kako i za nastani i politi~ki problemi so koi se soo~uvala dràvata, a koi bile naj~esto objavuvani od dnevnite vesnici, "Wujork Tajms" i "Va{ington Post". Mekferson bil ~len i na sovetodavnoto telo za izdavawe knigi koi ja obrabotuvaat nadvore{nata politika na SAD, a bil i ~len na komitetot za publikacii od javen interes. Vo 2008 godina toj e odlikuvan so nagrada za ìvotno delo od pravno-politi~kiot magazin, Amerikanski advokat (American Lawyer). Od 1965 do 1969 godina, Mekferson rabotel kako politi~ki sovetnik vo kabinetot na pretsedatelot na SAD, Lindon Xonson, a tri godini bil glaven i odgovoren avtor na site pretsedatelski govori. Po zavr{uvaweto na mandadot na pretsedatelot, toj se vrabotil vo najpoznatata advokatska kancelarija vo Va{ington, Nerner-Lipfer i Berard, koja podocna ja pretvoril vo konsultantska ku}a. Vo 2002 godina, Mekferson uspeal da ja soedini ova kompanijata so DLA Pajper. Ottoga{, toj e glaven konsultant za investitori, nevladini organizacii, vladini tela i individualci za raboti povrzani so dejnosta na Kongresot, izvr{nata vlast kako i so regulatornite dràvni agencii. Spored advokatskata kancelarija Bar, Mekferson e najzna~ajnata "legenda" me|u advokatite, koj uspeal da gi postavi temelite na efektivniot praven sistem vo dràvata, preku sekojdnevnoto promovirawe na vladeeweto na pravoto. Ova e potencirano vo izve{taj Bar Report, objaven vo 1999 godina. prodolùva

Komentari / Analizi

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

DIJALOZI NA ^ETIRI NOZE

EIÂR? ALEKSANDAR JANÊSKI PIGON: Po nekoja slu~ajnost na Internet naletav na Interinstitucionalnata terminolo{ka databaza na Evropskata unija (EU) koja e vo ramkite na Centarot za prevod za telata na EU. Celta na ovaa databaza e da im ovozmoì na telata i agenciite na EU brzo doa|awe do relevantnite termini. Ako se prebara terminot Makedonija pokraj nekolku drugi rezultati se dobiva informacija i za terminot “Fajrom” i pritoa pi{uva: “Interinstitucionalniot vodi~ za stil za sozdavawe tekstovi predupreduva da ne se upotreba kratenkata Fajrom, no Sovetot nema problem vo koristeweto”. JANÊSKI: Preporakata do Evropskite institucii povrzano so koristeweto na kratenkata e jasna, za mene e interesno, za{to Sovetot na EU ne se pridrùva do preporakite na vodi~ot. Spored toa {to moè da se pro~ita vodi~ot zadolìtelno treba da se po~ituva od site lica vklu~eni vo sozdavawe na sekakov vid tekstovi (pe~ateni ili elektronski), koi proizleguvaat od instituciite na EU. Vo toj vodi~ i za kratkoto i za oficijanoto ime na Republika Makedonija se koristi privremenoto ime pod koe{to sme primeni vo Obedinetite nacii. PIGON: Ba{ za toa sakav da te pra{am.

Go gledav Generalniot sekretar na Obedinetite nacii, Ban Ki Mun, na svojata prva pres-konferencija vo Novata 2011 godina. Pokraj toa {to im ja ~estita novata godina na akreditiranite novinari, toj po kratkiot voved za sostojbite vo svetot vo 2010 godina odgovara{e i na novinarski pra{awa. Pred samiot kraj na presot toj napravi edna, ne znam, namerna ili nenamerna gre{ka. Odgovaraj}i na pra{awe povrzano so pismo koe bilo isprateno do nego od strana na gr~kiot minister za nadvore{ni raboti vo koe se baralo toj da napravi ne{to vo odnos na “porane{nata Jugoslovenska Republika Makedonija” koja ne gi po~ituvala prethodnite dogovori koristej}i simboli {to i pripa|ale na Helenskata Republika itn... JANÊSKI: I makedonskite mediumi ja prenesoa vesta za pra{aweto i odgovorot. Ubavo od Generalniot sekretar {to znae{e deka medijator vo razgovorite me|u Republika Grcija i Republika Makedonija e Metju Nimic i {to znae{e deka }e ima sredba na 9 fevruari me|u dvete strani vo Wujork, no vo svojot odgovor toj zgre{i edna mnogu va`na rabota. Taa gre{ka moè da bide razbrana kako poddr{ka za Grcija, odnosno zastapuvawe na nejzinite stavovi vo razgovorite. Pri {to kaà: “Mi be{e zadovolstvo da gi gledam momentite sozdadeni od minatogodi{nite direktni razgovori me|u dvajcata premieri na Grcija i Fajrom”. Generalniot sekretar kaà Fajrom. PIGON: Prebarav niz K

go prenesuvaat odgovorot na pra{aweto povrzano so Makedonija. Taka, vo transkriptot objaven od strana na Oddelot za informacii za javnost gre{kata na Generalniot sekretar e korigirana. O~igledno ovaa slu`ba vnimava i gi po~ituva aktite na ON. Za razlika od Oddelot, na transkriptot od istata pres-konferencija objaven od strana na kancelarijata na portparolot na Generalniot sekretar stoi tokmu kako {to be{e kaàno, Fajrom. Ne mi se veruva. Kade bile pravnicite na ON? JANÊSKI: Sten, transkriptite moè da bidat kakvi sakaat. Edno jasno moè da se vidi i slu{ne od videosnimkata, a toa e kako Generalniot sekretar na ON ja narekuva Republika Makedonija. Me zainteresira i proveriv na oficijalnata internet-stranica na ON za “Specijalni i li~ni pretstavnici i pratenici na Generalniot sekretar” kakva e titulata {to ja nosi Metju Nimic. I se {okirav: “Specijalen pratenik na Generalniot sekretar za razgovorite Grcija-Fajrom”. Ne mi e jasno kako e mo`no vakvo ne{to? PIGON: Kako i da e UNTERM koristi razli~no oficijalno ime za titulata na Metju Nimic. Ako sakaat da koristat kratenki zo{to ne se odnesuvaat taka i kon Grcija, pa taka da koristat Ei~ar (HR) {to e angliska kratenka za Helenska Republika koe e oficijalno formalno ime na Grcija vo ON? Se pra{uvam jas zo{to na primer ne zgre{i Generalniot sekretar na

TERM (Multijazi~nata terminolo{ka databaza na ON), koja se gri`i ON da koristi standardi termini, nikade ne spomenuva kakva bilo kratenka koja bi trebalo da se koristi vo zamena za Republika Makedonija. PIGON: Koga ja gledav izjavata na Generalniot sekretar si rekov ako ve}e zgre{il, zo{to ne zgre{i pa da re~e: Republika Makedonija. Ili mo`ebi tolku mnogu pati gr~kiot minister za nadvore{ni raboti vo svoeto pisma ja napi{al ~udnata kratenka pa go zbunil i Generalniot sekretar? Prebaruvav niz internetstranicata na ON sakav da gi najdam transkriptite od pres-konferencijata. I {to najdov. Dva oddeli koi spa|aat vo Sekretarijatot so koj rakovodi g-dinot Ban Ki Mun razli~no ja prenesuvaat pres-konferencijata, odnosno razli~no

oficijalnata lista so ~lenki na Obedineti nacii (ON), no takva dràva ne postoi vo svetot. Mora lo{o da go izbrifirale negovite sovetnicite? Ne se razbrale dobro moèbi. Znam deka Grcija saka da ja narekuva Republika Makedonija so kratko ime, no kako moè{e Generalniot sekretar da ja upotreba taa ~udna kratenka za Republika Makedonija? Kako moè da kaè takvo ne{to taka javno? Toj ne treba da zaboravi deka kako i drugite dràvi i Republika Makedonija dava pari od svojot buxet za negovata plata. JANÊSKI: O~igledno novinarot koj go postavi pra{aweto znae{e pove}e od nego pod koe privremeno ime Republika Makedonija e primena vo svetskata familija. [to e u{te pointeresno nitu UN-

STANISLAV PIGON pres-konferencijata i ne re~e{e Ei~ar za Grcija, zatoa {to novinarot pra{a za problem {to go imala Helenskata Republika. Si vikam ako Generalniot sekretar nesakal da odzema vreme i da gi upotrebuva oficijalnite formalni imiwa pod koe se primeni dràvite vo Obedineti nacii. No, vo toj slu~aj treba{e za Grcija da re~e Ei~ar. JANÊSKI: Jas }e bev najsre}en dokolku Generalniot sekretar za imeto na mojata dràva upotrebe{e Republika Makedonija. Mnogu bi bile posre}ni, isto taka, i site Makedonci kade i da se, a i site 131 dràvi od svetot {to ne priznaa pod ustavno ime. Me ~udi samo {to i samite lu|e i tela na ON gi prekr{uvaat sopstvenite pravila za koristewe na termini. O~igledno Grcija na sekoj na~in saka vo svetot za imeto na Republika Makedonija da nametne kratenka koja sama si ja izmislila. Vlezena e vo nekoj film vo koj saka da bide kum. PIGON: Taka e. Kakva li ostra reakcija }e ima{e od gr~ka strana dokolku Generalniot sekretar be{e dvoen kum, pa i za Grcija kaè{e kratko ime Ei~ar?

UTRE SPECIJALEN PRILOG

BIZNIS KONSALTING MAKEDONSKITE KONSULTANTI ZA SU[TINATA NA INOVATIVNOSTA KAKO NOV KONCEPT VO DELOVNOTO RAZMISLUVAWE I DELUVAWE KAKO EFIKASNO DA GO INTEGRIRATE MARKETINGOT I SOCIJALNITE MEDIUMI VO RABOTEWETO VO NASOKA NA ZGOLEMENA PRODA@BA I POGOLEMA PREPOZNATLIVOST NA VA[ATA KOMPANIJA? KOLKU ^INI IMPLEMENATCIJATA NA ODREDEN STANDARD? JAVNO - PRIVATNO PARTNERSTVO POTENCIJALI, MO@NOSTI ZA KOMPANIITE, ZAKONSKA RAMKA, SOVETI ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BIZNIS KONSALTING KOJ KE IZLEZE NA 4 FEVRUARI 2011 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

PO GOLEMIOT RAST NA NENAPLATLIVI GRA\ANSKI KREDITI

HRVATSKA VOVEDUVA LIÊN BANKROT Ako dol`nikot i doveritelot ne uspeat da se dogovorat za razdolùvawe, na gra|aninot mu se raspi{uva bankrot, a negoviot celokupen imot go zaplenuva ste~aen upravnik otvora nova smetka preku koja se vr{at site pla}awa. Vo ovoj period dol`nikot ne smee povtorno da se zadolùva. Sudot po pet godini moè, no ne mora na dol`nikot da mu go otpi{e preostanatiot dolg. Hrvatskata vlada s$ u{te ne go objavi predlog-zakonot. Se pretpostavuva deka uslovite nema da se razlikuvaat od svetskata praksa. Dol`nicite i doveritelite prvo bi se sretnale na pomiruvawe. "Preku li~niot bankrot }e im se ovozmoì na gra|anite da gi reprogramiraat svoite dolgovi. Na toj na~in bi se rasteretile pretrpanite sudovi, bi imalo pomalku sudski postapki. Na gra|anite }e im se dade mo`nost za nov po~etok, veli hrvatskiot minister za pravda, Draèn Bo{wakovi}. HRVATITE "OBO@AVAAT" KREDITI S$ pove}e gra|ani vo Hrvatska kreditno se zadolùvaat. Raste brojot i na tie koi ne moàt da si gi servisiraat obvrskite. Spored Dràvniot zavod za statistika, pobaruvawata na bankite od gra|anite za pet godini porasnale za 230%. Spored nekoi procenki, na okolu 40.000 Hrvati im se zakanuva li~en ste~aj, {to zna~i deka mnogu lesno moè da ostanat bez stanovi i imot. Ekonomskite eksperti tvrdat deka lu|eto vsu{nost ne razbiraat {to zna~i li~en bankrot ili ste~aj. Dokolku

ELENA JOVANOVSKA rvatska }e vovede li~en bankrot, so koj }e ovozmoì ste~ajna postapka i nad imotite na fizi~kite licae. Pokraj gra|anite, koi sami }e moàt da pokrenat ste~ajna postapka nad svojot imot, toa }e moàt da go storat i nivnite doveriteli. Konceptot li~en bankrot funkcionira taka {to zadolèniot gra|anin treba da mu predade s$ {to poseduva na ste~ajniot upravnik. So toa se otpi{uvaat negovite dolgovi. Po pravilo, zaostanatite dolgovi se od potro{uva~ki krediti, plate`ni karti~ki, gotovinski krediti i sli~no. Postapkata se odviva vo tri fazi. Vo prvata doveritelot go zaplenuva imotot na dol`nikot, a ako ne uspee vo toa se odreduva rok od dve do pet godini vo koj dol`nikot mora da bide pod staratelstvo na ste~aen upravnik. Ste~ajniot upravuva so negoviot imot i prihodi za da moè da go vrati stariot dolg, no i za da se za~uva dostoinstvoto na dol`nikot. Vo toj period dol`nikot ostanuva bez imot, koj vleguva vo ste~ajna masa i zavr{uva na rasproda`ba. Dol`nikot moè da ostane bez stan i avtomobil. Mu se blokiraat site smetki i karti~ki, a ste~ajniot mu

go proglasat, a ne moàt da gi vratat reprogramiranite dolgovi, na kraj moàt da ostanat bez kompletniot imot. “Toa e zakon za razvieni zemji vo koi liceto se nao|a vo problemi poradi svoi finansiski gre{ki, poradi pogre{ni investicii, pa dobiva odredeno vreme od pet ili sedum godini da gi vrati dolgovite. Dokolku ne uspee, mu se odzema celiot imot. No, toa {to e mnogu va`no e deka vo tie zemji mnogu polesno se nao|a rabota otkolku vo Hrvatska”, velat ekspertite. VO SLOVENIJA 1.400 LI^NI BANKROTI Duri 1.400 Slovenci za dve godini proglasija li~en bankrot i so pomo{ na dràvata se obidoa da se dogovorat so doveritelite. Ministerstvoto za pravosudstvo na Slovenija naveduva deka dosega uspe{no se re{eni 124 ste~ai. Slovene~kata agencija za javno-pravni evidencii sekoj den na svojata internet-stranica gi objavuva site detali povrzani so li~niot bankrot, od imiwata na dol`nicite do site proceduralni postapki. Sojuzot na potro{uva~i na Slovenija objavi vodi~ za li~en bankrot, vo koj gi predupreduva prezadolènite gra|ani na pravata i obvrskite. Od vodi~ot moè da se doznae deka ste~ajnata postapka ~ini okolu 2.000 evra, deka celokupniot imot O

na dol`nikot vleguva vo ste~ajnata masa, kako i deka za vreme na procesot na finansisko izlekuvawe ne moè da otvora novi smetki. “I va{ata ku}a ili stan e del od ste~ajnata masa. Vo rok od tri meseci treba da se iselite i da iznajmite stan, vo {to }e vi pomogne socijalnata slu`ba”, predupreduvaat vo bro{urata. Od Sojuzot na potro{uva~i na Slovenija velat deka poradi krizata raste brojot na lica koi proglasile li~en bankrot. “Vo pove}eto slu~ai bankrotot go pokrenuva samiot dol`nik, zatoa {to toa mu e edinstvena {ansa po nekolku godini da moè da po~ne normalno da ìvee”, informira Sojuzot na potro{uva~i. Vo Slovenija, golemiot K

RABOTI [TO NE MO@AT DA SE ODZEMAT PRI BANKROT

Obleka, obuvki i drugi predmeti za li~na upotreba Hrana i ogrev za potrebite na dol`nikot i ~lenovite na negovoto semejstvo za tri meseci Gotovi pari na dol`nik koj ima postojani mese~ni primawa do mese~niot iznos {to po zakon e isklu~en od izvr{uvawe Ordeni, medali, voeni spomenici i drugi odlikuvawa i priznanija, li~ni pisma, rakopisi, semejni fotografii Pomagala koi na hendikepiranite lica so telesni nedostatoci im se neophodni za izvr{uvawe na `ivotni funkcii

broj li~ni ste~ai e rezultat na prezadol`enosta na gra|anite, naj~esto kon bankite, osiguratelnite kompanii, komunalnite pretprijatija i elektrostopanstvoto, C

avtoku}ite i kon mobilnite operatori. Visinata na dolgot na bankrotiranite lica se dvi`i od nekolku iljadi do nekolku stotici iljadi evra. O

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

LA[KO PRODAVA 23% OD MERKATOR adzorniot odbor na slovene~ka Pivovarna La{ko (PL), i odobri na upravata da sprovede javen tender za proda`ba na 23,34% od sopstveni~kiot udel vo slovene~ki Merkator. Toa e del od planot na prezadol`enata Pivovarna La{ko za proda`ba na investiciite vo trgovskiot lanec Merkator, dnevniot vesnik Delo

AVSTRISKI NOVINARI SO NOVI DOKAZI PROTIV SANADER ZA HIPO?

i fabrikata za sokovi Fruktal. Dokolku gi prodade ovie investicii, finansiskiot dolg na Grupata PL kon krajot na ovaa godina }e iznesuva 160 milioni evra. Za stoprocentniot sopstveni~ki udel vo Delo, kompanijata objavi javen konkurs za sobirawe na neobvrzuva~ki ponudi vo noemvri minatata godina.

ovinarite na avstriskoto Radio Osterajh 1 tvrdat deka Dr`avnoto obvinitelstvo vo Klagenfurt poseduva dokazi deka porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader primal uplati od Hipo banka, prenesuva portalot Indeks. Navodno, ima dokazi deka vo devedesetite,

kako zamenik minister za nadvore{ni raboti, Sanader baral i dobival provizii od menaxerite na Hipo banka vo zamena za posreduvawe pri dodeluvawe krediti na ministerstvoto. Ako ovie informacii se poka`at kako vistiniti, toga{ Sanader osven za perewe pari, }e bide procesuiran i poradi la`no

svedo~ewe. Na po~etokot na svedo~eweto na 22 dekemvri minatata godina, Sanader be{e predupreden deka za davawe la`en iskaz mo`e da dobie od polovina do tri godini zatvor. No, kako {to e ve}e poznato, toj otfrli bilo kakva povrzanost so ovaa banka i so nejzinite ~elni lu|e.

TURISTI^KI DESTINACII ZA 2011 GODINA

TURCIJA KAKO ZAMENA ZA EGIPET I TUNIS Od krizata vo Severna Afrika, najgolema turisti~ka korist bi mo`ela da ima Turcija. Grcija o~ekuva da gi vrati izgubenite turisti, a na Hrvatska & nedostasuvaat hotelski kapaciteti za da gi smesti ovie gosti.

kani za turisti~kiot sektor vo edna zemja. Marketing-direktorot na turisti~kata agencija Hej travel trends, Tun~ Goz, o~ekuva politi~kite previrawa vo Tunis da go zgolemat brojot na posetiteli od Evropa vo Turcija. â&#x20AC;&#x153;Koga na ova }e se dodade i taka golemata pobaruva~ka od srednoisto~niot pazar, doma{nite turisti letovo ne }e mo`at da najdat slobodna soba vo turskite hoteli", izjavi Goz.

VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

oliti~kite krizi i gra|anskite nemiri vo mediteranskite zemji Tunis i Egipet, se o~ekuva da predizvikaat prenaso~uvawe na golem del od evropskite turisti za letnite odmori kon Turcija, poradi sli~nite ceni na aran`manite, pi{uva britanski "Ekonomist". Iako turisti~kite agenti ne sakaat da bidat pesimisti, s$ pojasno stanuva deka eskalacijata na neredite zna~itelno }e se odrazi vrz godina{nata turisti~ka sezona. Faktot {to protestite dosega ne gi opfatija turisti~kite centri na ovie zemji nema da im pomogne mnogu vo steknuvaweto doverba kaj turistite za nivnata bezbednost. Koga }e se zeme predvid deka stanuva zbor za top-turisti~ki destinacii na Evropjanite jasno e deka mo`e da se o~ekuvaat prenaso~uvawa vo celata mediteranska zona. Ako situacijata vo cela Severna Afrika zna~itelno ne se stabilizira naskoro, milioni turisti koi godi{no gi posetuvaat brojnite tuniski i egipetski resorti i kulturni destinacii, }e pobaraat zamena vo sosedstvoto. Kvalitetot na uslugite i cenata }e bidat najva`niot

Poradi politi~kata nestabilnost vo Tunis i Egipet, koi se najgolemite turisti~ki konkurenti na Turcija, francuskite, angliskite i germanskite turisti }e se prenaso~at kon ju`niot turski breg.

TELEGRAF: CRNA GORA TOP-DESTINACIJA ZA 2011 GODINA rna Gora se najde na listata na top~etiri destinacii za ovaa godina, spored ugledniot britanski magazin "Telegraf". Novinarkata Fran~eska Suz napravila izbor na najdobri mesta za patuvawe, me|u koi se i Tasmanija, Urugvaj i Tanzanija. â&#x20AC;&#x153;Turisti~kata infrastruktura vo Crna Gora

kriterium za odbirawe nova destinacija, no ne i dostapnosta, bidej}i stanuva zbor za turisti koi patuvaat so avion. Osobeno Tunis e najevtina destinacija na Mediteranot i zatoa ja odbiraat golem

slabo se razviva, no dolgoo~ekuvanoto otvorawe na resortot Aman Sveti Stefan vo april bi mo`elo da ja promeni situacijataâ&#x20AC;?, napi{a Fran~eska. Sveti Stefan se opi{uva kako srednovekoven ostrov na koj se razvival ribolovot i koj so kopnoto e povrzan so tesnec. Crna Gora e opi{ana kako zemja so broj turisti. Egipet, isto taka, nema visoki ceni za aran`manite, a dvete destinacii mo`e da se pofalat so dobro razviena gastronomija, kulturen turizam i ogromni hotelski resorti so all inclusive (s$

planini, ezera i kawoni. Lonli planet, najgolem izdava~ na turisti~ki knigi za celiot svet, neodamna ja pretstavi svojata toplista na zemji za 2011 godina, vo koja Albanija e na prvoto, a Bugarija na pettoto mesto. Za Albanija velat deka e novata mediteranska qubov so azurni pla`i, odli~na kujna i no}en `ivot, golemo kulvklu~eno) vo uslugata. TURSKIOT TURIZAM SO NAJGOLEMA KORIST!? Site uslugi koi gi nudat Egipet i Tunis gi zadovoluva i Turcija i zatoa se procenuva deka najgolem

turno nasledstvo i bezbroj mo`nosti za staromodni neplanirani ekskurzii. Vo Bugarija najmnogu pofalbi se napi{ani za golemite gradovi, crnomorskite odmorali{ta i skija~kite centri. Drugite osum zemji na listata na Lonli planet se Brazil, Kape Verde, Panama, Vanuatu, Italija, Tanzanija, Sirija i Japonija. broj od turistite ovaa godina }e ja posetat Turcija. Pretsedatelot na biznissovetot za turizam vo evropskiot del na Turcija, Hirejin Baraner, izjavi deka gra|anskata vojna i terorot se najgolemite za-

DEL OD KOLAÔT I ZA GRCIJA?! Ako izraboti dobar marketing, del od kola~ot bi moèla da zeme i Grcija koja poradi protestite koi i se slu~uvaa na zemjata minatata godina izgubi golem broj od svoite gosti. Nemirite vo Egipet neo~ekuvano gi zgolemija zimskite poseti na Grcija, bidej}i del od patnicite ja iskoristuvaat ponudata na aviokompaniite, koja im ovozmoùva da gi promenat letovite za da go izbegnat Egipet denovive. Hrvatska ne moè da o~ekuva gosti koi baraat zamena za severot na Afrika, bidej}i turisti~kiot proizvod po svojata sodrìna ne e soodvetna zamena za toa {to go nudat Tunis i Egipet. Hrvatska nema all inclusive hoteli, & nedostasuvaat hotelski kapaciteti, a ima i previsoki ceni za ovie gosti.

Svet / Biznis / Politika

18 NEO^EKUVAN RAST NA POTRO[UVA^KATA VO SAD i~nata potro{uva~ka vo SAD, vo dekemvri, minatata godina se zgolemi mnogu pove}e od prognozite na analiti~arite, {to pretstavuva kontinuiran rast, ve}e {est meseci. Potro{uva~kata na Amerikancite se zgolemi za 0,7%, sporedeno so noemvri, koga istata porasnala za samo 0,3%, potvrduvaat od amerikanskoto Ministerstvo za trgovija.

Osven zgolemuvaweto na potro{uva~kata, vo dekemvri vo SAD se zgolemija i platite za 0,4%. Edinstveno, {tedeweto trpi ogromni padovi, ve}e nekolku meseci. Od 634,4 milijardi dolari koi Amerikancite gi za{tedija vo oktomvri, minatata godina, vo noemvri {tedeweto opadna na 614,4 milijardi dolari, za vo dekemvri da se namali za dopolnitelni 0,4%. Spored analizata na Roj-

ters, ekspertite prognoziraat deka potro{uva~kata na Amerikancite }e se zgolemi za 0,5% vo poslednoto trimese~je od minatata godina. Ovaa granka, pridonesuva so 70% vo sevkupnata amerikanska ekonomija. Spored kvartalniot izve{taj, za ~etvrtoto trimese~je od 2010 godina, potro{uva~kata na amerikancite uspeala da se zgolemi za 4,4%.

ECB PAUZIRA[E SO OTKUPOT NA DR@AVNI OBVRZNICI

vropskata centralna banka (ECB), za prvpat od oktomvri 2010 godina, minatata nedela go stopira{e otkupot na dr`avni obvrznici od zemjite-~lenki na evrozonata. Ova se dol`i na momentalnata stabilizacija na krizata, {to ostavi prostor, ECB da se prenaso~i kon regulirawe na nivoto na inflacijata vo Unijata. Stanuva zbor za programata za otkup na obvrznici koja ECB ja vovede minatata go-

BP GI PRODAVA RAFINERIITE VO SAD

Naftenata kompanija Briti{ petroleum bara na~in kako da zastane na noze po zagubata od 4,9 milijardi dolari vo 2010 godina predizvikana od tro{ocite za sanirawe na naftenata katastrofa vo SAD. celeska@kapital.com.mk

o najgolemata zaguba napravena vo poslednite pet godini, naftenata kompanija Briti{ petroleum (BP) bara na~ini kako povtorno da zastane na noze. Zagubata od 4,9 milijardi dolari vo 2010 godina se slu~i najmnogu poradi tro{ocite za sanirawe na posledicite predizvikani od najgolemata naftena katastrofa na isto~niot breg na SAD. Za povtorno da ja “napolni” svojata smetka, Briti{ petroleum odlu~i da prodade dve od pette rafinerii na amerikansko tlo. No, tuka ne zastanuvaat peripetiite za eden od najgolemite nafteni giganti. Obidite na BP da gi zaboravi problemite vo SAD naidoa na pre~ki koga sudot od London go stopira{e planiraniot dogovor so ruskata kompanija Rosneft za istra`uvawe na arkti~kiot pojas baraj}i novi izvori na “crno zlato”. BP treba{e da & prodade na ruskata dr`avna naftena kompanija 5% od svoite akcii vo vrednost od 7,9 milijardi dolari. Najzna~ajnata promena vo strategijata na britanskiot gigant se slu~i so najavata deka }e dezinvestiraat polovina od nivnite amerikanski kapaciteti za rafinirawe. BP soop{ti deka }e bara kupuva~i za rafineriite vo Teksas Siti i Karson, Kalifornija i za biznisot so marketing na gorivo vo Ju`na

PAD NA PROIZVODSTVOTO VO 2011 GODINA ako BP tvrdi deka zazdravuva, faktite i momenI talnata sostojba pokaùvaat deka mo`nostite za rast ostanuvaat matni. Cenata na akciite na BP s$ u{te e za 25% poniska od nejzinata vrednost vo april minatata godina. BP vo izminatite godini premnogu se fokusira{e na naftenoto pole vo Meksikanskiot zaliv, kade {to napravi brojni otkritija. No, minatogodi{noto izlevawe ja zatemni idninata na industrijata vo ovoj region. Iako moratoriumot za eksploatacija na nafta be{e ukinat vo oktomvri, administracijata na Barak Obama ne brza da izdade dozvoli za novi podvodni bunari, prinuduvaj}i gi kompaniite da odlagaat proekti vredni milijadri dolari. BP izjavi i deka zna~ajnata neizvesnost }e vlijae na nivnata rabota vo Meksikanskiot zaliv, {to e edna od pri~inite poradi koja o~ekuvaat pad na proizvodstvoto vo 2011 godina. Kalifornija, Arizona i Nevada. Rafinerijata vo Karson snabduva edna ~etvrtina od pobaruva~kata na benzin vo Los Anxeles. BP }e gi zadrì ostanatite rafinerii vo êri Point, Va{ington, Vajting, Indijana i Toledo, Ohajo. Proda`bata na Teksas

Siti }e go odbele`i krajot na edna era za BP, so {to zna~itelno }e se namali nejzinoto vlijanie vo SAD. Rafinerijata, koja BP ja kupi so prezemawe na Amoko vo 1998 godina, proizveduva 3% od vkupnoto koli~estvo na benzin vo SAD.

SE PRDAVA “CRNATA OVCA” NA BP So proda`bata na rafineriite BP planira da ja pokrie dupkata vo svojot buxet, dodavaj}i ~etiri milijardi dolari, cena koja se pretpostavuva deka kompanijata }e ja dobie od proda`bata. Pretstojnata proda`ba na rafineriite poka`uva do kade izlevaweto na naftata vo Dipvoter horizont ja prisili BP odnovo vnimatelno da ja razraboti strategijata. Ednata od rafineriite Teksas Siti, treta najgolema refinerija vo SAD, e zna~aen del za profitot na britanskiot naften magnat. No, po incidentot vo 2005 godina, koj nastana so eksplozija vo rafinerijata, pri {to zaginaa 15 rabotnici, se naru{i ne samo imixot na BP, tuku ovoj skandal stana simbol za problemati~niot odnos na kompanijata so amerikanskite regulatori. Ovie problemi povtorno isplivaa na povr{inata koga BP vo vtornikot soop{ti deka amerikanskata Sojuzna komisija za regulacija na energijata i Komisijata za trgovija so surovini ja ispituvaat trgovijata na BP so priroden gas od 2008 godina, pod somne` deka kompanijata manipulirala so cenata na gasot. Potparolot na kompanijata otfrli kakvi bilo obvinuvawa i ka`a deka sorabotuva so ispituva~ite. “Teksas Siti e kako crna ovca za BP”, veli Fedel Gajkt, analiti~ar vo kompanijata Openhaimer.

“Nitu poddr{kata od SAD nema da ja spasi Vladata na egipetskiot pretsedatel. Sudbinata na Hosni Mubarak e re{ena. Narodniot bunt vo Egipet e mnogu golem i nema da dozvoli zadrùvawe na rerìmot, a so toa Izrael nema da moè da smeta na Egipet, kako glaven sojuznik na Bliskiot Istok.” FIDEL KASTRO

pretsedatel na Kuba

“Najiskreno izjavuvam, nezavisno od momentalnata situacija, deka ne ni planirav da se kandidiram za nov pretsedatelski mandat. Minav dovolno godini od mojot `ivot vo slu`ba na Egipet i na negoviot narod. Moj prv prioritet e da go povratam mirot i stabilnosta vo zemjata.” HOSNI MUBARAK

pretsedatel na Egipet

“Dijalogot i kompromisot se del od na{ite demokratski vizii. No, nie }e prodol`ime so na{ata opoziciska misija, so mirni protesti. Gra|anite se povikani na protesti na ~etvrti fevruari za da protestiraat protiv korumpiranata Vlada.” EDI RAMA

lider na opoziciskite socijalisti vo Albanija

PAZAROT ZA MOBILNI APLIKACII SO DESET PATI POGOLEMA VREDNOST DO 2014

AKVIZICIITE I GO PREPOLOVIJA PROFITOT NA DOJ^E BANK

rednosta na svetskiot pazar na aplikacii za mobilni telefoni, koi se kupuvaat na Internet, do 2014 godina, }e dostigne 58 milijardi dolari, {to }e se dol`i na zgolemenata proda`ba na tablet-kompjuterite kako Ajpadot na Epl, se veli vo istra`uvaweto na konsultantskata grupa, Gartner. Spored ovie procenki, toa zna~i ogromno zgolemu-

vawe na vrednosta na ovoj pazar, koja vo minatata godina, edvaj dostigna 5,2 milijardi dolari. Spored analizata na Gartner, ovaa godina brojot na prodadeni aplikacii za mobilni telefoni }e se zgolemi na 17,7 milijardi, sporedeno so 8,2 milijardi aplikacii koi se prodadoa vo 2010 godina. Od Gartner predviduvaat deka brojot na prodadeni aplikacii preku Inter-

net, vo periodot od 2008 godina, do 2014 godina, }e dostigne okolu 185 milijardi aplikacii. Prose~niot broj prodadeni aplikacii za mobilni telefoni }e stagnira vo idnina, poradi se pogolemata pobaruva~ka na aplikacii za multimedijalnite tablet-kompjuteri, koi od Gartner o~ekuvaat da stanat glavniot "motor" na ovaa industrija do 2014 godina.

vo poslednite dve godini. Ovaa stapka e mnogu povisoka od prognoziranata stapka na inflacija od EC, koja treba{e da bide 2% ili pomalku. Sepak, kako se zgolemuvaat cenite na proizvodite, uslugite i surovinite vo Evropa, @an Klod Tri{e, pretsedatelot na Centralnata banka predupredi deka }e prezeme radikalni merki za za{tita na nivoto na inflacijata, koe saka da go namali na eden procent.

DVA, TRI ZBORA

ZA POVTORNO DA “ZASTANE NA NOZE”

VASE CELESKA

dina, so cel da ja pomogne stabilizacijata na finansiskata kriza vo regionot. Vo vtorata polovina od minatata godina, nedelniot otkup na obvrznici, dostigna tri milijardi dolari, se veli vo soop{tenieto na ECB. Spored najnovite podatoci na Eurostat, agencijata za statisti~ki podatoci na Evropskata unija (EU), godi{nata stapka na inflacija vo evrozonata vo januari dostigna 2,4%, {to e najvisokoto nivo

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

oj~e Bank, najgolemata germanska banka, objavi deka ostvari pad na profitot vo ~etvrtiot kvartal od 2010 godina, za 54%. Ova se dol`i na zgolemenite tro{oci za prezemaweto na po{tenskata banka Doj~epost i Openheim Grup. So ova, neto-dobivkata na bankata vo poslednoto trimese~je lani, se namali na okolu 600 milioni evra sporedeno so 1,3 milijardi evra, koi bankata gi ostvari

vo istitot period vo 2009 godina. Dobivkata koja ja ostvari bankata e mnogu pomala i od prognoziranata dobivka na analiti~arite, koja iznesuva{e 785 milioni evra. Xozef Akerman, izvr{niot direktor na Doj~e Bank, minatata godina odlu~i da gi prezeme po{tenskata banka Doj~epost i Openheim bank, koi bea fokusirani samo na privatno bankarstvo i upra-

vuvawe so privatni imoti. Ova be{e napraveno so cel da se namali zavisnosta od investicisko bankarstvo na mati~nite banki. Vedna{ po objavuvaweto na rezultatite, akciite na bankata na Frankfurtskata berza opadnaa za 0,3% i dostignaa vrednost od 43,29 evra. Od Blumberg istaknuvaat deka samo vo januari godinava, akciite na Doj~e Bank, na ovaa berza se zgolemile za 11%.

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Svet / Biznis / Politika

SVET

0-24

...POLICISKI [TIT!

...NOVA POPLAVA?!

...KULMINACIJA

Gr~kata policija se brani od demonstrantite

Malezija “pod voda”

Egip}anite vo bitka za Tahrir

olicajcite od specijalnata slu`ba na Grcija, cel den stoea pred parlamentot vo Atina, za da se odbranat od 600 demonstranti od unijata transporteri, koi go predizvikaa najnoviot od serijata {trajkovi vo Atina.

oradi do`dot koj ve}e nekolku dena neprekinato pa|a vo Malezija, desetici iljadi Malezijci se prinudeni da gi napu{tat svoite domovi. Ostaveni se ilijadnici lu|e na ulica, a ve}e trojca se proglaseni za is~eznati.

a devettiot den od nemirite vo Egipet, na plo{tadot N Tahirir (Sloboda) vo Kairo, nastana najgolemiot sudir dosega pome|u anti-vladinite (gore) i pro-vladinite (dolu)

demonstranti.

NEMIRITE VO EGIPET SO NOVA ZAKANA

AKO SE ZATVORI SUECKIOT KANAL, ]E SE BLOKIRA SVETSKATA TRGOVIJA! Dokolku vlasta vo Egipet go zatvori Sueckiot kanal, svetskata trgovija }e pretrpi ogromni {teti. Dopolnitelni dve nedeli }e bidat potrebni za transportot od Azija kon Evropa, a moè da poskapi i naftata BORO MIRÊSKI ajavite deka egipetskata Vlada moè da go zatvori Sueckiot kanal, koj go povrzuva Mediteranskoto so Crvenoto More, se zakana za svetskata trgovija. Ova bi zna~elo zgasnuvawe na najgolemiot svetski strate{ki pravec, so {to }e se zamrzne vodeniot transport od Azija kon Evropa, koj spored analizite, pridonesuva so 7% do 9% vo svetskata trgovija. Na ovaa i na drugite avtoritarni merki na pretsedatelot Hosni Mubarak, so koi se vlo{uva politi~kata i biznis-klimata na Bliskiot Istok, pa i vo svetot, odgovorija pred s$ Egip}anite. Pove}e od eden milion gra|ani gi preplavija ulicite na Kairo. Nitu amerikanskata Vlada ne ostana imuna na potencijalnoto zatvorawe na najva`niot voden kanal. "SAD }e prezemat soodvetni ekonomski, diplomatski i voeni merki dokolku Vladata na Egipet go zatvori Sueckiot kanal", re~e Xejms Matis, komandant na Centralnata voena komanda na SAD. Najgolem protivnik na

mo`nata odluka na egipetskata Vlada e Turcija. Spored Zual Mansfild, pretsedatel na tursko-egipetskiot biznis-sovet, zatvoraweto na Sueckiot kanal nema da & na{teti samo na Turcija, tuku na celiot region. "Od edna strana, zgolemuvaweto na kontrolata pri transportot niz ovoj kanal bi moèlo da go odolgovle~i pristignuvaweto na brodovite, {to moè da gi odvrati kompaniite da go koristat. Od druga strana, negovoto zatvorawe }e bide ogromen udar za svetskata ekonomija. Prvo cenata na naftata u{te pove}e }e se zgolemi", potencira{e toj. SUECKIOT KANAL GLAVNA ARTERIJA Spored Mehmet Bujukeksi, pretsedatel na Komitetot za izvoz na stoki i uslugi, Turcija glavno izvezuva kon Evropskata unija (EU), a od izvozot okolu 15% go pravi preku Sueckiot kanal. So najgolemi ekonomski posledici moè da se soo~at dale~nite isto~ni dràvi. Dale~niot Istok za transport na proizvodite najmnogu go koristi Sueckiot kanal. Spored oficijalnite podatoci, okolu 2,1 milioni

15%

od izvozot Turcija go pravi preku Sueckiot kanal

bareli nafta se prenesuvaat preku Sueckiot kanal i nafteniot gasovod Sjumt, a pove}e od 20.000 brodovi dnevno pominuvaat niz vodite na kanalot. Od druga strana, del od liderite na naftenite kompanii vo svetot o~ekuvaat i kontraefekt od ovoj poteg na Egipet. Spored Morten Arncen, izvr{en direktor na grupacijata za prekuokeanski transport (Overseas Shipholding Group), zatvoraweto na kanalot mo`e da donese pozitivni posledici za transporterite i amerikanskite rafinerii za nafta.

"Zatvoraweto na Sueckiot kanal mo`e da vlijae vrz cenite na transportnite uslugi. Dokolku se slu~i toa, brodovite i tankerite }e mora da go zaobikoluvaat celiot afrikanski kontinent. Poradi toa kompaniite }e bidat podgotveni drasti~no da gi namalat cenite na ovie uslugi", veli toj. Nitu Brus ^en, direktorot na transportnata kompanija Tikej Takner (Teekay Tanker Services), ne stravuva deka zatvoraweto na Sueckiot kanal }e & na{teti na negovata kompanija. "Toa {to se slu~uva niz ka-

nalot e sekojdneven biznis. Ni{to spektakularno. Zatoa zatvoraweto na kanalot ne moè da & nanese drasti~ni posledici na svetskata ekonomija", smeta ên. [TO ]E SE SLUÎ AKO SUECKIOT KANAL SE ZATVORI?! Britanskiot vesnik "Gardijan" komentira deka zatvorawe na Sueckiot kanal }e gi natera transportnite kompanii da go zaobikolat afrikanskiot kontinent, {to bi zna~elo vremensko ote`nuvawe i odolgovlekuvawe na isporakite za

najmalku dve nedeli. Isto taka, toa moè da vlijae vrz dopolnitelen porast na cenata na naftata vo svetot, koja v~era dostigna 101 dolar za barel. “Dolgotrajnoto zatvorawe moè da mu nanese ogromni posledici na ekonomskiot rast i razvoj”, pi{uva vesnikot. Ottamu, istaknuvaat deka ova ne e prvpat da & se slu~i vakva zakana na ekonomijata. Sueckiot kanal be{e zatvoren od 1967 do 1975 godina. Spored analizata na Berklis kapital, najgolema {teta pretrpele aziskite dràvi. "Ogromen del od kompaniite koi gi izvezuvaa proizvodite vo Azija vo toa vreme go prenaso~ija izvozot kon Evropa. Ova be{e predizvikano ne samo od zatvoraweto na kanalot, tuku i od embargoto za uvoz na nafta koe arapskite dràvi go vovedoa za ostanatiot del od svetot", istaknuva Gardijan.

Feqton

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

NAJGOLEMITE INTERNET-KOMPANII VO SVETOT: TAOBAO

KOJ E “VINOVEN” ZA NEUSPEHOT NA IBEJ VO KINA?TAOBAO! PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

aobao protiv Ibej - klasi~na David i Golijat prikazna. Vo edniot agol e Ibej. So pazarna kapa od pribli`no 25 milijardi dolari i prakti~no monopol na onlajn-pazarot. Bez somnevawe, toj e Golijat vo prikaznata. Na drugiot kraj od ringot - Taobao. Laga bi bilo da ka`eme deka ovaa onlajn-prodavnica ima skromni koreni, bidej}i taa vsu{nost e inicijativa na Alibaba Group, edna od najgolemite internet-kompanii vo Kina. Sepak, vo korist na argumentite, ako gi sporedite dvete kompanii i pritoa poglednete kade bile pred nekolku godini, Taobao bi bil mikroskopsko bitie vo sporedbata. Ovaa internet-kompanija “vo ringot” se pojavi vo 2003 godina. Kako podru`nica na parentalnata grupacija, taa be{e prviot legitimen rival na Ibej, no bez dlaboki xebovi, bez marketing sila, i bez ogromno iskustvo kako toa {to Ibej go stekna vo SAD. Taka i ja po~na borbata. Skoro beznade`no. I samo po dve godini Taobao go napravi toa {to za mnogumina be{e nezamislivo. Kompanijata go nadmina pazarniot udel na Ibej i stana lider na onlajn-aukciite vo Azija. Pa kade pogre{i Ibej? Ili, pak, pra{aweto treba da bide - {to e toa {to Taobao go napravi pravilno? Odgovorot definitivno go znae i pretsedatelot Obama! Taobao e od Kina, zemjata {to e poznata kako Svetskata fabrika. Tamu se nao|aat proizvodnite edinici na najgolem del od svetskite brendovi, a se razbira, tamu se proizveduvaat i re~isi najgolemiot del od tehnolo{kite uredi

Sakate da ja zgolemite proda`bata? Pobarajte pomo{ od Salesforce.com

Taobao e od Kina, zemjata {to e poznata kako Svetskata fabrika. Poradi ova, ne e nepoznato deka najgolem del od proizvodite {to se prodavaat na virtuelnite proda`ni vitrini na ovaa internet-kompanija, doa|aat direktno od fabrika. Kupuva~ite od ovaa onlajn-prodavnica, zaboravija kako e da se tro{i pari za distributeri ili drugi dopolnitelni tro{oci {to se prodavaat niz celiot svet. Poradi ova, ne e nepoznato deka najgolem del od proizvodite {to se prodavaat na virtuelnite proda`ni vitrini na Taobao, doa|aat direktno od fabrika. Taka, kupuva~ite od ovaa onlajn-prodavnica, zaboravija kako e da se tro{i pari za distributeri ili drugi dopolnitelni tro{oci. Tro{oci koi ~esto znaat da

ja multipliciraat cenata na proizvod koj doa|a “od prva raka”. KINESKA STRATEGIJA ILI SUDBINA? Na krajot na 2010 godina, Taobao objavi deka okolu 400 milioni registrirani korisnici, brojka {to vetuva deka sekoj ponuden proizvod na 800 milioni listi so proizvodi, sekako }e go najde svojot nov sopstvenik. Vo

tekot na mesecov {to izmina, Aleksa objavi deka Taobao e rangiran na 13 mesto vo listata na najposetuvani internet-lokacii. Spored istra`uva~kata firma Analysys International, locirana vo Peking, Taobao ve}e kontrolira 75% od kineskiot onlajn-proda`en pazar. Iako ovoj procent e navistina golem, mnogu drugi internet-kompanii, i doma{ni i

stranski, u{te se nadevaat deka }e grabnat del od ovoj golem kola~ koj se o~ekuva i ponatamu da raste. Istata analiti~ka firma presmetala deka vo prvite tri kvartali od minatata godina kineskiot onlajn-proda`en pazar dostignal vrednost od duri 51 milijarda dolari. Vo oddelni procenki na analiti~ari od investiciskite banki Goldman Sachs

i Piper Jaffray, objaveni minatata godina, prihodot na {to treba da go objavi Taobao za 2010 godina bi iznesuval 600 milioni dolari. Spored toa, dokolku ovaa kompanija se re{i na proda`ba, nejzinata cena bi dostignala 1,5 milijardi dolari, kolku {to iznesuva i procenkata za vrednosta na kompanijata {to ja davaat ekspertite za internet-kompanii. A se po~nalo sosem slu~ajno i bilo svoevidna proba. Otkako grupacijata Alibaba po~nala da pravi profit preku svojata glavna internet-stranica, namenet za kupoproda`ni operacii me|u pogolemite kompanii, osnova~ot Xek Ma, nameril da se obide vo potencijalno daleku pogolemiot pazar kade {to kupoproda`ni operacii mo`at da izvr{uvaat samite potro{uva~i me|u sebe. Za taa cel, toj oformil mal tim koj tajno rabotel na zada~ata. Vo maj 2003 godina, timot na Ma ja finaliziral internetstranicata Taobao, i istiot mesec bila lansirana. Imeto na kineski jazik zna~i “barawe bogatstvo”. No, dali voop{to Ma se nadeva{e deka }e go nadminat Ibej? Iako toa be{e “nivna teritorija”, sepak, tuka i sudbinata zame{a prsti. Vo toa vreme, Ibej se obiduva{e vo svoite globalni operacii da ja konsolidira {totuku kupenata kineska internet-kompanija EachNet. Bez silna i razumna pri~ina, a vo korist na Taobao, Ibej odlu~i platformite na akviziranata kineska proda`na internet-stranica, preku koi saka{e da navleze vo aziskiot pazar, da gi prefrli vo SAD. “U{te prviot den koga gi prefrlivme na{ite operacii vo SAD, soobra}ajot na Ibej dvojno opadna”, potvrdi i porane{niot direktor i osnova~ na EachNet. Taka grupacijata Alibaba oficijalno go objavi Taobao kako nova destinacija za onlajn-{oping. Zgora na se,

PRIKAZNI OD WALL STREET

TWITTER SE VME[A Sopstvenikot na Twitter ima brilijanten plan da go revolucionira na~inot na pla}awe so kreditni karti~ki, poednostavuvaj}i go na nivo na pra}awe na “tvitovi”

o neodamna, Xek Dorsi vo javnosta i vo svetot na biznisot be{e poznat kako tvorecot i pretsedatelot na Twitter, internet-mre`a koja go transformira{e na~inot na koj milioni lu|e komuniciraat i pribiraat informacii. No, ovie denovi, toj s$ pove}e privlekuva vnimanie so negovata najnova investicija nare~ena Square (kvadrat), servis koj ima za cel da go namali vlijanieto na bankarskata in-

XEK DORSI, DORSI, eden od kreatorite na Twitter, so “kvadrat~eto” }e im go olesni `ivotot na trgovcite

dustrija preku osposobuvawe na sekoj visokotehnolo{ki mobilen telefon, odnosno smartphone (pameten telefon) da bide ~ita~ na kreditni karti~ki nadevaj}i se deka na kraj }e uspee potpolno da ja zameni plastikata od kreditnite karti~ki. Kako {to veli toj, celta mu e da ja donese ednostavnosta na komunicirawe koja postoi kaj Twitter vo kompleksniot svet na procesirawe na kreditni karti~ki. Zatoa toj dizajnira{e mal ~ita~ na kartici vo vid na kvadrat koj se vklu~uva vo audioizlezot na mobilniot telefon, taka {to ve}e vo prodavnici ne se potrebni glomaznite ~ita~i na kar-

tici. Isto taka, od negova strana so ovaa ponuda odi i ednostaven softverski paket koj ovozmo`uva sledewe na proda`bata, danocite i ostanatite finansiski podatoci. Glavnata inovacija na Dorsi se sostoi vo olesnuvaweto koe go imaat site tie koi primaat kreditni karti~ki, bidej}i za razlika od bankite, od korisnikot na ovoj sistem ne se bara da sklu~uva dogovor za smetka, da pla}a mese~ni nadomestoci ili da potpi{uva dolgogodi{ni dogovori. Sepak, i koristeweto na uredot na Dorsi ne e ba{ evtin, no za razlika od bankite e direkten bez skrieni tro{oci. Za negovo koristewe negov-

Feqton

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Po~ituvani ~itateli, Feqton vo Kapital: Najgolemite internet kompanii vo svetot. Doznajte za toa kako Fejsbuk, Gugl, Amazon i ostanatite, od pretpriema~ki potfati bazirani na inovativnosta i kreativnosta na svoite osnova~i, za samo nekolku godini stanaa globalni kompanii {to “te`at” desetici milijardi dolari.

ИNVESTITORI ALIBABA GROUP

XONATAN LUK Xonatan Luk (negovoto originalno kinesko ime e Xao-Hin Lu) se vrabotil vo Alibaba Group vo 1999 godina. Denes toj e zamenik pretsedatel na grupacijata, kako i glaven izvr{en direktor i pretsedatel na Taobao. Od 2000 do 2004 godina toj rabotel na nekolku liderski pozicii vo Alibaba.com i od kompanijata bil nazna~en da menaxira so ju`niot region na Kina. Vo septemvri 2004 godina toj stanal vodi~ na timot {to trebalo da go vostanovi Alipay, plate`niot sistem koj vo Kina se koristi kako Pejpal, a pred januari 2008 godina, toj bil i pretsedatel na kompanijata. Ottoga{, zna~i ve}e to~no tri godini, Xonatan go dr`i kormiloto na Taobao. Pred da se vraboti vo Alibaba Group, Xonatan bil koosonova~ na kompanija za mre`na komunikacija.

Edna od karakteristikite na {opingot vo Taobao e i komunikacijata me|u prodava~ot i kupuva~ot, a koja se ovozmoùva preku soodveten program za instant poraki. Me|u kineskite onlajn-kupuva~i denes stana Kade trguva najgolemata navika pred da populacija vo svetot? kupat ne{to od stranicata, dolgo jasno govore{e deka eden od ostvarena taa godina, {to klu~ni pazari od zna~i deka, kako {to doa|aat da “~etuvaat” so nivnite kade {to tie go o~ekuvaat pomoderni vremiwa, taka }e prodava~ite ili nivniot pozitiven rast be{e doa|aat i novi mu{terii i kineskiot, so ovaa zabrana, novi potro{uva~i koi }e nivniot servis kineksite korisnici na In- pazarat onlajn. za mu{terii. ternet pove}e se orientiraa A {to pravi Taobao za kon doma{nite internet- da go napravi pointeresno Nekoi toa go stranici. Taka i Taobao ja onlajn-kupuvaweto? Postojat pripi{uvaat i zgolemi svojata vidlivost i pove}e dodatoci i servisi na kineskata kul- stana edna od najposetuvanite koi go razubavuvaat kupuna kineskiot vaweto i prodavaweto na tura na pazaru- internet-lokacii Taobao, vklu~itelno soci“nepotpoln” Internet. vawe jalnata mreà Taojianghu, ONLAJN-TRGOVIJA NA Taobao be{e besplaten. Dodeka Ibej zema{e procent od proda`bite i transakciite, Taobao ja zagrozi negovata dominantnost so odlukata da ne zema danok za onlajntrguvaweto. No, ne be{e toa krikot na sudbinata. Vo me|uvreme, se pojavi i zabranata na kineskata Vlada za banirawe na somnitelnite internet-sodrìni. Iako toga{nata direktorka na Ibej

KINESKI NA^IN Vkupnata proda`ba {to Taobao ja ostvari vo 2009 godina dostigna 29 milijardi dolari. Se o~ekuva taa brojka doprva da raste poradi faktot deka celiot rast na kineskiot pazar nesomneno }e napravi “bum” vo narednava dekada. A nade`i za rast na onlajntrgovijata davaat i statistikite koi za 2009 godina velea deka taa dostignala nezna~itelni 2% od vkupnata maloproda`na trgovija

aplikaciite za mobilni telefoni, kako i Taobao Tianxia, magazin fokusiran na potro{uva~ite. Za pla}awe tuka e Alipay, plate`na platforma bazirana na depoziti, i momentalno taa e najpreferiranata plate`na solucija za transakciite na Taobao. Edna od karakteristikite na {opingot vo Taobao e i komunikacijata me|u prodava~ot i kupuva~ot, a koja se ovozmo`uva preku

Vo kancelariite na Taobao

Prepoznatliviot Xek Ma, osnova~ot na kompanijata soodveten program za instant poraki, nare~en AliWangWang. Taka, me|u kineskite onlajn-kupuva~i stana navika pred da kupat ne{t od stranicata, dolgo da “~etuvaat” so prodava~ite ili nivniot servis za mu{terii, so cel da doznaat pove}e okolu proizvodot, cenata, i sli~ni informacii. Nekoi toa go pripi{uvaat i na kineskata

kultura na pazaruvawe. Sepak, podobruvawata dojdoa vo 2008 godina. Toga{ Taobao ja pretstavi imejl platformata koja podr`uva kupoproda`ni relacii me|u firmite i potro{uva~ite (prethodno postoe{e odnosot firma-frima i potro{uva~potro{uva~). Taka pove}e od 30 iljadi multinacionalni i kineski brendovi ve}e se

korisnici na ovoj imejl domejn, koj pred nekoj mesec, vo noemvri, se pro{iri i privle~e novi kompanii. Vo maj minatata godina, Taobao i Jahu Japan ovozmoìja prekugrani~na sorabotka koja ovozmoì kineskite kupuva~i da kupuvaat japonski produkti od Yahoo Japan shoping, a japonskite potro{uva~i da kupuvaat kineski proizvodi od Taobao. Ova definitivno }e ja zgolemi profitabilnosta na Taobao. Inaku vo 2009 godina ovaa internet-kompanija sobrala 220 milioni dolari samo od reklamirawe. Advertajzingot drì glaven udel vo zarabotkata na kompanijata. Analiti~arite veruvaat deka prometot na kompanijata ostvaren minatava godina }e iznesuva 400 milijardi jueni, a prihodite }e dostignat 5 milijardi jueni. Po seto kaàno, nesomneno e deka Taobao stanuva èstok rival na Ibej. Ili moè da se kaè “aziski Ibej”. No, ovoj “aziski Ibej” ne zastanuva. Letoska, na krajot na avgust dojde i vesta deka Taobao go pro{iruva svojot biznis i vleguva vo onlajnproda`ba na aviobileti za internacionalni letovi. So toa kompanijata o~ekuva da stane najgolemata onlajnturisti~ka agencija vo Kina i objavi rivalstvo na {angajskata internet-kompanija Ctrip.com, koja e lider na toa pole. Sepak, portparolkata na {angajskata kompanija, za “Volstrit @urnal” izjavila deka nivnata kompanija ne se pla{i od rivalstvoto {to go objavi Taobao. Za da ja “pottikne” malku da se podrazmisli, vesnikot od ulicata na bikovite u{te edna{ potseti na rastot koj go zabeleà Taobao niz godinive, koga eden od rivalite be{e i kompanijata na Donahju. Vo naredniot broj na “Kapital” }e doznaete pove}e za s$ pove}e popularnata socijalna mreà Scribd ~ija vizija e da go “opismeni” celiot svet.

A VO BANKARSKI RABOTI ite korisnici i distributeri pla}aat 2,75% plus 15 centi od transakcija. Kako rezultat na negovata ednostavnost, mese~no se sklu~uvaat po 50.000 dogovori so mali biznisi, vklu~uvaj}i i golem broj pretpriema~i koi nemaat fiksna lokacija na nivno rabotewe. “Zavr{iv so kupuvawe na krupni uredi koi podolgo vreme ne funkcioniraat otkolku {to funkcioniraat. Square e ednostaven, izgleda dobro i e direkten vo pogled na nadomestoci”, veli Xo{ Levin, koj go koristi ovoj ured vo svoite dve lokacii od restoranot Pepples Donuts. No, negovite korisnici ne se edinstvenite koi go sakaat ovoj ured. Magazinot Time go vbroi vo 50-te najgolemi inovacii minatata godina. I pokraj golemite predizvici so koi se soo~uva Dorsi za da vleze vo svetot na finansiite, golem broj kompanii

ve}e investiraa 10 milioni dolari vo idninata na ovoj ured. Me|u niv se nao|aat Khosla Ventures, Marisa Majer od Google i eden angel-investitor Ron Konvej. Edna od glavnite pri~ini za doverba i investirawe, za niv, a i za mnogu drugi investitori e samiot Dorsi. “Da ne stoe{e Dorsi na ~elo na ovoj proekt, mislam deka na istiot nema{e da mu se dade tolkavo zna~ewe i da se najde na naslovnite stranici vo mediumite”, smeta Nik Holand, analiti~ar vo grupacijata za istra`uvawe na pazarot Yankee Group. Vakviot stav e sosema to~en, bidej}i i samiot Dorsi agresivno pristapi kon promocija na ovoj proizvod i sistem, pojavuvaj}i se na golem broj televiziski intervjua, no i promoviraj}i go direktno kaj golem broj kompanii. Kako i kaj site genijalci od negov

kalibar, negoviot uspeh sleduva po napu{taweto na fakultetot vo Wujork, koga vo plan ima da kreira softver koj }e bide me{avina na mesinxer i kreator na tekstovi na Internet. Ovaa negova ideja na kraj dovede do sozdavawe na Twitter, koj be{e lansiran na pazarot vo tekot na 2006 godina. Vo tekot na 2008 godina be{e zamenet od pozicijata na glaven izvr{en direktor vo Twitter od strana na koosnova~ot Evan Vilijams. Po ovaa promena toj se vpu{ta vo potraga po novata negova biznis-ideja, koja doa|a sosema slu~ajno blagodarenie na negoviot poznanik Xim Mekkelvi, koj se obiduval da iznajde na~in da go koristi svojot mobilen telefon za promovirawe na svojot biznis. Toa na Dorsi mu go privleklo vnimanieto {to rezultira so kreirawe na javnosta ve}e poznato kvadrat~e odnosno Square.

Square (kvadrat), mo`e da napravi ~ita~ na kreditni karti~ki od sekoj smartfon

FunBusiness

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

“Se dodeka postojat lu|e koi }e moàt da ja ismevaat realnosta zna~i deka sme ìvi. Samo, jas ne sum ve}e toj, jas moeto smeewe si go potro{iv”, veli reìserot koj naprolet treba da po~ne so filmuvawe na storijata za zaqubeniot Kemal Ataturk

ALEKSANDAR POPOVSKI, RE@ISER

“NE SUM GI SPAKUVAL KUFERITE ZASEKOGA[“ STOJAN SINADINOV D

sinadinov@kapital.com.mk

leksandar Popovski izminatata godina ima{e pet premieri: vo Zagreb, Z b Kolumbija, Belgrad, Rieka, Istambul i Qubqana. Veli deka se zamoril so toa tempo, pa zatoa godinava gi otka`al site teatarski anga`mani i sega vo Skopje gi pravi poslednite podgotovki za po~etokot na snimaweto na dolgoo~ekuvaniot film “Balkanot ne e mrtov”, raboten spored istoimenata teatarska pretstava na Dejan Dukovski, koja ja postavi pred deset godini vo

MNT. Ve}e so godini ne postavuva d u pretstavi r vo doma{nite teatri. Kriti~en kon sostojbata vo teatarot, kulturata i dr`avata voop{to, veli deka se nadeva deka centripetalnata i centrifugalnata sila na sega{nite procesi f }e ni ovozmo`at da tresneme kako {to treba, kamen na kamen da ne ostane. No, posle da bide mir i da po~neme od po~etok. Malku neobi~no, no razgovorot go po~nuvame so film kako povod, za razlika od dominantnata teatarska dimenzija vo va{ata profesionalna kariera poslednive godini. Kakov e statusot na proektot “Balkanot ne e mrtov”? Koga bi po~nalo

FORMULA: ZARE

snimaweto? Snimaweto po~nuva vo maj. Prolet. Proleten film. Ubavi proletni boi. Toplo i veselo. Topol film. Sevo ova so “Balkanot ne e mrtov” trae dolgo. Kon krajot na 2001 godina po~nav da rabotam na ova prikazna, nekade po teatarskata pretstava. Toga{ prvpat po~nav da razmisluvam deka ovoj tekst na Dejan Dukovski e prekrasna struktura za film. Prikaznata e mnogu ubava i ima edna poetika koja mu e svojstvena samo na Dejan. Vo izminative deset godini scenarioto do`iveà devet verzii. Vo eden del sorabotuvav i so dramaturg od slovenija, Ana Lasi}.

Se sme tuka. Sum kaùval deka po~nuvam Sega mnogu pati dosega i ovojpat go kaùvam ism toto, so mala doza strav, da ne se povtorat to nekoi raboti. ne Kolku filmot ja prati dramata na Dejan Ko Dukovski? D Zadràna e glavnata struktura na dramata. Za Taa drama e napi{ana vo filmski format Ta i be{e mnogu lesno da se prefrli na film. Duri mi se ~ini deka e polesno od nea da se Du pravi film otkolku pretstava. Filmot sledi pr tri qubovni prikazni. Prvata me|u Ikonomo tr i Edis, kurtizana od Pariz koja patuva vo pregratkite na Sultanot. Potoa taa me|u Eleni pr Karinte i mladiot Mustafa Kemal Atataurk, i Ka poslednata po oslednata i centralna e me|u Osman i An|a. Glavnata e napravena vo toa {to Gl lavnata promena pr Eleni vsu{nost postarata sestra na An|a. El leni e vsu likot na Eleni dobiva edna pogolema Soo toa liko teìna. te eìna. Turskata kinematografija i televiziska Tu urskata ki produkcija pr rodukcija poslednive godini e vode~ka vo regionot, re egionot, a filmot ja ima taa dimenzija za sorabotka. so orabotka. Kolku e ultimativno da se ima turski vo ovoj proekt? tu urski koproducent kopr Rabotite sega mnogu se menuvaat vo Turcija, Ra abotite se osobeno za Kemal Ataturk. Tamu os sobeno po pra{aweto p ima na Kemal. Minatiov im ma golemo preispituvawe p period pretstava vo istanbulskiot pe eriod reìrav re` Gradski teatar i tamu ima edno golemo vrtewe Gr radski teat kontra ideologijata na Kemal i pra{awe e ko ontra od id kako ka ako }e gledaat gleda na ovoj film. Turskiot koproducent vaèn, zatoa {to ovoj film obrabotuva ce ent e vaèn period pe eriod koj e povrzan so Turcija. Se nadevam i posakuvam koj{to ke go igra likot na po osakuvam akterot a Kemal Ke emal da bide bi od Turcija. [to se odnesuva do ostatokot os statokot na akterskata ekipa, planot e da gi soberam akterite od celiot balkanski region so oberam akt soo koj dosega uspe{no sum rabotel. Koga Ko oga sme kaj produkciskiot aspekt, pred kaj nas se snima{e eden golem 133 godini ka holivudskiot ho olivudskio film, “Mirotvorec” so Xorx Kluni i Nikol Kidman. [to nau~ivme vo K me|uvreme? m Makedonija nitu dobila nitu }e dobie takov M proekt. [teta {to zaradi kosovskata vojna nie za malku go ispu{tivme i “Gladijator”. Za da imame proekti kako ovie, treba samo da ja izvadime politikata od kulturnite institucii. Toga{ }e izlezat i site lu|e vlezeni vnatre po politi~ka linija, koi go pravat celiot problem, ja matat vodata, da gi nema niv s$ }e fukncionira... Ima lu|e vo kulturata koi si ja znaat rabotata i imaat ve{tini, no ne moè da funkcioniraat poradi prethodnive.

MARKOVSKI, KO[ARKARSKI TRENER

PROFESIONALEC OD “GL

Negoviot nov tim bi prestavuval predizvik za sekoj evropski trener. Limo` e evropski klupski prvak od 1993 godina, tripati ovaa ekipa triumfirala vo kupot na Radivoj Kora}, edna{ vo kupot na kup pobednicite, a vo vitrinite na ovoj tim se nao|at i devet trofei osvoeni vo francuskoto prvenstvo SR\AN IVANOVI]

ivanovic@kapital.com.mk

rancuskiot tim na Limo` e eden od najgolemite evropski ko{arkarski klubovi, a od neodamna prv trener na ovaa ekipa e na{iot Zare Markovski. Ova e ogromno dostignuvawe na makedonskiot stru~wak, na kogo mu e doverena zada~ata, klubot, koj vo izminative sezoni bele`i lo{i rzultati, da go vrati na starite pateki na uspehot. Zare e stru~wak so bogata trenerska

kariera. Od nekoga{niot tim na Orka vo Kavadarci, preku Daru{afaka od Turcija, Lugano od [vajcarija do italijanskite giganti Virtus i Armani Xins. Profesionalec od “glava do peti”, so jasna ko{arkaska vizija i dobro poznavaw na aktuelnite priliki. “Vo poslednite petnaesetina godini rabotite mnogu se smenija, mnogu pove}e pari se vrtat vo zemji kako Turcija, Grcija i [panija otkolku vo Francija. Sepak, ovaa zemja ostana prepolna so talentirani ko{arkari, a za mene e golem predizvik {to dobivam mo`nost da rabotam so del od niv. Limo` e tim so bogata tradicija, tokmu toa me privle~e da ja prifatam ponudata

i da se vratam na trenerskiot zanaet”, izjavi Markovski, pri negovata promocija vo Limo`. Negoviot nov tim bi pretstavuval predizvik za sekoj evropski trener. Limo` e evropski klupski prvak od 1993 godina, tripati ovaa ekipa triumfirala vo kupot na Radivoj Kora}, edna{ vo kupot na kup pobednicite, a vo vitrinite na ovoj tim se nao|at i devet trofei, osvoeni vo francuskoto prvenstvo. Vo najgolemiot del od karierata, za ovaa ekipa nastapuva{e verojatno najdobriot francuski ko{arkar na site vremiwa, Jan Bonato. Pokraj Bonato, crno-beliot

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

FunBusiness

ISTORISKI LIKOVI - NOVI BRENDOVI

KONTROVERZNIOT NIKOLA TESLA KAKO INSPIRACIJA “Kulata

na Tesla” treba da bide noviot srpski nacionalen brend od kalibarot na Mocart vo Avstrija

“Ne ni znam {to to~no denes zna~i makedonska teatarska scena. Mislam deka se prepravame koga velime deka ja ima.” Koi }e bidat glavnite kreativni sorabotnici i akteri? Kolku nivniot izbor zavisi od listata na koproducentite? Go zemam so sebe scenografot Sven Jonke, so koj rabotam poslednive ~etiri godini. Toj, inaku, e del od edna poznata grupa dizajneri Numen. Rabotam vo teatar so nego, i so nego go “preveduvam” prostorot, ne go ilustriram, tuku baram {to e su{tinata na prostorot. Koga stanuva zbor za film, razgovarame mnogu kako da go protolkuvame prostorot i vo taa smisla, }e bide najgolemiot predizvik vo samiot film. ]e upotrebuvate postprodukciski grafi~ki alatki ili...? Jas bi sakal da ja pravam promenata vo organska smisla, a ne vo digitalna verzija. Metamorfozata na prostorot asocira na “Metamorfozi”, naslovot i na va{ata pretstava vo Belgrad i na kratkiot film od pred 2 godini... Samiot zbor metamorfoza mene mi be{e inspiracija. Filmot be{e inspiriran od samiot zbor “metamorfoza”, a vo pretstavata pove} e se inspirirav od prikaznite na Ovidij. Od deloto gi izvlekov site prikazni. Taa prestava mi e mnogu draga, zatoa {to e napravena vo eden sosema poinakov stil za belgradskite teatri i na~in na gluma. Kako ja komentirate makedonskata teatarska scena? Ne ja komentiram. Toa e zad mene. Duri ne ni znam {to to~no zna~i denes makedonska teatarska scena. Mislam deka se prepravame koga velime deka ja ima. Mo`ebi taa odamna ne postoi, a nie samo se prepravame deka sme del od nea i deka taa e tuka okolu nas. Jas sum subjektiven i vo taa smisla sosema neobjektiven. Jas sum nesoodveten i sosema neprilagoden. Jas sum involviran i zatoa sum nepodoben. Sepak, dali nalikuvate po malku na Siljan [trkot, koj otstrana gleda na rabotite?! Ha, ha, ne sum pomislil na ovaa metafora. Siljan gleda od strana, no saka da bide prepoznaen od sredinata. Saka nekoj da zabele`i deka vo tie gradi ~uka ne`no srce. Ne sum jas nekoj {to zasekoga{ }e gi spakuva kuferite. Nemam mesto kade {to bi napravil nov teatarski dom. Minatata godina imav 5 premieri, po~nav so Per Gint vo Zagreb, pa vo Kolumbija so obnovenata “Don @uan”, pa vo Belgrad so “Metamorfozi”, vo Rieka so Danil Harms, pa vo Istambul so “Opasni vrski” i

zavr{iv vo Qubqana so “Pat vo Damask”... Gledate, ako dom ne napraviv, cel svet dom neka mi e. Do kade e vizijata za privatniot teatar “Kaj navigatorot Cvetko” {to ja turkate so Slobodan Unkovski? Zo{to tokmu toa ime... Navigatorot Cvetko e edna od ulogite od pretstavite na Nenad Stojanovski, poto~no vo “êrnodrinski se vra}a doma”, a jas bev asistent na taa pretstava. Ima nekakva vselenska dimenzija i sakav toa {to go pravime da ima nekakva vrska i so nego. Ednostavno, kaj nas brgu se zaboravaat veli~inite, a sakav da go za~uvame spomenot na Nenad... [to se odnesuva na privatniot teatar, toj e vozmoèn na nivo na produkcija, no ne i na nivo prostor. Bez dràva ne moè da se napravi privaten teatar, tokmu poradi prostorot. Sega se pojavi ~ovek {to se bavi so edna blagorodna dejnost, rastenija i bilki, i toj ni vetuva pomo{ i prostorii za rabota, no mislam deka toa e rabota na dràvata. Mora da obezbedi prostor i za na{ata, teatarska rabota, kako i za site dràvni funkcii. Mnogu fondovi od stranstvo }e pomognat da se pokrene nova scena, no pod uslov da se ima prostor, a nie go nemame prostorot. Svoevremeno, pred pove}e od dve decenii, zaedno so Darko Mitrevski imavte “svoj” medium, podlistokot “Gazeta Kazablanka” vo nedelnikot “Puls”. Zo{to denes nema takvi satiri~ni vesnici? Zatoa {to denes go imame Bi~ikliski! A “Gazeta Kazablanka” denes ne mi izgleda vozmo`na, bidej}i ne moàm da se nateram sebesi da se smeam na rabotive. Se obiduvam da se nasmeam, ama nemam sila. Toa {to nekoga{ be{e cinizam i ironija, denes e realizam i naturalizam. Humorot e zdrava rabota i mislam deka treba da vnimavame da ne go zagubime. S$ dodeka postojat lu|e koi }e moàt da ja ismevaat realnosta zna~i deka sme ìvi. Samo, jas ne sum ve}e toj, jas moeto smeewe si go potro{iv. Kade }e zavr{ime? Makedonija odi vo odli~en pravec, zatoa {to od tamu kade {to odime nema vra} awe, a toa e mnogu dobro! Se nadevam deka centripetalnata i centrifugalnata sila }e ni ovozmoàt da tresneme kako {to treba i }e n$ sotrat kako pitulica, {to bi rekol narodniot poet, kamen na kamen da ne ostane. I posle da bide mir. I da po~neme od po~etok.

LAVA DO PETI” dres na Limo` go nosele u{te i Ri{ar Dakuri, Stefan Ostrovski i Nenad Markovi}. Predvodnik na ovoj tim bil i Boìdar Maqkovi}, eden od najtrofejnite evropski treneri. Maqkovi} na Limo` mu ja donese i titulata evropski prvak, vnesuvaj} i go timot vo redot na najrespektabilnite ekipi na “stariot kontinent”. Ova e stimul, no i golema odgovornost za na{iot trener. Pred Zare e tim so slavno minato i idnina polna so ambicii. “Ne se somnevam vo kvalitetite na ko{arkarite {to gi imam vo timot. Stanuva zbor za talentirani ko{arkari, koi na preostanatite natprevari }e pokaàt deka go zasluùvaat svoeto mesto vo francuskata ko{arkarska elita. Ve}e vo slednoto kolo n$ o~ekuva te{ko gostuvawe protiv Po Ortez. Ne moàm da garantiram pobeda, no definitivno } e imame golem napredok vo igrata. Ima u{te mnogu da se igra do krajot na sezo-

nava, dovolno natprevari za da dojdeme do potrebnite bodovi i da go osigurame opstanokot”, smeta noviot trener na Limo`. Verojatno kaj golem del od qubitelite na ko{arkata vo Makedonija s$ u{te se sve`i se}avawata od evropskoto prvenstvo vo Francija, {to se odigra vo 1999 godina. Toga{ na{ata selekcija go izbori prvoto u~evstvo na kontinentalnite prvenstva. Na bekovskite pozicii igraa na{ite najdobri igra~i, Petar Naumovski i Vrbica Stefanov, pod trenerska palka na Zare Markovski. Od toga{ Zare e daleku od makedonskata ko{arka, iako mediumite vo zemjava go sledat sekoj negov ~ekor, bez razlika vo koja liga raboti. Verojatno po anga`manot vo Limo`, se razbira dokolku uspee da gi opravda o~ekuvawa, }e se preseli vo pobogatite prvenstva na [panija ili Grcija. Koj znae, no mo`ebi nekoga{ povtorno }e go vidime i vo doma{niot {ampionat ili vo nacionalniot tim?

ako {to Avstrija od Mocart sozdade da doa|aat kaj nas” – objasnuva pretsedatelot brend, za koj nema nekoj, a da ne na Srpskata akademija za inovativni nauki. slu{nal denes, taka i Srbija saka Tesla (1856-1943) e roden kako etni~ki Srbin, da napravi ime koe }e stane nacio- vo hrvatskoto selo Smiljane blizu do Gospi}, nalen brend. Stanuva zbor za Nikola vo t.n. Voena kraina, koja bila del od Tesla i kako {to velat Srbite - “najdobroto Avstroungarskata imperija. So svoite dela od Srbija”. Petar Raja~i}, pretsedatel na i revolucionerni dostignuvawa na poleto Srpskata akademija na inovativni nauki, za na naukata, konkretno elektromagnetizmot, gi “Blic” izjavuva deka e pokrenata inicijativa postavil osnovite na dvonaso~niot napon na za izgradba na nau~no-razvoen centar vo struja. Tesla be{e poznat kako nau~nik, inBelgrad, “Nikola Tesla”. Zgradata }e bide vo ventor, mehani~ki inèner i elektroinèner. oblik na “kulata na Negovite patenti i Tesla”, koja so molwi teoretskata rabota bi go osvetluvala gi formiraa moneboto nad srpskata dernite alternaprestolnina. tivni sistemi na Raja~i} predlaga kuelek tri~na en lata da bide izgradeergija, vklu~uvaj} na vo nekoj od novite i go i p o v e } kvartovi na gradot. efazniot sistem Nacrt-predlogot za na elektri~na toa kako bi izgledal distribucija. Toj proektot, go napraviima pridones i la mladata dizajnerka za razvoj na roMarija Popivoda, no botikata, radarot toa e samo prvi~na i kompjuterskata ideja koja moè da nauka. Umrel vo gi pottikne i drughotelska soba vo ite mladi kreativni Wujork vo 1942 g. dizajneri da dadat Do den denes svoi predlozi. pretstavuva in“Kulata na Tesla spiracija za konmoè da stane noviot spirologijata, no i prepoznatliv simbol za umetnosta. Tesla na gradot. Toj, osven se pojavuva kako nau~en karakter, bi lik vo mnogu knigi, stanal i turisti~ka filmovi, stripovi, atrakcija za posemuzika i videoititelite na Belgrad, NIKOLA TESLA – nau~nik gri. Nedostigot na bidej}i idejata e da priznanija vo tekot i inovator sozdava molwi. Vo na negoviot ìvot odreden del od denot go pravi Tesla bi go osvetluval gradot, {to bi bilo eden naj~esto tragi~en, no i dosta inspirativen lik. poseben predizvik. Site znaeme {to pretsta- Mnogu ~esto e gledan vo nau~no-fantasti~en vuva Alfelovata kula za Pariz, taka {to ànr kade {to na negovite inventorni dela isto bi moèla da bide kulata na Tesla za im e dadeno ogromno zna~ewe. Negoviot lik Belgrad” – velat predlaga~ite na ovoj proekt, se pojavuva vo “Tajnata na Nikola Tesla”, dodavaj}i deka toj bi moèl da bide od golemo jugoslovenski film od 1980 godina reìran zna~ewe za ekonomsko-turisti~kiot razvoj na od Krsto Papi} i amerikanskiot film od 2006 srpskata prestolnina. godina - “Presti`” kade {to negoviot lik go Nau~no-razvojniot centar bi sobiral lu|e koi tolkuva Dejvid Bouvi. I mnogu knigi me|u koi imaat idei za novi proizvodi i tehnologija, i “Prviot ~ovek na mese~inata” (Moon palace) a bi se zanimaval i so obrazovanie na od 1989 godina, “Generacija Tesla” od 1995 mladi, bidej}i moèbi tokmu me|u niv se krie godina, “ûdoto na svetovite” od 2005 godina, nekoj nov Nikola Tesla. Treba samo da se novelata Against the day (2006 godina)... Tesla prepoznae. Centarot ne bi se poklopuval so e eden od najzna~ajnite likovi vo romanite drugite nau~ni institucii, tuku bi sorabotuval “Mraz”, kako i “Duh-tan~er” od Xon Kejs i so niv. Vo nego bi postoele konferenciski “Kralstvoto na Ohajo” (2009 godina) od Metju sali, bi se odrùvale seminari i bi sluèl Fleming. za povrzuvawe so inovatorite vo svetot. Ne Na minatogodi{niot festival “Skopsko leto” e isklu~ena ni mo`nosta da postoi i hotel del od programata be{e i multimedijalnata vo ovoj centar. Vrvot na kulata, vo samata teatarska produkcija “3327 - devette knigi na kugla, bi pretstavuvala nekakov vid izlo`ben Nikola Tesla“ (brojot na hotelskata soba vo prostor. koja{to ìveel poslednite nekolku godini), “Sakame da sozdademe mesto od koe }e gi pra} po tekst, reìja, scenski dizajn i videozapis ame novite proizvodi vo svetot, a ne samo tie na Zlatko Slavenski.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

Rabota / Grade`ni{tvo / Menaxment

Izbor na aktuelni oglasi

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

SEKOJ DEN VO

MENAXMENT, UPRAVUVAWE Izvor: Dnevnik

Objaveno: 29.01.2011 VIP ima potreba od vrabotuvawe za slednata pozicija: Menaxer za produkt marketing Klu~ni odgovornosti: -podgotovka na detalni analizi za odnesuvaweto na na{ite korisnici -Upravuvawe so celokupniot `ivoten ciklus na korisnicite spored razli~ni segmenti i kreirawe na vistinskata ponuda za soodvetnite segmenti -Podgotovka na finansiski presmetki i kalkulacii za kampawi, kako i pravewe na procenki za vlijanieto na odredeni marketing aktivnosti vo odnos na profitot i prihodite -Prezemawe na vode~ka uloga vo implementacija na kampawi i upravuvawe so interdisciplinarni timovi. Potrebni kvalifikacii -temelno poznavawe na makedonskiot telekomunikaciski pazar -Doka`ani statisti~ki i analiti~ki ve{tini, qubov za brojki i sposobnost za zapazuvawe na detali -Timski igra~ so smisla za humor, prakti~en pristap kon rabotata i golema samoinicijativnost -Odli~ni komunikaciski,ubeduva~ki i prezentaciski ve{tini -Sposobnost za rabota pod pritisok, spravuvawe so pove}e prioriteti istovremeno i so golem obem na rabota -Iskustvo vo vodewe na proekti i timovi -Napredno poznavawe na deloven angliski jazik (govoren i pismen) -Univerzitetska diploma (po mo`nost od marketing ili IT). Ako imate hrabrost, energija i entuzijazam, kako i profesionalni kompetencii za uspe{no da rabotite vo oblastite navedeni pogore, Ve molime ispratete propratno pismo i biografija na angliski jazik so oznaka Menaxer za produkt marketing na slednata adresa: VIP Operator DOOEL Skopje Ul.Vasil Axilarski bb, 8 kat,1000 Skopje E-mail: HR@vipoperator.mk; Kraen rok na dostavuvawe na aplikaciite e 4.2.2011. ]e bidat realizirani samo izbranite kandidati. OBRAZOVANIE Izvor: Dnevnik

Objaveno: 01.02.2011 Univerzitet „Sv.Kiril i Metodij” vo Skopje praven fakultet „Justinijan Prvi” vo Skopje raspi{uva konkurs za izbor na 2 nastavnika i eden sorabotnik. Dokumentite se dostavuvaat na Pravniot fakultet „Justinijan Prvi” vo Skopje, bul.„Krste Misirkov” bb-Skopje, vo rok od 8 dena od denot na objavuvaweto. Dopolnitelni informacii na tel: 3117244 GRADE@NI[TVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 01.02.2011 GD „Granit”-Skopje ima potreba od: 1 diplomiran ma{inski inèner 1 diplomiran elektro inèner 1 diplomiran inèner arhitekt. So ili bez rabotno iskustvo vo strukata. 4 diplomiran gradeèn inèner ili diplomiran inèner arhitekt, za rabotno mesto Rakovoditel na proekt, so rabotno iskustvo od najmalku tri godini, poseduvawe ovlastuvawa, solidno poznavawe angliski jazik i rabota na kompjuter. Kandidatite treba da gi ispolnuvaat op{tite uslovi predvideni so Zakon. Rabotata od oglasenite rabotni mesta }e se odviva vo Skopje i na teren na opredeleno vreme od 12 meseci i polno rabotno vreme (8 ~asa). Oglasot trae pet rabotni dena, molbite za rabota dostavete gi vo GD Granit AD-Skopje ul. Veqko Vlahovi} br.8 Skopje-Direkcija, ili na e-mail: granit@granit.com.mk ARHITEKTURA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 29.01.2011 German Drowings ima potreba od 5 ilustratori na crte`i od oblasta na arhitekturata. Kandidatite treba da gi ispolnuvaat slednite uslovi: -Osnovno poznavawe na Corel Draw ili Autocad -Poznavawe na Angliski ili Germanski jazik -Odli~no tolkuvawe na tehni~ki crte`i od oblasta na arhitekturata -Da se podgotveni da rabotat vo tim, profesionalno i dolgoro~no da se posvetat na svojata kariera. Site zainteresirani kandidati treba da ispratat biografija isklu~ivo na angliski jazik, zaedno so ponova fotografija na voskopje@gmail. com najdocna do 15.02.2011 godina.

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE: OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta! Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno. LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Obuki / Finansii i smetkovodstvo

Ednodneven seminar „VNATRE[NATA REVIZIJA VO TRGOVSKITE DRU[TVA I JAVNITE PRETPRIJATIJA VO REPUBLIKA MAKEDONIJA” PREDAVA^: Trajko Spasovski, rakovoditel vo Sektorot za centralna vnatre{na revizija, Ministerstvo za finansii na Republika Makedonija. 10 fevruari 2011 godina 10:00-16:30 ~asot Stopanska komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat Site u~esnici na seminarot }e dobijat raboten materijal i sertifikat za u~estvo. Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 4 fevruari 2011 godina. Prijavniot list i podetalni informacii mo`e da se prevzemat od sajtot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mk

KONTAKT: Len~e Zikova

Anita Mitrevska

tel: 02 32 44 057 tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 e-mail:lence@mchamber.mk anita.mitrevska@mchamber.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA) Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo. Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.

Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

Obuki / Menaxment / HR

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Ofﬁce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena na makedonskite delovni i drugi subjekti.

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ^ASA) Kursot gi opfa}a slednite oblasti : Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancela-riskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretarskata profesija. Upisot e vo tek.

Ruzveltova 6, 1000 Skopje

Informacii sekoj raboten den tel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; od 09 – 20 ~asot. kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

Obuka za CIP-INT Inteligentna energija “IEE (INTELIGENTNA ENERGIJA ZA EVROPA) I MO@NOSTITE ZA UÊSTVO VO ME\UNARODNO FINANSIRANI PROEKTI OD ENERGETSKIOT SEKTOR” 8 fevruari 2011 godina (vtornik) od 10.00-15:00 ~asot Sala 1 na V kat, Stopanska komora na Makedonija Potprogramata INTELIGENTNA ENERGIJA e programa za finansirawe proekti i aktivnosti koi {to }e pottiknuvaat energetska efikasnost, upotreba na novi i obnovlivi izvori na energija i energetska efikasnost na protokot na stoki. Ovaa programa gi obedinuva aktivnostite od programite e-TEN, Modinis i e-Content, vo soglasnost na novointegriranite strategii za evropskoto informacisko op{testvo (e-2010 – European Information Society 2010). Trener: M-r @ivko Dimov, CMC (sertificiran menaxment konsultant). Site u~esnici }e dobijat raboten materijal i na krajot na rabotilnicata }e se steknat so sertifikat kako potvrda za u~estvo na rabotilnicata. Zainteresiranite lica za u~estvo vo rabotilnicite moàt da se prijavat najdocna do 4 fevruari 2011 godina. Prijavniot list i podetalni informacii moè da se prevzemat od sajtot na Stopanskata komora na Makedonija:

www.mchamber.mk

LICA ZA KONTAKT: LEN^E ZIKOVA ELIZABETA ANDRIEVSKA-EVTIMOVA tel: 02 32 44 054 tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 e-mail: lence@mchamber.mk; e-mail: beti@mchamber.mk;

KAPITAL / 03.02.2011 / ^ETVRTOK

Tenderi / Konferencii i saemi

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Karpo{ PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izgradba i rekonstrukcija na vodovodni mre`i, fekalni i atmosferski kanalizacii i pokrivawe na odvodni i otpadni kanali na teritorija na Op{tina Karpo{. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=4727e71e-2348-4452-ba30-348fc88e099f&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Javno pretprijatie za javni parkirali{ta Parkinzi na Op{tina Centar Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Javna nabavka na uslugi-uslugi na Agencija za privremeni vrabotuvawa. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=59c0f53d-8091-4065-a435-4c9d2831cdc5&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Agencija za elektronski komunikacii PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Uslugi za izrabotuvawe i promovirawe na strategija za podigawe na svesnosta kaj javnosta za ulogata i funkcijata na Agencijata za elektronski komunikacii i site nejzini servisi i uslugi. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=61be249b-6051-4a5e-8c5d-85556a3f9ecc&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: OP[TINA CENTAR @UPA PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na urbanisti~ki planovi i revizija na istite. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=f11a20e6-2e6f-4d76-a038b7848e9428cc&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JP Komunalec - Kavadarci PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA PE cevki za vodovod i kanalizacija. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=0af624af-ebc3-4de0-b5dae68472e62484&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Direkcija za zadol`itelni rezervi na nafta i nafteni derivati PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na nafteni derivati za zadol`itelnite rezervi na Republika Makedonija. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=6ac94da6-85f3-4d78-b909-9732a6a1be75&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JKP Vodovod Bitola PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nadzor,proektirawe,revizija na grade`ni objekti i geodetski uslugi. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=6a58da33-fde2-45c2-a047-82845e9f925c&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Agencija za katastar na nedvi`nosti PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izgotvuvawe na Proekt za rekonstrukcija na starata administrativna zgrada. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=d3f91601-96b9-4ade-81b8-3c7224e6f748&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Narodna banka na Republika Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka i vgraduvawe na nadzemen rezervoar. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=4bd2d459-ba1f-41aa-87741397279e147e&Level=2

Vodi~ za neformalno obrazovanie - Aktuelni obuki Trening za treneri 04.02.11 Clear View Analiza na finansiski izve{tai 04.02.11 Nova Konsalting Edukacija Upravuvawe so proekti 04.02 - 05.02.11 ESP

Obuka za pretpriemni{tvo 05.02 - 06.02.11 Detra Centar Re{enie za va{ata finansiska idnina Sekoj Ponedelnik Sinergija Plus Brzo ~itawe (Power Reading) 07.02 - 11.02.11 In Optimum Makedonija

Napredni proda`ni tehniki 07.02.11 Clear View Adizes - Pravila i stilovi na menaxirawe 08.02.11 Clear View Trening za treneri 10.02.11 Clear View

Finansisko planirawe i finansiski menaxment; buxetirawe 11.02 - 12.02.11 ESP Obuka za pretpriemni{tvo 12.02 - 13.02.11 Detra Centar Re{enie za va{ata finansiska idnina

Sekoj Ponedelnik Sinergija Plus Obuki za aplikacija na EU fondovi 14.02.11 17.02.11 Clear View Goodies from the Embedded jungle 15.02.11 SEAVUS Edukativen i Razvoen Centar

Java enterprise development with Spring 15.02.11 SEAVUS Edukativen i Razvoen Centar JavaScript bootcamp 15.02.11 SEAVUS Edukativen i Razvoen Centar

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Na 22 i 23 mart 2011 godina Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Francija

BIZNIS-FORUM VO DI@ON Za vreme na 6. Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Diòn, }e se odrì binzis-forum (brokerski nastan) na koj{to }e moàt da se razmenat iskustva so drugi u~esnici za vreme na kongresot.

Ovoj nastan gi targetira industriite za prehranbeni proizvodi, laboratoriite, tehni~ki centri koi se zanimavaat so hrana i ishrana. Poentata na ovoj nastan vo sporedba so drugi nastani so sli~ni temi e senzorskiot pristap (vkus, aroma, struktura/sostav....).

Sekoja organizacija (industrija, javna ili privatna istra`uva~ka laboratorija, tehni~ki centar), koja ima tehnolo{ka ili know-how ponuda ili barawe ili koja bara partneri e dobredojdena za da se priklu~i vo delovnite sredbi so kompanii od cela Evropa.

Brokerskiot nastan se organizira vo ramkite na 6. Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Di`on. Nad 370 sredbi me|u kompaniite se organizirani za vreme na posledniot Kongres vo 2010 godina.

Site informacii i registracija ( pred registracija na brokerskiot nastan) mo`e da se najdat na www.taste-nutrition-health.com ili na linkot na gorenavedeniot kongres. On-line Registracija http://b2match.eu/taste-nutrition-health2011/participants/new

EEN Proekt www.een.mk SOF^E JOVANOVSKA sofce@mchamber.mk, Tel: +389 (02) 3244060 LAZO ANGELEVSKI laze@mchamber.mk Tel: +389 (02) 3244090

TOP 100

VO FEVRUARI I MART ^ITAJTE VO SPECIJALNI PRILOZI

KONSALTING

BANKI

ZDRAVI I AKTIVNI

OSIGURUVAWE I LIZING

TRANSPORT I LOGISTIKA

GRADE@NI[TVO

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA: TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI ILI ISPRATETE E-MAIL NA: prilozi@kapital.com.mk KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440