ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ – ΑΙΤΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Σ Ε Ρ Ρ Ε Σ 2015
Καραγκούνης Χρήστος ΠΕ11 Φυσικής Αγωγής.
1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η μεθοδική άσκηση είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς, για να βελτιώσει την υγεία του, την ποιότητα ζωής του και να προσθέσει χρόνια στην ζωή του. Όταν κάποιος ασκείται, μειώνει τις πιθανότητες για πολλά άσχημα πράγματα, όπως καρδιακές ασθένειες, οστεοπόρωση, πίεση, παχυσαρκία κλπ.. Κάποιοι πιστεύουν ότι άσκηση σημαίνει τρέξιμο με τις ώρες και βάρη μέχρι τελικής πτώσεως! Λάθος! 30 λεπτά, 3 έως 5 φορές την εβδομάδα, λογικής έντασης φυσική δραστηριότητα, αρκετής για να ανεβούν οι σφυγμοί της καρδιάς, κτίζει κανείς σιγά-σιγά μια καλύτερη αερόβια ικανότητα. Εάν συνδυαστεί κιόλας με ασκήσεις μυϊκής τόνωσης, συναρμογής και ευλυγισίας, τότε είναι το ιδανικό για κάποιον ο οποίος θέλει να καλυτερεύσει την γενική φυσική κατάσταση και δύναμη και να δει πλέον με άλλο μάτι την καθημερινή του ζωή.
Αερόβια Άσκηση Αερόβια άσκηση, με απλά λόγια, κάνει κάποιος όταν χρησιμοποιεί το οξυγόνο και μόνο, για να παραχθεί η ενέργεια που χρειάζεται. Για να αναπτυχθεί η αερόβια ικανότητα πρέπει η άσκηση να είναι συνεχής, τουλάχιστον για 20 λεπτά έως 60, 3 έως 5 φορές την εβδομάδα σε μια ένταση τέτοια που θα μπορούμε να εκτελέσουμε την άσκηση στον χρόνο που έχουμε προκαθορίσει.
2
Μυϊκή Τόνωση Εδώ ο αθλούμενος θα πρέπει να αναπτύσσει την μυϊκή του δύναμη και αντοχή 2 με 3 φορές την εβδομάδες κάνοντας κάποιες επαναλήψεις (8-12) στις βασικές μυϊκές ομάδες του σώματος μας. Να ξέρουμε ότι θα πρέπει να έχουμε 1 ημέρα ξεκούραση τουλάχιστον για κάθε 2 ημέρες γυμναστικής για να μπορεί το σώμα μας να αναλαμβάνει και να ξεκουράζονται οι μύες Ελαστικότητα Η ελαστικότητα και η ευλυγισία είναι η καλύτερη πρόληψη κατά των τραυματισμών διότι οι μύες δεν καταπονούνται τόσο, όσο εάν δεν ήταν ελαστικοί. Όσο και αν φαίνεται περίεργο η ευλυγισία και η ελαστικότητα βοηθά κάποιον να κάνει πιο εύκολα την κάθε δουλειά με επακόλουθο να κάνει περισσότερη χωρίς να κουράζεται εύκολα, και έτσι να είναι πιο αποδοτικός. Ασκήσεις ελαστικότητας των σημαντικότερων μυϊκών ομάδων κάλο θα είναι να γίνονται πριν και μετά το πρόγραμμα γυμναστικής, αλλά και γενικά 2 με 3 φορές την εβδομάδα.
ΚΗΛΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
3
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΣ ΔΙΣΚΟΣ (Μ.Δ.); Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ένα ελαστικό «μαξιλαράκι» ανάμεσα σε δύο σπονδύλους. Επιτρέπει στη μέση να εκτελεί τις κινήσεις της (κάμψη, έκταση, στροφή, πλάγιες κινήσεις) χωρίς να καταπονείται, επειδή απορροφά τους κραδασμούς. Αποτελείται από ένα σκληρό περίβλημα (ινώδης δακτύλιος) και το εσωτερικό του (πηκτοειδής πυρήνας). ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΗΛΗ Μ. Δ ; Ο όρος κήλη σημαίνει έξοδος (ή αλλιώς προβολή) του δίσκου μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα και πίεση πάνω σε ένα ή περισσότερα νεύρα. Η κήλη μπορεί να συμβεί στον αυχένα, ή στην οσφύ (μέση) και πολύ σπανιότερα στη θωρακική μοίρα. Μπορούμε να παρομοιάσουμε αυτό που συμβαίνει με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, με ένα σωληνάριο με οδοντόκρεμα. Όταν το σωληνάριο είναι κλειστό, πιέζοντας στη μία μεριά, η οδοντόκρεμα μετακινείται στην άλλη πλευρά, λόγω της ελαστικής της υφής. Αν τρυπήσουμε το σωληνάριο με ένα καρφί και πιέσουμε, θα βγει μια ποσότητα από την οδοντόκρεμα, που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Έτσι ακριβώς γίνεται με το ελεύθερο κομμάτι δίσκου: βγαίνει από το περίβλημα (ινώδης δακτύλιος) και πιέζει τα νεύρα, αλλά δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. ΣΤΑΔΙΑ ΚΗΛΗΣ Μ . Δ. Η κήλη μ . δ. έχει τρία στάδια: • Προβολή: σε αυτό το στάδιο, έχουμε προβολή μερικών ινών του πηκτοειδούς πυρήνα. • Πρόπτωση: σε αυτό το στάδιο, έχουμε ρήξη μερικών ινών του ινώδους δακτυλίου κι έτσι πιέζεται ο Οπίσθιος Επιμήκης Σύνδεσμος (Ο. Ε. Σ.) προκαλώντας ερεθισμό στα νωτιαία νεύρα. 4
• Έκθλιψη: Έχουμε σπάσιμο του Ο.Ε. Σ . και διαρροή του πηκτοειδούς πυρήνα μέσα στο Νωτιαίο Μυελό. Μπορεί να προκληθεί παράλυση ανάλογα με το ύψος της βλάβης. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Πόνος στην περιοχή του δίσκου, σπασμός των μυών στην γύρω περιοχή και δυσκαμψία. Αν πιέζονται νωτιαία νεύρα από τον πυρήνα που προβάλλει, μπορεί να εμφανιστεί έντονος ενοχλητικός πόνος με ειδική κατανομή, στα κάτω άκρα σε περίπτωση οσφυϊκής κήλης και στα άνω άκρα σε περίπτωση αυχενικής κήλης. Στις ίδιες περιοχές μπορεί να παρουσιαστούν μυρμηγκιάσματα και μουδιάσματα. Ο πόνος επιδεινώνεται με τις κινήσεις, το βήχα, το φτάρνισμα, το κάθισμα, και για την αυχενική κήλη με το σκύψιμο του κεφαλιού. Όταν η πίεση των νεύρων είναι μεγάλη μπορεί να επηρεαστεί η αισθητικότητα ή και η κινητικότητα του άκρου και η λειτουργία της ούρησης ή του εντέρου. Σε αυτές της περιπτώσεις πρέπει να επισκεφθείτε επειγόντως το γιατρό σας. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η αντιμετώπιση είναι συνήθως συντηρητική. Σε ένα ποσοστό 510% η αντιμετώπιση είναι νευροχειρουργική. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει: • Ξεκούραση στο κρεβάτι: μόνο για 2-3 μέρες. Περισσότερες ημέρες μάλλον κακό κάνουν παρά καλό, • Αποφόρτιση της σπονδυλικής στήλης: μη σηκώνετε βάρη, μη σκύβετε, μη στρίβετε. Μην περνάτε πολλή ώρα στην καθιστή θέση ή στο τιμόνι του αυτοκινήτου. • Δραστηριότητα: μπορείτε να περπατάτε όσο δεν σας ενοχλεί. Η κολύμβηση με χαλαρό ρυθμό είναι η καλύτερη άσκηση, αρκεί το νερό να μην είναι κρύο. Το κολυμβητήριο είναι μία ιδανική λύση. • Φάρμακα: κατόπιν συνεννοήσεως με το θεράποντα γιατρό σας. • Φυσικοθεραπεία: πάντα με συνεννόηση με το φυσικοθεραπευτή.
ΡΗΞΗ ΕΣΩ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ
5
ΑΙΤΙΑ Οφείλεται σε βίαιη βλαισοποίηση του γόνατος, ή από βίαιη έξω στροφή της κνήμης ή σε συνδυασμό και των δύο και προκαλούνται από δύναμη που δρα στην έξω επιφάνεια του γόνατος, το οποίο βρίσκεται σε έκταση ή ελαφριά κάμψη. Παρατηρείται πολύ συχνά στους χιονοδρόμους. Οι κακώσεις του Έσω Πλαγίου Συνδέσμου ταξινομούνται σε 1ου, 2ου και 3ου βαθμού. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Τα συμπτώματα της ρήξης είναι πόνος στην έσω επιφάνεια του γόνατος, οίδημα, περιορισμός της κινητικότητας και δυσχέρεια βάδισης. ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η θεραπεία στις κακώσεις 1ου και 2ου βαθμού είναι συντηρητική και περιλαμβάνει ακινητοποίηση της άρθρωσης, χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και ψυχρά επιθέματα. Στις κακώσεις 1ου βαθμού, εφαρμόζεται ελαστική περίδεση για 2 – 3 βδομάδες, ενώ στις κακώσεις 2ου βαθμού, τοποθετείται μηροκνημικός (ΜΚ) γύψινος νάρθηκας για 3 βδομάδες. Ακολουθεί φυσικοθεραπεία για αποκατάσταση της χαμένης ισχύος των μυών του γόνατος. Οι κακώσεις 3ου βαθμού αντιμετωπίζονται χειρουργικά και συνίσταται σε συρραφή του Έσω Πλαγίου Συνδέσμου. Μετεγχειρητικά, τοποθετείται γύψινος μηροκνημοποδικός ΜΚΠ νάρθηκας για 2 βδομάδες. ΚΑΤΑΓΜΑ COLLES – SMITH
6
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα κατάγματα του κάτω πέρατος της κερκίδος είναι από τα πλέον συχνά στο ανθρώπινο σώμα. Συνηθίζεται να ονομάζονται κατάγματα Colles, από το όνομα του ιατρού του 18ου αιώνα που πρώτος περιέγραψε μια κατηγορία των καταγμάτων αυτών. Η συχνότητα εμφανίσεως τους είναι σύμφωνα με διεθνείς αναφορές 2,5 κατάγματα ανά 1000 κατοίκους. Οι γυναίκες μέσης και μεγάλης ηλικίας έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν τα κατάγματα αυτά, καθώς η οστεοπόρωση που εμφανίζουν καθιστούν τα οστά περισσότερο ευαίσθητα. Σήμερα εκτός από τον αρχικό διαχωρισμό εξωαρθρικά και ενδοαρθρικά κατάγματα, προστέθηκαν παράμετροι όπως είναι η ραχιαία ή η παλαμιαία συντριβή ή κερκιδική και η ωλένια παρεκτόπιση, ή βράχυνση, ή συμμετοχή της περιφερικής κερκιδωλενικής άρθρωσης, ή συνοδός βλάβη των μαλακών μορίων, ή ηλικία του ασθενούς κ.α. Τα κατάγματα της κερκίδος αποτελούν σημαντικές κακώσεις καθώς η πώρωση τους σε πλημμελή θέση οδηγεί σε απώλεια της λειτουργικότητας του χεριού καθώς εμφανίζεται πόνος, δυσκαμψία και μείωση της δύναμης του χεριού. Σημαντικότερη είναι η επίπτωση στις περιπτώσεις των ψευδαρθρώσεων των καταγμάτων αυτών. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπεία των καταγμάτων του κάτω πέρατος της κερκίδος είναι 7
δυνατόν να είναι είτε συντηρητική, είτε χειρουργική. Η επιλογή της μεθόδου κρίνεται από το αν το κάταγμα είναι σταθερό ή ασταθές. Ως σταθερό κρίνεται το κάταγμα που δεν προβλέπεται να χάσει την ανάταξή του. Τα κριτήρια που θα καθορίσουν ένα κάταγμα κερκίδος ασταθές είναι: 1. Ραχιαία γωνίωση μεγαλύτερη των 20°, 2. Ραχιαία συντριβή, 3. Ενδοαρθρική συμμετοχή, 4. Συνοδό κάταγμα της ωλένης, 5. Ηλικία μεγαλύτερη των 60 χρόνων. Εάν υπάρχουν 3 ή περισσότεροι από αυτούς τους παράγοντες, το κάταγμα θεωρείται ασταθές, και πρέπει να επιλέγεται από την αρχή η χειρουργική θεραπεία. Επίσης ασταθή χαρακτηρίζονται τα κατάγματα με παλαμιαία παρεκτόπιση (τύπου Smith). Συντηρητική αντιμετώπιση Η συντηρητική αντιμετώπιση έχει τα καλύτερα αποτελέσματα όταν δεν υπάρχει καθόλου παρεκτόπιση ή όταν είναι πολύ μικρή. Για την ανάταξη, όταν απαιτείται χρησιμοποιούμε τοπική ή γενική αναισθησία. Στις περιπτώσεις με παλαμιαία παρεκτόπιση (κάταγμα Smith), η ακινητοποίηση επιτυγχάνεται σε ελαφριά ραχιαία έκταση και σε υπτιασμό, αν και όπως προαναφέραμε τα κατάγματα αυτά είναι συνήθως ασταθή και απαιτούν χειρουργική αντιμετώπιση. Χειρουργική αντιμετώπιση Τα κατάγματα του κάτω πέρατος της κερκίδος που χρήζουν χειρουργικής θεραπείας είναι τα ασταθή κατάγματα, που παρουσιάζουν μη παραδεκτή θέση ανατάξεως. Ο στόχος της χειρουργικής θεραπείας είναι η ανάταξη του κατάγματος και η σταθεροποίηση του. Στόχος της ανατάξεως είναι η πλήρης αποκατάσταση της ανατομικής της περιοχής. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη φροντίδα για την αποκατάσταση της αρθρικής επιφάνειας, του μήκους της κερκίδος, και της κλίσης της. Ο τρόπος σταθεροποίησης του κατάγματος πρέπει αφενός να εξασφαλίζει την διατήρηση της ανατάξεως, και αφετέρου να επιτρέπει την πρώιμη κατά το δυνατόν κινητοποίηση της αρθρώσεως. Μετεγχειρητική αγωγή Ο έλεγχος και η παρακολούθηση ενός κατάγματος της κερκίδος. 8
που αντιμετωπίστηκε είτε συντηρητικά είτε χειρουργικά είναι σημαντικός. Και τούτο διότι μόνο έτσι είναι δυνατόν να προβλεφθούν πιθανές επιπλοκές που θα επηρεάσουν τη τελική καλή έκβαση της θεραπείας. Κατ’ αρχήν, το μέλος πρέπει να παραμείνει σε ανάρροπη θέση για 2-3 24ωρα. Αυτό θα αποτρέψει την αύξηση του αιματώματος και την εμφάνιση οιδήματος. Η κίνηση των δακτύλων πρέπει να γίνεται άμεσα, καθώς διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος και οδηγεί στη μείωση του οιδήματος. Αδικαιολόγητη αύξηση του πόνου, δυσκολία κινήσεως των δακτύλων και αιμωδίες των δακτύλων είναι πιθανόν να οφείλονται σε υπερβολική αύξηση του οιδήματος και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης (αλλαγή του γύψου, πιο χαλαρή επίδεση). Είναι συχνή η εμφάνιση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα (σε ποσοστό 20%), ως αποτέλεσμα του τραυματισμού, των χειρισμών ανατάξεως και της ακινητοποιήσεις, και είναι πιθανόν να απαιτήσει περαιτέρω θεραπεία. Ο έλεγχος της ανατάξεως – σταθεροποιήσεως πρέπει να γίνεται στις 7 και 14 μέρες, καθώς ο κίνδυνος αποσταθεροποιήσεως του κατάγματος είναι υπαρκτός. Η διάρκεια της ακινητοποιήσεως κρίνεται από το είδος του κατάγματος και το είδος της οστεοσύνθεσης που έχει επιλεγεί. Ο χρόνος πωρώσεως του κατάγματος είναι συνήθως 6-8 εβδομάδες. Η μετατραυματική δυσκαμψία του καρπού που συνήθως εμφανίζεται στα κατάγματα αυτά αντιμετωπίζεται με φυσιοθεραπεία, έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι συνήθως πολύ καλό. πηγή Ανάργυρος-Μπότσης-Υπεύθυνος-Αποκατάστασης-Αθλητικών-Κακώσεων
ΘΛΑΣΗ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΔΙΚΕΦΑΛΟΥ ΜΥΟΣ
9
ΜΥΙΚΕΣ ΘΛΑΣΕΙΣ Ο όρος «μυϊκή θλάση» έχει επιλεχθεί αυθαίρετα για να εκφράσει οποιονδήποτε τραυματισμό γίνεται στις ίνες ενός μυός. Ετυμολογικά “θλάση” σημαίνει χτύπημα. Συχνά, σε εκθέσεις ιατροδικαστών διαβάζουμε: «θλαστικό τραύμα στην κεφαλή με αμβλύ αντικείμενο» ή «θλαστικό τραύμα στην περιοχή του κορμού, του θώρακα κλπ». Στην ορθοπεδική αυτό που ονομάζουμε μυϊκές θλάσεις είναι μια μερική ή ολική ρήξη των μυϊκών ινών, συνήθως από απότομη διάταση και όχι πλήξη. Μια αντίστοιχη κάκωση στους συνδέσμους την ονομάζουμε «διάστρεμμα». ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΜΥΟΣ Ο σκελετικός μυς αποτελείται από τις μυϊκές ίνες (muscle fibers) οι οποίες στην ουσία είναι πακέτα επιμηκών κυττάρων (ινίδια – fibrils) με πολλούς διασκορπισμένους πυρήνες. Πολλές μυϊκές ίνες σε πυκνή, παράλληλη διάταξη αποτελούν την λεγόμενη μυϊκή δεσμίδα (fascicle).
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΘΛΑΣΕΩΝ
10
Στην πλειονότητα των θλάσεων ο μηχανισμός είναι απότομη διάταση του μυός η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την υπερφόρτιση και ρήξη (μερική ή ολική) των ινών του. Στις περιπτώσεις που έχουμε ζημιά στον μυ από κατευθείαν χτύπημα διευκρινίζουμε ότι πρόκειται για θλάση από τοπική πλήξη. Οι θλάσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την βαρύτητά τους. Η εκτίμηση της βαρύτητας με απλή κλινική εξέταση είναι θέμα εμπειρίας. Η τελική, ξεκάθαρη κατηγοριοποίηση είναι ωστόσο δυνατή μόνο με την βοήθεια κάποιας απεικονιστικής εξέτασης (υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία/MRI). Θλάσεις 1ου βαθμού: Υπάρχει διάταση του μυός χωρίς ορατή ρήξη των μυικών ινών. Στον υπέρηχο βλέπουμε συνήθως μόνο ένα οίδημα στην περιοχή η οποία έχει «μπουκώσει». Θλάση 1ου βαθμού συχνά την ονομάζουμε «τράβηγμα». Θλάση 2ου βαθμού: είναι η ρήξη των μυϊκών ινών σε ένα τμήμα του μυός. Θλάση 3ου βαθμού: είναι η ολική ρήξη του μυός και απαντάται σπάνια. Η μεγάλη πλειονότητα των μυϊκών θλάσεων είναι 2ου βαθμού και αυτό την καθιστά μια πολύ πλατιά και ασαφή κατηγορία. Η διαφορά ανάμεσα σε μια εντοπισμένη θλάση στην οποία έχουν ραγεί λίγες μόνο ίνες ενός μυός και μιας θλάσης στην οποία σχεδόν τα 2/3 του μυός έχουν κοπεί είναι τεράστια. Ωστόσο και οι δυο ονομάζονται θλάσεις 2ου βαθμού. Γι' αυτό προσπαθούμε να κατηγοριοποιούμε τις θλάσεις 2ου βαθμού με βάση την βαρύτητά τους. Μπορούμε να κρίνουμε το μέγεθος της ζημίας στον απεικονιστικό έλεγχο (μετρήσιμο σε εκατοστά), ενώ ρόλο παίζει η ανατομική θέση, η έκταση του περιβάλλοντος αιματώματος κλπ. Αυτοί οι συμπληρωματικοί παράγοντες είναι καθοριστικοί για το είδος της θεραπείας που θα ακολουθήσουμε και την πρόβλεψη του χρόνου αποκατάστασης. Οι περισσότερες θλάσεις παρατηρούνται σε μυς μεγάλου μήκους οι οποίοι διασχίζουν δύο αρθρώσεις όπως οι οπίσθιοι μηριαίοι (δικέφαλος μηριαίος, ημιτενοντώδης) και ο τετρακέφαλος. Επόμενες σε συχνότητα είναι οι θλάσεις των προσαγωγών και του γαστροκνημίου. ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
11
Την περίοδο ανάμεσα στον τραυματισμό και την επάνοδο σε αθλητικές δραστηριότητες την χωρίζουμε σε τρεις φάσεις: 1. Αμέσως μετά τον τραυματισμό έχουμε την φάση της οξείας φλεγμονής / νέκρωσης. Στο κέντρο της περιοχής που τραυματίζεται έχουμε νέκρωση μυϊκών ινών ενώ περιμετρικά της νέκρωσης είναι μία ζώνη οξείας φλεγμονής. Επίσης σχηματίζεται αμέσως ένα αιμάτωμα που καλύπτει την περιοχή. 2. Η επόμενη φάση είναι η φάση της επούλωσης στην οποία υπάρχει απομάκρυνση του νεκρωτικού ιστού από μακροφαγικά κύτταρα ενώ παράλληλα εκκρίνονται αυξητικοί παράγοντες. Στο σημείο της επούλωσης εμφανίζονται λεμφοκύτταρα και μικρά αιμοφόρα αγγεία που έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή ενός συνδετικού ουλώδους ιστού. Η δημιουργία του ουλώδους ιστού συνήθως αρχίζει την 2η εβδομάδα. 3. Η τελευταία φάση είναι η φάση της ανάπλασης η οποία χαρακτηρίζεται από συρρίκνωση του ουλώδους ιστού και ανάπλαση των μυϊκών ινών. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αμέσως μετά τον τραυματισμό εφαρμόζουμε τις αρχές του R.I.C.E. (Rest - Ice – Compression - Elevation / ακινητοποίηση παγοθεραπεία - συμπίεση - ανύψωση του μέλους). Η πρώτη αυτή περίοδος προφύλαξης είναι σημαντική γιατί οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ακινητοποίηση κατά το πρώτο αυτό στάδιο φαίνεται να μειώνει την έκταση του ουλώδους ιστού και την συχνότητα υποτροπών στο μέλλον. Στην περίοδο αυτή η φυσιοθεραπευτική αγωγή έχει σαν στόχο την αποσυμφόρηση της περιοχής από το αιμάτωμα / οίδημα με τεχνικές λεμφικής παροχέτευσης και την βελτίωση της κινητικότητας με τοπική υποστήριξη των ιστών (περίδεση ή kinesiotaping). Μετά τα πρώτα 2-3 εικοσιτετράωρα η ακινητοποίηση της περιοχής είναι ωστόσο επιζήμια. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η κινητοποίηση ξεκινάει νωρίς, έχουμε καλύτερη επαναγγείωση στην περιοχή, καλύτερη ανάπλαση αλλά και προσανατολισμό των μυϊκών ινών έτσι ώστε ο επουλωθείς μυς να επανέλθει στα επίπεδα ανθεκτικότητας του φυσιολογικού. Εκτός από ένα πρόγραμμα ήπιων διατάσεων αρχίζει σε αυτή την φάση και πρόγραμμα ενδυνάμωσης που ξεκινά με ισομετρικές ασκήσεις και συνεχίζεται προοδευτικά με πλειομετρικό ή, όπου είναι δυνατόν, με ισοκινητικό ασκησολόγιο. Οι ασκήσεις δεν πρέπει 12
ποτέ να ξεπερνούν τα όρια του πόνου ενώ οι αντιστάσεις αυξάνονται προοδευτικά. Σε γενικές γραμμές, στις θλάσεις 1ου βαθμού η αποθεραπεία διαρκεί 10 ημέρες περίπου ενώ στις θλάσεις 2ου βαθμού τουλάχιστον 3 εβδομάδες. Στις σοβαρότερες θλάσεις 2ου βαθμού όπως επίσης και στις 3ου βαθμού (οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις χρήζουν και χειρουργικής αντιμετώπισης) είναι δύσκολο να γίνει ακριβής πρόβλεψη για τον χρόνο επανόδου και το κάθε περιστατικό θα πρέπει να εκτιμάται ανεξάρτητα.
πηγή Ανάργυρος-Μπότσης-Υπεύθυνος-Αποκατάστασης-Αθλητικών-Κακώσεων
ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ
13
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Αχίλλειος τένοντας (ΑΤ) είναι ο μεγαλύτερος και ο δυνατότερος τένοντας του σώματος. Συνδέει τον γαστροκνήμιο μυ με το οστό της πτέρνας. Επιτρέπει την ανύψωση του άκρου πόδα στα δάκτυλα και συμμετέχει στη «φάση της ώθησης» κατά τη βάδιση ή το τρέξιμο. Δυσλειτουργία του ΑΤ μπορεί να συμβεί σ’ οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι αυξημένη η συχνότητα σε μεγαλύτερες ηλικίες. ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ο τένοντας περιβάλλεται από μια λεπτή μεμβράνη (παρατένοντας), που διευκολύνει την αιμάτωση του. Υπάρχει μια περιοχή του ΑΤ κοντά στην κατάφυση του στη πτέρνα, που έχει μειωμένη αιματική παροχή. Αυτή η περιοχή συνήθως είναι εστία φλεγμονής ή εκφυλισμού του τένοντα. Συνήθως στα σύνδρομα υπέρχρησης των τενόντων δεν υπάρχουν φλεγμονώδη στοιχεία, αλλά για τον ΑΤ δεν ισχύει αυτό. Συχνά υπάρχει φλεγμονή στον τένοντα και στον παρατένοντα. Έτσι οι όροι τενοντίτιδα και παρατενοντίτιδα είναι ακριβείς όταν αναφερόμαστε στον ΑΤ. Η τενοντίτιδα του Αχίλλειου τένοντα χωρίζεται σε καταφυτική και μη-καταφυτική. Η καταφυτική τενοντίτιδα περιλαμβάνει παθολογία στην ένωση του ΑΤ με την πτέρνα. Εμφανίζεται κυρίως σε ηλικιωμένους ανθρώπους και σ’ αυτούς με έντονες δραστηριότητες χωρίς την ανάλογη προετοιμασία, λόγω κακής επούλωσης των μικροτραυματισμών στην ένωση του τένοντα με την πτέρνα, από την έλλειψη επαρκούς αιμάτωσης. Η μη-καταφυτική τενοντίτιδα περιλαμβάνει παθολογία στις 14
υπόλοιπες περιοχές του τένοντα και όχι στην κατάφυση του. Περιλαμβάνει τη φλεγμονή του παρατένοντα (παρατενοντίτιδα), εκφυλισμό του κολλαγόνου του τένοντα (τεντίνοση), και φλεγμονή στον τένοντα (τενοντίτιδα). Αν τα προηγούμενα δεν αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά τότε υπάρχει ο κίνδυνος μερικής ή ολικής ρήξης του τένοντα, λόγω λέπτυνσης του. ΑΙΤΙΕΣ • Προχωρημένη ηλικία, ανδρικό φύλο. • Έντονες αθλητικές δραστηριότητες με λάθη στη προπόνηση. • Μειωμένος χρόνος ‘αποθεραπείας’ μεταξύ των αθλητικών δραστηριοτήτων. • Εξάσκηση σε διαφορετικές επιφάνειες (π.χ. κυλιόμενος διάδρομος και στο βουνό) • Πρηνισμός στον άκρο πόδα. • Μειωμένο εύρος κίνησης της ποδοκνημικής άρθρωσης. • Μειωμένη δύναμη ή ελαστικότητα του γαστροκνημίου μυός. • Λήψη τοπικά ή συστηματικά στεροειδών φαρμάκων και αντιβιοτικά φλουοροκινολόνης (ciprofloxacin). • Ανισοσκελία. • Διάφορες συστηματικές νόσοι (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, ρευματική αρθρίτιδα κ.α.). ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ • Πόνος προοδευτικά αυξανόμενος ή μόνο κατά τη βάδιση και το τρέξιμο. • Οίδημα στη οπίσθια επιφάνεια της πτέρνης. • Εμφάνιση εξογκώματος (Haglund’s). • Διαταραχή της βάδισης. • Μείωση της λειτουργικότητας του άκρου πόδα. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση περιλαμβάνει το ιστορικό του ασθενή, την κλινική αξιολόγηση (εκτίμηση του εύρους κίνησης της άρθρωσης, της μυϊκής δύναμης, της ελαστικότητας του τένοντα και την ψηλάφηση), ακτινογραφίες, διαγνωστικό υπέρηχο και μαγνητική τομογραφία. Μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι, όταν η επώδυνη διόγκωση παραμένει στη ίδια θέση σχετικά με τα σφυρά, όταν κινηθεί 15
παθητικά η ποδοκνημική άρθρωση, τότε πρόκειται για παρατενοντίτιδα. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η συντηρητική θεραπεία αποδίδει στο 70% περίπου των περιπτώσεων, επειδή το προσβεβλημένο τμήμα του τένοντα διατηρεί την ικανότητα να επουλωθεί. Πρέπει να προηγηθεί συντηρητική θεραπεία 4-6 μήνες, πριν αποφασιστεί η χειρουργική αντιμετώπιση. Στο αρχικό στάδιο, οπότε υπάρχει φλεγμονή, περιλαμβάνει: • Φαρμακευτική αγωγή. • Μηχανήματα Φυσικοθεραπείας όπως: Laser, θεραπευτικό υπέρηχο, κ.α. • Περιορισμό των δραστηριοτήτων, όχι ακινητοποίηση γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ίνωση. • Εφαρμογή πάγου. Στη συνέχεια δίνεται έμφαση στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας της άρθρωσης με: • Τεχνικές manual therapy όπως κινητοποίηση της άρθρωσης (mobilization), νεύρο – αντανακλαστικές τεχνικές τριβών μαλακών ιστών (NSFT), κ.α. • Διατατικές ασκήσεις. • Μυϊκή ενδυνάμωση. • Ιδιοδεκτική επανεκπαίδευση. • Πελματογράφημα και χρήση ορθωτικών πάτων ώστε να αποφορτιστεί ο τένοντας. ΠΡΟΛΗΨΗ Διατήρηση ικανοποιητικής ελαστικότητας και δύναμης των μυών της περιοχής, με ισορροπημένη στήριξη αποτελεί το κλειδί στη πρόληψη προβλημάτων για τον ΑΤ. Χρήση κατάλληλων υποδημάτων.
ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ SEVER – ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΣΤΗ ΦΤΕΡΝΑ
16
Πρόκειται για πάθηση που αφορά παιδιά και έφηβους ηλικίας από 6 έως 17 ετών περίπου, αγόρια και κορίτσια, που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ή έχουν έντονες σωματικές δραστηριότητες. Η απόφυση είναι η περιοχή του οστού όπου αυτό αυξάνεται (αυξητική πλάκα). Όταν αυτή η περιοχή στη φτέρνα φλεγμένει, προκαλείται πόνος και η κατάσταση αυτή ονομάζεται «φτερνική αποφυσίτις» ή νόσος του Sever (από τον JW Sever που την ανάφερε το 1912). ΑΙΤΙΕΣ Η φλεγμονή στην αυξητική πλάκα προκαλείται από την εξαντλητική χρήση του ποδιού με επαναλαμβανόμενες κινήσεις στη φτέρνα ή με συνεχής τάση πάνω της, όταν δηλαδή δέχεται μεγάλα μηχανικά φορτία. Η νόσος του Sever μπορεί να προκληθεί επίσης από ακατάλληλα παπούτσια σε συνδυασμό με έντονες σωματικές δραστηριότητες. Μεγάλο ποσοστό αυτών των παιδιών έχει σφιχτό Αχίλλειο τένοντα και γαστροκνήμιο. Αυτό προκαλείται γιατί μερικές φορές οι μύες και οι τένοντες αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό από την ανάπτυξη του οστού, με αποτέλεσμα μειωμένη ελαστικότητα των μαλακών μορίων στη κίνηση, άρα αυξημένη τάση πάνω στο οστό. Επιβαρυντικός παράγοντας είναι η παχυσαρκία. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
17
• Πόνος στην φτέρνα όταν αυτή δέχεται φόρτιση, όπως στο τρέξιμο ή τα άλματα. • Οίδημα. • Διαταραχή του τρόπου βάδισης και στήριξης, συνήθως τα παιδιά ρίχνουν περισσότερο βάρος στη πρόσθια επιφάνεια του πέλματος για να μειώσουν τον πόνο. Παρόλο που στο βάδισμα τους προσφέρει κάποια ανακούφιση, μπορεί να οδηγήσει σε άλλες σοβαρές καταστάσεις όπως είναι ο πρηνισμός της ποδοκνημικής άρθρωσης. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Περιλαμβάνει τη λήψη του ιστορικού με λεπτομέρειες. Την κλινική αξιολόγηση και τον ακτινολογικό έλεγχο. ΘΕΡΑΠΕΙΑ • Ανάπαυση. • Στην οξεία φάση εφαρμογή νάρθηκα περιορισμού της κίνησης. • Εφαρμογή πάγου. • Φαρμακευτική αγωγή. • Θεραπεία με μηχανήματα φυσικοθεραπείας. • Πρόγραμμα ασκήσεων διάτασης των μυών του ποδιού. • Πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης των μυών της περιοχής. • Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας. • Πελματογράφημα και χρήση ορθωτικών πάτων. ΠΡΟΛΗΨΗ • Διατήρηση της ελαστικότητας των μυών και των τενόντων της περιοχής. • Αποφυγή εξαντλητικών δραστηριοτήτων και σκληρών επιφανειών άθλησης. • Χρησιμοποίηση κατάλληλων υποδημάτων με σόλα που να προστατεύει από τους κραδασμούς. ΠΡΟΓΝΩΣΗ Ο πόνος από την νόσο του Sever μπορεί να διαρκέσει από μερικές βδομάδες έως κάποιους μήνες, εξαρτώμενο από τη βαρύτητα της περίπτωσης. Πάντα υπάρχει ο κίνδυνος υποτροπής.
ΚΑΚΩΣΗ ΜΗΝΙΣΚΟΥ
18
Οι κακώσεις των μηνίσκων είναι συχνές και συμβαίνουν συνήθως σε ποδοσφαιριστές. Οι τραυματισμοί στον έσω μηνίσκο συμβαίνει με αναλογία 7:1 σε σχέση με τον έξω μηνίσκο. Η κάκωση προκαλείται σχεδόν πάντα από διάστρεμμα και πολύ σπάνια από απευθείας χτύπημα. Μία προγενέστερη κάκωση από χτύπημα ευνοεί τη ρήξη, η οποία μπορεί να έρθει πιο εύκολα εξαιτίας της δημιουργημένης διάτασης των συνδέσμων του γόνατος. Όπως γνωρίζουμε οι μηνίσκοι είναι δύο ινοχόνδρινες κατασκευές οι οποίες έχουν σχήμα μισοφέγγαρου και μέχρι την ηλικία των 16 – 17 ετών αιματώνονται γι αυτό και οι τραυματισμοί είναι σπάνιοι σε αυτήν την ηλικία. Μετά τα 17 παύουν να αιματώνονται και τροφοδοτούνται από το αρθρικό υγρό. Οι πιο πιθανές ρήξεις των μηνίσκων είναι οι εξής: • Παράλληλη ή Κάθετη ρήξη, • Ρήξη προσθίου ή οπισθίου κέρατος, • Αποκόλληση μηνίσκου από τον αρθρικό υμένα. Στις ολικές ρήξεις των μηνίσκων συχνά ένα κομμάτι βρίσκεται ελεύθερο στην άρθρωση και εμποδίζει την τέλεια κάμψη (blocks). Τα blocks του γόνατος διακρίνονται σε: • Αληθές Block: μπλοκάρισμα του γόνατος, που προέρχεται καθαρά από μηνισκική κάκωση, • Ψευδές Block: προστατευτικό μπλοκάρισμα των ισχιοκνημιαίων (μυϊκός σπασμός) για αποφυγή περαιτέρω μηνισκικής κάκωσης. • Bucket Block: πολύ σοβαρή κάκωση καθώς αλλάζει το σχήμα του μηνίσκου.
19
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΧΡΗΣΗΣ- ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ Το σύνδρομο υπέρχρησης είναι χρόνια φλεγμονή συγκεκριμένων οργάνων του μυοσκελετικού συστήματος συνήθως από υπερφόρτιση. Οι παράγοντες που διευκολύνουν την πρόκληση των συνδρόμων αυτών είναι: • Ενδογενείς Παράγοντες: ανατομικές ανωμαλίες των αθλουμένων π.χ. ραιβότητα, βλαισότητα, κ.α. Οι ανατομικές ανωμαλίες των κάτω άκρων, όπως για παράδειγμα ο υπερβολικός πρηνισμός ή η παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης, έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση τέτοιων τραυματισμών. • Εξωγενείς Παράγοντες π.χ. ακατάλληλα αθλητικά παπούτσια, ανώμαλο σκληρό έδαφος, κ.α. Πολλές φορές μπορεί αυτοί οι παράγοντες να συνυπάρχουν. Ανάλογα με το όργανο ή τα όργανα που συμμετέχουν στην κάκωση, τα διακρίνουμε σε: α) Υπερφόρτιση σε οστά ή χόνδρους, β) Υπερφόρτιση σε μύες, τένοντες ή συνδέσμους, γ) Υπερφόρτιση σε ορογόνους θύλακες, έλυτρα, υμένες, κ.α. δ)Η κακή φυσική κατάσταση, η παχυσαρκία και τα διάφορα νοσήματα, προδιαθέτουν για κακώσεις υπέρχρησης. Που οφείλονται Οι τραυματισμοί κατά την άσκηση είναι συνήθως αποτέλεσμα του συνδυασμού υψηλής επιβάρυνσης και χαμηλής φυσικής κατάστασης. Ενας δεύτερος παράγοντας που ενοχοποιείται για την πρόκληση τους, είναι και η εφαρμογή λανθασμένης τεχνικής. Για παράδειγμα εάν οι κοιλιακοί και οι ραχιαίοι, που όλοι τους γνωρίζουν και οι περισσότεροι έχουν κάνει, γίνονται με λανθασμένο τρόπο, μπορεί να προκαλέσουν αρκετά προβλήματα στη μέση.
20
Μέτρα πρόληψης για τις κακώσεις Ενδογενείς παράγοντες -Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της τεχνικής (αντοχή, δύναμη, ταχύτητα, ευλυγισία, επιδεξιότητα) . -Η κούραση που σχετίζεται τόσο με τη χαμηλή φυσική κατάσταση όσο και με την υπερβολική επιβάρυνση . -Η ψυχολογία ( κακή συγκέντρωση, φόβος, άγχος, υπέρμετρος ενθουσιασμός ) -Η σωματική διάπλαση ( βάρος, ύψος, λίπος, κατάσταση αρθρώσεων ) -Η ηλικία και το φύλο Εξωγενείς παράγοντες -Ο κακός προπονητής -Οι αντίπαλοι -Οι συμπαίκτες -Η φύση του αθλήματος -Ο εξοπλισμός ( παπούτσια, ενδυμασία, αξεσουάρ ) -Οι ακατάλληλες εγκαταστάσεις και οι κλιματολογικές συνθήκες.
Συμπέρασμα Χωρίς να χρειάζεται κάποιος να τρέχει καθημερινά έναν Μαραθώνιο και να σηκώνει τα εκατοντάδες κιλά σε βάρη, αλλά κάνοντας μια απλή, ολιγόλεπτη αλλά μεθοδική άσκηση, μπορεί να βελτιώσει την Φυσική του κατάσταση και την δύναμή του με αποτέλεσμα να έχει καλύτερη υγεία με λιγότερα προβλήματα και καλύτερη ποιότητα ζωής.
21
ΝΕΥΡΙΝΩΜΑ MORTON Αν κάποιες φορές έχετε την αίσθηση ότι «περπατάτε έχοντας ένα χαλίκι στο παπούτσι σας» και έχετε ένα συνεχή, έντονο πόνο στο μετατάρσιο σας (κάτω από τα δάχτυλα), μπορεί να έχετε την πάθηση που ονομάζεται νευρίνωμα Morton. Το νευρίνωμα Morton εκδηλώνεται ως μεταταρσαλγία, η οποία απαντάται συχνότερα στις γυναίκες ηλικίας 50 περίπου ετών και συνοδεύεται από αίσθημα καύσου και αιμωδίες των μεταταρσίων και των δακτύλων. Δημιουργείται λόγω παγίδευσης του μεσοδακτύλιου νεύρου στη βάση (κυρίως) του 3ου και 4ου μεταταρσίου το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την φλεγμονή και πάχυνση του νεύρου στην περιοχή αυτή.
Οτιδήποτε προκαλεί πίεση ή ενόχληση στο πελματιαίο νεύρο μπορεί να οδηγήσει σε νευρίνωμα. Μία από τις κυριότερες αιτίες είναι τα ψηλοτάκουνα ή στενά παπούτσια τα οποία αναγκάζουν τα δάχτυλα να στριμώχνονται στο μπροστινό μέρος του παπουτσιού. Ακόμα, άτομα με συγκεκριμένες παθολογίες του ποδιού όπως η πλατυποδία και ο βλαισός μέγας δάχτυλος (κότσι) είναι πιο επιρρεπή στο να αναπτύξουν νευρίνωμα. Άλλες πιθανές αιτίες είναι δραστηριότητες που απαιτούν επαναλαμβανόμενη πίεση στην περιοχή του μεταταρσίου όπως είναι το τρέξιμο και το τέννις. Το απευθείας τραύμα στην περιοχή, τέλος, μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νευρινώματος. Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι τα εξής: • Έντονα τοπικός πόνος και αίσθημα καύσου κατά τη βάδιση που υποχωρεί στην ανάπαυση (ή κάνοντας μασάζ στο πέλμα) • Αναφερόμενη αιμωδία ή υπαισθησία των δακτύλων • Άλγος • Κράμπες στην πελματιαία χώρα • Άλγος ιδιαίτερα στην βάδιση και την άσκηση
22
Για να γίνει σωστή διάγνωση πρέπει να απευθυνθείτε σε ορθοπεδικό ή σε ειδικό ποδολόγο ο οποίος θα πάρει το ιστορικό των συμπτωμάτων σας και θα εξετάσει το πόδι σας. Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική αξιολόγηση και την ακτινογραφία της περιοχής. Με τη κλινική αξιολόγηση προσπαθούμε να αναπαράγουμε τα συμπτώματα, όπως για παράδειγμα συμπιέζοντας τα μετατάρσια μεταξύ τους. Με την ακτινογραφία θα διαπιστωθεί αν υπάρχει πιθανόν κάταγμα στη περιοχή ή οστεοαρθρίτιδα ή πτώση τένοντα. Σε περίπτωση που υπάρχει νευρίνωμα Morton, χρήσιμες πληροφορίες θα έχουμε από τη μαγνητική τομογραφία (MRI) και το διαγνωστικό υπέρηχο, όπως για παράδειγμα αν υπάρχει κάποιος όγκος που πιέζει το νεύρο, τον βαθμό πίεσης που δέχεται αλλά και να εκτιμήσουμε αν το νευρίνωμα θα αντιμετωπιστεί συντηρητικά ή χειρουργικά. Η καλύτερη στιγμή να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό είναι στην αρχή των συμπτωμάτων γιατί η γρήγορη διάγνωση λιγοστεύει την ανάγκη για παρατεταμένη και επιθετική θεραπεία καθώς επίσης και την ανάγκη για χειρουργείο. Σε πρώτο χρόνο συνιστάται συντηρητική θεραπεία με αποφόρτιση της περιοχής. Αυτό επιτυγχάνεται αποφεύγοντας τα ψηλά τακούνια, τα παπούτσια με μυτερές μύτες, αλλά και τοποθετώντας μαλακούς πάτους ειδικά διαμορφωμένους στα παπούτσια αυτά. Οι πάτοι αυτοί θα κατασκευαστούν από τον ποδολόγο μετά από ειδική εξέταση η οποία περιλαμβάνει πελματογράφημα και αποτύπωμα του πέλματός σας. Επίσης μπορεί να δοθεί αντιφλεγμονώδης θεραπευτική αγωγή, τοπική έκχυση κορτικοστεροειδών και ανάπαυση επτά ημερών. Η μακροχρόνια έκχυση κορτικοστεροειδών θα πρέπει να αποφεύγεται, λόγω των συστηματικών παρενεργειών αλλά και της ατροφίας του πελματιαίου δέρματος που μπορεί να προκαλέσει. Η αποτελεσματικότητα της συντηρητικής θεραπείας ανέρχεται στο 20-50 % ενώ σε κάποια άρθρα επικρατεί η αντίληψη ότι επί διαγνώσεως του νευρινώματος Morton, η χειρουργική θεραπεία είναι επιβεβλημένη. Επί εμμονής των συμπτωμάτων συνιστάται χειρουργική θεραπεία η οποία πραγματοποιείται με ραχιαία ή πελματιαία προσπέλαση. Η αποτελεσματικότητα της χειρουργικής θεραπείας ανέρχεται στο 7590%. Επιπλοκές της χειρουργικής θεραπείας αποτελούν οι αιμωδίες στις μεσοδακτύλιες πτυχές, η έλλειψη αισθητικότητας ή υπαισθησία και η δυσκολία στην βάδιση με παπούτσια που έχουν ψηλά τακούνια. Επίσης αναφέρονται περιπτώσεις που χρειάστηκε να επαναχειρουργηθεί ο ασθενής.
23
Παρατήρηση: Τα ακατάλληλα παπούτσια ενισχύουν την αστάθεια της περιοχής, άρα την μηχανική επιβάρυνση, επιδεινώνοντας την ήδη υπάρχουσα κατάσταση. Ακόμα και η έκβαση της θεραπείας μπορεί να επηρεαστεί από την ύπαρξη ακατάλληλου παπουτσιού. Κατάλληλο παπούτσι σημαίνει: • Πολύ καλή στήριξη της ποδικής καμάρας. • Άνετο μπροστά ώστε να μην πιέζει το μεγάλο δάκτυλο και τα μετατάρσια. • Ελαστική σόλα. • Καλή εφαρμογή στην φτέρνα, ώστε να μην παίζει το πόδι (όχι σανδάλια). • Λογικό τακούνι.
24
TΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Εξάρθρημα ονομάζεται η μόνιμη παρεκτόπιση των αρθρικών επιφανειών η οποία συνοδεύεται από ρήξη του αρθρικού θύλακα και των συνδέσμων.
ΠΡΟΣΘΙΟ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΩΜΟΥ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: • Πόνος, • Παραμόρφωση, • Οίδημα, • Εκχύμωση, • Αδυναμία Κίνησης ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ: • Συμφύσεις, • Δυσκαμψία, • Ισχαιμία, • Θυλακίτιδα, • Υμενίτιδα, • Σύνδρομο Sudeck, • Μετατραυματική Αρθρίτιδα, • Έκτοπη Οστεοποίηση, • Αστάθεια Αρθρώσεων. ΠΡΟΣΘΙΟ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΩΜΟΥ Το εξάρθρημα του ώμου διακρίνεται σε πρόσθιο και οπίσθιο.
25
Το πρόσθιο είναι το συνηθέστερο (96% ως 98%), ενώ το οπίσθιο είναι σπάνιο (2% ως 4%). Στην ενόργανη γυμναστική το πρόσθιο εξάρθρημα οφείλεται σε πτώση του αθλητή και στήριξη με το άνω άκρο σε απαγωγή και έξω στροφή, σε περιστροφή του σώματος με τα χέρια ακίνητα σε σταθερές λαβές στον πλάγιο ίππο ή σε λανθασμένη απαγωγή των άνω άκρων στο αγώνισμα των κρίκων. Σαφέστατα πρόσθιο εξάρθρημα ώμου έχουμε και σε άλλα αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, όπου οι σώμα με σώμα μονομαχίες καταλήγουν σε πτώσεις που το προκαλούν. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Ο αθλητής κρατά το άνω άκρο με το αντίθετο χέρι και προσπαθεί να αποφύγει κάθε κίνηση. Παρατηρείται ότι έχει χαθεί η σφαιρικότητα του ώμου σε σχέση με την αντίθετη πλευρά και ο ώμος είναι αποπλατυσμένος και τετράγωνος. Συχνά, ο αθλητής αισθάνεται μούδιασμα στο άνω άκρο, που προέρχεται από την πίεση της εξαρθρωμένης κεφαλής πάνω στα νεύρα της μασχαλιαίας κοιλότητας. Ο ακτινολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος πριν από την ανάταξη του εξαρθρήματος, ώστε να αποκλειστεί η συνύπαρξη κατάγματος της κεφαλής του βραχιονίου. Κατάγματα του μείζονος βραχιονίου ογκώματος παρατηρούνται στο 15% των περιπτώσεων προσθίου εξαρθρήματος του ώμου. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αρχικά επιχειρείται ανάταξη του εξαρθρήματος χωρίς νάρκωση, εάν όμως η πρώτη προσπάθεια αποτύχει, επιβάλλεται η χορήγηση γενικής νάρκωσης. Έχουν περιγραφεί διάφορες μέθοδοι ανάταξης, μεταξύ των οποίων: Ιπποκράτειος μέθοδος: Είναι η απλούστερη από όλες τις μεθόδους και είναι σχεδόν πάντα αποτελεσματική. Ο αθλητής ξαπλώνει σε ύπτια θέση. Ο ιατρός ή ο φυσικοθεραπευτής πιάνει με τα δυο του χέρια το εξαρθρωμένο χέρι και τοποθετεί το πόδι του – χωρίς υπόδημα- όχι στη μασχαλιαία κοιλότητα, αλλά στο θωρακικό τοίχωμα της μασχάλης, για να αποφύγει πίεση στα αγγεία και νεύρα. Στη συνέχεια εφαρμόζει έλξη και προοδευτικά εξωτερική στροφή στο τεντωμένο άνω άκρο. Η ανάταξη γίνεται αντιληπτή από τον χαρακτηριστικό ήχο (κλικ) και την απαλλαγή του αθλητή από τον πόνο.
26
Μέθοδος Kocher: Ο αθλητής ξαπλώνει ύπτια και εφαρμόζεται αρχικά έλξη στο βραχίονα με τον αγκώνα σε κάμψη 90ο. Στη συνέχεια και ενώ εξακολουθεί η έλξη, γίνεται εξωτερική στροφή του βραχίονα. Ακολουθεί προσαγωγή του βραχίονα με μετακίνηση του αγκώνα μπροστά στο θώρακα και τέλος εσωτερική στροφή, ώστε η παλάμη να έρθει σε επαφή με τον αντίθετο ώμο. Οι δύο πρώτοι χρόνοι είναι σχεδόν όμοιοι με τους χρόνους της μεθόδου του Ιπποκράτη και πολλές φορές μόνο με αυτούς επιτυγχάνεται η ανάταξη. ΧΡΟΝΟΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Η ακινητοποίηση είναι απαραίτητη και γίνεται συνήθως με ελαστικούς επιδέσμους και ταινίες λευκοπλάστη στο θωρακικό τοίχωμα και πρέπει οπωσδήποτε να διαρκεί για 3-4 εβδομάδες. Σκοπός της ακινητοποίησης είναι να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος, για να αποκατασταθούν οι βλάβες που προκλήθηκαν από το εξάρθρημα στον υποπλάτιο μυ, στον αρθρικό θύλακο και τους συνδέσμους της άρθρωσης. Αν η ακινητοποίηση είναι σύντομη, οι βλάβες δεν αποκαθίστανται, ο υποπλάτιος γίνεται χαλαρός με αποτέλεσμα το εξάρθρημα να επαναλαμβάνεται με ασήμαντη αφορμή (καθ’ έξιν εξάρθρημα του ώμου). ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Η κάκωση του μασχαλιαίου νεύρου αποτελεί σημαντική επιπλοκή μετά το εξάρθρημα του ώμου και οφείλεται σε διάταση. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μετά την περίοδο ακινητοποίησης, η αποκατάσταση της λειτουργικότητας της άρθρωσης επιτυγχάνεται με κινησιοθεραπεία, που περιλαμβάνει πρόγραμμα ενίσχυσης των μυών της ωμικής ζώνης. Η νευρομυϊκή συναρμογή επιτυγχάνεται με πλειομετρικές ασκήσεις, ανάλογα με το άθλημα και αναπαραγωγή των κινήσεων του αθλήματος. Για την ασφαλή επάνοδο του αθλητή στην προηγούμενη αθλητική δραστηριότητα, επιβάλλεται η αποφυγή βίαιων περιστροφών του ώμου για διάστημα 4 εβδομάδων περίπου από την έναρξη της κινησιοθεραπείας. Στην περίπτωση του καθ’ έξιν τραυματικού πρόσθιου εξαρθρήματος απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση.
27
ΧΟΝΔΡΟΠΑΘΕΙΑ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η χονδροπάθεια της επιγονατίδας είναι μια συνηθισμένη αιτία πόνου στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος. Η επιγονατίδα είναι ένα οστό σε σχήμα «διαμαντιού», που βρίσκεται σε ένα αντίστοιχα σχηματισμένο αυλάκι στην πρόσθια επιφάνεια του μηριαίου οστού. Προστατεύει την άρθρωση του γόνατος, ενώ παράλληλα λειτουργεί σαν μοχλός ενισχύοντας την δύναμη του Τετρακέφαλου μυός. Η αφαίρεση της επιγονατίδας, μειώνει περίπου 30% από την δύναμη του Τετρακέφαλου μυός. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ 1. Συνέπεια βίαιης ή επαναλαμβανόμενης συμπίεσης της επιγονατίδας πάνω στο μηριαίο οστό, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην στάση «οκλαδόν». Σε αρκετές περιπτώσεις η πίεση επαφής που αναπτύσσεται μπορεί να είναι δυόμισι φορές το βάρος του σώματος. 2. Συνέπεια αλλοίωσης της τροχιάς ολίσθησης της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ερεθισμός αρχικά και στην συνέχεια εκφυλισμός του χόνδρου. ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Η συμπίεση της επιγονατίδας πάνω στο μηριαίο οστό, εκτός από την κακή στάση μπορεί να οφείλεται στην μειωμένη ελαστικότητα του τετρακέφαλου μυός. Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούμε
28
τις διατατικές ασκήσεις (stretching), ώστε να βελτιώσουμε την ελαστικότητα του μυός. Υπάρχουν τρεις βασικές αιτίες αλλοίωσης της τροχιάς ολίσθησης της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό: 1. Αδυναμία του έσω πλάγιου πλατύ μηριαίου μυ. Η πλάγια τάση προς τα μέσα που προκαλεί ο έσω πλατύς μυς στην επιγονατίδα εξισορροπείται από την πλάγια τάση προς τα έξω που προκαλεί ανάλογα ο έξω πλατύς μυς. Σε ασυμμετρία των ασκουμένων δυνάμεων, λόγω αδυναμίας του έσω πλατύ, τότε προκαλείται κλίση της επιγονατίδας προς τα έξω με αποτέλεσμα την αλλοίωση της τροχιάς της. 2. Μειωμένη ελαστικότητα της iliotibial band. Θα προκαλέσει υπερβολική πλάγια τάση πάνω στην επιγονατίδα και αλλοίωση της τροχιάς της. 3. Κακή βιομηχανική στο κάτω άκρο. Αποτελεί ίσως την περισσότερο σημαντική και συνηθισμένη αιτία πρόκλησης της επιγονατιδομηριαίας δυσλειτουργίας. Υπάρχουν πολλές μελέτες στην διεθνή βιβλιογραφία που ενισχύουν αυτήν την άποψη. Οι περισσότερο συνηθισμένες μορφολογικές διαταραχές στο κάτω άκρο είναι: • ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ: Με τον όρο αυτόν εννοούμε την έλλειψη ποδικής καμάρας. Σε αυτήν την περίπτωση το πόδι βρίσκεται σε πρηνισμό αποτέλεσμα του συνδυασμού αναστροφής, ραχιαίας κάμψης και απαγωγής του άκρου πόδα λόγω κακής στήρίξης του. Κατ’ επέκταση αντισταθμιστικά η κνήμη ή το μηριαίο οστό βρίσκονται σε έσω στροφή. Όλος αυτός ο μηχανισμός διαταράσσει την λειτουργικότητα της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό. • ΚΟΙΛΟΠΟΔΙΑ: Με τον όρο αυτόν εννοούμε αυξημένη ποδική καμάρα στον άκρο πόδα. Ασκείται αυξημένη τάση πάνω στον επιγονατιδομηριαίο μηχανισμό και αλλοίωση της λειτουργικότητας του. • ΓΩΝΙΑ Q: Αυξημένη γωνία Q σημαίνει αυξημένο επιβαρυντικό παράγοντα για επιγονατιδομηριαία δυσλειτουργία. 4. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡ-ΧΡΗΣΗΣ: Επαναλαμβανόμενη για μεγάλο χρονικό διάστημα δραστηριότητας με μεγάλη επιβάρυνση στα γόνατα, όπως είναι η γονατιστή στάση ή η χρήση πολλών σκαλοπατιών σε καθημερινή βάση.
29
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Τα βασικά συμπτώματα είναι πόνος (ιδιαίτερα σε ασύμμετρες επιφάνειες, σκάλες, στο κάθισμα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα,(theater symptom), κ.α.), οίδημα, περιορισμός του εύρους κίνησης της άρθρωσης του γόνατος, διαταραχή της βάδισης. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Περιλαμβάνει το λεπτομερές ιστορικό, κλινική αξιολόγηση, πελματογράφημα (βλέπε σχετικό άρθρο), ακτινογραφίες (πρόσθιοοπίσθιες ή πλάγιες εικόνες, μπορούν να μας διευκρινίσουν αν υπάρχουν σοβαρές παθήσεις, όπως όγκος, μόλυνση, αρθρίτιδα κ.α.), και αξονική ή μαγνητική τομογραφία. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπεία περιλαμβάνει τρία στάδια: • Αντιμετώπιση της οξείας φάσης • Αποκατάσταση • Πρόληψη Στην αντιμετώπιση της οξείας φάσης, όπως συμβαίνει σε όλα τα σύνδρομα υπέρχρησης, πρέπει ο ασθενής να διακόπτει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που του προκαλούν πόνο. Σε αυτήν την φάση εφαρμόζουμε τεχνικές για την ελάττωση της φλεγμονής, όπως είναι η θεραπεία με Laser (βλέπε σχετικό άρθρο), ιοντοφόρεση με διάλυμα solu-medrol και xylocaine 2% (βλέπε σχετικό άρθρο), παλμικό μαγνητικό πεδίο (διεισδύει στο σώμα ομοιόμορφα, ανεπηρέαστο και επιδρά στην ενδοκυτταρική κίνηση των ιόντων, αυξάνει δηλαδή την διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης, με αποτέλεσμα την ελάττωση του οιδήματος και του πόνου, γρήγορη απομάκρυνση των προϊόντων του μεταβολισμού, αύξηση της παροχής του οξυγόνου στην περιοχή), ειδική επίδεση του γόνατος, ώστε η επιγονατίδα να συγκρατείται σε σωστή τροχιά κίνησης, ενώ σύμφωνα με το αποτέλεσμα του πελματογραφήματος ο ασθενής άμεσα πρέπει να φορά στα παπούτσια του ειδικά κατασκευασμένα πέλματα, ώστε να εξισορροπούνται οι δυνάμεις που ασκούνται στο επιγονατιδομηριαίο μηχανισμό. Όταν υποχωρήσει η φλεγμονή και το οίδημα το επόμενο βήμα είναι η ισχυροποίηση των μυών της περιοχής, ιδιαίτερα του τετρακέφαλου μυός, που έχει αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση αυτού του προβλήματος. Χρήσιμη είναι η 30
εκπαίδευση με Biofeedback (βλέπε σχετικό άρθρο). Το πρόγραμμα συνδυάζεται με ασκήσεις διατάσεων ώστε να βελτιωθεί η ελαστικότητα και η λειτουργικότητα των μαλακών μορίων της περιοχής. Τέλος το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας. Σημαντικό μέρος της θεραπείας είναι η ενημέρωση και η επανεκπαίδευση του ασθενή ώστε να προλαμβάνει τυχόν νέα υποτροπή του προβλήματος στο μέλλον. Περιλαμβάνει επανεκπαίδευση στην σωστή στάση, συχνά διαλείμματα κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν τις αρθρώσεις των γονάτων, πρόγραμμα ασκήσεων, κολύμπι, ενώ καλό είναι να αποφεύγεται η άσκηση με ποδήλατο.
31
ΑΙΜΑΤΩΜΑ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΟΥ (ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ)
Το αιμάτωμα στον τετρακέφαλο συμβαίνει όταν ένας αθλητής δεχτεί ένα χτύπημα (πλήξη) στους μύες του μηρού. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ο μυς είναι σε σύσπαση ή χαλαρός. Ο μηχανισμός κάκωσης από άθλημα σε άθλημα διαφέρει. Στο ποδόσφαιρο π.χ. είναι πολύ συχνός λόγω των πολύ στενών μαρκαρισμάτων. Συχνά επίσης παρουσιάζεται στο μπάσκετ, στη χειροσφαίριση και σε ατομικά αγωνίσματα όπως η ενόργανη γυμναστική και οι ασύμμετροι ζυγοί. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει εξωτερική ένδειξη του τραυματισμού αλλά η μαρτυρία του αθλητή για έναν πολύ έντονο πόνο που οδηγεί σε μη καλή λειτουργικότητα του μέλους. Τα αιματώματα στο μηρό ταξινομούνται σε 3 κατηγορίες: 1. Του 1ου βαθμού όπου η κάμψη του γόνατος ξεπερνά τις 90ο και η αποκατάστασή του διαρκεί περίπου 3-5 μέρες. 2. Του 2ου βαθμού όπου η κάμψη είναι μεγαλύτερη από 60ο αλλά μικρότερη από 90ο και η αποκατάστασή του διαρκεί περίπου 3 εβδομάδες. 3. Του 3ου βαθμού όπου η κάμψη είναι μικρότερη από 60ο και ο αθλητής μπορεί να χάσει και όλη την αγωνιστική περίοδο. Όταν ο αθλητής τραυματιστεί είναι αναγκαία η άμεση εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων για 15-20 λεπτά. Η κρυοθεραπεία θα συνεχιστεί για τις 3 πρώτες μέρες με συχνότητα 4-5 φορές τη μέρα. Μετά τις πρώτες 3 μέρες μπορούμε να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε φυσικά μέσα για να βελτιώσουμε την αιμάτωση.
32
Αυτά μπορεί να είναι: • TENS • LASER• ULTRASOUND • ΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ • ΔΙΝΟΛΟΥΤΡΟ (ΚΡΥΟ) • ΜΑΛΑΞΗ • ΠΑΓΟ Η μάλαξη πρέπει να είναι ήπια, στα όρια του πόνου και σκοπό έχει την βελτίωση της αιμάτωσης και της διαμερισματοποίησης (σπάσιμο) του αιματώματος. Πολύ σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση του τραυματισμού παίζουν οι διατάσεις οι οποίες πρέπει να είναι ήπιες στα όρια του πόνου για να αποφευχθεί ο κίνδυνος δημιουργίας οστεποιού μυίτιδας. Επίσης πολύ χρήσιμη φαίνεται να είναι η εφαρμογή kinesio-balance taping. Μετά τις πρώτες μέρες ο αθλητής μπορεί να μπει σιγά σιγά στην ενδυνάμωση: • Έκταση της κνήμης (τετρακέφαλος) 3Χ10 • Κάμψη του γόνατος (ισχιοκνημιαίοι) 3Χ10 • Απαγωγή ισχίου 3Χ10 • Προσαγωγή ισχίου 3Χ10 • Ημικαθίσματα με med-ball στη πλάτη και στήριξη στο τοίχο 3Χ10 • Διάταση • Πάγος *Σταδιακά και αν δεν υπάρχει πόνος αυξάνουμε τα βάρη ανά 2kg. Όταν ο τετρακέφαλος θα φτάσει στο 80-85% της δύναμής του τότε ο αθλητής μπορεί να κάνει λειτουργικά προγράμματα ασκήσεων και ενασχόληση με το άθλημά του. Ένα ενδεικτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει: • Ζέσταμα με χαλαρό τρέξιμο ή εργομετρικό ποδήλατο 5-10 min. • Δυναμικές διατάσεις. • 5 Χ 40m με 50% ταχύτητα. • 5 Χ 40m με 75% ταχύτητα. • 5 Χ 60m με 75% ταχύτητα. • Τρέξιμο σε κύκλους αριστερόστροφα και δεξιόστροφα (5+5). • Αλλαγές κατεύθυνσης. • Άλματα. • Skipping 10m και μετά 100m με 50% ταχύτητα. • Skipping 10m και μετά 100m με 75% ταχύτητα. • Χαλαρό τρέξιμο 5 min.. • Διατάσεις • Πάγο 15-20 min.
33
ΕΠΙΚΟΝΔΥΛΙΤΙΔΑ ΑΓΚΩΝΑ ΟΡΙΣΜΟΣ
Η Επικονδυλίτιδα είναι μια πάθηση γνωστή από τον 19ο αιώνα. Η ονομασία επικονδυλίτιδα ή αγκώνας των τενιστών αμφισβητείται σήμερα. Οι λόγοι είναι απλοί. Ο όρος αγκώνας των τενιστών απευθύνεται μόνο σε μια κατηγορία ασθενών τους τενίστες, ενώ η πάθηση είναι αρκετά κοινή σε ασθενείς με χειρωνακτική εργασία επίσης ο πόνος δεν είναι στον κόνδυλο, αλλά σε μια αρθρική απόφυση (Facet) του κονδύλου ενώ η πάθηση δε χαρακτηρίζεται από φλεγμονή (η κατάληξη –ιτιδα δηλώνει τη φλεγμονή) αλλά από εκφυλισμό (degeneration) του τένοντα, με την παντελή απουσία οποιουδήποτε στοιχείου φλεγμονής. Όμως η ονομασία επικονδυλίτιδα ή αγκώνας των τενιστών χρησιμοποιείται γιατί έτσι είναι γνωστή η πάθηση στο ευρύ κοινό. Με τον όρο λοιπόν επικονδυλίτιδα ή Αγκώνα των τενιστών (tennis elbow), χαρακτηρίζουμε τον πόνο που γίνεται αντιληπτός στην έξω πλάγια περιοχή του αγκώνα και μπορεί να ακτινοβολεί προς τα κάτω κατά μήκος του αντιβραχίου μέχρι τα δάκτυλα ή προς τα επάνω στον βραχίονα από την έξω πλευρά. Το πρόβλημα έχει την ρίζα του σε μια μικρή οστική προεξοχή στην πλάγια περιοχή του αγκώνα, τον κόνδυλο, από όπου εκφύονται οι εκτείνοντες μύες του καρπού και των δακτύλων. Αν και η συγκεκριμένη περιοχή είναι 34
μικρή σε έκταση εντούτοις εκφύονται πολλοί και σημαντικοί μύες, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μεγάλες δυνάμεις σε ένα περιορισμένο χώρο, κάτι που κάνει την περιοχή επιρρεπή σε τραυματισμούς, λόγω επαναλαμβανόμενων κινήσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα (Σύνδρομο Υπέρχρησης). H επικονδυλίτιδα αποτελεί ένα τενόντιο πρόβλημα. Οι ιστοπαθολογικές μελέτες έχουν δείξει πως ο τένοντας του βραχέως κερκιδικού εκτείνοντα του καρπού, είναι η κατασκευή που συνήθως προσβάλλεται σε ασθενείς με Tennis elbow. Άλλες αιτίες όπως ηλικία, φύλλο, φτωχή αιμάτωση τένοντα, περιορισμός λειτουργίας του αγκώνα μπορούν επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο στην δημιουργία του αγκώνα των τενιστών. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο ο πόνος στον αγκώνα και γενικότερα στο χέρι να προέρχεται από την Αυχενική Μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης, λόγω ριζίτιδας Α5 – Α6 νευρικής ρίζας ή παγίδευση του κερκιδικού νεύρου. Σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχουν και Μυϊκά Σημεία Πυροδότησης Πόνου (Trigger Points). Από μια έρευνα που έγινε σε 1953 ασθενείς ηλικίας 18 έως 65 ετών στην Μεγάλη Βρετανία διαπιστώθηκε ότι παράλληλα με τον πόνο στον αγκώνα: 1. 67% διαμαρτυρήθηκαν για πόνο στον ώμο. 2. 65% διαμαρτυρήθηκαν για οσφυαλγία. 3. 45% διαμαρτυρήθηκαν για χρόνιο διάχυτο πόνο. Διαπιστώθηκε ακόμα ότι σε ομάδα υψηλού κινδύνου ήταν εκείνοι οι υπάλληλοι που στον εργασιακό τους χώρο ένοιωθαν καταπιεσμένοι και δυσαρεστημένοι από την αποδοχή ή την υποστήριξη που είχαν από μέρος των συναδέλφων τους ή του προϊσταμένου τους. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ • Πόνος που ενδέχεται να συνοδεύεται από οίδημα στην οξεία φάση. • Μειωμένη λειτουργικότητα με μυϊκή αδυναμία στις κινήσεις καρπού και δακτύλων. • Ευαισθησία στην πίεση στα trigger points ιδιαίτερα των εκτεινόντων μυών του καρπού. • Κακουχία στη διάρκεια των δραστηριοτήτων, που υποχωρεί με 35
την ξεκούραση. • Επίσης απλές καθημερινές κινήσεις, όπως άνοιγμα-κλείσιμο βρύσης, άνοιγμα μιας πόρτας, πιάσιμο ενός ποτηριού ή ακόμα και σε μια απλή χειραψία, προκαλούν πόνο και ο ασθενής προσπαθεί να τις αποφύγει. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση στηρίζεται στο λεπτομερές ιστορικό και την κλινική αξιολόγηση. Μέσα από την αξιολόγηση προσπαθούμε να αναπαράγουμε τα συμπτώματα του πόνου, όπως για παράδειγμα, στην έκταση του καρπού με αντίσταση και στην έκταση του μεσαίου δαχτύλου με αντίσταση, ενώ ο αγκώνας βρίσκεται σε έκταση. Ο πόνος επίσης μπορεί να προκληθεί και στη παθητική κάμψη του καρπού με τον αγκώνα σε έκταση. Χρήσιμες πληροφορίες μας δίνει ο έλεγχος της μυϊκής δύναμης. Σημαντική βοήθεια μπορούμε να έχουμε και από τα διάφορα διαγνωστικά μέσα όπως είναι η μαγνητική και η αξονική τομογραφία, το διαγνωστικό υπέρηχο, το ηλεκτρομυογράφημα και η απλή ακτινογραφία. Με την κλινική αξιολόγηση προσπαθούμε να καταλάβουμε τον μηχανισμό που προκάλεσε το πρόβλημα και στην συνέχεια να σχεδιάσουμε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ατομικές ανάγκες κάθε ασθενή, προσπαθώντας να επιτύχουμε λειτουργικότητα απαλλαγμένη από συμπτώματα. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπεία μπορεί να συντηρητική ή σε περίπτωση αποτυχίας χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει: • Φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη φάρμακα. • Διάστημα ξεκούρασης της περιοχής από τις επίπονες δραστηριότητες. • Χρήση προστατευτικού κηδεμόνα για περιορισμό της φόρτισης της περιοχής. • Απελευθέρωση των trigger points, είτε με ισχαιμική πίεση, είτε με την τεχνική της στεγνής βελόνας. • Εφαρμογή πάγου σε τακτά χρονικά διαστήματα. • Ιοντοφόρεση. • Θεραπεία με Laser. • Θεραπευτικό υπέρηχο. • Κινητοποίηση της άρθρωσης (mobilization). • Myofascial Release. 36
• Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης. • Ιδιοδεκτικές ασκήσεις. ΠΡΟΛΗΨΗ • Καλό μυϊκό σύστημα. • Προετοιμασία της περιοχής, πριν από έντονη δραστηριότητα, με διατατικές ασκήσεις. • Βελτίωση της τεχνικής για αθλητές. • Σωστή χρήση του σώματος, προσοχή στην στάση του. • Εναλλαγές στις δραστηριότητες, συχνά διαλείμματα. • Σε περίπτωση πόνου σταματάμε την δραστηριότητα που τον προκαλεί.
37
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ
ΟΣΤΑ H άρθρωση του γόνατος περιλαμβάνει 4 οστά: • Το μηριαίο οστό που είναι το μεγαλύτερο οστό του ανθρωπίνου σώματος. • Την κνήμη πάνω στην οποία στηρίζεται ο μηρός μεταφέροντας το φορτίο του σώματος στον άκρο πόδα. • Την περόνη που βρίσκεται επί τα εκτός του οστού της κνήμης και προσφέρει σημείο πρόσφυσης σε αρκετούς μύες, καθώς επίσης και στον έξω πλάγιο σύνδεσμο. • Την επιγονατίδα που βρίσκεται εμπρός από την κνήμη και το μηριαίο. Καθώς το γόνατο κάμπτεται η επιγονατίδα κυλά μέσα στην αύλακα των μηριαίων κονδύλων που ονομάζεται τροχιλία. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ Τέσσερις είναι οι κυριότεροι σύνδεσμοι του γόνατος που συνδέουν τα οστά μεταξύ τους. Οι σύνδεσμοι αποτελούνται από ισχυρές ίνες κολλαγόνου ιστού, σταθεροποιούν τις αρθρώσεις και θέτουν τα όρια των κινήσεων αποτρέποντας κινήσεις πέραν των ορίων αυτών. • Πρόσθιος Χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) και Οπίσθιος Χιαστός Σύνδεσμος (ΟΧΣ). Οι χιαστοί σύνδεσμοι βρίσκονται μέσα στην άρθρωση του γόνατος στο κέντρο του. Όπως λέει και το όνομά τους χιάζονται μεταξύ τους καθώς προσφύονται στην κνήμη και τον μηρό. Ο πρόσθιος χιαστός είναι ο βασικότερος στροφικός σταθεροποιητής του γόνατος και τραυματίζεται συχνά κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων. Ο οπίσθιος χιαστός είναι ο κυριότερος γραμμικός σταθεροποιητής του γόνατος, τραυματίζεται 38
συχνότερα σε τροχαία ατυχήματα και σπάνια σε αθλητικές δραστηριότητες. • Έσω Πλάγιος Σύνδεσμος και Έξω Πλάγιος Σύνδεσμος. Οι πλάγιοι σύνδεσμοι βρίσκονται στα πλάγια εκατέρωθεν της άρθρωσης του γόνατος. Την έσω μεριά του γόνατος σταθεροποιεί ο έσω πλάγιος σύνδεσμος πού παρουσιάζει δύο μοίρες την εν τω βάθει και την επιπολής (επιφανειακή), ενώ την έξω μεριά του γόνατος σταθεροποιεί ο έξω πλάγιος σύνδεσμος. • Βεβαίως στο γόνατο υπάρχουν και άλλοι σύνδεσμοι όπως ο λοξός, ο τοξοειδής, ο ιγνυακός, ο διαμηνισκικός, ο σύνδεσμος του Hamfrey του Wrisberg και άλλοι, που όλοι μαζί συμβάλουν στην αρμονική κίνηση της άρθρωσης ΜΥΕΣ ΚΑΙ ΤΕΝΟΝΤΕΣ Δύο είναι οι μεγάλες ομάδες μυών που προσφύονται γύρω από την άρθρωση του γόνατος και την κινητοποιούν. • Ο τετρακέφαλος είναι ο πιο δυνατός μυς του ανθρωπίνου σώματος, αποτελείται από τέσσερις μυϊκές κεφαλές και εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού. Η βασική λειτουργία του τετρακέφαλου είναι η έκταση του γόνατος. • Οπίσθιοι μηριαίοι (δικέφαλος μηριαίος, ισχνός, ημιτενοντώδης, ημιυμενώδης). Οι οπίσθιοι μηριαίοι βρίσκονται στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού και κύρια λειτουργία τους είναι η κάμψη του γόνατος. Οι Τένοντες αποτελούνται από ίνες κολλαγόνου και μεταφέρουν τη δράση των μυών στα οστά. Οι τέσσερις κεφαλές του τετρακέφαλου καταλήγουν με κοινό καταφυτικό τένοντα, τον τένοντα του τετρακέφαλου. Ο τένοντας αυτός καταφύεται σε όλη την επιφάνεια της επιγονατίδος κατόπιν συνεχίζει μέχρι την κνήμη όπου και καταφύεται στο κνημιαίο κύρτωμα. Στην διαδρομή του από την επιγονατίδα έως την κνήμη ονομάζεται επιγονατιδικός τένοντας. ΑΡΘΡΙΚΟΣ ΧΟΝΔΡΟΣ Τα οστά καταλήγουν καλυπτόμενα με αρθρικό χόνδρο, που ανήκει στην κατηγορία του υαλοειδούς χόνδρου. Ο αρθρικός χόνδρος μειώνει την τριβή μεταξύ των οστών και κατανέμει ομοιόμορφα τα φορτία μεταξύ των οστών.
39
ΜΗΝΙΣΚΟΙ Οι δύο μηνίσκοι, ο έσω και ο έξω, είναι ημισελινοειδείς (C) σφηνοειδείς σχηματισμοί από συνδετικό ιστό που παρεμβάλλονται μεταξύ των αρθρούμενων οστών. Οι μηνίσκοι αυξάνουν και προσαρμόζουν την επιφάνεια επαφής μεταξύ των αρθρούμενων οστών. Με τον τρόπο αυτό απορροφώνται καλύτερα οι ασκούμενες πιέσεις καθώς μοιράζονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια. Δεν θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι οι μηνίσκοι είναι τα αμορτισέρ
πηγή:Ανάργυρος-Μπότσης-Υπεύθυνος-Αποκατάστασης-Αθλητικών-Κακώσεων
40
ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ
Όταν το πόδι..."γυρνάει"..!!!
Το διάστρεμμα του αστραγάλου είναι ίσως ο πιο κοινός τραυματισμός που συμβαίνει στα άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό και ειδικότερα με αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και το βόλεϊ. Υπολογίζεται ότι στην Ολλανδία κάθε χρόνο συμβαίνουν 230.000 διαστρέμματα. Μεγάλο επίσης είναι το ποσοστό των επανατραυματισμών, το οποίο φτάνει το 70%. Κλειδί στην αντιμετώπιση του διαστρέμματος είναι η σωστή αποκατάσταση ώστε να αποφευχθούν μελλοντικοί επανατραυματισμοί που μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια συμπτώματα και αστάθεια στην άρθρωση του αστραγάλου. Τι είναι το διάστρεμμα; Διάστρεμμα είναι ο τραυματισμός ενός συνδέσμου μιας άρθρωσης. Το διάστρεμμα του αστραγάλου συμβαίνει όταν το βάρος του σώματος ή μια εξωτερική δύναμη (πχ. άμεσο χτύπημα) κινήσει βίαια την άρθρωση πέραν του φυσιολογικού ορίου, με αποτέλεσμα οι σύνδεσμοι να διαταθούν υπέρμετρα και να υποστούν ρήξη των ινών τους.
41
· · · ·
Συμπτώματα Τα συνήθη συμπτώματα μετά από διάστρεμμα του αστραγάλου είναι: Πόνος, ο οποίος εμφανίζεται κυρίως με την κίνηση του αστραγάλου. Δυσκολία στο περπάτημα. Πρήξιμο, το οποίο μπορεί να επεκταθεί μέχρι τα δάχτυλα. Αιμάτωμα, το οποίο, λόγω της βαρύτητας, παρατηρείται χαμηλότερα από το σημείο τραυματισμού.
Τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στη φλεγμονή που αναπτύσσεται στην περιοχή και είναι η προσπάθεια του οργανισμού να επουλώσει τον τραυματισμό. Αν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα (συνεχής πόνος, πλήρης αδυναμία κίνησης και βάδισης) και δεν 42
υποχωρούν μετά το πέρας 3-4 ημερών τότε ο ασθενής πρέπει να επισκεφθεί άμεσα ορθοπεδικό ιατρό για διερεύνηση ύπαρξης σοβαρότερου τραυματισμού, όπως είναι το κάταγμα.
Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων Η θεραπεία του διαστρέμματος ξεκινάει αμέσως μετά τον τραυματισμό με πρώτο στόχο τον περιορισμό των συμπτωμάτων της φλεγμονής. Οι πρώτες ενέργειες που πρέπει να ακολουθηθούν για 2 έως 3 μέρες προέρχονται από τα αρχικά της λέξης ...: Κ.Α.Π.Α. : ·
Κρυοθεραπεία – Η εφαρμογή ψυχρού επιθέματος (πχ. παγοκύστη) στην περιοχή του τραυματισμού θα βοηθήσει στη μείωση του πόνου και του πρηξίματος.
· Ανάπαυση/Ακινητοποίηση – Οι έρευνες δείχνουν ότι η τάση που υπήρχε παλαιότερα για ακινητοποίηση του αστραγάλου με νάρθηκα φαίνεται να έχει αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο νάρθηκας υποκαθιστά τη δράση των μυών με αποτέλεσμα να δημιουργείται αστάθεια στην άρθρωση του
43
αστραγάλου. Αντιθέτως η έγκαιρη έναρξη της αποκατάστασης οδηγεί σε ταχύτερη ανάρρωση και γρήγορη επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες.
·
Περίδεση – Η χρήση απλού ελαστικού επιδέσμου βοηθάει προσωρινά στον περιορισμό του πρηξίματος. Ο επίδεσμος εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της ημέρας και πρέπει να αφαιρείται κατά την ξεκούραση και την κατάκλιση.
. Ανάρροπη θέση – Ένας τρόπος για να ανακουφιστεί το πόδι από το πρήξιμο και τον πόνο είναι η τοποθέτηση του σε ανάρροπη θέση. Αυτή η θέση μπορεί να συνδυαστεί και με την εφαρμογή παγοκύστης.
44
Παυσίπονα Σύμφωνα με τις οδηγίες που εφαρμόζονται στη Μεγάλη Βρετανία, ο ασθενής μπορεί να πάρει απλά αναλγητικά . Σε κάθε περίπτωση τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα πάντα με τις αναγραφόμενες οδηγίες και με τις εντολές του ιατρού. Φυσικοθεραπεία
· · · ·
Η φυσικοθεραπεία ξεκινάει 48 με72 ώρες μετά τον τραυματισμό και ως στόχο έχει την: Περαιτέρω μείωση του πόνου και του πρηξίματος(επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της φλεγμονής και όχι αναχαίτισης της). Αποκατάσταση της κινητικότητας του αστραγάλου. Αύξηση της δύναμη και της αντοχής των μυών του ποδιού. Βελτίωση των αντανακλαστικών της ισορροπίας(ιδιοδεκτικότητα).
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων ο φυσικοθεραπευτής θα εφαρμόσει διάφορες τεχνικές και μέσα θεραπείας όπως: διαθερμία, υπέρηχο, ηλεκτρικό ερεθισμό,laser, αρθρική κινητοποίηση, ασκήσεις ενδυνάμωσης, μυϊκές διατάσεις, ασκήσεις ισορροπίας, ασκήσεις σχετικές με εκάστοτε άθλημα και ότι άλλο κριθεί απαραίτητο για τη πλήρη θεραπεία του τραυματισμού.
45
Η αποτελεσματικότητα της αποκατάστασης Την τελευταία εικοσαετία έχουν γίνει πολλές έρευνες για τη δράση των ασκήσεων αποκατάστασης με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Ενδεικτικά: · · ·
Πρόγραμμα αποκατάστασης 6 εβδομάδων με ασκήσεις ισορροπίας και συντονισμού μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο νέου διαστρέμματος σε βάθος 1 έτους. Πρόγραμμα αποκατάστασης με άλματα μείωσε τα διαστρέμματα σε παίχτες του βόλεϊ κατά 50%. Πρόγραμμα αποκατάστασης 5 εβδομάδων με ασκήσεις ισορροπίας βελτίωσε την ισορροπία και τη σταθερότητα σε ποδοσφαιριστές. Η σωστή αποκατάσταση από το διάστρεμμα του αστραγάλου θα επιτρέψει τη γρήγορη και ασφαλή επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες. Επίσης θα μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες επανατραυματισμού και θα λειτουργήσει προληπτικά στην ανάπτυξη χρόνια αστάθειας στην άρθρωση του αστραγάλου και σε αυτό που αναφέρεται στη σύγχρονη βιβλιογραφία σαν καθ’ έξην διάστρεμμα της ποδοκνημικής. http://tsiggelisphysio.blogspot.gr/2014/11
46