803 kapital magazin

www.kapital.mk

Политикa Можно ли е на местото на Зврлевски да дојде обвинител околу кој ќе се сложат Груевски и Заев?

број 803 | цена 100 ден. | 20 март, 2015 | петок | година 16

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

Четврта регионална конференција на Бизнис плус во Белград

startup Македонски стартапи успеваат да добијат пари од странски бизнис акцелератори

www.kapital.mk

cover story

случај: македонски бизнис Фирмите чекаат на Господ, Директорите се крстат! ММФ

Капитал на престижна конференција во Виена

Македонија и Западен Балкан не ги довршија реформите

анализа: Џумајлија повторно ќе се дава под концесија

4

Капитал број 803 20.03.2015

содржина 16 cover story

Случај: Македонски бизнис Фирмите чекаат на Господ, Директорите се крстат!

22 Економија

“Капитал“ на престижна конференција во Виена ММФ: Македонија и Западен Балкан не ги довршија реформите

26 Капитал анализа

Земјиштето на Џумајлија повторно ќе се дава под концесија Авантурите на Даневски и Субрата во “Џумајлија“ ја чинат Македонија десетици милиони евра

26

32 Интервју

Даниел Гордон

постар советник на програмата за јавни набавки при Универзитетот Џорџ Вашингтон, САД

Секоја набавка без конкуренција е ризик за корупција

34 Политикa

Политики околу правната разрешница на кризата Можно ли е на местото на Зврлевски да дојде обвинител околу кој ќе се сложат Груевски и Заев?

38 Балкан Бизнис

Што ќе прави Google во Бугарија?

40 кариери 42 Startup

Што ги мотивира вработените? Додека да се случи финансирањето од домашни извори Македонски стартапи успеваат да добијат пари од странски бизнис акцелератори

38 Кризата не е завршена

Обвинител

Финансиските извештаи не потврдуваат дека кризата во бизнисот е минато и покрај тоа што официјално економијата лани пораснала за 3,7%, а индустриското производство за 4,8%. Сепак резултатите на најголемите компании што котираат на берзата покажуваат дека добар дел од нив продавале помалку отколку во 2013 и сè уште работат со загуби.

Сериозните јавни оспорувања на независноста на јавното обвинителство, Груевски се обиде да ги премости со изјавата дека доказите за „пучот“ се толку силни, што не само Зврлевски, туку и лично братот на Заев да е обвинител, не би имал никакви дилеми. Заев, пак, побара оставка од јавниот обвинител, но, во СДСМ немаат одговор што доколку Зврлевски сепак би си заминал.

XXСтр. 16

XXСтр.34

Пораки од ММФ: Западен Балкан не прави

Импресум// Издава: Капитал Медиа Гроуп доо Скопје, бул. Партизански Одреди бр.17-1/16, п.фах 503, 1000 Скопје l Адреса на уредништвото на издавачот на медиум: бул. ВМРО бр.7, здрада 1, влез 1, ка Основач и директор: Љупчо Зиков l Одговорен уредник: Биљана Здравковска Стојчевска l Печати: Графички центар Скопје, ул. Скупи бб, 1000 Скопје l Тираж: 3.000 примероци l Датум на печатење:

5

46 CEO Profile

42

Јоханес Тајсен директор на E.ON

Човек за радикални промени

48 на ручек со...

Игор Иванов Изи филмски режисер

Иднината на Македонија да им ја оставиме на подобрите од нас - генерациите што доаѓаат

46

Џумајлија одисејата продолжува Капитал во неколку наврати досега предупредуваше дека прашањето со земјиштето на вториот по големина земјоделскиот комбинат во земјава “Џумајлија“ треба да се реши што побрзо, бидејќи со секој ден одложување, се трпат милионски загуби. Сега кога решението е на повидок, останува да видиме што може да се очекува од потенцијалните нови сопственици на земјиштето и уште еднаш да преброиме што сè загубивме од авантурите на државата со Зоран Данески и со Субрата Рој.

48 Гугл во Бугарија Веста за регистрацијата на Google Bulgaria во Софија ги раздвижи ИТ круговите во земјата. Досега Google имаше мал трговски тим во Бугарија, но, немаше регистрирано правно лице. Со последниот потег интернет гигантот покажува дека има планови за државата, но, сè уште нема никаква потврда за што конкретно се работи.

XXСтр. 38

и реформи заради ЕУ, туку заради себе

ат 6, стан бр.31 l П. ФАХ 503, 1000 Скопје 19.03.2015

XXСтр. 27

6

Капитал број 803 20.03.2015 издава: Капитал Медиа Гроуп основан 1999 година основач: Љупчо Зиков бул. ВМРО бр.7, зграда 1, влез 1, кат 6, стан бр.31

тел. ++ 389 2 3280 910 www.kapital.mk www.facebook/KapitalMK

WWW.KAPITAL.MK

Претплатете се на КАПИТАЛ...

И

(СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ)

"ТЕПАЧКА" МЕЃУ БАНКИТЕ ЗА ДОБРИТЕ КОМПАНИИ. ШТО ЌЕ СЕ БАРА?

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

БРОЈ 800 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 27 ФЕВРУАРИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

дејата и визијата за тоа што сакаат да направат, беше највредниот капитал кој го COVER STORY поседуваа луѓето што ја почнаа приказната НОВИОТ РУСКИ ГАСОВОД ЌЕ за Капитал пред повеќе од 15 години. Со ЈА СТАВИ МАКЕДОНИЈА макотрпна и посветена работа на својот тим, ДА ИЗБИРА МЕЃУ ИСТОКОТ магазинот се наметна како еден од најрелевантните И ЗАПАДОТ ?! извори на квалитетни информации во Македонија и регионот, значајни за приватниот, јавниот и WWW.KAPITAL.MK невладиниот сектор. Да се биде лидер на пазарот INTERVIEW во својот сегмент е голема чест и задоволство, но и ЈАНКО МЕДЈА голема обврска кон сите што секоја недела нетрпеливо го чекаат Капитал да ги информира за економските По неколку години, НЛБ Групација со позитивни резултати. проблематики и актуелности, но, и да ги едуцира со Преструктуирањето продолжува своите содржини за најновите трендови. Капитал се чита во директорски канцеларии, Капитал INTERVIEW ВЕРНЕР ШЕРЕР се чита во кабинети на политичари, Капитал се чита СО СИГУРЕН ЧЕКОР КОН ИДНИНАТА на универзитети, институти, “тинк-тенк” центри.... ЈАВНА АДМИНИСТРАЦИЈА: ОГЛАСИ ЗА НАД 1.300 НОВИ ВРАБОТУВАЊА едноставно Капитал е секаде кај што се с о го дишна донесуваат одлуки и креираат п р е т п лата од политики и стратегии. претседател на Управен одбор на НЛБ Љубљана и претседател на Надзорен одбор на НЛБ Тутунска

претседател на Управниот одбор на EOS Group

12 месечна претплата 4.100 денари со вклучени 20% попуст

24 месечна претплата 6.100 денари со вклучени 40% попуст

COVER STORY

ДОМАШНИТЕ БИЗНИС ПОЧЕТОЦИ МЕЃУ СОНОТ И ЈАВЕТО! КАДЕ СМЕ?

АНАЛИЗА

КАКВО ФАЈДЕ ИМААТ ИЗВОЗНИТЕ КОМПАНИИ ОД ЕКОНОМСКИТЕ ПРОМОТОРИ?

COVER STORY

БАЛКАН

БЕРЗИТЕ НOСАТ НАЈГОЛЕМ ЌАР, КАМАТИТЕ НА ИСТОРИСКИ МИНИМУМ

СРБИТЕ ВО ПАНИКА! ХРВАТИТЕ ГИ КУПИЈА НАЈГОЛЕМИТЕ СРПСКИ БРЕНДОВИ

АНАЛИЗА

ЕВТИНИ ПАРИ И СЛАБА ВАЛУТАРЕЦЕПТ ЗА ПОГОЛЕМ РАСТ ИЛИ ОЧАЕН ПОТЕГ ЗА СПАС

БАЛКАН

НА ГРЧКИОТ ХАРИ ПОТЕР НЕМА ДА МУ ТРЕБА МНОГУ ЗА ДА НАПРАВИ МАГИЈА

МАГАЗИН ЗА БИЗНИС И ПОЛИТИКА

www.kapital.mk

МАГАЗИН ЗА БИЗНИС И ПОЛИТИКА

СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ

ГО ЖИВНАА ОСИГУРУВАЊЕТО НА БИЗНИСОТ

ЕВРОПА JA ЧЕКА

БРОЈ 796 ЦЕНА 100 ДЕН. | 30 ЈАНУАРИ, 2015, ПЕТОК | ГОДИНА 16

со вклучени 15% попуст

денари, заштедете

www.kapital.mk

6 месечна претплата 2.200 денари

4.100 20% БРОЈ 797 ЦЕНА 100 ДЕН. | 6 ФЕВРУАРИ, 2015, ПЕТОК | ГОДИНА 16

Во време кога квалитетната информација е најскапоцен ресурс, не дозволувајте да останете без најскапоценото. Станете и вие дел од семејството на редовни читатели на Капитал и искористете ги поволните пакети за претплата што ги подготвивме за вас.

ДОМИНО-ЕФЕКТ НА СИРИЗА

ЈАНИС ВАРУФАКИС НОВОТО ЛИЦЕ НА ГРЧКАТА КРИЗА

МАРКСИСТ КОЈ ЌЕ ГО СПАСУВА КАПИТАЛИЗМОТ

КАПИТАЛ ПРОГНОЗИРА:

ЕВРОТО И ДОЛАРОТ ЌЕ СЕ ИЗЕДНАЧАТ!

*Во цената е вклучен ддв и платена поштарина

...заеднички ја креираме додадената вредност на нашите животни проекти...

STAND BY

www.kapital.mk

Капитал број 801 06.03.2015

... Меѓусебно соочување на врбите во Вардар ...

Љупчо Зиков ljupco.zikov@kapital.mk http://www.facebook.com/ljupco.zikov

Троскотот од сите четири партии ... две македонски и две албански, кои со пиштол во глава ја држат оваа земја и нејзините граѓани во заложништво, ќе биде радикално искубан... Троскот си е троскот ... Е, младичу, дури тогаш, ако има тогаш ... ние ќе правиме држава... Јасен ли ти е сега мојот став ... Ако ти е јасен пренеси понатаму ... Ти тоа добро го правиш ...со векови ... !!! Затоа што толку добро го правиш тоа ... до денес сеуште немаш држава ... Поброен ти е народот надвор отколку дома ... Арам да ти е и ексик на парите ...!!! Пеза.

D

еновиве го бараат мојот став за бомбите... Весници, телевизии портали... Им порачувам да не ме замараат... И едните и другите.... Се што е содржина на бомбите на Зоран заев јас лично сум го коментирал во сите мои колумни и текстови откако сум новинар ... од моите сериозни почетоци во Дневник во 1996 до денес... Кој сака нека чита ... сето ова македонксата јавност го знае ... Она што е нов момент е соочување со содржината на бомбите. Соочувањето како такво и од страна на нормалната македонска јавност и од страна на опозицијата и власта во овие 25 години ... две македонски и две албански партии што ги сметам за најретардиораниот политички композити сочинет од евтини ликови, класични социјални случаи порозни на продор

на странски служби ... сакате источни сакате европски сакате прекуокеански бирајте се има ... И сега ... Ние сме им виновни ... Денес, оваа екипа најлесно и е пред јавноста да се хомогензира во семејство ... Да да семејство едно биле ... А во семејството семејно насилство. Имате ли памет вие ...! „Државата во џебно издање„ кои некои, во кои се вбројувам и јас, ја викаат Република Македонија, некои ја викаат ФИРОМ, Некои ФИР Македонија, а некои воопшто не ја викаат ... и не ги есапат нејзините официјални лица веке две ипол децении, периодов ја доживува својата можеби најдлабока криза од нејзиното никнување во 1991. Бомбите пукаат на сите страни, шрапнели удаарт по вадини претставници ... де имало странски служби, де не биле странски служби, па има тези дека ова е масло на домашните предавници и шпиуни, а оние наши Македонци што тоа го обвинуваат, и тие шпиунирале кога биле на другата страна.

7

www.kapital.mk

Капитал број 801 06.03.2015

8

патот напред

Затоа што одамна овде шпијун на шпијун ... шпијун му е! Ова е земја на шпијуни. Одамна. Се тргува со информации....седнуваат со вас на кафе, сакаат да купат информација. Периодов има инфлација на покани до мене за на кафе, за на ручек, на салата, на скара и пиво, на гости ... сите сакаат нешто повеке да дознаат. Да купат, па да продадат ... Ништо не им продавам ... нека цркнат јадните ... Велат ... ова кај Зоран Заев е масло на странски служби ... има одговарам... Глупави едни: а кога не било бре. И како веднаш тоа ве интересира ... Јадници ... А што кажува тој на пресови, тоа не ве интересира ... Само кој ве слушал. Па само мене едно три министри во оваа влада, од кои едниот е вицепремиер ова се, речиси се, особено за економијата ми го има кажано сто пати во овие девет години... Се разбира на кафе ... на пресови звучи сосема друго ... Нели дел од семејството е тој, нераскинлив дел од семејството ... како беше таа изјава што ја случнавме деновиве ... Еве еден друг аспект кој упатува на тошноста на тезата дека се странски служби во прачање... Па, да не има луге во оваа земја што таква сложена операција на прислучување, која трае пет, шест и повеке години, може да изведе, а притоа никој од Македонците или Македончињата да не продаде информација за бедни неколку стотици илјади евра, и од социјален случај да стане стаме, стасит и одеднач без никаков труд реализиран граѓанин ... Со сета почет кон политиката на Киро Глигоров, и она што му се случи во 1995 година .... бидејќи се вбројувам во оние кои му ја почитуваа работата и мислата .... ама, видете бре, на оваа држава во поновата своја историја од 1990 наваму еден атентат и се случи, па тргна да го менаџира ... и да ми простите, ама и тој атентат е неуспешен ... Статива. Килаво. Го отепаа шоферот ...! Замислете. Затоа што овде нема кадарни играчи за големи проекти ... Овде со оваа работа се занимаваат ситни риби, што прават бељи за мали пари ...џепароши, инфантилни ликови, пејачи по биртии, политички турбофолкери, приучени по сплавовите во Белград на Сава и Дунав ликови полни со комплекси оти биле последни во маало ... Последните такви горостаси Македонци, ако е веродостојна приказната што ни ја раскажуваат по историја, биле солунските атентатори, гемиџиите, кои мајче расплакале во Солун ... Иако не сум до крај убеден за чии интереси тоа го направиле, како што не сум убеден дали и Питу Гули не бил наместен на Мечкин камен пред илјадниците турски аскер ... Да ми простите ама не што не е нормално, туку е и нехумано тој со својата чета да загине горе над Крушево пеејќи ја месната – Krushuva nostra …, а неговиот шеф Никола Карев на коњ истата ноќ со одбрана чета

путуј европо! НИСУ КРИВИ ПРИМИТИВЦИ ШТО СУ ПОКУПИЛИ МАСТ … ЈЕР КОРОВ НИКНЕ, ГДЕ ГОД СТИГНЕ… ЊИМА СВАКА ЧАСТ. И СВИ ТИ СИЛНИ ИНФАНТИЛНИ… ШТО СУ НАМ ЗАГУСТИЛИ… ПА НЕМОЈ СТАРИ МОЈ …!!! КРИВИ СМО МИ… ШТО СМО ИХ ПУСТИЛИ. ЈЕР, шТА СУ ЗНАЛИ ГЕНЕРАЛИ … И БРКАТИ МАЈОРИ … ЈЕДИНО ДА ВИЧУ… ПАЛИ !!!!!!! АЛИ … НИСУ НАЈГОРИ … КРИВИ СМО МИ. И СВИ ТИ СИЛНИ ИНФАНТИЛНИ … ШТО СУ ПУШКЕ САЊАЛИ … НЕ, НЕ ДЕРАНЕ … КРИВИ СМО МИ … ШТО СМО СЕ СКЛАЊАЛИ. НИСУ КРИВЦИ ДЕПРЕСИВЦИ … ЛУДЕ И ПСИХОПАТЕ … ШТО СУ РУШИЛИ, ПА САДА НАМА НУДЕ ЛОПАТЕ … И НИСУ КРИВИ СЕДАТИВИ ШТО ИХ НИСУ СПУТАЛИ …

SORRY МАТОРИ … КРИВИ СМО МИ … КОИ СМО ЧУТАЛИ. И ЗАТО ….!!!! ПУТУЈ ЕВРОПО … НЕМОЈ ВИШЕ ЧЕКАТИ НА НАС … И НЕ ТУГУЈ МНОГО … ЈЕ КАКО СТВАРИ СТОЈЕ … ДОСПЕЧЕШ И ТИ … ЈАКО БРЗО … НА РЏАВ ГЛАС. ПУТУЈ ПЛАНЕТО … СУПЕР СМО СЕ ДРУЖИЛИ … НАМА ЈЕ ЛЕПО … ТАМАН КАКО СМО ЗАСЛУЖИЛИ. ПУТУЈ ЕВРОПО … И ПОШАЉИ НАМ МАЛО…ЕХ КАД БИ ПОЧЕО ДА РЕД ШТА СВЕ … !!! АЛ ЗА ПОЧЕТАК МАЛО ПЕЦИВА (чоколаде имамо … н.з) ЈЕР НАМА ЈЕ ЛЕПО … СРЕЧА ЈЕДНА НЕИЗРЕЦИВА. ПУТУЈ ПЛАНЕТО … ОВДЕ СЕ МРАК ПРЕЗИВА … НАМА ЈЕ ЛЕПО … СРЕЧА ЈЕДНА НЕОПИСИВА.

Џорџе Балашевиќ (авторот писател, поет и кантавтор. Поранешна долгогодишна југословенска поп звезда, а денес влијателен српски, балкански и светски писател. Исто така еден од педесетте амбасадори на добра волја на UNICEF. Инаку песната беше рецитирана илјадници пати во текот на девдесеттите години на разни манифестации во Србија …) (Авторот на денешната колумна во Капитал, и се извинува на македонска читачка публика што во денешниот број оваа песна не е преведена на македонски јазик. Авторот на колумната најавува дека песната ке биде објавена на македонски јазик во буквален превод (не препев) идната недела … Песната не е преведена на македонски јазик во овој број поради природата и силината на пораките кои овие стихови ги праќаат, за кои авторот смета дека се многу важни за “македонскиот момент”, а со кои на мисла сме, и се надеваме дека и надлежните институции кои се задолжени да го надгледуваат употребувањето на македонскиот јазик, додека ги читаат овие редови ќе бидат согласни, вознемирени и “видно возбудени”!!!)

да ја дувне за Софија ... Па по некој месец вракајки се назад кај кочанското село Облешево (денешна општина Чешиново Облешево, или Облешево Чешиново, така е во законот шашаво ставено... шашаво ама функционира, го убиваат некои други Македонци третирајќи го како шпијун ... Шашаво место за шашав атентат ...шашаво ама функционира ...така е одсекогаш. Денеска Никола Карев “неприродно голем” стои пред македонскиот парламент. Спроти него во паркот гордо и достоинствено на коњ, и подготвен на акција стои Питу Гули. И во актуелната химна македонска го има Питу ... Карев го нема ... Зошто? Навистина зошто? Зошто заборавивте да ја смените химната … Тоа е затоа што ова е земја на евтини шпијуни. Странските служби такви сакаат. Оттука, и јас сум убеден дека ова е масло на странски служби. Но прашувам. Па што ...? Јас секако немам информации за тоа ... Но, еве уште денес некој во Вашингтон, Лондон, Париз, Берлин, Москва.... Белград ... Софија ... Атина може да излезе и на претставниците на Владата (кои во хор деновиве освен што немоќно и поразително си ги изнајдуваат своите заеднички “семејни корени”, урлаат дека е ова масло на странски служби...., ке им рече ... Да господа, им се обраќаме на Владата на РМ и им соопштуваме дека сме ние тие. И сега што ... Па и Меркел дозна дека Вашингтон ја слушал во кабинетот. Цел свет објави за тоа. Меркел чинам и изјави даваше. Па што? Еве ги во Украина заедно … И? Ке почнете војна против нив ... Ма дај ...!? Имате ли воопшто концепт вие …? Така ли ке ја спасувате Македонија во втората деценија на дваесет и првиот век. Таква ли капа и кроите на начата татковина ... Македонија со исти политичари, како што случнавме од бомбите, навикнати да владејат во еднопартиски систем, исти интелектуалци за во еднопартиски систем, речиси исти колумнисти за еднопартиски систем кои се задоволуваат за 30 евра платена колумна да исерат 10 килограми измет што како биогориво чини 100 евра по калорија ... исти глумци, исти поети и поетски здруженија сочинети од ликови “креативни пијаници кои се прават освен што не пишуваат песни ...”. И на крајот исти новинари ... Леви и десни... сдсмовски и вмровски .... Бедотија ...Во секое огледало во кое партискилидер се огледува, во огледалото се покажува еден од седум, осум девет до десет таканаречени уредници тешкаши....бре, бре... Зошто тешкаши? Затоа после со секоја власт, со сите власте тие се во нивните панталони во пределот на тестисите увалени како буви или крлежи ... И редовно ги товарат бродовите ... Па слушајте ги снимките за дел од нив.... За другиот дел ке ги слушаме кога ке се

www.kapital.mk

Капитал број 801 06.03.2015

9 смени власта ... Стрпете се и бидете сигурни во тоа. Има и за нив.

Значи што имаме ... Кој бил мојот став за бомбите?

Ова е семејно насилство. Не го креиравме ние... и никому ништо не должиме ... Ни јас. Ниту Капитал. Тоа веке го кажав во една изјава на една телевизија и во колумна во овој магазин... Но секако дека имам став ... Освен што важно, но не и најважно, сетоа ова треба да се реши институционално. Но, за мене многу поважна е и содржината на телефонските разговори да ми простите ... Со неја ке се соочува уште долги и многу години во иднината. Ова е голема работа што и се случува на Македонија ... Сега ке се види кој е кој, и кој колку заслужил што толку многу зграбал и моќ и пари. Ке се смени власта и пак ке има снимки за спротивниот табор... И тоа е добро. Снимките никој не ги демантира... Против Зоран Заев и СДСМ нема кривични пријави ... Против Заев нема обвинение, само пасошот му го зеле ... се слуша дека обвинителите биле збунети и нервозни од притисоци ... Тоа е заради содржината што е објавена, и заради таа што допрва ке биде објавена. Оттука, иако е важна институционалната разврска многу поважна е содржината. Во една од последните бомби, од устата на еден владин протагонист, задолжен за “кеш флоуто” на земјата се слушнаа течки квалификации за економските политики што се водат овде. Дури, за мене лично, практично е исцртана мапата на пропаѓање на дневниот весник Капитал, тој беше затворен во јуни 2012 година, во контекст во кој мораше да се затвори ... а токму тоа го пишуваше, што го кажа ликот, а ние го слушнавме пред некој ден во бомбата. Да да ... токму тоа што го кажа ликот во слушалката, тоа ние го пишувавме цело време. Авторот на овие редови во една прилика во летото 2012 му порача на задолжениот за “кешфлоуто” дека “животот е долг, многу долг... ние сме сепак уште млади и не чека многу работа ... имаме и други претприемнички сонови, приказни за раскажување ... особено ние што не сме на државни јасли, и што своите кариери не ги правиме лесно цицајки од потта на даноќните обврзници ... и што цел живот работиме на калдрма ... Но, што ќе прават тие после сево ова...? Имаш ли ти сон? Кој е твојот сон? Ако сонот ти бил моќ, цврста рака и бескрајна ароганција како средство на општење со слободоумните и креативни граѓани тогаш си се зезнал младичу ... После ова што го слушаме повеке, ниту си кредибилен ниту си релевантен. Умре Тито во 1980 година и чекаа уште десет години, плашејки се да не се разбуди, па кога до крај беа уверени после дест години дека маршалот е цркнат и повеке

Ке го цитирам по втор пат месецов, Александар Тијаниќ, долгогодишниот директор на Радио телевизија Србија, во својата брилијатна книга „Ја. И нико мој. "Лордовите на мафијата, носителите на државните функции, и сопствениците на капиталот од приватизацијата, оној невидлив Управен Одбор на Србија – половината олоши кои тргнаа со амбиции да бидат Џон Кенеди, а завршија во костумот на Дон Корлеоне, а другата половина од нив кои почнаа како Дон Корлеоне, а со амбиции да бидат Џон Кенеди, таа ревија на „зли духови„ ја усмери Србија кон пропаст во овие повеќе од две децинии по распадот на СФРЈ. Она што не го направи српската мудрост, ке го направи – како и обично – српската немоќ!?"

не мрда, удрија иститите тие по се што тој правеше... Денеска се Бароните на македонската транзиција ... истите тие кодоши и комунисти. Но, младичу јас сум совесен и одговорен граѓанин ... Ако не иде не иде ... Или ке останеме да бидеме живи херои на ова време (оти на Македонија не и требаат повеќе мртви херои, како што често знае да ми каже во саботните или неделните претпладниња, еден мој голем пријател, и голем учител во животот) Македонија мора да се соочи со себе младичу. И со бароните на својата дваесет и пет годишна транзиција. За да ја биде. И ке се соочи секако (оти едноставно редот е наш, ни доаѓа нам ... ни криви ни должни). Ке се соочиме со својата катарза. Со жестината на европските антикриминални процеси кои бараат од Македонија пред да влезе во семејството на нормални држави и граѓани, да си ја помине својата психотерапевтска процедура, што секогаш следи по трауматичниот на манифестација на лудак од прв степен. Ова општество, секако, биди сигурен во тоа младичу, ке се пресмета, на овој или оној начин, сега или малку подоцна, со своите битанги од сите четири партиски бои ... таман сите влегле во една влада. Џабе ке им биде ... Купишта пари украдоа корумпираните македонски политички и партиски јатаци и елити од фондовите на USAID, под чие лого јасно и силно е напичано From the American people… (да не мислите дека е случајно ставено вака) ... Е од тој американски народ, што преку директна финансиска помош, што преку техничка помош оваа земја доби мегу 6 и 9 милијарди долари ... И уште троши ... сега додека го пишувам овој текст ... На тој американски народ, не влада, ке мора да му се вратат тие пари младичу ... Купишта кредити земаа од европските и светските банки, и ги украдоа преку нашите банки. Се задолжија. Се си заложија во хипотеки и кешот си го испунпаа. Оттука, троскотот од сите четири партии... две македонски и две албански, кои со пиштол во глава ја држат оваа земја и нејзините граѓани во заложништво, ке биде радикално искубан ... Троскот си е троскот ... Е, младичу, дури тогаш, ако има тогаш... ние ке правиме држава ... Јасен ли ти е сега мојот став ... Ако ти е јасен пренеси понатаму ... Ти тоа добро го правиш...со векови.. !!! Затоа што толку добро го правиш тоа... до денес сеуште немаш држава... Поброен ти е народот надвор отколку дома ... Ексик на парите ...!!! Пеза.

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

10 НАВИГАТОР

ИЗЈАВА НА неделата

Амбасадорот на САД го посе

> БРОЈКА

212.085 е вкупниот број на блокирани сметки заклучно со јануари, покажуваат последните податоци на Народна банка на Македонија. Од нив на физички лица отпаѓаат 146.085, а на правни лица 65.685 сметки.

Валери Жискар Д'Eстен

Украина треба да има државно уредување како на една Швајцарија, таа нема место ниту во Европската унија, ниту во НАТО, нејзиното место е меѓу ЕУ и Русија.

поранешен претседател на Франција

победник на неделата

А

мериканскиот амбасадор во Македонија, Џес Бејли, при минатонеделната посета на Алкалоид се запозна со резултатите од работењето на фармацевтската компанија и нејзината соработка со американски гиганти од оваа индустрија. Компанијата ги презентираше и бројните инвестиции реализирани изминативе години, како и извозните активности кои се еден од клучните сегменти од корпоративната политика на компанијата. Во моментов, 'Алкалоид' во своето потрфолио

Цената на нафтата на ш минимум и продолжу

А пишува:

Леи Џун

+

На листата на The Wall Street Journal за највредни стратапи, Xiaomi се најде на врвот со проценета вредност од 46 милијарди долари. Кинеската компанија основана во 2010 година, брзо ја смени неповолната претстава за себе во однос на нејзните амбиции - од производител на евтини мобилни телефони што се продаваат само во Кина и во нејзината околина, стана највреден стартап со модел на смартфон, Mi Note, што е директен конкурент на iPhone 6 (plus); односно, се избори со предрасудата дека ниската цена значи компромис во однос на квалитетот, зашто Mi Note хардверски е помоќен од новиот модел на Apple - проблемот на Xiaomi е што ја нема перцептивната вредност на логото со „гризнато“ јаболко. Кинеската компанија достигна трето место кај продажбата на смартфони во третото тромесечие на 2014 година, со раст кај продадените уреди од 211% во однос на истиот период во 2013 година - 61 милиони уреди, што е за преку 20 милиони повеќе отколку во претходната година. Во 2014 година приходите на Xiaomi пораснале за 135% (11,9 милијарди долари). Прогнозите се дека Xiaomi со ширење во западните држави може да стане опасен соперник за врвот меѓу производителите на смартфони.

Дејан Азески

dejan.azeski@kapital.mk

Американската „лесна“ нафта (WTI) за испораката во април поевтини на берзата во Њујорк за 83 центи, на 42, 63 долари, што е најниско ниво од март од 2009-тата година, додека нафтата од типот „брент“ за мајската испорака поевтини за 14 центи, и се продава за 53, 37 долари. Ова значи дека цените на нафтата се спуштија на нов шестгодишен минимум, а се очекува залихите на сирова нафта во САД да продолжат да растат, Според анкетата на „Блумберг“ ана литичарите очекуваат дека американските залихи на нафта во недел-ата заклучно со 13-ти март пораснале за 3, 3 милиони барела и во моментов се проценува дека изнесуваат рекордни 452, 2 милиони барели. Конкретно аналитичарот од сиднејската компанија Фет профитс, Дејвид Ленокс очекува нов понатамошен пораст на залихите на нафта во САД. „Ова ќе ја сголеми загриженоста околу и онака големите залихи во светот“ Експертите од „Capital Economics“ предвидуваат дека цената на „WTI“ нафта може да падне уште, бидејќи краткорочните трошоци за активностите

на многу од постојните сонди може да отстапат до 10-20 долари за барел. „Сепак падот на бројот на активните платформи за дупчење веќе рефлектира во забавувањето на растот на производството во САД. Поради тоа е тешко да се процени дали тековните цени може да се задржат. Еден период на уште пониски цени, исто така ќе им помогне на пребарувачите да го направат тоа побрзо “. Значаен фактор кој дополнително ќе ги мати работите со нафтата е и ситуацијата околу Иран,. Долго време изолираната држава која беше под долготрајни санкции за извоз изрази желба да го зголеми производството на нафта по очекувањата за нуклеарниот договор. Техеран се насочува главно кон азиските пазари, што може да ги „преплави“ уште нафтените

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

11

сети Алкалоид

мисла на неделата

> БРОЈКА

има неколку лекови кои се произведуваат под лиценца на реномирани американски фармацевтски куќи, како и маркетиншки авторизации за застапништво на фармацевтски препарати од американски производители во Македонија. Од деловните потфати во САД, особена гордост за ‘Алкалоид’ велат во компанијата, е патентирањето на технологијата за производство на лекот ‘Новаморф’ во 2003 година, како и интензивната соработка со реномираната ‘АВЕДА’, членка на групацијата ‘Исти Лаудер’ во делот на производство на органски чаеви

8,4%

е намалена цената на инпутот кај земјоделското производство во февруари 2015 во однос на истиот месец лани. Сепак цената кај аутпутот на земјоделското производство обратно пропорционално е зголемена за 5,9%

лидери

шестгодишен ува да паѓа Цените на нафтата продолжуваат да се движат со опаѓачки тренд, американската нафта има најниска цена од март 2009 година во пресрет на извештајот за резервите во најголемата економија во светот.

Ворен Бафет американски бизнисмен

губитник на неделата

Емил Тедески

Атлантик груп отвори нов современ објект за производство на енергетски барови во индустрискиот парк Нова Градишка во вредност од 13 милиони евра

Мартин Винтеркорн

Производителот на автомобили Фолксваген соопшти дека работниците на оваа компанија во Германија ќе добијат по 5.900 евра бонус поради успешното работење.

не им беше неделата

Дарис Валцов

пазари и цените да отстапат дури под 40 долари за барел. Колку за илустрација цената на нафтата од јуни минатата година до крајот на јануари забележа пад за околу 60%. Доколку продолжи трендот на намалување на цените на нафтата на берзата во Лондон врз основа на чија цена се креираат и цените во Македонија, постои можност за намалување на малопродажните цени на нафтените деривати во Македонија. Следната корекција на малопродажните цени на горивата во Македонија треба да се направи идниот понеделник. nnn

Во бизнисот се потребни 20 години да се изгради репутација и пет минути да се уништи. Ако тоа добро го запаметите тогаш ќе бидете многу повнимателни со вашите одлуки.

Министерот поднесе оставка откако против него е покрената истрага дека примил мито од два милиони евра во периодот кога бил градоначалник на Слатина

Сигмунтур Тавид Конлохсон

Околу 7 илјади Исланѓани протестираат на улиците на Рејкјавик заради повлекувањето на кандидатурата за членство во Европската унија.

_

Милош Земан Чешкиот претседател Милош Земан многу веројатно е да се соочи со гласање за доверба во Парламентот во Чешка, откако 11.000 граѓани во оваа држава потпишаа петиција со која бараат од него да си замине од претседателската фотелја. Имено, она со што не се согласуваат потписниците на петицијата е изјавата на Земан во врска со Украина со која според потписниците е прекшен уставот на земјата. На потписниците на петицијата со наслов „Претседателе одете си“ им пречи изјавата на Земан од пред неколку месеци дека во Украина има граѓанска војна. Тие сметаат дека, како што пишува ви нивната петиција „Земан не го почитувал уставот на земјата и ширел руска пропаганда, а со поддршка на Кина го „газел“ вредносниот систем на чешките норми“. Инаку според законот, Сенатот мора да разгледува петиции со најмалку 10.000 потписи и доколку оцени дека е потребно може да предложи оваа петиција да биде ставена на дневен ред на Долниот дом, односно во Парламентот.

3

специјален прилог - жените и бизнисот

април 2015

moќ. лидерство. одлуки. l капитал анализа:

кои се најмоќните жени во македонија? зошто се најмоќни?

l колкава е моќта

на жените во македонскиот бизнис?

l кои жени и каде

дрмат во управните одбори во компании, јавни претпријатија и институции?

l зошто е добро

да се има жени во управни одбори?

l капитал интервјуа со моќните жени во македонија

Повеќе информации во врска со прилогот и за претставување во истиот можете да добиете на е-мail: marketing@kapital.mk l sanja.savovska@kapital.mk или на телефонскиот број 02 3280 910

Лицe за контакт:

Сања Савовска

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

бизнис плус

13

Како станавме успешна регионална приказна

С

Сè почна како желба и замисла поткрепена од ент узијазмот на уредниците и сопствениците од шест балкански медиуми, иницирана пред повеќе години за време на нивните официјални средби и неформални дружења. Идеја да се даде збогатена понуда на економски вести и анализи од поранешните ЈУ републики, со тоа што ќе се искористи искуството, знаењето и професионалноста на сите новинари од овие медиуми, и преку нивна синергија да се обезбеди поголема додадена вредност за читателите од регионот. Во 2011-та, во Охрид, каде што домаќин беше Капитал, си подадовме рака и почнавме да ги цртаме контурите на новиот медиумски продукт, новата онлајн платформа која ги обедини љубљански Финанце, загрепски Бизнис.хр, белградски Нови магазин, Ослобоѓење од Сараево, подгорички Вијести и Капитал Медиа Груп, како партнер од Македонија. Една година подоцна, на Викенд медиа фестивалот во Ровињ, Хрватска, и официјално беше промовиран Бизнис плус, чие мото од почетокот беше

Три години на балканскиот медиумски пазар, четири регионални конференции зад себе, шест партнери, меѓу кои и Капитал...Бизнис плус и неговиот Бизнис клуб, продолжуваат и понатаму да нудат квалитетни информации и да ги поврзуваат деловните луѓе од регионот. дека тоа е “информативен сервис без кого што нема да може да си го замислите утрото“. “Бизнис плус е нешто што требаше одамна да се случи. Овој проект е голема можност за бизнисмените од регионот на Југоисточна Европа, преку која ќе добијат интегриран простор на информации, анализи, коментари и појаснувања за бизнисот во државите од овој простор“, изјави Љупчо Зиков, сопственик и директор на Капитал Медиа Груп, при свеченото потпишување на договорот за соработка помеѓу шесте партнери на Бизнис плус.

Поврзување на бизнисмените од регионот

Како и секој жив организам, така и Бизнис плус растејќи се менуваше изминативе три години откако е формиран, менуваше дизајн, содржини...некои членки излегоа од проектот, други дојдоа на нивно место, како што е тоа Привредни вјесник од Хрватска. Но, нашата мисија остана иста – брзи и квалитетни информации за сите деловни луѓе од регионот. Отидовме и чекор понатаму - зошто да не ги поврземе истите тие деловни луѓе. Тоа и го направивме. Во Скопје во септември 2013-та организиравме регионална средба на која

што го претставивме новиот Бизнис клуб на Бизнис плус, чија што цел е да ги поврзе компаниите од Балканот и пошироко, да соработуваат меѓу себе, да прават повеќе зделки и заеднички проекти. На средбата најавивме и организирање на конференции каде што деловните луѓе ќе може да се запознаат и иницираат соработка. Зад нас се веќе три успешно организирани регионални бизнис конференции: во Загреб, Будва и Сараево. Вкупно, ги посетија повеќе од 500 учесници, во прв ред директори и членови на управи на компании од Балканот, но и уредници, директори и новинари од партнерските и другите медиуми од регионот. Деновиве, партнерите во Бизнис плус ги привршуваат подготовките и за Четвртата регионална конференција, која ќе се одржи на 26 март 2015, во хотелот Crowne Plaza во Белград. Очекуваме преку 200 учесници од бизнисот, политиката и медиумите од повеќе од шест земји. Бизнис плус уште повеќе ќе го развиваме, а во ширењето нема да се ограничиме само на овие држави, бидејќи планираме да ги вклучиме и останатите земји од регионот. Успешната приказна ќе продолжи да се раскажува... nnn

Повеќе од 200 директори и сопственици на компании од повеќе од шест држави на едно место

Crowne Plaza, 26.03.2015 (четврток) На 26-ти март во хотелот Crown Plaza во Белград ќе се одржи 4-тата регионална конференција на Бизнис плус насловена како „Стопаствениците од повеќе од 6 држави на едно место“.

На конференцијата ќе бидат присутни над 200 учесници и по Загреб, Будва и Сараево, повторно на едно место ќе се здружат деловните информации, компаниите и медиумите од повеќе од 6 земји.

l Заживување на градежништвото како услов за стопански раст l Како да бидете дел од врвот на Југоисточна Европа и да опстанете – концерн Агрокор l Енергетска сигурност на регионов l Каде се кријат добрите кадри l Како да се зболеми трговската размена со Турција и подобро да се искористат билатералните договори l Неискористени потенцијали на агробизнисот

АГЕНДА НА КОНФЕРЕНЦИЈАТА l 12:30-13:15 Регистрација на учесниците l 13:15-13:45 Отворање на конференцијата l 14:30-15:00

Aлександар Вучиќ претседател на Владата на Република Србија

Анте Тодориќ

Јанез Шкрабец

Како да се качете на врвот на ЈИ Европа и таму да опстанете Концерн Агрокор

извршен потпретседател за малопродажба на Агрокор и надзорниот одбор на Меркатор

директор на Рико

l 13:45-14:30 Оживување на градежништвото како услов за раст во стопанството

Минчо Јорданов претседател на одборот на директори на Бетон и сопственик на Макстил, винаријата Стоби и Ре-Медика

Светислав Костиќ

Благота Радовиќ

директор на Секторот за даночно советување во Delloitte

сопственик на Зетаградње

директор на Delta Reat Estate

модератор

Миодраг Поледица

државен секретар во Министерството за градежништво, сообраќај и инфраструктура на Република Србија

Горан Свилановиќ генерален секретар на Советот за регионална соработка

ПРИЈАВА И ИНФОРМАЦИИ ЗА КОНФЕРЕНЦИЈАТА / ЛИЦЕ ЗА КОНТАКТ: ГОРДАНА МИХАЈЛОВСКА

e-mail: marketing@kapital.com.mk

Радмила Спасиќ

gordana.mihajlovska@kapital.mk

тел: +389 70 346 376

Петар Франкл Finance главен уредник и директор

l 15:00-15:30 Да се запознаеме- BUSINESS SPEED NETWORKING И ОДМОР l 15:30-16:15 Eнергетската безбедност и ефикасност во регионот

Александар Антиќ министер за рударство и енергетика на Република Србија

Јоже Торкар директор на Елтек Петрол

Енес Ченгиќ директор на Енергоинвест

Љубиша Петковиќ

модератор

Драган Ковачевиќ

eксперт од Секторот за претседател на струја и гас во Сименс Србија управата на Јанаф

l 16:15-17:00 Каде се кријат добрите кадри

Душко Јовановиќ генерален директор на Сава осигурување

Андреа Брбаклиќ

Матиц Вошњак

директор на Competa дир. во Службата за комуникации и Службата за човечки ресурси во Ерсте Банка Србија

д-р. Зоран Миливојевиќ психотерапевт

Дренислав Жекиќ прокуратор во Preclarus komunikacija

модератор

Расим Љајиќ

Зијад Бечировиќ

Андреј Пребил

претседател на управата на Sava Turizam

Само Иванќиќ

извршен член на управата Intekno Group

Захит Саџлик директор на Sağlık Group

Суад Кумбариќ

генерален директор за директор во KWS Srbija стратегиски бизнис подрачја во Атлантик груп и член на управата во Дрога Колинска

Денис Матијевиќ

претседател на управата на AgroFructus Grupe

Душан Олај директор на Duol

главен уредник и директор на Privredni vjesnik

модератор

Милорад Средановиќ потпретседател за земјоделство во Делта Холдинг

l 19:15-20:00 Однапред договорени состаноци Дружење со музичкиот виртуоз Зоран Маџиров l 20:00........... Вечера во опуштена атмосфера со добра храна и Darija Luna Band

големи партнери:

Дарко Буковиќ

директор на ИФИМЕС

l 18:30-19:15 Неискористен потенцијал во агробизнисот

Енцо Смрекар

заменик главен уредник во Нови магазин

модератор

l 17:00-17:30 Одмор l 17:30-17:45 Ваше обраќање l 17:45-18:30 Kако повеќе да соработуваме со Турција

министер за трговија, туризам и телекомуникации на Република Србија

Мијат Лакичевиќ

Горан Живков директор на Seedev

Капитал број 803 20.03.2015

16

www.kapital.mk

cover story

случај: македонски бизнис

фирмите чекаат на господ, директорите се крстат!

Факт:

Шест од десетте најголеми компании

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

17 Финансиските извештаи што компаниите ги доставија деновиве до берзата не потврдуваат дека кризата во бизнисот е минато и покрај тоа што Државниот завод за статистика пресмета дека македонската економија лани пораснала за 3,7%, а индустриското производство се зголемило за 4,8%. Сепак анализата на билансите на успех на најголемите компании што котираат на берзата покажува дека поголем дел од нив продавале помалку отколку годината претходно и се уште работат со загуби. Не е мал ниту бројот на компании чии што завршни сметки покажуваат дека и во немирни води, тие добро пливале. Повеќето од бизнисмените се песимисти за водењето бизнис годинава за која очекуваат да биде оптоварена со економски проблеми и политичка неизвесност

Ф пишува:

Александар Јанев

aleksandar.janev@kapital.mk

Финансиските извештаи што компаниите ги доставија деновиве до берзата не потврдуваат дека кризата во бизнисот е минато и покрај тоа што Државниот завод за статистика пресмета дека македонската економија лани пораснала за 3,7%, а индустриското производство се зголемило за 4,8%. Сепак анализата на билансите на успех на најголемите компании што котираат на берзата покажува дека поголем дел од нив продавале помалку отколку годината претходно и се уште работат со загуби. Не е мал ниту бројот на компании чии што завршни сметки покажуваат дека и во немирни води, тие добро пливале. По одделни сектори во економијата, бројките покажуваат дека има раст на производството на лекови за 5,2%, во тутунската индустрија е евидентиран пораст од 5,6%, во текстилната за 4,6%, во металската индустрија за 1,4%, прехранбената индустрија го зголемила производството за 2,5%. Во металската индустрија, рударството, производството на пијалаци, нафтената индустрија, пак, евидентиран е помал обем на работа. Намалувањето на индустриското производство е најдраматично кај нафтените деривати и тоа за 99% што всушност е одраз на стопирањето на производството во рафинеријата ОКТА. Финансиските извештаи на рафинеријата ОКТА покажуваат намалување на приходите од продажба за 14%. Минатата година продадени се бензин и нафта во вредност од 355 милиони евра. ОКТА продала помалку на македонскиот пазар за 14%, додека пак продажбата на странскиот пазар се намалила за 22%. Билансот на успех на компанијата покажува загуба од 8,2 милиони евра. Компанијата која важи за најголем дистрибутер на нафтени деривати во земјава, Макпетрол, исто така се

и на берза имаат намалени приходи лани

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

18

cover story

П

Иван Бановски

генерален директор на Макстил

азарните прилики во 2014 беа нешто поповолни, и тоа се чувствува и на почетокот на оваа година, но е се уште далеку од инсталираните капацитетни можности, што значи дека се уште не се создадени услови за континуирано производство по целата технолошка линија, туку режимот на работа и натаму е во производни кампањи со дисконтинуиран производен ритам и се уште присутна неизвесност како пазарните прилики ќе се развиваат во наредниот период. Според планските проекции за оваа година производните аутпути би требало да се задржат на минатогодишното ниво.

П Сашо Наумоски

генерален директор на Витаминка

осле првите два месеци од работењето годинава не можам да кажам дека сум голем оптимист. Ако се споредиме со лани, стартот годинава е послаб. На домашен пазар има мал пораст на продажбата од 1% до 2% и тоа најмногу се должи на тоа што ние ги намаливме цените на производите. Меѓутоа, загрижува тоа што извозот оди послабо. Земјите во регионот каде што извезуваме минуваат низ турбулентни периоди, а растот на вредноста на доларот и на цената на нафтата исто така имаат свој негативен придонес во обемот на продажбата.

соочи со намалување на приходите од продажба на горива за 4%. Најголем дел од продажбата на деривати е остварена на домашниот пазар од што се инкасирани 317 милиони евра, што е за 5% помалку споредено со претходната година, додека пак во странство, продадени се деривати во вредност од 12,9 милиони евра што претставува пораст од 58%. Макпетрол минатата година прикажа загуба од 1,7 милиони евра.

Металската индустрија закрепнува

Позитивните статистички показатели за пораст на индустриското производство на метали од 1,4% лани после неколку години континуиран пад се отслика и во работењето на дел од компаниите од оваа индустрија. Челичарницата Макстил објави зголемување на приходите од продажба за 27% и според извештајот на компанијата за лани изнесуваат 72,2 милиони евра. На домашниот пазар порастот на продажбата е скромен од 4%, меѓутоа извозот на Макстил се зголемил за 33%. Од продажба на странски пазари компанијата лани наплатила 60,6 милиони евра. Билансот на успех покажува дека трошоците на компанијата исто така бележат значителен пораст од 36% така што крајниот финансиски резултат е минимална добивка од само 18 илјади евра. Од менаџментот на Макстил објаснуваат дека зголемувањето на продажбата, особено на извозот е резултат на исклучително неповолната 2013 година како споредбена основа. „Пазарните прилики во 2014 беа нешто поповолни, и тоа се чувствува и на почетокот на оваа година, но е се уште далеку од инсталираните капацитетни можности, што значи дека се уште не се создадени услови за континуирано производство по целата технолошка линија, туку режимот на работа и натаму е во производни кампањи со

Сите банки заедно со 36% поголем профит

Б

илансот на успех за банкарскиот сектор покажува дека тие минатата година оствариле профит од 51,2 милиони евра што е за дури 36,3% повеќе отколку во 2013 година. Единствено малите банки се уште работат со загуби кои што лани дури и се продлабочиле. Речиси сите банки кои што доставуваат финансиски извештаи до берзата, пријавија импресивен пораст на добивката. Најголема добивка лани остварила Стопанска банка, од 24,6 милиони евра, што е дури 52,8% повеќе отколку годината претходно. Сличен пораст е евидентиран и кај Охридска банка која ја зголеми добивката за 51,3%. Банката создаде профит од 3,8 милиони евра. НЛБ Тутунска банка пријави добивка од 10,9 милиони евра што е за 7,6% повеќе на годишно ниво. Комерцијална банка исто така ја зголеми добивката, и тоа за 21,2% и изнесува 1,6 милиони евра. Уни банка објави дека 2014 година ја завршила со добивка од 1,1 милиони евра, што е пораст од 4,5% за една година. Најголем пораст на добивката од банките што ги доставија своите извештаи на берзата, пријави Стопанска банка Битола, и тоа за шест пати. Минатата година оваа банка оствари профит од 2,6 милиони евра. ТТК банка, пак, лани се соочи со намалување на добивката за 43,8%, и ја заврши годината со профит од околу 490 илјади евра. Единствена банка што пријави загуба е Централна кооперативна банка, со минус на крајот на билансот на успех од речиси 800 илјади евра.

Индустриско производство: Раст од 4,8% лани

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

19 дисконтинуиран производен ритам и се уште присутна неизвесност како пазарните прилики ќе се развиваат во наредниот период. За нас е многу значајно што системот за отпрашување е целосно активиран и што немаме веќе никакви законски или технички ограничувања за реализација на сите нарачки во наредниот период. Според планските проекции за оваа година производните аутпути би требало да се задржат на минатогодишното ниво“, вели Иван Бановски, генерален директор на Макстил. Компанијата во дејноста на повисока додадена вредност во металургијата, Факом, минатата година ги зголеми приходите од работењето за дури 31%, односно вкупната вредност на продажба изнесува 16,7 милиони евра. Бројките покажуваат дека оваа компанија лани поинтензивно соработувала со странски партнери што обезбеди пораст на извозот од дури 62%. Приходите од продажбата на странски пазари изнесуваат 9,8 милиони евра. На домашен терен, приходите од продажбата изнесуваат 6,9 милиони евра што е за 2% повеќе од претходната година. Факом ја заврши годината со добивка од 23 илјади евра. Генералниот директор на металуршката компанија Факом, Златко Симоновски, има позитивни очекувања и за годинава. „Очекувам дека и годинава ќе имаме доволно работа што на крајот ќе се преслика во уште подобар финансиски резултат за компанијата. Деновиве интензивно преговараме за соработка со нови клиенти што за нас ќе значи освојување на нови пазари и тоа дополнително ќе го зголеми обемот на производство. Фокусирани сме целосно на извоз, работевме напорно на подобрување на конкурентноста преку воведување на нова софтверска платформа која што ни овозможува значително да го подигнеме квалитетот, а во исто време да заштедиме време и пари. Тоа странските клиенти го препознаваат и ни ги доделуваат нарачките“, вели Симоновски. Во оваа индустрија, негативни резултати од работењето лани прикажа компанијата Арцелор Миттал. Приходите од продажба се намалиле за 10% и изнесуваат 79,4 милиони евра. Паѓа продажбата и на

Како работеа десетте најголеми котирани компании на берзата лани

Окта Макпетрол Македонски Телеком Алкалоид Арцелор Митал Макстил Цементарница Усје Фершпед Бетон Витаминка

Приходи од продажба (милиони евра) 355,1 330 178,9 120,3 79,4 72,2 65 55,8 42,8 26,5

Годишна промена

Нето добивка /загуба (евра)

-16% -4% -11% 4% -10% 27% 2% -17% -1% 8%

-8.200.000,00 -1.726.000,00 14.315.000,00 10.056.000,00 -12.516.000,00 18.340,00 23.766.000,00 270.000,00 1.131.000,00 860.000,00

Годишна промена

-66,00% 3% -79% -5% 37% 37% -55%

Извор: Македонска Берза *Во рангирањето не се вклучени банките

домашниот и на странските пазари, а билансот на успех покажува загуба од 12,5 милиони евра.

Витаминка продавала повеќе, Европа помалку

Во прехранбената индустрија, која што според државната статистика учествува најмногу, со 13% во вкупната преработувачка индустрија, производството лани пораснало за 2,5%. Витаминка од Прилеп бележи зголемување на приходите од продажба за 8%. Компанијата инкасирала вкупно 26,5 милиони евра од продажба, а повеќе производи се продадени и на домашниот и на странските пазари. Добивката на компанијата за лани и покрај зголемувањето на продажбата е намалена за 55% и изнесува околу 860 илјади евра. Овој финансиски резултат се должи на трошок од 1,5 милиони евра што во билансот на успех е прокнижен како останати расходи. Генералниот директор на Витаминка, Сашо Наумоски, вели дека минатата година ветувала многу повеќе оптимизам отколку првите два месеци од годинава. Според него, 2015 година ќе биде малку потешка. „После првите два месеци од работењето годинава не можам да кажам дека сум голем оптимист. Ако се споредиме со лани, стартот годинава е послаб. На домашен

пазар има мал пораст на продажбата од 1% до 2% и тоа најмногу се должи на тоа што ние ги намаливме цените на производите. Меѓутоа, загрижува тоа што извозот оди послабо. Земјите во регионот каде што извезуваме минуваат низ турбулентни периоди, а растот на доларот и на цената на нафтата исто така имаат свој придонес во обемот на продажбата“, вели Наумоски. Компанијата за производство на кондиторски производи, Европа, лани продала 5% помалку во споредба со истиот период лани. Европа од продажбата лани вкупно инкасирала 11,8 милиони евра, а годината заврши со добивка за компанијата од околу 280 илјади евра што е 29% помалку од претходната година. Жито Лукс објави приходи од продажба од 19 милиони евра кои што се намалени за 8% на годишно ниво. Компанијата ја завршила годината со загуба од околу 2,4 милиони евра. Од компаниите производители на пијалаци, Прилепска Пиварница остварила поголеми приходи од продажба за 6% и со тоа се инкасирани 23,9 милиони евра. Нето добивката на компанијата изнесува 1,25 милиони евра и е намалена за 28% на годишно ниво. Пелистерка од продажба на вода и сокови лани инкасирала 6,4 милиони евра, што е за 10% помалку споредено со 2013 година, а добивката на компанијата изнесува

БДП: Пораст од 3,7% во 2014 година

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

20

cover story

О Златко Симоновски генерален директор на Факом

чекувам дека и годинава ќе имаме доволно работа што на крајот ќе се преслика во уште подобар финансиски резултат за компанијата. Деновиве интензивно преговараме за соработка со нови клиенти што за нас ќе значи освојување на нови пазари и тоа дополнително ќе го зголеми обемот на производство. Фокусирани сме целосно на извоз, работевме напорно на подобрување на конкурентноста а тоа странските клиенти го препознаваат и ни ги доделуваат нарачките.

324 илјади евра и исто така е намалена, за 4%.

Продажбата на лекови расте

Од компаниите од фармацевтската индустрија, Алкалоид во 2014 година оствари вкупни приходи од 125,2 милиони евра, што е раст за 6% во споредба со претходната година. Извозот на компанијата за лани изнесува 68,7 милиони евра и бележи раст од 6% исто така. Неревидираниот финансиски извештај покажува дека Алкалоид ланската година ја завршил со консолидирана нето добивка од 10 милиони евра, што е зголемување од 3% во споредба со претходната 2013 година. Продажбата на лекови на Реплек, пак, лани се намалила за 6% и остварени се приходи од 18 милиони евра. На домашниот пазар продажбата е помала за 13%, но извозот на Реплек пораснал за 17%. Добивката на компанијата изнесува околу 1,4 милиони евра и е намалена за 39%.

Градежниот сектор со раст од 6,1%

Градежништвото како дејност во последните неколку години континуирано расте и тоа главно се должи на ангажирањето на градежните компании од страна на државата во изведба на капитални проекти. Статистичките податоци што ги објави Државниот завод за статистика покажуваат пораст во овој сектор од 6,1%. Речиси сите котирани компании што се занимаваат со градежништво објавија подобри финансиски резултати. Најголем раст на приходите прикажа Бетон од Штип и тоа за 73%. Вкупните приходи на компанијата за минатата година изнесуваат 13,4 милиони евра, а добивката изнесува околу 1,5 милиони евра евра, што е три

пати повеќе од претходната година. Скопски Бетон објави дека приходите на компанијата изнесуваат 42,8 милиони евра и се намалени за 1% во споредба со 2013 година. Сите градежни работи компанијата ги извршила на домашниот пазар. Бетон објави добивка од 1,1 милиони евра што е зголемување за 37% на годишно ниво. Уште една компанија од овој сектор, која што произведува градежни материјали, Адинг ги зголеми приходите од работењето. Од извештајот на компанијата може да се види дека приходите за лани изнесуваат 4,1 милиони евра и пораснале за 3% на годишно ниво. Компанијата во текот на минатата година го зголемила извозот за 39%, додека пак продажбата на домашниот пазар се намалила за 13%. Крајниот финансиски резултат за Адинг е добивка од 124 илјади евра. Компанијата за производство на цемент и бетон, Цементарница Усје пријави приходи од продажба од 65 милиони евра, што е 2% повеќе од 2013 година. Притоа, продажбата на домашниот пазар се зголемила за 5% и од тоа се инкасирани 48,2 милиони евра, додека пак извозот се намалил за 7%, на 16,8 милиони евра. Цементарница Усје пријави добивка од 23,8 милиони евра што е за 5% помалку отколку во 2013 година. Мермерен комбинат од Прилеп од продажбите минатата година инкасирал 19,1 милиони евра што е пораст од 13% на годишно ниво. Компанијата ја заврши годината со седум пати поголема добивка од 6,9 милиони евра. Градежната компанија Гранит објави дека ќе доцни со доставувањето на финансиските извештаи поради поплава во просториите на компанијата. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

22

Економија

“Капитал“ на престижна конференција во Виена

ММФ: Македонија и Западен Балкан не ги довршија реформите

E пишува:

Игор Петровски

igor.petrovski@kapital.mk

Европската унија во следните пет години нема да прима нови членки, но тоа не значи дека земјите од Западен Балкан треба да се откажат од ЕУ перспективите, реформите и подготовката за придружување, истакнаа учесниците на конференцијата организирана од Меѓунанордниот монетарен фонд во Виена, минатата недела. Капитал, на покана од ММФ, имаше ексклузивна прилика да ги слушне коментарите на престижните говорници – економисти, гувернери на централни банки, бизнисмени, политичари - околу предизвиците што им претстојат на Македонија и земјите од Западен Балкан на

Капитал, на покана од ММФ, имаше ексклузивна прилика да ги слушне коментарите на престижните говорници – економисти, гувернери на централни банки, бизнисмени, политичари - околу предизвиците што им претстојат на Македонија и земјите од Западен Балкан на патот да станат здрави пазарни економии, како и предлози како да се справат со нив, на дискусијата “Западен Балкан -15 години на економска транзиција”. патот да станат здрави пазарни економии, како и предлози како да се справат со нив, на дискусијата “Западен Балкан -15 години на економска транзиција”. “Не откажувајте се од структурните реформи. Не почнавте со нив заради ЕУ, туку заради себе“, порача гувернерот на австриската централна банка Евалд Новотни на конференцијата со назив “Западен Балкан – 15 години економска транзиција“, на која што присуствуваа високи претставници на владите, централните банки и бизнис секторот од регионот и Европа. Според Новотни, земјите од Западен Балкан треба да ги зајакнат регионалните врски и да работат на проблемот на одлив на мозоци, значително засилен изминатава деценија. “Австрија профитира од одливот на мозоци од овој регион и ние тоа го поздравуваме. Меѓутоа, тоа не е добро за Западен Балкан“, порача првиот човек на централната банка на Австрија.

Неодржливиот прилив на капитал, а не реформите, беше причина за растот на Западен Балкан пред кризата

Пред одржувањето на конференцијата од висок ранг, на групата новинари од регионот, меѓу кои и претставникот на Капитал, им беше претставен извештајот на ММФ за напредокот на земјите од Западен Балкан изминативе 15 години. Недовршениот процес на реформи е главната кочница во процесот на приближување на земјите од Западен Балкан, вклучително и Македонија, кон стандардот на побогатите економии на Европската унија, заклучи ММФ во анализата. Иако процесот на транзиција почна пред 25 години со падот на комунизмот, вистинскиот процес на економска трансформација на Западен Балкан почна дури по воените конфликти што го опустошија регионот во

Стандард: Приходите во Западен Балк

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

23 Н

З

Евалд Новотни

гувернер на централната банка на Австрија

емјите од Западен Балкан мора да работат на проблемот на одлив на мозоци, значително засилен изминатава деценија. Австрија профитира од одливот на мозоци од овој регион и ние тоа го поздравуваме. Меѓутоа, тоа не е добро за вас.

Пол Томсен

директор на ММФ за Европа

есомнено дека влегувањето во ЕУ ги забрза реформите во новите членки. Но, иако ЕУ не најави скорешен прием на нови земји, ако земјите од Западен Балкан не ги интензивираат структурните реформи ќе продолжат да заостануваат.

Н

Божидар Ѓелиќ

директор во финансиска куќа Lazard

евработеноста во регионов не може да ја решиме со слаб претприемнички нагон кај младите. Кога прашав 300 студенти од Електро-факултет во Белград колку од нив би отвориле своја фирма, само 10 кренаа рака. А, за голема странска фирма би работеле сите!

Џефри Сакс со порака до ЕУ:

Лесно е да кажете “не примаме нови членки следните 5 години“. Сторете нешто повеќе за Западен Балкан!

Познатиот американски економист и професор смета дека локацијата и геополитиката им ја одредија судбината на земјите од регионов што заостануваат на патот кон ЕУ

К

олку сте географски подалеку од ЕУ, толку побавно станувате здрава пазарна економија. Европа мора да стори нешто повеќе одошто само да каже ‘нема примање нови членки следните пет години’. Не може да не се прави ништо. Унијата треба да им даде до знаење на земјите од регионов што чекаат на ред за членство, дека ќе продолжи да им помага на патот кон нивниот напредок, да им овозможи да ги почувствуваат придобивките од идното членство“, рече американскиот професор и економист Џефри Сакс, на панел дискусија во рамки на конференцијата “Западен Балкан – 15 години транзиција. Сакс, кој што беше советник на повеќе транзициски економии од централна и источна Европа во 1990-те, меѓу кои и на владата на Анте Марковиќ во поранешна СФРЈ, вели дека по падот на комунизмот, географската локација и окружувањето, а не само капацитетот на институциите, одредувале како ќе оди развојот на секоја од овие држави. Во своето излагање, тој претстави мапа на која беа прикажани земјите од светот и годините кога секоја од нив достигнала 2.000 долари доход (Македонија, според мапата, тоа го достигнала во шеесеттите години на 20 век). Тезата на Сакс е дека колку што некоја земја е 90-те години, констатира ММФ во анализата објавена минатата недела. Притоа ММФ во групата земји од Западен Балкан ги вклучува Македонија, Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Косово, Албанија, како и најновата членка на ЕУ, Хрватска. Во групата на “развиена“ ЕУ

подалеку од „изворот“ на растот (во Европа тоа била Англија), толку подоцна постигнува економски развој. Според Сакс, тоа се објаснува со фактот дека е многу полесно да се инвестира во близина, отколку неколку стотини километри подалеку. Во однос на геополитиката, пак, слични економски придобивки имале и земјите кои први се приклучиле кон НАТО. “Полска веднаш по воведувањето на демократијата доби изобилство инвестиции од соседната Германија, а веднаш потоа големи инвестиции од развиените западноевропски земји, па и од САД, добија и Унгарија, Чешка, Словачка… Геополитиката во голема мера ја одреди транзициската судбина на посткомунистичките земји, кои што сите од ред беа нестрпливи за приклучување во евроатлантските интеграции. Но, оние транзициски економии што први влегуваа во ЕУ и НАТО, ги добиваа најголемите привилегии и им се прогледуваше низ прсти за многу работи, за кои што во подоцнежните фази се стегаа критериумите. Денес земјите од Западен Балкан, останаа во предворјето на ЕУ, опкружени со членки на унијата, и сè уште со многу предизвици пред нив во смисла на изградба на демократски институции, конкуренција, итн.“, истакна Сакс.

влегуваат 15 “стари“ членки плус Малта и Кипар, а останатите 10 земји на ЕУ се во групата на “нови членки“. Кон средината на 2000-те години процесот на трансформација во земјите од Западен Балкан почна да го кочи заситеноста во реформите и блокадите од интересните

групи, за да во пресрет на глобалната финансиска криза вистински двигател на растот беа обилната ликвидност на светските пазари и неодржливиот прилив на капитал, а не реформите, заклучуваат во ММФ. Токму тоа е причината за заостанувањето

кан се една третина од просекот на ЕУ

kонцепт.

Институтот за бизнис образование КОНЦЕПТ заедно со МЦБ едукација од Белград организираат

Академија за контролинг (ниво 1, 2, 3, 4 и 5)

Институт за Бизнис и Корпоративно Образование

КАМБУРИС И БАРБА доо

Институт за бизнис образование КОНЦЕПТ во соработка со МЦБ едукација од Белград, организира Академија за контролинг која е направена по лиценца на германската Controlling Akademie Munich. Таа e соодветна на нивната “Диплома програма”, која е стандардна за германскиот контролинг.

Академијата за контролинг се состои од 5 сесии (тренинзи) по 3 дена: I. Техника во контролингот + Ниво 1 – Контролинг систем + Ниво 2 - Контролинг алатки + Ниво 3 - Контролинг планирање

II. Луѓето во контролингот

+ Ниво 4 - Психологија во контролингот и известување + Ниво 5 - Тимска работа, анализа на проблемот и презентација

Институт КОНЦЕПТ, Скопје март - јули 2015 година

Controller Akademie Munich (CA)

Controller Akademie Munich (CA) е основана 1971 година и е најголемата светска компанија специјализирана за обуки за контролинг. CA има повеќе од 50 различни тренинзи за контролинг, а најпозната е по “Диплома програмата“ од 5 нивоа. На CA обуките поминаа повеќе од 50.000 контролери и CA е синоним за “Контролинг на германски начин”. “Диплома програмата” е општ прифатен стандард за контролери во германските компании. http:// www.controllerakademie.de

За кого е наменета академијата?

Академијата е наменета за сите професионалци во контролингот и финансиите: контролерите, шефовите за контролинг, план и анализа, репортинг, економика, перформанс менаџмент, известување, аналитика, буџетирање, sales controlling, CAPEX controlling, фабрички контролери, IT controlling, business inteligence аналитичари, претпријатија кои го имаат имплементирано SAP стандардот и сл.

ДАТУМИ НА ОДРЖУВАЊЕ НА НИВОАТА Ниво

Дата

Ниво 1

30, 31 март и 1 април 2015

Ниво 2

4, 5 и 6 мај 2015

Ниво 3

27, 28 и 29 јули 2015

Ниво 4

1, 2 и 3 јуни 2015

Ниво 5

29, 30 јуни и 1 јули 2015

НАЧИН НА РАБОТА НА AКАДЕМИЈАТА ЗА КОНТРОЛИНГ + Академијата за Контролинг е соодветна на Controlling Akademie Munich. Сите материјали се преведени на српски јазик и адаптирани на домашната терминологија и окружување. Начинот на работа и методологијата е 100% идентична како и во Минхен. + Ниво 1, 2 и 3 се занимаваат со техничките алатки на контролингот (управувачко сметководство), додека нивоата 4 и 5 се занимаваат со луѓето во контролингот. + Можно е одделно да се посетува техничкиот дел (Ниво 1, 2 и 3) и делот околу луѓето во контролингот (Ниво 4 и 5). + Работа во мали групи, што гарантира висока интерактивност. + Специфика на Академијата е тоа што не постојат PowerPoint слајдови, туку тренерот активно црта и визуелизира. Овој метод се покажа како најдобар начин за пренесување на знаењето. + Академијата за контролинг е исклучително практична со што, покрај цртањето, на тренингот ќе имате прилика да видите и многу ефектни контролинг извештаи изработени во Excel (Ниво 4-Психологија во контролингот и известувањето).

Ниво 1 - контролинг систем + Контролинг системот l Поставување на цели, планирање и навигација l Принципи на контролингот l Холистички пристап на контролингот l Утврдување на ROI таргетот l Однос помеѓу менаџерите и контролерите

+ Управувачко сметководство l Контролерска коцка на трошоци l Full costing (DM, DL, MOH) или marginal costing (VT, FT). l Планирање на трошоците за кост центрите l Цена на чинење (product costing) l Contribution 1 и контрибуциски P&L

+ Донесување на одлуки во контролингот l Микс на производите l Рабат- колку дополнителни количини се потребни? l Одредување на BEP Break Even Point l Анализа на варијансата

+ Корпоративно планирање l Стратешко, оперативно и реактивно планирање l BCG матрица l Quo vadis матрица l PLC Product Life Cycle l SWOT анализа l Конкурентен профил l Стратешки план за 1 А4 страница

+ Улогата на контролерите l Контролерот како бизнис партнер на менаџерот l Организација на секторот за контролинг

Предавач: Бојан Шчепановиќ е еден од најискусните професионални тренери во Србија од областа на менаџмент, финансии и контролинг, со повеќе од 12 годишно искуство како тренер и над 950 одржани тренинзи. Тој има повеќе од 22 години искуство во областа на финансиите, контролингот и менаџментот, работејќи како сметководител, раководител на сметководствено одделение, контролор, менаџер на контролинг, финансиски менаџер и извршен директор. Има развиено 15-20 различни тренинзи од областа на контролингот, финансиите и менаџментот. Претседател е на Клубот на контролинг професионалци во Србија. Од февруари 2002 е Генерален менаџер на MCB – Menadzment Centar Beograd, специјализирана компанија за едукација на менаџери и личен развој.

n Сите заинтересирани за учество можат да се пријават најдоцна до 23 март 2015 година. n Сите учесници ќе добијат работен материјал на српски јазик, диплома за секое завршено ниво, како и финална диплома за успешно завршување на Академијата за контролинг, а која е еднаква на минхенската диплома. n Работен јазик е српски. За сите дополнителни информации во врска со академијата слободно контактирајте со: м-р Ленче Зиков и Бојана Делидинкова, тел. 02 3298 110, e-mail: institut.concept@gmail.com

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

25 на земјите од Западен Балкан зад новите членки на ЕУ во поглед на економската трансформација и висината на доходот, кој што е само третина од просекот во поразвиените еконмии од ЕУ. “Јасен доказ за слабоста на економските модели на регионот претставуваат екстремно високите стапки на невработеност, кои што во многу земји се задржаа на ниво од над 20%, дури и во време на кулминација на растот пред кризата“, се истакнува во анализата.

Слаби точки на Македонија: етичко однесување на фирмите и борба против организиран криминал

Во посткризниот период економскиот раст во регионот на Западен Балкан е кревок, при што ММФ како главна кочница во процесот на приближување кон стандардот на побогатите земји од ЕУ, покрај “слабото надворешно окружување“, го истакнува и “недовршениот процес на реформи“. “Притоа побрз раст сам по себе можеби нема да биде доволен – земјите од Западен Балкан мораат исто така да отвораат работни места за да направат пресврт на пазарот на работна сила заради

Еве кои се петте приоритети за Македонија според ММФ XX Инфраструктура XX Технолошка подготвеност XX Развој на финансиски пазар XX Здравство и основно образование XX Високо образование и обука што најголем дел од нив заостануваат“, истакнуваат во ММФ. Што се однесува на Македонија, во извештајот се наведува дека нашата земја, а исто така и Црна Гора, во одделни сегменти не заостануваат многу во однос на земјите кои изминатите години се придружија кон ЕУ, што значи дека профилот на конкурентноста на двете земји е сличен со оној на новите членки на ЕУ. Но, сепак, тоа не го намалува значењето

на реформите, каде што за нашата земја посебно се издвојуваат оние поврзани со квалитетот на инфраструктурата и на патиштата, етичкото однесување на фирмите и битката против организираниот криминал. Слични препораки има за секоја земја одделно. Во анализата се заклучува дека главен приоритет за земјите од регионот е продолжување на длабоките структурни реформи, вклучително и приватизацијата на преостанатите државни компании, решавање на проблемите на конкурентноста за приватниот сектор да стане клучен мотор на растот. Исто така се сугерира да се “укинат законските решенија што го спречуваат растот на вработеноста и ја искривуваат состојбата на пазарот на труд“. Од ММФ потсетуваат дека основен услов за раст на долг рок е зачувување на макроекономската стабилност и ниската инфлација, итно намалување на буџетскиот дефицит односно јавниот долг во земјите каде што тие достигнале високо ниво, и вложување во извозни сектори, како и намалување на ненаплатливите кредити и развој на небанкарски фискален пазар. nnn

Препорака: Реформите ги правите за себе, а не за ЕУ

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

26

Капитал анализа

З

С Јован Дабевски Здравје Радово

танува збор за доста плодно земјиште кое нуди огромни потенцијали за производство на повеќе видови на земјоделски култури. Мојот став е дека на Македонија е и потребен влез на нови подоходовни земјоделски култури, а парцелите на Џумајлија се идеални за тоа. Единствена причина поради која ние повторно не аплицираме е фактот што во меѓувреме на друг начин ги решивме потребите од дополнителна земја за наши потреби. Инаку ако се се реализира како што е предвидено корист од целата постапка ќе имаат и бизнисмените и државата.

Орце Цветков

Градоначалник на Лозово

а нас како општина е важност случајот што побрзо да се затвори за земјата конечно да почне да се обработува. Ако дојде до повторна прераспределба на земјиштето ние не сме тоа да оди кај еден човек или концесионер туку да се подели на повеќе дела за да можат земјоделците кои зависат од таа земја да добијат барем и најмал дел.

Земјиштето на Џумајлија повторно ќе се дава под концесија

Авантурите на Даневски и Субрата во “Џумајлија“ ја чинат Македонија десетици милиони евра

Oчекувања: Обработката на земјиштето на џумајлија

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

27

И

4.435 Хектари изнесува вкупното земјиште кое се дава под наем

Огнен Оровчанец

Претседател на земјоделска комора

ма доволна влажност оваа година, има се уште доволно време и не гледам пречка ако се тече како што треба уште веднаш земјата да почне да се обратува. Генерално сето ова што се прави за заживување на земјиштето на поранешна Џумајлија е позитивно и ќе има позитивни ефекти врз македонското земјоделство, единствен проблем е што сето ова не се направи порано но тоа е сосема друга тема и сега треба да гледаме напред.

90

илјади евра до 102 илјади евра ќе биде почетната цена на географските целини во зависност од квалитетот

Капитал во неколку наврати досега предупредуваше дека прашањето со земјиштето на вториот по големина земјоделскиот комбинат во земјава “Џумајлија“ треба да се реши што побрзо, бидејќи со секој ден одложување земјоделците, а и целата држава трпат милионски загуби. Сега кога решението е на повидок, останува да видиме што може да се очекува од потенцијалните нови сопственици на земјиштето и секако уште еднаш да преброиме што сè загубивме од авантурите на државата со Зоран Данески и со Субрата Рој. пишува:

Д Дејан Азески

Dejan.azeski@kapital.mk фотографија:

Ивана Кузмановска

Две години по најавените милионски инвестиции на Субрата Рој во Џумајлија за земјиштето кое во 2013 –та година го доби индискиот милијардер, Mинистерството за земјоделство објави јавен повик за закуп на истото. Ќе се издаваат близу 4,5 илјади хектари плодно земјоделско земјиште кое повеќе од пет години стои необработено. Овој потег следува после скоро едногодишно чекање откако министерството минатата година еднострано го раскина договорот со компанијата на бизнисменот Рој, поради непочитување на условите од договорот.

Капитал во неколку наврати пишуваше и предупредуваше дека прашањето со земјиштето на Џумајлија треба да се реши што побрзо бидејќи со секој ден одложување земјоделците, а и целата држава трпат милионски загуби. Сега кога решението е на повидок, останува да видиме што може да се очекува од потенцијалните нови сопственици на земјиштето и секако уште еднаш да преброиме што се загубивме од авантурите на државата со Зоран Данески и секако со Субрата Рој.

Кои се очекувањата од тендерот?

Пред две години на јавниот повик за изразување на интерес за земјиштето на Џумајлија кој го објави Министерството за земјоделство се јавија 30 компании. Иако првично беше предвидено плодните ниви да се поделат на четири парцели кои би се дале на користење на четири компании, сепак на крајот одлуката беше да се даде под концесија една парцела на еден инвеститор и тоа баш Субрата Рој. На тој начин од „трката“ извисија неколку домашни компании кои што имаа огромна потреба од плодните ниви кои беа доделени на индискиот инвеститор. Како компании кои беа заинтересирани заедно со Сахарјан Македонија беа и млекарниците Здравје Радово и Суташ, а се спомнуваше и името на велешка Агриа. Според неофицијални информации со исклучок на Здравје Радово, повторно во игра ќе се триесетина компании кои учествуваа и на минатиот тендер, плус некои компании кои во меѓувреме зајакнаа на бизнис сцената во секторот земјоделство. Помеѓу заинтересираните се

споменува и ЗК Пелагонија во сопственост на бизнисменот Орце Камчев, за што засега нема никаква официјално потврда. Сопственикот на Здравје Радово, Јован Дабевски вели дека во меѓувреме условите се променети и тие како компанија најверојатно нема повторно да аплицираат за концесија на земјиштето на Џумајлија. Сепак Дабевски останува на ставот дека во тоа земјиште лежи добар бизнис и дека очекува повторно на огласот да се јават многу компании. „Станува збор за доста плодно земјиште кое нуди огромни потенцијали за производство на повеќе видови на земјоделски култури. Мојот став е дека на Македонија е и потребен влез на нови подоходовни земјоделски култури, а парцелите на Џумајлија се идеални за тоа. Единствена причина поради која ние повторно не аплицираме е фактот што во меѓувреме на друг начин ги решивме потребите од дополнителна земја за наши потреби. Инаку ако се се реализира како што е предвидено корист од целата постапка ќе имаат и бизнисмените и државата“ Вториот проблем кој се наметнува од повикот за закуп е тајмингот на неговото објавување. Познато е дека за било која земја да се обрати и потенцијално посее соодветно потребно е квалитетно есенско орање, а за некои култури дури и сеидба. Огнен Оровчанец како експерт за земјоделство вели дека ако постапката со закупот тече како што треба и се се заврши брзо нема да има проблем да се фати оваа сезона за работа.

а ќе има голем ефект врз земјоделството и економијата

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

28

Капитал анализа

Од милионските инвестиции на Субрата Рој останаа само фотографиите од овој билборд

Зоран Данески ја напушти

Македонија и остави пустош во Џумајлија Сцени од помпезното заорување на браздите на Џумајлија со индиските инвеститори

БРОЈКИ

„Има доволна влажност оваа година, има се уште доволно време и не гледам пречка ако се тече како што треба уште веднаш земјата да почне да се обработува. Генерално сето ова што се прави за заживување на земјиштето на поранешна Џумајлија е позитивно и ќе има позитивни ефекти врз македонското земјоделство, единствен проблем е што сето ова не се направи порано но тоа е сосема друга тема и сега треба да гледаме напред “

Што се нуди и кои се потенцијалите на земјиштето на Џумајлија?

Се работи за парцели распространети во 14 катастарски општини а кои се групирани во 4 географски целини. Почетната цена на географските целини во зависност од квалитетот е од околу 90.000 евра до 102 илјади евра. Закупот на земјиштето зависи од тоа која култура ќе се одгледува и може да биде од 15 до 70 години.Заинтересираните компании треба бизнис планот со износ на вкупните инвестиции да го достават до министерството за земјоделство најдоцна до 22-ри следниот месец. За издавање на 4.435 хектари земјиште на поранешна Џумајлија, министерството за земјоделство објави брошура во која детално е објаснето каде се наоѓаат парцелите, кои земјоделски култури можат да се произведуваат, колку од површините имаат пристап до системи за наводнување и какви се климатските услови.

-Површините на АК Џумајлија од Лозово зафаќаат значаен дел од Овче поле кое претставува втора најголема житница

во Република Македонија. Овче Поле е котлина која што лежи во сливот на Светиниколска река (десна притока на Брегалница), се наоѓа на надморска висина од 200 до 400 м и е под влијание на континентални и медитерански климатски влијанија..Климатските услови во овој регион се доста поволни за производство на градинарски и овошни култури и тоа во делот на производство на пиперки, домати,сливи и вишни. Во овој регион значително е и производството на грозје и тоа пред се во руралните општини, стои во брошурата издадена од МЗШВ. На лицитација ќе се продава само земјиштетото, додека објектите и механизацијата се во стечајната маса на агрокомбинатот. Стечајната маса ја сочинуваат објекти, механизација и повеќе од 400 хектари лозови насади. Винаријата, управната зграда, мотелот и ресторанот што беа во сопственост на агрокомбинатот и една фарма веќе се купени од други приватни газди.

Овчеполци бараат земјиштето да се расцепка на повеќе парцели

За некоја информација повеќе се обративме и до градоначалникот на Лозово, Орце Цветков чија општина е најзасегната со штети од случувањата со Субрата Рој. Цветков не' извести дека земјиштето на Субрата Рој е во целосна надлежност на државата и дека општината ниту е информирана ниту е во можност нешто повеќе да направи. Сепак градоначалникот упати апел дека е најдобро работата да се

15 до70

години. може да биде закупот на земјиштето во зависност од тоа која култура ќе се одгледува таму

5

Милиони евра се проценетите годишни загуби од необратоката на земјиштето на Џумајлија

оконча што побрзо. „За нас како општина е важност случајот што побрзо да се затвори за земјата конечно да почне да се обработува. Ако дојде до повторна прераспределба на земјиштето ние не сме тоа да оди кај еден човек или концесионер туку да се подели на повеќе дела за да можат земјоделците кои зависат од таа земја да добијат барем и најмал дел“ вели Цветков. Во овој дел не може да не се потсети дека после катастрофата која се случи со Данески во 2012, доминираше идејата дека земјиштето на Џумајлија треба да се подели на четири парцели од по илјада и нешто хектари и да се даде на различни домашни производители на храна. Таа процедура дури и започна за спектакуларно да се прекине и со политичка одлука да му се додели земјиштето на Субрата Рој. Погубниот резултат од ваквата несекојдневна практика за која се реагираше уште тогаш дури сега го гледаме. Ставовите на Цветков ги дели и Огнен

штети: Авантурата со субрата скапо го чинеше овчеполието

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

29 Оровчанец кој смета дека парцелите на Џумајлија и природно и физички се издвоени една од друга. „Во овој комбинат и на ова земјиште од секогаш постоеле четири или пет различни делови на кои се произведувале засебни култури. Така да и сега можеби е најдобро да се продолжи со таа пракса. Јас сум против преголемо цепкање на парцелите и општо на земјоделството, но неколку издвоени делови од по 1.000 хектари сметам дека ќе бидат сосема доволни за квалитетно производство“ Според официјалните податоци кои засега ги дава министерството сите 14 катастарски општини на кои се протегаат површините од АК Џумајлија, зависно од нивното географско позиционирање и инфраструктурната поврзаност, ќе бидат групирани во четири групи, а по тендерот ќе може да се конкурира за секоја група поединечно, но групите ќе се огласат во целост.

Која е штетата која Македонија ја претрпи од авантурата со Субрата Рој?

За да се анализира целата приказна околу Субрата Рој прво треба да се знае дека парцелата која тој ја доби на користење од повеќе од 4.500 хектари е втора по

Рој официјално се уште не се откажува од Македонија

О

д претставништвото на “Сахара Индиа Паривер” во земјава официјално велат дека Субрата Рој сепак не се откажува од инвестирањето во Македонија. Тие посочуваат дека се чекале инструкции од Индија, за понатамошните инвестициски активности во земјава. Со самото тоа што договорот за земјиштето во Џумајлија е раскинат уште лани, завршуваат и плановите на компанијата. Во врска со најавената инвестиција за изградба на млекарница,чекаме насоки од Индија за понатамошните активности. Што се однесува за хотелот Славија во Охрид, тој не е купен со кредит,” Сахара Индиа Паривер” изврши уплата во готово и има 100 процентен удел. Годинава очекуваме инвестицијата да биде готова. “Сахара Индиа Паривер” нема да ги отповика инвестициите во Македонија, а оваа земја и натаму останува на нашата мапа за инвестирање, велат за македонските медиуми од “Сахара Индиа Паривер” .

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

30

Капитал анализа

големина во Македонија веднаш зад онаа на ЗК Пелагонија. Трагедијата на ова несреќно земјиште е што тоа не се обработува цели пет години. Прво заради познатиот случај со Зоран Даневски, а сега како континуитет на катастрофата со трагикомичната приказна за Субрата Рој. Експертите се децидни дека загубите можат да се сметаат во десетици милиони евра како и во уништување на плодноста на почвата. Според нив толку долго земјата не седела не обработувана од времето на Втората Светска Војна по што постарите жители се сеќаваат на бројни неродни години. Сепак најдиректно засегнати од целата катастрофа се жителите од околните села распоредени околу парцелите на Џумајлија. Тие буквално се доведени на работ на егзистенција бидејќи не смеат да ги обработуваат нивите кои со децении и векови ги прехранувале, а кои се наоѓаат буквално во нивните дворови. „Субрата Рој ја зеде земјата на Џумајлија и таа земја петта година по ред е пустош

и воопшто не се обработува. Знаете дека Даневски како што си отиде се се уништи. Тоа беше уште 2010 година, што значи дека ова поле со години не се обработува.. Кога постоеше ЗИК Џумајлија сите работевме таму од секоја фамилија во општината по еден човек. Џумајлија е срцето на оваа општина. Само од ова село за Џумајлија секој ден одеа два автобуси работници . За акциите од Џумајлија неколку пати ни е кажано дека вредат колку хартија за ВЦ“ вели Орце Николовски земјоделец од село Дурфулија, во општина Лозово. И неговиот соселанец Венче Ангеловски нема посреќна приказна. Тој вели дека не може да претпостави каква голема игра се игра со Субрата Рој но изворно од терен знае дека населението страда од ваквата состојба. Дири и градоначалникот на Лозово Орце Цветков со тешко срце констатира дека општината и населението во нејзе се во безизлезна состојба. “Со Даневски ни се случи многу лошо

с ц е н а р и о. В р а б оте н и те и д ру г и те индивидуални доверители се уште не се обештетени, а вкупната проценка на штетата се проценува на 15 милиони евра. За инвестицијата на Субрата Рој луѓето од мојата општина секако не беа големи оптимисти дека најавената инвестиција ќе се реализира. Во општина Лозово со 2.857 жители, има околу 500 невработени. Невработеноста всушност е и најголемиот проблем во општината затоа што поранешните 250 вработени од “Џумајлија“ во најголем дел сега се без работа“. Грубите проценки на ескпертите се дека за една реколта од 5000 хектари земја со добра механизација може да се обезбеди најмалку 4 илјади килограми пченица по хектар. По сегашните берзански цени на пченицата од 200 евра по тон испаѓа дека годишната загуба минимум изнесува 5 милиони евра годишно. Ако тоа се помножи со целосно 3, а делумно пет необработливи години, загубата е поголема од 25 милиони евра. nnn

очекувања: бизнисмените заинтересирани за џумајлија

WE CREATE CHARACTER

Modern wire harness systems and exclusive vehicle interiors: For more than 50 years, the family-owned Dräxlmaier Group stands for automotive innovations – products that enhance your driving experience. Every day, more than 50.000 employees around the world cooperate to contribute their knowledge, skills and automotive passion toward this goal. Individuals, who like to take on responsibilities, use their creativity and contribute their ideas toward the common success. Individuals like you.

Corporate Counsel (m/f) In order to support the Plant Management at our factory in Kavadarci, we are searching for highly motivated professionals who are ready to face the challenges of the international markets with openness, flexibility and enthusiasm.

Mission:  Drafts, reviews, revises and negotiates all contracts and all other kind of agreements and documents of the company  Provides legal advices to DMM in all legal aspects  Works on tasks and projects with Group Legal Department (GLD) and liaises all relevant legal matters with GLD  Handles labor law issues, including presentation at court and public authorities  Prepares and conducts trainings on legal matters  Coordinates and manages external lawyers and law firms Profile:  University degree in law granted by a Macedonian University  Bar examination certificate issued by the Ministry of Justice of the Republic of Macedonia  Professional experience of 2–5 years in company or law firm  Competent knowledge in Contract Law and Labor Law  Fluent in English language  Excellent knowledge of MS Office Package If you have team spirit, appreciate independency as well as reliability and are passionate for the automobile industry you should get to know us.

Your application should contain all the important information that we need, for example your earliest starting date and salary expectations.

Please send your application to: applications_macedonia@draexlmaier.de with a subject title Corporate Counsel.

The application deadline is 7 working days from the date of this job post. Please note that only selected candidates shall be further contacted for interview.

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

32

интервју

Г

доволно само донесување на Закон за слободен пристап до информации, со кој Александар Јанев НВО и граѓаните би можеле да ги добијат aleksandar.janev@kapital.mk информации. Пополнувањето на формулар за слободен пристап до информации, не е најдоброто решение. Најдоброто решение е информациите да се објавени на интернет и да се бесплатни, за секој да може да ја добие бараната информација, без да го има договорот за набавката. САД не е единствената земја која ги имаа овие информации на интернет и сметам дека денеска на секоја земја треба да и биде приоритет создавањето на база на податоци која ќе биде поставена на интернет, а која ќе ги содржи сите договори.

XX Еден од главните проблеми во нашиот систем на јавни набавки е слабата конкуренција. Голем дел од тендерите се склучуваат XX Г-не Гордон, кои се според со единствен понудувач. Каква е вас главните принципи од опасноста во такви случаи да не кои државните институции не се добие најдобрата вредност за смеат да отстапуваат со цел потрошените пари и како да се најефикасно да ги трошат подобри конкуренцијата? народните пари? Како можеме да ја зголемиме конкуДржавните институции од многу рентноста. Секоја набавка за која има различни страни се под притисок и нивен доставено само една понуда или само главен предизвик е да се потрудат да една понуда се смета за прифатлива, одговорат на сите барања. Главните претставува неуспех – неуспех да се принципи или цели се однесуваат пред се добие најдобрата вредност и сосема на набавка на квалитетни добра, услуги можен неуспех во борбата со корупцијата. и градежни работи кои ќе одговорат на Потребно е што почесто да се користи потребите и на граѓаните и на државата. техничка спецификација при секоја набавИсто така, важно е процесот на јавните ка и воедно треба да се преземат чекори набавки да се спроведе во најбрз постар советник на програмата за за да се провери дали подготвената можен рок, притоа водејќи сметка за јавни набавки при Универзитетот спецификација неоправдано ја ограничува Џорџ Вашингтон, САД заштита од корупцијата во набавките конкуренцијата. и максимирањето на конкурентноста, } Бизнис секторот транспарентноста во земјава и одговорноста. забележува на XX Македонија премногу чести постојано измени на Законот добива за јавни набавки. критики од Колку тоа создава Европската несигурност во Унија дека климата за водење корупцијата бизнис? во јавните Многу земји често набавки е менуваат сериозен Најдобриот начин да се елиминира корупцијата во ги проблем и законите поврзани дека мора да јавните набавки е да се зголеми транспарентноста, со јавните набавки. се преземат Исто така и ЕУ конкуренцијата и одговорноста. повеќе мерки релативно за да се често ги менува искорени. директивите институциите задолжени за антикорупција Како може да се елиминираат за јавни набавки. Според мене, исто така има позитивна улога. сомнежите за корупција при трошењето на јавните пари?

XX Колку е важна транспарентноста овие промени не влијаат толку врз бизнис климата, колку што Целта не треба да биде елиминацијата и отчетноста за трошењето на придонесуваат за комплексноста на народните пари? на сомневањата, туку елиминација на корупцијата. Најдобриот начин за ова е да се Транспарентноста може да направи веќе комплексната правна рамка зголеми транспарентноста, конкуренцијата огромна разлика бидејќи е единствената за набавки. Дополнително, честите и одговорноста. Секоја набавка која ќе се работа која може да помогне во борбата измени предизвикуваат конфузија и го спроведе без конкуренција претставува против корупцијата. Затоа сметам дека е зголемуваат товарот и врз државниот ризик за корупција. Истото ова важи и битно за секоја земја да има што поголема сектор како договорен орган и врз за секоја набавка која ќе се проведе без транспарентност при набавките, како ентитетите од приватниот сектор, чија цел целосна транспарентност на процесот. при доделувањето на договорот така е да склучат договори со nnn Секако, јакнењето на капацитетите на и при неговата имплементација. Не е државните органи. пишува:

Даниел Гордон

Секоја набавка без конкуренција е ризик за корупција

Гордон: Честите законски измени создаваат конфузија

10 специјален прилог - агробизнис

април 2015

l Зошто конзервната

индустрија е скриен извозен шампион?

l На кои пазари

најдобро поминуваат македонските агро-производи?

l Конечно заживува кредитирањето на агробизнисот

агробизнис и фармерство l кои се понудите на

банките за земјоделците?

l Како да се зголеми

производството на храна? Што е тоа што може да ја заживее македонската прехранбена индустрија?

Повеќе информации во врска со прилогот и за претставување во истиот можете да добиете на е-мail: marketing@kapital.mk l sanja.savovska@kapital.mk или на телефонскиот број 02 3280 910

Лицe за контакт:

Сања Савовска

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

34

политика

П пишува

Максим Ристески

maksim.risteski@kapital.mk

Претседателот на Владата и на ВМРОДПМНЕ, Никола Груевски, во говорот што го одржа на собирот во Спортскиот центар „Борис Трајковски“, рече, и веројатно не згреши, дека најважното прашање за народот во актуелната политичка криза со аферата „пруслушување“, е како сето ова ќе заврши? И одговори дека ќе заврши со правна постапка согласно законите во Македонија. „Правна постапка за секој за кој има сомневања и докази дека го прекршил законот, и за кој институциите на системот – кои ме радува што побараа и меѓународен мониторинг, а тоа и ние го поддржуваме, ќе ценат за што какви докази постојат и совесно и самостојно ќе одлучуваат.“ Премиерот се изјасни и за барањето, како што рече, на претседателот на СДСМ, Зоран Заев, за нов јавен обвинител, и откри уште една од непознатите во однос на својата поставеност кон предизвиците што му ги донесе развојот на настаните. „За нас е важно обвинителот да се однесува по словото на законот, а јас сум убеден дека сегашниот обвинител го прави тоа“, рече Груевски, па, продолжи така што го релативизираше прашањето која е личноста на позицијата јавен обвинител, повикувајќи се на увид во, како што рече, доказите против Заев. „Такви докази има против лицето З.З., што и Вице, брат му, да е обвинител, ќе му биде непријатно кога ќе ги види доказите. Од друга страна, ние сме подготвени за сите работи за кои постојат сомневања, а се однесуваат на наши членови или раководни лица, да бидеме максимално кооперативни и да го почитуваме законот“, изјави премиерот. Правна завршница со вклученост на меѓ унар одната заедница б ар а и опозицијата, но, за СДСМ процесот би можел да почне само откако актуелниот јавен обвинител, Марко Зврлевски, би поднел оставка. Ова барање е дел од пакетот оставки - на Владата, на јавниот обвинител, и на раководството на МРТВ,

Политики околу правната разреш

Можно ли е на м на Зврлевски да обвинител околу сложат Груевски што Заев ги побара на трибината на СДСМ во Универзалната сала. „Паралелно со преодната влада, ќе мора веднаш да започне јавна, транспарентна и непристрасна истрага за масовното прислушување со вклученост на меѓународната заедница“, изјави тој во пригодата. Но, Заев не е единствен што не верува во капацитетот на обвинителството предводено од Зврлевски. Оставка на државниот јавен обвинител побара и партијата од владината коалиција, ДОМ. Од најголемиот коалициски партнер во Владата на ВМРО-ДПМНЕ, ДУИ, немаат директно побарано оставка на

обвинителот, но, одоговорот на министерот за правда од редовите на ДУИ, Аднан Јашари, на прашањето дали правосудните органи имаат капацитет да се справат со ситуацијата, е повеќе од индикативен во контекстот: „Ако сакате да видите дали имаат капацитет, направете едно интервју или анкета со граѓаните, и ќе добиете одговор во врска со нивната доверба во однос на државните органи“, изјави Јашари. Од јавното обвинителство, пак, не сметаат дека немаат капацитет да се справат со предметите поврзани со аферите „Пуч“ и

Заев: Марко Зврлевски, заедно со Владата

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

35 П

О

Петре Шилегов портпарол на СДСМ:

сновен предуслов е оставка на јавниот обвинител. Со Зврлевски ниту меѓународни експерти не се гаранција, во ситуација кога Груевски знае со какви докази располага обвинителството.

Маргарита Цаца Николовска поранешна судијка во Стразбур:

рво сум да се испита можноста од националните структури да се избере човек кој ќе гарантира независност во постапувањето, зашто никој подобро не ги знае состојбите во државата, и правото, и процедурата. А ако таква личност не се најде, тогаш навистина би била многу повеќе за некој од странство.

Маја Коцијанчич, портпаролот на ЕК, соопшти дека во Брисел е примена поканата на Зврлевски за испраќање меѓународни набљудувачи на работата на обвинителството

шница на кризата

местото а дојде кој ќе се и и Заев? „прислушување“, а за да го докажат тоа ги поканија органите на Европската унија да испратат меѓународни експерти кои би биле во тек со работата на јавните обвинители на споменатите предмети. „Овозможувањето меѓународни експерти да бидат во тек со работата по предметите е само поради целосна транспарентност при работењето и отстранување на евентуалните сомнежи во објективноста на нашето постапување“, соопштија од обвинителството. Како што погоре цитиравме, Груевски го поддржа барањето за ваков меѓународен

Сериозните јавни оспорувања на независноста на јавното обвинителство, Груевски се обиде да ги премости со изјавата дека доказите за „пучот“ на Заев се толку силни, што не само Зврлевски, туку и лично братот на претседателот на СДСМ да е обвинител, не би имал никакви дилеми. Заев, пак, побара оставка од јавниот обвинител, но, во СДСМ немаат одговор што доколку Зврлевски сепак би си заминал, односно, го сметаат само за хипотетичко прашањето дали во тој случај замена би барале во домашен кадар за чија независност потврда би требало да дадат и власта и опозицијата, или во некој странски експерт. Интересно во целава ситуација е што СДСМ од старт не ја отфрла првата опција

а, веднаш да поднесе оставка

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

36

политика

Т

Kои и колку странци ќе му дојдат на „испомош“ на обвинителството

Д

о крајот на месецов ќе се знае бројниот и персоналниот состав на експертскиот тим што ќе го испрати Европската унија за следење на постапките во македонското обвинителство. Обвинителот Марко Зврлевски во меѓувреме уверува дека подеднакво е посветен на случаите „Пуч“ и „Прислушување“, и оти постапува исклучиво според законот. Во случајот „Пуч“ осомничени се шест лица, меѓу кои претседателот на СДСМ, Зоран Заев, и поранешниот директор на ДБК, Зоран Верушевски. За случајот „Прислушување“ опозицијата поденесе кривични пријави со неколкукратни проширувања, најпрво против директорот на УБК, Сашо Мијалков, првиот човек на Петтара управа, Горан Груевски, како и против неколку непознати сторители. мониторинг. За став ги прашавме и СДСМ. „Основен предуслов е оставка на јавниот обвинител. Бидејќи сН дури е тој јавен обвинител, инструментализиран каков што е, не можеме да бидеме сигурни дека оваа институција ќе си ја заврши работата согласно законот“, ни одговори портпаролот на СДСМ, Петре Шилегов. На нашето потпрашање дали по евентуална оставка на Зврлевски замена ќе бараат во домашен кадар за чија независност потврда би требало да дадат и власта и опозицијата,

Никола Груевски премиер

или во странец, на каква што идеја беше Груевски во 2006 година, Шилегов не сакаше да одговори, односно, прашањето го оцени како премногу хипотетичко. „Не сакам да зборувам хипотетички; прво што треба е Марко Зврлевски да поднесе оставка, после ќе ги разгледуваме сите други опции, кои ќе се појават како можни солуции. Со Зврлевски ниту меѓународни експерти не се гаранција, во ситуација кога Груевски знае со какви докази располага обвинителството. Од каде Груевски знае

акви докази има против лицето З.З., што и Вице, брат му, да е обвинител, ќе му биде непријатно кога ќе ги види доказите. Институциите на системот – кои ме радува што побараа и меѓународен мониторинг, ќе ценат за што какви докази постојат и совесно и самостојно ќе одлучуваат.

дека обвинителството располага со докази, што, како што рече во говорот во „Борис Трајковски“, се такви, што и брат му на Заев да бил обвинител ќе му било непријатно?“, изјави Шилегов за „Капитал“.

Експерти: Ако не може дома, независен обвинител да се бара надвор

Инаку, идејата странец за јавен обинител, како решение за постигнување доверба во правните процеси што произлегуваат од аферите „Пуч“ и „прислушување“, ја

ŧ МИНИ ТАБЛЕТ НА WINDOWS ПЛАТФОРМА СО QUAD-CORE ПРОЦЕСОР! СПЕЦИФИКАЦИЈА: ŧ ŭ ťĩŨũŮ ŕ ŨŬũť ŀŧ Ħ Ŧĩŭū Ł ŧ ōūũ ī ŭĩťŒ ŀŦŧŭť ŭťťŁ ī ŧ ŀ ŁōŪ ŀ Ł ũĩťō ō ī ŭĩŦ Ũŧ ƻ Ą ĉ ŧťŦŨ ЦЕНА: 18.990 ден. НОВА ЦЕНА: 16.690 ден.

Со 3G - ЦЕНА: 22.290 ден. НОВА ЦЕНА: 19.500 ден.

INet ИНЕТ - АВТОРИЗИРАН ЛЕНОВО СЕРВИС

ЗАШТИТНИК НА ВАШИОТ DO УРЕД!

СПЕЦИФИКАЦИЈА: ŧ Ŧť ťĩŪŬū ŕ ŨŬũť ŀŧ Ħ Ŧĩŭū Ł ŧ ōūũ ī ŦťĩŦŒ ŀŦŮŧť ŦŧťťŁ Ŧťī ō ŧ ŀ Łō Ū ŀ Ł ũĩťō ō ō ī ō

ŕī ŭĩŦ Ũŧ ƻ Ą ĉ ŧťŦŨ ƻ Со Тастатура - ЦЕНА: 25.490 ден. ЦЕНА: 22.290 ден. НОВА ЦЕНА: 21.990 ден. НОВА ЦЕНА: 19.500 ден.

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ:

A: Атинска 12 - Скопје T: 02/ 3090.625 E: sales@inet.com.mk W: www.inet.com.mk

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

37 актуелизираше изјавата на градоначалникот на Општина Центар, Андреј Жерновски, дадена по неговата средба со американскиот амбасадор во Македонија, Џес Бејли. Жерновски, за разлика од Шилегов, излезе со конкретен став за прашањето што по евентуалното заминување на Зврлевски, и конкретно се заложи идниот независен јавен обвинител првенствено да се бара во Македонија, а за процесите што ќе следат да има странски мониторинг. „Влегуваме сите, и домашниот, и надворешниот фактор, во една чуствителна фаза во која ќе мора да се најдат решенија за оваа длабока политичка криза и ќе мора да се седне на маса и да се преговара. Првиот чекор, многу важен, би можел да биде именување на лице кое што ќе биде независен јавен обвинител во Македонија. Сигурен сум дека за таква идеја има поддршка, а целиот процес да биде набљудуван од надвор за граѓаните да имаат впечаток дека истиот ќе биде коректен. Голем оптимист сум дека се размислува во тој правец, и дека можеме да најдеме решение“, изјави Жерновски по средбата со Бејли. На новинарско прашање за тоа дали се размислува за јавен обвинител странец, тој одговори дека не е добро на оваа функција да дојде човек однадвор, односно, дека „е тешко да се најде соодветно лице во Македонија, но, (оти) сепак има такви, чесни луѓе во судството.“ И според искусната судијка која судеше и во Европскиот суд за човекови права во Стразбур, Маргарита Цаца Николовска, подобро е личност од Македонија да дојде на местото на Зврлевски. Но, таа ја поддржува и идејата за странец, доколку, сепак, се појават потешкотии во наоѓањето соодветен човек меѓу домашниот кадар. „На времето (кога Груевски предложи Јавен обвинител странец, н.з.), јас, доаѓајќи од правосудните органи на Македонија, кадешто сум од 1975 година, и познавајќи ги состојбите пред да одам во Стразбур, просто бев изненадена од таа идеја, зашто сметав дека во Македонија имаме кадри кои можат да ја покријат функцијата. Н о, се га ш н и те с л у ч у в а њ а допуштаат многу големи резерви по ова прашање, зашто никој од обвинителството ниту излегува, ниту нешто кажува, иако се нонстоп повикани, и тоа само да си ја вршат функцијата. Тие молчат, а постојано има барања за оставка на јавниот обвинител“, вели Николовска. Таа смета дека во моментов нема, како што ја нарекува, нормална атмосфера за работа на институциите, зашто „сè додека во Владата и на други функции се овие луѓе инволвирани

во ова што го слушаме, самото нивно пристуство на позициите во власта, без да се јавуваат, без да вршат притисок, значи притисок.“ „Поради ваквата состојба јас сум на мисла да дојде независен обвинител, од овде или од странство и да ја заврши работата. Прво сум да се испита можноста од националните структури да се избере човек кој ќе гарантира независност, непристрасност во постапувањето, зашто никој подобро не ги знае состојбите во државата, и правото, и процедурата. А ако таква личност не се најде, тогаш навистина

би била многу повеќе за некој од странство, но, тука би било проблем познавањето на постапката“, вели судијката. Но, според неа, доколку ситуацијата налага странец да го води обвинителството, проблемот со недоволното познавање на локалните практики би можел да се премости со следење само на меѓународните документи, односно на европската конвенција за човекови права, зашто оваа конвенција ќе гарантира дека тој човек ќе постапува согласно стандардите за фер постапување од страна на обвините лството. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

38

Балкан Бизнис и Политика

Што ќе прави Google во Бугарија?

K

Кон крајот на минатата седмица се дозна дека интернет гигантот Google регистрирал ќерка фирма во Бугарија. Како што пишува софиски Капитал, Фирмата Гугл Бугарија е регистрирана на 10 март од страна на Google International LLC. Последнава е поголема ќерка фирма одговорна за експанзијата низ светот, и е единствен сопственик на Гугл Бугарија. Основачкиот капитал на фирмата што ќе може да се пишува и како Google Bulgaria е 50 илјади

евра, а во документите за регистрацијата стои дека основна дејност и е сè што е законски дозволено, со услов доколку биде побарана дополнителна дозвола или лиценца, компанијата да конкурира за таа цел.

Молчењето на Google

Веста за регистрацијата на Google Bulgaria ги раздвижи ИТ круговите во земјата. Досега Google имаше мал трговски тим во Бугарија, но, немаше регистрирано правно лице. Со последниот потег интернет гигантот покажува дека има планови за државата, но, сè уште нема никаква потврда за што конкретно се работи. Веќе втора година во технолошката бранша кај нашиот источен сосед се зборува за потенцијалното влегување на Google во државата, но, досега Бугарија секогаш паѓаше во сенка на регионалните центри како Грција и Полска (во која Google има дури три канцеларии). Официјално од компанијата сè уште не ги коментираат плановите за Бугарија и покрај регистрацијата на фирмата.

Помош за „Софија тек парк“

Според неофицијалните информации, Google Bulgaria може да учестува во идниот „Софија тек парк“, кој што во моментов се гради. Google е познат по големата поддршка што им ја дава на млади, стартап претприемачи, меѓу кои има и со бугарско потекло. Муабетите за учеството во идниот „Софија тех парк“ тргнаа откако бугарскиот претседател, Росен Плевнелиев, при посета на САД објави дека Google може да учестува во проектот. Според различните шпекулации, Google во Бугарија може да отвори развоен центар или центар за корисничка поддршка, или друштво што ќе ги помага локалните стартапи.

Скромен почеток

Обидите на софиски „Капитал“ да добие некоја официјална информација, сепак не завршиле безуспешно - информација добиле, но, таа вели дека намерите на Google во Бугарија не се толку амбициозни какви што се очекувањата во државата.

Google: Отворивме мала канцеларија во Бугарија, за да бидеме блиск

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

39

Претседателот на Бугарија, Росен Плевнелиев, фрла прва лопата на еден од објектите од Sofia Tech Park Плевнелиев при посета на САД објави дека Google може да учестува во големиот стратешки проект на Бугарија фокусиран на развој на иновациите и новите технологии

користење на интернет“. „Важно е да се одбележи дека вработените во бугарската фирма на Google, нема да бидат ограничени само на оние кои реално се базирани тука.

Располагаме со многу вработени низ светот кои нудат поддршка и развој на локализираните за државата услуги и продукти што ние ги нудиме“, велат од Googl. nnn

Интернет гигантот регистрираше ќерка фирма во Бугарија, но не коментира за што конкретно ќе ја користи Значи, официјално, Google кај нашиот источен сосед отвора мал центар што ќе им помага на локалните компании максимално ефективно да ги искористат онлајн услугите на корпорацијата. Не откриваат што конкретно ќе подразбира ваквата помош, но, споменуваат дека во зависност од растот на пазарот големината на бугарскиот Google може во иднина да порасне. „Отворивме мала канцеларија во Бугарија, за да бидеме блиску до овдешните компании, и да им помогнеме да го искористат растежот на глобалната мрежа“, велат од Google за софиски „Капитал“. И дополнуваат: „Google веќе располага со редица локализирани услуги за локалниот пазар, кои Бугарите ги сакаат и ги користат секојдневно. Меѓу нив е пребарувачот YouTube, потоа Google Maps, и уште многу други, и ние имаме желба да продолжиме да нудиме продукти што им го олеснуваат животот на луѓето.“ Од компанијата појаснуваат уште и дека во канцеларијата за почеток ќе работат многу малку луѓе, но, и оти се надеваат дека ќе растат „во зависност од динамиката на тукашното

ку до овдешните компании

Компатибилни и оригинални тонери и кертриџи со врвен квалитет, професионална услуга и брза испорака.

КРЕАТИВА.инк  тел.+ 389 2 32 33 132  www.kreativa.ink

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

40

Кариера

Што ги мотивира вработените?

M

Меѓутоа, доколку внесете во интернет пребарувач „дефиниција за мотивација на вработените“ ќе останете прилично збунети. Страницата Bersin by Deloitte заклучува дека ставот оти мотивацијата е нужно поврзана со добриот или лош менаџмент е застарена. Џош Берсин го цитира истражувањето што покажува дека можноста за напредување и водечките луѓе на компанијата имаат три до четири пати поголема веројатност да влијаат на мотивацијата на вработените од односот со менаџерите. Некои други студии покажуваат дека односот меѓу колегите има поголемо влијание од односот со менаџерите.

Ова е прашањето што веројатно ги мачи сите работодавачи и менаџери во светот. Истражувањето од 2014 година на Deloitte Global Human Capital Trends покажува дека 78% од работодавачите сметаат оти задржувањето и мотивирањето на вработените се клучни фактори во бизнисот На вработените им треба повисока цел

Традиционалните погледи на работната мотивација треба да се заменат со идејата за мотивацијата како континуиран дел од бизнис стратегијата. Ултимативна цел при тоа би била да се создаде компанија чија мисија ги мотивира вработените и ја одржува страста кон работата. Со други зборови, стратегијата мора да биде насочена кон создавање компанија чија корпоративна култура ќе зрачи хуманост, страст кон работата, и чии вработени ќе сметаат дека придонесуваат за некоја повисока цел. На вработените им треба цел, односно чувство дека се дел од нешто поголемо од нив самите. Новите истражувања покажуваат дека ова не се само шпекулации. Последната студија на Универзитетот Саутемптон покажува дека хуманитарната работа може да ја подигне продуктивноста

дури за 30%. Кога на вработените ќе им претставите некоја општествена иницијатива, како што се хуманитарните акции директно поврзани со нивната работа, продуктивноста расте за 13%. „Бројни студии покажуваат дека финансискиот поттик, како што се бонусите или акциите, позитивно влијаат на продуктивноста на вработените. Нашите резултати покажуваат дека на мотивацијата влијаат и хуманитарните иницијативи“, објаснуваат од Универзитетот Саутемптон. Значи, мотивацијата на вработените не може едноставно да се дефинира. Затоа компанијата чија цел е да создаде хумани и мотивирачки услови за своите вработени треба да тргне од етосот во кој филантропската иницијатива на вработените е длабоко инкорпорирана во темелите на корпоративната култура. nnn

Истражување: Односот меѓу колегите е побитен од оној со менаџерите

ЗА ВРВНИ МАГИСТЕРСКИ СТУДИИ НЕ МОРАТЕ ДА ОДИТЕ ВО СТРАНСТВО!

СЕГА И ВО СКОПЈЕ!

• Престижна МБА програма за развој на вашата кариера • Рангирана помеѓу првите 100 во светот • Со тројна меѓународна акредитација која гарантира квалитет на наставата

УПИСИТЕ СЕ ВО ТЕК! msm.uacs.edu.mk

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ:

Универзитет Американ Колеџ Скопје Трета Македонска Бригада 60, 1000 Скопје Тел: +389 2 2463 156

Е-пошта: globalmba@uacs.edu.mk Веб: msm.uacs.edu.mk

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

42

Startup

Додека да се случи финансирањето од домашни извори

Македонски стартапи успеваат да добијат пари од странски бизнис акцелератори

Д пишува:

Игор Петровски

igor.petrovski@kapital.mk

Деновиве македонската стартап сцена ја израдува веста дека u:Plug, македонскохрватскиот стартап чиј ко-основач е Митко Цабевски, добил 100.000 долари

Заради немањето на т.н. venture фондови, бизнис ангели и останати поддржувачи на стартапи, македонските претприемачи поддршката ја бараат во бизнис акцелераторите во регионот, а некои успеваат да стигнат и до познатите европски акцелератори. Се очекува работите да мрднат од мртва точка по почнувањето со работа на државниот Фонд за иновации, а засега работи и еден бизнис акцелератор, формиран со македонско - американски капитал. инвестиција од бугарскиот бизнис акцелератор Eleven. Овој стартап, кој што произведува “паметен“ штекер за струја, и претходно има добиено пари од Eleven, 30.000 долари, а новата инвестиција ќе ја искористи за финиширање на производот и започнување на производството. “Секако, планираме одредени средства да искористиме за т.н. smart marketing и дополнително зајакнување на тимот“,

вели Цабевски, кој што има и претходно претприемачко искуство со проектот Ambio.me, апликација за мобилни уреди која ви помага да го пронајдете најдобриот ресторан, продавница, знаменитост и сл., во градот кај што моментално се наоѓате. Цабевски е еден од, засега, ретките случаи македонски претприемачи да успеат да добијат пари од некој европски бизнис акцелератор.

Паметен штекер: Досега собра 130.000 долари инвестиции

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

43

С Митко Цабевски ко-основач на u:Plug

тартап сцената во Македонија полека се менува на подобро. Ако до пред некое време практично ја немаше, сега имаме позитивни промени кои влеваат надеж дека работите се менуваат. Сепак ќе забележам дека мораме уште многу да работиме за да изградиме солидна стартап сцена, барем на ниво на оние од регионот. Ние од u:Plug, заради тоа што досега немаше сериозни домашни фондови и во вистинска смисла акцелератори, моравме да бараат поддршка од странски акцелератор.

“Соработката и влегувањето во Eleven започнува со пријавување на еден од нивните редовни повици за инвестирање. Апликацијата е доста детална и содржи низа прашања кои треба навистина сериозно да се одговорат за да се помине првичниот филтер. Почнувајќи од идеја, пазар, реализација, бизнис план, маркетинг план, детали за продуктот, планови за скалабилност и секако референците на тимот кој стои позади. Доколку се помине првичниот скрининг, следат 2 интервјуа каде што детално се претставувате пред Eleven. Целиот процес завршува со настан кој се одржува во Софија каде што сите одбрани стартапи јавно ја презентираат својата идеја пред жирито и инвеститорите на Eleven кои конечно одлучуваат на кој стартап ќе му понудат инвестиција“, објаснува Митко како се влегува во Eleven. Тој додава дека првичната инвестиција е со различно значење доколку станува збор за софтверски или хардверски стартап. “Софтверските стартапи најчесто имаат помалку трошоци и можат подолго време да оперираат со тие средства. Во нашиот случај бидејќи станува збор за хардверски производ средствата беа искористени за најважните елементи односно комплетирање на индустрискиот дизајн, електронската шема, 3D прототип и тестирање“.

Ј Марко Карас ко-основач CodeWell

а добивме својата прва инвестиција од акцелератор, и ќе бидеме дел од четвртата по ред ‘Web & Mobile’ програма на еден од најдобрите европски стартап акцелератори, RockStart од Амстердам. За нас ова представува потребен стимул (финансиски, менторски и тн) кој ни беше потребен за да се фокусираме на апликацијата MarkO и да ја однесеме на сосема ново ниво.

Што е бизнис акцелератор На некои начин акцелераторите се продолжение на бизнис инкубаторите. Тие се деловни простори кои што ги примаат оние што веќе развиле свој бизнис модел, дошле до првиот производ (излегле од инкубаторот) и им помагаат да го забрзаат, “акцелерираат“ својот развој. Тоа забрзување главно се сведува на напреден “нетворкинг“ , односно создавање врски и контакти со поголеми фирми, компании и поединци што може да го доведат работењето на стартапите на повисоко ниво.

CodeWell доби пари од холандски акцелератор

MarkO, паметниот асистент за комплетирање на обврските развиен од македонскиот стартап CodeWell, за кого што Капитал пишуваше неодамна, е уште еден македонски стартап што успеал да добие пари од странски бизнис акцелератор. CodeWEll ја доби својата прва инвестиција (детали околу сумата сè уште не се објавуваат), и ќе биде дел од четвртата по ред „Web & Mobile” програма на еден од најдобрите европски стартап акцелератори, RockStart од Амстердам.

MarkO заедно со уште 9 стартапи (Cocoon, Deskbookers, Klets, KOLLEKT.FM, Live On Demand, Packpin, RutaPro, TabTrader, Undeveloped) успеа да ги освои симпатиите на тимот на RockStart и на нивните ментори и да биде дел од оваа програма за која се бореа повеќе од 600 апликанти, од повеќе од 60 земји.

МаркО е потсетник кој за разлика од другите to-do апликациија ја користи локацијата како маркер кога, односно каде треба да ве потсети на внесените задачи. За нас ова представува потребен стимул (финансиски, менторски и тн) кој ни беше потребен за да се фокусираме на MarkO и да го однесеме на сосема ново ниво“, вели Нино Карас, основачот на CodeWell. „Она што е највозбудливо за нас е можноста да работиме во една интернационална околина, опкружени со најдобрите консултанти и ментори кои ќе помогнат не само во развојот на MarkO, туку и во развојот на нашиот тим”.

Засега еден бизнис акцелератор во Македонија

Цабевски, Карас и уште неколкумина млади македонски претприемачи со кои што разговаравме велат дека во недостиг на сериозни домашни фондови и во

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

44

Startup

вистинска смисла акцелератори, мораат да бараат поддршка надвор од земјава. “Секако постојат и многу други акцелератори и фондови во Европа и САД. Она што можам да го дадам како совет е да ги пратат сајтовите како http://www.f6s.com, http://accelerat.io, каде што можат да најдат поддршка соодветна за нивниот продукт. Секако и вклучување во домашната стартап заедница преку www.foundedin.mk, StartupWeekend Skopje, MKStartups и Silicon Drinkabout може да биде од огромно значење за непосредна размена на идеи, искуства и взаемна поддршка“, истакнува Цабевски. Сепак, што се однесува до можностите за финансиска поддршка на стартапите на домашен терен, работите пополека се мрднуваат од мртва точка. Пред десетина дена лани отворениот државен Фонд за иновации и технолошки развој го објави својот прв јавен повик на кого што може да аплицираат стартап и спин-оф компании за грантови вредни до 30.000 Евра или финансирање на проектот до 85% од вредноста. Фондот за иновации, меѓу другите, има и програма за поддршка на бизнис акцелератори (види рамка, н.з.), со што се очекува да се размрда домашната сцена на акцелератори, која во моментов е сочинета (барем според сознанијата на Капитал) од еден бизнис акцелератор, формиран минатата година, New Man’s акцелератор. Тоа е македонско – американска компанија за професионална едукација, развој на кариера и деловно-техничка поддршка, со канцеларии во Скопје и Лос Анџелес. “Мисијата на акцелераторот е да понуди модел кој ќе ги поврзува студентите, универзитетите, компаниите, инвеститорите и државните институции. Пред десетина дена се одржаа и првите презентации на 15-тина стартапи пред два фонда за ризичен капитал од Велика Британија и од Словенија“, вели Ирена Чаушевска, генерален менаџер на New Man’s акцелераторот. После претставувањето на самите идеи, се одржале и неколку состаноци од кои можат да произлезат потенцијални инвестиции, додава таа. Но, она што е најголема вредност, според зборовите на самите претприемачи, биле корисните совети кои може да ги подобрат нештата во нивните стартапи. nnn

И државата ќе помага акцелератори До 500.000 евра се планираат за поддршка на работењето на самите акцелератори и на фирмите кои што влегуваат во нивните програми за развој

Ч

етвртиот инструмент на државниот Фонд за иновации и технолошки развој е наменет за финансиска подршка на деловнотехнолошки акцелератори. Финансиските средтва доделени под инструментот можат да бидат наменети за воспоставување на акцелератор, оперативно работење на акцелераторот, како и техничка помош и финансиска подршка на акцлереирани компании.

До сега немаме објавено повик за овој инструмент, првиот повик за финансирање под овој инструмент ќе биде објавен во текот на оваа година, ни изјавија од Фондот. Средствата предвидени за финансирање на деловно-технолошки акцелератори изнесуваат 500.000 евра по проект (максимум од 75% од вкупниот износ на проектот). За инструментот „Техничка подршка преку деловнотехнолошки акцелератор“ може да аплицираат и веќе постоечки акцелератори, но се поддржува и основање на нови акцелератори. Каков тип на акцелератор и со каква инвестициска/менаџерска структура ќе биде поддржан одлучува Комитетот за одобрување на инвестиции врз основа на пристигнатите предлози.

Поддршка: До 500.000 евра државни пари за акцелератори

! " !

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

46

CEO Profile

Јоханес Тајсен директор на E.ON

Г

Германската компанија E.ON, со седиште во Дизелдорф, на почетокот од 2015 стана првата од шесте енергетски компании присутни во В.Британија која ги намали цените на услугите, а своите заштеди ги префрли на потрошувачите. Со намалувањето од 3.5% на стандардната тарифа за гас, компанијата ја зацврсти својата репутација на пазарот. Одлуката е само мал дел од пошироката корпоративна стратегија фокусирана на капитализација на промените во полза на обновливите извори на енергија и новите одржливи технологии. Е.ON упати низа критики на сметка на енергетските компании, кои не успеваат да ја оправдаат постоечката „дупка“ помеѓу големопродажните и малопродажните цени, обидувајќи се да ги смири милионите незадоволни потрошувачи. „Додека цената на нафтата опаѓа, а онаа на гасот е нестабилна, се очекува натамошно зголемување на цените на не - енергетските трошоци кои ги сочинуваат сметките на потрошувачите, а врз кои немаме контрола“, вели Тони Кокер, извршен директор на E.ON UK, велејќи дека се преземаат чекори за намалување на цената на стандардната тарифа за гас.

Нов предизвик

Денес кога индустријата влегува во едно ново и порадикално размислување, фокусот на Тајсен е насочен кон обновливите извори на енергија и волјата да се укаже на брзата и прогресивна промена на компанијата. По успешниот период поминат во компанијата, пролетта 2010 тој е назначен за извршен директор. Тајсен покажува одлучност при менувањето на два членови во Управниот одбор на E.ON. Неговото именување е одбележано и како клучно за компанијата, фокусирајќи се повеќе кон обновливите извори, наместо кон нуклеарната енергија. Кризата во Фукушима покажа дека зависноста од нуклеарна енергија може да

Човек за радикални промени

Др. Јоханес Тајсен силно верува во обновливата енергија. Од 2010 година, па низ периодот на катастрофата во Фукушима, тој ја предводи E.ON во преминот од нуклеарни кон одржливи извори на енергија. има катастрофални последици. Во таа насока, германската влада ги објави своите планови за деактивирање на нуклеарните реактори пред 2022 година. Сепак оваа промена не помина без последици, а откажувањето од овој енергенс ја чини германската економија повеќе милијарди евра.

Обновен фокус

Тајсен смета дека насочувањето кон обновливите извори на енергија претставува „голема можност“ за земјата. Во 2013, тој се приклучува на деветте регионални водечки менаџери од Секторот за енергетика, кои предупредуваат на енормно високите субвенции кои се даваат на компаниите. Дел од критичарите го вперија прстот кон Тајсен, потенцирајќи дека тој од поoдамна требало да го препознае потенцијалот на обновливите извори на енергија. Но тој и натаму има импресивни оценки во енергетскиот бизнис, особено во оваа област. Иако E.ON изгуби милијарди евра поради постепеното нуклеарно деактивирање на Германија, сепак компанијата во овој момент има различна вредност поради промена на насоките и инвестирањето во новите енергетски можности. Всушност, неговиот успех беше толку

импресивен, што во 2013 година компанијата одлучи да го продолжи неговиот договор за уште пет години. Е.ON доминираше на пазарот за фосилни горива и нуклеарна енергија, а промената на приоритетите и насочување кон обновливите извори, создаде лидер во енергетскиот сектор. Тајсен долги години ја потенцира својата поддршка за чистата и обновлива енергија, преземајќи значајни чекори во насока на заштита на животната средина и иднина во која ќе има мала емисија на штетни гасови. „Ние, компаниите, владите и невладините организации, треба да работиме на неопходните енергетски проекти. Ние сносиме одговорност за генерациите кои доаѓаат. Компаниите кои се неодговорни, не го имаат видено патоказот кон иднината. Инвестирањето во чистата и обновлива енергија не е луксуз за нас“, вели Тајсен.

Раздели па владеј

Во текот на 2014 компанијата донесе контроверзна одлука, со која Е.ON беше поделена на два засебни ентитети. Едниот е насочен кон фосилните горива, додека другиот кон обновливите извори на енергија. Овој чекор беше одбележан како најaмбициозен од која било друга

Сончева енергија: E.ON ќе инвестира 500 милиони евра

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

47

E.ON во бројки

2000

година основана со спојување на енергетските компании VEBA и VIAG Управниот одбор на E.ON (Клаус Шефер, Др.Јоханес Тајсен, Мајк Винкел)

Тајсен сигурно ја “вози“ компанијата веќе пет години

Тајсен со канцеларката Ангела Меркел

и поранешниот шеф на уште еден германски енергетски гигант RWE, Јирген Гросман, во 2010 година

европска компанија, потенцирајќи ги амбициите на Тајсен да направи нова и одржлива стратегија. „Ние сме убедени дека оваа одлука е потребна за да одговориме на драматичните измени на глобалниот енергетски пазар“, изјави Тајсен, откако компанијата ја претстави новата корпоративна стратегија. Одлуката на Тајсен претставува прилагодување кон потрошувачкиот апетит и глобалниот премин кон алтернативните извори на енергија со ниска емисија на штетни гасови. Новата диверзификација на E.ON ќе се заснова врз обновливите извори, односно кон надградба на мрежата за енергетска дистрибуција на европските пазари. Компанијата ќе ги искористи годините кои доаѓаат, за да ги преземе неопходните чекори за новите предизвици. „Ние цврсто веруваме во тоа дека создавањето на две независни компании, од кои секоја ќе има различен профил и мисија, е најдобар начин да се обезбедат работни места за вработените. Нашата нова стратегија не се однесува на отпуштање работници“, вели Тајсен. Откако ќе бидат преземени неопходните чекори за надградба и реконструкција на компанијата, Е.ON ќе биде рангирана меѓу водечките регионални гиганти и ќе

биде клучно име во презентирањето на новитетите од областа на обновливите извори на енергија на пазарот.

Во иднина

Променетиот фокус на E.ON со себе носи и големи инвестиции, или како што ветуваат од компанијата, подигање на буџетот за петстотини милиони евра во насока на проширување и зајакнувањето на соларната понуда на европскиот пазар. Исто така E.ON планира да ја надгради веќе импресивната европска мрежа за дистрибуција на енергија, со цел да го подобри пристапот до новите продукти и услуги. Сепак новиот фокус на E.ON не се потпира само на обновливите извори, туку и на енергијата од конвенционални генератори. „Со портфолио кое се состои од конвенционални генератори на енергија, глобална енергетска трговија и истражување и производство, новата компанија ќе се фокусира на задоволување на овие потреби“, вели Тајсен. Во последните години, E.ON создаде голема мрежа на европскиот пазар за гас, и преку фокусирање на инфраструктурните подобрувања и енергетска ефикасност, таа треба да одигра голема улога во експлоатацијата на познатите „богатства“

79.000 вработени

112

милијарди евра приход во 2014 година

2016

година компанијата ќе биде поделена на два дела

на континентот. Со веќе импресивното портфолио за работа со гас, новата компанија, која ќе има седиште во Рајнскорурскиот регион, е добро опремена да ги задоволи секундарните потреби на енергетското опкружување кое се развива и менува. Реномето на Тајсен во енергетскиот сектор е сосема заслужено, а најимпресивна од се е неговата желба да иницира радикални и прогресивни промени во индустрија, која традиционално покажува желба да експлоатира фосилни горива. Со измените во корпоративната стратегија, Тајсен се откажува од лесната и позната задача заснована на резервите на нафта и гас и наместо тоа, тргнува по потешкиот пат на обезбедување на одржлива иднина за компанијата и за глобалната економија. nnn

Капитал број 803 20.03.2015

48

www.kapital.mk

нА РУЧЕК СО...

Игор Иванов Изи филмски режисер

Иднината на Македонија да им ја оставиме на подобрите од нас генерациите што доаѓаат Кога почнувал во „Стотројка“, во тукушто осамостоената Македонија, Игор Иванов Изи верувал дека Македонија со забрзани чекори станува слободна земја - крстосница на која ќе се изградат мостови со целиот регион и со Европа во културна смисла. Денеска е загрижен поради аманетот што им го оставаме на генерациите по нас, а кој е таков што најспособните, најплодните, најдобрите луѓе, веќе ја напуштиле Македонија. Просторот за оптимизам, смета дека го создаваат генерациите кои доаѓаат, во кои препознава капацитет да ја сменат судбината на Македонија, како подобри од сите нас кои денес учествуваме во јавниот живот

Изи: Од мојот клас од гимназија половината веќе н

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

49 разговара:

Максим Ристески

И maksim.risteski@kapital.mk фотографија:

Дејан Азески

dejan.azeski@kapital.mk

Игор Иванов – Изи е актер и сведок на урбаната култура во Македонија, која секако не може да се одвои од поширокиот контекст што го прават, односно дозволуваат општествените прилики, и тоа во хронолошко совпаѓање со историјата на државата од осамостојувањето до денес. За нас е интересен и како автор кој се изразува со јазикот на филмот – пошироката јавност го знае како режисер на „Превртено“ и на „Соба со пијано“; и како човек кој и вака, на софра, знае да проговори за нештата за кои смета дека учесниците во јавниот живот треба да дадат свој придонес. Почетокот на неговите професионални ангажмани е направен со „Стотројка“ - радиото Канал 103, симболот на независноста (не само на државата), чиј сигнал почна да зрачи неколку месеци пред референдумот за независноста од 8 септември 1991 година. „Тоа беше првиот мој контакт со медиумите, каде што имав можност да ја сфатам моќта на медиумот, влијанието што може да го оствари“, вели Изи. Анагажманот во култното радио набргу го однел во телевизиската продукција, каде што заедно со Драган Абјаниќ (починатиот мајстор на видеоартот) и со Бранд Феро (докажаниот мајстор на филмската камера), го работеа субверзивниот музички серијал „Сабвеј“, што беше популарен во тоа време, барем кај одредена целна група. „Од тие ангажмани, и од соработката со Абјаниќ, произлезе првиот целовечерен документарен филм НЕП, на тема нова економска политика, по углед на стариот руски НЕП, а како алузија на транзицијата што се случуваше во нашето општество во тоа време, која ние тогаш ја гледавме со окото на камерата – одевме по фабрики, институции ... кај одредени политичари, и тоа го снимавме. Излезе еден интересен производ што учествуваше во официјалната

конкуренција на Лондонскиот филмски фестивал, кој во тоа време (1995 година) беше воден од Шила Витакер (Sheila Whitaker) и имаше силна репутација, и се најдовме, случајно или не, во заедничка програма и дружење со луѓе како Спајк Ли и Френсис Форд Копола. Оваа случајност или промисла за која сe уште не сум свесен, придонесе јас да се занимавам со филм“, вели Изи. Веднаш потоа со Абјаниќ го снимиле и првиот краткометражен игран филм, „Ќебето на Ацо Шопов“, па, следувал „Часовник“, зад кој застанало Министерството за култура со пристоен буџет од околу 100.000 (тогашни) марки за осумминутен филм - станува збор за 1997 година, со што денешниот гостин во рубриката и дефинитивно почнал да се занимава со филм. Сеќавајќи се на годините по осамостојувањето на Македонија, Изи ги опишува како „едно лудо време, кога од една страна се случуваше распаѓање по сите рабови на општеството – цели фабрики пропаѓаа, семејства остануваа без работа; а од друга страна постоеше една генерација, на која и припаѓав, која гледаше иднина во сето тоа, која функционираше преку „Стотројка“, преку одреден клупски и културен живот во Скопје, кој носеше доста субверзивни елементи, и имаше свест и вкус да создава и промовира одредени вредности.“ „Во тоа време верував дека Македонија ќе биде земја во која набрзо ќе се легализираат лесните дроги, една слободна земја, крстосница на која ќе се изградат мостови со целиот регион и со Европа во една културна смисла. Мислев дека од ден на ден ќе има се повеќе концерти, дека турбофолкот набрзо ќе умре и ќе превладее она

што го сметав за вистинска вредност. Но, работите тргнаа по некој кривулест пат, и јас созреав и сфатив дека не сум човек што може така лесно да го менува светот. Но, во својата професија, во филмот, пронајдов место за слободно изразување – филмот е прибежиште во кое можеш да градиш сопствен свет, да праќаш пораки, да влијаеш“, вели Изи. Овде беше вистинскиот момент да го прашаме колку е далеку денешна Македонија од визијата што за неа ја имал во деведесеттите од минатиот век. „Искрено чувствувам срам пред помладите генерации, зашто сметам дека за состојбата во која се наоѓаме сме одговорни сите ние што на ваков или онаков начин учествуваме во општествениот живот. Загрижен сум поради она што им го оставаме во аманет на генерациите по нас, а кои се де факто подобри од нас, зашто тие што доаѓаат се секогаш подобри

не се тука –надвор ги остваруваат своите амбиции

www.kapital.mk

Капитал број 803 20.03.2015

50

нА РУЧЕК СО...

од оние што заминуваат. Една голема општествена група на најспособните, најплодните, најдобрите луѓе, веќе ја напушти Македонија. Неодамна видов дека од мојот клас од гимназија (Р. Ј. Корчагин), половината веќе не се тука – живеат надвор и таму ги остваруваат своите амбиции. Ова важи не само за оние кои се занимаваат со интелектуална работа и припаѓаат на повисокиот социјален или образовен слој на општеството, туку и за највредните работници кои сега работат во Германија и во Швајцарија. Оваа е најголемата загуба во децениите што изминаа. Мора да се изнајде начин да се влијае во правец на воспоставување на она што се нарекува нормално општествено живеење. Чувствувам дека во Македонија се изгради еден невидлив берлински ѕид, и оти постои поделеност во општеството, која е неиздржлива и опасна, и мора да се изнајде начин тој да се урне и повторно да се најде соживот, да престанат сите елементи на стигматизирање на маргинализираните групи, да се дојде до еднаквост, бидејќи Македонија нема друг начин на успее со својата демографска и културна структура“, смета Изи.

Студентскиот пленум ни е најсветла точка од осамостојувањето

На прашањето дали веќе препознава појава на нови општествени сили со капацитет да менуваат, тој ни одговори со тезата на англискиот философ од осумдесеттите години на минатиот век, Чарлс Тејлор. „Темата за идентитетот на нацијата кај нас се експлоатира за правење политички поени. Неодамна имав можност да го читам Чарлс Тејлор, кој дава една современа и точна дефиниција на прашањето што го прави идентитетот на една нација. Тој вели идентитетот на нацијата може да се согледа само преку луѓето кои се наоѓаат на одредени општествени позиции. Тоа би значело дека идентитетот на Италија можеме да го гледаме преку Силвио Берлускони од една страна, Чичолина од друга, преку Ферари, преку италијанската храна, фудбал, Дино Буцати, семејството Ањели, Пирели,... Се разбира дека во нејзиниот идентитет придонесуваат и Микеланџело и Леонардо, но, тие се, пред се, дел од светското наследство. Значи според Тејлор, генерациите кои доаѓаат ќе го сменат нашиот национален идентитет, ќе добиеме нов, изграден од луѓе кои ќе бидат подобри од сите нас кои денеска учествуваме во јавниот живот. Студентскиот пленум е најсветлата точна на македонското урбано, и воопшто, општествено живеење, од осамостојувањето на Македонија до денес“, вели Изи. Кога побаравме да ја прокоментира врската меѓу популарната култура што во моментов се конзумира во Македонија (на највлијателните медиуми доминираат

турски серии и српски турбо-фолк шоуа) и духовната состојба на нацијата (од која зависат и останатите нејзини состојби), тој не потсети на мислата на Аристотел, дека демократијата несомнено води кон тиранија од толпата, оклократија, кога во еден момент општеството е под пресија на мнозинството, на кое, во случајов, не можеме да му забраниме да го конзумира она што сака. „Не можеме на медиумите да им забраниме да го пуштаат она што луѓето го сакаат. Идејата на либерализмот, која никогаш не ми била блиска, е таква. Она што, сепак, може да се направи, е да се бара начин да се влијае низ процесите на образование, преку медиумите, да се навлезе во тој простор пред луѓето, кои седат пред своите телевизори и така го минуваат животот – гледајќи турски или шпански серии. Значи треба да се најде начин како на овие луѓе да им се сврти вниманието кон некои други вредности. Тоа не треба да биде само заложба, туку и обврска, зашто од ова зависат следните генерации.“

Кинематографијата ни е заглавена во историскиот филм

Новиот голем проект на Игор Иванов Изи е поддржан со најмногу средства на првиот конкурс за финансирање филмски проекти, спроведен според новиот Закон за филм и новиот Правилник на Министерството за култура. Се работи за првиот македонски детски игран филм, „Шеќерното дете“, инспириран од „Шеќерната приказна“ на Славко Јаневски. „Со продуцентот на филмот, Томи Салковски, интензивно работиме повеќе од една година на проекот „Шеќерно дете“. Станува збор за првиот македонски филм за деца, во копродукција на повеќе земји. Она што за нас е приоритет е да се поврземе со оние земји што се од слично јазично

подрачје како нашето - Србија, Хрватска, Бугарија, можеби и Чешка, за лесно да може да се нахува тој филм и да се дистрибуира на друг јазик. Филмот ќе биде една интересна комбинација на игран филм за деца, реалистичен, во кој единствено централниот лик, шеќерното дете, ќе биде изработен преку најсовремена технологија за анимација. Во себе ќе содржи елементи на мјузикл. Целокупниот град и целата амбиентација – еден измислен простор и време, ќе бидат специјално изградени (не адаптирани) за потребите на филмот“, открива режисерот. Осврнувајќи се на македонскиот филм, особено од понов датум, Изи со жалење констатира дека и новата продукција е задушена од инсистирањето да се снимаат историски филмови. „Ние правиме филмови веќе шеесет години, и речи си 90% од кинематографијата ни е на историски теми. Тоа беше разбирливо во СФРЈ, кога „Вардар филм“ беше државна продукција во социјалистичко уредување. Ова, за жал, продолжува и денес. Историскиот филм и во најголемите кинематографии е исклучок, а не правило. Ние и денес, можеби и 70% од филмовите што ги снимаме се историски, кои повлекуваат огромни буџети, за сценографија, костими, масовни сцени комплексни и скапи за создавање“, вели Изи. И смета дека филмовите што се снимаат треба да бидат одраз на денешните случувања, а ако веќе има навраќање на историјата, со историски филм, тоа би требало да се прави со силна, општествено оправдлива причина, која јасно ќе одговори на прашањето зошто токму сега се исцртува паралела со одредени историски случувања, виза ви актуелната општествено-политичка стварност. nnn

Изи: Мора да се урне невидливиот берлински ѕид во Македонија

Интегрален кекс