BR.51_kapital_vtornik 01 juni 2010 by Kapital Media Group

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

ERIN NELSON

KOLUMNA D-R RUBIN ZAREVSKI

[EF NA MARKETING VO DELL

ZNAE KAKO DA GI SLU[A SVOITE POTRO[UVA^I STRANA 14

GRAD PO @ELBA STRANA 13

NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 31.05.2010, 13.00~.

DO KOGA ]E ^EKAME TRANSPARENTNO I ZAKONSKO RABOTEWE?

U[TE GI NEMA TAJNITE FINANSISKI IZVE[TAI NA JAVNITE PRETPRIJATIJA ZA 2009 SPORED IZVE[TAJOT ZA INVESTICISKI REFORMI NA OECD VO REGIONOT, MAKEDONIJA NAJMALKU INVESTIRA VO PATI[TA STRANA 2

NEISKORISTENI IZVOZNI POTENCIJALI MUSLIMANSKITE ZEMJI SE NEPOZNAT TEREN ZA MAKEDONSKITE KOMPANII STRANA 15

KOMPANII I PAZARI

OPOZICIJATA GO OSPORUVA IZBOROT NA NOVI ^LENOVI NA KHV..................................................STRANA 17 TEKSTILCITE BARAAT PONISKI CARINI ZA REPROMATERIJALI..............................................STRANA 18 MALI PLATI, GOLEMI TRO[OCI – KAKO DA SE PRE@IVEE? KARTI^KITE NA GRA\ANITE VO DLABOK MINUS....................................................STRANA 20

MB 10 MBI MB MBID OMB OM

00,22% 0,50% 00,04%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,50 49,66 1,24

NAFTA BRENT EURORIBOR

774,58 1,26%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (31.05) 2.470

MBI 10

2.465 2.460 2.455 2.450 2.445 2.440 2.435 2.430 25.5

27.5

29.5

31.5

7 U UVODNIK K KATERINA S SINADINOVSKA Q QUO VADIS? STRANA 2 OPOZICIJATA OPOZICIJA C PRA[UVA:

KADE JA VODI GRUEVSKI GRUEVSK DR@AVA? OVAA DR STRANA 6

2 01.06.2010

NAVIGATOR

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 01 JUNI 2010

QUO VADIS? tkako premierot Nikola Gruevski decidno go kaà ona {to nekako od poodamna ni be{e stanalo jasno (ama pak ne sakavme da go vidime ili priznaeme) – deka nema da podlegne na nikakvi pritisoci od kakvi bilo “predavni~ki centri” i da go smeni dràvnoto ime, vo javnosta se nametnaa mnogu pra{awa i dilemi!? Premierot veli~ej}i ja svojata partija kako edinstvena {to ne se oddale~ila od narodot, vakviot stav za imeto go obrazloì so poddr{kata {to ja dobil od istiot toj narod, so kogo kontaktira, kako {to veli, postojano – 24/7!? Od takvata bliska komunikacija, a i od anketite (premierot se povikuva na anketi samo koga tie odat vo polza na toa kako razmisluva toj i negovite vo partijata), Gruevski zaklu~il deka ni pomalku ni pove}e, t uku site dva milioni gra|ani sega se so nego vo bitkata koja ja vodime ... Samo, koja e bitkata? @iveeme li vo ista dràva so na{iot premier? Od kade mu se nemu vakvite uto pis ti~ki analizi i statisti~ki podatoci? Za kakvi dva milioni gra|ani zboruva Gruevski, koga prvo, pove}e od 20% vo dràvava se Albanci, koi “bezuslovno i stoprocentno se za vlez vo EU i NATO” (Xevad Ademi, DUI) i na koi oko nema da im trepne ako zemjava se preimenuva spored èlbite na ju`niot sosed. Ako tuka gi dodademe i site onie “predavnici” i “platenici” ({to politi~ari, {to kolumnisti, {to novinari, no i obi~nite prela` ani smrtnici), }e dojdeme do milion, ili mnogu pomalku od milion gra|ani, koi se posveteni poddrùva~i na “borbata na premierot” (koja li borba i so kogo?) bez jasna cel na me|unarodnata scena – {to treba Makedonija, i site nie

sose nea, da postigneme. Toga{, ako e premierot vo pravo, a sekako deka ne e, pra{aweto e - za {to toga{ pregovara ovaa dràva? Neka izleze Gruevski i pred site (dva milioni!!??) neka soop{ti oti dràven stav e - deka nema promena na imeto i to~ka!? Vaka, na{iot lider, se ima skrieno zad boèmni anketi i boèmna volja na narodot. No, Gruevski i negovata vlada imaat mandat da nosat odluki! Da bide lider! Premierskata fotelja ne zna~i samo “bakneì od dedovci i babi” koga se frlaat lopati po selata. Sepak, da se razbereme narode, stavot na Gruevski, {to sekoga{ koga mu se ukaùva prilika go “protnuva”, e sosem legitimen. Ona {to treba Gruevski sega da napravi e toj stav jasno i glasno da go soop{ti (bez da n$ zamajuva i nas koi malku poinaku mislime i me|unarodnata zaednica)! Toa treba da go kaè zaedno so ekspoze za vizijata za Makedonija za slednite tri do pet godini! Pa, potoa neka vidi na sledni izbori (vonredni ili redovni) kolku od tie dva milioni }e trgnat po nego, znaej}i ja negovata iskrena pozicija! Kako prost zbir na patriotski tezi iskaàni od ustata na premierot na na{ata zemja, se razbira deka site stoime zad nego! No, sega e va`no Gruevski da ja pozicionira Makedonija! Kade odime sega! Kade taa vistinski “visi”!? Od kade se otpi{uvame i kade ~ekame da n$ zapi{at!? Koj datum i koja godina }e gi ~ekame na{ata evropska i NATO-integracija i dali voop{to }e rabotime na toa? Koi vnatre{ni sili }e jaknat vo idnina, onie za integracija, ili onie za izolacija? Neka se kaè – kade? I neka izlezat na izbori! Za da se vidi koja e realnata poddr{ka kaj narodot. Ako ja ima vo

VO REGIONOT, MAKEDONIJA NAJMALKU INVESTIRA VO PATI[TA

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk sinadinovska@ka @ pit p al.com.mk

dovolni koli~ini, neka prodolì, pa tie {to }e ostanat ovde eden den }e raskaùvaat ...!? No, ona {to site nie mora da go razbereme e deka e pove}e od jasno deka ova golemo pra{awe pove}e ne smee da bide ostaveno samo na Nikola Gruevski i na VMRO–DPMNE. Jasno e deka za nego treba da bide zainteresirana sekoja opozicija, bez razlika dali istata }e ja predvodi Branko Crvenkovski, ili vo idnina moèbi nekoj nov lider! A moèbi i sosema nova opozicija so sosema novi argumenti razbirlivi za gra|anite – {to bi rekol Gruevski – dvata milioni narod! I opozicijata ne smee da se krie! Mnogu e jasno deka se otvora dilemata i za kapacitetot na sega{nata intelektualna i politi~ka elita voop{to. Vo Makedonija mnogu ne{ta treba da se menuvaat, ne samo vlas ta! Ovaa vlas t, i sekoja po nea, kako i site pred ovaa – sekoga{ }e n$ “gu{at” vo imeto na dva milioni narod! Zatoa {to se krijat zad taa cifra, kako {to mnogu na Balkanot se krieja zad “masovnite sceni” vo ranite devedesetti! Tie bea nesposobni i vidovme kako zavr{ija! Eden po eden ...

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

OFFICE MANAGER I FINANSII:

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

SPORED IZVE[TAJOT ZA INVESTICISKI REFORMI NA OECD

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

ilioni evra od vkupno 100 milioni predvideni za subvencionirawe na zemjodelcite godinava se isplateni dosega, informira premierot Nikola Gruevski i veti deka nema da se namaluvaat predvidenite iznosi so pretstojniot rebalans na buxetot. Isplatenite 23 milioni evra zavr{ija kaj proizvoditelite na tutun, koi dobija po 60 denari za kilogram. Vladata }e prodolì so raspredelba i na zemjodelsko zemji{te, od koe dosega se podeleni 22.000 hektari. Celta e da se ovozmoì rabota za {to pove}e zemjodelci. Gruevski se nadeva deka ovoj mesec }e zapo~ne izgradbata na agroberzata na Agrokor vo Strumica, koja treba da bide najgolemiot otkupen centar za zemjodelski proizvodi vo dràvata, vo koj }e bidat investirani sedum do osum milioni evra.

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

LEKTOR

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk

Meri Kondoska

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

[ampion vo gradewe pati{ta e Albanija, koja samo vo 2009 godina potro{ila 415 milioni evra za izgradba na patna infrastruktura

dano~nata politika, kako IGOR PETROVSKI osnovni parametri {to igor@kapital.com.mk treba da go definiraat akedonija tro{i kvalitetot na investiciskite najmalku vo reformi {to go postignale regionot na zemjite od jugoisto~na Evjugoisto~na Ev- ropa izminative ~etiri ropa za odr- godini. ùvawe na pati{tata, samo Makedonija vo delot na in1.148 evra za kilometar vesticiskata politika i unapat, dodeka Bosna i Herce- preduvawe na mo`nostite govina za taa namena izd- za investirawe, ima provojuva 8.000 evra, a Hrvats- se~na ocenka 3,7(od 1 do ka 5.677 eva, pokaùva 5), i kotira ne{to poslabo izve{tajot na Organizacija- od Srbija, Romanija, Crna ta za ekonomska sorabotka Gora, Hrvatska i Bugarija, i razvoj (OECD), “Indeks na koi {to imaat prose~na investiciskite reformi za ocena 3,8, a e podobra od 2010 godina”. Vo pogled na Bosna (3,3), Kosovo (2,6) i gradeweto na novi pati{ta, Moldavija (2,9). povtorno sme me|u posled- Vo ovaa kategorija, pet nite vo jugoisto~na Evropa, ekonomii od JIE sose Makeso prose~na godi{na suma donija imaat prose~na ne{to pod 50 milioni evra, ocenka nad 3 vo delot za period od izminative na investiciskata pro~etiri godini, dodeka {am- mocija. OECD naveduva pion vo gradewe pati{ta deka ovie zemji napravile e Albanija, koja samo vo golem napredok vo funkcio2009 godina potro{ila 415 niraweto na nacionalnite milioni evra za izgradba agencii za privlekuvawe na pati{ta. Makedonija ima investicii, go podobrile i edno prvo mesto vo kate- menaxiraweto na odnogorijata patna infrastruk- sot so klientite, t.n. client tura, a toa e dolìnata na relationship management, avtopati{ta na 1.000 km kako i pokaàle golema patna mreà, koja iznesuva posvetenost vo postinves193 km. ticiskite uslugi. OECD Investiraweto vo pati{ta gleda mo`nosti za podoe samo eden od parametrite bruvawe vo site zemji na vo ramki na kategorijata JIE vo delot na zajaknuinfrastuktura, pokraj koja vawe na komercijalnite vleguvaat i ocenkite na vrski pome|u stranskite merkite za pottiknuvawe i doma{nite kompanii, na vloùvawata, investi- kako i olesnuvaweto na izciskata politika, razvojot davawe dozvoli i licneci na ~ove~kite potencijali, na stranskite biznisi. trgovskata politika, dos- Vo delot na trgovskata tapnosta na finansiskite politika, Makedonija e na sredstva, regulatornite tretoto mesto, so prose~na reformi, i analizite na ocenka 3,6, a od nas podo-

bri se samo Hrvatska (4,2) i Albanija (3,8). PRISTAPOT DO FINANSIRAWE DA SE PODOBRI [to se odnesuva, pak, na pristapot do finansirawe, Makedonija ima niska prose~na ocenka od 2,6, a od porane{nite JU-republiki pred nea se: Hrvatska (3,5) i Srbija (3,2). Dolgoro~nata konkurentnost i napredokot na ekonomiite vo jugoisto~na Evropa vo golem del }e zavisat od toa mo`at li ovie ekonomii da go zgolemat kvalitetot i kvantitetot na direktnite investicii, se naveduva vo publikacijata na Organizacijata za ekonomska sorabotka i razvoj (OECD), “Indeks na investiciskite reformi” za 2010 godina. Izve{tajot IRI (Investment Reform Index) se odnesuva na 10 zemji –Makedonija, Srbija, Kosovo, Albanija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Romanija i Moldavija. Izve{tajot za 2010 godina predvid zema pove}e od 100 pokazateli so pomo{ na koi {to se ocenuva kvalitetot na reformite vo nasoka na privlekuvawe direktni investicii. Za da se privle~at investicii, izve{tajot veli deka treba da se podobri za{titata na patenti, obrazovanieto, da se zabrza primenata na tehni~kite normi na Evropskata unija, i da se olesni pristapot na kompaniite kon finansiskite sredstva.

NAVIGATOR

01.06.2010

POBEDNIK

NE IM BE[E DENOT

LIDERI

NA NIVO NA NATO

inisterot za odbrana, na, Zoran Kowanovski deneska i v~era e doma}in }in na Regionalna konferencija za NATO-integracii na zemjite od Jugoisto~na Evropa. Za pofalbaa e dobriot odziv na negovataa pokana vo Bitola da dojdat negovite kolegi, ministrite za odbrana: na Albanija Arben Imami, na Hrvatska Brankoo ca Vukeli}, na Slovenija Qubica Jelu{i} i na Turcija Vexdi xdi xd \onul; direktorot na regiononsna alniot centar za bezbednosna sorabotka RAKVIA; ambasadorot rot Nikola Todor~evski; kakoo i zamenicite-ministri za odbrana na Bosna i Hercegovina Marina Pende{, na Crna Gora Dra{ko Jovanovi} i dràvniot sekretar na Ministerstvoto za odbrana na Srbija, Zoran Jefti}. “Ispra}ame poraka za regionot da se dviì po patot na evroatlantskite integracii. Sekoja dràva se razviva vo svoj pravec i so svoj na~in na dejstvuvawe. Ponekoga{ se slu~uva evroatlantskite integracii da naidat na pre~ki, no, sepak, site pravci konvergiraat vo eden glaven pravec koj e naso~en kon celosna evroatlantska integracija na cel region”, istakna ministerot

NIKOLA QU[EV

DEJVID KAMERON

[TEFAN FILE

HORST KELER

p{testvenata odgovornost edna{ trgna so ekonomisijata na EU ne gi odnese ostavka od preO e zna~aen segment od rabo- Vski i dano~ni reformi Msmiri razbranuvanite Ptsedatelskata funkcija vo teweto na kompaniite, me|u koi zatoa {to znae deka krizata politi~ki strasti vo Albani- momenti koga Germanija se za korporativna filantropija mo`e da mu stane najstroga prvata nagrada ja dobi ONE opozicija

ja nitu go re{i problemot so spravuva so ekonomskata kriza spornite glasa~ki kutii i politi~ki previrawa

IZMENI VO ZAKONOT ZA DANOK NA DOBIVKA

DOMA[NITE KOMPANII NEMA DA SE ODANO^UVAAT PRI ISPLATA NA DIVIDENDA So novite izmeni na Zakonot za danok na dobivka, koi od v~era se vo sobraniska procedura, firmite koi imaat akcionerski udeli vo drugi kompanii }e bidat oslobodeni od pla}awe na danok na dobivka po osnova na dividenda ALEKSANDRA SPASEVSKA

ZORAN KO KOWANOVSKI OWAN WA ANO NOVSKI NOV pri priemot na gostite, {to se odrà vo anti~kiot lokalitet Herakleja Linkestis. Za pofalba e potegot vo eden nastan da se spojat dve raboti. Da se odrì tolku vaèn nastan vo Makedonija, a i nastanot dobro da se iskoristi za da se prikaè del od istorisko-arheolo{koto bogatstvo na zemjata. Makedonija, ako ne uspea da vleze vo NATO, u{te edna{ potvrduva deka e zemja koja formalno gi ispolnuva site kriteriumi za polnopravno ~lenstvo i e dostojna da se nosi so site obvrski koi proizleguvaat od ~lenstvoto.

spasevska@kapital.com.mk

irmite koi imaat akcionerski udeli vo drugi kompanii }e bidat oslobodeni od pla}awe na danok na dobivka po osnova na dividenda. Danok za isplatena dividenda i ponatamu }e pla}aat fizi~kite lica i stranskite kompanii. Ovaa novina se predviduva so izmenite na Zakonot za danok na dobivka, koi od v~era se vo sobraniska procedura. Spored objasnuvaweto na vladata, osnovna cel na predlo`enite izmeni na zakonot e odbegnuvawe na pove}ekratno odano~uvawe na dividendite pri prenos od eden na drug praven subjekt. Idejata e da se stimuliraat kompaniite koi se dano~ni obvrznici da go reinvestiraat profitot vo Makedonija. So novite izmeni, iznosot koj {to se raspredeluva vo vid na dividendi i drugi raspredelbi od dobivkata, bilo da e vo pari~en ili nepari~en oblik, }e se odano~uva vo momentot na nivnata isplata, dodeka dividendite

GUBITNIK

PRAZEN EGZIBICIONIZAM

N koi {to dano~niot obvrznik }e gi isplatuva na doma{ni kompanii nema da podle`at na pla}awe na danok. Soglasno toa, vladata bara promena na ~lenot 36-g, stav 3 od Zakonot za danok na dobivka koj sega glasi: “Iznosot koj {to se raspredeluva vo vid na dividendi i drugi raspredelbi od dobivkata, bilo da e vo pari~en ili nepari~en oblik, se odano~uva vo momentot na nivnata isplata, osven dividendite koi {to dano~niot obvrznik gi isplatuva na pravni lica, rezidenti na Makedonija.” Obrazlo`enieto za vakvata odluka e deka so voveduvaweto na noviot sistem

3 FAKTI ZA...

9 50% 200

a pretsedatelot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, te{ko mu odi obedinuvaweto. Go isklu~i od partijata Fillip Petrovski, doskore{en en potpretsedatel na OM i najzaslu`en za pozitivnoto to vnimanie koe partijata na Bo{kovski go dobiva{e {e od javnosta, za razlika od interesot {to go predizviikuvaa skandalite na brat at Qube, kako video-snimkite te vo koi go napa|a svojot ot sostradalec od Hag, Johan an Tar~ulovski. Na konkretnite obvinuvawa wa od Petrovski, brat Qube b vrati samo frazeolo{ki, {to dovolno zboruva samo za sebe. Vo svetlinata na ovie obvinuvawa, razobli~ena e maskata na ultimativniot patriotizam so koj Bo{kovski se razmavnuva{e na sekoj svoj nastap kade {to otkriva{e negoviot egzibicionizam, vidliv u{te koga nestru~no zapuka od “`abicata” za vreme na konfliktot od 2001 godina, i pri toa povredi ~etiri lica, ili pri baknuvaweto na makedonskata zemja po

OD 10 ZABOLENI OD RAK NA BELITE DROBOVI SE PU[A^I, BE[E KA@ANO NA V^ERA[NOTO ODBELE@UVAWE NA SVETSKIOT DEN ZA BORBA PROTIV PU[EWETO

E ZGOLEMENA PRODA@ BATA NA CIGARI VO MAKEDONIJA VO 2009 GODINA ODNOS NA 2008

MILIONI OD EDNA MILIJARDA PU[A^I VO SVETOT SE @ENI, POKA@UVAT PODATOCITE NA SVETSKATA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA

na danokot na dobivka, neraspredelenata dobivka ostvarena vo tekovnata godina od strana na dano~nite obvrznici e oslobodena od pla}awe na danokot na dobivka s$ do momentot na nejzinata raspredelba vo vid na dividendi i drugi raspredelbi od istata. Me|utoa, vo slu~aj na kompanii koi se kapitalno povrzani me|u sebe, pri distribucijata na dividendite }e dojde do pove}ekratno odano~uvawe. So cel da se odbegne vakvoto pove}ekratno odano~uvawe, vladata predlaga iznosot na dobivkata {to se raspredeluva vo vid na dividendi me|u pravni

lica, rezidenti na Makedonija, da se izzeme od odano~uvawe. Na toj na~in, pravnite lica ne pla}aat danok na dobivkata {to }e ja ostvarat, odnosno im se ostavaat slobodni sredstvata za investirawe, so {to se ovozmo`uva zgolemuvawe na nivnite performansi za ekonomski aktivnosti. So novoto predlog-re{enie, danokot na dobivka }e se pla}a samo vo slu~aj koga }e se raspredeluva dividenda vo korist na pravni lica nerezidenti i na fizi~ki lica. Dosega pri isplata na dividenda se zadr`uvaa 15% od vkupnite prihodi ostvareni po ovaa osnova.

PROCENKI... @AN-KLOD

QUBE BO[KOSKI sletuvaweto od Hag. Bo{kovski nema da se obedini ni so partiite od desnicata vo opozicija, so koi (barem deklarativno) OM e ideolo{ki bliska – Qube go isklu~i Petrovski poradi negovite zalo`bi za obedinuvawe na desnicata. Toj }e se obedini so SDSM, tvrdat Petrovski i VMRO-DPMNE, i povtorno }e vleze vo gubitni~ka kombinacija, pretstavuvaj}i mu sredstvo za potkusuruvawe na Crvenkovski.

MISLA NA DENOT

TRI[E

pretsedatel na Evropskata centralna banka

NA EVROZONATA I TREBA FISKALNA UNIJA

u`no e radikalno da se podobri nadzorot vrz fiskalnata politika, razvojot na konkurentnite ekonomii i sproveduvaweto na strukturnite reformi vo 16 ~lenki na evrozonata. Nie sme monetarna unija. Sega ni e potreben ekvivalent na fiskalna unija zaradi sledewe i nadzor na sproveduvaweto na merkite za upravuvawe so javnite finansii, smeta @an-Klod Tri{e, pretsedatel na Evropskata centralna banka.Spored nego, toa ne e napraveno dosega poradi silniot otpor, pred s$, od Germanija, Francija i Italija, koi “se lo{ primer za drugite zemji”.

MNOGUPATI DOSEGA PROBUVALE DA ME OBESHRABRAT I DEMOTIVIRAAT. VO RED, MORA DA GI SLU[ATE LU\ETO I DA SI POSTAVUVATE MNOGU PRA[AWA, NO NA KRAJ TREBA DA GI SLEDITE SVOITE INSTINKTI

KIRK KERKORIAN AMERIKANSKI INVESTITOR I MILIJARDER, SOPSTVENIK NA KAZINA I AKCIONER VO XENERAL MOTORS

4 01.06.2010

NAVIGATOR

SVET

0-24

...KOSOVO NE E MIRNO

...REGIONALEN DOGOVOR

...SÈ POGOLEMA KATASTROFA

Kamenuvawe na most

Nikoga{ pove}e da nema vojna

Se preminuva na plan B

o silno stisnati race i {iroka nasmevka pretsedatelite na Hrvatska, Srbija, Crna Gora i na Bosna i Hercegovina zav~era vo Saraevo pora~aa deka se podgotveni zaedno, preku dijalog i sorabotka, da go prodol`at integriraweto vo EU.

Planot Top hill na Briti{ petroleum za zapirawe na istekuvaweto golemi koli~ini nafta vo Meksikanskiot Zaliv ne uspea. So toa e ubiena sekoja nade` deka zagaduvaweto na sojuznata dr`ava Luizijana nabrzo }e prestane.

FOR i KPS spre~ija sudiri od pogolemi razmeri na denot S K na vonrednite lokalni izbori vo severniot del na Kosovo, koi gi organizira{e srpskata vlada. Albancite i Srbite si razmenija kamewa na mostot, koj go deli gradot.

FOTO NA DENOT

MAKEDONCI VO NAPADNATIOT HUMANITAREN KONVOJ VO GAZA Me|u 700 patnici na brodovite koi bea napadnati v~era izutrinata od izraelskite specijalci vo pojasot Gaza imalo i dràvjani na Makedonija, prenese arapskata televiziska mreà Al Xezira. Vo humaniraniot konvoj bile pretstavnici na trisetina zemji. Pomo{ta od Makedonija bila organizirana preku turska humanitarna organizacija. Vo napadot zaginaa najmalku 19 lu|e, koga izraelskata mornarica go presretna konvojot od {est brodovi so 10.000 toni humanitarna pomo{ za Palestincite, koj trgnal od Kipar za pojasot Gaza. Spored izraelskite mediumi, specijalcite vo obid da gi zaprat se ka~ile na brodovite, kade {to nai{le na èstok otpor na propalestinskite aktivisti.

DVA, TRI ZBORA “MMF od Grcija bara da {tedi, a merkite za {tedewe se celosno pogre{en lek za zemjite koi se vo dol`ni~ka kriza, bidej}i taka ne se pottiknuva javnata potro{uva~ka. Re{enijata za Grcija se pogre{ni” KRISTINA FERNANDEZ DE KIRHNER pretsedatel na Argentina

“Dodeka raste nevrabotenosta, bogatite mora da pla}aat pogolemi danoci. Imam ~uvstvo deka bogatite ne pla}aat kolku {to bi bilo pravedno” HILARI KLINTON dr`aven sekretar na SAD

“Sporeduvaweto na prihodite so tie na prijatelite ili na ~lenovite na semejstvoto e dvojno pobolno od sporedbata so kolegite. Postojanoto yirkawe preku ne~ie ramo go pravi svetot nesre}en” ENDRJU KLARK profesor na Ekonomskiot fakultet vo Pariz

GADGETS

LOL TASTATURA SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

a site koi se nau~ija ~esto da gi koristat popularnite kratenki, doa|a nivnata tastatura od soni{tata koja }e ima takvi specijalizirani kop~iwa. Ako vi e dosadno povtorno da ~ukate ist veb-sleng, pristigna vistinskoto re{enie za va{ite problemi. “Fast finger” e tastatura napravena za lica koi ~esto gi koristat popularnite kratenki kako {to se LOL”, TTYL”, L8R i BRB, no sakaat seto da im bide poednostaveno. Kop~iwata na novata tastatura se naredeni vo alfabetska niza. So pritiskawe

na edno kop~e mo`e da se koristi standardnata niza QWERTY. Su{tinata e {to kop~iwata se obele`ani so beli i crveni bukvi i so pritiskawe na kop~eto F se menuva funkcijata na tipkite. Taka, pove}e nema da morate nepotrebno da ja tro{ite energijata na ~ukawe na frazite ASAP (As Soon As Possible) tuku }e bide dovolno da se aktivira crvenoto kop~e i ASAP }e go napi{ete samo so edno pritiskawe na kop~eto F1. Pritisnete F4 i }e vi se pojavi CYA. Cenata na ovoj proizvod }e iznesuva okolu 20 dolari.

6 01.06.2010

POLITIKA

KACIN: VA[ITE POLITI^ARI DA POKA@AT LIDERSTVO rucijalna gre{ka } e bide dokolku Makedonija ne bide stavena vo paket so Island i ne dobie po~etok na pregovori, istaknal slovene~kiot evropratenik, Jelko Kacin, objavuvaat mediumite. Zavr{nicata za vakvoto scenario, najmnogu zavisi od Makedonija, ocenuva Kacin. Toj pora~a politi~arite vo Makedonija da poka`at liderstvo, za da se zanimavaat so idninata, a ako ne sakaat da stanat del od evropskoto semejstvo, da ne baraat izgovori deka

Unijata e prezasitena od pro{iruvawe i da ne se slikaat pred mediumite, kritikuval Kacin. "EU pred pet godini ne be{e prezasitena od pro{iruvawe. Toga{ dade status na kandidat na tri zemji. Edna be{e i Makedonija. Po pet godini, Makedonija s$ u{te e tamu kade {to be{e. Treba da se odgovori “da” ili “ne”. Ako odgovori so da, treba da se napravi ~ekor napred. Ako odgovori so ne, toga{ ne treba ni da se slikate", izjavi evropratenikot Jelko Kacin.

Kacin gi iznese svoite stavovi i na Konferencijata za koristewe na evropskite sredstva {to v~era se odr`a vo Brisel. Pred u~esnicite od Zapaden Balkan, Kacin pora~al deka Makedonija vo momentov mo`e da napravi ne ~ekor, tuku skok, dokolku postigne kompromis za imeto. Na ovaa konferencija isto taka bilo zaklu~eno deka i Makedonija i ostanatite zemji od Zapaden Balkan ne gi koristat dovolno sredstvata od evropskite fondovi.

IVANOV: BRZA INTEGRACIJA NA BALKANOT VO EVROATLANSKITE STRUKTURI onceptot na otvoren prostor, konceptot na Paks Europana e mojata vizija za Republika Makedonija i za celiot region. A bez makedonskata bezbednost i stabilnost, bezbednosta i stabilnosta na Balkanot, vo jugoisti~na Evropa e te{ko zamisliva, izjavil vo svoeto obra}awe makedonskiot pretsedatel \orge Ivanov, koj u~estvuva na forumot Doha vo Katar. “Bezbednosta na evropskiot kontinent e nezamisliva ako

nema bezbedna Jugoisto~na Evropa. Poslednite vistinski vojni na evropsko tlo koi silno ja potresoa me|unarodnata javnost, na krajot od minatiot vek, se vodea vo Jugoisto~na Evropa, na Balkanot. Namesto status kvo-sostojba, potrebna e brza integracija na site balkanski dr`avi vo evropskite i evroatlantskite strukturi" istaknal pretsedatelot Ivanov. Spored Ivanov, evropskata i evroatlantskata ideja se tie

koi ni gi dvi`at op{testvata vo posakuvaniot pravec kon prosperitet i blagosostojba i se tie koi n$ upatuvaat na tesna bilateralna i regionalna sorabotka i toa vo oblasti koi do pred samo deset godini bea nezamislivi. "Samo taka, Jugoisto~na Evropa }e go najde svoeto vistinsko mesto vo sistemite na kolektivnata bezbednost i odbrana. Samo taka Evropa }e bide vistinski stabilna" istakna Ivanov na ovoj forum.

OPOZICIJATA PRA[UVA:

KADE JA VODI GRUEVSKI OVAA DR@AVA? Otkako vo obra}aweto do svojot partiski podmladok premierot Nikola Gruevski jasno ka`a deka }e se rakovodi od misleweto na dva milioni gra|ani, koi spored nego se protiv promena na ustavnoto ime, opozicijata reagira deka vladata se izgubi na evroatlantskiot pat i ja dovede dr`avata vo bespa}e. . . a koalicionite partneri, DUI, povikaa na nosewe na “istoriski odluki vo istoriski momenti” KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

pozicijata vo parlamentot ostro go iskritikuva nastapot na premierot Nikola Gruevski na konferencijata na Unijata na mladi sili na VMRO–DPMNE, kade {to toj decidno pora~a deka vo nikoj slu~aj nema da podlegne na nikakvi pritisoci i da go promeni imeto na dràvata. Kako alibi za vakviot stav, premierot se povika na narodot, oti spored nego site dva milioni gra|ani bile jasni vo svojata opredelba i edinstveni vo stavot koga se raboti za imeto, jazikot i identitetot. Na ova, opozicijata, no i koalicioniot partner DUI, v~era ostro reagiraa. Velat deka premierot Gruevski stavil kraj na evroatlantskite aspiracii na dràvata i deka konstantno vodi politika na populizam, sobiraj}i evtini dnevnopoliti~ki poeni na smetka na strate{kite opredelbi na dràvata. Opozicijata pra{uva, dali i kade ja vodi Gruevski ovaa dràva

i go povikuva da bide transparenten i javno da kaè pred gra|anite ako odlu~il da go smeni kursot. Od SDSM go obvinija Gruevski za prodavawe na laèn patriotizam, so {to ja dovel dràvata vo bezizlezna situacija, za koja podocna mu se vinovni i me|unarodnata zaednica i opozicijata, i site novinari i intelektualci koi ne mislat kako nego.

“G. Gruevski, vo Makedonija ne `ivee kakov-takov narod, kako {to v~era rekovte, tuku makedonski narod koj otsekoga{ znael koj e, {to e i pred va{eto doa|awe na vlast. Koga ve}e se povikuvate na anketi i raspolo`enie na narodot, sprovedete anketa i postavete mu gi vistinskite pra{awa - dali saka novi rabotni mesta i sigurni plati, pomalku siroma{tija

i nevrabotenost i dali saka Makedonija da sedi na ista masa so Amerika vo NATO, so Germanija i Francija vo EU, i da ima pravo na veto? Kade ja vodite dr`avata?” pra{a generalniot sekretar na partijata, Andrej Petrov. Od DUI, pak, povikaa na pogolema odgovornost i nosewe na istoriski odluki: “100% od Albancite se za

bezuslovno za~lenuvawe na Makedonija vo NATO i vo EU. Dva milioni gra|ani na dràvata im go prenele suverenitetot na politi~arite i seta vlast da nosat istoriski odluki vo istoriski momenti. Pravite patrioti i dràvnici se dokaùvaat vo ovoj istoriski moment. DUI e spremna vo ovie istoriski momenti da ja nosi svojata odgovornost” izjavi pratenikot Xevad Ademi. Liderot na NSDP, Tito Petkovski, e zagrièn za toa dali ovaa vlada, voop{to, ima plan za idninata na dràvata. “Nie kako politi~ki partii i gra|ani sakame da znaeme za {to razgovara so Grcite. Imame li nie proaktiven odnos i pokaùvame li inicijativa vo sporot, ili samo ~ekame stav od Grcija, pa toj stav }e go stavame na referendum. Ako e taka, ve} e znaeme deka premierot } e glasa protiv” veli Petkovski. Od LDP velat deka ne se raboti samo za krah na evropskite aspiracii, tuku i za krah na demokratijata. “Kakva ironija. Vo periodot koga pretsedatelst-

vuvame so Sovetot na Evropa, kade {to osnovni vrednosti se ~ovekovite prava i demokratijata, premierot v~era povika na javen lin~ protiv sekoj politi~ar, sekoj novinar, sekoj gra|anin koj razmisluva poinaku od nego. Ova ne zna~i samo kraj za evroatlantskite aspiracii na dr`avata, tuku i kraj na demokratijata vo zemjata” veli Andrej @ernovski. I od Nova Demokratija se so stav deka prioritet na premierot i na vladata ne se evrointegraciite. “Premierot ima nekoi drugi prioriteti koi ne se sovpa|aat so prioritetite na gra|anite, odnosno so sevkupnite procesi vo regionot. Za na{ite prioriteti treba da se debatira i da se objasnat, a koga }e ja dobieme poddr{kata od mnozinstvoto i }e gi realizirame” veli pratenikot Sulejman Ru{iti. Od VMRO–DPMNE docna popladneto ispratija kuso soop{tenie vo koe samo go povikuvaat SDSM i Branko Crvenkovski da go ka`e negoviot stav vo odnos na imeto “Republika Severna Makedonija”.

REGIONOT EDINSTVEN VO ZALO@BATA ZA EVROATLANTSKI INTEGRACII

TURSKIOT MINISTER PRINUDNO JA NAPU[TI REGIONALNATA NATO-KONFERENCIJA Ministerot za odbrana na Turcija, Vexdi \onul, predvreme ja napu{ti Konferencijata vo Bitola poradi incidentot predizvikan od napadot na izraelskata armija vrz humanitarniot konvoj brodovi za pojasot Gaza, vo koj zaginaa 19 lica MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

inistrite, zamenicite-ministri i ostanatite u~esnici na Regionalnata konferencija za NATO-integracii na zemjite od Jugoisto~na Evropa izrazija `alewe za incidentot so humanitarniot konvoj, vo ~ij sostav bila i humanitarna organizacija od Makedonija. Konferencijata prodol`i vo otsustvo na turskiot minister, no i bez pretstavnik od Grcija, za {to makedonskiot minister za odbrana, Zoran Kowanovski, izrazi nade` deka spre~enosta e rezultat na objektivni i opravdani

pri~ini. U~esnicite na konferencijata so zadovolstvo zaklu~ija deka strategiite na site dràvi se povrzuvaat vo edna zaedni~ka, koja vodi preku evroatlantskite integracii i perspektivi. "Pravime sî {to moème za da im pomogneme na zemjite od regionot da prodolàt so svoite napori i da stanat ~lenki na EU i NATO. Veruvame deka re{enieto za polnopravno ~lenstvo na Republika Makedonija vo NATO naskoro }e bide pronajdeno, zatoa {to toa e na{a me|unarodna odgovornost da dademe pomo{ i poddr{ka za ovoj proces", istakna ministerkata za odbrana

na Republika Slovenija, Qubica Jelu{i}. Va`nosta na evroatlantskite integracii za regionot ja istakna i ministerot za odbrana na Republika Albanija, Arben Imami, koj osobeno se osvrna na Kosovo kako nova zemja na Balkanot, ~ija perspektiva e tesno povrzana so evroatlanskata integracija, a za ovaa cel Imami o~ekuva razbirawe i pomo{ od prijatelskite dr`avi. Od zaedni~kata pres-konferencija ministrite i zamenicite-ministri ispratija poraki kako zalog za dolgoro~en mir, stabilnost i prosperitet na regionot. Slednata sredba se o~ekuva da se odr`i sledniot mesec na Brioni, vo Hrvatska.

FOKUS

01.06.2010

DO KOGA ]E ^EKAME TRANSPARENTNO I ZAKONSKO RABOTEWE?

U[TE GI NEMA TAJNITE FINANSISKI IZVE[TAI NA JAVNITE PRETPRIJATIJA ZA 2009

Dodeka site kompanii izlegoa javno so finansiskite bilansi za 2009 godina, pa duri i za prviot kvartal od 2010, dr`avnite kompanii s$ u{te gi “saldiraat” matematikite. Menaxmentot vo javnite pretprijatija tvrdi deka imaat u{te eden mesec za da gi izrabotat finansiskite izve{tai za minatata godina, odnosno dotoga{ trebalo da gi dostavat do Upravata za javni prihodi. KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

ako pomina bezmalku polovina godina i site kompanii izlegoa javno so finansiskite bilansi za 2009 godina, pa duri i za prviot kvartal od 2010, dràvnite kompanii s$ u{te gi “saldiraat” matematikite. Pove}eto se transformiraa vo akcionerski dru{tva, no transparentnosta ne ja zgolemija, nitu pak odgovornosta kon javnosta, odnosno dràvata, koja indirektno preku Vladata e 100% sopstvenik na ovie pretprijatija. Menaxmentot vo javnite pretprijatija tvrdi deka imaat u{te eden mesec za da gi izrabotat finansiskite izve{tai za minatata godina, odnosno dotoga{ trebalo da gi dostavat do Upravata za javni prihodi. Gra|anite dotoga{ }e ostanat bez informacii kade i za {to se potro{eni parite vo javnite pretprijatija za stopanisuvawe so stanben i deloven prostor, Makedonski {umi, Makedonija pat, Makedonski èleznici, Vodovod i kanalizacija, Komunalna higiena, Makedonskiot radiodifuzen servis (MRTV) i dràvnite energetski kompanii ELEM i MEPSO. Dràvnite direktori na ~elnite pozicii vo javnite pretprijatija vo zemjava s$ u{te ne otkrivaat kakvi rezultati postignale vo 2009 godina. Del od niv velat deka sega gi dorabotuvaat godi{nite izve{tai, a del, pak, ~ekaat mislewe od revizorite. Za 10-15 dena finansiskite podatoci za minatata godina }e bile

4,5 3,5

milioni evra ostvari zaguba MEPSO vo 2008 godina

milioni evra iznesuva{e zagubata na ELEM vo 2008 godina

dostapni i za javnosta. Direktorot na JP Makedonija pat, Goran Stojkovi}, veli deka zavr{nata smetka za 2009 godina ve}e ja napravile. “Nie

Koi nepravilnosti gi registrirala Dràvnata revizija MAKEDONIJA PAT 600.000 evra potro{eni vo 2008 godina bez po~ituvawe na Zakonot za javni nabavki Prikaàni pomali prihodi od patarina od realniot broj na vozila {to pominuvale niz naplatnite rampi I pokraj te{kata finansiska situacija, 26.000 evra se potro{eni za mobilni telefoni MAKEDONSKI @ELEZNICI 4,7 milioni evra nezakonski potro{ilo rakovodstvoto bez po~ituvawe na Zakonot za javni nabavki Is~eznale nad 10 toni nafta, za koi rakovodstvoto ne dokaàlo kade zavr{ile Natrupala dolg za krediti od 56 milioni evra, {to podocna go platila Vladata Vo poslednite 15 godini, potro{eni se 14 milioni evra za razni grade`ni aktivnosti i nabavki, koi nikoga{ ne bile zavr{eni JAVNO PRETPRIJATIE ZA STANBEN I DELOVEN PROSTOR Namesto da naplati 9,3 milioni evra, JPSSDP od kirija uspealo da sobere samo 1,4 milioni evra Vo Tutunska banka oro~eni 830 milioni denari, pari {to mu gi dala Vladata za izgradba na severnata tribina MRTV Na javniot servis mu se zakanuva u{te eden finansiski skandal od 1,4 milioni evra dokolku go izgubi sporot pred Londonskiot sud Porane{niot direktor Janez Sajovic se tovari za pronevera na {est milioni evra

go napravivme finansiskiot izve{taj za minatata godina, koj pomina vo Vladata, no Ministerstvoto za finansii pobara da go revidirame. Verojatno za okolu 10 dena bi bil gotov, taka {to najdobro toga{ da zboruvame za ostvarenite rezultati”, izjavi toj. Od JP Vodovod i kanalizacija imaat sli~no objasnuvawe nivniot godi{en finansiski izve{taj s$ u{te ne pominal na sednica na Sovetot na grad Skopje za da se komentira javno. Nasproti praktikata na javnite pretprijataija, dvete dràvni komapnii AD ELEM i AD MEPSO svoite finansiski rezultati gi objavuvaat na veb-stranite. “ELEM prerasna vo najgolema dràvna kompanija i uspea godi{niot vkupen obrt da go zgolemi dvojno - od 150 na 280 milioni evra godi{no”, neodamna izjavi direktorot na ELEM, Vlatko îngoski. Vo otsustvo na najnovite podatoci, finansiskiot izve{taj na ELEM vo 2008 godina pokaùva deka kompanijata ostvarila prihod od 198 milioni evra i zaguba od 3,5 milioni evra. Finansiskiot izve{taj na MEPSO, pak, za 2008 godina pokaùva deka kompanijata ostvarila 146 milioni evra prihodi od proda`ba i zaguba od 4,5 milioni evra. (NE)TRANSPARENTNOTO RABOTEWE Ottuka se nametnuva pra{aweto, kolku se transparentni javnite pretprijatija vo zemjava, ~ij buxet se oformuva od xebot na gra|anite. Zo{to mnogu malku se

Vo gradskite komunalni pretprijatija direktorite gi izbira gradona~alnikot, za {to raspi{uva konkurs. ^lenovite na nadzorniot odbor i upravniot odbor gi imenuva sovetot na Gradot. I vo akcionerskite dru{tva vo dràvna sopstvenost, principot na izbor na direktorite i ~lenovite na upravnite i nadzornite odbori e celosno partiziran. Vladata go predlaga direktorot, a gi imenuva i ~lenovite na nadzorniot odbor. Nadzorniot odbor potoa go izbira direktorot i ~lenovite na upravniot odbor. Nadzorniot odbor moè da go otpovika direktorot. znae kako menaxmentot na ovie kompanii upravuva so dràvniot imot i kolku efikasno, efektivno i kvalitetno gi koristi parite i dava ot~et? “Kapital” ne dobi informacija od nitu edno od javnite pretprijatija kako finansiski ja zavr{ile minatata godina. Od druga strana, se otvora dilemata zo{to dràvata, t.e. Vladata ne bara odgovornost od direktorite na ovie javni pretprijatija i pokraj lo{ite finansiski izve{tai dosega. Poznava~ite, koi ne sakaat da zboruvaat javno, velat deka ne se slu~ilo Vladata da povika nekogo na odgovornost poradi lo{oto rabotewe i menaxirawe so narodnite pari. Tie ukaùvaat deka ovie javni pretprijatija ne se do-

volno transparentni. Pra{uvaat koj na krajot na denot navistina go kontrolira srabotenoto na dràvnite direktori”. Poznava~ite frlaat senka i na dràvnata revizija, koja mnogu povr{no ja pravela revizijata vo javnite pretprijatija. Tie ukaùvaat deka edinstveno ako nekoe javno pretprijatie zema kredit od Svetskata banka ili od Evropskata banka za obnova i razvoj, toga{ dràvnite revizori rabotele poaùrno bidej}i pretprijatieto moralo da ispolni odredeni finansiski pokazateli za da dokaè deka regularno }e go otpla}a kreditot. Nadvore{nite revizori ~esto se angaìrani da napravat revizija na raboteweto na javnite pretprijatija vo zemjava. Ovlasteniot revizor na konsultantskata ku} a Diloit i Tu{ vo Skopje, Lidija Nanu{, veli deka tie revidirale finansiski izve{tai na nekoi od javnite pretprijatija, no nivnata revizija ima sosema poinakva cel od rabotata na dràvnite revizori. “Postoi kvalitativna razlika me|u dràvnata i nadvore{nata, komercijalna revizija. Dràvnata revizija ja ocenuva efikasnosta vo pogled na upravuvaweto so sredstvata vo javnoto pretprijatie, a nadvore{nata dava mislewe kolku objektivno se ocenile finansiskite izve{tai. Ottuka, ne moè da se poistovetuvaat ovie dve revizii“, objasnuva Nanu{. ZAKONOT NALAGA JAVNA OBJAVA NA FINANSISKITE REZULTATI Zakonot e deciden. Akcionerskite dru{tva i drugite pravni lica koi izdavaat hartii od vrednost, a koi ne kotiraat na berza i ne se vodat vo Registarot na akcionerski dru{tva so posebni obvrski za izvestuvawe, se dol`ni da gi objavuvaat vkupnite finansiski prihodi (dobivka od redovno rabotewe pred odano~uvawe, dobivka za finansiskata godina, neto-gotovinski tek). Poslednite izmeni na Zakonot za hartii od vrednost ukaùvaat deka ovie subjekti se dol`ni revidiranite finansiski izve{tai i misleweto od ovlasten revizor da gi objavat na internet-stranicata na ovlastenata berza dokolku izdava~ot zakonski e dolèn da gi podvede na revizija svoite finansiski izve{tai. Misleweto od ovlasten revizor treba da go objavat i vo eden dneven vesnik {to izleguva na teritorijata na Republika Makedonija vo rok od 15 dena od usvojuvaweto na izve{taite.

OP[TESTVO

01.06.2010

PRODOL@EN ROKOT ZA APLICIRAWE ZA ZEMJODELSKI SUBVENCII okot za podnesuvawe barawa za zemjodelski subvencii se prodol`uva za eden mesec, informira Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo. Namesto do 31 maj, zemjodelcite za pogolem del od subvenciite barawa mo`at da dostavuvaat do 30 juni.

IVANOV BARA INVESTICII OD KATAR o krajot na ovoj mesec, po diplomatski pat do kabinetot na emirot na Katar }e bidat dostaveni okolu 20 konkretni proekti za investirawe vo Makedonija. Stanuva zbor za proekti za investirawe vo hoteli, trgovski centri, benzinski pumpi, depo za skladirawe benzin i drugi mo`nosti za direktni katarski

Prodolùvaweto na rokot doa|a po baraweto na pove}e zemjodelski zdruènija, so cel da im se izleze vo presret na proizvoditelite navreme da ja dostavat potrebnata dokumentacija. Odgleduva~ite na ovci i na kozi barawata za subvencii moàt da gi dostavuvaat do 15 noemvri.

vlo`uvawa. Ova na emirot Hamad bin Kalifa Al Tani vo Doha mu go najavil makedonskiot pretsedatel \orge Ivanov, javi MIA. Emirot na Katar izrazil zadovolstvo od vakvata najava i mu vetil na Ivanov deka li~no }e se zalo`i katarskite investiciski vlasti da se fokusiraat na mo`nostite za investirawe vo Makedonija. Toj najavi i

otvorawe na ambasada na Katar vo Skopje, so cel prodlabo~uvawe na politi~kite i ekonomskite odnosi me|u dvete zemji. Ivanov u~estvuva na Doha Forumot 2010. Deneska e planirano da se sretne so pretstavnici na agencijata Katarski investiciski vlasti, koja kako globalen investitor vo site sferi raspolaga so fond pogolem od 65 milijardi dolari.

KOJ ]E GI RAZVIVA MAKEDONSKITE PLA@I?

KONCESIONERI, PA LE@ALKI I TU[EVI NA MAKEDONSKITE PLA@I Po ohridskite, i stru{kite i dojranskite pla`i dobija koncesioneri, koi naj~esto se poznati biznismeni ili gradski faci. Dali prvo }e bidat zadovolni turistite od uslugata ili gazdite od profitot? GOJKO KE[EQ

gojko@kapital.com.mk

akedonija saka da razviva turizam so davawe na plaìte vo Ohrid, Struga i vo Dojran pod koncesija. Otkako ovaa praktika be{e postavena na ohridskoto krajbre`je, godinava vo privatni race otidoa i plaìte vo Dojran i vo Struga. Privatnoto stopanisuvawe, vo princip, treba da zna~i i poefikasno i profitabilno rabotewe. No, dali e taka? Dali koncesionerite, turistite i dràvata imaat }ar od davaweto na plaìte pod koncesija? Najmnogu o~ekuva lokalnata vlast. Vo op{tinite vo Struga, Dojran i vo Ohrid se nadevaat deka na ovoj na~in }e ja podobrat slikata pred turistite, a plaìte }e dobijat moderen lik. Spored Magde Kre~eva od kancelarijata za odnosi so javnost na op{tina Dojran, godinava bila golema zainteresiranosta za zemawe na plaìte vo ova turisti~ko mesto. Mora da se ima predvid faktot i niskata cena,

od samo eden denar za metar kvadraten. “Firmite i fizi~kite lica koi sakaat da bidat koncesioneri na plaìte na bregot na Dojranskoto ezero znaat deka mora naporno da rabotat za koncesijata da ostane vo nivna sopstvenost. Obvrskite za ureduvawe na bregot i vo vodata pa|aat na tovar na koncesionerite. Zadolìtelni se spasuva~kite ekipi, koi mora da imaat licenca”, objasnuva Kre~eva. Spored uslovite predvideni so tenderot, pravoto na koncesionirawe so plaìte e dve godini, so mo`nost za prodolùvawe dokolku koncesionerite gi ispolnat site zadadeni uslovi. Dokolku za dve godini ne se slu~i toa, koncesijata moè da im bide odzemena. Kre~eva veli deka interesot za plaìte vo Dojran porasnal poradi faktot {to op{tinata go is~istila krajbre`jeto vo dolìna od dva kilometri. Proletva zapo~nala i izgradbata na krajbre`ni pateki, a se investiralo i vo infrastruktura i sanacija na kolektorskiot sistem. So proekt na Ministerstvoto za transport i vrski za

izgradba na pe{a~ki pateki i hortikulturno ureduvawe na ezerskoto krajbre`je, vo Dojran }e se gradi pe{a~ka i velosipedska pateka od crkvata "Sv. Ilija" do granicata so Grcija, vo dolìna od 3,5 kilometri. Vo Dojran ovaa sezona o~ekuvaat gostite da gi do~ekaat najpodgotveni dosega. “Proektot treba da se zavr{i za tri godini. Tenderot se odviva preku Ministerstvoto za transport i vrski i Direkcijata za razvoj na jugoisto~niot region, a u~estvuva i Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe”, veli Kre~eva. ]E SE UREDAT LI KONE^NO PLA@ITE VO STRUGA? I vo Struga, godinava, po nekolkugodi{niot spor me|u op{tinata i Ministerstvoto za transport i vrski za toa koj da gi dodeluva koncesiite za sedumte plaì, tie kone~no bea dadeni pod koncesija. Po~etnata cena be{e 55 denari za metar kvadraten, a krajnata za {este plaì dostigna 60 denari. Najgolema cena postigna @enska plaà – 1.210 denari za metar kvadraten. Koncesionerot treba da up-

KOJ GI DOBI PLA@ITE VO STRUGA Vo op{tinata uveruvaat deka plaìte oti{le vo vistinski race. Sopstvenikot na firmata Akvarius od Struga ja dobi plaàta pred svojot ugostitelski objekt. So plaàta pred restoranot Konak }e stopanisuva Ardijan Osmani. Ma{ka plaà, koja isto e mnogu ceneta od struàni, ja dobi firmata Beto kompani, dodeka Ertan Bojku, sin na Dilaver Bojku, }e upravuva so plaàta pred univerzitetot FON. Svoja plaà dobi i firmata Avel, koja e sopstvenik na porane{nata fabrika Struànka. So plaàta pred hotelot Galeb }e koncesionira hotel Drim.

ZAKONSKI IZMENI ZA HERBALNITE LEKOVI o sobraniska procedura se izmenite na Zakonot za lekovi i medicinski pomagala so koi se predlaga: dopolnuvawe na farmacevtskiot proizvod "herbalen lek” vo soodvetnite postapki koi se vodat soglasno Zakonot za lekovi i medicinski pomagala; usoglasuvawe na vremetraeweto na odobrenieto za stavawe na lek vo promet, soglasno aktite na EU; ureduvawe na odbivaweto na baraweto za

registracija na herbalnite lekovi; va`nosta na registracijata na herbalnite lekovi, tradicionalnite lekovi i na homeopatskite lekovi; usoglasuvawe na kadarot za vr{ewe na dejnosta – promet na malo (vo aptekite) koe se odnesuva na brojot na vraboteni lica so visoko i sredno obrazovanie. So Zakonot se vr{i dopolnuvawe za da se sozdade osnova za donesuvawe na metodologija za na~inot na formirawe na cenite na

lekovite i na podzakonski akt za sodr`inata na obrazecot na baraweto i potrebnata dokumentacija koja treba da se dostavi za zapi{uvawe na medicinskite pomagala vo Registarot na medicinski pomagala. Sobranieto }e rasprava i za periodot na vr{ewe na funkcijata direktor na Biroto za lekovi, so ogled na toa deka od 1 januari 2010 godina Biroto za lekovi prodol`uva da raboti kako Agencija za lekovi.

lati 60.000 evra za prvata godina. Od op{tinata velat deka o~ekuvaat da se otkaè samo noviot koncesioner na vtorata najatraktivna plaà vo gradot, @enska plaà, poradi visokata cena. Spored glavniot arhitekt na op{tina Struga, Natmir Naxipi, dokolku s$ se odviva kako {to treba, plaìte vo Struga godinava kone~no }e dobijat svetski izgled. “Prethodnite godini, poradi sporot me|u Ministerstvoto i op{tinata za plaìte ne se griè{e nikoj i bea celosno zapu{teni, pa ostavaa lo{a slika za gradot. Sega, so davaweto pod koncesija, kone~no }e go dobijat vistinskiot izgled”, veli Naxipi. Vo op{tinata uveruvaat deka plaìte oti{le vo vistinski race. Sopstvenikot na firmata Akvarius od Struga ja dobi plaàta pred svojot ugostitelski objekt. So plaàta pred restoranot Konak }e stopanisuva Ardijan Osmani. Ma{ka plaà, koja e isto mnogu ceneta od struàni, ja dobi firmata Beto kompani, dodeka Ertan Bojku, sin na Dilaver Bojku, }e upravuva so

plaàta pred univerzitetot FON. Svoja plaà dobi i firmata Avel, koja e sopstvenik na porane{nata fabrika Struànka. So plaàta pred hotelot Galeb }e koncesionira hotel Drim. Prethodniot tender za izdavawe na plaìte be{e poni{ten poradi obvinuvawata deka podelbata e napravena po partiski dogovor me|u VMRO – DPMNE i DUI. Od op{tinata gi otfrlija vakvite obvinuvawa. Ottamu najavuvaat deka vo naredniot period na potegot od Evro hotel do vlezot vo Struga, vo dolìna od dva kilometri, }e nikne nova hotelsko–ugostitelska naselba. Za izgradba na hoteli bile zainteresirani golem broj pe~albari od stru{kiot region, a vo momentov nemalo pogolem interes od stranski investitori. KONCESIONERITE NE IGRAAT PO PRAVILATA Spored tenderskite uslovi, koncesionerite na plaìte vo Dojran i Struga }e mora da postavat leàlki na 40% od plaìte, tu{-kabini i {ankovi, kako i kabini za

preslekuvawe. Idnite koncesioneri }e se griàt i za zeleniloto na plaìte i pritoa ne smeat da napla} aat za vlez. Vo Ohrid plaìte bea izdadeni pod koncesija pred dve godini i ve}e se razvivaat, no s$ u{te se daleku od kompletno funkcionalni i sovremeno uredeni. Za ova treba da se pogriì Ministerstvoto za transport, koe gi izdava dozvolite za koncesionirawe i gi ureduva tenderskite uslovi. Za razlika od Ohrid, plaìte vo Struga se celosno zapu{teni, a izminatite godini {ankovi postavuva{e koj }e posaka{e i kade {to }e posaka{e. Na nitu edna plaà nema{e tim za spasuvawe. So izdavaweto na plaìte pod koncesija se o~ekuva turistite da dobijat celosna turisti~ka ponuda. Me|utoa, od op{tinata velat deka docneweto so raspi{uvawe na tenderot od Ministerstvoto za transport i vrski im gi vrzalo racete na koncesionerite i site raboti }e docnat najmalku eden mesec.

FAKULTETOT ZA TURIZAM I BIZNIS-LOGISTIKA OD GEVGELIJA SE SELI VO KAVADARCI niverzitetskiot Senat pri Fakultetot za turizam i biznis-logistika od Gevgelija odlu~i upisite i nastavata za studentite vo u~ebnata 2010/11 godina da se sproveduvaat vo Kavadarci. Odlukata ima privremen karakter i }e va`i do sozdavawe prostorni uslovi za realizirawe na nastavata vo Gevgelija. Okolu trista studenti vo

dvete studiski godini od osnovaweto na fakultetskata nastava vo Gevgelija denovive so peticija reagiraa do op{tina Gevgelija i do Dekanatot na fakultetot so cel da iniciraat kompromis okolu nastanatiot prostoren problem i da ja spre~at selidbata na fakultetot. Vakvata odluka na univerzitetskiot Senat proizleze po neodobruvaweto na zem-ji{teto na

porane{nata kasarna za izgradba na nova univerzitetska zgrada, kade {to so urbanisti~kiot plan za taa namena e predviden prostor od pove}e od 2.000 kvadratni metri. Pri~inata e {to del od objektot na porane{nata kasarna ve}e bil readaptiran za potrebite na Dnevniot centar za lica so posebni potrebi.

10 01.06.2010

OP[TESTVO

SDSM: ZDRAVSTVOTO BEZ KONCEPT ZA REFORMA olgo najavuvanata medicinska oprema za javnoto zdravstvo docni, podgotovkata na objektite ne e nitu po~nata, a vo me|uvreme vladata najavi i nova investicija od 23 milioni evra vo bolnicite, preku zadol`uvawe na dr`avata, izjavi v~era potpretsedatelot na SDSM, Andrej Petrov. SDSM tvrdi deka 20% od buxetot vo zdravstvoto

se tro{i za plati na vremenite vrabotuvawa, od koi ogromen broj se od nemedicinskata dejnost i so fiksni rabotni obvrski koi ne mo`e da se vodat kako vremena potreba. “Osven korupcijata (34%), kako golem problem vo zdravstvoto gra|anite ja identifikuvaat pogre{nata politika na vladata, nemaweto koncept za reformi, politi~koto vlijanie i partizacijata (vkupno

37%)”, re~e Petrov. Spored nego, premierot Nikola Gruevski treba da go pra{a narodot dali saka novi rabotni mesta i sigurni plati, pomalku siroma{tija i nevrabotenost, a ne uni{teno zdravstvo. Toj go pra{a Gruevski dali saka Makedonija da sedi na ista masa so Amerika vo NATO, so Germanija i Francija vo EU, i da ima pravo na veto?

DO 25 JUNI ]E BIDE FORMIRAN EKONOMSKO-SOCIJALNIOT SOVET inisterstvoto za trud i socijalna politika i pretstavnici na sindikatite se dogovorija za 10 dena da zavr{i postapkata za dostavuvawe barawa za dobivawe re{enija za reprezentativnost i najdocna do 25 juni godinava da bide formiran Ekonomsko-socijalniot sovet. “Soglasno zakonskite izmeni, do v~era treba{e da se formira Sovetot, no od

nekoi tehni~ki pri~ini toa s$ u{te ne e regulirano. Se dogovorivme za 10 dena da zavr{i postapkata so dostavuvawe barawa za dobivawe re{enija za reprezentativnost od sindikatite. Dosega se podneseni {est barawa”, izjavi ministerot Xeqaq Bajrami. Na sredbata vo Ministerstvoto prisustvuvaa pretstavnici na SSM, KSS, Sojuzot na nezavisni i avtonomni

sindikati i Konfederacijata na sindikalni organizacii. Pretsedatelot na SSM, @ivko Mitrovski, go oceni utvrduvaweto i legitimiraweto na sindikatite kako klu~na aktivnost za sindikalnoto dvi`ewe vo Makedonija. Spored nego, sindikatite ne se obedinuvaat vo eden zatoa {to i vo sindikalnoto organizirawe trebalo da postoi pluralizam.

"KAPITAL" DOZNAVA: NOVA MERKA OD 2012 GODINA

PORODILNO NEMA DA ISPLA]A FONDOT, TUKU MINISTERSTVOTO ZA TRUD

Se o~ekuva vo 2012 godina Fondot za zdravstveno osiguruvawe da se rastovari od porodilnite boleduvawa, zatoa {to tie ne bile zdravstven problem. Predlogot do{ol od Svetska banka VIKTORIJA MILANOVSKA

300

milanovska@kapital.com.mk

ondot za zdravstveno osiguruvawe od 2012 godina ve}e nema da gi pokriva porodilnite boleduvawa, tuku toa }e premine vo nadle`nost na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, be{e kaàno na ~etvrtiot po red regionalen forum za finansirawe na javnoto zdravstveno osiguruvawe, koj se odrà vo Ohrid. Pretstavnici od Makedonija, Slovenija, Hrvatska, Litvanija, Ungarija, Albanija, Bosna i Hercegovina, Turcija, Crna Gora i od Kosovo gi iznesoa svoite iskustva od ovaa oblast i gi sporedija problemite so koi se soo~uvaat fondovite za zdravstvo. “Se o~ekuva vo 2012 godina Fondot da se rastovari od porodilnite boleduvawa, zatoa {to tie ne pretstavuvaat zdravstven problem”, re~e direktorkata na Fondot za zdravstveno osiguruvawe, Maja Parnaxieva-Zmejkova, dodavaj}i deka Makedonija ima dopolnitelni problemi, za razlika od drugite zemji, poradi pregolemiot broj privatni zdravstveni institucii koi dopolnitelno go optovaruvaat Fondot. "Kapital" doznava deka ovaa novina e predloèna od Svetska banka i za nea ve}e e razgovarano vo

milioni evra iznesuva buxetot na Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija

vladata. Vo Slovenija, porodilnite boleduvawa se pod ingerencija na Ministerstvoto za trud, dodeka vo Hrvatska, kako i vo Makedonija, ovie uslugi s$ u{te gi pokrivaat zdravstvenite fondovi. Na forumot stana zbor i za dopolnitelnoto zdravstveno osiguruvawe koe vo Makedonija se podgotvuva za start ve}e podolgo vreme. S$ u{te

ne e izraboten osnovniot paket vrz osnova na koj }e se sproveduva ovoj tip osiguruvawe. Vo Slovenija dopolnitelnoto osiguruvawe e vovedeno vo 1992 godina. Od 1,5 milioni potencijalni osigurenici, samo 50.000 ne se osigureni. Dobrovolnite osigurenici pla}aat po 24 evra mese~no. Poradi ovie pokazateli, Slovencite tvrdat deka nivniot zdravstven sistem e eden

od najstabilnite vo Evropa. “Odevme postepeno. Osiguruvaweto be{e dosta nisko na po~etokot, no nadle`nite sfatija deka }e imame problem so parite, pa postepeno se poka~uva{e cenata. Vo na{iot zakon to~no stoi {to opfa}a osnovniot paket. Toj vklu~uva 100% osiguruvawe za deca, majki, stari i hroni~no zaboleni lica. Kaj grupite kaj koi postoi pomal

zdravstven rizik vovedovme povisoki participacii. Okolu 90% od le~eweto vo bawi za hroni~no bolni se pla}a od dobrovolnoto osiguruvawe”, re~e Samo Fakin, direktor na Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Slovenija, dodavaj}i deka imaat dve listi lekovi. Od dobrovolno osiguruvawe se pokrivaat samo 20% od neophodnite. Vo Hrvatska, osnovniot osiguritelen paket e sli~en so slovene~kiot. Kaj niv, dobrovolnoto osiguruvawe funkcionira od 2002 godina. Od potencijalni 3,5 milioni korisnici, 2,6 milioni se osigurani dobrovolno. Vakvata usluga mese~no ~ini od 10 do 18 evra. “Koga go pravevme osnovniot paket, celta ni be{e pove}e lu|e da se osiguraat dobrovolno. Go vovedovme principot da ne gi definirame uslugite koi se pla}aat, tuku tie {to ne se pla}aat. Do pred dve godini imavme okolu 500.000 korisnici, a po izmenata na paketot dobivme novi dva milioni korisnici”, veli Tihomir Stricrep, direktor na

milijardi evra iznesuva buxetot na Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Hrvatska

3,7

milijardi evra iznesuva buxetot na Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Slovenija

hrvatskiot Fond za zdravstveno osiguruvawe. Ostanatite zemji se soglasija so stavot deka formuliraweto na osnovniot osiguritelen paket zavisi od toa so kolkavi finansiski sredstva raspolaga fondot i kakvi se barawata na okolinata. Velat deka sekoga{ koga ne postojat konsultacii me|u nadle`nite i korisnicite, ima nekakov {trajk. Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija ima nesporedlivo nizok buxet vo sporedba so Slovenija i Hrvatska. Toj iznesuva 300 milioni evra godi{no, dodeka buxetot na hrvatskiot fond e tri milijardi evra, a na slovene~kiot 3,7 milijardi evra. Stapkata na pridones za zdravstvo vo Makedonija iznesuva 7,3%, vo Hrvatska 15%, a vo Slovenija 13,4%.

OP[TESTVO

01.06.2010

UNICEF: KRIZATA GO NAMALI @IVOTNIOT STANDARD konomskata kriza vo najgolema mera vlijae vrz `ivotniot standard na doma}instvata. Kaj edna tretina od doma}instvata se namalile prihodite, kaj 17% procenti do{lo do gubewe na rabotata, a nad 70% se soo~ile so problemi vo pla}aweto na tro{ocite za komunalii i na u~ili{niot pribor, poka`a studijata “Blagosostojbata na decata i mladite vo vreme na ekonomska kriza”, koja be{e promovirana v~era od

Kancelarijata na UNICEF vo Makedonija. Analizata na studijata e podgotvena od doc. d-r Maja Gerovska-Mitev od Institutot za socijalna rabota i socijalna politika pri Filozofskiot fakultet vo Skopje. So studijata se opfateni makedonski, albanski, turski i romski semejstva vo osum urbani lokacii. Analizirani se okolu 1.100 doma}instva vo periodot od avgust do septemvri 2008 godina. Spored

prihodite na doma}instvata, 48% `iveat pod stapkata na siroma{tija. “Ne postoi univerzalen obrazoven pristap nitu univerzalna zdravstvena za{tita. Okolu 8% od analiziranite deca ne posetuvaat nastava, 4% nemaat voop{to, pristap do obrazovanie, a 4% ne posetuvaat redovno. Okolu 9% od decata voop{to ne se pokrieni so dr`avno zdravstveno osiguruvawe”, re~e Gerovska-Mitev.

AKO BARATE RABOTA, ODETE VO DANSKA a Danska do 2018 godina }e & trebaat najmalku 100.000 rabotnici od stranstvo za da ostane konkurentna, utvrdija danskite imigraciski slu`bi. Izve{tajot go napravi Institutot za studii za idninata. Avtorkata Seli Kala{ predupreduva deka Danska ve}e ne mo`e da bara rabotnici vo sosednite Germanija, Polska ili [vedska, koi se soo~uvaat so sli~ni demografski pre-

dizvici i so pomalku mladi, a so pove}e stari gra|ani. “Mora da se naso~ime kon zemji koi imaat relativno visoko nivo na obrazovanie, a ograni~eni mo`nosti”, veli Kala{. Danska prvenstveno bara visokoobrazovani rabotnici, kako in`eneri i biotehnolozi. Od 2004 godina brojot na visokoobrazovani stranci koi dobile rabotna dozvola e zna~itelno zgolemen. Vo 2009 godina se izdadeni

duri 3.600 dozvoli. “Zavisime od niv, pa zatoa mora da se podgotvime i preku usvojuvawe na soodvetni zakoni i mentalno”, izjavi Kala{. Taa prepora~uva da se ispitaat slo`enite zakoni za doseluvawe, da se zgolemi brojot na mestata vo me|unarodnite u~ili{ta i da se ispitaat mo`nostite danskiot da ne bide edinstveniot oficijalen jazik na rabotnoto mesto.

NOVI EVROPSKI PRAVILA SO LISABONSKIOT DOGOVOR pa sega i so Srbija. Grcija u{te na samiot po~etok, u{te pri potpi{uvaweto na Dogovorot za asocijacija i stabilizacija zapo~na so obidi za blokirawe na procesot, kako {to toa go prave{e i Slovenija koga Hrvatska po~na da pregovara za prvite poglavja so Unijata", veli Pendarovski.

GERMANSKIOT BUNDESTAG ]E ODLU^UVA ZA ^LENSTVOTO NA MAKEDONIJA VO EU GABRIELA DELOVA delova@kapital.com.mk

isabonskiot dogovor, koj na germanskiot parlament Bundestag, mu dade pravo da odlu~uva za sekoe novo pro{iruvawe na Evropskata unija, nema da vlijae negativno vrz integrativnite procesi na Makedonija. Ako Makedonija gi re{i otvorenite problemi koi ja ko~at evrointegracijata i gi ispolni kriteriumite za ~lenstvo, odobruvaweto od Bundestagot }e bide samo

Germanskiot Bundestag so Lisabonskiot dogovor, dobi pravo da dava zeleno svetlo za zemjite aspiranti za vlez vo EU. Ako Makedonija gi re{i postoe~kite problemi i gi ispolni potrebnite kriteriumi, odobruvaweto od Bundestagot }e bide samo finalen ~in tehni~ko pra{awe, tvrdat ekspertite. "So ova novo pravilo vo Unijata procesot na integracija na Makedonija ne e dopolnitelno optovaren ili ote`nat. Vakvoto pravo na Germanija e odraz na `elbata evropskite gra|ani da bidat poblisku do procesite na pro{iruvawe na Unijata", veli Stevo Pendarovski,

univerzitetski profesor i analiti~ar, objasnuvaj}i gi novite prava koi Bundestagot gi dobi so Lisabonskiot dogovor. Toj, sepak predupreduva deka, ova mo`e da bide iskoristeno, odnosno zloupotrebeno od nekoi politi~ki akteri koi ne se vo nasoka na evrointegracija na Makedonija. Tie novoto pravo na Germanija bi mo`ele da

go iskoristat kako adut deka procesite na Makedonija vo Unijata sega }e se odvivaat u{te pote{ko. Od Sekeretarijatot za evropski pra{awa brifiraat deka Bundestagot ja poddr`uva integracijata na Makedonija vo EU i deka odlukata za dobivawe pozitiven glas od ~lenovite na Bundestagot ne se o~ekuva da bide

problemati~na. Mo`nosta Grcija da lobira me|u ~lenovite vo Bundestagot za popre~uvawe na zapo~nuvaweto na pregovorite za Makedonija, za Pendarovski e nemo`no. "^lenkite na Unijata go pravat blokiraweto u{te vo po~etnite fazi. Takov e slu~ajot so Makedonija i Grcija, so Hrvatska i Slovenija,

SE ODOLGOVLEKUVA LI PROCESOT? Periodot vo koj novite zemji~lenki, vklu~itelno i Makedonija, treba da dobijat zeleno svetlo od Bundestagot se procenuva na dva meseci do dve godini. "Odlu~uvaweto moè da odi brzo, no i ako potrae, za toa ne moè da se definiraat rokovi. S$ moè da se zavr{i vo vremenski prostor od dve nedeli do dva meseci", objasnuva Manuel Saracin, ~len na germanskiot Bundestag vo izjava za Doj~e Vele. Ekspertite velat deka Germanija spa|a vo grupata na najbavni parlamenti, me|u koi se i zemjite kako [panija i Belgija, odnosno federalnite parlamenti. Kaj ovie parlamenti odlukata mora da pomine niz pove}e parlamenti, kako na primer niz sedumte parlamenti koi gi ima Belgija, pred da bide odobrena na federalno nivo. Takvite proceduri se sloèni i dolgi, no tie se samo od tehni~ki karakter. "Ako germanskata vlada dade zeleno svetlo za zapo~nuvawe na pregovori, ne bi trebelo ~lenovite na Bundestagot da pravat problemi, so ogled na toa {to vo sekoj parlament Vladata ima mnozinstvo", veli Pendarovski.

KOMENTARI I ANALIZI

01.06.2010

KOMENTAR

NEMA DANOK NA DIVIDENDI ZA KOMPANIITE amesto dva pati da zema danok, vladata odlu~i kompaniite koi imaat akcionerski udel vo druga firma, pri isplatata na dividenda da gi oslobodi od pla} awe na danok na dobivka, so {to }e se izbegne pove} ekratnoto odano~uvawe na dividendite, kako {to be{e slu~aj dosega. Ova go predviduva poslednata izmena na Zakonot za danok na dobivka koj po predlog na vladata od v~era e vo sobraniska procedura. Celta na vladata, spored obrazloènieto vo predlogot, e da gi pottikne kompaniite prihodite koi gi ostvaruvaat od dividenda da gi prenamenat za investicii vo doma{nata ekonomija. So toa {to nema da pla}aat danok, }e im bidat na raspolagawe pove}e pari za investirawe, a so toa }e rastat i kompaniite. So ogled na toa deka prilivot na stranski investicii vo dràvava, namesto da se zgolemuva, vo prvite dva meseci od godinava se namaluva, ova e edna od podobrite merki na vladata koi vo posledno vreme se predloèni. Moèbi vladata treba da razmisli na istiot na~in da gi pottikne i fizi~kite lica da in-

vestiraat. Ukinuvaweto na ovoj danok i za fizi~kite lica sigurno }e gi razmrda investitorite na Makedonska berza. Vo uslovi koga Berzata

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

so meseci e vo minus i trguvaweto e svedeno na minimum, osloboduvaweto od danok na dobivka od divid endi }e go vrati optimizmot kaj igra~ite na Berzata. Koga bi imale pove}e pari na raspolagawe, sigurno povtorno }e gi investiraat vo akcii. I namesto da tro{i pari za skapi kampawi da gi privle~e stranskite, ova e eden dobar signal za doma{nite investitori.

NEPOPRAVLIVI PESIMISTI a makedonskite kompanii, visokoraste~kite muslimanski pazari se nedosti`ni. Iako potencijalot e ogromen i od godina vo godina se zgolemuva pobaruva~kata na ovie pazari za najmalku 30%, makedonskite kompanii imaat izgovor zo{to tamu gi nema makedonskite proizvodi. Ne im bile konkurentni proizvodite, skap im bil transportot, ne sme moèle da dopreme do ovie pazari poradi silnata konkurencija od Kina i Indija. I taka so red se niàt pri~ini vo potragata na odgovorot zo{to razmenata me|u Makedonija i muslimanskiot svet e na mnogu nisko nivo. A, {to bi moèle da napravat makedonskite menaxeri? Namesto da se àlat, moàt da gi re{avaat gorenavedenite problemi ~ekor po ~ekor. Ako imame nekonkurentni proizvodi, neka investiraat vo nivniot kvalitet i neka sozdadat prepoznatlivi brendovi koi sami }e si go probijat svojot pat kon svetskite pazari. Neka investiraat vo Halal standardot koj polesno gi probiva ovie pazari. Ako e problem skapiot transport i problemite so solunskoto pristani{te, neka izlobiraat vladata da investira vo alternativni, kako {to

se Dra~ ili Varna. Neka sozdadat front i postojano neka zboruvaat za ostvaruvawe na barawata. No, o~igledno kompleksot na poniska vrednost kaj nas e poistaknat od s$ drugo. Makedonija e postojano nekonkurentna za osvoju-

GOJKO KE[EQ

gojko@kapital.com.mk

vawe na novi pazari i poradi toa postojano tapkame vo mesto i kukame kolku ni e lo{o i kolku nikoj ne ni pomaga. Ako e taka, najdobro }e bide da si gi zatvorime fabrikite i da ~ekame podobri vremiwa. Navistina, vo ovaa zemja ve}e 20 godini falat pozitivna energija i primeri koi }e n$ motiviraat da odime napred i da se borime so konkurencijata, da osvojuvame novi pazari i da go dostigneme i toa {to e nedosti`no.

GRAD PO @ELBA Skopje mora da raboti na svojot identitet, {to e karakteristika na site pogolemi gradovi. Vo nego mora da se zajakne ~uvstvoto na sigurnost, kvalitetot na gradski ìvot, prostornost i estetska ubavina. @ivotnata sredina mora da se za~uva, kako ne bi postignale brz, no skap razvoj. kopje e grad vo koj bezmalku ìveat pove} e od 650.000 ìteli. Vo nego se ostvaruva pove} e od 35% od dràvniot BDP i pretendira da ima monopol vrz kulturnite nastani vo dràvata. No, dali go imame ~uvstvoto na metropola koga ìveeme vo nego? Koga podobro }e razmislime, edinstvenata asocijacija na posetitelite e deka vo na{eto Skopje ima dobra zabava. I tolku. Nedovolno za mesto koe ima tolku golema, koncentrirana mo} na nivo na edna dràva. Pogolem del od ìtelite na glavniot grad go pametat Skopje kako zelen grad, grad na maalata, ubavo proektiranite zoni, me{avinata na gradbi priznati vo svetskata arhitektura. Se postavuva pra{aweto vo koja nasoka }e se dviì razvojot vo narednite 10, 20, 30 godini? Skopje vo ni{to nema da se razlikuva od tendenciite vo razvojot so koi se soo~uva sekoja evropska metropola. Ona {to }e go odredi kvalitetot na ìvotot vo pogolemite gradovi e nivniot kapacitet da se spravat so tri fundamentalni faktori: mobilnost, odr`livost i socijalni razliki. Prviot faktor na uspeh e da se obezbedi optimalen transport so site sredstva koi se na raspolagawe. Vo slu~ajot so na{iot glaven grad, ova bi zna~elo paralelno da se razviva kvalitetot na javniot avtobuski prevoz, da se predvi-

dat podobri soobra} ajni re{enija za avtomobilskiot prevoz, no i celosno da se primenat novi inovativni re{enija. Celta treba da bide koristewe na javniot transport na najdobar i najefikasen na~in. [to se odnesuva do inovativnite re{enija, edno od niv treba da bide t.n. samousluga, â&#x20AC;&#x153;self serviceâ&#x20AC;?. [emite za iznajmuvawe velosipedi na ~as od odredeni lokacii, so vra}awe na istite ili na drugi lokacii, t.n. Velib, vo Pariz funkcioniraat fenomenalno. Dokolku op{tinite gi postavat kako re{enija od tipot na javno/privatno partnerstvo, se postignuva golem efekt - profitabilnost, zadovolstvo i po~ista sredina. Vtoriot faktor na idniot (ne)uspe{en razvoj e odr`livosta. Gradovite i op{tinite vo nivni ramki mora da po~nat da se odnesuvaat kako posebni kompanii. Toa bara dolgoro~ni planovi koi celat kon zabrzan ekonomski razvoj vo zdrava ìvotna sredina. Prihodite po razni osnovi treba da se vratat nazad vo op{tinata, vo proekti koi sami }e generiraat idni profiti. Na primer, moè da se zapo~ne so edna sredina kako {to e Novo Lisi~e, del od op{tinata Aerodrom. Kako pilot-proekt vo nea bi definiral odr`liv urbanisti~ki proekt za 24/7 dena rabota, ìvot i zabava. Poseben transport, rezidencijalen del, biznis-sredina, javni parkovi, pe{a~ki zoni, {oping-centar

itn. Preku javen oglas bi se ponudile razni proekti za partnerstvo so privatniot sektor, koi bi trebalo da se realiziraat vo period od edna do tri godini. Rezultatite bi definirale eden sosema nov pristap vo menaxiraweto so, inaku osnovnite, lokalni komunalni aktivnosti, kako {to se ~isteweto i hortikulturnoto ureduvawe. Tretiot faktor e povrzan so menaxiraweto na socio-ekonomskite razliki. Svedoci sme na kontinuirana migracija od pomalite mesta i gradovi vo pogolemite. Skopje e evidenten primer. Pritisokot kreiran od ovaa migracija e vrz rabotnite mesta, prestojot, zdravstvenite uslugi, transportot, obrazovanieto itn. Postojat dve re{enija na problemot koj preminuva vo kriti~en faktor na (ne)kvaliteten `ivot. Prvoto re{enie e da se obezbedat rabotno mesto, obrazovanie, zdravstveni uslugi, kultura, infrastruktura i generalen ekonomski razvoj na nivo na pomalite sredini, za da se obeshrabri odlukata za preseluvawe. Vo ovoj kontekst, posebno e zna~ajno da se izmeni mestoto i ulogata na prekubrojnata javna administracija, koja e centralizirana vo pogolemite gradovi. Vtoroto re{enie e da se postavi nov sistem na menaxirawe so socijalnite razliki, koj bi obezbedil apsorpcija na masovnata migracija. Ova e kriti~en faktor, koj mora da obezbedi zadr`uvawe

D-R RUBIN ZAREVSKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski docent

na identitetot na gradot vo uslovi na postoewe na razli~ni ekonomski, verski, starosni, obrazovni i drugi strukturi. Miksot treba da se vgradi vo site fazi od razvojot. Za primer bi ja poso~il Starata skopska ~ar{ija vo koja stihijno, no sigurno, se vra}aat starite zanaeti, koja paralelno prerasnuva vo mesto na kultni nastani, tradicionalna hrana, dobra zabava. Zamislete koga bi se po~nal poorganiziran pristap zasilen so finansiski izdràni proekti. Skopje mora da raboti na svojot identitet, {to e karakteristika na site pogolemi gradovi. Vo nego mora da se zajakne ~uvstvoto na sigurnost, kvalitetot na gradski ìvot, prostornost i estetska ubavina. @ ivotnata sredina mora da se za~uva, kako ne bi postignale brz, no skap razvoj. Urbaniot haos i soobra}ajniot nered treba da se upravuvaat na dolg rok, so re{enija sli~ni na koja bilo uspe{na kompanija. Podobro e gradskite vlasti vedna{ da zapo~nat so ovoj proekt za na Skopje da mu se dade vtora {ansa. Prvata moèbi i ja ispu{ti.

14 01.06.2010

FEQTON

FELJTON-38 Kako eden od klu~nite lu|e na koi se potpira Del vo obidot da ja vrati silata na brendot i vode~kata pozicija na IT-pazarot e tokmu Erin Nelson. Za nea, bez ogled dali se raboti za dobri ili te{ki vremiwa, najva`nata rabota e sekoga{ da bidete koncentrirani na potro{uva~ot IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

rin Nelson prezede presmetan rizik koga so semejstvoto se preseli od SAD vo Evropa za da bide potpretsedatel na Del (Dell), zadolèna za marketing za Evropa, Bliskiot Istok i Afrika. Toj ~ekor se isplate{e. Taa sega e glaven direktor za marketing vo kompanijata, predvodej}i ja brend-strategijata koja vklu~uva vlijanie na internet-socijalnite mreì, pa do globalnite komunikacii. Nejzinata preselba vo Evropa ne be{e prv pat taa da prezeme hazarderski ~ekor. Pred 10 godini i pokraj op{irnoto marketing-iskustvo vo kompanii kako Prokter i Gembl (Procter&Gamble) i PepsiKo (PepsiCo), taa ja prifati pozicijata da se griì za organizacijata na proda`bata vo Del. “Toa be{e edna od onie mo`nosti koja moè da se pretvori vo na-

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UM UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLO GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE O OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTI INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: ERIN NELSON, [EF NA MARKETING VO DELL

ZNAE KAKO DA GI SLU[A SVOITE POTRO[UVA^I

jgolem neuspeh, no izleze edno od najdobrite iskustva od koe nau~iv mnogu”, veli Nelson. “Nau~iv kako da bidam malku pove}e odgovorna koga ve}e ne moèv da bidam sovr{ena. Nau~iv deka reputacijata {to ste ja izgradile ne patuva so vas koga odite na novi mesta, duri i koga se raboti za kompanija kaj {to ste ve} e pet godini. Reputacijata sekoga{ treba da ja gradite otpo~etok koga po~nuvate na nova pozicija. I nau~iv {to e toa poniznost i otsustvo na la`na skromnost”, dodava Nelson. NIKOGA[ NE ZABORAVAJTE DEKA POSTOITE ZARADI POTRO[UVAÎTE Del e edna od vode~kite kompanii vo industrijata za kompjuteri, me|utoa izminative pet godini bea navistina te{ki za brendot. Gubeweto na pazarnite udeli i namaluvaweto na profitite go natera i samiot osnova~, Majkl Del, vo 2007 godina da se vrati nazad na mestoto glaven izvr{en direktor, otkako tri godini pred toa kormiloto go doveri na drug, a toj ja zadrà samo funkcijata pretsedatel na bordot na direktori. Kako eden od klu~nite lu|e na koi se potpira Del vo obidot da ja vrati silata na brendot i vode~kata pozicija na IT-pazarot e tokmu Erin Nelson. Za nea, bez ogled dali se raboti za dobri ili te{ki vremiwa, najva`nata rabota e sekoga{ da bidete koncentrirani na potro{uva~ot. “Golem del od ona {to go pravevme izminatava godina e vistinsko slu{awe na toa {to velat potro{uva~ite, razbirawe na ona {to im e va`no nim. Rabotevme na povtorno etablirawe na vrednostite na na{iot brend i navistina be{e dobro da se slu{nat iljadnici lu|e da ni kaàt {to e va`no za niv”, veli Nelson. Taa li~no pominala stotici ~asovi vo razgovori so korisnici na proizvodite na Del, od {efovi na golemi svetski kompanii, univerzitetski profesori, sopstvenici na mali biznisi ili, pak, obi~ni doma{ni korisnici. Sega tie konverzacii se

ERIN NELSON - “Potro{uva~ite ne sakaat s$ da se vrti okolu tehnologijata: tie sakaat da se fokusirame na ostvaruvawe na nivnite soni{ta i uspesi” odvivaat i vo virtuelniot prostor na Internet, pa so toa isto taka evoluirale i marketing-naporite. Vo Del postojat iljadnici ~lenovi na timovi {to redovno razgovaraat so potro{uva~i vo 130 zemji – li~no, preku telefon ili preku internetforumite. Del se konektira so korisnicite na mesta kade {to tie se konektiraat edni so drugi, vklu~itelno i forumite na Dell.com i stoticite socijalni media-sajtovi niz svetot. Erin Nelson veli deka nejzina primarna zada~a e da se pogriì kompanijata nikoga{ da ne zaboravi deka taa postoi zaradi potro{uva~ite, deka e tuka za da im ovozmoì da rastat i da postignuvaat uspesi. I deka kompanijata nema uspeh dokolku i nejzinite potro{uva~i nemaat uspeh. “Na ova potro{iv moèbi 95% od rabotnoto vreme minatata godina”, veli Nelson. KUPUVAÎTE BARAAT PARTNER [TO GI RAZBIRA NIVNITE POTREBI Na pra{aweto od reporterot na Forbs (Forbes) za toa koi bile najiznenaduva~kite raboti {to gi kaàle potro{uva~ite, Nelson odgovara: “Ima{e nekolku ne{ta. Prvo, nie imavme golema reputacija i golema svesnost deka imame

potro{uva~i {to ni se lojalni dolgo vreme. Pa, mnogumina od niv rekoa: Ej Del, jas navistina ve sakam i go sakam toa {to go pravite. Vie nudite izvonredni proizvodi, izvonreden kvalitet za mene”, veli Nelson. Isto taka, Nelson sfatila deka kupuva~ite na nivnata kompjuterska oprema od niv ne baraat samo obi~en hardver, tuku i partner {to navistina gi razbira nivnite potrebi. Da re~eme, za majkite bilo bitno kako moàt da ostanat poblisku povrzani so nivnite deca i doma{nite zada~i, dodeka ja menaxiraat svojata kariera. Ili, pak, za malite biznisi bilo bitno kako da se fokusiraat na rabotata i tekot na parite, bez da se griàt za kompjuterskite serveri vo nivnata kompanija. “Ova be{e navistina korisno za nas, zatoa {to nie otsekoga{ sme bile brend {to e {ampion za svoite korisnici i ovie nivni zabele{ki ni pomognaa da se potsetime {to zna~i davawe na vistinska vrednost i deka potro{uva~ite ne sakaat s$ da se vrti okolu tehnologijata: tie sakaat da se fokusirame na ostvaruvawe na nivnite soni{ta i uspesi”, veli Nelson. Dobar primer za toa e stranicata na Del na Fejsbuk nameneta za malite biznisi koja {to gi u~i kompaniite kako da gi koristat socijalnite mreì za rast

na nivnite biznisi. “[tom sme gi inicirale razgovorite, sledniot ~ekor e da se iskoristat povratnite reakcii za da se transformira i da raste na{iot biznis. Vo Del kreiravme onlajn-zaednica nare~ena IdeaStorm, kade {to gi sobirame ideite od potro{uva~ite za novi proizvodi ili za promeni vo na{iot biznis. Dosega primenivme okolu 400 sugestii od ~lenovite na ovaa zaednica.” Za svojata kariera vo Del, Erin Nelson veli deka imala zabele`itelni uspesi, a imala i mnogu sre}a. “Imav mo`nost da u~am i da gi iskoristam golemite {ansi {to mi bea ponudeni. Sakam da im pomagam na drugite za isto taka da dobijat takvi {ansi, pa zatoa sega ja gledam mojata uloga kako lider, vodi~ i mentor na onie {to se na po~etok od svoite karieri i im treba nekakov kormilar. Isto taka imam i ogromna li~na strast za neprofitniot sektor. Nekade vo idninata bi sakala da go iskoristam ona {to go znam za biznisot i da pomognam vo uspehot na nekoja neprofitna organizacija. No, zasega, imam u{te mnogu rabota da im posvetam na na{ite potro{uva~i i akcioneri”, veli Nelson.

KOMPANII & PAZARI 15

1/JUNI/2010 Pazarot na hrana sertificirana so Halal e najbrzo raste~ki pazar vo prehranbenata industrija vo svetot. Svetskata trgovija so takvi proizvodi vo 2006 godina vrede{e 210 milijardi dolari, vo 2007 godina porasna na 280 milijardi dolari, a procenkite se deka godinava toj pazar bi dostignal vrednost od 550 milijardi dolari GOJKO KE[EQ gojko@kapital.com.mk

kapite transportni tro{oci, nekonkurentnosta na makedonskite proizvodi i dale~inata na muslimanskite zemji, se samo del od pri~inite poradi koi makedonskite kompanii slabo izvezuvaat na brzoraste~kite pazari vo muslimanskite zemji. Spored podatocite na Zavodot za statistika, Makedonija od muslimanskite zemji ima trgovska sorabotka samo so zemjite od na{eto najblisko opruùvawe. Vo Turcija vo prviot kvartal godinava sme izvezle stoki i uslugi so vkupna vrednost od 11,5 milioni evra; na Kosovo vo istiot period sme izvezle stoka vredna 78,1 milioni evra, a vo Bosna i Hercegovina vkupniot izvoz vo prviot kvartal vredel 15,3 milioni evra. Za Ilija Ge~ev, generalen direktor na IGM Kavadarci, glaven problem na Makedonija e toa {to nema konkurenten proizvod koj {to bi moèl da se plasira vo zemjite od Bliskiot Istok i Severna Afrika. Pokraj nekonkurentniot proizvod, spored Ge~ev, zemjava e hendikepirana zatoa {to nema izlez na more, a edinstvenoto dostapno pristani{te vo Solun gi ~ini preskapo. “IGM pravi napori da se probie na pazarite vo Libija, Tunis i Egipet. Izrabotivme analizi i smetame deka moème da se probieme na ovie pazari, bidej}i se blisku do Solun. Me|utoa, pazarite vo Bliskiot istok, Irak i Iran se neosvoivi za Makedonija bidej}i ovie zemji se obikoleni so Turcija, Indija i Kina. Nie te{ko moème da bideme konkurentni na ovie zemji, a transportot dotamu e luksuz”, objasnuva Ge~ev. Toj smeta deka na zemjava ne bi & pomognale nitu starite partnerski odnosi koi {to Jugoslavija gi odrùva{e so ovie zemji, bidej} i tie toga{ bile na me|udràvno nivo. Makedonskite kompanii koi {to toga{ rabotele na tie pazari denes ne se ni pribli`no golemi kolku {to bile toga{. “Najdobar primer za toa se grade`nite operativi. Pelagonija denes ima samo 300 vraboteni, a na vremeto vrabotuvala nekolku iljadi. Ista e situacijata i so Granit, koj pred raspadot na Jugoslavija ima{e 5.000 vraboteni, a denes ima ne{to pove}e od iljada. Toa vreme ne moè da se vrati. Dokolku nekoj se obiduva da go napravi istoto, toa }e bide samo gubewe na vreme”, smeta Ge~ev. Spored nego, Makedonija vo momentov mora da ja iskoristi svojata konkurentnost i agresivno da posegne

NEISKORISTENI IZVOZNI POTENCIJALI

MUSLIMANSKITE ZEMJI SE NEPOZNAT TEREN ZA MAKEDONSKITE KOMPANII kon osvojuvawe na pazarite od re regionov, kako i pazarite vo Isto~na i del od Zapadna Evropa. NEMA PRE^KI ZA KVALITETNITE PROIZVODI Spored Simon Naumoski, direktor na Vitaminka, dokolku se ponudi kvaliteten proizvod, nitu eden pazar ne e nedosti`en. “Muslimanskite zemji baraat visoki standardi i kvalitet. Nie vo momentov od muslimanskite zemji izvezuvame vo Tunis, Kuvajt i Maroko, a s$ poizvesno e deka vo naredniov period na{ite proizvodi }e zapo~neme da gi plasirame i na pazarite na Sudan i Dubai”, veli Naumoski. Spored nego, problemot {to makedonskite kompanii mnogu malku izvezuvaat na ovie pazari e faktot {to kompaniite mnogu slabo gi obrabotuvaat ovie pazari. “Pazarite od muslimanskite zemji imaat golem potencijal, no za nivno osvojuvawe e potrebna golema posvetenost i voveduvawe na standardite, kako HALAL, koj {to e klu~en za na{ata industrija”, smeta Naumoski. FOKUS DA NI BIDAT PAZARITE OD REGIONOV I EU Savka Dimitrova, generalen direktor na kompanijata za proizvodstvo na konditorski proizvodi Evropa, smeta deka pazarite vo Bliskiot Istok i Severna Afrika imaat golem potencijal, me|utoa izvozot na konditorski proizvodi ne e konkurenten bidej}i ovie zemji se golemi proizvoditeli na takov vid proizvodi. “Vo Kosovo i Bosna i Hercegovina mnogu se barani na{ite prozivodi. Svoevremeno izvezuvavme i vo Turcija i vo Iran, me|utoa vo izminative godini ovie dve zemji razvija mnogu mo}na konditorska industrija, so {to stanavme nekonkurentni”, veli Dimitrova. Spored nea, Makedonija realno nema komparativni prednosti vo ovaa industrija, bidej}i najgolem del od potrebnite surovini gi uvezuva, a zgora na toa pla}a i skap transport. Edinstvenata prednost na Makedonija

40%

e godi{niot rast na pazarite vo muslimanskite zemji

550

milijardi dolari e procenetata vrednost na svetskiot Halal pazar

e evtinata rabotna raka, no, sepak, toa ne e dovolno. Poradi toa, Dimitrova prepora~uva kompaniite za konditorski proizvodi od Makedonija prvenstveno da se posvetat na osvojuvawe na doma{niot pazar, na pazarite od regionov, kako i pazarot na Evropskata unija. “Pokraj vo ovie zemji, Evropa izvezuva i vo Avstralija i vo Amerika, me|utoa vo ovie zemji postojat takanare~enite etni~ki pazari, odnosno mesta naseleni so lu|e od porane{na Jugoslavija i zemjite od regionov i poradi toa se mnogu barani proizvodite od Makedonija”, veli Dimitrova. Poradi specifi~nosta na proizvodstvoto na hrana i kompliciraniot i skap transport, najisplatlivo za prehranbenite kompanii e da bidat posveteni na osvojuvawe na pazarite vo opkru`uvaweto. “Kompaniite so mo}ni prehranbeni brendovi, kako {to se poznatite brendovi vo prehranbenata industrija od [vajcarija, na primer, ne gi izvezuvaat svoite proizvodi direktno od mati~nata zemja, tuku otvoraat regionalni proizvodstveni kapaciteti vo odredeni regioni”, veli Dimitrova. I od Makamtrans potvrduvaat deka frekfencijata na kamioni od Makedonija kon zemjite od Bliskiot Istok e mnogu mala, i poradi neisplatlivosta Makedonija ima mnogu mal broj CEMT dozvoli za treti zemji.

MAKEDONSKITE KOMPANII ZAINTERESIRANI ZA HALAL-STANDARDOT

S$ pove}e makedonski firmi se zainteresirani za voveduvawe na standardot Halal, koj e neophoden za izvoz na prehranbeni proizvodi vo islamskite zemji, no i vo zapadnite zemji kade {to negovata primena zema s$ pogolem zamav. Pazarot za proizvodi Halal e eden od najbrzoraste~kite vo svetot, so godi{en porast od 40%. Samo minatata godina, zemjite od ovoj pazar uvezle prehranbeni proizvodi vo vrednost od 635 milijardi dolari. “Vo Zapadna Evropa dve tretini od konsumentite na proizvodi so Halal ne se muslimani. Halal stana sinonim za zdrava hrana. Spored ovoj standard, zabraneti se aditivi {to vlijaat na zdravjeto na lu|eto. Mesoto po Halal e pozdravo od drugoto bidej}i samiot ~in na kolewe e poinakov”, veli Vladet Pe{tali} od Agencija za izdavawe sertifikati za standardot Halal, koja gi obu~uva{e kandidatite za primena na standardot vo kompaniite. Od Regionalnata agencija za Halal velat deka samo tie makedonski kompanii {to ve}e go imaat sprovedeno sistemot HASAP, moàt da go vovedat i standardot Halal. “Site firmi {to }e smetaat deka imaat ekonomska korist }e pobaraat vakvi sertifikati, osobeno firmite {to imaat HASAP, bidej}i Halal e negova nadgradba “, re~e Jakup Selimovski, direktorot na sektorot za versko obrazovanie i za vospituvawe na Islamskata zaednica. Standardot Halal vo dràvava ne e zakonska obvrska, no na kompaniite {to }e go primenuvaat im se otvoraat mo`nosti za polesen plasman na proizvodite vo muslimanskite dràvi. Sistemot Halal, velat poznava~ite, e nadopolnuvawe na HASAP, samo {to predviduva zapazuvawe odredeni verski normi vo obrabotkata na proizvodite. Makedonskite kompanii {to go vovele sistemot za dve nedeli }e gi dobijat sertifikatite od strana na Islamskata verska zaednica i od Agencijata za sertifikati od Tuzla.

HALAL E SVETSKI HIT ME\U PROIZVODITELITE

Pazarot na hrana sertificirana so Halal e najbrzo raste~ki pazar vo prehranbenata industrija vo svetot. Svetskata trgovija so takvi proizvodi vo 2006 godina vrede{e 210 milijardi dolari, vo 2007 godina porasna na 280 milijardi dolari, a procenkite se deka godinava toj pazar bi dostignal vrednost od 550 milijardi dolari. Kolku golem pazar im se otvora na kompaniite koi }e se odlu~at da proizveduvaat spored propisite HALAL govorat i podatocite za brojnosta na naselenieto so muslimanska veroispoved vo svetot. Se procenuva deka vo svetot ìveat okolu 1,3 milijardi muslimani (vo Evropskata unija ìveat 12 milioni muslimani), koi im obezbeduvaat golem broj mo`ni potro{uva~i na kompaniite koi }e se odlu~at da rabotat na toj pazar. Site analizi pokaùvaat deka igraweto na kartata Halal e dobar deloven poteg.

16 31.05.2010 2.470

BERZA/AKCII/TRGUVAWE

MBI 10

2.730

2.465

MBID

108,54 108,52

2.710

2.460

108,50

2.690

2.455

OMB

108,48 2.670

2.450

108,46

2.445

2.650

108,44

2.440 2.435 2.430 25/05/10

26/05/10

27/05/10

28/05/10

29/05/10

30/05/10

2.630

108,42

2.610

108,40

25/05/10

31/05/10

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

26/05/10

27/05/10

28/05/10

29/05/10

30/05/10

31/05/10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

25/05/10

26/05/10

27/05/10

28/05/10

29/05/10

30/05/10

31/05/10

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

PREDNOSTI NA VLO@UVAWE VO INVESTICISKI FONDOVI

GODI[EN INVESTICISKI PLAN ZA REALIZIRAWE NA MNOGU @ELBI

Na dolg rok, sekoga{ proekciite na fondovite ukaùvaat na rast odnosno dobivka koja moè da se dviì od 10%, 12%, 14% pa i pove}e procenti godi{no. Godi{no, na svetsko nivo, ovoj prinos na investiciskite fondovi prose~no iznesuva nekade okolu 12,5%

METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

o cel privlekuvawe na novi investitori kako i zadrùvawe na starite, investiciskite fondovi kaj nas po~naa da nudat razni paketi na proizvodi. Eden takov proizvod e i godi{niot investiciski plan na dru{tvoto za upravuvawe so fondovi Ilirika fund menaxment. Godi{niot investiciski plan koj ovoj fond go nudi vklu~uva investirawe za minimalen vremenski period od okolu 10 godini. Minimalnata godi{na uplata iznesuva 350 evra. Vleznata provizija pretstavuva del od prvata godi{na uplata pri {to dogovorot za vakov godi{en investiciski plan ne e obvrzuva~ki i moè da se prekine vo sekoe vreme. Vo ramkite na ovoj proizvod postoi i menaxerski godi{en investiciski plan koj predviduva godi{no minimalno vloùvawe od 1.000 evra i e namenet za lica so povisoki primawa. I kaj dvata godi{ni investiciski plana se ovozmoùva i dopolnitelno osiguruvawe od smrt od nesre}en slu~aj i traen invaliditet pri {to kaj osnovniot godi{en plan vakvoto osiguruvawe e besplatno za prvata godina i premiite variraat od okolu 2.000 – 3.000 evra za osnovniot i od okolu 5.000 -6.000 evra kaj menaxerskiot godi{en investiciski plan. Osiguruvaweto sekoga{ se pravi

kaj renomirano osiguritelno dru{tvo bidej}i fondot ne e ovlasten za takva dejnost. Spored proekciite na fondot, investitorot koj bi sklu~il dogovor za vakov godi{en investiciski plan za period od 15 godini so dogovorena uplata na godi{no nivo od 500 evra na krajot od dogovorot bi imal napraveno uplata od vkupno 7.500 evra. Po izminuvaweto na investiciskiot period vrz osnova na proekciite na fondot investitorot bi dobil 13,8 iljadi evra dokolku prinosot na fondot iznesuva 10% odnosno 16,5 iljadi evra ili 19,9 iljadi evra dokolku prinosite na fondot bi iznesuvale 12% odnosno 14% godi{no. Gorenavedenite prinosi e bitno da se znae deka se od informativen karakter i deka istite ne pretstavuvaat garancija za idnite prinosi. Vakvite brojki uka`uvaat deka dokolku nekoj roditel se odlu~i na vakov na~in na investirawe toga{ po istekot na 15 godini }e ima mo`nost da raspolaga so okolu 20 iljadi evra {to se sosema dovolni za obezbeduvawe na visoko obrazovanie na svoeto dete. U{te poplasti~en primer e vo pogled na obezbeduvawe sredstva za re{avawe na stanbeno pra{awe. Ako

primer se zeme kredit od banka na otplata za period od 10 godini so mese~na rata od okolu 432 evra toga{ na krajot od toj period od 10 godini iznosot na obezbedeni odnosno ostvareni sredstva bi bil 35 iljadi evra. Dokolku, pak, sekoj mesec za period od 10 godini se investira po 400 evra toga{ vo zavisnost od prinosot na fondot po istekot na periodot od 10 godini bi se ostvarile sredstva vo iznos od okolu 80 iljadi evra odnosno 101 iljada evra {to e ednakvo na dva stana ili eden pogolem, poluksuzen stan. VO FONDOVITE SE INVESTIRA DOLGORO^NO Spored misleweto na lu|eto od ovaa bran{a dolgoro~noto investirawe vo udeli na investiciskite fondovi im ovozmoùva realizacija na mnogu èlbi na investitorite. Se razbira seto toa e ostvarlivo dokolku stanuva zbor za seriozni investitori koi pridobivkite od nivnoto vloùvawe se spremni da go odloàt na rok od period od nekolku godini. Spored zborovite na Kosta Kostadinovski izvr{en direktor vo dru{tvoto za upravuvawe so fondovi Ilirika fund menaxment od Skopje, pridobivkite na dolgoro~no

investirawe se mo`nost investitorite posle odreden podolg vremenski period da go po~uvstvuvaat benefitot od napravenata investicija. Vo sporedba so drugite na~ini na {tedewe, licata koi vo na{iot fond investirale pred nekolku godini zarabotile skoro 50% od parite koi gi vloìle. Se razbira deka ne moè da se o~ekuva vedna{ da se napravi vakva zarabotka odnosno treba da se gleda dolgoro~no t.e. denes vloùva{, a posle pet, {est ili deset godini gi gleda{ efektite od toa vloùvawe. Na dolg rok sekoga{ proekciite na fondovite ukaùvaat na rast odnosno dobivka koja moè da se dviì od 10%, 12%, 14% pa i pove}e. Na svetsko nivo ovoj prinos na investiciskite fondovi prose~no iznesuva nekade okolu 12,5%. Poradi toa po~navme da go nudime i ovoj proizvod na godi{ni investirawa. Na{ata cel e da gi pripremime idnite investitori za noviot investiciski bum”. Spored Kostovski sega e odli~no vreme za pozicionirawe na pazarot poradi {to sega{nite investitori moè da o~ekuvaat na dolg rok pozitiven efekt od napravenite vloùvawa.

500

evra uplata na godi{no nivo vo investiciski fond, za 10 godini mo`e da donese zarabotka i od 20 iljadi evra

12,5 %

godi{no iznesuva prose~niot prinos na investiciskite fondovi na svetsko nivo

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ Име на компанијата ОХИС Скопје Комерцијална банка Скопје Макпетрол Скопје Македонски Телеком Скопје

31.05.2010 Просечна цена (МКД)

Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

Илирика ЈИЕ

31.028.703,27

-6,78%

-6,27%

-2,07%

-1,53%

3,18%

27.05.2010

907.557

Илирика ГРП

19.998.898,73

-0,93%

0,66%

4,50%

3,23%

8,94%

27.05.2010

0,27

348.015

Иново Статус Акции

18.566.885,65

-3,92%

-8,70%

-15,53%

-8,96%

-1,35%

28.05.2010

0,11

969.225

КД Брик

20.641.651,04

-2,38%

2,36%

6,68%

4,09%

19,26%

28.05.2010

КД Јужен Балкан

21.443.996,94

-5,14%

-3,82%

-7,84%

-2,58%

14,73%

28.05.2010

КБ Публикум балансиран

26.237.682,18

-3,43%

-3,31%

-0,57%

-0,45%

28.05.2010

107,00

2,88

18.939

3.015,14

0,54

29.001,25 499,86

31.05.2010 Просечна цена (МКД)

Попова Кула Демир Капија Реплек Скопје ФЗЦ 11 Октомври Куманово Топлификација Скопје

Износ (МКД)

181

-9,05

35.295

-4,55

35.700

39168,33

-4,47

235.010

801

-3,49

20.025

ХВ

3800

-2,13

19.000

ALK (2009)

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

BESK (2009)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ Име на компанијата

31.05.2010 Податоците се однесуваат за

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата Жито Лукс Скопје

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Нето-имот на фонд (ден.)

Износ (МКД)

31.05.2010 Просечна цена (МКД)

Износ (МКД)

Вкупно издадени акции 1.431.353

31.05.2010

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

4.100,00

390,18

10,51

0,94

54.562

9.000,00

341,43

26,36

0,26

GRNT (2009)

3.071.377

699,82

105,83

6,61

0,70

KMB (2009)

2.014.067

3.015,14

533,81

5,65

0,87

MPT (2009)

112.382

29.001,25

0,81

499,86

0,11

969.225

REPL (2009)

25.920

39.168,33

5.625,12

6,96

0,78

Комерцијална банка Скопје

3015,14

0,54

907.557

SBT (2009)

389.779

2.698,66

211,39

12,77

0,61

4100

-0,17

873.300

STIL (2009)

14.622.943

200,00

0,11

1.808,65

2,79

699,82

-0,04

396.800

TPLF (2009)

450.000

3.800,00

61,42

61,87

1,11

29001,25

0,27

348.015

ZPKO (2009) *

271.602

2.425,00

0,32

Гранит Скопје Макпетрол Скопје

31.05.2010 Промет Број на во ЕВРА трансакции

Македонски Телеком Скопје Алкалоид Скопје

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

% на промена

обврзници

88.351

22,49

обични акции

49.796

-61,73

138.146

-31,70

обични акции

Вкупно Официјален пазар

20.196

26,82

Вкупно Редовен пазар

20.651

29,68

158.797

-52,78

ВКУПНО

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik-31.05.2010)

BERZA/AKCII/TRGUVAWE ZK PELAGONIJA PONI[TI SOPSTVENI AKCII oglasno odlukata donesena na akcionerskoto sobranie na ZK Pelagonija bea poni{teni 7,018 sopstveni akcii na dru{tvoto, bez namaluvawe na osnovnata glavnina. Vrz osnova na odlukata za poni{tuvawe na akciite kako i vrz osnova na odlukata za promena na statutot na dru{tvoto sega osnovnata glavnina na ZK Pelagonija e podelena na 271.602 akcii koi po rodovi vo akcionerskata

kniga, koja se vodi vo Centralniot depozitar na hartii od vrednost, se zapi{ani kako 229.809 obi~ni akcii i 41.793 prioritetni akcii. Ovie prioritetni akcii se akcii vo sopstvenost na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija. Nominalnata vrednost na ovie akcii iznesuva 52,69 evra za obi~nite akcii, a nominalnata vrednost na prioritetnite akcii iznesuva 51,12 evra.

01.06.2010

ODOBRENA RABOTATA NA ODBOROT NA DIREKTORI NA BETON a akcionerskoto sobranie odràno minatata nedela so 32. 594 glasovi za i nitu eden protiv ili vozdràn be{e odobreno raboteweto za minatata godina na ~lenovite na odborot na direktori na Beton. Ovoj odbor na direktori go so~inuvaat vrvni menaxeri i toa Min~o Jordanov, Mino Damjanovski, Trajko Trpevski, Bla{ko Man~ev, Sergej Taruta i Sneàna Siljanovska.

Pri~inata za odobruvaweto na nivnoto rabotewe se sostoi vo pozitivnite rezultati koi Beton pod nivno rakovodstvo gi ostvari vo tekot na izminatata godina. Imeno ovaa grade`na kompanija 2009 godina ja zavr{i so neto-dobivka vo iznos od okolu 18,6 milioni denari. Isto taka od strana na akcionerite, a vo ramkite na odr`anoto akcionersko sobranie za ovlasten revizor

be{e izbrano dru{tvoto za revizija Mur Stivens DOO od Skopje.

@ESTOKA DEBATA VO SOBRANIETO

OPOZICIJATA GO OSPORUVA IZBOROT NA NOVI ^LENOVI NA KHV MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

obranieto na v~era{nata plenarna sednica izbra ~etiri novi ~lenovi na Komisijata za hartii od vrednost, i pokraj `estokoto protivewe na pratenicite od SDSM, koi tvrdat deka "vlasta predlo`i i izbra novi ~lenovi po sopstven vkus, za polesno da go sprovede kriminalot povrzan so najavenoto prodavawe na akcii na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe". 'O~igledna e vrskata me|u ovoj neregularen izbor i raznebituvaweto na portfolioto na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe", izjavi Vesna Bendevska, prateni~ka na SDSM. Jani Makraduli, pratenik na istata partija, ovoj poteg na vlasta go nare~e

SDSM obvinuva deka vlasta predlo`i i izbra novi ~lenovi na Komisijata za hartii od vrednost po sopstven vkus, za polesno da go sprovede kriminalot povrzan so najavenoto prodavawe na akcii na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe ponatamo{na "grujovizacija" na dr`avnite institucii, osmislen za da ja zacvrsti i osigura pozicijata na pretsedatelkata na Komisijata, Marina Na}eva窶適avrakova, koja, spored Makraduli, gi za{tituva matnite biznisi na lu|eto bliski do premierot. "Kavrakova mora da ostane pretsedatel na Komisijata, kako ~ovek na Gruevski, za{to so berzata e povrzan eden od najgolemite biznisi na VMRO-DPMNE. "Familijata" e eden od najgolemite igra~i na berzata, poradi ~ii {pekulacii mnogu lu|e ostanaa so kratki rakavi. Novoizbranite komisioneri }e ja osiguraat

pozicijata na Kavranova, kako za{titnik na akcionerite na "familijata"", izjavi Makraduli. Zamenikot-koordinator na prateni~kata grupa na SDSM, Marjan~o Nikolov, ima{e seriozni zabele{ki i vo odnos na biografiite na nekoi od predlo`enite ~lenovi na Komisijata, od koi lesno mo`e da se vidi deka toa se lu|e bliski sorabotnici na premierot. "Elizabeta Vidovi} be{e del od kabinetot na Gruevski u{te dodeka toj be{e minister za trgovija vo 1999 godina. So nego be{e i vo Ministerstvoto za finansii, a sega taa

MAKEDONSKA BERZA

NEDELNOTO TRGUVAWE OTPO^NA SO INDEKSITE VO CRVENO ako i prethodnata nedela taka i ovaa, nedelnoto trguvawe vo ramkite na berzata otpo~na so obojuvawe na indeksite vo crvena boja. Osnovniot berzanski indeks zabeleà pad od 0,22%. MBI-10 ovoj prv den od nedelnoto trguvawe go zavr{i na 2462,21 indeksen poen. Negoviot pad go sledea i ostanatite dva indeksa. MBID denot go zavr{i na nivo od 2708,46 indeksni poeni beleèj}i pad od 0,50%, a OMB indeksot padna za 0,04% fini{iraj}i go denot na nivo od 108,41 indeksni poeni. Sepak, vakvoto dvièwe na indeksite ne zagriùva. Ona {to e razo~aruva~ko e povtorno ostvareniot slab promet od strana na berzata. V~era istiot edvaj dostigna 9,76 milioni denari. Od toj iznos 8,49 milioni denari bea ostvareni kako i po obi~aj vo ramkite na oficijalniot pazar. Pozitivno kaj vaka slabiot promet e faktot {to kone~no redovniot pazar ja probi barierata vo pogled na ostvaren promet vo iznos od necel million od prethodnite nekolku dena. V~era vo ramkite na istiot pazar bea ostvareni 1,27 mil-

ioni denari. Celokupniot ovoj promet be{e realiziran vo ramkite na 89 transakcii. Vakviot broj na transakcii kako i padot na indeksite uka`uva na faktot deka investitorite pove}e bea raspolo`eni da prodavaat otkolku da kupuvaat. Bloktransakcii vo tekot na denot nema{e. Brojot na hartii od vrednost na koi cenata im porasnala odnosno koi spred statistikata na berzata se vodat vo grupata na dobitnici,

}e bide ~len na Komisijata za hartii od vrednost? Kade e tuka nezavisnosta na ova telo? Vaka li }e zaìvee Makedonska berza za hartii od vrednost? Deklarativno se zalagate za departizacija na dràvnite institucii, a na klu~ni pozicii besramno stavate svoi lu|e so cel da ostvarite partiska dominacija vrz dràvnite institucii", izjavi Nikolov. Pratenicite na SDSM vo èstinata na raspravata nekolkupati pobaraa od prisutniot pretstavnik na vladata, ministerot za finansii, Zoran Stavreski, da ja obrazloì

iznesuva 5. Od druga strana brojot, pak, na onie hartii od vrednost na koi im se namalila cenata e dupliran odnosno iznesuva 10. Kako najgolem dobitnik se javuva hartijata od vrednost na OHIS od Skopje koja porasnala za okolu 2,88 % a kako najgolem gubitnik se javuva hartijata od vrednost na @ ito Luks so pad od 9,05%. Bez promena vo pogled na cenata ostanale 4 hartii od vrednost.

izdr`anosta na svoite predlozi za novi ~lenovi na Komisijata, no ministerot ne gi udostoi so odgovor na nitu edno od pra{awata, celosno ignoriraj}i ja diskusijata. Po zatvoraweto na raspraC

vata, Sobranieto glasa{e i mnozinstvoto za novi ~lenovi na Komisijata za hartii od vrednost gi izbra Elizabeta Vidovi}, Sejdija Fazlioski, Aleksandar Petreski i Milaim Ajdini. O

KOMPANII & PAZARI

18 01.06.2010 PREZENTACIJA ZA POTENCIJALITE NA INTERNET-TRGOVIJATA topanskata komora na Makedonija i kompanijata za softverski uslugi Akota ING organiziraat besplatna prezentacija na tema “Potencijal i re{enie za internet-trgovijata vo Makedonija”. Prezentacijata }e se odr`i na 4 juni, od 11.00 do 12:00 ~asot vo prostoriite na Komorata, sala 4 na kat 5. Celta na prezentacijata e da gi prenese momentalnite uslovi na pazarot, negoviot

potencijal i da gi pretstavi momentalno najdobrite sistemski re{enija za zanimavawe so internet-trgovija. Akcent }e ima pretstavuvaweto na momentalno najkvalitetnoto sistemsko re{enie vo ovaa oblast – internet-trgovskiot centar. Voedno oficijalno }e se promoviraat i najnovite mo`nosti za turizmot, biletite za nastani i organiziranata promocija vo internet-proda`bata. Prezentacijata e nameneta za site

TEST-VOZEWE I HUMANITAREN TENISKI TURNIR VO ORGANIZACIJA NA SEAT delovni subjekti koi imaat proizvodi ili uslugi {to mo`at da bidat plasirani do krajnite kupuva~i preku Internet.

inatiot vikend vo Teniskiot klub ABC be{e organizirano test-vozewe na modelite SEAT Good Stuff. Test-vozeweto e del od kampawa SEAT & Shakira koja e od dobrotvoren karakter – bidej}i so sekoj kupen avtomobil ”seat” se doniraat sredstva vo proektot za izgradba na Klinikata za detska hirurgija. Modelite Good Stuff se specijalno kreirani, so kompletna oprema i so odli~na ponuda – popust

do 4.000 evra. Test-vozeweto na modelite Good Stuff }e prodol`i i naredniot vikend (05 i 06 juni) poradi golemiot interes i humanitarniot karakter, velat vo Ka-dis, generalniot importer na Seat za Makedonija. So promocijata i test-vozeweto na modelite Good Stuff zapo~na i dobrotvorniot teniski turnir SEAT Open 2010 za amateri i rekreativci vo ma{ka i `enska konkurencija. Sredstvata sobrani od ko-

tizacijata }e bidat donirani vo proektot za izgradba na Klinikata za detska hirurgija. SEAT Open 2010 turnirot se odr`uva od 29 maj do 06 juni vo Teniskiot klub ABC.

ZA DA SE ZGOLEMI KONKURENTNOSTA NA MAKEDONSKITE PROIZVODI

TEKSTILCITE BARAAT PONISKI CARINI ZA REPROMATERIJALI r u so s$ pogolemata konkurencija od isto~nite zemji, kade {to ima evtina rabotna sila, tekstil Za polesno spravuvawe cite baraat novi merki za pomo{ od vladata ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ekstilcite baraat namaluvawe na carinata za uvoz na repromaterijali i vladata da im pomogne pri sklu~uvaweto dogovori za koristewe na pristani{tata Solun i Dra~ za uvoz na repromaterijali od Kina. Ova se najnovite barawa na Zdru`enieto za tekstilna industrija pri Stopanskata komora. So ovie merki, tekstilcite baraat od vladata da im pomogne da stanat pokonkurentni na svetskite pazari. Tie se `alat deka vo posledno vreme imaat golema konkurencija od Kina, Banglade{ i Pakistan kade {to ima esktremno evtina

rabotna sila. Ovie predlozi koi v~era gi prezentira{e Zdruènieto na tekstilci, }e gi dostavi i do Ministerstvoto za ekonomija na zakaànata sredba vo petok. Angel Dimitrov, pretsedatel na Zdruènieto na tekstilci pobara od vladata da najde na~in da gi namali dava~kite na tekstilnite kompanii za pridonesite za vrabotenite vo tekstilnata industrija, i predloì re{avawe na problemite vo tekstilnata industrija vo tri fazi. Vo prvata faza treba da se ovozmoì makedonskite kompanii sami da gi uvezuvaat repromaterijalite za tekstilnata industrija, a za toa da ima poprifatlivi krediti i pomali dava~ki. Vo vtorata faza da se napravi namalu-

vawe na odredeni kamati i pla}awe za carinata, a vo tretata faza Makedonija namesto lon-proizvodstvo da gradi sopstveni brendovi. Seto toa, spored nego, mo`e da se realizira za 10 godini. “Napravivme dlaboki analizi na poslednite slu~uvawa vo tekstilnata industrija. Vo ovoj sektor rabotat okolu 40.000 rabotnici, a samo vo 2009 godina bea otpu{teni pove}e od 3.000. I godinava o~ekuvam deka }e ima namaluvawe na brojot na vraboteni vo tekstilnata industrija, koj sigurno nema da bide pomal od lanskiot”, veli Dimitrov. Toj bara od vladata pogolema poddr{ka za tekstilnata industrija. “Na vladata ostavame da najde na~in kako da go

UJP ORGANIZIRA RABOTILNICA ZA DANO^NI RAEVI o organizacija na Upravata za javni prihodi vo sorabotka so Intraevropskata organizacija na dano~nata administracija (IOTA) od v~era do 2 juni vo Ohrid }e se odr`uva rabotilnica na tema „Dano~ni raevi”. Ovoj nastan }e se obide da go definira terminot „Dano~en raj”, a dano~nata vlast }e gi prezentira naj~estite dano~ni {emi koi se koristat od strana na nepla} a~ite na danoci. Dano~nite

raevi naj~esto se koristat za izbegnuvawe na pla}awe na danoci i mo`at da vodat kon drugi kriminalni aktivnosti, kako {to e pereweto pari. Dokolku se analiziraat finanskiskite podatoci koi se odnesuvaat na aktivnostite vo t.n “dano~ni raevi”se procenuvaat na pove}e od 9.000 iljadi milijardi dolari koi produciraat okolu 675 milijardi dolari godi{no odano~ivi prihodi. Edna od te{kotiite so koi se spravuvaat dano~nite adminis-

tracii e nedostigot na univerzalno prifatliva definicija na terminot “Dano~en raj”. Edna od mo`nite re{enija e da se prifati definicijata na OECD, kako i listata na zemji “Dano~ni raevi”. Na rabotilnicata prisustvuvaat pretstavnici na 19 zemji~lenki na IOTA, a svoi predavawa }e odr`at delegatite na ^e{ka, Italija, Ungarija i [vedska, kako i pretstavnicite na Organizacijata za ekonomska sorabotka i razvoj (OECD).

40.000 rabotnici vo tekstilnata industrija

subvencionira tekstilnoto proizvodstvo, koe ostvaruva zna~aen devizen priliv i da go spre~i postojaniot pad na proizvodstvoto na tekstil i tkaenini zapo~nat vo 2005 godina. Samo vo 2009 godina e zabeleàn pad na izvozot od 9% vo odnos na 2008 godina. Vakviot trend najverojatno } e prodolì i vo 2010 godina bidej}i dogovorite koi gi sklu~uvaat za 2011 godina ve}e se za 8% poniski od lanskite” izjavi Dimitrov. Spored nego, padot na izvozot ne se dolì samo na kriznata godina, tuku i na seleweto na lon-proizvodstvoto kon

zemjite so mali dava~ki. "Takvata konkurencija nie ne moème da ja izdrìme so zafa}awata {to se pravat kaj nas. Zasega edinstveno n$ vadi blizinata na evropskiot pazar i kvalitetot na na{ata rabotna sila, kako i lo{iot kvalitet na proizvodite od zemjite od Azija kade {to se seli proizvodstvoto", istakna pretsedatelot na Zdruènieto na tekstilci. Proizvodstvoto na tekstilni proizvodi vo poslednite pet godini, od 2005 godina pa navamu, beleì negativen trend, kako kaj proizvodstvoto na tkaenini, taka i kaj

pad na izvozot na tekstil vo prviot kvartal od 2010 godina

proizvodstvoto na obleka. Najgolem pad e zabele`an vo 2009 godina kaj tkaeninite za 33%, a kaj oblekata za 12%. Za razlika na proizvodstvoto, vkupniot izvoz vo tekstilnata industrija se zgolemuva od godina vo godina, i od 405 milioni dolari vo 2008 godina, vo 2009 godina dostigna 766 milioni dolari. Vo prvite tri meseci od 2010 godina vkupniot izvoz na tekstilnata industrija iznesuva 152,4 milioni dolari i e za 5% pomalku sporedeno so 159,3 milioni od 2009 godina.

KOMPANII & PAZARI

01.06.2010

BOVIN SO ZLATEN MEDAL NA LONDONSKIOT NATPREVAR ZA VINA

ISTO^NIOT-PLANSKI REGION PRAVI STUDIJA ZA RAZVOJ NA ORGANSKOTO PROIZVODSTVO

inoto “aleksandar”, berba 2008 godina, dobi zlaten medal na natprevarot International Wine Challenge - IWC vo London. Vinoto dobilo me|u 95 i 100 poeni od ocenuva~ite, vo konkurencija na pove}e od 10.000 primeroci od razli~ni vina. Vinoto “vranec”, docna berba 2008 godina, dobi bronzen medal, a “imperator”, berba 2008 godina,

e pofaleno, odnosno prepora~ano od strana na komisijata. “Od 10.000 vina so zlaten medal se nagradeni samo 326, {to zboruva za na{iot najgolem uspeh dosega na me|unarodnite natprevari za vino”, velat vo Bovin. IWC e najgolemo i najpresti`no natprevaruvawe na vina vo svetot, a ocenuvaweto godinava trae{e pet dena, minatiot

IMPLEMENTACIJA NA ZAKON ZA SREDNO STRU^NO OBRAZOVANIE eneska vo Zanaet~iskata komora se prezentira pilotproektot za implementacija na makedonskiot zakon za sredno stru~no obrazovanie i obuka, organiziran od Ministerstvoto za obrazovanie, zanaet~iskite komori Koblenc i Skopje i avtoosobra}ajniot u~ili{en centar Boro Petru{evski. Pilot-proektot e finansiran vo ramki na zanaet~iskata komora Koblenc i ima za zada~a da gi utvrdi zada~ite na zanaet~iskite komori vo implementacija na zakonot, kako i da go sledi celiot proces na stru~no obrazovanie na primer na edna paralelka so u~enici za zanimaweto karoseriski mehani~ar vo ASUC Boro Petru{evski. Vo izminatite tri godini od pilot-proektot u~enicite ja sproveduvaa prakti~nata nastava vo avto-servisite kaj majstori-zanaet~ii. Na toj na~in imaa mo`nost teoretsko zdobienoto znaewe da go sprovedat vo praktika i po zavr{uvaweto na u~ili{teto direktno da se vklu~at vo procesot na rabotata.

MAKPETROL GO USVOI NEGATIVNIOT REZULTAT OD LANI

o ramkite na poslednoto odr`ano akcionersko sobranie od strana na Makpetrol vo tekot na vikendot odnosno vo sabotata be{e donesena odluka za usvojuvawe na godi{nata smetka i finansiskite izve{tai na dru{tvoto za 2009 godina. Vrz osnova na istite dru{tvoto sotvarilo negative rezultat odnosno zaguba vo iznos od okolu 285 milioni denari. Poradi vakvata sostojba vo ramkite na istoto sobranie bila donesena i odluka za pokrivawe na ovaa zaguba. Istata se planira da bide pokriena so sredstva od akumuliranata dobivka na dru{tvoto pri {to }e bidat izdvoeni sredstva vo iznos do ostvarenta zaguba. Isto taka vo ramkite na akcionerskoto sobranie bila donesena i odluka za vra}awe na sredstva vo iznos od okolu 200 milioni denari od fondot na dru{tvoto namenet za posebni rezervi za kupuvawe na sopstveni akcii. Ovie sredstva planirano e da bidat vrateni vo delot na akumuliranata dobivka na dru{tvoto.

mesec. Bovin e osnovana vo 1998 godina, poseduva 60 hektari lozja vo Tikve{kiot region, a negovite vina se izvezuvaat vo Evropa, Severna Amerika i Azija. Dosega, vinata na Bovin osvoile pove}e desetici nagradi na me|unarodnite natprevari i saemi za vino, a vo zemjava dosega imaat osvoeno okolu 70 medali na saemot AgroEkspo. K

ancelarijata za ruralen razvoj pri Univerzitetot "Goce Del~ev" - [tip po~na so podgotovkite za izrabotka na studija za odr`liv razvoj na organskoto zemjodelsko proizvodstvo vo Isto~niot-planski region. Vasko Zlatkovski, rakovoditel na Kancelarijata za ruralen razvoj veli deka studijata ja izrabotuvaat po nalog na Centarot za razvoj

na Isto~niot-planski region. “Ova e prva rabotilnica na koja }e gi utvrdime dijagramite na celi, a za tri nedeli }e po~ne i vtorata koja }e bide sektorska analiza za slabostite, no i posilnite strani i, sekako, opasnostite koi go demnat ovoj sektor, za potoa da se napravi analiza {to treba da se vklu~i vo izrabotkata na ovoj O

strate{ki dokument za organskoto proizvodstvo”, veli Zlatkovski. Vo podgotvuvaweto na Studijata za odr`liv razvoj na organskoto zemjodelsko proizvodstvo vo Isto~niot-planski region se vklu~eni vrabotenite vo oddelenijata za lokalen ekonomski razvoj i podru`nicite na JP Makedonski {umi od 11 op{tini vo isto~niot region.

20 01.06.2010

BANKI I FINANSII KOMERCIJALNA BANKA, LIDER ZA POSVETENOST KON OP[TESTVENA ODGOVORNOST

GO[EV I STAVRESKI NA REGIONALEN SAMIT NA GUVERNERI I MINISTRI ZA FINANSII toriot godi{en Samit na guvernerite na centralnite banki i ministrite za finansii vo Jugoisto~na Evropa }e se odrì na 4 juni vo Be~i}i, Crna Gora. Organizator na samitot e Ekonomist Media grup od Srbija, a nastanot }e im ovozmoì na u~esnicite otvoreno da razgovaraat so onie {to se odgovorni za monetarnata i fiskalnata politika na zemjite vo regionot. Nekoi od pra{awata {to }e bidat diskutirani na samitot se: kako globalnata kriza vlijae{e na ekonomiite od regionot, koi merki se prezemaat za zaìvuvawe na bankarskiot sektor, na koj na~in moè da

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

inusnoto saldo na tekovnite smetki na gra|anite postojano se zgolemuva od mesec vo mesec. Vo uslovi koga ekonomskata kriza ne popu{ta, bankite te{ko davaat krediti, a gra|anite imaat seriozni finansiski problemi, potrebata za pove}e pari naj~esto ja re{avaat vadej} i pari na bankomatite preku nivnite karti~ki i pove}e od nivnite primawa, so {to se probiva dozvolenoto minusno saldo. Iako za nadminuvawe na limitot na karti~kite bankite napla}aat visoki kamati i do 16%, sepak, poradi malite plati i zgolemenite tro{oci, baraj}i na~in kako da se pre`ivee, gra|anite s$ pove}e posegnuvaat po minusot na karti~kite – najednostaven, no i najskap na~in na finansirawe. Spored poslednite podatoci

МИНУСНО САЛДО НА ТЕКОВНИТЕ СМЕТКИ 63,30

62,20

58,60

62,20

58,40

55,50

56 54 52 50

MALI PLATI, GOLEMI TRO[OCI – KAKO DA SE PRE@IVEE?

KARTI^KITE NA GRA\ANITE VO DLABOK MINUS DVA MILIONI HRVATI SE VO MINUS Spored podatocite od pette najgolemi hrvatski banki, okolu dva milioni Hrvati vlegle vo zonata na dozvolen minus na nivnite karti~ki, a najmalku 80.000 go probile i toj limit i se vo zonata na nedozvolen minus. Podatocite od bankarskiot sektor vo Hrvatska pokaùvaat deka od 26% do 63% od novite klienti koristat odobreno nadminuvawe na saldoto na karti~kite, dodeka od 2% do 10% od niv go probivaat i nedozvoleniot minus. Toa zna~i deka od ~etiri milioni tekovni smetki vo Hrvatska, sekoja vtora e vo minus. Vo Makedonija nema oficijalni podatoci od NBM za brojot na tekovni smetki {to se vo minus. od Narodnata banka (NBM), minusnoto saldo na tekovnite smetki na gra|anite vo april godinava dostigna pove}e od 62 milioni evra i se izramni so nivoto od januari godinava, koj voobi~aeno vaì za mesec koga najmnogu se tro{i poradi praznicite. Vo sporedba so april minatata godina, dolgot na gra|anite poradi probivawe na dozvoleniot limit e zgolemen za pove} e od {est milioni evra. Gra|anite se àlat deka se zaglaveni do gu{a i deka vra}aweto odi te{ko. “Imam debitna karti~ka od edna pogolema banka koja dozvoluva minus vo vrednost od dve plati. Vo uslovi koga imame niski plati koi ne se sporeduvaat so zemjite

od EU, pa nitu so regionot, a so cenite mo`e slobodno da se natprevaruvate so niv, i bankite te{ko davaat krediti, dobro e {to barem s$ u{te dozvoluvaat da se otide vo minus. Platata voop{to ne stignuva za da se pokrijat najosnovnite mese~ni tro{oci za hrana i za komunalii. Ovaa godina osobeno ni se zgolemija tro{ocite za decata i zatoa moravme da tro{ime pari od dozvoleniot minus. Sega poradi toa & dol`am na bankata okolu 60.000 denari i se ~udam kako }e go vratam dolgot”, veli eden gra|anin. Pogolem problem so vra} aweto na dolgovite imaat onie {to ostanaa bez rabota poradi krizata.

“Minatata godina edna pomala banka mi dozvoli minus od dve plati od okolu 40.000 denari, koj go potro{iv. No, kratko vreme potoa ostanav bez rabota, a dolgot kon bankata ostana nepokrien. Mi stigna izvestuvawe deka za 10 dena mora da go vratam celiot dolg ili vo sprotivno }e me tuàt. Ne moàm da zemam nitu kredit od druga banka za da go razdolàm pre~ekoruvaweto na limitot”, se poàli eden skopjanec, koj poradi krizata minatata godina go izgubil svoeto rabotno mesto. BANKITE TE[KO DAVAAT KREDITI, NO DOZVOLUVAAT MINUSI Rastot na vrednosta na minusnoto saldo na tekovnite smetki se dolì i na toa

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

6,00%

СКИБОР

4,01%

5,84%

6,29%

7,33%

Ломбарден кредит

7,50%

МКДОНИА

3,50%

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ КУРСНА ЛИСТА

Рочност

Банка 3м

6м

12м

24м

Стопанска

7,20%

8,00%

8,35%

11,10%

11,50% 11,30%

Среден курс Валута

61,60

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Држава

62,10

60,10

60,00 60

efikasnost, transparentnost, inovativnost, timska rabota, i so osobena posvetenost na op{testvenata odgovornost {to ja otslikuva na{ata delovna kultura i prioritetite utvrdeni so korporativnata misija. Kako op{testveno odgovorna kompanija, sekoga{ rabotime i }e rabotime vo nasoka na podobruvawe na kvalitetot na `ivotot vo op{testvoto za site negovi ~lenovi”, stoi vo soop{tenieto na Komercijalna banka.

ВО МИЛИОНИ ЕВРА

64,20 63,10

61,60

za naporite {to Bankata gi vlo`uva kontinuirano za podobruvaweto na korporativnoto upravuvawe, obuka na vrabotenite, razvivawe na ~uvstvoto za solidarnost i filantropijata vo sorabotka so zaednicata i socijalno ranlivite grupi vo op{testvoto. „Komercijalna banka ovaa godina proslavuva 65-godini od svoeto postoewe, i za site ovie godini taa ostana dosledna na svoite vrednosti, tradicija, doverba,

Извор: НБМ

Vo uslovi koga ekonomskata kriza ne popu{ta, a bankite te{ko odobruvaat krediti, gra|anite posegnuvaat po najednostavniot, no i najskapiot izvor na kapital – dozvoleniot minus na karti~kite. Minusnoto saldo na tekovnite smetki na gra|anite dostigna pove}e od 62 milioni evra

omercijalna banka AD Skopje ja dobi prvata nagrada za integriran pristap kon op{testvenata odgovornost za golemo pretprijatie vo 2009 godina, vo nominacijata koja ja organizira{e Centarot za institucionalen razvoj CIRA. Nagradata za Lider na op{testvena odgovornost vo kategorijata sevkupna posvetenost ( integriran pristap) kon op{testvena odgovornost na Komercijalna banka e potvrda

za`ivee rastot vo realniot sektor i koi merki gi imaat prezemeno centralnite banki vo regionot. ]e se razgleduvaat i planovite za dr`avnite buxeti na zemjite od regionot za 2010 godina i na~inot na koj {to }e se sproveduvaat strukturnite reformi. Svoeto u~estvo na samitot go potvrdile i guvernerot na NBRM, Petar Go{ev i ministerot za finansii, Zoran Stavreski.

во денари

ЕМУ

евро

61,5025

Комерцијална

7,00%

7,80%

8,20%

11,00%

САД

долар

49,6629

НЛБ Тутунска

7,00%

7,80%

8,20%

11,00%

В.Британија

фунта

72,3601

36м

11,20% Извор: НБРМ

Швајцарија

франк

43,1354

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

47,4776

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

42,3163

61,5

50,6

72,8

43,9

Извор: НБРМ

{to bankite drasti~no go namalija kreditiraweto, no ne ja otkaàa uslugata - minus na karti~kite. Tie, vo borbata da privle~at {to pove}e klienti, naj~esto dozvoluvaat pre~ekoruvawe na dva redovni prilivi od plata ili penzija. Dozvolenoto nadminuvawe na limitot moè da go koristat site klienti koi imaat transakciska smetka i redovno primaat plata ili penzija. Bankarite velat deka ima ogromen interes za koristewe na dozvoleno pre~ekoruvawe na transakciski tekovni smetki. "Mo`no e odobruvawe na dozvolen minus kolektivno, taka {to se sklu~uva dogovor so edna firma za dozvolen minus za site vraboteni pod isti uslovi, ili, pak, individualno, so odobruvawe na minus od najmnogu dve plati vo rok od edna godina. Dvièweto na sostojbata na minusnite salda nad dozvolenoto pre~ekoruvawe e cikli~no i se zgolemuva na mese~no nivo, odnosno namaluva od 1%-5%”, velat od Komercijalna banka. Od bankite potvrduvaat deka imaat odredeni problemi pri naplatata na dolgovite

od minusnite salda, no sostojbata ne bila zagri`uva~ka. Najproblemati~ni bile gra|anite koi prestanale da rabotat. Tie ve}e ne dobivaat prilivi na smetkite od plata, a toga{ dozvoleniot minus stanuva nedozvolen. Za takvo nedozvoleno nadminuvawe bankite napla}aat povisoka kaznena kamata od 18,5%. BROJOT NA KARTI^KI RASTE Statistikata na NBM poka`uva deka brojot na karti~ki {to cirkuliraat na pazarot raste, a so toa i vrednosta na pla}awata {to se vr{at so niv. Zaklu~no so april godinava, vo upotreba se 1.328.140 karti~ki, od koi najgolem del, odnosno 957.500, se so debitna funkcija, 292.848 se so kreditna i najmalku, 77.792, se so ke{-funkcija. Vo sporedba so istiot mesec lani, brojot na karti~ki vo optek se zgolemi za okolu 225.000. Pla}ajki so “plastika”, minatiot mesec se izvr{eni transakcii vo vrednost od 136 milioni evra, a vrednosta na transakciite preku karti~ki e vo postojan porast.

BANKI I FINANSII

01.06.2010

KRIZATA SO BUXETSKITE DEFICITI SE [IRI

NA [PANIJA Í GO SNI@IJA REJTINGOT, KOJ E NA RED? Na [panija u{te na po~etokot na maj kreditniot rejting & go namali agencijata Standar i Purs, pa minatondelniot poteg na Fi~ e samo potvrda deka sostojbata vo ovaa ~lenka na evrozonata se vlo{uva. I Francija prizna deka za~uvuvaweto na najvisokiot krediten rejting }e bide te{ka zada~a. o Grcija, fokusot na vloùva~ite se prenaso~i na [panija. Tamo{nata vlada ima problemi so buxetskiot deficit i slabata ekonomija, pa vloùva~ite se pla{at od {ireweto na “gr~kiot sindrom”. Osobeno otkako rejting-agencijata Fi~ go namali kreditniot rejting na [panija minatata nedela, zatoa {to rigoroznoto buxetsko {tedewe {to go najavi tamo{nata vlada }e predizvika oslabnuvawe na ekonomijata. Na [panija u{te na po~etokot na maj kreditniot rejting & go namali agencijata Standard i Purs ( Standard&Poors), pa minatondelniot poteg na Fi~ (Fitch) e samo potvrda deka sostojbata vo ovaa ~lenka na evrozonata se vlo{uva. [panskite sindikati ve}e pora~aa deka }e organiziraat generalen {trajk ako vladata ednostrano ne go prifati paketot na reformi za rabotni~koto zakonodavstvo, no vladata nazna~i deka, dokolku ne se postigne dogovor, reformite }e nastojuva da gi proturka ednostrano. Sindikalniot glasnogovornik najavi deka na evropskiot sostanok na sindikatite {to }e se odrì denes }e se zboruva za alternativnite na~ini na borba protiv ekonomskata kriza, osven onie za koi {to se opredeli EU. Poddr{ka na vladata na premierot Hoze Luis Zapatero i merkite na {tedewe {to gi najavi toj, dade i direktorot na Me|unarodniot monetaren fond(MMF), Dominik [tos Kan. “Merkite {to gi prezede Vladata se silni i bi trebalo da pomognat vo vra}aweto na doverbata. Sega samo treba da se vidi kako }e bidat sprove-

deni, osobeno na pazarot na rabotna sila”, re~e Kan. Toj naglasi deka reformata na {panskiot pazar na rabotna sila, {to go prepora~uva MMF i drugite organizacii, e slednata zada~a na vladata na Zapater. Stravot od {ireweto na dol`ni~kata kriza vlijae{e i vrz dvièweto na evroto, pa taka, vo maj toa oslabe za 6,5% vo odnos na dolarot, a od po~etokot na godinava za pove}e od 15%. Spored pi{uvaweto na agencijata AP, kursot na evroto, zaradi dol`ni~kata kriza, dogodina bi moèl da padne na samo eden dolar, {to e nivo za posleden pat zabeleàno vo juli 2000 godina. Dopolnitelen pritisok v~era dojde od Francija, koja {to prognozira deka nejziniot buxetski deficit ovaa godina }e dostigne samo 8% od BDP, no planira da go namali pod gornata dopu{tena granica od 3% na BDP, do 2013 godina. Francija prizna deka za~uvuvaweto na najvisokiot krediten rejting }e bide te{ka zada~a ako ne se donesat te{ki odluki vo vrska so buxetot, otkako Germanija signalizira{e deka mo`no e da gi zgolemi danocite so cel da go namali deficitot. Vo Francija vo tek se penziski reformi, a Pariz ja zamrzna dràvnata potro{uva~ka, osven isplatata na penziite i kamatite po dolgovi, vo periodot od 2011 i 2013 godina. Isto taka, se razgleduva i voveduvawe na ustaven amandman koj {to bi ja propi{al gornata granica za deficit vo buxetot. GERMANIJA RAZMISLUVA ZA ZGOLEMUVAWE NA DANOCI [to se odnesuva na Germanija, ~ii buxetski deficiti se pomalku seriozni,

tamo{niot minister za finansii signalizira{e izminatiot vikend deka Germancite mo`ebi }e mora da gi zgolemat danocite i da ja namalat potro{uva~kata. Vladata na kancelarkata Angela Merkel go razgleduva poka~uvaweto na danokot na dodadena vrednost na 19% za odredeni stavki {to sega se odano~uvaat so 7%, velat izvori vo koaliciskata vlada, za Rojters. Stru~wacite na amerikanskata finansiska institucija Morgan Stenli o~ekuvaat evroto i ponatamu da gubi od vrednosta. Tie predviduvaat deka vo prviot kvartal od slednata godina toa }e padne do granicata od 1,12 dolari, no potoa }e bide izvesno zajaknuvawe na zaedni~kata valuta na 16 ~lenki na EU. Predviduvawata za idno oslabnuvawe na evroto sekako deka ne im se prijatni na ~elnicite na Evropskata centralna banka koi {to postojano povtoruvaat deka za~uvuvaweto na vrednosta na zaedni~kata valuta e eden od glavnite zada~i na evrozonata. Pove}eto evropski berzanski indeksi v~era porasnaa, i pokraj vestite za namaleniot krediten rejting na [panija, vo voglavno prigu{enata trgovija so ogled na praznicite vo London, zaradi {to berzata be{e zatvorena v~era, a zaradi praznicite ne rabote{e nitu Wujor{kata berza. Iako namaluvaweto na rejtingot pomalku ili pove}e be{e vkalkulirano vo cenite na akciite, madridskiot indeks IBEX 35 se spu{ti za 0,7%, predvoden od padot na cenite na akciite na tamo{nite golemi banki. Banko Santander i BBVA zabele`aa pad na cenite na akciite od 0,8%, odnosno 1,6%.

17.03.2010 21

Madrid: [panija najavi rigorozni merki na {tedewe, {to implicira oslabuvawe na ekonomijata, pa zatoa i kreditniot rejting & e namalen

22 01.06.2010

BALKAN BIZNIS POLITIKA

BOSNA ]E OSTANE BEZ PARITE OD MMF e|unarodniot monetaren fond (MMF) }e & ja odlo`i isplatata na 38 milioni evra na Federacijata Bosna i Hercegovina (FBiH) bidej}i ne gi ispolnuva uslovite za stend-baj aran`manot. Ministerot za finansii na FBiH, Vjekoslav Bevanda izjavi deka MMF duri vo septemvri }e razgleduva dali vlasta na Federacijata gi po~ituva dadenite

OKOLU 1,2 MILIONI BUGARI NA PRAGOT NA SIROMA[TIJATA

uslovi. Bosna dosega ne gi donese zakonite za plati, beneficiranite penzii i strategijata za reforma na penziskiot sistem. @upaniite ne gi donele zakonite za {tedewe i predlogot za rebalans na buxet. Spored Bevanda, ako ne se sprovedat merki za {tedewe, vo buxetot za slednata godina }e nedostigaat 230 milioni evra.

kolu 1,2 milioni Bugari `iveat na pragot na siroma{tijata, izvesti bugarskiot Ekonomski i socijalen sovet, na sobirot posveten za nadminuvawe na siroma{tijata. Brojot na siroma{nite vo Bugarija e “relativno stabilen”, so ogled na niskite prihodi na Bugarite vo sporedba so platite na drugite `iteli

od zemjite na Evropskata unija. Zamenik-ministerot na bugarskoto Ministerstvo za trud i socijalna politika Valentina Simeonova izjavi deka do krajot na godinata sekoja administrativna oblast vo zemjata }e ima strategija za nadminuvawe na siroma{tijata. Taa naglasi deka spored srednoro~nata strategija,

}e bidat zatvoreni domovite za deca so posebni potrebi, i }e bidat formirani novi socijalni uslugi za takvite deca. Simeonova soop{ti deka spored analizite na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, vo poslednite dve godini najmalku 1,5 milioni evra bile neefikasno koristeni za socijalni uslugi vo malite naseleni mesta.

PREGOVORI MMF – SRBIJA

NEMA PARI AKO NE JA NAMALITE ADMINISTRACIJATA Srbija do juni }e mora vo sobraniska procedura da dostavi predlog-zakon za penziski sistem i da ja namali dr`avnata administracija za 3.000 administrativci VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

okolku Srbija ne go reformira penziskiot sistem i ne ja namali administracijata, Me|unarodniot monetaren fond (MMF), nema da ja odobri ~etvrtata revizija na aran`manot vredna 380 milioni evra, izjavi {efot na misijata, Alert Jeger. Toj predupredi deka Srbija do juni }e mora vo sobraniska procedura da upati predlog na zakon za penziski sistem i da go namali brojot na vrabotenite vo dr`avnata administracija, kade {to treba da bidat otpu{teni 3.000 administrativci. Dokolku Srbija ne go ispolni navedeniot uslov, bordot na izvr{nite direktori na fondot koj }e zasedava vo juni, nema da donese pozitivna odluka za ~etvrtata revizija na stend- baj aran`manot. Vo toj slu~aj, predupredi Jeger, bidej}i e planirano misijata na MMF povtorno da dojde vo Srbija vo avgust za da ja izvr{i pettata revizija na stend – baj aran`manot, toga{ bi bila sporna ne samo ~etvrtata, tuku i pettata revizija na dogovorot. Vladata na Srbija i MMF postignaa dogovor za ~etvrtata revizija {to }e & ovozmo`i na Srbija da povle~e 380 milioni evra. Poradi bavniot ekonomski rast, procenkata na rastot na Bruto-doma{niot proizvod (BDP), namalena e od 2% na 1,5% ovaa godina, a od 4% na 3% vo 2011 godina.

Za narednata godina dogovoren e fiskalen dficit od 4% na BDP, a ovaa godina }e bide zgolemen od planiranite 4% na 4,8% (BDP). Ministerkata za finansii Dijana Dragutinovi} najavi deka vrz osnova na postignatiot dogovor so MMF, vo april i oktomvri 2011 godina i april 2012 godina, vo javniot sektor }e bide vovedena polugodi{na indeksacija na platite i penziite. “]e bidat izdvoeni 6,5 milijardi dinari za isplata na najzagrozenite kategorii na naselenieto- penzionerite i siroma{nite op{tini, a isto taka spored dogovorot }e se isplatat i zaostanatite zemjodelski penzii”, izjavi Dragutinovi}. Pretstavnikot na MMF vo Srbija Bogdan Lisovolik izjavi deka Srbija bele`i podobri rezultati od Ungarija i Bugarija. Rastot na BDP, od 1,5% sepak, e pogolem od rastot zabele`an vo Bugarija i Ungarija. “Sepak, rastot ne e dovolen za da se zgolemat platite i penziite”, re~e Lisovoli}. USPE[NI PREGOVORI SO MMF Sovetnikot na premierot na Srbija, Jurij Bajec gi oceni pregovorite so pretstavnicite na srpskata vlada i MMF kako mnogu uspe{ni. Toj istakna deka dogovorot i pozitivniot izve{taj na MMF sigurno e eden od faktorite poradi koj e spre~en ponatamo{niot pad na vrednosta na dinarot. Zamrznuvaweto na platite i penziite i izdvojuvaweto na socijalna pomo{ za

zagrozenite kategorii od naselenieto spored Bajec e podobro re{enie otkolku odmrznuvaweto na platite. Na toj na~in vo vladata }e ostanat dovolno pari za da se zapo~nat infrastrukturni proekti koi bi mo`ele da povle~at rast i razvoj na celata ekonomija, dodade toj. “Ima dovolno vreme do juni vo parlamentot da se dostavi predlog-zakonot za izmena na penziskiot sistem, kade {to }e bidat precizirani pove}eto od uslovite za zaminuvawe vo penzija i istovremeno da se definira nova formula i na~in kako

da se odmrznat penziite od 2011 godina”, re~e Bajec. MMF na 15 maj 2009 godina & odobri na Srbija stend –baj aran`man vo vrednost od 2,9 milijardi evra, koj }e trae do april 2011 godina. Sredstvata od ovoj kredit }e se koristat za jaknewe na deviznite rezervi, kako poddr{ka na ekonomskata programa na vladata na Srbija za namaluvawe na vlijanieto na svetskata ekonomska kriza. Vo dosega{nite tri tran{i Srbija povle~e 1,3 milijardi evra od aran`manot so MMF.

SRBIJA E STABILNA ZA INVESTICII Srbija e stabilna i sigurna zemja za investicii, re~e srpskiot pretsedatel Boris Tadi}, pri ednodnevnata poseta na Avstrija i gi povika tamo{nite biznismeni da investiraat vo srpskata ekonomija. “Ako ja sporedime Srbija so drugite zemji, pa i so zemjite od Evropskata unija, mo`eme da ka`eme deka na{ite metodi za borba protiv krizata e poefikasna”, re~e Tadi}. Spred nego, aran`manot so Me|unarodniot monetaren fond (MMF), vreden 2,6 milijardi evra }e obezbedi makroekonomska stabilnost vo Srbija, a maliot nadvore{en dolg svedo~i za golemiot razvoen potencijal na Srbija.

[PANCI ]E GRADAT VETROELEKTRANA VO CRNA GORA

SRBIJA GO ZGOLEMI IZVOZOT VO SLOVENIJA ZA 40%

panskata firma Fersa }e ja gradi prvata elektri~na centrala na vetar vo Crna Gora, vredna 65 milioni evra. Vladata go usvoi izve{tajot za realizacija na javniot oglas za izbor na investitori za izgradba na vetroelektrana vo mestoto Mo`ur pome|u Ulciw i Bar. Crnogorskiot minister za ekonomija Branko Vu-

o prvite ~etiri meseci Srbija izvezla stoka vo Slovenija vo iznos od 127 milioni dolari, {to pretstavuva rast od 40% vo odnos na istiot period minatata godina. Vo isto vreme uvozot od Slovenija e zgolemen za 3% i iznesuva 138 milioni dolari. Deficitot vo stokovnata razmena e 11

[

jovi} izjavi deka na toj lokalitet, [pancite vo rok od dve godini }e izgradat vetroelektrana so sila od 46 megavati. Investitorot }e dobie pravo na koristewe na vetroelektranata vo period od 20 godini. Za potrebite na elektri~nata centrala, investitorot }e zakupi polovina milion kvadratni metri zemji{te.

milioni dolari. Vkupnata nadvore{notrgovska razmena na dvete zemji iznesuva 265 milioni dolari, {to e za 17% pove}e vo odnos na istiot period od minatata godina. Srbija, prv pat vo poslednite deset godini otkako se intenzivira{e sorabotkata pome|u dvete zemji, bele`i porast na stokovnata razmena so Slovenija.

BALKAN BIZNIS POLITIKA

01.06.2010

PRIVATIZACIJA

PO^NUVA REVIZIJA NA PRIVATIZACIJATA VO BOSNA Zakonot za revizija na privatizacijata se nosi poradi potrebata od regulirawe na brojnite propusti vo site fazi na privatizacija na kompaniite i bankite, po~nuvaj}i od podgotovkite do samata privatizacija, pa s$ do neispolnuvawe na dogovorenite obvrski na novite sopstvenici VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

ladata na Federacijata na Bosna i Hercegovina (FBiH) dostavi do Parlamentot predlog-zakon za revizija na privatizacijata na dràvniot kapital vo kompaniite i bankite. Zakonot se nosi poradi potrebata od regulirawe na brojnite propusti vo site fazi na privatizacija na kompaniite i bankite, po~nuvaj}i od podgotovkite do samata privatizacija, pa s$ do neispolnuvawe na dogovorenite obvrski na novite sopstvenici. Propustite se karakteristi~ni i za malite i za golemite privatizacii i site nejzini metodi. Konstatirano e deka vo celost ne e ostvarena niedna strate{ka cel na pretvorawe na dràvniot vo privaten kapital. Predloèniot zakon gi generira preduslovite za revizija na privatizacijata, no isto taka i za rasvetluvawe na imotot na kompaniite i bankite vo drugite zemji, i sozdava pravna ramka za postapuvawe na dràvnite

organi. So zakonot se osnova i Agencija za revizija na privatizacija. Nejzinoto osnovawe, vladata na FBiH go smeta za najdobro re{enie za sozdavawe na preduslovi za izvr{uvawe na revizija. Spored podatocite na Agencijata za privatizacija vo FBiH, rezultatite se porazitelni. Od po~etokot na procesot na privatizacija vo 1999 godina, do denes privatiziran e pomalku od polovina od dràvniot imot odreden za proda`ba, ~ija{to nominalna vrednost e proceneta na 6,5 milijardi evra. Pove}eto od kompaniite se kupeni so t.n. bezvredni sertifikati i zatoa Federacijata zarabotila 4,2 milardi hartija za imot vreden 2,8 milijardi evra. So pari se kupeni samo 5,7% od dràvniot imot i za toa se inkasirani 260 milioni evra. Pove}eto od agenciite istaknuvaat deka imaat ambiciozni planovi, no sepak ne o~ekuvaat mnogu poradi recesijata, nedostigot na investitori i lo{ata politika na BiH. Agenciite tvrdat deka ~ekaj}i ja privatizacijata, dràvniot

kapital propa|a, a sudbinata na iljadnici rabotnici e neizvesna. “Za nekoi firmi nema opravduvawe da ne odat vo privatizacija. Recesijata ima{e fatalen efekt na privatizacijata, a ni politi~kata ni makroekonomskata situacija ne e dobra za nekoj da gi kupi na{ite firmi. Ednostavno atmosferata ne e pogodna za privatizacija”, velat od Agencijata za privatizacija na BiH. Od agencijata napomenuvaat deka od devet pretprijatija koi ovaa godina bile planirani za privatizacija, izvesna e proda`bata na fabrikata za tutun - Mostar, saraevski Bosnalijek, i del od dràvniot kapital na metaloprerabotuva~kata industrija Unis. “Treba da se pra{aat politi~arite kolku rabotat na podobruvawe na ambientot za da moè investitorot bez strav da vloùva. Koga ambientot }e bide podobar, toga{ moème da im ponudime privatizacija na pretprijatijata”, izjavi direktorot na Agencijata za privatizacija od Tuzlanskiot kanton, Zijad Hasanhoxi}.

PORAST NA DOBIVKATA NA DROGA KOLINSKA lovene~kata kompanija Droga Kolinska vo prviot kvartal od ovaa godina ostvarila dobivka vo iznos od 2,5 milioni evra, a vo istiot period minatata godina zabele`ala zaguba od 5,6 milioni evra. Dobivkata od raboteweto porasnala na sedum milioni evra, a prihodite od proda`bata iznesuvaat 69,2 milioni evra. Od Droga Kolinska, ~lenka na grupacijata Istrabenz,

izjavija deka glavnite pri~ini za podobrite delovni rezultati se niskite ceni na surovinite i niskite tro{oci na rabotna sila. Isto taka tie naglasija deka rezultatite od prvite meseci na rabotewe gi nadminale nivnite o~ekuvawa, a neto-dolgot e namalen od 155 milioni evra kolku {to iznesuva{e kon krajot na minatata godina, na 143 milioni evra.

LA[KO GO PRODAVA MERKATOR? lovene~kata pivarnica La{ko po dve godini moratorium saka da po~ne so otplata na bankarskiot dolg koj dostigna 170 milioni evra. Iako Nova Qubqanska banka e podgotvena rokot na otplata da go prodol`i na u{te edna godina, pivarnicata ima namera u{te ovaa godina da vrati del od dolgovite. Bankite dosega odbile

dva predloga za reprogramirawe na obvrskite, bidej}i se uvereni deka pivarnicata bez proda`ba na udelot vo Merkator nema da mo`e da go ostvari planot za vra}awe na dolgovite. So proda`ba na 25% od udelot na najgolemiot slovene~ki trgovski sinxir pivarnica La{ko bi mo`ela da zaraboti 140 milioni evra.

RUSITE LETOVO VO ALBANIJA BEZ VIZI lbanskata vlada donese odluka so koja gra|anite na Ruskata federacija ova leto }e mo`e da vleguvaat na albanska teritorija bez vizi. Spored odlukata ruskite gra|ani }e mo`e slobodno, bez da pla}aat vlezna viza, da vleguvaat vo Albanija do 31 oktomvri. So cel da privle~e {to

pogolem broj turisti na nejzinoto krajbre`je, albanskata vlada nekolku godini po red primenuva merka za vremeno ukinuvawe na vleznite vizi za gra|anite od pove}e zemji. Ukinuvaweto na vizite vo letniot period, od pred dva meseca, celosno po~na da va`i i za srpskite gra|ani.

24 01.06.2010

SVET BIZNIS POLITIKA

DR@AVNITE SLU@BENICI VO ROMANIJA PROTIV NAMALUVAWETO NA PLATITE

NAFTATA VO MEKSIKANSKIOT ZALIV E NAJGOLEMATA EKOKATASTROFA VO ISTORIJATA NA SAD

acionalniot sindikat na dràvnite slu`benici vo Romanija deneska organizira {trajk protiv merkite za namaluva-we na platite za 25% na slu`benicite vo dràvnata administracija, dràvnite slu`benici i vrabotenite po dogovor na delo. Merkite se doneseni za da se namali buxetskiot deficit do 6,8% od BDP i da gi ispolni uslovite od dogovorot so MMF za dodeluvawe na finansiska pomo{ vo

zlevaweto na naftata vo Meksikanskiot Zaliv e najgolemata ekolo{ka katastrofa vo istorijata na SAD, izjavi deneska sovetni~kata na pretsedatelot na SAD za pra{awata na energetikata, Kerol Brauner. Spored Brauner, naftata } e prodol`i da istekuva vo vodite na Meksikanskiot Zaliv re~isi do avgust. Vo intervju za programata „Sredba so pe~atot”

visina od 20 milijardi evra. Liderot na Nacionalnata konfederacija na sindikatite, Bogdan Hosu o~ekuva vo protestot na u~estvuvaat okolu 700.000 lekari, medicinski personal, u~iteli i drugi dr`avni slu`benici. Ednodneven zaedni~ki {trajk vo znak na solidarnost so u~itelite i ostanatite profesionalni kategorii za 1 juni najavija i vrabotenite vo `elezni~kiot soobra}aj, bukure{koto metro, gradskiot

transport i aviokompanijata TAROM, soop{ti pretsedatelot na nacionalnata konvencija na prevoznici vo Romanija, Jon Radoj. Penzionerite, isto taka, planiraat da zemat u~estvo vo protestot protiv predvidenoto namaluvawe na penziite. Premierot Emil Bok, minatata nedela izjavi deka Vladata }e gi sprovede najavenite merki za namaluvawe na platite, penziite i pomo{ta i pokraj zakanata na sindikatite za zaedni~ki {trajk.

na televizijata En-Bi-Si Brauner izjavi deka administracijata e podgotvena na najlo{oto. "Ispraveni sme pred scenarija vo koi nitu edna od prezemenite merki ne dava rezultat, i naftata }e prodol`i da istekuva re~isi do avgust". Briti{ petroleum soop{ti deka se podgotveni da napravat u{te eden "re{itelen obid" da go zaprat istekuvaweto na naftata od son-

da`niot otvor, napraven od nesre}ata na naftenata platforma na kompanijata. BP se podgotvuva da napravi nova sonda`a, preku koja }e po~ne ispumpuvawe na naftata od nao|ali{teto, koe sega istekuva vo vodite na Meksikanskiot Zaliv. Idejata e maksimalen del od naftata da se ispumpuva direktno od dnoto kon povr{inata i da se sobira, bez da se izleva vo okeanot.

“WUJORK TAJMS”

DOL@NI^KATA KRIZA VO EVROPA E POÊTOK NA KRAJOT NA SOCIJALNATA DR@AVA Promenite stanaa neophodni. Naselenieto vo Evropa brzo staree, a stapkata na natalitet opa|a. Nevrabotenosta raste, bidej}i tradicionalnite industriski granki se preselija na aziskiot pazar. Spored predviduvawata na Evropskata komisija, do 2050 godina }e se duplira brojot na Evropejcite postari od 65 godini. iz zapadna Evropa “supersilata na ìvotniot stil”, dolgogodi{nite uveruvawa i pridobivki odedna{ se staveni pod znak pra{alnik. Dol`ni~kata kriza mu se zakanuva na evroto, a se zakanuva i na odr`livosta na evropskiot standard i na socijalna blagosostojba, koja od krajot na Vtorata svetska vojna ja gradele levi~arskite vladi. Evropejcite se falea so svojot socijalen model koj podrazbira{e izobilstvo od slobodni delovi, rano penzionirawe, dràven sistem na zdravstvena za{tita i zna~itelna socijalna pomo{, istaknuvaj}i gi ovie prednosti vo sporedba so suroviot amerikanski kapitalizam. Tie imaa korist od minimalnite vloùvawa vo vojskata, bidej}i niv gi {tite{e NATO, amerikanskiot nuklearen odbranben {tit. Osven toa, so povisokite danoci, tie vloùvaa vo sigurnosnata mereà “od lulka do grob”. “Evropa koja {titi” e sloganot na EU. No, del od dràvite so golemi buxeti, se so pomali fiskalni prihodi i so s$ postaro naselenie. Sega vleguvaat vo s$ pogolemi dolgovi, a toa ne e kraj na lo{ite vesti. So namalen rast, niska stapka na natalitet i visoka starost na naselenieto, Evroopa pove} e ne }e moè da si dozvoli udoben ìvoten stil, ako ne gi sprovede pravilno merkite za {tedewe i ne vovede krucijalni promeni. Dràvata nastojuva da gi smiri investitorite so namaluvawe na platite, zgolemuvawe na zakonskiot starosen minimum za penzionirawe, zgolemuvawe na brojot na rabotni ~asovi, kako i namaluvawe na penzi-

ite i pravata od zdravstvena za{tita. “Sega sme vo faza na spasuvawe. Nabrzo morame da zapo~neme i so fazata na reformi. Najgolem problem pred s$ ni pretstavuva deficitot na reformi”, istakna Karl Blidt, {vedskiot minister za nadvore{ni raboti, upatuvaj} i na itnosta od strukturni promeni. Na obidot na vladite da go namalat tro{eweto, Evropejcite zasega reagiraat so pesimizam i lutina, no razbiraat deka sega{niot sistem e neodr`liv. Atiwanecot Aris Jordanidis, 25- godi{en diplomiran ekonomist koj raboti vo edna kniàrnica, se protivi na pla}aweto na visokite dano~ni stapki so koi se finansira prenatrupaniot gr~ki dràven sektor i lu|eto koi rabotat vo nego. “So godini samo sedat, pijat kafe i razgovaraat na telefon, a koga }e napolnat 50 godini odat vo penzija i primaat golemi penzii”, veli Jordanidis. “[to se odnesuva na nas ostanatite, kako {to e trgnato, site }e rabotime do sedumdeset godini”. Rimjaninot Aldo Kimaglia ima 52 godini, vodi kurs za fotografija i dlaboko e razo~aran od svojata penzija. “S$ }e otide po |avolite, bidej}i nema da ostane nikoj {to }e ja polni dràvnata blagajna, za da moàt da se isplatat penziite”, veli toj. “Ne stanuva zbor samo za mene, ovaa zemja nema idnina”. PROMENITE STANAA NEOPHODNI Naselenieto vo Evropa brzo stare, a stapkata na natalitet opa|a. Nevrabotenosta raste, bidej}i tradicionalnite industriski granki se preselija na aziskiot pazar, a pokraj s$ celiot reguion ne uspeva da bide konkurenten na svetskiot pazar. Spored predviduvawata

na Evropskata komisija do 2050 godina }e se duplira brojot na Evropejcite postari od 65 godini. Vo pedesettite godini od minatiot vek vo naprednite ekonomii imalo sedum vraboteni na eden penzioner. Do 2050 godina toj soodnos drasti~no }e se namali. “Lesnite vremiwa za Grcija, Portugalija i [panija zavr{ija, no i za nas”, izjavi Laurent Kohen Tanugi, francuski pravnik koj za francuskata vlada sprovel istraùvawe za polo`bata na Evropa vo ramki na svetskata ekonomija. “Mnogu Evropejci ne sakaat da razmisluvaat za ova, no toa e bura koja mnogu brzo }e n$ zafati. Pove}e ne moème da si go dozvolime stariot socijalen model i navistina ima potreba za strukturni reformi”, re~e toj. Malka Braniste od Pariz koja ima 88 godini, ìvee od

ANALITIÂRITE OÊKUVAAT RAST NA ISPORAKATA NA PERSONALNI KOMPJUTERI ZA 22% naliti~kata kompanija Gartner prognozira deka isporakata na personalni kompjuteri ovaa godina }e porasne za 22%, na 376,6 milioni edinici. Za rast na isporakata najmnogu }e pridonesat netbukovite, za koi se predviduva deka }e zazemat 18,6% od vkupniot broj na ispora~ani prenosni kompjuteri, se naveduva vo istraùvaweto na Gartner. Vkupno }e

bidat ispora~ani 41,8 milioni netbukovi, dodeka minatata godina ovaa brojka iznesuvala 32,1 milion. Rastot na isporakata pome|u privatnite korisnici }e iznesuva 29,5%, dodeka delovnite korisnici }e kupuvaat za 13,1% pove}e kompjuteri za razlika od minatata godina. Multimedijalnite tablet- uredi treba da ja dostignat brojkata od 10 milioni, a Gartner vo ovaa kategorija gi

smestuva uredite so ekran pogolem od pet in~i koi koristat Ajfon ili operativen sistem Android, dodeka od tablet-uredite so operativen sistem Vindous do krajot na godinava bi trebalo da bidat ispora~ani dva milioni uredi. Od Gartner, isto taka izvestuvaat deka pazarite vo SAD, Kina i zapadna Evropa }e generiraat pove}e od polovina rast na isporakata vo ovaa godina.

penzijata na nejziniot pokoen soprug. “Zagrièna sum za novite generacii. Onie koi ne {tedat nema ni{to da dobijat”, re~e taa. Dominika Alkan raboti kako trgovski patnik i misli deka }e treba da raboti podolgo, no se pla{i deka nema da go ìvee istiot ìvot kako dosega. “Nema da moàm da rabotam kako trgovski patnik, rabotata iscrpuva”, re~e taa. Brojkite pokaùvaat kolku e seriozna situacijata. Brutojavnata potro{uva~ka za socijalniot sektor vo EU porasnala od 16 % od BDP vo 1980 godina, na 21% vo 2005 godina, vo sporedba so 15,9% vo SAD. Vo Francija taa sega iznesuva 31% i e najgolema vo Evropa, so toa {to penziite so~inuvaat pove}e od 44% od vkupnata potro{uva~ka, a zdravstvoto 30%. Predizvikot za promeni e zastra{uva~ki

za Francuzite, so ogled na toa deka Francija prezema pomalku merki za namaluvawe na dolgovite za razlika od nejzinite sosedi. Vo [vedska i [vajcarija sedum od deset lu|e rabotat po pedesettata. Vo Francija toa e slu~aj samo so polovina od naselenieto. Zakonskata vozrast za penzionirawe vo Francija e 60 godini, dodeka Germanija neodamna ja zgolemi granicata na 67 godini za site rodeni po 1963 godina. Se o~ekuva rojot na penzioneri vo Francija do 2050 godina da porasne za 47%. Problemite se zna~itelno poopasni vo Grcija, Portugalija i [panija koi gi prilagodile evropskite demokratski ideali, a novite demokratii evropskite zemji gi prifatile vo postvoeniot period poradi politi~ki pri~ini, mo`ebi i prerano so ogled na nivniot ekonomski razvoj

vo toa vreme. Na grbot na evroto izgradija rasko{ni dràvni sistemi, no toa sega mora da se promeni. Poradi strav od insolventnost, Grcija gi zamrzna penziite za slednite tri godini i sostavi predlog-zakon za zgolemuvawe na penziskata granica na 65 godini. Gi zamrzna i platite vo javniot sektor i gi namali beneficiite za vrabotenite vo dràvnata slu`ba. Portugalija gi namali platite na visokite javni funkcioneri i politi~ari za 5% i gi zgolemi danocite. [panija gi namaluva platite vo dràvnata administracija za 5%. No, site tri dràvi mora da prezemat dopolnitelni merki za da se zgolemi rastot. Rabotnik vo gr~ka kniàrnica koj zema plata od 800 evra vo seto ova gleda pozitivno. “Toa e mo`nost za da go restruktuirame truliot sostav i da sozdademe dràva koja funkcionira”.

INDISKATA EKONOMIJA PORASNALA ZA 7,4% konomijata na Indija porasnala za 7,4%, vo fiskalnata godina koj zavr{ila vo mart, poddr`ana od silnite performansi na industriskiot i uslu`niot sektor, poka`uvaat rezultatite. Stapkata e ne{to pogolema od taa {to vladata ja prognozirala, o~ekuvaj}i rast vo visina od 7,2%. Sektorot na prerabotuva~kata industrija vo neto-zavr{enata finansiska godina porasnal za 10,8%, a grade`niot i komunalniot sektor za 6,5%,

dodeka sektorot za soobr}aj i vrski zabeleàl rast od 9,3%, pokaùvaat podatocite na Centralnata statisti~ka organizacija vo Indija. Vo ~etvrtiot kvartal od minatata fiskalna godina, indiskiot BDP porasnal za 8,6% na godi{no nivo, nadminuvaj}i gi o~ekuvawata na ekonomistite. Reagiraj}i na objavenite rezultati, indiskiot minister za finansii, Pranab Mukherxe izjavil deka o~ekuva “odrùvawe na ekonomskiot zamav” i najavil

deka se o~ekuva indiskata ekonomija da porasne za 8,5% vo tekovnata fiskalna godina, koja zavr{uva vo mart 2011 godina.

SVET BIZNIS POLITIKA JU@NA KOREJA, JAPONIJA I KINA GI ZACVRSTUVAAT TRGOVSKITE ODNOSI u`na Koreja, Japonija i Kina povikaa za po~nuvawe pregovori za postignuvawe spogodba za slobodna trgovija, so koja bi mo`elo da se sozdade edinstvena ekonomska zona. Spogodbata za slobodna trgovija me|u Ju`na Koreja i Japonija }e pomogne za razvivawe na bilateralnite odnosi na srednoro~en i dolgoro~en plan, izjavi ju`nokorejskiot pretsedatel

Li Mjun-Bak na sredbata so japonskiot premier Jukio Hatojama. Dvajcata lideri razgovaraa za tristraniot samit, na koj }e u~estvuva i kineskiot premier Ven Xijabao, vo grat~eto Sogvipo, na ju`nokorejskiot ostrov ^exudo.Seul so godini vodi bilateralni trgovski pregovori so Japonija i so Kina, no dosega tie ne dadoa konkretni rezultati. Ven Xijabao isto taka po-

01.06.2010

JAPONSKITE AVTOMOBILSKI GIGANTI JA ZGOLEMIJA PRODA@BATA VO APRIL vika za po~nuvawe oficijalni pregovori so Seul. “Dvete dr`avi treba da po~nat oficijalni pregovori za postignuvawe spogodba za slobodna trgovija”, izjavi toj pred ju`nokorejskite pretpriema~i. Dvete strani potpi{aa ramkoven dogovor, koj predviduva prethodni konsultacii vo oblasta na zemjodelstvoto pred po~etokot na oficijalnite pregovori.

aponskite avtomobilski proizvoditeli vo april go zgolemile proizvodstvoto, no i proda`bata na vozila, najmnogu blagodarenie na opravuvaweto na drugite aziski ekonomii i golemata pobaruva~ka od Kina. Tojota vo april proizvela 591.109 avtomobili, kamioni i avtobusi, {to e za 61,5% pove}e vo odnos na istiot period od minatata

godina. Proda`bata na Tojota na doma{niot pazar se zgolemila za 50%, dodeka izvozot se zgolemil za 122%, prenesuva Blumberg. Nisan vo april proizvel rekorden broj vozila, odnosno 319.673, {to e za 57% pove}e vo odnos na april 2009 godina. Izvozot na vozilata “nisan” se poka~il za 70%, dodeka izvozot vo SAD porasnal za

UNIKA SO ZGOLEMENA KVARTALNA DOBIVKA ZA 39% vstriskata osiguritelna kompanija, Unika, vo svojot kvartalen izve{taj naveduva zgolemena neto-dobivka za 39%, na 43 milioni evra, vo odnos na istiot period od minatata godina. Kompanijata koja sega se nao|a pome|u vode~kite osiguritelni kompanii vo isto~na i jugoisto~na Evropa, vo prvite tri meseci od ovaa godina zabele`a rast na prihodite od premiite za osiguruvawe za 10%, na 1,33 milijardi evra. Samo vo Italija, ovaa osiguritelna kompanija gi duplirala premiite za `ivotono osiguruvawe, vo sorabotka so Veneto Banka. Dodeka premiite vo zapadna Evropa porasnale za 31%, stapkata na nivniot rast vo isto~na i jugoisto~na Evropa iznesuvala 5,5 %. Kompanijata soop{tuva deka o~ekuva vo ovaa godina zgolemuvawe na dobivkata na 120 milioni evra, vo odnos na 82 milioni evra ostvareni vo 2009 godina.

e{kata politi~ka scena po parlamentarnite izbori koi se odràa na 28 i 29 maj go menuva likot so ogled na faktot {to ~etvorica {efovi na partii poradi neuspeh na izborite podnesoa ostavki na liderskite funkcii. Edno od najgolemite iznenaduvawa nesomneno e ostavkata na Jirì Parubek, {efot na socialdemokratite (^SSD), koj ja prezema odgovornosta za slabiot rezultat na izborite i pokraj faktot deka ovaa partija pobedi, osvojuvaj}i 22,1% od vkupniot broj glasovi, {to ne e dovolno za da formira vlada.Ostavkata kako ~in na politi~ka odgovornost ja upotrebi i liderot na demohristijanite, Hristijansko demokratskata unija - êhoslova~ka narodna partija (KDU-^SL), Ciril Svoboda ~ija partija ne osvoi niedno prateni~ko mesto. Istata sudbina ja doìvea i Partijata na zelenite, osvojuvaj}i samo 2,44% od glasovite. I Ondrej Li{ka, pretsedatelot na zelenite, ja napu{ti liderskata funkcija. Od vrvot na partijata si zamina i porane{niot lider na ^SSD i ekspremier Milo{ Zeman.

AMERIKANSKIOT BUXET ZA ODBRANA E 726 MILIJARDI DOLARI retstavni~kiot dom na Kongresot na SAD go odobri predlogbuxetot za odbrana za slednata godina vo visina od 726 milijardi dolari. Vo buxetot se vklu~eni sredstvata za operaciite vo Avganistan i Irak. Za realizacijata na razli~nite programi za protivraketna odbrana }e se oddelat 10,3 milijardi dolari - 361,3 milioni pove}e otkolku {to pobara vladata. Od ovie sredstva 205 milioni dolari }e mu se dodelat na Izrael za zabrzuvawe na razmestuvaweto na sistemot za protivraketna odbrana @elezna kupola, namenet za uni{tuvawe na takti~ki balisti~ki raketi. Dolniot dom na Kongresot, i pokraj nesoglasuvaweto na ministerot za odbrana Robert Gejts, glasa{e za oddeluvawe 485 milioni dolari za razrabotuvawe na alternativen motor za prototipot na avionot lovec od pettata generacija “F-35”. Pretsedatelot Barak Obama soop{ti deka }e stavi veto na sekoe re{enie za finansirawe na noviot motor.

80%. I Honda isto taka vo april proizvela rekorden broj vozila od 294.308 vozila. Na japonskiot pazar, Honda ostvarila rast na isporakata na avtomobili za 10%, a izvozot se zgolemil za 66%. Proizvodstvoto na globalno nivo go zgolemile i pomalite konkurenti kako Mazda, i toa za 51% i Micubi{i, za 73%.

17.03.2010 25

VO ^EШKA PODNESOA OSTAVKI ^ETVORICA LIDERI

SEKOJ DEN VO OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta! Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno. LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

26 01.06.2010

PATOT DO USPEHOT

PJER OMIDIJAR OSNOVA^ NA EBAY

KAKO OD INTERNET DA NAPRAVITE NAJGOLEMA AUKCISKA KU]A NA SVETOT

Pjer Omidijar izbegnuva da se pojavuva na javni mesta, ne go interesira mondenskiot svet, pa e eden od malobrojnite milijarderi {to ne e interesen za paparacite

Pjer Omidijar, Amerikanec roden vo Pariz od iransko-francuski brak, go sozdade famozniot internet-pazar za s$ i se{to, na koj {to se sre}avaat 50 milioni klienti godi{no i se pravi obrt od deset milijardi evra. IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

aktot deka kompjuterskata tehnologija i Internetot celosno go izmenija svetot, ne treba nitu da se dokaùva. Toa e ednostavno aksioma. Blagodarej}i na informatikata i nejzinite sistemi, ona {to porano se sozdavalo za decenii, duri i stoletija, denes e samo pra{awe na “svetol moment”. Ako nekomu mu svetne dobra ideja - i ete go bogatstvoto. Vsu{nost na eden od tie na~ini, so osmisluvawe za funkcionirawe na elektronskiot “buvqak”, na koj rabotite se prodavaat so cenkawe, odnosno, po pat na licitacija, do golemo bogatstvo stigna Amerikanecot Pjer Omidijar, roden 1967 godina vo Pariz, od me{ovit, iransko-francuski brak. So nepolni 28 godini toj stigna do prviot milion dolari, zatoa {to prethodno pronajde vol{ebna formula za proda`ba na s$ {to postoi na svetot, obra}aj}i im se vo prv red, na obi~nite lu|e. Na po~etokot, razmenata na razni raboti ili kupoproda`ba se objavuvala preku negoviot li~en sajt, a potoa toj registriral posebna elektronska firma, deneska famozniot iBej (eBay). IZMISLENA PRIKAZNA ZA BONBONITE “PEZ” Sajtot za aukciska proda`ba preku Internet, e sozdaden vo 1995 godina vo San Hoze, Kalifornija, kako del od li~niot sajt na Omidijar i prvoto ne{to {to e prodadeno preku nego e rasipan laserski pokaùva~ vo vid na penkalce, i toa za 14,83 dolari. Voshiten od prviot uspeh, Omidijar go kontaktiral pobednikot vo naddavaweto i go pra{al dali znae deka se raboti za rasipan predmet. Vo svojot mejl naddava~ot odgovoril: “Jas sum kolekcioner na rasipani laserski pokaùva~i”. êsto povtoruvanata prikazna deka eBay bil fomiran so namera da & pomogne na svr{enicata na Omidijar da trguva so kutiv~iwa za bonbon “pez” e konstruirana od menaxerot

na firmata zadolèn za odnosi so javnost, s$ so cel da se zgolemi interesot na mediumite za iBej eBay). Kris Agarpao bil prviot angaìran vraboten vo eBay, a Xefri Skol bil nazna~en za prv pretsedatel na kompanijata na po~etokot od 1996 godina. Vo noemvri istata godina, eBay vleze vo svojata prva zdelka za licencirawe vklu~uvaj}i treta strana, so kompanijata Elektronik travel ok{n (Electronic Travel Auction), za upotreba na tehnologijata Smart market (SmartMarket) so cel prodavawe avionski bileti i drugi proizvodi za patuvawe. Rastot bil fenomenalen, vo januari 1997 godina sajtot bil doma}in na 2 milioni aukcii, sporedeno so 250 iljadi vo tekot na cela 2006 godina. Kompanijata oficijalno go smenila imeto od Ok{n veb (AuctionWeb) vo iBej (eBay) vo septemvri 2007 godina. Prvi~no, sajtot pripa|al na Eko bej tehnoloxi grup (Echo Bay Technology Group), konsultantskata firma na Omidijar. Toj se obidel da registrira domein pod imeto echobay.com, no otkril deka toa ve}e e zafateno od Eho bej majns (Echo Bay Mines), kompanijata za kopawe zlato, pa go skratil na eBay. Meg Vitman be{e angaìrana kako pretsedatel i glaven izvr{en direktor na eBay vo mart 1998 godina. Vo toa vreme firmata imala 30 vraboteni, polovina milion korisnici i prihodi od 4,7 milioni dolari vo SAD. PROFITNA INTERNET-TRGOVIJA Koga na 24 septemvri 1998 godina, Omidijar odlu~il da go kotira eBay na Wujor{kata berza, toj sfatil kolku vsu{nost se ceni negoviot elektronski portal. Samo {est meseci po izleguvaweto na berza, vrednosta na kompanijata se zgolemila za duri 25 pati. Milionite, ednostavno, se preto~ija vo milijardi. Denes, 15 godini posle lansiraweto, na eBay redovno se sretnuvaat pedeset milioni klienti koi godi{no “zavrtuvaat “ pove}e od deset milijardi evra! Se nudi skoro s$ – od bezvredno kop~e do turisti~ki avion. Ima i “interesni” ponudi koi {to za odredeno vreme se provaluvaat. Imalo obidi preku eBay da se prodavaat i ~ove~ki or-

Pjer so soprugata Pem Omidijar, dvajcata aktivni na poleto na filantropijata i pomagaweto na malite biznisi gani (bubreg za {est iljadi dolari), potoa dva i pol tona marihuana (po cena od deset milioni dolari), no operativnata ekipa na sajtot toa navreme go otkrila i go spre~ila. Najevtinoto ne{to koe se prodalo preku Pjeroviot eBay e ukrasna topka za novogodi{na elka, koja ~inela samo eden cent. eBay e kako grutka sneg frlena od vrvot na ridot: s$ pote{ka i pobrza i s$ pomasivna. Obemot na rabotite raste od godina vo godina i toa redovno po stapka povisoka od 50%, a godi{niot prihod dostignuva i stapka na rast od 135%. Imotot na mladiot Pjer Omidijar vrtoglavo raste, duri do tolku {to toj, vo soglasnost so svojata sopruga, sebesi se isfrlil od neposrednata trka. Spored procenkata na amerikanskoto spisanie “Forbs”, so li~no bogatsvo od 5,2 milijardi dolari, Pjer Omidijar e na 148 mesto na listata na najbogatite lu|e na planetata. Pred pet godini toj poseduva{e i 10 milijardi dolari, no berzanskite padovi i dare`livata filantropija prakti~no go prepolovija. DOSTA E, SEGA NEKA RABOTAT DRUGITE! Pjer anga`iral nekoi novi lu|e, pazej}i dobro da ne zeme nekoi od Silikonskata dolina za koi Pjer smeta deka se “nenormalno ambiciozni” koga se vo pra{awe parite.

Iako ve}e ~etiri godini upravuvaweto so ma{inata za sozdavawe na pari e prepu{teno na drugi, toj ne treba da se griì za parite, zatoa odlu~i da se preseli na svojot ran~ Henderson, vo blizina na Las Vegas, na koj ìvee mirno so svojata sopruga i trite deca. Pjer svoeto bogatstvo kako vistinski filantrop go deli velikodu{no. Otkako eBay stana kompanija kotirana na berza, Pjer i negovata èna Pem, ja fomiraa fondacijata Omidijar za da pomagaat neprofitni organizacii. Podocna sfatija deka nivnata vizija bara po{irok, pofleksibilen set od alatki od onoj {to moè{e da go ponudi fondacijata. Vo isto vreme, neverojatnoto op{testveno vlijanie na eBay, kako profitna organizacija pokaà deka i biznisot moè da bide efektivna alatka za pravewe na podobar svet. Za taa cel, vo 2004 godina go pro{irija obemot na svoite aktivnosti i formiraa nov entitet, “Omidijar Mreà”, so cel da investiraat i dodeluvaat grantovi na razli~ni pretpriema~ki obidi. Kako pro{iruvawe na aktivnostite na Omidijar mreàta vo mikrofinansiraweto, vo 2005 godina, Pjer i Pem Omidijar dadoa 100 milioni dolari na univerzitetot Tafts od Boston, kade {to ima diplomirano kompjuterski nauki i go formiraa

Omidijar –Tafts-fondot za mikrofinansirawe na biznisi. RODEN PRETPRIEMA^ I pred da go osnova eBay, Omidijar imal uspe{ni pretprima~ki obidi. Bil koosnova~ na fermata Ink development Korp (Ink Development Corp), podocna primenuvana vo i[op (eShop), koja {to ja prezede Majkrosoft. Vedna{ po diplomiraweto na Tafts, Omidijar se vrabotil vo Klaris (Claris), podru`nica na Ejpl Kompjuter (Apple Computer), kako inèner za potro{uva~ki softver. Denes, Pier sedi vo upravniot odbor na univerzitetot Tafts, Punahju i Institutot Santa Fe. Direktor e na kompanijata Met ap (Meet up), i pretsedatel na upravniot odbor na eBay. Skromen vo s$, Pjer izbegnuva pojavuvawe na javni mesta. Ne go interesira mondenskiot svet, pa e eden od malobrojnite milijarderi koi ne gi privlekuvaat paparacite. Toj e celosno posveten na ìvotot i uìvawe vo ran~ot, a sekoja godina po nekolku nedeli so semejstvoto pominuva vo Pariz, zatoa {to ja doìvuva Francija kako svoja tatkovina. Do svojata {esta godina ìveel vo Pariz, a potoa so roditelite se preselil vo SAD, ~ij dràvjanin e i do den denes.

MARKETING

01.06.2010

UPRAVUVAWE SO ^OVE^KI RESURSI

DALI IMA MOBING VO VA[ATA ORGANIZACIJA?

erminot mobing se upotrebuva za odnesuvaweto pome|u vrabotenite vo ramkite na organizacijata, a pretstavuva povtoreno nesoodvetno i nerazumno odnesuvawe naso~eno kon odreden vraboten ili grupa na vraboteni i pretstavuva opasnost za nivnata sigurnost i zdravje. Vsu{nost pretstavuva emocionalen napad vrz li~nosta na rabotnoto mesto, od strana na kolegite, pretpostavenite, podredenite i/ili ~lenovi na timot. êstopati krajnata cel na vakvoto neprijatelsko odnesuvawe e da ja nateraat li~nosta da ja napu{ti organizacijata. Pokraj terminot mobing se upotrebuvaat i terminite *bullying, psihi~ki teror ili agresija, neprijatelsko odnesuvawe na rabota, doìveana trauma na ra botn oto mes to, neu~tivost, emocionalen napad. Mobingot e najgolemiot stres {to li~nosta moè da go doìvee na rabotnoto mesto. Sekoe odnesuvawe koe {to e potencijalen napad ili navreda moè da se identifikuva kako opasnost za bezbednosta i zdravjeto na li~nosta (vraboteniot). Mobingot moè da se razvie do toj stepen {to napadot ili navredite se za~esteni i sekojdnevni {to duri stanuvaat i del od kulturata na rabotnoto mesto. Sekoga{ ne e lesno da se identifikuva pri~inata za pojava na mobing, a ~estopati stanuva

zbor i za kombinacija na pove} e pri~initeli za prisustvo na ovaa pojava pome|u vrabotenite vo ramki na organizacijata. Naj~esti pri~initeli se slednite: Organizaciskata kultura tolerira ili preminuva preku odnesuvawa kako {to se: zakani, voznemiruvawe, maltretirawe na odreden vraboten ili koristewe na navredliv jazik vo komunikacijata. Nastanati promeni na rabotnoto mesto, smeneti rabotni zada~i, promeni vo organizaciskata struktura. Neprifa}awe na novovraboten. Postoewe na predrasudi za odredena malcinska grupa. Predrasudi kon odredena kultura, religija ili politi~ka pripadnost. Slabi interpersonalni i komunikaciski ve{tini na napadnatata li~nost koja stanuva meta na ismevawe i psihi~ka zloupotreba. Upotreba na alkohol ili droga [tetata koja {to mobingot mo`e da ja napravi vo ramkite na edna organizacija zavisi od intenzitetot na karakteristi~noto odnesuvawe naso~eno kon konkretnata li~nost, kako i od karakterot i

izdr`livosta na samata li~nost. Menaxerite i pretpostavenite mora da vnimavaat dali vo nivnata organizaci ja pos toi odnesuvawe koe {to moè da se identifikuva kako mobing. Organizacijata moè da ima direktna i indirektna {teta koja {to moè da bide predizvikana od strana na fenomenot nare~en mobing. Mnogu e verojatno deka li~nosta koja {to e `rtva na mobingot ne }e moè dolgo vreme da ja podnesuva psihi~kata tenzija i poleka no sigurno }e dovede do napu{tawe na rabotnoto mesto. Toga{, organizacijata ima direktna {teta od mobingot, odnosno se nao|a vo situacija da ima dopolnitelni tro{oci za procesot na regrutirawe na nov kadar za ispraznetoto mesto i tro{ewe na resursi za obuka na novodojdeniot vraboten. Dokolku mobingot e ve} e del od organizaciskata kultura nikoj ne moè da garantira deka i novovraboteniot nema da se soo~i so ne prifa}awe i mnogu e verojatno deka i toj }e bide slednata `rtva na mobingot. Na indirekten na~in mobingot vlijae na neefikasnoto izvr{uvawe na rabotnite zada~i, {to vo golema mera vlijae na produktivnosta i ispolnuvaweto na organizaciskite strategii. [tetata koja {to ja pravi mobingot vrz li~nosta najmnogu e od psihi~ka priroda. Li~nosta stanuva napnata, se ~uvstvuva

otfrleno, pod stres e, ne se ~uvstvuva prijatno koga odi na rabota bidej}i e vo is~ekuvawe ne{to da se slu~i, a s$ toa vlijae na efikasnoto izvr{uvawe na rabotnite zada~i. [TO DA NAPRAVITE? Dokolku ste `rtva na mobing, obratete se na pretpostaven, sektor za ~ove~ki resursi ili lice na koe {to mu veruvate i doverete se za s$ ona {to go do`ivuvate na svoeto rabotno mesto. Otvoreno razgovarajte so liceto koe {to go vr{i mobingot. Ka`ete kako se ~uvstvuvate zaradi negovoto/ nejzinoto odnesuvawe i postapkite koi {to gi pravi. Dokolku ste svedok na mobing, obidete se da & pomognete na li~nosta. Bidete qubezni, razgovarajte, soslu{ajte i dajte i poddr{ka na ovaa li~nost, najmalku {to e potrebno e da se po~uvstvuva otfrleno i od ostanatite kolegi, vo toj slu~aj }e bidete sou~esnici. Razgovarajte i so “napa|a~ot”, no vo nikoj slu~aj ne dozvoluvajte da Ve zavede negovata prikazna i da stanete i Vie del od mobingot. Sekoga{ koga postoi mobing vo organizacijata mora ne{to da prezemete, ne dozvoluvajte takviot na~in na odnesuvawe da stane del od organizaciskata kultura i sekoj novovraboten, nov ~len na timot, lice od razli~na etni~ka ili verska pripadnost, povle~ena i/ili mol~eliva li~nost da bide `rtva na mobing.

SMIQKA [O[KOSKA T i l S Recruitment Triple R it t www.HR.com.mk www.HR www . .co .HR .com.m m.m . k

Triple S Recruitment e specijalizirana agencija za regrutacija, selekcija i poddr{ka na ~ove~kite resursi. S$ so cel da se fokusirate na uspe{no realizirawe na Va{ite biznis planovi, dozvolete Triple S Recruitment da go zavr{i procesot na selekcija, razvoj i aktivirawe na ~ove~kiot kapital vo Va{ata organizacija.

KAKO DA SOZDADETE MOTIVIRA^KA SREDINA

DAJTE NAGRADA VEDNA[

Sozdavaweto na motivira~ka sredina e do taa merka povrzano so zgolemuvaweto na produktivnosta, taka {to sovremenite lideri ednostavno ne smeat da go previdat. ako i sekoja komplicirana aktivnost, taka i ovaa ima svoe poednostavuvawe koe se vika-{est ~ekori kon sozdavawe na motivira~ka sredina: OPI[ITE JA CELTA ILI ZADA^ATA Zada~ite mora da bidat precizni i povrzani so opisot na

rabotata. [to to~no treba da napravi vraboteniot za da bide vrven rabotnik? Barawata od tipot “raboti pobrzo” ili “prezemi inicijativa” se premnogu op{ti. Na primer: “odgovaraj na telefon na profesionalen na~in” treba da se zameni so “koga odgovara{ na telefon ka`i ’Dobar den, ova e kompanija HU, Ivana e na telefon. Kako mo`am da vi pomognam?” Objas-

nete ja zada~ata najjasno {to mo`ete. Ako sakanoto odnesuvawe e vsu{nost pokompleksen sinxir na odnesuvawa, razdelete go na pomali, uspe{ni odnesuvawa. Podobro e ako mo`ete da go nagradite ispolnuvaweto na serija od mali ~ekori, otkolku da ~ekate li~nosta da ja ispolni celata zada~a. So drugi zborovi-priznajte gi malite uspesi.

PROVERETE GO NIVOTO NA TEHNI^KI ZNAEWA Glavni pra{awa: 1. Dali ste sigurni deka va{ite vraboteni se dovolno istrenirani za da bidat motivirani za naptrevar vo s$ podinami~ni i posloèni pazarni uslovi? 2. Dali se trudite da go zabeleìte sekoe podobruvawe vo rabotata i odnesuvaweto za da vedna{ dadete priznanie ili nagrada? 3. Dali ste gi otkrile talentite na svoite lu|e i dali ste im go stavile toa do znaewe? Uverete se deka li~nosta gi ima potrebnite ve{tini za obavuvawe na taa rabota. Ako nema, ispratete ja na trening za da & ovozmoìte da bide uspe{na vo idnina. Edna od rabotite {to najmnogu moè da go demotivira vraboteniot e baraweto da gi izvr{uva rabotite za koi {to ne e kompetenten. IZBEGNETE UNIFICIRANI NAGRADI Zapoznajte gi vrabotenite za da bidete sigurni deka davate soodvetna nagrada koja e zna~ajna za doti~nata li~nost. Edna veli~ina za site nema da motivira nikogo kako {to treba. OBEZBEDETE POZITIVNA STIMULACIJA Neka se zgolemat pozitivnite stimulacii kako {to se pribliùva li~nosta kon sakanoto nivo na rabota i odnesuvawe. Ako vraboteniot prima isti nagradi na nivo na rabota dva i nivo pet, liderskata stimulacija, vsu{nost go demotivira. Ova se slu~uva koga site vo kompanijata }e dobijat isto poka~uvawe. VEDNA[ DAJTE NAGRADA Vedna{ dajte nagrada za sekoe

podobruvawe vo odnesuvaweto i rezultatite. Pove}eto menaxeri davaat pozitivna povratna informacija vo najlo{ moèn moment. I negativnite povratni informacii ~esto docnat. Ako ispravuvaweto na neproduktivnoto odnesuvawe ili slabiot u~inok izostanat vo momentot koga e o~igledno deka kako lider ste go zabeleàle, ste ja uni{tile motivacijata i na toj vraboten i na ostanatite {to toa go nabquduvaat. Ako imate problem so tajmingot na nagradite i kaznite, toga{ ne e ni ~udno {to imate problemi so motivacijata. OBEZBEDETE ZNAÂJNI PRIZNANIJA ûvstvoto deka sme ceneti i priznati se dvata najmo} ni motivatori {to im se na raspolagawe na liderite. [to e zna~ajno priznanie? Priznanieto e zna~ajno koga e edinstveno skroeno za odredena li~nost. Razlikata pome|u podarokot i proizvod kako takov e ogromna. Podarokot vospostavuva emotivna vrska pome|u lu|eto, a kupuvaweto na proizvodi ne ostava nikakva vrska zad sebe. ôve~kata rabota ne e obi~na stoka. Ako lu|eto po~uvstvuvaat deka sekoj kvalifikuvan moè da ja izvr{i nivnata rabota, tie se demotiviraat. Najgolemata gre{ka na liderite e da ne im go priznaat na lu|eto zna~eweto i edinstvenosta na nivnata rabota. Priznajte im go na lu|eto talentot i tie verno }e ve sledat. Sekoj vraboten ima nekoi sposobnosti {to vie treba da gi prepoznaete i priznaete. Motivacijata e ~uvstvo, ne zaboravajte. Koga na lu|eto }e im go priznaete talentot i edinstvenosta, vie ste gi vturnale vo toa ~uvstvo.

01.06.2010

KULTURA KONCERT

SPOJ NA SITE STILOVI

EVROVIZIJA

MUZIKA ILI POLITIKA!? Evrovizija odamna premina vo borba me|u trite alijansi koi rabotat na principot na sosedsko glasawe. Politikata vladee i se postavuva pra{aweto dali Evrovizija, voop{to, bila izbor za pesna ili izbor na zemjata koja vo momentot ima ili treba da dobie najgolemi zaslugi SILVANA JOVANOVSKA jovanovska@kapital.com.mk

vogodine{niot izbor za pesna za Evrovizija zavr{i so Germanija kako pobednik, a evroviziskata statuetka ja zede 19-godi{nata Lena Maer, koja so neveruvawe ja doìvea pobedata. Iako nejzinata pesna “Satelit” be{e eden od favoritite u{te na samiot po~etok koga be{e objavena kako pesna za Germanija, po pobedata se javija mnogu tvrdewa za regularnosta vo izborot. Prv se oglasi vesnikot “Tajms” koj go postavi pra{aweto: "Kolku e politizirana Evrovizija?". “Tajms” go osuduva diskriminiraweto vo procesot na glasawe i veli deka brutalna e vistinata deka malite zemji od “nova” Evropa so zaedni~ki sili rabotat na urivaweto na onie od “stara” Evropa. Vesnikot ne zaboravi da potseti na potekloto na minatogodi{niot pobednik, mladiot Norveànec, koj e Belorusin po poteklo, a za nego glasale zdruènite sili na skandinavskite zemji i celiot takanare~en ruski blok. TRITE ALIJANSI NA EVROVIZIJA Interesna e podelbata na tri “alijansi” koi se borat za prevlast. Prvata e blokot na Balkancite vo koj vleguvaat site zemji od porane{na Jugoslavija, plus Grcija i Albanija (malku e diskutabilno da se govori za Grcija i Albanija kako del od paktot, bidej}i sekoja godina si teraat svoja politika); vtoriot e t.n. “vikin{ki” tabor, vo koj se site skandinavski zemji i trite balti~ki dràvi; a tretata alijansa se narekuva u{te i Var{avski pakt, vo koj osven porane{nite sovetski republiki, vleguvaat i Polska, ê{ka i Slova~ka. Germanija e edna od zemjite koja e vo “golemata ~etvorka” (zaedno so [panija, Velika Britanija i Francija) koja sekoja godina u~estuvuva direktno vo finaleto poradi posebni zaslugi za formiraweto i

@eqko Joksimovi} – peja~, kompozitor, producent

Makedonskata publika ve~erva (1 juni) }e moè da uìva vo muzikata na internacionalnata yvezda @eqko Joksimovi}, koj vetuva odli~na zabava za site koi {to }e prisustvuvaat na koncertot pominuva granicite SILVANA JOVANOVSKA na Balkanot i stanuva jovanovska@kapital.com.mk eden od najbaranite peja~i, avtori i akedonskata kompozitori. Iako ne publika kako peja~, postojano ve~erva (1 e prisuten na ovaa juni) so manifestacija i toa po~etok vo 20.30 ~asot kako avtor i komvo salata pozitor, i negovite Boris Trajkovski }e kompozicii sekoga{ ima mo`nost da uìva ostvaruvaat uspeh. vo hitovite na srpVo 2006-ta godina skata internacionalna vo Atina toa be{e yvezda tretoto mesto na Hari @eqko Joksimovi}. Mata Hari, vo 2008Ova ne e prvo gosta godina vo Belgrad tuvawe na peja~ot, so Jelena Toma{evi} pa publikata mnogu i ovaa godina ja dobro znae {to moè producira{e pesnata da o~ekuva od pretna Azerbejxan koja stojniot koncert. vaè{e za eden od Negovata muzika e pogolemite favoriti. spoj na site stilovi, Se ~ini deka kade i po~nuvaj}i od ne{to da gi zame{a svoite {to se vika moderen noti, s$ izleguva pop-folk i pop, uspe{no. prodolùvaj}i so Specijalna gostinka baladite koi se negov na koncertot }e bide za{titen znak i na negovata “{titeni~ka” krajot da zavr{i Jelena Toma{evi}, a so muzika koja ima koncertot go najapoinakva teìna i vuvaat kako spekprikazna. takl za pametewe. So nastapuvaweto na Ovaa ~est da go izborot za pesna za gledame i slu{ame Evrovizija vo 2004-ta @eqko Joksimovi} godina vo Istanbul so ja ovozmoùva “Lane moje” turisti~kata agencija negovata kariera gi Guliver mils.

200

milioni gleda~i na evroviziskiot prenos

odrùvaweto na Evrovizijata kako manifestacija. Iako toa se zemji koi se privilegirani, sekoja godina bea, na nekoj na~in, bojkotirani od strana na site ostanati zemji, no i samite ne pokaùvaa koj znae kakov interes i imaa potprose~ni peja~i i pesni i zavr{uvaa nekade na dnoto na tabelite. Godinava se zboruva{e deka re{ile da se vratat nagolemo, pa taka, Francija ima{e odli~na pesna i nastap za koja se pretpostavuva deka }e stane nova himna na svetskoto prvenstvo vo fudbal vo Ju`na Afrika; [panija ima{e odli~na pesna so mala “pomo{“ na scenata od poznatiot parti-brejker Haume Market Kot, poznat kako Jimmy Jump koj e poznat po toa {to se priklu~uva direktno na terenite na natprevari i manifestacii; potoa, Germanija koja ja donese pobedata, a samo Velika Britanija ostana dostojna na svoeto zagarantirano posledno mesto na Evrovizija. DAJ MI 12-KA ZA VOZVRAT “Tajms” na ova }e kaè deka èlbata za pobeda na Germanija odela dotamu {to ja uslovila Grcija da & dade 12 poeni, poradi toa {to najmnogu & pomognala vo spasot od ekonomskiot kolaps. No, Grcija ne ja poslu{a i svoite 12 poeni, se razbira, deka gi dade na svojata “vetena” zemja – Kipar. I na kraj, vesnikot tvrdi deka glasaweto na Evrovizija e sekoga{ politi~ki motivirano, a pobednicite se naj~esto zemji koi imaat svoja golema emigrantska populacija na zapadot ili, pak, se dobieni po pat na prethoden dogovor so pove}e zemji. SIROMA[EN NASTAP, DOVOLEN ZA POBEDA Nastrana od seta ovaa politika, ako se gleda na zaslugata

Mladata Lena ja osvoi Evropa so harizmata

Manga - turski rok inspiriran od japonski strip na mladata Lena za pobedata, moè da se kaè deka zasluèno pobedi. Nejzinata pesna be{e eden od glavnite favoriti vo Evropa, no i na na{ite radiostanici koi ja pu{taa “Satelit” nekolku pati dnevno. Nastapot ne be{e kojznae {to, no nejzinata harizma nadvladea na scenata. Stajlingot be{e duri i siroma{en, no nejziniot glas i nasmevka go izbri{aa toa. Pesnata e pevliva, duri i netipi~na za Evrovizija, zatoa i be{e tolku favorizirana od radiostanicite koi ja karakteriziraa kako interesen hit. Edinstvena zabele{ka od strana na fanovite be{e iritira~kiot teòk britanski angliski na koj {to pee, no koga }e sumirate, }e sfatite deka i vo toa e posebnosta i unikatnosta na Lena. Pofalbi za Lena pristignuvaat od sekade, a edna od niv e onaa na germanskata kancelarka Angela Merkel koja pobedata & ja ~estita{e velej}i deka taa e “odli~en primer na germanskata mladina”.

“GLAMUROT” NA EVROVIZIJA Na scenata na arenata Telenor prodefilira, bukvalno, s$ i se{to, a slobodno moè da se nare~e godina na peperutkite, bidej}i Belorusite gi potenciraa kaj site {to nastapija. Ima{e takvi koi vnimavale na svojot izgled i izgledaa navistina scenski, a ima{e i takvi koi bea nevkusno i nesoodvetno oble~eni. Kaj Grcite preovladuva{e belata boja, kaj Srbite violetovata i rozovata, kaj Germankata crnata, no s$ na s$ moè da se kaè deka koga stanuva zbor za izgledot na peja~ite, site se trudat, no, sepak, se daleku od glamurot koj go ima, na primer, vo Holivud. Slednoto 56-to izdanie na Evrovizija }e se odrì vo Berlin, Germanija. U{te otsega moè da se predvidi sudbinata na Makedonija. Pomina periodot na Evrovizija na Balkanot i poleka se vra}a na “starite” zemji, i kojznae koga i dali }e se vrati povtorno vo na{a blizina. Kako i da e, za Makedonija e va`no da se u~estvuva, pa taka i vo Berlin nekoj od na{ite peja~i }e se pro{eta kolku da vidi ne{to.

LIFESTYLE

30 01.06.2010 NAJDOBRITE HOTELI VO EVROPA

OD BIV[I PEKARNICI, DO EKSKLUZIVNI PA[ALACI ADRIJANA ATANASOVA atanasova@kapital.com.mk

Dali nekoga{ ednostavno sakate da pobegnete od s$? Da izbegate na nekoja dale~na destinacija, da najdete nekoe odli~no hotel~e so izvonreden {arm i stil, kade {to mo`ete celosno da se opu{tite i vistinski da u`ivate?!

519 funti ~ini “obi~niot” luksuz za edna ve~er

e zboruvame za hoteli od tipot na Hilton so 5 yvezdi nitu, pak, za nekakov mandarinski evtin hotel. Stanuva zbor za hotel kade {to nema ogromni spa-centri ili ovalni sobi za sre}avawe, tuku naprotiv, ova se mali hoteli so golemi foaeja kade {to imate li~na usluga. Edno istra`uvawe na golem broj ispitanici gi otkriva skrienite pribe`i{ta na onie koi sakaat nenadejno da trgnat na odmor. Eve nekolku od niv (cenite podolu se dadeni za dvokrevetna soba von sezona; cenata e za edna ve~er).

FRANCIJA

Enclos de l’Eveche, Boulogne voj hotel se nao|a na O dramati~en breg, so ogromno pristani{te. Nad nego se nao|a stariot grad. Izgraden vo stil na 19 vek, hotelot vo koj ima spiewe i pojadok ima izvonredni sobi, sekoja vo razli~en stil (vi ja prepora~uvame onaa vo egipetski stil). Sekako deka }e bidete pre~ekani so golemo zadovolstvo. Ovoj hotel e vistinsko iznenaduvawe. Cenite se od 60 funti pa nagore.

Les Tourelles, Picardy

orane{en dom na kreatorot na parfemi P Pjer @erlen. Stanuva zbor za crveno-belo zdanie koe

e pretvoreno od edna belgiska dvojka vo mnogu prizemno mesto, vo koe moète slobodno da se relaksirate. Vistinsko osveùvawe. Enterierot e vo svetli boi, nekoi od prostoriite se zaedni~ki. Plaàta vi e na samiot prag od hotelot. Sobite so pogled na more imaat cena od 66 do 71 funti.

Clos Raymi, Champagne

[andon, eden od sopstvenicite na {ampaGwotospodin Moet ja izgradi svojata vila zad svojata vizba za {ampaw vo Epernej. Sega e obnovena vo edna polajt, neformalna vila so umetni~ki stil. Nema recepcija, no ima veli~estven vlez so ogromno foaje i salon. Vo sobite se smesteni dela od sovremenata umetnost, a istite se dosta stilski dizajnirani. Cenite se od 91 funta pa nagore.

Les Tourelles, Picardy vistinska relaksacija

Hotel e du Petit Peti Moulin, M li Paris P i orane{na pekarnica so P 17 sobi. Ovoj hotel se nao|a na najprometnoto mesto vo Pariz, pogodno za {oping vo najatraktivnite butici vo ovaa metropola. Enterierot e dizajniran od Kristijan

Lakroa. Nekoi od sobite se vo barok stil, nekoi se ednostavno napraveni, me|utoa site }e ve ma|epsaat na prv pogled zatoa {to imaat dosta kontrast vo samite niv. Mal, ednostaven hotel za vistinski flert vo gradot na qubovta, Pariz. Za ova zadovolstvo odvojte 162 funti.

[PANIJA Sant Roc, Costa Brava osta Brava mo`e da bide navistina veseK lo mesto. Taka i treba! Tradicionalna muzika na golema terasa od hotelot so pogled kon Calella de Palafrugell (poznato selo pokraj more vo Katalonija). Veli~estveno mesto za familijaren odmor koe vi nudi navistina odli~na usluga. Cenite vi se 96 funti najevtinata a 151 funti najvisokata.

The 5 rooms, Barcelona voj hotel ima pove}e O sobi otkolku {to mu stojat vo nazivot. Navistina udobno mestence so izvonredna lokacija. Najevtinata cena e 116 funti a 141 funti e najvisokata

Kosta Brava i ova leto top-destinacija

Palau de la Mar Mar, Valencia

EME Catedral Hotel, Seville

a prv pogled izgleda kako N ogromna fasada od 19 vek, mesten vo stariot grad me|utoa naedna{ se otkriva Sna Seviqa, ovoj imot drugiot identitet na hotelot. poseduva i vi nudi neviden Vistinski moderen staklenik od 21 vek. Sekoj mo`en yid bil sru{en za da se otvori pove}e mesto. Ima ogromno foaje, monohromni sobi i, sekako, ekstra restoran vo koj slu`at odli~na riba. Cenata vi e 94 funti.

mir i spokojstvo. Ogromnite sobi se rasporedeni na {est kata. Na pokrivot imate bazen i bar so pogled na celiot grad. Edinstveno mesto na koe mo`ete da dobite koktel vo sekoe vreme. Cenata e 106 funti.

PORTUGALIJA

Palma de Majorka - Баlearski biser

BALEARSKI OSTROVI

Puro, Palma, Mallorca osve`uvawe na golite ulici na stariot Vgradistinsko Palma. Sopstvenicite na hotelot koi prethodno go imaat pro{etano cel

Perivolas, Santorini

rekrasno i za sekoj xeb. Vistinsko mesto za begstvo na eden zabaven i “otka~en” vikend. Cenata e 51 funti.

a ovoj vulkanski ostrov N se nao|a ova mesto koe vi go nudi bazenot

ITALIJA

nad plo{tadot Vhotel.edna{ Sv. Marko se nao|a ovoj Napraven vo stil

The College Hotel, Amsterdam

$ {to treba da znaete S e ka`ano vo samoto ime. Ovoj hotel e voedno i kolex, kade {to studenti se deca na bogata{i. Toa e kako Top Gan za kelneri,

na rokenrollegendata Fredi Merkjuri Sorabotnicite

na ve~nosta. Kako da se nao|ate na nekoja karpa od koja mo`ete sekoj moment da padnete. ^uvstvo na vozbuda. Mesto so neverojaten pogled. Hotelot e vo vnatre{nosta na pe{tera stara 300 godini. Ednostavno glamurozno. Cenata e 447 funti.

Luna Hotel, Venice

SEVERNA EVROPA

Pikes, Ibiza

mu ja priredija zabavata a a za negoviot e o io 40 40ti rodenden tokmu na ova mesto. Eden lifting be{e napraven na ovoj hotel i povtorno go zadr`a svojot glamur na hotel so 5 yvezdi. Mesto kade {to sekoga{ mo`ete da najdete dru{tvo za piewe na margarita.

GRCIJA

York House, Lisbon

na 15 vek. Mermer, ne`ni boi na yidovite, glamur i privatni vozewa so gondola pod mostovite vo Venecija. Najevtinata cena e 190 funti, a najvisokata 519 funti.

svet, ovaa porane{na vila so golem dvor ja j napolnija j so vistinska ubavina. Afrikanski lampi, indiski zavesi... Ima i svoj klub koj e so sloboden vlez za gostite. Cenata e 143 funti.

HRVATSKA

Za vqubenite, romanti~no vozewe so gondola taka {to uslugata uslugata, hranata i ambientot se besprekorni. Cenata e 149 funti.

Domus Balthasar, Prague

mesto e vedna{ do OvaKarloviot most, vo src-

eto na gradot gradot. Vistinski barok-stil so kontrastni minimalisti~ki elementi vo dekorot. Ima samo 8 sobi {to dava edna intimna atmosfera i li~na usluga. Cenata e od 120 do 154 funti.

Hotel Bellevue, Dubrovnik e nao|a na desetina S minuti od stariot grad, me|utoa dava ~uvstvo deka se nao|ate na ogromen resort pokraj more, poradi toa {to ima svoja mala pla`a so pogled na pristani{teto Miramar. Sobite se vo tipi~en morski stil za da vi dadat ~uvstvo deka se nao|ate na

Dubrovnik – jadranski centar na svetskiot xet-set nekoja luksuzna jahta. Cenata nad moreto. So 13 sobi, ovaa palata na Pa{ata e e od 99 do 250 funti. oddale~ena 300 milji od Santorini. Golemi balkoni, gradini so lula{ki i bazeVilla Mahal, ni. Na raspolagawe imate i Kalkan Bay privaten klub pokraj pla`a mestena e vo borova so nevideni pogledi. Cenata {uma koja se spu{ta e od 177 do 195 funti.

TURCIJA

SPORT

01.06.2010

SPORT VAN GAL E KAKO HITLER!

DOMA[EN FUDBAL

REPREZENTACIJATA IN, FUDBALOT VO AUT

Lui van Gal okvalifikuvan kako lud i bolen

Raste cenata na reprezentacijata, no pa|a vrednosta na makedonskiot fudbal enzioniraniot brazilski fudbaler Xovani dade edno {okantno intervju vo koe svojot porane{en trenr Lui van Gal, go opi{a kako lud i bolen ~ovek, {to nalikuva na Hitler, a pritoa mnogu malku znae za fudbalot. “Posakuvav Inter da go sovlada Baern 15:0 vo finaleto, a Lusio da postigne pet gola. Van Gal se odnesuva{e kon nego kako Hitler. Lusio mnogu se iznama~i dodeka toj mu be{e trener. Holan|anecot e bolen i lud ~ovek”, istakna Xovani, koj dodeka be{e ~len na Barselona ima{e golemi nedorazbirawa so holandskiot trener, a toj be{e prinuden da si zamine od klubot po edna `estoka raspravija, koja spored o~evidcite zamalku {to ne prerasnala i vo fizi~ka presmetka.

“Toj e mnogu aroganten i ima seriozni problemi. Mojata sorabotka so nego be{e katastrofalna. Ne saka{e brazilski fudbaleri vo sostavot. Trgnuva{e od nekoj stereotip deka Brazilcite ne sakaat da treniraat. Toj sigurno ima doìveano nekoja trauma vo ìvotot. Van Gal ne znae ama ba{ ni{to od fudbalot”, veli brazilskiot fudbaler. Xovani ne e edinstveniot {to imal problem so Lui van Gal, bidej}i nekolku fudbaleri koi rabotele pod negovata trenerska palka, se poàlile od negoviot odnos. Sli~na izjava ima dadeno i bugarskata legenda Hristo Stoi~kov, koj vo minatoto be{e del od timot na Barselona. “Toj ~ovek e potpolno idiot, toj e sme{en. Ima golema glava, ama voop{to ne razmisluva”, izjavi vo minatoto Bugarinot.

SR\AN IVANOVI]

ivanovic@kapital.com.mk

akedonskata fudbalska reprezentacija ostvari nova pobeda vo prijatelski natprevar, prodol`uvaj} i so uspe{niot bilans vo podgotovkite za pretstojnite kvalifikacii za evropskoto prvenstvo. Na neutralen teren, kombiniraniot sostav, kade {to ima{e nekolku debitanti, a ne nastapi najdobriot makedonski fudbaler vo momentov, Goran Pandev, go sovlada nacionalniot tim na Azerbejxan, i toa so ubedlivi 3:1. Mo`nost da prodol`i so pozitivniot ishod od kontrolnite sredbi reprezentacijata ima ve}e utre, kade {to, povtorno vo Avstrija, }e odigra prijatelski natprevar so selekcijata na Romanija. Taa, iako ne obezbedi plasman na svetskoto prvenstvo, sepak, ve}e nekolku godini po red e vo samiot vrv na evropskiot fudbal. “Atmosferata tuka, vo Avstrija, i vo timot e odli~na. Soigra~ite, iako

pogolemiot del od niv se so ogromno iskustvo, odli~no me prifatija i so nivnata poddr{ka i soveti mi pomognaa da se adaptiram, {to mi dade dopolnitelen motiv za da gi potvrdam moite kvaliteti na terenot”, izjavi Ivan Tri~kovski, koj vo debitantskiot nastap za selekcijata uspea da se zapi{e vo listata na strelcite. Seto ova n$ uveruva de-ka vo narednite evro-kvalifikacii moème da o~ekuvame dobar plasman na makedonskiot sostav i kone~en obid da se izbori za mesto na zavr{nicata, kade {to za prv pat vo istorijata }e nastapuvaat 24 reprezentacii. No, ako moè da konstatirame progres kaj reprezentativniot fudbal, toga{ za ostatokot od ona {to go so~inuva kovanicata “makedonski fudbal” moè da se kaè deka prodolùva da tone vo “okeanot” od aferi. Osnovanoto somnenie za finansiski kriminal vo Fudbalskata federacija na Makedonija (FFM), kade {to od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti tvrdat deka postojat cvrsti dokazi za vme{anost na prviot ~ovek na “fudbalskata ku}a”, Haralampie HaxiRisteski, e verojatno posledniot ~in na propast vo koj se najde “organizira-niot” fudbal vo dràvava. “Voop{to ne treba da se razmisluva za Haxi-Risteski. Toj ja prepolni ~a{ata. Jas se pra{uvam koj }e moè da go nasledi i da po~ne da ja odleva. Fudbalot vo

Makedonija e mrtov”, izjavi za “Kapital” Vasko Arsovski, eden od sopstvenicite na sport-skiot vesnik “Makedonski Sport” i poznat kriti~ar na aktuelnoto rakovodstvo na FFM. To~no, ako se izzeme relativniot napredok vo nastapite na fudbalskata reprezentacija, koj zapo~na so anga`manot na Mirsad Jonuz, mo`e slobodno da se proglasi “klini~ka smrt” na fudbalot vo Makedonija. Tuku{to izminatoto prvenstvo zavr{i bez tri ekipi, a postojanoto “ve{ta~ko di{ewe” vrz timot na Milano be{e neophodno za da se obezbedi regularnosta vo {ampionatot i pra{aweto na plasmanot koj e premnogu biten za ambicioznite klubovi, koi se edinstveno zainteresirani za plasman vo evropskite kupovi.

Da, dokolku Hari si zamine ili, seedno, bide smenet od kormiloto na makedonskiot fudbal, toga{ }e bide mnogu te{ko da se pronajde negov naslednik, bidej}i kvalitetniot fudbalski kadar od poodamna stoi ponastrana od zgradata na FFM. Haxi-Risteski vo momentov e vo Avstrija, zaedno so reprezentativcite na Makedonija. Vo javnost prostrui {pekulacijata deka toj nema da se vrati nazad, stravuvaj} i deka policijata }e go uapsi. Potvrda na ovie {pekulacii }e dobieme najverojatno vo ~etvrtok, za koga e planirano selekcijata da se vrati doma. Se razbira, dokolku rakovodstvoto na FFM ne zaka`e nekoja dopolnitena kontrolna sredba.

Hari e vo Avstrija, mnogumina se pra{uvaat dali toj }e se vrati doma

100 SREDBI ZA SEDLOVSKI

Goce Sedlovski go proslavi jubilejot vo reprezentacijata

Kapitenot na makedonskata fudbalska reprezentacija, Goce Sedlovski, na posledniot me~ so Azerbejxan go proslavi 100-ot nastap vo dresot na selekcijata. Sedlovski vleze vo igra vo 54-ta minuta, koga samiot ispi{a del od istorijata na makedonskiot fudbal, bidej}i e edinstveniot vo dràvava {to uspeal da naniè tolkav broj nastapi vo timot. Kapitenot istakna deka }e igra za Makedonija s$ dodeka ima potreba od negovite uslugi, a najavi deka vedna{ po zavr{uvaweto na karierata }e & se prepu{ti na trenerskata rabota, pa kojznae, moèbi vo dogledno vreme nego }e vidime na selektorskata pozicija.