BR.38_kapital_vtornik 11 maj 2010 by Kapital Media Group

KOLUMNA

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA DEJVID RUBINSTAJN CARLYLE GROUP

RUBIN ZAREVSKI

SPASOT NA EVROTO

MO@NOSTITE SE NASEKADE! STRANA 14

STRANA 13

UPRAVA ZA SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI:

VANE CVETANOV NAJAVUVA AFERA TE[KA MILIONI EVRA!!! 2

120

INTERVJU PETER BRAUMILER

pretsedava~ na Me|unarodnata asocijacija na supervizori vo osiguruvaweto

OSIGURITELNITE PROIZVODI SE SÈ POSOFISTICIRANI I POKOMPLEKSNI STRANA 20

KOMPANII I PAZARI

KVARTALNITE IZVE[TAI GI POTVRDIJA PESIMISTI^KITE O^EKUVAWA NA KOMPANIITE: NEIZVESNO E BRZO IZLEGUVAWE OD KRIZATA.........STRANA 15 PAKETOT ZA SPAS NA EVROTO GO VRATI OPTIMIZMOT: BERZANSKITE INDEKSI POVTORNO VO PORAST.....STRANA 16 IZRAELCI, HOLAN\ANI I RUSI ]E LETUVAAT VO OHRID.............................................................STRANA 18

NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 10.05.2010, 13.00~.

MBI 10 MBID M OMB O

22,49% 0,33% 0 00,36%

EEVRO/DENAR DOLAR/DENAR D EEVRO/DOLAR

61,60 48,40 1,27

NAFTA BRENT N EEURORIBOR

880,10 1,25%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (10.05) I

UVODNIK KATERINA LABINA MITEVSKA SINADINOVSKA akterka i producent MAKEDONSKOTO U@IVAM VO KULTUROLO[KITE SONCE E DALEKU OD EVROPSKA YVEZDA!? KRAJNOSTI STRANA 2 STRANA 29

EU I MMF OSNOVAA FOND TE@OK 750 MILIJARDI EVRA PLANOT ZA SPAS NE ZNA^I KRAJ NA KRIZATA! STRANA 7

2 11.05.2010

NAVIGATOR

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 11 MAJ 2010

MAKEDONSKOTO SONCE E DALEKU OD EVROPSKA YVEZDA!? iplomatski gaf i diplomatski skandal! Vakvi bea prvite ocenki za izjavata na ministerot za nadvore{ni raboti Antonio Milo{oski deka o~ekuva novo veto od Grcija na samitot vo Lisabon vo juni! Po ova se o~ekuva zemjava da ne dobie nitu datum za pregovori, nitu da stane ~lenka na NATO vo najbliska idnina. Komentarite bea deka Milo{oski samo javno go soop{til ona {to odamna bilo jasno, deka pred “i sonceto da stane yvezda” u{te mnogupati }e treba da izgree i zajde. No, ako sega ministerot javno go priznava{e ona za {to odamna i samiot e svesen, ne moè da ne se zapra{ame zo{to voop{to im vleva{e nade` na Makedoncite deka “ovaa Vlada posveteno raboti za dobliùvawe na zemjata do Unijata i za brz vlez vo NATO”. Da gi trgneme nastrana evroskepticistite i site “du{i predavni~ki” {to od start se somnevaa vo “evropskite nameri” na ministerot i ocenuvaa deka nema ni kapacitet ni volja kako Vlada da ja obezbedi idninata na zemjata, i da go ispolni sonot na gra|anite da doìveat da se vidat sebesi kako del od Evropa ... plus da ja obezbedi stabilnosta i mirot so vlez vo NATO ({to moèbi e i na prvo mesto, ako se ima predvid faktot kolku makedonski ìvoti godi{no visat na konec po frontovite vo Avganistan!?) No, kako da im se objasni na onie koi s$ u{te veruvaat deka, kako {to

izgledaat rabotite, Vladata poleka se otkaùva od patot {to go izbraa samite gra|ani (oti 90% se za vlez vo EU i vo NATO i ne mislat deka site ni pravat zagovori zad grb za da n$ “sotrat” kako narod!). Kako na ovoj procent (evropski orientirani) ovaa Vlada }e mu kaè deka negoviot son e samo pusta èlba i deka poradi “kletite” Grci koi “zaradi sebi~ni pri~ini” povtorno }e n$ blokiraat i nie }e ~ekame Unijata da ja prezemat nekoi po~uvstvitelni dràvi, {to pove}e }e n$ “miluvaat” za da se integrirame . . . (Oti [panija neli e sojuznik na Grcija). Kakva e ovaa izjava? Zarem Makedonija gi nema ispolneto site uslovi za da bide del od evropskoto semejstvo!? U{te pove}e i u{te poodamna za da bide del od NATO!? Neli site reformi se zavr{eni, ostana u{te imeto!? Ako e taka, {to zavisi od toa koja e zemjata pretsedava~? Zarem se misli i o~ekuva deka “na{ite prijateli” Ungarija i Polska, koi }e pretsedavaat narednata 2011ta, }e ja ubedat Grcija da popu{ti vo debelite crveni linii? Nediplomatski i nepromisleno! Pa i Slovenija be{e pretsedava~ lani, a ni be{e i s$ u{te ni e prijatel! [to se slu~i? Ministerot Milo{oski vo 20-sekundnata izjava ne samo {to polea studena voda po site {to ve}e go gledaa Brisel kako glaven grad, tuku uspea i da se “zameri” so dràvi~lenki na Unijata. Se drzna da komentira (javno!) koja zemja ni e

GABRIELA DELOVA delova@kapital.com.mk

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk sinadinovska@ka i di k @k @ pit pital.com.mk l k

drugar a koja neprijatel. Vo najmala raka potrebno e izvinuvawe! Ne samo do [panija, ne samo do gra|anite, tuku i do celiot me|unaroden faktor {to se deklarira (i nie oficijalno go deklarirame) kako pomaga~ vo peglaweto na razlikite so Grcija i vlezot vo Evropa. Vsu{nost, izjavata ne samo {to e su{tinski krajno pogre{na, taa e dadena vo mnogu ~uvstvitelen moment - den pred Makedonija da go prezeme pretsedatelstvuvaweto so Sovetot na Evropa ({to e golem uspeh za dr`avata - zaslugite se i na samiot Milo{ovski), i den pred od Skopje da izvestuva Si –En – En ... i toa biznis i lajf – stajl reporterite (zamislete da bea voenite izvestuva~i!!?) na ovaa ku}a koi dojdoa da izvestuvaat za dobro.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

Nikolaj Toma{evski

OGLASI

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk

DIREKTOROT NA DIREKCIJATA PROTIV PEREWE PARI OTKRIVA

od nego be{e pobarana ostavka od Antikorupciskata komisija poradi vrabotuvawa bez soglasnost od Ministerstvoto za finansii.

OFFICE MANAGER I FINANSII:

pretplati@kapital.com.mk

]E IZBIE AFERA TE[KA 120 MILIONI EVRA! Ovaa reakcija na Vane Cvetanov proizleze otkako

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

2,2

ilioni evra }e ~ini izgradbata na eden kilometar avtopat vo Bugarija, {to e najniska cena postignata vo Evropa. Cenata od 2,2 milioni evra za kilometar e predlo`ena od bugarskiot konzorcium Magistrali trejs za pat od 32 kilometri, koj e del od magistralata Trakija so koja se povrzuva Burgas so Sofija i so granicata so Srbija. Najgolemo zna~ewe za postignuvawe na tolku niska cena imal konkursot koj za site u~esnici bil celosno otvoren i korekten, poradi {to grade`nite firmi napravile s$ za da go dobijat tenderot. Bugarija planira godi{no da gradi me|u 50 i 65 kilometri magistralni pati{ta. Vo momentot se podgotvuva programa za razvoj na bugarskata patna mre`a do 2020 godina.

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski FOTOGRAFIJA

Aleksandar Ivanovski LEKTOR

Meri Kondoska

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

fera te{ka 120 milioni evra, najavi direktorot na Upravata za spre~uvawe na perewe pari, Vane Cvetanov. Informacijata za ovaa afera proizleze otkako od Cvetanov be{e pobarana ostavka od strana na Antikorupciskata komisija poradi vrabotuvawe na 30 kadri bez soglasnost od Ministerstvoto za finansii. Na ova barawe, Cvetanov ekspresno odgovori so tvrdeweto deka “baraweto na Antikorupciskata komisija za moe razre{uvawe e scenario zad koe stoi organizirana mafija{ka struktura, ~ija cel e da spre~i izbivawe afera vredna nekolku desetici milioni evra”. Toj mu pora~a na direktorot na Komisijata za spre~uvawe na korupcijata, Ilmi Selami, deka “nema namera da se otka`e od borbata protiv organiziraniot kriminal”. “Im pora~uvam na mafija{kite strukturi koi go napravija celoto ova scenario deka dosega sum imal mnogu pritisoci. Ova e eden od poslednite, no dodeka sum

na ovaa pozicija nemam namera da se otkaàm od borbata protiv organiziraniot kriminal”, istakna Cvetanov. Toj tvrdi deka znae koj stoi zad ovaa “drama”. Cvetanov mu pora~a na pretsedatelot na Antikorupciskata “ako saka da se priklu~i vo borbata protiv korupcijata, slobodno moè da dojde vo Upravata za{to taa e partnerska, a ne neprijatelska institucija”. Upravata za spre~uvawe na perewe pari vo momentot raboti na deset golemi predmeti vredni 120 milioni evra. Spored direktorot, Upravata raboti zakonski i za site vraboteni ima soglasnost od Ministerstvoto za finansii. Sleduva{e reakcija i od Selami, koj otfrli povrzanost so mafija{ki strukturi. “Ne bi sakal da komentiram, izli{en e sekoj komentar. Ne slu~ajno sum vo Antikorupciskata komisija. Dokolku bi bil vo takvi mafija{ki strukturi, sigurno bi imal drug “od” vo ìvotot, a ne vo Komisijata”, izjavi Selami. Spored nego, slu~ajot vo vrska so eventualni nepravilnosti pri vrabotuvawa vo Upravata s$ u{te ne e zavr{en i poradi toa ne treba da se iznesuvaat pretpostavki za negoviot ishod. „Soglasno so Zakonot za spre~uvawe na korupcijata, Komisijata otvora predmet za koj ima somneì i osnovi za korupcija i sudir na interesi. Soglasno taa procedura, nie i toa go terame. Vakva reakcija na gospodinot Cvetanov mislam deka e prerana bidej}i odnapred ne moè da se pretpostavi kakov }e bide kone~niot zaklu~ok na Komisijata”, veli Selami.

Pred da izbijat prepukuvawata na relacija CvetanovSelami, pretsedatelot na Antikorupciska izjavi deka predmetite za Cvetanov i za direktorot na Agencijata za stranski investicii, Viktor Mizo, se pri kraj, no poradi nedore~enosti vo izve{taite dostaveni do Komisijata treba dopolnitelno da se razgledaat. Problemot proizleze od revizorskite izve{tai, koi vo Agencijata za stranski investicii poka`aa nepravilnosti vo javnite nabavki i nenamensko tro{ewe na buxetskite pari. Upravata za spre~uvawe na perewe pari, pak, se tovari za vrabotuvawe na 30 lica bez soglasnost od Ministerstvoto za finansii. Ekspertite smetaat deka od dr`avnite funkcioneri mora da se bara moralna i politi~ka odgovornost. “[to se odnesuva do podatocite na koi upatuvaat revizorskite izve{tai, vo Vladata i kaj direktorite na instituciite mora da postoi moralna i politi~ka odgovornost. Stanuva zbor za revizorski izve{tai koi upatuvaat na nenamensko tro{ewe buxetski pari”, veli Sla|ana Taseva, porane{na pretsedatelka na Antikorup-ciskata komisija.

SAMO PREKR[O^NA PRIJAVA ZA KRAQEVSKI Pretsedatelot na Antimonopolskata uprava, êdomir Kraqevski, }e dobie prekr{o~na prijava. Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata utvrdi deka vo slu~ajot so Kraqevski i negoviot sin, koj se vraboti vo T-houm nema konflikt na interesi. Protiv Kraqevski }e bide pokrenata samo prekr{o~na prijava poradi nepo~ituvawe na ~lenot 29 od Zakonot za spre~uvawe korupcija, za koja kaznata iznesuva od 500 do 1.000 evra. Spored ~lenot 29, sekoe slu`beno i odgovorno lice ima obvrska da ja izvesti Dràvnata komisija za sekoj izbor, imenuvawe ili vrabotuvawe na ~len od negovoto semejstvo. Ovaa obvrska Kraqevski ne ja ispo~ituval. “Sudir na interesi nema bidej}i stanuva zbor za privremeno vrabotuvawe vo traewe od tri meseci. Ne postoi mo`nost negoviot tatko da vlijael za negovo vrabotuvawe vo ovaa institucija”, izjavi Ilmi Selami, pretsedatel na Antikorupciskata komisija. Sinot na Kraqevski e na rabota vo IT-sektorot na Telekom , firma koja treba da bide pod lupa na Antimonopolskata komisija. Iako Kraqevski tvrdi deka ne urgiral za vrabotuvawe na negoviot sin, vo Telekom priznavaat deka sin mu e primen bez oglas.

NAVIGATOR

11.05.2010 POBEDNIK

NE IM BE[E DENOT

LIDERI

MAKEDONSKA POBEDA VO STRAZBUR akedonija deneska oficijalno }e stane pretsedava~ so Komitete tot na ministri na Sovetot na Evropa vo Strazbur. I toa, oa, ni pomalku ni pove}e, tuku uku npod referencata “Makedonsko pretsedatelstvo 2010”” {to pretstavuva golema pobeda na makedonskata diplomatija. Taa uspea da ja pobedi Grcija, koja do posleden moment vr{e{ee ogromen pritisok da ne se rot dozvoli upotreba na zborot “makedonsko” vo Sovetot na Evropa. ci Toa zna~i deka {est meseci Makedonija }e bide na ~elo lo na ovaa zna~ajna evropska institucija so apsolutno pravo na koristewe na terminot “makedonsko”. Ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, deneska }e ja ima ~esta da gi objavi prioritetite na makedonskoto pretsedavawe, koi se vo nasoka na pogolema za{tita na ~ovekovite prava, neguvawe na integracijata so po~ituvawe na razlikite i poaktivno vklu~uvawe na mladite vo politi~kiot i demokratskiot razvoj na zemjite od Jugoisto~na Ev-

HOZE LUIS HERERO

asno im stavi do znaewe na politi~kite lideri deka ne treba ni da pomislat na povtoruvawe na 2001 godina

ANGELA MERKEL

adna dogovor za finansiski mehanizam za odbrana na evroto i spre~uvawe na {pekulantskite napadi

VANE CVETANOV

o revizorskite izve{tai, Antikorupciska vide povod za ostavka na direktorot na Direkcijata protiv perewe pari

SILVIO BERLUSKONI

e im veruva na prognozite N na Mudis za bankarska kriza i vo Italija, zaboravaj} i deka pesimizmot izleze porealen od optimizmot

POÎTUVANI ÎTATELI NA KAPITAL Vo dene{niot broj na na{iot vesnik integralno Vi ja objavuvame reakcijata na Agencijata za stranski investicii na komentarot so naslov “Ja izlezi \ur|o” od 10 Maj 2010, objaven vo podrubrikata – Gubitnik - vo rubrikata “Navigator” vo na{iot dneven vesnik! Imaj}i ja vo predvid silinata, ostrinata i dramati~nosta na reakcijata koja vo tekot na v~era{niot den stigna od ovaa dràvna institucija, poradi koja reakcija jas kako Glaven i odgovoren urednik seriozno se voznemiriv, a v~era bev slu`beno otsuten, Ve informiram, Vas po~ituvani ~itateli, a i odgovornite vo po~ituvanata institucija, deka na detalite od reakcijata }e odgovoram vo utre{niot broj na Kapital!

GUBITNIK

BEQA RABOTA NEUSPE[EN SEALBANSKI PROTEST! retstavnikot na Sovetot ot na albanskite nevlaadini organizacii, Vaqon on Beqa, figurira{e kako orgaanizator na v~era{niot protest st naso~en protiv kreatorite na politikata na diskriminacija ja kon Albancite od Makedonija ja vo izminatite 20 godini. Poorakata od ovoj “s$albanski ki sobir”, kako {to nekoi go narekuvaa protestot vo fazata ta na podgotovka, izlegoa da ja prenesat odvaj 2.000 Albanci ci – deset pati pomalku od naajavenoto. Brojnoto potfrlawe we na ambiciozno najavuvaniot protest frli dlaboka senka vrz legitimnosta na porakata i me|u samite Albanci, no toa {to Vaqon Beqa ne saka{e da zboruva makedonski na protestot {to samiot go organiziral srede Skopje, definitivno napravi porakata da proma{i golem del od adresite na koi treba{e da stigne. Odbivaweto da zboruva na makedonski, sekako pretstavuva znak na revolt protiv jazikot na “diskriminatorite”, no, pretstavuva i tehni~ki problem koj go

QUP^O ZIKOV Glaven i odgovoren urednik

3 FAKTI ZA...

60 22 100

ANTONIO MILO[OSKI ropa. Milo{oski e apsoluten pobednik, za {to govori i priznanieto na generalniot sekretar na Sovetot na Evropa, Torbjorn Jagland, deka za ministerot za nadvore{ni raboti ne bilo prifatlivo pretsedatelstvuvaweto so Komitetot bez terminot “Makedonsko pretsedatelstvo”. No, ova treba da bide obvrska i patokaz za Milo{oski vo koja nasoka i so kakva diplomatija treba da gi vodi i pregovorite za imeto i lobiraweto za dobivawe datum za ~lenstvo vo EU i vo NATO.

DENARI ZA KILOGRAM TUTUN ]E DOBIJAT ZEMJODELCITE KAKO SUBVENCIJA OD DR@AVATA MILIONI EVRA SE PREDVIDENI ZA SUBVENCIONIRAWE NA ILJADNICI PROIZVODITELI NA TUTUN MILIONI EVRA ]E IZNESUVAAT VKUPNITE SUBVENCII ZA ZEMJODELSTVOTO VO 2010 GODINA

PROCENKI...

VAQO ON BE BEQA QA VAQON obesmisli prisustvoto na novib narite Makedonci {to treba{e da izvestuvaat od nastanot. Se postavuva pra{aweto za kakva diskriminacija na Albancite zboruva Beqa, koga toj samiot ja diskriminira makedonskata javnost, ne dozvoluvaj}i da razbereme poradi {to go paralizira soobra}ajot vo centarot na glavniot grad? Pra{awe e i komu Vaqon Beqa mu ja nameni svojata poraka, ako prvoobvinetite (“diskriminatorite” Makedonci) ne mo`at da ja razberat?

MISLA NA DENOT

JOHANES SVOBODA evropratenik

EVROPSKATA SOLIDARNOST KON GRCIJA DA GI OTVORI PORTITE ZA MAKEDONIJA rcija treba da ja ceni solidarnosta na Evropskata unija so nejzinata finansiska sostojba i za vozvrat da & dade {ansa na Makedonija da gi po~ne pregovorite - smeta evropratenikot Johanes Svoboda. Spored nego, evropskata solidarnost ne smee da bide ulica so samo edna nasoka. “Posle odlukata na evropskite zemji da pomognat, potrebno e Grcija da pomogne vo integraciskite procesi na Balkanot. Makedonija i Grcija treba da poka`at spremnost vo godinite {to doa|aat da se najde razumno re{enie na problemot so imeto. Ova treba da se naglasi pri sredbite na dvata premiera i da se dade zeleno svetlo za po~etok na pregovorite od gr~ka strana”, istakna Svoboda.

PRAVILO BR.1: NIKOGA[ NE GUBI PARI. PRAVILO BR.2: NIKOGA[ NE GO ZABORAVAJ PRAVILOTO BR.1.

VOREN BAFET AMERIKANSKI INVESTITOR I MILIJARDER

4 11.05.2010

NAVIGATOR

SVET

0-24

...GRCIJA NE MIRUVA

...SOLIDARNOST

...DEN NA POBEDATA

So maski protiv vladata

Duri 830 milijardi evra za spas

NATO za prvpat mar{ira{e na Crveniot plo{tad

{te 440 milijardi evra zaemi za pomo{ na zemjite vo kriza }e obezbedat oddelnite zemji-~lenki na EU, a polovina od ovoj iznos – 22 milijardi evra }e obezbedi MMF.

ako nikoga{ dosega vo Moskva be{e odbele`ana 65K godi{ninata od pobedata nad fa{izmot. Rusite go pretstavija Topol M, koj nuklearnite boevi glavi mo`e da gi

ezadovolni od odlukite na dr`avniot vrv za golemo U N {tedewe i kastrewe na site plati, maskirani gra|ani na Atina protestiraat pred gr~kiot parlament.

frli na dale~ina od 7.000 kilometri.

FOTO NA DENOT

Rastat evroto i berzite Cenata na evroto na deviznite pazari v~erautro skokna od 1,2755 dolari, kolku {to iznesuva{e vo petokot, na 1,2945 dolari. Otkako Evropskata unija i Me|unarodniot monetaren fond vetija pomo{ vredna 750 milijardi evra za odbrana na evropskata valuta i pomo{ za ~lenkite na EU koi mo`e da imaat finansiski problemi, evroto zajakna, a cenite na akciite na aziskite i evropskite berzi porasnaa. Najmnogu dosega padnaa cenite na akciite na bankarskiot i rudarskiot sektor.

DVA, TRI ZBORA “Niedna inkriminirana grupa ne mo`e da gi rasipe imixot na Albancite i sorabotkata me|u Kosovo i Makedonija. Regionot nikoga{ ne bil pomiren. Kosovo e mnogu stabilno i negovata stabilnost se reflektira vo mirot i regionalnata sorabotka”. HA[IM TA^I premier na Kosovo

“Silno gi pozdravuvam dalekose`nite ~ekori koi gi objavija EU i ECB, vredni 500 milijardi evra, za da se spre~i {irewe na gr~kata dol`ni~ka kriza i za povtorno vospostavuvawe doverba i finansiska stabilnost na evroto”. DOMINIK [TROS -KAN izvr{en direktor na MMF

“SAD ve}e ne moè da tolerira na tloto na Pakistan da se obu~uvaat teroristi za napadi vrz SAD. Ne moème da tolerirame lu|eto da bidat ohrabruvani, naso~uvani i obu~uvani, a potoa od Pakistan da bidat ispra}ani da n$ napa|aat”. HILARI KLINTON dràven sekretar na SAD

GADGETS

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

LAPTOP SO DVOJADREN ATOM PROCESOR

sus go pretstavi noviot noutbuk od serijata Eee PC , modelot 1215N. Ovoj noutbuk } e raboti na nov dvojadren procesor Intel Atom Nx50, so ekran so dijagonala od 12,1 in~i

i rezolucija od 1.366h768 pikseli. Kompjuterot }e poseduva RAMmemorija do dva gigabajti so GMA 3.150 integrirana grafi~ka karti~ka i so zasega nepoznat kapacitet na hard diskot. Cenata s$ u{te e nepoznata.

6 11.05.2010

POLITIKA

OTKAKO VLADATA PRIZNA DEKA NEMA DATUM VO JUNI

OPOZICIJATA BARA GRUEVSKI DA SI ODI! Za opozicijata, izjavata na ministerot Milo{oski e diplomatski gaf i dokaz za neuspe{nata evroatlantska agenda na vladata, a za ekspertite, soo~uvawe so realnosta pred krajot na {panskoto pretsedatelstvo so EU. Vlasta nema komentar do zatvoraweto na ovoj broj KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

estoki reakcii na opozicijata i na ekspertskata javnost otkako ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, javno prizna deka Makedonija ne mo`e da se nadeva na po~etok na pregovori so Evropskata unija za vreme na {panskoto pretsedatelstvo. Vakviot “studen tu{“ od {efot na makedonskata diplomatija, deka re{enieto na imeto, a so toa i na datumot za pregovori, se prolongiraat duri do krajot na 2011–ta, dojde vo vreme koga vlasta (pa i nekoi diplomati) nagolemo propagira{e optimizam za pozitiven ishod. Opozicijata izjavata na Milo{oski ja oceni kako jasen dokaz deka evroatlantskite integrativni procesi za Gruevski i za vladata ne se prioritet. Od SDSM reagira{e potpretsedatelot, Gordan Georgiev, koj e "iznenaden od lesnotijata so koja prviot ~ovek na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti soop{ti na makedonskata javnost deka, voop{to, ne treba da se nadeva na deblokirawe na evroatlantskite integracii na zemjava." "Za razlika od onie koi se nadevaat deka sporot za imeto }e bide re{en do krajot na juni, odnosno do krajot na {panskoto pretsedatelstvo so EU, Milo{oski v~era jasno go prolongira toj rok duri do krajot na 2011 godina. Toa e direkten dokaz deka za ovaa vlada voop{to ne se prioritet Evropskata unija i NATO

alijansata. Site dosega{ni izjavi na toj plan, o~igledno, se samo prazni demagogii", veli Georgiev. Deka za ovaa vlada prioritet ne se evrointegraciite se sloùva i pratenikot na Nova Demokratija, Sulejman Ru{iti, koj smeta deka "najdobar dokaz za toa e izjavata na ministerot, dadena na nekoja tribina kade {to ne mu e mestoto”. “Mestoto na Milo{oski e vo instituciite na Brisel, kade {to treba da se bori za evropskata idnina, a ne po partiski tribini, kako vo vremeto na socijalizmot, da gi deli zemjite na dobronamerni i zlonamerni” veli Ru{iti. Za Andrej @ernovski od LDP, izjavata na Milo{oski dokaùva deka vladata nema volja da go zavr{i evrointegrativniot proces: "Ako vlezeme vo EU, tamu ima pravila na igra, a na Nikola Gruevski ne mu odgovara igra so pravila. Po vakva izjava, bespredmetno e da o~ekuvame pomo{ od Evropa ili od NATO. Ostanuva da si pomogneme sami, so toa {to na slednite izbori Gruevski }e go simneme od vlast, kako uslov da vlezeme vo Unijata", pora~uva Andrej @ernovski. Za NSDP izjavata na ministerot ne e samo diplomatski gaf, tuku i diplomatski skandal. “Ova e del od scenarioto na Gruevski vo edna atmosfera na kontinuirana nestabilnost da se sozdadat uslovi za predvremeni izbori. Potezite na premierot i vladata ja dovedoa zemjata vo situacija kako pred kandidatskiot status i, ne daj Boè, da ja dovedat vo situacija kako pred 2001godina", veli Goran Misovski od NSDP. Kritika do Gruevski, iako vo malku poblaga forma, stigna i

od koaliciskiot partner DUI, od kade {to mu pora~uvaat deka “e vreme da pokaè liderstvo i namesto da ja odolgovlekuva neizvesnosta, odgovorno i dràvni~ki da stavi kraj na eden teòk, no, sepak, nadminliv spor.” “Se nadevame deka v~era{nata izjava na ministerot e inspirirana od logikata "podgotvi se za najlo{toto, nadevaj se na najdobroto". Ako Moratinos vo Skopje ni pora~a deka e ubeden deka do krajot na nivnoto pretse-

datelstvo }e gi zapo~neme pregovorite, toga{ za kakva naklonetost ili nenaklonetost stanuva zbor”, se pra{uvaat od partijata na Ahmeti. Od VMRO – DPMNE, pak, ostanaa bez kakov bilo komentar na izjavata na Milo{oski [TO VELAT EKSPERTITE? Profesorkata Biljana Vankovska ne e iznenadena od najavata za gr~ko veto, no smeta deka relaciite na zemjatapretsedava~ so Unijata kon u~esnicite vo sporot (Make-

donija i Grcija) ne mo`at da bidat odlu~uva~ki faktor: "Totalno e nerelevantno koja zemja pretsedava so EU, vo uslovi koga vo Unijata se odlu~uva po principot na ednoglasnost. Spored Vankovska, izjavata na Milo{oski ne treba da iznenadi nikogo, za{to nitu dosega ne postoele pri~ini za optimizam vo odnos na razvojot na sporot okolu imeto. "Hrabrewata koi doa|aat od pretstavnicite na me|unarodnata zaednica pretstavuvaat samo pritisok

vrz Makedonija da popu{ti vo sporot." Na sli~en na~in izjavata na Milo{oski ja protolkuva i profesorot Denko Maleski, koj smeta deka ne{tata se mnogu poednostavni od ona {to se ~ini: "Sosema e jasno {to se slu~uva. Problemot ne e nitu do [pancite, a nitu do Ungarcite ili Poqacite. Seedno e koj pretsedava so EU. Problemot mo`e da se re{i samo so nao|awe na kompromisno re{enie."

ALBANSKITE NEVLADINI SE PRECENIJA

SAMO 2.000 ALBANCI SE NEZADOVOLNI!

Albancite koi izlegoa na ulica za pogolemi prava protestiraa so paroli polni so pogrdni zborovi za VMRO – DPMNE i za premierot Nikola Gruevski koj vo kontinuitet gi diskriminiral!? “Obespravenite Albanci” ne uspeavme da gi razbereme {to to~no sakaat oti srede Skopje odbija da zboruvaat na makedonski jazik!!! KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

kopje e na{e, nie ne sme teroristi, “Etni~ka Albanija”, “Osloboduvawe na Ba{kim Bajrami i Ismail Ademi”, so vakvi paroli okolu 2.000 Albanci, pod mototo “Za Pravda”, organizirani od ~etiriesetina nevladini organizacii protestiraa vo Skopje, protiv diskriminacijata na koja spored niv e izlo`eno nivnoto malcinstvo i nemaweto na dovolno prava vo dr`avata. Organizatorite najavija prisustvo na pove}e od 20. 000 nezadovolni Albanci, no nivniot broj na protestot

be{e deset pati pomal. Demonstrantite protestot go po~naa od pred Sudskata palata, prodol`ija pred zgaradata na Parlamentot i zavr{ija pred Vladata so skandirawe na pogrdni zborovi za premierot Nikola Gruevski, koj spored niv, vodi “radikalna makedonisti~ka politika”. Glavnite barawa na demonstrantite se stopirawe na sudskata procedura za ha{kite slu~ai, osloboduvawe na pritvorenite za slu~aite Sopot i Brodec, kako i itno zapirawe na proektot “Skopje 2014”, koj predizvikal etni~ka i verska diskriminacija. Ova se barawata {to bea izneseni izminatite denovi. Dali vo me|uvreme tie os-

tanale isti, ne mo`evme da razbereme, oti pretstavnikot na Sovetot na nevladinite organizacii, Vaqon Beqa, srede Skopje ne saka{e da zboruva na makedonski. Ona {to od Sovetot go tvrdea e deka ne se povrzani so niedna politi~ka partija i deka nema da dozvolat nikoj da manipulira so nivniot protest. Sepak, pratenicite na Nova demokratija, Suljeman Ru{iti, Abedin Zimberi i Flora Kadriu, dojdoa na protestot i otvoreno dadoa poddr{ka. Iako poddr{ka dadoa i od DPA, oficijalni pretstavnici nema{e od partijata na Ta~i. Vladeja~kata DUI u{te od samata najava na protestot se ogradi i od organizacija i od kakva bilo poddr{ka.

FOKUS

11.05.2010

EU I MMF OSNOVAA FOND TE@OK 750 MILIJARDI EVRA

PLANOT ZA SPAS NE ZNA^I KRAJ NA KRIZATA! r Ministrite za finansii f na EU izglasaa fond za spas na Grcija, [panija, Portugalija..., koj e pogolem i od fondot od okolu 700 milijardi evra {to SAD go odobri pred dve godini. ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

ursot na evroto moè da zdivne, berzite so olesnuvawe ja do~ekaa vesta za spas na evrozonata od finansiskata kriza so paket vreden 750 milijardi evra. Ministrite za finansii na Evropskata unija izglasaa fond za spas na “neodgovornite tro{a~i”, kako Grcija, [panija, Portugalija ili koja bilo druga evropska zemja koja ima problemi so fiskalniot deficit ili javniot dolg, od okolu 700 milijardi evra, {to e pogolem iznos od toj {to SAD go odobri pred dve godini koga po~na globalnata ekonomska kriza. Evroto zajakna vo odnos na dolarot i v~era dostigna vrednost od 1,2973 dolari, nasproti najniskata vrednost od 1,2755 dolari vo petokot. Vo odnos na japonskata valuta, vo odnos na koja evroto minatata nedela padna na najnisko nivo od 2001 godina, v~era zabeleà rast od 2,5% i dostigna vrednost od 119,80 jeni. Indeksite na site evropski berzi zabeleàa zna~itelen porast, koj e najvisok vo poslednite 17 meseci. Francuskiot indeks CAC 40 na berzata vo Pariz

porasna za duri 8,7%, FTSE 100 na Londonskata berza zabele`a rast od 5,2%, a germanskiot indeks DAX porasna za 4,9%. Porasna i indeksot na Atinskata berza. Vo zeleno zavr{ija i berzite vo Azija, kade {to indeksot NIKKEI 225 zavr{i so rast od 1,6%. Pozitivno reagira{e i Makedonska berza, kade {to indeksot MBI-10 zabele`a rast od 3,7%. Analiti~arite komentiraat deka paketot za spas {to go donesoa EU i MMF e samo po~etok na eden dolg proces na fiskalni prilagoduvawa i prestruktuirawe na ekonomskite politiki vo evrozonata. Profesorot od Vienskiot ekonomski institut, Vladimir Gligorov, za “Kapital” objasnuva deka pozitivni vlianija }e po~uvstvuva i Makedonija. “Za Makedonija e mnogu va`no da se stabilizira krizata vo Grcija, osobeno poradi vrskite {to gi ima zemjata so gr~kite banki. Ovaa finansiska poddr{ka bi imala pogolem efekt vrz zemjata dokolku bevme ~lenka na EU. Planot za spas {to go izglasa EU vreden 750 milijardi evra e po~etok na eden proces na fiskalni prilagoduvawa vo zemjite koi se target na ovaa finansiska poddr{ka, kako {to se [panija, Portugalija, Italija ili Irska. S$ zavisi od toa kako tie }e se odnesuvaat ponatamu. Treba da se zajakne nadzorot vrz drugite ekonomii i da se utvrdat uslovite pod koi }e se dobivaat ovie garancii. Osobeno }e bide interesno da se vidi kako }e se reprogramiraat dolgovite vo bankarskiot sistem, {to spored mene neminovno mora da se slu~i”, veli Gligorov. Spored nego, sega otkako slabostite na evrozonata izlegoa na povr{ina, zna~itelno se menuva percepcijata za Evropskata unija i toa }e uslovi zategnuvawe na kriteriumite za vlez vo evrozonata. “Zemjite koi }e sakaat da pristapat kon EU }e se soo~at so zajaknati kriteriumi {to

}e gi postavi Unijata. Vlezot vo zonata }e bide pokompliciran otkolku dosega, {to pretstavuva svoeviden dopolnitelen problem za Makedonija, koja se stremi kon evropskoto semejstvo”, ocenuva Gligorov. STABILIZACISKI MEHANIZAM OD 500 MILIJARDI EVRA Ministrite za finansii na EU posle 11 ~asa pregovori postignaa dogovor v~era vo ranite utrinski ~asovi, koj se sostoi od krediti i kreditni garancii za zemjite od evrozonata koi imaat finansiski problemi. Vkupniot paket vo iznos od 750 milijardi evra za slednite tri godini se sostoi od zaem od Evropskata komisija vo vrednost od 60 milijardi, ~lenkite na evrozonata obebzedija vkupno 440 milijardi, a MMF od 250 milijardi evra. “]e go branime evroto so site mo`ni sredstva”, izjavi komesarot na EU, Oli Ren, vedna{ po zavr{uvaweto na sostanokot na ministrite za finansii koi me|u drugoto dogovorile i formirawe na Evropski stabilizaciski mehanizam vreden okolu 500 milijardi evra. Toj mehanizam }e deluva s$ dodeka zemjite od evrozonata imaat finansiski problemi, a }e go koordiniraat EU i MMF. “Se soo~uvame so isklu~itelno te{ki okolnosti i neophodno e da se vospostavi takov stabilizaciski mehanizam s$ dodeka ima potreba da se brani finansiskata stabilnost na evrozonata”, pora~aa ministrite za finanisii po sostanokot. Dopolnitelno }e bide formiran i fond za dr`avni garancii vo vrednost od okolu 440 milijardi evra, koj }e im bide na raspolagawe na ~lenkite na EU vo slednite tri godini. Evropskata centralna banka (ECB) najavi deka na finansiskiot pazar }e gi kupuva dr`avnite obvrznici od zemjite od evrozonata kako na~in na poddr{ka i stabilizirawe na pazarot na evroobvrznicite. Poddr{ka za evrozonata

8,6%

porasna indeksot CAC 40 na berzata vo Pariz kako posledica na dogovorot za pomo{ od 750 milijardi evra od EU i MMF

1,2973

dolari dostigna vrednosta na evroto po vesta za formirawe na fond od 750 milijardi evra za spas na evrozonata

stigna i od amerikanskata centralna banka FED, koja otvori programa za vbrizguvawe dolari na evropskiot pazar, sli~no kako vo 2008 godina, koga vo ekot na finansiskata kriza vo SAD injektira{e dolari na pazarite preku drugite centralni banki za da kreira pogolema likvidnost. Vo taa programa na FED }e u~estvuvaat i kanadskata, britanskata, evropskata i {vajcarskata centralna banka. @AROT VO GRCIJA TLEE Stabilnosta na evrozonata prva ja razni{a Grcija otkako finansiskite problemi na zemjata se prodlabo~ija, a taa ostana bez pari nemo`ej} i da gi finansira ogromniot buxetski deficit od nad 13% od BDP i javniot dolg, koj po~na da dostasuva godinava. Problemite vo Grcija kulminiraa predizvikuvaj}i socijalni nemiri, {trajkovi, a minatata nedela vo masovnite protesti zaginaa i trojca lu|e kako `rtvi na bomba{ki napad vrz HSBC bankata. Poradi toa, EU i MMF bez presedan odobrija plan za spas na gr~kata ekonomija od bankrot vreden 110 milijardi evra, od koi 80 milijardi }e obezbedat zemjite-~lenki na EU, a 30 milijardi evra }e obezbedi MMF. Za vozvrat, Grcija }e mora da go postigne nevozmo`noto – godi{en rast na BDP od 10% za da mo`e da gi servisira dolgovite. Grcite }e treba da gi uverat finansiskite institucii deka

imaat kontrola nad sostojbite vo zemjata i da se `rtvuvaat preku ogromno {tedewe kako preduslov za da moàt da ja iskoristat finansiskata pomo{. Glavniot tovar na ovaa finansiska pomo{ }e go nosi Germanija, koja }e obezbedi okolu 30% od vkupnata vrednost na zaemot od EU, odnosno okolu 23 milijardi evra, nasproti protivewata na germanskata javnost i politi~arite koi im sugeriraa na Grcite da po~nat da si gi prodavaat ostrovite kako na~in za obezbeduvawe finansii za servisirawe na ogromniot javen dolg. Vedna{ zad Germanija, kako zemja {to treba da obezbedi zna~aen del od finansiskata pomo{ za Grcija e Francija, koja }e dade okolu 17 milijardi evra. Sleduvaat Italija so 15 milijardi evra, [panija, koja i samata ima ogromni problemi, so okolu 10 milijardi, s$ do Slovenija, koja e posledna na listata so pomo{ za Grcija od 374 milioni evra. Dokolku Makedonija be{e del od Evropskata unija, i taa za spas na gr~kata ekonomija od bankrot }e treba{e da izdvoi okolu 30-40 milioni evra. Na sli~ni fiskalni prilagoduvawa se soglasija i Portugalija, [panija i Irska, zemji vo koi se pojavija sli~ni problemi kako gr~kite poradi nivnata prezadolènost. Toa bi moèlo za moment da gi smiri investitorite koi se pla{at od prelevawe na

VLADIMIR GLIGOROV

VIENSKI EKONOMSKI INSTITUT “Za Makedonija e mnogu va`no da se stabilizira krizata vo Grcija, osobeno poradi vrskite {to gi ima zemjata so gr~kite banki. Planot za spas {to go izglasa EU vreden 750 milijardi evra e po~etok na eden proces na fiskalni prilagoduvawa vo zemjite koi se target na ovaa finansiska poddr{ka, kako {to se [panija, Portugalija, Italija i Irska i s$ zavisi od toa kako tie }e se odnesuvaat ponatamu. Poradi finansiskite problemi vo evrozonata, zemjite koi }e sakaat da pristapat kon EU, }e se soo~at so zajaknati kriteriumi {to }e gi postavi Unijata. Vlezot vo zonata }e bide pokompliciran otkolku dosega, {to pretstavuva svoeviden dopolnitelen problem za Makedonija”. gr~kata dol`ni~ka kriza vo ovie zemji. Analiti~arite ve}e procenija deka za spasuvawe na ekonomiite vo ovie tri zemji, sli~no na planot za spas na Grcija, }e bidat potrebni okolu 500 milijardi evra.

OP[TESTVO

11.05.2010 LEKOVI VO APTEKITE OD NAREDNATA NEDELA

REGULATORNA ]E GI DISCIPLINIRA GOLEMITE KOMPANII egulatornata komisija za energetika najdocna za dva meseci treba da go donese noviot Pravilnik za pazarni pravila za elektri~na energija. Edna od izmenite e ~asovnoto balansirawe na elektri~nata energija. Osumte kvalifikuvani potro{uva~i sega }e treba to~no da gi prijavuvaat dnevnite potrebi od struja i istite da gi

dobivaat bez prostor za kakov bilo disbalans vo dnevnite pobarani i ispora~ani kilovat~asovi struja. Noviot Pravilnik predviduva i sankcii za onie kompanii koi nema da napravat dobri procenki i }e predizvikaat nestabilen elektroenergetski sistem. ”Stanuva zbor za isklu~itelno zna~ajna regulativa, vo koja even-

tualnoto nesoodvetno definirawe na cenata na balansiranata energija mo`e da implicira seriozni posledici vrz industrijata”, veli pretsedatelot na Makedonskata energetska asocijacija, Dimitar Haximi{ev. Komisijata }e odlu~uva i dali del od kapacitetite na ELEM }e se izdvojat kako neregulirani kapaciteti.

o ednomese~niot haos so nedostig na lekovi vo aptekite, Fondot za zdravstvo }e gi preraspredeluva mese~nite kvoti. Preku soop{tenie, Fondot potvrdi deka donele odluka za preraspredeluvawe na mese~nata kvota na lekovi so toa {to }e se zgolemat koli~estvata na lekovi

vo apteki vo 12 gradovi niz dr`avava, kade {to e utvrdeno deka postoi pogolema pobaruva~ka otkolku prvi~no predvidenoto koli~estvo. Kvotite }e se zgolemat vo aptekite vo Skopje, Berovo, Bitola, Valandovo, Kriva Palanka, Negotino, Ohrid, Resen, Strumica, [tip, Probi{tip i Veles. Novite kvoti }e se

Proizvodstvoto i trgovijata so mleko vo regionot

Drugite go {titat svoeto proizvodstvo, Makedonija gi uni{tuva sto~arite GORAN LEFKOV

lefkov@kapital.com.mk

o Makedonija uvozot na mleko vo prviot kvartal porasna za 50% i za fantasti~ni 300% vo izminatava decenija, blagodarenie, pred s$, na slobodniot i neograni~en uvoz na mleko od zemjite vo regionot, koi na svoite mlekoproizvoditeli im davaat golemi izvozni subvencii. Vakviot odnos na zemjite od koi glavno se uvezuva mleko vo Makedonija, dovede do uni{tuvawe na makedonskiot sto~en fond i re~isi nezabele`itelno prisustvo na makedonsko mleko na tie pazari. Za razlika od Makedonija, koja gi po~ituva dogovorite za slobodna trgovija so zemjite od regionot koi predviduvaat neograni~ena i slobodna trgovija, istite tie zemji voveduvaat izvozni stimulacii za nivnite mlekarnici i voveduvaat razni carinski i necarinski barieri. Nivnata krajna cel e da se za{titi doma{noto proizvodstvo od uvoz na mleko. Najgolem uvoz na mleko i mle~ni proizvodi ima od Bosna i Hercegovina - duri 1,8 milioni evra ili okolu 20% od vkupniot uvoz na mleko

Vo Makedonija najmnogu se uvezuva mleko od Hrvatska, Bosna i Srbija. Izvozot na makedonsko mleko vo ovie zemji e zanemarliv zatoa {to tie go {titat doma{noto proizvodstvo so razli~ni carinski i necarinski merki vo zemjava e ottamu. Vkupno od Hrvatska, Srbija i Bosna i Hercegovina vo Makedonija vleguva okolu polovina od uvezenoto mleko i mle~ni proizvodi. Makedonskite kompanii se `alat deka Hrvatska minatata godina vovede privremeni {estmese~ni carinski kvoti za odredeni proizvodi, {to e sprotivno na pravilata na Svetskata trgovska organizacija. Hrvatska za subvencionirawe na mlekoto dava po 5,6 denari za litar

160.000 evra inkasira Zdravje Radovo od izvoz na mle~ni proizvodi

1,8

milion evra milioni iznesuva uvozot na mleko od o BiH

Dukat ostvari rast na dobivkata od 250% vo prviot kvartal godinava. Vo isto vreme, uvozot na mleko vo Makedonija porasnal za 50% surovo mleko (0 (0,55 55 kuni) kuni), a Srbija subvencionira po 2,5 denari (~etiri dinari) za eden litar mleko. Toa go potvrduva Jovan Dabevski, direktor na Zdravje od Radovo, najgolema mlekarnica vo makedonska sopstvenost. “Generalno, nemame problem

so plasmanot na na{ite proizvodi na tie pazari, osven vo Hrvatska kade {to naiduvame na administrativni barieri koi go ote`nuvaat vlezot na na{ite proizvodi na toj pazar”, veli Dabevski. Zdravje Radovo mese~no izvezuva po 80 toni tvrdi mle~ni proizvodi na pazarite na

porane{na Jugoslavija, od koi porane{n ostvaruva godi{en devizen ostvaruv priliv ood 160.000 evra. Deka ima golem disbalans vo odnos na startnata pozicija za vl vlez na eden pazar poka`uva poka`uvaat i brojkite. Sopstvenikot na bitolskata kompanija Ideal Id [ipka, hrvatski Dukat, vo prviot kvartal od ovaa godina ostvaril 4,2 milioni evra dobivka, {to e rast za 250% vo odnos na istiot kvartal 2009 godina! Na{i izvori od farmerite potvrduvaat deka trajnoto mleko kako proizvod e celosno isfrleno od edna od golemite mlekarnici i celoto mleko go vnesuvaat od nekoja od zemjite vo sosedstvoto. KAKO STRANSKOTO MLEKO VLEGUVA VO MAKEDONIJA? Najmnogu mleko vo Makedonija vvo prviot kvartal e vlezeno ood Bosna i Hercegovina vo vvrednost od 1,8 milioni evra. TTragot na ova mleko vodi do ssopstvenicite na Bitolskata m mlekarnica, belgradski Imlek, koj poseduva tri mlekarnici vo BiH i do sopstvenikot na Ideal [ipka, hrvatski Dukat, koj vo BiH poseduva dve mlekarnici. Poznava~ite na sostojbite na mle~niot pazar, obvinuvaat deka so vakviot odnos na sopstvenicite na doma{nite mlekarnici se

nabavat od 60-te milioni denari koi na republi~ko nivo ne bile iskoristeni. Od FZO dodavaat deka ovaa nedela }e gi prefrlat parite za maj vo aptekite, a ponatamu i parite za kvotite vo juni. Po juni, povtorno }e se pravi analiza kako }e se re{ava problemot i za ostanatite meseci. pravi {teta na doma{noto mlekoproizvodstvo, a se {titi mlekoto od drugi zemji. “@alosno e da se uvezuva sterilizirano mleko od Srbija i od Hrvatska. Mlekarite koi se vlezeni na makedonskiot pazar si go re{avaat problemot so mlekoto vo nivnite zemji, a na{iot pazar e otvoren i zatoa imame tolku golemo zgolemuvawe na uvozot. Ne e dobro za makedonskata mle~na industrija da se otkupuva mlekoto po niski ceni, sto~arite da gi kolat kravite, a “doma{nite” mlekarnici da uvezuvaat mleko od Srbija i Hrvatska”, izjavi za "Kapital" @ivko Radevski, porane{en director na Bitolskata mlekara. Problemot so vi{ok mleko na doma{niot pazar na isto mesto go lociraat i samite proizvoditeli. “Fakt e deka sto~niot fond na mle~ni kravi vo zemjava e namalen. Jas imav 500 kravi, no so propa|aweto na Svedmilk gi namaliv. Najgolem problem, spored mene, se stranskite mlekarnici vlezeni na doma{niot pazar”, smeta Goran Mitrov od strumi~ko i porane{en kooperant na Svedmilk. Od Ministerstvoto za zemjodelstvo tvrdat deka godinava nema da ima mle~na kriza i deka mlekarnicite }e go otkupat celokupniot vi{ok na mleko. Dokolku se prodol`i so ovoj trend na uvoz na mleko i mle~ni proizvodi vo zemjava, celosno }e se uni{ti makedonskta mle~na industrija, iako Makedonija ima dobri uslovi za proizvodstvo na mleko, smetaat ekspertite. Vo Makedonija okolu 42.000 semejstva se zanimavaat so odgleduvawe na kravi.

10 11.05.2010

OP[TESTVO

MAKEDONIJA GO PREZEMA PRETSEDAVAWETO SO SOVETOT NA EVROPA

EU DA POMOGNE ZA POBRZO RE[AVAWE NA BILATERALNITE SPOROVI

epublika Makedonija deneska go prezema pretsedavaweto so Komitetot na ministri na Sovetot na Evropa za vreme na 120-ta ministerska sesija. Makedonija za prvpat }e pretsedava so odlu~uva~kiot organ na najstarata pan-evropska organizacija za za{tita na ~ovekovite prava, demokratijata i vladeeweto na pravoto. Prioritetite na makedonskoto pretsedavawe so Sovetot na

vropskata unija treba da bide pove}e vklu~ena vo idejnata transformacija na bilateralnite sporovi vo Zapaden Balkan, preku pogolema politi~ka poddr{ka za regionalna sorabotka i nejzino kvalitativno podobruvawe, prepora~uva institutot za socijalna demokratija Progres od Skopje preku analizata "Nadvore{nata politika na EU po Lisabonskiot dogovor: Transfor-

Evropa vo idniot {estmese~en period se zasiluvawe na za{titata na ~ovekovite prava, jakneweto na integracijata so po~ituvawe na razli~nosta i promocijata na mladinskata sorabotka. Ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, vo svoeto izlagawe }e gi prezentira makedonskite stavovi vo odnos na konkretnite pra{awa od agendata na sostanokot i }e ja izrazi

cvrstata opredelba Republika Makedonija da go dade svojot maksimalen pridones vo nasoka na promocija na vrednostite i standardite na organizacijata, kako i za podobruvawe na nejzinata politi~ka relevantnost na me|unarodnata scena. Na agendata se i reformite na Evropskiot sud za ~ovekovi prava i zacvrstuvaweto na sistemot za za{tita na ~ovekovite prava.

macija i integracija na Zapaden Balkan", objavena vo sorabotka so fondacijata "Fridrih Ebert". "Integracijata vo celiot region e vo zastoj poslednite dve godini, najmnogu zaradi bilateralnite sporovi koi poka`uvaat deka iako EU i nejzinata politika imaa mnogu uspesi vo transformacijata vnatre, na institucionalno nivo, sepak, ne se dovolno promeneti odnosite

me|u zemjite vo Balkanot", oceni Dane Taleski, avtor na analizata. Neophoden e vtor anga`man od strana na EU, direktno naso~en kon normativna promena na odnosite me|u zemjite vo regionot. Bilateralnite sporovi se vtoroto lice na istata pari~ka so regionalnata sorabotka. Nedostiga zasilena regionalna sorabotka i podobruvawe na odnosite me|u site zemji vo regionot.

VLADATA NE GI “SMIRI” SKARANITE ENERGETSKI KOMPANII

]E SE ODLO@I I NOVOTO SUDSKO RO^I[TE EVN-ELEM?! Slu~ajot ELEMEVN go prezema novoizbranata sudijka Gordana Bilevska, doznava "Kapital" od izvori vo Osnovniot sud. Ostanuva otvoreno pra{aweto dali dodeka taa se zapoznae so slu~ajot, toj mo`e da se re{i vonsudski

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

a povidok e novo odloùvawe na sudskoto ro~i{te me|u skaranite energetski kompanii EVN i ELEM, treto po red dosega. "Kapital" od izvori vo Osnovniot sud, kade {to se vodi slu~ajot me|u avstriskiot investitor EVN i makedonskiot proizvoditel na elektri~na energija Elektrani na Makedonija, doznava deka, najverojatno, nema da se odrì ro~i{teto zakaàno za v petok.

Na samo desetina dena pred soo~uvaweto na argumentite na, s$ u{te lutite, rivali, slu~ajot go prezema nova sudijka. Gordana Bilevska doa|a na mestoto na dosega{nata sudijka Milka Samonikova-Drakalska, koja e premestena vo Gra|anskiot sud. Izvori od Sudot za "Kapital" otkrivaat deka Bilevska, na koja sudot pred samo edna nedela & go dodelil "`e{kiot" predmet, najverojatno }e bara dopolnitelno vreme za podrobno da go prou~i. Sega, vo nejzini race }e bide odlukata na

koja se ~eka to~no edna godina - }e treba li EVN da & plati na dràvata 200 milioni evra za nenaplateni smetki za struja, nasledeni od staroto ESM, za {to, pak, Makedonija }e dobie tu`ba pred Me|unarodniot arbitraèn sud vo Va{ington. Zasega, nikoj ne kaùva ima li nekakva pozadina smenata na sudiite vo ovoj sudski spor, ako se znae deka Bilevska e tretiot sudija vo ~ii race “talkaat” argumentite na dvete kompanii. Odnovo se otvora somne`

dali novoizbranata sudijka }e donese i presuda, ako se zeme predvid faktot deka pred polovina godina pravniot zastapnik na avstriskiot investitor, Kristijan Polenak i Biljana âkmakova, pobaraa izzemawe na sudijata Nuhi Rustemi, koj prv se zapozna so sudskite argumenti, so obrazloènie deka stanuva zbor za sloèn i mo{ne biten spor, a sudijata Rustemi nemal dovolno iskustvo za vakvi predmeti. Procesot ELEM protiv EVN e najgolemiot biznis-spor koj dosega se vodel vo makedonskoto sudstvo. VLADATA NE GI SMIRI EVN I ELEM I od dvete kompanii deneska ne komentiraat ni{to, objasnuvaj}i deka pravnite

400.000 tu`bi kon potro{uva~ite doveduvaat do dolgot od 200 milioni evra

zastapnici ja vodat celata postapka pred sudot. I od vladata ne kaùvaat dali, moèbi, na ovoj na~in se kupuva vreme za da se najde vonsudsko re{enie. Vicepremierot Vladimir Pe{evski, koj ja ima ulogata na medijator vo sporot me|u ELEM i EVN, ne otkriva vo kakva faza se dosega{nite pregovori i dali }e ima razre{nica potragata po kompromis me|u dràvata i avstriskiot investitor. Od razre{nicata na sudskiot spor vo zemjava zavisi i odlukata na avstriskiot investitor da ja povle~e tu`bata pred arbitraàta vo Va{ington za lo{ tretman na stranskite investitori. Poslednite informacii na vladata se deka vo procesot na pribliùvawe na sprotivstavenite stavovi se vklu~eni okolu 100 lu|e. So nade` deka sporot moè da se re{i i vonsudski e i neodamne{nata promena na rakovodstvoto na EVN. ]E POBEDAT NADMUDRUVAWATA ILI SUDOT? îi argumenti }e bidat posilni i koj e “oportunitetniot tro{ok” za Makedonija? Ili dràvnite elektrani }e ja povle~at tu`bata protiv EVN ili EVN }e odi do kraj i pravdata protiv dràvata Republika

Makedonija, kako edinstven akcioner i sopstvenik na ELEM, }e ja bara pred sudot vo Va{ington. Pred to~no edna godina, ELEM sudski pokrena postapka da si naplati okolu 200 milioni evra, {to e re~isi isto kolku {to Avstrijcite pred tri godini platija koga ja kupija Distribucijata, del od nekoga{noto ESM. Ovaa odluka na sudot dojde po ednogodi{niot spor me|u dvete energetski kompanii. Vsu{nost, stanuva zbor za nenaplateni pobaruvawa {to porane{nata ESM gi imala od potro{uva~ite vo periodot 1995-2004 godina. EVN trebalo ovie pobaruvawa da gi naplati i parite da gi podeli so ELEM po polovina. Za naplata na ovie pari, pred sudovite s$ u{te ima 400.000 tu`bi kon potro{uva~ite za neplateni smetki za struja od koi dosega EVN naplatila samo mnogu mal del. Obidot da se najde me|useben dogovor be{e i pod silen me|unaroden pritisok, otkako sudot prvi~no odlu~i avstriskata kompanija EVN da & plati na dr`avnata ELEM 200 milioni evra za stari, nenaplateni dolgovi. Apelaciskiot sud ja poni{ti vakvata odluka i sporot go vrati na povtorno sudewe, ~ij po~etok sega e povtorno neizvesen.

OP[TESTVO

11.05.2010

DIZELOT POSKAPUVA POLOVINA DENAR, BENZINITE NEPROMENETI

MINISTERSTVOTO ZA EKONOMIJA I SSKM ]E JA PROMOVIRAAT MAKEDONIJA

enata na dizelot od no}eska na polno} se zgolemi za polovina denar, a cenite na benzinite ostanuvaat nepromeneti. Spored Odlukata na Regulatornata komisija za energetika, maloproda`nata cena na eurodizelot }e iznesuva 59 denari. Za polovina denar se zgolemuva i cenata na ekstra lesnoto maslo za doma}instvo koe }e se prodava po 47,50 denari

inisterstvoto za ekonomija i Sojuzot na stopanski komori na Makedonija v~era potpi{aa Memorandum za razbirawe so koj se obvrzaa deka }e ja zajaknat sorabotkata za promovirawe i razvivawe na turizmot. So Memorandumot se utvrduvaat principite i oblastite na sorabotka me|u dvete institucii vo nasoka na promovirawe na turizmot preku

za litar. Zgolemuvawe ima i kaj mazutot od 0,131 denar za kilogram i }e se prodva po 33,805 denari za kilogram. Prose~nata cena na surovata nafta na svetskiot pazar vo izminatiot 14-dneven period iznesuva{e 83,846 dolari za barel i e za 1,13% poniska od prose~nata cena na surova nafta po koja bea formirani tekovnite ceni na naftenite derivati. Kursot na denarot vo odnos

na dolarot vo izminatiot 14- dneven period iznesuva{e 46,55 denari i e za 1,98% povisok od kursot na dolarot po koj bea formirani cenite. Referentnite ceni na naftenite derivati na svetskiot pazar vo sporedba so izminatiot ~etirinaesettodneven period bele`at namaluvawe kaj benzinot vo prosek za okolu 0,19%, a kaj dizelot zgolemuvawe vo prosek za okolu 0,14%.

poddr{ka na procesot za razvivawe i realizacija na proektite za unapreduvawe na ovaa granka, obezbeduvawe promotivni materijali i bro{uri za promocija na dr`avata vo svetski ramki i obezbeduvawe soodvetna pomo{ za me|unarodno pretstavuvawe na doma{nite kompanii. Memorandumot go potpi{aa ministerot za ekonomija Fatmir Besimi i pretsedatelot na Sojuzot na

stopanski komori Zlatko Kalenikov. "Ova e eden ~in na oficijalizirawe na na{ata dosega{na sorabotka i fokusirawe vo oblasta na turizmot. Edna od na{ite prioriteti e razvojot na turizmot i kvalitetnata promocija na turisti~kite vrednosti za podobruvawe na celokupniot imix na dr`avata", re~e ministerot Besimi po potpi{uvaweto na Memorandumot.

SLABO SE KORISTI STUDENTSKATA PROGRAMA WORK AND TRAVEL

Samo 1% od makedonskite studentite odat na rabota vo SAD 30% Od Makedonija na programata Work and travel, koja dava mo`nost za rabota na student vo SAD, godi{no vo prosek zaminuvaat od 1.200 do 1.500 studenti. Vo zemjite od regionot interesot na studentite za vakvite programi e mnogu povisok.

Vo Bugarija nad 30%, od vkupniot broj na studenti sezonski rabotat vo nekoi stranski zemji. Vo Srbija toj procent e okolu 20%, a vo Makedonija skromen 1% GOJKO KE[EQ

gojko@kapital.com.mk

amo 1% od makedonskite studenti ja koristat mo`nosta za vreme na letnite odmori da zaminat nekolku meseci na rabota vo SAD, preku programite Work and travel. Od Makedonija, vo prosek, zaminuvaat od 1.200 do 1.500 studenti godi{no, od vkupno 63 iljadi studenti kolku {to ima vo zemjava. Za razlika od Makedonija, brojot na studenti koi {to zaminuvaat na vakvite programi vo zemjite od regionov e mnogu povisok. Vo Bugarija na primer brojot na studenti koi {to zaminuvaat sezonski da rabotat

vo nekoi stranski zemji e nad 30%, od vkupniot broj na studenti, Srbija e na ne{to ponisko nivo i okolu 20% od studentite godi{no migriraat vo nekoja od stranskite zemji. Vo Evropa, pak prosekot na migracija na studentite iznesuva 47% i istiot e pottiknat od strana na tamo{nite univerziteti, so cel studentite da se steknat so iskustvo, koe {to vo ponatamo{niot `ivot mnogu im koristi. Vo Holandija na primer stapkata na sezonska migracija na studentite iznesuva 60%. Vo nekoi univerziteti vo Evropa, vakvite studentski patuvawa, se duri i obvrska pred diplomiraweto. Od turisti~kite agencii koi {to posreduvaat me|u studentite i stranskite rabotodava~i, velat deka

glaven problem {to, kaj nas brojot na studenti koi {to gi koristat vakvite programi e vo faktot {to ispitnite sesii se vo juni i septemvri, namesto vo maj i oktomvri. Zoran Ko~oski, direktor na agencijata Kouzun veli deka godinava se zabele`uva zgolemen interes na studentite, no sepak, e pod prosekot vo regionot. “Prethodnite godini glaven problem be{e golemiot broj na odbieni barawa za viza i Makedoncite ne sakaa da gi rizikuvaat svoite skromni pari~ni sredstva vo slu~aj da bidat odbieni. No, vo izminative tri godini Ambasadata na SAD, mnogu polesno izdava vizi i takvata bariera e nadminata. Glavniot problem vo momentov e nekoordinira-

nosta na {kolskiot sistem i niskiot standard na makedonskite studenti”, veli Ko~oski ~ija agencija minatata godina na studentite im ovozmo`ila, preku bankite da podignat i povolen kredit so grejsperiod od ~etiri meseci, so cel polesno da dojdat do sredstva za patuvaweto. Takvata mo`nost ja iskoristile samo 10% od vkupno 700 studenti, koi patuvale preku ovaa agencija. I Slavica Simonoska, direktor na agencijata Narom, veli deka procedurite za dobivawe viza vo izminative tri godini e olesnet i deka brojot na odobreni barawa e zna~itelno zgolemen. Toa najmnogu se dol`i na faktot {to studentite ve}e ne se odlu~uvaat da ostanu-

vaat da rabotat na crno vo SAD. Prethodno na krajot na devedesettite godini, poradi neizvesnata sostojba vo zemjava, golem broj makedonski studenti vakvite programi gi koristea za nelegalno da imigriraat vo SAD, no takviot trend ve}e e nadminat. “Sega golem broj od makedonskite studenti ovaa programa ja koristat za sopstveno unapreduvawe i za nadgraduvawe kako li~nost. Doka`ano e deka lu|eto koi {to dodeka studirale bile del od nekoja vakva ili sli~na programa, podocna mnogu polesno se snao|aat na intervjuata za rabota, kako i vo karierata, poradi {to patuvaweto na vakvite programi e prepora~livo”, veli Simonoska. Spored agenciite, i ovaa godina najpopularna destinacija e SAD, nivniot isto~en i zapaden breg, a najbarani rabotni mesta se onie vo zabavnite parkovi,

SIMONS: CRNA GORA ]E BIDE SLEDNA ^LENKA NA NATO

@IVKO MUKAETOV JA DOBI NAGRADATA ZA EVROPSKI PRIDONES ZA 2009

omo{nikot-generalen sekretar na NATO za bezbednosna sorabotka i partnerstvo, Robert Simons, deneska oceni deka Crna Gora }e bide sledna dr`ava koja }e vleze vo Alijansata. "Crna Gora e lider vo procesot na evroatlantski integracii vo regionot i }e bide prvata sledna ~lenka koja }e vleze vo Alijansata. Bidej}i Make-

agradata za Evropski pridones za 2009-ta godina za posebni zaslugi za promovirawe na Republika Makedonija, nejzinata ekonomija i kultura vo Evropa, kako i za promovirawe na evropskite idei i vrednosti, Evropskoto dvi`ewe na Makedonija mu ja dodeli na gospodinot @ivko Mukaetov, generalen direktor i pretsedatel na Upravniot odbor na Alkaloid AD Skopje. Nagradata mu be{e vra~ena na sve~enata akademija {to vo ramkite na odbele`uvaweto na 9 maj, Denot

donija ima problem so imeto i zasega ostanuva von NATO, Crna Gora na patot kon Alijansata moè da gi vodi svoite sosedi", izjavi Simons. Toj ukaà deka Alijansata, za razlika od EU, nema zamor od pro{iruvaweto. "Va`no e site dràvi od toj region {to pobrzo da stanat ~lenki na NATO i EU za da se izbegnat tenzii vo idnina", dodade Simons.

na Evropa i 60-godi{ninata od [umanovata deklaracija, se odr`a vo Skopje. “Nagradata prestavuva isklu~itelna ~est ne samo za mene i za moite najbliski, tuku i za vrabotenite vo Akaloid AD, kompanija koja e ve}e vo Evropa”, istakna Mukaetov koj go potencira zna~eweto na nagradata i izrazi nade` deka vo idnina }e ima pove} e lu|e od stopanstvoto koi gi praktikuvaat evropskite vrednosti vo raboteweto.

od vkupniot broj na studenti od Bugarija zaminuvaat sezonski da rabotat vo stranstvo

60% e prosekot na sezonska migracija vo Holandija i so toa na samiot vrv vo Evropa.

47%

e prosekot na sezonska migracija na studentite vo Evropa

hotelite, restoranite i kazinata. Rabotodavcite, generalno se mnogu zadovolni od makedonskite studenti i agenciite imaat golem broj na standardi za rabotodavci, koi {to sekoja godina baraat studenti od Makedonija. Prethodno na Makedoncite im se nudea mnogu poniski rabotni pozicii, za denes u{te pri prvoto patuvawe, studentite da moàt da rabotat za solidna satnica i dobra pozicija. Spored svetskite analizi, vo procesot na globalizacija, sezonskite razmeni se pove}e od dobredojdeni za zemjite vo razvoj kako Makedonija. So patuvaweto vo razvieniot svet i u~eweto na tamo{nite disciplini na rabota, makedonskite studenti se steknuvaat so ve{tini i dobivaat golem broj idei, koi {to vo idnina moàt mnogu da im koristat vo ìvotot. Poradi toa e mnogu va`no {to pogolem broj Makedonci vo idnina da gi koristat vakvite programi, koi vo golema mera moàt da pomognat za pobrz razvoj na zemjava.

KOMENTARI I ANALIZI

11.05.2010

KOMENTAR ]E GO VIDAT LI KOMPANIITE SVETLOTO NA KRAJOT OD TUNELOT inansiskite rezultati koi gi objavija kompaniite koi kotiraat na Makedonska berza gi potvrdija procenkite deka prviot kvartal }e bide teòk za rabota. Spored objavenite finansiski izve{tai, najgolem del od kompaniite prvite tri meseci zabeleàa namaluvawe na prihodite na doma{en pazar i na stranskite pazari, a prokniìja i pogolema zaguba ili, pak, namalena dobivka, sporedeno so prviot kvartal lani. Samo malku moàt da se poflat so pozitivni rezultati. No, iako o~ekuvawata na menaxerite bea deka svetloto na krajot od tunelot }e go vidat vo vtorata polovina na godinata, po s$ izgleda deka nema da bide s$ taka lesno. O~ekuvawata na ekspertite se deka poslednite slu~uvawa so dol`ni~kata kriza vo Grcija }e vlijae mnogu negativno vrz makedonskata ekonomija. Zakanite kako rastot na dolarot, nesigurnosta na evroto, rastot na cenata na energensite, namalenata pobaruva~ka od evropskite pazari poradi problemite koi ja predizvikaa Grcija

negativno }e gi pogodat kompaniite pred s$ izvozno orientiranite. Iako od Vladata smiruvaat deka seto

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ova nema da ima golemi implikacii vrz makedonskata ekonomija, faktot {to polovina od makedonskiot izvoz se plasira tokmu na evropskiot pazar, direktno }e gi pogodi kompaniite. Se pla{am deka i pokraj lo{ite signali odnadvor i pokraj lekcijata koja se nadevam deka ja nau~i vladata vo izminative dve godini, povtorno site }e bidat iznenadeni ako gr~kata kriza se prelee i kaj nas.

NI PRETEÊ MLEKOTO! ali nekoj misli na mle~nata industrija vo zemjava? Po s$ izgleda, ne! Vrednosta na uvezenite mle~ni proizvodi vo prviot kvartal porasnal za 50%. Vo izminatava decenija uvozot porasnal za re~isi ~etiri pati! I dodeka nie zakaùvame ro~i{ta za propadnatata mlekarnica Svedmilk i restartirame mali mlekarski kapaciteti, golemite srpski i hrvatski mlekarnici kupija kapaciteti vo Makedonija i go namalija proizvodstvoto vo zemjava. Vo isto vreme raste uvozot od mati~nite mlekarnici od Srbija, Bosna i od Hrvatska. Zatoa ne treba da ~udi {to hrvatski Dukat ostvari rast na profitot za 2,5 pati samo vo prviot kvartal. Ne treba mnogu golema logika za ovaa brojka da se povrze so na{iot statisti~ki podatok za zgolemeniot uvoz na mleko, pred s$ od Bosna kade {to i Dukat i Imlek imaat svoi proizvodni kapaciteti. Stranskoto mleko na makedonskiot pazar pristignuva so subvencionirani ceni. Toa treba da gi zamisli nadle`nite institucii. Isto kako {to treba da gi zagriàt problemite na makedonskite izvoznici koi postojano

se sudiraat so barieri pri izvoz na makedonskite proizvodi. Ne mo`e da se premol~uva faktot deka Hrvatska voveduva administrativni barieri i privremeni carinski tarifi koi go ko~at patot na makedonskoto mleko na

GORAN LEFKOV

lefkov@kapital.com.mk lefkov lef kov@ka @ pit @ka p al. al.com com.mk .mk

hrvatskiot pazar. Vlasta mora da najde na~in da ja spasi makedonskata mle~na industrija. Ne e dovolno da se povikuva na slobodniot pazar i dogovorite za slobodna trgovija, da veli deka problemite }e se re{at koga propadnatata Svedmilk }e se restartira?! Koga }e bide toa? Dotoga{ makedonskite mlekoproizvoditeli i mlekarnici zaslu`uvaat mnogu pove}e od deklarativnite zalo`bi na nadle`noto ministerstvo.

KOMPAS enovive sme svedoci na edna mnogu interesna teza koja zasluùva vnimanie. Tezata e deka naskoro moè da se o~ekuva zgolemuvawe na pridonesite za zdravstveno osiguruvawe za najmalku 2 procentni poeni zaradi pokrivawe na deficitot vo kasata na Fondot za zdravstveno osiguruvawe. Alibito vo poddr{ka e mnogu ednostavno, Makedonija ima najniska stapka na pridones sporedeno so zemjite od opkruùvaweto i ova e dovolno za promeni. Kolku e ovaa politika realna i koj e rizikot, e stav koj mora mnogu seriozno da se analizira. Vo centarot na problemot povtorno mora da se postavat kompaniite koi bez pri~ina moè da se soo~at so dopolnitelni problemi vo likvidnosta i opstanokot. Tie i bezdrugo se iscedeni, pa sekoja nova dava~ka }e gi nokautira. Vrvot na ledeniot breg se javi so dolgite redici vo aptekite kade {to bevme svedoci na golemite negoduvawa na zdravstvenite osigurenici. Pri~ina: realen nedostig na lekovi vo aptekite. Konfuzijata dopolnitelno se sozdade so novite povisoki referentni ceni na odredeni lekovi, za ~ija pri~ina ne ~uvme racionalno objasnuvawe. Ubeduvawata deka stanuva zbor za neramnomerno raspredeluvawe na kvotite i deka se poskapeni mnogu mal del od lekovite deluvaa mnogu neizdràno. Sledea analizite i procenkite za izlezot od sostojbata i za posledicite so koi moè da se soo~ime. Povtorno zanimavaj}i se so posledicite zaboravivme na pri~inite za ovaa

sostojba. Posledicite na odreden na~in se {iroko poznati i elaborirani. Makedonija povtorno se soo~uva so seriozen deficit vo buxetot na FZOM, koj sozdava edna klasi~na piramida od tipot na onaa na Madof ili nam poznatiot TAT. Deluva neverojatno? Ni malku. Parite koi sega gi upla}aat osigurenicite po osnov na pridonesi se ve}e potro{eni. Tie ne moàt da podmirat dovolen broj uslugi. Nezavisno dali ovoj deficit vodi kon restrikcija na brojot na izdadeni banderoli za lekovi vo aptekite ili ograni~uvawe na kvotite vo bolnicite , jasno e deka pari za site potrebi nema. Zatoa i problemot moè da se poistoveti so klasi~nata finansiska piramida. So drugi zborovi, so ova tempo na pribirawe sredstva i menaxirawe so buxetot na Fondot, iako site pla}ame, vo nekoi bliski vremiwa }e nema pari za servisirawe na potrebite na nekoi idni generacii ili korisnici na uslugi. Ova e klasi~na dràvna piramida. Problem e {to ovie idni vremiwa se slu~uvaat denes. Osnovata na kreiraniot deficit e sistemska. Primarniot problem nastana koga javnite zdravstveni ustanovi treba{e da stanat profitni subjekti za da mu konkuriraat na agresivniot privaten sektor. Prviot odgovor be{e sklu~uvaweto na dogovorite so FZOM, politika koja zapo~na vo 2003 godina. Zaedni~kiot imenitel za postavuvawe na ovoj sistem bea t.n. DRG, koi prosto elaborirano zna~at deka Fondot }e plati samo za usluga koja e to~no definirana. Privatniot sektor ve}e odamna se prilagodi kon ovaa pazarna politika za razlika od

javniot, koj i vo ovoj slu~aj potfrli. Glavno vo planiraweto na potrebite i mo`nostite. Investiciite koi sledea vo oprema odredeno gi podobrija uslugite, no tie ne go adresiraa deficitot. Pritisokot od privatniot sektor, koj bara izedna~uvawe so javniot, u{te pove}e se zgolemi i so transferot na golem broj stru~ni kadri i doktori vo PZU. Potrebite gi nadminaa mo`nostite i ova realno dovede kon nov, u{te pogolem deficit. Izrazeno niz brojki, samo vo prvite ~etiri meseci ovaa godina noviot deficit dostigna 11 milioni evra. Ovaa brojka se nadopolnuva na oficijalno objavenata dupka vo Fondot za 2009 godina, koja iznesuva{e celi 21 milion evra. Realno vo ovaa sostojba postojat dve opcii. Prvata e da se kratat tro{ocite. Ova se slu~uva i zatoa se site reakcii vo aptekite. Fondot namesto da se amnestira samiot sebesi, fokusot treba da go stavi na kontrola na rashodite, koi realno se zgolemeni. Glavno, stanuva zbor za pro{irenata pozitivna lista i novite referentni ceni na lekovite. Vtorata opcija e da se zgolemat prilivite. Pra{aweto e od kogo, koga Vladata ve} e donese jasna politika za namaluvawe na pridonesite vo period od tri godini za 10%. Stapkata od 7,3% so koja }e ja zavr{ime 2010 godina ne e mala i taa ne go kreira problemot so nedovolnite prilivi. Namalenite prihodi se poradi novata namalena brojka na vraboteni vo stopanstvoto za nad 35.000 i na ve}e oslabenata ekonomija. Balansot ne mo`e da se postigne ni so brojot na novi vrabotuvawa vo javnata

RUBIN ZAREVSKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski docent

Makedonija povtorno se soo~uva so seriozen deficit vo buxetot na FZOM, koj sozdava edna klasi~na piramida od tipot na onaa na Madof ili nam poznatiot TAT. Deluva neverojatno? Ni malku.

administracija, bidej} i ova e preturawe od {uplivo vo prazno. Site o~ekuvawa se svrteni kon Vladata, no taa i lani i ovaa godina nezna~itelno intervenira{e preku Buxetot poradi svoite finansiski problemi. Analizata poka`uva deka sekoe zgolemuvawe poradi elasti~nata pobaruva~ka vodi kon namaleni prihodi vo Fondot. Vladata e svesna za ovoj problem i zatoa sosema o~ekuvano }e go pritiska Fondot da gi namali rashodite do podnoslivo nivo na javno nezadovolstvo, a za ostanatiot deficit delumno }e reagira po proda`bata na evroobvrznicata. Kompas vo vodeweto pravilna politika i na nasokite definitivno dobro bi do{ol.

14 11.05.2010

FEQTON

FELJTON-26 Firmata ima{e trnliv pat vo 2008 godina, otkako krizata gi presu{i parite i negoviot fond, Karlajl Kapital, kotiran na berza, pretrpe fijasko. Sega Karlajl agresivno kupuva, osobeno vo Kina i ostanatite pazari vo razvoj IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

rajvet ekviti (private equity – vloùvawe vo kompanii, so cel da se napravi nivniot biznis poprofitabilen i podocna da se zaraboti od nivnata proda`ba) biznisot se vra}a, a eden od najgolemite lovci vo ovaa industrija e povtorno vo potraga po svojot plen. Koosnova~ot na Karlajl Grup (Carlyle Group), golema prajvet ekviti investiciska ku}a od SAD, Dejvid Rubinstajn, 60-godi{en, patuva niz svetot pribiraj}i pari od investitorite i baraj}i novi vetuva~ki zdelki, so {to se obiduva da go zadrì neverojatniot prose~en prinos na vloènite sredstva od 30% godi{no, koj {to go ima negovata kompanija od os-

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UM UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLO GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE O OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTIC INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: DEJVID RUBINSTAJN, CARLYLE GROUP

MO@NOSTITE SE NASEKADE! novaweto vo 1987 godina navamu. Firmata ima{e trnliv pat vo 2008 godina, otkako krizata gi presu{i parite i negoviot fond, Karlajl Kapital, kotiran na berza, pretrpe fijasko. Sega Karlajl agresivno kupuva, osobeno vo Kina i ostanatite pazari vo razvoj. Rubinstajn veli deka sega raboti ponaporno od koga bilo. Kako mlad sovetnik na pretsedatelot Ximi Karter, toj bil poznat kako ~ovek {to prv doa|a vo Zapa-dnoto krilo nautro i posleden si odi ve~erta. Biznis-modelot na Karlajl bara naporna rabota, zatoa {to firmata pravi golem broj pomali zdelki, namesto nekolku golemi, kako nekoi od glavnite konkurenti. Naporot se isplatuva za Rubinstajn, koj {to “teì” ne{to pove}e od dve milijardi dolari vo momentov. Karlajl grupata poseduva 231 kompanija niz cel svet - nekade so kontrolen paket, nekade so malcinski - i toa im dava prili~no dobar pregled vrz ona {to se slu~uva vo ekonomijata, veli Rubinstajn. “Da se predvidi kako }e se dviì ekonomijata e te{ko, me|utoa, vrz osnova na ona {to go gledame denes, mislam deka amerikanskata ekonomija verojatno }e raste so stapka od 2-3% godinava. Najva`no {to treba da zapomnime e deka amerikanskata ekonomija preìvea svoeviden infarkt. Infarktot , za sre}a, ne be{e fatalen, no ostana golema nevrabotenost. Imame mnogu visok deficit, {to e okolu 1.600 milijardi dolari godi{no. A, imame i okolu 14 iljadi milijardi dolari dolg vo platniot bilans. Zna~i, imame mnogu problemi {to treba da gi re{avame pred da se vrati ekonomijata na koja {to bi bile gordi”, veli Rubinstajn. VO KINA LE@AT PARITE Rubinstajn veli deka vo ovie krizni vremiwa tie investiraat ednakvo i vo kompanii vo SAD i nadvor, {to gi pravi razli~ni od pove}eto doma{ni prajvet ekviti-kompanii. Rubinstajn gleda na Kina, Indija i Brazil kako na ogromen potencijal za lu|eto kako nego i timot od Karlajl. No, i ponatamu gi smeta SAD kako mesto {to ima najgolem stepen

DEJVID RUBINSTAJN - “Kina nabrzo }e bide najgolema ekonomija vo svetot i }e gi prestigne SAD. So ogled na goleminata, rastot, mo`nostite za investirawe, mislam deka nema drugo mesto na svetot {to moè da & konkurira” na vladeewe na pravoto, najgolema transparentnost, najdobro korporativno upravuvawe, najgolemi mo`nosti i najdobri izvr{ni direktori {to gi vodat kompaniite kade {to investira Karlajl grupata. Rubinstajn e poznat po toa {to kaà deka ja smeta Kina za najatraktivnoto mesto za investirawe vo momentov. “Vo 15 od poslednive 18 veka, Kina be{e najgolema ekonomija vo svetot. Vo 1700 taa se slizna nadolu i Evropa stana najgolema, a od 1870 godina, toa se SAD. Verojatno nekade vo 2035 godina }e & ja predademe palkata na Kina. Taa povtorno }e bide najgolema ekonomija vo svetot i }e n$ prestigne i nas i Indija. So ogled na goleminata, rastot, mo`nostite, mislam deka nema drugo mesto na svetot {to moè da & konkurira. Na primer, okolu 30% od kineskata ekonomija e fokusirana na potro{uva~ka od gra|anite. Na{ata ekonomija e okolu 70% fokusirana na vakva potro{uva~ka. Kina s$ pove}e }e go zgolemuva svojot procent i toa }e donese ogromen broj mo`nosti za proizvodstvo na stoki za tie potro{uva~i ”, veli Rubinstajn. Neodamna, Karlajl kupi kompanija i vo Brazil. Rubinstajn veli deka Brazil, isto taka, e zemja so golem potencijal za investitorite. Taa e petta zemja

po broj na naselenie vo svetot, a istoriski imala golemi problemi so valutata, inflacijata itn. Sega, nejzinata valuta e pod kontrola, poto~no raste vo odnos na dolarot, a inflacijata e mnogu niska poslednive godini. Prirodnite resursi na Brazil se neverojatni, veli Rubinstajn, i Brazil vo ne tolku dale~na idnina }e ima BDP petti po vrednost vo svetot. “I {to e najva`no, prajvet ekviti penetracijata tamu e mnogu, mnogu mala, {to zna~i ima mnogu malku konkurencija vo ovoj biznis vo Brazil”, veli Rubinstajn. GOLEM POTENCIJAL VO ZDRAVSTVENIOT BIZNIS Karlajl grupata saka da invenstira i vo Indija. Tie smetaat deka Indija vo dogledno vreme }e bide vtora po golemina ekonomija vo svetot. Ironi~no, iako angliskiot e prakti~ki slu`ben jazik tamu, vo Karlajl smetat deka zasega im e polesno da teraat biznis vo Kina. Rubinstajn gleda ogromni mo`nosti i na Bliskiot Istok. Svetot }e bide zavisen od naftata kako energens u{te nekoe vreme, veli Rubinstajn, i kako rezultat na toa, na Bliskiot Istok }e mu odi dobro i s$ pove}e pari }e bidat investirani, zatoa {to lu|eto tamu }e sakaat da si izgradat dobra infrastruktura i odr`livi ekonomii. Sepak, Karlajl ne planiraat da go

napu{tat amerikanskiot pazar. Spored niv, toa e mesto kade {to imate najdobri mo`nosti za investirawe, zatoa {to vladee pravoto, transparentosta e najgolema i mo`nostite za investirawe se verojatno pogolemi od kade bilo vo svetot. Eden od sektorite kade {to Karljal obrnuva osobeno vnimanie e zdravstvenata za{tita. Mnogumina investitori smetaat deka ova e rizi~en sektor zaradi neizvesnosta {to }e se slu~i so zdravstvenata reforma na pretsedatelot Obama. Me|utoa, Rubinstajn misli poinaku. “Koga jas rabotev vo Belata ku}a pred 30 godini, izdvojuvaweto od na{iot BDP za zdravstvo be{e od 6-8%, a sega e okolu 18%. Kako {to pripadnicite na “bejbi bum”-generacijata, rodena po Vtorata svetska vojna, poleka }e se penzioniraat slednive godini, tie }e tro{at kolku {to mo`at pove}e za da si gi napravat penzionerskite denovi {to pokomforni. A, toa e generacija {to e najdobro situirana vo zemjava. Ve{ta~ki kolkovi, ve{ta~ki kolena, plasti~na hirurgija, doma{na nega - za s$ {to }e bide potrebno da bidat posre}ni, tie nema da {tedat pari, a mo`at da si gi dozvolat. Pa, taka, ako s$ pogolem del od na{iot BDP odi za zdravstvo, ne gledam deka vo ovoj sektor nema potencijali za biznis”, veli Rubinstajn.

KOMPANII & PAZARI 15

11/MAJ/2010 KVARTALNITE IZVE[TAI GI POTVRDIJA STRAVUVAWATA

ZAGUBI I POMALI DOBIVKI PRESMETUVAAT FIRMITE ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

vartalnite izve{tai gi potvrdija stravuvawata na menaxerite i pokaàa deka firmite se soo~uvaat so daleku polo{i rezultati otkolku vo istiot period lani. Tie prijavuvaat zaguba ili pomala dobivka vo odnos na prviot kvartal vo 2009 godina, koj isto taka be{e lo{ za makedonskata ekonomija. Samo malku firmi moàt da se pofalat so pozitivni rezultati i so rast na profitot, {to e rezultat na drasti~nite merki za spravuvawe so krizata, manifestirani preku kratewe na tro{ocite i optimizacija na proizvodstvoto. Vo prvite tri meseci negativni rezultati pokaàa del od prehranbenite kompanii i grade`nicite. Beton gi zavr{i so prihodi od proda`ba od 345 milioni denari, {to e za 5% pomalku od lani. Vo prvite tri meseci kompanijata ne rabotela na proekti vo stranstvo, a presmeta dobivka od 5,7 milioni denari, {to e za 14% pomalku od istiot period minatata godina. I Granit prviot kvartal go zavr{i so pomali prihodi od proda`ba i so pomala dobivka. Kompanijata ostvari vkupni prihodi od

Kompaniite prijavuvaat zaguba ili pomala dobivka vo odnos na prviot kvartal vo 2009 godina, koj isto taka be{e lo{ za makedonskata ekonomija. Samo malku firmi mo`at da se pofalat so pozitivni rezultati i so rast na profitot 493 milioni denari (pad od 12%). Prihodite od proda`ba na doma{niot pazar se namaleni za 16%, a dobivkata e pomala za 56%. [to se odnesuva do prehranbenata industrija, lo{i finansiski podatoci prijavi vele{ki @ito Vardar. Prihodite od proda`ba se namaleni za 7%, pred s$, poradi pomala prihodi na stranskite pazari. Vo prvite tri meseci, @ito Vardar prijavi zaguba od 11,6 milioni denari. “O~ekuvani bea rezultatite za ovoj period od godinata. Posle bo`iknite praznici, koga e zgolemena potro{uva~kata na prehranbeni proizvodi, sleduvaat postite i zatoa e namalena proda`bata vo prvite tri meseci. Vo vtoriot kvartal o~ekuvame pozitivni rezultati. Na{ite proekcii za do krajot na godinava se dobivka od 40 do 80 milioni denari, odnosno od 800.000 do 1,3 milioni evra”, velat od menaxmentot na

kompanijata. Vitaminka od Prilep i @ito Luks od Skopje bele`at namaluvawe na proda`bata na doma{niot pazar, dodeka vo stranstvo imaat rast. Vitaminka prvite tri meseci gi zavr{i so dobivka kako i lanskata i so pomali prihodi od doma{na proda`ba za 2%, a na stranskite pazari ima rast od 3%. @ito Luks kvartalot go zavr{i so zgolemena zaguba za pet milioni denari, no bele`i zgolemuvawe na prihodite od proda`ba vo stranstvo za 59%. METALURGIJATA I FARMACIJATA VO POZITIVA Iako ne se prognoziraa dobri ostvaruvawa, iznenadija kompaniite od metalur{kiot sektor. Makstil prvite tri meseci od godinata gi zavr{i so rast na prihodite od proda`ba za 19% i iznesuvaat 1,1 milijarda evra, a proda`bata na stranskiot

pazar e zgolemena za 37%. Zagubata e namalena za okolu 80 milioni denari. Ovie rezultati se posledica na prethodno dogovoreni aran`mani vo posledniot kvartal lani. “Finansiskite ostvaruvawa vo prviot kvartal godinava i natamu se pod silno vlijanie na globalnata kriza, ~ii refleksii vo ~eli~nata industrija se po~uvstvuvaa so izvesno zadocnuvawe, poradi zavr{uvaweto na odredeni prethodno dogovoreni komercijalni aran`mani vo posledniot kvartal od delovnata 2009 godina. Zatoa, ostvarenite finansiski rezultati vo kvartalot moàt da se ocenat kako o~ekuvani”, pi{uva vo informacijata na kompanijata objavena na Makedonska berza. Vo Makstil vo naredniot period o~ekuvaat zaìvuvawe na pobaruva~kata. R@ Ekonomika beleì rast na prihodite od 8% i namaluvawe na zagubata za 3,5 milioni denari, pa sega iznesuva 2,5 milioni denari. R@ Uslugi, pak, beleì dvojno zgolemuvawe na prihodite od proda`ba, koi, zaklu~no so mart, iznesuvaat 65 milioni evra, a dobivkata iznesuva 1,4 milioni denari. Lider po dobri rezultati e farmacevtskata kompanija Alkaloid, koja vo prvite tri meseci godinava gi zgolemi konsolidiranite proda`bi

za 2,4% na 1,4 milijardi denari. Rastot e rezultat na zgolemenata proda`ba na doma{niot pazar za 12%, dodeka vo stranstvo ima namaluvawe od 3%. Konsolidiranata neto-dobivka iznesuva 171 milioni denari i e za 2% pogolema od lani. Od kompanijata velat deka se zadovolni od postignatite rezultati i deka tie se soglasno nivnite o~ekuvawa i proekcii. “Prodolùvame so globalniot trend na porast na konsolidiranite proda`bi i dobivki i vo ovaa godina. Minatogodi{niot prv kvartal be{e izvonreden, osobeno vo izvozot. Dvièweto vo ramkite na tie rezultati pretstavuva odli~en po~etok na ovaa delovna godina. Vo prodolènie na godinata o~ekuvame da prodolìme so trendot na rast vo ramkite na planiranite proekcii. Na{ite napori se celosno naso~eni kon predvidenite celi vo site segmenti od raboteweto”, velat od Alkaloid. EKSPERTITE VNIMATELNI Spored ekspertite, poslednite slu~uvawa na evropskite pazari, krizata vo Grcija, rastot na cenata na energensite, negativno }e se odrazat vrz makedonskata ekonomija Konsultantot Rubin Za-

revski ne o~ekuva makedonskata ekonomija brzo da izleze od krizata. Rastot vo odredeni sektori, kako {to e ~eli~nata industrija, kade {to rezultatite se sprotivni na o~ekuvawata, toj go objasnuva so lo{ite rezultati vo prviot kvartallani. “Antikriznite merki koi gi prezedoa kompaniite, kako {to bea otpu{tawe vraboteni i kratewe na tro{ocite, se reflektiraat so pozitivni rezultati kaj kompaniite od ~eli~nata industrija. No, toa ne zna~i deka ekonomijata izleguva od kriza, tuku naprotiv, vo naredniot period mo`e dopolnitelno da se o~ekuva vlo{uvawe na situacijata kako rezultat na zgolemuvaweto na cenite na energensite i poskapuvaweto na dolarot, {to direktno se reflektira vrz makedonskite kompanii, posebno izvozno orientiranite”, objasnuva Zarevski. Spored nego, iako ne se o~ekuvaat implikacii od momentalnata sostojba vo Evropa so krizata vo Grcija i o~ekuvanite scenarija za [panija i Portugalija, sepak, namaluvaweto na pobaruva~kata od evropskite pazari }e se reflektira vrz makedonskite kompanii, bidej}i polovina od makedonskiot izvoz se plasira tokmu na pazarite vo EU.

16 11.05.2010

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

BERZA/AKCII/TRGUVAWE

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

donesuvaweto na odlukata za Po odobruvawe na pomo{ od strana na EU za evropskite zemji, mo`eme da o~ekuvame rapiden rast kaj site berzanski indeksi. MBI10 v~era porasna za 3,7%

PAKETOT ZA SPAS NA EVROTO GO VRATI OPTIMIZMOT

BERZANSKITE INDEKSI POVTORNO VO PORAST METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

lu~uvawata vo pogled na padot na indeksite na svetskite i evropskite berzi osobeno deluvaa zagri`uva~ki za investiciskite fondovi, bidej}i del od nivnite vlo`uvawa vrz osnova na nivnite prospekti se vo hartii od vrednost koi kotiraat na svetskite berzi ili vo berzite na porane{nite jugoslovenski republiki. Vakvata situacija vo pogled na padot na berzanskite indeksi re~isi site analiti~ari ja pripi{uvaat na krizata vo Grcija. Spored Blagoja Mitrov, izvr{en direktor na dru{tvoto za upravuvawe so investiciski fondovi Inovo Status,

"golemiot pad na svetskite berzanski indeksi se k dolì na dol`ni~kata kriza vo koja se nao|a na{iot juèn sosed. So samiot pad na berzanskite indeksi sosema e normalno deka }e sleduva i pad na prinosot od udelite, odnosno celokupnata situacija }e vlijaee vrz imotot na fondovite". Toj voedno naglasuva deka, sepak, najgolemo vlijanie vrz prinosot na udelot od koj bilo konkreten fond ima prospektot, odnosno toa kade investiraat tie fondovi. “Fondot so koj momentalno upravuva na{eto dru{tvo zavisi od vloùvawata vo porane{nite jugoslovenski republiki, zatoa {to so stariot prospekt e predvideno tamu da bidat naso~eni na{ite vloùvawa. Naskoro go o~ekuvame odobruvaweto na noviot prospekt na

dru{tvoto vo koj e predvideno da vloùvame i j k na EU i vo zemji-~lenki OECD”, ni izjavi Mitrov. Site analizi od minatata nedela go potvrduvaat ovoj stav na Mitrov. Imeno, istite pokaùvaat deka padot na svetskite, evropskite i regionalnite berzanski indeksi se dolì na gr~kata kriza, no i poradi is~ekuvaweto koja sledna zemja od EU }e se soo~i so istata sudbina. Vakvata neblagodarna situacija vo koja se najdoa berzite dovede do totalna rasproda`ba na hartii od vrednost, koja za posledica ima{e pad na site berzanski indeksi. Osobeno zagriùva~ka be{e situacijata na Volstrit kade {to padot na berzanskite indeksi od 5,7% na Dow Jones, 6,4% na S&P 500 i duri 8% na Nasdaq, dovede do

anulirawe na celokupnata dobivka koja e ostvarena k od godinata. na po~etokot Sli~na be{e situacijata i so evropskite berzi. Londonskiot berzanski indeks FTSE beleì pad od 7,75%, frankfurtskiot Dax pad od 6,85% a pariskiot indeks CAC padna duri za 11,12%. No, ne samo svetskite, tuku i regionalnite berzi ja doìveaja istata sudbina. Imeno, osnovniot indeks kaj na{ata berza MBI10 beleì pad od okolu 7,4% vo tekot na celata nedela, belgradskiot indeks Belex 15 beleì pad od 3,73%, crnogorskiot NEX 20 beleì pad od 2,11% i hrvatskiot Crobex pad za 3,97%. OVAA NEDELA SE PREDVIDUVA RAST NA SITE INDEKSI Za vreme na ovoj vikend vo ramkite na EU te~e{e

maratonska rasprava za formirawe na fond vreden okolu 750 milijardi evra od koj del, odnosno 250 milijardi evra, bi bile obezbedeni od MMF. Celta na ovoj fond bi bila negovite sredstva da bidat iskoristeni od strana s na zemjite-~lenki nna evrozonata so edinstvena edinstve namera vra}awe na doverbata dov vo ekonomiite i spre~uvawe sp na nova dol`ni~ka dol`ni~ kriza, kako {to be{e slu~ajot so so Grcija. Vo vrska vr vakvata odluka donesena vo ramkite na EU, izvr{niot Inovo Stadirektor na Ino tus, Blagoj Mitrov, Mitro izjavi deka ”po donesuvaweto donesu na na odlukata za odobruvawe odo pomo{ od strana stran na EU za evropskite zemji, zemji moème rast da o~ekuvame rapiden ra kaj site berzanski berzans indeksi. ZZa toa govori i podatokot so koj raspolagame utrinava. Imeno, kaj berzanskite indeksi u{te na po~etokot od dene{niot den na trguvawe zabeleàn e rast od okolu 5%. Vakvata situacija bi trebalo da prodolì i vo tekot na ovaa nedela”. Analiti~arite komentiraat deka tokmu ovaa odluka e donesena vikendov, odnosno pred startot na ponedelni~koto trguvawe vo ramkite na svetskite berzi, so cel da bidat katapultirani berzanskite indeksi i istite da se vratat vo nekoja normala od pred rapidniot pad vo tekot na prethodnata nedela. Efektot od vakvata odluka e ve}e postignat. Imeno, do pred pladne vo tekot na v~era{niot den indeksite na evropskite berzi beleàt silen rast.

Londonskiot berzanski indeks beleì rast od 4,22%, frankfurtskiot 4,05% a najgolem rast ima francuskiot od 6,67%. Ista e situacijata i so aziskite berzi, kade {to najgolem rast beleì kineskiot indeks Hang Seng koj porasna za 2,1%. Voedno rast beleì i avstraliskiot indeks ASX za 2,55%. Vo na{iot region e sli~na situacijata. Globalniot optimizam se o~ekuva da dovede i do porast kaj zagrepskiot indeks Crobex, za koj se o~ekuva vo tekot na denot da zavr{i na nivo pogolemo od 2100 indeksni poeni. Vakviot trend go slede{e i Makedonska berza koja v~era{noto trguvawe go zavr{i so porast na MBI-10 od 3,7%. Dokolku prodolì ovoj trend moè da se o~ekuva za relativno brzo vreme indeksite da se vratat na nivo od pred po~etokot na rasproda`bata. So ogled na vakviot silen impuls moè da se o~ekuva duri i u{te pogolem rast na indeksite, a so toa i na cenite na hartiite od vrednost na site svetski berzi, osobeno po nivniot pad koj kaj serioznite investitori sigurno predizvikal glad za del od niv. Vo sekoj slu~aj, za na{ite fondovi, kako {to ni izjavi i prethodno Aleksandar Manev, izvr{niot direktor na dru{tvoto za upravuvawe so investiciski fondovi Ilirika, najbitno e da rastat cenite na hartiite od vrednost, so {to bi se zgolemile prinosite od udelite no i imotite na samite fondovi.

BERZANSKI INFORMACII

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik-10.05.2010)

BERZA/AKCII/TRGUVAWE MAKPETROL SO NEGATIVEN FINANSISKI REZULTAT ZA PRVIOT KVARTAL

GLOBALNIOT OPTIMIZAM JA POZELENE I MAKEDONSKA BERZA

rviot kvartal od tekovnata godina Makpetrol go zavr{i so neto-zaguba od okolu 3,5 milioni evra. Od kompanijata pojasnuvaat deka negativniot finansiski rezultat vo ovoj period se dol`i pred s$ na efektot od svetskata ekonomska kriza koja ja zafati i na{ata zemja i se ~uvstvuva i vo po~etokot na ovaa godina. Vlijanieto na krizata se efektuira preku zastoj vo stopanstvoto, namalu-

lobalniot optimizam od odlukata za formirawe na garanten fond za za{tita od idni dol`ni~ki krizi se po~uvstvuva denes i na na{ata berza. Za prv pat posle nedela dena site tri indeksi pozelenea. MBI-10 osnovniot indeks porasna za duri 3,7% zadr`uvaj}i se na nivo od 2545,3 indeksni poeni. Negoviot rast go sledea i ostanatite dva indeksa. MBID indeksot bele`i rast od

vawe na obemot na proizvodstvoto, a toa doveduva do namaluvawe na potro{uva~kata na nafteni derivati osobeno vo prometot na golemo. Svoe vlijanie ima i sezonskiot karakter na proda`bata na naftenite derivati odnosno proda`bata na derivatite e pomala vo zimskiot period. Seto toa doveduva vo ovoj period prihodite od proda`ba na naftenite derivati da se zna~itelno pomali.

11.05.2010 2,28% zadr`uvaj}i se na nivo od 2738,21 indeksni poeni, a OMB bele`i rast od 0,36% dostignuvaj}i nivo od 108,65 indeksni poeni. Vo pogled na ostvareniot promet vo tekot na dene{niot den bea napraveni 184 transakcii pri {to vkupniot promet iznesuva{e okolu 166,8 milioni denari. Vakviot golem promet e ostvaren blagodarenie na blok- transakcijata za hartii od vrednost kaj

Komercijalna banka vo iznos od 150,1 milioni denari koja e ostvarena vo ramkite na oficijalniot pazar.

MENAXMENTOT VERUVA VO AKCIITE NA ALKALOID Alkaloid e edna od retkite kotirani kompanii {to go zavr{i prviot kvartal so pogolema dobivka od lani

eneralniot direktor, @ivko Mukaetov, koj voedno e i pretsedatel na upravniot odbor na Alkaloid, se stekna so 632 obi~ni akcii so {to sega poseduva okolu 6,32% od vkupniot

broj izdadeni akcii od strana na kompanijata. Negoviot primer go slede{e i ~lenkata na upravniot odbor na kompanijata, Milkica Gligorova, koja se stekna so 200 obi~ni akcii so {to sega poseduva okolu

1,08% od vkupniot broj izdadeni akcii na Alkaloid. Vakviot poteg mo`e da se smeta za sosema o~ekuvan, so ogled na toa {to Alkaloid e edna od retkite kotirani kompanii {to go zavr{i prviot kvartal so pogole-

Sli~na e situacijata i vo pogled na konsolidiranata neto-dobivka, koj isto taka porasna za okolu 2,3% vo odnos na lani istiot period. Dopolnitelen motiv za vlo`uvawe vo akciite na ovaa kompanija mo`e da bide i neodamne{noto dobivawe na CE Certificate za proizvodstvo na koncentrirani rastvori za hemodijaliza. Inspektiraweto go izvr{i renomiranata agencija KEMA Quality B.V. vo sostav na DEKRA Group od Holandija, edna od najgolemite svetski agencii za sertifikati vo svetot. Kvalitetot, znaeweto i uslugite na KEMA Quality B.V. se reper za kvalitet vo medicinskata indus-

ma dobivka od lani. Vrz osnova na javno objavenite finansiski rezultati, ostvarenite konsolidirani proda`bi za prviot kvartal kaj kompanijata bele`at porast od 2,4% vo sporedba so istiot period lani. K

trija. Po izvr{enata inspekcija KEMA Quality B.V. izdade CE Certificate (CE MARKING OF CONFORMITY) na Alkaloid. CE Sertifikatot potvrduva deka proizvodite se vo soglasnost so barawata na Evropskite Direktivi (Annex III, V na MDD 93/42/EEC and amendment 2007/47/EC) koi se garancija za bezbednost, kvalitet i efikasnost na medicinski pomagala. So ova Alkaloid se zdobi so pravo za plasman na svoite proizvodi za hemodijaliza na site pazari vo Evropa. Isto taka, obnoven e i CE Certificate za proizvodstvo na proizvodi od paletata na Rentgen film. O

KOMPANII & PAZARI

18 11.05.2010 NA MESTOTO NA HOTELOT PARK ]E SE GRADI NOV KOMPLEKS o Ohrid, vo tek se aktivnostite okolu urivaweto na stariot hotel "Park", {to se nao|a na bregot na Ohridskoto Ezero, na atraktivna lokacija, vo neposredna blizina na pretsedatelskata vila Biljana. Celiot hotelski kompleks - glavnata zgrada i pridru`nite objekti- }e bide urnat i na negovo mesto vo mesnosta Gorica 1 }e bide izgraden nov hotel-

ski kompleks, apartmani i drugi turisti~ki sodr`ini. Spored najavite, glavnata hotelska zgrada }e bide urnata so eksploziv, a miniraweto }e go izvr{i ovlastena kompanija za takov vid aktivnosti. Izminatite denovi be{e izvaden inventarot od stariot hotel "Park", vratite i prozorcite, kako i pokrivnata konstrukcija, taka {to naskoro terenot }e bide celosno is~isten

SAEMSKI DENOVI NA FORD VO MAKEDONIJA za izgradbata na noviot hotelski kompleks.

ompanijata Mi-Da motors Makedonija, ovlasten uvoznik, prodava~ i serviser na vozilata na Ford, organizira petdnevno dru`ewe so potencijlnite kupuva~i vo svoite saloni, so promotivnata akcija imenuvana kako “saemski denovi na Ford”. Ova e vtorpat za dve godini Mi-Da motors da pravi obid za potpolnuvawe na prazninata kaj vqubenicite vo avtomobi-

lite, koi ostanaa skuseni za tradicionalniot skopski saem na vozila. “Od 2006-ta vo Makedonija nema saem na avtomobili, po {to nie sami re{ivme da organizirame saemski denovi na Ford”, izjavi Marija Sazdovska od Mi-Da motors. Pokraj specijlniot popust vo periodot od 12 do 16 maj, vo

site proda`ni saloni na Ford }e bide organizirana golema zabava za site vozrasti, a prisutnite }e mo`at i da gi testiraat najnovite modeli na ovaa kompanija.

STRANSKITE TURISTI SE VRA]AAT VO MAKEDONIJA

IZRAELCI, HOLAN\ANI I RUSI ]E LETUVAAT VO OHRID "Ima blago namaluvawe vo cenite na hotelskite uslugi vo Ohrid. Sepak, cenite vo restoranite ostanuvaat isti. Za da imame dobra turisti~ka sezona, potrebno e namaluvawe na cenite i do 50%", velat od Turisti~kata komora na Makedonija

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

e o~ekuva 5.000 holandski i 6.000 izraelski turisti da go posetat Ohrid letovo, velat od Agencijata za promocija i poddr{ka na turizmot, potenciraj}i deka na nivno golemo iznenaduvawe zapo~nuva i organizirano nosewe na ruski turisti, koi preku tamo{ni turoperatori }e pristignuvaat vo Makedonija, po~nuvaj}i od juni, pa se do septemvri godinava. "Sezonava o~ekuvame 2-3% porast na brojot na turisti vo sporedba so lani", izjavi za "Kapital" Zoran Strezoski, direktor na Agencijata, dodavaj}i deka 2010 e godina na zakrepnuvawe na turizmot od ekonomskata kriza. Od hotelot Metropol velat

deka o~ekuvaat blag porast vo brojot na stranski turisti godinava. Vo nivnite hotelski kapaciteti ve}e se smestile okolu 40 turisti od Holandija. Sepak, tie o~ekuvaat deka brojot na turistite od regionot }e bide najgolem. Do pred samo eden mesec, po zavr{uvaweto na veligdenskite praznici, Ohri|ani bea pesimisti vo odnos na pretstojnava turisti~ka sezona. Zgolemeniot interes za Ohrid od strana na turistite od zemjava, regionot i podaleku, za vreme na prvomajskite praznici e pri~inata poradi koja Ohri|ani sega se sigurni deka Ohrid letovo "} e `ivne". "Toa se bazira na pove}e ~initeli, kako: zgolemenata promocija, namaluvaweto na efektite od ekonomskata kriza, vra}aweto na holandskite turisti, programata za subvencionirawe na turoperatorite, cenovnata fleksibilnost {to

nekoi hoteli ve}e ja primenuvaat i podobrata organizacija na lokalnata samouprava i turisti~kiot esnaf", objasnuva Strezoski. POTREBNI SE NISKOTARIFNI AVIOKOMPANII I PONISKI CENI Spored Turisti~kata komora na Makedonija, za da se zgolemi brojot na stranski turisti, presudno e da se donesat niskobuxetni aviokompanii od tipot na Izi xet, koi vo posledno vreme se prisutni vo na{ite sosedni metropoli. Vo odnos na cenite i konkurentnosta na Ohrid kako turisti~ki centar, direktorot na Komorata, Dragi Pop Stojanov e deciden: da se namalat cenite, a da se zgolemi kapacitetot i iskoristenosta na ugostitelskite objekti. "Ima blago namaluvawe vo cenite na hotelskite uslugi vo Ohrid. Sepak, cenite

6.000 2-3% izraelski turisti se o~ekuvaat vo Ohrid godinava

porast na brojot na turisti vo Ohrid vo sporedba so lani

vo restoranite ostanuvaat isti. Za da imame dobra turisti~ka sezona, potrebno e namaluvawe na cenite i do 50%", objasnuva Pop Stojanov. Pretsedatelot na Sojuzot na stopanski komori, Zlatko Kalenikov, smeta deka cenite vo turisti~kite mesta treba da se namalat vo zavisnost od ponudata na sosednite pazari i ekonomskata kriza. Ohridskite hotelieri velat deka postepeno gi namaluvaat cenite na uslugite koi

gi nudat. "Gi namalivme cenite za 10%, s$ so cel privlekuvawe na pogolem broj turisti. Sepak, cenite vo najposetuvanite no} ni lokali }e ostanat isti", veli Filip Mi{evski od Metropol. Od hotel Klimetica velat deka konkurencijata so sosednite zemjia gi naterala da gi sni`at cenite na uslugite i do 30%. I tie o~ekuvaat zgolemen broj na stranski turisti, osobeno od Turcija i Izrael.

SAMO PET PODRU@NICI NA EMO RABOTELE SO DOBIVKA VO 2009 GODINA

PITER CIDEK NOV GLAVEN FINANSISKI DIREKTOR NA VIP OPERATOR

amo pet podru`nici od zagubarot EMO Ohrid, koj e vo sopstvenost na dr`avata, vo 2009 godina rabotele so pozitivni finansiski rezultati. Spored soop{tenieto od sobranieto na akcioneri na kompanijata, stanuva zbor za dru{tvata ^RS Ki~evo, Monta`a, EMO – Ohrid, Elektrokatalizatori i Toplotink konstrukcii od Ki~evo. Ovie dru{tva ostvarile vkupna dobivka od 17 iljadi

iter Cidek e nazna~en za nov glaven finansiski direktor na Vip operator. Novata pozicija, od dosega{niot glaven finansiski direktor na kompanijata Robert Krendl, Cidek }e ja prezeme od prvi juni godinava. Piter Cidek, na ovaa funkcija doa|a od pozicija na rakovoditel na oddelot za odnosi so investitori i odgovoren za finansiski komunikacii,

evra. Ostanatite 37 dru{tva koi se del od EMO Ohrid, vo 2009 godina rabotele so zaguba. Vkupnata zaguba na EMO vo 2009 godina iznesuva 5,5 milioni evra. Od kompanijata soop{tuvaat deka sredstvata od dru{tvata koi vo 2009 godina ostvarile dobivka }e bidat iskoristeni za pokrivawe na zagubite na dru{tvata koi {to minatata godina ostvarile zaguba, dodeka ostatokot od nepokrienata zaguba }e bide pokriena

so akumuliranata dobivka vo prethodniot period.

na koja be{e postaven vo 2005 godina “Navistina ni pretstavuva golema ~est i zadovolstvo {to vo Upravniot odbor na Vip operator imavme finansiski ekspert so ogromno me|unarodno iskustvo i znaewe, koj znae{e kako da go prenese istoto i da go naso~i kon odli~no rabotewe na Vip operator. Mu blagodarime na Robert za negoviot anga`man vo Vip i sigurni sme deka novite

rabotni obvrski }e bidat ednakvo predizvikuva~ki za nego”, soop{tuvaat od Vip.

KOMPANII & PAZARI

11.05.2010

SEDUM MAKEDONSKI KOMPANII USPE[NO SE PRETSTAVIJA NA FRUT LOGISTIKA o partnerstvo so [vajcarskata programa za unapreduvawe na uvozot OSEC (Osec / SIPPO) i programata AgBiz na USAID vo Makedonija, sedum makedonski kompanii povtorno izlo`uvaa na nacionalen {tand na Frut Logistika. “Kompaniite na prezentacijata ostvarija 420 novi kontakti so potencijalni kupuva~i, proizveduva~i, {pediteri i prodava~i na golemo,

a podocna se potpi{aa i nara~ki za izvoz na makedonski sve`i zemjodelski proizvodi vo vrednost od 4,4 milioni evra, so vkupno 98 kupuva~i od cela Evropa”, soop{tuvaat od AgBiz. Sedumte makedonski izlaga~i ovaa godina se Turan, Altra, Vivi Prom, Agrohemija, Baxo, Avto Ria i Antares. Ova e vtora godina za makedonskite proizveduva~i na sve`o ovo{je i zelen~uk

SEMINAR ZA PRIMENETA ENERGETSKA EFIKASNOST pred potencijalnite partneri i sponzori }e mo`at da gi promoviraat svoite proekti i idei za proekti koi mo`at da dobijat poddr{ka od finansiskite institucii, bankite, investitorite i dostapnite fondovi za energetska efikasnost na Evropskata komisija – Intelligent Energy Europe koja e del na CIP - Competitiveness and Innovation Framework Programme.

topanskata komora na mal biznis na Makedonija na treti juni 2010 godina vo hotel Kontinental, Skopje, }e odr`i seminar za primeneta energetska efikasnost - "Energetski efikasna gradba". Seminarot se organizira vo ramkite na "KOSMO 2010 - Konferencija za energetska efikasnost". U~esnicite na nastanot

da izlo`uvaat na Frut Logistika.

POSLE VOVEDUVAWETO NA SEZONSKATA AVIOLINIJA BELGRAD – OHRID

3.504

OHRI\ANI ^EKAAT U[TE POVE]E SRBI GOJKO KE[EQ

gojko@kapital.com.mk

oveduvaweto na sezonskata aviolinija od Belgrad do Ohrid za cena od 143 evra, od strana na JAT }e go zgolemi brojot na srpski turisti na Ohridskata riviera. Spored turisti~kite rabotnici, del od srpskite turisti koi {to izminative nekolku godini se najbrojni gosti na ohridskoto krajbre`je, prethodnite se-

zoni se `alele na dolgiot i lo{iot pat od Belgrad do Ohrid i so toa vakvata avionska linija e pove}e od dobredojdena. Avionite od Belgrad do Ohrid, }e se obra}aat sekoj vtornik od 18 maj. Direktorot na Agencijata za promocija i poddr{ka na turizmot Zoran Strezoski, veli deka voveduvaweto na novata linija bil o~ekuvan. Spored nego minatata sezona, tokmu srpskite turisti, koi iako do{le vo pomal broj od 1% K

no}evawa lani ostvarile srpskite turisti vo Makedonija

od hotel Drim. No, od stru{kiot hotel velat deka pokraj so Belgrad, vo idnina treba da se razmisluva da se vospostavi i redovna linija i so Turcija bidej}i izminatiov period golem broj Turci, od koj del privatno, a del turisti~ki gi posetuvaat Ohrid i Struga. Pokraj toa od hotelot baraat da se vrati i redovnata sezonska linija Qubqana – Ohrid, so cel da se vratat i gostite od Slovenija, koi isto taka porano bile ~esti

biser e edna od top-destinaciite”, veli Strezoski. I od stru{kiot hotel Drim godinava o~ekuvaat pogolem broj srpski gosti i go pozdravuvaat ~ekorot na JAT. Tie i prethodno so nekoi turisti~ki agencii dogovorile nekolku ~arterletovi so srpski gosti. “Postojano imame porast na gostite od Srbija i sezonskiot let od Belgrad do Skopje u{te pove}e }e gi privle~e srpskite turisti da ja posetat ohridsko – stru{kata riviera”, velat

sporedeno so 2008 godina, ja spasile sezonata vo Ohrid. Vo lanskata sezona vo Makedonija, Srbite ostvarile vkupno, 3. 504 no}evawa. “O~igledno JAT ja sogleda atraktivnosta na Ohrid, pa ovaa sezona odlu~i da vospostavi vakva avionska linija. Godinava o~ekuvame u{te pogolem broj na srpski turisti na ohridsko – stru{kata riviera, bidej}i site analizi poka`uvaat deka za srpskite gra|ani, makedonskiot turisti~ki L

Spored turis-

ti~kite rabotnici del srpskite turisti koi {to izminative nekolku godini se najbrojni gosti na ohridskoto krajbre`je, prethodnite sezoni se `alele na dolgiot i lo{iot pat od Belgrad do Ohrid i so toa vakvata avionska linija e pove}e od dobredojdena.

gosti na rivierata. “Za vreme na sezonata, ohridskiot aerodrom treba da se povrzi so pove}e gradovi od kade {to imame gosti, so cel da ne gi pre~ekuvame del od gostite na skopskiot aerodrom. Za Srbite na primer mnogu e polesno da dopatuvaat so avtomobil ili so avtobus, otkolku da sletaat vo Skopje, pa posle u{te tri ~asa da se vozat do Ohrid”, velat od hotel Drim. Pokraj so Ohrid, JAT vospostvi i sezonska avionska linija i so Solun, kade {to isto taka Srbite se mnogubrojni gosti. Poradi vlo{enata situacija vo Grcija, od Agencijata za poddr{ka i promocija na turizmot, o~ekuvaat da se namali tranzitot na srpski turisti, koi preku Makedonija patuvaat za Grcija i poradi promotivnata cena na letot od 170 evra, da se odlu~at da patuvaat so avion.

20 11.05.2010

BANKI I FINANSII

PROMOCIJA NA BIZNIS-PAKETI OD STRANA NA PROKREDIT VO BITOLA inatata nedela, vo hotelot Epinal vo Bitola, ProKredit banka organizira{e biznis-koktel so naslov #Vreme e za biznis”. Na koktelot na koj prisustvuvaa golem broj biznismeni, klienti i sorabotnici na ProKredit banka od Pelagoniskiot region, se promoviraa biznispaketite so specijalni uslovi za razvoj na pretprijatijata. Biznis-

paketite sodr`at golem broj povolnosti kako: godi{na kamatna stapka od 7,5% na dozvoleno pre~ekoruvawe na smetka, kreditirawe so namaleni kamatni stapki, refinansirawe na krediti bez provizija pri isplata, elektronsko bankarstvo bez mese~en nadomest i posebni povolnosti za vrabotenite vo pretprijatieto. “Nesomneno, kako banka koja veruva

vo razvojot na makedonskoto pretpriemni{tvo i ovaa godina silno }e se posvetime na biznissektorot i energi~no }e gi poddr`ime nivnite aktivnosti. O~ekuvame apsolutna odlu~nost od strana na pretprijatijata da investiraat vo svojot razvoj i tokmu zatoa podgotvivme posebni biznis-paketi so brojni povolnosti,” izjavi Emilija Spirovska, ~len na upravniot odbor,

vo vovednoto obra}awe pred mnogubrojnite gosti. Pokraj promocijata na biznis-paketite, gostite imaa direktna mo`nost da se zapoznaat so menaxmentot na ProKredit Banka i da porazgovaraat za bankarstvoto koe im e potrebno vo nivniot razvoen pat. Nastanot be{e poddr`an i od pogolemite makedonski i me|unarodni stopanski komori (Stopanska ko-

Osnova za siguren i stabilen pazar

PETER BRAUMILER PRETSEDAVA^ NA ME\UNARODNATA ASOCIJACIJA

na osiguruvawe e dobra regulacija i proaktiven supervizorski organ. Vo takva silna nadzorna ramka, osiguritelnite kompanii treba da gi razvivaat svoite specifi~ni biznis-modeli i da imaat dobro korporativno upravuvawe i silno upravuvawe so rizikot. Profitabilnosta treba da se procenuva na podolg rok, bidej} i, vo osnova, osiguruvaweto e glavno dolgoro~en biznis

NA SUPERVIZORI VO OSIGURUVAWETO

OSIGURITELNITE PROIZVODI SE SÉ POSOFIS TICIRANI I POKOMPLEKSNI

METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

a ovogodine{nata konferencija vo organizacija na Makedonska berza, na panelot posveten na osiguritelniot pazar gostuva{e direktorot na avstriskata Agencija za regulirawe na finansiskiot pazar (FMA), odgovoren za supervizija na osiguritelniot i penziskiot sistem, i pretsedava~ na Me|unarodnata asocijacija na osiguritelni supervizori (IAIS), Peter Braumiler. Toj na ovaa pozicija e od samoto osnovawe na FMA vo 2002 godina. Svojata profesionalna kariera vo pogled na supervizija na osiguruvaweto

ja zapo~nal vo 1983 godina, a vo 1999 godina bil nazna~en za direktor na supervizija na osiguruvawe pri avstriskoto Ministerstvo za finansii. "Kapital" razgovara{e so nego vo vrska so celokupnata sostojba na osiguritelnata industrija i finansiskata supervizija, kako i predizvicite so koi se soo~uva taa vo svetot, no i vo Makedonija. Kako vlijae{e krizata vrz finansiskite institucii, osobeno vo pogled na osiguritelnata industrija? Kakvi pouki mo`at da se izvle~at od krizata i kakvi merki treba da se prezemat so cel da ne bide povtorena ovaa situacija? Neodamne{nata ekonomska i finansiska kriza ne proizleze od osiguritelniot sektor. Sepak, ova ne zna~i

deka industrijata za osiguruvawe ne be{e zasegnata od posledicite od krizata. IAIS ima napraveno temelna analiza vo vrska so ona {to se slu~i vo bankarskiot sektor. Ottamu mo`at da se izvle~at golem broj lekcii koi treba da bidat nau~eni, a koi vo idnina mo`at da se odnesuvaat i za osiguruvaweto. Za taa cel, IAIS neodamna prezede niza ~ekori za ponatamo{no zajaknuvawe na supervizorskite sorabotki – inicira rabota na zaedni~ka ramka za supervizija na me|unarodno-aktivnite osiguritelni grupi i izdade lista za neregulirani subjekti. Poradi toa, kako posledica na krizata, nadzorot na golemite me|unarodno-aktivni osiguritelni grupi i konglomerati e edna od klu~nite temi i

mora na Makedonija, Sojuz na stopanski komori, Makedonsko-germanska komora, Amerikanska komora vo Makedonija) koi informiraa za razvojnite perspektivi na pretprijatijata. ProKredit banka ima porast vo kreditnoto portfolio vo prviot kvartal od godinata, porast koj e dvojno pogolem od porastot na bankarskiot sektor, velat vo bankata.

prioriteti. Koi se klu~nite promeni vo pogled na novata arhitektura na superviziskite vlasti? Koi se idnite prospekti vo vrska so ovaa problematika? Okolu 75% od zagubite na ovaa finansiska kriza mo`at da se pripi{at na 25 te najgolemi finansiski kompanii na svetot. Sledstveno na toa, pra{awata vrzani za makroprudentniot nadzor, sistemskiot rizik i odnesuvaweto “premnogu golemi za da se propadne” najitno mora da bidat staveni na agendata na G20 i FSB. Seto toa }e dovede do zna~itelni promeni vo pogled na postojnite regulatorni ramki. Se razbira, nikoga{ nema da postoi sovr{en model na nadzor, no toa mora da bide

na{ata cel - da se najde najdobriot mo`en model, baziran vrz osnova na na{eto vistinsko iskustvo i potreba. Dali smetate deka makedonskiot osiguritelen pazar e dovolno liberaliziran? Kakvo e avstriskoto iskustvo vo pogled na liberalizacijata? Dali mo`ete da napravite mal sumiran pregled na avstriskiot osiguritelen pazar i osiguritelnite kompanii? Smetam deka jas ne sum vo pozicija da go procenam specifi~niot status na makedonskiot pazar na osiguruvawe. Op{to zemeno, liberalizacijata bara odredeno sozrevawe na pazarot i dobro vospostaveni supervizorski strukturi. Vo Avstrija, osiguritelniot pazar e liberaliziran vo nekolku ~ekori. Me|utoa, najzna~ajnite ~ekor bea prezemeni so stapuvaweto vo ~lenstvo na EU. Na primer, treba{e da pomine mnogu vreme dodeka klientite da sfatat deka osiguritelnite proizvodi pove}e ne se odobruvaat od supervizorot. Momentalno vo Avstrija rabotat okolu 105 osiguritelni kompanii, od koi pove}e od polovinata se mali grupacii. Vo 2009 godina vkupniot iznos na premijata se iska~i na okolu 16,3 milijardi evra. Avstriskite osiguritelni grupi imaat re~isi 100 svoi podru`nici vo 22 zemji od Centralna, Isto~na i Jugoisto~na Evropa. Tri od ovie avstriski osiguritelni grupi - GRAWE, Uniqa i Vienna Insurance Group - se isto taka zastapeni i vo Makedonija. Kako bi ja opi{ale sega{nata sorabotka so Agencijata za osiguritelna supervizija na Makedonija?

Agencijata za osiguritelna supervizija na Makedonija i avstriskiot finansiski pazaren organ od neodamna po~naa so odli~en dijalog za sorabotka. Vrz osnova na nego naskoro }e bide sklu~en bilateralen memorandum za razbirawe. Koe e va{eto mislewe vo vrska so kompleksnosta na osiguritelnite proizvodi? Dali klientite se dobro informirani i za{titeni vo pogled na rizikot so koj se soo~uvaat osiguritelnite kompanii? Osiguritelnite proizvodi poslednive godini nesomneno stanaa mnogu pove} e sofisticirani i pokompleksni. Vo pogled na toa, postojat dve glavni pra{awa za supervizori: kako prvo, aktuarski i pravno da se ispita ispravnosta na proizvodite i da bidete sigurni deka im se dadeni dovolni i soodvetni informacii na imatelite na polisi so cel da bidat svesni za site relevantni rizici. Na kraj, koj e va{iot sovet za osiguritelnite kompanii za istite da rabotat bezbedno i profitabilno? U~esnicite na pazarot treba da bidat svesni deka osnova za siguren i stabilen pazar na osiguruvawe e dobra regulacija i proaktiven supervizorski organ. Vo takva silna nadzorna ramka, osiguritelnite kompanii treba da gi razvivaat svoite specifi~ni biznis-modeli i da imaat dobro korporativno upravuvawe i silno upravuvawe so rizikot. Profitabilnosta treba da se procenuva na podolg rok, bidej}i, vo osnova, osiguruvaweto glavno e dolgoro~en biznis.

BANKI I FINANSII PROMOTIVEN POTRO[UVA^KI KREDIT ZA PENZIONERI OD PO[TENSKA BANKA o{tenska banka im nudi promotiven potro{uva~ki kredit na penzionerite koi za istiot }e podnesat barawa do 15 maj. Iznosot na kreditot se dvi`i od 25 iljadi do 75 iljadi denari vo zavisnost od iznosot na penzijata koja baratelot ja dobiva. Kamatnata stapka na godi{no nivo na ovoj kredit iznesuva okolu 12,5%. Rokot na otplata e do dve godini odnosno 24 meseci pri {to ne se potrebni `iranti

11.05.2010 TTK BANKA SO NOVI PREMIUM PAKETI TK Banka na primatelite na plata vo bankata so trite novi paketi Premium Bejzik, Premium Standard i Premium Plus }e im ponudi golem broj povolnosti na svoite klienti. Korisnicite na paketite imaat mo`nost po posebni povlasteni uslovi, poniski provizii i bez nadomestoci da gi koristat naj~esto koristenite bankarski proizvodi i uslugi. Zavisno od paketot, korisnicite na Premium

paketite mo`at da dobijat poniski kamatni stapki za krediti od bankata i povisoki kamatni stapki za {tedewe vo denari i evra. Na korisnicite na Standard i Plus paketite }e im bide dozvoleno pre~ekoruvawe i do 3 mese~ni plati i bez nadomestoci odobruvawe i prodol`uvawe na limitot kako i pla}awe do 6 rati bez kamata so Visa Electron, bez nadomestok za dopolnitelni Visa Electron karti~ki.

za negovo obezbeduvawe. Uslov za dobivawe na ovoj kredit e penzijata da bide zemana preku Po{tenska banka i da ne bide pomala od 7 iljadi denari. Dopolnitelni tro{oci vo vrska so kreditot se provizija za obrabotka vo iznos od 2% od visinata na odobreniot kredit, no ne pomalku od 1.000 denari, tro{oci za presmetka na predvremena otplata na kreditot vo iznos od 2% i menica od 100 denari.

GR^KATA KRIZA GI PI[MANI ONIE [TO SAKAAT DA POZAJMUVAAT

17.03.2010 21 SĂ&#x2030; POVE]E ODLO@ENI EVROOBVRZNICI

Albanija, ê{ka i u{te nekoi dràvi gi odloìja izdavawata na evroobvrznica otkako porasnaa kamatite na me|unarodniot finansiski pazar, zaradi nestabilnosta predizvikana od gr~kata kriza IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

inatonedelniot pad na svetskite finansiski pazari sozdade mo{ne nepovolni uslovi za zemjite vo razvoj i nivnite kompanii {to sakaat da se zadolùvaat na me|unarodnite pazari na pari. Denovive, s$ pove} e od novite zajmuva~i gi odloùvaat proda`bite na obvrznicite dodeka da se posmiri pazarot. Albanija vr{i monitoring na pazarite za da izvr{i najdobar tajming za zadolùvawe so evroobvrznica, koja {to planira{e da ja prodade do krajot na april, izvestuva Blumberg. Albanskiot premier, Sali Beri{a, izjavi deka zemjata i ponatamu se koordinira so vode~kite banki na finansiskite pazari, no, ne kaà koga to~no }e odi so obvrznicata koja e planirana da iznesuva do 400 milioni evra. Ova e prva evroobvrznica za Albanija otkako go napu{ti komunizmot vo 1990 godina. Prethodno, parlamentot go ovlasti albanskoto Ministerstvo za finansii da pozajmi 400 milioni evra so kamata od 7,5% i rok na dostasuvawe od pet godini. XPMorgan êjs i Doj~e bank se posrednici za izdavaweto na obvrznicata. Albanija ne e edinstvenata {to go odloì emituvaweto na evroobvrznica, otkako me|unarodnite rejting-agencii gi namalija kreditnite rejtinzi na Gr-

cija, Portugalija i [panija, so {to porasnaa tro{ocite za pozajmuvawe pari na me|unarodniot finansiski pazar. I ~e{kata vlada ja odloì proda`bata na evroobvrznicata, objasnuvaj}i deka ~ekaat podobri pazarni uslovi. Vladata vo ovaa zemja pred dva meseci gi angaìra{e Berklis Kapital i Doj~e bank za posrednici pri prvata proda`ba na evroobvrznici godinava. ê{ka planira vkupno da pozajmi rekordni 14,5 milijardi evra za da go pokrie buxetskiot deficit {to porasna na 5,9% od BDP. ê{kiot minister za finansii, Eduard Janota veli deka zemjata ne e pod pritisok da prodava obvrznici i moè da go odloì procesot dodeka uslovite ne stanat podobri. Vrednosta na prvata obvrznica }e bide najmalku edna milijarda evra, potvrdi toj. REKORDEN IZNOS NA DR@AVNI I KOMPANISKI EVROOBVRZNICI VO PRVIOT KVARTAL Kompaniite i vladite od zemjite vo razvoj prodadoa obvrznici za rekordni 120 milijardi evra vo prviot kvartal, najgolem iznos otkako Blumberg gi analizira podatocite od 1999 godina navamu. Na po~etokot od godinava kamatite bea na rekordno niski nivoa, no otkako se zaostri situacijata vo Grcija i somneìte okolu toa dali pomo{ta od EU i MMF }e bide dovolna za da se re{i nejziniot ogromen dolg, uslovite za pozajmuvawe se smenija.

Poslednata odluka na ministrite za finansii na EU za 750 milijardi evra krizen fond, {to treba da ja potkrepi stabilnosta na evroto, go vrati optimizmot na svetskite finansiski pazari, no treba da se vidi vo kolkava mera novata situacija }e vlijae vrz kamatnite stapki na obvrznicite. Makedonija zasega ne najavuva odlagawe na planot za emituvawe evroobvrznica, iako na{iot krediten rejting ne vetuva kamatna stapka poniska od 10%. Evroobvrznicata vredna od 200-300 milioni evra }e bide izdadena najverojatno vo juni, so posredstvo na britanskata banka HSBC i {vajcarskata Kredit Suis. Premierot Nikola Gruevski v~era izjavi deka Makedonija zasega nema potreba od sklu~uvawe aran`man so Me|unarodniot monetaren fond i zatoa Vladata se opredeli da izdade evroobvznica, koja ve}e lani dade pozitivni rezultati. â&#x20AC;&#x153;Ima mnogu pri~ini zo{to se opredelivme za izdavawe evroobvrznica namesto pozajmica od MMF. Nie vodime samostojni samoodr`livi politiki i izdavaweto na obrznica ima drug pozitiven signal vo me|unarodnata zaednica deka dràvata e sposobna da izleze na me|unarodniot pazar i da pozjami sredstva taka {to nie sakame da ostaneme na taa pateka vo grupata na dràvi koi samostojno moàt da gi vodat svoite politiki i da ne se zavisni od MMF, izjaviâ&#x20AC;?, Gruevski

120

milijardi evra vredni obvrznici se prodadeni od strana na vladite i kompaniite na ekonomiite vo razvoj vo prviot kvartal

22 11.05.2010 INDUSTRISKI MEGA-PARK VO PORTO ROMANO KAJ DRA^ nergetskiot park vo Porto Romano, kaj pristani{niot grad Dra~, albanskata vlada }e go pretvora vo mega-industriski park, najavi ministerot za ekonomija i energetika, Dritan Prifti. “Vladata planira energetskiot park vo Porto Romano da go zbogati so dve termoelektrani, eden degasifikator, edna rafinerija za nafta, kako i edna slobodna ekonom-

ska zona, pokraj ve}e postojnata infrastruktura koja ja so~inuvaat pristani{te za nafteni derivati i skladi{ta za nafta”, izjavi Prifti. Toj naglasi deka za toa postoi golem interes, glavno od stranski investitori. Albanskata vlada o~ekuva pet milijardi evra investicii za ovoj park, koj }e po~ne da se gradi otkako studijata, koja {to e vo zavr{na faza, }e poka`e kolkavo }e bide

BALKAN BIZNIS POLITIKA BIH ]E JA PO^UVSTVUVA GR^KATA KRIZA zagaduvaweto na `ivotnata sredina na turisti~kata zona vo Dra~.

konomskiot analiti~ar na Nadvore{no-trgovskata komora na Bosna i Hercegovina (BiH), Igor Gavran, izjavi deka zemjata }e ja po~uvstvuva krizata koja ja potresuva Grcija. Rastot na nadvore{niot dolg, na koj predupredi i guvernerot na Centralnata banka na BiH, Kemal Kozari}, e najdirektna posledica koja gra|anite ve}e ja ~uvstvuvaat, no ne e i edinstvena

posledica od krahot na gr~kata ekonomija, predupredi Gavran. “Se govori deka }e ima u{te indirektni posledici, bidej}i stanuva zbor za slu~uvawa koi predizvikaa reakcija i vo Evropskata unija (EU) od kade {to stravuvaat deka krizata so evroto mo`e da se prenese i vo drugi dr`avi”, izjavi Gavran, i dodade deka vo BiH naskoro }e ima i nov

bran poskapuvawa.

HRVATSKITE AVTODILERI PREDUPREDUVAAT

NAMALETE GI AKCIZITE ILI ]E PROPADNEME

DAMIR GAVRAN DIREKTOR NA AVTOKOMPANIJATA OPEL

“Preku Stopanskata komora se obidovme da pronajdeme lek i mislime deka privremenoto namaluvawe na akcizite mnogu bi ni pomognalo nam, no i na dr`avata. O~igledno e deka }e procveta sivata ekonomija na pazarot na avtomobili dokolku ne se namalat akcizite”. VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

roda`bata na avtomobili vo Hrvatska vo 2008 godina padna za 50% i dopolnitelni 40% vo 2009 godina. Poradi toa se zatvorija nekolku avtoku}i, a pet do {est iljadi lu|e ostanaa bez svoite rabotni mesta. So ogled na kriznata ekonomska sostojba vo zemjata proda`bata na avtomobili ovaa godina bi mo`ela da padne u{te pove}e i zatoa hrvatskite uvoznici na avtomobili apeliraat za itno prezemawe na merki za spas na hrvatskata avtoindustrija. Avtodilerite spasot za svojata bran{a ja gledaat vo privremenoto namaluvawe na akcizite za 1.000 ili 1.500 evra za avtomobilite ~ija cena e pomala od

7.000 evra. “Kompaniite vo poslednite pet godini investiraa vo svoite kapaciteti, vrabotuvaa lu|e, i podignuvaa krediti koi sega s$ pote{ko gi otpla}aat. Preku Stopanskata komora se obidovme da pronajdeme lek i mislime deka privremenoto namaluvawe na akcizite mnogu bi ni pomognalo na nas no i na dr`avata bidej}i o~igledno e deka }e procveta sivata ekonomija na pazarot na avtomobili dokolku ne se namalat akcizite”, predupredi Damir Gavran direktor na avtokompanijata Opel za Slovenija, Hrvatska i Bosna i Hercegovina. Padot na proda`bata na avtomobili vlijae i gi pogoduva site avtoku}i vo Hrvatska. Gavran napomena deka Opel se nao|a vo kriza, no ima drugi avtokompanii koi se nao|aat vo polo{a situ-

Avtodilerite vo Hrvatska spasot za svojata bran{a go gledaat vo privremenoto namaluvawe na tro{ocite za 1.000-1500 evra za avtomobilite ~ija {to cena e pod 7.000 evra acija. Vo Hrvatska nema fabrika za proizvodstvo za avtomobili, no postojat kompanii kako AD Plastika koja proizveduva avtodelovi i fabrikata Muwa koja se zanimava so proizvodstvo na akumulatori i baterii. Proda`bata na svetskite proizvoditeli na avtomobili }e zavisi od proda`bata na avtomobilite. So cel da ja spasat svojata avtoindustrija, mnogu evropski zemji donesoa stimulacii za zamena na staro za novo vozilo. Vakvite stimulaciski programi koi gi pottiknuvaat lu|eto da gi zamenat svoite stari avtomobili za novi }e spasat

mnogu rabotni mesta i }e pridonesat za za`ivuvawe na avtoindustrijata. Hrvatskite avtokompanii se nadevaat deka vakvi ili sli~ni merki }e donese nivnata vlada so cel da se spasi avtoindustrijata i rabotnite mesta na golem broj gra|ani. Zamenik-pretsedatelot na Zdru`enieto za motorni vozila i delovi na hrvatskata Stopanska komora, Vedran Prasnikar, izjavi deka najdobro e da se pottikne proda`bata na avtomobili, a toa najlesno bi se napravilo preku rasteretuvaweto na avtomobilite od preterano visokite

VO APRIL PRODA@BATA NA AVTOMOBILI OPADNALA ZA 25% Vo mesec april, vo Hrvatska se prodadeni 3.122 novi patni~ki avtomobili, {to e 9% pomalku od mart, a 25% pomalku od istiot period minatata godina. Vo prvite ~etiri meseci od ovaa godina vo Hrvatska se prodadeni vkupno 12.106 avtomobili ili 28,5 % pomalku od istiot period vo 2009 godina. Najdobri rezultati vo proda`bata ima avtokompanijata Opel so 415 prodadeni avtomobili vo april, a 1.630 avtomobili vo prvite ~etiri meseci. Folksvagen vo april prodal 369, a vo prvite tri meseci 1.439 avtomobili. Najprodavani modeli vo Hrvatska se “opel astra”, “folksvagen polo”, “opel korsa”, “folksvagen golf” i “reno megan”. danoci koi vo Hrvatska se me|u najvisokite vo svetot. “Trgovcite na avtomobili za da mo`at da pre`iveat treba da prodadat 60.000 avtomobili godi{no, a na{a prognoza e deka ovaa godina }e prodademe 35.000. So privremenoto namaluvawe na akcizite bi

profitirala i dr`avata preku zgolemenite prihodi od proda`bata na avtomobili”, izjavi Prasnikar. Proda`bata na novi avtomobili zna~i i namaluvawe na emisijata na {tetni gasovi kako i pogolema sigurnost na pati{tata, velat uvoznicite na novi avtomobili.

CRNA GORA- IDEALNO MESTO ZA KUPUVAWE IMOT

JAPAN TOBAKO VLEGUVA NA HRVATSKIOT PAZAR

rna Gora e idealna zemja za onie koi se zainteresirani da kupat imot vo stranstvo, pi{uva britanskiot portal Property-Abroad. Golemiot broj britanski investitori mo`no e ve}e da imale korist od dr`avata vo koja postojat postrogi zakoni za planirawe, posebno vo periodot na ekonomska kriza koga pobaruva~kata e pomala, pi{uva

irmata Japan Tobako Internacional (JTI) vleguva na hrvatskiot pazar preku svoite poznati brendovi na cigari. Direktorot na JTI, Martin Bradok, izjavi deka japonskata kompanija potpi{ala dogovor za distribucija vreden 120 milioni evra so firmata Fibis od Zagreb i se nadeva deka, vrz osnova na ovoj dogovor, }e bidat otvoreni novi 50 rabotni mesta. ^elnite lu|e na kompanijata o~ekuvaat pridonesot na JTI vo hrvatskiot dr`aven buxet vo narednite pet godini da iznesuva pove}e od 90 milioni evra. Planiraat vo narednite pet godini da ostvarat 120 milioni evra prihod od proda`ba.

portalot. Vo Crna Gora, vo narednite meseci bi trebalo da ima dovolno razvojni aktivnosti koi bi mo`ele da go obnovat pazarot i ponudata na nedvi`nosti po poniski ceni. Nekoi lu|e }e go prodadat imotot, so {to }e se pridonese za pobrzo oporavuvawe na pazarot na nedvi`nosti otkolku vo drugite zemji, naveduva portalot.

BALKAN BIZNIS POLITIKA KRIZATA GO OTE@NUVA IZDAVAWETO NA EVROOBVRZNICI VO CRNA GORA

rizata vo Grcija verojatno }e go poskapi izdavaweto na evroobvrznici na me|unarodniot pazar, bidej}i apetitot za mediteranski investicii oslabe vo izminatite nekolku nedeli, soop{ti {efot na kancelarijata na Svetska banka vo Podgorica, Jan Peter Olters. Toj smeta deka vlijanieto na gr~kata kriza vrz crnogorskata ekonomija, pod pret-

postavka deka paketot pomo{ na Evropskata unija (EU) i Me|unarodniot monetaren fond (MMF) }e uspee da go smiri pazarot, }e bide pomalku te{ko otkolku vo nekoi sosedni dr`avi. “Za razlika od Bugarija, Romanija ili Srbija, bankite koi se vo gr~ko sopstveni{tvo ne igraat zna~ajna uloga na crnogorskiot pazar. Prerano e da se ocenuva vo koja mera }e bidat pogodeni od

previrawata potencijalnite investicii na gr~kite kompanii”, izjavi Olters.

11.05.2010

GOLEMI ENERGETSKI KOMPANII VLEGUVAAT NA SRPSKIOT PAZAR

a srpskiot pazar, osven ruski Gasprom, koj e strate{ki partner na Srbijagas, bi mo`ele da dojdat i drugi golemi energetski igra~i. Du{an Bajatovi}, generalniot direktor na Srbijagas, izjavi deka e mo`no idno partnerstvo so germanski EON- Rurgas, so italijanskiot Eni i so ungarski MOL. “Biznisot so ovie golemi kompanii ne bi se odnesu-

val samo na trgovijata so gas, tuku i so struja, imaj}i predvid deka Srbijagas ima namera da ja pro{iri svojata dejnost, so toa {to ova javno pretprijatie saka da ostane regionalen gasen igra~, odnosno da ja obezbedi svojata pazarna pozicija na Balkanot”, re~e Bajatovi}. Toj dodade deka Gasprom i ponatamu }e ostane najgolem snabduva~ na Srbijagas, no poradi srpskoto zakonod-

avstvo i zabele{kite deka ova javno pretprijatie e monopolist, pazarot mora da se otvori i za drugi potencijalni partneri.

SPAS OD KRIZATA

SLOVENE^KITE TRGOVCI ZDRU@ENI PROTIV RECESIJATA ajgolemiot slovene~ki trgovski sinxir, Merkator, potpi{a pis-mo za nameri za prezemawe na 44 prodavnici za tehni~ka stoka na slovene~kata kompanija Merkur. Merkur se zanimava so proda`ba na golemo i malo na grade`en materijal, potro{uva~ka elektronika i oprema za doma}instva. Pismo za namera za ovaa integracija potpi{aa direktorot na Merkator, @iga Debeqak i direktorot na Merkur, Bine Korde`. Korde` i partnerite bile primorani na ovoj poteg poradi golemiot pad na prometot {to zna~itelno ja sru{il likvidnosta na kompanijata i onevozmo`il vra}awe na kreditite. Samo poradi krizata vo grade`ni{tvoto, Merkur vo 2009 godina zagubi 300 milioni evra, so {to prihodot padnal na 950 milioni, dodeka dolgot kon bankite iznesuva okolu pola milijarda evra. Merkator, sepak, so ovaa akvizicija ilustrira{e kako vo kratok period ja zameni ulogata koja mu be{e dadena na po~etokot na godinava. Toj ne zavr{i kako plen, tuku samiot stana lovec. Vo januari ovaa godina, be{e oglasena proda`ba na akciite na Merkator na nekolku sopstvenici, prete`no bankari, no, vo me|uvreme, celata situacija vleze vo zaborav. Namesto so novite sopstvenici da izvr{i primopredavawe na biznisot, prviot ~ovek na Merkator, @iga De-

beqak, ima namera da ostvari u{te edna akvizicija akvizicija. Od kompanijata najavija deka ovaa godina }e investiraat okolu 120 milioni evra, glavno za konkretni vlo`uvawa vo novi maloproda`ni objekti niz regionot.

Slovene~kiot trgovski sinxir, Merkator, pove}e ne bara nov sopstvenik, tuku so trgovskiot sinxir Merkur najavuva prodol`uvawe na akvizicijata

OD PLEN DO LOVEC Prviot ~ovek na Merkator, na godi{nata konferencija na krajot na fevruari pora~a deka naskoro planira da izdade obvrznici vo vrednost do 20% od kapitalot i deka za evra. Dolgovite iznesunovite mo`ni prezemawa vaa 1,051 milijardi evra, }e koristi i prihodi od kratkoro~nite porasnale brojnite nedvi`nosti ~ija za 11%, a dolgoro~nite se {to vrednost se procenuva namaleni za 10%. Dividenna 1,6 milijardi evra. data iznesuva{e 7,2 evra Prezemaweto na Merkur, po akcija, a akcionerskiot ~ii{to 32 trgovski centri kapital iznesuva{e 805 se nao|aat vo Slovenija, a milioni evra. ostanatite 12 vo dràvite od regionot, }e bide sprovedeno po modelot na dokapitalizacija. Iznosot na akvizacija e nepoznat, a kone~noto prezemawe treba da go odobri i slovene~kiot dràven regulator za za{tita na konkurencijata. Dokolku slovene~kata kompanija Merkator go prezeme celiot trgovski sinxir Merkur, Merkur i ponatamu }e prodolì da raboti pod svoeto ime. Slovene~ki Merkator vo 2009 godina ostvaril prihod od 2,64 milijardi evra i 21 mil- Prviot ~ovek na ioni evra neto-doMerkator, @iga Debebivka. Vrednosta na qak, ima namera da sopstvenosta na nivo ostvari u{te edna na grupa iznesuva{e akvizicija na kompanija 1,47 milijardi

24 11.05.2010

SVET BIZNIS POLITIKA

[VEDSKA E NAJKONKURENTNA ZEMJA VO EU vedska i ponatamu e najkonkurentna zemja vo EU, poka`a najnoviot izve{taj na Svetskiot ekonomski forum (VEF), koj ja meri konkurentskata sila na zemjite-~lenki na EU, soglasno kriteriumite na Lisabonskata strategija. [vedska, Finska i Danska vo izve{tajot na VEF kotiraat visoko vo odnos na inovaciite i primenata na novi tehnologii, a dobivaat pofalbi i koga stanuva zbor za investiciite vo istra`uvawe

[

UDELOT NA INTERNET EKSPLORER ZA PRVPAT PADNA NA POMALKU OD 60%

i razvoj, kako i koga stanuva zbor za sorabotkata me|u univerzitetite i stopanstvoto. “Ovie zemji imaat i silen fokus vrz odr`liviot razvoj i za{titata na `ivotnata sredina”, istaknuva Xenifer Blanke, avtor na izve{tajot na VEF. Ednovremeno se konstatira deka EU, kako celina, ne uspeala da stane najkonkurenten region vo svetot. Na dnoto na listata za konkurentnost se Bugarija, Romanija, Italija, Polska i Grcija.

pored izve{taite na kompanijta Net Aplikej{ns, udelot na prebaruva~ot Internet Eksplorer na globalniot internet-pazar vo april padna na 59,95%. Ova e prvpat udelot na internet-prebaruva~ot od Majkrosoft da padne na pomalku od 60%, istaknuvaat od kompanijata. Oostanatite topprebaruva~i istaknaa deka zabele`ale mal rast vo

svojot udel na internetpazarot. Fajrfoks dr`i 24,52% od pazarot, Gugl Hrom 6,73%, dodeka Safari na Ejpl 4,72 %. Opera, isto taka, izgubila del od pazarot, a nejziniot udel e namalen od 2,37% od prethodniot mesec na 2,3%. Po udelot na operativni sistemi na pazarot, Majkrosoft s$ u{te dr`i nedopirlivi 91,46%, dodeka Mak OS H ima 5,32%, a Linuks samo 1,05%.

TRINASO^NI KOALICISKI PREGOVORI VO OBEDINETOTO KRALSTVO

KOJ ]E STIGNE PRV DO DAUNING STRIT 10?

DEJVID KAMERON VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

o nedelata, pregovara~kite timovi na konzervativcite i liberal- demokratite pominaa sedum ~asa vo pozitivni i “visoko produktivni pregovori”, dodeka nivnite lideri, Dejvid Kameron i Nik Kleg imaa 45 minutna diskusija vo ~etiri o~i. Dvete strani izjavija deka diskutirale za “specifi~nite predlozi”, a se soglasile deka ekonomskata stabilnost }e bide klu~ot “za” i osnovata za zaklu~uvawe na dogovorot. Premierot Gordon Braun i Nik Kleg, liderot na liberal-demokratite isto taka se sretnaa vo “forin ofisot” na Braun, vedna{ posle izborite, a portparolot izjavi deka imale “prijatelska diskusija”. Vikendot za postignuvawe dogovor za formirawe na novata britanska vlada propadna, zaradi te{kotijata da se postigne soglasnost okolu koalicijata koja trebada zastane na ~elo na Britanija. So ovie parlamentarni izbori, Britanija se najde vo ista situacija kako vo 1974 godina bidej}i Konzervativnata partija, posle 13-godi{noto vladeewe na laburistite, osvoi pove}e prateni~ki mesta od laburis-

GORDON BRAUN

tite na Gordon Braun i liberal-demokratite, no ne uspea da osigura apsolutno mnozinstvo, za samo dvaesetina glasa. Toa zna~i deka }e mora da koaliciraat so nekoja od drugite partii. Za torievcite i nivniot lider, Dejvid Kameron toa ne odi tolku lesno, a vikendot zavr{i ostavaj}i go Gordon Braun s$ u{te na pozicijata Premier na Velika Britanija. Naporite za postignuvawe koaliciski dogovor se fokusiraa ovoj vikend na razgovorite pome|u konzervativcite i liberal-demokratite, koi zaedno imaat cvrsto mnozinstvo. Po sedum ~asovnite pregovori, timovite na dvete partii istaknaa deka }e se sretnat povtorno vo narednite 24 ~asa, za da se iskova dogovorot za podelba na vlasta. Priznavaj}i deka nedostigot na rezolucija mo`e da gi prepla{i finansiskite pazari za rekordniot fiskalen deficit na Britanija, od liberal-demokratite istaknuvaat deka su{tinata na kakov bilo dogovor } e bide namaluvaweto na deficitot i postignuvawe ekonomska stabilnost. Nasproti toa, laburistite s$ u{te se nadevaat deka pregovorite na konzervativcite }e propadnat, pa potoa tie da formiraat koalicija so liberal-demokratite i so

NIK KLEG

Sostanokot pome|u konzervativcite i liberal-demokratite izminatiot vikend ne vrodi so plod za sozdavawe koaliciona vlada, so {to se predizvikaa te{kotii za vospostavuvawe kakov bilo sojuz drugite pomali partii. Vo me|uvreme, Gordon Braun se soo~i so sigurnosta na negovata partiska idnina, bidej}i nekolku pratenici od laburistite go povikaa da se povle~e, so pojasnuvawe deka ne e vreme za takvi pregovori, zaradi toa {to politi~kiot sistem se topi. “Ova e partija poker, vo koja nikoj ne gi znae kartite na protivnicite, bidej}i i samite ne znaat dali }e bidat sposobni da gi doturkaat svoite partii do Dauning Strit 10”, velat politi~kite analiti~ari koi se soglasuvaat deka ovoj proces moè da se razdolì i vo narednite nekolku nedeli. Tronaso~nite pregovori demonstriraat kolku nesigurna }e bide koja bilo sozdadena alijansa, koja }e prodolì da vladee so Britanija. Razgovorite pome|u torievcite i liberal-demokratite moàt da produciraat solidno parlamentarno mnozinstvo, no niv gi zabavuva faktot {to partiite ne se soglasuvat po mnogu pra{awa, od koi

najva`no e pra{aweto za izbornata reforma. Istovremeno, koalicijata pome|u laburistite i liberal-demokratite }e bide zateknata od faktot {to, duri zaedno ne moè da formira mnozinska alijansa. Tie }e treba da baraat poddr{ka od drugite pomali partii. Bez ogled na s$, vo pregovorite so liberal-demokratite, dvete paritii, laburistite i pobedni~kite konzervativci, se pretpazlivi da ne dadat pove}e otkolku {to treba. BRITANCITE SAKAAT GORDON BRAUN DA PODNESE OSTAVKA Duri 62% od Britancite smetaat deka Gordon Braun treba da go priznae porazot {to toj i negovata partija go doìveaja na parlamentarnite izbori i vedna{ da podnese ostavka i da se povle~e od Dauning strit 10, pokaùva istraùvaweto na “Sandej tajms”. Spored anketata, so svoeto povlekuvawe, Braun bi ovozmoìl da dojde do spogodba za koalicirawe ili sorabotka me|u Kon-

Timot

na torievcite posle neuspe{nite pregovori

zervativnata partija na Dejvid Kameron, koja osvoi najmnogu prateni~ki mesta vo noviot Parlament i Liberal-demokratskata partija na Nik Kleg, koja kako treta najgolema partija e neophodna za formirawe koaliciona vlada. Gordon Braun se vrati vo Dauning strit 10 i prodolì da ja izvr{uva funkcijata premier na Velika Britanija, zatoa {to britanskite zakoni predviduvaat deka dokolku nitu edna partija nema mnozinstvo sama da formira vlada, kako {to toa e slu~aj sega, dosega vladeja~kata partija ima prednost da se obide da formira vlada, pred partijata {to osvoila najmnogu prateni~ki mesta na izborite. Braun, vikendot go pominuva vo [kotska i tamu odbi da ja komentira anketata na londonskiot nedelnik, kuso zabeleùvaj} i deka odi vo crkva, na nedelnata molitva i ne saka da zboruva za politika. Istraùvaweto na “Sandej tajms” za raspoloènieto na britanskata javnost kon dosega{niot premier, doa|a vo momenti koga torievcite i liberal-demokratite vodat intenzivni pregovori za spogodba okolu zaedni~kata vlada. Razgovorite se ocenuvaat kako „konstruktivni i mo{ne pozitivni”, no nitu edna strana ne dava detali za toa kolku se blisku do

62% od Britancite smetaat deka Gordon Braun treba da si zamine

postignuvawe dogovor. Od sino}e{nata sredba, „o~i vo o~i” me|u liderite na dvete partii e dadeno samo kuso soop{tenie deka razgovarale mo{ne prijatelski. Glavnoto pra{awe okolu koe najmnogu se razgovara e reformata na izborniot sistem i odr`uvaweto na referendum za promenata vo period od edna, do dve godini. Nik Kleg izjavi deka site se obiduvaat da bidat konstruktivni zaradi nacionalniot interes. Pretstavnik na Konzervativnata partija objasni deka se nastojuva pozitivni soznanija okolu praveweto koaliciona vlada da se ima do utre nautro, pred otvoraweto na berzata vo London. Izborot na nemnozinski Paralement i s$ u{te neopredelena politi~ka situacija, predizvika pad na funtata, najgolem vo izminata godina, pad na berzanskite akcii i namaluvawe na vrednosta na hartiite od vrednost. Vo ovoj moment nikoj ne saka novi parlamentarni izbori za da se ras~isti politi~kata situacija vo zemjata, izjavi za Bi-Bi-Si visok funkcioner na torievcite.

SVET BIZNIS POLITIKA NEUSPE[NI TRGOVSKITE PREGOVORI ME\U EU I CENTRALNA AMERIKA rgovskite pregovori me|u Evropskata unija i Centralna Amerika ne uspeaja da postignat dogovor pred sredbata {to treba da se odr`i na 18 maj me|u liderite na dvata regioni. Razgovorite me|u EU i Panama, Gvatemala, Kosta Rika, Salvador, Honduras i Nikaragva bea prekinati otkako u~esnicite ne se dogovorija za niza pra{awa, me|u koi i uvozot na mle~ni proizvodi.

“Trgovskite pregovori me|u EU i Centralna Amerika se zamrznati. Ostanuvame otvoreni za prodol`uvawe na procesot i za sklu~uvawe na trgovski dogovori koga Centralna Amerika }e bide podgotvena”, izjavi portparolot na EU za trgovija, Xon Klansi. Centralno-amerikanskite dr`avi vo EU izvezuvaat prvenstveno kafe i banani, a uvezuvaat ma{ini, hemiski proizvodi, avtomobili i

11.05.2010

VISOK RAST NA DOBIVKATA NA KRAFT FUDS

goriva. Trgovskiot obrt me|u dvata regioni vo 2008 godina iznesuva{e nad 10 milijardi evra. EU pregovara i so dr`avite od Ju`no-amerikanskiot zaedni~ki pazar (Merkosur), koi bea zamrznati vo 2004 godina. Vo oktomvri minatata godina EU gi finalizira dogovorite za slobodna trgovija so Ju`na Koreja, a vo mart godinava po~na trgovski pregovori so Vietnam i Singapur.

merikanskata prehranbena kompanija, Kraft Fuds, vo izminatoto trimese~je ostvarila visok rast na dobivkata, najmnogu blagodarenie na akvizicijata so britanskiot proizvoditel na bonboni Kadberi. Kraft vo prviot kvartal od ovaa godina ostvaril netodobivka vo iznos od 1,88 milijardi dolari ili 1,16 dolari po akcija, dodeka vo istiot kvartal minatata godina, Kraft rabotel so

profit od samo 660 milioni dolari ili 45 centi po akcija. Prihodite od proda`bata na ovaa kompanija porasnale za 26%, na 11,32 milijardi dolari. Kraft vo januari ovaa godina go prezede Kadberi za okolu 19 milijardi dolari, a so toa amerikanskiot prehranben magnat uspe{no ja zavr{i petmese~nata borba za najgolemiot proizvoditel na bonboni vo Velika Britanija.

17.03.2010 25

AKVIZICIJA

PRODADENA NAJPOZNATATA LONDONSKA STOKOVNA KU]A - HARODS gipetskiot milioner Mohamed Al Faed ja prodade najpoznatata i najpresti`na londonska stokovna ku} a Harods. Vo duhot na sopstvenite rasproda`bi, Al Faed ja spu{ti po~etnata proda`na cena od dve milijardi na 1,5 milijardi funti i ja prodade stokovnata ku}a na Katar Holdings, kompanija {to e pod kontrola na kralskoto semejstvo od Katar. Dogovorot za proda`bata na Harods se zatvori vikendot, po dolgi pregovarawa, javuvaat izvori, za koi londonskite mediumi tvrdat deka se bliski na dosega{niot sopstvenik na stokovnata

Iako proda`bata na Harods doa|a kako iznenaduvawe, pretstavnici na

britanskiot biznis vo London otkrija deka u{te vo mart se znaelo deka sopstvenikot Mohamed Al Faed saka da go prodade svojot najgolem imot vo Velika Britanija ku}a. Prodavaweto na Harods doa|a kako iznenaduvawe, iako pretstavnici na britanskiot biznis vo London otkrija deka u{te vo mart se znaelo deka Al Faed saka da go prodade svojot najgolem imot vo Velika Britanija. Zasega nema objasnuvawe zo{to poznatiot egipetski biznismen, ~ie bogatstvo se procenuva na pove}e od 650 K

Egip}anec ne samo {to uspea da ja odr`i, tuku so ve{toto rakovodewe uspea i da ja povrati nekoga{nata slava na ovoj golem trgovski objekt, pravej}i od nego ne samo komercijalno zdanie, tuku i mesto kade {to turistite vleguvaat i samo za da ja razgledaat. So dogovorot za proda`ba, na dosega{niot sopstvenik mu se ostava izvesen del

milioni funti, se odlu~i da se otka`e od stokovnata ku} a {to pretstavuva simbol na britanskiot biznis i na nekoga{nata imperijalna mo}. Al Faed be{e sopstvenik na Harods od 1985 godina, koga ja kupi stokovnata ku} a za 615 milioni funti, na golemo iznenaduvawe i neskrieno razo~aruvawe na britanskata javnost. Bogatiot M

za nego, no toj pove}e nema da rakovodi so kompanijata kako {to toa go prave{e vo izminatite 25 godini. Mohamed Al Faed e najpoznat vo britanskata javnost po obvinuvaweto deka pokojnata princeza Dijana i negoviot sin Dodi Al Faed se `rtvi na zagovor i deka soobra} ajnata nesre}a vo Pariz, vo 1997 godina, vsu{nost, e atentat za da se spre~i navodnata A

1,5

milijardi funti iznesuva proda`bata

ven~avka na majkata na idniot britanski kral so “eden musliman”. Kako vinovnici za zagovorot toj gi poso~i britanskata tajna slu`ba i kralskoto semejstvo, a pred s$, soprugot na kralicata, princot Filip. Vo prostoriite na Harods, Mohamed Al Faed izgradi spomenik vo prirodna golema na Dijana i Dodi, {to e atrakcija za turistite.

28 11.05.2010

UPRAVUVAWE SO ^OVE^KI RESURSI

NADMINETE GI PROBLEMITE PRI REGRUTIRAWE NA KANDIDATITE

amalete go “prazniot period” vo procesot na vrabotuvawe. Praznite prostori se odredeni odloùvawa vo procesot na vrabotuvawe koi {to se neproduktivni, ednostavno pretstavuvaat gubewe vreme i sigurno vodat kon gubewe na najdobrite kandidati, koi u{te pretstavuvaat i potencijalni talenti za organizacijata. Na primer, na liceto koe {to ja vr{i regrutacijata mu se potrebni nedeli za da moè da gi pregleda li~nite biografii na site onie koi {to aplicirale na oglasenoto rabotno mesto. Pokraj tekovnite rabotni obvrski na regruterot }e mu bide potrebno pove}e vreme za da napravi soodvetna selekcija vrz osnova na pristignatite biografii i da odvoi kogo bi povikal na prvo intervju. Vakviot prazen prostor moète da go namalite i efikasno da bide zavr{ena rabotata dokolku angaìrate soodvetna kompanija koja se zanimava so regrutirawe i selekcija na kadri. Definirajte {to o~ekuvate od kandidatite. Golem del od organizaciite ne go pravat klu~niot ~ekor vo regrutiraweto, a toa e {to to~no baraat kaj kandidatot pred voop{to da zapo~ne procesot na selekcija. Selekcijata na kandidatite vr{ete ja vrz kompetenciite, ve{tinite,

motivacijata, odnesuvaweto i potencijalot koj go poseduva. Dokolku klu~nite kompetencii ne gi definirate pred da zapo~ne procesot na selekcija, mnogu e verojatno deka }e vi se pojavi “prazen prostor” ili pak }e imate lo{ proces na selekcija. Ka`ete vo {to e razli~na Va{ata organizacija. Pristapot kon barawe i privlekuvawe na talenti vo Va{ata organizacija treba da bide ist kako {to proda`bata i marketingot se obiduvaat da gi istaknat pozitivnite strani i pridobivkite koi {to gi dobivaat klientite so kupuvawe tokmu na konkretniot proizvod ili usluga. Istaknete gi pozitivnite strani na organizacijata i {to e ona {to Ve odvojuva od konkurencijata i sekako kakva pridobivka }e dobie talentot dokolku se vraboti kaj Vas. Ne zaboravajte na svoite vraboteni da gledate kako na klienti, kupuva~i. Zapoznajte ja javnosta so organizaciskite vrednosti, kulturata, mo`nostite za trening i karieren razvoj kako i rabotnata fleksibilnost. Na takov na~in koga }e oglasite potencijalno rabotno mesto mnogu e verojatno deka lesno }e Ve prepoznaat i na Va{iot oglas }e apliciraat soodvetno kvalifikuvani kandidati koi {to gi posedu-

vaat baranite kompetencii, a voedno lesno }e se prilagodat na organizacijata otkako }e bidat vraboteni. Koristete razli~ni izvori na selekcija. Pri regrutirawe, koristete gi site postoe~ki metodi so koi {to }e moète da gi privle~ete vistinskite lu|e. Regrutiraweto moè da bide na potencijalni kandidati odnadvor, no za odredeni pozicii moète da privle~ete i kandidati odvnatre, koi {to novoto rabotno mesto }e go dobijat kako napreduvawe vo firmata. Za onie koi {to se odvnatre moète da bidete sigurni deka ve}e se adaptirani na organizaciskata kultura i na Va{ite vrednosti i mnogu polesno bi se adaptirale i na novoto rabotno mesto. Me|utoa, vrabotuvaweto na lice odnadvor pretstavuva “sveà krv” za organizacijata i sekoga{ moè da se nadevate na odredeni promeni koi {to }e gi donese, a }e pretstavuvaat osveùvawe na organizacijata. Koga sakate da regrutirate lica odnadvor, zavisno od rabotnata pozicija koja ja barate, moète da se posluìte so nekolku metodi kako {to se, oglasuvawe, da koristite izvori od agencija za vrabotuvawe, headhunting i sekako moète da se potprete i celiot proces da go prepu{tite

na iskusni firmi koi {to se zanimavaat so regrutirawe i selekcija i koi {to imaat ve} e formirano baza na potencijalni kandidati za razli~ni rabotni mesta. Voedno i procesot na headhunting mo`ete da im go prepu{tite niv. So koristewe na firma za regrutirawe i selekcija }e za{tedite vreme, a na krajot }e dobiete kvalitetna kratka lista na kandidati koi {to vo potpolnost }e bidat soodvetni za Va{eto isprazneto rabotno mesto. Najdobar pokazatel na odnesuvaweto e samoto odnesuvawe. Pokraj iskustvoto i kompetenciite koi {to barate da gi poseduvaat Va{ite vraboteni ona {to najmnogu zadava glavobolki e kako potencijalniot kandidat }e se snajde vo odredeni situacii i voop{to kakov e negoviot/nejziniot na~in na odnesuvawe. Za da go sogledate negovoto odnesuvawe, po~nete da tragate po minatoto. Za vreme na intervjuto postavuvajte situaciski pra{awa za da doznaete kako kandidatot se snao|al na minatoto rabotno mesto. Potoa, napravete odredeni simulacii na realni situacii od rabotno mesto za koe {to apliciral kandidatot i procenete gi negovoto odnesuvawe, znaewe i ve{tini. Za podobro da ja doznaete

SMIQKA [O[KOSKA Triple p S Recruitment

prirodata na li~nosta anga`irajte soodvetno stru~no lice, psiholog, koj bi mo`el da sprovede soodvetni testovi i sekako da prisustvuva na intervjuto. Triple S Recruitment e specijalizirana agencija za regrutacija, selekcija i poddr{ka na ~ove~kite resursi.S$ so cel da se fokusirate na uspe{no realizirawe na Va{ite biznis- planovi, dozvolete Triple S Recruitment da go zavr{i procesot na selekcija, razvoj i aktivirawe na ~ove~kiot kapital vo Va{ata organizacija.

11.05.2010

KULTURA

RAZGOVOR: LABINA MITEVSKA, AKTERKA I PRODUCENT

U@IVAM VO KULTUROLO[KITE KRAJNOSTI

Deneska ne e ednostavno da se pravat koprodukcii. Vo svetot se sozdavaat mnogu filmovi, ako me pra{ate mene, i premnogu. Konkurencijata e golema i treba da si navistina dobar za da uspee{.

STOJAN SINADINOV sinadinov@kapital.com.mk

red petnaesettina godini edno nepoznato devoj~e po ime Labina Mitevska za prvpat, kako natur{~ik, zaigra na film. Po “Pred do`dot” snimi dvaesettina filmovi so poznati evropski avtori, ~lenuva vo Evropskata filmska akademija. Poslednive godini vleze i vo produkciskite vodi. So sestra & Teona i brat & Vuk ja formiraa produkciskata ku}a “Sestri i brat Mitevski” i gi realiziraa igranite naslovi “Kako ubiv svetec” i “Jas sum od Titov Veles”. Najnovite filmovi vo koi igra se: slovene~kiot “9.06” na slovene~kiot reìser Igor [terk i “7 dvorovi” na turskiot avtor na Semir Aslanierek. Od minatata godina e na ~elo na Festivalot na filmskata kamera “Bra} a Manaki” vo Bitola, obiduvaj}i se da mu dade nov, poatraktiven lik i sodrìni na festivalot so trideceniska tradicija, no i da ja privle~e doma{nata biznis-zaednica da vloùva vo kinematografijata. Do kade ste so (pred) produkcijata na tretiot proekt na “Sestri i brat Mitevski”? Vo momentov imame dva proekti na koi intenzivno rabotime. Edniot e kratkata glinena stopanimacija “Alerik”, koja ja snimame ve}e 7 nedeli.

"dvorovi" e naslovot na nejziniot najnov film

Ova e proekt na Vuk i mnogu e vozbudlivo bidej}i prvpat rabotime vakov tip na animacija. Prekrasno e ~uvstvoto koga sekojdnevno doznava{ ne{to novo. Ovaa animacija e germansko–makedonska koprodukcija. Vtoriot, i pogolem proekt, e noviot dolgometraèn film na Teona so naslov “@enata koja gi izbri{a svoite solzi”. Ovoj film }e bide povtorno edna kompleksna koprodukcija me|u 5 zemji. ]e se snima del vo Makedonija i edna nedela vo Francija ili Belgija. Toa e navistina edna ubava emotivna prikazna za dve èni, dve majki, vo dve razli~ni i sosema kontrastni op{testva. Nivnite ìvoti se spojuvaat na eden ~uden i neobi~en na~in. Vo momentov rabotime na izbor na glumci. Teona ve}e raboti vo Francija so francuskite glumci, rabotime na izbor na lokacii, poleka vleguvame vo predprodukcija i ova leto }e zapo~neme so intenzivni podgotovki. Narednive denovi vo Kan jas, pak, }e gi privr{uvam koproducentskite dogovori i pregovori. Ne samo {to si akterka, tuku i producent, a eve i vtora godina direktorka na FFK "Bra}a Manaki": sigurno deka e spoivo, koga e uspe{no, no koja e tvojata omilena “uloga” ili opredelba? Mojata omilena opredelba e akterstvoto. Toa najlesno i najednostavno go pravam. I e najkreativno. Uìvam da rabotam na novi likovi i da kreiram novi karakteri. Produkcijata isto taka ja sakam, no mi odzema mnogu vreme. Deneska ne e ednostavno da se pravat koprodukcii. Vo svetot se sozdavaat mnogu filmovi, ako me mene pra{ate i premnogu. Konkurencijata e golema i treba navistina da si dobar za da uspee{. Nam, za

na{a golema sre}a, nekako n& se otvorija mnogu vrati po “Jas sum od Titov Veles”. Teona ja smetaat za edna od najtalentiranite reìseri od regionot i tokmu poradi toa pogolem broj evropski fondovi se zainteresirani da go koproduciraat nejziniot nov proekt. No, za da stigneme do kade {to sme sega, izodevme dolg i trnliv pat. Festivalot "Bra}a Manaki" e nov predizivik. Nego go rabotam od ~ist entuzijazam i èlba da & pomognam na svojata zemja. No, i tamu ima mnogu rabota. Za da go donese{ na nivo na koe {to site nie posakuvame navistina treba mnogu rabota, trud i vloùvawe na site svoi sili. Kako go komentira{ faktot {to igra{ vo dvete kulturolo{ki krajnosti na Balkanot – vo “9.06” od najzapadnata Slovenija i vo “7 dvorovi” od najisto~nata Turcija? Jas toa go oboàvam! Minatata godina se odlu~iv da gi pravam ovie dva filma poradi faktot {to ona {to se slu~uva vo turskata i slovene~kata kinematografija e mnogu vozbudlivo. Poslednite nekolku godini od Turcija postojano izleguvaat filmovi koi za mene se remek-dela. I poslednite nekolku godini postojano posakuvav da rabotam na turski film. Me interesiraat nivnite prikazni, me interesira nivniot na~in na rabota. Uìvav dodeka go snimav filmot “7 dvorovi”: go snimavme vo ju`na Turcija, na granicata so Sirija, vo edni neverojatni predeli, vo edna prekrasna kultura. S$ u{te ne sum go videla filmot, bidejki samo {to e zavr{en. Go smetam istoto i za slovene~kiot film. Igor [terk e prekrasen reìser. So nego odamna se poznavame i odamna sakame da rabotime zaedno. Vo ovoj film ja imavme taa mo`nost. Filmot e navistina ubav i postojano osvojuva nagradi. Vo Slovenija zede duri sedum nacionalni nagradi, a pred dve nedeli zede dve nagradi vo Italija, na

Labina Mitevska: Za da stigneme do kade {to sme sega, izodevme dolg i trnliv pat festivalot vo Le~e. Navistina sum mnogu sre}na so toj film. Moè li da se konstatira deka pod tvoeto vodstvo, imixot na FFK "Bra}a Manaki" nekako se menuva, ne samo na reklamno nivo: stanuva “porozov”, poènstven, poneèn, se vrti kon decata... Toa, pak, e celosna sprotivnost na estetikata na surovosta, dominantna i vo balkanskiot i vo filmot vo Jugoisto~na Evropa? Smetav deka dokolku go zemam da go rabotam ovoj festival, mnogu raboti treba da se promenat. Za àl, ovoj festival e najstariot vo svetot koj e posveten na direktorite na fotografija, a mnogu malku se znae za nego. Smetav deka festivalot mora da se otvori, da se vovedat novi programi, da se donese edna sveìna, da se privle~at i donesat interesni gosti. Se razbira deka kvalitetot na festivalot sekoga{ zavisi od negoviot buxet, a, za

àl, ovoj festival ima tolku mal buxet, sporeduvajki go, na primer, so drugite regionalni filmski festivali. Za moja golema sre}a, godinava za prvpat vo istorijata na festivalot imame i oficijalen partner, Vip operatorot, koj {to }e n& pomogne da gi realizirame najdobro {to moème viziite na festivalot. Zaedno so Vip smetavme deka treba da otvorame i nekolku novi programi, naso~eni kon obrazuvawe novi generacii filmofili. Zapo~nuvame so Junior programata, vo koja sekoj den najmladite besplatno }e moàt da izgledaat po eden animiran film. Isto taka, }e se naso~ime kon pogolem broj edukativni programi, masterklasovi i seminari, koi }e pokrivaat razli~ni segmenti od kinematografijata. Kolku vo Makedonija porasnala svesnosta deka festivalite ne se samo

proekcija na filmovi, tuku i rabotilnici, obuki, market, razvoj na scenarija i koprodukcii...? [to pravi "Bra}a Manaki" vo toj pogled? Pa, ne znam dali s$ u{te ja imame taa svesnost. Za mene, filmskiot festival ne e festival dokolku nema gosti, dokolku nema seminari, rabotilnici, najrazli~ni pridru`ni slu~uvawa. Jas postojano go potenciram toa. Se razbira deka edna od glavnite celi na sekoj festival e publikata, no morame da sfatime i deka festivalite se pazari kade {to se razmenuvaat iskustva, kade {to se slu{aat i doznavaat novi raboti, kade {to se pravat kontakti, kade {to se vrti biznis, kade {to publikata i novinarite imaat mo`nost da se sretnat so kreatorite na delata koi gi gledaat. Dokolku go nema seto ova, toga{ toa ne e festival.

LIFESTYLE

30 11.05.2010 SKAPOCENOSTI

TREND ILI BREND? Niz istorijata zlatoto imalo postojana vrednost, u`ivalo visok status. Dali taa negova vrednost i denes e na isto nivo ili, pak, zlatotot e zameneto so metali ili kristali koi nemaat berzanska cena, a sepak se mnogu atraktivni za kupuvawe

ADRIJANA ATANASOVA atanasova@kapital.com.mk

ali e zlato s$ {to sjae? Vo prevod dali e vredno s$ {to sjae? Ova ne e tuku taka kaàno, naprotiv: zlatoto otsekoga{ se upotrebuvalo kako eden vid sinonim za ne{to vredno, ne{to za koe nema cena. Tokmu ovoj metal, moè da se vidi na vratot na sekoja èna, moè da se vidi vo sekakva forma, od prsten, alka, obetki, pa se do ogrlica. Niz istorijata zlatoto imalo postojana vrednost, uìvalo visok status. Dali taa negova vrednost i

denes e na isto nivo ili, pak, tie zlatarnici re{ivme da si zlatotot e zameneto so metali gi re{ime dilemite. Sopstveili kristali koi nemaat ber- nikot ni odgovori mnogu iscrzanska cena, a sepak se mnogu pno na site na{i pra{awa. atraktivni za kupuvawe, moè Ona {to go slu{navme bea da se vidi od istraùvaweto àlbi i poplaki. Ja “prespale” koe go napravi “Kapital”. Dali zimata. Ne pametat koga bilo vo dene{no vreme zlatoto polo{o. Nivniot familijaren doìvea poraz i mladite pove} zanaet moè da doìvee kolaps e sakaat da “frlaat” pari na zatoa {to nikoj ve}e ne kupuva skapa biùterija? [to e “in” zlato. Se molat da izleze nekoja svadba, kr{tevka ili sunet za vo momentov? POLNI IZLOZI, PRAZNI da se najde povod da se kupi nekoe malo zlatno par~e, ama ZLATARNICI Se pro{etavme denovive niz i toa ne e kako porano. Vredprodavnicite vo glavniot nostite se otideni totalno vo grad. Otidovme do Starata druga nasoka. Najmnogu se ~uvst~ar{ija kade {to ima izo- vuvaat zagrozeni od onaa skapa bilstvo od zlatarnici, a ne gi biùterija koja mladite pove} izostavivme i onie du}ani za e ja preferiraat, me|utoa ona skapa biùterija. Od ona {to {to gi iritira e toa deka mlamoèvme da go zabeleìme, dite se nedovlno informiradu}anite polni stoka, izlozite ni deka tie par~iwa otkako da ve zaslepat od zlato, a }e izlezat od du}anot nemaat prodava~ite stojat nadvor, pred vrednost, za razlika od zlazlatarnicite. Minuva~i kolku toto koe sekoga{ si ima svoja saka{ t.n. window shoppers, no proda`na vrednost i dokolku se nikoj da se osudi i da vleze prodade sekoga{ za nego moè vo zlatarnicite. Zo{to e toa da se zeme dobra suma. Tokmu taka? Dali ekonomskata kriza nie se zateknavme na “mestoto gi pogodi i onie ~ij zanaet na zlostorstvoto”. Edno mlado go kalele niz vekovnata tradicija i go prenesuvaat od koleno na koleno ili, pak, zlatoto ve}e ne budi takov interes kako {to bilo porano. Vo edna od evra e cenata na gram zlato

25-30 2.981,2

toni e momentalnata svetska rezerva na zlato

ZLATOTO VO HEMIJATA

Zlatoto so me|unaroden francuski naziv or, zaedno so srebroto argent, ja so~inuvaat klasata na svetli boi nare~ena metali. Naukata veli deka negoviot simbol vo hemiskiot sistem e Au i ima atomski broj 79. Pripa|a na grupata preodni metali so zlatno-`olta boja.

Eva Mendez - zlato Kristali Svarovski Moderni obetki vo kombinacija so – trend i brend tirkiz mom~e saka{e da go prodade svojot zlaten sinxir zaedno so zlaten krst koj go kupil vo 2004 godina za 250 evra (toga{ eden gram zlato bilo 12 evra). Sega, sopstvenikot mu nudi 300 evra za istiot komplet. Cenata na zlatoto ovoj period bele`i najvisoka cena od 25 evra do 30 za gram zlato. Zlatarite gi polnat du}anite so 1.000 evra za edna tabla zlato, dodeka bi`uteriite polnat cel du}an so 3.000 evra. Istata situacija i vo ostanatite zlatarnici. Site so istata maka. Velat deka mladite sakaat “svarovski”, pa zatoa na zlatnite obetki im stavile kristali “svarovski”, mladite sakale novi modeli, novi izrabotki, toa i go pravat ama, pak, ni{to od biznisot. OD MINIJATURA DO LUSTERI Za da ne bide samo edno gledi{te se konsultiravme i so prodavnicata Svarovski koja se nao|a na najprometnata ulica vo centarot na gradot. Tuka obratna situacija. Ekonomskata kriza voop{to ne im se odrazila na prometot. Otkako se na ovaa lokacija(ve}e tri

godini) velat deka imaat i minuva~i i kupuva~i. Si imaat svoi postojani klienti koi namenski doa|aat da gi vidat novite kolekcii, me|utoa imaat i slu~ajni kupuva~i na koi ne im smeta da dadat 80 - 100 evra za prsten ili pak za alka od brendot Svarovski. Svarovski gi zadovoluva vkusovite na site generacii. Kaj niv moè da se najdat i minijaturni skulpturi, nakit za visoka moda kako i lusteri izraboteni od ovie famozni kristali. Dali go kupuvaat brendot ili pak modelot? Se soglasuvaat deka brendot e toj {to prodava i deka nivniot kristal nema berzanska cena, me|utoa modelite im se mnogu trendovski, ima za sekoj vkus po ne{to i zatoa smetaat deka mladite devojki pove}e sakaat da nosat kristali “svarovski” otkolku zlato. “To~no e deka zlatoto si ima svoja vrednost i deka moè da se preprodade, me|utoa vremiwata denes se poinakvi, nikoj ne razmisluva za crni denovi, ona {to mladite sakaat i vo {to uìvaat se moderni aksesoari koi bi gi nosele vo

KLUPSKI KONCERT

GETA GO RAZDENI SKOPJE So gostuvaweto na Geta se slu~i vistinska revolucija koja trae{e celi 9 ~asa vo nedela ve~erta. [to e toa {to gi odr`a posetitelite do ranite utrinski ~asovi neumorno da go poddr`uvaat Geta?

13.000

qubiteli na klupskata muzika prisustvuvaa na koncertot na Geta

SILVANA JOVANOVSKA jovanovska@kapital.com.mk

klupska elita. KLUPSKA REVOLUCIJA

to e toa {to pottikna 13.000 lu|e da go posetat koncertot na Dejvid Geta vo Skopje? Vo nedelata nave~er se odr`a dolgoo~ekuvaniot koncert na svetskiot dixej vo arenata Metropolis i se poka`a deka se isplatile naporite da bide donesen kaj nas. Makedonskata publika otsekoga{ gi sledela najnovite slu~uvawa vo klupskata muzika i e poznata po toa {to gi prepoznava vistinskite muzi~ari i im dava odli~en pre~ek na site dixei koi imaat svoj set kaj nas. Zatoa, na golemite imiwa, kako Karl Koks, Tiesto, Armin van Buren, Roxer San~es i drugi, im pretstavuva{e predizvik da nastapat kaj nas i da vidat dali }e go pominat testot na makedonskata

So gostuvaweto na Geta se slu~i vistinska revolucija koja trae{e celi 9 ~asa vo nedela ve~erta. Zapo~na so zagrevawe na prisutnite od tri makedonski dixei koi zapo~naa vo 21 ~asot. Geta be{e najaven za 24 ~asot, no poradi nepoznati pri~ini, toj na scenata stapna duri vo 1 ~asot po polno}, a publikata u{te polovina ~as pred toa gi isvirkuva{e na{ite dixei koi izgledaa kako da pu{taat muzika “sosila”... Spektaklot trae{e re~isi do 5 ~asot nautro, a 13.000te iljadi lu|e ne odea nikade. Metropolis be{e prepolna do samiot kraj, a koga zavr{i, lu|eto ne sakaa da si odat. Tokmu toa e pri~inata da se pra{a vo {to e popularnosta na ovoj stil na muzika?

[

ME[AVINA OD SITE MUZI^KI STILOVI Klupskata ili, pak, ako sakate komercijalna ili "dens"- muzika e eden od ponovite stilovi koj poslednive nekolku godini doìvea bum vo celiot svet. Moèbi nejzinata popularnost se sostoi vo toa {to e tip muzika koj dozvoluva da se igra, bukvalno, so sekoj stil na muzika: pop, rok, hip-hop, rap, da se vnesat vokali, da se “ubrza” ili da se zabavi ritamot, vedna{ da se prodolì so nova lenta ili da se prodolì prethodnata. Vo tekot na edna lenta se dodava druga, se vnesuvaat poznati refreni od drugi pesni, bukvalno se “miksa” so s$ {to moè da ti dojde na um, samo treba da se ima ~uvstvo za toa dali toa {to se vmetnuva odgovara na “bitot” koj odi kako podloga na muzikata. Ako seto toa go dade planiraniot efekt, toga{ zabavata e zagarantirana, a adrenalinot na publikata go diktira tempoto vo zavisnost od nivnoto raspoloènie, pa dixejot ponatamu gi bira trakite. Na Makedonija & nedostiga{e nastan od vakov tip i toa be{e u{te edna pri~ina pove}e za zabavata da go dostigne svojot vrv. A, imaj}i predvid deka, sepak, Dejvid Geta e navistina eden od najgolemite dixei, toga{ nenaspanosta na site koi sledniot den bea na rabota be{e opravdana.

Pove}e od tri ~asa predizvikuva{e euforija

Publikata be{e neumorna do samiot kraj

sekoja prigoda”, kaùvaat od prodavnicata Svarovski. Istoto mislewe go delat i od ostanatite prodavnici za skapa biùterija vo gradot. Ne se celosno zadovolni od proda`bata vo ovoj period, ama i ne se àlat. Sega se”krstat” na maturskite ve~eri. SVETSKI TRENDOVI Kolku za potsetuvawe, MMF vo mart ovaa godina gi namali rezervite na zlato za 18,5 toni(okolu 595. 000 funti unci), soop{ti Svetskiot sojuz za zlato. Fondot na krajot od mart raspolagal so 2.981,2 toni zlato, dodeka vo fevruari imal 2.999, 7 toni. Bordot na direktori na MMF, vo septemvri minatata godina objavi deka }e prodade 403,3 toni zlato. Kon krajot na 2009 godina bile prodadeni 212 toni zlato od koi 200 toni gi kupila Indija, a ostanatiot del [ri Lanka i Mavritanija. Ostanatiot del od zlatoto MMF go plasira na otvoreniot pazar, taka {to vo fevruari bile prodadeni 5,6 toni, a so martovskata proda`ba ostanale u{te 167,2 toni zlato.

SPORT

11.05.2010

SPORT RAKOMETNIOT KUP ZA METALURG

etalurg ja odbrani titulata vo rakometniot kup na Makedonija, otkako ostvari sigurni pobedi na zavr{nicata od natprevaruvaweto odigrana vo SRC “Kale”, vo Skopje. Vo finaleto, metalurzite ostvarija sigurna pobeda od 23:18 vo duelot so edinstveniot konkurent vo borbata za vredniot trofej, ekipata na Vardar Pro, ~ii rakometari godinava se vo dlaboka senka na svoite kolegi od timot od Avtokomanda. Ostanuva u{te potvrdata

Titulata vo kupot - uvertira za dvojnata kruna vo makedonskiot rakomet na titulata vo rakometnoto prvenstvo na Makedonija, kade {to izbranicite na trenerot Lino ^ervar imaat ubedlivo vodstvo vo odnos na Vardar, po {to }e zapo~nat podgotokite za u{te edno u~estvo vo Ligata na {ampionite.

ÊLZI SO ÊTVRTATA TITULA kipata na êlzi dojde do ~etvrtata titula vo angliskoto fudbalsko prvenstvo, otkako vo poslednoto kolo od {ampionatot so 8:0 go “potopi” timot na Vigan i uspea da ja odrì minimalnata prednost vo odnos na glavniot konkurent Man~ester junajted. Ova e prva titula za londonskiot klub, otkako kormiloto na timot go napu{ti portugalskiot stru~wak @oze Muriwo, a za aktuelniot strateg, Karlo An~eloti, ova e vtora nagrada godinava, otkako negovite fudbaleri triumfiraa i vo Liga-kupot. Pri~ina za li~na satisfakcija ima i Didie Drogba, koj po trite pogodoci protiv Vigan stigna do brojkata od 28 gola, dovolni za da stane najdobriot strelec na sezonata.

EVROLIGA

EVROLIGATA OBVITKANA VO CRVENO-SINO! Kvalitetot na na{ata ekipa mo`e da se vidi od kolektivnata igra na timot, koja ni pomogna da ne i potklekneme na tenzijata predizvikana od finalniot natprevar. Ja dobivme “cre{ata od vrvot na tortata”. Trofejot go potvrdi na{iot kvalitet

Igra~ite na Barselona ja potvrdija dominacijata na {panskata ko{arka

SR\AN IVANOVI] ivanovic@kapital.com.mk

emjata na evropskiot i svetskiot ko{arkarski prvak, [panija, go dade i {ampionot vo Evroligata. Timot na Barselona pobedi na fajnl-for turnirot vo Pariz, kade {to obezbedi plasman zaedno so Olimpijakos, CSKA od Moskva i Partizan. Dolgo vreme ekipata od Barselona va`e{e za najdobar evropski klub. Od dru{tvoto na timovite bea triumfalni vo najkvalitetnoto natprevaruvawe na stariot kontinent. Vo redovite na katalonskata ma{inerija nastapuvaa golemi ko{arkari, ekipata be{e redoven u~esnik na turnirite organizirani za najdobrite

~etiri, no, vo isto vreme tie bea postojano pobeduvani od podobrite ili posre}nite. Vo 2003-ta Barselona dojde do prviot trofej vo Evroligata, za sedum godini podocna da prodol`i so pi{uvawe na klupskata istorija vo delot na titulite. Godinava, Kataloncite ja sovladaa ekipata na Olimpijakos, koja, iako be{e ubedlivo sovladana vo finaleto, sepak, uspea da izleze od dlabokata senka na gradskiot rival od Atina, Panatenaikos, najtrofejniot gr~ki tim vo poslednata decenija. “Kvalitetot na na{ata ekipa mo`e da se vidi od kolektivnata igra na timot, koja ni pomogna da ne & potklekneme

na tenzijata predizvikana od finalniot natprevar. Ja dobivme “cre{ata od vrvot na tortata”, trofejot go potvrdi na{iot kvalitet”, izjavi Huan Karlos Navaro, proglasen za najkorisen ko{arkar na zavr{niot turnir. CSKA e tretoplasirana, dodeka Partizan, po dve infarkt-sredbi mora da se zadovoli so ~etvrtata pozicija, no i so satisfakcija od mladite ko{arkari koi na dvapati bea porazeni vo prodol`enijata od pet minuti. “Za da se osvojat golemite natprevaruvawa, prvo treba da se zagubi vo tie golemi natprevaruvawa. Na{iot be{e mlad i neiskusen go-

-ra titula za Barsa vo Evroligata

dinava, no zatoa dogodina }e raspolagame so celoto potrebno iskustvo”, istakna trenerot na crno-belite, Du{an Vujo{evi}. Za MVP na sezonata e proglasen srpskiot reprezentativec Milo{ Teodosi}, najdobriot ko{arkar na Olimpijakos. Vo prvata petorka na Evroligata se u{te i Aleks Mari} (Partizan), Huan Karlos Navaro (Barselona), Viktor Kriapa (CSKA) i Linas Kleiza (Olimpijakos).

LIGA NA [AMPIONI

TIVKA PROVOKACIJA DO MURIWO Drogba e najdobriot strelec vo Premierligata

emperaturata vo presret na finaleto na evropskite {ampioni vo fudbal po~na da se zagreva so “nepristojnite” izjavi od taborot na Baern Minhen, ~ii fudbaleri na 22 maj vo Madrid }e se borat za trofejot na Unijata na evropskite fudbalski federacii (UEFA). Po op{irnoto intervju na Luis van Gal, vo koe najmnogu se govore{e za karakterot na negoviot u~enik, a sega trener na Inter, @oze Muriwo, vo javnosta se oglasi i pretsedatelot na bavarskiot klub, Uli Henes, koj s$ u{te ne moè da se pomiri so faktot deka prvata yvezda na timot, Frank Riberi, nema da igra poradi crveniot karton dobien na prviot polufinalen duel so Lion. “Mnogu Italijanci se vme{ani vo slu~ajot so Riberi. Prvo, sudijata {to go pokaà crveniot karton e od Italija, a i golem broj negovi sonarodnici ja razgleduvaa na{ata àlba vo koja pobaravme namaluvawe na kaznata od dva natprevari suspenzija. Vo UEFA ima premnogu Italijanci i nitu eden Germanec”, istakna Henes vo svojata “strelba” upatena

Mnogu Italijanci se vme{ani vo slu~ajot so Riberi. Prvo, sudijata {to go poka`a crveniot karton e od Italija, a i golem broj negoGermanci vo slu`bite vi sonarodnici ja razgleduvaa na{ata `alba na UEFA vo koja pobaravme namaluvawe na kaznata e poznat po “psiholo{kite” od dva natprevari suspenzija. Vo UEFA ima igri so protivnicite, premnogu Italijanci i nitu eden Germanec

kon vode~kite lu|e na “ku}ata na evropskiot fudbal”. Sepak, Henes ne saka{e mnogu da ja komentira pri~inata poradi koja Riberi go dobi crveniot karton. Francuzinot sosema opravdano be{e isfrlen od igra po grubiot start nad Lisandro Lopez. Henes, voop{to, ne saka{e nitu da se zadr`i na seksaferata vo koja negoviot fudbaler e glavna yvezda, otkako so trojca kolegi od francuskata reprezentacija be{e obvinet za koristewe na seksualni uslugi dadeni od maloletna prostitutka. Pretsedatelot na Baern, isto taka, podzaboravi deka na istiot natprevar vo koj mu be{e poka`an crveniot karton na Riberi, italijanskiot arbitar isklu~i i eden fudbaler na Lion, pa italijanskiot {ampion Inter so deset fudbaleri be{e prinuden da ja brani prednosta na gostuvaweto vo Barselona

protiv najdobro organiziraniot ofanziven tim vo svetot. Ona {to najmnogu iznenaduva vo momentov e {to na “verbalnata” vojna nema odgovor od portugalskiot trener na Inter, @oze Muriwo, koj na javnosta &

pravej}i pekolna predigra vo presret na golemite natprevari. No, Muriwo mol~e{e i pred me~ot so Barselona, a mol~i i vo italijanskoto Kal~o. Verojatno negovata nova taktika za “specijalna” vojna se bazira na tivka provokacija.

Uli Henes bara pravi~na nacionalna zastapenost me|u profesionalcite vo UEFA