830 kapital magazin by Kapital Media Group

+ 6 -ти БИЗНИС ФОРУМ 1 oктомври 2015

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

ГОДИНИ

х. Александар Палас Скопје

КАПИТАЛ НА ИЗБОРИТЕ ВО АТИНА: ГРЧКИОТ БУНТОВНИК “ЛЕГНА“ НА ЕВРОПСКОТО БРАШНО AНАЛИЗА: КАКО МАКЕДОНСКИТЕ КОМПАНИИ ДА ГО ОСВОЈАТ БАЛКАНОТ?

INTERVIEW ВИТОР КОНСТАНЦИО

INTERVIEW

потпретседател на Европска централна банка

ОМУР ШОЛЕНДИЛ

ИМИГРАНТИТЕ МОЖЕ ДА ГО ЗГОЛЕМАТ РАСТОТ НА ЕВРОПСКАТА ЕКОНОМИЈА!

АМБАСАДОР НА РЕПУБЛИКА ТУРЦИЈА ВО МАКЕДОНИЈА

Вкупната сума на остварени и предвидени турски инвестиции е над 1 милијарда евра TOP200 НАЈГОЛЕМИ И 2015 НАЈУСПЕШНИ interview

АНЃУШЕВ  КОЧО ФЕРО ИНВЕСТ ГРУПАЦИЈА ГОРД СУМ НА УСПЕХОТ ВО СИТЕ БИЗНИС ВО КОИ ВЛЕЗЕ ФЕРО ИНВЕСТ

 АНАЛИЗА 200

НАЈПРОФИТАБИЛНИ КОМПАНИИ КОЈ ГИ ВРТИ ПАРИТЕ ВО МАКЕДОНИЈА? interview  ЕСЕР ЏЕВАХИР

ГЕНЕРАЛЕН ДИРЕКТОР НА ЏЕВАХИР ХОЛДИНГ

СКАЈ СИТИ НУДИ ПРЕСТИЖ ПО ПРИСТАПНИ ЦЕНИ

 КОИ СЕ ИНДУСТРИИТЕ КОИ НАЈМНОГУ РАСТАТ?

 КОИ СЕ НАЈГОЛЕМИТЕ

КОМПАНИИ ВО РЕГИОНОТ?

годишна специјалнa едиција на kapital media group  септември 2015  www.kapital.mk

КОМПАНИИТЕ КОИ ЈА ДВИЖАТ МАКЕДОНИЈА!

СПЕЦИЈАЛНА ЕДИЦИЈА

TOП 200 НАЈГОЛЕМИ И НАЈУСПЕШНИ 2015

КОМПАНИИТЕ КОИ ЈА ДВИЖАТ МАКЕДОНИЈА!

ЕВРОПА НА ТЕСТ: ШТО АКО ПАДНЕ ШЕНГЕНОТ? БРОЈ 830 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 25 СЕПТЕМВРИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

WWW.KAPITAL.MK

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

содржина

04 08 10

profile

Почна судењето против актуелниот премиер Романија му суди на Виктор Понта за корупција и перење пари

навигатор

бизнисмените бараат повеќе пари од државната развојна банка мбПр

cover story

Шести бизнис форум на Капитал и бизнис плус Бизнис лидерите од Балканот ќе зборуваат за заеднички проекти и извоз

КаПитално

анализа

интервју

н.е. омур Шолендил Амбасадор на Република Турција во Македонија

трговијата меѓу македонија и турција за неколку години ќе достигне милијарда долари

КаПитал на изборите во атина

грчкиот бунтовник „легна“ на европското брашно Ќе му донесе ли реконцептот на СИРИЗА подолг мандат на Ципрас?

најголемиот бизнис настан годинава Први октомври, Македонски народен театар, Скопје. Одбележете го овој датум во своите календари и спремете си повеќе визитки - ќе има прилика за многу контакти, запознавања и потенцијални бизнис зделки со компании од цел регион. Речиси 500 бизнис лидери од Балканот и пошироко ќе се соберат на едно место. Капитал и Бизнис Плус го организираат Шестиот регионален бизнис форум.

XX Стр. 10

законите важат за сите. освен за државата! македонија ги губи балканските пазари како пак да се освојат?

интервју Н.Е. Амбасадорот на Турција во Македонија, Омур Шолендил, во интервју за Капитал најавува уште многу турски инвестиции, кои заедно со оние кои се досега се инвестирани, ќе надминат една милијарда евра. XX Стр. 26

нов меур?! Никој не оспорува дека одредени компании од Силиконската долина имаат надуена вредност. Но, дали има нов технолошки меур не е толку лесно да се каже. Прочитајте што велат светските аналитичари за тоа . XX Стр. 44

36 интервју витор Констанцио потпретседател на Европска централна банка

европа има голем проблем, а тоа е нискиот потенциjал за раст!

ПолитиКа

технологија

реПортажа

марКетинг совети

бегалската криза ја тестира солидноста на најголемото достигнување на еу Што ако падне Шенген?

од Прва раКа од атина

Екипата на „Капитал“ којашто во Атина пристигна цела недела пред изборите, преку разговори со обичните граѓани, но и политички активисти, уредници на медиуми и претставници на невладиниот сектор можеше и на лице место да се увери дека во лулката на демократијата владее политичка апатија. XX Стр.30

натценетите компании силиконската долина ја посетија на dot-com ерата Нов меур во технолошката индустрија животната приказна на еден од преживеаните мерцедеси на адолф хитлер 5 начини како да ја користите емоционалната интелгиенција за маркетинг

Импресум// Издава: Капитал Медиа Гроуп доо Скопје, бул. Партизански Одреди бр.17-1/16, п.фах 503, 1000 Скопје l Адреса на уредништвото на издавачот на медиум: бул. ВМРО бр.7, здрада 1, влез 1, кат 6, стан бр.31 l П. ФАХ 503, 1000 Скопје l Основач и директор: Љупчо Зиков l Одговорен уредник: Биљана Здравковска Стојчевска l Печати: Графички центар Скопје, ул. Скупи бб, 1000 Скопје l Тираж: 3.000 примероци l Датум на печатење: 24.09.2015

Капитал број 829 18.09.2015

profile 4 туризам

www.kapital.mk

Во време кога против него почнува судскиот процес за корупција и перење пари, Понта на својата Фејсбук страница се пофали за економскиот раст на државата и потенцираше дека “единствен проблем со кој е соочена романија е опсесијата на целосно непрофесионалниот обвинител, кој својата кариера ја гради на измислици и невистини и на ситуации од пред 10 години.

Почна судењето ПротиВ актуелниот Премиер

романија му суди на Виктор Понта за коруПција и Перење Пари

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

За што се товари романскиот премиер Понта? u прикривање на даноци

На премиерот му се суди во најтежок период

u перење пари u конфликт на интереси u поднесување на лажни

декларации за даноци и имот

оманскиот премиер Виктор Понта минатава недела беше изведен пред суд , откако Националниот уред за борба против корупција против него подигна обвинение за корупција и перење пари. Против премиерот Понта има вкупно 17 обвиненија кои вклучуваат прикривање на даноци, перење на пари, конфликт на интереси и поднесување на лажни декларации во периодот од 2007 до 2008 година. Во тој период Понта работел како адвокат и бил пратеник во романскиот парламент. Заедно со Понта ќе им биде судено на уште четворица негови блиски соработници Четириесет и три годишниот Понта е прв романски премиер против кого е подигната тужба додека му трае мандатот. Премиерот Понта тврди дека не е виновен и одбива да поднесе оставка, истакнувајќи дека сега во овој период за него најважно било да се сочува стабилноста на земјата. Тој тврди дека ќе го заврши својот премиерски мандат, но одлучи да си поднесе оставка од лидерското место во партијата. Минатата недела кога повторно беше повикан од јавната обвинителка, рече дека таа е „целосно непрофесионален“ обвинител и дека обвиненијата против него се фабрикувани. Тој се уште ја има поддршката од неговата партија и неговите приврзаници за да остане на власт. Сепак по покренатото обвинение, лидерот на партијата каде член е и Понтам Ливиу Драгнеа, се воздржа од поддршка и оставајќи можност Понта да си поднесе оставка. Понта дојде на власт во 2012 година како најмлад премиер на Романија, како предлог на поранешниот романски претседател Трајан Басеску. Ова е најголем досега случај во Романија во борбата со корупцијата, која трае веќе неколку години откако на чело на Националниот уред за борба против корупција застана обвинителката Лаура Ковеши. „Во нормална држава, влијанието на такво обвинение би било радикално и премиерот веднаш би си поднел оставка. Обвинението драматично го намалува просторот за било каков политички маневар на Понта. Тој нема иднина на политичката сцена па сега се држи цврсто за функцијата “, вели романскиот политички аналитичар Кристиан Патраскону за Ројтерс. Иако Понта ќе остане на слобода за време на сослушувањата, следниот период ќе биде многу тежок за него. Тој веќе преживеа еден шок кога на минатите претседателски избори во ноември минатата година неговата партија загуби на изборите, а веќе идната година го очекуваат парламентарни избори. Ова обвинение против премиерот Понта доаѓа во тежок период за романската влада, која штотуку донесе нова даночна програма и многу веројатно е наскоро да започне преговори за нов договор за помош од ММФ. nnn

Минатата година партијата на Понта доживеа пораз на претседателските избори, а следната година следат парламентарните избори во Романија. Владата само што ја воведе новата даночна програма и треба да почне преговори за аранжман со ММФ.

Обвинителката Лаура Ковеши ја размрда застоената политичка бара

оманија се соочува со политичка нестабилност уште од падот на комунистичкиот режим во 1989 година. Но, во последните неколку години земјата почна сериозна борба против корупција, за што добива големи пофалби на светска сцена. Претседателот на Романија Клаус Јоанис, кој е од опозиционата партија, веќе го повика Понта да си поднесе оставка, тврдејќи дека поради обвиненијата покренати против него ќе страда имиџот на Романија. „Според мене, ситуацијата станува повеќе од проблематична за премиерот, за владата и за Социјал- демократската партија. Мора да признаеме дека од оваа ситуација најмногу страда имиџот на Романија“, вели Јоанис. Благодарение на стабилното мнозинство што го има во парламентот, Понта досега преживеа три гласања за недоверба на владата, а последно беше во јуни оваа година.

+ АГЕНДА ...ПРЕКУ НОВИ ИНВЕСТИЦИИ ВО ИЗВОЗНИ ПРОЕКТИ, ПРОЕКТНИ ИНТЕГРАЦИИ, И БАРАЊЕ МОЖНОСТИ ЗА ЗАЕДНИЧКИ ИЗВОЗЕН НАСТАП НА СВЕТСКИТЕ ПАЗАРИ ДО СОЗДАВАЊЕ СИЛНИ РЕГИОНАЛНИ КОМПАНИИ...

11.00 - 12.00 Регистрација 12.00 - 12.30 Отворање и поздравен говор 12.30 - 13.30 ПАНЕЛ 1

6 -ти БИЗНИС ФОРУМ / 1 Oктомври 2015 / х. Александар Палас Скопје

Нови инвестиции во извозни проекти. Извозот е клучен предизвик за компаниите во регионот! Како тоа да го направиме заедно! МОДЕРАТОР: ПЕТЕР ФРАНКЛ

главен и одговорен уредник на Финанце, Словенија

Почитувани,

 ГЛИГОР БИШЕВ

генерален директор, Шпаркасе банка

...Партнери и пријатели на Бизнис плус и Капитал Медиа Гроуп, деловни луѓе, претприемачи, инвеститори, основачи, покренувачи, мисловни луѓе, интелектуалци, Сопственици извршни директори, креатори на нови бизнис стартапи... Ние, Капитал од Скопје, Финанце од Љубљана, Ослобоџење од Сараево, Привредни вјесник од Загреб, Вијести од Црна Гора и Нови Магазин од Србија, Ве каниме на 6-ата (шестата) бизнис конференција на деловните компании кои го основаа Регионалниот деловен и бизнис клуб на Бизнис плус. Годинава таа се одржува во Скопје (Република Македонија). Очекуваме над 300 директори, сопственици и претседатели на управни одбори од целиот регион (балкански и југоисточна европа). Досега се одржани пет конференции: Загреб, Сараево, Будва, Белград, Мостар. Овие форуми беа посетени од над илјада компании и инвеститори од целиот регион и од светот...

 ЖИВКО МУКАЕТОВ

претседател на УО, Алкалоид

 ЈОЖЕ СТРМОЛЕ

член на Управен одбор, ЛИВАР

 МАРКО ЛОТРИЌ

сопственик, Лотриќ Мерословје

 ЈАСМИНА МИЛАНОВИЌ

финансиски менаџер за инвестиција и развој Еликсир гроуп

13.30 - 14.30 ПАНЕЛ 2

Проектни поврзувања и интеграции. Создавање на силни регионални компании МОДЕРАТОР: ДАРКО БУКОВИЌ

главен и одговорен уредник на Привредни вјесник, Хрватска

 ДРАГАН КОВАЧЕВИЌ Јанаф, Претседател на УО

Gradient Прием по повод 15 години од основањето на Капитал.

 МИНЧО ЈОРДАНОВ

лица за контакт: C30 M0 Y100 K0

Макстил

C40 M0 Y100 K0

C60 M0 Y100 K0

Гордана Михајловска / тел. +389 2 3298 505 / моб. +389 70 346 376 gordana.mihajlovska@kapital.mk / Љупчо Зиков / ljupco.zikov@kapital.mk

C40 M0 Y100 K0

C30 M0 Y100 K0

 МУЈО СЕЛИМОВИЌ директор, МИМС Група

 ДЕНИС МАТИЈЕВИЌ

Повеќе детали за конференцијата можете да најдете на: Gradient 2 www.kapital.mk www.biznis-plus.com

Агрофруктус, Претседател на УО

 КОЧО АНЃУШЕВ директор, Брако

C100 M40 Y0 K0

C100 M80 Y0 K15

C100 M70 Y0 K0

поддржувачи на форумот: PANTONE 286 C

C64 M0 Y100 K0

C100 M70 Y0 K0

C100 M40 Y0 K0

14.30 - 15.00

17.15 - 18.15

Промоција на едицијата ТОП 200 најголеми и најуспешни македонски компании

Индустрии со огромни регионални можности. Агро - индустрија и производство на храна. Можност за интеграција и заеднички влез на големиот светски пазар. Туризам, сонце, вино и храна... регионот како голема шанса.

 БИЉАНА ЗДРАВКОВСКА - СТОЈЧЕВСКА одговорен уредник на Капитал, Македонија

ПАНЕЛ 4

МОДЕРАТОР: ЉУПЧО ЗИКОВ

основач и директор на Капитал, Македонија

15.00 - 15.45 ПАУЗА ЗА РУЧЕК

 ГОРАН ЖИВКОВ директор, СЕЕДЕВ

 ГЛИГОР ЦВЕТАНОВ директор, Макпрогрес

15.45 - 16.45 ПАНЕЛ 3

 ЗЛАТКО НАЈДОВСКИ

Транспорт и логистика. Каква ни е инфраструктурата. Колку сме поврзани? Имаме ли балканска рута на развојот?

директор, Бимилк

 ЈУСУФ АРИФАГИЌ

директор, Арифагиќ инвестмент

 СУЗАНА НИКИФОРОВА

МОДЕРАТОР: ДАРКО БУКОВИЌ

консултант за иновативен бренд менаџмент

главен и одговорен уредник на Привредни вјесник, Хрватска

18.15 - 18.30 ПАУЗА ЗА КАФЕ

 ЈОВАНА ЃУРИЌ

Телекор, Претседател на УО (Јавување преку скајп од Тајван)

18.30 - 19.45 ПАНЕЛ 5

 ТАМАРА КЕСИЌ – ШАПИЌ

Турција – деловна можност за регионот. Ја познаваме ли деловната Турција?

раководител, Хрватска мисија за иновации (Јавување преку скајп од Тајван)

 ВИТОМИР ТАФРА

МОДЕРАТОР: СВЕТЛАНА ЦЕНИЌ

сопственик на образовната групација Зрински

oдговорна за проектот Бизнис плус

 НЕБОЈША ЦВЕТАНОВСКИ

 ЗИЈАД БЕЧИРОВИЌ

извршен директор, Интереуропа

директор, меѓународен институт за блискоисточни и балкански студии ИФИМЕС

 СЕАД КОЧАН

директор, Трансмет

 ДРАГАНА ЃУРИЦА

Совет за регионална соработка

 РОБЕРТ ПЕТРИЧ

извршен директор, Бисноде, Словенија и директор за развој, Бисноде ЈИЕ

20.00 - ......

Гала вечер и прием по повод 15 години од основањето на Капитал. Посебна програма.

16.45 - 17.15 ПАУЗА ЗА КАФЕ

официјална вода:

www.o3.com.mk PRIRODNA MINERALNA VODA N AT U R A L M I N E R A L W AT E R NEGAZIRANA · NON CARBONATED

големи партнери на Бизнис плус:

КОКТЕЛ

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

8 НАВИГАТОР

ИЗЈАВА НА НеделАТА

пРОкРедИТ е пРВА кОМпАН

> БРОЈкА

63,8%

изнесува просечното искористување на капацитетите на деловните субјекти во преработувачката индустрија во август 2015 година

Не е баш реално да се претпостави дека Европа сама ќе успее да се носи со овој проблем без помош од САД

АНГелА МеРкел

канцелар на Германија

победник на неделата

роКредит Банка е првата институција во Македонија која својот возен парк го прошири со пет електрични возила, кои не ја загадуваат животната средина. Со тоа постепено се менува тековниот возен парк кој користи фосилни горива со електрични возила кои за сега се користат за градска употреба и повлиски релации од главниот град. За половина година од сега, ПроКредит Банка истите ќе ги напојува

Бизнисмените Бараат п од државната развојн

АлексИс ЦИпРАс

Грчкиот премиер со нов мандат, Алексис Ципрас, извојува трета победа по ред на тукушто одржаните предвремени парламентарни избори. Првата на изборите кога Сириза првпат ја освои власта, втората на референдумот за предлогот на европската кредиторска тројка, и третата сега. Овој след на настаните покажува дека Грците му веруваат на Ципрас и откако тој мораше прилично да ретерира од неговите позиции за грчкиот долг во кампањата за претходните избори. И дека без да го испорача она што им го вети, останува лик што може да ветува, за разлика од неговите опоненти од Неа Демократиа (некогаш и од ПАСОК), кои во спрега од лично-партиски интереси со олигарсите на Грција, си ја примопредаваа власта цели четириесет години, во дуопол што земјата ја доведе до тешката криза. „Гласачите ни дадоа јасен мандат да продолжиме обединети со цел длабоки промени и реформи, како и со извлекувањето на земјата од кризата“, изјави Ципрас, како одговор на проценките дека изборите ќе бидат неизвесни, а всушност, како што напиша британски Гардијан, „лидерот на Сизира само лесно се прошета“.

Б пишува:

дејан азески

Dejan.azeski@kapital.mk

Бизнисмените побараа Македонската банка за поддршка на развојот во следните пет години да го зголеми капиталот од постоечките 20 милиони евра на 60 милиони евра. Тие преку

Стопанската комора иницираа во надлежност на оваа банка да се предвидат и субвенции за инфраструктурни проекти, отпишување или преземање долгови, намалување или одлагање на плаќање на јавни давачки, како и проекти за доделување кредити под поволни услови Според извршниот директор на комората Јелисавета Георгиевска, докапитализацијата на МБПР е приоритетно прашање на кое во изминатиот период Комората постојано инсистираше но, во Националната програма на економски реформи за 2015 година тоа не е предвидено. „Стопанската комора на Македонија оценува дека постојниот капитал на МБПР е мал и недоволен за да може да одговори на успешно извршување на поставените законски обврски, како и на идните обврски што ги планира Владата и што ги очекува стопанството

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Нија со електриЧНи воЗила на соларна енергија преку панели кои се во фаза на изградба, со што напојувањето ќе биде комплетно енергетски независно и пријателски кон животната средина. Со возилата до клиентите стигнуваат брзо, ефикасно и со помало загадување на животната средина, соопштуваат од Банката. Оваа институција е дел од годинешното ЕКСО на електрични и хибридни возила-да служи како пример со својата бизнис практика и да биде мотив за други институции како за својот бизнис можат да размислуваат ефикасно и еколошки.

повеќе пари на Банка мБпр Бизнис заедницата бара владата од идната година да обезбеди значајна буџетска поддршка со цел докапитализација на мБпр, со што банката во следните пет години би го зголемила капиталот од сегашните 20 на 60 милиони евра. Бизнисмените бараат и да се прошири палетата на услуги кои оваа државна банка ги нуди, по примерот на другите државни развојни банки во регионот. од неа: кредитирање инфраструктурни проекти, проекти за рамномерен регионален развој, споделување на ризикот кај кредитирање на поголемите проекти, гаранции за учество на покрупни меѓународни тендери, за добро извршување на работите, за поврат на аванс и за отстранување недостатоци во гарантен рок, поголемо вклучување во делот на кредитното осигурување и кај извозните побарувања од комерцијални и политички ризици“, посочи Георгиевска. Од Стопанската комора на Македонија од каде најавија дека за реализација на барањата ќе подготват иницијативи за измени на соодветните законски решенија. Според важечката законска регулатива годишно од државниот буџет се издвојуваат само 200 до 350 илјади евра за субвенционирање на каматите од оваа банка што според бизнисмените од далеку од доволно. Веќе е најавено дека од ЕИБ 4 преку МБПР деновиве треба да се пушти нова транша од 6,8 милиони евра за реализација на 60 проекти и можност за отворање 100 работни места, а до крајот на годината на домашните компании им стојат на располагање уште 30 милиони евра. nnn

> Бројка

мисла на неделата

1,3

промените не доаѓаат ако чекаме некој друг да ги направи. ние сме тие луѓе и таа генерација кои треба нешто да иницираме за утре тоа да може да се оствари

милиони евра изнесува вкупниот буџет за трите инструменти од Фондот за иновации.

лидери

Барак Обама

Претседател на САД

губитник на неделата

сатја Надела

Microsoft го лансираше новиот Office 2016, кој опстојува на врвот од 1988

Петер весеНес

Раководителот на фондацијата Биткоин се пофали дека биткоинот и официјално е стока која може да се тргува на берзите во САД

не им беше неделата

МартиН виНтеркоМ

Фолксваген го местел мерењето на емисии на гасови во САД за околу 500.000 дизел возила

иса Мустафа

косовскиот премиер среде Собранието беше гаѓан со јајца за договорот меѓу Косово и Србија

Жарко караџовски Кризата со огревното дрво која во ек на грејна сезона се случува во Македонија е само логичен развој на работењето на јавното претпријатие Македонски Шуми во последните неколку години. Навистина несфатливо е како е можено едно претпријатие кое има монопол на пазарот и над 2.200 вработени да не биде во можност да си ја врши својата основна дејност. Имено, овој државен монопол, од засега непознати на јавноста причини, не успеа да обезбеди доволно дрва за оваа грејната сезона. Па така за да се реши овој проблем морала да заседава и владата. И се одлучило да има интервентен увоз од Србија за да се задоволат моменталната побарувачка. Во исто време, пак, од Македонски шуми тврдат дека земјава имала доволна количина на огревно дрво. Проблемот е само што тоа огревно дрво е во шумата и нема кој да го исече. Бидејќи господата од Македонски шуми не можеле навреме да си ја организираат и завршат работата. Е ова е типично однесување на монопол. Оваа ситуација на пазарот не би можела да се случи никогач, кога би постоела конкуренција на пазарот. Вака Македонски шуми се оставени сами на пазарот и во бизнис, кој очиглено немаат капацитет да го завршат како што треба. И на крајот корисниците мораат ем да чекаат да купат дрва, ем да го платата по ултра висока цена.

Капитал број 830 25.09.2015

COVER STORY 10 ШЕСТИ РЕГИОНАЛЕН

www.kapital.mk

ФОРУ

НЕ ПРОПУШТАЈТЕ ГО НАЈГОЛЕМИОТ БИЗНИС НАСТАН ВО МАКЕДОНИЈА ОВАА ГОДИНА

БИЗНИС ЛИДЕРИТЕ БАЛКАНОТ ЌЕ ЗБОР ЗАЕДНИЧКИ ПРОЕК

www.kapital.mk

УМ НА

Капитал број 830 25.09.2015

+ Први октомври, Македонски народен театар, Скопје. Одбележете го овој датум во своите календари и спремете си повеќе визитки - ќе има прилика за многу контакти, запознавања и потенцијални бизнис зделки со компании од цел регион. Речиси 500 бизнис лидери од Балканот и пошироко ќе се соберат на едно место. Капитал и Бизнис Плус го организираат Шестиот регионален бизнис форум.

ОД РУВААТ ЗА КТИ И ИЗВОЗ

11 “ДДВ-ТО“ НА БИЗНИС ПЛУС: На Деловните луѓе Додадена Вредност

рвичната идеја за размена и интегрирање на информации од шест балкански земји, прерасна во нешто многу поголемо: со Бизнис клубот на Бизнис плус ги поврзуваме компаниите од овој дел на Европа со цел повеќе бизнис и нивно заедничко излегување на трети пазари. Бизнис плус како здружена платформа на шест балкански медиуми почна пред три години со желба и елан да разменуваме и интегрираме информации од шесте балкански земји, и да им помогнеме на бизнис лидерите од регионов во донесувањето вистински одлуки. Денес, партнери во Бизнис плус се Капитал од Скопје, Финанце од Љубљана, Привредни вјесник од Загреб, Ослобоѓење од Сараево, Нови магазин од Белград и Вијести од Подгорица, чија што првична идеја прерасна во нешто многу поголемо: со Бизнис клубот на Бизнис плус ги поврзуваме компаниите од овој дел на Европа со цел повеќе бизнис и нивно заедничко излегување на трети пазари. Нашата медиумска мрежа силно ја остварува својата поставена мисија ... урна многу бариери и создаде услови за многу деловни контакти меѓу компаниите од Балканот и Југоисточна Европа. За дополнителната вредност на Бизнис плус доста сликовито објаснува Дарко Буковиќ, директор и уредник на магазинот Привредни вјесник од Загреб, кој што е еден од партнерите на проектот. “Квалитетот и релеванцијата на информациите е поважна од количината. Во време на борба за секоја фактура, секојдневна трка во која има сè повеќе препреки, деловните луѓе не стигаат да ги ‘сварат’ огромните количини на информации. Затоа и нашата улога, мислам на сите партнери, е да доставиме релевантна информација на своите членови, но таа информација да стане веродостојна и надвор од границите на делување на секоја фирма“, вели Буковиќ и додава дека деловните луѓе се желни за размена на идеи, отворање нови проекти, ширење... “Ние, како платформа на која што треба тоа да се случува, мораме да обезбедиме секој собир да биде поразличен, ние да бидеме ДДВ – на Деловните луѓе Додадена Вредност.

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

cover story

Ч Игор Петровски

igor.petrovski@kapital.mk

Часовникот брзо отчукува, уште само неколку дена до големиот настан кого што со силен ентузијазам, посветеност и љубов го подготвуваме изминативе неколку месеци почитувани читатели – Шестиот бизнис форум на Капитал и Бизнис плус, на први октомври во Македонскиот народен театар. Што да очекувате од Шестиот форум на Капитал и Бизнис плус? До моментот на пишување на овој текст има речиси 500 пријавени луѓе од сферата на бизнисот и политиката од целиот Балкан, кои што сакаат да проследат она што учесниците на ваа година на форумот, односно конференцијата на Капитал и Бизнис петте панели на форумот ќе имаат да плус ќе има пет панели за дискусија. споделат со јавноста. А, поканивме Првите два панела ќе бидат посветени на барањето можности за повеќемина угледни и релевантни заеднички извозен продор на компаниите од Балканот на светските пазари, говорници, претседатели на управи, како и на успешните примери на проектни поврзувања и интеграции во насока сопственици, основачи и директори на создавање силни регионални компании . Меѓу панелистите ќе бидат и на големи домашни и регионални првиот човек на Јадрански нафтовод од Хрватска, Драган Ковачевиќ; Мујо компании, банкари и консултанти кои Селимовиќ, сопственик на холдингот МИМС од Сараево; Денис Матијашевиќ, што ќе зборуваат на неколку претседателот на Управата на хрватската Агрофруктус, клучни теми. инаку инвеститор во откупен центар за овошје и зеленчук во Ќе се дискутира за нови Македонија; првите луѓе на домашните компании Алкалоид и инве с тиции во извозни Брако, Живко Мукаетов и Кочо Анѓушев, а во секој момент се проекти, нови компании, чека потврда и од шефот на управата на словенечки Горење, проектни поврзувања Фрањо Бобинац, компанија која што стигна дотаму да отвори Љупчо Зиков и интеграции, и барање директор и главен уредник на свои фабрики и во скандинавските земји. можности за заеднички Капитал Медиа Гроуп После вториот панел главната уредничка на Капитал, Биљана извозен продор на светските ваа конференЗдравковска-Стојчевска, ќе ја претстави најновата едиција на ција ќе биде пазари, до создавање силни Капитал, Топ 200 најголеми и најпрофитабилни компании во најголема регионални компании. Ќе Македонија, која што редовно ја објавуваме секоја година. досега што сме ја бидат истакнати успешни Третиот панел ќе биде посветен на транспортот, логистика организирале со Бизнис поврзувања, конкретни и инфраструктурата. За тоа како сме поврзани, имаме ли плус - очекуваме преку реализирани проекти со 500 гости и учесници. балканска рута на развојот ќе зборуваат, меѓу другите, и Роберт Ќе слушнеме успешни примери, и примери на Петрич, извршен директор на Бисноде од Словенија, директорот регионални бизнис иновации. Ќе се осврнеме и на на институтот за претприемништво Зрински од Хрватска, Сеад приказни, од кои што едно од најбитните прашања некои станале и светски, Кочан директор и ко-сопственик на градежната компанија за развој на економиите – ќе разговараме за Трансмет од Македонија, Јована Ѓуриќ од Телекор и Тамара инфраструктурата. Имаме ли тоа како заеднички од Кесиќ, раководителка на хрватската мисија за иновации. Балканот да освоиме балкански рути на развојот? На четвртиот панел ќе се зборува за агробизнисот и трети пазари и како да Колку сме поврзани? Можеме производството на храна. За можностите за интеграција и додадеме вредност на ли да се интегрираме и да заеднички влез на големиот светски пазар, ќе дискутираат сè она што излегува од настапиме пред европските тука како производ и Горан Живков, директор на СЕЕДЕВ, консултантска компанија услуга. фондови? за агробизнис и рурален развој од Србија, Глигор Цветанов, Производството на храна, директор на Макпрогрес, најголемата македонска кондиторска дистрибуција и трговијата, и агробизнисот компанија, Златко Најдовски, директорот на БиМилк, Сашо Наумоски, директорот како простор за интеграција и влез на на Витаминка и др. светските пазари, ќе земе посебно место И петтиот панел ќе биде посветен на Турција како земја партнер за бизнис. на конференцијата. Тоа е индустрија со Колку ја познаваме ние на Балканот деловна Турција, што можеме таму да огромни можности. Турција – деловна извеземе, а каде може турските компании да инвестираат во регионов, ќе бидат дестинација за сите нас во регионот. темите на кои што ќе дискутираат Зијад Бечировиќ, директорот на ИФИМЕС Прилика за повеќе инвестиции и институтот за блискоисточни и балкански студии од Љубљана, Есер Џевахир, трговија. Ова се клучните на кои што ќе директор на Џевахир холдинг, Драгана Ѓурица, од Советот за регионална дискутираат, дебатираат и полемизираат соработка и претседателот на турската бизнис комора во Македонија, Ејуп бизнис лидерите од регионот, оние што се Туна Кахвеџи. секојдневни корисници на информациите

Скапоцени искуства и знаење од најуспешните балкански бизнисмени

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

13 Партнерите водачи на проектот Бизнис плус Редакција Финанце

Редакција Капитал

Редакција Ослобоѓење

(Časnik Finance, d. o. o., Љубљана, Словенија)

(Капитал Медиа Гроуп, ДОО, Скопје Македонија)

(Oslobodjenje d.o.o., Сараево, Босна и Херцеговина)

агазинот Капитал е основан во 1999 година, а подоцна стана составен дел од компанијата Капитал Медиа Гроуп. Читателската публика на Капитал главно ја сочинуваат претставници на бизнис секторот и политичката сцена во земјата, дипломатскиот кор, невладините организации и сите позначајни донесувачи на одлуки во македонското општество. Во изминатите 16 години, Капитал прерасна во медиумска групација, која што освен магазинот, издава и периодични специјализирани публикации и прилози, а последните неколку години разви и посебен оддел за едукација и тренинг, како и организирање настани.

слобоѓење е дневен весник со најдолга традиција во Босна и Херцеговина. Имено, првиот број излегол на 30 август 1943 година, како антифашистички весник. Оттогаш добиле и повеќе европски и светски награди, а во текот на четиригодишната опсада на Сараево (1992-1995 година) на тамошните колеги им успеало со натчовечки напори секој ден да го издаваат весникот, освен еден ден кога бомба ги уништила машините во печатницата. Во рамките на редакцијата денес се уредува и интернет порталот Oslobodjenje.ba, кој е меѓу најчитаните медиумски портали во БиХ.

asnik Finance е фирма која може да се пофали со дводецениска медиумска традиција и дел е од шведската издавачка групација Bonnier. Нејзин главен продукт е весникот Финанце (Finance), единствен словенечки бизнис дневник, со многу спрецијализирани прилози. Покрај тоа ги издаваат уште и ревиите Manager, Moje finance, Finance Trendi и Stotka, како и двонеделникот Medicina danes и двомесечникот Medicina in ljudje. Во состав на Бизнис академијата Finance организират бројни семинари и конференции, а словенечките читатели се најдобро информирани за тамошните случувања преку интернет поратлот Finance.si.

Петер Франкл

директор и главен уредник на Finance

“ Нашата мисија не е завршена – следат уште многу проекти!“ “Бизнис плус е мисија која сè уште трае. Исполнивме повеќе цели, како што е информираноста, поврзувањето, нови бизниси, претставување на нови можности, но искрено речено во таа мисија може уште многу нешта да се направат. И верувам дека ќе ги направиме“

што ги пласира Бизнис плус преку шесте регионални портали.

На конференциите на Бизнис плус се склучија и нови зделки

“Во духот на она што го зборувавме на сите претходни конференции, дека само со меѓусебна соработка помеѓу балканските компании тие може да бидат поконкурентни на трети пазари, ја организираме и оваа конференција, на која што повторно ќе се дискутира за потенцијалите на повеќе бизнис сектори од регионот. Со задоволство сакаме да најавиме дека овој пат ќе го прошириме бројот на учесници од регионот, односно ќе дојдат бизнисмени и од Албанија, Косово, Бугарија, Романија

Љупчо Зиков

директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

“ На почетокот им сервиравме информации на бизнисите, сега ги поврзуваме!“ “Пред три години почнавме со желба и елан да разменуваме и интегрираме информации од шесте балкански земји, и да им помогнеме на бизнис лидерите од регионов во донесувањето вистински одлуки. Подоцна, идејата прерасна во нешто многу поголемо: со Бизнис клубот на Бизнис плус ги поврзуваме компаниите од овој дел на Европа со цел повеќе бизнис и нивно заедничко излегување на трети пазари“

и Турција. Со тоа уште повеќе ќе се зголемат можностите за запознавање, поврзување и евентуална соработка меѓу нив и ние како организатори се надеваме и на нови зделки и заеднички проекти“, вели Љупчо Зиков, директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп. На членовите на Бизнис плус им се нуди медиумска промоција во целиот регион, но и многу повеќе од тоа. Капитал и останатите партнери во проектот инсистираат на вмрежување на компаниите во што постигнуваме извонредни резултати, со оглед на фактот што нашите членови досега меѓусебно имаат договорено милионски зделки

Мујо Селимовиќ

сопственик на весникот Ослобоѓење

“ Постојаните нови идеи се гаранција за развојот на овој проект“ “Морам да признам дека сум горд кога ги слушам партнерите собрани во Бизнис клубот на Ослобоѓење: секогаш кога ќе се сретнеме имаат некоја нова идеја за тоа како да напредува Бизнис плус и навистина верувам дека е тоа најсилна гаранција оти проектот и понатаму ќе се развива на задоволство на сите нас, нашите членови и читатели“.

и нови партнерства благодарение на средбите што ги организираме за време на конференциите и форумите на деловниот клуб на Бизнис плус. Бидејќи на конференциите доаѓаат исклучиво лидери, односно сопственици и директори на компании, договарањето на бизнисите е дотолку полесно и подиректно, а реализацијата поизвесна и поефикасна. Инаку, истиот ден Капитал ќе прославува 15 години од своето постоење, за што подготвуваме гала коктел за нашите партнери, поддржувачи и пријатели со специјално подготвена програма, кој ќе се одржи по завршувањето на форумот.

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

cover story

Во Загреб се одржа

првата Конференција на Бизнис плус

Во Будва/Бечиќи паднаа и првите договори за соработка меѓу компаниите членови на Бизнис плус

Мостарската

конференција на БП од ова лето со јасна симболика: мостовите ги гради економијата!

Партнерите водачи на проектот Бизнис плус Редакција Нови Магазин

Редакција Вијести

Редакција Привредни вјесник

(Agenda 2020 d.o.o, Белград, Србија)

(Daily Press, d. o. o., Подгорица, Црна Гора)

( Privredni vjesnik d.o.o., Загреб, Хрватска)

еделникот Нови Магазин е весник што се занимава со најширок спектар на општествени теми релевантни за Србија, регионот и пошироко. Тој има за цел да задоволат интересите и потребите за информирање на повисокиот среден слој на жителите на Србија, особено бизнисмените, а воедно и жените и младата популација. На истоимениот интернет портал Novimagazin.rs, покрај свежи информации, на кои им додаваат и видео - содржини, обработуваат и пошироки социјални теми.

поред сите истражувања, независниот весник Вијести е највлијателниот медиум во Црна Гора. Во редакцијата се уредува и истоимениот интернет портал Vijesti.me, кој од основањето пред пет години, брзо стана најчитаниот медиумски портал во државата. Под истото име Вијести функционира и телевизија, која може да се пофали дека е меѓу најгледаните, а нејзините информативни емисии имаат најголем углед меѓу црногорските гледачи.

динствен по содржината и изгледот, а силен заради својот сеопфатен досег и прифатеност кај сите активни хрватски компании, Привредни е најчитан и најцитиран економски весник во Хрватска. Гордо го држи епитетот “весник на оние што одлучуваат“ и покрај неговите редовни броеви и неделни прилози, продолжува да објавува специјални изданија како “400 најголеми“, “Финансиска индустрија“, “Деловни очекувања“ и бројни други. Формиран е во далечната 1953 година, како прв хрватски деловно-финансиски весник и прв деловен неделник во регионот.

Надежда Гаќе

Рајко Милиќ

Дарко Буковиќ

“ Ќе продолжиме да го слушаме гласот на нашите членови“

“ БП да не остане само регионален проект. Ние гледаме до Турција, Русија, Полска...“

“Треба да продолжиме да ги слушаме потребите на нашите членови и да се трудиме со нови услужни пакети да ги инспирираме да останат во Бизнис плус, но и да привлечеме нови членови, а тоа можеме само со програми кои што се атрактивни и корисни“.

“Верувам дека проектот Бизнис плус може на поширокиот регион да му ги претстави можностите што постојат, не запирајќи на територијата на земјите во кои што делуваат медиумските партнери на БП. Затоа мојот поглед оди и до Австрија, Турција, Русија, Полска...затоа што за добар бизнис треба добро да се познаваме.“

директор и главен уредник на Нови магазин

“ Длабоко веруваме во добрите економски врски на целиот регион“ “Многу сум среќна што сме од самиот почеток во Бизнис плус, бидејќи длабоко верувам во добрите врски на простор на целиот регион. Докажавме дека од пријателско дружење и соработка меѓу новинари и уредници, може да произлезе сериозен проект што носи додадена вредност во економијата на целиот регион”

директор на бизнис академија Вијести и водител на проектот Бизнис плус за Црна Гора

директор и главен уредник на Привредни вјесник

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Капитално

Биљана Здравковска Стојчевска biljana.zdravkovska@kapital.mk

ЗАКОНИте ВАжАт ОсВеН ЗА држАВ

Компаниите конечно се охрабрија да прозборат. И јавно да си ги побарат парите од оние кој не им плаќа за тоа што го сработеле. Фирмите сега според Законот за финансиска дисциплина имаат рок до 120 дена до кога мора да ги платат обврските. Но, како и за се друго, така и за плаќањето, законите кои важат за приватните фирми не важат и за државни фирми. Поточно проблемот во кој се заглавени многу фирми е една чудна законска одредба која им дозволува на општините и јавните претпријатија практично никогаш да не ги плаќаат своите обврски. Па така сега еден куп фирми имаат набилдано милиони побарувања од многу општини и јавни претпријатија кои не знаат како да си ги наплатат. А во меѓувреме мора нели да плаќаат редовно даноци, плати, да купуваат суровини... Во што е проблемот? Многу компании преку стопанските комори се жалат дека фамозниот член 211 од Законот за извршување им создава конкретен проблем бидејќи го оневозможува извршувањето во должничкодоверителските односи помеѓу компаниите и јавните претпријатија и општините. Овој член од Законот на претседателите на основните

судови им дава дискреционо право да го утврдуваат нужниот лимит на финансиски средства за функционирање на тие институции. Па така секогаш се наоѓаат“независни” судии кои секогаш ги утврдуваат највисоките лимити и практично ги оневозможуваат фирмите преку извршување да си ги наплатат побарувањата кои ги имаат кон овие институции. Односно лимитот се поставува на онаа сума на пари, која ги покрива само исплата на плати и некои тековни трошења. Иако во Законот никаде не стои дека не можат да се извршуваат парични средства, туку само предмети и права, фирмите тврдат дека правосудството на овој начин се става целосно во заштита на државните институции, на сметка на приватните компании. Фирмите кои веќе имаат огромни натрупани побарување сега конечно решија да се охрабрат и јавно да побараат да се смени овој закон и сите одредби за извршување кои важат за приватните фирми, да важат и за јавните претпријатија и општините. Иако овој Закон за извршување, кој требаше да стави ред и да ги заштити доверителите, е донесен веќе пет години, фирмите се жалат дека за овој период не можат ништо да наплатат од јавните претпријатија и општините. Капитал почна прв да пишува за овој проблем уште пред Коморите да излезат со официјалното барање за измена на овој фамозен член 211. И по објавата на овој текст во магазинот и на социјалните мрежи, во редакцијата добивме еден куп реакции и жалби од мали фирми од цела Македонија. Ни доставуваа еден куп извршни решенија кои немаат никаква важност и со кои не можат никако да

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Капитално

ат За сите. вата! Проблемот е што овие јавни претпријатија и општините им го признаваат долгот, но едноставно не го плаќаат. И никој за тоа ништо не им може. нити фирмите можат да си наплатат присилно, ниту пак некој ги казнува заради тоа што не си ги плаќаат долговите. Фирмите се оставени тотално сами и без никаква заштита од правниот систем. А тие пари кои фирмите не можат да си ги наплатат понекогаш се клучни за преживување или за банкрот. Можеби и тоа е било целта на оној што го смислил овој член. Да се влече плаќањето колку што е можно подолго се додека фирмата не отиде во стечај, па така ќе нема ни кој да си ги бара парите. си го наплатиле она што го сработиле за општините за кои што работеле. Многумина од нив предупредија дела долговите на општините се станати толку големи, што на некои фирми им се заканува и банкрот ако не се најде начин како да си ги наплатат парите за сработеното. Проблемот е што овие јавни претпријатија и општините им го признаваат долгот, но едноставно не го плаќаат. и никој за тоа ништо не им може. нити фирмите можат да си наплатат присилно, ниту пак некој ги казнува заради тоа што не си ги плаќаат долговите. Фирмите се оставени тотално сами и без никаква заштита од правниот систем. а тие пари кои фирмите не можат да си ги наплатат понекогаш се клучни за преживување или за банкрот. Можеби и тоа е било целта на оној што го смислил овој член. да се влече плаќањето колку што е можно подолго се додека фирмата не отиде во стечај, па така ќе нема ни кој да си ги бара парите. ова е тотално неуставна одредба, која ги става во нерамноправна положба сите приватни фирми. но, интересно би било доколку

навистина се смени овој член. Кој знае се колку општини и јавни претпријатија би биле блокирани, односно би останале без пари да си поделат дури и плата. тоа секако нема да се случи. она што фирмите го бараат е износот за нужен лимит да биде максимум до 60-70% од вкупните средства, а од останатите средства јавните претпријатија и општините да си ги сервисираат долговите. имаат дури и разбирање. или се трудат да ги одоброволат барем да им платат нешто од нешто. Чудна клима за водење бизнис е ова. да се молиш да си го наплатиш она што си го продал или она што си го сработел. оваа бизнис логика која ја наметнува државата, не доведе до ситуација во која никој никому не плаќа. е токму затоа, како што објави народната банка, вкупниот долг на фирмите достигнал историски највисоко ниво од 5,5 милијарди евра или 64% од македонскиот бруто домашниот производ. Колку за споредба долгот на приватниот сектор во 2007 година изнесувал 45,6% од БдП. ова се сигурни предуслови за перфектна бура. nnn

Капитал број 830 25.09.2015 издава: Капитал Медиа Гроуп основан 1999 година основач: Љупчо Зиков бул. ВМРО бр.7, зграда 1, влез 1, кат 6, стан бр.31

тел. ++ 389 2 3280 910 www.kapital.mk www.facebook/KapitalMK

WWW.KAPITAL.MK

Претплатете се на КАПИТАЛ... Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

COVER STORY

ТУРБУЛЕНЦИИ

НА ЕВРОПСКИОТ ТЕЛЕКОМ ПАЗАР И МАКЕДОНИЈА ЗАФАТЕНА ОД БРАНОТ ПОЛИТИКА

дејата и визијата за тоа што сакаат да направат, беше највредниот капитал кој го поседуваа луѓето што ја почнаа приказната КАПИТАЛ SPECIAL за Капитал пред повеќе од 15 години. Со ТОП 100 ИЗВОЗНИ ПРОИЗВОДИ макотрпна и посветена работа на својот тим, магазинот се наметна како еден од најрелевантните извори на квалитетни информации во Македонија и регионот, значајни за приватниот, јавниот и невладиниот сектор. Да се биде лидер на пазарот во својот сегмент е голема чест и задоволство, но и голема обврска кон сите што секоја недела нетрпеливо го чекаат Капитал да ги информира за економските проблематики и актуелности, но, и да ги едуцира со своите содржини за најновите трендови. ГОЛЕМА ИНВЕСТИЦИЈА НА МАКСТИЛ ОД 22 МИЛИОНИ ЕВРА Капитал се чита во директорски канцеларии, Капитал ЈОРДАНОВ: МЕТАЛУРШКИТЕ КОМПАНИИ ВО ЦЕЛИОТ СВЕТ ИМААТ ПОСЕБЕН се чита во кабинети на политичари, Капитал се чита ТРЕТМАН ОД ДРЖАВАТА на универзитети, институти, “тинк-тенк” центри.... БИЛДЕРБЕРГ: КАКВА ИДНИНА КРОИ СВЕТСКАТА ВЛАДА? едноставно Капитал е секаде кај што се со годишна донесуваат одлуки и креираат п ретплата од политики и стратегии. ШТО ПО ЛИДЕРСКАТА СРЕДБА ВО ПОНЕДЕЛНИК?! АНАЛИЗА

СУПЕРМАРКЕТИТЕ ПЛАЌААТ КОГА САКААТ, КОЛКУ САКААТ И КАКО САКААТ

КОЈ ГО ВЛЕЧЕ МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ?

WWW.KAPITAL.MK

4.100 20%

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

денари, заштедете

...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

www.kapital.mk

 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ДОМАШНИТЕ БИЗНИСМЕНИ ШТО КОГА СЕМЕЈНАТА ФИРМА ЌЕ ИЗЛЕЗЕ ОД „ГАРАЖАТА“?

 ПЕЧАТНИЦА „АНС“, БИТОЛА КАКО ЉУБОВТА КОН ФОТОГРАФИЈАТА СТАНА СЕРИОЗЕН БИЗНИС

 ДИЛЕМИ НА МАКЕДОНСКИТЕ ПРЕТПРИЕМАЧИ КАКО ДА СЕ НАПРАВИ ДОБАР ПЛАН ЗА НАСЛЕДУВАЊЕ

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ СЕМЕЈНИ БИЗНИСИ ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ДОМАШНИТЕ БИЗНИСМЕНИ

ШТО КОГА СЕМЕЈНАТА ФИРМА ЌЕ ИЗЛЕЗЕ ОД „ГАРАЖАТА“?

24 месечна претплата 6.100 денари со вклучени 40% попуст

WWW.KAPITAL.MK

СЕКОЈА ТРЕТА ДРЖАВНА КОМПАНИЈА Е ВО ЗАГУБА. КОЈ ЌЕ ПОНЕСЕ ОДГОВОРНОСТ?!

 НОВ ЕКСПРЕСЕН ПАТ

МИЛИОНИ ЕВРА ОХРИД – ПЕШТАНИ

МИЛИОНИ ЕВРА

 ОТКУП НА СТАЖ

НА РАБОТНИЦИ ОД ПРОПАДНАТИ ФИРМИ

АНАЛИЗА ФИРМИТЕ НЕ МОЖАТ НИКАКО ДА СЕ НАПЛАТАТ ОД ДРЖАВАТА!

МИЛИОНИ ЕВРА

 АВТОПАТСКАТА ДЕЛНИЦА ТРЕБЕНИШТЕ – СТРУГА

ПАТРИК ЖИТОН претставник на ММФ во Македонија

ВЛАДАТА ДА НЕ ГИ КРАТИ ИНВЕСТИЦИИТЕ ЗА СМЕТКА НА СИТЕ НОВИ НАЈАВЕНИ ТРОШЕЊА!

МИЛИОНИ ЕВРА

WWW.KAPITAL.MK

ГРЧКОТО “НЕ” ГО СТАВИ НА ТЕСТ ЛИДЕРСТВО НА МЕРКЕЛ И ИДНИНАТА НА ЕВРОЗОНАТА

Буџетот се прекрои на партиски трибини. Новите ветувања на Груевски тежат над

ЕУ МОРА ДА СЕ МЕНУВА ЗА ДА ПРЕЖИВЕЕ специјален прилог - Банките и бизнисот

БЕТОН Б ЕТОН ДОБИТНИ НА РЕГИОНАЛНА БИЗНИС НАГРАДА

евра 200 милиони Од каде пари?

 МАКЕДОНЦИТЕ ТЕШКО

ГИ МЕНУВААТ НАВИКИТЕ СО “ПЛАСТИКАТА“ СО КАРТИЧКИТЕ НАЈМНОГУ СЕ ВАДИ КЕШ ОД БАНКОМАТ

ЌЕ ГИ ДАДАТ ЛИ ЗА КРЕДИТИ?  КАКВИ ТЕХНОЛОШКИ

НОВИТЕТИ НУДАТ ДОМАШНИТЕ БАНКИ СЕГА?

СВЕТ: ИСЛАМСКАТА ДРЖАВА ЗА СВОЈАТА ГОДИШНИЦА УДРИ НА ТРИ КОНТИНЕНТИ ДВОБРОЈ 819/820 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 10 ЈУЛИ/17 ЈУЛИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

INTERVIEW

ГРАДСКО - ПРИЛЕП

 ЕКСПРЕСЕН ПАТ

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

со вклучени 20% попуст

WWW.KAPITAL.MK

БРОЈ 815 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 12 ЈУНИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

ПОЛИТИКА

12 месечна претплата 4.100 денари

ЦЕНИТЕ НА НЕДВИЖНОСТИ ПОЧНАА ДА РАСТАТ. ИНВЕСТИТОРИТЕ БАРААТ СИГУРНА ОАЗА

ТУРЦИJA: ЕРДОГАН ОСТАНА, НО “СУЛТАН“ НЕ СТАНА. ШТО СЛЕДИ?

ВИКТОРИЈА НУЛАНД ВО СКОПЈЕ НЕ ДОАЃА СО МАГИЧНО СТАПЧЕ... НО, МОЖНО Е ДА ДОЈДЕ СО БОКСЕРСКИ РАКАВИЦИ ?!

со вклучени 15% попуст

АНАЛИЗА

СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ СЕ ПРЕМИСЛУВААТ И ОДБИРААТ ДРУГИ ЗЕМЈИ!

специјален прилог - семејни бизниси

COVER STORY

6 месечна претплата 2.200 денари

COVER STORY

ПОТЕЗИ КОИ ЈА УНИШТИЈА КОНКУРЕНЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА

БРОЈ 809 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 30 АПРИЛ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

Во време кога квалитетната информација е најскапоцен ресурс, не дозволувајте да останете без најскапоценото. Станете и вие дел од семејството на редовни читатели на Капитал и искористете ги поволните пакети за претплата што ги подготвивме за вас.

WWW.KAPITAL.MK

БРОЈ 817 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 26 ЈУНИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

WWW.KAPITAL.MK

БЕСКОНТАКТНИ КАРТИЧКИ И 24/7 ЕКСПОЗИТУРИ, НА РЕД Е МОБИЛНОТО ПЛАЌАЊЕ

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ БАНКИТЕ И БИЗНИСОТ НАД МИЛИЈАРДА ЕВРА ВИШОК КАЈ БАНКИТЕ. ЌЕ ГИ ДАДАТ ЛИ ЗА КРЕДИТИ?

ПОЛИТИКА: ПРОТЕСТИ КАКО ЖЕСТОКА НАЈАВА ЗА 17 МАЈ

*Во цената е вклучен ддв и платена поштарина

...заеднички ја креираме додадената вредност на нашите животни проекти...

Рок за пРијавување: 13 ОКТОмври 2015

ЕдноднЕвна обука на тЕма:

Facebook - ЗапоЗнајте ги вашите фанови – Зајакнете го вашиот бренд l 14 октомври 2015 година (среда) l 10:00-17:00 часот l во просториите на Институт концепт, Скопје

Со над една милијарда активни корисници низ целиот свет, Facebook е најуспешна социјална медиумска онлајн платформа. Статистиката е импресивна - повеќе од половина од членовите секојдневно ги проверуваат сопствените профили. оттука, ниту една друга платформа не може да се спореди со Facebook, барем ни одблиску, кога станува збор за неговата корисничка база, комуникациската моќ и можноста за поврзување на луѓето и на бизнисите со нивните клиенти и потенцијалната база на потрошувачи. Придобивките од користење на Facebook за вашата компанија ќе бидат уште поголеми доколку го анализирате однесувањето на вашите фанови и нивните потреби. оваа обука, организирана од Институт конЦЕПт во соработка со PIKSEL.MK има за цел да ве научи како да се поврзете со вашите корисници и да ги вклучите активно во комуникацијата на вашиот бренд и производи. анализата на однесувањето на вашите Facebook фанови може да ве доведе до нови сознанија и заклучоци и да ја смени насоката на

компаниската комуникација заради постигнување поголем успех. на обуката ќе бидат презентирани успешни приказни од портофлиото на компанијата PIKSEL.MK кои ќе ви помогнат што подобро да ја водите вашата Facebook страна. Затоа, посетете ја оваа обука и дознајте како полесно да им се приближите на постоечките и потенцијалните клиенти и како да добиете повеќе од вашите кампањи со помал буџет.

За кого е наменета обуката:

маркетинг менаџери и вработени во маркетинг секторот, менаџери за продажба и вработени во продажен сектор, менаџери за развој на бизнисот, бренд менаџери, веб стратези, продукт менаџери, медиа планери, CRM професионалци, претприемачи/сопственици на мали и средни претпријатија од B2C секторот. владимир ристевски

Еден од партнерите на PIKSEL.MK, брзорастечка компанија која се занимава со веб дизајн и дивелопмент, како и дигитален маркетинг

КОНТАКТ: м-р Ленче Зикова и м-р Бојана Делидинкова l e-mail: institut@koncept.com.mk l 02 3216 962

Капитал број 830 25.09.2015

www.kapital.mk

анализа

Македонија ги губи балканските пазари како па

Само големи фирми и државна поддршка м да ги вратат македонс производи во регионо

Очекувања: Глобалните корпорации се повеќе ќ

www.kapital.mk

ак да се освојат?

и силна може ските от

Капитал број 830 25.09.2015

21 Без окрупнување на економијата и за здружување во поголеми кластери македонските компании ќе бидат сè помалку конкурентни на балканските пазари, велат бизнисмените што го консултиравме. Истовремено, се потврдува тезата дека државите сами по себе не можат многу да направат за поддршка на извозот, затоа е потребно координирано заедничко настапување на владите од регионот во таа насока. Во спротивно за релативно кратко време Балканот повторно ќе стане колонија на западните корпорации, а нашите компании навистина ќе мора да бараат трети пазари.

П пишува

Дејан Азески

dejan.azeski@kapital.mk

Пробивот на балканските пазари за многу македонски компании е покомплициран отколку реализација на извоз во Западна Европа или освојување на нетрадиционални пазари како Алжир или Обединети Арапски Емирати. Ова е заклучокот кој го добивме од директните контакти со бројни македонски бизнисмени, кои што, иако се сериозно заинтересирани, од разни пречки и причини се оневозможени на балканските пазари да се претстават во најдобро можно светло. За ваквата нелогична состојба постојат бројни причини кои се поделени во две главни категории: пречки од административен карактер и пречки поврзани со неинвентивноста на самите бизнисмени. Комбинацијата од овие две негативни инпути создава поразителни статистики за македонската трговска соработка со регионот.

Поразителна статистика

Од рекордните 1,5 милијарди долари трговска размена помеѓу Македонија и Србија во 2008 година, за 2014 година таа е падната на 856 милиони долари што е подобрување во однос на периодот 2009 -2013 кога истата се движи помеѓу 735 и 790 милиони долари. Кога се работи пак за извозот на Македонија кон Србија статистиките се уште попоразителни. Од

934 милиони долари во 2008 година тој е паднат на скромни 258 милиони долари во 2014 година. Состојбите со Албанија се уште пострашни. Извозот кон оваа соседна земја која има пазар од 3 милиони и БДП од 12.8 милијарди долари уште од 2009 година континуирано опаѓа. Хронолошки гледано почнувајќи од рекордните 84 милиони долари извоз во 2009, извозот стигнал на 54 милиони во 2014 што значи дека за шест години опаднал за цели 40%. Извозот на Македонија кон Косово како една од најголемите експорт дестинации во последниве четири години континуирано опаѓа. Од рекордните 540 милиони долари во 2011 преку 392 милиони и 276 милиони во 2012 и 2013 во 2014 извозот на Македонија кон Косово е паднат на 230 милиони долари. Слична е состојбата и кај трговската размена која во 2014 изнесувала скромни 266 милиони долари, а во однос на погоре споменатите четири години постојано опаѓа. И кон Бугарија статистиките не се ништо подобри. Од 379 милиони долари во 2008 година извозот на Македонија кон Бугарија во 2014 година опаднал на 326 милиони долари. Во поглед на вкупната трговска размена која се движи околу ставката од 700 милиони долари експертите сметаат дека може да се направи многу повеќе бидејќи станува збор за два многу слични и компатибилни економии и пазари. Ако се гледаат ставките од трговската размена со Грција во последните 24 години веднаш забележлив е фактот дека тие од година на година се се поголеми. Дали тоа можеби е единствениот светол пример на македонската трговска размена кон регионот. Апсолутно не бидејќи уште поочигледен е различниот тренд на раст на увозот и извозот нормално на штета на македонскиот извоз. Имено од првичните 113 милиони долари извоз во 1990 година Македонија успеала да стигне до максимални 350 во 2007 година за во изминатата 2014 да изнесува 275 милиони евра. Кај увозот за разлика од извозот растот е многу поголем и подинамичен. Имено Македонија во Грција во 1990 година увезла едвај 97 милиони долари и имала

ќе го освојуваат Балканот со своите производи

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

анализа

П Љупчо Велески Витаминка

азарите во регионот, а особено поранешните југословенските пазари се традиционално поврзани едни со други. Сепак, покрај декларативни и протоколарни изјави, потребни се и конкретни практични мерки. Потребно е отстранување на сите трговски бариери што ја кочат регионалната трговија, додека истовремено големите европски трговски синџири непречено влегуваат во овој регион. Администрацијата со години ја отежнува нашата деловна комуникација и вештачки нè прави неконкурентни.

суфицит од 15 милиони евра или околу 10%. Од тогаш наваму извозот на Грција пораснал на рекордни 804 милиони долари во 2012 година односно на 697 во 2014 година. Тоа значи дека за анализираниот период од 24 години Грчкиот извоз пораснал за цели 7 пати или попрецизно 618%, а македонскиот извоз кон Грција за едвај 2,4 пати или 140%. Што се однесува со Црна Гора, Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија, самиот факт што ниедна од овие земји не е во топ 10 трговски партнери на Македонија најдобро зборува за тоа во колку очајна состојба е регионалната бизнис соработка, нормално гледана од Македонската перспектива.

Од Тетово до Словенија за исто време колку и до Приштина

„Веројатно нема да ви се верува ама на еден мој камион му е потребно исто време од Тетово да стигне до Словенија, колку од Тетово да стигне до Приштина. Едноставно граничните и инфраструктурните пречки си го прават своето и во таа насока треба да се насочи енергијата. Треба конечно сите да влеземе во Европска унија и да не се занимаваме со застарени граници. А ако тој процес се одлага да најдеме начин и без Европска Унија да го олесниме протокот на царините “ вели Абедин Мурати сопственик на Молика, Ројал Фрејзер Фуд и Прима центар од Тетово кој пластично и практично ни ја објасни целата ситуација и ни го долови моментот зошто регионалната соработка не е поголема. Слично размислување како Мурати има и Љупчо Велески директор на извоз во компанијата Витаминка Прилеп која особено внимание посветува на регионалните пазари. „Пазарите во регионот, а особено поранешните југословенските пазари се традиционално поврзани едни со други.Сепак, покрај декларативни и протоколарни изјави, потребни се и конкретни практични мерки. Потребно е отстранување на сите трговски бариери што ја кочат регионалната трговија, додека истовремено големите европски трговски синџири непречено влегуваат во овој

Абедин Мурати

Ројал Фрејзер Фуд

еројатно нема да ви се верува, ама на еден мој камион му е потребно исто време од Тетово да стигне до Словенија, колку од Тетово да стигне до Приштина. Едноставно граничните и инфраструктурните пречки си го прават своето и во таа насока треба да се насочи енергијата. Треба конечно сите да влеземе во Европска унија и да не се занимаваме со застарени граници. А ако тој процес се одлага да најдеме начин и без Европска Унија да го олесниме протокот на царините.

Колку е реалниот економски потенцијал на Балканот?

азар од педесет милиони луѓе, слично говорно подрачје, компатибилни економии, сличен животен стандард. Ова се клучните фактори кои потврдуваат дека сите економии на Балканот, а особено оние во составот на поранешна Југославија природно се изградени да се надополнуваат една со друга. Тоа некогаш функционирало скоро перфектно, а дел од резултатите на таквата долгогодишна соработка се уште се паметат па донекаде и чувствуваат. Но економијата во последните две децении се соочуваат со субјективни и неприродни политички препреки кои ја изместуваат од нормалниот колосек. Поради овие причини многумина ги забораваат потенцијалите на бизнис соработката помеѓу регионот кои според експертите и познавачите на состојбите се навистина огромни. Капитал покрај со многу на оваа тема разговараше и со експерти и познавачи на состојбите во регионот кои се залагаат и работат на што поголемо искористување на бизнис потенцијалите помеѓу регионот. „Има огромен простор за подобрување на регионалната соработка. Сите земји имаат голема хетерогеност во нивните планови за развој. Нашата проценка е дека навистина можат да успее во оваа мисија ако се вложи доволно енергија.

На пример Албанија во делот на храната произведува скоро се што произведува и Грција по многу пониски цени. Но, за жал македонските трговци имаат навика да пазарат од Грција која тешко се искоренува. Од друга страна Македонија е пак на повисоко ниво на процесуирање на земјоделските производи од Албанија што значи дека примарното производство од кај нас може да добие повисока додадена вредност во македонските фабрики. Вакви врски теоретски може да се најдат помеѓу сите земји и сите бизнис сектори во регионот. А, задача на владите и бизнисмените би требало да е оваа теорија да ја претворат во пракса“, вели нашиот соговорник од соседна Албанија. Неговиот став се повеќе доминира на сите форуми и собирања на бизнисмените од Балканот. Останува да се надеваме и да видиме дали ваквите идеи конечно ќе се остварат во пракса.

Факт: Се куси времето за освојување на балканските пазари

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

анализа

Р Сеад Кочан Трансмет

еални шанси за регионална соработка постојат, меѓутоа, многу е важно да не дозволиме во овој регион бизнисите да ни ги земаат компании од Шпанија, Португалија, Австрија и слично. Пологично е бизнисмените во регионот да најдат начин да ги заштитат пазарите. Нормално е дека за ова имаме потреба и од помош од институциите.

регион. Администрацијата со години ја отежнува нашата деловна комуникација и вештачки не прави неконкурентни“ вели Велески, Покрај административните бариери, бизнисмените признаваат и дека многу често нивната лична суета која спречува поголема меѓу компаниска соработка ги прави неконкуретни во однос на поголемите западно европски компании кои им го превземаат домашниот пазар. „Реални шанси за регионална соработка постојат,меѓутоа, многу е важно да не дозволиме во овој регион бизнисите да ни ги земаат компании од Шпанија, Португалија, Австрија и слично. Пологично е бизнисмените во регионот да најдат начин да ги заштитат пазарите. Нормално е дека за ова имаме потреба и од помош од институциите“ вели потпретседателот на Сојузот на Стопански Комори и сопственик на градежната компанија Трансмет, Сеад Кочан.

Македонските компании ќе бидат сè помалку конкурентни во регионот

Глобализацијата како процес и сè поголемото отворање на Балканот кон меѓународните корпорации, се очекува да ги направи македонските компании уште помалку конкуретни со секоја наредна година. Од тука повикот на бизнисменот Сеад Кочан кој во моментов изгледа како визионерска идеја набрзо ќе стане

Н Антони Пешев

Стопанска Комора на Македонија

екогаш Македонија беше препознатлива по изградбата на големите инфраструктурни проекти во странство. Денеска кога за такви зафати се потребни банкарски гаранции од неколку стотици милиони евра неопходно е овие компании да бидат помогнати од државата. Ослабениот капацитет на банките во поддршката на стратешки проекти е исто така голем проблем. Поради тоа ни требаат големи компании со силна финансиска поддршка, бидејќи малите компании не може да направат значаен пробив на пазарите во странство.

неопходно, за македонските и балканските бизнисмени целосно да не ги изгубат сопствените пазари. Антони Пешев од Стопанската комора на Македонија смета дека владите итно треба да размислат за методи за окрупнување на економијата и за здружување во поголеми кластери. "Некогаш Македонија беше препознатлива по изградбата на големите инфраструктурни проекти во странство.Денеска кога за такви зафати се потребни банкарски гаранции од неколку стотици милиони евра неопходно е овие компании да бидат помогнати од државата.Ослабениот капацитет на банките во поддршката на стратешки проекти е исто така голем проблем. Поради тоа ни требаат големи компании со силна финансиска поддршка бидејќи малите компании не може да направат значаен пробив на пазарите во странство“вели Пешев. Во оваа насока за која зборува Пешев македонските бизнисмени со години бараат:формирање на државен гарантен фонд како поддршка на реализацијата на големи инфраструктурни проекти во странство, зголемено кредитирање со поволни кредити, здружување на компаниите во кластери, отворање агенција за стимулирање на извозот, поддршка на компаниите во делот на саемското претставување,евтини енергенси и подобра инфраструктура.

БРОЈКИ

40%

e помала трговската соработка помеѓу Македонија и Србија во 2014 во однос на 2008 година

Милиони долари изнесува вкупниот извоз на Македонија кон соседна Албанија, што според експертите е поразителен факт

Милиони долари помалку извезуваме во Бугарија отколку во 2008 година

30%

Изнесува покриеноста на извозот со увозот кон Грција

Засега најголем дел од нивните барања резултираат само со декларативна поддршка од државата. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

интервју

омур Шолендил

АМбАСАДОР НА РЕпублиКА ТуРцијА ВО МАКЕДОНијА

вкупната сума на остварени и предвидени турски инвестиции е над 1 милијарда евра неговата екселенција, амбасадорот на република турција во македонија, омур Шолендил во интервју за магазинот капитал зборува за потенцијалите во трговската и економската соработка помеѓу двете земји и за начините како тие да се унапредат. г-динот Шолендил најавува уште многу турски инвестиции, кои заедно со оние кои се досега се инвестирани, ќе надминат една милијарда евра.

к разговара:

игор петровски

igor.petrovski@kapital.mk

XX како ја оценувате економскотрговската соработка помеѓу турција и македонија во моментов? Што треба, според вас, да се стори, за односите помеѓу двете земји уште повеќе да се зацврстат на секое поле? Економските и трговските односи помеѓу Турција и Македонија може да ги

преземеме како директни инвестиции и односи во трговијата. Според податоците на Народната банка на Република Македонија, кон крајот на 2014 година, од вкупните директни инвестиции кои изнесуваат 4,2 милијарди евра, турските инвестиции изнесуваат 192 милиони евра, што значи процентуално околу 4,4 % од вкупните инвестиции. Турција, според податоците од 2014 година, со удел од 5,1 % во увозот на Македонија е на 8-мо место, и со 1,4 % удел во извозот е на 13-то место. Обемот на надворешната трговија помеѓу Македонија и Турција во 2014 година бележи раст од 14 % спрема 2013 година, со што достигнува до 442 милиони американски долари. Според Договорот за слободна трговија помеѓу Турција и Македонија кој е потпишан во 1999 година, двете земји меѓусебно ги имаат сведено на нула царинските давачки на индустриските производи, додека, пак, во земјоделските производи во некои од нив се спроведува повластена даночна стапка. Во остварената билатерална трговија, нашите инвеститори имаат голем удел. Според тоа, ефективен начин за

во македонија има над 50 турски инвеститори

о македонија имаме скоро 50 инвеститори со турски капитал. вкупната сума на остварени и предвидени инвестиции на овие фирми е над 1 милијарда евра, и бројката на вработени е над 10.000 лица. имаме инвестиции во многу различни сектори како што се градежништво, здравство, трговија на мало, земјоделство, текстил, банкарство и образование. од поголемите инвестиции може да ги издвоиме Џевахир холдинг, Халкбанк, тав аеродромите, аџибадем, рамстор, суташ, меѓународниот Балкански универзитет итн.

Шолендил: трговијата меѓу македонија и турција з

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

за неколку години ќе достигне милијарда долари

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

интервју

зголемување на трговијата помеѓу нашите земји е зголемувањето на директните инвестиции меѓусебно. Во овие рамки, потребно е да развиеме една политика за зголемување на директните инвестиции. Нашиот премиер Ахмет Давутоглу, за време на неговата официјална посета на Македонија на 23 декември 2014 година, на средбата со неговиот колега, премиерот на Македонија Никола Груевски, имаше предложено меѓусебно сведување на нула на царинските давачки за земјоделските производи и да се додадат и инвестициите и услугите во Договорот за слободна трговија, како и многу итно започнување на средбите со оваа цел. Доколку Договорот за слободна трговија се развие според нашиот предлог, на чело со полето на преработени земјоделски производи, се очекува турските инвестиции во Македонија да растат повеќе и обемот на надворешната трговија помеѓу двете земји за неколку години да достигне ниво од 1 милијарда долари. XX Колкав е износот на турските директни инвестиции во Македонија досега, и кои се најкрупните проекти што се во најава? Во Македонија имаме скоро 50 инвеститори со турски капитал. Вкупната сума на остварени и предвидени инвестиции на овие фирми е над 1 милијарда евра, и бројката на вработени е над 10.000 лица. Имаме инвестиции во многу различни сектори како што се градежништво, здравство, трговија на мало, земјоделство, текстил, банкарство и образование. Од поголемите инвестиции може да ги издвоиме Џевахир холдинг, Халкбанк, ТАВ аеродромите, Аџибадем, Рамстор, Суташ, Меѓународниот Балкански универзитет итн. Во блиска иднина се очекуваат важни инвестиции, како што се изградба на недвижнина која ќе се сос тои од канцелариски простории, резиденции и трговски центар во центарот на градот, фабрика за производство на медицински апарати, како и инвестиција во автомобилската индустрија за производство на дискови за кочници. Од друга страна, пак, продолжуваат истражувањата и подготовките на многубројните турски претприемачи за инвестиции во секторите како што се производство и дистрибуција на енергија, земјоделство, сточарство, хотелиерство, болници итн. XX На што најчесто се жалат турските компании што се заинтересирани за бизнис во Македонија, во смисла на пречки што го отежнуваат бизнисот? Според извештајот на Светската банка “Doing Business 2015”, Македонија е на 30-то место меѓу 189 земји по тоа што има олеснителни околности за водење на бизнис. Македонија е на уште повисоко ниво

Турција досега има примено над 2 милиони бегалци

урција, како резултат на конфликтната и хаотична состојба во Сирија, исклучиво од хуманитарен и човечки аспект има прифатено над 2 милиони бегалци. Во моментов, во 25 кампа на бегалци од Сирија им се обезбедува храна, сместување, здравство и образование. До денес, Турција за овие услуги има потрошено вкупно 6,7 милијарди долари. Од оваа сума, само 417 милиони долари се придонес на меѓународната заедница. Во овие рамки, мора да се превземат потребните мерки под надзор на ОН.

во рангирањето, од аспект на отворање бизнис, плаќање данок и безбедноста на партнерите. Од друга страна, работите во врска со добивање градежни дозволи, поврзување електрична енергија, спроведување договор, регистрација на надворешна трговија и недвижности се теми кои треба особено да се развиваат. Во публикацијата “The White Book 2014” која се објавува од страна на Советот на странски инвеститори во Македонија, чиј што членови се и турските фирми, согледувањата, оценките и препораките во врска со бизнис климата во Македонија, како и проблемите кои се истакнати тука, важат и за турските претприемачи. Како најважни меѓу овие проблеми може да се набројат: многу честото менување на прописите, правната безбедност, бројните бирократски процеси кои одземаат многу време, недоволниот капацитет за спроведување на бирократијата, како и долгиот и комплексен процес во добивањето работна дозвола и престој. Сметам дека со решавање на овие проблеми, ќе се зголеми бројот на турските инвестиции во Македонија и ќе допринесе во развивањето на трговијата помеѓу двете земји. Корисно би било турските фирми кои сакаат да инвестираат во Македонија да добијат мислење од Советништвото за трговија на

нашата Амбасада. XX Кои се најинтересните сектори за инвестирање на турските компании во земјава, покрај градежништвото и трговијата, каде што се најмногу присутни досега? Турските фирми, освен во градежништво и трговија имаат инвестирано и во многу различни сектори. На пример може да се издвојат банкарство, образование, здравство, земјоделство, текстил и туризам. Од друга страна, ние скоро сите сектори во Македонија ги гледаме како потенцијално п ол е з а инв е с т иц иј а н а т у р ските претприемачи. Од аспект на турските фирми, особено привлечни сектори се одгледување на расад и стебла, производство на свежо овошје и зеленчук, одгледување на добиток и производство на млеко, живинарство, односно производство на месо и јајца, индустријата за преработка на храна, автомобилската пропратна индустрија, информатички технологии, текстил, кожа, конфекциски сектори, преработка на дрво и мебел, градежни материјали, прочистителни станици, производство на електрична енергија, производство, преработка и трговија на природен гас . Од областа на услугите како потенцијално интересни за инвестиции може да се издвојат хотелите, ресторани и кафе барови, сектори за

Шолендил: Во блиска иднина се очекуваат нек

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

ако најважни проблеми со кои се соочуваат турските инвеститори може да се набројат: многу честото менување на прописите, бројните бирократски процеси кои одземаат многу време, недоволниот капацитет за спроведување на бирократијата, како и долгиот и комплексен процес во добивањето работна дозвола и престој. Сметам дека со решавање на овие проблеми, ќе се зголеми бројот на турски инвестиции во Македонија и ќе допринесе во развивањето на трговијата помеѓу двете земји. образование и здравство. XX Каква е моменталната ситуација околу гасоводот Турски тек, односно колкава е извесноста за тоа да протече руски гас низ Турција и земјата да стане транзит за овој енергенс за Балканот и централна Европа? На оваа тема, можам да кажам дека преговорите се во тек.

XX Турските туристи стануваат сè побројни во Македонија последнава година, но карактеристично е тоа што станува збор претежно за посети со бизнис цел, кои што влегуваат во општата статистика на ноќевања. Што според вас треба да се стори земјава да стане попривлечна за турските туристи да доаѓаат

помасовно и да се задржуваат подолго? Турција, како една пријателска земја која прва ја има признаено Република Македонија со нејзиното уставно име, и во сите меѓународни платформи активно го поддржува процесот за интеграција во НАТО и ЕУ на Македонија, како и во секое поле, така и на полето на туризмот се труди да ја зајакне соработката. Според официјалните податоци во текот на 2013 година Македонија ја имаат посетено 68.124 турски туристи. Додека, пак, во првите десет месеци годинава вкупно 58.860 турски туристи ја посетиле Македонија. Турските туристи го свртуваат вниманието кон Македонија секако поради тоа што е на блиско растојание и поради тоа што меѓу двете земји постојат историски братски и пријателски односи, како и соработката која од ден на ден се повеќе се зајакнува на секое поле. XX Турција е во коалицијата земји кои најконкретно учествуваат во борбата со ИСИС. Балканот, вклучително и Македонија, сè почесто добиваат закани за напади од оваа терористичка организација. Колку се реални овие закани и ги зголемува ли ескалацијата на бегалската криза? За жал Турција со години се бори со проблемот на тероризмот. Без да правиме некаква разлика, секој вид на терор и насилство строго ги осудуваме и со сета сила ефективно ја продолжуваме борбата против терористичките организации како што се ПКК и ИСИС. Без оглед дали се работи за борба против тероризам или проблемот со бегалците, битен услов е да има искрена и конструктивна соработка и споделување на товарот. Турција, како резултат на конфликтната и хаотичната состојба во Сирија, исклучиво од хуманитарен, човечки аспект има прифатено над 2 милиони бегалци. Во моментов, во 25 кампа на 260 илјади бегалци од Сирија им се обезбедува храна, сместување, здравство и образование. До денес Турција за овие услуги има потрошено вкупно 6,7 милијарди долари. Од оваа сума само 417 милиони долари се придонес на меѓународната заедница. Во овие рамки мора да се превземаат потребните мерки под надзор на ОН. XX Дали новите избори во Турција закажани за 1 ноември ќе ја вратат политичката стабилност во земјата? Како ќе се одразат на изборите разгорените конфликти меѓу Работничката партија на Курдистан (ПКК) и турските безбедносни сили? Се разбира дека најсрдечна желба на сите нас е на изборите на 1 ноември да добиеме резултат кој ќе ги продолжи стабилноста и внатрешниот спокој и мир на Турција. Како и секогаш ќе се почитува волјата на народот која ќе се манифестира на демократски начин со гласање на денот на изборите. nnn

еколку важни и големи инвестиции од Турција

Капитал број 830 25.09.2015

www.kapital.mk

КАПИТАЛ на изборите во Атина

Екипата на којашто во Атина пристигна цела недела пред изборите, преку разговори со обичните граѓани, но и политички активисти, уредници на медиуми и претставници на невладиниот сектор можеше и на лице место да се увери дека во лулката на демократијата владее политичка апатија. Народот тешко се анимира за политички да се активира, па победата на изборите не значи и крај за маките на Ципрас

Грчкиот бунтовник „легна“ на европското брашно

Ќе му донесе ли реконцептот на СИРИЗА подолг мандат на Ципрас? Тешките реформи кои произлегуваат од третиот договор кој Ципрас го потпиша со кредиторите, според аналитичарите во Грција, но и низ Европа, многу веројатно е дека ќе предизвикаат отпор во јавноста проследен со многу протести. Евентуалниот таков исход ќе донесе политичка нестабилност, од која излез ќе се бара повторно преку распишување предвремени избори. Влегува ли Грција од една политичка криза во друга? Ако одговорот е „да“, интересно ќе биде да се следи грчката иднина, имајќи предвид дека прв впечаток којшто екипата на Капитал го доби низ атинските улици непосредно пред изборите е дека народот е изморен од политика, ветувања и пред се од гласање.

Грција пред изборите: Народот е изморен од политика

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

пишува

Катарина Синадиновска katarina.sinadinovska@kapital.mk

Некогашната ѕвезда, лидерот на Сириза, Алексис Ципрас, чија популарност молскавично се прошири низ стариот континент- Европа, кога само пред осум месеци, на крајот од јануари победи на изборите во Грција, со што стави крај на двопартиското владеење изразено преку постојаното менување на власта меѓу двете најпопуларни партии, Неа Демократиа и ПАСОК, ќе продолжи да владее со Грција, откако на неделните избори ја понесе победата со 35% освоени гласови. И покрај барањата за апсолутно мнозинство, кое ќе му даде слобода сам да прави влада, и овој пат, како и по изборите во јануари, Ципрас ќе мора со себе да понесе коалиционен партнер, кој според последните прогнози, ќе биде истата партија како и по минатите избори, онаа на „Независните Грци “- Анел, со која ќе има 155 места во парламентот од вкупно 300. Тоа му обезбедува стабилно мнозинство, па не се очекува дека старо/новиот премиер ќе нема поголеми потешкотии при спроведување на владините одлуки. Навидум, ваквиот исход покажува дека во Грција и понатаму останува се исто, со таа разлика што по овие избори, Ципрас ќе биде порелаксиран во однос на преговорите со кредиторите(ММФ, ЕЦБ и Еврогрупата). Сега на глава нема да му виси дадениот збор за време на првиот мандат- дека ќе ги прекине преговорите за мерките за штедење, ветување кое се покажа дека не може да го исполни. Со распишувањето на овие избори, Ципрас се ослободи и од своите сопартијци кои силно му се спротивставија на одлуката да склопи „договор со ѓаволот (кредиторите)“, договор со кој ја спаси Грција од банкрот. Па токму поради тоа, по прогласената победа во неделата тој на својот Твитер профил напиша: „Со оваа победа ги оставаме позади нас силите кои не запираа“, соопшти тој. Меѓу оние кои не му останаа верни на Ципрас, е и поранешниот министер за финансии, Јанис Веруфакис, уште една нова ѕвезда на политичкото небо во Европа, кој остана до крај на својот збор- да не се потпише договор со кредиторите, и

факти за изборите

35%

Што ја чека новата Влада?

Анел, коалициониот партнер на Ципрас

XX Парламентот ќе мора до крајот на октомври да изгласа 78 од вкупно 255 мерки кои произлегуваат од новиот пакет финансиска помош XX Дел од мерките вклучуваат намалување на буџетот за социјална помош XX Намалување на буџетот за пензии XX Зголемување на даноци за корпорации XX Зголемување на даноци за земјоделци XX Подготовка на новиот буџет за 2016 година XX Намалување на буџетскиот дефицит XX Приватизацијана компаниите за снабдување со струја, пристаништата XX Намалување на вработените во јавниот сектор

откако не наиде на разбирање од страна на европските претставници за неговите модерни и прогресивни начини како да се спаси Грција од банкрот и да се намали долгот на земјата, тој не само што поднесе оставка на функцијата, туку стана и најсилен и најгласен критичар на одлуките, кои после него почна да ги носи неговиот некогашен партнер и пријател, Ципрас. За време на изборите во Грција во неделата, тој рече: „Овие предвремени избори прво,

имаат за цел да го поништат храброто „Не“ на 62% на грчкиот народ изразено против понижувачката и ирационална програма за штедење. Второ, овие избори служат да се „легализира“ капитулацијата што следи по потпишувањето на овој понижувачки и ирационален трет пакет за помош од кредиторите“, рече тој и кажа дека својот глас го дал за новата партија што се издвои од Сириза, а која е против мерките за штедење.

од гласовите освои СИРИЗА

28,1%

освои Неа Демократиа

7,11%

освои партијата на неонацистите „Златна зора“

6,42% освои ПАСОК

3,7

литика, ветувања и пред се од гласање

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

КАПИТАЛ на изборите во Атина

М Јанис Варуфакис

поранешен министер за финансии на Грција:

еѓу оние коишто не му останаа верни на Ципрас е и поранешниот најблизок соработник, екс министерот за финансии, Јанис Варуфакис Тие имаат за цел да го поништата храброто „Не“ на 62% на грчкиот народ изразено за понижувачката и ирационална програма за штедење. Второ, овие избори служат да се „легализира“ капитулацијата што следи со потпишувањето на овој понижувачки и ирационален трет пакет за помош од кредиторите“, изјави Варуфакис пред гласањето.

Франсоа Оланд

претседател на Франција

ва е многу важен резултат за Грција која сега ќе живее во период на стабилизација со солидно мнозинство. Ова е исто така важен успех во Европа која мора да ја чуе пораката од Грција.

Општа апатија

Овој став на некогашниот прв соработник на Ципрас, не може да се каже дека е сосема надвор од грчката реалност и покрај политичкиот успех на Сириза. И покрај целата еуфорија којашто владеше во редовите на грчката владејачка партија ноќта на гласањето, заклучокот ден потоа беше дека еден клучен факт не смее да се избегнува – а тоа е малата излезност и незаинтересираноста на грчките граѓани за политика и гласање. Впечатокот е дека всушност еуфоријата ја наметнуваше најмногу самиот Ципрас, кој со својот клучен говор во петокот, два дена пред гласањето, на плоштадот Синтагма кога и се одржа главниот митинг, се обиде да ги анимира граѓаните, но доволно беше да помине гласањето и веќе следниот ден да стане јасно дека тешко е оти кој и да е политичар може да ги натера изморените Грци да се ангажираат за каква и да е политичка активност повеќе од минималното. Слабата излезност можеше да се насети и целата недела пред гласањето. На екипата на „Капитал“ којашто во Атина пристигна цела недела пред изборите, преку разговори со обичните граѓани, но и политички активисти, уредници на медиуми и претставници на невладиниот сектор, не и требаше многу за да заклучи дека атмосферата којашто владее во лулката на демократијата е состојба на потполна апатија. „Да одам да гласам? Јас живеам во село, далеку од Атина, немам никаква намера да се покренам и да трошам гориво и време за да одам и да дадам глас за кој и да е. Со години сме во истава каша, сите се исти, никому веќе не верувам, а и преку глава ми е да ме користат како гласачки апарат. Ќе веруваш на еден, ќе

За комунистите ние сме Македонија

ри дена пред изборите, на плоштадот Синтагма митинг одржа Комунистичката партија. Иако тие не се некој силен фактор на грчката политичка сцена, интересен е нивниот политички став виза ви Македонија и проблемот за името. „Од каде сте?“ не прашува еден активист на оваа партија, заколнат комунист којшто без престан ја свиркаше Интернационалата облечен во маичка со кратеницата СССР. „Македонија“ одговараме и очекуваме дебата. „Ах, Македонија, да да, за нас вие сте Македонија. Ние сме комунисти, ние немаме проблем со вашето име. Ние треба сите да се обединиме. Да бидеме една држава“ вели тој и остава простор за коментар дека со оглед на менталитетот и проблемите коишто ги имаат двете држави, нема некоја голема разлика во политичките околности и таму и тука.

ЗА ВРВНИ МАГИСТЕРСКИ СТУДИИ НЕ МОРАТЕ ДА ОДИТЕ ВО СТРАНСТВО!

СЕГА И ВО СКОПЈЕ! • Престижна МБА програма за развој на вашата кариера • Рангирана помеѓу првите 100 во светот • Со тројна меѓународна акредитација која гарантира квалитет на наставата

УПИСИТЕ СЕ ВО ТЕК! msm.uacs.edu.mk

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ:

Универзитет Американ Колеџ Скопје Трета Македонска Бригада 60, 1000 Скопје Тел: +389 2 2463 156

Е-пошта: globalmba@uacs.edu.mk Веб: msm.uacs.edu.mk

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

КАПИТАЛ на изборите во Атина

Г Алексис Ципрас

лидер на СИРИЗА:

рција и грчкиот народ денес се синоним за отпорност и дигнитет во Европа, и оваа борба ќе ја продолжиме сите заедно во наредните четири години... Ни претстојат многу потешкотии, но знаеме дека стоиме цврсто. Од оваа борба нема да излеземе со магија, но може да го направиме со добра и напорна работа.

се разочараш, ќе поверуваш на друг, пак исто, па ќе поверуваш на трет и на крај сфаќаш дека нема кој да ги слушне барањата на народот. Сите мислат само на својот џеб, на сметките во банка и на нивните деца и внуци коишто ги обезбедија. Јас работам по 11 часа дневно, политиката и политичарите припаѓаат на еден друг свет. Нема да гласам и никој од мојата фамилија нема“, вели Манос Василис, таксист од Атина со кого се сретнавме три дена пред гласањето, додека не носеше на митингот на Неа Демократија. Во квартот Монастираки, којшто се наоѓа веднаш до чаршијата Плака и под импресивниот Акропол, еден од продавачите во киоск, го дели

одготвени сме поблиску да работиме со грчките власти и да ја поддржиме Грција во нејзините амбициозни напори за Јероен Дејселблум спроведување директор на реформи. Еврогрупата

ставот на Василис: „Кои избори? Мислите дека на некого му е гајле за изборите? Гледам да ми помине денот, да продадам колку што можам цигари и весници. Да, ако ме прашате мене, политиката полни весници, а тие ги продавам и ми носат пари, политиката полни плоштади на митинзи, а кај што има луѓе има и повеќе продажба на пијалоци и гуми за џвакање, ама дека ми е гајле за политичарите или уште помалку за нивните говори и лаги, верувајте не. Педесет и пет години имам, преку глава ми е од приказни. Сите се исти“ вели Лефтерис Валуминас. Ваквиот став на „обичните“ Грци е лесно да се сфати. Луѓето се веќе изморени. Да, Атина е прекрасна во секое време од годината, можеби и најпрекрасна во септември кога носталгијата за летото веќе се чувствува од една страна, а од друга расцветаните магнолии како да велат дека во овој јужен град никогаш летото и не може да помине, но природните убавини и тоа како се мешаат со едно непрекинато чувство на умор. Хотелите се полни, иако веќе не е сезона, т уристите уживаат од Глифада до Пиреа, од плажите до рестораните на познатото пристаниште, но уморот кај локалното население се чувствува. Н а Пи р е а и с то та ка, карактеристично е што и неколку ресторани коишто до минатата година солидно работеле веќе се под клуч, слика којашто не можеше да се види на почетокот на кризата. Но, оваа криза трае шеста година. На народот му е преку глава. Колку и да има вистина во изреката дека нема Грк што нема скриено пари од душек, односно дека народот е богат и покрај с лабите биланси на државата, веројатно тоа не е доволно за да не се почувствува истоштеност од тоа да се биде во центарот

на светското и пред се европско внимание посочени како пример за недомаќинлук и расипништво.

Од грчки бунтовник до умерен европски политичар

Аналитичарите велат дека многу надежи се полагаат во Ципрас. Фактот дека во Грција останува се исто е само навидум. Ако се суди според реториката во време на предизборната кампања, Ципрас сега влегува во нов мандат со многу поразлични ставови од оние дадени само девет месеци претходно. Пред него стојат и тешките реформи кои произлегуваат од третиот договор што тој го потпиша со кредиторите. Ентузијазамот, силна реторика и одлучни ветувања, кои ја обележаа кампањата пред девет месеци, сега се претворија во умереност и посмирени говори. Силното „не“ против мерките за штедење и прекинување на преговорите со кредиторите, што беше најсилниот акцент во предизборната кампања за време на минатата избори, во оваа кампања воопшто го немаше. Напротив, оваа кампања беше базирана на оправдувања зошто Ципрас мораше повторно да се договори со кредиторите и да „игра“ по нивно, но и на убедување на народот зошто не треба да гласа за неговиот најголем противник, Неа Демократиа, која според рејтинг анкетите во Грција се до изборите уживаше слична поддршка како и неговата партија. „Свртете им го грбот на Неа Демократиа, корумпираниот режим кој ја донесе Грција до оваа криза и овој долг. Тие наметнаа економска воја против нас. Темни планови беа ковани во темни соби... но тие нема да се ослободат од нас така лесно“, порача Ципрас за време на последниот митинг пред изборите. Инаку, изборите во Грција следат откако на крајот од август Ципрас си поднесе оставка и повика да се распишат предвремени избори: „Имам морална одговорност пред ваш суд да го изнесам тоа што го направив. Народот треба да одлучи кој и како ќе преговара за намалување на грчкиот долг. Сакам грчкиот народ да го оцени она што го направивме од 25 јануари до сега, дали е исправно или погрешно“, рече Ципрас, во својот говор со кој си поднесе оставка. Во меѓувреме Ципрас го договори третиот пакет помош со кредиторите во износ од 86 милијарди евра. Од истиот произлегуваат многу тешки реформи, кои речиси е сигурно дека ќе наидат на голем отпор проследен со протести во оваа држава. Земјоделците веќе најавија протести, доколку парламентот ја донесе одлуката за зголемување на даноците за земјоделците, мерка која произлегува од договорот со Тројката. Евентуалниот таков исход, велат аналитичарите во Грција и низ Европа, повторно ќе предизвика политичка нестабилност, од која излез повторно ќе се бара преку избори. Таквата дилема го поставува прашањето: Влегува ли Грција од една политичка криза во друга?! nnn

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Интервју

Витор Констанцио потпретседател на Европска централна банка

Европа има голем проблем, а тоа е нискиот потенциjал за раст!

За тоа кои се најголемите предизвици на економиите во Европа и што монетарната политика на Европската централна банка може да стори околу тоа, Ројтерс разговараше со нејзиниот потпретседател, Витор Констанцио.

XX Колку квантитативното олеснување ги даде очекуваните резултати? Ефектите се бројни. Последно што постигнавме успех е нормализирање на стапката на инфлација околу средниот таргет што го планиравме. Тоа е постигнато преку подобрување на финансиските услови воопшто, преку ефектот на нашите политики на очекувања, цената на капиталот и ребалансирање на портфолијата. Каматите на кредитите во банките од минатата година се намалија повеќе од 70 базични поени иако нашата основна камата падна само 20 базични поени. За прв пат по 2009 година, нашето истражување за малите и средни компании покажа дека бројот на фирми што велат дека пристапот до кредити е олеснет е поголем отколку оние што го тврдат спротивното. После неколку години намалување на кредитната активност, сега

кредитирањето на приватниот сектор расте со годишна стапка од околу 2%. Сите овие добри индикатори укажуваат дека нашата политика ги подобрува финансиските услови. XX Што може монетарната политика да направи за економскиот раст? Монетарната политика влијае на растот преку финансиските услови, односно преку одлуките за трошење, инвестициите и агрегатната побарувачка. Многу потешко е преку монетарната политика да се влијае на потенцијалниот економски раст. Тоа повеќе зависи од растот на понудата на работна сила, технолошкиот напредок, зголемувањето на продуктивноста и организацијата на производството. Тоа е на страната на понудата и ефектите од монетарната политика на нив се многу индиректни. Европа има голем проблем, а тоа е нискиот потенциjал за раст.

Проблем: Невработеноста ја дестабилизира Европа

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Интервју

Проблемот почнува со демографијата: работоспособното население се намалува така што продуктивноста мора да се зголеми повеќе за да го компензира тој недостаток. Стравуваме дека ова ќе биде подолг период на слаб економски раст, а проценките се однесуваат на сите развиени економии. Европа мора да направи многу реформи на страната на понудата, инвестициите, растот на продуктивноста за да излезе од оваа ситуација.

Имиграцијата е важна за Европа XX Колку е имиграцијата важна за Европа? Има два аспекти на ова прашање. Едниот се однесува на долгорочните проценки за имиграција и развојот на демографијата генерално, а од друга страна на краток рок се однесува на кризата со бегалците што покрена многу логистички дилеми меѓу другите. Според мене, имиграцијата може да ја подобри демографската слика во Европа, што е и потребно, ако Европејците се грижат за иднината на следните генерации. Се проценува дека работоспособното население во еврозоната ќе се намалува по 0,6% годишно до 2030 година. Тоа е многу. За да се променат демографските трендови, не е доволно само да се промовира наталитетот, туку имиграцијата исто така може многу да помогне. Во спротивно, ќе се соочиме со огромни потешкотии во развојот на економијата. Со години Европа на некој начин извршува колективно демографско самоубиство и тоа е акутен проблем за кој што никој не размислува. На краток рок, реакцијата против имиграцијата во Европа беше драматична. Тоа е бидејќи невработеноста во Европа е многу висока, 11%, така што бранот бегалци може да го дестабилизира континентот. XX Колку слабиот раст на платите е предизвик за евро зоната? Земјите мораа да се престројуваат. Неколку од тие земји сега веќе остваруваат раст. Има неколку земји во сржта на евро зоната каде што се гледа дека платите може уште повеќе да се зголемуваат. Платите беа потиснати и покрај закрепнувањето на економиите. Овој тренд ќе запре ако закрепнувањето продолжи а тоа ќе помогне да се нормализираат и стапките на инфлација. XX Какви се проценките за глобалната економија и за Кина? Ситуацијата е непредвидлива. Има три извори на несигурност. Еден е интензитетот на закрепнувањето на американската економија. Потребен е посилен импулс од САД. Друг предизвик доаѓа од Кина. Потребно е Кина да ја стабилизира ситуацијата и да продолжи да расте. Потоа имаме се соочуваме со несигурност и од реакцијата на земјите во развој на нормализирањето на каматните стапки во САД. Ако закрепнувањето на економијата во

Проблемот почнува со демографијата: работоспособното население се намалува така што продуктивноста мора да се зголеми повеќе за да го компензира тој недостаток. Европа мора да направи многу реформи на страната на понудата, инвестициите, растот на продуктивноста за да излезе од оваа ситуација. XX Кои беа сомнежите поврзани со опстанокот на еврото? Сомнежите беа дали земји како Грција може да се соочат со предизвиците на монетарната унија. Никогаш немаше сомнеж околу тоа кај мнозинството од членките на еврозоната. Сметаме дека еврото е процес што е неповратен. Законски, ниту една членка не може да биде исклучена од еврозоната и никогаш не беше реална можноста за такво нешто. XX Сметате ли дека некои граѓани на Еврото е процес Европа може да изгубат верба во што е неповратен нејзините институции? XX Сведоци ли сме на структурен Во ЕЦБ, ние правиме сè што е во наша пресврт во глобалната надлежност. Свесни сме дека постојат економија? преголеми очекувања за тоа што може Кина и останатите земји нема да може да да сторат централните банки. Невработерастат вечно со годишни носта го дестабилизира стапки од 9 или 10%. Растот континентот. Европските во овие земји кога тогаш Невработеноста вредности се еродирани мораше да забави. Тоа го дестабилизира во неколку држави како не е структурен пресврт. континентот. резултат на стравот што го Потенцијалот за раст на создава невработеноста. Европските пазарите во развој сè уште На останатите креатори на вредности се постои. Она што е потешко политиките останува да ја еродирани во да се предвиди е стапката вршат својата работа. на раст во развиените неколку држави како X Дали промената економии до нивоа на резултат на стравот X во курсот на кои што бевме навикнати што го создава Федералните резерви пред кризата. Тоа не значи невработеноста. На има импликации дека невработеноста ќе продолжи да расте останатите креатори врз светскиот пазар и дали пазарната на политиките затоа што можно е да неизвесност ќе останува да ја имаме доволно раст за стане перманентна да ги потиснеме стапките вршат карактеристика? на невработеност до својата работа. Не знаеме каква ќе биде подносливи нивоа. Постои реакцијата на пазарите. раст (1,5% во еврозоната, Монетарната политика не 2,5% во САД) и тој може значи “фино подесување“ да се забрза, во зависност од глобалното на волатилноста на финансиските пазари. окружување. Но, извесно време нема да гледаме ист потенцијал за раст како Имаме среднорочни цели и тоа помага да се стабилизираат очекувањата. Централните порано. банки треба да бидат независни од XX Може ли Европа да го искуси финансиските пазари и да не ги следат тоа што Јапонија го помина? сите нивни флуктуации. Преголемата Мислам дека не. Растот на платите секогаш волатилност не е добра затоа што е знак ќе биде различен од оној во Јапонија. на несигурност. Сега имаме нова ситуација. Ригидноста на платите во рецесија е Пазарната ликвидност, односно способноста поголема во Европа и тоа е битен фактор, да се купува и продава без да се влијае и затоа јас никогаш не сум се плашел дека премногу на цените, е редуцирана после ќе се соочиме со дефлација во Европа. кризата. Бизнисот се чини дека е помалку Најголемиот дел од БДП во еврозоната доаѓа профитабилен. Регулаторните реформи од услугите и инфлацијата во услугите е во ја направија ликвидноста помалку основа го носи растот на платите. Многу е евтина. Пазарите се прилагодуваат кон тешко да се влезе во состојба на дефлација оваа ситуација и тоа може да води кон во Европа. Различно е од Јапонија. волатилност. nnn САД е посилно отколку што изгледа сега, тоа ќе биде една од најважните работи за светската економија. Кина сè уште може да ја стабилизира ситуацијата и да оствари економски раст над 6% што на краток рок се чини остварливо. Најмногу ме загрижува реакцијата од пазарите во развој. Не знаеме каков ќе биде импактот од нормализирањето на каматните стапки на пазарот на корпоративните обврзници во овие земји.

Банкарство: Расте кредитирањето на приватниот сектор

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

политика

германија, австрија, словенија, се дел од државите што периодов воведоа гранична контрола, суспендирајќи го Шенгенскиот договор во немоќ соодветно да одговорат на бегалската криза. веројатно е претерано да се зборува за напуштање на Шенген, но, веќе се прават анализи какви последици би можело да има пропаѓањето на едно од најзначајните достигнувања на еу

бегалската криза ја тестира солидНоста На НајголеМото достигНување На еу

Што ако падНе ШеНгеН?

Шенгенскиот договор подразбира заедничка политика на европските држави со отстранети гранични контроли во внатрешните граници (на Шенген зоната) и единствен визен систем. Но, кога Германија, државата предводничка, ќе одлучи да го прекрши Шенген, што е еден од темелите на Европската унија, со воведување гранични контроли поради бегалската криза, тоа е пример, односно охрабрување за другите држави во Европа да го сторат истото, со сите последици што тоа може да ги предизвика. „Ние сме голема држава.

Ние сме силна држава. Но, не би било реално ние да можеме да ги решиме сите социјални проблеми на светот“, изјави германската канцеларка, Ангела Меркел, преувеличувајќи ги работите како Европа да очекува Германија сама да се справи со кризата. Европските држави очекуваат нешто пореално - ако веќе Германија ја земала улогата на лидер, од неа да произлезат примери на конструктивен однос кон бегалската криза. Тоа секако не е суспендирањето на Шенгенскиот договор со прогласувањето на бегалската криза за вонредна ситуација. Зашто утре, на пример, и Италија може да рече дека не може да ги исполни зададените и економски цели поради вонредна ситуација. Примери за злоупотреба со сосем поинакви калкулации имаше и во Грција, кога во март годинава (кризата беше далеку од денешните размери) тогашниот грчки министер за надворешни работи, Никос Коѕијас, се закани дека „ако Грција економски колабира, милиони имигранти и илјадници

џихадисти ќе дојдат во Европа“. Како и да е, кризата со напливот на бегалци постепено ја враќа граничната контрола во Европа, и сè повеќе се зборува за слабеењето на едно од најзначајните достигнувања на ЕУ, што е Шенгенскиот договор. Германија, Австрија, Словенија, се дел од државите што периодов воведоа гранична контрола. Прашањето е што ако оваа времена мерка стане трајна? Какви последици тоа би предизвикално за Европа? Ова прашање го претресоа и новинарите на францускиот магазин L'Express. Според нивната анализа враќањето назад од Шенген системот, најмногу ќе се одрази на туристичката индустрија. Ако досега патувањето со автомобил низ неколку држави изгледаше привлечно, прашање е дали заинтересираните би се одлучиле да „запалат кола“ за низ Европа, ако поминувањето на границите би било искомплицирано со проверки. „Ќе се забават патувањата, поради времето поминато на граничните пунктови. На

Меркел: Не МожеМе да ги реШиМе сите светски проблеМи

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

политика

пример, едно белгиско семејство што тргнало кон Португалија ќе треба да чека ред за да ги помине границите на Франција, на Шпанија и на Португалија“, смета аналитичарот во Европскиот центар за политички анализи, Ив Паску, кој е учесник во симулација што требало да даде извесен одговор за тоа какви би биле последиците од откажувањето на Шенген. Приходите од туризам би можеле да се намалат и од туристите кои доаѓаат од земји што не се во ЕУ - нив граничната контрола може да ги натера наместо неколку, да посетат само една држава. Сè уште секаде во Шенген зоната се влегува со една, заедничка виза, но, не е исклучено повторно да бидат воведени посебни визи за секоја држава. Евентуалната гранична контрола во Шенген ќе им направи проблем и на таканаречените „трансгранични“ работници, кои се стотици илјади, и живеат во една, а работат во друга држава. Економските последици нема да ги погодат само нив, туку секако и бизнисот. Враќањето на границите во Европа ќе се одрази и на движењето на стоките, чија

цена за увоз би можело да ја подигнат граничните формалности. Слободното движење на стоките е основен принцип на Унијата, и во моментов не се допушта гранична контрола на внатрешните граници на Шенген. Кога веќе се разгледува опцијата за праќање на Шенгенот во историјата, не смее да се заборави ниту на трошоците што би ги имале државите. Тие ќе треба да им даваат плати на луѓето од министерствата за внатрешни работи што ќе ги спроведуваат контролите, и да го плаќаат сето одржување на граничните премини. Досега земјите од Шенген зоната времено ги затворале границите главно за намалување на безбедносните ризици поради посета на личности која се сметала за настан од висок ризик (папата, на пример) или поради масовни настани како европските првенства во популарните спортови. Дел од аналитичарите сметаат дека е претерано да се зборува за напуштање на Шенген, бидејќи граничните контроли ги сметаат само за привремено решение,

Унгарската полиција европски ги третира бегалците - се случува на надворешната граница на Унијата, но, во земја-членка Германската полиција во „рутинска“ проверка на пасоши на бегалци од Сирија, откако ја врати контролата на границите Слика што треба да ги загрижи и Европјаните кои ако падне Шенгенот ќе ја гледаат често на пат кон море, на пример од Белгија до Португалија

очекувајќи дека државите од ЕУ со различни механизми ќе успеат да ги засилат надворешните граници на Унијата (само да не биде како засилувањето на надворешната граница на Унијата во Унгарија), а дополнително ќе ја ублажат кризата развивајќи систем за распределба на бегалците. Аналитичарите ја разбираат потребата на државите да имаат увид кој сè ја поминува нивната граница (стравувајќи од безбедносни ризици), но, сметаат дека тоа не смее да го оневозможи азилот на луѓето кои побегнале од војна, а никако не смее да испровоцира полициски кордони, солзавци, огради од жица на границите. Особено зашто, на пример, во Унгарија, која е најдрастичен пример во контекстот, многумина сметаат дека ставот на популистичкиот челник Виктор Орбан не е базиран на некоја автентична политичка позиција, туку е само обид да им се додвори на своите гласачи, нагаѓајќи како размислуваат оние што за него гласаат. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

ТЕХНОЛОГИЈА

НАТцЕНЕТИТЕ кОмПАНИИ сИЛИкОНскАТА дОЛИНА ЈА ПОсЕТИЈА НА dot-Com ЕрАТА

НОв мЕур вО ТЕХНОЛОшкАТА ИНдусТрИЈА

Примерот со претприемачот Стивен Патернот е еден од најилустративните примери за пукање на dot-com меурот. „Освоив девојка, заработив многу пари. Спремен сум да водам лесен живот“, изјави Патернот пред 17 години, кога излезе со иницијална јавна понуда за theglobe.com, првата позната социјална мрежа, која за само еден ден скокна за 606% (најголем скок во првиот ден, во досегашната историја). Но, само една година подоцна неговата компанија банкротираше со трескот, и стана пример за погоре наведеното пукање, при кое умираат стотици технолошки

фирми, а инвеститорите губат милијарди. Денес, години подоцна, феноменот на претприемачите како Патернот е надминат, но, одредени експерти повторно почнаа да зборуваат за можно надувување на меур, што може да повлече илјадници млади компании. Теоретски, меурот се случува кога вредноста на активите на дадена компанија достигнува неодржливи размери, значително поголеми од нејзината реална вредност. Во таков случај пазарната корекција предизвикува инвеститорите брзо да ги распродадат овие активи, цените паѓаат, и многу луѓе губат огромно количество пари. Денес технолошки компании има повеќе од кога и да е, а неодамна технолошкиот NASDAQ индекс достигна рекордни нивоа (пред да падне поради берзанската нестабилност во последниот месец), а фондовите за ризичен капитал вложуваат во секакви проекти. Новите најуспешни технолошки имиња имаат и официјален прекар - еднорози (unicorns), смислен за компаниите со пазарна вредност над 1 милијарда долари. Вакви компании не недостасуваат, односно, никнуваат како печурки. Според консултантската фирма CB Insights,

секоја недела оваа година се раѓале по 1,3 „еднорози“ во просек. Растот во овој случај значи поголеми расходи за компаниите кои меѓусебе остро си конкурираат во потрагата по квалитетен кадар. Кириите во Силиконската долина и во Сан Франциско се околу три повисоки во однос на просекот во САД. А „екстрите“ со кои овие компании се обидуваат да намамат врвни програмери, дизајнери, хардверски инженери ..., се невидени досега: освен минимална плата од околу 100.000 долари (годишно), вработените можат да отсуствуваат колку ќе посакаат, добиваат илјади долари за приватни патувања ... Растот на бројот на „едонрозите“ го направи секторот за ризчно финансирање поактивен од кога и да е. За да не пропуштат некоја можност инвеститорите вложуваат во најразлични „сигурни“, и не толку сигурни компании. Со ваквиот пристап не може да се избегне некои компании да бидат значајно натценети. Тенденцијата да се инвестира „на невидено“, само за да не се испушти некоја можност има и свој акроним во Долината - FOMO (од „Fear od missing out“). Најинтересно е, што за разлика од dot-

CB InsIghts: сЕкОЈА НЕдЕЛa сЕ рАѓААТ П

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

45 Никој не оспорува дека одредени компании од Силиконската долина имаат надуена вредност. Но, дали има нов технолошки меур не е толку лесно да се каже. Песимистите ги предупредуваат претприемачите во оваа индустрија да се потстегнат во трошењето пари, а оптимистите се повикуваат на многу појасната слика за интернет економијата (за разлика од онаа во ерата на dot-com-от) и променетата перцепција за купување и продавање што дојде со распространетоста на мобилните уреди com меурот кога пропаѓаа компании на берзата, сега станува збор за такви на кои вредноста им се оценува според не баш најпазарен принцип. Стартапите сами си поставуваат цена која може да биде многу далеку од вистинската. Новинарот Ник Билтон во критички текст на оваа тема пренесе одговор што му го дал извршен директор на еден „еднорог“ на прашањето - зошто компанијата му е оценета дека вреди една милијарда долари? „Зашто требаше да бидеме оценети така, за да можеме да привлечеме нови инженери. Затоа одлучивме дека вредиме милијарда долари“, одговорил директорот. Имајќи ја предвид ваквата ситуација почнаа да се појавуваат и изјави за отрезнување, како онаа на претседателот на јапонската телекомуникациска и интернет компанија SoftBank, Никеш Арора: „Време е претприемачите во технолошката индустрија да се потстегнат, да не трошат толку слободно пари, кои веќе нема да бидат толку достапни“. Уште поостра е реакцијата на инвеститорот Бил Гарли, кој вели дека „да тврдиш дека не сме во меур зашто ситуацијата не е толку лоша како во 1999 година, е како да велиш дека Ким Џонг Ун е во ред зашто не

theglobe.com на Стивен Патернот е еден од најилустративните примери за пукањето на dot-com меурот

Инвеститорот Бил Гарли смета дека „да тврдиш дека не сме во меур зашто ситуацијата не е толку лоша како во 1999 година, е како да велиш дека Ким Џонг Ун е во ред зашто не е толку лош како Хитлер“ Ситуацијата не е иста како во 1999 година, поради сегашниот растеж на мобилните уреди што го променија начинот на кој купуваме и продаваме, смета инвеститорот Марк Андреесен

е толку лош како Хитлер“. Неговите зборови треба да се земат предвид, штом се знае дека фондот на Гарли, Benchmark Capital, е инвеститор во Uber и во Snapchat.

ако сте вложиле во вистинските акции дури и во пикот на меурот, денеска ги триете рацете

Со Гарли не се сложува долгогодишниот инвеститор и еден од најпознатите во Долината во овој контекст, Марк Андреесен, кој смета дека ситуацијата не е иста како во 1999 година, поради сегашниот растеж на мобилните уреди што го променија начинот на кој купуваме и продаваме. Андреесен смета дека денешните технолошки компании носат значителни приходи за разлика од оние пред 15 години. И факт е дека за интернет економијата денес се има многу појасна слика. Гигантите како Google и Apple заработуваат повеќе од добро. Во 2001 акциите на Amazon паднале на 10 долари, од 80 колку што се продавале во 2000, но во моментов чинат 526 долари, што значи дека ако сте вложиле во вистинските акции дури и во пикот на меурот, денеска ги триете рацете. Големото прашање чиј одговор ќе разјасни многу работи е кога инвеститорите на

„еднорозите“ ќе одлучат да излезат? А тоа ќе се случи кога на пазарот ќе има доволна ликвидност и фондовите ќе видат можност за добар поврат на инвестициите. Токму тогаш ќе стане јасно колку вредат овие компании. Ако ова во време на dotcom меурот стануваше преку берзата, сега ваква можност е малку веројатна. Пазарот на IPO-а кај технолошките компании последниве месеци како да подзаспа. Според Business Insider, минатата година во САД на берзата излегле само 15 вакви компании, а бројот на „еднорозите“ кои добиле инвестиции е неколкукратно поголем. Според податоците на компанијата Renaissance Capital просечниот тотален поврат на овие 15 компании е минус 4%. Освен тоа, при сегашната нестабилност на глобалните пазари на фондови, дебитирањето на берзите станува се поневеројатна опција, барем така се очекува дека ќе биде во наредните месеци. Другата можност што им останува е да влезат во поголема група што располага со доволно големи парични резерви. Кај некој како Google или Apple ... Но, при оваа опција навистина ќе преживеат само оние „еднорози“ со феноменални продукти. nnn

о 1,3 комПаНии од милијарда долари

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Репортажа

Животната приказна на еден од преживеаните мерцедеси на Адолф Хитлер

Автомобилите на Хитлер предизвикуваат фасцинација, дури и кога Фирерот само еднаш се качил во нив

С Пишува:

Роберт Клара

автор на текстот кој работи на книга за сите лимузини на Хитлер во САД

Сончево и суво попладне е на планините на Кото де Каза, област лоцирана на само еден час возење од југоисточен Лос Анџелес. Генерал Мајор Вилиам Лајон ми покажува еден користен автомобил со зборовите „прекрасно е да се вози ова

парче од автомобилската индустрија“. Паркиран пред нас стои добро сочуван Мерцедес Бенз: чист, со малку поминати километри и многу простор помеѓу задното и предното седиште. Хромиран и исполиран како стакло, автомобилот оригинално е обоен во темно сина боја но од далеку и во сенка изгледа како да е црна. А овој автомобил навистина мора да го гледате од далеку бидејќи неговата шест метарска должина не дозволува гледање на целата силуета одблизу. Се работи за Мерцедес Бенз „770К Grosser W150 Offener Tourenwagen“ од 1941 година која е една од најретките коли од воениот период, а конкретно оваа кола е уште поретка на светско ниво. Покрај сите изуми и чуда кои ги има моделот, овој автомобил пред нас во себе содржи и прегради за чување на пиштоли. Дополнително скриени во каросеријата можат да се најдат неколку сантиметарски челични плочи. И самите прозори се дебели скоро цел сантиметар што е сосема доволно за возилото да преживее удар од граната или поминување преку нагазна мина.

Поради сета оваа дополнителна опрема вкупната тежина на возилото изнесува пет тона. Мислам дека веќе е доволно кажано за да се истакне уште еден од главните детали за оваа кола. Таа е оригинално направена за Адолф Хитлер. Нормално одма треба да се додаде дека патувањата до и од Финскиот аеродром Имола биле единствените два пати кога Хитлер воопшто седнал и се возел со ова возило. Но како и да е тоа не и пречено на лимузината пред нас во својот втор живот во САД повеќе долг скоро седум децении да биде позната како автомобилот на Хитлер.

Пасијата на генерал Лајон

Нашиот домаќин Генерал Лајон е човек кој на 92 години ужива заслужена и квалитетна пензија. Тој е поранешен пилот кој летал во Втората светска војна како и во Кореја неколку години подоцна. Тој за себе раскажува дека од секогаш сакал авиони и автомобили. Но како и сите останати големи колекционери и генерал Лајон се додека не го стекнал богатството како градежник не успеал да ја задоволи

нЕВЕРОЈАТНО: И ПО 70 ГОДИНИ Е ВО ЦЕНТАРОТ НА ВНИМАНИЕТО

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Шест метра долгиот Мерцедес Бенз кој го однесол нацистичкиот лидер на патувањето во Финска во 1942 година имал интересна историја во САД пред да биде реставриран од поранешен воздухопловен генерал.

својата механичка пасија. Денеска неколку децении подоцна неговата цела флота од Втората Светска Војна може да се најде во Лајан Воздушниот Музеј- хангар близу аеродромот во Оранџ Каунти. Сместен во 50 хектарски насад со портокали , две илјади квадрати големиот автомобилски музеј е дом каде што се одмораат Кадилаци, Паккарди и Дузенберзи на сјаен бел мермер. Најинтересно е што сето ова е конструирано единствено за лично уживање на генералот и евентуално за неговите приватни гости кои ги кани сами од време на време. Се случи и така и јас да бидам еден од тие гости кој наменски прелетал 4.000 километри од Њујорк со едноставна цел: да зјапам во автомобил каков што јас лично никогаш нема да возам и кој секако не е за продавање. Но кога во последните две години работиш на книга за неколкуте Лимузини на Хитлер кои не само што успеале да ја преживеат Втората Светска Војна туку и кои стигнале во САД тогаш си спремен буквално на се.. Познато е дека за време на пост воената ера повеќе лимузини на Мерцедес Бенз избегале од урнатините на Германија и нашле начин да стигнал на карневалите и саемите во САД со една иста приказна дека му припаѓале на Хитлер. Треба да се знае дека кратко време после војната, големите црни машини предизвикувале национална сензација во голем дел од САД бидејќи тоа било најблиското нешто

преку кое многу Американци можеле да допрат до интимноста на Хитлер. Барем еден од овие многу автомобили не бил автентичен. А имало и такви очекувања дека токму тоа е и колата на Генерал Лајон која стои пред нас.

Дали ова навистина е автомобилот на Хитлер?

Историјата запишала дека на 4 јуни 1942 година Хитлер одлетал за Финска каде планирал ненадејно да го посети Фелд Маршал Манерхајм. Конкретниот Мерцедес тогаш ги одвел Фирерот и Финскиот претседател, Ристо Рути , до најблиската железничка станица каде што се префрлиле на возот на фелд маршал Манерхајм. Според официјалните податоци од компанијата Дајмлер Бенз во Штутгарт, овој Мерцедес бил произведен како автомобил за презентација. Познато е и дека Хитлер не само што за него чувал цела флота од овој модел туку и фамозните лимузини ги давал како подарок на странските државници. Еден од оние среќници кои добиле ваков автомобил бил Финскиот Фелд Маршал Карл Густав Манерхајм. За него е специфично дека во 1941 додека гледал како советските армии поминуваат низ Карелиан, Манерхајм одлучил дека единствениот начин да ја спаси Финска од Сталин е да стапи во сојуз со нацистичка Германија. Како благодарност за ваквата негова одлука Хитлер му го поклонил

нашиот Мерцедес Бенз. Фотографиите и другите документи од периодот вклучувајќи го и дневникот на Хитлер потврдуваат дека Хитлер извршил инспекција врз оваа кола во неговиот штаб во Полска и подоцна се возел во автомобилот два пати во јуни 1942 за време на неговата посета на Манерхајм близу аеродромот Имола во јужна Финска. Сето ова сублимирано технички значи дека оваа кола не припаѓала директно на Хитлер, туку дека само го одвела него од и до аеродромот.

Модел со екстремна префинетост и ароганција

Дури и во 1930 година го критикувале овој модел поради неговиот агресивен стајлинг и Тевтонска ароганција. Но импресивниот профил на Мерцедес бил перфектен избор за Хитлер кој потенцирал дека не може да толерира кола која е произведена од друга компанија. Додека ја разгледував внатрешноста на автомобилот навистина не ми беше тешко да сфатам зошто мегаломан како Хитлер се гордеел со ваква машина. Генерал Лајон на друг начин се гордее со овој негов автомобил кој ја претставува кулминацијата на неговата колекција. Најинтересно беше кога ми раскажа дека сака да ја реставрира оваа кола што беше моментот кога сфатив дека во стварност јас ја гледам оригиналната верзија токму онаква во која се возел Хитлер. Вистинско

МАНИЕТО НА ЈАВНОСТА ВО САД И НАСЕКАДЕ ВО СВЕТОТ

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Репортажа

чудо за автомобил кој е произведен пред 76 години. На пазарот отсекогаш било потешкотија и реткост е да се најде моделот на Мерцедес Гросер 770К . Затоа кога во 1984 еден брокер му кажал на генерал Лајон дека сепак на продажба се појавила една од овие лимузини и дека е паркирана на напуштен ролерпарк во Сан Диего можете да претставите дека генералот буквално истрчал до таму. На овие моменти се сеќава и синот на генералот . „Јас имав само девет години“ се сеќава Бил Лајон, кој денеска е ЦЕО на Вилиам Лајон Хомс компанијата. „Истрчав и чукнав на вратата но веројатно не можеа да го чујат звукот на мојата слаба рака, па дури кога чукна татко ми не пуштија внатре. Се сеќавам дека автомобилот беше чист и дека цената за наши тогашни стандарди беше релативно фер“. Иако според многумина генералот Лајонс изгледал како наивен купувач на приказната за Хитлер, треба да се каже дека конкретно овој автомобил веќе бил славен во Америка и бил споменуван како возилото на поранешниот германски фирер. Оригинално овој Мерцедес е донесен во САД во 1948 година, кога импортерот од Чикаго , Кристофер Јанус го купил од Шведски бизнисмен кој имал итна потреба од американски долари. Можеби станува збор само за јазична

бариера, а можеби е само начин на кој приказните мутираат кога се раскажуваат повторно и повторно, па од денот кога Мерцедесот пристигнал во Њујорк почнале да го нарекуваат хитлеровата кола. Во подоцнежните години возилото крстарело низ Америка со децении билдајќи популарност и заработувајќи илјадници долари од различни добротворни акции. Во доцните четириесетти години и на почетокот на педесетите публиката гледала на автомобилот на Хитлер како воен трофеј и како најголем доказ за американската надмоќност. Но веќе во шеесеттите години лимузината почнала да генерира контроверзии. Се знае и дека во 1973 година Мерцедесот достигнува рекордна цена на аукција од 176.000 долари, но исто така сопственикот познато е дека сопственикот всушност е принуден брзо да го продаде бидејќи добива смртни закани. Бил Лајон раскажува дека со оглед на структурната и инженерската комплексност на моделот потребни биле две декади за целосно да се реставрира. „ Замислете само, цели 15 години се мачевме да најдеме доволно силни гуми кои би можеле да ја издржат тежината“ вели тој. Сепак најголемата компликација за семејството Лајонс се појавува само година дена после купувањето на автомобилот кога Бил Лајон наишол на книга од само

прогласениот експерт за Мерцедеси Јан Мелин, кој објавил дека комплетно неточно е тврдењето дека ова возило му припаѓало на Хитлер и дека тоа го пренесувало тиранот само два пати. Како и да е останува фактот дека колата е изградена и нарачана од најголемиот геноциден касап на дваесеттиот век и дека тоа е тежок товар дури и за пет тонскиот Мерцедес. Од друга страна за луѓе кои необременето ја почитуваат историјата ова возило претставува вистинско богатство. „Одвојувајќи го историското значење на автомобилот од злобната страна на нацистите е уште потешко за младите генерации“ објаснува Бил Лајон. „Луѓето велат, Зошто би сакале било што да правите со тоа возило кое е симбол на Хитлер? Но таа сепак е важен дел од историјата и има причина да се почитува барем како парче добро инженерство“ И навистина, размислувањето за војната се покажа невидено лесно кога седиш на задното седиште каде што Хитлер се возел за време на посетата во Финска во летото 1942 година. Сега нема никој тука назад, но духот на минатото постојано лебди над и особено во ова возило. На крај на излегувањето забележувам дека Мерцедесот е поставен на подвижен кружен под кој одамна се расипал под историската петтонска тежина на Мерцедес на Хитлер. (Преземено од: www.theguardian.com)

ПРОМОЦИЈА НА

THINKCENTRE EDGE 73

СО ДЕДИЦИРАНА NVIDIA QUADRO K620 2GB DDR3!!!

ThinkCentre Edge 73 Tower Intel® Core™ i7-4770S Processor ( 8M Cache, up to 3.90 GHz ) 4GB DDR3 500GB HDD DVD_RW Keyboard + Mouse Lenovo NVIDIA Quadro K620 2GB DDR3

цена:

44.690 денари со ДДВ

* во цената не е вклучен мониторот

INet

Services

ИНЕТ - АВТОРИЗИРАН ЛЕНОВО СЕРВИС e-mail: services@inet.com.mk

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ: A: Атинска 12 - Скопје E: sales@inet.com.mk W: www.inet.com.mk T: 02/ 3090.625

Рок за пРијавување: 12 oКТОмврИ 2015

ДвоДневна обука на тема:

ИзвештаИ за менаџмент SUCCESS®

l 19 и 20 октомври 2015 година (понеделник и вторник) l 09:00-17:00 часот l во просториите на Институт концепт, Скопје обуката се базира на SUCCESS® правилата кои се развиени од професорот Хичерт. SUCCESS® правилата даваат јасни насоки и правила како треба да изгледа добриот Извештај. ефектниот извештај е функционален, едноставен, прегледен и со јасно пренесена порака за публиката. врз основа на тој извештај публиката може да донесе одлука благодарение на јасната комуникација. на обуката ќе биде образложено кој вид на графикони (chart) треба да се користат, каде и зошто. Ќе бидат образложени конкретни правила за креирање на табели во Excel и како табелата јасно да ја пренесе пораката. Примерите се од различните сектори (банкарство, телекомуникации, FMCG, градежништво, Ит ...). во вториот дел на обуката ќе подготвиме SUCCESS® правила во Excel и PowerPoint. Ќе ве научиме со неколку трикови како вашиот извештај да ја остави публиката без здив. Со SUCCESS® правилата како и Excel триковите, ќе бидете во состојба да направите магични графикони, табели и дијаграми.

учесниците на обуката ќе можат да ги донесат своите извештаи кои ќе можат да се променат, прилагодат и подобрат. на овој начин SUCCESS® концептот ќе се примени веднаш во пракса.

СодржИна на обуката:

Прв дел: SUCCESS® правила втор дел: Примена на правилата во Excel и PowerPoint

за кого е наменета обуката:

l менаџментот, кои секојдневно добида голем број на извештаи. l Controlleri, кои секојдневно дизајнираат извештаи. l Професионалци, кои имаат потреба да направат квалитетен извештај.

Предавач: бојан шчеПановИќ

генерален менаџер на MCB – Menadzment Centar Beograd, специјализирана компанија за едукација на менаџери и личен развој.

КОНТАКТ: м-р Ленче Зикова и м-р Ирена Богоевска l e-mail: institut@koncept.com.mk l 02 3216 962

www.kapital.mk

Капитал број 830 25.09.2015

Маркетинг совети форсирате. Ако доаѓате од место каде луѓето се повеќе дарежливи, тогаш и природно ќе бидете склони да им помогнете на луѓето кои ги бараат вашите производи или услуги. „Билдајте“ вредност за да изнајдете начини за подобрување на животот на потрошувачите кои сакате да придобиете, или пак задржите. Но пред некој да посака да купи нешто од вас, потрошувачот треба да разбере кои сте всушност вие и зошто токму да инвестираат во вашиот бренд. Со цел да го постигнете тоа, корисниците треба да ве запознат, преку изнаоѓање начини за додадете вредност на продажбата.

не го одвлекувајте вниманието 3. Фокусирајте се на желбата и законите за

да ја привлечете публиката, наместо да се обидете да го одвлекувате вниманието. Станете експерт за раскажување. Размислете надвор од рамките на карактеристиките и предностите на она што го продавате. На пример што всушност значи вашата компанија и за што вусшност служи брендот? Или пак, Како би го направиле светот едно подобро место на живеење на еден мал, но мошне важен начин.

5 начини како да ја користите еМоционалната интелгиенција за Маркетинг

али некогаш сте го оставиле автомобилот на 15 минути и веднаш откако сте се вратиле, с те з а б е л е жа л е ф л а е р „закачен“ меѓу прозорецот? Како и повеќето, веројатно ќе го повлечете, ќе го „стуткате“ и ќе го пцуете оној кој тоа го направил. За жал, дигиталниот маркетинг почна да станува иритирачки. Со развивање на технологијата, голем дел од маркетингагентите очајно ги таргетират потенцијалните клиенти на погрешни места, а со тоа го навлекваат нивниот гнев. Всушност, една неоддамнешна студија покажува дека 50% од потрошувачите сметаат дека брендовите кои ги користат се непознати. Друга студија покажува дека само еден од тројца потрошувачи, веруваат дека навистина ги познаваат нивните омилени брендови. Но решението за овој проблем лежи во

емоционалната интелигенција: се работи за тоа да се биде реален, автентичен и интуитивен. Емоционалната интелигенција помага при создавањето попрофитабилен бизнис.

слушајте внимателно 1. Пред да инвестирате во дигиталните медиуми, користете којабило алатка за

социјално слушање како „Topsy“, „Hootsuite“ и „Social Mention“, за да разберете што всушност сака вашата публика. Никогаш не би посакaле да упаднете на вечерна забава и да го „украдете“ разговорот на некого, па зошто би сакале вашиот бренд да биде перцепиран дека истото го прави преку дигиталниот маркетинг. Со слушање на она за што токму луѓето се грижат, може да изградите стратегија.

вредност 2. додате Најдете начин да дадете вредност на

вашата агенда, отколку едноставно да се

не бидете „морничави“ Можете да се потрепете на податоците 4. од кои се учи многу за вашата публика,

но постои една тенка линија помеѓу остроумноста и „морничавоста“. Размислете за оние начини, како да бидете остроумни и како би можеле да ја изненадите публиката, наместо да бидете притаени за тоа колку знаете за нив и нивните навики. На пример многу луѓе го користат „Epicurious“ за да побарат рецепти за готвење, а многу од тие луѓе ја презеле апликацијата. Со „iBаacon technology“, можете да ги идентификувате најдобрите клиенти на пазарот, кој се заинтересирани за мексиканска храна, а истовремено можете да им пратете предупредување додека пазарат во омилента самопослуга.

Почитувајте кога повторно таргетирате 5. Фрекфенцијата е доста значјна, но исто така

вие можете да се пренасочите кон друга цел. Балансирајте ги целите и ризиците. Размислете повеќе околу насочувањето во однос на запознавањето. Само затоа што некој излегува со вас на состанок не значи дека сака и да се ожени со вас. Никој не сака да биде вознемируван. Почитувајте го фактот дека сите не сакаат и не се спремни да купуваат од вас. Во прилог на проширување на вашиот бизнис со еден поголем интензитет, користењето на овие емоционално интелигентни стратегии ќе обезеди поврзување со соодветно емоционално интелегентни корисници кои за возврат, ќе ви помогнат да „пораснете“ побрзо. Впрочем, правото на потрошувачите кои купуваат од кај вас ќе ви обезбеди вистински однос и внимание. nnn

Правила: да се биде реален, автентичен и интуитивен