BR.68_kapital_cetvrtok 24 juni 2010

FEQTON:

KOLUMNA

NE VI TREBA NAUKA ZA DA INVESTIRATE SO USPEH

LETO BEZ VRATOVRSKA

KAKO TOA GO PRAVI BAFET?

STANISLAV PIGON

STRANA 20

STRANA 8

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI... ^ETVRTOK, 24. JUNI. 2010 | BROJ 68 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

^ETIRI MESECI PO POSLEDNIOT ANTIKRIZEN PAKET NA ZATVORAWE, SREDA, 23.06.2010, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

1,53% 1 1,65% 00,11%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,50 50,17 1,23

NAFTA BRENT EURORIBOR

777,88 1,30%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (23.06) 2.440

MBI 10

2.430

2.420 2.410 2.400 2.390 2.380 2.370 2.360

ANTIKRIZNITE MERKI VO SILA, INDUSTRIJATA NADOLU SREDBITE GRUEVSKI I PAPANDREU STANAA PRAKTIKA

TURSKO KAFE ZA “OBELUVAWE” NA CRVENITE LINII STRANA 6

BANKARSKIOT SEKTOR STANUVA NAJGOLEMA AGENCIJA ZA NEDVI@NOSTI IZVR[ITELI OD HIPOTEKI ZAPLENILE IMOT VREDEN 53 MILIONI EVRA STRANA 15

ANKETATA NA STOPANSKATA KOMORA GR^KATA KRIZA GO BLOKIRA[E MAKEDONSKIOT IZVOZ STRANA 3

17.6

19.6

21.6

UTRE, VO

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA RAKA POD RAKA, AMA VO KONTRA PRAVEC STRANA 2

ZAOSTRENITE PRAVILA ZA OTKUP NA GROZJE GI PLA[AT LOZARITE

GROZJETO ]E NI OSTANE NA LOZJATA STRANA 11

2.350 2.340

NEIZVESNO E KOGA ]E PRISTIGNAT STIGNAT APARATITE NA KLINIKITE POMALKU PARI ZA MEDICINSKATA OPREMA [TO JA NARA^A OSMANI STRANA 2

23.6

2 24.06.2010

NAVIGATOR

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 24 JUNI 2010

RAKA POD RAKA, AMA VO KONTRA PRAVEC ekako dr`avata i stopanstvoto vo Makedonija postojano odat raka pod raka ama vo sprotivna nasoka.

Dvete strani tegnat sekoj vo svoja nasoka, pritoa nadevaj}i se vo istovreme deka sekoj mo`e da dobie. A pritoa, sekoj gubi.

Dr`avnata kasa gubi zatoa {to ne mo`e da izvle~e od kompaniite tolku kolku {to saka, odnosno kolku {to & trebaat za da go nahrani “gladniot” i glomazen dr`aven aparat.

Stopanstvoto verojatno gubi u{te pove}e zatoa {to naj~esto saka da se vrze za dr`avniot buxet preku nekoja javna nabavka i taka da opstanuva do momentot dodeka ne se promenat rabotite (~itaj vlasta).

E taka rabotite ne mo`e da funkcioniraat ve~no zatoa {to sekoga{ edna od dvete strani }e povle~e mnogu pove}e i }e ja zagrozi stabilnosta na drugata strana. Za `al, vo pove}eto slu~ai dr` avata e posilnata strana, {to e i razbirlivo zatoa {to taa go ima i morkovot i stapot. Prvata kriza vo odnosite pome|u stopans tvoto i dr` avata vo Makedonija se slu~i za vreme na begalskata kriza i voenite dejstvija vo zemjava, koga be{e voveden voeniot danok. Toa be{e naj`estokiot udar od stapot na dr`avata. Ama toa ne be{e dovolna pouka za navreme da se sfatat nekoi kriti~ni to~ki vo ovoj ~uvstvitelen odnos.

Ako toga{ se nau~e{e lekcijata deka ne mo`e da se zeme bez da se dade, a pritoa site da ostanat vo finansiska kondicija, sega }e be{e polesno.

Zatoa sega mnogu bolat posledicite od globalnata ekonomska kriza. Iako signalite za podolgoro~na recesija bea mnogu jasni, a poukite i antirecesivnite

N

merki od drugite zemji u{te pojasni, makedonskata ekonomija povtorno e vo nedorazbirawe so dr`avnata monetarna i fiskalna politika. Fakt e deka niedna dr`ava ne uspea da ja najd e vol{ebnata formula za da se spravi so krizata zatoa {to taa i ne postoi. Sekoj {to go tvrdi sprotivnoto, samo glumi golem ekspert, a takvi se iznaredija mnogu.

Iako ne postoi antikrizen recept, postojat mnogu jasni potezi koi treba da se napravat za da & se pomogne na ekonomijata.

Vladata povle~e duri ~etiri, ne ed en, so ubeduvawe deka site se vo funkcija na izlez na ekonomijata od krizata.

Ama s$ ne odi spored planot. Kolku i da ne sakaat ministrite da priznaat deka antikriznite merki ne gi davaat o~ekuvanite rezultati, pokazatelite za proizvodstvoto vo industrijata i za nevrabotenosta se porazitelni. A, toga{ antikriznite merki i ne mo`at da se nare~at taka zatoa {to ne davaat rezultati vo vreme na kriza.

Mo`ebi se razvojni ama toa zna~i deka se dadeni vo pogre{no vreme. Sega prvo treba da se izgasnat po`arite, a potoa da se gradat za{titni pojasi.

Najgolemata antikrizna merka na premierot Nikola Gruevski be{e planot za investicii vo kapitalni objekti vo vrednost od osum milijardi evra. Kolku i da izgleda neverojatna ovaa suma, taa sigurno e pove}e od potrebna za podigawe na makedonskata ekonomija na zdravi noze.

Ama, za `al, ni{to od toa.

Iznosite kako {to porasnaa od stotici milioni vo milijardi, taka i se stopija na desetici milioni evra.

A, dokolku se realiziraa golem del od najavenite kapitalni investicii, toa }e be{e odli~na podloga

NEIZVESNO E KOGA ]E PRISTIGNAT APARATITE NA KLINIKITE

POMALKU PARI ZA MEDICINSKATA OPREMA [TO JA NARA^A OSMANI Vo rebalansot na buxetot stavkata za nabavka na medicinska oprema e namalena od 700 milioni (11,4 milioni evra) na 500 milioni denari (nad osum milioni evra) za godinava. Vkupniot buxet na Ministerstvoto za zdravstvo za 2010 godina e namalen od 2,073 milioni denari (okolu 34 milioni evra) na 1,7 milijardi denari (28 milioni evra)

SPASIJKA JOVANOVA jovanova@kapital.com.mk jovanova@kap pital.com.mk

za Makedonija pobezbolno da se spravi so krizata.

Vladata ne samo {to ne opstana na planot za revolucionerna promena vo dr`avnata politika, vo koja kapitalnite investicii stanaa prioritet, tuku se otka`a od niv samo za da gi namali rashodite vo buxetot.

Niedna vlada vo zemjava dosega ne saka{e da si ima rabota so kapitalni investicii. ^udno, ama vistinito. Iako ovaa stavka e najrazvojnata dimenzija na buxetot, taa sekoga{ e prva na udar koga treba da se krati. A toga{ se odzema direktno od stopanstvoto. Odnosno dva pati se udira po nego. Edna{ so redovnite dava~ki kon dr`avata koi mora da si gi plati sekoja firma, a vtor pat so toa {to ne mu se dava ona {to prethodno mu bilo najaveno. Ama koga e kriza, nema mnogu prostor za zemawe. Zatoa toga{ i najmala sila gi vadi kompaniite od kolosek.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska OFFICE MANAGER I FINANSII:

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104

pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103 OGLASI

Nikolaj Toma{evski

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

SPECIJALNI PRILOZI:

LEKTOR

gulakova@kapital.com.mk

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk

100

M

ilioni evra sobra Narodnata banka (NBM) na v~era{nata aukcija na blagajni~ki zapisi so kamata od 5%. Toa zna~i deka interesot na bankarite, svoite slobodni sredstva da gi investiraat vo dr`avni hartii od vrednost s$ u{te e golem, iako guvernerot na NBM, Petar Go{ev, minatata nedela ja namali osnovnata kamata na blagajni~kite zapisi na najnisko nivo vo poslednite 2 godini. Vo isto vreme, NBM isplati 11 milioni evra koi {to dostasaa za otplata i so toa saldoto na pari vrzani za blagajni~ki zapisi sega iznesuva 398 milioni evra. Vo sporedba so prethodnata aukcija, koga bankarite vlo`ija dvojno pomalku pari vo zapisi, so novata aukcija povtorno se otvora dilemata, dali e dovolno namaluvaweto na osnovnata kamata za da gi destimulira bankarite da vlo`uvaat vo zapisi i namesto toa da delat pove}e krediti.

Aleksandar Ivanovski Meri Kondoska

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ALEKSANDRA SMILESKA

M

smileska@kapital.com.mk

inisterot za zdravstvo Bujar Osmani ~eka da pomine rebalansot na Buxetot vo Sobranieto za da ka`e kolku pari }e ima za nabavka na medicinska oprema za bolnicite i dali tie }e bidat dovolni za da se ispora~a celata oprema navreme. Vo momentot nikoj ne ka`uva zo{to docni isporakata na opremata vredna nad 70 milioni evra, koja makedonskoto zdravstvo treba da go napravi lider vo regionot.

“Visinata na sredstvata {to }e bidat odvoeni za nabavka na opremata, ovaa godina zavisi od rebalansot na Buxetot, koj e vo procedura za usvojuvawe vo Sobranieto. Zatoa Ministerstvoto za zdravstvo ne mo`e predvreme da ja informira javnosta za toa pra{awe”, velat vo ovoj resor.

No, vo rebalansot na buxetot, stavkata za nabavka na medicinska oprema e namalena od 700 milioni (11,4 milioni evra) na 500 milioni denari (nad osum milioni evra) za godinava.

Vkupniot buxet na Ministerstvoto za zdravstvo za 2010 godina e namalen od 2,073 milioni denari (okolu 34 milioni evra) na 1,7 milijardi denari (28 milioni evra).

Od Ministerstvoto priznavaat deka edinstvenata pri~ina poradi koja dosega ne gi nabavile site aparati bil nedostigot na pari.

KRATEWE I ZABAVUVAWE NA PROEKTITE VO ZDRAVSTVOTO

Od predvidenite 43 milioni denari za izgradba na ambulanti vo ruralnite sredini, buxetot e namalen za 10 milioni denari. Namalen e buxetot i za izgradba na nov objekt vo Dijagnosti~kiot centar vo Tetovo, a zabaveni se proektite za elektronska zdravstvena karti~ka i IZIS-integriran zdravstven informati~ki sistem.

“Vo dosega{niot period, Ministerstvoto za zdravstvo vo ramki na raspolo`ivite sredstva od buxetot go plati predvideniot avans za del od opremata (angiografska sala za kardiovaskularna medicina)”, informiraat od kabinetot na Osmani.

No, izvori na Kapital od Ministerstvoto za zdravstvo se pla{at deka }e nema dovolno pari za da se plati medicinskata oprema, za koja edna godi{na rata e okolu 17 milioni evra, a godinava za ovaa namena se predvideni samo osum milioni evra. Opremata treba da ja ispora~aat firmite Simet interne{nal od Holandija, Papapostolu od Grcija i [imatci od Hrvatska. Dosega Ministerstvoto za zdravstvo uplati pari samo za nabavka na pette angiografi, koi se o~ekuva da pristignat do krajot na ovoj mesec. Se planira tri od niv da se instaliraat vo Skopje i po eden vo Tetovo i vo Ohrid.

Ostanatite aparati treba da pristignat otkako za niv }e se plati prvata rata.

Iako Vladata tvrde{e deka pri rebalansot na buxetot vo zdravstvoto nema da se krati, Ministerstvoto za zdravstvo, sepak, }e dobie pomalku pari. Poznava~ite

velat deka Ministerstvoto ima dve opcii, ili }e mora da gi odlo`i starite dolgovi kon farmacevtskite ku}i za vakcinite, me|u koi e i redovnata HPV vakcina, ili }e mora da gi plati ovie dolgovi, koi iznesuvaat nad 200 milioni denari, no }e nema za novi vakcini za redovna imunizacija.

Medicinskata oprema prvo treba{e da pristigne lani vo septemvri, potoa be{e odlo`ena za vo januari godinava, a na kraj za vo april. Posledniot rok koj si go dade ministerot samo za pette angiografi e do krajot na ovoj mesec.

Vkupno treba da pristignat 645 novi aparati. Spored potpi{anite dogovori so dobavuva~ite, opremata }e se pla}a vo godi{ni rati vo narednite ~etiri godini. So ovaa nabavka javnite zdravstveni ustanovi treba da dobijat aparati za kompjuterska tomografija, magnetna rezonanca, digitalni mamografi, akcelerator za zra~na terapija, denziometri, centar za pozitivna emisiona tomografija, kako i novi instrumenti, operacioni masi, lambi inkubatori, eho-sistemi, gastroskopi, respiratori, endoskopi i mnogu drugi aparati.

NAVIGATOR

24.06.2010

3

POBEDNIK

NE IM BE[E DENOT

LIDERI

I VO KRIZA SE INVESTIRA!

K

MILO \UKANOVI]

KETRIN E[TON

ANTONIO MILO[OSKI

VLADIMIR PUTIN

ema pogolemo zadovolstvo za e se snao|a kako znae v godina }e ja dobie pozocijata mu gi pomati EskaUprvata evropska diplomat- Neden premier koga }e dobie ]i umee za da gi odr`i Osmetkite so izve{tajot slu`ba, za {to najmnogu e oficijalna potvrda deka nego- site makedonski ambasadi vo koj ruskiot premier se zaslu`na novata ministerka za nadvore{ni raboti

vata zemja e lider vo regionot spored `ivotniot standard

vo `ivot bidej}i vo buxetot ima pomalku pari

obvinuva za korupcija

SPORED ANKETATA NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA

GR^KATA KRIZA GO “BLOKIRA[E” MAKEDONSKIOT IZVOZ Najpogodeni od gr~kata kriza se tekstilnite kompanii, dodeka vo metalnata industrija nekoi gr~ki kompanii najavuvaat duri i novi investicii vo Makedonija BIQANA ZDRAVKOVSKA STOJ^EVSKA

R

zdravkovska@kapital.com.mk

ezultatite od anketata koja Stopanskata komora na Makedonija neodamna ja sprovede na okolu 100 kompanii, poka`uvaat deka krizata vo Grcija negativno se odrazuva vrz nivnoto rabotewe. Kaj nekoi kompanii {tetite se pogolemi, dodeka nekoi sektori i pokraj krizata bele`at pozitivni pridvi`uvawa.

Najgolemite {teti koi makedonskite kompanii gi trpat od krizata vo Grcija se zaradi zastojot na stokite i kamionite na granica ili vo magacin, penali poradi docnewe na odredeni isporaki, pogolemi terminalni tro{oci na grani~nite premini, o{tetuvawe na proizvodite poradi pretransportirawe, gubewe na kvalitetot na osetlivite proizvodi, izgubena dobivka, neostvaren prihod, dengubnina, zastoj na procesot na proizvodstvo, zgolemeni tro{oci poradi preupatuvawe na isporakite preku alternativni prevozni pravci i sl.

Spored rezultatite na anketata na Stopanskata komora, kompaniite od metalnata i elektro industrija zasega ne ja ~uvstvuvaat silno krizata vrz raboteweto vo Grcija. “Vo izminatiot period zabele`an e pozitiven trend na otvorawe na novi kompanii so gr~ki kapital, a del od niv najavuvaat dopolnitelni investicii vo delot na proizvodstvo na oprema od inoks, ~eli~ni

ACE ANTEVS ANTEVSKI VSKI KI investira vo vrvna tehnologija. Koga ekonomskata politika, kreativnata biznis-inicijativa i bankarskiot sistem }e nastapat zaedno, se dobiva edna uspe{na makedonska investicija. Rakovodstvoto na ovaa fabrika, od koja zavisat niza industrii vo zemjava, vo poslednite ~etiri godini investirala vkupno ~etiri milioni evra vo modernizacija na pogonite i obezbeduvawe na podobar plasman na svoite proizvodi.

GUBITNIK

PROPADNA GRADOT NA KEC

U konstrukcii itn. Kako pottik za prenaso~uvawe na gr~kite investicii gi poso~uvaat povolnite faktori kako evtina rabotna sila i niski ceni na resursite”, velat od Stopanskata komora na Makedonija.

Spored informaciite so koi raspolaga Stopanskata komora, nekolku gr~ki firmi koi rabotat vo metalnata i elektro-industrijata najavile otvorawe na novi i pro{iruvawe na postojnite investicii.

Od druga strana, nekolku kompanii od tekstilnata industrija od Gevgelija i Strumica koi imaat gr~ki sopstvenici ve}e gi zatvorile ili najavile zatvorawe na proizvodnite pogoni. Stanuva zbor za tekstilni pogoni koi proizveduvale i izvezuvale lon tekstilni proizvodi za Grcija, ~ie zatvorawe, spored nivnite sopstvenici, ne bilo rezultat na {trajkovite vo Grcija, tuku

3 FAKTI ZA...

25 50 80%

inezite krizata ja tolkuvaat na dva na~ini.

I kako zakana i kakoo predizvik. Makedonskiott elektro-metalen gigant, Radee Kon~ar-TEP vo krizata videe mo`nost da vlo`i vo podobraa idnina, visokokvalitetni i konkurentni proizvodi koii }e se plasiraat na regionalnite i evropskite pazari.

Pogonite vo fabrikata Radee Kon~ar stanaa pobogati zaa u{te edna ma{ina, svetskaa vrvna tehnologija, edinstvenaa na Balkanot. Direktorot naa kompanijata, Ace Antevski goo iskoristi povolniot kreditt od Evropskata Investiciskaa banka i Makedonskata banka za poddr{ka i razvoj i vlo`i 750.000 evra vo dve novi ma{ini, za robotsko zavaruvawe i za obrabotka na metalni i nemetalni proizvodi. So toa Antevki poka`a deka so dobro menaxirawe na resursite i sostojbata na ekonomijata, ekonomskata kriza mo`ebi e najdobar na~in da se investira vo proizvodstvoto i konkurentnosta. Toj ja iskoristi krizata za poevtino se

HEKTARI ZEMJA, NEISKORISTENA INDUSTRISKA ZONA VO STRUGA ]E SE PRODAVAAT NA TENDER SLEDNATA NEDELA MARKICI ZA GRADBA ]E SE PRODAVAAT SO IZDAVAWETO POD ZAKUP POVR[INI OD 2.000 DO 7.000 METRI KVADRATNI ZEMJI[TE OD PARITE DOBIENI PRI PRODA@BATA NA GRADE@NOTO ZEMJI[TE ]E BIDAT ZA OP[TINITE, A OSTATOKOT ZA DR@AVATA

e glavno rezultat na krizata na tekstilnata industrija vo Zapadno-evropskite zemji kako rezultat na namalenite pora~ki i cenata na proizvodite od nivna strana.

“Vo ovoj moment del od kompaniite od na{ata zemja koi gi izvezuvaat lon-proizvodite vo Grcija, velat deka eden od pomalite problemi im e {trajkot na carinskite slu`bi od strana na Grcija kade {to za izvoz na eden {leper od na{ata zemja ako do sega se carinel okolu 4 ~asa, vo ovoj moment kako rezultat na {trajkot na gr~kite carinarnici se ~eka i po okolu 1 do 2 dena.

No, toa ne e praktika, tuku stanuva zbor za retki i individualni slu~ai”, velat od Stopanskata komora na Makedonija.

Grade`ni{tvoto, industrijata na grade`ni materijali i nemetalite nemaat sorabotka

so firmi od Grcija, osven kaj mermernite blokovi i mermernite plo~i, koi se izvezuvaat i izvozot se dvi`i okolu 300-350.000 dolari.

Kako posledica na ekonomskata kriza i blokadite vo izminatiot period zna~itelno im se namaleni i dogovorite za izvoz na zemjodelskite proizvodi vo Grcija.

“Spored informaciite od kompaniite koi izvezuvaat vo Grcija, pad od 25% ima kaj izvozot na jagniwata, 20% kaj pekarskite proizvodi kako i kaj sve`iot zelen~uk.

So ogled na faktot {to izvozot na zemjodelski proizvodi vo Grcija i ne e taka golem i zna~aen od aspekt na konkurentnost na nivnoto proizvodstvo, se o~ekuva toj da prodol`i vo naredniot period bez nekoi pogolemi problemi”, poka`uva anketata na Stopanskata komora na Makedonija.

PROCENKI...

stavniot sud ja ukina odlukata za donesuvawe urbanisti~ki plan za izgradba na elitnata naselba Son~ev grad na padinitee na Vodno, koja treba{e da ija gradi izraelski investitor. Detalniot urbanisti~kii plan za proektot be{e usvoenn za vreme na vladeeweto naa gradona~alnikot Qup~oo uMickovski-Kec, koj kontinuairano gi otfrla{e obvinuvawata deka planot bil doneesen nezakonski. Koga zapo~naa d, procesot na Ustavniot sud, Kec izjavi deka ne ~uvstvuvaa nikakva odgovornost, bidej}} P i, kako {to pojasnuva, DUP bi nara~an od Vladata, a go izrabotila Dr`avnata agencija za urbanisti~ko planirawe. Za toa bila organizirana i javna anketa.

Najvisokiot sudski organ go doka`a sprotivnoto, a mega-proektot na Kec, so toa zaminuva vo istorijata.

Spored Ustavniot sud, ukinuvaweto sledi otkako e utvrdeno deka vo postapkata na donesuvaweto na ovoj op{tinski propis ne bile po~ituvani site zakonski propi{ani proceduri. Odlu-

QUP^O MICKOVSKI-KEC kata na Ustaven stavi kraj na edna od najdolgo najavuvanite investicii vo Makedonija.

Proektot predviduva{e vo blizina na Sopi{te na stotina iljadi kvadratni metri da nikne luksuzna naselba so nad 700 ku}i i drugi objekti. Postapkata pred Ustavniot sud ja povede kompanijata Sans Siti, odnosno firmata {to Izraelcite ja osnovaa i registriraa vo Makedonija za realizacija na proektot.

MISLA NA DENOT

FATMIR BESIMI minister za ekonomija

GODINAVA ]E SE PODOBRI SOSTOJBATA SO NEVRABOTENOSTA

O

~ekuvame godinava da se podobrat sostojbite so nevrabotenosta. Toa se fakti od koi ne mo`eme da begame. Nie sme svesni za implikaciite {to globalnata ekonomska kriza gi ima{e vo na{ata ekonomija vo minatata godina i rekovme deka ovaa godina }e bide godina na oporavuvawe. Smetam deka vo tekot na godinava }e se podobrat sostojbite, izjavi ministerot za ekonomija Fatmir Besimi.

Dr`avniot zavod za statistika v~era objavi deka vo prviot kvaratal od godinava nevrabotenosta iznesuva 33,5% i vo sporedba so istiot period od minatata godina bele`i zgolemuvawe od 2,9%.

BEZOBRAZNO SKAPI JAHTI I PRIVATNI AVIONI NEMA DA NAPRAVAT DA U@IVATE POVE]E, A ISPRA]ATE I NEUBAVI PORAKI DO LU\ETO [TO RABOTAT ZA VAS. MNOGU PODOBRO BI BILO AKO TIE PARI GI POTRO[ITE VO AFRIKA. MORA DA IMA NEKOJ BALANS

RI^ARD BRENSON MILIJARDER I SOPSTVENIK NA GRUPACIJATA VIRXIN

4 24.06.2010

NAVIGATOR

SVET

0-24

...PO KOJ PAT DA SE ODI

...ZLOUPOTREBA NA DETSKIOT TRUD

...”NAJOMRAZENITE” LU\E VO SVETOT

Srpskite ministri vo dilema

Kako da se pre`ivee vo Pakistan?

^elnicite na Briti{ petroleum so niza gafovi

inistrite Diana Dragutinovi} i Mla|an Dinki} imaat O M razli~ni vizii za toa po koj pat srpskata ekonomija treba da izleze od krizata – dali so namaluvawe na danocite na plata ili so pottiknuvawe na pobaruva~kata.

va devoj~e e samo edna od dvaesetina `eni koi se zanimavaat so te{ka rabota na edno gradiili{te vo Pakistan. Pravata na `enite i decata vo ovaa zemja se sekojdnevno zagrozeni.

AGENCIJATA ZA STRANSKI INVESTICII JA PREZEMA NOVATA FUNKCIJA

EKONOMSKITE PROMOTORI U^AT KAKO DA GO PROMOVIRAAT IZVOZOT I pokraj namaleniot buxet na Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot so posledniot rebalans, direktorot Mizo tvrdi deka prezemaweto na novata uloga- promocija na izvozot se odviva bez problem so subjektite koi se relevantni vo ovoj sektorkoenovive vo Sko- morite i konkurentnite sekpje se sobrani tori. Otkako }e se izraboti, site 18 ekonom- ovoj dokument treba da ni gi ski promotori poka`e nasokite vo koi na Makedonija }e se dvi`i na{ata rabota”, veli Mizo. koi posetuvaat obuka Toj ne mo`e{e da precizira za toa na koj na~in vo to~no koga Agencijata idnina }e gi prezeme operativnite }e gi promoviraat izzada~i vo promocijata na voznite potencijali na zemjata. Ova za Kapital izvozot. Ovaa rabota nema go potvrdi Viktor Mizo, da im bide doverena samo na ekonomskite promotori, direktor na Agencijata tuku za taa funkcija }e ima za stranski investicii i poseben sektor vo ramki koja od neodamna ja dobi ulogata i na pro- na Agencijata. Dali za toa }e ima novi vrabotuvawa moter na makedonskiot vo Agencijata, koj toa }e go izvoz. Makedonskite raboti i so kolkav buxet }e ekonomski promotori raspolaga, direktorot Mizo sega dobivaat nova ne dava detali. rabotna zada~a. Osven da privlekuvaat stran- “Otkako }e se sraboti strategijata i otkako }e ski investicii, tie }e vidime {to }e poka`e taa, dobijat zada~a i da gi }e dostavime predlog do promoviraat makedonskite izvozni proizvodi. Vladata od {to }e zavisi natamo{niot tek na raboNa pra{aweto koga tite”, veli Mizo.

Agencijata operativno Za izrabotka na strategi}e ja prezeme novata jata vo predlogzakonot be{e funkcija, Mizo veli predvideno da se potro{at deka stanuva zbor za 100.000 evra i u{te dva proces na koj {to miliona evra za nejzino se raboti i deka vo sproveduvawe do krajot na momentot ne bi mo`el 2011 godina. da ka`uva konkretni Osven pro{iruvawe na rokovi. dejnosta na agencijata, so “Strategijata za iznovoto zakonsko re{enie voznite potencijali na Makedonija se pravi so se imenuva i zamenik na stranski konsultanti i direktorot na institucijata,

VERICA JORDANOVA

D

jordanova@kapital.com.mk

funkcija {to dosega ne postoe{e. Se predlaga i nov sostav na sedum~leniot upraven odbor, so ogled na promenata na dejnostite. Novata agencija }e gi promovira investiciskite mo`nosti i izvozot na zemjava preku davawe visoko profesio-nalni uslugi na investitorite i na izvoznicite, promovirawe na regionite vo zemjava, dodeluvawe dr`avna pomo{ na stranskite investitori.

So rebalansot na buxetot, buxetot na Agencijata za stranski investici se namali za 130 iljadi evra, od 1,47 milioni evra na 1,34 milioni evra.

130

iljadi evra e namalen buxetot na Agencijata so rebalansot

irektorot na Briti{ petroleum, Toni Hajvard, i pretsedatelot D na Upravata, Karl Henrih Svanberg, so niza gafovi ja svrtea javnosta protiv sebe. Tie nema da bidat najomileni li~nosti vo SAD otkako sokrija deka ekolo{kata katastrofa bila o~ekuvana.

DVA, TRI ZBORA

“Balkanot treba da stane zaednica, a ne krstopat, zatoa {to na krstopat, ~ovek samo e na minuvawe, a zaednicata se sozdava za da `ivee{ vo nea. Site dr`avi na Balkanot treba da stanat ~lenki na EU i na NATO” NIKOLAJ MLADENOV minister za nadvore{ni raboti na Bugarija

“Povlekuvaweto od Srbija nema da vlijae vrz rabotata na VAC vo zemjite vo regionot, Hrvatska, Crna Gora i Bugarija. Problemot e samo Srbija. Na{ata namera be{e izvrtena, naru{en ni e ugledot, vo nekoi tekstovi n$ povrzuvaat so kriminalci. Vakvo ne{to nikoga{ ne sum do`iveal” BODO HOMBAH pretsedatel na upravata na VAC media grup

“So istragata vo bankata se opfateni 75 somnitelni slu~ai na rabotewe na podra~jeto na Jugoisto~na Evropa. Golem broj slu~ai vo regionot gi istra`uvaat golem broj advokati i istra`iteli.

Zna~itelen del zavr{ija vo javnoto obvinitelstvo“ GOTVALD KRANEBITER pretsedatel na upravata na Hipo alpe adria grup

GADGETS

Osven da privlekuva investitori, sega i so nova rabota da go promovira makedonskiot izvoz

DELL GO OBJAVI MINI TABLETOT STREAK

D

ell go objavi peti n ~ n i o t Streak tablet, koj raboti na Google Android, koj pak e prviot od mnogute vakvi planirani produkti na Dell.

Interesnite karakteristiki na Streak, malata golemina i mo`nosta za telefonski povici se nameneti pred s$ za telefonot tablet da bide lesen za koristewe dodeka se dvi`ite. So maliot hibriden

ured mo`e da surfate, da gledate sliki i video i sekako da gi koristite socijalnite mre`i. Uredot raboti na 1GHz Snapdragon ARM-baziran procesor, ima i 5MP kamera so blic, u{te edna kamera odnapred na uredot, baterija koja se vadi i mo`e da se promeni, 800h400 ekran i mo`nost za 3G, WiFi i Bluetooth konekcija. Prviot Streak }e se pojavi vo juni vo Britanija. S$ u{te ne mu se znae cenata.

6 24.06.2010

POLITIKA

SREDBITE GRUEVSKI I PAPANDREU STANAA PRAKTIKA

TURSKO KAFE ZA “OBELUVAWE” NA CRVENITE LINII Premierite na Makedonija i na Grcija, Nikola Gruevski i Jorgos Papandreu ja koristat sekoja mo`nost {to im se dava za o~i v o~i da porazgovaraat (makar i na necel polovina ~as) kako da se zatvori daesetgodi{niot spor. Bliskosta pome|u niv dvajca e evidentna, ona {to u{te e nejasno e dali toa e dovolno za da se dostigne razumniot kompromis KATERINA SINADINOVSKA

S

sinadinovska@kapital.com.mk

ilni najavi za podgotvenost na brz kompromis okolu sporot za imeto pristignaa v~era od Istanbul, kade makedonskiot premier, Nikola Gruevski i negoviot gr~ki kolega, Jorgos Papandreu se sretnaa po {esti pat vo ramkite na Samitot na procesot za sorabotka vo Jugoisto~na Evropa.

Iako, sredbata vsu{nost bila razgovor i spored visoki vladini izvori traela samo okolu 15-tina minuti, na marginite na sobirot, vo ramkite na zaedni~kiot ru~ek na site ministri, tonovite koi pristignaa od Turcija najavija deka (dosega nevideno) ~estite sredbi na dvajcata premieri sepak mo`no e da navestuvaat kone~no odmotuvawe na klop~eto.

Sredbata so Gruevski, na Papandreu mu se slu~uva samo po dva dena od sredbata so generalniot sekretar na OOO, Ban Ki-mun (organizacija pod ~ie be{e tokmu pra{aweto za imeto).

Blagite tonovi i evidentno zatoplenata atmosfera,

mo`ea da se nasetat i za vreme na obra}awata na dvajcata premieri (osobeno na Papandreu) na Samitot. [efot na gr~kata vlada, so optimisti~ka poraka deka “toj i Nikola se podgotveni za {to pobrzo re{enie” .

“Jas i Nikola prezemame inicijativi i novi napori,

za da go re{ime ova mnogu va`no pra{awe. Sekako pod pokrovitelstvo i so medijacija na Obedinetite Nacii, podgotveni sme {to poskoro, da go najdeme potrebnoto, zaedni~ki prifatlivo re{enie. Nao|aweto re{enie ne e potrebno samo poradi bilateralnite odnosi, tuku i

za da se isprati silen signal za celiot region” -re~e Papandreu.

Makedonskiot premier, pak, vo svoeto obra}awe se vozdr`a od olku otvorena bliskost i optimizam i pora~a deka bilateralnite sporovi ne treba da se nametnuvaat kako kriterium i sredstvo

za blokadi.

“Ako bilateralnite problemi i nedorazbirawa se nametnuvaat kako kriterium, toa, veruvajte }e sozdade situacija vo regionot koja }e predizvika ogromni problemi.

Status - kvo situacija kon evroatlantskite integracii ne nosi dobro za nikogo”,

Od oficijalno Skopje i od oficijalna Atina do zatvoraweto na vesnikot ne izlegoa so komentar i detali za sodr`inata na kratkiot razgovor na premierite. Ona {to se najavi, neoficijalno, e nova sredba na dvajcata lideri kon krajot na narednata nedela. Za sredbite koi ve}e im preminaa vo navika na Gruevski i na Papandreu, ne saka{e da komentira ni diplomatskiot kor vo zemjava.

Strancite samo se nadevaat deka na dvaesetgodi{niot problem kone~no mu se gleda krajot, no nikoj ne saka da se istr~a so preoptimisti~ki poraki, oti mnogupati dosega se poka`alo deka ne treba da se izbrzuva.

Vo me|uvreme, “Kapital” ve} e objavi deka nagolemo se {pekulira deka pritisokot vrz Grcija e da dozvoli vo momentov Makedonija da gi zgrap~i svoite evroatlantski perspektivi kako “FIROM”, so toa {to kako uslov bi se postavila edna vremenska ramka do koga sporot da bide zatvoren ({to se poklopuva so ambicioznata agenda na Papandreu za integracija na celiot Balkan vo EU, do 2014-ta). Vakvite najavi koi izgledaat kako mo`ni (se veli deka vo momentov izgleda mo`no i ne treba da se isklu~uva sekoe re{enie koe e vo prostorot pome|u tvrdite oficijalni crveni linii na dvete strani), se izjalovija so tvrdite izjavi na alternativniot {ef na gr~kata diplomatija, Dimitris Drucas, koj (o~igledno e lo{iot policaec vo procesot!?) ne propu{ta mo`nost da go okfalifikuva Gruevski kako beskompromisen igra~ koj samo glumi pregovori.

MILO[OSKI ]E GO REFORMIRA EVROPSKIOT SUD ZA ^OVEKOVI PRAVA

POLITI^KI MOTIV ILI NAMETNATA OBVRSKA?

Ekspertite smetaat deka iako reformata na Evropskiot sud za ~ovekovi prava e obvrska prezemena od prethodnoto pretsedatelstvo, taa isto taka prestavuva i mo`nost da se potseti svetot za nepravdata na Grcija vo sporot so imeto koja temelno gi kr{i ~ovekovite prava GABRIELA DELOVA

R

delova@kapital.com.mk

eforma na Evropskiot sud za ~ovekovi prava, multikulturnost vo Evropa i u~estvo na pomladite generacii vo Evropskite demokratski procesi se trite prioriteti na Makedonskoto pretsedatelstvo so Sovetot na Evropa.

Paralelno so prezentiraweto na vakvite priorite na Makedonija vo Evropskiot Sovet, vo javnosta vo posledno vreme se razvi i e se poprisutna tezata deka sporot za imeto me|u Makedonija i Grcija, prestavuva spor {to dlaboko navleguva i temelno gi kr{i osnovnite principi na ~ovekovi prava.

Vakvata teza o~igledno ja zastapuva i ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, koj vo svoeto prvo obra}awe pred prate-

nicite na Parlamentoarnoto Sobranie na Sovetot na Evropa, izjavi deka tokmu pretsedatelstvoto i reformite na Sudot so ~ovekovi

pravi se mo`nost preku koja Makedonija mo`e da i ja poka`e svojata vistina na evropskata po{iroka javnost za nepravedniot sporot za

imeto. Iako od MNR, vakvata izjava na Milo{oski ja komentiraat kako stav koj ministerot go istaknal kako odgovor na pra{awata koi mu gi postavuvaa pratenicite, a ne obid za koristewe na pozicijata i nametnuvawe na bilateralnoto pra{awe, sepak ekspertite imaat podlaboki gledi{ta. Tie velat deka sepak se raboti za nenaiven obid glasno, pred evrospkite gra|ani i funkcioneri da se prezentira stavot na Makedonija i nepravdata koja e nanesena od gr~ka strana.

Porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Slobodan ^a{ule, smeta deka sporot nesomneno prestavuva temelno kr{ewe na ~ovekovite prava, koe navleguva dlaboko vo pra{aweto na identiteto i ne razbira kako mo`e me|unarodnite organizacii, vo prv red Evropskata unija da go tolerira vakviot stav na Grcija.

"Vakvoto tolerirawe na gr~koto odnesuvawe od strana na EU, koe jasno indicira na kr{ewe na ~ovekovi prava, se tolkuva kako da tie sakat da ni ka`at-otka`ete se vie od va{ite osnovni ~ovekovi prava, za da go dobiete pravoto da stanete ~lenka na EU", veli ^a{ule. ^a{ule, vakvoto barawe na Grcija, so koe, spored nego, se bara i promena na identitot, go ramni so obid za etni~ko ~istewe.

Na ist stav e i profesorot Dimitar Mir~ev. Spored nego, re{avaweto na problemot so imeto e dolgotraen proces i eventualnoto izbrzuvawe bi mo`elo da dovede do gubewe na identitetot i jazikot na Makedoncite. Mir~ev smeta deka Makedonija treba da go re{i sporot tokmu preku ~ovekovite prava.

"Celiot spor okolu Grcija se vrti okolu ~ovekovite prava. Ne se vrti okolu na{eto ime. Grcija ima prvo

problem so na{iot identitet, nacija, istorija, a na kraj so na{eto ime. Vo naredniot period na{iot spor so Grcija verojatno }e se klanalizira vo taa nasoka – deka nikoj nema pravo da ni nametne izmena", veli Mir~ev.

Univerzitetskiot profesor, Stevo Pendarovski, pak ne se soglasuva deka gr~komakedonskiot spor e spor na ~ovekovi prava. Toj veli, deka spored Rezulucijata na Obedineti nacii, pod ~ie pokrovitelstvo i se vodi sporot, Makedonija pregovara samo za imeto na dr`avata, odnosno promena na privremenata referenca, a ne i za identitetot, nacijata i jazikot.

"Makedonija pregovara samo za imeto na dr`avata. Ne gledam zo{to nekoj bi vlegol vo pregovori za identitetot, jazikot, nacijata, ako odnapred znae deka samopredeluvaweto na identitetot, e osnovno ~ovekovo pravo za koe ne se pregovara, tuku nego go garantiraat brjoni me|unardoni Konvencii za ~ovekovi prava", veli Pendarovski. Toj, obidot na Milo{oski, da go nametne pra{aweto na sporot so imeto i vo Sovetot na Evropa, go ocenuva kako inicijativa so koja pred makedonskite gra|ani saka da poka`e deka Makedonija gi koristi site evropski i svetski forumi da poka`ae deka nagolemo se trudi da go re{i ovoj dolgogodi{en spor.

FOKUS

24.06.2010

7

^ETIRI MESECI PO POSLEDNIOT ANTIKRIZEN PAKET

ANTIKRIZNITE MERKI VO SILA, INDUSTRIJATA NADOLU

Iako ima mali pozitivni pridvi`uvawa, trendot e s$ u{te negativen, a se manifestira preku namaluvawe na industriskoto proizvodstvo i preku rast na nevrabotenosta, {to e direkten pokazatel za lo{ata sostojba vo makedonskata ekonomija, iako taa oficijalno izleze od recesija.

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

A

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

ntikriznite merki na Vladata, doneseni kako ~etvrti paket pred ~etiri meseci, s$ u{te ne gi davaat o~ekuvanite rezultati za spas na ekonomijata. Iako ima mali pozitivni pridvi`uvawa, trendot e s$ u{te negativen, a se manifestira preku namaluvawe na industriskoto proizvodstvo i preku rast na nevrabote-

nosta, {to e direkten pokazatel za lo{ata sostojba vo makedonskata ekonomija, iako taa oficijalno izleze od recesija.

Kompaniite s$ u{te se borat so lo{ite uslovi za rabota, a kako vrv na seto toa e i gr~kata kriza, koja direktno se reflektira vrz nivnoto rabotewe, posebno kaj izvozno orientiranite. Industriskoto proizvodstvo nekolku meseci kontinuirano pa|a, a nevrabotenosta raste. Biznismenite se `alat na visoki kazni, slaba naplata, docnewe na povratot na DDV i na te`ok pristap do slobodni finansiski sredstva.

Stopanskite komori s$ u{te gi preispituvaat rezultatite koi gi dade posledniot paket-antikrizni merki, a vo me|uvreme podgotvuvaat novi barawa do Vladata, koi }e gi dostavat po letnite odmori. Kako {to i prethodno pi{uva{e Kapital, del od barawata na biznismenite se dr`avata da ne docni so povratot na DDV, {to e nivnata najgolema bolka, da go otkupuvaat grade`noto zemji{te okolu nivnite kompanii za edno evro od metar kvadraten i da se obezbedi ednakov tretman na doma{nite i na stranskite investitori.

Izvr{niot direktor na Sojuzot na stopanski komori, Mitko Aleksov, veli deka merkite koi bea izglasani vo Sobranie imaat pozitivni efekti vrz

raboteweto na kompaniite, a kako primer go istaknuva odlo`uvaweto za 10 dena na pridonesite po osnov na plati. SSK podgotvuva novi predlozi do Vladata.

“Golema olesnitelna okolnost e {to za 10 dena be{e odlo`eno pla}aweto na obvrskite za bruto plata i pridonesi, {to na kompaniite im go namali pritisokot vo eden den da ispla}aat pogolema suma. Kako pozitivna merka e i namaluvaweto na otkupnata cena na grade`noto zemji{te za 30%.

Kompaniite koi imaat pari, si go otkupuvaat zemji{teto koe e vo dr`avna sopstvenost”, objasnuva Aleksov.

Od SSK ~ekaat da stapi vo sila izmenata na zakonot za Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot, za da se zgolemi plasmanot na makedonskite proizvodi na stranskite pazari.

“Na po~etokot od septemvri }e izlezeme so dopolnitelni barawa do Vladata. Se raboti za odredeni kratkoro~ni i dolgoro~ni razvojni merki, a ne tolku za antikrizni merki, koi treba da bidat izglasani od Upravniot odbor na Sojuzot na stopanski komori”, veli Aleksov.

I od Stopanskata komora najavija novi barawa do Vladata, koi nema da bidat tolku antikrizni tuku pred s$ razvojni.

VLADATA VERUVA VO ANTIKRIZNITE MERKI Od Vladata, pak, velat deka anti-

FATMIR BESIMI MINISTEROT ZA EKONOMIJA

"Nie sme otvoreni kon stopanstvoto.

Dijalogot so kompaniite ne e na sekvenci, tuku e kontinuiran. Otvoreni sme za razgovor za del od mo`nostite koi biznis- zaednicata gi predlaga, a koi mo`at da se primenat vo na{ata ekonomija."

NOVI BARAWA NA KOMORITE

Brzo i navremeno vra}awe na DDV od dr`avata Kompaniite da mo`at da go otkupat zemji{teto okolu postoe~kiot objekt za edno evro po metar kvadraten da ne se kratat sredstva od Buxetot za kapitalni investicii pottiknuvawe na investiciskite aktivnosti, so ednakov tretman na doma{nite i stranskite investitori zadol`itelno konsultirawe na biznis-sektorot za zakonska regulativa zna~ajna za stopanstvoto Stopanskata komora da mo`e da izdava licenci, dozvoli i akreditacii za kompaniite Aneks-dogovor za utvrduvawe na dejnostite i ingerenciite na Stopanskata komora kriznite merki imaat efekti, pred s$, kaj kompaniite, no deka od realnosta ne mo`e da se bega.

“Nie sme otvoreni kon stopanstvoto. Dijalogot so kompaniite ne e na sekvenci, tuku e kontinuiran.

Otvoreni sme za razgovor za del od mo`nostite koi biznis- zaednicata gi predlaga, a koi mo`at da se primenat vo na{ata ekonomija”, pora~a ministerot za ekonomija Fatmir Besimi.

Spopred nego, ima situacii od koi ne mo`e da se izbega i ne mo`at da se amortiziraat so antikrizni merki, kako na primer rastot na nevrabotenosta.

“Svesni sme za implikaciite od globalnata ekonomska kriza vrz na{ata ekonomija vo minatata godina. Rekovme deka i ovaa godina }e bide godina na oporavuvawe i amortizirawe na lo{ite efekti i na otvorawe mo`nosti za podobruvawe na ekonomskite perspektivi na zemjava. I kreditnata aktivnost vo zemjata i deviznite rezervi i dvi`eweto na kamatnite stapki vo ekonomijata se optimisti~ki i vetuvaat deka vo naredniot period }e ima podobruvawe”, veli Besimi.

Kako edna od najdobrite merki toj ja naveduva kreditnata linija od Evropskata investiciska banka (EIB) za poddr{ka na mali, mikro i sredni pretprijatija, koja Vladata

ja subvencionira{e so kamata od 6%. Fabrikata Rade Kon~ar e prv korisnik na sredstvata od ovaa kreditna linija.

“V~era imavme eden konkreten primer za efektite od konkretnite antikrizni merki koi gi prezema{e Vladata. Makedonija se zadol`i vo EIB so 100 milioni evra za pomo{ na stopanstvoto. Prvata tran{a od 30 milioni e iskoristena, sega se raboti na povlekuvawe na drugite tran{i”, izjavi Besimi.

BROJKITE ODAT NADOLU Spored poslednite podatoci na Zavodot za statistika, industriuskoto proizvodstvo vo poslednite nekolku meseci kontinuirano pa|a, a vo isto vreme raste nevrabotenosta.

Padot na industriskoto proizvodstvo vo april iznesuva 9,6%, a najgolem nadolen trend ima kaj prerabotuva~kata industrija. Od po~etokot na godinata, padot vo industrijata iznesuva 9,4%. Ova direktno poka`uva deka stapkata na ekonomski rast od 2% godinava te{ko }e se realizira. Makedonija i ponatamu ostanuva dr`ava so najgolema stapka na nevrabotenost vo regionot. Vo prvite tri meseci od godinata, sporedeno so istiot period lani, stapkata na nevraboteni se zgolemi za 2,9% i iznesuva 33,5%.

8 24.06.2010

KOMENTARI I ANALIZI

KOMENTAR

ZADR@ETE JA NASMEVKATA

NIKOLA I \OR\I SE SRE]AVAAT...NA POLOVINA LI PAT? lagi i ne`ni tonovi vo retorikata na evropski i moderno “skockaniot” gr~ki premier Jorgos Papandreu, po kratkiot razgovor “na samo” so {efot na makedonskata vlada, Nikola Gruevski na marginite na Samitot vo Istanbul.

Turskoto kafe i ubaviot grad mo`ebi vlijaeja za Papandreu tolku da se opu{ti i da go nare~e kolegata od sever po ime (samo Nikola!), so {to u{te edna{ dade do znaewe deka tie dvajca o~igledno imaat najdeno zaedni~ki jazik.

Muabetot im e trgnat, toa e i pove}e od jasno.

Site sredbi dosega ({est so poslednata!) pominaa vo mnogu prijatna atomsfera i iako oficijalno bea prazni i bez pomestuvawa od mrtvata to~ka, samo politi~kite naivci mo`at da poveruvaat deka tie dvajcata se sre}avaat sekoga{ koga }e im se uka`e mo`nost, samo poradi toa {to u`ivaat vo me|usebnoto dru{tvo (iako verojatno i toa ima vlijanie). Zad zatvoreni vrati kako {to stojat rabotite, nim dvajcata, liniite ne im se gledaat tolku crveni, a i problemot

B

verojatno ne im izgleda tolku golem.

Ve}e nagolemo se {pekuliraat mo`nite raspleti na te{kiot

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

problem. Vo javnosta se vrtat nekolku scenarija spored koi treba da se vidi kako na najbezbolen na~in za dvete dr`avi (i mo`ebi {to e u{te pova`no, za politi~koto pre`ivuvawe na dvete vladeja~ki garnituri!) da se najde kompromis ...i pritoa, toj da bide, em brz, em razumen.

Im se brza i na dvete strani! I dvajcata premieri itaat eden kon drug, brzaat da se sretnat...I, pak, }e se sretnat verojatno!

Se veli deka duri i nabrzo! Samo, }e bide li toa na polovina pat?

AJDE DA LETAME! alku po malku mrdame. Taka otprilika mo`e da se opi{e dvi`eweto kon poevtinuvaweto na letovite {to im se dostapni na makedonskite gra|ani.

Otkako ni gi ukinaa vizite, dobivme krilja da poletame vo Evropa kade {to ni saka du{ata, samo u{te evtini letovi da ni ponudi nekoj i kaj }e ni bide krajot. Za razlika od porano koga od Skopje ne mo`e{e nitu do Qubqana da se leta za pomalku od 300 evra za povraten bilet, sega rabotite se ne{to podobreni. Se javuvaat nekoi aviokompanii {to nudat letovi i za stotina evra do evropski metropoli, a srpski Jat ervejs gledam, se ambiciral da n$ vozi i do Pariz za 92 evra.

Bez aerodromski taksi, se razbira. Za vakva cena so site dava~ki vklu~eni, }e pri~ekame malku. Dodeka ne dojdat famoznite “izi xetovci” i “rajan erovci” da letaat od Skopje ili Ohrid za 50-60 evra do Evropa, od nacionalnite aviokompanii {to vozat od Skopje ne mo`e da o~ekuvame mnogu poniski ceni od aktuelnive.

Vo me|uvreme i na{ite aerodromi treba da si ja zavr{at doma{nata zada~a, da ponudat poevtin kerozin i aerodromski taksi. Zatoa {to tokmu niskite dava~ki na pomalku frekventnite

M

evropski aerodromi gi privlekoa ovie niskotarifni kompanii koi {to napravija dar-mar na aviopazarot.

A, dotoga{ }e si surfame po Internet i }e si barame evtini varijanti od

IGOR PETROVSKI

petrovski@kapital.com.mk

Belgrad, Pri{tina, Solun ili Sofija, od kade {to vakvite aviokompanii ve}e letaat. Dali znaete deka od Sofija mo`e da letate za Valensija da re~eme, za stotina evra povraten bilet, sose aerodromski taksi?

Rizikot od otka`uvawe na letot ili promena na cenata ostanuva, sepak, se toa niskotarifni kompanii. No, sto evra do edna [panija si se sto evra, pa vredi i da se rizikuva. Vizi ve}e ne ni trebaat, pa mo`e da razmisluvame za interesni ekskurzii. Ajde da letame!

LETO BEZ VRATOVRSKA o biznis-sferata se ~ini postojat strogi pravila vo odnos na oblekata. Vo slu~ajot so ma{kata obleka od pamtivek zadol`itelen dodatok bila vratovrskata.

Sigurno sekoj ma` mnogu pati razmisluval okolu toa kako soodvetno da ja iskombinira vratovrskata so ko{ulata, za da ne pa|a mnogu v o~i, a da bide elegantna i da odgovara na dadenata situacija. Pa i da ne konkurira na vratovrskata na {efot, i bojata ili {arata da ne sugeriraat nekakvo zna~ewe, ili sepak, sosema sprotivno da ne privlekuva vnimanie. Dali pametite kakva boja ima{e vratovrskata na premierot Gruevski na predizbornata ve~er? Ili poglednete Ve molam na televizija kako e koordinirana bojata na vratovrskata na pretsedatelot Obama so boite na vratovrskite na politi~arite koi se primeni vo Belata ku}a?

Na ova raboti cela grupa na sovetnici i stilisti. No, ova ne se slu~uva sekade vo svetot.

Odej}i za Iran, vo kuferot spakuvav nekolku „neutralni vratovrski” se razbira soodvetni po boja so ko{ulite.

Znaev deka dodeka predavam na seminarot vo Teheran mo`am da se oble~am neformalno, no gi zedov za sekoj slu~aj. Pa koga izleze deka treba da nastapam pred eden bord na direktori, neverojatno seriozna institucija, vedna{ izvadiv edna od niv. Mojata gri`a okolu konvencionalnosta se poka`a deka e sosema nepotrebna duri i netakti~na.

Vo Iran vratovrskata ne samo {to ne e zadol`itelen element vo oficijalnata ma{ka obleka, tuku ona {to e pova`no e deka taa se smeta za divja{tvo na zapadniot svet. Bev edinstveniot oble~en so vratovrska i sledniot pat nema da ja povtoram taa gre{ka. Ne mo`e da se sretnat dr`avni iranski administrativci vo vratovrski. I ne se raboti za toa deka nekoi od niv nosat verski tradicionalna obleka.

Iranskite administrativci ili biznismeni se pojavuvaat vo sako, ili kostum, no bez vratovrska. Kratko ka`ano

V

razli~no e so normite vo modata i s$ zavisi od vremeto i od mestoto.

Se se}avam koga vo proletnoto sabotno pretpladne, {etaj}i po ekskluzivnata ulica Kartner vo Viena oddaleku go zabele`av ministerot na edna balkanska zemja vo dru{tvo so moderno, no sepak, neformalno oble~ena dama. Damata malku podispla{eno gleda{e naokolu. Masivnata silueta na ministerot oble~en vo temen kostum so linii, so ele~e i vratovrska-peperutka potsetuva{e na onie, amerikanskite bankari od holivudskite filmovi. Toj falej} i se glasno so svoite uspesi vo promocijata na investiciskite mo`nosti na negovata zemja, gi privlekuva{e zainteresiranite, pa duri i veseli pogledi na minuva~ite.

Isto onaka kako {to se zagleduvaa vo Nigeriecot koj minuva{e oble~en vo narodna nosija so flurescentni zeleno-rozovi boi.

Vo mnogu afrikanski zemji barem edna{ vo nedelata za da go naglasat plemenskiot, nacionalniot ili kulturniot identitet, direktorite na agenciite za stranski investicii se oblekuvaat vo narodna nosija. Taka i se pojavuvaat na va`ni sostanoci vo Nigerija, Malavi, Kenija, Tanzanija. Dali bi se setile i makedonskite politi~ari i administrativci na takvo ne{to, na primer taka oble~eni da pregovaraat za t.n. spor za imeto na dr`avata? Ili makedonskite ekonomski promotori koi rabotaat vo stranstvo?

Vo Avstrija ~esto mo`e da se sretnat biznismeni i administrativci koi se oble~eni vo sakoa, ko{uli, jakni stilizirani so elementi od narodnite nosii. Vo Viena, postojat mnogu renomirani prodavnici za proda`ba na ovoj vid elegantni kostumi, noseni „bez vratovrska”. I nikoj ne se {eguva so toa.

Vo Nigerija poserioznite pratenici re~isi sekoga{ se pojavuvaat so neobi~no dekorirani kostumi so mnogu nabori na materijalot kaj ramenata, ne{to nalik na rimskite senatori. Odvremenavreme so impresiven zamav na rakata go prefrlaat materijalot koj visi. Ottuka

proizleguva i duhovitoto ime na ovaa obleka “petsto, iljada”. Za `al kako {to e poznato, Nigerija e korumpirana zemja. A {egata veli deka treba da se nabquduva slu`benikot vo tekot na sostanokot kolku pati i so koja raka ja prefrla oblekata na ramenata, i na toj na~in da se pomno`i so 500 (leva raka) i 1.000 (desna raka) amerikanski dolari. I ve}e se znae koja e “cenata” da se zavr{i rabotata. Ednostavno ka`ano, ne mo`e samo so bojata na vratovrskata da se aludira na ne{to.

Iako vo Nigerija, Pakistan i vo mnogu drugi zemji, nacionalniot kostum e tretiran kako deloven, na{iroko se veruva deka vratovrskata e znak za presti`. Ne mo`ev da se na~udam duri ni na toa kako se ma~at slu`benite voza~i na organizacijata na Obedinetite nacii vo Afrika vo temnite kostumi i vratovrski, pri temperatura od 40 stepeni Celziusovi.

Koga KLM go izgubi mojot baga` za vreme na letot za Lagos, morav itno da kupam vratovrska i ko{ula, zatoa {to moite sogovornici od Ministerstvoto bi go ocenile toa kako nesoodvetno {to na sredbata sum do{ol vo farmerki i polo maica. Izgubeniot baga` ne e opravduvawe. Jas nikoga{ ne mo`ev da razberam zo{to funkcionerite i biznismenite vo mnogu zemji vo Azija ili Afrika se tolku elegantno oble~eni duri i za eden no} en let. Izleguvaj}i nautro na aerodromot vo Frankfurt vo izgu`vanite ko{uli i vratovrski voop{to ne izgledaa seriozno.

Kombinacijata me|u udobnost i forma mo`e da bide razli~na. Vo tropskite zemji od Azija, kako na primer vo Mjanmar, ma`ite ne nosat pantaloni, tuku taka nare~eni lunghi ili ne{to kako ma{ko zdolni{te, {irok materijal so{ien vo oblik na cevka.

Nema remen nitu jazol koj go dr`i, no ve{to e plisiran vo nabori i zavitkan vo gorniot del za da ne pa|a.

Ova e va`no zatoa {to pod lunghite, ma`ite ne nosat dolna obleka. Identi~no se oblekuvaat i nosa~ot na aerodrom i ministerot za ekonomija. So taa razlika

STANISLAV PIGON

ekspert za ekonomski razvoj i investicii

{to ministerot ima lunghi od skapa svila i na toa oblekuva ko{ula i sako vo celosno zapaden stil, namesto maica. Edna{ imav sostanok so minister koj nose{e lunghi.

Koga zavr{ivme so sostanokot toj stana gi odvitka naborite na materijalot za da go popravi svoeto lunghi, dr`ej}i go mnogu visoko, malku zani{a so kolkovite – za da se najde ko{ulata vo sredinata – i go zavitka povtorno. Udobno, a diskretno i elegantno, iako bez vratovrska. Vo Evropa, ma{ki zdolni{ta nosat [kotlan|anite, {to e pri~ina za pretpostavkite i {egite vo vrska so dolnata obleka koja se nosi pod nivnite zdolni{ta.

Za vreme na ceremonijata na sobirawe na britanskoto zname vo Hong Kong, silen veter go podigna zdolni{teto na oficerot na {kotskiot polk. Fotografijata na [kotlan|anecot bez vratovrska se pojavi vo mediumite niz celiot svet.

Postojat mnogu razli~ni i sprotivstaveni mislewa okolu potrebata da se nosi vratovrska, no site se soglasuvaat so edno: vratovrskata vo nikoj slu~aj ne e udobna. Duri i vo pove}eto konzervativni institucii, najmalku edna{ nedelno, voobi~aeno vo petok, biznismenite i slu`benicite mo`at da se po~uvstvuvaat slobodni. Vo mnogu profesii i institucii taa sloboda trae preku celata nedela. ivot bez vratovrska ili taka nare~ena sportska elegancija i udobnost.

Osobeno koga }e dojdat letnite gore{tini!

@

KOMPANII PAZARI I FINANSII

24.06.2010

9

BOOM TV I NACIONALNITE TELEVIZII GI SREDIJA ODNOSITE

KAVGATA ZAVR[I, TELEVIZIITE SE VRATIJA VO "ETEROT"

N

GOJKO KE[EQ

gojko@kapital.com.mk

acionalnite televizii Kanal 5, Sitel i Alsat povtorno se del od ponudata na digitalnata Boom TV. Vo zedni~koto soop{tenie na ONE i Grupacijata na nacionalnite televizii Kanal 5, Sitel Telma i Alsat – M, stoi deka uspeale da postignat dogovor so ONE – Telekom Slovenija Grup.

“Nacionalnite televizii Sitel, Alsat-m, Kanal 5 i Telma postignaa dogovor so ONE – Telekom Slovenija Grup za uslovite za emituvawe na svoite programi na digitalnata platforma na Boom TV. So toa uspe{no zavr{ija pove}enedelnite pregovori za regulirawe na komercijalnite odnosi pome|u ~lenkite na Grupacijata na nacionalnite televizii pri Stopanskata komora na Makedonija i operatorot na digitalni multipleksi vo Makedonija, Digiplus Multimedia”, stoi vo zaedni~koto soop{tenie. ^etirite nacionalni televizii prestanaa da emitu-

Nekolku

meseci po startuvaweto na ovaa TVplatforma, site nacionalni televizii kone~no se sostaven del od paketot na ovaa digitalna televizija

vaat signal za digitalnata televizija Boom TV, pred nekolku nedeli, nezadovolni od odnosot na Telekom Slovenija i televizija A1 vo koj tie videle sudir na interesi.

Tie bea razo~arani od kodiraweto na digitalniot televiziski signal na nacionalnite radiodifuzeri.

Tie reagiraa na ekskluzivniot dogovor na A1 televizija so Boom TV i zatoa pobaraa od Sovetot za radiodifuzija da nalo`i nivno isklu~uvawe od proektot Boom TV. Tvrdea deka A1 od ovoj ekskluziv-

en dogovor bi zarabotuval iljadnici evra godi{no, a od druga strana tie svojata programa }e ja emituvaat besplatno.

Na vakvite obvinuvawa od operatorot ONE objasnuvaa deka Telekom Slovenija imal uredno sklu~eno dogovori so site nacionalni televizii i deka nitu edna od televiziite nemala ekskluzivni prava.

So stavaweto kraj na

nedorazbirawata me|u Boom TV i nacionalnite televizii, gra|anite povtorno }e imaat mo`nost da u`ivaat vo programite na site makedonski televizii.

Pove}e detali za sostojbite i planovite na Slovenija Telekom koj e sopstvenik na mobilniot operator ONE vo Makedonija mo`e da pro~itate vo nedelnikot Kapital ovoj petok, preku ekskluzivno inter-

vju so prviot ~ovek na Telekom Slovenija, Ivica Kraw~evi}.

Boom TV e prvata digitalna bez`i~na televizija vo Makedonija. Za razlika od drugite TV-platformi Boom TV ne e fizi~ki ograni~en na edna lokacija. Signalot na ovaa digitalna televizija e dostapen do 80% od doma}instvata, a do krajot na godinata }e bide obezbedena 95% pokrienost. So

lansiraweto na Boom TV, Makedonija se vklu~uva vo redot na evropski zemji koi zapo~naa digitalizacija na eterot {to }e rezultira so celosno zamenuvawe na analogniot so digitalen prenos.

Boom TV gi ima ekskluzivnite prava za emituvawe na srpskata televizija Pink i ekluzivni prava za makedonski prevodi na stranskite kanali.

UNDP I TOPLIFIKACIJA POTPI[AA DOGOVOR ZA ENERGETSKA EFIKASNOST

Z

amenikot na postojaniot pretstavnik na Programata za razvoj na ON (UNDP), An-Mari Ali, i direktorot na Toplifikacija, Dimitar Haximi{ev, v~era potpi{aa Memorandum za razbirawe i razmena na podatoci za potro{uva~kata na elektri~na energija i za potrebnata energija za zatopluvawe na objektite od javen karakter. Ovoj dokument e del od proektot na UNDP “Ubla`uvawe na klimatskite promeni preku podobruvawe na energetskata efikasnost vo grade`niot sektor”, koj se sproveduva vo partnerstvo

so Ministerstvoto za `ivotna sredina, a e finansiran od Avstriskata razvojna agencija.

“Efektivnoto upravuvawe so ograni~enite izvori na energija se nao|a vo najkriti~na faza i sega e vreme za prezemawe konkretni ~ekori. Ovoj dogovor so Toplifikacija demonstrira deka privatniot sektor ima osobeno zna~ajna uloga vo ovoj proces. Dogovorenoto razmenuvawe na podatoci }e im ovozmo`i na op{tinite podobro da sledat kolku energija tro{at javnite zgradi i da ja optimiziraat taa upotreba", re~e Ali.

CRYO-SAVE SO PROGRAMA ZA BESPLATNO ^UVAWE MATI^NI KLETKI

N

ajgolemata banka za mati~ni kletki vo Evropa, Cryo Save, zapo~na programa za besplatno semejno ~uvawe mati~ni kletki od papo~na vrvca.

Akreditacija za vlez vo programata se dobiva spored rezultatot od evaluacijata na medicinskata dokumentacija od stru~na komisija vo Cryo Save, Belgija. Makedonija e edna od 38 zemji vo svetot vo koja ve}e ~etvrta godina se dostapni uslugite na Cryo Save.

“Intenzivniot razvoj na medicinata vo oblasta na mati~nite kletki vrodi so zgolemena svest za pridobivkite od dolgoro~noto za~uvuvawe na mati~nite

kletki dobieni od papo~nata vrvca pri ra|aweto. Ovaa programa }e im pomogne na semejstvata od Makedonija, koi imaat ~len (prvo koleno) komu mu e dijagnosticirana bolest opasna po `ivot, a koja mo`e da bide tretirana so mati~ni kletki”, izjavi d-r Danica Ala~ka, Cryo Save menaxer vo firmata Bi-MEK. Cryo Save Makedonija ve}e ima donacii za dve semejstva so deca so seriozni zaboluvawa i aktivno prodol`uva so humanata programa za za~uvuvawe na mati~ni kletki bez nikakov nadomest za semejstva na koi tretmanot so mati~ni kletki navistina mo`e da im pomogne.

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

10 24.06.2010

KOMPANII PAZARI I FINANSII

OTKAKO PADNA VIZNIOT RE@IM

KAKO NAJEVTINO DA LETATE NIZ EVROPA

Za Barselona, letovite od Sofija so Viz Er, ~inat sli~no kako i onie za Valensija, a dostapni vi se aviobileti i za Milano, Rim, Venecija, Pariz, Frankfurt i u{te nekolku “poneatraktivni” evropski gradovi kako Dortmund ili Ajndhoven. Za Pariz, da re~eme, najdovme varijanta {to ~ini samo 115 evra, povraten bilet, sose aerodromski taksi.

A

IGOR PETROVSKI

igor@kapital.com.mk

vionska karta za Rim od 69 evra, za Amsterdam za 79 evra, Barselona 89 evra... Ova ne se ceni od nekoi niskotarifni aviokompanii koi {to za `al s$ u{te ne letaat od Makedonija. Ova se reklami {to gi vidov denovive zalepeni na izlogot od edna turisti~ka agencija vo Skopje.

Znaev {to }e mi ka`at vnatre, ama si rekov, aj sepak da proveram. Ovie ceni se razbira se za aviobileti vo eden pravec (nebare ne treba da se vratime ottamu), bez aerodromski taksi.

Qubeznata slu`beni~ka za edna sekunda mi ja sru{i iluzijata za evtino letawe od Skopje kon evropskite destinacii, otkako mi objasni deka onie 69 evra za Rim se vsu{nost 240 evra, sose aerodromskite taksi. Sli~no i za Amsterdam, Barselona i za ostanatite metropoli.

I toa vo ovaa agencija u{te i dobro }e pominete. Kaj drugi agencii {to prodavaat aviobileti cenite se dvi`at i do 500-600 evra za let do Madrid ili Berlin, na primer. S$ zavisi od toa so kakva konekcija vi e letot.

Ne daj Bo`e da sakate da letate do Lisabon ili Porto. ]e menuvate tri avioni za da stignete do tamu.

Otkako Evropskata unija gi simna vizite za Makedonija, na gra|anite im se otvori cela Evropa za {etawe. Onie {to imaat pove}e pari, a pomalku avanturisti~ki duh (i ne razmisluvaat za vozovi, avtobusi ili avtostop), mo`at da sednat vo avion i da odletaat kade {to im saka du{ata. Da vidime prvo koja destinacija mo`e da ja fati Makedonecot direktno od Skopje.

Vo momentov direktni letovi od skopskiot aerodrom ima do Amsterdam, Belgrad, Berlin, Budimpe{ta, Brisel, Dizeldorf, Hamburg, Istanbul, Qubqana, Praga, Podgorica, Rim, Sofija, Zagreb, Viena i Cirih. Spored oficijalnata veb-stranica na skopskiot aerodrom, letovite gi opslu`uvaat 11 aviokompanii, a najevtinite letovi ~inat od 120-150 evra do najbliskite gradovi, kako

{to se Belgrad, Zagreb ili Podgorica.

Za Zagreb mo`e da letate ve} e od 164 evra za povratna karta sose aerodromskite taksi, kolku {to Kroacija Erlajns na svojot sajt ja nudi ovaa destinacija, dodeka najevtinata varijanta {to ja najdovme na veb-stranicata na JAT ervejz za let do Belgrad ~ini okolu 140 evra, povraten bilet, so site dava~ki.

Za vreme na letnata sezona od skopskiot aerodrom pointenzivni se ~arter letovite do turisti~kite destinacii vo Turcija, [panija, Egipet, a godinava agenciite po~naa pove}e da ja nudat i Italija, odnosno nejziniot ju`en ostrov Sicilija. Ovie letovi se vrzani so paketaran`manite {to se nudat preku agenciite.

PRAKU SOFIJA NAJEVTINA VARIJANTA Dodeka ne dojdat niskotarifnite kompanii od tipot na Izixet, Viz Er i Rajaner da letaat od skopskiot i ohridskiot aerodrom, od Makedonija }e se nudat letovi prete`no na nacionalni aviokompanii kako {to e Kroacija, Turki{ erlajns ili Malev, koi {to

vo princip letaat do metropolite od nivnite mati~ni zemji, ili pak opslu`uvaat nekoi destinacii od Evropa karakteristi~ni kako tradicionalni sedi{ta na na{ta dijaspora.

Vo me|uvreme, dokolku na{ite gra|ani posakaat da odat na ekskurzija ili delovno do nekoj “poegzoti~en” grad od tipot na Valensija, Venecija ili Barselona, }e mora da odat prvo do Sofija, Belgrad ili Solun. Interesen mo`e da e i aerodromot vo Pri{tina od koj {to pokraj Dizeldorf, Cirih ili Minhen, mo`e da letate i do Wujork. Od Pri{tina vo momentov operiraat vkupno 22 aviokompanii, koi {to opslu`uvaat pove}e od 30 destinacii vo Evropa i svetot. Od ovoj aerodrom, od golemite evropski aviokompanii letaat i skandinavskata SAS do Koppenhagen i Briti{ Ervejz do London.

Italijanskata niskotarifna kompanija Belle Air, od Pri{tina leta za Verona, Milano, Rim, Bari, Firenca i u{te nekoi gradovi vo Italija, kako i Lie` vo Belgija. Do Verona na primer, mo`e da letate za cena od 100 evra nagore, vo

PO^NUVA RASPREDELBATA NA SOCIJALNITE STANOVI

R

ebalansot na buxetot nema da vlijae na dinamikata na izgradba na predvidenite 35 stanbeni objekti so vkupno 1.753 socijalni stanovi, koi treba da bidat zavr{eni do krajot na 2012 godina, tvrdi portparolot na Ministerstvoto za transport i vrski Dragan Simonovski.

Spored nego, parite za izgradba na ovie stanovi se obezbedeni od Bankata za razvoj pri Sovetot na Evropa. Toj gi povika licata koi konkuriraa za 208 socijalni stanovi vo Ohrid, Ki~evo, Kavadarci, Ko~ani i Kriva Palanka i za 41 stan nameneti za mladi bra~ni parovi i samohrani roditeli vo naselbata Aerodrom da prisustvuvaat na

eden pravec. Niskotarifni kompanii {to letaat od pri{tinskiot aerodrom ima u{te desetina, a nivnite letovi i ceni mo`e da gi proverite na veb stranicata na aerodromot.

Blisku do Skopje e i solunskiot aerodrom koj {to nudi ogromen izbor na letovi do evropski destinacii, po ceni koi {to po~nuvaat od nivoto karakteristi~no za niskotarifnite kompanii, taka {to vredi da se proveri i taa opcija za letawe. Od Solun mo`e da letate i do gr~kite ostrovi vo Egejsko i osobeno onie vo Jonsko More, {to na{ite agencii gi nudat letovo so avtobuski prevoz.

Mnogu agresivno so svojata ponuda trgna i srpskata kompanija Jat ervejz, koja {to ima povratni letovi od Belgrad za ceni po~nuvaj} i od 23 evra za Podgorica, 32 evra za Trst, 62 evra za Portoro`, 103 evra za Istanbul, 119 evra za Moskva, pa do 280 evra za Dubai. Ovie aviobileti se bez presmetani aerodromski taksi koi {to mo`e da se dvi`at od 1520 evra, pa s$ do stotina evra i pove}e. Jat ervejz na svojata veb stranica nudi i

pretstojnata javna preliminarna raspredelba. Taa }e se odr`i vo narednite tri dena so pomo{ na posebna elektronska aplikacija bez vlijanie na ~ove~ki faktor.

Javnata raspredelba na stanovite vo Ohrid i vo Ki~evo }e se odr`i deneska, a utre preliminarno }e se raspredeluvaat stanovite vo Kriva Palanka i vo Ko~ani. Vo sabota e zaka`ana preliminarna raspredelba na socijalnite stanovi vo Kavadarci i na stanovite za mladi bra~ni parovi i samohrani roditeli vo skopskata naselba Aerodrom.

Na oglasot za raspredelba na 208 socijalni stanovi vo pet gradovi se pristignati 547 aplikacii. Za 32 stanovi vo Ki~evo ima

letovi od Skopje za Pariz, po cena od 92 evra povraten bilet i do Kopenhagen za 104 evra, koi {to se isto taka bez presmetani aerodromski taksi. Letovite na ungarskata kompanija Viz Er (Wizz Air) od Sofija, Makedoncite po~naa da gi otkrivaat izminative godinadve, kako edni od najevtinite {to mo`e da se najdat vo pobliskoto okru`uvawe na zemjava. Ovaa kompanija leta do 15-tina lokacii vo Evropa, me|u koi i Valensija i Barselona, na primer.

Barselona izminative godini e postojano na mar{utata na apsolventskite ekskurzii {to gi organiziraat doma{nite turisti~ki agencii, pa ne mal broj Makedonci ja posetile prestolninata na Katalonija, pa ako sakate da bidete “poekskluzivni” od svoite prijateli, razmislete za Valensija. Ovoj isto taka prekrasen grad mo`e da go posetite letaj}i od Sofija za ceni {to po~nuvaat ve}e od 120-130 evra, so s$ vklu~eni aerodromski taksi.

Za Barselona, letovite od Sofija so Viz Er, ~inat sli~no kako i onie za Valensija, a dostapni vi se aviobileti i za Milano, Rim,

155 aplikacii, za 46 vo Kriva Palanka 113 aplikacii, za 29 stanovi vo Ko~ani 69 aplikacii, vo Kavadarci za 30 stanovi ima 66 aplikacii, a vo Ohrid za 71 se pristignati vkupno 144 aplikacii. Za 41 stan vo Aerodorom, pak, ima 243 aplikacii.

“Evidenten e golemiot interes. Jasno e deka ne mo`e sekoj koj apliciral da dobie stan pod zakup, me|utoa tokmu poradi golemiot broj lica koi pripa|aat na socijalno ranlivite grupi, ve}e treta godina po red za raspredelba se upotrebuva elektronski softver, koj ne dozvoluva kakva bilo manipulacija vo odnos na boduvaweto”, re~e Simonovski.

Venecija, Pariz, Frankfurt i u{te nekolku “poneatraktivni” evropski gradovi kako Dortmund ili Ajndhoven. Za Pariz, da re~eme, najdovme varijanta vo juli, {to ~ini samo 115 evra, povraten bilet.

Treba da se napomene deka cenite na biletite variraat vo odnos na toa koj period } e go izberete, i {to porano rezervirate, poevtino }e pominete. Vo nekoja varijanta ovie ceni mo`no e da bidat i dvojno povisoki, no zatoa tuka e Internet, pa povelete rezervirajte. Niskotarifnite kompanii, sepak, imaat i svoi nedostatoci, so koi na nekoj na~in se kompenzira evtinata usluga {to ja nudat, a toa e pravoto na promena na cenata na biletite {to go zadr`uvaat prakti~no do pred samoto poletuvawe, mo`e da vi go otka`at letot vo posleden moment bez obvrska da vi obezbedat smestuvawe i sl., i drugi nedostatoci vo sporedba so golemite, nacionalni aviokompanii.

So niskata cena {to ja pla} ate za nivnite aviobileti mora da go snosite i rizikot na eventualnite neprijatnosti {to mo`e da vi gi predizvikaat.

KOMPANII PAZARI I FINANSII

24.06.2010

11

ZAOSTRENITE PRAVILA ZA OTKUP NA GROZJE GI PLA[AT LOZARITE

GROZJETO ]E NI OSTANE NA LOZJATA VERICA JORDANOVA

M

jordanova@kapital.com.mk

akedonskite lozari godinava stravuvaat od najlo{oto mo`no scenario – grozjeto koe go odgleduvaat da im ostane neotkupeno. I pokraj faktot {to lanskata rekolta s$ u{te ne im e celosno isplatena, tie baraat pomo{ od dr`avata ne za sebe, tuku za vinarnicite. Tvrdat deka novata zakonska regulativa koja ima mnogu postrogi odredbi vo odnos na isplatata na grozjeto, no i golemite zalihi na vinarnicite i namaleniot izvoz mo`at da gi odvratat proizvoditelite od otkup na grozje, {to za niv e najpogubnata varijanta.

“Ovaa godina }e bide najte{ka i za lozarite i za vinarnicite. Fakt e deka vinarnicite gi zloupotrebuvaat zemjodelcite, no godinava sostojbite so vinoto se seriozni. Da ne se sopneme u{te na prvata skala. Bankite imaat previsoki kamati za kreditite, a vinarnicite se iscrpeni i nemaat pari. Dr`avata mora da se vklu~i vo otkupot na grozje ili da im pomogne na vinarnicite da go plasiraat minatogodi{noto vino", veli Aleksandar Ristevski, lozar od Tikve{ijata i ~len na UO na Federacijata na farmeri.

Sli~no barawe ima i najgolemiot proizvoditel na grozje vo Tikve{ijata.

“N$ o~ekuva te{ka i neiz-

S$ u{te e neizvesno kakov tip na garancija i obezbeduvawe }e se bara od vinarnicite deka otkupenoto grozje }e bide navreme isplateno. Ministerstvoto podgotvuva poseben pravilnik, vinarnicite se vo neizvesnost, a lozarite se vo strav deka grozjeto }e ostane neotkupeno

vesna godina za vinskoto grozje. Vinarnicite imaat zalihi od minatata godina koi ne mo`at da gi prodadat.

Sekade vo Evropa dr`avata ja finansira prerabotkata na vino vo vinski destilat i so toa gi namaluva koli~inite na vino. Mnogu podobro re{enie e namesto dr`avata da dava subvencii od 40.000 denari po hektar lozov nasad, da gi prenaso~at tie pari vo kon vinarnic-

ite i da im pomognat da go prodadat vinoto za da se napravi prostor za grozjeto od ovogodine{nata rekolta.

Za xabe se davaat subvencii ako nema koj da go otkupi grozjeto, veli Risto Milev, sopstvenik i direktor na GD Tikve{ od Kavadarci.

Od Federacijata velat deka ako dr`avata sakala da gi za{titi lozarite trebalo da vovede zadol`itelna bankarska garancija kako kaj

28 ZEMJODELSKI PROEKTI GI DOBIJA PRVITE PARI OD PROGRAMATA IPARD

F

inansirawe od evropskiot pretpristapen fond za razvoj na zemjodelstvoto IPARD obezbedija 28 proekti vo vkupna vrednost od 2,1 milion evra. Agencijata za finansiska poddr{ka na zemjodelstvoto i ruralniot razvoj po administrativnata obrabotka na dobienite barawa i izvr{enite kontroli donese 28 re{enija za dodeluvawe na sredstva od IPARD Programata za 2007-2013. Od niv 15, so vkupna suma za kofinansirawe vo iznos od 774 iljadi evra, se odnesuvaat za investirawe vo zemjodelski stopanstva za nivno prestrukturirawe i nadgradba za dostignuvawe na standardite na Evropskata unija.

Dvanaeset od barawata so vkupna suma za kofinansirawe vo iznos od 1,3 milioni evra se odnesuvaat na investirawe za prerabotka i marketing na zemjodelski proizvodi, a edno barawe vo iznos od 26.500 evra se odnesuva na diverzifikacija i razvoj na ruralni ekonomski aktivnosti.

Agencijata za finansiska poddr{ka na zemjodelstvoto i ruralniot razvoj prviot javen povik za dostavuvawe na barawa za koristewe na sredstva od IPARD Programata 2007-2013 go objavi na 23.12.2009 godina, na koj bea ponudeni

tutunskite kompanii. Vo toj segment dr`avata garantira deka ako kompaniite ne go otkupat tutunot, toa }e go napravi dr`avata i }e go skladira vo stokovite rezervi. Toa ne e slu~aj so vinoto i zatoa lozarite stravuvaat deka godine{nata rekolta na grozje, koja se o~ekuva da bide plodna i kvalitetna, }e ostane na lozjata.

Kako }e odi otkupot i isplatata ne im e jasno nitu

na vinarnicite. Najnovite zakonski izmeni predviduvaat vinarnicite da imaat obezbedeno sredstva za otkupot, bez precizno definirawe na odredbata. Od Ministerstvoto za zemjodelstvo neoficijalno doznavame deka se podgotvuva nov pravilnik so koj }e se utvrduva bonitetot na vinarnicite. Se o~ekuva toj pravilnik da bide gotov za 10 dena.

"Na site ni e jasna nam-

erata na zakonodavecot, da se za{titat malite proizvoditeli vo nivnite odnosi so otkupuva~ite i proizvoditelite, me|utoa mislam deka namesto toa, }e se predizvika tokmu sprotivniot efekt. Zakonot postavuva takvi rigidni ramki i tolku zadira vo slobodata [TIP na obligacionoto dogovarawe i pretpriemni{tvoto, {to veruvam golem del od otkupuva~ite i proizvoditelite dobro }e razmislat pred voop{to da otkupuvaat ili }e planiraat vnimatelno i ograni~eno, za da ne dojdat vo sudir so odredbite na zakonot", predupreduva \or|i Petru{ev od Tikve{. Toj tvrdi deka vakvata politika, imaj}i ja predvid dol`inata na delovniot ciklus, osobeno kaj ambala`iranoto vino, gi vra}a rabotite na nalivno vino, brz obrt i niska profitabilnost.

Od vinarnicata Skovin isto taka potvrduvaat deka novite nametnati pravila pri otkupot na grozje delumno }e gi zgolelmat tro{ocite za rabotewe na vinarnicite, no deka toa nema da se odrazi i vrz nivnoto rabotewe i odnosite so kooperantite.

"Nie nikoga{ ne sme imale problem so obezbeduvawe na sredstva za isplata na otkupenite koli~ini grozje i sekoga{e se gri`ime za redovno servisirawe na na{ite obvrski", veli Marija Miteva, direktor na Skovin.

SEKOJ DEN VO OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

sredstva za kofinansirawe vo vkupen iznos od 24,3 milioni evra vo denarska protivvrednost. Ponudenata su-ma se sostoe{e od buxetski alokacii planirani od Evropskata unija za Republika Makedonija (za 2007 godina vo iznos od 2,1 milioni evra, 2008 godina 6,7 milioni evra i 2009 godina vo iznos od 10,2 milioni evra), vo vkupen iznos od 19 milioni evra. Ostatokot od 5,3 milioni evra pretstavuva makedonskiot udel vo vkupnata suma za kofinansirawe.

Od Agencijata se zadovolni

od neo~ekuvano golemiot broj na primeni barawa za iskoristuvawe na sredstva od evropskite {tandovi IPARD {to, spored niv, pretstavuva jasen signal koj ja poka`uva zainteresiranosta na makedonskite zemjodelci i ekonomski subjekti od ruralniot sektor za iskoristuvawe na ponudenite fondovi i nivna ekonomi~na primena.

Vtoriot javen povik za dostavuvawe na barawa za iskoristuvawe na sredstvata od IPARD Programata 2007-2013 }e se objavi vo septemvri.

OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!

Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!

Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost.

Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

12 24.06.2010

KOMPANII PAZARI I FINANSII

EVROPSKITE ZAKONI DOZVOLUVAAT NOVA FORMA NA TRGOVSKI DRU[TVA

MAKEDONCITE ]E MO@E DA OSNOVAAT “EVROPSKI� FIRMI Odredbite na predlog-zakonot za Evropski dru{tva dozvoluvaat osnovawe i upravuvawe so trgovski dru{tva so evropska dimenzija, oslobodeni od pre~kite {to proizleguvaat od neednakvosta i ograni~enata teritorijalna primena na nacionalnoto pravo za trgovski dru{tva METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

O

tkako Makedonija }e stane ~lenka na Evropskata unija, makedonskata biznis-zaednica }e mo`e da formira i evropski dru{tva (Societas Europeae) kako nov vid trgovski dru{tva.

Toa }e bide mo`no otkako }e se ispolnat dva preduslova. Prviot e makedonskoto Sobranie da go donese predlog-zakonot za formirawe na evropsko dru{tvo, koj neodamna e predlo`en od Ministerstvoto za ekonomija. A vtoriot, onoj pova`niot, e Makedonija da stane ~lenka na EU. Odlukata da se predlo`i nov i poseben zakon doa|a ottamu {to so nego }e se regulira nova pro-evropska forma, a ne nacionalna forma na trgovsko dru{tvo, kako i poradi golemoto optovaruvawe na postoe~kiot Zakon za trgovski dru{tva koga istiot bi se dopolnuval so novi odredbi.

Soglasno evropskite pravni akti, na evropskoto dru{tvo vo Makedonija najprvo }e se primenuva soodvetnata uredba za statutot na evropskoto dru{tvo, a potoa i ovoj zakon.

Spored zamenik-min-

isterot za ekonomija Metodij Haxi Vaskov, so noseweto na ovoj zakon, }e bide zaokru`ena ramkata za usoglasuvawe na na{eto zakonodavstvo vo pogled na trgovskite dru{tva so zakonodavstvoto na EU. Ovoj zakon e nadopolnuvawe na ve}e napravenite dve izmeni vo Zakonot za trgovski dru{tva vo pogled na delot na pravata na akcionerite i mo`nosta za prekugrani~no spojuvawe na dru{tvata.

[TO SE EVROPSKI DRU[TVA? Odredbite od predlogzakonot za formirawe na evropsko dru{tvo dozvoluvaat osnovawe i upravuvawe so trgovski dru{tva so evropska dimenzija, oslobodeni od pre~kite {to proizleguvaat od neednakvosta i ograni~enata teritorijalna primena na nacionalnoto pravo za trgovski dru{tva. So predlog-zakonot e dadena mo`nost za osnovawe takvo trgovsko dru{tvo so cel da im se ovozmo`i na trgovskite dru{tva od razli~ni zemji-~lenki me|u koi se tretira i Republika Makedonija vo ovoj zakon, da se spojuvaat ili da formiraat holding-dru{tva, kako i da im se ovozmo`i na trgovskite dru{tva i na drugi pravni lica {to vr{at stopanska dejnost,

a podle`at na propisi na razli~ni zemji-~lenki, da formiraat zaedni~ki podru`nici.

Evropsko dru{tvo soglasno odredbite na ovoj zakon ima forma na trgovsko dru{tvo so akcionerski kapital, {to najmnogu odgovara, i vo smisla na finansiraweto i vo smisla na upravuvaweto vo pogled na potrebite na edno trgovsko dru{tvo uspe{no da ja vr{i svojata dejnost na nivo na EU. Za da se osigura deka takvite dru{tva se so razumna golemina, utvrden e najniskiot iznos na kapital taka {to dru{tvata }e imaat dovolno sredstva, a bez pritoa da im se ote`nuva na malite i sredni pretprijatija da osnovaat evropsko dru{tvo. Evropsko dru{tvo treba efikasno da se upravuva i vrz nego da se vr{i pravilen nadzor, zaradi {to vo zakonot se vgradeni site odredbi koi ja ureduvaat odgovornosta na vakvite dru{tva, a dopolnitelno va`at i odredbite na nacionalnite propisi, kako na primer, odredbite na zakonot za trgovskite dru{tva, zakonot za edno{alterski sistem i za vodewe na trgovskiot registar i registarot na drugi pravni lica i drugi posebni zakoni koi se primenuvaat na akcionerskite dru{tva osnovani

SON^EV GRAD PADNA NA USTAVEN SUD

U

stavniot sud ja ukina odlukata za donesuvawe urbanisti~ki plan za izgradba na elitnata naselba Son~ev grad na padinite na Vodno koja treba{e da ja gradi izraelski investitor.

Spored Ustavniot sud, ukinuvaweto sledi otkako e utvrdeno deka vo postapkata na donesuvaweto na ovoj op{tinski propis ne bile prezemeni potrebnite zakonski dejstvija. Kako na primer, soglasnosta od Ministerstvoto za transport i vrski bila dadena

na donesenata odluka posle donesuvaweto na odlukata, a ne na Predlog-planot ili na primer nacrtot na planot bil izraboten pred da se izdadat uslovite za planirawe na prostorot.

So ovaa odluka se zapre edna od najdolgonajavuvanite investicii vo Makedonija so koja vo blizinata na Sopi{te na stotina iljadi kvadratni metri treba{e da nikne luksuzna naselba so pove}e od 700 ku}i i drugi objekti. Postapkata pred Ustavniot sud ja povede kompanijata Sans

Siti, odnosno firmata {to ja osnovaa i ja registriraa Izraelcite vo Makedonija.

SA[O NAUMOSKI, NOV GENERALEN DIREKTOR NA VITAMINKA

S

a{o Naumoski e nov generalen direktor na prehranbenata industrija Vitaminka od Prilep, koj novata funkcija ja prezede od negoviot tatko, Simon Naumoski, koj ostanuva pretsedatel na Upravniot odbor na kompanijata.

Ovaa odluka ja donese Sobranieto na akcioneri na kompanijata na predlog na Upravniot odbor. “Odlukata e donesena so cel da se podelat obvrskite bidej}i dosega{niot generalen direktor Simon

Naumoski be{e i pretsedatel na Upravniot odbor.

Mojata zalo`ba }e bide Vitaminka da go prodol`i uspe{no kako i dosega patot na razvojot, so primena na site sovremeni standardi vo rabotata, otvorawe novi pazari#, izjavi noviot direktor Sa{o Naumoski.

Vitaminka ima pove}e od 300 vraboteni i 40% od proizvodstvoto go izvezuva na re~isi site kontinenti. Fabrikata za keksi i ~okoladi e edna od prvite vo primenata na

site standardi, kako i na HASAP-standardite.

vo Makedonija.

So predlo`eniot zakon se prezemaat i pravilata za vklu~uvawe na vrabotenite vo upravuvawe so evropskoto trgovsko dru{tvo {to ima za cel da im obezbedi pravo na K

O

M

E

R

u~estvo vo pra{awata i odlukite {to vlijaat na postoeweto i raboteweto na nivnoto evropsko dru{tvo.

Drugite pra{awa od oblasta na socijalnite i rabotnite odnosi, a osC

I

J

A

L

E

N

obeno pravoto na vrabotenite na informirawe i sovetuvawe taka kako {to e uredeno vo zemjite~lenki se prepu{taat na doma{nite propisi koi va`at vo predmetnite oblasti.

O

G

L

A

S

KOMPANII PAZARI I FINANSII

24.06.2010

13

NOVA MA[INA ZA POMODERNO I POGOLEMO PROIZVODSTVO

RADE KON^AR-TEP INVESTIRA 750.000 EVRA VO VRVNA TEHNOLOGIJA

So kredit od 750.000 evra od Makedonskata banka za poddr{ka i razvoj fabrikata Rade Kon~ar-TEP investira vo vrvna tehnologija za proizvodstvo, zavaruvawe i obrabotka na metalni i nematalni proizvodi

E

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

lektro-metalniot gigant vo zemjava, skopskata fabrika Rade Kon~ar-TEP, ja pu{ti vo upotreba najgolemata ma{ina za proizvodstvo i zavaruvawe na metalni i nemetalni povr{ini, vo vrednost od 750.000 evra. Stanuva zbor za visokokvalitetna ma{ina, zasega edinstvena na Balkanot, so koja Makedonija se vbrojuva me|u 27-te zemji vo svetot koi primenuvaat svetska tehologija za obrabotka na metali.

Rakovodstvoto na Rade Kon~arTEP, fabrika koja proizveduva i servisira transformatori, elektromotori i generatori za doma{niot, no i za evropskiot pazar, ja iskoristi kreditnata linija na Evropskata investiciska banka (EIB) preku Makedonskata banka za poddr{ka i razvoj (MBPR) i so kredit od 750.000 evra ja napravi najgolemata investiciska aktivnost.

“So ovoj kredit od 750.000 evra od MBPR nie investiravme vo nekolku proekti i vo skladi{ten sistem, vo koj e vnesena cela kompjuterizacija za sledewe na tekot na proizvodstvoto, koja vo momentot e najmoderna vo Makedonija. Potoa investiravme vo za{tita na `ivotnata sredina, no najgolemata investicija ja napravivme vo dve ma{ini. Ednata e za robotsko zavaruvawe na kazani i transformatori, a e od poznatata firma Mega od Japonija i e edinstvena takva ma{ina na Balkanot.

Drugata ma{ina, pak, vo vrednost od 500.000 evra od italijanskata firma Salvanini Italija, e visokoproduktivna, so visk kvalitet za se~ewe i obrabotka na metalni proizvodi“, objasnuva Goran Antevski, upravitel na Rade Kon~ar-TEP. Toj potencira deka vo vreme na kriza ne bilo ni malku lesno i ednostavno da se vleze vo investiciski ciklus.

“Sekoga{ nastojuvame da investirame koga e najgolema kriza zatoa {to site

K

O

M

ma{ini gi kupivme po mnogu povolna cena. Kreditot ni dojde tolku povolen {to site ma{ini gi dobivme 20-30% poevtino od nivnata realna cena vo Evropskata unija. Se nadevam deka so ovaa investicija, koja ja napravivme vo te`ok ekonomski period, }e poka`eme deka i vo Makedonija mo`e da se investira vo vrvna tehnologija. Na{ata kompanija e prva koja zede kredit od MPPR, koj i ne e tolku evtin kako {to se zboruva vo mediumite”, smeta Ace Antevski, direktor na Rade Kon~ar-TEP. Direktorot Antevski se pofali deka vo izminatite ~etiri godini, otkako ja kupile ruiniranata fabrika, vo koja so decenii ne se investiralo, vo pogonite vlo`ile vkupno ~etiri milioni evra. Kompanijata osvoi pazari vo Kosovo, Crna Gora, Srbija, Albanija, Bosna i Hercegovina, Rusija, [vedska, Itralija i Germanija. Godi{niot obrt na Rade Kon~ar-TEP e okolu 3,3 milioni evra.

Ministerot za ekonomija Fatmir Besimi so zadovolstvo

E

R

C

I

J

A

750

iljadi evra investira Rade Kon~ar-TEP vo vrvna tehnologija

ACE ANTEVSKI

4

direktor na Rade Kon~ar-TEP

"Sekoga{ nastojuvame da investirame koga e najgolema kriza bidej}i ma{inite gi kupivme 20-30% poevtino od nivnata realna cena vo Evropskata unija. Se nadevam deka so ovaa investicija, koja ja napravivme vo te`ok ekonomski period, }e poka`eme deka i vo Makedonija mo`e da se investira vo vrvna tehnologija".

Milioni evra se investirani vo fabrikata vo poslednite ~etiri godini

istakna deka kompaniite ja prepoznale inicijativata za pomo{ od dr`avata.

“Koga pravednite ekonomski politiki, kreativnata biznisinicijativa i aktivniot bankarski sistem }e nastapat zaedno, imaat eden imenitel, a toa se investiciite. Rade

L

E

N

O

G

Kon~ar poka`uva kako mo`e da se uspee i vo ovie te{ki uslovi na ekonomijata. Investiciite vo tehnologii }e zna~at zgolemuvawe na konkurentnosta i osvojuvawe novi pazari. Ova za nas }e zna~i pottik Vladata da ima u{te pocvrsta sorabotka so

L

A

S

biznis-zaednicata, a voedno ova e pottik za na{ite biznismeni za novi idei, inicijativi, novi investicii i rabotni mesta.

Na{ata ekonomija treba da bide del od pazarite vo Evropa i po{iroko”, re~e Besimi.

14 24.06.2010 2.440

KOMPANII PAZARI I FINANSII

MBI 10

2.755

2.420

MBID

107,30

2.705

107,25

2.655

107,20

2.605

107,15

OMB

2.400 2.380 2.360 2.340

2.555

107,10

2.505

107,05

2.455

17/06/10

18/06/10

19/06/10

20/06/10

21/06/10

22/06/10

17/06/10

23/06/10

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

107,00 18/06/10

19/06/10

20/06/10

21/06/10

22/06/10

23/06/10

17/06/10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

18/06/10

19/06/10

20/06/10

21/06/10

22/06/10

23/06/10

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

[TO KOGA ]E MO@E DA KUPUVAME AKCII VO STRANSTVO?

MAKEDONSKA BERZA

NE TREBA DA IMA STRAV OD POGOLEMO ODLEVAWE DEVIZI Vo uslovi na kriza, liberalizacijata na devizniot zakon mo`no e da ne odi vo prilog na ekonomijata na kratok rok, me|utoa, izlezeniot kapital vo uslovi koga uspe{no oploden bi se vratil nazad bi mo`elo da ima pove}ekratni pozitivni efekti

V

pri trguvawe so hartii od vrednost vo stranstvo. Vakvite transakcii postojano se prosledeni so razni tro{oci kako {to se provizii za stranski brokerski ku}i, provizii koi ja sledat samata transakcija, provizii za upis na hartiite od vrednost, provizii za tamo{nite depozitari na hartii od vrednost i drugi tro{oci. Poradi toa investiciskite sovetnici smetaat deka i po liberalizacijata na zakonot za devizno rabotewe investiraweto preku na{ite investiciski fondovi na stranskite berzi s$ u{te }e bide poekonomi~no, pokorisno i poisplatlivo za gra|anite.

PROTOKOT NA KAPITAL TREBA DA E CELOSNO LIBERALIZIRAN Kako i da e, mo`nosta za trguvawe so hartii od vrednost nadvor od sopstvenata dr`ava treba da bide pravo na site gra|ani, kako {to vpro~em i nalaga evropskata regulativa. Zakonot za devizno rabotewe {to e na sila vo momentov e dosta rigiden, pa zaradi za{tita od odlivawe na devizni sredstva od dr`avata, NBRM ne dozvoluva odliv na kapital nadvor od Makedonija na rezidenti osven vo isklu~itelni slu~ai (kako na primer ovlasteni banki i fondovi) kade {to odlivot

METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

ladata ne treba da se gri`i deka so promenite na Zakonot za devizno rabotewe }e se oddleat mnogu devizi od zemjava, velat u~esnicite na pazarot na kapital. So promenite vo zakonot, makedonskite gra|ani }e mo`e da kupuvaat akcii na stranskite berzi, pa i glavnata pri~ina {to tie se odlagaa dosega be{e stravot deka na toj na~in golemi sumi devizi }e se tro{at nadvor.

Na{ite sogovornici smetaat deka onie {to imale namera da iznesat golemi koli~ini slobodni sredstva od zemjava, ve}e go storile toa, na ovoj ili na onoj na~in.

Lu|eto {to gi poznavaat finansiskite pazari velat deka izmenite vo zakonot za devizno rabotewe }e bidat dobredojdeni najmnogu za onie gra|ani koi imaat slobodni pari vo iznosi od nad destina iljadi evra, zatoa {to “igraweto na sitno” na stranskite berzi ednostavno ne e isplatlivo.

No, i tuka ostanuva otvoreno pra{aweto dali nekoj od niv bi se odlu~il da investira na stranskite berzi.

Glavna pri~ina za takvata nedoumica se visokite tro{oci

i vo ovie slu~ai e strogo kontroliran.

Spored Zorica Petkova, investiciski sovetnik vo brokerskata ku}a Auktor, za makedonskata ekonomija da bide celosno integrirana vo globalnata ekonomija, odlivot i prilivot na kapital treba da e celosno liberaliziran, a eliminirawe na deviznite ograni~uvawa se po`elni zaradi pogolema efikasnost.

Petkova smeta deka vo uslovi na ekonomska kriza kakva {to e sega, liberalizacijata na devizniot zakon mo`no e da ne odi vo prilog na ekonomijata na dr`avata na kratok rok, me|utoa, izlezeniot kapital vo uslovi koga uspe{no oploden bi se vratil nazad bi mo`elo da ima pove}ekratni pozi-

MBI-10 SO PAD OD 1,53%

V

tivni efekti vrz makedonskata ekonomija.

“Ekonomsko pravilo e deka, kapitalot sekoga{ gi bara najdobrite mo`nosti za svoe oploduvawe, a ograni~uvawata na makedonskite gra|ani da investiraat isklu~ivo vo doma{ni sredstva nema da gi naso~i kon najdobri investicii. Vo uslovi koga postoi zgolemena nelikvidnost na finansiskite pazari vo dr`avata, liberalizacijata bi mo`ela da ovozmo`i pogolema otvorenost na ekonomijata, zgolemeni dohodi i ekonomska sloboda na nejzinite gra|ani. Dodeka pak od druga strana niskata globaliziranost go ograni~uva nivoto na konkurencija na doma{niot pazar”, smeta Petkova.

~era{noto trguvawe vo ramkite na Makedonskata berza, so ostvaren promet od okolu sto iljadi evra i so pad na dva indeksa, odbele`a samo u{te eden anemi~en den na doma{niot pazar na kapital.

Porast na vrednosta ima{e samo indeksot na javnoposeduvani dru{tva, MBID, od 1,65% vo odnos na prethodniot den, i dene{noto trguvawe }e go zapo~ne od nivo na 2728,33 indeksni poeni.

Za razlika od nego ostanatite dva indeksa zagubija 1,53% i 0,11% od vrednosta, taka {to MBI-10 denes }e startuva od 2388,16 indeksni poena, a OMB od 107,03 indeksni poena.

Vakvite dvi`ewa vo nadolna linija kaj ovie dva indeksi, sli~no kako i prethodniot den, zna~ea deka povtorno ima{e pogolem broj hartii od vrednost {to zabele`aa namaluvawe na svojata cena.

Nivniot broj v~era iznesuva{e 15, a me|u niv, najgolem pad na cenata ima{e kaj akcijata na Karaorman od Skopje, od 35,48%.

Vo pogled na dobitnic-

ite, v~era ima{e 8 takvi hartii od vrednost. Od niv najgolem rast od nekade 20% be{e zabele`an kaj akcijata na Rade Kon~ar od Skopje.

Bez promena vo pogled na nivnite ceni vo ramkite na v~era{noto trguvawe ostanaa 5 hartii od vrednost.

Vo pogled na prometot, v~era, Makedonska berza vo ramkite na realiziranite 91 transakcija ostvari promet od okolu 6,5 milioni denari.

Vakviot promet be{e realiziran vo ramkite na oficijalniot i redovniot pazar so ogled na toa {to ne bea registrirani blok-transakcii. Vo pogled na prethodniot den, v~era{niot ostvaren promet kaj Makedonska berza e pomal za duri 42%.

Kaj prometot povtorno e za odbele`uvawe realiziraniot promet vo ramkite na redovniot pazar.

V~era vo ramkite na istiot be{e realiziran promet vo iznos od okolu 2,3 milioni denari.

Vakviot promet vo ramkite na ovoj pazar e za nijansa pogolem so onoj od prethodniot den i vo odnos na ponedelnikot.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

23.06.2010

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

Раде Кончар Скопје

Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

1Y

Илирика ЈИЕ

31.752.915,08

1,65%

-0,37%

6,54%

4,05%

9,53%

22.06.2010

Илирика ГРП

20.416.747,30

1,27%

-4,94%

0,14%

-0,22%

2,32%

22.06.2010

Иново Статус Акции

18.246.004,14

-0,04%

-7,39%

-9,21%

-10,52%

-7,63%

22.06.2010

450.900

КД Брик

21.758.518,85

5,84%

4,34%

9,97%

8,19%

33,07%

22.06.2010

269.520

КД Јужен Балкан

21.456.612,93

-1,46%

-3,55%

-1,66%

-3,32%

11,78%

22.06.2010

КБ Публикум балансиран

26.182.552,72

-0,02%

-4,84%

-0,87%

-0,89%

1,60%

22.06.2010

1.980,00

20

19.800

37.850,00

3,42

151.400

ОКТА Скопје

1.999,62

1,32

15.997

Комерцијална банка Скопје

3.006,00

0,11

Тутунска банка Скопје

3.850,29

0,04

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата Караорман Скопје

23.06.2010 Просечна цена (МКД)

%

Износ (МКД)

400

-35,48

24.000

Макстил Скопје

195

-5,42

9.750

РЖ Услуги Скопје

230

-4,54

69.000

Гранит Скопје

664,87

-3,14

335.094

ФЗЦ 11 Октомври Куманово

755,00

-2,97

91.355

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

ХВ ALK (2009) BESK (2009)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ Име на компанијата Македонски Телеком Скопје Комерцијална банка Скопје Гранит Скопје Тутунска банка Скопје Алкалоид Скопје

23.06.2010 Податоците се однесуваат за

%

Реплек Скопје

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Нето-имот на фонд (ден.)

Износ (МКД)

23.06.2010

Вкупно издадени акции 1.431.353

23.06.2010

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

23.06.2010 Промет Број на во ЕВРА трансакции

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

3.958,33

390,18

10,14

0,90

54.562

8.037,50

341,43

23,54

0,23

GRNT (2009)

3.071.377

664,87

105,83

6,28

0,66

2.014.067

3.006,00

533,81

5,63

0,87

Просечна цена (МКД)

%

Износ (МКД)

KMB (2009) MPT (2009)

112.382

27.000,00

/

/

0,75

518,85

-0,01

1.826.350

REPL (2009)

25.920

37.850,00

5.625,12

6,73

0,76 0,61

3006

0,11

450.900

SBT (2009)

389.779

2.700,00

211,39

12,77

664,87

-3,14

335.094

STIL (2009)

14.622.943

195,00

0,11

1.763,43

2,72

3850,29

0,04

269.520

TPLF (2009)

450.000

3.750,00

61,42

61,06

1,10

3.958,33

-2,35

237.500

ZPKO (2009)

271.602

2.350,00

/

/

0,31

% на промена

обврзници

37.569

27

48,52

обични акции

29.902

27

-75,74 54,58

67.471

54

обични акции

Вкупно Официјален пазар

38.922

37

7,11

Вкупно Редовен пазар

38.922

37

7,12

106.393

91

-42,45

ВКУПНО

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda - 23.06.2010)

KOMPANII PAZARI I FINANSII

24.06.2010

15

MARJAN^O NIKOLOV GO “IZBRKA” STAVRESKI OD SOBRANIETO!

M

inisterot za finansii Zoran Stavreski ja napu{ti raspravata za rebalansot na buxetot vo sobraniskata Komisija za finansirawe i buxet otkako izbi verbalen duel me|u nego i pratenikot na SDSM, Marjan Nikolov. Pratenikot od sobraniskata govornica go prozva Stavreski kako eden od dr`avnite funkcioneri koi koristele pari od buxetot na dr`avata za odr`uvawe na nivniot imot

vo stranstvo.

“500.000 denari se mnogu za Vladata za sproveduvawe na lustracijata, koja & samite izjavuvavte deka e prioritet, a bea malku za odr`uvawe na va{iot imot i na imotite na drugite ministri vo Amerika”, obvini Nikolov, aludiraj}i na stanot na ministerot Stavreski vo Va{ington.

Ministerot vo svoja odbrana demantira{e deka zel pari od buxetot za svojot stan vo

Amerika i pobara javno izvinuvawe od opozicijata.

“Baram da se izvinite za ovie navredi ili }e ve tu`am. Ne e to~no deka sum zel pari od buxetot za stan vo Amerika. Dokolku ne se izvinite, jas pove}e nema da prisustvuvam na raspravata”, im pora~a Stavreski na pratenicite.

Opozicijata, pak, odbi da se izvini i pobara dokument od Vladata so spisok na site ministri koi, do ukinu-

vaweto na takvata odluka od Ustavniot sud, koristele narodni pari za li~en imot vo stranstvo. Nikolov izjavi deka }e mu se izvini na ministerot samo ako se uveri deka negovoto ime ne e me|u onie koi zemaa pari od buxetot za odr`uvawe na li~en imot.

Ministerot Stavreski, sepak, ja napu{ti sednicata, so {to be{e prekinata i raspravata za rebalansot na buxetot.

BANKARSKIOT SEKTOR STANUVA NAJGOLEMA AGENCIJA ZA NEDVI@NOSTI

17.03.2010 15 IZVR[ITELI OD HIPOTEKI ZAPLENILE 53 MILIONI EVRA Stanovi, ku}i, deloven prostor, ma{ini, oprema i avtomobili se prodavaat na golemo otkako bankite gi zaplenile od gra|anite i firmite koi ne mo`ele da gi platat kreditite. Bankarite velat deka ova e u{te eden dokaz deka ekonomskata kriza prodol`uva da gi zagrozuva nelikvidnosta na kompaniite i `ivotniot standard na gra|anite.

R

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

aste vrednosta na imotot {to bankite go zaplenuvaat od gra|anite i firmite koi ne mo`at navreme da gi vra} aat zemenite krediti.

Spored poslednite kvartalni podatoci od Kreditniot registar, saldoto na aktivirani hipoteki poradi nenaplateni pobaruvawa iznesuva duri 53 milioni evra. Okolu 100 milioni evra od vkupnite krediti na bankite se vodat kako nefunkcionalni i za niv mo`e da se aktiviraat hipotekite. Bankarskite izvr{iteli zaplenile ku} i, stanovi, deloven prostor, ma{ini, oprema, avtomobili i gi nudat na proda`ba za da mo`at da si gi naplatat spornite krediti.

Bankarite nemaat dilemi deka trendot na postojan rast na nefunkcionalnite krediti i vrednosta na aktivirani hipoteki e u{te eden dokaz deka ekonomskata kriza ne stivnuva, zagrozuvaj}i gi nelikvidnosta na kompaniite i `ivotniot standard na gra|anite.

“Vo uslovi na recesija i globalna ekonomska kriza o~ekuvano e likvidnosta na kompaniite i naselenieto da se namali, pa ottuka i da se vlo{i naplatata. Me|utoa makedonskite banki i vo najdlabokata kriza doka`aa deka mo`at da se spravat so cikli~noto zgolemuvawe na nefunkcionalnite kred-

iti. Nie gi po~ituvame zakonite za spravuvawe so nefunkcionalnite krediti, no pred s$ gledame da im pomogneme na klientite dokolku e potrebno da se restruktuira dolgot koj go imaat i na toj na~in kreditot da ostane funkcionalen, a na klientite da ne im pretstavuva tovar vrz semejniot buxet.

Pred s$ za bankite e podobro kreditite da ostanat funkcionalni, namesto da se dovedat do izvr{iteli i aktivirawe na hipoteki”, objasnuvaat od Stopanska banka.

No, vo realnosta, statisti~kite podatoci

ja poka`uvaat drugata strana na vistinata. Samo za edna godina aktivirani se hipoteki vo vrednost od duri 20 milioni evra.

OD USPE[EN BIZNISMEN DO TAKSIST Mnogu gra|ani vo tekot na minatata i ovaa godina ostanaa bez svojot imot otkako bankite im gi aktiviraa hipotekite na kreditite. Lo{oto iskustvo so otpla}aweto na krediti za “Kapital” go raska`a 44 godi{en strumi~anec, koj poradi finansiskite problemi na kompanijata so koja rakovodel ostanal

JA URNAL KU]ATA ZA DA NE MU JA ZEME BANKATA

Amerikanec ja urnal sopstvenata ku}a so buldo`er otkako bankata vo koja dol`el za kredit odlu~ila da mu ja odzeme. Teri Hoskins nekoe vreme se obiduval da se dogovori so bankata okolu dolgot, duri na{ol i kupuva~ za ku}ata, no bankarite odbivale da go prifatat negoviot predlog.

“Koga sfativ deka dol`am 160.000 dolari za ku}a {to vredi 350.000 dolari i nekoj uporno se obiduva da mi ja odzeme, odlu~iv sam da ja urnam”, izjavi Hoskins. Toj tvrdi deka na bankata & ponudil drug ~ovek za da ja otkupi ku}ata za 170.000 dolari, no ottamu ja odbile ponudata so cel da zarabotat pove}e.

Toga{ Hoskins se zakanil deka ku}ata }e ja sramni so zemja, no bankarite ne go sfatile seriozno.

bez svojot stan.

Zemal kredit od 30.000 evra za pro{iruvawe na svojot biznis, no po udarot na krizata minatata godina biznisot namesto da raste po~nal da stagnira. Se pojavile brojni finansiski problemi, a toj ne uspeal da gi podmiri obvrskite kon bankata.

“Imav mala firma koja se zanimava{e glavno so izvoz na ovo{je i zelen~uk, pa zemav kredit za da go pro{iram biznisot.

Krizata mi gi zatvori vratite na site pazari,

rabotata sekna. Imav ogromni problemi kako da go vratam kreditot vo banka, kamatite po~naa da rastat, a dolgot samo se zgolemuva{e. Nema{e drugo re{enie osven da se aktivira zalogot za kreditot.

Taka ostanav bez pokriv nad glavata. Sega vozam taksi za da zarabotam kolku da go prehranam semejstvoto i se nadevam na podobro utre”, veli na{iot sogovornik, koj pobara da ostane anonimen.

AKTIVIRAWETO NA HIPOTEKI PRODOL@UVA SO SILNO TEMPO Bankarite ocenuvaat deka trendot na zgolemuvawe na nefunkcionalnite krediti, i kako posledica na toa zgolemuvaweto na vrednos-

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

5,00%

СКИБОР

3,30%

4,83%

5,33%

6,34%

Ломбарден кредит

6,50%

МКДОНИА

3,20%

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ КУРСНА ЛИСТА

Рочност

Банка 3м

6м

12м

24м

Стопанска

7,20%

8,00%

8,35%

11,10%

11,50% 11,30%

Среден курс Држава

Валута

во денари

ЕМУ

евро

61,5042

Комерцијална

7,00%

7,80%

8,20%

11,00%

САД

долар

50,1747

НЛБ Тутунска

7,00%

7,80%

8,20%

11,00%

В.Британија

фунта

73,746

36м

11,20% Извор: НБРМ

Швајцарија

франк

45,1506

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

49,0738

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

43,8939

61,7

50,7

74,2

45,3

Извор: НБРМ

ta na aktivirani hipoteki od nenaplateni krediti, }e prodol`i so isto tempo do krajot na godinata, glavno poradi o~ekuvawata, ekonomijata da zakrepnuva mnogu bavno.

Se procenuva deka krizata }e ima prodol`en efekt vrz ekonomijata se do krajot na 2010 godina.

Bankarite velat deka aktiviraweto na hipotekite kako opcija e poslednata merka koja se primenuva dokolku klientot ne mo`e navreme da go vrati kreditot. Prethodno, bankata naj~esto se obiduva da gi naplati dostasanite obvrski so instrumentite za redovna naplata, aktivirawe na administrativna zabrana, preku kontakti so klientot so cel podmiruvawe na dolgot ili reprogramirawe.

Kompaniite koi ne gi servisiraat redovno svoite obvrski kon bankata vedna{ po

docneweto od odreden vremenski period, naj~esto eden mesec, vleguvaat vo grupata posebni klienti.

Pri toa se pravi analiza na nivnata sostojba. Ako se utvrdi deka biznisot ima {ansi da opstane, i kompanijata e vo mo`nost da prodol`i so redovno servisirawe na svoite obvrski, vo toj slu~aj bankite sekoga{ imaat cel da & izlezat vo presret, pa duri i da & pomognat.

No, ako analizata poka`e deka kompanijata e pred propa|awe, vo toj slu~aj bankata odi na izvr{uvawe na hipotekata.

Naj~esto vrednosta na imotot so koj se obezbeduva odreden iznos na kredit e dvojno, pa duri i trojno pogolema.

Na toj na~in od nevra} aweto na kreditite bankite ne gubat ni{to zatoa {to kreditite {to gi odobruvaat sekoga{ se dobro obezbedeni.

16 24.06.2010

LIDERSTVO

SOVETI OD DONALD TRAMP -1 DEL PREZEMETE KONTROLA VO DELOVNITE RAZGOVORI Bez razlika {to se slu~uva vo Va{iot privaten `ivot, ne dozvoluvajte toa raspolo`enie da Ve ponese vo tekot na rabotnoto vreme.

Koga pregovarate, dajte s$ od sebe, Vie bidete vo najdobro izdanie.

1

mnogu problemi, da se dobijat novi idei za rabotni potezi, pa i nova kariera. Sportot dava du{evna ramnote`a koja nikoga{ ne mo`e da se najde vo kancelarijata, se raboti za umstvena igra vo koja se vklu~eni tehniki i ve{tini, no i koncentracija i procena na situacii. Dobar na~in da gi nau~ite svoite rabotni ve{tini e da nau~ite da manevrirate.

Ova duri se izedna~uva po va`nost so ve{tinata za pregovarawe. Golfot na primer e igra za poedinec, da se bide pretpriema~ e isto taka igra na poedinec.

2

BARAJTE ZGOLEMUVAWE NA PLATATA VO VISTINSKO VREME Najdobar na~in da pobarate poka~uvawe e da go odberete vistinskiot moment. Vo toj slu~aj sopstvenikot }e sfati deka vodite gri`a kako se ~uvstvuva toj vo momentot. I jas sakam moite vraboteni da znaat da procenat kako se ~uvstvuvam vo momentot.

5

DAJTE SVOJ PE^AT NA RABOTITE I ISTAKNETE SE SAMIOT SEBESI Site sme uvereni vo silata na imeto i brendot.

Brendot na na{ata kompanija ne go sozdavaat samo na{ite etiketirani proizvodi i uslugi, tuku i imixot na sekoj menaxer vo kompanijata, odnesuvaweto na sekoj vraboten. Vistinskata sostojka mo`e da sozdade legenda. Da se bide eliten brend e mnogu isplatlivo. Ako celiot svoj `ivot go posvetite vo sozdavawe na ne{to vredno, ako veruvate vo ona {to go rabotite i ako toa {to go rabotite e prvoklasno, toga{ so pravo na lu|eto mo`ete da im go ka`ete svoeto mislewe za toa. Suptilnosta i skromnosta e za kalu|erkite i terapevtite, no ako se zanimavate so nekoj biznis, toga{ treba da nau~ite

3

BIDETE UPORNI Nekoi raboti se vredni za ~ekawe i ne se slu~uvaat za edna sezona, za 2 meseci ili za 1 godina bez razlika kolku naporno i da rabotite i da se trudite. Klasi~nite i fascinantni biznis-dela ne se sozdavaat preku no}. Ima mnogu primeri za upornost vo biznisot, toa e slu~aj za rabotite koi se gradat za da bidat trajni i toga{ treba se zeme dlabok zdiv.

4

IGRAJTE DRU[TVENI SPORTOVI Na golf-terenite ili teniskite igrali{ta mo`at da se sklu~at mnogu biznis-zdelki i da se najdat re{enija na

glasno da zboruvate za svoite uspesi i da gi objavite na celiot svet - inaku nekoj drug }e go napravi toa mesto Vas, duri i ako e pomalku uspe{en od Vas. Te`inata na Va{eto ime }e bide te`ina na Va{iot uspeh, i na kraj te`ina na Va{ite prihodi.

6

POTPRETE SE NA SVOJATA INTUICIJA Da se bide pretpriema~ ne e kolektiven ~in. Toa e realno individualna igra.

Morate da veruvate vo sebe.

Mo`ete da imate odli~ni ocenki na fakultet, no ako nemate instinkt te{ko }e stignete do vrvot, a u{te pote{ko }e ostanete tamu. Ova e edna od temnite mesta, koja e zagatka duri i za onie koi imaat ve} e izgradeno rabotni instinkti.

Postojat nekoi neobjasneti nagoni koi mo`at da ve upatat na nekoi zdelki i odredeni lu|e, ili pak da Ve odvratat od niv.

BIDETE OPTIMIST, NO SEKOGA[ BIDETE SPREMNI NA NAJLO[OTO Postojat mnogu iska~uvawa i padovi, no ne mo`ete da gi sovladate ako ne ste podgotveni na niv. Podgotvenosta za pojava na problem za{teduva mnogu energija, i }e Ve za{titi od neo~ekuvani iznenaduvawa. Toa e kako berzata na Vol strit, kako i `ivotot vo osnova.

Iska~uvawata i padovite se neizbe`ni, zatoa bidete podgotveni i nemojte da bidete iznenadeni koga }e se pojavat.

7

Mo`am li da izlezam na kraj so s$, {to ako rabotite po~nat da se dvi`at vo sprotivna nasoka? Dali podocna }e se pra{uvam: Zo{to go napraviv ova? [to si mislev?

Jas sum vnimatelen ~ovek, no toa e razli~no od pesimistite. Se raboti za pozitivno, no realisti~no razmisluvawe.

DOBRO RAZMISLETE PRED DA JA PROMENITE KARIERATA Ne smeete da se kolebate i morate da zboruvate otvoreno.

Toa va`i za biznis, no ne i za politika. Mnogumina biznismeni smetaat deka mo`at da uspeat i vo politikata, no na malkumina od niv vistinski im uspealo. Im nedostiga smisla za politika. Osven ona {to e jasno deka ne treba da se me{a talentot za biznis so onoj za politika, tuka postoi i edna druga va`na rabota. Sekoj koj ima barem i najmala qubopitnost i ambicija, saka da se isproba i na drugo pole. Rizikuvajte, no pred toa dobro razmislete vo {to se vpu{tate i proverete dali ste zainteresiran kon taa rabota.

8

DONALD TRAMP

DONALD TRAMP

E sinonim za uspeh. Blagodarenie na negoviot ostar pretpriemni~ki duh, sposobnost za rizik i pregovarawe i so investitorite, so akcionerite, so vlasta i so mediumite, negovata imperija denes vbrojuva desetici atraktivni objekti, golf-tereni, elitni biznis-centri okolu svetot. Iljadnici biznismeni budno gi sledat negovite govori na najelitnite konferencii vo svetot, so cel da dolovat barem del od negovite taktiki za uspeh, a negovite knigi se prodavaat vo milionski tira` {irum svetot.

Celebrity Speakers Associates koe vo regionot e zastapuvano od Triple S Group. Ovie isklu~itelni individui mo`e da stanat del i od Va{ata korporativna prikazna, preku prisustvo na Va{ite korporativni nastani ili direktno involvirawe vo nadminuvaweto na najgolemite pre~ki i unapreduvawe na uspehot na Va{ata kompanija i vraboteni.

MENAXMENT

PREDVODETE PREKU SLUШAWE

Najnoviot trend vo biznis-liderstvoto e “liderot slu{atel” – menexer {to postavuva pra{awa, slu{a i bez vozdr`uvawe go nudi svoeto znaewe. Firmite ~ii vraboteni pomagaat vo kreiraweto i ispolnuvaweto na misijata na nivnata organizacija imaat povisoka produktivnost i pogolemi profiti

S

ovet za site rakovoditeli – zavr{i vremeto na namurtenite, strogi menaxeri. Kompaniite s$ pove}e uviduvaat deka menaxment-tehnikite bazirani vrz “komanda i kontrola” ne se efikasni. Vo globalnata ekonomija, su{tinskiot pristap e timskata rabota. A, konceptot na nedopirliv, generalski lider koj ne saka da gi ~ue “pot~inetite”, ne ohrabruva sorabotka i razmena na informacii – kvaliteti neophodni za uspeh na sovremenite firmi.

Vrabotenite koi znaat deka rakovoditelite se zainteresirani za nivnoto mislewe }e bidat motivirani na site organizaciski nivoa, i }e bidat posveteni na zaedni~kata cel.

Kako uspe{no da go vodite timot i da ne bidete tiranin? Eve nekolku soveti.

1

VNIMATELNO SLUШAJTE Dadete si vreme za da se otvorite kon site aspekti na va{ata organizacija. Denovive, glavnoto moto e “lideri {to u~at”. Toa se lideri {to postavuvaat pra{awa, slu{aat i ne go zadr`uvaat svoeto znaewe samo za sebe. Strogosta i pritisokot zamenete gi so entuzijazam i interesirawe. Imajte na um deka, sepak, slu{aweto ne e ne{to pasivno, tuku e aktivnost za otkrivawe na vistinskite informacii i za ostvaruvawe na misijata na site organizaciski nivoa.

2

BIDETE DEMOKRAT Korporaciite sega zboruvaat za nivnata delovna sredina kako za “klima”, kade {to vrabotenite ~uvstvuvaat deka nivnoto mislewe se po~ituva, bez da bidat ograni~eni od nekoi birokratski propisi. Lu|eto sakaat da mo`at slobodno da ka`at {to mislat vo vrska so rabotata. Na site nivoa vo kompanijata, a ne samo za vreme na sostanocite.

SLUШAWETO E INVESTICIJA ZA DELOVEN USPEH Pove}eto kompanii {to gi smetaat vrabotenite za najva`na stavka vo aktivata na pretprijatieto, bele`at i finansiska korist. Kompanijata “Mens vearhaus” posvetuva zna~itelno vnimanie na svoite vraboteni (preku obuka na rabotnicite, podobri plati), no vremeto pominato vo “slu{awe” navistina im se isplatuva. Vo poslednive pet godini, firmata ostvarila rast vo proda`bata i profitite od nad 30%.

NE ZABORAVAJTE NA KUPUVA^OT Niedna izjava za misijata ne e celosna dokolku ne postoi jasno izrazena svest za kupuva~ite.

Koga }e go kreirate konceptot na misijata, za mig smenete gi “o~ilata” – poglednete kako toa bi izgledalo odnadvor, od perspektiva na kupuva~ot. Dali va{ata izjava e jasna i precizna? Dali kupuva~ite

3

4

}e ja razberat misijata na va{ata organizacija?

5

VIZIJATA TREBA DA E NAPI[ANA NA UBEDLIV JAZIK Celite i misijata na kompanijata izrazete gi vo dve re~enici i potoa prezentirajte gi na {to pove}e na~ini. Vo memorandumi, reklamni kampawi, pa duri i na nivo na delovna filozofija. Osnovnoto e lu|eto da bidat zapoznaeni so nea, i da ja sfatat.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

K

O

M

E

R

I

C

J

I

A

J

L

A

E

L

N

E

N

O

G

L

O

G

L

A

A

S

S

JAVNA OBJAVA

I.br.5/10 (vrz osnova na ~len 46-b od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe „Sl. Vesnik na RM’’ br. 8 od 17.01.2008 god.)

Izvr{itelot Pavel Toma{evski od Skopje, bul: Kuzman Josifovski – Pitu br. 28-4/4, vrz osnova na baraweto za sproveduvawe na izvr{uvawe od doveritelot Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi MAKSIGNAL DOO Skopjeod Skopje, so EDB i sedi{te na ul. Dame Gruev br. 1, zasnovano na izvr{nata isprava MV.XVI.TS.br.2599/09 od 29.01.2010 na Osnoven sud Skopje 2 Skopje, protiv dol`nikot Dru{tvo za transport, trgovija i uslugi INTER - SAT DOOEL uvoz-izvoz Skopje EDB 4030990243175 i sedi{te na ul. Meglenska br. 11, a se odnesuva za dostavuvawe na Nalog za izvr{uvawe (vrz osnova na ~l.86 st.1 od Zakonot za izvr{uvawe) na den 15.06.2010 godina go

POVIKUVA Dol`nikot Dru{tvo za transport, trgovija i uslugi INTER - SAT DOOEL uvoz-izvoz Skopje, zaradi dostava na Nalog za izvr{uvawe (vrz osnova na ~l.86 st.1 od Zakonot za izvr{uvawe) I.br. 5/10 od 26.03.2010 godina VO ROK OD 3 (TRI) DENA, smetano od denot na poslednoto objavuvawe na ova javno povikuvawe vo javnoto glasilo.

SE PREDUPREDUVA Dol`nikot Dru{tvo za transport, trgovija i uslugi INTER - SAT DOOEL uvoz-izvoz Skopje, deka vakviot na~in na dostavuvawe se smeta za uredna dostava i deka negativnite posledici koi mo`at da nastanat }e gi snosi samata stranka (dol`nik).

Ovaa objava se smeta za PRVA, VTORA ..... [ESTA I Z V R [ I T E L: PAVEL TOMA[EVSKI

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

18 24.06.2010

BALKAN BIZNIS POLITIKA

ROMANIJA NE JA ISKLU^UVA BUGARIJA OD JU@EN POTOK

P

otencijalniot vlez na Romanija vo Ju`en potok ne zna~i i avtomatsko otka`uvawe od izgradba na gasovod na teritorijata na Bugarija, izjavija od Gasprom.

Presmetkite treba da razjasnat dali postoi ekonomska opravdanost za vlez na Romanija vo proektot Ju`en potok. Generalniot direktor na Gaspromeksport, Aleksandar Medve-

dev, izjavi deka zasega se raboti na tehni~ko-ekonomski presmetki.

Ju`niot potok predviduva izgradba na gasovod po dnoto na Crnoto More od Rusija do bugarskoto pristani{te Varna, otkade }e se razdeli na najmalku dva kraka, preku Balkanskiot Poluostrov do Avstrija i od Grcija do Italija. Za realizacija na kopnenata delnica, Gasprom

ve}e potpi{a dogovori so Bugarija, Srbija, Ungarija, Grcija, Slovenija, Hrvatska i Avstrija.

CRNA GORA O^EKUVA POMALKU SRPSKI TURISTI

M

inisterot za turizam na Crna Gora, Predrag Nenezi} izjavi deka predsezonata e o~ekuvano poslaba i najgolem pad na gosti ima od Srbija, Bosna i Hercegovina i od Makedonija.

“Predsezonata e slaba, no i ne e tolku lo{a, bidej}i vo ovoj period imame 28.000 registrirani turisti, od koi 25.000 se stranski”, izjavi Nenezi}.

Spored oficijalnite poda-

toci, vo Crna Gora ima 6% pomalku turisti od istiot period minatata godina.

Najmnogu turisti ima vo Budva, 15.700, {to e za 5% pomalku od prethodnata godina. Pad na turizmot vo odnos na minatata godina bele`at Bar i Ulciw, a rast zabele`ale Tivat i Kotor. ”Znaevme deka ovaa sezona }e ima kriza, me|utoa i vo uslovi na kriza, Crna Gora pominuva mnogu

podobro od mnogu drugi turisti~ki zemji”, izjavi Nenezi}.

EFEKTI OD KRIZATA

GR^KITE BOLNICI VO KOLAPS Dolgovite na gr~kata vlada za lekovi i medicinski materijal tolku se natrupaa {to proizvoditelite vo poslednite dve nedeli objavija moratorium za novi isporaki, poradi {to dr`avnite bolnici bea primorani da preminat na vonreden re`im na rabota

G

VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

r~kata vlada so proizvoditelite na lekovi i medicinska oprema dogovori itno restrukturirawe na dolgot od sedum milijardi evra bidej}i gr~kite bolnici se nao|aat vo kolaps. Gr~kata vlada veti deka vedna{ vo ke{ }e im isplati 350 milioni evra, a ostatokot }e bide restrukturiran so pomo{ na dr`avni obvrznici.

Problemot so zadol`enosta na vladata za lekovi i ispora~an medicinski materijal postoi od 2005 godina. So ogled na toa deka ottoga{ pristignuvale samo vetuvawa za podmiruvawe na dolgovite, proizvoditelite vo poslednite dve nedeli objavija moratorium za novi isporaki. Poradi toa dr`avnite bolnici bea primorani da preminat na vonreden re`im na rabota.

Prvpat voenite bolnici soop{tija deka }e primaat samo te{ko bolni civili, za situacijata barem malku da se popravi.

Lekarite neodamna organiziraa miting vo centarot na Atina baraj}i od vladata da ja re{i situacijata vo bolnicite, no pove}e e jasno deka toa }e bide dolg proces na zazdravuvawe bidej}i vo gr~koto zdravstvo so godini se razviva suptilnata, no i najprosta korupcija “kovert na raka”. Istiot mehanizam se primenuval i pri snabduvaweto na lekovi, so {to vo privatni xebovi zavr{ile iljadnici evra.

Inflacijata od 5,4% koja e najvisoka vo Evropa, inspekciskata misija na pretstavnicite od Me|unarodniot monetaren fond (MMF), Evropskata

centralna banka i Evropskata unija (EU) koi gi proveruvaat sostojbata finansiite i ekonomijata, neo~ekuvanoto namaluvawe na kreditniot rejting na zemjata, berzanskite {pekulacii, {ireweto na glasinite deka opasnosta od bankrot s$ u{te e zakana...

Novite {trajkovi, haoti~nata situacija vo bolnicite kade {to operaciite se odlo`uvaat poradi nedostig na lekovi i bolni~ki materijal bidej}i dr`avata go nema plateno dolgot, obelodenuvawe na korupciskite skandali vo koi u~estvuvale rakovodni lica... Pokraj sevo ova se nametnuva i namaleniot broj na turisti.

Turisti~kite agencii se pla{at od novite {trajkovi koi doveduvaat do otka`uvawe na aran`manite vo atinskite hoteli. Ova spored informaciite koi gi objavuvaat gr~kite mediumi e sekojdnevieto na Grcija, kade {to vladata na gr~kiot premier Jorgos Papandreu sekoj den otvora novi i pogolemi problemi od Pandorinata kutija.

Na povr{ina izleguva s$ ona {to so godini ne e re{avano i zakonski regulirano.

NEDOVERBA VO DEMOKRATSKITE PRINCIPI Poslednite ispituvawa poka`uvaat deka samo 20% od Grcite veruvaat vo demokratskite principi odnosno vo demokratijata. Dokolku sega bi se raspi{ale izbori, ne bi glasale pove}e od 30% od ispitanicite, a sega{nata vladea~ka garnitura i opozicijata ne bi dobile ni 25% od glasovite. Vakvite podatoci gi zagri`uvaat analiti~arite bidej}i jasno govorat deka narodot nema celosna poddr{ka od svojot narod.

Dodeka javnosta gi gleda kako ohrabruva~ki moment,

Lekarite organiziraa miting vo centarot na Atina baraj}i od vladata da ja re{i situacijata vo bolnicite, no pove}e e jasno deka toa }e bide dolg proces na zazdravuvawe ~etirinaesette dogovori za sorabotka potpi{ani so Kina, i podgotvenost na Kina da & pomogne na gr~kata padnata ekonomija, drug del od nacijata smeta deka zemjata se rasprodava na Kinezite.

Kineskiot vicepremier Zang Deijang pri sredbata so gr~kiot premier Jorgos Papandreu pora~a deka vladata vo Peking }e napravi napori kineskite kompanii da ispitaat i da gi iskoristat site mo`nosti za investirawe vo Grcija.

Deijang veruva deka Atina e sposobna da gi pre-

NEVRABOTENOSTA VO HRVATSKA IZNESUVA 17,2%

S

tapkata na nevrabotenost za maj ovaa godina vo Hrvatska iznesuva 17,2%, {to e 0,7 % pomala od prethodniot mesec. Vo maj minatata godina stapkata na nevrabotenost vo Hrvatska iznesuvala 14,4%.

Kako {to soop{ti dr`avniot zavod za statistika, maj e vtor mesec po red koga na mese~no nivo e zabele`an pad na stapkata na

nevrabotenost.

Vo mart, stapkata na nevrabotenost iznesuva{e 18,4%, {to be{e najvisoka stapka na nevrabotenost vo poslednite ~etiri godini.

Na krajot na maj ovaa godina vo hrvatskiot zavod za vrabotuvawe bile evidentirani 296.438 nevraboteni, {to e za 2.237 ili 4% pomalku od krajot na april.

brodi sega{nite ekonomski te{kotii i deka }e se izlve~e od krizata.

Dogovorite potpi{ani so kineskiot transporten gigant Kosko, podrazbira izgradba i pro{iruvawe na pristani{teto vo Pireja i Solun i unapredu-

vawe na infrastrukturnite objekti, so {to }e se zgolemi efikasnosta na gr~kite pristani{ta.

Nacionalnata telekomunikaciska kompanija OTE potpi{a dogovor za partnerstvo so kineskata kompanija Hauvej, dodeka

vo oblasta na prehranbenata industrija se parafirani ~etiri dogovori za izvoz na maslinovo maslo vo Kina. Stanuva zbor za dogovori vredni milijarda evra, {to za Grcija vo ovie te{ki vremiwa vleva nade` i ohrabruvawe.

SVET BIZNIS POLITIKA BP NE REAGIRALA SOODVETNO ZA SIGURNOSTA NA PLATFORMATA

B

ritanskata kompanija, Briti{ petroleum (BP) mo`no e da odgovara poradi novite obvinuvawa deka ne reagirala na barawata za spre~uvawe mo`ni nesre}i na platformata vo Meksikanskiot Zaliv, objavi Dejli telegraf.

Ovojpat tvrdewata se na rabotnik od platformata.

Vo izjava za Bi-Bi-Si, Tajran Benton koj ja

pre`iveal eksplozijata veli deka nekolku nedeli pred eksplozijata ja informiral BP deka ima istekuvawe na nafta.

Benton dodade deka bil vklu~en rezerven del vo postrojka za zapirawe na istekuvaweto, no ne mo`el da se seti dali defektniot del bil povtorno vklu~en pred eksplozijata.

BP objavi deka dosega potro{ila re~isi dve

milijardi dolari za ras~istuvawe na naftata koja istekuva i za kompenzacii na {tetite.

Vo eksplozijata zaginaa 11 lu|e.

Spored oficijalni procenki, vo Meksikanskiot Zaliv dnevno se izlevaat po okolu 60.000 bareli nafta, a spored nov dokument na BP, toa koli~estvo e 100.000 bareli dnevno.

24.06.2010

19

MEDVEDEV: NA RUSIJA I E POTREBNA SILIKONSKA DOLINA

R

uskiot pretsedatel, Dimitrij Medvedev pred da zamine vo tridnevna poseta na SAD, oceni deka Rusija treba da go primeni iskustvoto na Silikonskata dolina, so cel da se modernizira.

Za Medvedev, inovaciite se na vrvot na listata prioriteti za Rusija, pa zatoa vo Skolkov, pokraj Moskva, ja zapo~na gradbata na “inovaciskiot grad”, {to pretstavuva ruski odgovor na Silikonskata dolina vo SAD. Pretsedatelot Medvedev, vo tekot na svojata poseta vo SAD }e ja poseti

Silikonskata dolina, kako i kancelariite na kompaniite Tviter, Cisko, Epl i Jandeks, a isto taka toj treba da se sostane i so upravata na univerzitetot Stenford.

Rusko- amerikanskite vrski se vo faza na zatopluvawe.

Denes, toj treba da se sretne so amerikanskiot kolega, Barak Obama, a na dneven red na sredbata treba da bide ratifikacijata na dogovorot START.

KAKO VELIKA BRITANIJA SE SPRAVUVA SO KRIZATA

NAJOSTRI MERKI 17.03.2010 19 OD VTORATA SVETSKA VOJNA Vo namerata da go namali rekordniot deficit od 155 milijardi funti, britanskiot minister za finansii, Xorx Osborno planira zgolemuvawe na DDV od 17,5% na 20%, voveduva danok na kapitalna dobivka od 28% za obvrznicite so najvisoka dano~na stapka, a voveduva i danok za banki.

B

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ritanskiot minister za finansii, Xorx Ozborn go pretstavi pred Parlamentot, predlog-rebalansot na buxetot, koj sodr`i najostri merki od Vtorata svetska vojna. Celta e da se namali rekordniot deficit od 155 milijardi funti.

Planot vklu~uva porast na DDV od 17,5% na 20%, so {to britanskata dr`avna blagajna treba da zajakne so dopolnitelni 11 milijardi funti. Ministerot za finansii najavi i danok za kapitalna dobivka od 28%, za dano~nite obvrznici od najvisokata dano~na klasa.

Rebalansot e propraten so drasti~ni kratewa vo javniot sektor, koi najmnogu }e gi po~uvstvuvaat vrabotenite vo javnite slu`bi i korisnicite na dr`avna pomo{, bidej} i tokmu na niv se odnesuva glavnata za{teda. Platite vo javniot sektor se zamrznuvaat, kako i detskiot dodatok vo idnite tri godini.

Se voveduva i danok za banki, koj }e stapi na sila, od januari 2011 godina.

Se ispituva i na~inot kako da se za{tedi i vo zdravstveniot sektor. Doplatata za domuvawe }e se reformira i }e se ograni~i na iznos od 400 funti nedelno.

Ministerot za finansii veti deka vladata nema da gi poka~uva danocite za alkohol, tutun i gorivo. Isto taka, okolu 900.000 lu|e, zaradi mali primawa ne bi trebalo da gi pla}aat danocite.

Vladata najavi deka krateweto na tro{ocite }e ima vlijanie vo site delovi od op{testvoto, a duri i godi{niot nadomestok na kralicata }e bide zamrznat

rok od pet godini.

155 milijardi funti iznesuva buxetskiot deficit na Britanija

na 7,9 milioni funti vo narednata godina.

Ozborn istakna deka takvite merki se “neizbe`ni” vo borbata protiv rekordniot deficit, pri {to se soglasi deka tie se "ostri, no pravedni".

Toj e najmladiot minister za finansii, vo poslednite 100 godini i pove}e, koj veti deka }e go eliminira deficitot vo

GASPROM NEMA DA DOZVOLI EVROPA DA OSTANE BEZ GAS

G

asprom }e napravi s$ za evropskite potro{uva~i da ne bidat o{teteni dokolku Belorusija po~ne da koristi ruski gas namenet za izvoz,- izjavi deneska pretsedatelot na UO na ruskiot holding, Aleksandar Medvedev.

“Podgotvivme plan za slu~aj beloruskata strana da odlu~i da gi kr{i svoite tranzitni obvrski

i da se zdobie so gas koj e namenet za evropskite potro{uva~i. ]e napravime s$ {to e do nas, mo`no i nemo`no, evropskite potro{uva~i da ne bidat o{teteni”, izjavi Medvedev.

Toj najavi, ruskata strana da aktivira nabquduva~i.

Prethodno be{e soop{teno od Gasprom deka vo ruskiot holding pristignalo pismo od vicepremierot na Belorusija vo koe se najavuva

DANOK ZA BANKI VOVEDUVAAT I FRANCIJA I GERMANIJA Velika Britanija, Francija i Germanija, postignaa dogovor za voveduvawe na danok za banki, so cel da gi nateraat na finansiskite institucii, da pomognat vo globalnoto ekonomsko oporavuvawe.

Britanija ve}e go objavi voveduvaweto na danokot, vo ramki na keriraweto na vonredniot buxet. Germanija na krajot od mart ja pretstavi ramkata za voveduvawe na nacionalniot danok za banki, a vo tekot na letoto, vladata }e go sostavi predlog-zakonot,

deka “vo slu~aj na namalena isporaka, Belorusija }e po~ne da prezema odredeni koli~ini od energensot od izvozniot gasovod za da gi zadovoli potrebite na svojata ekonomija”.

Rusija od pred dva dena po~na da gi namaluva isporakite za Belorusija za okolu 30% poradi dolgovi na Belorusija za uvezeniot gas koi se okolu 190 milioni dolari.

dodeka Francija, detalite za bankarskot danok }e gi pretstavi vo ramkite na naredniot buxet.

Liderite na ovie zemji }e razgovaraat za ovie predlozi so me|unarodnite partneri, na samitot na G20 vo Toronto, Kanada, idnata nedela.

PLA]A ZA MINATOTO, PLANIRA ZA IDNINATA Koga go pretstavuva{e noviot buxet pred parlamentot, ministerot za finansii, Ozborn naglasi deka “pla}a za minatoto i ja planira idninata”.

Ministerot najavi deka fiskalnoto “zategnuvawe” do krajot na petgodi{niot mandat na

vladata, }e prodol`i, so novi kratewa na tro{ocite i zgolemuvawe na danocite.

Ovie potezi se dizajnirani so cel da se eliminira takanare~eniot strukturen deficit, odnosno dupkata vo javnite finansii, koja nema da bide izbri{ana so kreditirawe na rastot, do karajot na fiskalnata godina koja zavr{uva na krajot od mart 2015, edna godina porano od o~ekuvanoto.

Ovie merki, koi gi pretstavuvaat najdlabokite kratewa na tro{ocite od onie od vremeto na Margaret Ta~er, pred tri dekadi, }e go zgolemat BDP za 8% do 2015-2016 godina.

AJPAD DOSEGA PRODADEN VO TRI MILIONI PRIMEROCI

T

ehnolo{kiot gigant Epl, objavi deka do v~era prodal tri milioni primeroci od svojot tablet kompjuter Ajpad, posle samo 80 dena od negovoto voveduvawe na pazarot.

“Lu|eto go sakaat Ajpad i toj stanuva del od nivniot sekojdneven `ivot”, istakna vo soop{tenieto Stiv Xobs, izvr{niot direktor na Epl. Od kompanijata isto taka informiraat deka programerite dosega kreirale pove}e od

11.000 novi aplikacii za uredot. Za potsetuvawe, Ajpad na pazarot vo SAD be{e lansiran vo april, dodeka vo maj zapo~naa prvite isporaki vo drugite zemji, poto~no vo devet zemji, vklu~uvaj}i gi Velika Britanija, Japonija i Germanija. Vo juli, Ajpad }e se prodava vo u{te devet novi zemji.

Novata Kancelarija za buxetska odgovornost soop{ti deka zgolemenite namaluvawa na tro{ocite }e go zaprat maliot rast od 0,4% od poslednite dve godini i deka ekonomskiot rast }e se poka~i vo narednite tri.

Nivnite posledni predviduvawa se deka ekonomijata }e porasne za 1,2% vo 2010 godina, 2,3% vo 2011 i 2,7% vo 2014 i 2015, bea kritikuvani kako preoptimisti~ni od strana na mnogu ekonomisti, {to pretstavuva rizik za Xorx Ozborn, zabrzano da ja ostvari svojata cel, odnosno da go eliminira strukturniot deficit do 2014-2015 godina.

20 24.06.2010

FEQTON

KAKO TOA GO PRAVI BAFET? 2

NE VI TREBA NAUKA ZA DA INVESTIRATE SO USPEH IGOR PETROVSKI

Z

igor@kapital.com.mk

a pove}eto od nas, pazarot na akcii e vistinska zagatka. So ogled na izobilstvoto na izbor – samo vo SAD kotiraat pove}e od 7.000 razli~ni akcii – kako e voop{to mo`no da se zarabotat pari so vlo`uvawe vo akcii? Koi akcii da se kupat? Kogo bi trebalo da slu{ate? Koja strategija da se sledi? Mnogumina od nas se se}avaat na krahot na akciite na internetskite kompanii od

pred desetina godini, a potoa dojde i katastrofata na finansiskiot pazar vo SAD {to predizvika svetska recesija. Mnogumina se izgorea na pazarite na kapital.

Mo`ebi toa bilo zaradi prijatelskite soveti okolu akciite so koi ne mo`e da proma{ite, preporaki

na brokerite ili zaradi ste~aite na tehnolo{kite kompanii. Lekcijata {to mnogumina ja nau~ija e deka {emite za brzo bogatewe pre~esto se pretvoraat vo {emi za brzo osiroma{uvawe. Ako ste se izgorele kako vlo`uva~ - dali zaradi brokeri, padot na NASDAQ, investiciskite fondovi, dnevnoto

Najdi izvonredna kompanija so izvonreden menaxment, veli Bafet, i kupi akcii po razumna cena – a potoa ne gi ispu{taj od race. trguvawe, sistemot za procenka na vistinskiot moment za kupuvawe ili prodavawe na akcii – toga{ navistina treba da ja prou~ite investiciskata filozifija i pristap na Voren Bafet.

Prou~uvaj}i go Voren Bafet } e go otkrieme doka`aniot “metod na postepeno bogatewe” za vlo`uvawe vo pazarot na akcii.

Bafet gi pretvori kamewata vo palata preku dobra investiciska praktika. I vie mo`e da stanete dobar vlo`uva~ i dolgoro~no da zarabotite pari, no samo ako gi sledite negovite osnovni koncepti i ja usvoite negovata disciplina,

Ako ne razbirate kako funkcionira nekoja kompanija, nemojte ni da kupuvate nejzini akcii trpelivost i temperament.

Voren Bafet ne nasledil nitu eden cent od svoite roditeli.

Denes, isklu~ivo preku svoite vlo`uvawa, toj samiot “te`i” pove} e od 40 milijardi dolari. No, od Harvard do Londonskata {kola za ekonomija, za Bafet retko se diskutira vo u~ilnicite na najdobrite biznis u~ili{ta vo svetot. So drugi zborovi, akademskite krugovi prete`no go ignoriraat najgolemiot investitor na site vremiwa.

Se nadevame deka vie nema da go ignorirate primerot na Bafet. Se nadevame deka }e razmislite za toa i vie da ja sledite negovata investiciska politika, osobeno ako prethodnite vlo`uva~ki iskustva vi bile lo{i. Kako {to vo ko{arkata za dobar igra~ e presudno da gi vladee osn osnovite, taka i vladeeweto so Bafeto ov investiciski osnovi Bafetovite e presudn n za da bidete dobar presudno vlo`uva~ vlo`uva~.. Tie osnovi opfa}aat:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

EDNOSTAVNOST

TRPENIE

VISTINSKI TEPMERAMENT

NEZAVISNO RAZMISLUVAWE

IGNORIRAWE NA MAKRO NASTANITE [TO GO ODVLEKUVAAT VNIMANIETO NERAZUMNA STRATEGIJA NA NE-DIVERZIFIKACIJA NEAKTIVNOST, A NE HIPERAKTIVNOST KUPUVAWE AKCII [TO POTOA NE GI ISPU[TATE OD RACE FOKUSIRAWE NA DELOVNITE REZULTATI I VREDNOSTA, A NE NA CENATA NA AKCIITE

AGRESIVEN OPORTUNIZAM, ZGRAP^UVAWE NA MO@NOSTITE [TO VI GI NUDI LUDOSTA NA PAZARITE NA KAPITAL Sledej}i gi ovie osnovni pravila, }e stanete podobar vlo`uva~. Na~elata na dobroto vlo`uvawe nosat dobri rezultati.

EDNOSTAVNOST PRED SÉ Mnogu lu|e veruvaat deka vlo`uvaweto vo akcii e slo`eno, misteriozno i rizi~no, a zatoa e najdobro da im se prepu{ti na profesionalci. Spored ovoj voobi~aen na~in na razmisluvawe,

PRIKAZNI OD WALL STRE

DALI BANKROT

D

Ne bi sakale da ste vo negovata ko`a denovive: glavniot izvr{en direktor na BP, Toni Hejvord

uri i sega se ~ini nezamislivo deka katastrofalnoto izlevawe na naftata vo Meksikanskiot Zaliv bi mo`elo da go sru{i mo}niot Briti{ Petroleum. No, investiciskite bankari se plateni da go zamisluvaat nezamislivoto – pa tokmu toa i go pravat.

Niz Vol Strit denovive proveujuva zamislata deka BP bi mo`el denovive da podnese barawe za bankrot, osobeno vo kontekst na zdru`uvaweto {to treba da mu ovozmo`i da gi podmiri obvrskite vrzani za izlivot na nafta.

Bankarite i advokatite ve}e gi odmeruvaat mo`nite zdelki.

So ogled na drasti~niot pad na akciite na BP (kompanijata zagubi pove}e od tretina od vrednosta od eksplozijata Dipvoter

Horajzn vo Zalivot), nekoi bankari i analiti~ari smetaat deka BP s$ pove}e po~nuva da li~i na meta za prezemawe. Pra{aweto e koj bi go kupil BP, imaj}i gi predvid golemite potencijalni obvrski {to }e treba da gi podmiri?

Se {u{ka deka [el (Shell) i Ekson Mobil (Exxon Mobil) se spremni da vletaat kako mo`ni kupuva~i. I deka nemilosrdnite advokatski timovi ve}e po~nale da smisluvaat scenarija spored koi BP bi podnel barawe za ste~aj i taka gi bi podelil tro{ocite za ~istewe na naftenata damka, kako i potencijalnite milijardi dolari za sudski postapki, vo odvoeni korporativni edinici.

Izvr{niot direktor na BP, Toni Hejvord, insistira na toa deka

FEQTON

24.06.2010

Po~ituvani Koga vlo`uvate, poednostavete gi ~itateli, rabotite. Napravete go ona {to e leKapital od sno i o~igledno, sovetuva Bafet. Nemdenes po~nuva ojte da barate komplicirani odgovori so serijal na komplicirani pra{awa nasloven “Kako vo kompanija vredna poveizvonredna kompanija toa go pravi }e od 100 milijardi dolari {to ja vodat ~esni i koristej}i go ova ednostavno sposobni lu|e. Za svoj Bafet?”, od isna~elo kako misla vodilka. udel vo taa kompanija toimenata kniga Koga toj vlo`uva vo pazar platete pomalku otkolku na akcii, svoite pari gi {to navistina vredi vo na Xejms Parstava vo lesno razbirlivi, smisla na nejziniot iden do. Serijalot finansiski zdravi kompanii, potencijal za zarabotka. so silni i trajni izgledi, i Toga{ ne gi ispu{tajte }e gi izlo`i so sposoben i ~esen menaxtie akcii i ~ekajte 24-te osnovni ment. Toj kupuva mnogu akcii pazarot da ja potvrdi koga pazarot gi prodava so va{ata procenka. pravila {to Ova e centralnoto na~elo na popust. Toa vo najkratki crti gi sledel i s$ Bafetovata investiciska filo- go objasnuva negoviot uspeh. zofija. Toa objasnuva kako toj Zaboravete na sofisticiranu{te gi sledi go pretvori vlo`uvaweto vo ite kompjuterski programi za Bafet, eden akcii na Va{ington Post izbor na akcii, koi {to se vredno 10,6 milioni dolari fokusiraat na istorijata na od najgolemite vo udel {to momentalno cenite, nepostojanosta ili nainvestitori na vredi pove}e od edna mili- sokite na pazarot. Osven toa, dene{ninata, jarda dolari. Ili kako nego- otfrlete gi ravenkite polni voto vlo`uvawe vo akcii na so logoritmi i gr~ki bukvi.

Bafet vlo`uva samo vo razbirlivi, pri donesuKoka-Kola od edna milijarda I Bafet koristi kompjuter, finansiski sigurni kompanii so vaweto na dolari, denes vredi pove}e no glavno zatoa {to saka od osum milijardi dolari. da igra brix, a ne da go dolgogodi{na tradicija, koi {to svoite odluki da go spomeneme samo sledi dvi`eweto na cenite imaat ednostavno objasnuvawe za svo- A, za vlo`uvawe. primerot na osiguritelnata na akciite. Va{ata investikompanija Gajko, kade {to ciska cel bi trebalo da bide jot uspeh, a nikoga{ ne vlo`uva Doznajte i vie Bafet kupi akcii {to svo- ednakva kako i taa na Bafet: vo ne{to komplikuvano, {to ni sazo{to iljadevrmeno vredele 45 milioni dobro otvorete gi o~ite za dolari, a denes imaat cena akcii so razumni ceni vo miot ne go razbira. nici nezavisni pove}e od edna milijarda. razbirlivi kompanii ~ija investitori ment na pazarot, kako i pazarite na akcii vo idnina. Bafet ja pretvori Berk{ir zarabotka mnogu verojatno stra{no mnogu vreme za Taa se zasnova na zdravora- Hetavej (Berkshire Hathaway) }e raste vo godinite {to vnimatelno go postojano da se nadgleduva zumskite na~ela i trpenieto sledat sekoj pazarot, tabeli, volumeni, {to sekoj vlo`uva~ mo`e da go razbere i prifati. poteg na “Pro- ekonomski dvi`ewa itn.

Bafet poka`a deka seto Vsu{nost, Bafet veruva deka rokot od Oma- Voren toa e zabluda. Toj osmisli vlo`uva~ite ne si pomagaat ha”, kako {to ednostaven i uspe{en na~in sebesi koga se potpiraat za vlo`uvawe vo pazarot na matemati~ki formuli, go narekuvaat na akcii. Sekoja li~nost so kratkoro~ni prognozi ili Bafet zaradi prose~na inteligencija e i dvi`ewa na pazarot, ili kako sposobna da bide pak tabeli {to se temelat svoite uspe{ni toa uspe{en vlo`uva~ vo potce- na cena i koli~ina. predviduvawa neti akcii bez pomo{ od pro- Bafet smeta deka kompleksnosfesionalci, zatoa {to e le- ta mo`e samo da ti na{teti. za toa kako da gi razberete osnovite Nemojte da se doveduvate do }e se razvivaat sno na dobroto vlo`uvawe. ludilo obiduvaj}i se da gi Bafet vlo`uva samo vo raz- de{ifrirate najnovite teorii kompaniite birlivi, finansiski sigurni za vlo`uvawe, kako {to se kade {to toj kompanii so dolgogodi{na vrednuvawata na opciite ili koi {to imaat beta koeficientite. Vo pove} re{il da vleze tradicija, ednostavno objasnuvawe za eto slu~ai duri e i podobro so svoj kapital. svojot uspeh, a nikoga{ ne da ne znaete ni{to za tie prose~niot ~ovek ne mo`e da bide uspe{en vlo`uva~ zatoa {to za uspeh na pazarot na akcii potreben e magisterium po ekonomija, vladeewe na slo`eni matemati~ki formuli, pristap do sofisticirani kompjuterski programi za procenka na najdobriot mo-

vlo`uva vo ne{to komplikuvano, {to ni samiot ne go razbira. Su{tinata i ubavinata na Bafetovata filozofija na vlo`uvawe le`i vo nejzinata ednostavnost.

Taa ne bara komplicirana matematika, finansisko znaewe ili poznavawe na dvi`ewata na ekonomijata i

pretstojat. I toa e toa!

Eve tri na~ela {to le`at vo osnovata na site va{i investiciski odluki: Sekoga{ poednostavuvajte gi ne{tata. Nemojte vlo`uvaweto da stane nepotrebno te{ko.

Dr`ete se do toa {to go znaete i kupuvajte solidni kompanii {to imaat silen i ~esen menaxment.

Nosete sopstveni investiciski odluki. Bidete svoj sopstven investiciski sovetnik. ^uvajte se od brokeri i drugi trgovci {to agresivno forsiraat odredeni akcii ili, pak, investiciski fondovi za da si gi zgolemat proviziite.

O~igledno e deka na tie lu|e ne im e gri`a za va{ite interesi.

Prou~ete go ~ovekot od kogo {to Bafet u~el. ^ovekot {to imal najgolemo vlijanie vrz Bafet, osven negoviot tatko Hauard, bil Benxamin Gream, tatkoto na vlo`uvaweto vo potceneti akcii, koi {to pred nekolku decenii go nau~il Bafet deka uspehot vo vlo`uvaweto ne mora nu`no da proizleze od slo`enosta.

Dobra ideja e da se pro~ita {to ima ka`ano toj.

(ПRODOL@UVA...)

najmoderni sistemi. Va`na lekcija {to Bafet ja nau~il od svojot mentor Ben Gream, e deka ne e potrebno da se pravat “izvonredni raboti za da se postignat izvonredni rezultati”.

Poednostavete gi ne{tata. Eve {to vi e celta: kupete akcii vo

EET

TOT E NAJDOBRATA OPCIJA ZA BP? negovata kompanija }e pre`ivee. BP e ma{ina za pravewe pari: minatata godina kompanijata zarabotila 17 milijardi dolari.

“Na~inot na generirawr gotovinski tek poslednive kvartali ni ovozmo`i bilans {to ni dopu{ta da prezememe celosna odgovornost za odgovor na situacijata vo Meksikanskiot Zaliv”, im soop{ti neodamna Hejvord na vrabotenite.

A ovde e i matematikata: spored procenkata na Kredit Suis (Credit Suisse), tro{okot za ~istewe na damkata bi mo`el da se iska~i na 23 milijardi dolari.

Zgora na toa, BP najverojatno go ~ekaat u{te 14 milijardi dolari za ot{teta na ribarite, kako i na turisti~kite organizacii vo Zalivot.

Zna~i, dodeka konzrvativnite procenki ja zaokru`uvaat sumata na 15 milijardi dolari, pesimisti~kata varijanta od re~isi 40 milijardi dolari isto taka ne e nevozmo`na.

Kone~no, mnogu malku raboti vo vrska so izlevaweto na naftata zavr{ija onaka kako {to se o~ekuva{e.

Briti{ Petroleum poseduva okolu 12 milijardi dolari vo ke{ i kratkoro~ni investicii,

no ve}e se povede rasprava okolu toa dali treba da ja skrati dividendata zaradi stravot da ne ostane bez pari.

Sekako, firmata bi mo`ela da prodade del od imotot ili da pobara zaem, {to vo momentalnata ekonomska situacija ne e lesno. Me|utoa, nitu edna od ovie matematiki ne ja zema predvid najgolemata mo`na zakana: sudskata presuda {to BP }e ja proglasi za vinovna.

Zaradi takvata presuda, tro{okot od naftenata damka bi mo`el da se ka~i na nekolku stotini milijardi dolari.

Ako toa se slu~i, crno mu se pi{uva na BP.

Spored Zakonot za nafteno zagaduvawe od 1990 godina, pravnata odgovornost na BP za ekonomskoto uni{tuvawe (pokraj tro{ocite za ~istewe) mo`e da iznesuva najmnogu 75 milijardi dolari, {to e iznos za koj {to Hejvord ve}e ka`a deka mo`e lesno da se isplati.

No, ako BP gi povredil sigurnosnite pravila, toj maksimalen iznos stanuva neva`en.

Mnogumina i nadvor od BP smetaat deka samata rasprava za mo`en bankrot e besmislena.

No, ako pogledneme nekolku godini nanapred, toa bi mo`ela da bide najdobrata, poslednata

nade` za BP. “Duri i so ste~aj, brendot BP na sebe ima trajna damka”, smeta eden od ~lenovite na institutot Menhetn, grupacija za istra`uvawe na politikite od Wujork i avtor na knigata “Gladni za energija: mitot za zelenata energija i vistinskite goriva na idninata”.

Toj smeta deka BP sega e dobar i deka nema taka brzo da proglasi bankrot.

“Namesto toa, BP nekolku decenii popoleka }e umira, }e zaglibi vo tu`bi, so nepovratno o{teten ugled i oslabena finansiska sostojba”. A, ako im veruvate na bankarite, toa e optimisti~en ishod.

21

Se {u{ka deka [el (Shell) i Ekson Mobil (Exxon Mobil) se spremni da vletaat kako mo`ni kupuva~i na Briti{ Petroleum.

SPORTLIFE

22 24.06.2010 FUDBALSKI PROBLEM

NA MAKEDONSKIOT FUDBAL MU TREBA VUVUZELATA SR\AN IVANOVI]

K

ivanovic@kapital.com.mk

u~iwata laat, a karvanot si vrvi. Narodnata pogovorka ka e lesno primenliva na pogolemiot del od nerazjasnetite misteriii na ~ovekovoto sekojdnevie ilii podobro re~eno doka`anite anite gluposti, koi kako da see prika~eni na “perpetum m mobile” i postojano im se povtoruvaat na lu|eto. to.

Postoi beskone~en popis is na nepotrebni i iritantni ntni naviki i napravii, koii ot-kako postoi civilizacijata jataa ja teroriziraat “sinataa planeta” i nejziniot `iv iv svet. Na sekoja korisnaa rabota ili blagorodna ide ideeja odat po deset gluposti, ti, koi uspevaat da ja negiraat iraat at i samata evolucija i goo teraat ~ovekot da si see vrati na drvoto, od kade de {to pred nekolku iljadii godini se simnal i re{il {il da prestane so majmunskite kite raboti.

Taka na primer od kogaa e pronajden oganot, doma-}inkite opu{teno si ja gotvat ve~erata, ama istiot pronajdok bil i najupotrebuvana alatka na inkvizicijata vo spravuvaweto so ve{terkite.

Taka e i so 35 milimetarskata lenta, otkrivaweto na eterot i konstrukcijata na TV-priemnicite, koi vo posledno vreme se okupirani od {panski, hrvatski i turski telenoveli. Po istata logika, lu|eto po~nale da igraat fudbal, si napravile timovi, pa repezentacii i toga{ se pojavila idejata da se organizira svetsko prvenstvo. Srame`livata ideja prerasna vo vistinski festival na ~ove{tvoto, kade {to na eden mesec, sekoi ~etiri godini se splotuvaat razli~ni kulturi, obi~ai i naviki. I toga{ na nekogo }e mu padne na pamet Vuvuzelata i namesto tenzi~nata atmosfera na fanovite, svire`ite kon sudiite i naviva~ki pesni otpeani so silen barioton, od stadionite dopira preglasna vreva {to e

Duri 90% od Vuvuzelite prodadeni vo Ju`na Afrika se uvezeni od Kina, dodeka pravata vrz brendot gi ima Ju`noafrikanecot, Nil van Skalvik koj gi ima dizajnirano Afrikanskiot instrument se proizveduva vo Kina

najbliska do onomatopejata predizvikana od rojot magare{ki muvi. muvi VUVU E NE[TO KAKO “PRAVEWE VREVA” ILI “TU[IRAWE” Vuvuzelite se edni od najnemuzikalnite instrumenti vo svetot. Poteknuvaat od trubata Kudu, koristena od pripadnicite na plemeto Zulu. So “slonovskiot krik” na Kudu, se ozna~uval sobirot na plemenskite poglavari, koi odvremenavreme se sobirale na svetite mesti, kade {to se razgovaralo za mirot i vojnata.

Vuvuzelata doa|a od zborot Vuvu, {to na zuluanskiot jazik bukvalno ozna~uva “pravewe vreva”. Zna~i mudrite poglavari i {amani na plemenskite zednici so dobro ozna~eno

istiot zuluanski jazik ozna~uva “tu{” ili “tu{irawe”. Tuka objasnuvaweto e mnogu rudimentirano i otprilika e navedeno deka Vuvuzelata nalikuva na tu{ot {to se koristi vo bawite, no i publikata {to se nao|a vo neposredna blizina na nekoj “muzikalen” naviva~ e bukvalno istu{irana od negovata plunka. E ova e navistina odvratno!

rekvizit e vo ilegala. ilegala MEJD IN ^AJNA Kako {to s$ na ovoj svet e proizvedeno proizzvedeno vo Kina, Kin taka i Vuvuzelata se pravi na n teritorijata od “svetskata “svetskaata fabrika”. Duri 90% od Vuvuzelite propro dadeni vo Ju`na Afrika Afri se uvezeni uvezeni od Kina, dodeka d pravataa vrz brendot gi ima Ju`noafrikanecot, Ju`noafrikane Nil van Skalvik koj k gi ima dizajnirano. Ovoj O potomok potoomok na avtorite avtori na Aparthejdot, najavi A naj deka se za s gotovi nacrtite nacrt dvojnataa vuvuzela, koja koj {to }e se prodavala zaedno p zaed so u{ite. ~ep~iwa za u{i Nema {to, Ju`noafrikanskata Ju`noafrikan Republika si ima genijalci, svoi genijalci no ona {to e nnajinteresno e deka afrikansiroma{noto afri tolku sko naselenie e tol mo`e da nesre}no, {to ne mo` pravoto se izbori ni za prav da ima poniska plata od kineskite rabotnici i svojata nacionalna gordost, Vuvuzelata samoto da ja proizveduva. Samo vo fabrikata za igra~ki Guam, dnevno se proizveduvaat po 20 iljadi par~iwa od ovaa truba i na preprodava~ite im se prodavaat po cena od 36 centi po par~e.

Krajnata cena na Vuvuzelata e od sedum do deset

Vuvuzelata nema da dozvoli da se slu{nat “bratskite” poraki kade {to “bli`niot svoj” se ispra}a vo gasna komora ili vo avion “foker”, a bo`estva i pop-ikoni se etiketiraat kako ~lenovi na homoseksulnata zaednica. predupreduvawe gi koristele anti~kite Vuvuzeli, a nivnata upotreba bila naso~ena isklu~ivo za visoko dr`avni~ki raboti i nikako za zabava.

No, spored edno drugo tolkuvawe Vuvuzelata na

Inaku za prvpat Vuvuzelite se upotrebeni u{te vo 1986-ta godina za vreme na svetskoto prvenstvo vo Meksiko, no s$ do Mundijalot vo Ju`na Afrika, rodnoto mesto na “tu{ot {to pravi vreva”, ovoj naviva~ki

Za “Bafana, Bafana” navivaat naviva~ite od site rasi

dolari, vo zavisnost od toa kade e kupena i dali modelot e obi~en ednoboen ili pak na plastikata ima po nekoja {ara.

ODLI^EN PRENESUVA^ NA GRIP Ve}e spomnavme deka alijas na Vuvuzelata e tu{, a go opi{avme i groznoto rasprskuvawe na telesnite sokovi po bliskata okolina.

Tokmu poradi ovoj fakt lekarite predupreduvaat deka ovie trubi se efikasen prenesuva~ na zarazni bolesti. Zna~i za devedeset minuti pominati na nekoj od stadionite vo Ju`na Afrika, rizikuvate da zaka~ite nekolku vidovi grip i seriozno da si go naru{ite zdravjeto. Se razbira seto ova i nema da vi bide bitno dokolku od nenormalnata vreva pred fizi~koto, popu{ti va{eto mentalno zdravje.

Inaku sprotivno na o~ekuvawata Vuvuzelata ne e opasna za sluhot.

Na nekolku dena pred po~etokot na Mundijalot deset iljadi Ju`noafrikanci bea upotrebeni kako zamor~iwa. Otkako bea izlo`eni na intezivnata

Za sre}a nikoj ne se seti na Vuvuzela-trubata

Vuvuzelata mo`e seriozno da mu na{teti na mentalnoto zdravje vreva od Vuvuzilite, lekarskata komisija utvrdi deka s$ e vo red so nivniot sluh.

VUVUZELATA LEKUVA OD RASIZAM DO NACIONALIZAM Suma sumarum, Vuvuzelata i ne e tolku lo{a, osobeno {to ne dozvoluva da se probie nitu eden rasisti~ki ili nacionalisti~ki stih, od raspeanite grla na “vistinskite qubiteli na fudbalot”.

Toa e mo`ebi i vistinskiot lek za klini~ki mrtviot fudbal vo Makedonija.

Kako prvo, stadionite ni se prazni i atmosferata e kamerna, po {to so samo

edna Vuvuzela mo`e da se dobie na intenzitet i vozbudliva atmosfera. Vtoro, Vuvuzelata nema da dozvoli da se slu{nat “bratskite” poraki kade {to “bli`niot svoj” se ispra}a vo gasna komora ili avion Foker, a bo`estva i pop-ikoni se etiketiraat kako ~lenovi na homoseksulnata zaednica.

Toa {to mora da se proveri e kako doma{nite `ivotni }e reagiraat na zvukot od Vuvuzelata. Golem broj od na{ite stadioni se smesteni vo ruralni oblasti i ottamu e sosema logi~no da se zagri`ime od “slonovskiot hor”, da ne ni poludat kravite.

SPORT

24.06.2010

SPORT POSLEDNATA GLUPOST NA DOMENE[

Francuskiot selektor odbi da se rakuva so svojot kolega od Ju`na Afrika po krajot na natprevarot

R

ajmon Domene{ go dopre dnoto na svoeto selektoruvawe na francuskata reprezentacija. Otkako go pre`ivea {trajkot na fudbalerite, dvata porazi i ednoto remi, Domene{ se pogri`i za “kompletna slava” otako po krajot na posledniot me~, odbi da se rakuva so selektorot na Ju`na Afrika, Brazilecot Karlos Alberto Pereira.

Na redovnata preskonferencija novinarite vedna{ go zapra{aa Francuzinot zo{to odbi da ja stisne rakata na ju`noafrikanskiot selektor, no Domene{ dade suvoparen odgovor.

“Ve molam narednoto pra{awe”, e najnovata glupost na Domene{, za sre}a po Francuzite, posledna kako “kormilar” na nivnata fudbalska selekcija.

No, zatoa mnogu

poraspolo`en za razgovor so novinarite be{e Peeira, koj se obide da ja razjasni celata situacija.

“Domene{ mi re~e, ne sakam da razgovaram so tebe bidej}i govore{e grdi raboti za mojot tim. Potoa negoviot pomo{nik mi objasni deka toj mi e lut poradi navodnata izjava {to sum ja dal, deka za Francuzite nema mesto na Mundijalot poradi igraweto so raka na Anri protiv Irska, vo kvalifikaciite. No, se kolnam vo `ivotot deka ne se se}avam deka nekoga{ sum dal takva izjava”, istakna Pereira.

Vo posledniot natprevar za dvete selekcii, Ju`noafrikancite ja sovladaa Francija so 2:1, ostvaruvaj}i po~esna pobeda na “doma{noto” svetsko prvenstvo.

23

SP JAR

MARADONA POBARA IZVINUVAWE OD KRITI^ARITE!

D

SR\AN IVANOVI]

ivanovic@kapital.com.mk

ijego Armando Maradona e najkontroverzniot, najosporuvaniot i najomalova`uvaniot slektor na svetskoto prvenstvo. Vo presret na Mundijalot, toj so te{ki maki vo kvalifikaciite, uspea da ja odnese Argentina na {ampionatot, a ogromni kritiki pretrpe otkako go odbra sostavot na reprezentacijata, vo koj bea izostaveni nekolku iskusni fudbaleri.

No, reprezentacijata na Argentina ostvari pobeda vo site tri odigrani sredbi na Prvenstvoto i vo momentov e favorit broj eden za osvojuvawe na titulata svetski prvak.

“Poglednete gi ovie fudbaleri, toa se stoprocentni profesionalci koi gi branat boite na Argentina. Vie {to gi kritikuvavte za igrata vo kvalifikaciite, sega morate da pobarate pro{ka. Poka`avte malo po~ituvawe kon igra~ite, no nie ve uverivme deka ne ste vo pravo”, izjavi “bo`jata raka” na argentinskiot fudbal.

Vie {to gi kritikuvavte za igrata vo kvalifikaciite, sega morate da pobarate pro{ka.

Poka`avte malo po~ituvawe kon igra~ite, no nie ve uverivme deka ne ste vo pravo

Kvalitetot na Argentina go potvrdi i selektorot na Grcija, golemiot Oto Rehagel, koj po duelot so “Gau~osite” go napu{ta kormiloto na na{iot ju`en sosed.

“Argentina apsolutno ja zaslu`i pobedata, na{a cel be{e da ne primi gol vo ranata faza od natprevarot i vo toa uspeavme. No, Argentina poseduva mnogu kvalitetna ekipa, a razlikata vo klasi, na krajot im ja donese pobedata.

Moite fudbaleri bea po`rtvuvani i odigraa so srce, no toa ne be{e dovolno za da se triumfira nad odli~niot argentinski sosotav”, veli Germanecot.

Vo poslednoto kolo Argentina so 2:0 ja osvlada

Bo`jata raka so 100% u~inok po grupnata faza na {ampionatot

selekcijata na Grcija, koja zaedno so Nigerija go napu{ta prvenstvoto. Od ovaa grupa B, vo osminafinaleto }e patuva i selekcijata na Ju`na Koreja, koja vo re{ava~kiot tret natprevar odigra 2:2 so nacionalniot sostav na Nigerija.

Vo 1/8 finaleto argentinskiot sostav }e igra protiv odli~nata reprezentacija na Meksiko, dodeka

Ju`na Koreja }e gi odmeri silite so ekipata na Urugvaj, prvoplasiranata od grupata A. Interesno e {to od prvata grupa vo eliminaciskite me~evi site o~ekuvaa doma}inot Ju`na Afrika i aktuelniot vice-prvak Francija da obezbedat plasman, no i dvete selekcii zasega se najgolemite razo~aruvawa na {ampionatot.

[AMPIONSKI NADE@I

AFRIKANCITE DOBIJA SÈ NO NE I [AMPION

S

vetskoto prvenstvo vo Ju`na Afrika e prvoto {to se odr`alo na po~vata na afrikanskiot kontinent, {to od `itelite na “crniot kontinent” be{e do~ekano kako kone~en triumf na istoriski obespravenoto crne~ko naselenie. No, so dobivaweto na organizacijata na Mundijalot ne soprea ambiciite na Afrikancite. Tie posakuvaa noviot svetski prvak da proizleze od nivniot kontinent, naveduvaj}i deka svetot e kone~no podgotven da gi prifati crnite {ampioni.

Svetot e podgotven, no ne i afrikanskite zemji koi sprotivno na `elbite ne mo`at uspe{no da im konkuriraat na reprezentaciite {to doa|aat od drugite delovi na planetata.

Najmnogu razo~araa fudbalerite na Kamerun, koi {to dosega imaat do`iveano dva porazi. Prviot i najbolniot e onoj od autsajderot Japonija odigran vo premierniot natprevar. Kameruncite bea totalno nadigrani od “samuraite” i site {ampionski nade`i na Samuel Eto, koj vo presret na prvenstvoto dava{e mnogu optimisti~ki nade`i, padnaa vo voda.

Sli~na e i sostojbata so Bregot na Slonovata Kos-

Selekciite od “crniot kontinent” i pokraj poddr{kata od doma{nite naviva~i i natamu se vo autsajderska polo`ba vo odnos na reprezentaciite od ostatokot na svetot

ka, ~ija selekcija be{e vbrojuvana kako seriozen kandidat za visok plasman.

No, po vetuva~koto remi so Portugalija, sleduva{e te{kiot poraz od Brazil i najverojaten kraj na nade`ite za plasman vo eliminaciskata faza.

Od doma}inot, selekcijata na Ju`na Afrika, nikoj ne o~ekuva{e ni{to osobeno, bidej}i ovaa selekcija i ne raspolaga so dovolen broj kvalitetni fudba-

Eto najmnogu se nadeva{e od svetskoto prvenstvo vo Ju`na Afrika

leri, kadarni da ja odvedat reprezentacijata pome|u 16 najdobri selekcii. Ju`noafrikancite se nadevaa deka ulogata na doma}in }e im donese nekakva prednost, no i toa se poka`a kako jalovo.

Selekcijata na Gana, pak, po~na odli~no. Pobeda nad favoriziranata Srbija, {to & dade realni {ansi za mesto vo eliminaciite.

No, vedna{ potoa slede{e i razo~aruva~koto remi

Povredata go spre~i Drogba da blesne vo vistinsko svetlo

so Avstralija, po {to Gancite se vo mnogu nezgodna pozicija vo poslednoto kolo za plasman vo 1/8 finaleto da se borat so Germanija.

Kone~no i nacionalniot sostav na Al`ir, iako dobar protiv Anglija, sepak, e bez golemi {ansi za prodol`uvawe na svojot prestoj na svetskoto prvenstvo. Al`ircite ne se samo afrikanska nacija, tuku i edinstven pretstavnik na arapskiot svet na ovoj {ampionat, no nitu ovoj podatok ne im pomogna vo porazot protiv Slovenija, a nema da im bide od golema korist nitu vo duelot so odli~niot sostav na SAD.

Crnata magija e vinovna za povredata na Esijen