Ntua architecture school in prague quadrennial 2015 by CHRISOULA KARADIMA

εκπαιδευτικά ιδρύματα / participating educational institutions

436

437

εκπαιδευτικά ιδρύματα / participating educational institutions

436

437

Αριάδνη Βοζάνη / Ariadni Vozani Το αντίστροφο βλέμμα Η ποιητική των αναπαραστάσεων του δημόσιου χώρου στο θέατρο The reverse look The poetic representations of the public space in theatre

108

109

108

109

Photo 1

110

Στην σύντομη αυτή εισήγηση θα επιχειρήσουμε μια αντιστροφή σε σχέση με την ευρύτερη θεματική της ημερίδας. Έτσι, δεν μας απασχολούν οι μηχανισμοί μέσω των οποίων οι παραστατικές τέχνες, και ειδικότερα το θέατρο, εισάγονται στον δημόσιο χώρο επαναπροσδιορίζοντας τον, αλλά, αντίστροφα, οι αναπαραστάσεις του δημοσίου χώρου επί σκηνής, που υποστηρίζουμε ότι αποκαλύπτουν πτυχές της αντίληψης και της επιθυμίας μας για την πόλη

In this brief proposal we will attempt a reversal in relation to the broader theme of the conference. Thus, we are not interested in the mechanisms through which the performing arts, particularly theater are introduced in the public space redefining it , but conversely the representations of the public space on stage according to us reveal aspects of perception and of our desire for the city

Ο δημόσιος χώρος της πόλης αποτελεί αδιαμφισβήτητα τη σκηνή της δημοσίας ζωής μας. Το περιβάλλον όπου διαμορφώνονται μια σειρά από ταυτότητες που φέρουμε. Τον τόπο που είμαστε σε θέση να εναλλάσσουμε συνεχώς τους ρόλους υποκειμένου – αντικείμενου / θεατή και θεάμενου. Αποτελεί, επιπλέον, ένα από τα κυρίαρχα πεδία αναφοράς της θεατρικής τέχνης από την αρχαιότητα και την Αναγέννηση ως τησύγχρονη εποχή.

The public space of the city is undoubtedly the scene of our public life. The environment where a series of identities we bear was formed .The place where we can continuously rotate the roles of the subject - object / spectator and performer. It is another one of the dominant reference fields of theatrical art since antiquity and the Renaissance, up to the modern era.

Η θεατρική τέχνη υπήρξε από τις απαρχές της γέννησής της άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη και τις δομές της. Η σύνδεση αυτή αποτυπώνεται τόσο στη θέση που καταλαμβάνει το θεατρικό κτίσμα στην ιστορία των πόλεων, όσο και στον τρόπο που ο δημόσιος χώρος «εισβάλει» στη σκηνή κατά την εξέλιξη της ιστορίας του θεάτρου.

The theatrical art has been, since the beginning of its birth, inextricably linked with the city and its structures. This connection is reflected in the position occupied by the theater building in the history of cities, and in the way public space ‘invades’ the stage in the evolution of the history of theater.

Επιχειρώντας να φωτίσουμε εκδοχές αυτής της σχέσης, μεταξύ πόλης και θεατρικής τέχνης, θα σχολιάσουμε τους τρόπους με τους οποίους η πόλη συμμετέχει στην θεατρική πράξη, όχι μόνο ως τοπίο πραγματικό, αλλά κυρίως μέσω των αναπαραστάσεών της. Θα υποστηρίξουμε ότι οι αναπαραστάσεις αυτές επανανοηματοδοτούν την έννοια του δημοσίου χώρου, αναδιαμορφώνοντας την αντίληψη του «πραγματικού» και ότι διακρίνονται σε κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο επεξεργασίας των ορίων που διαμορφώνουν τον σκηνικό χώρο. Θα υποστηρίξουμε, τέλος, ότι τα χαρακτηριστικά των ορίων αυτών, που συνθέτουν τόσο την πραγματική πόλη όσο και τη θεατρική της αναπαράσταση, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους στη δυνατότητα του δημόσιου χώρου να προσκαλεί και να προκαλεί συμβάντα.

In an attempt to lighten versions of this relationship, between town and theatrical art, we will comment on the ways in which the city participates in theatrical practice, not only as a real landscape, but mainly through its representations. We will support that these representations add one more meaning to public space, remodeling the perception of ‘real’ and are divided into categories according to the handling limits that shape the landscape space. Finally, we will support that the characteristics of these limits, that make both the real city and the theater of representation , are important parameters in the possibility of public space to invite and provoke incidents.

Α. Η συμμέτοχη της πόλης στη θεατρική εμπειρία ως τοπίο «πραγματικό»

A. The city’s participation in the theatrical experience as a ‘real’ landscape

Η θεατρικότητα της πόλης ως έννοια έχει διερευνηθεί θεωρητικά και αποδοθεί στις εικαστικές τέχνες μέσα από πολλαπλές εκδοχές. Στην τέχνη της φωτογραφίας η «σύλληψη» της πόλης έχει μακρά ιστορία. Εντοπίζουμε εδώ, ωστόσο, την κατηγορία εκείνη που δεν εντοπίζει στο «πραγματικό» τοπίο της πόλης την αίσθηση κάποιας θεατρικότητας, αλλά επιχειρεί να ερεθίσει τη σκέψη γύρω από τα όρια πραγματικού και αναπαράστασης. Στο πρόσφατο έργο της City Space, η νεοϋορκέζα φωτογράφος Clarissa Bonnet συλλαμβάνει σε κοντινά κάδρα στιγμιότυπα του δημόσιου χώρου της πόλης, δηλώνοντας ότι αντιλαμβάνεται την πόλη ως θεατρική σκηνή. Οι εικόνες αυτές θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν σκηνικούς χώρους στη διάρκεια μιας θεατρικής παράστασης. Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για στημένες ή όχι φωτογραφίες, στο επίκεντρο του έργου της διαφαίνεται η σύλληψη μιας επιπλέον αντιστροφής: υπό προϋποθέσεις, συγκεκριμένοι «τόποι της πόλης» αποτελούν εσωτερικά δωμάτια στα οποία συναντώνται θεατές και θεάμενοι. Η όποια δράση προκύπτει υποβάλλεται σε μεγάλο βαθμό από τα χαρακτηριστικά των δωματίων αυτών (τις αναλογίες, τις υφές, τις συνθήκες φωτισμού κ.λπ.).

The theatricality of the city as a concept has been investigated theoretically and attributed to the visual arts through multiple versions. In the art of photography, the ‘capture’ of the city has a long history. We spot here, however ,the category that does not identify in the “real” city landscape the sense of some theatricality but attempts to stimulate thinking around the boundaries of the real and of the representation. In the recent work of City Space , the New Yorker photographer Clarissa Bonnet captures in nearby framed snapshots of the public space of the city, stating that she sees the city as a theatrical scene. These images could as well involve theatrical spaces during a theater performance. Regardless of whether they are “fixed” photographs or not , the center of her work reveals the conception of an additional reversal : under certain conditions , ‘places of the city’ are interior rooms where spectators and performers meet. Any action is subjected to a large extent on the characteristics of these rooms (the proportions , textures, lighting conditions, etc.).

Εκκινώντας από αυτήν την παρατήρηση, μπορεί κάνεις να υποστηρίξει ότι η σύγχρονη «έξοδος» της θεατρικής τέχνης στο αστικό τοπίο, οι απόπειρες δηλαδή θεατρικών γεγονότων σε επιλεγμένα σημεία της πόλης υπογραμμίζουν εκείνην ακριβώς την ιδιαίτερη αίσθηση που υποβάλλει ο πραγματικός χώρος ως δωμάτιο φιλοξενίας τους. Πρόσφατες τέτοιες απόπειρες απαιτούν συχνά από το κοινό να βγει από την κλειστότητα του θεάτρου έξω στην πόλη και να ακολουθήσει εν κινήσει την δράση, ανατρέποντας εν μέρει και τους όρους της συμβατικής σχέση θεατή και υποκριτή. Οι θεατές μετατρέπονται σε συστατικό μέρος του θεάματος, ενώ το σκηνικό της πόλης ξεδιπλώνεται πλάι τους παίζοντας τον δικό του ρόλο. Η σύλληψη, ωστόσο, του δημόσιου χώρου της πόλης ως το περιβάλλον προετοιμασίας των θεατών για

Starting from this observation, one can argue that the modern ‘output’ of theatrical art in the urban landscape , namely the attempts of theatrical events in selected parts of the city underline just that special sense submitted by the real space as their guest room. Such recent attempts often require the audience to leave the closed environment of the theater , go out in the town and follow in movement the action reversing in part the terms of a contractual spectator and actor relationship. The spectators are transformed into a component of the spectacle, while the city scene unfolds itself playing its part. The capture, however, of the public space of the city as an environment of preparation for the theatrical experience or as a place that participates in the theatrical performance, is not as modern.

111

Photo 1

110

Α. Η συμμέτοχη της πόλης στη θεατρική εμπειρία ως τοπίο «πραγματικό»

A. The city’s participation in the theatrical experience as a ‘real’ landscape

111

τη θεατρική εμπειρία ή ως τόπος που συμμετέχει στη θεατρική παράσταση δεν είναι τόσο σύγχρονη. Από τις απαρχές του δυτικού θεάτρου (αρχαιοελληνικό δράμα), ο δημόσιος χώρος της πόλης αποτέλεσε ενεργό συστατικό της θεατρικής εμπειρίας τόσο ως πραγματικό υπόβαθρο όσο και ως χώρος αναπαράστασης. Η πορεία των θεατών προς το θέατρο του Διόνυσου μέσω της οδού Τριπόδων το φέρνει σε επαφή με τα δημόσια κτήρια της Αθήνας, ενώ, όπως εισέρχονται στο κοίλο του θεάτρου, η τελευταία εικόνα πριν στραφούν προς τη σκηνή είναι αυτή του Παρθενώνα στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Μέσω της πορείας αυτής, οι θεατές υπόκεινται σε μια τελετουργικής φύσης προετοιμασία που υπογραμμίζει τη σχέση της θεατρικής εμπειρίας με την πόλη και το πολίτευμα της Αθήνας. Ωστόσο, η πόλη, με όλες τις σημασίες που φέρει, είναι παρούσα όχι μόνο προτού αλλά και κατά τη θεατρική δράση. Οι τόποι αναπαράστασης του αρχαιοελληνικού δράματος ήταν κατεξοχήν δημόσιοι, ενώ οι αναφορές στην πραγματική πόλη, σε πολλές περιπτώσεις, την ανάγουν σε ένα από τα «πρόσωπα» του δράματος (π.χ. Ορέστεια, Αντιγόνη, Οιδίπους επί Κολωνό). Τέλος, είναι τεκμηριωμένο ότι οι αρχαίοι δραματουργοί εμπλέκουν τον «πραγματικό» τόπο και τον «πραγματικό» χρόνο στη θεατρική δράση. Αξιοποιώντας την προέκταση του βλέμματος των θεατών από τη σκηνή προς τα κτίσματα του άμεσου ή ευρύτερου περιβάλλοντος, οι δραματικοί ποιητές προσθέτουν ευφυώς επιπλέον επίπεδα νοηματοδότησης στα επί σκηνής δρώμενα, ανάγοντας την πραγματική πόλη σε ενεργό πλαίσιο της δράσης Στην σύγχρονη εποχή, αξιόλογοι δημιουργοί μοιάζει να αναζητούν αυτήν την προέκταση του βλέμματος στην πόλη, αυτήν την κεντρική αναφορά, έστω και τεχνητά, έστω και μέσω του λόγου. Στο επίκεντρο της παράστασης Μέσα του Δ. Παπαϊωάννου (2011), βρίσκεται η διαλεκτική των επί της σκηνής δρωμένων και της επιφάνειας του βάθους: μιας εναλλασσόμενης φωτογραφικής άποψης της Αθήνας που θα μπορούσε να αποτελεί τη θέα ενός διαμερίσματος πολυκατοικίας. Καθώς το βλέμμα των θεατών διαπερνά τη σκηνή ατενίζοντας τις διαφορετικές εικόνες του τοπίου της πόλης ή του ορίζοντα, ο γυμνός «εσωτερικός» χώρος επί σκηνής φορτίζεται διαφορετικά.

112

Since the beginning of Western theater (ancient drama) the public city space was an active component of the theatrical experience both as a real background and as a representation space. The course of the spectators to the theater of Dionysus, via the street of Tripodon, brings them into contact with the public buildings of Athens as they enter the auditorium the last picture before turning to the scene is that of the Parthenon on the Sacred rock of the Acropolis. Through this course, the spectators undergo a ritualistic preparation that emphasizes the relationship of the theater experience with the city and the constitution of Athens. However, the city with all the meanings it bears, is present ,not only before, but also during the dramatic action. The representation sites of ancient Greek drama were predominantly public and in many cases, references to the real city characterize it as to one of the ‘faces’ of the drama. (Eg Oresteia, Antigone, Oedipus at Colonus). Finally, it is documented that the ancient dramatists involve the ‘real’ place and ‘real’ time in dramatic action. Taking advantage of the extension of the gaze of the spectators from the scene to the buildings of the immediate or wider environment, the dramatic poets intelligently add additional levels of meaning in the events on stage by raising the real city in an active framework for action.

Nowadays remarkable creators seem to seek this extension of gaze at the city, this central reference albeit artificially, even through words. The center of the performance MESA (= INSIDE) of Dimitris Papaioannou (2011) is the dialectic of events on the stage and the depth of the surface: an alternating photographic view of Athens that could be the view of an apartment. As the glance of the spectators penetrates the scene, gazing at different images of the city’s landscape or the horizon, the naked ‘inner’ space onstage is charged differently.

Β. Όταν η πόλη «ανεβαίνει» στη Σκηνή

B. When the city ‘climbs’ on the Stage.

α) Η πόλη ως το «ιδανικό» σκηνικό Πριν σχολιάσουμε τυπολογίες της αναπαράστασης της πόλης στο θέατρο, αξίζει να αναφερθούμε ιστορικά στην πρώτη εκείνη περίπτωση που αποτυπώνεται ξεκάθαρα η άποψη ότι το ιδανικό σκηνικό του θεάτρου δεν μπορεί παρά να είναι ο κοινωνικός χώρος της πόλης.

a) The city as the ‘ideal’ setting. Before commenting on the typologies of representation of the city in the theater, it is worth mentioning the first historical event that clearly reflected the view that the ideal setting of the theater can only be the social area of the city.

Ο Sebastiano Serlio στο έργο του Τα πέντε βιβλία της αρχιτεκτονικής (153751) και στο δεύτερο βιβλίο του Περί Προοπτικής αφιερώνει στη θεατρική τέχνη λίγες σελίδες, που θα επηρεάσουν έντονα τo αναγεννησιακό θέατρο. Η γενικότερη αντίληψη που εκφράζει ο Serlio είναι ότι η αρχιτεκτονική του θεάτρου, ο σκηνικός του χώρος και τα ζωγραφιστά μέρη τους πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μια ολότητα όπου σταθερός και εφήμερος χώρος είναι άμεσα εξαρτώμενα το ένα από το άλλο. Η άποψή του για τον σκηνικό χώρο αποτυπώνεται στα σχέδια για τις περίφημες τρεις «σκηνές» του, κατ’ αντιστοιχία με τις τρεις κατηγορίες του δράματος (τραγωδία, κωμωδία και σατυρικό δράμα). Η τραγική όσο και η κωμική σκηνή αναπαριστούν απόψεις της αναγεννησιακής πόλης, ενώ εκείνη του σατυρικού δράματος αφορά στην απεικόνιση ενός φυσικού τοπίου.

Sebastiano Serlio in his work ‘The five books of architecture’ (1537-1551), and the second book ‘About Perspective‘, devotes a few pages to theatrical art that will strongly influence the Renaissance theater. The general perception expressed by Serlio, is that the architecture of the theater, the stage space and the painted parts, should be treated as a whole where constant and ephemeral space are directly dependent on each other. His opinion on the setting reflects on the drafts for the famous three of his ‘scenes’ in line with the three categories of drama (Tragedy, Comedy, and Satyr play) The Tragic as well as the Comical scene represent aspects of the town of Renaissance, while that of the satirical drama relates to the representation of a natural landscape.

Στα σχέδια του, η χρήση της προοπτικής, ώστε να αποδίδεται το βάθος της πόλης και η λεπτομερής αποτύπωση αρχιτεκτονικών στοιχείων των όψεων των κτηρίων, είναι κοινή και στις δύο διαφορετικές σκηνές που αφορούν την πόλη. Ωστόσο, η γενική σύνθεση είναι διαφορετική στην κάθε μια από αυτές. Στην τραγική σκηνή, μνημειακά κτήρια ή παλάτια ορίζουν με τάξη τον κεντρικό άξονα του δρόμου. Πρόκειται για τον τόπο των ανώτερων ευγενών ανθρώπων, που η ζωή τους

In his drawings the use of perspective as to yield the depth of the town and the detailed depiction of architectural elements of the facades of buildings are common to the two different scenes concerning the city. However, the overall composition is different in each of them. At the tragic scene monumental buildings or palaces define with classificaton the central axis of the road. It is the place of senior noble people, whose lives are defined by the forces of fate. The comical scene is instead a patchwork of

113

112

Β. Όταν η πόλη «ανεβαίνει» στη Σκηνή

B. When the city ‘climbs’ on the Stage.

113

114

ορίζεται από τις δυνάμεις της μοίρας. Η κωμική σκηνή, αντίθετα, είναι μάλλον ένα συνονθύλευμα κτηρίων αντιφατικών μεταξύ τους (μια εκκλησία στο βάθος και ένας οίκος ανοχής στο πρώτο επίπεδο), που αναπτύσσονται σχεδόν άναρχα κατά μήκος ενός άξονα. Πρόκειται για το περιβάλλον των κοινών ανθρώπων και των κοινότυπων καταστάσεων που προκαλούνται κυρίως από την τύχη. Το βουκολικό τοπίο που σχεδιάζει για τη σκηνή του σατυρικού δράματος με ελάχιστα κρυμμένα κτίσματα αφορά στο πλαίσιο σχέσεων που υπακούουν μάλλον στους νόμους της φύσης παρά της κοινωνίας των ανθρώπων. Τα σχέδια των τριών σκηνών αποτελούν την αναπαράσταση μιας διπλής αναφοράς: της ιδανικής σε κάθε περίπτωση σκηνής θεάτρου, που με τη σειρά της αναπαριστά κάποιο απόσπασμα του πραγματικού τοπίου εντός και εκτός της πόλης. Οι παραμορφώσεις της προοπτικής είναι αλλεπάλληλες, προκειμένου να αποδοθεί η αίσθηση της πραγματικότητας.

future buildings, contradictory to each other (a church in the background and a brothel on the first level) developing almost anarchically along an axis. It is the environment of everyday people and banal situations caused mainly by fate. The bucolic landscape designed for the scene of satirical drama with little hidden buildings, concerns relationships that obey the laws of nature rather than the society of men. The plans of the three scenes form the representation of a double reference: the ideal, in any case theatrical scene which in turn represents a snippet of the actual landscape within and outside the city. The distortions of perspective are repeated in order to give a sense of reality.

Αφενός η ιδέα ότι η πόλη ως αναπαράσταση αποτελεί το «αυτονόητο» σχεδόν σκηνικό των βασικών θεατρικών ειδών, αφετέρου η αντίληψη ότι είναι άλλη η πόλη στην οποία εκτυλίσσονται σκηνές ευγενούς βίου και άλλη εκείνη που φιλοξενεί την κωμική καθημερινότητα είναι ενδεικτική της σημασίας της ως κυρίαρχου κοινωνικού υποβάθρου. Η πόλη «μεταμορφώνεται» στην αντίληψή μας ανάλογα με τα δρώμενα που εκτυλίσσονται εκεί ή τα δρώμενα προκύπτουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της πόλης; (γεωμετρική δομή vs λαβυρινθώδης δομής).

On the one hand, the idea that the city as a representation is the ‘obvious’ almost theatrical backdrop of key species, on the other hand the perception that it is the one city where the scenes of noble life are unfolding and the other that accommodates the comical routine is indicative of its importance as the dominant social background. Is the city ‘transformed’ in our perception depending on the events unfolding there or do the events arise depending on the characteristics of the city? (Geometric structure vs labyrinthine structure)

Το πρώτο υλοποιημένο σκηνικό επηρεασμένο σε μεγάλο βαθμό από τη θεώρηση του Serlio κατασκευάζεται διακόσια σχεδόν χρόνια μετά. Πρόκειται για τον σκηνικό χώρο του Scamozi με τις προοπτικές θεάσεις των δρόμων μιας αναγεννησιακής πόλης για την πρώτη παράσταση του Teatro Olimpico στη Vicenza (1585). Κατά την Αναγέννηση, παράλληλα με την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής των κλειστών πλέον θεάτρων, αναπτύσσεται και η τέχνη της σκηνογραφίας, ως κατασκευή εφήμερου χώρου που βασίζεται στην τέχνη της προοπτικής . Έτσι, σε ένα από τα σημαντικότερα θέατρα όλων των εποχών, μέσω των ανοιγμάτων της μεγαλοπρεπούς όψης του προσκήνιου, οι θεατές βρίσκονται αντιμέτωποι με το ανάπτυγμα επτά δρόμων μιας πόλης. Τα κτίσματα που ορίζουν τους δρόμους αυτούς έχουν κατασκευαστεί έτσι ώστε να δίνουν την αίσθηση ότι προεκτείνονται, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για κατασκευές λίγων μέτρων. Το σκηνικό ήταν μελετημένο έτσι ώστε κάθε θεατής να είχε τουλάχιστον τη θέαση ενός τουλάχιστον από τους επτά δρόμους, αλλά η ιδανική θέαση γίνεται από συγκεκριμένο προνομιακό σημείο στον χώρο του κοινού απέναντι από τον κεντρικό άξονα.

The first implemented setting influenced largely by the consideration of Serlio is made almost two hundred years later. It is about the setting of Scamozi perspective viewings of the streets in a Renaissance city for the first performance of the Teatro Olimpico in Vicenza (1585). During the Renaissance in parallel with the evolution of the architecture of closed theaters, the art of scenography is being developed as construction ephemeral space based on art of perspective. So one of the most important theaters of all times through the openings of the majestic appearance of the downstage spectators are facing the development of seven streets of a city. The buildings that define these roads are built so that they could give the impression that extend , when in fact they are constructions of a few meters. The scenery was designed so that each spectator could have at least the view of at least one of the seven streets but the ideal viewing is from a certain privileged position in the place of the public opposite the main axis.

Στην εξέλιξη του θεάτρου και της δραματουργίας, η πόλη θα εξακολουθήσει να αποτελεί έμμεση ή άμεση αναφορά και οι αναπαραστάσεις της θα ακολουθήσουν τα διαφορετικά ευρύτερα εικαστικά και θεατρικά ρεύματα. Στις αναπαραστάσεις αυτές και ανάλογα με τον τύπο του θεατρικού κτίσματος, η αίσθηση της πόλης θα αποδίδεται όχι τόσο μέσω του τρόπου επεξεργασίας του οριζόντιου επίπεδου της σκηνής (δάπεδο) αλλά μέσω των χαρακτηριστικών των καθέτων επιφανειών που συγκροτούν κάθε φορά το όριο μεταξύ δυο κόσμων: του επί σκηνής εμφανούς / δημόσιου και του αφανούς / ιδιωτικού.

At the development of theater and drama, the city will continue to be a direct or indirect reference and its representations will follow widely different artistic and theatrical currents. In those representations, depending on the type of theater building, the sense of the city will be given not so much through the preparation to the horizontal plane of the stage (floor) , but through the characteristics of the vertical surface constituting each time the boundary between two worlds: the onstage obvious one / the public and hidden / private.

β) Διαβαθμίσεις oρίων: από την απουσία στην επιφάνεια και τη χωρική δομή Από τις πιο ενδιαφέρουσες κατηγορίες σκηνικών χώρων είναι αυτή που, μέσω της στρατηγικής του collage, δηλαδή της σύνθεσης ετερόκλητων φαινομενικά στοιχείων, στοχεύει στη συνειρμική ενεργοποίηση της μνήμης και της φαντασίας του θεατή. Το αποτέλεσμα είναι συχνά ιδιαίτερα ποιητικό. Η αναφορά σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο απουσιάζει και δύσκολα διακρίνει κάνεις κάποια αίσθηση αστικότητας σε αυτά τα τοπία. Οι δεξαμενές από τις οποίες αντλούνται τα στοιχεία της σύνθεσης είναι είτε ο εσωτερικός χώρος (αντικείμενα, επίπλωση κ.λπ.) είτε ο εξωτερικός κόσμος ως φύση (ένα δέντρο, η αίσθηση του ορίζοντα κ.λπ.). Πρόκειται για μια χωρική ενότητα όπου η κίνηση και η δράση συγκροτείται κυρίως σε αναφορά με τα αντικείμενα, ενώ συνήθως απουσιάζουν επιφάνειες που διαχωρίζουν ή οριοθετούν διαφοροποιημένους τόπους. Το γεγονός ότι η αίσθηση της πόλης ακόμη και ως υπαινιγμός απουσιάζει από αυτές τις συνθέσεις συνδέεται ακριβώς με την απουσία επιφανειών ή στοιχείων διαχωρισμού που θα υποδήλωναν χωρικές υποδιαιρέσεις.

b) Grading limits: the absence, at the surface and the spatial structure One of the most interesting categories scenery of space is that through the strategy of collage, i.e. the composition of seemingly disparate elements, which aims to activate the associative memory and the spectator’s imagination. The result is often very poetic. The reference to a specific place and time is absent and it is difficult for someone to discern some sense of urbanity in these landscapes. The tanks which have provided evidence of the composition is either the interior (objects, furniture, etc.) or the outside world as nature (a tree, the sense of horizon etc). This is a territorial unit where movement and action constituted mainly in reference to the objects while usually absent surfaces that separate or delimiting differentiated sites. The fact that the sense of the city is absent even as a hint from these compositions, is directly related to the absence of surfaces or separating elements the surfaces to be implied spatial subdivisions.

Αν νοούμε την πόλη ως τον ανοιχτό δημόσιο χώρο όπως προκύπτει ως «υπόλοιπο» του κτισμένου, τότε οι δρόμοι και οι πλατείες μας ορίζονται μέσω της διάταξης των κτηρίων της. Ο χαρακτήρας των δημοσίων χώρων δεν ορίζεται όμως μόνο από τα γεωμετρικά τους χαρακτηριστικά ή τη θέση τους στον αστικό ιστό αλλά και από την δυνατότητά τους να επικοινωνούν ή να αναφέρονται στα κτήρια που τους περιβάλλουν. Οι αναλογίες των μετώπων των κτηρίων σε σχέση με τον κενό χώρο, αλλά και το πλήθος και η διάταξη των ανοιγμάτων που φέρουν, θα επιτρέψουν ή θα αποτρέψουν συναντήσεις και σχέσεις μεταξύ των δυο κόσμων (του ιδιωτικού και του δημοσίου). Αντίστοιχα, οι συνθήκες του χώρου της σκηνικής δράσης υπαγορεύονται από τη διαχείριση των επιφανειών που τον περικλείουν. Τα ανοίγματα σε κάθε περίπτωση αποτελούν διαύλους επικοινωνίας μεταξύ της δημοσίας και της ιδιωτικής ζωής. Το κατά πόσο οι επιφάνειες αυτές, επομένως, επιτρέπουν οπτική ή σωματική συνεύρεση, με τι τρόπο και με σε ποιον βαθμό, εξαρτάται από το κατά πόσο «ανοίγονται» προς τον δημόσιο χώρο, τον χώρο της θεατρικής δράσης, μέσα από «πόρτες» ή «παράθυρα». Έτσι, στην αναπαράσταση των όψεων των κτισμάτων της πόλης, μεγαλύτερη σημασία από το εικαστικό ύφος (που μπορεί να κυμαίνεται από τον απόλυτο ρεαλισμό έως την πιο μεγάλη αφαίρεση) αποκτά το τι δράσεις υπαγορεύουν. Στην περίπτωση που η αναλογία κενού και πλήρους είναι τέτοια που τα μέτωπα αυτά αδυνατούν να συγκροτήσουν όρια, όπως στην περίπτωση του σκηνικού για την παράσταση Day old bread, η πόλη παρουσιάζεται αποσαθρωμένη. Ως συνέπεια, ο δημόσιος χώρος αποτυπώνεται περισσότερο ως συνέχεια του εσωτερικού χώρου των κτισμάτων παρά ως διακριτή χωρικά οντότητα. Η αναπαράσταση αυτή αναφέρεται σε άλλου τύπου κοινωνικές σχέσεις από αυτές που θα όριζαν συμπαγή, κλειστά μέτωπα με ελάχιστα ανοίγματα.

If we understand the city as the open public space shown as the ‘rest’ of the one, then the streets and our squares are defined by the layout of the buildings. The character of public spaces is not only defined by their geometrical characteristics or their position in the urban fabric but also by their ability to communicate or refer to the buildings that surround them. The proportions of the fronts of the buildings in relation to the empty space, as well as the number and arrangement of openings bearing will allow or prevent encounters and relations between the two worlds. (Private and public) Respectively, the conditions of space of the stage action are dictated by the management of the surfaces that include it. The openings in each case are communication channels between the public and private life. Whether these surfaces thereby enable visual or physical intercourse , in what manner and to what extent , depends on how they ‘open’ to the public space, the space of theatrical action through the ‘doors’ or ‘windows’. So at the representation of the facades of the city buildings, more important than the pictorial style (which can range from the absolute realism to the greatest abstraction) is what actions dictate. If the ratio between the vacant and complete is such that the fronts are unable to set limits as in the case of the stage for the show Day old bread (by Arthur Sainer, directed by Crystal Field, set design by Donald L. Brooks at Theatre for the New City 1976) the city is presented dilapidated. As a consequence, the public space is depicted more as sequence of the interior of the buildings rather than as a distinct territorial entity. This representation refers to other types of social relationships than those that would define compact, closed fronts with few openings.

Θα μπορούσε κάνεις να ισχυριστεί ότι, στην περίπτωση που η δράση δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένο τόπο της πόλης αλλά στο σύνολό της, τότε η απόπειρα απόδοσής της θα εκφραζόταν μέσω του πολλαπλασιασμού των μετώπων. Υπό μια έννοια, για τη μη ζωγραφική αλλά χωρική αναπαράσταση της πόλης, θα έπρεπε κανείς να εφεύρει τον τρόπο να απαντήσει με σύγχρονους όρους στην αντίστοιχη απόπειρα του Scamozi στο θέατρο Olimpico, όταν αποπειράθηκε να προεκτείνει τη δράση στους προοπτικούς του δρόμους. Η απάντηση θα έπρεπε να συστήνει ένα είδος διευρυμένου επομένως «ορίου», όχι πλέον ως επιφάνεια αλλά ως χωρική δομή που ενσωματώνει μέρος της θεατρικής δράσης. Στην παράσταση της Αντιγόνης σε σκηνοθεσία Στ. Τσακίρη (σκηνικά: Κ. Βαρώτσος), η έλευση του Χορού γίνεται από το βάθος της σκηνής, μέσω μιας ζώνης από παράλληλα τοποθετημένες διαφανείς επιφάνειες που δημιουργούν ένα είδους διαπερατού τείχους. Ο Χορός, με τη βοήθεια του φωτισμού, έρχεται από μια «πόλη» λαβυρινθώδη ωστόσο «διαφανή».

One could argue that if the activity does not refer to a specific place of the city, but as a whole, then the attempted performance would be expressed through the proliferation of the fronts. In one sense , for the not pictorial but a territorial representation of the city, one should invent the way to respond to contemporary conditions in the respective attempt of Scamozi at the Olimpico theater, when he tried to extend the action in perspective roads. The answer should therefore set up a kind of extended ‘limit’ no longer as a surface but as a spatial structure that incorporates part of the theatrical action. In the performance of “Antigone” directed by St. Tsakiris (props: K. Varotsos) the arrival of the chorus is from the back of the stage through a zone of parallel spaced transparent surfaces that create a kind of permeable wall. The chorus with the help of lighting comes from a labyrinthine however ‘transparent’ ‘city’.

Σε κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες σκηνικού χώρου που αναφέρονται έμμεσα ή άμεσα στην πόλη -από την απουσία ορίων διαχωρισμού έως τη διάκρισή τους σε δισδιάστατες επιφάνειες και χωρικές δομές- προβάλλεται και μια άλλη κατηγορία αντίληψης για τη δημοσία ζωή. Αν το αναπαριστώμενο έχει τη δική του συμβολή στη διαμόρφωση της αναφοράς, τότε οι αναπαραστάσεις αυτές προσφέρουν στον προβληματισμό γύρω από τον δημόσιο χώρο που αναζητούμε ή απορρίπτουμε. Σε αναφορά πάντα με το θεατρικό κείμενο και την επί σκηνής ερμηνεία του, η ποιητική των «σκηνικών πόλεων», δεν είναι μόνο ερμηνευτική της πραγματικότητας αλλά ικανή να ενεργοποιεί την επιθυμία μας για μιαν άλλη πόλη. Αν αναζητούμε τον δημόσιο χώρο των συναντήσεων, τον τόπο που μας επιτρέπει να διασταυρωθούμε με τους άλλους, τότε αυτές τις συνθήκες συνεύρεσης οφείλει να επανακτήσει και η πραγματική πόλη μέσω του σχεδιασμού όπου και όταν υπολείπεται. Και το θέατρο προσφέρει μέσω του δικού του κώδικα ενδιαφέροντα στοιχεία στην κατεύθυνση αυτή.

In each of the above categories of scenery areas referred indirectly or directly in the city – from the absence of separation limits to the distinction into two-dimensional surfaces and spatial domes- another perception category for the public life is displayed. If the represented has its own contribution to the shaping of the report, then these representations offer to the concern on the public space we seek or reject. Referring always to the theatrical text and its stage interpretation the poetics of ‘scenic cities’, is not only interpretation of reality but capable of activating our desire for another city. If we are seeking the public area of meetings, the place that allows us to cross with others, then the actual city must regain these meeting conditions through design where and when remains. And the theater offers , through its own code, interesting elements towards this direction.

115

114

115

Photo 2

Photo 1: © Clarissa Bonet, City Space Photo 2: © Woyzeck Robert Wilson, Betty Nansen, Teatret in Copenhagen, 2000

Η Αριάδνη Βοζάνη είναι αρχιτέκτων μηχανικός και σκηνογράφος. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη (1968) και ολοκλήρωσε σπουδές αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), στο University College London/Bartlett (ΜArch) και στην Architectural Association School of Architecture (PhD) με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Ως επίκουρη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ διδάσκει Αρχιτεκτονική Σύνθεση και Θεωρία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και αρχιτεκτονικό έργο σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά, έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και εκθέσεις αρχιτεκτονικής και υπήρξε τακτικό μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Εθνικής Πινακοθήκης (2011-2014). Από το 1998 διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο και έχει βραβευτεί σε 9 ελληνικούς και πανευρωπαϊκούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Παράλληλα με την αρχιτεκτονική έχει εργαστεί ως σκηνογράφος σε 20 παραστάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ariadni Vozani is architect and stage designer. She studied at the School of Architecture of National Technical University of Athens (NTUA), the Bartlett/University College London (MArch) and the Architectural Association School of Architecture (PhD). She is assistant professor at the School of Architecture of NTUA. As an architect she has been involved in various architectural projects concerning private houses and also public and landscape spaces. She has won 9 awards and distinctions in greek and international architectural competitions. Since 1996 she has worked as a stage and costume designer for 20 theatre productions. She has published articles in architectural reviews, books, exhibition catalogues and conference proceedings. She has been a member of the Administration Board of the National Gallery of Greece (2011-2014).

vozaniariadni.com www.arch.ntua.gr/person/127 116

117

Photo 2

Photo 1: © Clarissa Bonet, City Space Photo 2: © Woyzeck Robert Wilson, Betty Nansen, Teatret in Copenhagen, 2000

vozaniariadni.com www.arch.ntua.gr/person/127 116

117

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τομέας ΙΙΙ Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού National Technical University of Athens, School of Architecture, Department III Architectural, Language-Communication-Design

438

439

438

439

Photo 1

440

441

Photo 1

440

441

Photo 2

442

Photo 3

Photo 4

Photo 5

Photo 6

443

Photo 2

442

Photo 3

Photo 4

Photo 5

Photo 6

443

444

Μπροστά στο απέραντο πραγματικό και διαμέσου ενός θραυσματικού αρχείου προηγούμενων συμβάντων, που παρέχει την ψευδαίσθηση ενός υποβάθρου επικοινωνίας επί του πραγματικού, αλλά αναφέρεται σε αλήθειες παρωχημένες ως προς τη σημερινή βίωση του πραγματικού, εφαρμόζονται μέθοδοι σύστασης νέων συμβάντων, τρόποι διάκρισης και συρραφής στοιχείων του πραγματικού, σύμφωνα με την πιστότητά τους στην κάθε νέα αλήθεια που η κάθε μέθοδος αναφέρεται.

In front of the endless real and through a fragmentary archive of previous events that provides the illusion of a common background for communication on the real, but refers to truths outdated in contemporary experience of the real, methods for the constitution of new events are applied, methods that differentiate and correlate elements of the real, according to their fidelity to each new truth that each method refers.

Γιώργος Παρμενίδης, Γεωργία Ατζάμπου, Χρυσούλα Καραδήμα

George Parmenidis, Georgia Atzampou, Chryssoula Karadima

Ο σχεδιασμός του χώρου: η νοηματοδότηση της συνέχειας στo θραύσμα της καθημερινής εμπειρίας

The design of space: giving meaning to the continuity of the fragment in everyday experience.

Ο χώρος ορίζεται ως το δυναμικό πεδίο που παράγεται από το σύμπλεγμα των μετασχηματισμών στις σχέσεις και ιδιότητες του υποκειμένου/ αντικειμένου κατά τις διαδράσεις και αμοιβαίες συστάσεις τους. Το δυναμικό πεδίο αναπτύσσεται στο δομημένο περιβάλλον, ένα υλικό και εννοιολογικό πεδίο όπου οι ιδιότητες των στοιχείων του ευνοούν ή αποθαρρύνουν διαδράσεις. Οι διαδράσεις που αναπτύσσονται, εναποθέτουν τα αποτυπώματά τους στα στοιχεία του υλικού και εννοιολογικού πεδίου, καθώς μετασχηματίζονται οι ιδιότητες των στοιχείων του κατά τους μετασχηματισμούς του υποκειμένου/ αντικειμένου. Όσο οι ιδιότητες του υλικού και εννοιολογικού πεδίου μετασχηματίζονται, τόσο η αντίληψη και η νόηση του δυναμικού πεδίου, του χώρου, διευρύνονται καθημερινά από τις επιτελούμενες διαδράσεις, καθώς συμπεριλαμβάνουν το βάθος των προηγούμενων μετασχηματισμών του υλικού και εννοιολογικού πεδίου που είχαν προκύψει ως εναπόθεση αποτυπωμάτων προηγούμενων διαδράσεων.

Space is defined as the dynamic field produced by the cluster of the transformations of relationships and properties of the subject/ object, as they interact and mutually constitute each other. The dynamic field is developed in the built environment into a material and conceptual field where the properties of its elements encourage or discourage interactions. The interactions that are developed, deposit their fingerprints on the elements of the material and conceptual field, as the properties of its elements are transformed during the transformations of the subject/ object. As long as the properties of the material and conceptual field are transformed, the perception and conception of the dynamic field, the space, are daily extended by ongoing interactions, as they include the depth of the previous transformations of the material and conceptual field that had arisen from the deposition of the fingerprints of previous interactions.

Ο χώρος, ένα σύμπλεγμα στιγμιαίων συμπεριφορών και διαπραγματεύσεων, αποσπασματικών επαφών μεταξύ υποκειμένων/ αντικειμένων, σχεδιάζεται ώστε να νοηματοδοτηθεί η συνέχεια του θραύσματος στην καθημερινή εμπειρία. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, επιδίδοντας ιδιότητες στα στοιχεία του υλικού και εννοιολογικού πεδίου, επιδιώκει τον προσδιορισμό αφενός των διαδράσεων που θα ευνοούνται ή αποθαρρύνονται να αναπτυχθούν και αφετέρου της χρονικής αλληλουχίας τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο σχεδιάζεται το σύμπλεγμα των μετασχηματισμών στις σχέσεις και ιδιότητες του υποκειμένου/ αντικειμένου, σχεδιάζεται ο χώρος σημασιοδοτημένος από τις προθέσεις που προσδιόρισαν το είδος των διαδράσεων που θα αναπτυχθούν και την αλληλουχία τους.

Space – a cluster of instant behaviors and negotiations, excerpts of contacts between subjects and objects – is designed in order to give meaning to the continuity of the fragment in everyday experience. The architectural design, by attributing properties to elements of the material and conceptual field, intents to define both the interactions that are encouraged or discouraged to be developed, and their time sequence. Thus, the cluster of transformations in relationships and properties of the subject / object is designed; the space is meaningfully designed by the intentions determined both the kind of interactions that would be developed, and their sequence.

Η εμπρόθετη επίδοση ιδιοτήτων στα στοιχεία του υλικού και εννοιολογικού πεδίου βασίζεται σε αφηγήσεις που αναφέρονται στον επιθυμητό τρόπο του κάθεσθαι, συνδιαλέγεσθαι, συνευρίσκεσθαι, επικοινωνείν, κοινωνείν, και συστήνει συνέχειες μεταξύ των στοιχείων συγκροτώντας αντικείμενα, σώματα, λογισμούς. Η τριπλή αυτή διατύπωση της επίδοσης συνέχειας στη θραυσματική εμπειρία: όταν το αντικείμενο ορίζει χώρο – όταν το σώμα ορίζει χώρο – όταν ο λογισμός ορίζει χώρο, μπορεί να φτάνει σε υψηλά επίπεδα εξειδίκευσης και σε κατακερματισμό της εμπειρίας σε διακεκριμένες γνωστικές περιοχές, σε βαθμό που η κάθε μια να συγκροτείται ως μια ανεξάρτητη γλώσσα μετάφρασης του χώρου.

The intention to define the properties of the elements of the material and conceptual field is based on the constitution of narrations about the desired way to take a position, to be in conversation, to be together, to communicate, to socialize, and constitutes continuities between the elements setting up objects, bodies, considerations. This triple formulation of continuity in the fragmentary experience: when the object forms space – when the body forms space – when the consideration forms space, can reach high levels of specialization and fragmentation of the experience into distinct fields of knowledge, to the extent that each is constituted as an independent spatial translation language.

Όταν διαφορετικές γλώσσες μετάφρασης του χώρου συμβρεθούν λειτουργώντας ως ταυτόχρονες μεταφράσεις του ιδίου χωρικού φαινομένου, αναδεικνύεται η συμβατικότητα με την οποία η κάθε γλώσσα έχει προσδιορίσει τον χώρο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αναδύεται ένα αντιληπτικό και εννοιολογικό διάκενο στη μέχρι τότε συγκρότηση του χώρου από την κάθε γλώσσα, στο οποίο παρέχεται η αίσθηση της ελευθερίας να αναδυθούν περεταίρω συσχετισμοί, ομοιώσεις, διευρύνσεις εννοιών εντός του πεδίου ανάπτυξης της κάθε γλώσσας. Οι αναδυόμενες εννοιολογικές διευρύνσεις ευνοούν νέους μετασχηματισμούς στις σχέσεις και ιδιότητες του υποκειμένου/ αντικειμένου, καθώς διεγείρουν τη διάκριση νέων σχέσεων και ιδιοτήτων στα στοιχεία του υλικού και εννοιολογικού πεδίου και συστήνουν νέες συνέχειες μεταξύ τους, συγκροτώντας νέα αντικείμενα, σώματα, λογισμούς.

When different translation languages of space come together acting as simultaneous translations of the same spatial phenomenon, the conventionality by which each language has defined space is highlighted. Thus, a perceptual and conceptual interstice, in the so far constitution of space by each language, emerges. An interstice in which the sense of freedom is provided to arise further correlations, similarities, extensions of concepts in the field of development of each language. Emergence of conceptual extensions encourages new transformations in relationships and properties of the subject/ object, as it stimulates new relationships and properties of the elements of the material and conceptual field, and constitutes new continuities between them, setting up new objects, bodies, considerations.

Photo 7

Photo 8

Photo 9

Photo 10

Photo 11

Photo 12

445

444

Γιώργος Παρμενίδης, Γεωργία Ατζάμπου, Χρυσούλα Καραδήμα

George Parmenidis, Georgia Atzampou, Chryssoula Karadima

Ο σχεδιασμός του χώρου: η νοηματοδότηση της συνέχειας στo θραύσμα της καθημερινής εμπειρίας

The design of space: giving meaning to the continuity of the fragment in everyday experience.

Photo 7

Photo 8

Photo 9

Photo 10

Photo 11

Photo 12

445

446

Choreogenic_ the mechanism, Choreogenic I

Στα έργα choreogenic the mechanism και choreogenic Ι διερευνώνται εργαλεία προσέγγισης της χωρικής εμπειρίας που οδηγούν σε μη συμβατικές αναγνώσεις του χώρου. Η έρευνα οργανώθηκε με μια σειρά εργαστηρίων σε διαφορετικούς χώρους, η συστηματική καταγραφή των οποίων αποτέλεσε το υλικό τεκμηρίωσης. Οι χορευτές ακολουθώντας καθοδηγούμενο αυτοσχεδιασμό συσχετίστηκαν με το αντικείμενο της επιλογής τους δημιουργώντας κινητικές φράσεις οι οποίες στη συνέχεια, αφού εκτελέστηκαν χωρίς τα αντικείμενα, αποτέλεσαν τα κινητικά κυτταρικά στοιχεία. Οι παρατηρητές – σπουδαστές αρχιτεκτονικής παρακολουθώντας μεμονωμένα ή σε διάφορους συνδυασμούς τα κυτταρικά στοιχεία, ανασύστηναν το απόν αντικείμενο, πειραματιζόμενοι με τα αναπτυσσόμενα, νοητά, χωρικά πεδία μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου χωρίς να επηρεάζονται από συμβατικές μορφές αντικειμένων και δημιούργησαν διαγράμματα αποτυπώνοντας τις πολλαπλές, διευρυμένες ερμηνείες του χώρου στα οποία έδωσαν τίτλους.

In choreogenic the mechanism and choreogenic Ι works, tools for the approach of spatial experience that lead to unconventional interpretations of space are researched. The research was organized on a series of workshops in different spaces, the recording of which constituted the documentation material. The dancers following guided improvisation correlated with an object of their choice, creating movement phrases which, after being performed without the objects, constituted the kinetic cellular elements. The observers – students of Architecture, observing the individual or in various combinations cellular elements, reconstituted the absent object experimenting with the developing mental spatial fields between the subject and the object without being influenced by conventional forms of objects. They created diagrams reflecting multiple, broadened interpretations of space which they titled.

Αποτέλεσμα της έρευνας ήταν η συγκρότηση ενός μηχανισμού παραγωγής εξελιγμένων κινητικών δράσεων που ενσωμάτωσαν την επεξεργασία της κυτταρικής φράσης και εντέλει, την ανάπτυξή της σε χορογραφία στο video art choreogenic I. Εννοιολογικό εργαλείο αποτέλεσε το ειδικό λεξιλόγιο, τα ονοματισμένα χωρικά πεδία που προσέδωσαν ιδιότητες στον χώρο νοηματοδοτώντας και κατευθύνοντας την ποιότητα της κίνησης.

The result of this research was the constitution of a mechanism of producing complex kinetic actions that incorporated the elaboration of the cellular phrase and ultimately, its evolvement into choreography on the choreogenic I video art. Conceptual tool was the special vocabulary, the titled spatial fields that attributed properties to space giving meaning and influencing the movement quality.

Οι τίτλοι και οι έννοιες που αξιοποιήθηκαν είναι: «Σπασμένη Διαδρομή», «Βάρος Διαδρομής», «Μαγνήτης» που μεταφράζονται κινητικά με ευέλικτες κινήσεις με αρκετές πτώσεις, σε μια συνεχή αναμέτρηση με τις δυνητικά «μαγνητικές δυνάμεις» των δομικών στοιχείων. «Διαφυγή σε Τρία Σημεία», «Μάχη» που αποτυπώνονται με κινητικές φόρμες κατά μήκος ενός τοίχου / υποκειμένου σε μια συνεχή διαδραστική σχέση. Το «Ρευστό Πάτωμα» που παράγει κίνηση συνεχούς ροής και ελεγχόμενες πτώσεις με ελαστικές επαναφορές. Το κατώφλι ως παραμορφωτικός διακόπτης της κίνησης. Η πτύχωση ως αναπτύχωση, τόνωση, εκτόνωση, συστολή, εκτύλιξη, εξέλιξη, παράγοντας ευέλικτες κινήσεις στον προσωπικό / γενικό χώρο του χορευτή δημιουργώντας σπειροειδές pattern.

The titles and concepts utilized are: “Broken Route” “Weight of Route”, “Magnet” kinetically translated into flexible movements with several drops in a constant battle with the potential “magnetic forces” of the structural elements. “Exodus in Three Points”, “Fight” presented on kinetic forms along a wall / subject in a continuous interaction. The “Fluid Floor” producing continuous flowing movements and controlled drops with elastic rebounds. The threshold as a distorting switch of movement. Folding as refolding, toning, stretching, contracting, splaying, unfolding, producing flexible movements in dancers’ personal / general space forming a spiral pattern.

Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η συναρμογή πολλαπλών συστημάτων παραγωγής χωρικοτήτων, διαβαθμισμένης πολυπλοκότητας, μαζί με τα αντίστοιχα γλωσσικά συστήματα που αυτά φέρουν. Το ένα σύστημα αποτελείται από κινητικές δράσεις που περιλαμβάνουν κυτταρικές φράσεις οι οποίες εξελίσσονται σε σύνθετες, site specific χορογραφίες. Το άλλο σύστημα, το χωρικό, περιλαμβάνει στοιχειώδη αρχιτεκτονικά μέλη καθώς και κτιριακά συγκροτήματα, ενώ ένα επιπλέον σύστημα οργανώνεται βάσει της επί τόπου παρατήρησης καθώς και μέσω των αυτοτελών, time based media έργων.

The methodology was based on a combination of multiple systems of spatiality production of graded complexity and their corresponding languages. The first system consists of kinetic actions that include cellular movement phrases evolving into complex, site specific choreographies. The second system, the spatial one, includes primary architectural elements as well as building complexes. An additional system is structured on the basis of the in situ observation and through self – contained, time based media works as well.

Η διαφοροποίηση της κινητικής δράσης από τα τυπικά κινητικά μοντέλα, που συνδέονται με το κάθε χωρικό σύστημα, οδηγεί σε ένα διαφοροποιημένο αντιληπτικό μοντέλο. Έναν αντιληπτικό μετεωρισμό, ο οποίος αναδεικνύει τάσεις και δυναμικές οι οποίες ενεργοποιούν δυνητικούς μετασχηματισμούς βασικών χωρικών δομών. Με αυτό τον τρόπο η κίνηση ανάγεται σε μετασχηματιστικό διάγραμμα του χώρου. Ο ταυτόχρονος κατακερματισμός της δράσης και του χώρου, μέσω της συμπαρουσίας τους με τις πολλαπλές αναγνώσεις τους καθώς και με την καλειδοσκοπική ανασύστασή τους, θρυμματίζει τη συμβατική σύλληψη της χωρικότητας αναδεικνύοντας νέες δυνάμεις που κατευθύνουν τις πολλαπλές επανασυνθέσεις του όλου.

The differentiation of the kinetic action from the conventional kinetic models, appended to each spatial system, leads to a differentiated perceptual model. A perceptual interstice revealing tendencies and dynamics which activate potential transformations of basic spatial structures. Thus, movement is referred to as a transformative diagram of space. The simultaneous fragmentation of both action and space, through their co-occurence in their multiple interpretations and their kaleidoscopic reconstitution, shatters the conventional conception of spatiality emerging new dynamics that direct multiple reconstitutions of the whole.

Το έργο είναι αποτέλεσμα του συσχετισμού ενός προδιδακτορικού σεμιναρίου και ενός προπτυχιακού μαθήματος της Σχολής Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

The project is a result of the association of PhD seminars and undergraduate courses of the School of Architecture of the National Technical University of Athens.

Προπτυχιακό μάθημα του 6ου εξαμήνου «Το αντικείμενο ορίζει χώρο» Τομέας ΙΙΙ Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού

Undergraduate course of the 6th semester “The object forms space”, Department III Architectural Language – Communication – Design https://www.arch.ntua.gr/course_instance/763 https://evrosoriou.wordpress.com/

Διδακτική ομάδα: Βάνα Ξένου (καθηγήτρια), Γεώργιος Παρμενίδης (καθηγητής) Ιφιγένεια Μάρη (λέκτορας)

Teaching: Vana Xenou (professor), George Parmenidis (professor), Ifigenia Mari (lecturer)

Σπουδαστικά σχέδια- προπλάσματα Κωνσταντίνος Βουτουφιανάκης-Πετρόπουλος, Σοφία Ιατρού, Θεόδωρος Κούτρος, Δημήτρης Λούκος, Μαρία Μπίκα, Κωνσταντίνος Ρετσίνας, Μαρία Τζούμπα

Student Drawings and models: Constantinos Voutoufianakis-Petropoulos, Sophia Iatrou, Theodoros Koutros, Dimitris Loukos, Maria Bika, Constantinos Retsinas, Maria Tzoumba

Βάνα Ξένου, εικαστικός, καθηγήτρια στο Εργαστήριο Ζωγραφικής, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ζωγραφικής.

Vana Xenou, visual artist, professor and director of the Painting Workshop, School of Architecture, National Technical University of Athens. https://www.arch.ntua.gr/person/204

Γιώργος Παρμενίδης, αρχιτέκτων μηχανικός, καθηγητής στην περιοχή του Αρχιτεκτονικού Χώρου και Επικοινωνίας, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διευθυντής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αρχιτεκτονική, Σχεδιασμός του Χώρου», Ε.Μ.Π.

George Parmenidis, architect engineer, professor in the Department of Interior Design and Landscaping, director of Postgraduate Studies “Architecture, Design of Space”, School of Architecture, National Technical University of Athens. https://www.arch.ntua.gr/person/217

Ιφιγένεια Μάρη, αρχιτέκτων μηχανικός, λέκτορας στην περιοχή του Αρχιτεκτονικού Χώρου και Επικοινωνίας, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Ifigenia Mari, architect engineer, lecturer in the Department of Interior Design and Landscaping, School of Architecture, National Technical University of Athens. https://www.arch.ntua.gr/person/1258

Φοιτητές: Γεωργία Αντζάμπου, Χρυσούλα Καραδήμα

Students: Georgia Antzampou, Chryssoula Karadima

Γεωργία Αντζάμπου, ναυπηγός μηχανικός, χορογράφος, καθηγήτρια μπαλέτου και σύγχρονου χορού. Υποψήφια διδάκτωρ με διατριβή «Χώρος και Κίνηση – ένας συνεχής και παραγωγικός διάλογος» (επιτροπή: Γ. Παρμενίδης, Σ. Σταυρίδης, Κ. Σαβράμη) Σχολή Αρχιτεκτόνων, Ε.Μ.Π.

Georgia Atzampou, shipbuilder engineer, choreographer, ballet and modern dance teacher. PhD candidate (thesis “Space and Movement: an infinite and prolific dialogue” -Advisory Committee: G. Parmenidis, S. Stavridis, K. Savrami), School of Architecture, NTUA. www.atzabougeorgia.gr

Χρυσούλα Καραδήμα, αρχιτέκτων μηχανικός, Υποψήφια διδάκτωρ με διατριβή «Το Πέρασμα – Πόρτα ως χωρικό στοιχείο παραγωγής νοήματος» (επιτροπή: Β. Ξένου, Σ. Ξενόπουλος, Γ. Παρμενίδης). Συμμετέχει στην επικουρική διδασκαλία στην Αρχιτεκτονική Σχολή, Ε.Μ.Π.

Chryssoula Karadima, architect engineer. PhD candidate (thesis “The threshold – door as a meaningful spatial factor” - Advisory Committee: V. Xenou, S. Xenopoulos, G. Parmenidis) and teaching assistant in undergraduate courses at the School of Architecture, NTUA. ckarad@gmail.com

447

446

Choreogenic_ the mechanism, Choreogenic I

The project is a result of the association of PhD seminars and undergraduate courses of the School of Architecture of the National Technical University of Athens.

Διδακτική ομάδα: Βάνα Ξένου (καθηγήτρια), Γεώργιος Παρμενίδης (καθηγητής) Ιφιγένεια Μάρη (λέκτορας)

Teaching: Vana Xenou (professor), George Parmenidis (professor), Ifigenia Mari (lecturer)

Student Drawings and models: Constantinos Voutoufianakis-Petropoulos, Sophia Iatrou, Theodoros Koutros, Dimitris Loukos, Maria Bika, Constantinos Retsinas, Maria Tzoumba

Vana Xenou, visual artist, professor and director of the Painting Workshop, School of Architecture, National Technical University of Athens. https://www.arch.ntua.gr/person/204

Ifigenia Mari, architect engineer, lecturer in the Department of Interior Design and Landscaping, School of Architecture, National Technical University of Athens. https://www.arch.ntua.gr/person/1258

Φοιτητές: Γεωργία Αντζάμπου, Χρυσούλα Καραδήμα

Students: Georgia Antzampou, Chryssoula Karadima

447

Choreogenic_the mechanism Xορευτές: Τάσος Μπεκιάρης, Αγγέλα Πατσέλη Camera, Video Editing: Μάνος Γεωργακόπουλος Camera: Μπάμπης Λουιζίδης

Choreogenic_the mechanism Dancers: Angela Patseli, Tasos Mpekiaris Camera, Video Editing: Manos Georgakopoulos Camera: Babis Louizidis

Choreogenic I Χορογραφική Μελέτη: Γεωργία Αντζάμπου Χωρική Μελέτη: Χρυσούλα Καραδήμα Χορευτές: Τάσος Μπεκιάρης, Αγγέλα Πατσέλη Σκηνοθεσία: Γεωργία Αντζάμπου, Χρυσούλα Καραδήμα, Μάνος Γεωργακόπουλος Camera, Video Editing: Μάνος Γεωργακόπουλος Sound Editing, Πρωτότυπη Μουσική: Αποστόλης Αλυσανδράτος

Choreogenic I Choreographic Study: Georgia Antzampou Spatial Study: Chryssoula Karadima Dancers: Angela Patseli, Tasos Mpekiaris Directors: Georgia Antzampou, Chryssoula Karadima, Manos Georgakopoulos Camera, Video Editing: Manos Georgakopoulos Original Music, Sound Editing: Apostolis Alysandratos

Η Αγγέλα Πατσέλη έχει σπουδάσει κλασικό μπαλέτο και σύγχρονο χορό. Έχει κάνει σπουδές μουσικής και πιάνου και φωνητική/musical theatre. Εργάζεται ως χορεύτρια, χορογράφος και βοηθός σκηνοθέτη. Διδάσκει χορό και αποτελεί μέλος της επιτροπής εξετάσεων κλασικού μπαλέτου του ΥΠΠΟ.

Angela Patseli has studied classical ballet and contemporary dance as well as music, the piano and vocals/musical theatre. She works as a dance teacher, choreographer and assistant director. She is a member of the Ballet Examinations Board of Ministry of Culture.

Ο Τάσος Μπεκιάρης σπούδασε χορό (musical, jazz, hip hop) και τεχνικές συγχρόνου χορού (release, Limon, Graham, Horton) στη Νέα Υόρκη. Διδάσκει χορό και συμμετέχει σε παραστάσεις και ερευνητικά projects. Είναι ιδρυτής της Load Dance Company.

Tasos Mpekiaris studied contemporary dance (musical, jazz, hip hop) and contemporary dance techniques (release, Limon, Graham, Horton) in NY. He has participated in research projects. He is a dance teacher and founder of the Load Dance Company. https://www.facebook.com/loadancecompany

Ο Μάνος Γεωργακόπουλος σπούδασε Εφαρμοσμένες Τέχνες και Τεχνολογία καθώς και Ηχοληψία. Υπότροφος του ΙΚΥ και του μουσικού καναλιού MAD TV. Ασχολείται επαγγελματικά με τη σκηνοθεσία video clips και τη μουσική. Είναι μέλος του συγκροτήματος universe217.

Manos Georgakopoulos has studied Applied Arts and Technology and Sound Engineering, granted with scholarships by the State Scholarships Foundation and music channel MAD TV. He works as a video clip director and a musician. He is a member of the music band universe217. universe217.bandcamp.com

Ο Μπάμπης Λουιζίδης σπούδασε Αρχιτεκτονική και εργάζεται στο Εργαστήριο Τεκμηρίωσης για την Αρχιτεκτονική και την Πόλη (Ε.Μ.Π.). Ειδικεύεται στην αρχιτεκτονική φωτογραφία και έχει λάβει μέρος σε εκθέσεις συμπεριλαμβανομένης της Biennale της Βενετίας (1996, 2012).

Babis Louizidis has studied Architecture and works in the Documentation Lab for Architecture and the City (National Technical University of Athens). He specializes in architectural photography. He has participated in exhibitions, including Biennale of Venice (1996, 2012).

O Αποστόλης Αλυσανδράτος είναι συνθέτης και σπουδάζει στο Ωδείο του Birmingham. Οι προβληματισμοί του σχετικά με το ρόλο του καλλιτέχνη και της τέχνης στην κοινωνία αντανακλώνται στην εννοιολογική διάσταση των συνθέσεών του. Το 2014 βραβεύτηκε από το Birmingham Chamber Music Society.

Apostolis Alysandratos is a composer, student at Birmingham Conservatoire, awarded by the Birmingham Chamber Music Society (2014). His thoughts on the artist’s role and the function of his art in today’s globalized world are reflected on the conceptual aspect of his compositions.

Photos 1, 2, 3, 4, 5, 6: © Χρυσούλα Καραδήμα/Chryssoyla Karadima, © Μάνος Γεωργακόπουλος / Manos Georgakopoulos Photos 7, 8, 9, 10, 11, 12: © Γιώργος Καμπόλης / George Kampolis 448

449

Choreogenic_the mechanism Dancers: Angela Patseli, Tasos Mpekiaris Camera, Video Editing: Manos Georgakopoulos Camera: Babis Louizidis

449

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών National Technical University of Athens, School of Architecture

450

451

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών National Technical University of Athens, School of Architecture

450

451

Photo 1

452

453

Photo 1

452

453

Επαναδιατυπώσεις σκηνικών τοπίων από φοιτητές Αρχιτεκτονικής

Reorganizing theatrical landscapes with students of architecture

Η πόλη είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στην καθημερινότητά μας, η συμπεριφορά μας μεταβάλλεται σε σχέση με το χώρο όπου βρισκόμαστε. Κάθε χώρος υποβάλλει τους δικούς του κανόνες συμπεριφοράς και, υπό μια έννοια, κάθε χώρος έχει θεατρικότητα μιας και όλοι παίζουμε ρόλους.

The city is the core of human activity. In our daily routine, our behavior alters according to the space where we are. Each space submits its own rules of behavior and in a sense every area has a theatrical atmosphere where everyone has his own role to play.

Σαίξπηρ: «Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή, κι οι άνθρωποι κι οι άντρες κι οι γυναίκες όλοι παίζουν».

According to Shakespeare “The whole world is a stage, and people and men and women all play”.

Ο παραλληλισμός του κόσμου με σκηνή δεν είναι κάτι νέο, ξεκινά ήδη από την αρχαιότητα. Βέβαια, με το πέρασμα του χρόνου επιδέχεται συνεχώς νέες ερμηνείες που εκφράζουν τις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες.

The parallelism of the world with the theatrical scene is not something new, it is apparent since antiquity. However, as time goes by the social conditions of each time redefine this connection.

Η αναπαράσταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο θέατρο έχει επηρεαστεί από τις χωρικές διερευνήσεις, επενδύει στην πόλη και στοχεύει στη δημιουργία εμπειριών των κατοίκων που είναι εν δυνάμει θεατές. Οι μεταβολές της θεατρικής δομής παράγουν και ενσωματώνουν νέες χωρικές συγκροτήσεις. Ο δημόσιος χώρος μετατρέπεται σε σκηνικό, καθώς απαρτίζεται από σύμβολα και εικόνες και αναθέτει ρόλους στους χρήστες. Ο δημόσιος χώρος δίνει σκηνική εικόνα και υπόσταση σε νέα χωρικά περιβάλλοντα.

The representation of human activities in the theater has been influenced by the investigations of the space, invests in the city and aims to create experiences for the residents, who are potential viewers. As well as public space operates like a backdrop which is composed of symbols and images and assigns roles to its users. Hence, new spatial environments transform to a theatrical scene.

Ο δημόσιος χώρος παρ’ όλη τη συστηματική υποβάθμιση, προδιαθέτει για μια πιο έντονη σχέση των κατοίκων-θεατών με τις υπαίθριες δράσεις. Οι αναζητήσεις των φοιτητών της αρχιτεκτονικής, μέσα από το μάθημα των μεταμορφώσεων του θεατρικού χώρου, στοχεύουν σε μια πιο έντονη, κινητική, και ελεύθερη αλληλεπίδραση του θεατρικού δρώμενου και του ανοικτού δημόσιου χώρου. Οι απαντήσεις τους επαναδιατυπώνουν διαχρονικά θεατρικά μοντέλα, επαναπροσδιορίζουν τη σχέση υπαίθριου χώρου με το θεατρικό δρώμενο. Προτείνουν νέους χώρους δράσης, ενεργοποιούν κάθε είδους αστικά κενά, από πλατείες και πεζοδρόμους μέχρι νεκροταφεία αυτοκινήτων, κενά οικόπεδα και ακάλυπτους.

Public space despite its systematic degradation encourages a more intense relationship of residents-viewers with outdoor activities. The researches of students of architecture through the course which is related with the transformations of the theatrical space, target in an intense flexible and open interrelation of the theatrical act and the public space. Their proposals rephrase, undistorted theatrical models, reinterpret the relations of space and theatrical act and propose theatre in a new context. Urban voids, squares parking lots, ports and train terminals constitute these new spaces for theatrical motivation.

Η απάντηση σε αυτά τους τα αιτήματα βρίσκεται στην επαναδιατύπωση ενός διαχρονικού καλλιτεχνικού μοντέλου, του περιπλανώμενου θιάσου. Ο θίασος αυτοοργανωνόταν και μεταφερόταν σαν καλλιτεχνικός νομάδας από πόλη σε χωριό, προσάρμοζε τα υλικά που κουβαλούσε σε διαφορετικό κάθε φορά ελεύθερο χώρο και έστηνε σε πλατείες και αλάνες ένα μικρό αρχέτυπο θεατρικού χώρου. Ανάλογα, ένας σύγχρονος θίασος, ο οποίος κινείται καθημερινά σε διαφορετικές τοποθεσίες στην πόλη, είναι ικανός να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του υπαίθριου χώρου με το θεατρικό δρώμενο.

They rephrased the timeless artistic motive of the wandering troupe. The troupe would be organized and wander from city to village, adjust its materials into a different free space and set the scene in squares and vacant lots. Equivalently, a modern troupe will define the interrelation between the public space and the theatrical act.

Καταρχήν, προτείνουν ένα εργαλείο που να απαντάει στο νομαδικό χαρακτήρα ενός θεατρικού σχήματος με υπαίθρια δράση. Αυτό πρέπει να έχει αρκετή ευελιξία και κατασκευαστική προσαρμοστικότητα, συγκεκριμένη δομή ανάλογα με την παράσταση, η οποία να μπορεί να επαναδιατυπώνεται ανάλογα με την τοποθεσία. Ταυτόχρονα, όμως, οι ετερότητες της πόλης απαιτούν υφολογικά, τόσο από το εργαλείο όσο και από το θίασο, μια αφαιρετική προσέγγιση, αχρονική, ατοπική, συνεπώς απαλλαγμένη από μορφολογικά χαρακτηριστικά. Αυτή η κατασκευή μπορεί να μεταφερθεί και να στηθεί σε ένα κενό οικόπεδο στο Γκάζι, σ’ έναν πεζόδρομο στο Θησείο ή μια μικρή πλατεία στο Μεταξουργείο. Το «εργαλείο» που σχεδίασαν έχει ως αφορμή μόνο το ανέβασμα της Ηλέκτρας του Ευριπίδη από μια τέτοια θεατρική ομάδα.

At first, they propose a way to add more flexibility and manufacturing adaptability in order to be able to adjust to every site. This construction should be able to be transferred and set in a vacant land in Gazi, in a pedestrian street in Thisio or in a small square in Metaxourgeio.

Στο έργο διακρίνουν ορισμένα χωρικά χαρακτηριστικά, τα οποία μεταφράζουν σε μέρη του σκηνικού. Κατ’ αρχήν, η καλύβα του γεωργού και ο υπαίθριος χώρος γύρω της στον οποίο εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της σκηνικής δράσης. Δύο πάροδοι, μια από την πόλη και η άλλη από τους αγρούς, αντιδιαμετρικά τοποθετημένες σε σχέση με τον κεντρικό χώρο της σκηνής. Το θεολογείο στο οποίο ανεβαίνουν οι Διόσκουροι στο τέλος της παράστασης.

Part of the scenery are the farmer’s shack and the public space around which most of the theatrical actions takes place. The viewers are not supposed to have a predetermined spot to view the theatrical play, but are intended to wander around during the play, as the artistic project is intended to be prominent.

Όσον αφορά στη σχέση των θεατών με την κατασκευή και τον ευρύτερο χώρο της σκηνής, δεν επιθυμούν οι θεατές να έχουν μια συγκεκριμένη και προκαθορισμένη γωνία και απόσταση θέασης, αλλά ενδεχομένως να κινούνται κατά τη διάρκεια της παράστασης, καθώς το δρώμενο προορίζεται ώστε να είναι περίοπτο. Στοιχεία του χώρου που φιλοξενείται η παράσταση αποτελούν πιθανές θέσεις του κοινού.

Το ενδιαφέρον των φοιτητών στο μάθημα για τις μεταμορφώσεις του θεατρικού χώρου και τις προσεγγίσεις της σύνθεσης στη θεατρική τέχνη εντοπίζεται σε περιόδους εξέλιξης όπου το κτήριο του θεάτρου έπαψε να είναι ο αποκλειστικός χώρος των θεατρικών παραστάσεων. Κατά καιρούς εμπνέονται από ιστορίες ανατρεπτικής θεατρικότητας και χρησιμοποιούν το δημόσιο χώρο μετατρέποντάς τον σε σκηνικό, χρησιμοποιούν τα σύμβολά του και τις ιδέες του, για δημιουργήσουν εικόνες και δράσεις μεγάλης θεατρικής δύναμης.

454

The first project is the project by Haris Gerekos and Christos Hondos and regards Electra of Euripides. The students chose to approach scenographically the theatrical play mainly by redefining the relationship of the crowd with the theatrical event as well as the one of the theatre with the city.

Ανεξάρτητα από την τοποθεσία και την κύρια γεωμετρία του οικοπέδου, τα στοιχεία της σύνθεσης διατηρούν τις βασικές τοπολογικές μεταξύ τους σχέσεις, ενώ αναπροσαρμόζονται (στρέφονται, μεταβάλλονται σε μήκος ή ακόμα αφαιρούνται) οι άξονες κίνησης και η σχετική θέση του θεολογείου.

Καθώς κινούνται στην πόλη από γειτονιά σε γειτονιά, εντοπίζουν και εμπνέονται από το συνονθύλευμα ετεροτήτων, ξαναοργανώνουν το δημόσιο χώρο, επανερμηνεύουν την ανθρωπογεωγραφία κάθε περιοχής καθώς και τα διαφορετικά επάλληλα ιστορικά στρώματα που συγκροτούν την πόλη. Μεσοτοιχίες νεοκλασικών με ενδιαφέρουσες υφές, απομεινάρια γκρεμισμένων κατοικιών με αποτυπωμένες τις μνήμες των κατοίκων τους, τερματικοί σταθμοί τρένων ή κοντέινερ στα λιμάνια αποτελούν εργαλεία ευέλικτα, αφαιρετικά, αχρονικά και ατοπικά για σκηνική δράση.

Στη συνέχεια, θα παρουσιάσω τρεις χαρακτηριστικές δουλειές φοιτητών του προπτυχιακού και του μεταπτυχιακού τμήματος της σχολής μας που δεν έχουν γίνει από την αρχή εστιάζοντας στην προβληματική της ελληνικής συμμετοχής στην Quadrennale της Πράγας. Έχουν όμως δημιουργήσει παραστασιακά γεγονότα σε συνθήκες ανοικτού χώρου και συγκεκριμένα σε συνάρτηση με το αστικό και το βιομηχανικό τοπίο καθώς και με τον μη-τόπο φορτοεκφόρτωσης εμπορευματοκιβωτίων του λιμανιού του Πειραιά.

Η πρώτη δουλειά από τους Χάρη Γκερέκο και Χρήστο Χόντο αφορά την Ηλέκτρα του Ευριπίδη. Οι σπουδαστές επέλεξαν τη σκηνογραφική προσέγγιση του έργου δηλώνοντας τη βασική τους πρόθεση, όσον αφορά μια διαφορετική σχέση του κοινού με το θεατρικό δρώμενο καθώς και του θεάτρου με την πόλη.

Subsequently, three typical student projects of the participation of NTUA are presented by the undergraduate and the postgraduate department. In those projects as well as in the rest of our projects, urban and industrial spaces are utilized as the main element for the creation of the scenery.

Διαφορετικά προσεγγίζουν ένα σημαντικό σύγχρονο ελληνικό κείμενο η ομάδα Δημήτρη Λούκου και Αικατερίνης Μαγουλά. «Ξεχάστε με…», λέει στη Λήθη ο Δημήτρης Δημητριάδης.

The team of Dimitris Loukos and Aikaterini Magoula propose a different approach for Dimitris Dimitriadis’s project Lethe.

Μ’ αυτήν την έκκληση, μαζί επίκληση και παράκληση, τερματίζει τον μονόλογό του αυτός που τον ξεκίνησε απευθυνόμενος σε όλους, ή και σε κανέναν, λέγοντας «Τώρα αρχίζω». Πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει φτάσει στο σημείο να έχει υπερβεί κάθε προηγούμενο σημείο, και κατακτήσει την εποπτεία της ζωής του, επιζητώντας πλέον μόνο το πέραν από κάθε τι που συναντούσε μέχρι την στιγμή εκείνη το σύνολο του κόσμου.

The protagonist starts as part of this world and is gradually detached by it, while at the fifth monologue he enters his own world. This process is expressed through the controlled sightings of the viewers. By gradually blocking the view, the viewers are reaching to a point where their view is being ultimately blocked and consequently their view is only restricted to the “internal”. The box in which the viewer ends up at the end of the play refers to the phrase of the last monologue “into this square”.

Στον πρώτο από τους πέντε θεατρικούς μονολόγους του έργου γίνεται λόγος γύρω από την έννοια της «βύθισης». Ο συγγραφέας εισάγει τον επικείμενο διαχωρισμό του πρωταγωνιστή από τον κόσμο μέσα από την έννοια αυτή, η οποία θα εκφραστεί αρχικά μέσω του «ύπνου». Αναγνωρίζει τον εαυτό του ως ηττημένο έναντι του κόσμου και ως εκ τούτου αρχίζει να «φεύγει» από αυτόν, να βυθίζεται στον «ύπνο»,

For the selection of the space where the play will take place two factors are crucial: the passage from a place to a non-place and the referral to the material, the body, a product that the writer despises. The site that relates to those two is a city and its harbor. The city represents the world the protagonist leaves behind him and the harbor refers to a trip, something new, a change and separation. The city is the place and the

455

Επαναδιατυπώσεις σκηνικών τοπίων από φοιτητές Αρχιτεκτονικής

Reorganizing theatrical landscapes with students of architecture

Σαίξπηρ: «Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή, κι οι άνθρωποι κι οι άντρες κι οι γυναίκες όλοι παίζουν».

According to Shakespeare “The whole world is a stage, and people and men and women all play”.

The parallelism of the world with the theatrical scene is not something new, it is apparent since antiquity. However, as time goes by the social conditions of each time redefine this connection.

454

The team of Dimitris Loukos and Aikaterini Magoula propose a different approach for Dimitris Dimitriadis’s project Lethe.

455

Photo 2

να χάνεται και να αφήνει πίσω του τον κόσμο.

harbor is the non-place.

Έτσι, λοιπόν, θα μπορούσαμε με μια έννοια να κάνουμε μια αναγωγή αυτού που του συμβαίνει ως ένα πέρασμα... πέρασμα από τον πραγματικό κόσμο στον μη κόσμο… από έναν τόπο σε ένα μη τόπο.

In particular, the site that eminently combines the aforementioned spatial qualities is the Merchandising Port of Pireus. The presence of containers there provides for the structures that are able to constitute the theatrical space.

Στον δεύτερο μονόλογο, ο συγγραφέας επιλέγει να ασχοληθεί με την έννοια της μνήμης, και το πως αυτή αποτελεί ενός είδους άγκυρα του εαυτού με την πραγματικότητα και τον εδώ κόσμο. Βλέπουμε ότι έρχεται να απαρνηθεί τη μνήμη, να τη διαγράψει, και έτσι να αφήσει πίσω του ότι μέχρι τώρα έκανε, όπως μέχρι τώρα υπήρξε. Υποστηρίζει ότι ποτέ δεν ζούμε την ίδια την στιγμή αλλά την ενθύμησή της, σε μέλλοντα μάλιστα χρόνο, πλέον όμως ως παρελθόν, ως ανάμνηση. Αυτό το διαλεκτικό σχήμα εισάγει την κυκλική θεώρηση του χρόνου και όχι την κοινώς αποδεκτή γραμμική.

The viewers enter the theatrical space by an axial movement, done by multiple empty containers that represent the phase of passing from somewhere to somewhere. The viewers are placed spontaneously in the space, in order for them to have a peripheral vision of what is happening but this also guarantees a better interrelation with the viewpoints that come from the open containers placed all around.

Στο επόμενο κεφάλαιο, γίνεται μια σύγκριση μεταξύ ζωής και θανάτου. Ο συγγραφέας και εδώ αντιτάσσεται στην κοινά αποδεκτή θεώρηση της υπεροχής της ζωής έναντι του θανάτου. Αναφέρει χαρακτηριστικά το γιατί ο θάνατος είναι σημαντικός για τον άνθρωπο, και μέσω αυτού ορίζεται και η ίδια η ζωή. Γράφει την λέξη «ανθρωπρέπεια» και εξηγεί ότι ο άνθρωπος πεθαίνει, γι’ αυτό είναι άνθρωπος. Όλα αυτά, τα οποία είναι κατεξοχήν υπαρξιστικές θεωρήσεις, τον οδηγούν στην «μετάνοια».

As the play unwraps the protagonist starts to close the aforementioned containers, and as a result he restricts the view and the space is being “sealed”. At the last act and after the protagonist has “transformed” the space into a box by closing all the separate views, as well as the entrance, opens the opposite to the entrance container and walks away towards a flashing light. The exit will also be used by the viewers as a symbolic passage to another place. Finally the show will take place during the sunset so in the last act the dark sky will complement the sense of confinement that the text causes.

Στον μονόλογο της τέχνης, πραγματεύεται την έννοια αυτής αλλά με ένα άλλο τρόπο. Μιλάει για την τέχνη όχι ως καθαυτή αλλά σχετιζόμενη με τη ματαιοδοξία του ανθρώπου. Αναγνωρίζει στην τέχνη δύο ίσες, κατ’ αυτόν, αξίες: το υψηλό και το θνητό. Φτάνει στο σημείο που καίει ό,τι έφτιαξε σε όλη του τη ζωή και αφήνει πίσω του μόνο τις στάχτες. Γι’ αυτόν έχουν αξία οι στάχτες ως μια ύψιστη τελική δήλωση. Αφήνει πίσω του μια δήλωση, η οποία λέει ότι δεν θέλει να αφήσει τίποτα, η στιγμή που τίποτε πια δεν μένει από το να περάσει στην λήθη… σε ένα μη τόπο. Στον πέμπτο και τελευταίο μονόλογο, έρχεται η στιγμή που τραβάει μια κάθετη γραμμή και αλλάζει σελίδα. Η βύθιση, η διαγραφή της μνήμης, η ανθρωπρέπεια και οι στάχτες, τον οδήγησαν στην «λήθη». Τώρα αρχίζω. Τίποτε παραπάνω. Η παρούσα φράση αποτελεί κλειδί για την κατανόηση της έννοιας του σώματος, η οποία έρχεται να εκφράσει την πρωτοκαθεδρία της ύλης έναντι του πνεύματος. Βλέπει το σώμα ως ορισμό της ύλης στην οποία θέλει να επιστρέψει. Η κεντρική ιδέα περί του σκηνικού ακολουθεί κατά μια έννοια την ίδια την πορεία του έργου. Με μια ματιά, βλέπουμε ότι ο πρωταγωνιστής ξεκινά ως ένα κομμάτι αυτού του κόσμου, από τον οποίο αποσπάται από την πρώτη κιόλας πράξη, και, στη συνέχεια του θεατρικού, ο κόσμος συνεχώς αποδομείται μέχρις το σημείο όπου στον πέμπτο μονόλογο ο συγγραφέας τον διαγράφει εντελώς και κάνει το πέρασμα σε ένα δικό του κόσμο, ένα κόσμο του «εγώ», το οποίο έρχεται και αυτό με την σειρά του να συσταλεί σε ένα σώμα και τίποτε άλλο. Ακολούθως, και με βάση τα παραπάνω, η πρώτη προσέγγιση συνίσταται σε διαμόρφωση μιας ανάλογης «πορείας» για τους θεατές. Οι παραπάνω εισέρχονται σε ένα χώρο, ο οποίος, στην πορεία του έργου, έρχεται να αποδομηθεί και, μέσω της συμβολικής αυτής πράξης, να περάσουν σε ένα μη χώρο που θα τους οδηγήσει στην εσωτερική, προς το εγώ, αναστροφή. Η παραπάνω σκέψη έρχεται να εκφραστεί πιο συγκεκριμένα μέσα από τις ελεγχόμενες θεάσεις των θεατών. Μέσα από τη σταδιακή φραγή των επιμέρους οπτικών φυγών που θα υπάρχουν στην αρχή της παράστασης, ο θεατής φτάνει στον απόλυτο οπτικό αποκλεισμό και, κατά συνέπεια, η μόνη «διαφυγή» του έγκειται προς το «εσωτερικό». Το κλειστό, επίσης, κουτί, στο οποίο φτάνει να βρίσκεται ο θεατής στο τέλος της παράστασης, αναφέρεται στην φράση «…μέσα σε αυτό το τετράγωνο. Οι πλευρές του με αγγίζουν. Σχεδόν δεν με χωράει. Σχεδόν στα μέτρα

456

457

Photo 2

να χάνεται και να αφήνει πίσω του τον κόσμο.

harbor is the non-place.

456

457

Photo 3

458

459

Photo 3

458

459

μου», που αναγράφεται στον τελικό μονόλογο.

που όμως δεν θυσιάζει την αυθεντικότητα του λόγου.

cries through the strong, sometimes violent language and their breaths.

Καθοριστικά για την επιλογή του τόπου στον οποίο θα διαδραματιστεί το θεατρικό έργο είναι δύο πράγματα: το πέρασμα από έναν τόπο σε ένα μη τόπο και η αναφορά στην ύλη και το σώμα προϊόν το οποίο ο συγγραφέας αποστρέφεται. Η περισσότερο σχετιζόμενη θέση με αυτά τα δύο είναι μια πόλη και το λιμάνι της. Πόλη γιατί εκφράζει τον κόσμο που ο πρωταγωνιστής αφήνει πίσω του, και λιμάνι ως κάτι το οποίο αναφέρεται στο ταξίδι, στο καινούριο, στην αλλαγή, και στον αποχωρισμό. Η πόλη θα λέγαμε ότι αποτελεί τον τόπο, και το λιμάνι τον μη τόπο.

Ο διάλογος είναι διαρκής εναπόθεση λόγων και συχνά δεν είναι σαφές ποια πρόταση απευθύνεται σε ποιον. Μεγάλο μέρος της παράδοσης του κειμένου επαφίεται στην ερμηνευτική διάθεση του σκηνοθέτη.

What if the heroes inflate with breaths (with missing or left over breaths) the balloon of their lives? What would it look like and how would it fit? The anxieties of the protagonists seem like a fight with their own selves. A fighting for fitting in themselves and then fitting into the world.

Ακόμα, το λιμάνι είναι μια ιδανική τοποθέτηση για την κατασκευή που θα φιλοξενήσει το επικείμενο έργο λόγω των εμπορικών δραστηριοτήτων που συμβαίνουν εκεί. Έτσι, με την επιλογή του λιμανιού, πέραν της αναφοράς στην έννοια του μη τόπου, έχουμε και μια παράλληλη αναφορά στο προϊόν και την ύλη με την αρνητική της φυσικά διάσταση.

Οι ήρωες του έργου αποζητούν απελπισμένα τον έρωτα, ξέρουν όμως καλά ότι, για να αποκτήσουν την ευτυχία, πρέπει να ρισκάρουν τον ολοκληρωτικό ψυχικό, ίσως και σωματικό τους, αφανισμό. Γιατί ο έρωτας είναι ταυτόχρονα η ελπίδα και η συντριβή τους. Όπλο τους είναι οι λέξεις, οι κραυγές, τα αποσπάσματα αναμνήσεων, τα όνειρα και οι εφιάλτες τους. Ιστορίες που χτίζονται και γκρεμίζονται τη στιγμή που αρχίζουν να παίρνουν σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια μας.

Το έργο δηλώνει μία αναχώρηση εκ μέρους της Kane , εμπεριέχει πλήθος σκοτεινών θεμάτων που μοιάζουν να στοιχειώνουν τους χαρακτήρες, όπως η παιδοφιλία, ο βιασμός, η ανορεξία, η ψυχική διαταραχή, η αυτοκτονία, ο φόνος.

Πιο συγκεκριμένα, η περιοχή που κατεξοχήν συνδυάζει τις προαναφερθείσες χωρικές ποιότητες είναι ο Εμπορευματικός Λιμένας Πειραιά, ο οποίος αποτελεί τον μεγαλύτερο σταθμό φορτοεκφόρτωσης εμπορευματοκιβωτίων της Ελλάδας. Η περιφερειακή θέα που έχει κανείς έρχεται να εξυπηρετήσει τις ανάγκες για τις πολλαπλές και έντονες οπτικές φυγές που εμφανίζει η ιδέα.

Χωρικότητες στο κείμενο. Σχέση λόγου και χώρου. Η Kane επιλέγει τις αποσπασματικές χωρικές αναφορές για να ενσωματώσει τις εμπειρίες, να εισβάλλουν στιγμές της καθημερινότητας των χαρακτήρων ή τις ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν, για να δηλωθούν τα ζώντα συναισθήματα. Η Kane δεν υποδεικνύει ένα δεδομένο σκηνικό ή μία διάταξη – μεταφέρει τον θεατή με τον λόγο άλλοτε στο εσωτερικό ενός αυτοκινήτου, άλλοτε σ’ ένα λιβάδι, στην πόλη, στην θάλασσα, σ’ ένα άδειο πάρκινγκ.

Η ταυτόχρονη ύπαρξη των εμπορικών κιβωτίων αποτελεί μια ισχυρή αναφορά στην ύλη και το προϊόν, έννοιες που αποτελούν μερικούς από τους κυριότερους μοχλούς του έργου. Επίσης, η ύπαρξη των κιβωτίων επιτόπου παρέχει έτοιμες δομές, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν, με ελάχιστες κάθε φορά επεμβάσεις, τον ίδιο τον θεατρικό χώρο.

Ο χώρος προσδιορίζεται συχνά στο κείμενο, όμως η χρήση του είναι κινηματογραφικό φόντο σε μία σκηνή που σημασία έχει η παύση, η ανάσα, η αρχή και το τέλος, η εναλλαγή, η παύση. Οι ιστορίες που αφηγούνται τα πρόσωπα είναι ανοίκειες ως προς το πού διαδραματίζονται, όσο είναι οικείες στον τρόπο και στα συναισθήματα που καθρεφτίζονται.

Οι θεατές εισέρχονται στον θεατρικό χώρο με μια αξονική κίνηση που γίνεται μέσα από επαναλαμβανόμενα κενά κιβώτια και τους υποβάλει σε μια σχέση περάσματος από-προς κάπου. Η κίνηση αυτή επιτελείται και από τον ίδιο τον ηθοποιό, ο οποίος εμφανίζεται αρχικά ως ένας από αυτούς. Η γραμμικότητα της κίνησης εισόδου βρίσκεται επίσης σε συνέχεια με την κίνηση εξόδου του ηθοποιού (και των θεατών στο τέλος της παράστασης). Οι θεατές τοποθετούνται ελεύθερα στον χώρο, ώστε να έχουν περιφερειακή όραση για του τι συμβαίνει, αλλά και για την καλύτερη σχέση με τις οπτικές φυγές που έρχονται μέσα από περιμετρικά τοποθετημένα ανοικτά κιβώτια.

Τι θα γινόταν, αν οι ήρωες αυτοί φούσκωναν με τις ανάσες (που τους λείπουν ή περισσεύουν) το μπαλόνι της ζωής τους; Πώς θα έμοιαζε και τι θα χωρούσε; Οι αγωνίες των πρωταγωνιστών είναι μια φαινομενικά άναρχη πάλη με τον ίδιο τους τον εαυτό. Να χωρέσουν πρώτα μέσα τους και μετά έξω στον κόσμο. Η επιλογή του τόπου στησίματος του έργου υπήρξε μία ανοιχτή, ενεργή, διαδικασία αναζητήσεων. Ωστόσο, η εγκαταλελειμμένη εικόνα του περιβάλλοντος χώρου του εργοστασίου της Viamax, λειτούργησε σχεδόν ακαριαία.

Η έξοδος αυτή θα χρησιμοποιηθεί και από τους θεατές ως συμβολικό πέρασμα σε έναν άλλο τόπο. Η παράσταση λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος, ώστε στην τελευταία πράξη να έχει χαθεί και το στερέωμα του ουρανού πάνω από τα κεφάλια των θεατών και έτσι η αίσθηση του εγκλεισμού να είναι ολοκληρωτική. The third project of the postgraduate student Pari Argiraki addresses the theatrical play GRAVE by Sarah Kane, using the exterior of the industrial complex of the former manufacturing factory of blue buses “VIAMAX”

460

Το κτηριακό συγκρότημα της Viamax βρίσκεται επί της λεωφόρου Αθηνών. Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα παλαιάς εργοστασιακής μονάδας με οδοντωτή στέγη και αποτελείται από το κτίριο παραγωγής σε σχήμα Π (παλαιό κτίσμα) και τη νεότερη προσθήκη στο μπροστινό τμήμα του κτιριακού συγκροτήματος, τα κτίρια γραφείων. Το φυσικό βύθισμα του εδάφους που δημιουργείται ανάμεσα στα δύο κτήρια δημιουργεί ένα τυφλό πέρασμα με ράμπα και αποτελούσε το σημείο αύλησης των εργατών. Στο σημείο αυτό «σβήνει» η ένταση της λεωφόρου και δημιουργείται ο ανθρώπινος πυρήνας του εργοστασιακού συγκροτήματος. Η απόφαση να στηθεί η σκηνή του έργου στο σημείο αυτό ενδυναμώθηκε από την αξιακή του σύσταση στην καρδιά του συγκροτήματος, ενώ παράλληλα αποτελεί δυναμικό σημείο πολλαπλών θεάσεων από σημεία εντός και εκτός του κτηρίου.

«Αν μπορούσα να ήμουν ελεύθερη από σένα χωρίς να πρέπει να σε χάσω» Η Sarah Kane έγραψε το Crave το 1998, επιτυγχάνοντας κάτι που ξεπερνούσε τα ως τότε έργα της: μια αληθινή συμφωνία από φωνές, γεμάτη ρυθμό και λυρισμό,

The decision to set up the stage at this site, was affected by the value of its location at the heart of the complex, while a dynamic point multiple sightings of points inside and outside the building. This exit will also be used by the viewers as a symbolic passage to another place.

Σκέψεις για την σκηνογραφική απόδοση του έργου, επιλογές και χώρος. Το έργο είναι η εναπόθεση των σκέψεων και των συναισθημάτων τεσσάρων ανθρώπων που ζουν στο σήμερα, οι ανησυχίες τους και οι ανάγκες τους. Οι ήρωες είναι σαν να προσπαθούν να υπάρξουν στην πολύβουη πόλη μαζί με τις έναρθρες κραυγές τους, μέσα από τον δυνατό, πολλές φορές βίαιο λόγο, με τις ανάσες τους.

Στην πορεία του έργου, ο πρωταγωνιστής ταυτόχρονα με τον μονόλογό του, και σε κομβικά σημεία αυτού, αρχίζει να κλείνει τα προαναφερθέντα κιβώτια με αποτέλεσμα να περιορίζει τις οπτικές φυγές και ο χώρος να «σφραγίζεται». Στην τελική πράξη, και αφού ο πρωταγωνιστής έχει «μετατρέψει» τον χώρο σε ένα κουτί κλείνοντας όλες τις επιμέρους οπτικές φυγές, καθώς και την είσοδο από την οποία έχει εισέλθει μαζί με τους θεατές, ανοίγει το αντιδιαμετρικό της εισόδου κιβώτιο, από το οποίο φεύγει περπατώντας κόντρα σε ένα δυνατό φως.

Η τρίτη περίπτωση της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Παρή Αργυρακάκη επιχειρεί αναγνώσεις και χωρικές αναπαραστάσεις του έργου Crave της Sarah Kane στον εξωτερικό χώρο του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος, του εργοστασίου κατασκευής αμαξωμάτων των μπλε λεωφορείων της Viamax.

The choice for the project’s location was an open and active search process. However, the image of the abandoned factory of Viamax, was ideal. The building complex of Viamax is located in Athens’ Avenue. It is a typical old factory with a serrated roof and consists of the production building in shape U (old building), and the newest addition of office buildings in the front of the building complex. The natural draft ground created between the two buildings creates a blind passage with a ramp and was the workers’ yard.

The play is the deposition of the thoughts and the feelings of four people living in the present. The heroes seem to try to exist in a bustling city along with their articulated

Ας δούμε μια προσπάθεια προσομοίωσης της πρότασης…

461

μου», που αναγράφεται στον τελικό μονόλογο.

που όμως δεν θυσιάζει την αυθεντικότητα του λόγου.

cries through the strong, sometimes violent language and their breaths.

460

The play is the deposition of the thoughts and the feelings of four people living in the present. The heroes seem to try to exist in a bustling city along with their articulated

Ας δούμε μια προσπάθεια προσομοίωσης της πρότασης…

461

462

Photo 4

Photo 5

Photo 6

Photo 7

Photo 8

Photo 9

463

462

Photo 4

Photo 5

Photo 6

Photo 7

Photo 8

Photo 9

463

Τα δραματικά κείμενα που προτείνονται για τη φετινή άσκηση μέσα από τη συμμετοχή του μαθήματος στην Quadrennale αποτελούν επιλογή από το ελληνικό και παγκόσμιο θέατρο της συνεργάτιδας του μαθήματος, θεατρολόγου κ. Ελευθερίας Ράπτου. Ο στόχος του μικρού δραματολογικού οδηγού, για το έτος 2014-15, είναι, αφενός, να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με το δραματικό λόγο και τις παραστασιακές του δυνατότητες, αφετέρου να θέσει ερωτήματα για την κατοίκηση και την εμπειρία του τόπου μέσα από τη θεατρική μεταφορά. Τα επιλεγμένα θεατρικά έργα προέρχονται από διάφορες χρονικές περιόδους και χαρακτηρίζονται από υφολογική ποικιλία.

Finally the show will take place during the sunset so in the last act the dark sky will complement the sense of confinement that the text causes. The rest of the projects regard Greek and international theatrical plays and utilize several sites of the urban environment to set a theatrical space. The purpose of the class is on the one hand, to bring the students in touch with drama and its scenographical potential and on the other hand, to raise questions regarding the urban environment and how this would serve the purpose of a theatrical scene.

Photo 10

Photo 11

Photo 12

Photo 13

Photo 14

Photo 15

Ωστόσο, κάθε σενάριο παράστασής τους είναι μια έντονα ενεστωτική πράξη που επικυρώνεται μέσα από τη διαδικασία σχεδιασμού του δυνητικού πεδίου παράστασης, δηλαδή μέσα από το σκηνογραφικό πειραματισμό. Η έμφαση που δίνεται φέτος αφορά στον αστικό χώρο, δηλαδή στην πόλη. Η Αθήνα γίνεται το πεδίο σκηνογραφικών και παραστασιακών πειραματισμών. Η πόλη αντανακλά μια νέα θεατρική χωρικότητα, ενώ, αντιστρόφως, η θεατρικότητα μπορεί να διαμορφώσει νέα δεδομένα στην οργάνωση και κατοίκηση του αστικού χώρου.

464

465

Photo 10

Photo 11

Photo 12

Photo 13

Photo 14

Photo 15

464

465

466

Σταύρος Γυφτόπουλος, Αρχιτέκτων, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ Ελευθερία Ράπτου, Θεατρολόγος, Υποψήφια Διδάκτωρ ΕΜΠ

Stavros Gyftopoulos, Architect, Assistant Professor NTUA Eleftheria Raptou, Theatrologist, PhD Candidate

Περιγραφή του project

Project description

Ερμηνεύοντας την Πόλη-Σχεδιάζοντας την Παράσταση

Interpreting the City- Designing the City

Ο στόχος του project, είναι αφενός να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με το δραματικό λόγο και τις παραστασιακές του δυνατότητες, αφετέρου να θέσει ερωτήματα για την κατοίκηση και την εμπειρία του τόπου μέσα από τη θεατρική μεταφορά. Κάθε σενάριο παράστασης είναι μια έντονα ενεστωτική πράξη που επικυρώνεται μέσα από τη διαδικασία σχεδιασμού του δυνητικού πεδίου, δηλαδή μέσα από το σκηνογραφικό πειραματισμό. Η έμφαση που δίνεται φέτος αφορά στον αστικό χώρο δηλαδή στην πόλη. Η Αθήνα γίνεται το πεδίο σκηνογραφικών και παραστασιακών πειραματισμών. Η πόλη αντανακλά μια νέα θεατρική χωρικότητα, ενώ αντιστρόφως η θεατρικότητα μπορεί να διαμορφώσει νέα δεδομένα στην οργάνωση και κατοίκηση του αστικού χώρου.

The aim of this project, is to familiarize the students with the theatrical world and its performative qualities and secondly to raise questions about the act of habitation as well as the ways we experience space through the theatrical perspective. Urban space, in other words the city, is the field where the experimental, theatrical habitation will take place. The city is the raw material which will be negotiated and eventually reformed through the scenographic proposals.

Επαναδιατυπώσεις σκηνικών τοπίων από φοιτητές αρχιτεκτονικής

Reorganizing theatrical landscapes with students of architecture

Η πόλη είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η αναπαράσταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο θέατρο έχει επηρεαστεί από τις διερευνήσεις του χώρου, επανεπενδύει στο αστικό μόρφωμα και στοχεύει στην διαφοροποιημένη εμπειρία του κατοίκου-θεατή. Οι μεταβολές της θεατρικής δομής συμβαδίζουν με τις αλλαγές αισθητικής πρόσληψης του Τόπου, παράγουν και ενσωματώνουν νέες χωρικές συγκροτήσεις. Ο δημόσιος χώρος εδραιώνει μια νέα θεατρική χωρικότητα και δίνει σκηνική εικόνα και υλική υπόσταση σε μη παγιωμένα χωρικά περιβάλλοντα. Ο δημόσιος χώρος παρ’ όλη τη συστηματική υποβάθμιση, προδιαθέτει για μια πιο έντονη σχέση των κατοίκων-θεατών με τις υπαίθριες δράσεις. Οι αναζητήσεις των φοιτητών της αρχιτεκτονικής μέσα από το μάθημα των μεταμορφώσεων του θεατρικού χώρου, στοχεύουν σε μια πιο έντονη, κινητική, και ελεύθερη αλληλεπίδραση του θεατρικού δρώμενου και του ανοικτού δημόσιου χώρου. Οι απαντήσεις τους επαναδιατυπώνουν διαχρονικά θεατρικά μοντέλα, επαναπροσδιορίζουν τη σχέση υπαίθριου χώρου με το θεατρικό δρώμενο. Προτείνουν νέους χώρους δράσης, ενεργοποιούν κάθε είδους αστικά κενά, από πλατείες και πεζοδρόμους μέχρι παρκινγκ αυτοκινήτων, κενά οικόπεδα και ακάλυπτους. Καθώς κινούνται στην πόλη από γειτονιά σε γειτονιά, εντοπίζουν και εμπνέονται από το συνονθύλευμα ετεροτήτων, ξαναοργανώνουν το δημόσιο χώρο, επανερμηνεύουν την ανθρωπογεωγραφία κάθε περιοχής καθώς και τα διαφορετικά επάλληλα ιστορικά στρώματα που συγκροτούν την πόλη. Μεσοτοιχίες νεοκλασικών με ενδιαφέρουσες υφές, απομεινάρια γκρεμισμένων κατοικιών με αποτυπωμένες τις μνήμες των κατοίκων τους, τερματικοί σταθμοί τραίνων ή κοντέινερ στα λιμάνια αποτελούν εργαλεία ευέλικτα, αφαιρετικά, αχρονικά και ατοπικά για σκηνική δράση.

The researches of students of architecture through the course which is related with the transformations of the theatrical space, target in an intense flexible and open interrelation of the theatrical act and the public space. Their proposals rephrase, undistorted theatrical models, reinterpret the relations of space and theatrical act and propose theatre in a new context. Urban voids, squares parking lots, ports and train terminals constitute these new spaces for theatrical motivation.

Ο Σταύρος Γυφτόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με γνωστικό αντικείμενο Ανάλυση και Σύνθεση Αρχιτεκτονικού Έργου. Ερευνητικά δραστηριοποιείται σε θέματα ένταξης σύγχρονης αρχιτεκτονικής σε περιοχές ιστορικού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος και επανάχρησης ιστορικών κτιρίων. Επίσης έχει αναπτύξει ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα αρχιτεκτονικής και μετασχηματισμών κατά την εξέλιξη του θεατρικού χώρου. Έχει πλούσιο αρχιτεκτονικό έργο, συνεργασίες και συμμετοχές σε 29 αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς με 19 διακρίσεις. Έχει δημοσιεύσει άρθρα θεωρητικού περιεχομένου, συμμετείχε σε συνέδρια και σεμινάρια με ανακοινώσεις, συμμετείχε με έργο ή συνεργασίες σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής και έχει επιμεληθεί ο ίδιος εκθέσεις αρχιτεκτονικής με τους αντίστοιχους καταλόγους τους.

Stavros Gyftopoulos is assistant professor at the School of Architecture of National Technical University of Athens teaching Analysis and Synthesis of Architectural Design. His research interests focus on issues of incorporation of contemporary architecture within areas of historic architectural interest and on new usages of historical buildings; he is also interested in issues of architectural transformations for the development of theatrical spaces. He has been involved in many architectural projects and collaborations and he has taken part in 29 architectural competitions winning 19 awards. He has published theoretical articles, presented papers in conferences and seminars, participated with his own projects or with collaborations in architectural exhibitions and been curator for exhibitions and editor of their catalogues.

Η Ελευθερία Ράπτου είναι θεατρολόγος και ενδυματολόγος και έχει Msc στο «Σχεδιασμό-Χώρο-Πολιτισμό» Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, Υποψήφια Διδάκτωρ ΕΜΠ. Συνεργάζεται με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Κριτικός θεάτρου στην εφημερίδα ΑΥΓΗ, επιμελήτρια και μεταφράστρια –συνεργασία με τις εκδόσεις Παπαζήση. Διδάσκει ως εξωτερικός συνεργάτης στο προπτυχιακόμεταπτυχιακό πρόγραμμα της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.

Eleftheria Raptou is theatrologist, costume designer, has an Msc in “Design-SpaceCulture” NTUA, and she is also a PhD candidate of the School of Architecture, National Technical University of Athens. (NTUA). She collaborates with the Athens and Epidaurus Festival. Works as a theatre critic in the newspaper AVGI, and as an editor and translator she collaborates with Papazisis publications. As a PhD candidate she takes part in the tutorial process both in the undergraduate and the postgraduate program of the School of Architecture, NTUA.

Φοιτητές: Κιόση Χαμάλη, Κατερίνα Κωνσταντίνου, Παπαρόδου Α. Μαργαρίτα, Σούιου Εκατερίνα, Bιρβιδάκη Ιωάννα, Καμπάνη Άννα, Εξαδακτύλου Δήμητρα, Παπαγεωργίου Κατερίνα Βολιτάκη Αριστέα, Ιατρού Σοφία, Κακοδήμου Βασιλική, Ξενούλη Όλγα, Μορφέας Παπουτσάκης, Κτενά Ελισάβετ, Παρασκευή Οικονόμου, Γιάνναρου Χριστίνα, Μπούσιος Γιώργος, Χαριτάκη Μαίρη, Χρυσάνθη Κελέκη, Εύα Τζίνη, Μιράντα Χατζηκαμπούρη, Καψάλη Καλή, Κιούση Μαρία, Δαγρέ Βασιλική, Παναγιωτίδου Βασιλική, Καρατσιομπάνη Μαρία, Χριστίνα & Λώλα Κωσταντίνα, Παναγοπούλου Κατερίνα, Δράγιου Δάφνη, Γαλδαδά Σεμέλη, Κουτσόγεωργα Δήμητρα, Άννα Κόκα, Βέρα Κανελλοπούλου, Μαριάνθη Παπαγγελοπούλου, Θεοφανία Σακελλαρίου, Ελένη Παπαευαγγέλου, Φούφας Γιώργος, Λαμπροπούλου Αγλαΐα, Κακαβά Ευαγγελία, Κανακόπουλος Θεόδωρος, Γεωργάτη Μαρίνα, Γερακιανάκης Γιώργος, Παπαχριστοπούλου Έλλη, Βουδούρη Ίρις-Παρασκευή, Παπαδοπούλου Άρτεμις, Μαστοράκη Αργυρή, Σταυρίδη Κατερίνα, Χούμα Νικολέτα, Ζαρκαδούλα Μελίνα, Ξύστρα Νίκη, Σταύρος Μπαλής, Βασίλης Κεκερής, Μαρίνα Νάστου, Σταματίνα Κωστιάνη, Καρνέσης Αναστασιος, Ξηροκώστας Μιχαήλ, Βολιτακη Αριστέα, Ιατρού Σοφία, Βασιλείου Δήμητρα, Γάκη Ελευθερία-Ισμήνη, Viviane LE DEUNFF, Μουστάκα Κατερίνα, Τσεντζερούλια Βασιλική, Δημήτρης Κολλάρος, Άννα Ιωάννα Φιλιππή, Τσαμπαζης Αριστοτελης, Ραγκουσης Θανος, Κολοκούδια Γεωργία, Νικολοπούλου Αθανασία, Βέργα Ειρήνη, Μαρκοπούλου Ευθαλία-Μαρία, Δεσύπρη Αιμιλία, Τζαβέλλα Σοφία, Σάκκα Νικολέτα, Στελλάτου Δήμητρα, Άρτεμις Φακίδη, Όλγα Μελιατσουκ, Έλενα Μυλωνά, Πηνελόπη Παππά, Φωτεινή Περώνη Χαλκιά (Φανή), Χρήστος Παπαφίγκος, Τσέλλος Κωνσταντίνος, Ζιμπουνούμης Ευστάθιος, Κουτσογιάννης Βασίλης,, Νικολαΐδου Μελίσσα, Florian Boutin, Νάντια Σιώκου, Πάνος Νιάρχος, Louise MORICE, Lucas Chaniot, Daria Cichon, Laura mediavilla, Ελένη Παλόγου, Μαγδαλινή Πετρολέκα, Σάββας Πλυτάς, Κυριάκος Χαβάκης, Ισίδωρος Σπανολιός, Μαρία Κούση, Δημήτρης Λούκος, Κατερίνα Μαγουλά.

Students: Kiosi Xamali, Katerina Konstantinou, Paparodou A. Margarita, Souiou Ekaterina, Virvidaki Ioanna, Kampani Anna, Eksadaktilou Dimitra, Papageorgiou Katerina, Volitaki Aristea, Iatrou Sofia, Kakodimou Vasiliki, Ksenouli Olga, Papoutsakis Morfeas, Ktena Elisabet, Economou Paraskevi, Giannarou Christina, Mpousios Giorgos, Xaritaki Mary, Keleki Chrisanthi, Tzini Eva, Xatzibakouri Miranda, Kapsali Kali, Kiousi Maria, Dagre Vasiliki, Panagiotidou Vasiliki, Karatsiompani Maria-Christina, Lola Konstantina, Panagopoulou Katerina, Dragiou Dafni, Galdada Semeli, Koutsogeorga Dimitra, Anna Koka, Vera Kanellopoulou, Marianthi Papaggelopoulou, Theofania Sakellariou, Eleni Papaevaggelou, Foufas Giorgos, Lampropoulou Aglaia, Kakava Evaggelia, Kanakopoulos Theodoros, Georgati Marina, Gerakianakis Giorgos, Papachristopoulou Elli, Voudouri Iris-Paraskevi, Papadopoulou Artemis, Mastoraki Argiri, Stavridi Katerina, Chouma Nikoleta, Zarkadoula Melina, Ksistra Niki, Stavros Balis, Vasilis Kekeris, Marina Nastou, Stamatina Kostiani, Karnesis Anastasios, Ksirokostas Michail, Volitaki Aristea, Iatrou Sofia, Vasiliou Dimitra, Gaki Eleftheria-Ismini, Viviane LE DEUNFF, Moustaka Katerina, Tsentzeroulia Vasiliki, Dimitris Kollaros, Anna Ioanna Filippi, Tsampazis Aristotelis, Ragousis Thanos, Kolokoudia Georgia, Nikolopoulou Athanasia, Verga Eirini, Markopoulou Efthalia-Maria, Desipri Aimilia, Tzavella Sofia, Sakka Nikoleta, Stellatou Dimitra, Artemis Fakidi, Olga Meliatsouk, Elena Milona, Penelope Pappa, Fotini Peroni Chalkia (Fani), Christos Papafigos Tsellos Konstantinos, Zimpounoumis Efstathios, Koutsogiannis Vasilis, Nikolaidou Melissa, Florian Boutin, Nadia Siokou, Panos Niarchos, Louise MORICE, Lucas Chaniot, Daria Cichon, Laura mediavilla, Eleni Palogou, Magdalini Petroleka, Savvas Plitas, Kyriakos Xavakis, Isidoros Spanolios, Maria Kousi, Dimitris Loukos, Katerina Magoula.

https://www.arch.ntua.gr https://www.arch.ntua.gr/course_instance/780

Photos Photo 1: © Anna Koka, Vera Kanelopoulou / RHINOCEROS Photo 2: © Katerina Moustaka, Vasiliki Tsentzeroulia / DEATH VARIATIONS Photo 3: © Sofia Eleni Iatrou, Aristea Volitaki / BROKENVILLE Photo 4: © Savvas Plytas, Magdalini Petroleka / WOYZECK Photo 5: © Christos Pampafikos, Fotini Peroni Chalkia / WAITING FOR GODOT Photo 6: © Florian Boutin, Vassilis Koutsogiannis, Melissa Nikolaidou / RHINOCEROS Photo 7: © Eleni Palogou / DEATH VARIATIONS Photo 8: © Maria Kousi / RHINOCEROS Photo 9: © Kolokoudia Georgia, Athanasia Nikolopoulou / IN THE SOLITUDE OF COTTON FIELDS Photo 10: © Anastasios Karnesis, Michail Xirokostas / IN THE PENAL COLONY Photo 11: © Aglaia Lampropoulou, Georgios Foufas / IN THE SOLITUDE OF COTTON FIELDS Photo 12: © Dimitris Kollaros, Anna Filippa / WAITING FOR GODOT Photo 13: © Nadia Siokou, Panos Niarchos / RISE AND FALL OF THE CITY OF MAHAGONY Photo 14: © Argyri Mastoraki, Artemis Papadopoulou / MISS MISERY Photo 15: © Giorgos Bousios, Mary Charitaki, Christina Giannarou / THE PENAL COLONY

467

466

Stavros Gyftopoulos, Architect, Assistant Professor NTUA Eleftheria Raptou, Theatrologist, PhD Candidate

Περιγραφή του project

Project description

Ερμηνεύοντας την Πόλη-Σχεδιάζοντας την Παράσταση

Interpreting the City- Designing the City

Επαναδιατυπώσεις σκηνικών τοπίων από φοιτητές αρχιτεκτονικής

Reorganizing theatrical landscapes with students of architecture

https://www.arch.ntua.gr https://www.arch.ntua.gr/course_instance/780

467

468

469

468

469