3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
δ ι ά λ ο γ ος
45 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ
ιάλογος
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ αλέξης Τσίπρας
σελ.5
Γιάννης Κωτούλας
σελ.65
Γιώργος Καρεκλίδης Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος & Αλμυρού Κ.Ιγνάτιος
σελ.6
Δημήτρης Τσουτσουλάκης
σελ.66
ευθύμιος Ζιγγιρίδης
σελ.68
Γιώργος Πετράκος
σελ.14
Τρύφωνας Ευ.Πλαστάρας
σελ.70
Θρασύβουλος Σταυριδόπουλος
σελ.16
Έλλη Σαμουηλίδη
σελ.71
Άσπα Γοσποδίνη
σελ.18
Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία
σελ.71
Θεόδωρος Μεταξάς
σελ.20
Γιώργος Ζαφείρης
σελ.72
Νάνσυ Καπούλα
σελ.22
Γιώργος Καλτσογιάννης
σελ.73
Ο Βόλος Μητρόπολη του Αργοναυτικού Μύθου
σελ.24
Κωνσταντίνος Σκριάπας
σελ.74
Απόστολος Δ. Παπαδούλης
σελ.26
Αννίτα Πρασσά
σελ.76
Η προώθηση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων Μια πρωτοβουλία της Τράπεζας Πειραιώς Γεώργιος Σταμπουλής
Σταύρος Μπένος
σελ.78
σελ.33
Στέφανος Γ. Κούτρας
σελ.80
σελ.34
Σούλα Μπαρτζιώκα
σελ.82
Ελένη Κολιοπούλου
σελ.36
Ιωάννης Πάππος
σελ.86
Αθηνά Μπασιούκα
σελ.87
Μαρία Μπακλαβά
σελ.88
Διαμαντής Γκίκας
σελ.90
Αργυρώ Μουντάκη
σελ.91
Μάρκος Βαξεβανόπουλος
σελ.92
Ράλλης Τσιουλάκης
σελ.94
Ηλίας Κουτσερής
σελ.95
Όμιλος Ηρακλής: Επενδύουμε,Στηρίζουμε, Συνεισφέρουμε από το 1911 Αλματώδης η ανάπτυξη του φυσικού αερίου
σελ.10
Σάββας Γ. Ρομπόλης
σελ.38 σελ.39 σελ.40
Βασίλειος Γ. Μπέτσης
σελ.40
Νικόλαος Σαμαράς
σελ.42
Ηλίας Κουτσερής και Ένωση Γονέων
σελ.44
Βόλος και Μαγνησία, κέντρο συνδυασμένων μεταφορών Θανάσης Παπαδημόπουλος
σελ.46
Αριστοτέλης Μπασδάνης
σελ.51
Λάζαρος Γαϊτάνης
σελ.52
Ευθύμιος Τσάμης
σελ.53
Ματθαίος Δραμητινός
σελ.54
Νικήτας Πρίντζος
σελ.56
Αλέξανδρος Καπανιάρης
σελ.58
Χρήστος Λύκας
σελ.61
Αντώνης Λάσκος
σελ.62
Παναγιώτης Κουτσάφτης
σελ.64
σελ.50
ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ 3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Εκδότης-Διευθυντής: Αρχιμήδης Καρεκλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: ΒΑΣΩ ΦΟΥΤΟΥ Ιδιοκτήτης: METAMEDIA ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ ΙΑΣΟΝΟΣ 77 ΜΕ Κ.ΚΑΡΤΑΛΗ, (2ος ΟΡΟΦΟΣ) ΤΗΛ. 24210 85531-4, ΒΟΛΟΣ
ΠΥΛΗ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ - ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΓΙΑ ΟΛΗ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
ΜΑΖΙ ΔΥΝΑΤΟΙ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΩΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 06:00 – 07:00 07:30 – 10:00 10:00 – 12:00 12:00 – 13:00 13:00 – 14:00 14:00 – 15:00 15:00 – 15:20
Αλέξανδρος Κλώσσας Κώστας Αρβανίτης Γιώργος Καρεκλίδης Γιάννης Νικολόπουλος Ηλίας Κουτσερής Γιώτα Μιχαλοπούλου
ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΕΔΩ Η ΦΥΛΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΜΕ ΤΟ ΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΔΙΧΩΣ ΓΙΑΝΝΗ… ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΑΓΚΑΖΙΝΟ LIVE NEWS ΣΤΙΣ 2 ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ DEUTSCHE WELLE
ΑΚΟΥΣΤΕ ΖΩΝΤΑΝΑ ΣΤΟΥΣ 102,5 FM KAI ΣΤΟ radioena.eu/live
Κατεβάστε την εφαρμογή για να μας ακούσετε και στο κινητό σας
ιάλογος
5
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ
Είμαστε έτοιμοι για τις μεγάλες τομές
Η
Ελλάδα βγαίνει από την κρίση. Κλείνει μια περίοδος σκληρής και βίαιης προσαρμογής κατά τη διάρκεια της οποίας εξανεμίστηκε το 25% του ΑΕΠ, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού πλήρωσαν βαρύτατο τίμημα και χτυπήθηκε βάναυσα ο κόσμος της εργασίας και της παραγω-
γής. Η χώρα ανακάμπτει, και η θετική πορεία επιβεβαιώνεται από όλους τους δείκτες, από τις δημόσιες τοποθετήσεις διεθνών παραγόντων, από τη στάση των αγορών. Ο Αύγουστος του 2018 θα επισημοποιήσει το τέλος ενός σκληρού, μνημονιακού χειμώνα. Και την αρχή μιας νέας άνοιξης, μακριά από τις παθογένειες που πολλαπλασίασαν τα δεινά της κρίσης. Γιατί μόνο έτσι, μόνο με τη θεμελίωση και την οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης και κοινωνικής οργάνωσης, με ουσιαστικές ανατροπές στις βαθιές δομές του κράτους, θα πετύχουμε μια ανάκαμψη, όχι μόνο στα νούμερα, αλλά και στην πραγματική ζωή των ανθρώπων. Η ανάπτυξη είτε θα είναι δίκαιη και θα μας οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μοντέλο, είτε θα είναι απλά μία άσκηση λογιστικής η οποία αργά ή γρήγορα θα μας βυθίσει ξανά στην παρακμή. Η ανάπτυξη είτε θα είναι δίκαιη είτε δεν θα υπάρξει. Έχουμε την ισχυρή πεποίθηση, κι αυτό μας ξεχωρίζει από τους πολιτικούς μας αντιπάλους, ότι δίκαιη είναι η ανάπτυξη που συντελείται προς όφελος του κόσμου της εργασίας, της παραγωγής, του πνεύματος. Που ξεριζώνει τα συστήματα διαπλοκής, την κρατικοδίαιτη
επιχειρηματικότητα, την ασυδοσία των εκφραστών του παρελθόντος και του μοντέλου που θέλει τα κέρδη να πηγαίνουν στις τσέπες μιας καλομαθημένης ελίτ. Που βασίζεται σε σχέδιο, στη συλλογική διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, το οποίο θα αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Το ανθρώπινο δυναμικό, πρώτα απ’ όλα. Για πρώτη φορά, αυτό το σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, για τη βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη, δεν αποτελεί μία άσκηση συμβιβασμών και επιρροής συμφερόντων που διαμορφώνεται πίσω από κλειστές πόρτες υπουργικών γραφείων.
Η επόμενη μέρα δεν μπορεί να χτιστεί, και δεν θα χτιστεί, με τα υλικά του παρελθόντος. Το σχέδιό μας, το σχέδιο που διαμορφώνουμε μαζί με την κοινωνία, δίνει έμφαση στην παραγωγή, στον πρωτογενή τομέα και στη σύνδεσή του με την μεταποίηση και τη βιομηχανία, με καινοτομία και αξιοποίηση του εξαιρετικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας. Ακυρώνουμε στην πράξη όλες εκείνες τις πολιτικές ιδέες και πρακτικές προηγούμενων εποχών, που ήθελαν την Ελλάδα χώρα υπηρεσιών. Δίνει έμφαση στις υποδομές, που για δεκαετίες λίμναζαν και αποτελούσαν διαρκώς επαναλαμβανόμενες προεκλογικές υποσχέσεις. Αξιοποιεί στο έπακρο τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την ενίσχυση
της παραγωγής και των εξαγωγών και διαμορφώνει νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Διαμορφώνει ευνοϊκό περιβάλλον για την προσέλκυση επενδύσεων, οι οποίες θα σέβονται τους νόμους και το περιβάλλον. Το σχέδιό μας, δίνει βαρύτητα στο ελληνικό πανεπιστήμιο και διαμορφώνει ένα πλέγμα εκπαίδευσης-έρευνας-παραγωγής, που δημιουργεί υψηλή προστιθέμενη αξία για προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και σταθερές και υψηλού επιπέδου θέσεις εργασίας. Πριν από λίγες βδομάδες, στο Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση στη Θεσσαλία, αναπτύξαμε τις προτάσεις μας για την Περιφέρεια. Το ίδιο συμβαίνει σε ολόκληρη τη χώρα. Για πρώτη φορά η κυβέρνηση, το σύνολο των υπουργών, κάθονται στο τραπέζι, ακούν, διερευνούν δυνατότητες, απαντούν σε ερωτήματα και συνθέτουν σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς το σχέδιο για κάθε περιφέρεια, το συνολικό σχέδιο που θα οδηγήσει τη χώρα στην οριστική ανάκαμψη. Η ανταπόκριση, η συμμετοχή, ο ενθουσιασμός και οι προτάσεις που κατατίθενται, απαντούν στο κρίσιμο ερώτημα για την επόμενη μέρα. Είμαστε έτοιμοι για τις μεγάλες τομές. Είμαστε έτοιμοι να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι και να σχεδιάσουμε το μέλλον, αξιοποιώντας τα στρατηγικά μας πλεονεκτήματα. Είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε ένα νέο μοντέλο απαλλαγμένο από τις στρεβλώσεις του παρελθόντος. Ένα νέο μοντέλο, το οποίο όχι μόνο θα μας βγάλει από την κρίση, αλλά θα διαμορφώσει το υπόβαθρο και τις συνθήκες για βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη.
6
ιάλογος
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗ
Ο Βόλος της δεκαετίας του ‘30
ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ 176 ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΟΝ ΒΟΛΟ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ 2 Νοεµβρίου 1881, ο Βόλος είναι ελεύθερος, ύστερα από σκλαβιά 458 χρόνων. Είναι µια µικρή πόλη, 5.000 κατοίκων που άρχισε να δηµιουργείται από το 1841 από Πηλιορείτες και Ηπειρώτες , µπροστά από το σηµερινό λιµάνι επί της οδού Ιάσονος, που ήταν η παραλιακή οδός της. Ασχολία των κατοίκων της το εµπόριο, µε την θάλασσα να τους ενώνει µε πολλά λιµάνια της Ελλάδας, της Μικράς Ασίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας. Έστελναν τα προϊόντα τους, σιτάρι, λάδι, κρασί, µετάξι, µήλα, κάστανα απ’ ολόκληρη τη Θεσσαλία. Το λιµάνι του Βόλου, εκτός των προϊόντων εισαγωγής και εξαγωγής, αποτελούσε πύλη ει-
σαγωγής ιδεών και πληροφοριών που έρχονταν από τα λιµάνια της Μεσογείου. Η αλληλογραφία έφθανε µε τα πλοία και οι εφηµερίδες που κυκλοφορούσαν στα καφενεία ήταν επί το πλείστον Ιταλικές και Γαλλικές, ενός και δυο µηνών παλαιότερες, ενώ οι ναυτικοί που έριχναν για µερικές ηµέρες άγκυρα στο λιµάνι, διέδιδαν τα νέα για απεργίες και κοινωνικές αλλαγές που συνέβαιναν στον κόσµο και έφερναν στην πόλη ότι καινούργιο. Το 1876, οι Τούρκοι εγκατέστησαν τηλεγραφείο στην πλατεία Ρήγα Φεραίου και µέσω γραµµών µετέφεραν τηλεγραφήµατα, επιστολές και ειδήσεις που έστελναν οι δηµοσιογράφοι. Ήταν το ίντερνετ του 19ου αιώνα. Το κοµπιού-
“
“
10 Μαΐου 1953, σε ένα προσφυγικό σπίτι, ακούστηκε το πρώτο κλάμα του Γιώργου Καρεκλίδη. Από 8 χρονών πήγαινε, μαζί με τον πατέρα του, στο μαγαζί του, ένα ντενεκετζίδικο, στην παλιά πόλη και εκεί βοηθούσε και διάβαζε παράλληλα τα μαθήματα του. Στα 11 χρόνια του έμεινε ορφανός. Στα 12 πήγαινε και βοηθούσε στο βιβλιοπωλείο του θείου του, Ηλία Τσαρδακά, και μετά στον φούρνο του Ηλία και Κώστα Τσαρδακά. Ο μεγάλος του έρωτας οι εφημερίδες. Αναγνώστης των τοπικών εφημερίδων από 10 ετών, του «Ταχυδρόμου» και της «Θεσσαλίας». Ιδιαίτερα τα παραμύθια, οι ιστορίες τους και τα αθλητικά με τη Νίκη στην Α’ Εθνική και τους ποδοσφαιριστές να φαντάζουν οι ήρωες του. Στα 16 του βρέθηκε εντελώς τυχαία στο τυπογραφείο της «Θεσσαλίας» και παράλληλα συνέχιζε το νυχτερινό σχολείο. Έγινε ο «μικρός» της επιχείρησης, μοίραζε εφημερίδες στα περίπτερα, έμαθε την τυπογραφία και δούλεψε στο πιεστήριο της για δέκα χρόνια. Αυτά τα χρόνια ο νους του όμως ήταν μόνο στους δημοσιογράφους. Μεγάλοι δάσκαλοι τότε και ρουφούσε γνώση. Τα αθλητικά ήταν η μεγάλη του αγάπη και ο Δημήτρης Μπάτσος με τον Απ. Τσουκαλά οι δάσκαλοι του. Ήταν χαλκέντερος, του έλεγαν. Δούλεψε στην «Ενημέρωση», τον «Ταχυδρόμο», στην «Ανοιχτή Γραμμή», στη «Μαγνησία». Πέρασε απ΄ όλα τα ρεπορτάζ. Αθλητικό, αστυνομικό, δημοτικό, δικαστικό, ελεύθερο. Μαζί με φίλους εξέδωσε τον «Ολυμπιονίκη», την «Αθλητική της Μαγνησίας», τον «Νικιώτικο Παλμό». Έγραψε την ιστορία του Ολυμπιακού Βόλου για τα 50 χρόνια του. Το 1989 ήρθε ο άλλος έρωτας, του ραδιοφώνου. Μεγάλες δημοσιογραφικές επιτυχίες. Το 1996 έπεσε στα βαθιά και αποφάσισε να γίνει εκδότης της καθημερινής εφημερίδας «Πρώτη» και το 2007 της «Μαγνησίας και να σου τώρα να θέλει να κάνει τόσα πολλά και να μην προλαβαίνει. Σήμερα, νιώθει να απατά το χαρτί και το μελάνι με το διαδίκτυο, μα πρέπει πάντα να κοιτάζουμε μπροστά. Είναι πάντα ανήσυχος γι αυτά που έρχονται και αν είναι δυνατόν να τα προετοιμάζει. Πολλά θέλει; Δεν ξέρει, αλλά είναι έτοιμος για νέες περιπέτειες, ακόμη και τώρα στα 64 του.
Η πόλη έτσι ξεκίνησε. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύµα, αλλά µε φωταέριο, χωρίς πηγαίο νερό, αλλά µε τα πηγάδια τα αρτεσιανά σε κάθε σπίτι. Με ατµό λειτούργησαν οι πρώτες βιοµηχανίες. Αλευρόµυλοι, µακαρονάδικα, σιδηροβιοµηχανίες (Γκλαβάνη, Σταµατόπουλου), τσιγαράδικα, υφαντουργία.
ιάλογος
“
τερ της εποχής που βγήκε η πρώτη εφηµερίδα στις 2 Νοεµβρίου 1881 «Η Φωνή του Λαού», ήταν τα χέρια των τυπογράφων, που µε µικρά γραµµατάκια της αλφάβητου συνέθεταν λέξεις, φράσεις και ολόκληρα κείµενα. Μνήµη του «κοµπιούτερ» ήταν το µυαλό των τυπογράφων. Ατελείωτες ώρες δουλειάς για τις δισέλιδες και τετρασέλιδες εκδόσεις έως ότου φθάσουν στο ατµοκίνητο πιεστήριο. Πολλές φορές, λόγω βλάβης ή κακοκαιρίας, τα τηλεγραφόξυλα έπεφταν, το τηλεγραφείο σταµατούσε να µεταδίδει τα δεδοµένα και οι εφηµερίδες κυκλοφορούσαν µε λευκά κενά στις σελίδες τους και την υπόµνηση ότι ακόµη µια φορά το τηλεγραφείο δεν τους παρέδωσε τις ανταποκρίσεις.
Η πόλη έτσι ξεκίνησε. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύµα, αλλά µε φωταέριο, χωρίς πηγαίο νερό, αλλά µε τα αρτεσιανά πηγάδια σε κάθε σπίτι. Με ατµό λειτούργησαν οι πρώτες βιοµηχανίες. Αλευρόµυλοι, µακαρονάδικα, σιδηροβιοµηχανίες (Γκλαβάνη, Σταµατόπουλου), τσιγαράδικα (Ματσάγγος), υφαντουργία. Τα πρώτα µηχανήµατα ήταν ο άνθρωπος για να έρθουν τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, τα πρώτα µηχανήµατα που αύξησαν και τελειοποίησαν την παραγωγή. Ο πολιτισµός και οι ιδέες εξαπλώνονται. Εδώ έγινε το πρώτο ξεκίνηµα της Εργατικής Τάξης το 1908, µε την ίδρυση του πρώτου Εργατικού Κέντρου στην Ελλάδα. Εδώ ξεκίνησαν ως γνώση οι πρώτες προοδευτικές ιδέες στην εκπαίδευση µε το
Ο Βόλος του σήμερα
“
“
“
Εδώ έγινε το πρώτο ξεκίνηµα της Εργατικής Τάξης το 1908, µε την ίδρυση του πρώτου Εργατικού Κέντρου στην Ελλάδα. Εδώ ξεκίνησαν ως γνώση οι πρώτες προοδευτικές ιδέες στην εκπαίδευση µε το Παρθεναγωγείο του Δελµούζου
7
Το 1931, τοποθετούνται τα πρώτα τηλέφωνα στις βιοµηχανίες Ματσάγγου, Γκλαβάνη, Παπαγεωργίου, Σταµατόπουλου, στις εφηµερίδες και σε ιατρεία, φαρµακεία και αργότερα φουρνάρικα, µπακάλικα και έτσι µέσω αυτών εξυπηρετούνται και όλοι οι Βολιώτες έως τη δεκαετία του ’60, οπότε και άρχισε η τηλεφωνία να µπαίνει και στα αστικά σπίτια και αργότερα των εργαζόµενων.
Παρθεναγωγείο του Δελµούζου. Η άνθιση της βιοµηχανίας και οι εξαγωγές απογείωσαν την πόλη, ιδίως µετά την έλευση των προσφύγων της Μικράς Ασίας το 1922. Ο πλούτος ολοένα και γίνεται περισσότερος και ο Βόλος γίνεται την δεκαετία του 1920 ένα από τα µεγαλύτερα βιοµηχανικά και επιχειρηµατικά κέντρα της χώρας, µε το εµπόριο και τις υπηρεσίας να φτάνουν στο ζενίθ τους. Ο Βόλος, µε την Ηλεκτρική Εταιρία, παράγει πλέον ηλεκτρικό ρεύµα από το 1912 µε κεφάλαια Βολιωτών βιοµηχάνων και τραπεζιτών. Δηµιουργούνται νέες βιοµηχανίες. Η τσιµεντοβιοµηχανία «Όλυµπος», ο Τσαλαπάτας που κατασκευάζει τούβλα και κεραµίδια, τα αναψυ-
κτικά ΕΨΑ. Το λιµάνι, παρότι είχε σκληρό ανταγωνιστή τη Θεσσαλονίκη, µετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, είχε άνθιση, όπως και ο σιδηρόδροµος που βοήθησε τις µεταφορές και την επικοινωνία. Το 1931, τοποθετούνται τα πρώτα τηλέφωνα στις βιοµηχανίες Ματσάγγου, Γκλαβάνη, Παπαγεωργίου, Σταµατόπουλου, στις εφηµερίδες και σε ιατρεία, φαρµακεία και αργότερα φουρνάρικα, µπακάλικα και έτσι µέσω αυτών εξυπηρετούνται και όλοι οι Βολιώτες έως τη δεκαετία του ’60, οπότε και άρχισε η τηλεφωνία να µπαίνει και στα αστικά σπίτια και αργότερα των εργαζόµενων. Την εποχή του ’30, άρχισαν να κυκλοφορούν
ιάλογος
8
Καπνεργάτες Ματσάγγου (Αρχείο Ζήμερη, ΔΗ.Κ.Ι)
Ξεφορτώνοντας καπνά στου Ματσάγγου (Αρχείο Ζήμερη, ΔΗ.Κ.Ι)
Εργάτριες στην Καπνοβιομηχανία Ματσάγγου (Αρχείο Ζήμερη, ΔΗ.Κ.Ι)
Εργάτες στο πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα
“
“
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ο Βόλος ήταν όπως το ’30. Πολλοί λιγότεροι οι Βολιώτες διότι πολλοί είχαν χάσει την ζωή τους στον πόλεµο και τον εµφύλιο και άλλοι ήσαν διάσπαρτοι στους τόπους της εξορίας. Διαλυµένες οικογένειες, µίσος δεξιών και αριστερών και προσπάθειες να ξαναστήσουν τα σπιτικά τους και τις επιχειρήσεις τους.
και τα πρώτα ΙΧ αυτοκίνητα. Η συγκοινωνία γίνονταν µε το τρενάκι. Δηµητριάδος, Άναυρος, τα ιπποκίνητα λεωφορεία και τα αµαξάκια. Η ζωή στο Βόλο αλλάζει συνεχώς. Οι εργαζόµενοι ζητούν καλύτερη ζωή και µεγαλύτερο µεροκάµατο. Απεργίες πολλές, αιµατηρές, φυλακίσεις, εξορίες, δικτατορία Μεταξά, έως ότου οι σειρήνες του πολέµου ηχήσουν και σταµατήσουν την ανάπτυξη για να έρθει η κατοχή, ο εµφύλιος και η καταστροφή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ο Βόλος ήταν όπως το ’30. Πολλοί λιγότεροι οι Βολιώτες διότι πολλοί είχαν χάσει την ζωή τους στον πόλεµο και τον εµφύλιο και άλλοι ήσαν διάσπαρτοι στους
τόπους της εξορίας. Διαλυµένες οικογένειες, µίσος δεξιών και αριστερών και προσπάθειες να ξαναστήσουν τα σπιτικά τους και τις επιχειρήσεις τους. Οι άνεργοι χιλιάδες και πολλοί πήραν το δρόµο της ξενιτιάς, µε αφορµή και τους σεισµούς του ’55 και τις θανατηφόρες πληµµύρες του ’57 που αποτέλειωσαν την πόλη. Οι βιοµηχανίες προσπάθησαν να επαναλειτουργήσουν, αλλά ο τεχνολογικός εξοπλισµός τους ήταν ξεπερασµένος, κεφάλαια δεν υπήρχαν και ως εκ τούτου δεν µπόρεσαν να ανταγωνιστούν, πολλές από αυτές, βιοµηχανίες των Αθηνών και του εξωτερικού.
Αποτέλεσµα, να κλείσουν την δεκαετία του ’60 ο Τσαλαπάτας, ο Παπαγεωργίου, ο Γκλαβάνης, ο Σταµατόπουλος και λίγο αργότερα να ακολουθήσουν η µεγάλη καπνοβιοµηχανία Ματσάγγος, η µεταλλουργία Γερµανικό µε κουτάλια- πιρούνια στην Αναπαύσεως, το υαλουργείο κοντά στην Αγία Βαρβάρα και αργότερα η µεταλλοτεχνία µε υδραυλικά είδη Παπαρρήγας. Τα πρώτα σηµάδια ανάκαµψης τα αισθάνεται ο Βόλος την δεκαετία του ’70, όταν στην Α’ βιοµηχανική περιοχή άρχισαν να εγκαθίστανται νέες επιχειρήσεις, µε πρωτοπόρα την Χαλυβουργία Θεσσαλίας, σήµερα Ελλάδας και χιλιάδες συµπολίτες να βρίσκουν εργασία. Η εικοσαετία 1970-1990 ήταν από τις πιο εύρωστες οικονοµικά για τον Βόλο, λόγω της ανάπτυξης της βιοµηχανίας, αλλά και της πόλης επί δηµαρχίας Κουντούρη και αργότερα Πιτσιώρη, αλλά και της Νέας Ιωνίας επί δηµαρχίας Ανδρέα Βαλαχή και Στέφανου Φούσκη. Η πόλη αποκτά χώρους ψυχαγωγίας και πολιτισµού και το επίπεδο ζωής ανεβαίνει. Η τηλεόραση αρχικά ασπρόµαυρη και αργότερα έγχρωµη, οι ηλεκτρικές συσκευές µπαίνουν στα σπίτια µας.
Το ψυγείο του πάγου πέρασε στο µουσείο, η σκάφη που πλενόµασταν, το ποτιστήρι, το φανάρι για την προφύλαξη των φαγητών, η ψωµιέρα, οι ξυλόσοµπες για την θέρµανση, οι γκαζιέρες που έφτιαχναν οι νοικοκυρές το φαγητό, όλα έγιναν παρελθόν. Τα σπίτια µας άλλαξαν. Πολλά µονώροφα έγιναν πολυκατοικίες και κλειστήκαµε στα διαµερίσµατα, χάνοντας τη γειτονιά µας. Τότε πήραµε και το ΙΧ αυτοκίνητο µας και αρχίσαµε τις βόλτες και τα ταξίδια. Τότε ήταν που άρχισαν να έρχονται όλο και περισσότεροι Καρδιτσιώτες και Τρικαλινοί που αφοµοιώθηκαν µαζί µας. Τότε ήταν που η οικονοµική ψαλίδα, µεταξύ εργαζόµενου, µικροµεσαίου, δηµοσίου υπαλλήλου και πλουσίων µίκρυνε. Η πόλη αλλάζει µε την κορυφαία απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου να γίνει ο Βόλος Πανεπιστηµιούπολη. Μια νέα δυναµική αποκτά µε κτίρια της πάλαι ποτέ βιοµηχανικής ακµής του Βόλου να αναπαλαιώνονται και να στεγάζουν νέες δοµές του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, δίνοντας µια νέα προοπτική. Νέοι άνθρωποι, καθηγητές, νέοι φοιτητές έρχονται στο Βόλο, την στιγµή που η βιοµηχανία αρχίζει να κλονίζεται πάλι
“
“
ιάλογος
Η πόλη αλλάζει µε την κορυφαία απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου να γίνει ο Βόλος Πανεπιστηµιούπολη. Μια νέα δυναµική αποκτά µε κτίρια της πάλαι ποτέ βιοµηχανικής ακµής του Βόλου να αναπαλαιώνονται και να στεγάζουν νέες δοµές του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, δίνοντας µια νέα προοπτική. Νέοι άνθρωποι, καθηγητές, νέοι φοιτητές έρχονται στο Βόλο, την στιγµή που η βιοµηχανία αρχίζει να κλονίζεται πάλι και να περνά µια νέα κρίση, µε µεγαλύτερα χτυπήµατα το κλείσιµο της Βαµβακουργίας, της αυτοκινητοβιοµηχανίας Θεοχαράκη, της κλωστουφαντουργίας Πάντος, το Γερµανικό κ.α.
Και ήρθε η εποχή του κοµπιούτερ και του ίντερνετ Το τέλος της δεκαετίας του ’80, ήταν καθοριστικό για το Βόλο. Μαζί µε το παλιό που συντρίβεται, έρχεται το καινούργιο. Οι γραφοµηχανές και οι αριθµοµηχανές πηγαίνουν σιγά- σιγά στο µουσείο των επιχειρήσεων. Τα τέλεξ και τα φαξ ακολουθούν κι αυτά να περνούν στο περιθώριο, η τεχνολογία τρέχει και σε λίγα χρόνια καλύπτονται πολλά χρόνια στασιµότητας. Στις εφηµερίδες πετάµε τα γραµµατάκια που συνθέταµε τα κείµενα, πηγαίνουν στα παλιοσίδερα οι λινοτυπικές µηχανές που τύπωναν σε µήτρες πάνω σε µέταλλο, από το 1949 στο Βόλο. Πετιούνται τα τσιγκογραφεία που έβγαιναν τα κλισέ των φωτογραφιών. Τα κείµενα πλέον γράφοντα σε ένα κοµπιούτερ που έγραφε πάνω σε µια χάρτινη ταινία
και ύστερα αποτυπώνονταν σε ένα χαρτί, σ’ ένα φιλµ και στον τσίγκο της εκτύπωσης. Αργότερα ήρθε η κινητή τηλεφωνία, το ίντερνετ, το e-mail, το sms. Δεν χρειάζονταν ένα δελτίο Τύπου να το παίρνει ο υπάλληλος και να το πηγαίνει στην εφηµερίδα. Ούτε χρειάζονταν πλέον το φαξ και µέσω τηλεφώνου να στέλνεται. Τώρα, µε ένα πάτηµα ενός κουµπιού στο κοµπιούτερ και έφευγε, χωρίς να χρειαστεί να ξαναγραφεί. Πλέον τεράστια αρχεία αποθηκεύονταν και δεν χρειάζονταν να µαζεύουν οι επιχειρήσεις ανακοινώσεις, έγγραφα, επιστολές σε ντοσιέ. Τα πάντα, ανά πάσα στιγµή είναι µπροστά µας. Η πληροφορία και η επικοινωνία έγινε θέµα κλάσµατος του δευτερολέπτου. Και αυτό που λέγαµε πριν από λίγα χρόνια ότι θα βλεπόµαστε ακόµη και από χιλιάδες χιλιόµετρα µακριά και θα συνοµιλούσαµε, έγινε πραγµατικότητα. Τα ραντεβού είναι πλέον περιττά, το χάσιµο χρόνου επίσης. Σήµερα, µπορούµε να κάνουµε συσκέψεις, να ανταλλάσουµε πληροφορίες και γνώµες, να κλείνονται µεγάλα deal µέσω ίντερνετ από χιλιόµετρα µακριά. Σήµερα, δεν περιµένουµε το τέλεξ του ΟΤΕ να
“
Στις εφηµερίδες πετάµε τα γραµµατάκια που συνθέταµε τα κείµενα, πηγαίνουν στα παλιοσίδερα οι λινοτυπικές µηχανές που τύπωναν σε µήτρες πάνω σε µέταλλο, από το 1949 στο Βόλο. Πετιούνται τα τσιγκογραφεία που έβγαιναν τα κλισέ των φωτογραφιών. Τα κείµενα πλέον γράφοντα σε ένα κοµπιούτερ που έγραφε πάνω σε µια χάρτινη ταινία και ύστερα αποτυπώνονταν σε ένα χαρτί, σ’ ένα φιλµ και στον τσίγκο της εκτύπωσης.
“
και να περνά µια νέα κρίση, µε µεγαλύτερα χτυπήµατα το κλείσιµο της Βαµβακουργίας, της αυτοκινητοβιοµηχανίας Θεοχαράκη, της κλωστουφαντουργίας Πάντος, το Γερµανικό κ.α.
στείλει την πληροφορία από το ΑΠΕ µέχρι τη δεκαετία του ’80, αλλά έχουµε εκατοµµύρια πηγές που µπορούµε να αντλήσουµε πληροφορίες, να δούµε φωτογραφίες απ’ όλα τα γεγονότα και βίντεο από κάθε γωνιά του κόσµου, τη στιγµή που συµβαίνουν. Σήµερα, µπορούµε στο Google να
9 γράφουµε µια λέξη και να µας φέρνει µπροστά στην οθόνη του υπολογιστή µας όλα όσα έγιναν, γίνονται ή θα γίνουν. Τώρα µπορεί να του µιλάµε και να γράφει ό,τι του λέµε, αύριο ίσως να διαβάζει τη σκέψη µας. Τώρα δεν χρειάζεται να τηλεφωνήσουµε, αλλά να αποστείλουµε ένα sms και να µας απαντήσει ο φίλος ή η φίλη µας, ο συνεργάτης, από κάθε γωνιά του κόσµου. Η πόλη άλλαξε, έγινε µεγάλη,από 5.000 έγινε των 160.000 κατοίκων και είναι µέσα στην κρίση, όπως και ολόκληρη η χώρα την τελευταία 7ετία. Έχει χιλιάδες ανέργους που αυτή τη φορά πολλοί δεν θα βρουν ποτέ δουλειά. Η εξέλιξη πάντα έχει τα θύµατα της και αυτά θα γίνονται περισσότερα, αν δεν προετοιµαστούµε από τώρα και δεν δηµιουργήσουµε το Βόλο της επόµενης 20ετίας. Τα σπίτια µας θα γίνουν «έξυπνα». Σβήνουν και ανάβουν µόνο τους τα φώτα. Το ψυγείο θα παραγγέλνει µόνο του στο µάρκετ τα προϊόντα που λείπουν. Πολλοί ψωνίζουν πλέον µέσω ίντερνετ και τα καταστήµατα λειτουργούν πλέον από το διαδίκτυο. Τα επόµενα 20 χρόνια, έως το 2037, πολλά θα αλλάξουν. Για σκεφτείτε πως ήταν η πόλη το 1997 και πως είναι σήµερα,πώς ήταν και πώς είναι η ζωή µας. Το αύριο έρχεται πιο γρήγορα από ότι τις προηγούµενες δεκαετίες. Είµαστε στην εποχή των µεγάλων αλλαγών. Στην εποχή που σε λίγα χρόνια θα έχουµε δίπλα µας τον φίλο µας, το ροµπότ, που θα είναι πιο ευφυής από εµάς. Που θα κάνει περισσότερες δουλειές από εµάς. Είµαστε στην εποχή που έχουµε ξεχάσει το χρώµα του χρήµατος αφού είναι ηλεκτρονικό. Θα ζήσουµε την εποχή που οι µετακινήσεις θα γίνονται διαφορικά, το φαγητό µας θα είναι διαφορετικό. Θα δουλεύουµε λιγότερες ώρες και ηµέρες, θα ζούµε περισσότερο και ένα µάτι θα µας παρακολουθεί παντού. Ίσως εσύ που γεννήθηκες σήµερα 21 Νοεµβρίου 2017 να ζεις ως «κοµπιούτερ» και το µόνο που ελπίζω είναι να έχεις τα ανθρώπινα συναισθήµατα. Η πόλη πρέπει να προετοιµαστεί για τις µεγάλες αλλαγές και το κυριότερο να µείνει ανθρώπινη. Να αναπνέει καθαρό αέρα Να πίνει καθαρό νερό Να έχει καθαρό τον Παγασητικό και το Αιγαίο, όπως ο Ιάσονας Να προφυλάξει τα δάση και τον πλούτο της πανίδας, όπως ο Χείρων Κένταυρος Να µπορεί να σκέφτεται ελεύθερα Να συζητά και να συναποφασίζει για το καλύτερο της πόλης Να αποκτά συνεχώς γνώση.Οι άνθρωποι της να ερωτεύονται και να είναι ευτυχισµένοι Να έχει ηγέτες η πόλη που θα µπορούν να οραµατίζονται το µέλλον µιας ζωής άνετης, ισορροπηµένης, ανάµεσα στη φύση, την τεχνολογία και τον πλούτο. Μια ζωή ανθρώπινη.
10
ιάλογος
Η περιοχή στις Νηές
ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ & ΑΛΜΥΡΟΥ Κ. ΙΓΝΑΤΙΟΥ
Ο ΒΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ 20ΕΤΙΑ άλλη διάσταση στην προοπτική της περιοχής. Η Διακονία σε ένα τέτοιο τόπο επιβάλλει µια δραστηριοποίηση πέραν της συνηθισµένης που οι περισσότεροι έχουν κατά νου στα πλαίσια της θρησκευτικής λατρείας. Η Εκκλησία µας οφείλει, µέσα από σύγχρονες µορφές παρέµβασης, να αναδεικνύει και να προστατεύει το φυσικό περιβάλλον, που είναι έργο Θεού και ταυτόχρονα να στηρίζει και να υποστηρίζει τα έργα των ανθρώπων της παραγωγής και του µόχθου, ώστε να διατηρούν την ελπίδα τους στους χαλεπούς καιρούς που βιώνουµε. Με βασικό άξονα έµπνευσης τα παραπάνω, η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος & Αλµυρού, εδώ και αρκετά χρόνια, µέσω συγκεκριµένων πρωτοβουλιών, σε συνεργασία µε τους περισσότερους παραγωγικούς φορείς της Μαγνησίας,
“
“
Σ
τον τόπο µας, την Μαγνησία, το φυσικό περιβάλλον, η γεωγραφική θέση και ο χωρικός καταµερισµός των επί µέρους περιοχών στοιχειοθετούν το µεγαλείο της Θείας Οικονοµίας για τον άνθρωπο. Πρόκειται για µια περιοχή που διακρίνεται για τον αρµονικό συνδυασµό δωροφόρων βουνών, θάλασσας, παραγωγικών πεδιάδων και σύγχρονου αστικού τοπίου. Παράλληλα, η πλούσια µυθολογία, ιστορία και η λαϊκή παράδοση του τόπου, το έντονο θρησκευτικό στοιχείο σε όλες της περιοχές µε τους παλαιούς Ιερούς Ναούς και τις Ιερές Μονές, αλλά φυσικά και ο ανθρώπινος παράγοντας, έρχονται να δώσουν µια
Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος και Αλµυρού δραστηριοποιείται µε την πεποίθηση ότι η οικονοµική ανάπτυξη και η παραγωγική δραστηριότητα, µέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισµού, έχουν ως στόχο την ευδαιµονία των ανθρώπων πάντα µε σύνεση και σεβασµό στο συνάνθρωπο και στο φυσικό στοιχείο. Η τοπική Εκκλησία, µέσα από τις πρωτοβουλίες της, προσπαθεί να συµβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής, µέσα από τον πρωτογενή τοµέα και τον τριτογενή τοµέα, µε έµφαση στο τουριστικό σκέλος, που αποτελούν άλλωστε και τα δύο συγκριτικά πλεονεκτήµατα της Μαγνησίας
σχεδιάζει και υλοποιεί µια σειρά πρωτοβουλιών, δράσεων και εκδηλώσεων, που έχουν σαν στόχο την προώθηση της αναπτυξιακής προοπτικής του τόπου. Έτσι, έχει δηµιουργήσει επιπλέον φορείς, θεσµούς και υπηρεσίες, που
συµβάλλουν στον σχεδιασµό αυτό. Δυστυχώς, η οικονοµική κρίση που επήλθε στη πατρίδα µας άλλαξε πλήρως τις συνθήκες της ζωής των ανθρώπων και επέφερε ανεργία και δυσχέρεια, ειδικά στον τόπο µας. Η οικονοµική κρίση,
ιάλογος
“
“
11
Ένας ακόµη στόχος είναι η δηµιουργία δοµής φιλοξενίας επισκεπτών στην Ιερά Μονή Παναγίας Ξενιάς, που αφενός θα συµβάλει στην ανάταση του θρησκευτικού τουρισµού και αφετέρου θα αναδείξει το ιδιαίτερο θρησκευτικό µνηµείο της Παλαιάς Ιεράς Μονής. Η ύπαρξη του Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλίας στα Μελισσιάτικα, ενός άρτια εξοπλισµένου χώρου, ήδη δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση συνεδριακού τουρισµού
Η Παναγία Ξενιά
όµως, είναι και µια ευκαιρία, αφενός για να αναζητηθούν από όλους οι λάθος επιλογές και οι λάθος στόχοι που οδήγησαν στο σηµείο αυτό και αφετέρου για να γίνει αναστοχασµός, ώστε να επανακαθοριστεί η στάση και η τάση της κοινωνίας στην µετά την οικονοµική κρίση εποχή. Έχοντας ως βασική ανάγκη σήµερα την διατήρηση της κοινωνικής ισορροπίας, πρέπει να δηµιουργήσουµε, ώστε αύριο να επέλθει η κοινωνική ανάπτυξη. Με αυτό ακριβώς το σκεπτικό οι σηµερινές δοµές που δηµιουργήθηκαν ή δηµιουργούνται θα πρέπει να λειτουργήσουν, ώστε να διαθέτουν αντικείµενο προσφοράς για τις επόµενες δεκαετίες. Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος και Αλµυρού δραστηριοποιείται µε την πεποίθηση ότι η οικονοµική ανάπτυξη και η παραγωγική δραστηριότητα, µέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισµού, έχουν ως στόχο την ευδαιµονία των ανθρώπων πάντα µε σύνεση και σεβασµό στο συνάνθρωπο και στο φυσικό στοιχείο. Η τοπική Εκκλησία, µέσα από τις πρωτοβουλίες της, προσπαθεί να συµβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής, µέσα από τον πρωτογενή τοµέα και τον τριτογενή τοµέα, µε έµφαση στο τουριστικό
σκέλος, που αποτελούν άλλωστε και τα δύο συγκριτικά πλεονεκτήµατα της Μαγνησίας. Είναι κοµβικός στόχος στο άµεσο χρονικό διάστηµα να ξεκινήσει η υλοποίηση της επένδυσης στις Νηές του Αλµυρού, που περιλαµβάνει µεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότηµα και εγκαταστάσεις σύγχρονων δραστηριοτήτων σε ιδιοκτησίες αγρών της Μητρόπολης. Η επένδυση αυτή, που οι στόχοι της παραµένουν ενεργοί και αποτελεί πάγιο αίτηµα του κοινωνικού συνόλου, παρά τις δυσκολίες, θα φέρει νέες θέσεις εργασίας και προοπτική στον τόπο. Σκοπός είναι να δηµιουργηθεί ένα συγκρότηµα που θα ελκύει τουρίστες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι µε αφετηρία της Νηές θα µπορούν να απολαµβάνουν όλες τις οµορφιές του Νοµού. Ένας ακόµη στόχος είναι η δηµιουργία δοµής φιλοξενίας επισκεπτών στην Ιερά Μονή Παναγίας Ξενιάς, που αφενός θα συµβάλει στην ανάταση του θρησκευτικού τουρισµού και αφετέρου θα αναδείξει το ιδιαίτερο θρησκευτικό µνηµείο της Παλαιάς Ιεράς Μονής. Η ύπαρξη του Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλίας στα Μελισσιάτικα, ενός άρτια εξοπλισµένου χώρου, ήδη δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για
Το Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας
την προσέλκυση συνεδριακού τουρισµού, που λόγω του ιδιαίτερου συµβολισµού του σηµείου που αποτελεί έδρα της Μητρόπολης και δοµών, όπως η Ακαδηµία Θεολογικών Σπουδών, µπορεί, µε τις κατάλληλες συνέργειες, να αποτελεί ένα σταθερό χώρο υλοποίησης θρησκειολογικών συνεδρίων αλλά και συνεδρίων που συνδέονται µε ζητήµατα ιατρικής, βιοηθικής, κοινωνικής πολιτικής, ιστορίας και παράδοσης. Απαιτείται, προφανώς, το όραµα για εξυπηρέτηση όλων των ενδιαφερόµενων διοργανωτών. Παράλληλα, οι διαρκείς προσπάθειες για διατήρηση διάφορων Ιερών Ναών που βρίσκονται σε ιδιαίτερου κάλους σηµεία της περιοχής ή έχουν ιδιαίτερη ιστορική σηµασία, δηµιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε το συνολικό παραδοτέο προς τον επισκέπτη της Μαγνησίας να είναι άρτιο και να χαρακτηρίζεται από τις πολλαπλές επιλογές. Μία πρόταση που θα µπορούσε να συζητηθεί είναι η δηµιουργία µιας εφαρµογής, σε συνεργασία µε φορείς όπως το Επιµελητήριο Μαγνησίας και το τµήµα Μηχανικών Υπολογιστών και Δικτύων του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, για τα «θρησκευτικά µονοπάτια» της περιοχής.
Η οικονοµική κρίση έδωσε µια µεγάλη ώθηση στην ιδέα της κατανάλωσης τοπικών ελληνικών προϊόντων. Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος στηρίζει και καθοδηγεί το κίνηµα της Μαγνησίας «Καταναλώνω ό,τι Παράγω», που στόχος είναι να δηµιουργήσει µια δοµή αλληλοϋποστήριξης όλων των εµπλεκόµενων και στο µέλλον να επιφέρει ακόµα περισσότερες συµπράξεις, µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία υψηλής διατροφικής αξίας τοπικών καινοτόµων προϊόντων µε οδηγό την παραγωγική παράδοση του τόπου. Ήδη στο κίνηµα αυτό έχουν προστεθεί κοινωνικές συλλογικότητες, όπως η Ένωση Καταναλωτών Μαγνησίας και η Οµοσπονδία Επαγγελµατιών Βιοτεχνών και Εµπόρων Μαγνησίας. Η προτίµηση των καταναλωτών στα τοπικά προϊόντα, δεν είναι µόνο µια απάντηση για ανάκαµψη στην οικονοµική κρίση, αλλά αποτελεί εξίσου µια ποιοτική επιλογή, πολλές φορές σε πιο προσιτές τιµές, από άλλα εισαγόµενα προϊόντα. Καταναλώνω ό,τι παράγω, σηµαίνει, συνεπώς, ότι στηρίζω θέσεις εργασίες στον τόπο µου και ενισχύω την Ελληνική οικονοµία. Για να κατανοήσουµε, όµως, ότι βοηθούµε την Ελληνική οικονοµία, όταν προτιµούµε τοπικά και εγχώρια προϊόντα,
ιάλογος
12
“
Αλλά και στο θεµατικό έτος 2018 προγραµµατίζουµε δράσεις και εκδηλώσεις που σχετίζονται µε τη λαϊκή τέχνη και τα προϊόντα που κατασκευάζονται από τον άνθρωπο. Τα χειροποίητα προϊόντα, η οικοτεχνία, η χειροτεχνία και οι λαϊκές τέχνες αποτελούν τις νέες προτεραιότητές µας για το 2018 και 2019. Μέσα από τα θεµατικά έτη 2018-19 θα αναπτύξουµε πρωτοβουλίες που ενισχύουν την χειροτεχνία, την οικοτεχνία, τις τοπικές βιοτεχνίες και εργαστήρια που παράγουν ποιοτικά και ιδιαίτερα προϊόντα σήµα κατατεθέν της Μαγνησίας. Οι τέχνες των χεριών έρχονται ξανά στο προσκήνιο, όπως και ο πρωτογενής αγροτικός τοµέας.
“
θα πρέπει να αντιληφθούµε τον µηχανισµό που οδηγεί τις οικονοµίες σε αναπτυξιακή πορεία ή ύφεση. Όπως είναι γνωστό, όταν αυξάνεται η ζήτηση των τοπικών ή εγχώριων προϊόντων οι επιχειρήσεις και βιοτεχνίες σπεύδουν να αυξήσουν την παραγωγή τους. Έτσι πραγµατοποιούνται επενδύσεις, προσλαµβάνεται προσωπικό, αγοράζονται υλικά και υπηρεσίες, αυξάνεται η απασχόληση των µισθωτών, των ελεύθερων επαγγελµάτων, των αγροτών και άλλων εργαζοµένων, προκαλώντας αντίστοιχη αύξηση των εισοδηµάτων τους και στη συνέχεια επέκταση της αγοραστικής τους δύναµης. Όταν η τοπική αγορά και οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται υπό το καθεστώς µιας διαρκούς σύµπραξης και συνεργατισµού µέσω ενός τέτοιου κινήµατος, η αύξηση των τουριστικών ροών θα φέρει ακόµα περισσότερα αποτελέσµατα. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία, στη Μαγνησία, να ανακαλύπτουν τα ποιοτικά τοπικά προϊόντα και αυτή θα είναι και η υπεραξία της κυκλικής αυτής διαδικασίας, καθώς οι τοπικές επιχειρήσεις θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους αναπτύσσοντας επιπλέον άλλες επιχειρήσεις της περιοχής. Στο σηµείο αυτό είναι σηµαντικό να αναφερθεί πως άλλη µια βασική δοµή που η Μητρόπολη δηµιούργησε είναι ο Φορέας Πολιτισµού «Μαγνήτων Κιβωτός για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέµατος». Η Μαγνήτων Κιβωτός ήδη οδεύει για το τέταρτο έτος δράσεων πολιτισµού. Ο φορέας έχει θεσµοθετήσει την ανάπτυξη δράσεων στα πλαίσια θεµατικών ετών. Αυτό καθαυτό το γεγονός του προκαθορισµένου πλαισίου λειτουργίας υποδεικνύει, κατά την άποψή µας και το µοντέλο σχεδιασµού και δηµιουργίας που έχει ανάγκη ο τόπος γενικότερα. Είναι σηµαντικό στοιχείο ο προκαθορισµός συντονισµένων δράσεων µε συγκεκριµένο στόχο και επιθυµητό αποτέλεσµα, ώστε να µην χάνεται χρόνος και πόροι σε αστοχίες. Κανένα αντικείµενο θεµατικού έτους δεν επιλέχθηκε τυχαία και µε λογική µια αναπαράσταση του παρελθόντος.
Η δράση της Μαγνήτων Κιβωτού ξεκίνησε µε το θεµατικό έτος «Μάγνητες και Πολιτισµός της Θάλασσας» αναδεικνύοντας το φυσικό στοιχείο της θάλασσας που στη Μαγνησία έχει παρελθόν, προφανώς παρόν, αλλά και µέλλον. Στις παραλίες της περιοχής µας είναι πολλά που µπορούν να γίνουν ώστε να αναδειχθούν ακόµα περισσότερο. Οι προτάσεις είναι πολλές, όπως θαλάσσια πάρκα, επισκέψιµοι χώροι ενάλιου πολιτισµού και εκπαιδευτικές δοµές για νέους, που θα δραστηριοποιηθούν επαγγελµατικά µέσω της θάλασσας. Μία πρόταση είναι και η συνεργασία αυτοδιοικητικών φορέων για σύνδεση παραλιών, κυρίως του Πηλίου, µε µικρά τρεχαντήρια που θα διαθέτουν σύγχρονες τεχνολογικές εφαρµογές ξενάγησης στη θαλάσσια Μαγνησία. Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος & Αλµυρού, µέσω του
πολιτιστικού της φορέα «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέµατος», ανέδειξε και σχεδίασε δράσεις και εκδηλώσεις, µέσω του θεµατικού έτους «Μάγνητες και ο πολιτισµός των γεύσεων 2016-2017», για τα τοπικά προϊόντα και την γαστρονοµία της περιοχής µας. Βρέθηκε παρούσα και πρωτοστατούσα σε αναπτυξιακές πρακτικές, είτε µέσω διοργανώσεων όπως εκθέσεις, είτε µέσω παρουσιάσεων προϊόντων. Παράλληλα, εστίασε σε δύο ακόµα ιδιαίτερες πτυχές της τοπικής γαστρονοµικής οικονοµίας, που σχετίζονται µε τους γυναικείους αγροτοτουριστικούς συνεταιρισµούς της Μαγνησίας, καθώς και τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων του Πηλίου και της Όθρυος. Όλα αυτά συµβάλλουν στην ανάπτυξη του τόπου, αφού αναδεικνύουν σηµεία της υπεραξίας του και ο φορέας επέλεξε να τα προβάλλει, ώστε να δώσει το έναυσµα για εντονότερη δραστηριοποίηση και κινητικότητα. Αλλά και στο θεµατικό έτος 2018 προγραµµατίζουµε δράσεις και εκδηλώσεις που σχετίζονται µε τη λαϊκή τέχνη και τα προϊόντα που κατασκευάζονται από τον άνθρωπο. Τα χειροποίητα προϊόντα, η οικοτεχνία, η χειροτεχνία και οι λαϊκές τέχνες αποτελούν τις νέες προτεραιότητές µας για το 2018 και 2019. Μέσα από τα θεµατικά έτη 2018-19 θα αναπτύξουµε πρωτοβουλίες που ενισχύουν την χειροτεχνία, την οικοτεχνία, τις τοπικές βιοτεχνίες και εργαστήρια που παράγουν ποιοτικά και ιδιαίτερα προϊόντα σήµα κατατεθέν της Μαγνησίας. Οι τέχνες των χεριών έρχονται ξανά στο προσκήνιο, όπως και ο πρωτογενής αγροτικός τοµέας. Η εκπαίδευση, τυπική και άτυπη, είναι ένας κρίσιµος τοµέας για το µέλλον του τόπου µας. Τίπο-
τα δεν µπορεί να προχωρήσει αν δεν καλλιεργήσουµε τον νου, το πνεύµα και τις δυνατότητες που ο Θεός προνόησε για τον άνθρωπο. Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος, µέσω της Μαγνήτων Κιβωτού, έχει δηµιουργήσει την Ακαδηµία Λαϊκού Πολιτισµού και Τοπικής Ιστορίας η οποία είναι έτοιµη για αναπτυξιακές εκπαιδευτικές συνέργειες που θα έχουν ως αποτέλεσµα την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εκπαιδευόµενων και την παροχή εκπαιδευτικών προγραµµάτων διά ζώσης και εξ αποστάσεως (e-learning). Σε µια πορεία αναπτυξιακή, βέβαια, θα πρέπει να ακολουθούν όλοι οι πολίτες µιας περιοχής, χωρίς να βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο και να βιώνουν κοινωνικό και οικονοµικό αποκλεισµό. Έτσι, έχουµε δηµιουργήσει δοµές παρέµβασης και παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, όπως τα συσσίτια των απόρων, τις δράσεις παρέµβασης στη τοπική κοινότητα των Ροµά και πολλές ακόµα δοµές, κυρίως για τη νέα γενιά. Το τρίπτυχο για τον σχεδιασµό των επόµενων δεκαετιών στον Βόλο και τη Μαγνησία είναι η αναζήτηση των στοιχείων της παράδοσης που µπορούν να αποτελέσουν αναπτυξιακά εργαλεία στο µέλλον, οι δοµηµένες συνέργειες και συµπράξεις φορέων και κινήσεων µε κοινούς στόχους, είτε επιµέρους είτε κεντρικούς και η πίστη ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο αρκεί να γίνεται για καλό σκοπό και µε πραγµατική θέληση. Η Ιερά Μητρόπολη Δηµητριάδος, όραµα µας είναι, να βρίσκεται παρούσα στις ανάγκες των ανθρώπων της Μαγνησίας και αρωγός σε κάθε δραστηριότητα που θα τους φέρει ένα βήµα πιο µπροστά, όχι ανταγωνιστικά µε άλλους, αλλά συγκριτικά µε τη παρούσα κατάσταση.
Με αγάπη για τα παιδιά
ιάλογος
14
Τ
ο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας συµπληρώνει σύντοµα τριάντα χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του. Σε αυτή τη σχετικά σύντοµη περίοδο έχει διανύσει µε µικρά ή µεγάλα βήµατα µια πολύ µεγάλη απόσταση σε όλους τους τοµείς της λειτουργίας του, έχει αποκτήσει ένα σηµαντικό µέγεθος, διακριτή φυσιογνωµία, ισχυρή ακαδηµαϊκή ταυτότητα σε επιµέρους τοµείς, ικανοποιητική θεσµική συγκρότηση και έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο δυναµικά και σηµαντικά Πανεπιστήµια της χώρας. Ταυτόχρονα, όµως, αντιµετωπίζει σηµαντικές ελλείψεις και µια σειρά από παλιές και νέες προκλήσεις οι οποίες απαιτούν στρατηγικές και επιχειρησιακές επιλογές και συγκεκριµένα βήµατα βελτίωσης του εκπαιδευτικού και ερευνητικού περιβάλλοντος. Με πάνω από 17.000 προπτυχιακούς και µεταπτυχιακούς φοιτητές, περίπου 1.000 άτοµα διδακτικό, ερευνητικό και διοικητικό προσωπικό, µε υψηλής ποιότητας και εύρους επιστηµονικό έργο, µε ερευνητικά προγράµµατα της τάξης των 15.000.000 ευρώ ετησίως, µε πάνω από 2.000 νέους ερευνητές (κυρίως µεταπτυχιακούς φοιτητές κα νέους επιστήµονες) να εργάζονται σε αυτά, το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας παρουσιάζει διαχρονικά ανοδική πορεία και εµφανίζεται στο κορυφαίο 5% στις διεθνείς κατατάξεις πανεπιστηµίων (URAP). Το Πανεπιστήµιο έχει θέσει ως διαχρονικό στόχο του την ενίσχυση της ποιότητας και της αριστείας στην εκπαίδευση και την έρευνα, την καλύτερη σύνδεση
Το κεντρικό κτίριο “Παπαστράτος” του Π.Θ
Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΤΟΥ ΠΡΥΤΑΝΗ ΤΟΥ Π.Θ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΕΤΡΑΚΟΥ
“
σχεδιάζει τα επόµενα βήµατα και τις προτεραιότητες του ώστε να επηρεάσει θετικά την πορεία του προς το µέλλον.
Στον κρίσιµο τοµέα των υποδοµών, το Πανεπιστήµιο έχει υλοποιήσει ή βρίσκεται σε κάποια φάση της διαδικασίας σχεδιασµού και υλοποίησης µιας σειράς από έργα, όπως: Η επέκταση του κτιρίου του Τµήµατος Κτηνιατρικής στην Καρδίτσα (2015) Η παράδοση του κτιρίου του Τµήµατος Βιοχηµείας-Βιοτεχνολογίας στη Λάρισα (2016)
Η ολοκλήρωση του κτιρίου Εργαστηρίων του ΤΕΦΑΑ στα Τρίκαλα (2016) και η αναµενόµενη ολοκλήρωση του Αµφιθεάτρου ως το τέλος του 2017 Η ολοκλήρωση του κτιρίου Ματσάγγου για τη στέγαση του Τµήµατος Οικονοµικών Επιστηµών (2016) Η ολοκλήρωση της ανέγερσης του κτιρίου του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στο Πεδίο Άρεως στο Βόλο ως στο τέλος του 2017 Η εκκαθάριση του γηπέδου έκτασης 19 στρεµµάτων πίσω από τα ΚΤΕΛ από παλαιά κτίσµατα
“
µε την κοινωνία και τις ανάγκες της και την καλύτερη ένταξη στο πλέον αναγνωρισµένο τµήµα της διεθνούς επιστηµονικής κοινότητας. Παράλληλα, επιδιώκει να στηρίξει τις δηµιουργικές δυνάµεις και τη νέα γενιά, να µεταφέρει γνώσεις, ιδέες και καλές πρακτικές, να δηµιουργήσει δίκτυα και θετικά παραδείγµατα αξιοποίησης της γνώσης στο σύγχρονο περιβάλλον, συνθέτοντας ένα νέο ιστό που τη συνδέει µε τις ανάγκες της χώρας και τις δηµόσιες πολιτικές. Το Πανεπιστήµιο υλοποιεί αυτή την περίοδο ένα τετραετές Πρόγραµµα Δράσης και ταυτόχρονα
Στην επόµενη περίοδο το Πανεπιστήµιο θα ολοκληρώσει τις υποδοµές του, θα ενισχύσει την ακαδηµαϊκή του ταυτότητα και ταυτόχρονα θα συµβάλει πιο ενεργά στην ανάπτυξη της Περιφέρειας µε µια σειρά από δράσεις και πολιτικές. Ο πλέον άµεσος στόχος είναι η ανάπτυξη Φοιτητικών Εστιών. Καθώς οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδοµές έχουν µπει πλέον στη φάση της ολοκλήρωσης για την πλειοψηφία των Σχολών και Τµηµάτων, διαµορφώνεται αυτή την περίοδο η δυνατότητα να αναπτύξουµε ένα σχέδιο δηµιουργίας 500 Εστιών σε όλες τις πόλεις του Πανεπιστηµίου.
ιάλογος
15
“
“
Το Πανεπιστήµιο έχει θέσει ως διαχρονικό στόχο του την ενίσχυση της ποιότητας και της αριστείας στην εκπαίδευση και την έρευνα, την καλύτερη σύνδεση µε την κοινωνία και τις ανάγκες της και την καλύτερη ένταξη στο πλέον αναγνωρισµένο τµήµα της διεθνούς επιστηµονικής κοινότητας. Παράλληλα, επιδιώκει να στηρίξει τις δηµιουργικές δυνάµεις και τη νέα γενιά, να µεταφέρει γνώσεις, ιδέες και καλές πρακτικές, να δηµιουργήσει δίκτυα και θετικά παραδείγµατα αξιοποίησης της γνώσης στο σύγχρονο περιβάλλον, συνθέτοντας ένα νέο ιστό που τη συνδέει µε τις ανάγκες της χώρας και τις δηµόσιες πολιτικές.
προκειµένου να ανεγερθούν τα νέα Κτίρια τµηµάτων Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανολόγων Μηχανικών (2017) Η ολοκλήρωση των τευχών δηµοπράτησης και η προκήρυξη του διαγωνισµού για την ανέγερση του κτιρίου του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών (2017) Η ολοκλήρωση των τευχών δηµοπράτησης και η προκήρυξη του διαγωνισµού για την ανέγερση του κτιρίου των Μηχανολόγων Μηχανικών (αρχές 2018) Η προκήρυξη του έργου αποκατάστασης της Κίτρινης Αποθήκης και µετατροπής της σε Κέντρο Έρευνας και Καινοτοµίας µε διεπιστηµονικά Εργαστήρια και παραγωγικές θερµοκοιτίδες (2017) Η αγορά οικοπέδου εντός των ορίων της Πολυτεχνικής Σχολής για την ανέγερση Φοιτητικής Λέσχης και Αθλητικού Κέντρου. Θα εκπονηθούν µελέτες και τα έργα θα υποβληθούν στην Περιφέρεια Θεσσαλίας για τη χρηµατοδότηση τους (2018). Η παραχώρηση από τον Οργανισµό Λιµένα Βόλου της χρήσης του κτιρίου του Παλαιού Πορθµείου στην οδό Ζάχου για την κάλυψη αναγκών του Ιδρύµατος. Το κτίριο θα αποκατασταθεί ώστε να καταστεί λειτουργικό και θα στεγάσει κυρίως φοιτητικές δραστηριότητες. Αναµένεται η παράδοση σε χρήση στο τέλος Οκτωβρίου 2017.
Ταυτόχρονα, το Πανεπιστήµιο έχει κάνει σηµαντικά βήµατα σε όλους τους τοµείς της δραστηριότητας του.
Δηµιούργησε µεγάλο αριθµό νέων Προγραµµάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών, κάποια από τα οποία είναι σε συνεργασία µε υψηλής ποιότητας Πανεπιστήµια του εξωτερικού Δηµιούργησε τη Σχολή Δια Βίου Μάθησης η οποία θα παρέχει κατάρτιση σε αντικείµενα και ειδικότητες για τα οποία υπάρχει ζήτηση στην αγορά εργασίας και θα χρησιµοποιεί σύγχρονες µεθόδους διδασκαλίας συµπεριλαµβανοµένης και της εξ αποστάσεων σύγχρονη ή ασύγχρονη διδασκαλία (e-learning). Δηµιουργεί εντός του 2017 τη Σχολή Επαγγελµατικής Κατάρτισης για να προσφέρει πιστοποιηµένες σπουδές και επαγγελµατικά πτυχία σε τοµείς όπου η αγορά εργασίας παρουσιάζει ευκαιρίες και ανάγκες. Δηµιούργησε το Κέντρο Ξένων Γλωσσών, στο οποίο θα διδάσκεται και η Ελληνική γλώσσα για αλλοδαπούς φοιτητές Ίδρυσε τη Δοµή Έρευνας Καινοτοµίας και Αριστείας (ΔΕΚΑ) για την ανάδειξης της Αριστείας και την απονοµή Ετήσιων Βραβείων διδασκαλίας και έρευνας αλλά και την καλύτερη αξιοποίηση των ερευνητικών υποδοµών για την συνδυασµένη παροχή ενός µεγάλου φάσµατος υπηρεσιών προς την κοινωνία και το παραγωγικό σύστηµα. Υπέγραψε Μνηµόνια Συνεργασίας µε δεκάδες Φορείς του Δηµόσιου, Κοινωνικού, ή Παραγωγικού τοµέα της χώρας και µε πολλά Πανεπιστήµια και Ιδρύµατα του Εξωτερικού, ενώ παράλληλα ενίσχυσε τη συνεργασία του µε τους Φορείς της Θεσσαλίας, συµπεριλαµβανοµένου και του ΤΕΙ Θεσσαλίας. Επέκτεινε τα δίκτυα διεθνών σχέσεων του ιδρύµατος µέσω της σύναψης διµερών συµφωνιών παγκόσµιας κινητικότητας προσωπικού και φοιτητών µε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Καναδάς, ΗΠΑ, Αργεντινή κα). Εισήγαγε κορµό προπτυχιακών µαθηµάτων στην αγγλική γλώσσα µε σκοπό την προσέλκυση και την ουσιαστικότερη ένταξη των διεθνών φοιτητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το 2017-2018 το ΠΘ έχει την τιµή να υποδέχεται τον υψηλότερο αριθµό εισερχόµενων διεθνών φοιτητών στην µέχρι τώρα ιστορία του.
Δηµιούργησε µηχανισµό προστασίας της πνευµατικής ιδιοκτησίας και υποστήριξης των spin-offs από καθηγητές, µεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και αποφοίτους. Διεκδίκησε και επέτυχε την ανάθεση (χρηµατοδότηση;), µέχρι σήµερα, 20 µεγάλων Ευρωπαϊκών έργων HORIZON µε προϋπολογισµό πάνω από 7.000.000 ευρώ, σε µεγάλο εύρος επιστηµονικών πεδίων (ο αριθµός αναµένεται να αυξηθεί την αµέσως επόµενη περίοδο). Εξασφάλισε 20 Υποτροφίες ύψους 1.750.000 ευρώ για µετα-διδακτορικούς φοιτητές από το Ίδρυµα Νιάρχος Ενίσχυσε πολιτιστικές δράσεις, πρωτοβουλίες και δηµιουργικά σχήµατα που συµβάλλουν στην ανάπτυξη της πολιτισµικής δυναµικής σε τοπικό και εθνικό επίπεδο (Μουσικό Φεστιβάλ Πάου, Μουσικά Σύνολα, Θεατρικό Εργαστήρι, Αθλητικές Δράσεις, Φωτογραφική Οµάδα, κλπ). Ανέλαβε πρωτοβουλίες κοινωνικής ευθύνης και προσφοράς υποστηρίζοντας δράσεις που αφορούσαν την προσφυγική κρίση, την υποστήριξη των δοµών εκπαίδευσης των παιδιών προσφύγων, την ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση της τοπικής κοινωνίας γύρω από το σύγχρονο προσφυγικό δράµα. Ίδρυσε το Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας µια δοµή που αναλαµβάνει την µέριµνα για την καταγραφή και τη διάσωση της ζώσας µνήµης και των υλικών και άυλων τεκµηρίων της ιστορίας του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας καλύπτοντας ταυτόχρονα ένα ευρύ φάσµα θεµατικών που περιλαµβάνουν όχι µόνο τη θεσµική ιστορίας αλλά και τις ιστορίες του ανθρώπινου δυναµικού και των δράσεων του ιδρύµατος σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές πεδίο, τη συµβολή του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας στην οικονοµική, πολιτική, κοινωνική και πολιτισµική ιστορία της σύγχρονης περιόδου. Στην επόµενη περίοδο το Πανεπιστήµιο θα ολοκληρώσει τις υποδοµές του, θα ενισχύσει την ακαδηµαϊκή του ταυτότητα και ταυτόχρονα θα συµβάλει πιο ενεργά στην ανάπτυξη της Περιφέρειας µε µια σειρά από δράσεις και πολιτικές. Ο πλέον άµεσος στόχος είναι η ανάπτυξη
Φοιτητικών Εστιών. Καθώς οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδοµές έχουν µπει πλέον στη φάση της ολοκλήρωσης για την πλειοψηφία των Σχολών και Τµηµάτων, διαµορφώνεται αυτή την περίοδο η δυνατότητα να αναπτύξουµε ένα σχέδιο δηµιουργίας 500 Εστιών σε όλες τις πόλεις του Πανεπιστηµίου και να το υποβάλλουµε για έγκριση στο Υπουργείο Παιδείας και την Περιφέρεια Θεσσαλίας εντός του 2017. Το σχέδιο θα προβλέπει καταρχήν την απόκτηση κενών βιοµηχανικών κελυφών και γηπέδων τα οποία έχουν εντοπιστεί εντός του αστικού ιστού, αλλά και την παραχώρηση δηµοτικών ή δηµοσίων κτιρίων και εκτάσεων. Οι παρεµβάσεις που θα γίνουν θα αναβαθµίσουν τον αστικό ιστό και θα παρέχουν στέγη σε οικονοµικά αδύναµους φοιτητές. Παράλληλα µε τις Εστίες, θα αναζητηθεί χρηµατοδότηση για την ολοκλήρωση των υποδοµών για τις οποίες υπάρχουν άδειες (Αµφιθέατρο και Κτίριο Εργαστηρίων Ιατρικής, Πέτρινο κτίριο Ματσάγγου, κλπ). Ένας δεύτερος σηµαντικός στόχος για το Πανεπιστήµιο είναι η δηµιουργία ενός Διεπιστηµονικού Κέντρου Έρευνας και Ανάπτυξης το οποίο θα αξιοποιεί τις υποδοµές της Κίτρινης Αποθήκης και άλλων δηµόσιων κτιρίων σε όλη τη Θεσσαλία για την ενίσχυση του ερευνητικού δυναµικού της περιοχής και την ανάπτυξη της καινοτοµίας σε νέους τοµείς µε σηµαντικές επιδράσεις στο παραγωγικό σύστηµα. Ταυτόχρονα, το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας θα συµµετάσχει µε σύγχρονες προτάσεις στην συζήτηση για την ανασύνταξη του χώρου της Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Θεσσαλία, διερευνώντας τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων επιστηµονικών πεδίων και νέας δυναµικής, η οποία θα ξεπεράσει τις υφιστάµενες αδυναµίες και διαιρέσεις. Οι δράσεις αυτές του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας έχουν πολλαπλές επιδράσεις τόσο στους φοιτητές του, όσο και στις τοπικές κοινωνίες που το φιλοξενούν, οι οποίες το θεωρούν αναπόσπαστο µέρος του κοινωνικού και παραγωγικού τους ιστού και ένα από τα πλέον προφανή συγκριτικά τους πλεονεκτήµατα.
16
ιάλογος Οι προοπτικές του λιμένα Βόλου την πενταετία 2018-2023
Η σημασία της γεωγραφικής θέσης του λιμένα Βόλου. Δεν είναι τυχαίο ότι από την εποχή του χαλκού μέχρι σήμερα αναπτύχτηκε μέσα στον Παγασητικό Κόλπο μια διαρκής ναυτιλιακή δραστηριότητα και δημιουργήθηκαν, σε διαφορετικά σημεία, πολλές και σημαντικές λιμενικές υποδομές, που υποστήριξαν - και συνεχίζουν να υποστηρίζουν - το σύνολο της οικονομίας της Μαγνησίας και της Θεσσαλίας. Διότι η σημαντική γεωγραφική θέση του Παγασητικού, στο κέντρο των αξόνων Βορρά - Νότου και Αιγαίου – Ιονίου, συνέβαλε κατά πολύ στην ανάδειξη του ως κόμβου διακίνησης εμπορευμάτων και επιβατών. Ειδικότερα, σήμερα λαμβάνοντας υπόψη ότι το λιμάνι του Βόλου είναι στο κέντρο της απόστασης ανάμεσα στα δυο μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης, γίνεται αντιληπτό ότι μετά την ιδιωτικοποίηση τους το λιμάνι αυτό αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία και ένα κομβικό ρόλο. Οι σημερινές του προοπτικές βασίζονται στους εξής κυρίως τομείς : Στη βελτίωση των υποδομών του, για να εξυπηρετήσει ταχύτερα και ασφαλέστερα τα πλοία και τα φορτία. Στην αύξηση της εμπορικής του δραστηριότητας και του αριθμού των χρηστών. Στην αξιοποίηση των τουριστικών δυνατοτήτων, λαμβανομένου υπόψη ότι βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς όπως Πήλιο, Μετέωρα, Σποράδες, κ.α. Στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων για παροχή ναυπηγοεπισκευαστικών υπηρεσιών με ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Του προέδρου του Οργανισμού Λιμένος Βόλου Θρασύβουλου Σταυριδόπουλου
ΜΕΓΑΛΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ Υφιστάμενη κατάσταση και άμεσες προοπτικές με βάθος 5ετίας (2018-2023). Σήμερα το λιμάνι του Βόλου λειτουργεί υπό μία μονομετοχική Α.Ε. με νομική υπόσταση Ν.Π.Ι.Δ., η μετοχή της οποίας ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ. Το ΔΣ καλείται να πραγματοποιήσει τις επιλογές ανάπτυξης του λιμένα μέσω συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδιασμού που εγκρίνεται και από τον μέτοχο όπως και από τα αρμόδια Υπουργεία Ναυτιλίας και Οικονομικών, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες κάθε φορέα και σύμφωνα με το σύνολο των κυβερνητικών σχεδιασμών. Ο Οργανισμός Λιμένα Βόλου προχωρά αυτή τη στιγμή σε διαδικασία σύνταξης 5ετούς Στρατηγικού Σχεδιασμού Ανάπτυξης (strategic development plan) με βάση τον οποίο εκπονείται ήδη και το αντίστοιχο επιχειρηματικό σχέδιο ( business plan), προκειμένου σε συνεργασία με τους παραπάνω φορείς και με την έγκριση τους να πραγματοποιηθούν δράσεις και έργα, που κυρίως έχουν τους εξής στρατηγικούς στόχους : • Την ίδρυση και λειτουργία σταθμού εμπορευματοκιβωτίων (Σ.ΕΜΠΟ). • Την αύξηση πλοίων και φορτίων καθώς και χώρων αποθήκευσης. • Τον εκσυγχρονισμό των φορτοεκφορτωτικών μέσων.
• Τη βελτίωση των λιμενικών υποδομών. • Τη διασύνδεση με τη σιδηροδρομική γραμμή. • Την ταχύτερη έξοδο στην εθνική οδό. • Την αύξηση των υπηρεσιών ελλιμενισμού ιδιωτικών και επαγγελματικών σκαφών. • Τη βελτίωση των υποδομών υποδοχής κρουαζιέρας. • Την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων του λιμένα. • Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία για την εξοικονόμηση ενέργειας. • Τη συμμετοχή του λιμένα στο πρόγραμμα χρήσης υγροποιημένου φυσικού αερίου για την κίνηση των πλοίων. • Την αύξηση των ακτοπλοϊκών γραμμών που εξυπηρετούντα από τον λιμένα. • Τη διασύνδεση του λιμένα με τους ναυτιλιακούς άξονες προς τη Νοτιανατολική Μεσόγειο (κατ αρχήν Κύπρος –Ισραήλ). • Την αξιοποίηση της ύπαρξης του γειτονικού αερολιμένα της Νέας Αγχιάλου. • Τη ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα. • Τη δημιουργία πολιτιστικού πολυχώρου. • Τη μελλοντική επέκταση του λιμένα προς μη αστική ζώνη
ιάλογος
17
ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ 20 ΕΤΙΑ
“
Είναι γεγονός ότι το λιµάνι του Βόλου έχασε πολύτιµο χρόνο στην «κούρσα της ανάπτυξης», αλλά παραµένει µέσα στο «παιχνίδι». Έχει πλεονεκτήµατα, που οφείλουµε να βασιστούµε σε αυτά και να τα αναδείξουµε, έχει και µειονεκτήµατα που πρέπει να περιορίσουµε
Για να µιλήσουµε για αυτές τις προοπτικές πρέπει καταρχήν να αντιληφθούµε το ρόλο των λιµανιών, όχι µόνο των ελληνικών αλλά ολόκληρης της Ευρώπης, σε σχέση µε την οικονοµία, µε το παγκόσµιο εµπόριο και ειδικότερα την ναυτιλιακή αγορά. Γιατί κάθε λιµάνι αποτελεί ξεχωριστή βασική µονάδα για το εµπόριο και την ανάπτυξη της περιοχής του και όλα µαζί τα λιµάνια µιας χώρας αποτελούν τον πυλώνα που στηρίζει το εισαγωγικό και εξαγωγικό εµπόριο και συνεπώς την αγροτική και βιοµηχανική της παραγωγή. Ειδικά για την χώρα µας, που τα 2/3 είναι θάλασσα και διαθέτει πλήθος νησιών και παράλιων εκτάσεων, τα λιµάνια αποτελούν σηµαντικές πύλες της οικονοµίας της και της εµπορικής της ζωής. Κατά συνέπεια και λαµβάνοντας υπόψη µας ότι σήµερα από τα λιµάνια όλης της Ευρώπης διακινείται περισσότερο από το 80% των αγαθών, των πρώτων υλών, των καυσίµων, αλλά και των επιβατών, καθώς επίσης και το γεγονός ότι η Ε.Ε. προωθεί ένα σύγχρονο µοντέλο λειτουργίας όλων των λιµενικών εγκαταστάσεων µε σκοπό και στόχο την ανάπτυξη τους και την πλήρη διασύνδεση τους µέσα στην επόµενη 10ετία, είναι σαφές ότι η επόµενη 20ετία θα αποτελέσει «χρυσή» περίοδο ευκαιριών για αναβάθµιση και ανάπτυξη των λιµενικών υποδοµών αλλά και περίοδο σκληρού ανταγωνισµού µεταξύ των λιµένων. Και όταν µιλάµε για «χρυσή» περίοδο εννοούµε ότι: πρώτον ο ιδιωτικός τοµέας θα συνεχίσει, όπως ήδη έχει αποδείξει, να επενδύει σηµαντικά ποσά για την αναβάθµιση λιµενικών υποδοµών τις οποίες θα αξιοποιεί µέσω των µορφών παραχωρήσεων που προβλέπουν οι πρόσφατοι ευρωπαϊκοί κανονισµοί και δεύτερον υπάρχουν και οι δυνατότητες χρηµατοδότησης για βελτιώσεις και αναβαθµίσεις λιµενικών υποδοµών
µέσω των ευρωπαϊκών προγραµµάτων. Αλλά την ίδια περίοδο είναι βέβαιο ότι θα κλιµακωθεί και ο ανταγωνισµός ανάµεσα στα λιµάνια, γιατί θα διεκδικούν την αναβάθµισή τους και την ανάπτυξή τους ταυτόχρονα και µέσω των ίδιων χρηµατοδοτικών πηγών , άρα θα πρέπει να λειτουργήσουν µε ρεαλιστική στρατηγική και µε ορθές επιλογές προτάσεων τόσο ως προς την προσέλκυση επενδύσεων όσο και ως προς την επιλογή συνεργειών και συµµαχιών µε άλλα λιµάνια, καθώς δίνονται οι δυνατότητες µέσω της πολιτικής των ευρωπαϊκών θαλάσσιων διαδρόµων να δηµιουργούνται οµάδες λιµένων που παρέχουν αλληλοσυµπληρούµενες υπηρεσίες στους χρήστες Παράλληλα, θα πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι και οι πλοιοκτήτριες εταιρείες λειτουργούν πλέον µε ισχυρές µεταξύ τους «συµµαχίες», άλλοτε ως µεγάλες κοινοπραξίες άλλοτε ως συνενώσεις εταιρειών και εµπορικών στόλων και επιλέγουν να εξυπηρετούνται από όποια λιµάνια τους παρέχουν την καλύτερη εξυπηρέτηση από πλευράς γεωγραφικής θέσης, µέσων φορτοεκφόρτωσης, δυνατοτήτων αποθήκευσης, ικανοποιητικών συγκοινωνιακών αξόνων, αλλά και τιµών. Η εποχή που βιώνουµε είναι η εποχή που βασίζεται στο τρίπτυχο «µεταφορές, επικοινωνία, ενέργεια», άρα κανένα λιµάνι δεν µπορεί να συνεχίσει να προχωρά «µόνο» του, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να ενδυναµώνει όσο µπορεί την µοναδικότητα των όποιων πλεονεκτηµάτων και χαρακτηριστικών του, ώστε και «συµµάχους» να εξασφαλίζει και να παραµένει ελκυστικό σε επενδυτικές προοπτικές. Το λιµάνι του Βόλου µε βάση τα παραπάνω πρέπει να επιδιώξει δύο στόχους: να κινηθεί στον τοµέα των συνεργειών µε άλλα λιµάνια της χώρας και του εξωτερικού , ώστε να µην βρεθεί «αποµονωµένο» να επιδιώξει µέσω σοβαρών και βιώσιµων επενδύσεων να εκσυγχρονίσει τις παρεχόµενες προς τους χρήστες υπηρεσίες Το Δ.Σ. της Ο.Λ.Β. έχει κατανοήσει αυτές τις αναγκαιότητες και κινείται σε αυτό το δρόµο. Ως προς τον πρώτο στόχο µας βοηθά και το γεγονός ότι το λιµάνι µας είναι ενταγµένο στο ευρωπαϊκό δίκτυο και επιδιώκουµε συνέργειες µε λιµάνια της γειτονικής Ιταλίας αλλά και της Μέσης Ανατολής. Ως προς το δεύτερο στόχο, επιδιώκουµε προσέλκυση επενδύσεων για να αναπτύξουµε λιµενικές λειτουργίες, να εκσυγχρονίσουµε τον εξοπλισµό του λιµένα, να αξιοποιήσουµε τα περιουσιακά στοιχεία του λιµανιού, να συµβάλλουµε στην αγροτική και βιοµηχανική παραγωγή της περιοχής αλλά και στην τουριστική ανάπτυξη. Είναι γεγονός ότι το λιµάνι του Βόλου έχασε πολύτιµο χρόνο στην «κούρσα της ανάπτυξης»,
αλλά παραµένει µέσα στο «παιχνίδι». Έχει πλεονεκτήµατα, που οφείλουµε να βασιστούµε σε αυτά και να τα αναδείξουµε, έχει και µειονεκτήµατα που πρέπει να περιορίσουµε. Το µεγάλο στοίχηµα είναι να χαράξουµε µια στρατηγική ανάπτυξης, αλλά και επέκτασης του λιµένα, γιατί είναι σαφές ότι οι υφιστάµενοι χώροι µέσα στα πλαίσια της αστικής περιοχής της πόλης του Βόλου δεν θα επαρκούν στο µέλλον, αν θέλουµε να προσβλέπουµε σε λιµάνι διεθνών προδιαγραφών, λαµβανοµένων υπόψη των συνεχώς αυξανόµενων µεγεθών των πλοίων, κυρίως των εµπορικών όσο και των τουριστικών, αλλά και των απαιτούµενων χερσαίων χώρων για ανάπτυξη βιώσιµων τερµατικών σταθµών . Η 20ετία που έρχεται είναι µια µεγάλη πρόκληση. Η επιτυχία κατά την άποψη µας θα είναι να δούµε νέους, άνδρες και γυναίκες, επιστήµονες και τεχνίτες, επαγγελµατίες και εµπόρους, να δρουν µέσα στο λιµάνι, να επιχειρούν, να εργάζονται, να δίνουν τη δική τους προοπτική και να αναζητούν µε τη σειρά τους τρόπους ανάπτυξης του. Για να γίνει αυτό εµείς, το σηµερινό Δ.Σ., προσπαθούµε να το κρατήσουµε ζωντανό, κερδοφόρο και ανταγωνιστικό. Θέλουµε και µπορούµε να το επιτύχουµε.
“
18
ιάλογος
ΒΟΛΟΣ: Οικονοµική κρίση & ευκαιρίες για καινοτόµο βιώσιµη ανάπτυξη
Η
οικονοµική κρίση δηµόσιου χρέους της χώρας µας κατά την τελευταία 7-ετία έχει επιφέρει σηµαντικές αρνητικές χωρικές επιπτώσεις στην πόλη του Βόλου, αλλά και σε όλες σχεδόν τις µεγάλες και µεσαίες ελληνικές πόλεις και ιδιαίτερα στα κέντρα των πόλεων: Κλείσιµο εκατοντάδων επιχειρήσεων στον βιοµηχανικό κλάδο, στο εµπόριο και τις υπηρεσίες µε δραµατικά αποτελέσµατα. (α) Στα κέντρα των πόλεων δηµιουργήθηκαν αλυσίδες κενών ισόγειων καταστηµάτων, κενά γραφεία στους ορόφους των κτηρίων σε κεντρικούς δρόµους µε προγενέστερη υψηλή οικονοµική δραστηριότητα, πυκνότητα κίνησης και εµπορική αξία. Η οικονοµική φυσιογνωµία του κέντρου αλλάζει διότι τα κενά ισόγεια εµπορικά καταστήµατα τείνουν να καταλαµβάνονται σχεδόν αποκλειστικά από επιχειρήσεις καφέ-µπαρ και fast food. Στην καλύτερη περίπτωση στα κενά καταστήµατα των κεντρικών δρόµων µετεγκαθίστανται ‘υγιείς’ µικρές επιχειρήσεις εγκατεστηµένες σε µικρούς δρόµους του κέντρου. (β) Η µαζική µετεγκατάσταση επιχειρήσεων στα Βαλκάνια έχει µετατρέψει τις Βιοµηχανικές και Βιοτεχνικές περιοχές σε ερειπωµένες ζώνες. 1
Δραµατικές αλλαγές στην αγορά ακινήτων: µεγάλη ποσοστιαία πτώση των τιµών αγοράς και εκµίσθωσης ακινήτων, υψηλά ποσοστά αδιάθετων και κενών ακινήτων στην αγορά. 2
AΠΟ ΤΗΝ ΑΣΠΑ ΓΟΣΠΟΔΙΝΗ Αρχιτέκτων ΑΠΘ, MSc, PhD, University College London Καθηγήτρια Πολεοδοµίας και Αστικού Σχεδιασµού Διευθύντρια του Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αστική Ανάπλαση & Ανάπτυξη» Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου «Μορφολογίας & Σχεδιασµού Αστικού Χώρου» Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας e-mail gospod@prd.uth.gr
ιάλογος 3 Μετανάστευση των κατοίκων στο εξωτερικό, στο εσωτερικό, αλλά και σε φθηνότερες περιοχές κατοικίας στην ίδια πόλη. Ειδικότερα, (α) Μετανάστευση ανέργων νέων µε περιορισµένα ή µεσαία τυπικά προσόντα προς αγροτικούς οικισµούς και πολύ µικρές πόλεις, κυρίως προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους, µε στόχο την άσκηση αγροτικού επαγγέλµατος και την αξιοποίηση οικογενειακής αγροτικής γης. (β) Μετανάστευση ανέργων νέων µε υψηλά τυπικά προσόντα προς πόλεις της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Αυστραλίας µε την ελπίδα καλύτερης επαγγελµατικής καριέρας και µεγαλύτερου εισοδήµατος. (γ) Μετακόµιση οικογενειών και κατοίκων από περιοχές κατοικίας υψηλών εισοδηµάτων σε περιοχές κατοικίας µεσαίων και χαµηλών εισοδηµάτων µε την ελπίδα περιορισµού του κόστους ζωής στις µεγάλες πόλεις. Το πλήθος κενών καταστηµάτων στο κέντρο των πόλεων, η εγκατάλειψη ακόµη και ολόκληρων περιοχών (βιοτεχνικών και βιοµηχανικών), καθώς και η συνεπαγόµενη επιτακτική αναγκαιότητα για χωρικές παρεµβάσεις στις συρρικνούµενες ελληνικές πόλεις δηµιουργούν ταυτόχρονα ευκαιρίες οικονοµικής αναδιάρθρωσης στην κατεύθυνση των µεταβιοµηχανικών οικονοµικών δραστηριοτήτων όπως οι “δηµιουργικές” βιοµηχανίες (creative industries), οι πολιτιστικές βιοµηχανίες, και τα clusters επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας δραστηριότητες.
Ειδικότερα στην πόλη του Βόλου, δηµιουργούνται οι εξής δυνατότητες : (α) Η αστική ανάπλαση-αναγέννηση και οικονοµική αναδιάρθρωση της περιοχής Επτά Πλατάνια-Οξυγόνο, η οποία αποτελεί την παλιά βιοµηχανική περιοχή του Βόλου και χαρακτηρίζεται από µεγάλα κτήρια, στοιχεία της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς µε ιδιαίτερη αξία, στην κατεύθυνση των clusters επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας δραστηριότητες όπως επιχειρήσεις εκδόσεων, επιχειρήσεις µαζικής επικοιωνίας τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφηµερίδες, διαδικτυακές επιχειρήσεις dot.com, internet design, graphic design, κ.α.. (β) Η αστική ανάπλαση-αναγέννηση και οικονοµική αναδιάρθρωση της περιοχής Παλαιά στην κατεύθυνση δηµιουργίας cluster πολιτιστικών και δηµιουργικών βιοµηχανιών. Σήµερα η περιοχή αναπτύσσεται αυτογενώς µέσω ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε cluster ψυχαγωγίας – η γειτονιά των καφέ/µπαρ, ταβερνών, εστιατορίων, κλαµπ ζωντανής µουσικής, κλπ. Το παράδειγµα των Λαδάδικων στη Θεσσαλονίκη έδειξε ότι η µονοκαλλιέργεια της ψυχαγωγίας ενέχει τον κίνδυνο γρήγορης ακµής και σύντοµης παρακµής. Αντιθέτως, το παράδειγµα του Ψυρρή στην Αθήνα και διεθνή παραδείγµατα όπως η περιοχή Temple Bar στο Δουβλίνο και
Jordan στο Άµστερνταµ, έδειξαν ότι ο βαθµός βιωσιµότητας του cluster ψυχαγωγίας αυξάνεται θεµατικά µε την ενίσχυσή του µε επιχειρήσεις υψηλού πολιτισµού (π.χ. πειραµατικά µικρά θέατρα, σχολές χορού, ωδεία, γκαλερί ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, κ.α.) και επιχειρήσεις δηµιουργικότητας (όπως εργαστήρια καλλιτεχνικών δηµιουργηµάτων όπως χειροποίητα υφάσµατα µπατίκ, χειροποίητα κοσµήµατα, κ.α.) . (γ) Η αστική ανάπλαση-αναγέννηση και οικονοµική αναδιάρθρωση της ΒΙΠΕ Βόλου στην κατεύθυνση δηµιουργίας cluster οργανισµών έρευνας (πανεπιστήµιο, ΤΕΙ, ερευνητικά κέντρα) και επιχειρήσεων καινοτοµίας στον αγροτικό τοµέα που αποτελεί τον κύριο οικονοµικό κλάδο και το συγκριτικό πλεονέκτηµα του Θεσσαλικού κάµπου, Η δηµιουργία των τριών παραπάνω clusters πολιτισµού, δηµιουργικότητας, καινοτοµίας δεν µπορεί να αφεθεί σε απλά ευχολόγια των Γενικών Πολεοδοµικών Σχεδίων (ΓΠΣ) και των Πολεοδοµικών Μελετών της πόλης του Βόλου. Η ρύθµιση των Χρήσεων Γης όσον αφορά στην απαγόρευση συγκεκριµένων χρήσεων σε µια αστική περιοχή µπορεί να επιτευχτεί µέσω των αυτών των θεσµοθετηµένων Σχεδίων. Αλλά η προσέλκυση συγκεκριµένων επιχειρήσεων συγκεκριµένων οικονοµικών κλάδων ώστε
19 να δηµιουργηθεί το επιθυµητό cluster (π.χ. πολιτισµού, δηµιουργικότητας, καινοτοµίας) δεν µπορεί να επιτευχθεί µέσω αυτών των θεσµοθετηµένων Σχεδίων. Οι περιοχές Επτά Πλατάνια-Οξυγόνο, Παλαιά και ΒΙ.ΠΕ Βόλου πρέπει να ορισθούν και θεσµοθετηθούν ως Ζώνες Ειδικών Πολεοδοµικών στόχων και Κινήτρων. Η δηµιουργία των clusters πρέπει (α) να βασισθεί σε στρατηγικά σχέδια ανάπλασης-αναγέννησης, και (β) µπορεί να χρηµατοδοτηθεί από Ευρωπαϊκά προγράµµατα όπως τα προγράµµατα Jeremy Jessica, κ.α. στα πλαίσια του νέου ΕΣΠΑ. Για την ανάπτυξη των clusters σε βάθος δεκαετίας πρέπει να υπάρξουν οικονοµικά κίνητρα προς επιχειρήσεις συγκεκριµένων κλάδων (π.χ. µειώσεις φόρου, φοροαπαλλαγές) για να προσελκυστούν και να εγκατασταθούν ή µετεγκατασταθούν στη συγκεκριµένη περιοχή.
ιάλογος
20
Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
ΤΟΥ ΔΡ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΜΕΤΑΞΑ, Επίκουρου Καθηγητή Οικονοµικής Ανάπτυξης, Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας
“
“
Η
τελευταία 30ετία έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ερευνητές ως περίοδος αναδιαµόρφωσης, αναγέννησης, αναδηµιουργίας και αναδόµησης των αστικών περιοχών της Ευρώπης αλλά και του ευρύτερου κόσµου. Πολλαπλά και ποικίλα φαινόµενα σε γεωπολιτικό, κοινωνικό, οικονοµικό, τεχνολογικό αλλά και παραγωγικό επίπεδο έχουν επηρεάσει το προφίλ, το χαρακτήρα και τη δυναµική των ευρωπαϊκών πόλεων, σηµατοδοτώντας µια νέα, πολυδύναµη και άκρως ενδιαφέρουσα περίοδο στην χωρική (αστική και περιφερειακή) οικονοµική ανάπτυξη. Οι µεταβαλλόµενες αυτές συνθήκες από την περίοδο της αποβιοµηχάνισης τη δεκαετία του ’80 και ’90, έως και σήµερα, αποτέλεσαν αιτίες οι ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες στο σύνολο
Στην Ελλάδα η έννοια του Στρατηγικού Σχεδιασµού υπάρχει αλλά η εφαρµογή Στρατηγικών Σχεδίων Μάρκετινγκ εκλείπει. Τα πρώτα δυο τα οποία εκπονήθηκαν από το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας και από το Εργαστήριο Τουριστικού Σχεδιασµού, Έρευνας και Πολιτικής του Τµήµατος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, είναι τα µοναδικά ολοκληρωµένα σχέδια για τις πόλεις της Λάρισας και της Κοζάνης αντίστοιχα.
ιάλογος
“
“
Ο Βόλος και ο νοµός Μαγνησίας γενικότερα είναι µια περιοχή µε πολλές δυναµικές αλλά και ιδιαιτερότητες. Η αναπτυξιακή της προοπτική µπορεί να υπάρχει µόνο σε µια βάση δυναµικού στρατηγικού σχεδιασµού και όχι αποσπασµατικών και τυχαίων δράσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων, όπως και στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας, έχουν βραχυπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα, στερούνται αναπτυξιακού οράµατος και έχουν επιφανειακό χαρακτήρα.
τους να ανασυνταχθούν και να επαναπροσδιορίσουν την αναπτυξιακή τους διαδικασία και πορεία, προκειµένου να είναι τόσο ανταγωνιστικές, όσο και ελκυστικές σε επιχειρησιακό, επενδυτικό, κοινωνικό και τουριστικό-πολιτιστικό επίπεδο έναντι άλλων περιοχών. Κατά συνέπεια στην προσπάθεια αυτή, νέα εργαλεία και µέθοδοι της αναπτυξιακής τους
προοπτικής άρχισαν να υιοθετούνται µε εστίαση στην ανάδειξη της µοναδικότητας, της ιδιαιτερότητας και των πλεονεκτηµάτων που είχε η κάθε µια από αυτές. Στο επίκεντρο των µεθόδων, ο Στρατηγικός Σχεδιασµός και η διαµόρφωση αναπτυξιακών πολιτικών προκειµένου η εικόνα (image) της κάθε περιοχής ως τελικό παραγόµενο αγαθό να προωθηθεί και να υποστηριχτεί σε δυνητικές αγορές στόχους που η κάθε περιοχή ήθελε να προσελκύσει. Τα παραδείγµατα επιτυχούς σχεδιασµού είναι πολλά και σε ποικίλους τοµείς
ανάπτυξης, µε έµφαση στον τουρισµό, τον πολιτισµό και την προσέλκυση επενδύσεων. Οι πρακτικές του Place/ City Marketing και Place/ City Branding στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδιασµού υιοθετούνται και υλοποιούνται από πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και όχι µόνο. Στόχος η αναγνωρισιµότητα, η ανταγωνιστικότητα και η µακροπρόθεσµη - βασισµένη σε
σαφές όραµα – ανάπτυξη. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στις προσπάθειες ανάπτυξης και σχεδιασµού των πόλεων της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που λόγω ποικίλων συνθηκών και παραγόντων, υστερούν σε αναπτυξιακή ταχύτητα έναντι των αντίστοιχων της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Πόλεις της Ισπανίας, της Νότιας και Κεντρικής Ιταλίας αλλά και χωρών όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Κροατία και άλλες, µπαίνουν στη διαδικασία του Στρατηγικού Σχεδιασµού και της διαµόρφωσης ειδικών σχεδίων προώθησης και υποστήριξης
της ιδιαίτερης και µοναδικής τους εικόνας στο εξωτερικό τους περιβάλλον. Στην Ελλάδα η έννοια του Στρατηγικού Σχεδιασµού υπάρχει αλλά η εφαρµογή Στρατηγικών Σχεδίων Μάρκετινγκ εκλείπει. Τα πρώτα δυο τα οποία εκπονήθηκαν από το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας και από το Εργαστήριο Τουριστικού Σχεδιασµού, Έρευνας και Πολιτικής του Τµήµατος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, είναι τα µοναδικά ολοκληρωµένα σχέδια για τις πόλεις της Λάρισας και της Κοζάνης αντίστοιχα. Στην ερώτηση αν ο σχεδιασµός και η υλοποίηση τους είναι αναγκαία για τις ελληνικές πόλεις, η απάντηση είναι ναι. Προκύπτει µια επιτακτική ανάγκη για τις ελληνικές πόλεις και περιφέρειες να σχεδιάσουν στρατηγικά και ολοκληρωµένα µε βάση τα δικά τους µοναδικά χαρακτηριστικά. Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Τουρισµού η προσπάθεια της Ελλάδας να αποτελέσει έναν προορισµό 365 ηµερών τουρισµού. Στην ερώτηση αν αυτό µπορεί να επιτευχθεί, η απάντηση είναι ναι αλλά µε προϋποθέσεις, οι οποίες έχουν ως πυρήνα τη διαδικασία του σαφούς και όχι τυχαίου σχεδιασµού. Ο Βόλος και ο νοµός Μαγνησίας γενικότερα είναι µια περιοχή µε πολλές δυναµικές αλλά και ιδιαιτερότητες. Η αναπτυξιακή της προοπτική µπορεί να υπάρχει µόνο σε µια βάση δυναµικού στρατηγικού σχεδιασµού και όχι αποσπασµατικών και τυχαίων δράσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων, όπως και στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας, έχουν βραχυπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα, στερούνται αναπτυξιακού οράµατος και έχουν επιφανειακό χαρακτήρα. Αν εστιάσουµε στον τουρισµό στον ν. Μαγνησίας θα δούµε µε βάση τα στατιστικά στοιχεία ότι σε σχέση µε τους υπόλοιπους νοµούς της Θεσσαλίας καλύπτει περισσότερο από το 80% της τουριστικής κίνησης. Ποιες όµως περιοχές; Το Β. Πήλιο και οι Σποράδες. Οι υπόλοιπες περιοχές δεν έχουν κάποια δυναµική, ιδιαιτερότητα; Τι γίνεται µε τη βιοµηχανική κληρονοµιά της πόλης, το ιστορικό της παρελθόν, τη γεωγραφική της θέση, την ύπαρξη ενός από τα κεντρικότερα λιµάνια της Ελλάδας; Στο ίδιο σκεπτικό µπορούµε να πούµε ότι ο θρησκευτικός τουρισµός στην Περιφέρεια Θεσσαλίας δεν ακούει µόνο στο διεθνές brand name των Μετεώρων! Υπάρχουν και άλλα στοιχεία, πολλά και δυναµικά τα οποία όµως δεν αποτιµώνται αναφορικά µε την αξία τους και τη βαρύτητα τους. Και για να αποτιµηθεί η αξία των µοναδικών στοιχείων µιας περιοχής, όπως ο Βόλος και ο ν. Μαγνησίας επιβάλλεται ένας σοβαρός προσδιορισµός του αναπτυξιακού οράµατος της πόλης και του νοµού σε µακροπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα, 15ετίας ή 20ετίας. Το όραµα ως έννοια και ως πρακτική έχει στρατηγικό χαρακτήρα και αποτελεί τον κινητήριο µοχλό
21 στην αναπτυξιακή διαδικασία. Οτιδήποτε άλλο τοποθετηµένο ως όραµα σε βραχυπρόθεσµο ορίζοντα, προκειµένου να ικανοποιηθούν ηµέτεροι στόχοι, είναι λάθος τοποθετηµένο και επιβλαβές τόσο για την πόλη του Βόλου, όσο και την οποιαδήποτε άλλη πόλη ή περιφέρεια. Στην Ελλάδα της κρίσης καθηµερινά ψάχνουµε να προσδιορίσουµε και να βρούµε την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη δεν είναι κάτι που θα έρθει από µόνο του αλλά µόνο αν επενδύσουµε σε αυτήν. Η ανάπτυξη του Βόλου και του ν. Μαγνησίας δεν έχει καµιά σχέση µε την ανάπτυξη άλλων πόλεων και νοµών. Το αναπτυξιακό µοντέλο πρέπει να προσδιοριστεί στη βάση ενός σχεδίου που να λαµβάνει υπόψη, τα ιστορικά, γεωγραφικά, πολιτιστικά, παραγωγικά στοιχεία της περιοχής αλλά και τις προσδοκίες, αντιλήψεις, απόψεις, ανησυχίες και προτάσεις που έχουν οι οµάδες που ζουν, δραστηριοποιούνται και λειτουργούν στο εσωτερικό περιβάλλον της πόλης και του νοµού. Η ανάπτυξη της πόλης είναι συνολική και αποτελεί κοινό όραµα, στόχο και αγαθό όλων όσων βρίσκονται στο περιβάλλον της. Ο Στρατηγικός Σχεδιασµός µε όραµα 20ετίας για την πόλη του Βόλου και τον ν. Μαγνησίας θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη την παρούσα δυναµική της πόλης, να βασίζεται στο ιστορικό παρελθόν και στην ταυτότητα της πόλης, στα πλεονεκτήµατα (φυσικά και επίκτητα) που έχει η πόλη και ο νοµός και να θέτει πρωτεύοντες και δευτερεύοντες άξονες ανάπτυξης και εν τέλει δράσεων. Το Στρατηγικό Σχέδιο Μάρκετινγκ, µπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή. Ακριβώς επειδή από τη φύση του επενδύει στον προσδιορισµό των µοναδικών και ιδιαίτερων δυναµικών της κάθε περιοχής. Αν θέλουµε την πόλη του Βόλου και τον νοµό της, ανταγωνιστικό και βιώσιµο διαχρονικά η διαδικασία αυτή µπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο προς την επίτευξη µιας αναπτυξιακής πορείας µε νόηµα και πολλαπλασιαστικό όφελος για όσους την υπηρετήσουν και την υλοποιήσουν. Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η ύπαρξη φυσικών ή επίκτητων πλεονεκτηµάτων δεν σηµαίνει και ανάπτυξη για µια πόλη ή περιοχή, δεν σηµαίνει βιωσιµότητα µακροπρόθεσµα. Και φυσικά υπάρχουν πολλαπλά παραδείγµατα εντός και εκτός Ελλάδας που το καταδεικνύουν. Κατά συνέπεια εφόσον µιλάµε για µια αναπτυξιακή δυναµική διαδικασία η αφετηρία της επιτυχούς πορείας προς αυτήν είναι η αποµάκρυνσή του ‘τυχαίου’ και ‘γενικού’ και ο προσανατολισµός προς το ‘στρατηγικό’ και ‘µοναδικό’. Ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να προσδιοριστεί και το αναπτυξιακό όραµα και η αποστολή για την πόλη του Βόλου και τον νοµό Μαγνησίας.
22
ιάλογος
Σ
το πλαίσιο της οικονοµικής κρίσης, της εκτεταµένης αποβιοµηχάνισης και της τριτογενοποίησης της παραγωγής, η Ελλάδα της κρίσης αναζητά νέες αναπτυξιακές κατευθύνσεις οι οποίες θα έχουν σηµαντικές κοινωνικές και οικονοµικές προεκτάσεις µέσω ευρύτερων οικονοµικών και παραγωγικών µετασχηµατισµών. Στις νέες αυτές τάσεις σηµαίνοντα ρόλο φαίνεται να έχει ο χώρος και συγκεκριµένα η αξιοποίηση της γης, ως προσοδοφόρο πεδίο για την καθιέρωση νέων µορφών επενδυτικής δραστηριότητας. Πολύ περισσότερο, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού τοπίου, καθιστούν την χώρα ιδανικό προορισµό για την ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων, στο έδαφος της αναδιάρθρωσης του παραγωγικού µοντέλου της χώρας. Ωστόσο η πραγµατικότητα είναι ότι τα θέµατα τουριστικής ανάπτυξης από πλευράς χωροταξικού και πολεοδοµικού σχεδιασµού είναι στον «αέρα». Το Συµβούλιο της Επικρατείας τον περασµένο Μάρτιο µε την απόφαση (519/17) του Ε΄ Τµήµατος, έπειτα από σχετική προσφυγή έξι περιβαλλοντικών οργανώσεων το 2009, ακύρωσε και το πρώτο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισµό, το οποίο είχε επανέλθει αυτόµατα σε ισχύ από το 2015, όταν ακυρώθηκε από το ΣτΕ το δεύτερο ειδικό χωροταξικό. Η ακύρωση του ειδικού χωροταξικού για τον Τουρισµό σηµαίνει ότι στην παρούσα φάση κάθε τουριστική επένδυση οφείλει να είναι συµβατή µε τα Περιφερειακά Χωροταξικά, που ισχύουν από το 2003. Ωστόσο αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι αν κάποιος προσφύγει στο ΣτΕ ενάντια σε κάποια πρόβλεψη ενός περιφερειακού χωροταξικού (λ.χ. τη χωροθέτηση µιας περιοχής οργανωµένης τουριστικής ανάπτυξης) θα έχει µε το µέρος του ένα βαρύ νοµικό επιχείρηµα, την απουσία στρατηγικού χωροταξικού σχεδιασµού. Είναι επιτακτική ανάγκη λοιπόν, η θεσµοθέτηση
ΤΗΣ ΝΑΝΣΥΣ ΚΑΠΟΥΛΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΕΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
Η ΧΡΥΣΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ Η ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ, ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ του ειδικού χωροταξικού για τον Τουρισµό στο οποίο η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα έχει την ευκαιρία να παρέµβει και να προβάλλει τα θέµατα της Μαγνησίας στοχεύοντας στην προσέλκυση επισκεπτών µέσω της ανάπτυξης «ήπιων» µορφών τουρισµού. Η θεσµοθετηµένη χωροθέτηση τουριστικών επενδύσεων στον ευρύτερο χώρο της Μαγνησίας πρέπει να γίνει µε στάθµιση ποικίλων άλλων παραµέτρων, όπως π.χ. η προστασία του περιβάλλοντος, η αρχή της αειφορίας, η εκτίµηση της φέρουσας ικανότητας της περιοχής και η ολοκληρωµένη εκτίµηση των επιπτώσεων των σχεδιαζόµενων δραστηριοτήτων στην εκάστοτε περιοχή. Οι όποιοι όροι και προϋποθέσεις πρέπει να είναι σαφείς έτσι ώστε να είναι εφικτές
οι επενδύσεις, εφόσον εναρµονίζονται µε τις διατάξεις και να µην καθυστερούν εξαιτίας της αδυναµίας ουσιαστικής εφαρµογής του νόµου. Η Μαγνησία έχει τη δυνατότητα παροχής υψηλής εξειδίκευσης τουριστικού προϊόντος, ενός τουριστικού προϊόντος που θα δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης των γειτονικών τουριστικών επιχειρήσεων, ως εναλλακτικά ή συµπληρωµατικά τουριστικά προϊόντα, τα οποία θα ενισχύσουν το τοπικό εισόδηµα και θα δηµιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Μορφές τουρισµού όπως ο ορειβατικός και χιονοδροµικός, ο αθλητικός, ο πολιτιστικός, ο αγροτουρισµός και ο γαστρονοµικός µπορούν να καταστήσουν τη Μαγνησία µοναδικό προορισµό. Ένα προορισµό όπου ο επισκέπτης θα αντι-
λαµβάνεται πλήρως το περιβάλλον και τους ανθρώπους, την ιστορία του χθες και του σήµερα. Οποιαδήποτε προσπάθεια αντιγραφής τουριστικού προϊόντος από άλλα µέρη προσκρούει στο έντονο φυσικό και πολιτιστικό απόθεµα της Μαγνησίας και φαντάζει ως µια φθηνή αποµίµηση, η οποία δε θα έχει διαχρονικότητα και ταυτότητα προορισµού. Οι κατευθύνσεις για τις επενδύσεις στη Μαγνησία πρέπει να προταθούν µε πλήρη γνώση της περιοχής, του φυσικού περιβάλλοντος, της ιστορίας, του πολιτισµού και της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς της, έτσι ώστε να συµβάλλουν στην ανάπτυξη της περιοχής µας εναρµονισµένες στα τοπικά χαρακτηριστικά µε τέτοιο τρόπο που δε θα αλλοιώσουν την εικόνα και την ιστορία της.
24
ιάλογος
Αν κατασκευαστεί το Μου
ο Βόλος Μητρόπολη του Αργοναυτικού Μύθου
Σ
ημαντικά πλεονεκτήματα θα αποκτήσει ο Βόλος ο οποίος μπορεί να καταστεί Μητρόπολη του Αργοναυτικού Μύθου και να προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Τα οικονομικά οφέλη τα οποία μπορούν να προκύψουν από την εκτενή αξιοποίηση του μύθου της Αργούς είναι σημαντικά και ένα από τα σημεία που θα βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση είναι η κατασκευή ενός Μουσείου που θα στεγάσει την Αργώ. Η προηγούμενη Δημοτική Αρχή Βόλου ήταν εκείνη που δρομολόγησε, τη δημιουργία του Μουσείου της Αργούς, ένα έργο που χρόνια ολόκληρα η πόλη έχει θέσει ως κορυφαία προτεραιότητα. Το Δημοτικό Συμβούλιο Βόλου, συγκεκριμένα, υιοθέτησε την πρόταση του τέως Δημάρχου, Πάνου Σκοτινιώτη, και αποφάσισε να αξιοποιήσει τα χρήματα της τεχνικής βοήθειας που ο Δήμος εξασφάλισε από το ΕΣΠΑ, για τη διεξαγωγή Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού προσχεδίων του Μουσείου. Ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2014 με πολύ μεγάλη
επιτυχία, αφού κατατέθηκαν μελέτες από 68 αρχιτεκτονικά γραφεία. Ο Δήμος Βόλου στο πλαίσιο της διεκδίκησης χρηματοδότησης για τη Δημιουργία Μουσείου για την αξιοποίηση της Αργούς, εξασφάλισε από την Τεχνική Βοήθεια του ΕΣΠΑ χρηματοδότηση ύψους 50.000€. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου προχώρησε στην προκήρυξη Δημόσιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού προσχεδίων με ανοικτή διαδικασία, της μελέτης «Δημιουργία Μουσείου για την αξιοποίηση της Αργούς» που επιμελήθηκε η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου. Σύμφωνα με τη προκήρυξη του διαγωνισμού το 1ο βραβείο αναλαμβάνει και την εκπόνηση της πλήρους Αρχιτεκτονικής μελέτης του έργου, εφόσον ο Δήμος αποφασίσει να την αναθέσει. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία η προεκτιμώμενη αμοιβή εκπόνησης του συνόλου της αρχιτεκτονικής μελέτης του κτιρίου ανέρχεται, όπως αναφέρεται και στο τεύχος δεδομένων και στοιχείων που συνοδεύει την προκήρυξη,
στο ποσόν των 178.910,62€ μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. Στο ποσό της ανωτέρω αμοιβής θα ενσωματωθεί και η αξία του 1ου βραβείου ύψους 9.060,00€.
Το πρώτο βραβείο Το πρώτο βραβείο σύμφωνα με το πρακτικό της κριτικής επιτροπής για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό απονεμήθηκε στο Γραφείο Κίζη (Αρχιτέκτονες: Γιάννης Κίζης, Κωσταντής Κίζης, Θύμης Δούγκας, σύμβουλος μουσειολόγος: Παρή Καλαμαρά, σύμβουλος στατικών: Φαίδων Καρυδάκης, φωτορεαλισμός: Άγγελος Ανδρέου - Illusion 3d, σύμβουλος μηχανολόγος: Χρήστος Ζόμπολας). Όπως αναφέρθηκε στο πρακτικό της 11ης Απριλίου 2014, η πρόταση παρουσιάζει ευκρίνεια προθέσεων, ενδιαφέρουσα ογκοπλασία, προσαρμοσμένη στο διατιθέμενο οικόπεδο. Η οργάνωση της κάτοψης και η διαμόρφωση των όψεων του κτηρίου έχουν ως κεντρική ιδέα τον µμύθο των Συμπληγάδων τόσο στην
κλίμακα των στιβαρών βασικών όγκων της πρότασης όσο και στην επεξεργασία των λεπτομερειών τους. Η σύνθεση προκύπτει από το δίπολο «Αργώ και Ταξίδι», χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και αίσθηση της αστικής κλίμακας και εντάσσει το κτήριο στο πολεοδομικό περιβάλλον του ως µια γλυπτική αστική πλατεία. Το βασικό έκθεμα και η υπόλοιπη μουσειολογική µμελέτη είναι άρρηκτα συσχετισμένες µμέσα από μια συνεχή κίνηση που συνδέει τον υπαίθριο χώρο αστική πλατεία µε το εσωτερικό του μουσείου. Σύμφωνα με το Γραφείο Κίζη, που παρουσιάζει το Μουσείο της Αργούς στην ιστοσελίδα του, «η Αργώ φτιάχτηκε για να ταξιδεύει. Ο φυσικός τόπος της είναι η θάλασσα. Η προκείμενη πρόταση εμπνέεται από τη δυσκολότερη στιγμή του ταξιδιού, το πέρασμα από τις Συμπληγάδες. Μία σύγχρονη απόδοση των μυθικών βράχων αποτελεί το περιβάλλον έκθεσης του πλοίου: μοιάζει να πλέει, καθώς “ίπταται” πάνω από το νερό στη θέση της έκθεσης, ενώ, εάν καθελκυσθεί, θα μπορεί
ιάλογος
“
Το πρώτο βραβείο σύµφωνα µε το πρακτικό της κριτικής επιτροπής για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισµό απονεµήθηκε στο Γραφείο Κίζη (Αρχιτέκτονες: Γιάννης Κίζης, Κωσταντής Κίζης, Θύµης Δούγκας, σύµβουλος µουσειολόγος: Παρή Καλαµαρά, σύµβουλος στατικών: Φαίδων Καρυδάκης, φωτορεαλισµός: Άγγελος Ανδρέου - Illusion 3d, σύµβουλος µηχανολόγος: Χρήστος Ζόµπολας)
“
υσείο της Αργούς
25
ται σε µια µικρή αστική πλατεία στα δυτικά, εξυπηρετώντας και το γειτονικό πάρκο. Η υδάτινη επιφάνεια συναπαρτίζει το βάθρο των κτιριακών «Συµπληγάδων», που µαζί µε «σκοπέλους» και «υφάλους» υποβάλλουν συνειρµούς µε το µύθο. Το έργο, νέο αστικό γεγονός, προβάλλεται ως τοπόσηµο, παραπέµποντας στο µύθο και την αλληγορία του µε «µεγαλιθική» δόµηση τοιχωµάτων αδρού µπετόν, µε φόντο το µυθικό βουνό του Πηλίου. Η εσωστρέφεια, µε ελάχιστα ανοίγµατα και µεγάλα πάχη θερµοµονώσεως, συνιστούν κτιριακό έργο σχεδιασµένο µε βιοκλιµατικά κριτήρια». Σηµειώνεται ότι η σηµερινή δηµοτική αρχή, µέχρι στιγµής δεν έχει ασχοληθεί µε το θέµα, του Μουσείου, αν κα το ιστορικό κα µοναδικό πλοίο, τοποθετήθηκαν λαµπάκια για τις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις.
να κάνει ένα µικρό ταξίδι εξόδου από τις νέες Συµπληγάδες του, και να επιπλεύσει στον υπαίθριο χώρο του Μουσείου. Γύρω απ’ αυτές τις “Συµπληγάδες” συντίθενται οι χώροι επίσκεψης, όπου ο επισκέπτης κάνει µια διαδροµή, που σταδιακά του αποκαλύπτει το σκαρί, µαζί µε τα µυστικά του, µέσα από ένα πλήρες και συναρπαστικό µουσειολογικό σενάριο. Η επίσκεψη στο µουσείο αντιµετωπίζεται σαν «ταξίδι», πραγµατικό και νοητικό. Η µουσειολογική οργάνωση και, εποµένως, η αρχιτεκτονική σύνθεση αρθρώθηκαν πάνω στο δίπολο: «Αργώ, το µοναδικό πραγµατικό έκθεµα» και «Ταξίδι, το σηµαινόµενο του αρχαίου πλοίου». Δύο στιβαροί, κλειστοί κτιριακοί όγκοι παραπέµπουν στο πέρασµα µέσα από τις Συµπληγάδες. Ο ένας, στο νότιο όριο του οικοπέδου, ευθύγραµµος• ο δεύτερος, τεθλασµένος, εφίσταται από τον πρώτο µε ένα πορθµό σκαληνό µε τον απαραίτητο χώρο για την ανάδειξη του σύγχρονου αντιγράφου της Αργούς. Το µακρύ ορθογώνιο οικόπεδο µεταλλάσσε-
Η βραβευμένη μακέτα του Μουσείου της Αργούς
ιάλογος
26
Η
συζήτηση για την καταπολέµηση της ανεργίας, όπως άλλωστε και για την ενίσχυση της ανάπτυξης, είναι µία χρυσή ευκαιρία για να βάλουµε µε ψυχραιµία τα πράγµατα σε µία τάξη, ξεκινώντας από την πεποίθηση ότι ο χρόνος είναι πολύτιµος, το πρόβληµα τεράστιο, εµείς µπορούµε να ασχοληθούµε µαζί του και στο τέλος να έχουµε και αποτελέσµατα.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ Δ. ΠΑΠΑΔΟΥΛΗ Γεννήθηκε στο Βόλο το 1957. Είναι πτυχιούχος της Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών, του Kingsway Princetton College of London σε θέματα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Διδάκτορας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Θεσσαλίας. Είναι γνώστης της Αγγλικής γλώσσας. Κατά τη περίοδο 2005-2015 διετέλεσε Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος. Από το 2003 είναι Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Από το 1997 ανήκει στην δύναμη της ΑΕΔΕΠ και σήμερα είναι μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου, Γενικός Διευθυντής και Διευθυντής Φυσικής Παρακολούθησης Έργου για την παρακολούθηση της υλοποίησης των προγραμμάτων και των δράσεων που διαχειρίζεται η ΑΕΔΕΠ.
Όλη η αναφορά µου εντοπίζεται στην περίπτωση του Βόλου, που το παρελθόν του τον κατέτασσε στην πρωτοπορία. Όµως, σήµερα κινδυνεύει να αποκτήσει χαρακτηριστικά πόλης µειωµένων αντανακλαστικών απέναντι στο φαινόµενο της ανεργίας.
Θα ξεκινήσω µε δύο βασικές παραδοχές: Η πρώτη υπογραµµίζει ότι η καταπολέµηση της ανεργίας δεν είναι υπόθεση µόνον
της κεντρικής Κυβέρνησης, αλλά χρειάζεται και την συµβολή των τοπικών Κυβερνήσεων. Η δεύτερη, επισηµαίνει ότι η ανάπτυξη δεν µπορεί να µοιραστεί σε όλες τις περιοχές της χώρας µε ίσο τρόπο, αλλά θα πάει εκεί όπου έχει γίνει καλύτερη προετοιµασία. Και οι δύο παραδοχές αν και λογικές, πολλές φορές παραγνωρίζονται και τότε µπαίνουν στο παιχνίδι διάφοροι µύθοι. Ας πάµε από την αρχή. Η ανεργία είναι ένα ακραίο οικονοµικό φαινόµενο και η καταπολέµησή του είναι η δηµιουργία θέσεων εργασίας, δηλαδή η ανάπτυξη. Ο ρόλος του κεντρικού κράτους είναι σηµαντικός αλλά από µόνος του, χωρίς την αυτενέργεια των τοπικών κοινωνιών, δεν µπορεί να γίνει καθοριστικός. Είναι το µεγαλύτερο πρόβληµα της χώρας, σήµερα, αλλά και του Βόλου, αφού οι ακρότητες του φαινοµένου είναι παρούσες στην πόλη.
Έχουµε σοβαρή ανεργία στους νέους και µεγάλη µακροχρόνια ανεργία. Η ανεργία στον Βόλο, σε όλη την περίοδο της οικονοµικής κρίσης, είναι πολύ παραπάνω από τον εθνικό µέσο όρο. Μας διακρίνει µία διαχρονική αφέλεια, που στις µέρες µας τείνει να γίνει επιδηµία, η οποία πιστεύει ότι µε το που θα αρχίσει να αλλάζει το τοπίο στην οικονοµία, τα όποια θετικά αποτελέσµατα θα αρχίσουν να µοιράζονται ισοµερώς σε όλες τις περιοχές της χώρας. Κορυφαία πλάνη, που δεν υποστηρίζεται από κανένα διεθνές παράδειγµα. Είναι, όµως, το αφήγηµα που βολεύει την αδράνεια και …πετάει το µπαλάκι στην κερκίδα. Από το κράτος έχουµε να περιµένουµε, µεσο-βραχυπρόθεσµα πολλά, τόσο σε θέµατα ενεργητικών όσο και παθητικών πολιτικών στην καταπολέµηση της ανεργίας. Οι παθητικές πολιτικές έχουν να κάνουν, είτε µε παροχή επιδοµάτων είτε µε την επιδότηση µικρής διάρκειας θέσεων εργασίας. Είναι υποβοηθητικές αλλά το πρόβληµα της ανεργίας παραµένει.
ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ιάλογος
27
ΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΩ
“
Προτείνω, κατ΄ αρχήν, να δούµε την πόλη ως «προϊόν» και να εξετάσουµε τα δεδοµένα του, τα δυνατά του σηµεία, τα σηµεία που χρειάζονται ενίσχυση και εκείνα που λείπουν και χρειάζεται να προστεθούν. Ο σκοπός αυτής της ανάλυσης είναι να εντοπίσουµε τις περιοχές εκείνες, που έχουν την δυνατότητα, επιλέγοντας πολιτικές, να δηµιουργήσουµε θέσεις εργασίας και βιώσιµο εισόδηµα. Αυτές οι περιοχές είναι:
2 3 4 5 6 7 8 9
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ & Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ, Η «ΑΡΓΩ» ΩΣ ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ, ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, Η ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ & Η ΒΙΟΜΗ ΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ , ΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ & ΟΙ ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ, Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ, Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ & Η ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ.
“
1
Οι εννέα αυτές περιοχές παρέµβασης, θεωρώ ότι συνθέτουν το «προϊόν» - Βόλος, έχουν τεράστια περιθώρια σοβαρών επιδόσεων, µπορούν να ενισχύσουν την απασχόληση, να αναδιατάξουν το brand της πόλης και να διαµορφώσουν το όραµα της επόµενης εικοσαετίας.
Οι ενεργητικές πολιτικές έχουν να κάνουν µε τις επιλογές και τις πρωτοβουλίες της κεντρικής και των τοπικών Κυβερνήσεων, που θα προσελκύουν επενδύσεις, θα αυξάνουν την βιώσιµη απασχόληση, θα δηµιουργούν εισόδηµα και θα σπρώχνουν προς τα µπρος τον µηχανισµό δηµιουργίας ευηµερίας. Αυτός είναι ο κεντρικός στόχος και γι αυτόν θα πρέπει να συζητήσουµε στην πόλη. Και δω θέλω εξ αρχής να ξεκαθαρίσω το εξής:
Είναι πολύ εύκολο να αναζητήσουµε ευθύνες, παραλήψεις και αδυναµίες στην παρούσα και στις προηγούµενες Δηµοτικές Αρχές. Δεν πρέπει, όµως, να είναι αυτό το ζητούµενο. Απέναντί µας είναι ένα τεράστιο οικονοµικό και κοινωνικό πρόβληµα και αυτό είναι ο αντίπαλος. Αυτό πρέπει να καταπολεµηθεί και γι αυτό θα πρέπει να αναζητήσουµε λύσεις που τον αντιµετωπίζουν. Βλέπετε το πρόβληµα της ανεργίας το έχουν εκείνοι που λείπουν από την συζήτηση και πρέπει να προσπαθήσουν να δώσουν λύση οι άλλοι, που δεν έχουν το πρόβληµα. Άρα, χρειάζεται υπευθυνότητα, απέναντι στις ευαίσθητες
ισορροπίες µε κρίσιµες παραµέτρους. Ο Βόλος, µέσα στην κρίση, έχασε βιοµηχανίες, έχασε θέσεις εργασίας στην µεταποίηση, η εµπορική του αγορά γκρεµίστηκε, οι ελεύθεροι επαγγελµατίες συρρικνώθηκαν, η τουριστική δραστηριότητα, επειδή τρέφεται από τον εσωτερικό τουρισµό, χάνει εισοδήµατα, η οικοδοµική δραστηριότητα εξαφανίστηκε. Το τοπικό εισόδηµα συρρικνώνεται και επαναπροσδιορίζεται συνεχώς σε χαµηλότερο επίπεδο. Απέναντι στον ορυµαγδό αυτόν ποιές ήταν οι πρωτοβουλίες της πόλης? Σπασµωδικές πρωτοβουλίες «θεάµατος», που προκαλούν σποραδική αύξηση της κατανάλωσης, κυρίως
στην εστίαση, που όµως αδυνατούν να ενισχύσουν απασχόληση και εισόδηµα. Και, προφανώς, απουσία γνώσης στην αντιµετώπισή του φαινοµένου µε σπονδυλωτό και αποτελεσµατικό τρόπο. Αυτή η κατάσταση, όµως, δεν µπορεί και είναι άδικο να συνεχιστεί. Γιατί όσο θα συνεχίζεται, η πόλη θα αναλώνεται σε µικροπράγµατα και θα χαµηλώνει συνεχώς. Ας τα πάρουµε ένα προς ένα, µε την υπογράµµιση ότι δεν θα είµαι ιδιαίτερα αναλυτικός, δεδοµένου ότι το κάθε πεδίο χρήζει διεξοδικής αποδεικτικής και οικονοµικής µελέτης.
ιάλογος
28
1
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ & Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ
Και το κάνουµε µε γνώµονα • τον πολιτισµό τους, την εύρυθµη λειτουργία τους, την αρχιτεκτονική τους ιστορία και καλαισθησία, τις γαστρονοµικές τους ιδιαιτερότητες, τις φυσικές οµορφιές τους, την αγορά τους. Όλο αυτό συνθέτει την ταυτότητα της κάθε πόλης, που την κάνει ελκυστική, αυξάνει την επισκεψιµότητα ξένων επισκεπτών και ενισχύει την οικονοµία της όλες τις εποχές του χρόνου. Στον Βόλο, ουδέποτε φροντίσαµε να αναδείξουµε την ταυτότητα αυτή µε συγκροτηµένο τρόπο, γιατί ουδέποτε µας απασχόλησε και γιατί ουδέποτε την είδαµε ως πηγή εσόδων. Η λειτουργία της πόλης είναι επιεικώς απαράδεκτη, ξεχασµένη από
“
….. Η παράδοση και ο πολιτισµός της κάθε περιοχής µπορεί να αντλεί εισόδηµα και να δηµιουργεί απασχόληση, όταν εγγράφεται στο καλεντάρι των εθνικών και διεθνών δρώµενων και έχουν ετήσια επαναληψιµότητα. Ουδέποτε το προσπαθήσαµε, παρά το γεγονός ότι δεν µας λείπει το απόθεµα της ιστορίας και των παγκόσµιων µύθων.
“
Όλοι όσοι ταξιδεύουµε στο εξωτερικό δεν πηγαίνουµε σε χώρες. Επιλέγουµε να επισκεπτόµαστε πόλεις.
καιρό, αναλωνόµενη σε προβλήµατα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος από βιοµηχανικές και αστικές δραστηριότητες, τα σκουπίδια, τα σκυλιά, το κυκλοφοριακό, τα εγκαταλελειµµένα κτίρια στο κέντρο, ο αναποτελεσµατικός βιολογικός καθαρισµός,. Τα προβλήµατα αυτά είναι τόσο κοινότυπα
που θα έπρεπε να έχουν λυθεί από καιρό, αλλά αν δεν ξέρεις τον τρόπο, τα …σκουπίζεις κάτω από το χαλί και τα ξαναθυµάσαι µόνον προεκλογικά. Είναι σηµαντικά ??? Ασφαλώς, αφού είναι η πρώτη εικόνα που έχει ο κάθε επισκέπτης για την πόλη. Υπάρχουν λύσεις για τα προβλήµατα αυτά? Βεβαίως, αρκεί να ξέρεις και να θέλεις. Μπορείς να χρηµατοδοτήσεις τις λύσεις αυτές? Βεβαίως. Υπάρχει το ΠΕΠ Θεσσαλίας, το ΕΣΠΑ και τα τοµεακά του προγράµµατα, υπάρχει το ΠΔΕ, υπάρχουν κοινοτικά κονδύλια που µπορείς να τα αναζητήσεις στις Βρυξέλες, υπάρχουν ιδιώτες επενδυτές. Πρέπει να συνδράµουν ικανότητες, ιεράρχηση, πρόγραµµα και όραµα. Η παράδοση και ο πολιτισµός της κάθε περιοχής µπορεί να αντλεί εισόδηµα και να δηµιουργεί απασχόληση, όταν εγγράφεται στο καλεντάρι των εθνικών και διεθνών δρώµενων και έχουν ετήσια επαναληψιµότητα. Ουδέποτε το προσπαθήσαµε, παρά το γεγονός ότι δεν µας λείπει το απόθεµα
της ιστορίας και των παγκόσµιων µύθων. Η «πόλη-πανηγύρι», που ζούµε τα τελευταία χρόνια, δεν έχει καµία σχέση, µε τα οργανωµένα φεστιβάλ ευρωπαϊκών πόλεων, που είναι, πλέον, διεθνώς καταξιωµένα και την περίοδο, που πραγµατοποιούνται, δεκαπλασιάζουν τον πληθυσµό τους και τα εισοδήµατά τους. Στην ενότητα αυτή για να υπάρχουν µεσο-βραχυπρόθεσµα αποτελέσµατα χρειάζονται
θεωρώ ότι όλο µαζί έχει την δυνατότητα να φέρει στον τόπο πολύ περισσότερα εισοδήµατα και απασχόληση από ό,τι το καθένα πεδίο χωριστά. Ας υπολογίσουµε ότι σήµερα, στην Θεσσαλία ο πολλαπλασιαστής στην οικονοµία έχει εξαιρετικά περιορισµένη οικονοµική αποτελεσµατικότητα: Για κάθε 1€, που ξοδεύεται στην τουρισµό η περιοχή εισπράττει µόλις 0,6€. Θέλω, επίσης, να σηµειώσω ενδεικτικά δύο - τρία επιπλέον πράγµατα. 1.1 Το αεροδρόµιο θα γίνει βιώσιµο και θα πάψει να είναι εποχικό όταν η περιοχή αποκτήσει µαρίνες και ο Βόλος γίνει Home-port. Δηλαδή, θα ανοίξει την τουριστική περίοδο εισάγοντας νέα ενδιαφέροντα και νέους πελάτες. Η κρουαζιέρα, σύµφωνα µε µία µικρή 2 δική µου µελέτη, υπό τις σηµερινές συνθήκες, µπορεί να χρηµατοδοτεί τον χρόνο 300 θέσεις εργασίας, αρκεί να γίνεται µε οργανωµένο τρόπο. Στις µαρίνες, έχει υπολογιστεί ότι για 3 κάθε 100 θέσεις στάθµευσης δηµιουργούνται 110 θέσεις εργασίας. Και δύο ακόµη σηµεία. Το πρώτο είναι ότι έχουµε
καλούς επαγγελµατίες στον τουρισµό, αλλά το τουριστικό προϊόν τους ξεπερνάει. Παίρνουν καλές πρωτοβουλίες, αλλά λίγες είναι αυτές που δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσµατα. Νοµίζω ότι ούτε οι προσπάθειές τους δικαιώνονται ούτε η πόλη σοδεύει τα αναµενόµενα. Το δεύτερο είναι ότι πρόσφατα, δηµοσιοποιήθηκε ένα εξαιρετικό marketing plan, στην εκπόνηση του οποίου συµµετείχαν ο ΣΕΤΕ η 3Ε και η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Πολύ καλή δουλειά. Το ερώτηµά µου είναι ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του, ποιος θα το εφαρµόσει, ποιος θα ελέγχει τις επιδόσεις του, ποιος θα αναθεωρεί αστοχίες, και ποιος θα κάνει τον ετήσιο απολογισµό? Εν κατακλείδι, πιστεύω, ότι το τουριστικό προϊόν είναι υπόθεση ενός τοπικού τουριστικού οργανισµού που θα διαχειρίζεται όλες τις πτυχές του, µε την συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων, µε συµφωνία, συναίνεση, προγραµµατισµό, στοχεύσεις αγορών, απολογισµό και επανασχεδιασµό. Δηλαδή, το τουριστικό προϊόν έχει ανάγκη περισσότερο από «ιδιοκτήτη» και λιγότερο από µεµονωµένες πρωτοβουλίες.
ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Πριν αναφερθώ στο τουριστικό προϊόν, θέλω να κάνω µερικές διευκρινίσεις. Πρώτον, όταν αναφερόµαστε σε «προϊόν» µιλάµε για κάτι που παράγεται και φέρει προστιθέµενη αξία. Το δεύτερο που θέλω να διευκρινίσω είναι ότι ο Βόλος ως πόλη δεν αποτελεί τουριστικό προορισµό. Περιοχή διέλευσης είναι. Μακράς διάρκειας τουρισµό δεν έχουµε ούτε στις παραθαλάσσιες και ορεινές περιοχές του Δήµου. Αλλά, ακόµη και σ΄ αυτές οι επισκέπτες είναι σε µεγάλο ποσοστό γηγενείς, που σηµαίνει ότι όσο µειώνεται το εγχώριο εισόδηµα θα περιορίζεται και η δαπάνη τους. Τρίτον, συνηθίσαµε να θεωρούµε ως τουριστικό προϊόν το βουνό και την θάλασσα. Τα θεωρώ εντελώς περιοριστικά. Αυτά είναι η πρώτη ύλη, πάνω στην οποία χτίζεις το προϊόν. Το προϊόν είναι περισσότερο σύνθετο. Χρειάζεται να βάλεις προστιθέµενη αξία. Θα επιχειρήσω να αποτυπώσω το τοπικό τουριστικό προϊόν, που θα µπορούσε να είναι, κατά την άποψή µου, το άθροισµα, κατά περίπτωση, πρωταγωνιστών και πτυχών, όπως :
Το Ξενοδοχειακό απόθεµα στον αστικό ιστό, στον ορεινό όγκο και το παραθαλάσσιο µέτωπο και οι εκπρόσωποί του, Τα Τουριστικά γραφεία, οι Εµπορικές επιχειρή σεις, οι Επιχειρήσεις εστίασης,οι Οικοτεχνίες τροφίµων & ποτών, οι Επιχειρήσεις µεταφοράς και ταξί, µε τους συλλογικούς εκπροσώπους τους Το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, το Αεροδρόµιο της Αγχιάλου, ο Οργανισµός Λιµένος Βόλου, η Μητρόπολης Δηµητριάδος Η Κρουαζιέρα – Ο Βόλος Home-port, ένα Δίκτυο µαρίνων στο λιµάνι και τον Παγασητικό, το Χιονοδροµικό κέντρο, το Τραινάκι Πηλίου Διεθνή events, αναγνωρίσιµα από ειδικούς επισκέπτες, ο Εναλλακτικός τουρισµός, ο Γαστρονοµικός τουρισµός, ο Εκκλησιαστικός και θρησκευτικός τουρισµός, ο Αρχαιολογικός και ιστορικός τουρισµός, ο Καλλιτεχνικός τουρισµός, ο Αθλητικός Τουρισµός Μπορεί να προστεθούν και άλλες ακόµη πτυχές. Αλλά, όλο αυτό είναι το «προϊόν». Το κάθε σηµείο έχει την ανάγκη αναλυτικής επεξεργασίας. Όµως,
µελέτη, ειλικρινής και αποτελεσµατικός διάλογος, συµµετοχή της οργανωµένης κοινωνίας και των ενεργών πολιτών, συναίνεση χωρίς ακρότητες και κυρίως συνείδηση ότι ο Δήµος Βόλου είναι ελεγ χόµενος ιδιοκτήτης, διαχειριστής και ρυθµιστής των πρωτοβουλιών. Δηλαδή, λειτουργεί υπό καθεστώς λογοδοσίας και διαφάνειας.
2
29
Η «ΑΡΓΩ» ΩΣ ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
Την ΑΡΓΩ την κράτησα εκτός τουριστικού προϊόντος, γιατί πιστεύω ότι από µόνη της, σε οποιαδήποτε άλλη πόλη του πολιτισµένου κόσµου, θα κρατούσε όρθια την µισή οικονοµία της. Φοβάµαι ότι την ΑΡΓΩ ουδέποτε την αντιµετωπίσαµε ως έναν παγκόσµιο µύθο, που συνδέει τον Βόλο µε το διεθνές στερέωµα, έχει άµεση σύνδεση µε την επιστήµη, µπορεί να προσελκύσει, υπό προϋποθέσεις, εγχώριο και διεθνή τουρισµό και να είναι, σε τακτά χρονικά διαστήµατα, στο επίκεντρο του παγκόσµιου διεθνούς αθλητικού ηµερολογίου. Αντί για τεράστια ευκαιρία της πόλης κατέληξε να είναι το διαχρονικό άγχος, «πού θα την παρκάρουµε», µέχρι που έγινε έκθεµα χριστουγεννιάτικου παζαριού «ελάτε να φωτογραφηθείτε µπροστά στην ΑΡΓΩ». Εύχοµαι να µην την δούµε ως ζαρντινιέρα ή ως σκάφος για τσαπαρί.
“
“
3
ιάλογος
Αντί για τεράστια ευκαιρία της πόλης κατέληξε να είναι το διαχρονικό άγχος, «πού θα την παρκάρουµε», µέχρι που έγινε έκθεµα χριστουγεννιάτικου παζαριού «ελάτε να φωτογραφηθείτε µπροστά στην ΑΡΓΩ». Εύχοµαι να µην την δούµε ως ζαρντινιέρα ή ως σκάφος για τσαπαρί.
Πιστεύω, ότι η διαχείριση θα πρέπει έχει τις εξής τουλάχιστον πτυχές: Ίδρυση µουσείου για την ΑΡΓΩ, όπου θα εκτίθεται το πιστό αντίγραφο, θα προβάλλονται τα στάδια κατασκευής, η προετοιµασία και η πραγµατοποίηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας αλλά και η συνήθειες και η ζωή της αρχαίας Ιωλκού. Δηµιουργία θεµατικού πάρκου, µε ΣΔΙΤ, όπου µε την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, θα αναβιώνει, µε διαδραστικό και βιωµατικό τρόπο ο µύθος της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Κατασκευή µίας νέας, βιοµηχανικής παραγωγής ΑΡΓΟΥΣ, η οποία κάθε πέντε χρόνια θα ταξιδεύει σε έναν συγκεκριµένο προορισµό µε βάση τον µύθο. Για την επάνδρωσή της θα προκηρύσσεται διαγωνισµός, µεταξύ όλων των
Πανεπιστηµίων του κόσµου, για την επιλογή, µε εργοµετρική διαδικασία του πληρώµατος. Κάθε πέντε χρόνια, επίσης, θα πραγµατοποιείται διεθνές συνέδριο, στο οποίο θα συµµετέχουν ιστορικοί από την διεθνή ακαδηµαϊκή κοινότητα και θα βραβεύονται οι µεταπτυχιακές εργασίες φοιτητών από Πανεπιστήµια εγχώρια και του εξωτερικού, που θα αξιολογούνται από ιστορικούς Πανεπιστηµίων των χωρών της εκστρατείας. Υπολογίστε σας παρακαλώ τρία πράγµατα: Πώς αλλάζει η σύνθεση των επισκεπτών ? Πώς µεγαλώνει η τουριστική διάρκεια ? Πώς κατακτάς µερίδιο σοβαρής προβο λής στο διεθνές στερέωµα? Προφανώς, και αυτή η ενότητα είναι αντικείµενο του τοπικού τουριστικού οργανισµού.
ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ στάσης της πόλης απέναντι στο Ίδρυµα. Τα τελευταία χρόνια, το δυνατό σηµείο των οικονοµιών, το οποίο αναδεικνύεται, είναι η ώθηση των νέων ανθρώπων, απόφοιτων και µη, να δοκιµάζουν καινοτόµες ιδέες, να προσπαθούν για την ανάπτυξή τους, να αναζητούν χρηµατοδότηση από διάφορες µη κλασικές πηγές, να στήνουν καινοτόµες επιχειρήσεις. Όλα αυτά εξελίσσονται σε χώρους έξω από τα Πανεπιστήµια, οι οποίοι προσφέρουν υποδοµές στους νέους ανθρώπους, και παίρνουν τα χαρακτηριστικά «κυψελών καινοτοµίας». Τόσο οι πολιτικές και οι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και του ΕΣΠΑ έχουν εστιάσει ως κεντρική τους επιδίωξη την ανάπτυξη της καινοτοµίας και ενισχύουν ανάλογες πρωτοβουλίες. Εµείς, στον Βόλο, τα τελευταία δεκαπέντε σχεδόν χρόνια έχουµε αναπτύξει ενδο-πανεπιστηµιακά αυτό το µοντέλο και φαίνεται ότι έχει εξαιρετική προοπτική, αρκεί να διασφαλιστούν οι χώροι, όπου θα µετατραπούν σε «κυψέλες» ερευνητικής και εφαρµοσµένης καινοτοµίας.
“
“
Το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, είµαι βέβαιος, ότι ελάχιστο τόπο πιάνει στην συνείδησή µας ότι αποτελεί ένα σοβαρό εργαλείο χρηµατοδότησης µεγάλου µέρους της τοπικής κατανάλωσης και έχει ακόµη µεγαλύτερες δυνατότητες προσφοράς τόσο στην οικονοµία όσο και στην ταυτότητα του Βόλου. Σηµειώνω ότι οι φοιτητές του στην πόλη πλησιάζουν τις 10.000, καθηγητές και Διοίκηση ανέρχονται στους 850 ανθρώπους, ο ετήσιος τακτικός προϋπολογισµός του ιδρύµατος για τον Βόλο αντιστοιχεί σε 7 εκ€, οι ετήσιοι πόροι του από το ΠΔΕ αντιστοιχούν σε 15 εκ€ και στα ερευνητικά του προγράµµατα, που έχουν προϋπολογισµό 15 εκ€ εργάζονται 3.000 επιστήµονες - ερευνητές. Είµαι βέβαιος, ότι λίγοι υπολογίζουµε αυτή την οικονοµική διάσταση του Πανεπιστηµίου, και ακόµη λιγότεροι είτε ενδιαφερόµαστε για την βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας του, είτε κατανοούµε ότι αυτές τις µεγάλες επιδόσεις θα πρέπει να τις επιβραβεύσουµε µε αλλαγή της
Τα τελευταία χρόνια, το δυνατό σηµείο των οικονοµιών, το οποίο αναδεικνύεται, είναι η ώθηση των νέων ανθρώπων, απόφοιτων και µη, να δοκιµάζουν καινοτόµες ιδέες, να προσπαθούν για την ανάπτυξή τους, να αναζητούν χρηµατοδότηση από διάφορες µη κλασικές πηγές, να στήνουν καινοτόµες επιχειρήσεις.
4
Μέσα στην πόλη υπάρχει ένα σηµαντικό αχρηστευόµενο κτιριολογικό απόθεµα πρώην βιοµηχανικής χρήσης, το οποίο, εφόσον υπάρξει σοβαρή και εµπεριστατωµένη διεκδίκηση πόρων, µπορεί να αξιοποιηθεί και να αποτελέσει την µήτρα µίας µικρής καινοτοµικής επανάστασης για ολόκληρη την χώρα, µε εξαιρετικά σηµαντικές ωφέλειες για την οικονοµία της περιοχής και την απασχόληση των νέων ανθρώπων. Φιλόδοξοι νέοι επίδοξοι επιχειρηµατίες, όχι µόνον Βολιώτες, ερευνητές που θα τεστάρουν τις ιδέες, ενδιαφερόµενα χρηµατοδοτικά funds, τεχνολογικές εταιρίες, brokers της καινοτοµίας, start-up διεθνή συνέδρια, διεθνείς αποστολές αντίστοιχων διεθνών συστηµάτων, αδελφοποιηµένες διεθνείς κοινότητες της ανοικτής καινοτοµίας, είναι οι ενδεικτικοί πελάτες αυτής της παρέµβασης. Το Πανεπιστήµιο είναι η καρδιά αυτού του συστήµατος, όµως, ο Δήµος Βόλος πρέπει να είναι ο βασικός υποστηρικτής και σχεδόν ο συν-ιδιοκτήτης όλου του εγχειρήµατος.
30
5
ιάλογος
Η ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Ο Βόλος είναι ένα από τα παραδοσιακά βιοµηχανικά συστήµατα της χώρας, που παρά τις διαχρονικές ταλαιπωρίες, όχι µόνον έχει αντέξει στον χρόνο αλλά ορισµένες επιχειρήσεις του, ακόµη και σήµερα πρωτοστατούν στις τεχνολογικές εξελίξεις και στις εξαγωγικές δραστηριότητες και αντιµετωπίζουν την πίεση της κρίσης και του ανταγωνισµού, µε επιτυχία. Η µεταποιητική λειτουργία, είναι αυτή που διατηρεί έναν κύκλο σταθερής απασχόλησης και εισοδήµατος και γι΄ αυτό η νέα βιοµηχανική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει έµφαση στην επιστροφή των επενδύσεων στην Ευρώπη. Εµείς, εδώ, αν και το 25% του τοπικού εισοδήµατος προέρχεται από την Βιοµηχανία, ελάχιστα έχουµε σταθεί συνειδητοί αρωγοί στις ανάγκες των επιχειρήσεων – υπάρχουν πάµπολλα παραδείγµατα γι αυτό – αλλά και ποτέ δεν αποφασίσαµε να διεκδικήσουµε, ενεργά, µερίδιο από τον καταµερισµό των επενδύσεων. Αυτό είναι το παρελθόν µας, και καλό είναι να το αφήσουµε πίσω.
Σήµερα τι κάνουµε? Οι σοβαροί επενδυτές πηγαίνουν στους τόπους που είναι πεπεισµένοι, ότι τους θέλουν, ότι θα τους παράσχουν βοήθεια στο γραφειοκρατικό σκέλος, ότι διαθέτουν βιοµηχανικές υποδοµές εγκατάστασης, ότι είναι πάνω στα δίκτυα και ότι η κοινωνία θα τους εκτιµήσει γι αυτό που είναι. Δηλαδή, επενδυτές. Δεν πηγαίνουν εκεί όπου τους υπόσχονται περιβαλλοντική ασυδοσία, εργασιακό µεσαίωνα και παράνοµες επιλογές. Ο νόµος ισχύει και για τους δύο. Και για τους επενδυτές και για την κοινωνία. Διαφορετικά, επενδυτές – «κανίβαλους» δεν τους θέλουµε. Πού υπάρχουν επενδυτές ? Με δεδοµένη την αποταµίευση στην Ελλάδα, οι επενδυτές δεν είναι εύκολο να είναι εγχώριοι. Είναι διεθνείς. Πώς τους βρίσκεις αυτούς ? Παίρνεις το βαλιτσάκι σου και γυρνάς όλα τα διεθνή Επιµελητήρια και τα σοβαρά διεθνή επενδυτικά συνέδρια και προσπαθείς, «ζητιανεύοντας» µε αξιοπρέπεια και αξιοπιστία, να προβάλλεις τα συγκριτικά
πλεονεκτήµατα του τόπου σου, δεσµευόµενος ότι την γραφειοκρατία της επένδυσης θα την αναλάβουν δικά σου στελέχη, ότι είσαι εγγυητής της τοπικής συναίνεσης και ότι στις όποιες δυσκολίες της επένδυσης θα είσαι δίπλα και σύµµαχος. Αυτά µπορείς να δώσεις ως τοπική κυβέρνηση. Ποιοι αναζητούν τους επενδυτές ? Ο Δήµος Βόλου µε επικεφαλής τον Δήµαρχο, συνοδευόµενος από υφιστάµενους επενδυτές της πόλης, που θα επιβεβαιώνουν την εγκυρότητα των δεσµεύσεων και θα καταθέτουν την δική τους εµπειρία, από το Εργατικό Κέντρο Βόλου, που επίσης, θα διακηρύττει επίσηµα την απόφασή του για στήριξη των επενδύσεων και της απασχόλησης και από τους τοπικούς φορείς της επιχειρηµατικότητας. Προφανώς, ο Δήµος Βόλου είναι αυτός που θα πρέπει να εµπνέει το αναγκαίο κύρος, εµπιστοσύνη, αξιοπιστία και σοβαρότητα.
ΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ & ΟΙ ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ιστορικά, ο Βόλος αναπτύχθηκε, σε µεγάλο βαθµό, εξ αιτίας της ανάπτυξης του λιµανιού του, που έφερε κοντά και µε φθηνό κόστος τις εµπορικές συναλλαγές, έναντι των άλλων µεταφορικών λύσεων. Όµως, αν ρίξουµε σήµερα µία µατιά στο µεταφορικό απόθεµα της πόλης θα διαπιστώσουµε, ότι τις τελευταίες δεκαετίες υφίσταται µία σταδιακή υποβάθµιση, σε σηµείο, που να µην παίζει κοµβικό αναπτυξιακό ρόλο.Ειδικά το λιµάνι, -δεδοµένου ότι ο σιδηρόδροµος, σταδιακά θα αποκτά αναβαθµισµένο ρόλο-, έχει να δεχθεί σοβαρές επενδύσεις από την δεκαετία του ΄70. Το γεγονός ότι ιδιοκτήτης του λιµανιού είναι το κράτος, αφήνει ανοιχτά προοπτικές και κινδύνους. Ο κίνδυνος είναι, µε δεδοµένη την ιδιωτικοποίηση και του ΟΛΘ, ότι το λιµάνι θα χάνει ακόµη και αυτή την λίγη εναποµείνασα πελατεία και σταδιακά θα βαίνει σε µαρασµό.
Η καλή προοπτική είναι, είτε υπό το σηµερινό ιδιοκτησιακό καθεστώς είτε µε νέο, να µπει στο παιγνίδι του ανταγωνισµού των λιµανιών, κάνοντας επενδύσεις επέκτασης και εκσυγχρονισµού του µηχανολογικού του εξοπλισµού, να αναζητήσει νέους πελάτες και να αναπτύξει συνδυασµένες µεταφορές µε τον σιδηρόδροµο. Πριν από λίγο καιρό, ενηµερωθήκαµε για το πενταετές πρόγραµµα του ΟΛΒ, από τον Πρόεδρό του, το οποίο είναι αρκετά φιλόδοξο και µέσα στα πλαίσια των προσδοκιών της πόλης. Θα περίµενα να µην είναι µόνος του στην παρουσίαση αυτή, αλλά να περιστοιχίζεται από την οργανωµένη τοπική κοινωνία µε επικεφαλής τον Δήµαρχο, για να τονιστεί ότι η πόλη είναι στο πλευρό του Οργανισµού και των σχεδίων του. Όµως, ο Πρόεδρος ήταν πολύ µόνος του.
6
31
Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ
Ο Δήµος του Βόλου είναι ο µεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων της περιοχής και θα µπορούσε, µε την αξιοποίησή της να αποτελέσει ο ίδιος έναν σοβαρό παράγοντα αντιµετώπισης της ανεργίας. Είναι ιδιοκτήτης κτηµάτων, ακινήτων, διαµερισµάτων, εµβληµατικών κτιρίων, αλλά προς το παρόν δεν έχει δείξει ενδιαφέρον στο θέµα αυτό, όπως -θα µου πείτε – και σε άλλα πολλά. Τα ακίνητα αυτά είναι του Δήµου, δηλαδή των δηµοτών του, και συνεπώς θα έπρεπε να είναι δηµοσίως γνωστά και ποια είναι η τύχη τους. Εδώ χρειάζεται σοβαρή δουλειά τόσο όσον αφορά την αξιοποίηση όσο και την διαφάνεια. Χρειάζεται δηµοσιευµένο µητρώο των ακινήτων αυτών, µε όλα τα χαρακτηριστικά τους, οι ακριβείς τοποθεσίες όπου βρίσκονται και οι χρήσεις που επιτρέπονται, οι αντικειµενικές και οι πιθανές εµπορικές τους αξίες. Για να διασφαλιστούν η διαφάνεια και η αποτελεσµατικότητα και να υπάρξει επαγγελµατικό αποτέλεσµα, θα πρέπει ο Δήµος να συνεργαστεί µε εταιρείες του real estate development, ώστε
“
“
7
ιάλογος
Χρειάζεται δηµοσιευµένο µητρώο των ακινήτων αυτών, µε όλα τα χαρακτηριστικά τους, οι ακριβείς τοποθεσίες όπου βρίσκονται και οι χρήσεις που επιτρέπονται, οι αντικειµενικές και οι πιθανές εµπορικές τους αξίες.
να ετοιµαστούν τα χαρτοφυλάκια των διαφόρων ακινήτων και να ξεκινήσει η διαδικασία της έρευνας αγοράς αγοραστών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μία τέτοια εξέλιξη είναι βέβαιο ότι θα δηµιουργήσει ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, και στην χειµαζόµενη κατασκευαστική δραστηριότητα, αλλά θα ενισχύσει και την προσπάθεια προσέλκυσης επενδυτών.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
“
Στην Ελλάδα δηµιουργήθηκε το νοµοθετικό πλαίσιο. Άρα µπορούµε να πάρουµε πρωτοβουλίες. Η εµπειρία δείχνει ότι ο πρώτος και µεγαλύτερος πελάτης της κοινωνικής οικονοµίας, στα πρώτα στάδια, είναι η τοπική αυτοδιοίκηση και µεις έχουµε πολλούς σοβαρούς λόγους να δηµιουργήσουµε και να αξιοποιήσουµε κοινωνικές επιχειρήσεις, που θα καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της πόλης, που σήµερα η ίδια αδυνατεί να φέρει σε πέρας.
“
Η κοινωνική ή η ενδιάµεση λεγόµενη οικονοµία δεν είναι ανταγωνιστική στην δηµόσια ή την ιδιωτική δραστηριότητα, αλλά συµπληρωµατική σ΄ αυτές. Δίνει έµφαση στην εξυπηρέτηση άµεσων καθηµερινών αναγκών, δηµιουργεί ευκαιρίες επιχειρηµατικότητας σε άνεργους πολίτες, αδιακρίτως ηλικιών, και εισάγει µε θετικό τρόπο την συνεταιριστική ιδέα στις τοπικές κοινωνίες. Πολλές σύγχρονες οικονοµίες παίρνουν ένα µεγάλο µέρος της ανάπτυξής τους από τις δραστηριότητες της κοινωνικής οικονοµίας, βρίσκοντας ταυτόχρονα λύσεις στο εισόδηµα και την απασχόληση. Η κοινωνική οικονοµία, για όσους νοµίζουν διαφορετικά, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, και για του λόγου το αληθές ρίξτε µία µατιά, ενδεικτικά, στην Ολλανδία και στο Mondragon της Ισπανίας. Στην Ελλάδα δηµιουργήθηκε το νοµοθετικό πλαίσιο. Άρα µπορούµε να πάρουµε πρωτοβουλίες. Η εµπειρία δείχνει ότι ο πρώτος και µεγαλύτερος πελάτης της κοινωνικής οικονοµίας, στα πρώτα στάδια, είναι η τοπική αυτοδιοίκηση
8
και µεις έχουµε πολλούς σοβαρούς λόγους να δηµιουργήσουµε και να αξιοποιήσουµε κοινωνικές επιχειρήσεις, που θα καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της πόλης, που σήµερα η ίδια αδυνατεί να φέρει σε πέρας. Δεν θα δώσω παραδείγµατα. Υπάρχουν πολλά. Ένα θα δώσω µόνον. Κοιτάξτε τα δέντρα, που δεν κλαδεύονται, τους καρπούς τους που απλώς βρωµίζουν δρόµους και πεζοδρόµια, και σκεφτείτε ότι µιλάµε για αναξιοποίητη βιοµάζα, για πρώτη ύλη essence αρωµατοποιίας, για πρώτη ύλη γλυκών του κουταλιού και πάει λέγοντας. Τέτοιες ευκαιρίες και ανάγκες έχουν όλες οι σύγχρονες µεγάλες πόλεις, και τις αξιοποιούν υπέρ της απασχόλησης και του εισοδήµατος, αρκεί να υπάρχει, σοβαρότητα στην Δηµοτική Αρχή, διαχειριστική ικανότητα, διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες και όχι απευθείας αναθέσεις και κυρίως αξιοπιστία και διάθεση για δουλειά ουσίας.
ιάλογος
32
Ο
ι οχτώ ενότητες συνθέτουν έναν κορµό παρεµβάσεων, που ιεραρχούν τις δυνατότητες της πόλης, αναδεικνύουν ως µείζον θέµα προς αντιµετώπιση την ανεργία, δηµιουργούν ένα µοντέλο συντονισµού της ανάπτυξης και ορίζουν παράλληλα το brand name του Βόλου.Δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί αλλά ούτε και δύσκολο, αν σηκώσεις τα µανίκια και αποφασίσεις να εργαστείς µε µεθοδικότητα και πρόγραµµα. Η ένατη αυτή ενότητα µοιάζει να είναι παράταιρη σε σχέση µε τις προηγούµενες, µιας και αναφέρεται περισσότερο σε άυλες συνθήκες παρά σε ενέργειες που παραπέµπουν σε χειροπιαστά αποτελέσµατα. Κατά την άποψή µου είναι η πεµπτουσία της λύσης στην ανάπτυξη. Έχει µετρηθεί από τον ΟΟΣΑ ότι η εµπιστοσύνη και η συλλογικότητα παράγουν καλύτερα αναπτυξιακά αποτελέσµα-
“
Κατά την άποψή µου είναι η πεµπτουσία της λύσης στην ανάπτυξη. Έχει µετρηθεί από τον ΟΟΣΑ ότι η εµπιστοσύνη και η συλλογικότητα παράγουν καλύτερα αναπτυξιακά αποτελέσµατα απ΄ ό,τι ένα καλό εκπαιδευτικό σύστηµα. Το καλό παράδειγµα της Δηµοκρατίας για να διαµορφωθεί στην κορυφή ξεκινάει από τα χαµηλότερα κλιµάκια εξουσίας.
“
9
Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ, Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ & Η ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
τα απ΄ ό,τι ένα καλό εκπαιδευτικό σύστηµα. Το καλό παράδειγµα της Δηµοκρατίας για να διαµορφωθεί στην κορυφή ξεκινάει από τα χαµηλότερα κλιµάκια εξουσίας. Και η αυτοδιοίκηση, µε έναν περισσότερο λειτουργικό Καλλικράτη, είναι το πρώτο βάθρο. Εµείς, εδώ στον τόπο µας, έχουµε ξεχάσει τον ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο, έχουµε υπονοµεύσει την εµπιστοσύνη, έχουµε αφήσει τον συµπολίτη να πιστεύει ότι οι λύσεις στα προβλήµατα της καθηµερινότητας είναι υπόθεση της µεταφυσικής και θεωρούµε ότι στις τοπικές κοινωνίες, µετά τις εκλογές, το επόµενο στάδιο είναι η αργία και η αποχή από την ζωή της πόλης. Ο διάλογος, η συναίνεση, η συλλογικότητα, η διαφάνεια και ο έλεγχος είναι τα συστατικά της εµπιστοσύνης. Κρατήστε το εξής: Όλες οι Δηµοτικές µας Αρχές
είχαν υπό µάλης και ένα Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης. Συνήθως, ψηφιζόταν κατά πλειοψηφία και στην συνέχεια περνούσε στην λησµονιά. Ποια εµπιστοσύνη µπορεί να δείξει ο συνδηµότης, όταν σοβαρά προγραµµατικά κείµενα είναι απλά αντικείµενα πρόσκαιρων εντυπώσεων και όχι αναπτυξιακά εργαλεία ? Οι παραπάνω οκτώ ενότητες δεν είναι ούτε χαρτοπόλεµος για την καταπολέµησης της ανεργίας, αλλά ούτε πρέπει να µείνει ως θεωρητικό κατασκεύασµα, που θέλουµε να ξεχαστεί. Μπορεί να αποτελέσει την βάση ενός κοινωνικού συµβολαίου για την ανάπτυξη και την απασχόληση, που θα συµφωνηθεί από την οργανωµένη κοινωνία, µε ιδιοκτήτη και πρώτο υπόλογο, τον Δήµο και µε γνώση, µεθοδικότητα και σύνεση θα αρχίσει να υλοποιείται από την επόµενη Δηµοτική Αρχή µε ορίζοντα την εικοσαετία.
ιάλογος
33
Η ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΟΥ «ΣΥΣΤΗΝΕΙ» ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ
Δ
υο νέοι εργαζόµενοι από την Γερµανία, ο Κλάους και η Ναταλία, έκαναν το ταξίδι του µέλιτος στην Ελούντα, στην Κρήτη. Τα µεσηµέρια κάθονταν δίπλα στην πισίνα του πολυτελούς ξενοδοχείου Domes of Elounda και απολάµβαναν ένα δροσερό ποτήρι λευκό κρητικό κρασί και την «ελληνική σαλάτα», µε το λάδι της κρητικής εταιρείας TerraCreta. Ο Κλάους και η Ναταλία είχαν ήδη ενηµερωθεί για τα εκλεκτά συστατικά της ελληνικής σαλάτας. Τα διαφηµιστικά έντυπα του ξενοδοχείου στο δωµάτιο, η προθήκη µε τα εκλεκτά ελληνικά προϊόντα δίπλα στη ρεσεψιόν, το κατάστηµα λιανικής πώλησης προϊόντων, το e-shop συµπλήρωναν διακριτικά τις πληροφορίες και αναδείκνυαν το «µύθο» κάθε προϊόντος. Το ελληνικό λάδι που περιέχει η σαλάτα τους είναι ένα πιστοποιηµένο προϊόν υψηλής ποιότητας που παράγεται από επιλεγµένους παραγωγούς στο Κολυµπάρι Χανίων. Το ξενοδοχείο δε συµµετέχοντας στο πρόγραµµα Συµβολαιακής Τραπεζικής Ξενοδοχείων προµηθεύεται το τοπικό ελαιόλαδο που παράγεται µε ιδιαίτερη φροντίδα και όρους αειφορίας από την εταιρεία και τους τοπικούς παραγωγούς. Αναχωρώντας για τη χώρα τους προµηθεύτηκαν µερικές συσκευασίες του ελληνικού λαδιού. Εγιναν followers της εταιρείας και του ξενοδοχείου στο facebook, στο Twitter και στο Youtube. Λίγους µήνες µετά έστειλαν e-mail στην Terra Creta για να µάθουν τα σηµεία λιανικής πώλησης του προϊόντος στη Φρανκφούρτη. «Για να µπορέσει να γίνει αυτό προϋπήρξαν συντονισµένες ενέργειες από όλους όσους εµπλέκονται στην αλυσίδα αξίας του προϊόντος» µας ενηµερώνει ο κ.
Αναστάσιος Νέτας, Περιφερειακός Διευθυντής Θεσσαλίας της Τράπεζας Πειραιώς. Και ποιές είναι αυτές; Ο ελαιοκαλλιεργητής, στο πλαίσιο του προγράµµατος Συµβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς, υπογράφει συµβόλαιο αµοιβαίας συνεργασίας µε την εταιρεία Terra Creta. Η Τράπεζα του εξασφαλίζει τη ρευστότητα κατά την περίοδο της παραγωγής µέσω της Κάρτας Συµβολαιακής. Ετσι προµηθεύεται τα αγροεφόδιά του σε τιµές µετρητοίς. Επίσης, τα καταστήµατα γεωργικών εφοδίων έχουν τη δυνατότητα µέσω του Προγράµµατος Συµβολαιακής Αγροεφοδίων, να προµηθεύονται τα απαραίτητα εφόδια (όπως αγροτικά φάρµακα, λιπάσµατα, σπόρους.), τοις µετρητοίς, επιτυγχάνοντας τη µέγιστη δυνατή έκπτωση από τις µεγάλες εταιρείες του κλάδου, σε όφελος του παραγωγού. Και µέσω της Συµβολαιακής Τραπεζικής Ξενοδοχείων, τα προϊόντα της εταιρείας από το Κολυµπάρι διατίθενται στις ξενοδοχειακές µονάδες. «Το πρόγραµµα Συµβολαιακής Τραπεζικής ξεδιπλώνεται την τελευταία πενταετία µετά από πρωτοβουλίες της Τράπεζας Πειραιώς. Έχοντας εξασφαλίσει ένα νέο µοντέλο χρηµατοδότησης δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για µια αποτελεσµατική λειτουργία των αλυσίδων αξίας των αγροτικών προϊόντων και τροφίµων» λέει µεταξύ άλλων ο κ. Νέτας συµπληρώνοντας ότι «Στόχος της Τράπεζας Πειραιώς µέσω της Συµβολαιακής είναι να συνδέσει και να αναδείξει τις δέσµες αγροδιατροφικών αλυσίδων αξίας που ολοκληρώνονται στα εθνικά προϊόντα». Πρακτικά η Τράπεζα χρηµατοδοτεί ξενοδοχειακές µονάδες για να προµηθευτούν επώνυµα πιστοποιηµένα προϊόντα από επιχειρήσεις και συνεταιρισµούς
ενταγµένους στο Πρόγραµµα Συµβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Αυτό είναι ένα ακόµα βήµα για την υλοποίηση της προσπάθειας να φτάσει το ελληνικό αγροτικό προϊόν στους ξένους καταναλωτές που επισκέπτονται τη χώρα µας. Το παράδειγµα τoυ ελαιολάδου της Terra Creta και του ξενοδοχείου Domes of Elounda, επεκτείνεται σήµερα σε έξι ξενοδοχεία στην Κρήτη και στη Χαλκιδική και συµπληρώνεται µε γαλακτοκοµικά προϊόντα και µέλι. Τρεις ελληνικές επιχειρήσεις/συνεταιρισµοί και τρεις ξενοδοχειακοί όµιλοι συµµετέχουν στο διευρυµένο µοντέλο της Συµβολαιακής Τραπεζικής Ξενοδοχείων, µε χρηµατοδοτήσεις που αφορούν τη λιανική διάθεση και την προβολή πιστοποιηµένων ποιοτικών προϊόντων Ελλήνων παραγωγών. Το ελαιόλαδο της κρητικής εταιρίας Terra Creta σερβίρεται στις µονάδες Domes of Elounda, Elounda Blue Hotel και Pleiades Luxurius Villas της Κρήτης του ξενοδοχειακού οµίλου “Ledra Hotels and Villas” της οικογένειας Σπανού. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο της Terra Creta, αξιοποιώντας τη χρήση και την προβολή από την ξενοδοχειακή µονάδα, γίνεται γνωστό στους πελάτες των τριών ξενοδοχείων. Το µέλι Σίθων του Αγροτικού Μελισσοκοµικού Συνεταιρισµού Νικήτης Χαλκιδικής σερβίρεται στις δυο ξενοδοχειακές µονάδες Portes Beach Hotel και Anthemus Sea Beach Hotel & Spa. Τα γαλακτοκοµικά προϊόντα της κρητικής οικογενειακής τυροκοµικής εταιρείας «Αφοί Καλογεράκη ΑΕ» σερβίρονται στη µονάδα Sea Side Resort & Spa των αδελφών Ορφανάκη στην Αγία Πελαγία του Ηρακλείου Κρήτης. Και µε τις τρεις αυτές συµφωνίες ενισχύεται η ανα-
γνωρισιµότητα των τριών ελληνικών προϊόντων. Οι ξένοι καταναλωτές που επισκέπτονται την Ελλάδα τα αναζητούν είτε στην τοπική αγορά είτε στην αγορά της χώρας τους, καθώς πρόκειται για εταιρείες µε έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Το Πρόγραµµα Συµβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς ενισχύει τον εξαγωγικό προσανατολισµό του αγροτικού τοµέα υποστηρίζοντας και χρηµατοδοτώντας τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Το πρόγραµµα εξασφαλίζει στους αγρότες τη χρηµατοδότηση τους, την πώληση και την πληρωµή της αγροτικής παραγωγής µε µόνη εξασφάλιση το συµβόλαιο µεταξύ της επιχείρησης και του παραγωγού. Σήµερα περισσότεροι από 270 Συνεταιρισµοί, Οµάδες Παραγωγών και επιχειρήσεις, που συνεργάζονται περίπου µε 25.000 παραγωγούς, οι οποίοι παράγουν 60 διαφορετικά προϊόντα, συµµετέχουν στα προγράµµατα Συµβολαιακής Γεωργίας. Οι επιχειρήσεις αυτές απασχολούν 14.500 εργαζοµένους και πραγµατοποιούν εξαγωγές 1,5 δισ. ευρώ σε 75 χώρες, ποσό που αντιπροσωπεύει το 25% των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει χρηµατοδοτήσει αγρότες και επιχειρήσεις/αγροτικούς συνεταιρισµούς/οµάδες παραγωγών που συµµετέχουν στο πρόγραµµα µε περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ συνολικά. Οι συµφωνίες Συµβολαιακής Τραπεζικής αποδεικνύουν ότι η Τράπεζα Πειραιώς µέσα από το διαρκή σχεδιασµό και την υλοποίηση καινοτόµων χρηµατοδοτικών προϊόντων και πρωτοβουλιών στηρίζει τη στρατηγική της επιλογή για την ενίσχυση της ελληνικής αγροτικής οικονοµίας και κοινωνίας.
Ό
πως επεσήµανε ο Ηράκλειτος δεν µπορούµε να περάσουµε το ίδιο ποτάµι δύο φορές. Η συνεχής αλλαγή αποτελεί διαχρονικό χαρακτηριστικό των ανθρώπινων κοινωνιών. Στον καπιταλισµό η ταχύτητα της αλλαγής αυξήθηκε εκθετικά. Η εξέλιξη των παραγωγικών δυνάµεων δηµιουργεί νέες συνθήκες, παράγει νέες αντιφάσεις δίχως απαραίτητα να επιλύει τις προηγούµενες. Μαζί αλλάζει και η οικονοµική γεωγραφία. Πόλεις και χωριά βρίσκονται µε µεγάλη ταχύτητα στο επίκεντρο ή στο περιθώριο της παγκόσµιας οικονοµίας, σε κρίση ή σε ανάπτυξη. Από την άλλη, φαίνεται ότι φοβόµαστε ή αντιπαθούµε την αλλαγή. Συχνά διότι θεωρούµε ότι απειλείται η ευηµερία µας, άλλοτε απλά γιατί το κόστος προσαρµογής είναι υψηλό. Ενώ επιδιώκουµε να συντηρήσουµε µια κάποια σταθερότητα, η προσπάθεια αποδεικνύεται σισύφεια. Αντιδρούµε εξιδανικεύοντας το παρελθόν και δεν προσπαθούµε µέσα από την βαθύτερη κατανόηση των µηχανισµών που παράγουν τα οικονοµικά και κοινωνικά φαινόµενα, να αξιοποιήσουµε τη γνώση µας και να εργαστούµε µε τη φαντασία µας για να παράγουµε το µέλλον. Σε αυτή τη συµπεριφορά συµβάλλουν δύο παράγοντες. Πρώτα, τα πιθανά οφέλη δεν είναι άµεσα αντιληπτά, ενώ το κόστος της αλλαγής είναι βέβαιο και η αβεβαιότητα για την επιτυχία των καινοτόµων αλλαγών δεν µελετώνται επαρκώς ώστε να αντιµετωπισθούν, µε δίκαιο επιµερισµό των βαρών. Δεύτερο, η αλλαγή κατεύθυνσης προϋποθέτει πολυµερή συνεργασία και συντονισµό. Όταν η κοινωνία και η οικονοµία χαρακτηρίζονται από έλλειµµα εµπιστοσύνης και γνώσης υπονοµεύεται η δυνατότητα συνεργασίας. Εδώ η πολιτική πρωτοβουλία δεν αφορά µόνο έργα αλλά και ρόλους σύνθεσης και ενορχηστρωµένης κινητοποίησης. Η Θεσσαλία, η Μαγνησία αντιµετωπίζουν αυτό το πρόβληµα. Η πόλη του Βόλου, έχει την ιστορική εµπειρία της βιοµηχανικής ανάπτυξης και της κρίσης. Συχνά συζητάµε για την αναστροφή της τάσης αποβιοµηχάνισης. Το ζητούµενο δεν
ιάλογος
ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Η «Τεχνόπολη Ιάσων», θα συµβάλει στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού συστήµατος της περιοχής
“
Σήµερα η παραγωγική ανασυγκρότηση αφορά σε δοµικές αλλαγές µε ρηξικέλευθο χαρακτήρα. Η λεγόµενη τέταρτη βιοµηχανική επανάσταση, αξιοποιεί νέες τεχνολογίες όπως η βιοτεχνολογία, η ροµποτική, τα «µεγάλα δεδοµένα», η τεχνητή νοηµοσύνη, τα νέα υλικά, τα κατανεµηµένα και αποκεντρωµένα συστήµατα στην ενέργεια (ΑΠΕ), στην πληροφορική και αλλού. Αγγίζει όλες τις πλευρές της παραγωγής και αναπτύσσει νέες συνθέσεις και συνέργειες µεταξύ των τοµέων παραγωγής (πρωτογενούς, δευτερογενούς, τριτογενούς). Ταυτόχρονα αναπτύσσονται νέα επιχειρηµατικά µοντέλα (π.χ. η οικονοµία του διαµοιρασµού), αλλά και µονοπώλια (τεχνολογικές πλατφόρµες).
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΣΤΑΜΠΟΥΛΗ, Επίκουρο Καθηγητή, στο Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Το ιστορικό κτίριο “Κίτρινη αποθήκη”
“
34
είναι να αναστρέψουµε παρελθοντολαγνικά την εξέλιξη, αλλά να δούµε τι µπορούµε να µάθουµε και πως να διαµορφώσουµε καλύτερα το µέλλον µας. Τι ήταν αυτό που οδήγησε στην αποβιοµηχάνιση; Ποιες ήταν οι βιοµηχανικές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν και ποιες δεν αναπτύχθηκαν (έρευνα, καινοτοµία); Τι υποδοµές, δυναµικό και µηχανισµοί ανάπτυξης, µάθησης και µετασχηµατισµού δηµιουργήθηκαν; Πως µπορούν να αξιοποιηθούν τα συµπεράσµατα
ιάλογος
για τον καλύτερο σχεδιασµό του µέλλοντός µας, για να µην επαναληφθούν παρόµοιες συνθήκες κρίσης; Βέβαια αυτά αφορούν όσους εκτιµούν ότι ο σχεδιασµός και η δηµοκρατική συµµετοχή σε αυτόν έχουν ρόλο και σηµασία και δεν τα αφήνουν όλα στην αγορά. Σήµερα η παραγωγική ανασυγκρότηση αφορά σε δοµικές αλλαγές µε ρηξικέλευθο χαρακτήρα. Η λεγόµενη τέταρτη βιοµηχανική επανάσταση, αξιοποιεί νέες τεχνολογίες όπως η βιοτεχνολογία, η ροµποτική, τα «µεγάλα δεδοµένα», η τεχνητή νοηµοσύνη, τα νέα υλικά, τα κατανεµηµένα και αποκεντρωµένα συστήµατα στην ενέργεια (ΑΠΕ), στην πληροφορική και αλλού. Αγγίζει όλες τις πλευρές της παραγωγής και αναπτύσσει νέες συνθέσεις και συνέργειες µεταξύ των τοµέων παραγωγής (πρωτογενούς, δευτερογενούς, τριτογενούς). Ταυτόχρονα αναπτύσσονται νέα επιχειρηµατικά µοντέλα (π.χ. η οικονοµία του διαµοιρασµού), αλλά και µονοπώλια (τεχνολογικές πλατφόρµες). Στον πυρήνα των παραπάνω αλλαγών βρίσκονται δύο θεµελιώδεις τάσεις. Η πρώτη αφορά στη – φαινοµενική - υποβάθµιση της µεταποίησης. Φαινοµενική διότι η αύξηση των υπηρεσιών οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην εξέλιξη και µεγέθυνση της παραγωγής, η οποία οδήγησε στην αυτονόµηση και εξειδίκευση δηµιουργικών δραστηριοτήτων που πριν εντάσσονταν στο πλαίσιο της µεταποιητικής µονάδας. Ο Άνταµ Σµίθ είχε επισηµάνει στον «Πλούτο των Εθνών» ότι η ένταση της εξειδίκευσης εξαρτάται από το µέγεθος της αγοράς. Η δεύτερη τάση, αφορά και στην πολιτική οικονοµία της παραγωγής. Ο καπιταλισµός αναπτύχθηκε στη δυναµική της σχέσης κεφαλαίου και εργασίας (κάθε πλευρά µε τις εσωτερικές αντιθέσεις και αντιφάσεις της). Η εξέλιξη των παραγωγικών δυνάµεων έχει οδηγήσει σε αυξηµένο ρόλο της εργασίας στις πιο κρίσιµες δραστηριότητες. Συνειδητοποιείται ότι η δυϊστική διάκριση της χειρωνακτικής από τη νοητική λειτουργία του εργαζόµενου δεν είναι ρεαλιστική ούτε αποτελεσµατική. Οι εργαζόµενοι αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως δηµιουργικά µέλη της παραγωγικής διαδικασίας και όχι απλά γρανάζια, όπως στο φορντισµό.
Σύµφωνα µε την έρευνα του Richard Florida, ήδη από το 2013 ένας στους τρεις εργαζόµενους στις ΗΠΑ εργάζεται σε θέση έντασης δηµιουργικότητας. Συνειδητοποιείται λοιπόν ότι το κρίσιµο στην παραγωγή και στην οικονοµία είναι η δηµιουργία αξίας και όχι η ελαχιστοποίηση του κόστους (ποιου κόστους είναι µια άλλη συζήτηση). Η δηµιουργία αξίας αφορά κυρίως στην καινοτοµία προϊόντος, και στην υλοποίησή της αξίας µέσα από το πλέγµα των παραγωγικών δραστηριοτήτων (εφοδιασµός και διανοµή, µεταποίηση, µάρκετινγκ κ.ο.κ.). Η ελληνική παραγωγή χαρακτηρίζεται από απουσία συστηµατικής επένδυσης σε αυτούς τους τοµείς. Λείπουν έτσι οι «µηχανές» της ανάπτυξης. Διότι η ανάπτυξη δεν θα έρθει από τα logistics, τις υποδοµές (που µπορεί να διευκολύνουν), ούτε από τη χαµηλή φορολογία και την κακοπληρωµένη εργασία. Συνήθως οι αναφορές «προτάσεις» για την ανάπτυξη είναι απρόσωπες. Θυµίζουν το µύθο του Αισώπου , καθώς λένε τι πρέπει να γίνει, αλλά όχι ποιος θα το κάνει. Η ανάπτυξη δεν συµβαίνει µόνη της. Είναι το αποτέλεσµα της δράσης υποκειµένων. Κεφαλαίου και εργασίας, οργανωµένων δοµών παραγωγής σε επιχειρήσεις, κρατών κ.ο.κ. Το ζήτηµα είναι να επισηµάνουµε και να ενισχύσουµε τα υποκείµενα της ανάπτυξης, Για να µην αναφερθώ στα δηµοφιλή παραδείγµατα των ΗΠΑ, των Σκανδιναβικών χωρών ή του Ισραήλ, θα σταθώ σε παραδείγµατα από την πόλη µας. Πρόσφατα ήταν πρωτοσέλιδη η είδηση της χρηµατοδότησης µιας επιχείρησης υψηλής τεχνολογίας που έχουν ιδρύσει δύο συµπολίτες µας. Με λιγότερο από 1,5 εκατοµµύρια Ευρώ δηµιουργούνται άµεσα περίπου 20 θέσεις εργασίας στο Βόλο, οι περισσότερες αποφοίτων του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Από την παραγωγή των προϊόντων που σχεδιάζει η επιχείρηση δηµιουργούνται επιπλέον θέσεις εργασίας σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη. Άλλο παράδειγµα επιχείρησης έντασης γνώσης, αφορά σε τεχνική εταιρεία που απασχολεί µηχανικούς - οι περισσότεροι επίσης απόφοιτοι του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Η εταιρεία συµµετέχει σε παγκόσµιες αλυσίδες αξίας, σε τοµείς
που βρίσκονται στην αιχµή της τεχνολογίας των κατασκευών. Και άλλες επιχειρήσεις έχουν αξιοποιήσει νέους επιστήµονες και τεχνολόγους, επενδύοντας σε αυτούς για την ανάπτυξη νέας αξίας και τη διατήρηση και δηµιουργία θέσεων εργασίας, στην επεξεργασία τροφίµων, στις κατασκευές, τα υλικά, τον εξοπλισµό κλπ. Μπολιάζουν τη βιοµηχανική παράδοση γνώση και τέχνη των εργαζοµένων στα «παραδοσιακά» προϊόντα µε τη γνώση και τη δηµιουργική ικανότητα των νέων επιστηµόνων. Δυστυχώς οι περιπτώσεις αυτές είναι πολύ λίγες, ενώ η συνεργασία µε το δηµόσιο ερευνητικό δυναµικό είναι σχεδόν µηδενική (µε ευθύνη κυρίως, αλλά όχι µόνο, των επιχειρήσεων). Το ερώτηµα λοιπόν είναι αν επιλέγουµε ένα νέο µοντέλο ανάπτυξης που επενδύει στη δηµιουρ-
“
Εδώ ο ρόλος του Πανεπιστηµίου µπορεί να είναι καταλυτικός. Η Τεχνόπολη Ιάσων που πρόκειται να λειτουργήσει στην Κίτρινη Αποθήκη θα συµβάλει στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού συστήµατος της περιοχής. Θα φιλοξενήσει ερευνητική δραστηριότητα µε άµεση συνάφεια µε το νέο παραγωγικό µοντέλο, θα λειτουργήσει ως κινητοποιητής για την ανάπτυξη νέων παραγωγικών πρωτοβουλιών έντασης γνώσης και δηµιουργικότητας. Θα αποτελέσει µηχανισµό αλληλεπίδρασης, συνεργασίας και αναστοχασµού και δίαυλο σύνδεσης µε τις διεθνείς τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις.
“
“
“
Συνειδητοποιείται λοιπόν ότι το κρίσιµο στην παραγωγή και στην οικονοµία είναι η δηµιουργία αξίας και όχι η ελαχιστοποίηση του κόστους (ποιου κόστους είναι µια άλλη συζήτηση). Η δηµιουργία αξίας αφορά κυρίως στην καινοτοµία προϊόντος, και στην υλοποίησή της αξίας µέσα από το πλέγµα των παραγωγικών δραστηριοτήτων (εφοδιασµός και διανοµή, µεταποίηση, µάρκετινγκ κ.ο.κ.). Η ελληνική παραγωγή χαρακτηρίζεται από απουσία συστηµατικής επένδυσης σε αυτούς τους τοµείς. Λείπουν έτσι οι «µηχανές» της ανάπτυξης. Διότι η ανάπτυξη δεν θα έρθει από τα logistics, τις υποδοµές (που µπορεί να διευκολύνουν), ούτε από τη χαµηλή φορολογία και την κακοπληρωµένη εργασία.
35
γική ικανότητα της εργασίας. Αν η απάντηση είναι θετική, τότε πρέπει να κατανοήσουµε ότι συµµετέχουµε σε ένα «πόλεµου ταλέντου», όπου επιχειρήσεις, πόλεις και χώρες ανταγωνίζονται για την ανάπτυξη, διατήρηση και προσέλκυση ανθρώπινου δυναµικού. Ο Florida, διαπιστώνει στην έρευνά του ότι η συγκέντρωση ταλέντου και οι συνθήκες που επιτρέπουν τη δηµιουργική απασχόληση, αποτελούν τον ελκυστή του κεφαλαίου (κρίσιµο στοιχείο στις συνθήκες κρίσης υπερ-συσσώρευσης που διανύουµε). Η Θεσσαλία έχει την τύχη να διαθέτει ένα πολύ καλό Πανεπιστήµιο και ένα δυναµικό ΤΕΙ. Διαθέτουν λοιπόν σηµαντικούς µηχανισµούς ανάπτυξης ανθρώπινου δυναµικού,
Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν δηµόσιες δοµές αναβαθµισµένης επαγγελµατικής εκπαίδευσης (αξιοποιώντας υφιστάµενες όπως του ΟΑΕΔ, της Αβερωφείου κλπ) και οι επιχειρήσεις να επενδύσουν στην ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση και τη δια βίου µάθηση. Προφανώς, όπως µας έχει δείξει το επώδυνο φαινόµενο του “brain drain” η ανάπτυξη του δυναµικού δεν αρκεί. Πρέπει να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να κρατήσουµε στον τόπο τους νέους. Η διεθνής εµπειρία έχει δείξει ότι το ¨ταλέντο¨ επιλέγει να ζήσει εκεί όπου εξασφαλίζονται καλές συνθήκες παιδείας, υγείας και περιβάλλοντος, δηµόσιοι χώροι, δηµόσιες συγκοινωνίες, πολιτισµική δραστηριότητα και έκφραση. Εκεί που καλλιεργείται η πολλαπλότητα στη δηµιουργία και την έκφραση και ο πλουραλισµός. Εκεί που αξίζει να ζήσει κανείς. Τέλος, ένα παραγωγικό σύστηµα είναι δυναµικό και αποτελεσµατικό όταν χαρακτηρίζεται από έντονες αλληλεπιδράσεις, δίκαιη µοιρασιά του πλεονάσµατος και µηχανισµούς µάθησης. Η µάθηση αφορά τόσο τη συνεργασία µεταξύ των επιχειρήσεων όσο και στη λειτουργία της λεγόµενης τετραπλής έλικας (παραγωγή, ακαδηµία-έρευνα, δηµόσιο-κράτος και κοινωνία των πολιτών-κινήµατα - παράδειγµα είναι η ανάπτυξη της αιολικής τεχνολογίας στη Δανία). Εδώ ο ρόλος του Πανεπιστηµίου µπορεί να είναι καταλυτικός. Η Τεχνόπολη Ιάσων που πρόκειται να λειτουργήσει στην Κίτρινη Αποθήκη θα συµβάλει στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού συστήµατος της περιοχής. Θα φιλοξενήσει ερευνητική δραστηριότητα µε άµεση συνάφεια µε το νέο παραγωγικό µοντέλο, θα λειτουργήσει ως κινητοποιητής για την ανάπτυξη νέων παραγωγικών πρωτοβουλιών έντασης γνώσης και δηµιουργικότητας. Θα αποτελέσει µηχανισµό αλληλεπίδρασης, συνεργασίας και αναστοχασµού και δίαυλο σύνδεσης µε τις διεθνείς τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις. Υπάρχουν λοιπόν οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν παλιά και νέα υποκείµενα που θα πραγµατοποιήσουν σηµαντικό µέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης σε όλους τους τοµείς που αφορούν στην οικονοµία του τόπου (πρωτογενή, µεταποίηση, υπηρεσίες, τουρισµό), µε βάση την επένδυση της Ελληνικής κοινωνίας στη νέα γενιά. Απαιτείται όµως να στηριχθούν µε δηµόσιες πολιτικές σε κρίσιµους τοµείς όχι µόνο από το κεντρικό κράτος, αλλά και από την αυτοδιοίκηση που θα δώσει προτεραιότητα στις κοινωνικές ανάγκες και το περιβάλλον και όχι στην ανάπτυξη του τσιµέντου, της αυτοκίνησης και της τηλε-κουλτούρας. Το πιο σηµαντικό όµως είναι να αποτελέσει αντικείµενο του δηµόσιου διαλόγου η ταυτότητα του τόπου, όχι η παλιά που κληρονοµούµε, αλλά η νέα που οι δηµιουργικές προοδευτικές δυνάµεις και η νέα γενιά δηµιουργούµε. Ώστε µε ένα κοινό όραµα για ένα Βόλο στον οποίο θα αξίζει να ζήσουν οι νέοι, στο οποίο θα έχουν λόγο και θα τους αφορά, να συµβάλλει ο καθένας από το πόστο του.
36
ιάλογος
ΙΣΧΥΡΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ µεγάλη και οφειλόταν κατά ένα µεγάλο µέρος σε απουσία εξειδικευµένης βιοµηχανικής πολιτικής. Η συνεισφορά της βιοµηχανίας στο ΑΕΠ της χώρας βρίσκεται µόλις στο 8,5%, τη στιγµή που ο ευρωπαϊκός µέσος όρος έχει αγγίξει το 17,1% στην ΕΕ271 το έτος 20162 (16,1% στην ΕΕ28).
Η βιοµηχανία µειωνόταν διαρκώς υπέρ του τριτογενούς τοµέα, σε πολλές δυτικές χώρες. Στην Ελλάδα όµως η µείωση αυτή ήταν δυσανάλογα
Η βιοµηχανία παραµένει ωστόσο σηµαντική για την ελληνική οικονοµία καθότι είναι ο τρίτος µεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, δηµιουργεί το 50% των φόρων νοµικών προσώπων, καταβάλει αναλογικά υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές και δηµιουργεί από µόνη της περίπου το 45% της ελληνικής εξωστρέφειας. Ο Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Θεσσαλίας & Κεντρικής Ελλάδος, ως εκπρόσωπος των βιοµηχανικών και µεταποιητικών επιχειρήσεων των Περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, στην περιοχή εµβέλειας του οποίου ανήκει και ο νοµός Μαγνησίας, παρακολουθεί τις εξελίξεις και την πορεία της µεταποίησης στην περιοχή µας, για περισσότερα από πενήντα χρόνια.
ΑΠΟ ΤΗΝ κα ΕΛΕΝΗ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟ ΔΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟY ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Στο Ν. Μαγνησίας η µεταποίηση έχει παράδοση και συνεχίζει να δηµιουργεί αξία ακόµη και µέσα στην κρίση, συµβάλλοντας στην Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία (ΑΠΑ) του νοµού σε ποσοστό γύρω στο 14%-15%. (Διάγραμμα 1)
Διάγραμμα 1. Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της Μεταποίησης σε Μαγνησία, Θεσσαλία, Ελλάδα (% της συνολικής ΑΠΑ) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ -Επεξεργασία ΣΒΘΚΕ) * Προσωρινά Στοιχεία
“
“
Μ
ία από τις δοµικές αιτίες της κρίσης είναι και η µεγάλη αποβιοµηχάνιση που υπέστη η χώρα µας τις τελευταίες δεκαετίες. Ολόκληροι κλάδοι της βιοµηχανικής παραγωγής είτε έκλεισαν, είτε συρρικνώθηκαν δραµατικά, είτε µετέφεραν τις δραστηριότητες τους στο εξωτερικό.
Τα µικρά µεγέθη της ελληνικής βιοµηχανίας ευνοούν τη σταδιακή στροφή από τους κλάδους στις αλυσίδες αξίας, στις οποίες θα «συναντώνται» επιχειρήσεις και τεχνολογίες από διαφορετικούς τοµείς, για να απαντήσουν στις προκλήσεις συγκεκριµένων διεθνοποιηµένων αγορών (π.χ. τα ήπια επεξεργασµένα τρόφιµα, πλήρης κύκλος παραγωγής-χρήσης-ανακύκλωσης υλικών, τα ευφυή ενεργειακά δίκτυα κα). Η δηµιουργία ολοκληρωµένων αλυσίδων αξίας µπορεί να αποτελέσει το µέλλον της οικονοµίας του νοµού. Στη Μαγνησία ο κλάδος της επεξεργασίας µετάλλων και κατασκευής µεταλλικών προϊόντων έχει δώσει δείγµατα εφαρµογής του µοντέλου αυτού, εκµεταλλευόµενο την τεχνογνωσία, την εµπειρία και τις δεξιότητες του τοπικού ανθρώπινου δυναµικού.
ιάλογος
“
“
Ο νοµός Μαγνησίας έχει το πλεονέκτηµα να φιλοξενεί στην εµβέλειά του τις περισσότερες σχολές του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, το Ινστιτούτο Βιο-οικονοµίας και Αγρο-τεχνολογίας ΙΒΟ/ΕΚΕΤΑ και την εταιρία Βιοµηχανικής Έρευνας και Πιστοποίησης ΕΒΕΤΑΜ Α.Ε. Οι φορείς αυτοί, µαζί µε το ΤΕΙ Θεσσαλίας, αποτελούν πηγή γνώσης και η συνεργασία των µεταποιητικών επιχειρήσεων µαζί τους προωθεί την έρευνα και την εισαγωγή καινοτόµων στοιχείων και διαδικασιών στην παραγωγή. Η εγκατάσταση και ανάπτυξη της Technopolis Ιάσων: Innovation Hot Spot Επιχειρηµατικής Καινοτοµίας, Τεχνολογίας και Διεπιστηµονικής Έρευνας», στην ‘Κίτρινη Αποθήκη’ δηµιουργεί προϋποθέσεις για την αξιοποίηση του υψηλά µορφωµένου ανθρώπινου δυναµικού της πόλης.
Η Μαγνησία προσφέρει το 30% της Ακαθάριστης Προστιθέµενης Αξίας της µεταποίησης στη Θεσσαλία και το 40% των εξαγωγών της. Η µεταποίηση παραµένει ο κατεξοχήν κλάδος παραγωγής διεθνώς εµπορεύσιµων αγαθών και ένας από τους βασικούς πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας. Ο Ν. Μαγνησίας εµφανίζει υψηλή εξειδίκευση στην κατασκευή και εξαγωγή βιοµηχανικών προϊόντων συγκεκριµένων κλάδων, καθώς και στην τυποποίηση και εξαγωγή παραγόµενων αγροτικών προϊόντων. Το έτος 2016 η αξία των εξαγωγών του νοµού αυξήθηκε κατά 23% σε σχέση µε το 2015 και το εµπορικό του ισοζύγιο κατά 28%, παραµένοντας θετικό για έβδοµη συνεχή χρονιά. Ο κλάδος των τροφίµων αναδεικνύεται ως «κλάδος-πρωταθλητής» για τις εξαγωγές του νοµού διαχρονικά και ακολουθεί ο κλάδος των µετάλλων, των µη µεταλλικών ορυκτών, τα εµπιστευτικά προϊόντα3 κλπ. (Διάγραμμα 2) Ο δείκτης επικάλυψης, δηλαδή ο λόγος των εξαγωγών προς τις εισαγωγές του νοµού, από το 45% το έτος 2008 αγγίζει το 239% το 2013, έτος κατά το οποίο οι εξαγωγές του νοµού υπερέβησαν 2,5 φορές τις εισαγωγές του. Το γεγονός αυτό οφείλεται και στην µεγάλη πτώση των εισαγωγών, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Το έτος 2016 ο δείκτης λαµβάνει την τιµή 162,8% .
Σύµφωνα µε πρόσφατη ανακοίνωση4 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «Για µια νέα Στρατηγική για τη Βιοµηχανική Πολιτική», η ευρωπαϊκή βιοµηχανία χαρακτηρίζεται ως η «κινητήρια δύναµη της παραγωγικότητας και της καινοτοµίας» και «ακρογωνιαίος λίθος για την οικονοµική ευηµερία στην Ευρώπη». Στόχος της στρατηγικής αυτής είναι η έξυπνη, καινοτόµος και βιώσιµη βιοµηχανία στην Ευρώπη, µε την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και εργαλείων, τη µετατροπή ερευνητικών επενδύσεων σε καινοτόµες επιχειρηµατικές ιδέες και τη διατήρηση της πρωτοπορίας στον τοµέα των χαµηλών εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα. Η ανάταξη της ελληνικής οικονοµίας δεν είναι δυνατή χωρίς την ανάκαµψη της ελληνικής βιοµηχανίας, που θα παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα, υψηλής ποιότητας και υψηλής εγχώριας προστιθέµενης αξίας. Στρατηγική κατεύθυνση αποτελεί η ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων που εκτείνονται κατά µήκος Αλυσίδων Αξίας, η Κυκλική Οικονοµία και η Καινοτοµία. Η διασύνδεση των ΜµΕ σε ένα ευρύτερο, υγιές, παραγωγικό οικοσύστηµα, γύρω από µεγαλύτερες και πιο εξωστρεφείς επιχειρήσεις, η ενθάρρυνση επενδύσεων και συνεργασιών µεταξύ επιχειρήσεων διαφορετικών µεγεθών και εξειδικεύσεων, θα επιτρέψει την αξιοποίηση νέων αγορών, οικονοµίες κλίµακας, ευελιξία, σταθερές επιχειρηµατικές σχέσεις, προγραµµατισµό παραγωγής.
Διάγραμμα 2: Εξαγωγές Νομού Μαγνησίας ανά κλάδο, έτος 2016* (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ -Επεξεργασία ΣΒΘΚΕ) * Προσωρινά Στοιχεία
Τα µικρά µεγέθη της ελληνικής βιοµηχανίας ευνοούν τη σταδιακή στροφή από τους κλάδους στις αλυσίδες αξίας, στις οποίες θα «συναντώνται» επιχειρήσεις και τεχνολογίες από διαφορετικούς τοµείς, για να απαντήσουν στις προκλήσεις συγκεκριµένων διεθνοποιηµένων αγορών (π.χ. τα ήπια επεξεργασµένα τρόφιµα, πλήρης κύκλος παραγωγής-χρήσης-ανακύκλωσης υλικών, τα ευφυή ενεργειακά δίκτυα κα). Η δηµιουργία ολοκληρωµένων αλυσίδων αξίας µπορεί να αποτελέσει το µέλλον της οικονοµίας του νοµού. Στη Μαγνησία ο κλάδος της επεξεργασίας µετάλλων και κατασκευής µεταλλικών προϊόντων έχει δώσει δείγµατα εφαρµογής του µοντέλου αυτού, εκµεταλλευόµενο την τεχνογνωσία, την εµπειρία και τις δεξιότητες του τοπικού ανθρώπινου δυναµικού. Ο κλάδος της αγροδιατροφής, η επικέντρωση στην παραγωγή προϊόντων ποιότητας στον πρωτογενή τοµέα, στη βιολογική γεωργία, στη βιολογική κτηνοτροφία, σε φαρµακευτικά και αρωµατικά φυτά και στη συνέχεια η µεταποίηση και προώθησή τους αποτελούν τοµέα στόχο. Ο νοµός έχει τη δυνατότητα για άµεση σύνδεση του κλάδου της αγροδιατροφής µε τον τουρισµό. Η παρεχόµενη διατροφή στους επισκέπτες µπορεί να προβληθεί ως τοπική ταυτότητα και να οδηγήσει σε οργάνωση, πιστοποίηση και τυποποίηση των προϊόντων. Πέραν των κλάδων που ανήκουν στη µεταποιητική βιοµηχανία, αναδεικνύεται ως εξαιρετικά δυναµική και µε σηµαντικές προοπτικές ανάπτυξης η περιβαλλοντική βιοµηχανία. Η ενίσχυση µιας αειφόρου βιοµηχανίας, σε νέες πιο στέρεες και περιβαλλοντικά βιώσιµες βάσεις, µπορεί να επιτευχθεί από την εφαρµογή της κυκλικής οικονοµίας, που θα οδηγήσει, µέσα από την εντοπιότητα, στη βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων, µε περιορισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη διαχείρισή τους. Το σύστηµα αυτό διατηρεί την προστιθέµενη αξία των προϊόντων για όσο το δυνατόν µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, συντηρεί τους πόρους εντός της οικονοµίας, όταν ένα προϊόν έχει φτάσει στο τέλος του κύκλου ζωής του και περιορίζει τα απόβλητα. Τα απόβλητα ενός κλάδου, γίνονται χρήσιµες πρώτες ύλες για έναν άλλο κλάδο. Μεταξύ των πρωταρχικών στόχων της ΕΕ για την κυκλική οικονοµία, συµπεριλαµβάνεται η στρατηγική για τις πλαστικές ύλες και µέτρα για τη βελτίωση της παραγωγής ανανεώσιµων βιολογικών πόρων και την µετατροπή τους σε προϊόντα βιολογικής προέλευσης και βιοενέργεια. Είναι αποδεδειγµένο ότι η ανάπτυξη κινείται γύρω από την καινοτοµία σε προϊόντα, τεχνολογίες παραγωγής, οργανωτικές µεθόδους και µεθόδους προβολής και προώθησης. Ο νοµός Μαγνησίας έχει το πλεονέκτηµα να φιλοξενεί στην εµβέλειά του τις περισσότερες σχολές του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, το
37 Ινστιτούτο Βιο-οικονοµίας και Αγρο-τεχνολογίας ΙΒΟ/ΕΚΕΤΑ και την εταιρία Βιοµηχανικής Έρευνας και Πιστοποίησης ΕΒΕΤΑΜ Α.Ε. Οι φορείς αυτοί, µαζί µε το ΤΕΙ Θεσσαλίας, αποτελούν πηγή γνώσης και η συνεργασία των µεταποιητικών επιχειρήσεων µαζί τους προωθεί την έρευνα και την εισαγωγή καινοτόµων στοιχείων και διαδικασιών στην παραγωγή. Η εγκατάσταση και ανάπτυξη της Technopolis Ιάσων: Innovation Hot Spot Επιχειρηµατικής Καινοτοµίας, Τεχνολογίας και Διεπιστηµονικής Έρευνας», στην ‘Κίτρινη Αποθήκη’ δηµιουργεί προϋποθέσεις για την αξιοποίηση του υψηλά µορφωµένου ανθρώπινου δυναµικού της πόλης. Η συνεχής βελτίωση των υποδοµών είναι θεµελιώδους σηµασίας για την υποστήριξη της τοπικής επιχειρηµατικότητας. Η αναβάθµιση, η εξυγίανση και η ορθολογική λειτουργία των βιοµηχανικών περιοχών, ο εκσυγχρονισµός του λιµένα Βόλου, η σύνδεση του µε το σιδηροδροµικό δίκτυο και µε το αεροδρόµιο της Νέας Αγχιάλου, η σύνδεση των βιοµηχανικών περιοχών του νοµού µε το σιδηροδροµικό δίκτυο, θα συµβάλλουν στην υποβοήθηση των εξαγωγικών δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων, αλλά και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή. Το γεγονός ότι η Ευρώπη υιοθετεί, για πρώτη φορά, µια ολιστική στρατηγική για θέµατα βιοµηχανικής πολιτικής, σηµατοδοτεί µια µεγάλη ευκαιρία για την ευρωπαϊκή οικονοµία συνολικά. Η πρακτική εφαρµογή αυτής της ολιστικής στρατηγικής αποτελεί κοινή ευθύνη. Αρκετά εργαλεία για να υποκινήσουν και να υποστηρίξουν τη βιοµηχανική ανταγωνιστικότητα είναι διαθέσιµα σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η φιλοδοξία να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή βιοµηχανία σε επίπεδο ΕΕ, εποµένως, πρέπει να αντιστοιχηθεί από τις εθνικές προσπάθειες µεταρρύθµισης, λαµβάνοντας υπόψη τις συγκεκριµένες εθνικές και περιφερειακές διαφορές. Η επιτυχία της εξαρτάται από τις προσπάθειες και τη συνεργασία των θεσµικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών µελών και των περιφερειών και, κυρίως, από τον ενεργό ρόλο της ίδιας της βιοµηχανίας. Τώρα που η ελληνική οικονοµία σιγά σιγά ανακάµπτει µετά από σχεδόν µια δεκαετία ύφεσης ή και στασιµότητας, επιβάλλεται η στροφή προς ένα µοντέλο ανάπτυξης παραγωγικό, καινοτόµο, βιώσιµο κι εξωστρεφές.
1 ΕΕ27 Αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς τη Μεγάλη Βρετανία 2 Τα στοιχεία για το 2016 είναι προσωρινά 3 Στα εμπιστευτικά προϊόντα περιλαμβάνονται όπλα, φάρμακα και προϊόντα τεχνολογίας που προστατεύονται με πατέντα. 4 COM 2017 (479) final
38
ιάλογος
Γ
ια περισσότερο από έναν αιώνα το όνοµα ΗΡΑΚΛΗΣ έχει συνδεθεί µε την επιχειρηµατικότητα, τη βιοµηχανία, αλλά και τις εξελίξεις στην κοινωνία και οικονοµία της Ελλάδας. Με ισχυρά εφόδια τους ανθρώπους, τα ποιοτικά προϊόντα µας, την υψηλή τεχνογνωσία και τη διεθνή εµπειρία του Οµίλου LafargeHolcim, κάνουµε πράξη την υπεύθυνη επιχειρηµατικότητα. Παρά το δυσµενές επιχειρηµατικό περιβάλλον εµείς επιµένουµε: Καινοτοµούµε, Επενδύουµε, Εξάγουµε. Τα προϊόντα µας, παραγόµενα από τοπικούς πόρους και διαθέσιµα στην εγχώρια και τη διεθνή αγορά, είναι σηµαντικά τόσο για τη βιωσιµότητά µας, όσο και για την ανάπτυξη της χώρας συνολικά. Ταυτόχρονα, σε αυτή την εξαιρετικά δυσµενή οικονοµική συγκυρία, καταβάλουµε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειµένου να αµβλύνουµε τις επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης στην ευρύτερη ελληνική κοινωνία. Με υψηλό αίσθηµα ευθύνης, συνεχίζουµε να επενδύουµε στην Ελλάδα. Επικεντρωνόµαστε στη βιώσιµη ανάπτυξη της δραστηριότητάς µας, τον εκσυγχρονισµό των εγκαταστάσεων µας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς µας, την υγεία & ασφάλεια των εργαζόµενων και συνεργατών µας. Ειδικότερα, το Εργοστάσιο του Οµίλου ΗΡΑΚΛΗΣ στο Βόλο, αποτελεί σταθµό στη βιοµηχανική ζωή του τόπου θέτοντας ισχυρά θεµέλια στην πόλη. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουµε συνεισφέρει περισσότερα από 135 εκατ. ευρώ στην τοπική οικονοµία, ενώ διατηρούµε περισσότερες από 400 άµεσες και έµµεσες θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα, έχουµε αναλάβει πρωτοβουλίες στήριξης της τοπικής κοινωνίας που ξεπερνούν τα 8 εκατ. ευρώ απαντώντας µε αυτό τον τρόπο σε ουσιαστικές ανάγκες του τόπου µας. Παράλληλα, ακολουθούµε αυστηρά πρότυπα περιβαλλοντικής διαχείρισης και ποιοτικού ελέγχου, έχοντας επενδύσει για το σκοπό αυτό περισσότερα από 50 εκατ. ευρώ στο εργοστάσιο του Βόλου, βελτιώνοντας διαρκώς την περιβαλλοντική µας απόδοση. Επιπρόσθετα, υλοποιούµε προγράµµατα βιοποικιλότητας και αποκατάστασης λατοµείων λαµβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικές ιδιοµορφίες, όπως βιοποικιλότητα, νερό, έδαφος, τοπογραφία. Είµαστε έτοιµοι να ανταποκριθούµε δυναµικότερα στις νέες προκλήσεις και ανάγκες της αγοράς. Με πυρήνα την έρευνα και την καινοτοµία, αναζητούµε νέες τεχνολογίες αλλά και καινοτόµες πρακτικές που κάνουν τη διαφορά σε κάθε επίπεδο λειτουργίας µας. Στον Όµιλο ΗΡΑΚΛΗΣ δεσµευόµαστε ότι θα συνεχίσουµε να συνεισφέρουµε στην οικονο-
ΟΜΙΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ: ΕΠΕΝΔΥΟΥΜΕ, ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ, ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ 1911 µία τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, µέσα από τις επενδύσεις και την εξαγωγική µας δραστηριότητα. Στόχος µας παραµένει η συνεχής ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του Εργοστασίου στο Βόλο στην εσωτερική αγορά που θα δώσει ώθηση στην εξωστρέφειά του προσφέροντας νέες προοπτικές. Θα εξακολουθήσουµε να εφαρµόζουµε προηγµένα µοντέλα λειτουργίας και να δηµιουργούµε αειφόρες λύσεις µε επίκεντρο τις ανάγκες των πελατών µας, ώστε να αποτελούµε τον προτιµητέο συνεργάτη τους. Θα εξακολουθήσουµε να προσφέρουµε ευκαιρίες στους ανθρώπους µας, ώστε να βελτιώσουν και να αξιοποιήσουν τις ικανότητές
τους. Σε ένα συνεχώς µεταβαλλόµενο περιβάλλον, η ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εργαζοµένων µας, είναι αναγκαία, ώστε να προετοιµάζονται κατάλληλα για τις προκλήσεις του µέλλοντος. Δεσµευόµαστε ότι θα βρισκόµαστε σταθερά δίπλα τους µε στόχο να εξελιχθούν επαγγελµατικά και να πραγµατοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους. Βάζοντας διαρκώς τον πήχη υψηλότερα αναφορικά µε την αποτελεσµατική και συνετή χρήση των πόρων µας, εφαρµόζουµε πρακτικές που συνάδουν µε την κυκλική οικονοµία. Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζουµε να συνεισφέρουµε στη διατήρηση των φυσικών πόρων υποκαθιστώντας πρώτες ύλες και καύσιµα µε εναλλακτικά υλικά, βελτιστοποιώντας διαρκώς τα συστήµατα
διαχείρισης νερού και αποβλήτων. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουµε πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονοµία. O Όµιλος ΗΡΑΚΛΗΣ, ως ενεργός και υπεύθυνος εταιρικός πολίτης, σε µία όλο και πιο απαιτητική οικονοµία, θα συνεχίσει να συµβάλει στη Βιώσιµη Ανάπτυξη της χώρας και ιδιαίτερα στις περιοχές που έχει παρουσία, ως παράγοντας οικονοµικής δραστηριότητας, κοινωνικής ευηµερίας και προστασίας του περιβάλλοντος. Κοιτάµε µπροστά µε αποφασιστικότητα, βασισµένοι σε γερά θεµέλια και ξεκάθαρους στόχους συνεισφέροντας θετικά και µακροπρόθεσµα σε ένα βιώσιµο µέλλον.
ιάλογος
Τ
α επιχειρησιακά αποτελέσµατα της Εταιρείας Διανοµής Αερίου Θεσσαλονίκης - Θεσσαλίας Α.Ε. (ΕΔΑ ΘΕΣΣ) έως και τέλος Σεπτεµβρίου καταδεικνύουν την έντονα αναπτυξιακή τροχιά της Εταιρείας, η οποία αποτελεί ταυτόχρονα πρότυπο λειτουργίας. Από την 30/12/2016 και σύµφωνα µε το ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ λειτουργεί µε νοµικό και λειτουργικό διαχωρισµό, ως Διαχειριστής Δικτύου Διανοµής Φυσικού Αερίου (ΔΔΔ), εντός των ορίων της γεωγραφικής περιφέρειας του Νοµού Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Οι κύριες αρµοδιότητες της ΕΔΑ ΘΕΣΣ, είναι η περαιτέρω διείσδυση του φυσικού αερίου, η συντήρηση και η ασφαλής λειτουργία του δικτύου. Στην ΕΔΑ ΘΕΣΣ συµµετέχει κατά 51% η Δηµόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) και κατά 49% ο στρατηγικός επενδυτής (Eni), ένας ενεργειακός κολοσσός ανάµεσα στους 6 κορυφαίους του κόσµου, που ασκεί το management της Εταιρείας. Η ΕΔΑ ΘΕΣΣ αποτελεί πρότυπο λειτουργίας, και ασκεί τις αρµοδιότητες και τα καθήκοντά της µε ίση µεταχείριση των Χρηστών του Δικτύου Διανοµής και των Τελικών Πελατών, µέσω της υλοποίησης διαδικτυακής πλατφόρµας (portal) ΕΔΑ ΘΕΣΣ MARTE, την αποφυγή µεροληπτικής συµπεριφοράς κατά την εξυπηρέτηση των ανω-
τέρω, µε οργανωτική και λειτουργική αυτονοµία, την εφαρµογή της διαφάνειας κατά την άσκηση των καθηκόντων, την τήρηση εµπιστευτικότητας, κατά τη διαχείριση και χρήση των δεδοµένων και πληροφοριών, κατά τον πλέον οικονοµικό, διαφανή και άµεσο τρόπο, χωρίς διακρίσεις και υιοθετώντας Πρόγραµµα Συµµόρφωσης και διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου. Έως και τέλος Σεπτεµβρίου, οι νέες συνδέσεις αυξήθηκαν κατά 75 % συγκριτικά µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2016 και το σύνολο των καταναλωτών ανέρχεται σε 84.000 για την περιοχή της Θεσσαλίας. Στο έδαφος αυτής της δυναµικής, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ έχει ήδη εκπονήσει το στρατηγικό της σχεδιασµό για το επόµενο διάστηµα, που αποσκοπεί στην αύξηση της διείσδυσης µε υλοποίηση αποδοτικών επενδύσεων, µε τήρηση της νοµοθεσίας και µε υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Κοµβική θέση στο σχεδιασµό της εταιρείας έχει το γεγονός ότι από το 2018 και οι οικιακοί καταναλωτές καθίστανται επιλέγοντες. Συνολικά, οι επενδύσεις δικτύων και υποδοµών για την περίοδο 2017-2021 θα ανέλθουν σε 32,1 εκατ. €. Το Πρόγραµµα Ανάπτυξης 2017-2021 της ΕΔΑ ΘΕΣΣ, έχει στόχο την αύξηση της διείσδυσης του φυσικού αερίου και τη βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών. Συγκεκριµένα, στόχος της Εταιρείας είναι ο δείκτης διείσδυσης του φυσικού αερίου στο συνολικό πληθυσµό από 54%
το 2016 να ανέλθει σε 58% στα τέλη του 2021, µε την ΕΔΑ ΘΕΣΣ να σχεδιάζει την επέκταση του Δικτύου στις υφιστάµενες περιοχές (7 στη Θεσσαλία), καθώς και 12 νέες. Επιπλέον επισηµαίνεται ότι οι εργασίες επέκτασης του δικτύου Φυσικού Αερίου στο Βελεστίνο έχουν ολοκληρωθεί σύµφωνα µε το καθορισµένο χρονοδιάγραµµα κατασκευής και τις επόµενες µέρες θα τροφοδοτηθούν και οι πρώτες παροχές. Το Πρόγραµµα Ανάπτυξης της ΕΔΑ ΘΕΣΣ προβλέπει συνολικά την κατασκευή184,4 χλµ νέου Δικτύου κατά την περίοδο 2017-2021. Το διάστηµα 2017-2021, αναµένεται να συνδεθούν επιπλέον περίπου 19.238 νοικοκυριά µε το δίκτυο φυσικού αερίου και οι όγκοι που θα διανεµηθούν θα αγγίξουν το 2021 τα 140 εκατ. κυβικά. Περαιτέρω, ενεργοποιείται το δίκτυο διανοµής φυσικού αερίου στο Βελεστίνο του Δήµου Ρήγα Φερραίου, ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής δικτύου εκ µέρους της ΕΔΑ ΘΕΣΣ στον Τύρναβο και στην Καλαµπάκα, ενώ στην Ελασσόνα προβλέπεται η έναρξη των έργων κατασκευής το Δεκέµβριο 2017. Η ΕΔΑ ΘΕΣΣ ο πλαίσιο του θεσµικού της ρόλου, για τις περιοχές που προβλέπεται η τροφοδότηση µε συµπιεσµένο φυσικό αέριο, θα προχωρήσει σύµφωνα µε το Πρόγραµµα Ανάπτυξης στην εγκατάσταση
“
H ΕΔΑ ΘΕΣΣ έχει ήδη εκπονήσει το στρατηγικό της σχεδιασµό για το επόµενο διάστηµα, που αποσκοπεί στην αύξηση της διείσδυσης µε υλοποίηση αποδοτικών επενδύσεων, µε τήρηση της νοµοθεσίας και µε υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Κοµβική θέση στο σχεδιασµό της εταιρείας έχει το γεγονός ότι από το 2018 και οι οικιακοί καταναλωτές καθίστανται επιλέγοντες. Συνολικά, οι επενδύσεις δικτύων και υποδοµών για την περίοδο 2017-2021 θα ανέλθουν σε 32,1 εκατ. €.
“
ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
39
αποσυµπιεστών και στην κατασκευή δικτύου διανοµής, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στις Εταιρείες µε Άδεια Προµήθειας Αερίου να δραστηριοποιηθούν. Επιπλέον, επισηµαίνεται ότι η ΕΔΑ ΘΕΣΣ είναι αρµόδια για τις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου έως και τον µετρητή, συνεπώς για τις υδραυλικές εγκαταστάσεις οι καταναλωτές, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη συντήρηση τους, θα πρέπει σε συνεργασία µε τον αδειοδοτηµένο εγκαταστάτη-υδραυλικό ή/και τον Επιβλέποντα µηχανικό, εν’ όψη των χειµερινών µηνών να ενισχύουν την προστασία των σωληνώσεων. Τέλος υπενθυµίζεται ότι είναι σε ισχύ από την ΕΔΑ ΘΕΣΣ έως τις 31/12/2017 η «ΕΚΠΤΩΣΗ 100% ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣ» στις Νέες Συνδέσεις φυσικού αερίου, µε την προσφορά να ισχύει για όλους τους νέους καταναλωτές που θα υπογράψουν Σύµβαση Σύνδεσης µε το δίκτυο φυσικού αερίου και για όλες τις χρήσεις (Οικιακή, Εµπορική, Βιοτεχνική-Βιοµηχανική). Οι δε νέες συνδέσεις που υπογράφονται για καταναλωτές που υπάρχει δίκτυο φυσικού αερίου κατασκευάζονται σε 30 ηµέρες. Για την εξυπηρέτηση πελατών λειτουργεί τηλεφωνικό κέντρο, όπου για οποιαδήποτε πληροφορία σχετική µε ζητήµατα που αφορούν την εταιρεία Διανοµής Φυσικού Αερίου θα µπορούν να καλούν στο τηλέφωνο 11 150.
ιάλογος
Η
επέκταση της εφαρµογής των προηγµένων τεχνολογιών του αυτοµατισµού, της ροµποτικής, της τεχνητής νοηµοσύνης, της νανοτεχνολογίας, κ.λ.π., ως βασικής προϋπόθεσης µείωσης του κόστους παραγωγής, βελτίωσης του επιπέδου παραγωγικότητας, ενίσχυσης του επιπέδου ανταγωνι-
ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Γ. ΡΟΜΠΟΛΗ Οµότ.Καθηγητή Παντείου Πανεπιστηµίου
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Γ.ΜΠΕΤΣΗ Υποψ.Διδάκτορα Παντείου Πανεπιστηµίου
στικότητας, αύξησης της κερδοφορίας, κ.λ.π., αποτελούσε και αποτελεί τη στρατηγική επιλογή των επιχειρήσεων και των οικονοµικών σχηµατισµών, ιδιαίτερα στα πλαίσια των νέων συνθηκών του ανταγωνισµού, της παγκοσµιοποίησης και του νέου διεθνούς καταµερισµού εργασίας. Η στρατηγική αυτή επιλογή, ιδιαίτερα από τις
αρχές της δεκαετίας του 1990, συνδυάστηκε από τις ασκούµενες πολιτικές της απασχολησιµότητας, των ευέλικτων µορφών απασχόλησης και της αποδιάρθρωσης της αγοράς εργασίας γενικότερα, της απορρύθµισης των συλλογικών διαπραγµατεύσεων, των συλλογικών συµβάσεων εργασίας, των εργασιακών σχέσεων και της
Η ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
“
“
40
Είναι προφανές, ότι η ροµποτική αυτή πραγµατικότητα και προοπτική, επηρεάζει σηµαντικά τη σχέση τεχνολογίας και απασχόλησηςποσοτικά και ποιοτικά- δεδοµένου ότι µέχρι το 2030 εκτιµάται ότι τα ροµπότ θα υπερβούν την ευφυία και την δεξιότητα του εργαζόµενου, θα αυτονοµηθούν λειτουργικά, θα αυτό-επισκευάζονται και τέλος θα αντικαταστήσουν το 38% των ανειδίκευτων και εξειδικευµένων θέσεων εργασίας, µε αποτέλεσµα να απωλεσθούν µισθοί της τάξης των 15 τρις. ευρώ.
ιάλογος
“
“
...για να αποφύγει η ανθρωπότητα στο µέλλον «δεκαετίες πόνου και κοινωνικών αναταραχών», δεδοµένου, σύµφωνα µε πρόσφατη(2017) έρευνα της McKinsey, της εξαφάνισης 45% των σηµερινών θέσεων εργασίας κατά τα επόµενα 20 χρόνια, λόγω της επέλασης των ροµπότ, θα πρέπει να προετοιµάσει την οργάνωση και προσαρµογή της παραγωγικής διαδικασίας στην εβδοµάδα των 32 ωρών και των 4 ηµερών καθώς και του ελεύθερου χρόνου των εκατοµµυρίων πολιτών.
συρρίκνωσης του κράτους- πρόνοιας. Όµως, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσµατος, στις σηµερινές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισµού, η βελτίωση του επιπέδου ανταγωνιστικότητας δεν επιτυγχάνεται µε την απορρύθµιση της αγοράς εργασίας και την αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους, δεδοµένου ότι, όπως αποδεικνύεται από τα διεθνή στατιστικά συγκριτικά στοιχεία, ο συντελεστής µείωσης του κόστους εργασίας ανά µονάδα παραγόµενου προϊόντος µε την εφαρµογή του κοινωνικού dumping, είναι πολλαπλάσια µικρότερος από τον αντίστοιχο, µε την εφαρµογή των νέων τεχνολογιών της ροµποτικής, του αυτοµατισµού και της τεχνητής νοηµοσύνης στην παραγωγική διαδικασία. Και αυτό γιατί η νέα τεχνολογία της ροµποτικής, των υπολογιστών και της τεχνητής νοηµοσύνης, διευρύνει στην παραγωγική διαδικασία την αυτοµατοποίηση και αυξάνει, ως εκ τούτου, το επίπεδο της παραγωγικότητας των παραγωγικών συντελεστών στις επιχειρήσεις, µε αποτέλεσµα η ίδια ποσότητα των προϊόντων, που εµπεριέχει και την βελτίωση της ποιότητας τους, να παράγεται µε λιγότερους εργαζόµενους. Από την άποψη αυτή, η σηµαντική αύξηση κατά 30% του επιπέδου παραγωγικότητας των επιχειρήσεων και η µείωση του κόστους εργασίας κατά 18%-33% στην µεταποίηση, οδήγησε, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Διεθνούς Οµοσπονδίας Ροµποτικής, στην αύξηση του συνολικού αριθµού των βιοµηχανικών ροµπότ κατά 11% το 2015(1,6 εκατοµ. ροµπότ) σε σχέση µε το 2014, µε προοπτική µέχρι το τέλος του 2019 ο συνολικός αριθµός ροµπότ στην διεθνή οικονοµία να φθάσει στα 2,6 εκατοµ. Πιο συγκεκριµένα, στις ΗΠΑ ο αριθµός των ροµπότ στην βιοµηχανία ανέρχεται σε 300.000 και στις πέντε µεγαλύτερες οικονοµίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερµανία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Αγγλία) ο αριθµός, σύµφωνα µε την Διεθνή Οµοσπονδία Ροµποτικής, ανέρχεται σε 340.000 και στην Κίνα ο αριθµός των ροµπότ εκτιµάται ότι στα τέλη του 2017 θα φθάσει τα 420.000. Με άλλα λόγια, στο σύνολο της βιοµηχανίας αντιστοιχούν στην Ν.Κορέα και στις ΗΠΑ 411 ροµπότ ανά 10.000 εργαζόµενους, ενώ στην Ιαπωνία αντιστοιχούν 213 ροµπότ, στην Γερµανία 170 ροµπότ, στην Ταϊβάν 159 ροµπότ
και στην Γαλλία αντιστοιχούν 126 ροµπότ ανά 10.000 εργαζόµενους. Είναι προφανές, ότι η ροµποτική αυτή πραγµατικότητα και προοπτική, επηρεάζει σηµαντικά τη σχέση τεχνολογίας και απασχόλησης-ποσοτικά και ποιοτικά- δεδοµένου ότι µέχρι το 2030 εκτιµάται ότι τα ροµπότ θα υπερβούν την ευφυία και την δεξιότητα του εργαζόµενου, θα αυτονοµηθούν λειτουργικά, θα αυτό-επισκευάζονται και τέλος θα αντικαταστήσουν το 38% των ανειδίκευτων και εξειδικευµένων θέσεων εργασίας, µε αποτέλεσµα να απωλεσθούν µισθοί της τάξης των 15 τρις. ευρώ. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε πρόσφατη(2017) έρευνα (J.Suedekum,κ.ά.) στην Γερµανία, η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών του αυτοµατισµού και της ροµποτικής στην γερµανική βιοµηχανία κατά την περίοδο 19942014, είχε ως συνέπεια την απώλεια 275.000 θέσεων εργασίας, δηλαδή το περίπου (23%) της απασχόλησης στον συγκεκριµένο κλάδο παραγωγής. Επιπλέον, σε ορισµένους κλάδους παραγωγής (π.χ. Τράπεζες, Χρηµατο-πιστωτικές δραστηριότητες, Υπηρεσίες, Διοίκηση) οι απώλειες σε διεθνές επίπεδο θα είναι σηµαντικές( 7 εκατοµ. θέσεις εργασίας κατά το Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ). Για παράδειγµα η Τράπεζα (Bank of America) εκτιµά µείωση της απασχόλησης της ως συνέπεια του αυτοµατισµού κατά 30% µέχρι το 2025, αριθµός που αντιστοιχεί σε 770.000 στις ΗΠΑ και σε 1 εκατοµ. περίπου στην Ευρώπη. Στην κατεύθυνση αυτών των εξελίξεων, είναι προφανές ότι η εισαγωγή των ροµπότ και του αυτοµατισµού στην παραγωγική διαδικασία, θα συµβάλλει στην αύξηση της ανεργίας, στην απώλεια φορολογικών εσόδων, µισθών και ασφαλιστικών εισφορών καθώς και στην διεύρυνση των οικονοµικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Επιπλέον, η προοπτική της γενικευµένης ευελιξίας της απασχόλησης και η σοβαρή επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου και των όρων διαβίωσης των ευέλικτα απασχολούµενων, λόγω του χαµηλού τους εισοδήµατος, προδιαγράφουν στο µέλλον προϋποθέσεις κοινωνικών αναταραχών, παρά τις εργασιακές συνθήκες ανταγωνισµού που ασκούνται σε αυτή την κατηγορία εργαζοµένων από την ασκούµενη οικονοµική πολιτική µε τα µαζικά µεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύµατα.
Αντίθετα, η αποτροπή αυτών των δυσµενών εξελίξεων σε διεθνές επίπεδο, συµπυκνώνεται στην πρόταση που διατύπωσε ο ιδρυτής της Microsoft B.Gates, ο οποίος υποστήριξε ότι «η εργασία των ροµπότ πρέπει να φορολογείται όπως η ανθρώπινη εργασία». Και αυτό γιατί οι κατασκευαστές και οι ιδιοκτήτες των ροµπότ θα αποκοµίζουν τεράστια κέρδη τα οποία θα παράγει η αυτοµατοποιηµένη εργασία, χωρίς να καταβάλλουν φόρους στο Κράτος και ασφαλιστικές εισφορές στα ασφαλιστικά ταµεία, προκειµένου να χρηµατοδοτηθεί η επιδότηση της ανεργίας των ανέργων, λόγω της χρήσης των ροµπότ, οι απώλειες των ασφαλιστικών ταµείων από τις ασφαλιστικές εισφορές των ανέργων, καθώς και η επιµόρφωση, η επανεκπαίδευση σε νέες ειδικότητες και η επανένταξη τους στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, αξίζει να σηµειωθεί ότι για να αποφύγει η ανθρωπότητα στο µέλλον «δεκαετίες πόνου και κοινωνικών αναταραχών», δεδοµένου, σύµφωνα µε πρόσφατη(2017) έρευνα της McKinsey, της εξαφάνισης 45% των
41 σηµερινών θέσεων εργασίας κατά τα επόµενα 20 χρόνια, λόγω της επέλασης των ροµπότ, θα πρέπει να προετοιµάσει την οργάνωση και προσαρµογή της παραγωγικής διαδικασίας στην εβδοµάδα των 32 ωρών και των 4 ηµερών καθώς και του ελεύθερου χρόνου των εκατοµµυρίων πολιτών. Ουσιαστικά, η προοπτική αυτή προδιαγράφει την ανατροπή του παραγωγικού, εργασιακού, κοινωνικού και πολιτικού παρόντος στο µέλλον, µε την έννοια ότι η ροµποτική τεχνολογία θα αλλάξει όχι µόνο τις παραγωγικές και οικονοµικές σχέσεις αλλά θα αλλάξει και τις πολιτικές, εργασιακές και κοινωνικές σχέσεις. Στην κατεύθυνση αυτή, το ερώτηµα που παραµένει στην παρούσα φάση της διεθνούς οικονοµίας αναπάντητο είναι: µε ποιους όρους και µε ποιες πολιτικές, οικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες, θα συντελεσθεί η µετάβαση της διεθνούς οικονοµίας και πολιτικής από το τεχνολογικό παρόν στο αυτοµατοποιηµένο και ροµποτικό µέλλον?
ιάλογος
42
ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ Η ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ
ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟY ΣΑΜΑΡΑ Καθηγητή Πληροφορικής Β/θµιας Εκπαίδευσης
“
Μελέτες αµερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων υποστηρίζουν ότι στο άµεσο µέλλον το 25% των θέσεων εργασίας θα απαιτούν κάποιο υπόβαθρο γνώσεων STEM, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του στην αγορά εργασίας προχώρησε στην ίδρυση του STEM Alliance (www.stemalliance.eu) µε στόχο τη στενή συνεργασία του εκπαιδευτικού µε τον επιχειρηµατικό κόσµο για την ενίσχυσή τoυ.
“
Σ
τις µέρες µας γίνεται πολύς λόγος από την παγκόσµια και την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική κοινότητα όσο και –δειλά έστω- από την ελληνική για µια νέα εκπαιδευτική προσέγγιση γνωστή ως STEM. Ο όρος “STEM” [Science, Technology, Engineering and Mathematics] είναι το ακρωνύµιο το οποίο χρησιµοποιείται για να ορίσει µια ολοκληρωµένη εκπαιδευτική προσέγγιση, που καταργεί τον διαχωρισµό µεταξύ των ιδιαίτερων επιστηµονικών πεδίων (Επιστήµη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηµατικά) θεωρώντας τα ως ένα «όλον», µε το σκεπτικό ότι τα σύγχρονα προβλήµατα είναι πολύ σύνθετα και πολυδιάστατα για να µπορούν να αντιµετωπισθούν επιτυχώς από µια και µόνο επιστήµη. (Morrison & Bartlett, 2009). Ένας άλλος ορισµός αναδεικνύει τη σηµαντικότητα του STEM για την πολυπόθητη ανάπτυξη της χώρας µας: “Μια διεπιστηµονική προσέγγιση στη µάθηση, όπου οι
ΑΠΟ ΤΟ 2015 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ 8ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΟΛΟΥ αυστηρές ακαδηµαϊκές έννοιες παρουσιάζονται σε συνδυασµό µε προβλήµατα του πραγµατικού κόσµου. Στην προσέγγιση αυτή οι σπουδαστές εφαρµόζουν την Επιστήµη, την Τεχνολογία, τη Μηχανική και τα Μαθηµατικά σε πλαίσια που αναδεικνύουν συνδέσεις µεταξύ του σχολείου, της κοινότητας, της εργασίας και της παγκόσµιας επιχειρηµατικής δραστηριότητας, γεγονός που τους επιτρέπει να αναπτύξουν
ιάλογος
43
“
Η εκπαιδευτική ροµποτική µπορεί -και πρέπει- να ενταχθεί στα προγράµµατα σπουδών όλων των βαθµίδων βασικής εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο µέχρι το λύκειο, ξεκινώντας µε τη χρήση απλών έτοιµων ροµπότ-παιχνιδιών (τύπου bee-bot) για την επίλυση απλών προβληµάτων στην προσχολική ηλικία και τις πρώτες τάξεις του δηµοτικού, προχωρώντας έπειτα σε κιτ µε εξαρτήµατα δηµιουργίας ροµποτικών κατασκευών µε εύκολο και απλοποιηµένο οπτικό περιβάλλον προγραµµατισµού τους (π.χ. We-Do) και φτάνοντας σε κιτ µε µικροεπεξεργαστές, ποικιλία αισθητήρων και εξαρτηµάτων για τη δηµιουργία πολύπλοκων, υψηλών προδιαγραφών ροµποτικών κατασκευών
“
τον γραµµατισµό πάνω στα STEM και, µέσω αυτού, την ικανότητα να ανταγωνίζονται στη νέα οικονοµία…” (Tsupros, Kohler, & Hallinen, 2009). Μελέτες αµερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων υποστηρίζουν ότι στο άµεσο µέλλον το 25% των θέσεων εργασίας θα απαιτούν κάποιο υπόβαθρο γνώσεων STEM, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του στην αγορά εργασίας προχώρησε στην ίδρυση του STEM Alliance (www.stemalliance.eu) µε στόχο τη στενή συνεργασία του εκπαιδευτικού µε τον επιχειρηµατικό κόσµο για την ενίσχυσή τoυ. Βασικό εργαλείο για τη διδακτική προσέγγιση εννοιών του STEM µε έναν ολοκληρωµένο (ολιστικό) τρόπο αποτελεί η εκπαιδευτική ροµποτική. Συνδυάζει στοιχεία ανάπτυξης λογισµικού, τεχνητής νοηµοσύνης, µηχανικής, µελέτης της ανθρώπινης συµπεριφοράς, καθώς και άλλα επιστηµονικά στοιχεία.
Βασικός στόχος της εκπαιδευτική ροµποτικής είναι να αναδείξει µεταξύ άλλων: την υπολογιστική σκέψη (computational thinking), µια σύγχρονη ψηφιακή δεξιότητα που πρέπει να προστεθεί στις βασικές δεξιότητες του παιδιού µαζί µε την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθµητική, την ικανότητα επίλυσης προβληµάτων (problem solving), την ικανότητα λήψης αποφάσεων (decision making) το οµαδικό πνεύµα και τη συνεργασία
τη δηµιουργικότητα και τη φαντασία, τις καλλιτεχνικές ευαισθησίες των µαθητών. Επιπλέον παρέχει στους µαθητές την ευκαιρία να προσεγγίσουν µε ελκυστικό, πρωτότυπο και διασκεδαστικό τρόπο πολλά από τα γνωστικά αντικείµενα του σχολείου, κάτι που δεν επιτυγχάνεται ιδιαίτερα µε την παραδοσιακή διδασκαλία. Η εκπαιδευτική ροµποτική µπορεί -και πρέπεινα ενταχθεί στα προγράµµατα σπουδών όλων των βαθµίδων βασικής εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο µέχρι το λύκειο, ξεκινώντας µε τη χρήση απλών έτοιµων ροµπότ-παιχνιδιών (τύπου bee-bot) για την επίλυση απλών προβληµάτων στην προσχολική ηλικία και τις πρώτες τάξεις του δηµοτικού, προχωρώντας έπειτα σε κιτ µε εξαρτήµατα δηµιουργίας ροµποτικών κατασκευών µε εύκολο και απλοποιηµένο οπτικό περιβάλλον προγραµµατισµού τους (π.χ. We-Do) και φτάνοντας σε κιτ µε µικροεπεξεργαστές, ποικιλία αισθητήρων και εξαρτηµάτων για τη δηµιουργία πολύπλοκων, υψηλών προδιαγραφών ροµποτικών κατασκευών (π.χ. Lego Mindstorms EV3, Arduino, Raspberry Pi κ.λ.π.) µε δυνατότητα προγραµµατισµού σε εξελιγµένα περιβάλλοντα (EV3, RobotC κ.λ.π.) καθώς και προηγµένες γλώσσες προγραµµατισµού (Python, Java) για το γυµνάσιο και το λύκειο. Ήδη από το σχολικό έτος 2016 – 2017 το πρόγραµµα σπουδών που αφορά το µάθηµα της Πληροφορικής Γυµνασίου έχει προσαρµοστεί και στις τρεις τάξεις έτσι ώστε οι µαθητές να διδαχθούν προγραµµατισµό ροµποτικών συστηµάτων. Είναι µια αρχή, αλλά απαιτείται ακόµη να προσαρµο-
στούν και τα προγράµµατα σπουδών τόσο του δηµοτικού όσο και του λυκείου, καθώς και να αλλάξουν τα προγράµµατα όλων των θετικών µαθηµάτων, ώστε να ευθυγραµµιστούν µε τις αρχές του STEM, που αναφέραµε πιο πάνω.
Στο 8ο Γυµνάσιο Βόλου ξεκίνησε να λειτουργεί πιλοτικά εργαστήριο εκπαιδευτικής ροµποτικής το 2015. Ήταν το πρώτο δηµόσιο σχολείο στη Μαγνησία που ανέλαβε την πρωτοβουλία να παρέχει την εµπειρία εκπαίδευσης του STEM µέσα από ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες καθώς και µε συµµετοχές σε διαγωνισµούς. Οι µαθητές και οι γονείς από την αρχή αγκάλιασαν και στήριξαν αυτή την καινοτοµία και έτσι το εργαστήριο συνεχίζει να λειτουργεί, να αναπτύσσεται και να βελτιώνεται διανύοντας ήδη το τέταρτο έτος λειτουργίας του. Αυτά τα χρόνια οι συµµετέχοντες µαθητές όχι µόνον απέκτησαν και βελτίωσαν τις γνώσεις τους, αλλά και ανέδειξαν τις δεξιότητες τους, τη δηµιουργικότητα και την εφευρετικότητα τους. Επίσης ανέπτυξαν την ευγενή άµιλλα και το οµαδικό πνεύµα, δοκιµάστηκαν σκληρά σε άκρως ανταγωνιστικά περιβάλλοντα διαγωνισµών και απέδειξαν ότι η επένδυση στην παιδεία των παιδιών µας είναι η καλύτερη λύση για να αντιµετωπίσει η χώρα µας τα αδιέξοδα της. Παρατηρούµε ότι οι κυβερνήσεις της χώρας µας ακολουθούν µια πολιτική αναζήτησης ξένων επενδύσεων πολλές φορές αµφιβόλου χρησιµότητας και ανταποδοτικότητας για την ίδια και τους πολίτες και ότι εδώ και χρόνια περικόπτουν συστηµατικά χρηµατοδοτήσεις για την παιδεία των ελληνόπουλων. Στο ίδιο µήκος κύµατος και η τοπική αυτοδιοίκηση της Μαγνησίας ανακοινώνει
«φαραωνικά» έργα µεγάλου κόστους και αµφιβόλου ανταποδοτικότητας (χριστουγεννιάτικος φωτισµός, πάρκινγκ κ.α.) ενώ υποτιµά συστηµατικά την αξία της παιδείας. Πριν λίγο καιρό ανακοινώθηκε η ενίσχυση της Μαγνησίας µε κάποια εκατοµµύρια ευρώ για την πραγµατοποίηση έργων. Μέσα σε αυτά τα έργα θα µπορούσε να ενταχθεί ο σχεδιασµός, η υλοποίηση και η στελέχωση ενός «τεχνολογικού πάρκου», το οποίο να αποτελέσει κέντρο εκπαίδευσης στις νέες τεχνολογίες, στο STEM, στον προγραµµατισµό και γενικά ανάπτυξη λογισµικού, µε εκπαιδευτικά προγράµµατα και δραστηριότητες για παιδιά και νέους από την προσχολική ηλικία µέχρι την τριτοβάθµια εκπαίδευση. Επιπλέον το «πάρκο» αυτό θα µπορούσε να αποτελέσει φυτώριο ανάπτυξης καινοτόµων τεχνολογικών ιδεών και να προσφέρει την ευκαιρία σε όλους τους νέους να παρουσιάσουν τις ιδέες τους, να τις υλοποιήσουν, να αναζητήσουν επενδυτές και να ξεκινήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups). Θα µπορούσε ο ίδιος ο δήµος Βόλου να αναδειχθεί σε βασικό επενδυτή, καθώς και οι ίδιοι δηµότες µέσω crowd funding. Με τον τρόπο αυτό οι επιτυχηµένες καινοτόµες ιδέες θα µπορούσαν να αποδώσουν ανταποδοτικά οικονοµικά οφέλη, όπως µειώσεις δηµοτικών φόρων, τελών κ.λ.π. για τους δηµότες ή/και την αυτοχρηµατοδότηση του όλου εγχειρήµατος. Γιατί η Μαγνησία και ο Βόλος να µην αποτελέσει κέντρο τεχνολογίας και καινοτοµίας δίνοντας σε νέους που θέλουν να µείνουν στον τόπο τους την ευκαιρία να δηµιουργήσουν, να εξελιχθούν και να προσφέρουν µε την σειρά τους σ’ αυτόν;
ιάλογος
44
ΠΩΣ ΘΕΛΟΥΜΕ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΣ, ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΑ ΚΟΥΤΣΕΡΗ, Πρόεδρο της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεµόνων Δ. Βόλου
“
“
Α
πό τους σηµαντικότερους µοχλούς ανάπτυξης µιας χώρας, είναι αναντίρρητα η εκπαίδευση, γεγονός που έχει αποδειχθεί στην πράξη, µέσα από συγκεκριµένα παραδείγµατα άλλων χωρών, σε συνδυασµό παράλληλα, όπως ισχυρίζονται τεχνοκράτες και οργανισµοί ανάπτυξης, µε την εµπιστοσύνη και τη συλλογικότητα, παράγοντας έτσι, ένα καλύτερο εκπαιδευτικό σύστηµα, ξεπερνώ-
Ένα σχολείο πόλος έλξης των παιδιών, που θα είναι στο επίκεντρο της κάθε τοπικής κοινωνίας, θα δείχνει το δρόµο και τον τρόπο της µελέτης και της ανάπτυξης των δεξιοτήτων, που θα εµπνέει, που θα ανοίγει ορίζοντες, χαράσσοντας το µέλλον…
ντας πλέον το ζήτηµα της κατασπατάλησης πόρων, χρόνου και ευκαιριών που είχαν ως αποτέλεσµα την ανάσχεση της προόδου στη χώρα µας… Άρα αποτελεί δεδοµένο ως σκέψη, ότι η επένδυση στην παιδεία των παιδιών µας είναι η καλύτερη λύση, για να αντιµετωπίσει η χώρα µας τα αδιέξοδα της. Ως δεύτερο δεδοµένο παράλληλα, θα πρέπει να έχουµε, την ρήση του Παλαµά, ότι «σχολείο ίσον δάσκαλος» που ισχύει διαχρονικά και αναδεικνύει τον πραγµατικό ρόλο του εκπαιδευτικού, αλλά και το τρίτο δεδοµένο, ότι «Παιδεία, εστί ου την υδρίαν πληρώσαι, αλλά ανάψαι αυτήν», του Πλάτωνα, ότι δηλαδή «Η Παιδεία είναι, όχι το γέµισµα του άδειου δοχείου (ο εγκέφαλος του παιδιού) , αλλά άναµµα ψυχής, είναι φως»…
Τι µπορεί να περιλαµβάνει το µέλλον της επόµενης 20ετίας; Πώς όµως, µε ποιον τρόπο, ποιες προϋποθέσεις, ποιες κινήσεις, πρωτοβουλίες, ενέργειες, αποφάσεις και σχεδιασµό, µπορεί να επιτευχθεί αυτό; Τι πρέπει να περιλαµβάνει ένα µέλλον της επόµενης 20ετίας, έχοντας ως … «µπούσουλα» αν θέλετε, τα όσα έγιναν ή δεν έγιναν την τελευταία 20ετία (δηλαδή ας σκεφτούµε… το αντίστοιχο διάστηµα που ήδη πέρασε, 1997-2017). Αναµφισβήτητα, είναι δύσκολο να δηµι-
ουργηθεί το «ιδεατό- ιδανικό» σχολείο, για πολλούς και διαφόρους λόγους, αλλά και γιατί ποτέ το ιδεατό για κάποιους, δε θα εκφράζει απολύτως όλους τους πολίτες… Πρακτικά όµως, τα προβλήµατα, εδράζονται και σε αντικειµενικές δυσκολίες, που πηγάζουν από την έλλειψη της κατάλληλης υποδοµής, των πρωτοβουλιών από την πλευρά της εκπαιδευτικής- σχολικής κοινότητας και βέβαια, των κρατικών πιστώσεων. Την ίδια ώρα βέβαια, που είναι αδιανόητο στην κοινωνία του 21ου αιώνα να εφαρµόζονται αναχρονιστικά µέσα και µέθοδοι διδασκαλίας, χωρίς παράλληλα όµως να παραµερίζουµε ή να αγνοούµε τα όσα σηµαντικά βήµατα εννοείται ότι έγιναν µέχρι σήµερα, απ΄ όλους όσοι είχαν τις πρωτοβουλίες και τις πολιτικές αποφάσεις… Έστω επαναλαµβάνω, και εάν δεν υπάρχει το ιδανικό σύστηµα, πολλοί γνώστες των πραγµάτων, επικαλούνται το παράδειγµα της Φινλανδίας που ήταν µία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης (χωρίς να εξετάζουµε τις όποιες σηµερινές εξελίξεις), όµως κάποια στιγµή συνειδητοποίησαν ότι µόνο µέσα από την εκπαίδευση θα ανατρέψουν την οικονοµική τους κατάσταση και το κα-
“
“
Να συνδέεται η εκπαίδευση, µε τις ανάγκες της χώρας και τις δηµόσιες πολιτικές. Δωρεάν Παιδεία, που θα περιλαµβάνει τα βιβλία, τα εργαστήρια, τη σίτιση, τη ψυχολογική, κοινωνιολογική και εξατοµικευµένη διδακτική βοήθεια κ.ά.
τάφεραν σε µεγάλο βαθµό. Επένδυσαν στην εκπαίδευση, όχι µόνο σε χρήµα, εξοπλισµό, υποδοµές, αλλά κυρίως σε φιλοσοφία και στάση ζωής. Παράλληλα, έγινε πραγµατικότητα η έννοια της εκπαίδευσης που οφείλει να είναι δωρεάν για όλους (και όχι µε κάποιες µεσοβέζικες ελληνικές λύσεις που συµπληρώνονται εκ των πραγµάτων µε χρήµατα των πολιτών), περιλαµβάνοντας τα βιβλία, τα εργαστήρια, τη σίτιση, τη ψυχολογική, κοινωνιολογική και εξατοµικευµένη διδακτική βοήθεια κ.ά. Είναι απαραίτητο το σύστηµα, να έχει µία ευέλικτη δοµή ώστε να απαντά στις απαιτήσεις και ανάγκες των κοινωνιών και ένα ουσιαστικό περιεχόµενο σπουδών, γιατί είναι γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά συστήµατα µεταξύ των χωρών, δεν συγκρίνονται αντικειµενικά, καθώς δεν υπάρχει σύστηµα αντικειµενικών κριτηρίων αξιολόγησης λόγω διαφορετικών συνθηκών καθώς και ιδεολογιών...
Απαιτείται µια µεταρρύθµιση της σκέψης Είναι ουσιαστικά η ώρα, έχοντας ως παρακαταθήκη το µεγαλείο της ελληνικής κληρονοµιάς και των προγόνων µας, να προχωρήσουµε ένα βήµα πιο πέρα και πλέον να διαµορφωθούν οι συνθήκες, στις οποίες, µαθητές και εκπαιδευτικοί όλων των βαθµίδων της εκπαίδευσης θα προσεγγίζουν διεπιστηµονικά τη διδασκαλία των µαθηµάτων και θα προχωρούν κλιµακωτά και στην έρευνα των σύνθετων πολιτικών, θεσµικών, κοινωνικών, οικονοµικών και άλλων ζητηµάτων, τόσο σε θεωρητικό όσο κυρίως, σε πρακτικό επίπεδο. Όπως σωστά επισηµαίνουν αρκετοί πλέον, να στοχεύσουµε σε εκπαιδευτικά προγράµµατα για την πραγµατική ανάπτυξη δεξιοτήτων και αξιών. Να καταφέρουµε µελλοντικά, να συνδυάσουµε τα στοιχεία ανάπτυξης λογισµικού, της τεχνητής νοηµοσύνης, της µηχανικής, της µελέτης της ανθρώπινης συµπεριφοράς, καθώς και άλλα επιστηµονικά στοιχεία, όπως προτείνεται και µέσα από το STEM για να αναδεικνύονται όλες οι δεξιότητες του παιδιού-µαθητή, όπως ήδη ξεκίνησε και γίνεται µέσα από τη ροµποτική...
ιάλογος
45
Σε αυτό το σηµείο, ταιριάζει η σκέψη ότι «η µέχρι τώρα παιδεία µας “δεν µας έµαθε να συσχετίζουµε τις γνώσεις, αλλά να τις διαχωρίζουµε, να τις περιχαρακώνουµε και να τις αποµονώνουµε”, γι΄ αυτό απαιτείται µια µεταρρύθµιση της σκέψης, προκειµένου να εξασφαλιστεί η ίδια µας η ικανότητα να οργανώνουµε τη γνώση», που έθεσε ο Εντγκάρ Μορέν, (Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Κέντρου Επιστηµονικής Έρευνας της Γαλλίας (CNRS), Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Πολιτισµού), που έχει αφιερώσει ένα µεγάλο µέρος του έργου του στα προβλήµατα µιας σωστά θεµελιωµένης γνώσης.
Να συνδέεται η εκπαίδευση, µε τις ανάγκες της χώρας και τις δηµόσιες πολιτικές Απαραίτητη λοιπόν η κατάρτιση και απόκτηση γνώσεων στις ξένες γλώσσες, τη χρήση υπολογιστών, τη ροµποτική κ.λ.π., όµως, αποκτώντας εφόδια και δεξιότητες που θα βρουν εφαρµογή στα επόµενα 20 αλλά και περισσότερα ίσως χρόνια. Να αποκτήσουν οι µαθητές, όχι στείρα γνώση, αλλά κριτική κατανόηση και σκέψη νεωτεριστική και υπολογιστική, να αποκτήσουν τον τρόπο για να προσαρµόζουν τη σκέψη τους, σύµφωνα ακριβώς µε τις εξελίξεις της εποχής. Θα πρέπει όχι µόνο να επιδιώκεται αλλά να επιτυγχάνεται στην πράξη, η συνεργασία των εκπαιδευτικών κοινοτήτων µε τις δηµιουργικές δυνάµεις και τη νέα γενιά, να µεταφέρονται γνώσεις, ιδέες και καλές πρακτικές, να δηµιουργούνται δίκτυα και θετικά παραδείγµατα αξιοποίησης της γνώσης στο σύγχρονο πλέον περιβάλλον, µε το επιστέγασµα να ανήκει στα πανεπιστηµιακά µας ιδρύµατα, συνθέτοντας ένα µοτίβο, που θα συνδέει την εκπαίδευση, µε τις ανάγκες της χώρας και τις δηµόσιες πολιτικές.
Το σχολείο του άµεσου µέλλοντος Το σχολείο του άµεσου µέλλοντος λοιπόν, πρέπει να είναι σχολείο παιδιών καταρχήν ευτυχισµένων, σχολείο χαράς και ικανοποίησης για τη γνώση και τη µάθηση, σχολείο πνευµατικής καλλιέργειας και εξανθρωπισµού, τέχνης και πολιτισµού, αγωγής και διαπαιδαγώγησης. Σύγχρονο σχολείο ως ολοκληρωµένο κέντρο καλλιέργειας του πνεύµατος, µε ουσιαστική ενίσχυση και της τεχνικής εκπαίδευσης, µε οργάνωση συζητήσεων –ανταλλαγής απόψεων εκπαιδευτικών, µαθητών και γονέων
µε καθιέρωση µελλοντικών στόχων, στελέχωση των σχολείων µε επιστήµονες άλλων ειδικοτήτων, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, πλήρη εξοπλισµό των εργαστηρίων και πρακτική χρήση των οπτικοαουστικών και τεχνολογικών µέσων, µείωση του τεράστιου όγκου της ύλης και αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας στο διάβασµα (ουσιαστική χρήση των υπολογιστών στα σχολεία, µαθήµατα εξ΄ αποστάσεως, χρήση tablet –όχι καθολική αλλά συγκεκριµένη και µε πρακτική ισχύόπως στην ανταλλαγή ύλης, ασκήσεων, εφαρµογών µεταξύ εκπαιδευτικών- µαθητών, ενηµέρωσης των γονέων κ.λ.π.)…
Αυτονόητα µεν… αλλά…δεν επετεύχθησαν ακόµη Υπάρχουν είναι αλήθεια πράγµατα ακόµη, που ενώ θεωρούνται αυτονόητα, παραµένουν στις περισσότερες περιπτώσεις … διεκδικήσεις, καθώς δεν έχουν επιτευχθεί στο σύνολο και τα οποία εννοείται πως θα συµβάλλουν στο πιο «ιδανικό» σχολείο στην επόµενη εικοσαετία… που αξίζουν τα παιδιά µας και η κοινωνία µας… Ένα σχολείο, σχεδιασµένο µε «εθνική πολιτική παιδείας» που δε θα αλλάζει χάραξη µε την κάθε κυβερνητική αλλαγή, µε εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά κριτήρια, µε ενιαίο χαρακτήρα που θα δίνει ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες σε όλους τους µαθητές. Με πλήρη στελέχωση από µόνιµο προσωπικό (σε όλα τα επίπεδα- εκπαιδευτικών, καθαριστριών- κ.α.) που θα βρίσκεται στη θέση του από την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Με ανακαινισµένες, επαρκείς και σύγχρονες εγκαταστάσεις Με τέτοιον αριθµό µαθητών ανά τµήµα, που να ευνοείται η διδασκαλία. Με µελέτη που θα ολοκληρώνεται πραγµατικά µέσα στο σχολείο, µε τους σύγχρονους προαναφερόµενους τρόπους. Με αναβαθµισµένο πρόγραµµα (που σήµερα απουσιάζουν οι απαντήσεις σε σύγχρονες απαιτήσεις, όπως η κυκλοφοριακή αγωγή, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση κ.α.) που θα καλύπτει τις διευρυµένες πλέον ανάγκες των µαθητών, (ξένες γλώσσες µε συνέχεια απ΄ τη µία βαθµίδα στην άλλη), που θα καταλήγουν στα πιστοποιητικά γλωσσοµάθειας. Με εξοπλισµένες αίθουσες σίτισης υπό τη βοήθεια των τραπεζοκόµων στα ολοήµερα σχολεία, στα οποία να έχουν πρόσβαση όλα τα παιδιά, που οι γονείς τους το επιθυµούν. Σύγχρονες βιβλιοθήκες έντυπων και ηλεκτρονικών- ψηφιακών βιβλίων, αλλά και χώρους µελέτης και χαλάρωσης, που προβλέπονται ήδη στο εξωτερικό. Οργανωµένη και όχι τυπική, αλλά ουσιαστική και έγκαιρη µέριµνα για µαθητές µε µαθησιακές ή άλλες δυσκολίες σε όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης, και πλήρη στελέχωση των τµηµάτων ένταξης, παράλληλης στήριξης, ενισχυτικής διδασκαλίας. Με πλήρως εξοπλισµένα εργαστήρια µουσικής, εικαστικών, πληροφορικής γυµναστήρια. Ένα σχολείο πόλος έλξης των παιδιών, ένα σχολείο που θα είναι στο επίκεντρο της κάθε τοπικής κοινωνίας, θα δείχνει το δρόµο και τον τρόπο της µελέτης και της ανάπτυξης των δεξιοτήτων, που θα εµπνέει, που θα ανοίγει ορίζοντες, χαράσσοντας το µέλλον!
46
ιάλογος
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΜΕΛΕΤΗ Ο.Ε ΤΟΥ ΤΕΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
ΒΟΛΟΣ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΣΙΑ κέντρο συνδυασµένων µεταφορών ΜΕ ΜΙΚΡΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΟΣΤΟΣ Η ΧΩΡΑ ΑΠΟΚΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΟΛΟ ΜΕ ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η
Προτεραιότητα κατά το παρελθόν δινόταν στις σιδηροδροµικές µεταφορές έναντι των οδικών, τάση που έχει αναστραφεί µε τη µετάβαση σε µια οικονοµία αγοράς. Η µεταφορά των εµπορευµάτων µετατοπίστηκε γρήγορα από τις σιδηροδροµικές στις οδικές µεταφορές. Η ανάπτυξη των ιδιωτικών µέσων µεταφοράς, που απαιτεί περισσότερες δυνατότητες κυκλοφορίας για την ικανοποίηση νέων αναγκών οφειλόµενων στη µεταβολή της οικονοµικής κατάστασης, έχει συµβάλει στη σηµαντική αύξηση της ζήτησης οδικών µεταφορών.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη έµφαση στην ανάπτυξη των Συνδυασµένων Μεταφορών, τόσο στα χωρικά της όρια, όσο και στις σχέσεις µε τρίτες χώρες. Υπάρχει ήδη σειρά οδηγιών στην κατεύθυνση αυτή. Σύγχρονες υποδοµές, που πληρούν τα κριτήρια της αειφορίας του περιβάλλοντος, αποτελούν σηµαντικό παράγοντα ελκυστικότητας των περιφερειών. Οι προοπτικές για το µέλλον των Συνδυασµένων Μεταφορών στην Ελλάδα διαγράφονται ευοίωνες. Η γεωγραφική θέση της χώρας σε σχέση τόσο µε τη Δ. Ευρώπη και την Μαύρη Θάλασσα, όσο και µε τη Μ. Ανατολή και Β.
“
Ο Βόλος βρίσκεται σε καλή γεωγραφική θέση για την ανάπτυξη Συνδυασµένων Μεταφορών µε τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, της Βορείου Αφρικής και του Ευξείνου Πόντου. Ιδίως µε τον προβλεπόµενο στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα άξονα συνδυασµένων µεταφορών ΜονάχουΑνκόνας-Ηγουµενίτσας-Βόλου-Μέσης Ανατολής (έκθεση De Picoli στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), ο Βόλος µπορεί να εξελιχθεί σε πραγµατική ανατολική πύλη της Ελλάδας.
“
Μαγνησία µε προφανή υπεροχή συγκριτικά µε άλλους νοµούς ως προς τους περιβαλλοντικούς πόρους, µε παράδοση στον αναπτυξιακό ρόλο των µεταφορών και µε σειρά γεωστρατηγικών πλεονεκτηµάτων στο ηπειρωτικό και το νησιωτικό τµήµα της µπορεί να αποτελέσει πεδίο επιτυχούς εφαρµογής σύγχρονου σχεδιασµού συνδυασµένων µεταφορών µε επωφελείς επιδράσεις όχι µόνο στο θεσσαλικό, αλλά και σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Αυτό είναι ένα από τα συµπεράσµατα που προκύπτουν από Οµάδα Εργασίας του ΤΕΕ Μαγνησίας, η οποία µελέτησε την «Ιστορία των µεταφορών» στο νοµό και κατέληξε σε σηµαντικά συµπεράσµατα. Η Οµάδα Εργασίας, αποτελούµενη από τους κ.κ. Χαράλαµπο Σκυργιάννη, Ελένη Σταµατίου, Κατερίνα Ντόντη, Βασίλη Μαυραντζά και Απόστολο Καγιάννη, τονίζει ότι η ανάπτυξη συνδυασµένων µεταφορών αποτελεί βασικό µέληµα των επενδύσεων σε µεταφορές, λαµβάνοντας πάντα υπόψη τις συνακόλουθες οικονοµικές και περιβαλλοντικές ανάγκες.
“
“
ιάλογος
47
Σπάνια εντοπίζονται συγκεντρωµένες σε µια περιοχή τόσες προϋποθέσεις ανάπτυξης, ιδίως συνδυασµένων µεταφορών. Μπορεί να υπάρχουν συνδυασµένες οδικές – σιδηροδροµικές µεταφορές, ίσως επιπλέον αεροπορικές ή θαλάσσιες, αλλά η συνύπαρξη όλων αυτών αποτελεί σπάνια περίπτωση, ακόµη και σε παγκόσµια κλίµακα. Ένα επιπρόσθετο στοιχείο που καθιστά πιο ιδιάζουσα αυτή την περίπτωση, είναι ότι πρόκειται για περιοχή που δεν έχει αγγίξει ακόµη η ανάπτυξη, στην οποία απουσιάζει η επιβάρυνση από στρεβλές επενδύσεις, ενώ ακόµη έχει τεράστιες προοπτικές. Διότι κατά την ύπαρξη συνδυασµένων µεταφορών, οι υποδοµές είναι ενίοτε κορεσµένες, επιβαρυµένες σε επίπεδο περιβάλλοντος µε τρόπο µη αναστρέψιµο.
ΣΠΑΝΙΑ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΠΩΣ Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΤΟΣΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΙΔΙΩΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Αφρική είναι σήµερα ιδιαίτερα ευνοϊκή για την χρησιµοποίηση συνδυασµένων µεταφορών. Σε αυτό συντελούν χαρακτηριστικά δύο βασικοί λόγοι: το γεγονός ότι οι οδικές επικοινωνίες µε τις χώρες της Δ. Ευρώπης περιορίζονται από την υποχρεωτική ύπαρξη των συνόρων πολλών τρίτων χωρών και ποσοστώσεων και το ότι µε τις χώρες της Μ. Ανατολής οι γνωστές δυσκολίες για τις χερσαίες µεταφορές αποκλείουν σχεδόν την µεταφορά µε ένα µόνο µέσο ιδίως στην περίπτωση των χερσαίων µεταφορών και επιβάλλουν τη συνδυασµένη µεταφορά για ένα µεγάλο ποσοστό των διακινούµενων φορτίων. Στην Ελλάδα η κύρια συνδυασµένη µεταφορά που πραγµατοποιείται είναι αυτή µεταξύ οδού και θάλασσας.
Ο Βόλος βρίσκεται σε καλή γεωγραφική θέση για την ανάπτυξη Συνδυασµένων Μεταφορών µε τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, της Βορείου Αφρικής και του Ευξείνου Πόντου. Ιδίως µε τον προβλεπόµενο στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα άξονα συνδυασµένων µεταφορών Μονάχου-Ανκόνας-Ηγουµενίτσας-Βόλου-Μέσης Ανατολής (έκθεση De Picoli στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), ο Βόλος µπορεί να εξελιχθεί σε πραγµατική ανατολική πύλη της Ελλάδας. Επίσης ο Λιµένας του Βόλου διαθέτει ένα ισχυρό πλεονέκτηµα έναντι όλων των άλλων Ελληνικών Λιµένων, κι αυτό είναι η υποδοµή για το Σιδηροδροµικό Πορθµείο. Η συµφωνία που υπάρχει µεταξύ ΟΣΕ και Συριακών Σιδηροδρόµων και οι εξαγγελίες του ΟΣΕ για λειτουργία γραµµής µε το Ουκρανικό λιµάνι Ilytchefsk πρέπει να µπουν σε πορεία υλοποίησης
48
Παράλληλα, η τεχνολογία piggy back, η φόρτωση, δηλαδή, οχηµάτων σε ειδικούς σιδηροδροµικούς συρµούς, βοηθάει πολύ στην µείωση των περιβαλλοντικών προβληµάτων, που προκαλούνται από τις αµιγείς οδικές µεταφορές. Η τρίτη µεγάλη κατηγορία στις µοναδοποιηµένες µεταφορές είναι τα λεγόµενα swapbodies, τα κινητά αµαξώµατα, τα οποία έλκονται στην οδό από τράκτορες, φορτώνονται µε γερανούς στα τραίνα και στα πλοία και γενικά είναι ελαφρά και ευέλικτα. Τα σηµαντικότερα σηµεία για τις Συνδυασµένες Μεταφορές είναι τα σηµεία εκείνα των µεταφορικών δικτύων όπου γίνεται η µεταφόρτωση ή η αλλαγή του µεταφορικού µέσου. Τέτοιοι κόµβοι είναι βασικά οι Λιµένες (θαλάσσιοι και ποτάµιοι, όπου υπάρχουν), τα Αεροδρόµια και τα Εµπορευµατικά Κέντρα ή Εµπορευµατικοί Σταθµοί (που µπορούν να συνυπάρχουν µε τα παραπάνω ή να λειτουργούν αυτόνοµα), καθώς αποτελούν σχετικά νέες µορφές υποδοµής µε πολλά πλεονεκτήµατα αλλά και πολλές και διαφορετικές ανάγκες οργάνωσης. Σε όλους αυτούς τους κόµβους της µεταφορικής αλυσίδας (transportation chain) από τον αποστολέα µέχρι τον παραλήπτη εφαρµόζονται διεθνώς σύγχρονες µέθοδοι, µεταφόρτωσης, αποθήκευσης, διανοµής, παρακολούθησης φορτίων, ενίοτε και µεταποίησης, υποστηριζόµενες από συστήµατα πληροφορικής, τηλεµατικής και logistics Ο ρόλος του Λιµένα Βόλου, ενός Λιµένα που εξυπηρετεί όχι µόνο την Θεσσαλική ενδοχώρα, αλλά και ολόκληρη την Κεντρική Ελλάδα, θα παραµείνει κοµβικός και σηµαντικός στις δεκαετίες που έρχονται. Η ανάπτυξη Ελεύθερων Αποθηκών στον χώρο του θα δώσει νέα ώθηση
ιάλογος
στις συναλλαγές µε τις τρίτες χώρες. Τα αναβαθµιζόµενα χερσαία δίκτυα (ΠΑΘΕ, Σιδηρόδροµος, Άξονας Βόλου-Ηγουµενίτσας, Ε65) θα δώσουν µεγάλες δυνατότητες συνδυασµού των µεταφορικών µέσων, µε στόχο την βελτίωση των µεταφορικών αλυσίδων. Παράλληλα, εκτιµάται ότι η βελτίωση των ενδοπεριφερειακών σιδηροδροµικών µεταφορικών υποδοµών µεταξύ των θεσσαλικών πόλεων, θα ενισχύσει την οικονοµική συνεργασία µεταξύ τους. Επίσης η µείωση των χρονο-αποστάσεων θα ενισχύσει τις εµπορικές τους συναλλαγές και θα βοηθήσει την επέκταση της αγοράς. Ειδικότερα η σιδηροδροµική σύνδεση µε το αεροδρόµιο της Νέας Αγχιάλου και την περιοχή του Αλµυρού, θα βοηθήσει σηµαντικά τόσο στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του νοµού, όσο και στην τουριστική ανάπτυξη ολόκληρης της Κεντρικής Ελλάδας. Σπάνια εντοπίζονται συγκεντρωµένες σε µια περιοχή τόσες προϋποθέσεις ανάπτυξης, ιδίως συνδυασµένων µεταφορών. Μπορεί να υπάρχουν συνδυασµένες οδικές – σιδηροδροµικές µεταφορές, ίσως επιπλέον αεροπορικές ή θαλάσσιες, αλλά η συνύπαρξη όλων αυτών αποτελεί σπάνια περίπτωση, ακόµη και σε παγκόσµια κλίµακα. Ένα επιπρόσθετο στοιχείο που καθιστά πιο ιδιάζουσα αυτή την περίπτωση, είναι ότι πρόκειται για περιοχή που δεν έχει αγγίξει ακόµη η ανάπτυξη, στην οποία απουσιάζει η επιβάρυνση από στρεβλές επενδύσεις, ενώ ακόµη έχει τεράστιες προοπτικές. Διότι κατά την ύπαρξη συνδυασµένων µεταφορών, οι υποδοµές είναι ενίοτε κορεσµένες, επιβαρυµένες σε επίπεδο περιβάλλοντος µε τρόπο µη αναστρέψιµο. Με µικρό σχετικά κόστος όχι µόνο η περιοχή ή ο
νοµός, αλλά ολόκληρη η χώρα αποκτά κεντρικό σηµαντικό πόλο µε µοναδικά χαρακτηριστικά. Οδικές, σιδηροδροµικές, αεροπορικές και θαλάσσιες µεταφορές δικτυώνονται µε κόµβο τον Αλµυρό. Γύρω από το αεροδρόµιο και το λιµάνι υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις χωρίς οικιστική χρήση, που προσφέρονται για ανάπτυξη logistics. Αυτό που ουσιαστικά λείπει είναι η σιδηροδροµική γραµµή, της οποίας η υλοποίηση επέκτασης περιλαµβάνεται στον άµεσο σχεδιασµό και θετικό είναι να καταλήγει ως το λιµάνι, διερχόµενη πλησίον του αεροδροµίου. Παράλληλα, το αεροδρόµιο της Νέας Αγχιάλου, εκτός της επιβατικής τουριστικής του χρήσης, µπορεί να χρησιµοποιηθεί και για µεταφορικές ανάγκες cargo. Δεδοµένου του µεγάλου µήκους διαδρόµου (3 χλµ.) που διαθέτει, της χωροθέτησής του στο κέντρο της Ελλάδας και της απόστασής του από την πρωτεύουσα του νοµού, συγκαταλέγεται σε ένα από τα λίγα στην Ελλάδα που µπορεί να δεχθεί τα τεράστια αεροπλάνα µεταφορών. Με σωστό προγραµµατισµό της επέκτασης της σιδηροδροµικής γραµµής, που ακόµη και σήµερα µπορεί να γίνει µε µεταφόρτωση από το Βελεστίνο για οποιοδήποτε σιδηροδροµικό φορτίο, θα δώσει µεγάλη πνοή ανάπτυξης στην περιοχή. Κατά αυτόν τον τρόπο θα είναι δυνατή η καθηµερινή εξαγωγή της αγροτικής παραγωγής του Νοµού, αλλά και όλης της Θεσσαλίας, καθώς και άλλων περιοχών της Ελλάδας, σ’ όλη την Ευρώπη. Αλλά και στην αντίστροφη κατεύθυνση, θα υπάρχει η δυνατότητα άµεσης παραλαβής προϊόντων από όλο τον κόσµο, χωρίς την απαραίτητη µεσολάβηση της πόλης της Αθήνας. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η Ελλάδα εξελίσσεται σε κόµβο Μεταφορών,
µέσω των Διευρωπαϊκών Δικτύων και των Πανευρωπαϊκών Διαδρόµων και Περιοχών Μεταφορών, αλλά και λόγω της γεωπολιτικής της θέσης στα Βαλκάνια και στην Νοτιοανατολική Ευρώπη γενικότερα. Η οργάνωση των µεταφορικών δικτύων και κυρίως αυτών των δηµοσίων συγκοινωνιών, πρέπει να γίνει µε τρόπο τέτοιο ώστε να εξυπηρετούν το δηµόσιο συµφέρον, τους πολίτες αλλά και την ενδογενή και περιφερειακή ανάπτυξη, καθώς και µια σειρά κοινωνικών και οικονοµικών δραστηριοτήτων. Σε ό,τι αφορά τη Μαγνησία, βασικός στόχος του Περιφερειακού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης Θεσσαλίας είναι η διαµόρφωση µιας στρατηγικής µετάβασης της Περιφέρειας σε µια βιώσιµη, εξωστρεφή και κοινωνικοοικονοµικά ανταγωνιστική Περιφέρεια στο εθνικό και στο σύγχρονο παγκοσµιοποιηµένο διεθνές περιβάλλον. Τα µέσα που δύναται να χρησιµοποιηθούν είναι η ανάδειξη της διακριτής της φυσιογνωµίας και ταυτότητας, η οποία θα στηρίζεται στη ανάδειξη, δικτύωση και µετατροπή των τοπικών (κοινωνικοοικονοµικών, φυσικών, ανθρώπινου δυναµικού) συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της σε διεθνή ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα. Στην κατεύθυνση αυτή, κύριο µέληµα είναι η ανάπτυξη των συνδυασµένων µεταφορών τόσο σε επίπεδο περιφέρειας, όσο και σε επίπεδο νοµού. Οι συνδυασµένες µεταφορές στον Νοµό Μαγνησίας βρίσκονται γενικά σε πολύ χαµηλό επίπεδο, ενώ υπάρχουν δυνατότητες που δεν έχουν αξιοποιηθεί. Οι µεταφορτώσεις από τραίνα σε φορτηγά είναι σχεδόν ανύπαρκτες, όπως και από τραίνα σε πλοία. Μόνο στο λιµένα του Βόλου πραγµατοποιούνται ορισµένες συνδυασµένες µεταφορές, κυρίως µε τα οχηµαταγωγά πλοία προς τις Βόρειες Σποράδες, τη Μυτιλήνη
“
49
“
ιάλογος
Μεγιστοποίηση των περιθωρίων βελτίωση της αεροπορικής σύνδεσης του Βόλου (παραµένει το ζήτηµα των τακτικών δροµολογίων για τα οποία τίθεται θέµα βιωσιµότητας). Εφόσον το τελευταίο λυθεί και η πραγµατική λειτουργία του Βόλου και της Λάρισας ως διπόλου θα συµβάλει στην αύξηση της ζήτησης, που είναι µια από τις παραµέτρους του προβλήµατος η ύπαρξη αεροπορικής σύνδεσης θα έδινε µεγάλη ώθηση στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, και η βελτίωση της σιδηροδροµικής σύνδεσης µπορεί να υποκαταστήσει, µερικώς, την έλλειψη τακτικής αεροπορικής σύνδεσης.
και τις Κυκλάδες και µε λίγα containers, που διακινούνται µε συµβατικά πλοία γενικού φορτίου (general cargo) Η υποδοµή του Λιµένος, τόσο από την άποψη των κρηπιδωµάτων και των ελεύθερων αποθηκευτικών χώρων, όσο και από την άποψη του µηχανολογικού εξοπλισµού, επαρκεί για την διακίνηση µέχρι και 50.000 containers ετησίως. Η σύνδεση των Λιµένων Ηγουµενίτσας και Βόλου µέσω του οδικού και σιδηροδροµικού άξονα Ηγουµενίτσας-Βόλου θα δώσει νέες δυνατότητες και προοπτικές στον Λιµένα του Βόλου, στον τοµέα των Συνδυασµένων Μεταφορών, ιδίως στην κατεύθυνση της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα, η ίδρυση Ελεύθερης Ζώνης, θα δυναµώσει την θέση του Λιµένος απέναντι στις τρίτες χώρες και ιδίως στις χώρες του Ευξείνου Πόντου.. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ, ΠΟΥ ΕΚΠΟΝΗΣΕ ΤΟ ΤΜΧΠΠΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ 2005, ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΩΣ ΕΞΗΣ: • Αξιοποίηση της ευνοϊκής χωροταξικής ένταξης στον ελληνικό χώρο (κεντροβαρική θέση, άξονες ανάπτυξης) µε τη διαµόρφωση στη Μαγνησία (και στη Δυτική Θεσσαλία) του τρίτου πόλου ελληνικού πόλου ανάπτυξης, µε απώτερο στόχο τη βελτίωση της διεθνούς χωροταξικής ένταξης. Βασική συνιστώσα του στόχου αυτού είναι η ουσιαστική υλοποίηση του διπόλου Βόλου-Λάρισας ως µιας «πόλης-δικτύου» 300.000 κατοίκων, µε συµπληρωµατικότητες και συνέργειες µεταξύ των δύο συνιστωσών του πόλου, και µε τη χωροθέτηση υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις που απαιτούν οιονεί µητροπολιτικό περιβάλλον. Δεύτερη βασική συνιστώσα και ταυτόχρονα καθοριστικής σηµασίας µέσο υλοποίησής του είναι η ενίσχυση των υπερτοπικών/διεθνών µεταφορών και επικοινωνιών. • Συστηµατική πολιτική ανάπτυξης της υπαίθρου προς την κατεύθυνση της πολυλειτουργικότητας της γεωργίας και της πολυαπασχόλησης, ούτως ώστε να απορροφηθούν οι συνέπειες από τη µεσοπρόθεσµη συρρίκνωση της γεωργίας και να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήµατα της νέας ΚΑΠ. • Αντιµετώπιση των χωρικής προέλευσης δοµικών µειονεκτηµάτων των ορεινών περιοχών και των νησιών. Τέτοια µειονεκτήµατα συνδέονται µε τον οριζόντιο και κατακόρυφο
διαµελισµό, την έλλειψη γεωγραφικής συνέχειας ή εύκολης επαφής, και µε την ιδιαίτερη ευαισθησία του φυσικού περιβάλλοντος που επιβάλλει ειδικές µορφές προστασίας. Είναι φανερό, εξάλλου, ότι ορισµένα από αυτά τα χαρακτηριστικά µπορούν να αποκτήσουν υπό προϋποθέσεις και θετικά σηµαινόµενα και να αξιοποιηθούν ως πόροι ανάπτυξης. • Ενίσχυση των µεσαίων βαθµίδων του οικιστικού δικτύου. Οι βαθµίδες αυτές µπορούν να αναλάβουν διάφορους ρόλους: κόµβοι διάχυσης πολλαπλασιαστικών επιπτώσεων από το ΠΣ Βόλου (και το δίπολο Βόλου-Λάρισας)
σχεδιασµού που εντοπίζονται σε διάφορα επίπεδα (χωροταξία, σχεδιασµός υπαίθρου, πολεοδοµία), και ριζική βελτίωση των µηχανισµών εφαρµογής του σχεδιασµού (πχ. αντιµετώπιση αυθαίρετης δόµησης, επιτάχυνση εφαρµογής σχεδίων, παρακολούθηση του χώρου). Για την υλοποίηση των στόχων απαιτητές είναι συγκεκριµένες δράσεις, που παρατίθενται στη συνέχεια, οι οποίες σχετίζονται µε παρεµβάσεις στον τοµέα των µεταφορών. Αποτελώντας συνιστώσες ενός ολοκληρωµένου χωροταξικού σχεδίου κρίνονται αναγκαίες για την επίτευξη των βασικών χωρικών στόχων αλλά και την
προς τον υπόλοιπο νοµαρχιακό χώρο (µε ένα ειδικότερο ρόλο για τις κωµοπόλεις που χωροθετούνται στη ζώνη ηµερησίων µετακινήσεων του ΠΣ Βόλου και µπορούν να λειτουργήσουν ως περιοχές αποκέντρωσης επενδύσεων αλλά και, αντίστροφα, κατοικίας για εργαζόµενους στο ΠΣ Βόλου), αγροτικά κέντρα, τουριστικοί οικισµοί. • Βελτίωση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος, µε έµφαση στις µεταφορές και τη στάθµευση, την αναβάθµιση της αισθητικής του αστικού χώρου, τη βελτίωση του δηµόσιου χώρου (λειτουργία και διαχείριση), και την αντιµετώπιση χωρικά εντοπισµένων αναπτυξιακών και κοινωνικών προβληµάτων (θύλακες ενδοιαστικής προβληµατικότητας). • Κάλυψη των ελλείψεων χωρικού
επίτευξη καλύτερης απόδοσης και αξιοπιστίας του τοµέα των µεταφορών. • Οδική σύνδεση Βόλου-Ηγουµενίτσας (Δυτικής Ευρώπης) (που παράλληλα εξασφαλίζει τη σύνδεση µε την Εγνατία Οδό και την Ιονία Οδό), µε άξονα προδιαγραφών αυτοκινητοδρόµου. Το ρόλο αυτό µπορεί να παίξει ο άξονας Ε65. • Βελτίωση της σιδηροδροµικής σύνδεσης του Βόλου µε το σιδηροδροµικό άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης (άµεση σύνδεση, συχνότητα), και παράλληλα τακτική και γρήγορη σύνδεση µε τη Λάρισα µε τραίνο προαστιακού τύπου (υπάρχει δυνητική συνέργεια µεταξύ των δύο αυτών υπο-δράσεων). • Μεγιστοποίηση των περιθωρίων βελτίωση της αεροπορικής σύνδεσης του Βόλου
(παραµένει το ζήτηµα των τακτικών δροµολογίων για τα οποία τίθεται θέµα βιωσιµότητας). Εφόσον το τελευταίο λυθεί και η πραγµατική λειτουργία του Βόλου και της Λάρισας ως διπόλου θα συµβάλει στην αύξηση της ζήτησης, που είναι µια από τις παραµέτρους του προβλήµατος η ύπαρξη αεροπορικής σύνδεσης θα έδινε µεγάλη ώθηση στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, και η βελτίωση της σιδηροδροµικής σύνδεσης µπορεί να υποκαταστήσει, µερικώς, την έλλειψη τακτικής αεροπορικής σύνδεσης. Ιδιαίτερα µεγάλης σηµασίας είναι η αναβάθµιση του ρόλου της Μαγνησίας στο Περιφερειακό, Εθνικό, Ευρωπαϊκό και Διεθνές Περιβάλλον, µε αξιόπιστη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων και αναφορά στις βασικές προτεραιότητες. Η Μαγνησία παρά το σηµαντικό πρόβληµα αποβιοµηχάνισης που αντιµετώπισε από το τέλος της δεκαετίας του ’80 και κατά τη δεκαετία του ’90 παραµένει ένας από τους βασικούς βιοµηχανικούς πόλους της χώρας. Παράλληλα, σε όλους, σχεδόν, τους διαθέσιµους αναπτυξιακούς δείκτες βρίσκεται σε σύγκριση µε την Περιφέρεια Θεσσαλίας, άνω του µέσου όρου. Το γεγονός αυτό, όµως, δεν αποτελεί και ένδειξη ότι ο νοµός είναι σε φάση ανόδου της αναπτυξιακής του πορείας, παρά µόνο ότι έχει παρέλθει η περίοδος της βαθύτερης κρίσης και, ότι η γενικότερη οικονοµική πορεία της περιφέρειας δεν µπορεί να χαρακτηριστεί δυναµική, λόγω των ιδιαίτερων διαρθρωτικών της προβληµάτων, αλλά και του γενικότερου επιπέδου ανάπτυξης της χώρας. Ο Ν. Μαγνησίας, όπως, άλλωστε και το σύνολο της περιοχής, εξακολουθεί να υστερεί σοβαρά σε επίπεδο ανάπτυξης από το µέσο όρο της ΕΕ, όπως κι αν τεθεί (δηλαδή είτε της ΕΕ των 15, είτε των 27). Σε κεντροβαρική, γεωστρατηγική θέση στην ελληνική επικράτεια, η Μαγνησία φαίνεται προορισµένη να αποτελεί κρίσιµης σηµασίας οδικό και σιδηροδροµικό κόµβο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και να αναπτύξει µεταφορικές συνδέσεις, θαλάσσιες και αεροπορικές, µε νέους προορισµούς σε τρεις ηπείρους. Δυστυχώς πλέον η ακύρωση ή καθυστέρηση έργων, οι τροποποιήσεις σχεδιασµών, η κατάργηση δροµολογίων, η σταδιακή απαξίωση του κοµβικά συγκοινωνιακού ρόλου του, η αµέλεια και η αδιαφορία αριθµού συναρµοδίων, όπως έχουν καταγγείλει ειδικοί του κλάδου και τοπικοί παράγοντες, ήγειραν ερωτηµατικά και προβληµατισµούς για το µέλλον της περιοχής, η οποία διαθέτει τόσο τις συνθήκες όσο και πολλά σηµεία αξιοποίησης.
ιάλογος
50
ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΟΛΟΥ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ζήτηµα πολυσύνθετο.
Γ
ια το Συνδικαλιστικό Κίνηµα, το ζήτηµα της ανάπτυξης, είναι πολυσύνθετο, συναρτώµενο ιδιαίτερα µε το βαθύτατα κοινωνικοπολιτικό πρόβληµα της ανερ-
γίας. Εποµένως, για την αντιµετώπιση του προβλήµατος δεν αρκεί να υπάρξουν σχεδιασµοί, εφόσον αυτοί δεν θα λαµβάνουν υπόψη τους και δεν θα στοχεύουν στην απάλειψη των αιτίων που δρουν σαν αναπτυξιακή τροχοπέδη και οδηγούν στην ύφεση, αλλά είναι αναγκαίες και ριζικές µεταρρυθµίσεις που να στοχεύουν όντως στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και όχι των αριθµών. Οι µεταρρυθµίσεις αυτές πρέπει να αφορούν όχι µόνον στους κανόνες της αγοράς εργασίας και της οικονοµίας, αλλά και στις καινοτόµες µεθόδους, κυρίως όµως σε άµεσα και ενεργητικά θεσµικά µέτρα για την προστασία του µεγαλύτερου, κατά την άποψή µας, «αναπτυξιακού κεφαλαίου» της περιοχής µας, δηλαδή του εργατικού ανθρωπίνου δυναµικού της.
Διαφωνούµε ριζικά µε τις πολιτικές που έχουν εφαρµοσθεί κατά καιρούς, και που δυστυχώς
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΠΑΠΑΔΗΜΟΠΟΥΛΟ, Πρόεδρο ΕΚΒ, Μέλους του ΔΣ της ΓΣΕΕ
και σήµερα συνεχίζονται, γιατί από µόνες τους αποδείχθηκαν αναποτελεσµατικές. Συνέπεια απόλυτα φυσιολογική, αφού καµία εξ αυτών δεν στηρίζονταν σε πραγµατικά αναπτυξιακές προοπτικές, όπως η παροχή θεσµικών κινήτρων για την διασφάλιση της βιωσιµότητας των τοπικών επιχειρήσεων, η οριστική αφαίρεση των «καρκινωµάτων» και παθογενειών
που εµποδίζουν την δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας, η επαναθωράκιση του θεσµικού πλαισίου προστασίας των εργαζόµενων
(Συλλογικές Συµβάσεις, επαναφορά κατώτατου µισθού, κλπ), η ενίσχυση των Μηχανισµών και των Υπηρεσιών για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής και της µαύρης εργασίας.
Ακούµε, δυστυχώς, ακόµη και σήµερα το ΔΝΤ, τους Θεσµούς, τον ΣΕΒ να πιέζουν για µη επαναφορά του προ-µνηµονιακού νοµοθετικού status στην αγορά εργασίας. Κατανοούµε την ανησυχία τους, καθώς αφ’ εαυτών οι Φορείς αυτοί εκφράζουν και εκπροσωπούν το Κεφάλαιο, επιδιώκοντας τη διασφάλιση της κερδοφορίας του. Μας ανησυχεί και µας προβληµατίζει η άβουλη στάση της Κυβέρνησης, που υποκύπτει στις αξιώσεις αυτές, καθ’ ήν στιγµή διατείνεται πως θέλει να αποκαταστήσει την διασαλευθείσα, από τα 7ετή Μνηµόνια, τάξη. Σε κάθε περίπτωση, θεωρούµε πως οι επιδιώξεις και αξιώσεις αυτές κατατείνουν στην αφαίρεση και άλλων σηµαντικών εργατικών δικαιωµάτων, και, σε καµιά περίπτωση, δεν εξυπηρετούν στόχους ανάπτυξης και υγιούς ανταγωνιστικότητας. Φρονούµε πως µια σοβαρή αναπτυξιακή στόχευση πρέπει, πρωτίστως, να διασφαλίζει και να εγγυάται την εργασιακή τάξη και την εργασιακή οµαλότητα, ως προϋπόθεση σταθερότερης και µεγαλύτερης απόδοσης των έµψυχων εργαλείων, δηλαδή των εργαζόµενων, στην προσπάθεια αυτή.
Το Εργατικό Κέντρο Βόλου δεν εξαντλεί στις παραπάνω επισηµάνσεις την αναπτυξιακή του πρόταση. Συνδέει τις παραπάνω προϋποθέσεις µε την εφαρµογή ενός δικαιότερου φορολογικού συστήµατος, που θα ενθαρρύνει και απαγκυλώνει, µεν, την επιχειρηµατικότητα αλλά που δεν θα νοµιµοποιεί την ασυδοσία και, το κυριότερο, δεν θα φορτώνει τα βάρη στα µόνιµα φορολογικά «υποζύγια», δηλαδή τους εργαζόµενους και τους συνταξιούχους.
Εφόσον όλα τα παραπάνω συναρτηθούν και µε την αξιοποίηση: του αξιόλογου ντόπιου εργατικού δυναµικού της ήδη αποκτηµένης τεχνογνωσίας, (από την έως πρότινος µεγάλη άνθηση της Βιοµηχανίας στην περιοχή µας). των πόρων του ΕΣΠΑ, και φυσικά της µεγάλης υποδοµικής προίκας που διαθέτει αυτή η περιοχή, τα αποτελέσµατα είναι βέβαιο πως θα είναι όντως αναστρέψιµα, προς την πραγµατική ανάπτυξη. Είναι προφανές ότι η Μαγνησία σήµερα απουσιάζει από κάθε αναπτυξιακό σχεδιασµό της Κυβέρνησης, γεγονός που, συν τοις άλλοις, προκαλεί εύλογα ερωτηµατικά, αλλά και ανησυχία. Και τούτο, γιατί η Μαγνησία προσφέρεται περισσότερο από κάθε άλλο Νοµό της Χώρας για ιδιωτικές και δηµόσιες επενδύσεις, τόσο στον Τοµέα της διαµετακόµισης προϊόντων (δρόµοι, πλωτές οδοί, λιµάνια Βόλου, Αλµυρού, Β. Σποράδων, Αεροδρόµια, Σιδηρόδροµος, Οδικό Κύκλωµα), όσο και στον Τοµέα της «βαριάς της βιοµηχανίας», που είναι ο Τουρισµός! Ιδιαίτερα, όµως στις παρούσες συνθήκες της κρίσης, την οποία η Μαγνησία βιώνει σε υπερθετικό βαθµό, ο οιοσδήποτε σχεδιασµός
αναπτυξιακής πολιτικής, για να επιτύχει, πρέπει να βασίζεται σε νοµοθετικές δικλείδες που θα αποκλείουν τα χαρακτηριστικά της εργασιακής και ανθρώπινης απαξίας (απολύσεις, εκµετάλλευση εργαζόµενων, καταστρατήγηση Συλλογικών Συµβάσεων, κ.ά).
Προς την κατεύθυνση αυτή, οι τοπικοί Φορείς οφείλουν να είναι οι πρωταγωνιστές και όχι οι κοµπάρσοι των όσων σχεδιάζει ερήµην τους η Κεντρική Εξουσία και εκµεταλλεύεται η κακώς νοούµενη επιχειρηµατικότητα. Διεκδικώντας από κοινού πολιτικές προσαρµοσµένες στις τεράστιες και ανεξάντλητες φυσικές, τεχνικές, χωροταξικές, τουριστικές και πολιτισµικές υποδοµές αυτής της περιοχής (που, εξ αυτού ακριβώς του λόγου, και θα πρέπει προσεκτικά να «χαρτογραφηθούν» ξανά), αλλά και πολιτικές, που θα επαναφέρουν την εργασιακή νοµοθετική τάξη και τους υγιείς κανόνες στην αγορά Υπό τις σηµερινές, αντίξοες συνθήκες της κρίσης, µιά αναπτυξιακή πολιτική, για να µπορέσει να χαρακτηρισθεί και αποτελεσµατική, θα πρέπει να στηριχθεί στην αµφίδροµη επαφή της µε την επικαιροποιηµένη εκπαίδευση, την κατάρτιση και ενηµέρωση, την αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας, την καινοτοµία, την ισότιµη και ισόνοµη απασχόληση του συνόλου του εργατικού δυναµικού, µε πλήρη εφαρµογή της Νοµοθεσίας. Με την προβολή όλων των τοπικών πρωτοβουλιών και έργων, αλλά και την υλοποίηση κάθε συγκροτηµένου εθνικού και περιφερειακού σχεδίου, που θα αφορά στην ανάπτυξη, µε τη σύµπραξη, στην περίπτω-
ση αυτή, όλων των Οικονοµικών και Κοινωνικών Φορέων. Αυτήν την αναπτυξιακή πρόταση επανακαταθέτουµε και αξιώνουµε να αποτελέσει τον βασικό άξονα των όποιων άµεσων και µελλοντικών συλλογικών διεκδικήσεων, για την αναπτυξιακή επανώθηση στην περιοχή µας.
ιάλογος
51
ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΜΠΑΣΔΑΝΗ Προέδρου του Επιµελητηρίου Μαγνησίας
“
“
Η
καθιέρωση δύο µόνο συντελεστών φορολογίας εισοδήµατος 22% και 33% για το υπόλοιπο φορολογητέο εισόδηµα των φυσικών προσώπων θα πρέπει να αποτελέσει στόχευση της Ελληνικής Πολιτείας για την ανόρθωση της ελληνικής οικονοµίας. Εκτιµούµε ότι δηµοσιονοµικά ένα τέτοιο σύστηµα θα είχε σηµαντικά οφέλη και για τα δηµόσια ταµεία, καθώς εάν συνδυαζόταν µε την άµεση αποστολή του ΦΠΑ σε κάθε αγορά απευθείας στα δηµόσια ταµεία, θα έλυνε το πρόβληµα της υστέρησης εσόδων από αποφυγή απόδοσης του ΦΠΑ που αποτελεί µείζον πρόβληµα. Ακόµη, η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων µπορεί να σηµατοδοτήσει την έξοδο από το τέλµα της ελληνικής αγοράς, δίδοντας έµφαση στις εξαγωγές καινοτόµων προϊόντων που θα δώσουν προστιθέµενη αξία, τόσο στον πρωτογενή τοµέα, όσο και στα προϊόντα της βαριάς βιοµηχανίας,
Ο µόνος δρόµος για την επιστροφή σε τροχιά δυναµικής και διατηρήσιµης µεσοπρόθεσµα ανάπτυξης, είναι η µετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγµα, το οποίο θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια και στις επενδύσεις. Η οικοδόµηση ενός τέτοιου υποδείγµατος προϋποθέτει την ανταγωνιστική παραγωγή, που θα προκύψει µέσα από σοβαρές επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, στην καινοτοµία, στην ποιότητα, στη διαφοροποίηση, αλλά και ένα ευνοϊκό φορολογικό και διοικητικό περιβάλλον, το οποίο θα εµπνέει εµπιστοσύνη στους επενδυτές και θα ενθαρρύνει την ανάληψη νέων επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών
όπως το µέταλλο, οι νέες τεχνολογίες, κ.ο.κ. Ωστόσο, για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να δοθεί κατεύθυνση στην βελτίωση των παραγόµενων προϊόντων και κυρίως στην µεταποίησή τους. Δυστυχώς, στην περιοχή µας ενώ παράγονται εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα, υπάρχει µεγάλη στέρηση στον εξαγωγικό τοµέα. Για παράδειγµα, ως περιοχή έχουµε έναν από τους µεγαλύτερους ελαιώνες της Ευρώπης, εντούτοις διαθέτουµε το ελαιόλαδο χύδην στις αγορές του εξωτερικού. Για όλους αυτούς τους λόγους κρίνεται επιβεβληµένη η δηµιουργίας µίας «Σχολής», ώστε να υπάρχει επιµόρφωση των ελαιοπαραγωγών σε όλα τα επίπεδα. Με δεδοµένο ότι ο αγροτικός κλήρος στην Ελλάδα είναι µικρός, θεωρούµε ότι µπορούµε να πετύχουµε πάρα πολλά µέσα από τη δηµιουργία
οµάδων για να υπάρχει επίτευξη οικονοµιών κλίµακας τόσο στις δαπάνες που έχουν να αντιµετωπίσουν, όσο και στη δυνατότητα κρίσιµου εξαγώγιµου προϊόντος. Παράλληλα, όλα τα τελευταία χρόνια το Επιµελητήριο Μαγνησίας, στην προσπάθεια στήριξης των µικρών επιχειρήσεων δίνει το παρών σε διεθνείς εκθέσεις και φυσικά αυτό θα αποτελέσει και προτεραιότητα της Διοίκησης για την συνέχεια. Ενδεικτικά, µπορούµε να αναφέρουµε µερικές µόνο από τις συµµετοχές µας σε διεθνείς εκθέσεις για την προβολή των τοπικών προϊόντων σε ξένες χώρες, όπως η Διεθνής έκθεση Τροφίµων και Ποτών “Anuga”το 2013 στην Κολωνία της Γερµανίας, η Διεθνής έκθεση Τροφίµων και Ποτών “Sial” στο Παρίσι το 2016, αλλά και η διεθνής κλαδική έκθεση ελαιολάδου “Olio
Capitale” στην Τεργέστη της Ιταλίας το 2017. Ο µόνος δρόµος για την επιστροφή σε τροχιά δυναµικής και διατηρήσιµης µεσοπρόθεσµα ανάπτυξης, είναι η µετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγµα, το οποίο θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια και στις επενδύσεις. Η οικοδόµηση ενός τέτοιου υποδείγµατος προϋποθέτει την ανταγωνιστική παραγωγή, που θα προκύψει µέσα από σοβαρές επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, στην καινοτοµία, στην ποιότητα, στη διαφοροποίηση, αλλά και ένα ευνοϊκό φορολογικό και διοικητικό περιβάλλον, το οποίο θα εµπνέει εµπιστοσύνη στους επενδυτές και θα ενθαρρύνει την ανάληψη νέων επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών. Πρότασή µας, για την υλοποίηση του στόχου, η σύνδεση της παραγωγικής δραστηριότητας του πρωτογενούς τοµέα µε την πανεπιστηµιακή κοινότητα σε ερευνητικό επίπεδο. Ακόµη, µία τάση που σήµερα τείνει να κερδίσει ολοένα και περισσότερους πελάτες είναι οι εναλλακτικές µορφές τουρισµού, (όπως ο αγροτουρισµός, ο περιπατητικός τουρισµός, ο θρησκευτικός, κ.α.) σε συνδυασµό µε την ανάδειξη των πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής µας. Για παράδειγµα, όταν ένας εν δυνάµει τουρίστας επισκεφθεί την περιοχή µας, θέλει να γνωρίζει τον παραδοσιακό, τον γαστρονοµικό, αλλά και αρχαίο πολιτισµό µας, τα µνηµεία του, ακόµη και τα προϊόντα πρωτογενούς τοµέα, αλλά και τον τόπο και τρόπο προέλευσής τους. Γι’ αυτό και το Επιµελητήριο Μαγνησίας έγκαιρα κατέθεσε πρόταση για τη δηµιουργία «Σχολής Τουρισµού» και παράλληλα Ακαδηµία πάνω σε εξειδικευµένα αγροτικά προϊόντα.
52
ιάλογος
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΝΕΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ
Μ
πορεί να ικανοποιεί τις ανάγκες µιας σύγχρονης µεγαλούπολης , όπως ο Βόλος, ένα δικαστικό µέγαρο, του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1929; Ένα κτίριο , όπου οι σοβάδες πέφτουν ανεξέλεγκτα; Ένα κτίριο λιθόκτιστο , διατηρητέο από το 1998, µε συνέπεια οποιαδήποτε αλλοίωση της µορφής του να είναι απαγορευµένη; Ένα κτίριο µικτής επιφάνειας χώρων 2400 περίπου τ.µ. όταν το Δικαστικό Μέγαρο Καλαβρύτων έχει εµβαδόν 3250 τ.µ., του Πολύγυρου 4800 τ.µ. και της Σπάρτης 5850 τ.µ.; Δυστυχώς το όχι, ως
ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΑΖΑΡΟ ΓΑΪΤΑΝΗ, Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου
αυτονόητη απάντηση στα ερωτήµατα αυτά, δεν ευαισθητοποιεί κανέναν αρµόδιο υπουργό. 20 χρόνια ο Βόλος και οι τοπικοί φορείς έχουν βιώσει την κοροϊδία των εκάστοτε Υπουργών Δικαιοσύνης. Συσκέψεις, προτάσεις, αντιπροτάσεις µε την ίδια πάντα κατάληξη: Την απόρριψη κάθε προτεινόµενης λύσης, συµπεριλαµβανοµένων αυτών, που αφορούσαν προσθήκες στο υπάρχον Δικαστικό Μέγαρο. Χαρακτηριστικά το 2008 και το 2007 απορρίφθηκαν αντίστοιχα: Η πρόταση του Δήµου Βόλου για γυάλινη προσθήκη , µε γνωµοδότηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνηµείων Θεσσαλίας, µε βασικό εγχείρηµα την ολοσχερή καταστροφή της µιας από τις τέσσερις ελεύθερες όψεις του κτιρίου. Β) Η αξιοποίηση του κτιρίου της εφηµερίδας «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» ως βοηθητικού δικαστικού µεγάρου, µε αρνητική γνωµοδότηση της «ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΕ» λόγω ύπαρξης δύο αυθαιρέτων ορόφων κι έλλειψης στατικής επάρκειας, που καθιστούσαν υπερβολικό το κόστος ανακατασκευής. Την έλλειψη πολιτικής βούλησης από τη µεριά των εκάστοτε Υπουργών Δικαιοσύνης να επιλύσουν το πρόβληµα υποβοηθούσαν µε τις διαφωνίες τους ως προς την ενδεικνυόµενη λύση τοπικοί φορείς. Οι διαφωνίες αυτές ήταν το άλλοθι της απραξίας των εκάστοτε κυβερνήσεων. Πολιτική βούληση για δροµολόγηση των
διαδικασιών για κατασκευή νέου Δικαστικού Μεγάρου εξέφρασε και η σηµερινή κυβέρνηση, µέσω του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης Νίκου Παρασκευόπουλου, στις 29-6-2016. Ως πρώτο βήµα ανακοινώθηκε από µέρους του η συγκρότηση επταµελούς άτυπης επιτροπής εργασίας µε τη συµµετοχή τεσσάρων υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου , της Προϊσταµένης του Πρωτοδικείου Βόλου, του Προέδρου του Δ.Σ.Β. και της Προέδρου των Δικαστικών Υπαλλήλων. Πρώτο ζητούµενο η εξεύρεση κατάλληλου δωρεάν οικοπέδου. Ωστόσο από τη µεριά του Υπουργείου τον Νοέµβριο του 2016 αποκλείστηκαν τα δύο οικόπεδα ιδιοκτησίας του: Αυτό των φυλακών της οδού Μεταµορφώσεως, λόγω εγκατάλειψης του έργου ανέγερσης φυλακών στο Αϊδίνι και της Στέγης Ανηλίκων στην Ν. Ιωνία, λόγω πρόθεσης επαναλειτουργίας της. Έστω και έτσι όµως υπάρχουν 3 υπό προϋποθέσεις δωρεάν δηµοτικά οικόπεδα, τα 2 από τα οποία πληρούν σε ικανοποιητικό βαθµό τα απαραίτητα κριτήρια: Εµβαδόν τουλάχιστον 4 στρέµµατα, προσβασιµότητα-προσπελασιµότητα, νοµικό καθεστώς µη αµφισβητούµενο, κοινωνική αποδοχή και ωριµότητα ως προς τον χρόνο έναρξης των εργασιών καταστευής. Το πρώτο είναι το οικόπεδο των οδών Γ.Δήµου-Ο.Ελύτη, εµβαδού 5581,09 τ.µ. σε από-
σταση από το υπάρχον Δικαστικό Μέγαρο 1550 µέτρα και απόσταση από τον περιφερειακό σε ευθεία γραµµή 210 µέτρα. Το δεύτερο είναι το οικόπεδο της οδού Γ.Δήµου παραπλεύρως του χείµαρρου Αναύρου, εµβαδού 4255,13 τ.µ. σε απόσταση από το υπάρχον Δικαστικό Μέγαρο 1430 µέτρα και απόσταση από τον περιφερειακό σε ευθεία γραµµή 380 µέτρα. Αµφότερα τα οικόπεδα έχουν χαρακτηριστεί ως χώροι αθλητικοί, εποµένως θα απαιτηθεί χρονικό διάστηµα για αλλαγή του σχεδίου πόλης και αυτό θα µπορούσε να θεωρηθεί ως βασικό µειονέκτηµά τους. Αντίθετα ως πρόσθετο πλεονέκτηµά τους θεωρώ το ότι κείµενα απέναντι το ένα στο άλλο θα µπορούσαν ν’ αποτελέσουν ενιαία λύση. Είναι λογικό ότι η κατασκευή ενός Δικαστικού Μεγάρου θα δώσει τόνωση στη συγκεκριµένη περιοχή. Ωστόσο θα πρέπει να διασφαλιστεί η αλλαγή χρήσης και όχι η εγκατάλειψη του υφιστάµενου Δικαστικού Μεγάρου, διότι σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρξει υποβάθµιση του κέντρου της πόλης. Αποµένει να φανεί κατά πόσο το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει πράγµατι την πολιτική βούληση να προχωρήσει το θέµα. Γιατί η επί 10 µήνες απραξία δεν είναι καλό σηµάδι.
ιάλογος
Η
οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας μας παραμένει το μεγάλο ζητούμενο για όλους μας, ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ζοφερών χρόνων που βιώνει η χώρα μας, με την τελμάτωση της οικονομίας της και την αποδιάρθρωση της οποιασδήποτε παραγωγικής βάσης της. Είναι επομένως αδήριτη ανάγκη ο επανακαθορισμός του μοντέλου ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθήσουμε τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να απαγκιστρωθούμε από την φοβερή οικονομική ύφεση που μας μαστίζει. Προς αυτήν την κατεύθυνση οι θεσμικοί φορείς οφείλουν να καταθέσουν τις απόψεις τους συμβάλλοντας στην διαμόρφωση προτάσεων που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Είναι σημαντικό όμως να συζητήσουμε με λεπτομέρεια και τους όρους αυτής της ανάπτυξης, ούτως ώστε να μην οδηγηθούμε, υπό το κράτος του πανικού, σε μοντέλα που καταλήγουν στην άνευ όρων δημιουργία αναπτυξιακών δομών που τελικά έρχονται σε αντίθεση με το Περιβάλλον και κατά συνέπεια με την υγεία των ανθρώπων. Είναι γνωστές οι επιπτώσεις που επιφέρουν στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος και στην υγεία των ανθρώπων βιομηχανικές μονάδες και παραγωγικές δραστηριότητες που στον βωμό του κέρδους και σε συνδυασμό με ελλιπείς ελεγκτικούς μηχανισμούς προκαλούν ανεπανόρθωτες πολλές φορές καταστροφές σε αυτούς τους δύο σημαντικούς τομείς. Επομένως κάθε πρόταση που θα κατατεθεί και θα εφαρμοσθεί οφείλει να διασφαλίζει με αυστηρότητα την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και την διατήρηση του πολυτιμότερου αγαθού του ανθρώπου που είναι η Υγεία του. Ανάπτυξη χωρίς υγιείς ανθρώπους όμως δεν μπορεί να υπάρξει. Είναι απαραίτητο επομένως η κοινωνία να διαθέτει σύστημα Υγείας που θα διαφυλάττει και θα προάγει την υγεία των μελλών της. Στη χώρα μας διαχρονικά το
Του Ευθύμιου Τσάμη, προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας
Ανάπτυξη στην ΜΑΓΝΗΣΙΑ με σύμμαχο την ΥΓΕΙΑ σύστημα Υγείας που εφαρμόζεται χαρακτηρίζεται αποσπασματικό, πρόχειρα σχεδιασμένο, ενώ χαρακτηρίζεται επίσης από αιφνιδιαστικές και ατελέσφορες αλλαγές. Αποτέλεσμα αυτού και σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που πλήττει την πλειοψηφία των μελών την κοινωνίας, είναι να μην εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των ανθρώπων σε αυτό, με τραγικές
επιπτώσεις στην υγεία τους. Απόδειξη αυτής της κατάστασης είναι η επιδείνωση των δεικτών καλής υγείας του πληθυσμού, όπως η μείωση του μέσου όρου ζωής, η αύξηση της βρεφικής θνησιμότητας κ.λπ.. Το παράδοξο είναι ότι αυτό συμβαίνει στη χώρα μας σε μία εποχή που διαθέτει μεγάλο αριθμό και υψηλού επιπέδου ιατρικό αλλά και νοσηλευτικό δυναμικό, με
53 υψηλού επιπέδου ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και υποδομές σε νοσοκομεία και νοσηλευτικές μονάδες υψηλού επιπέδου, τόσο του κρατικού όσο και του ιδιωτικού τομέα παροχής υγείας. Οι προϋποθέσεις και οι δυνατότητες υπάρχουν επομένως για να δημιουργηθεί στη χώρα μας επιτέλους Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.), ενιαίο, λειτουργικό, αποτελεσματικό, που να καλύπτει τις ανάγκες των ανθρώπων με παροχή υψηλού επιπέδου περίθαλψης σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο. Για να λειτουργήσει αυτό το Ε.Σ.Υ. όμως χρειάζεται από τους κυβερνώντες πολιτική βούληση και κοινή λογική με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, χωρίς ιδεοληψίες και αποτυχημένες πρακτικές του παρελθόντος. Αυτό το Ε.Σ.Υ. θα πρέπει επίσης να βασίζεται στη συνεργασία του κρατικού και του ιδιωτικού τομέα παροχής υγείας, με κανόνες αποτελεσματικότητας και λειτουργικότητας που να εξασφαλίζουν την υψηλή παροχή υγείας προς τους ασθενείς, χωρίς σπατάλες και ανορθολογικές δαπάνες. Ο τομέας της Υγείας μπορεί επιπλέον να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας, χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες δυνατότητες που προαναφέρθηκαν με οργανωμένες προτάσεις που θα είναι ελκυστικές και προς άλλες χώρες. Με το κατάλληλο πλαίσιο μπορεί στην περιοχή μας να δημιουργηθεί ο Ιατρικός Τουρισμός, ο Θεραπευτικός Τουρισμός, ενώ υπάρχουν οι δυνατότητες, και λόγω της δυναμικής Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η περιοχή μας να καταστεί κέντρο Ιατρικής Έρευνας και Ιατρικό Κέντρο Αναφοράς. Επί πλέον μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον μύθο του Κένταυρου Χείρωνα και το εξαιρετικό περιβάλλον του Πηλίου με την μοναδική του χλωρίδα σε φαρμακευτικά βότανα, γνωστά από την αρχαιότητα, με προοπτική να δημιουργηθούν δραστηριότητες σχετικές με αυτόν τον τομέα, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας της περιοχής μας. Στο πλαίσιο Πολιτιστικών Διαδρομών, που πρέπει και μπορούν να δημιουργηθούν στην περιοχή μας, μπορούν να ενταχθούν και τα δύο γνωστά μέχρι τώρα Ασκληπιεία της αρχαιότητας που διαθέτουμε, της Σκοπέλου και της πόλης των αρχαίων Φθιωτίδων Θηβών. Μετά από τόσα χρόνια οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε ως χώρα και μετά την κατάρρευση όλων των σαθρών βεβαιοτήτων του παρελθόντος, είναι μονόδρομος πλέον να πορευθούμε με διαφορετικές νοοτροπίες και λογικές προς το μέλλον. Εάν από όλη αυτήν την καταστροφή που συνέβη στη χώρα μας και στην κοινωνία μας έχουμε γίνει σοφότεροι, οφείλουμε να πορευθούμε με πυξίδα την κοινή λογική και με καινοτόμες ιδέες. Το ανθρώπινο δυναμικό και οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Η πολιτική βούληση και η κοινή λογική από τους κυβερνώντες υπάρχει για να ξεφύγουμε από το τέλμα που βιώνουμε? Ένα πάντως είναι σίγουρο. Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα χρησιμοποιώντας για την λύση του τα δεδομένα που το δημιούργησαν.
ιάλογος
54
Ό
ραµα της Διοίκησης και των εργαζοµένων του νοσοκοµείου, είναι να γίνει το νοσοκοµείο µας συνώνυµο της ποιοτικής και αποτελεσµατικής παροχής υπηρεσιών υγείας και η πρώτη επιλογή της κοινωνίας για τη λήψη των αντίστοιχων υπηρεσιών. Σηµαντικοί δείκτες που καθορίζουν το ποιοτικό του επίπεδο είναι η υψηλή πληρότητα, η χαµηλή µέση διάρκεια νοσηλείας ανά νοσηλευόµενο, οι χαµηλοί δείκτες σε ενδονοσοκοµειακές λοιµώξεις, το σχετικά χαµηλό κόστος ανά ηµέρα νοσηλείας και η λειτουργία κέντρων/µονάδων που δεν υπάρχουν σε άλλα γενικά νοσοκοµεία στην Θεσσαλία.
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΒΟΛΟΥ:
Ο ηλεκτρονικός φάκελος των ασθενών θα σώζει ζωές
ΠΥΛΩΝΕΣ ΠΟΡΟΙ – ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Εκµεταλλευόµενοι τα χρηµατοδοτικά εργαλεία, για να εξασφαλιστεί η µετάβαση στην σύγχρονη σελίδα του νοσοκοµείου, έχουν δροµολογηθεί έργα όπως: Νέα χειρουργική ψηφιακή αίθουσα, νέα ψηφιακά απεικονιστικά συγκροτήµατα, ο στεφανιογράφος και ενίσχυση του εξοπλισµού της Μ.Ε.Θ. (ύψους 1,9 εκατοµµύρια €). Τα έργα θα αποτελέσουν την βάση για την ανάπτυξη του αιµοδυναµικού, την ανάδειξη των χειρουργείων σε κεντρικό πυλώνα του νοσοκοµείου αποτελώντας πόρο που πρέπει να χρησιµοποιηθεί αποτελεσµατικά, µε την επίτευξη µεγαλύτερου εύρους χειρουργικών επεµβάσεων και την οργάνωση αυτόνοµου Τµήµατος Επειγόντων Περιστατικών. Με την πρόταση µας για τον νέο οργανισµό του νοσοκοµείου, που αναµένει έγκριση από το υπουργείο, σχεδιάζουµε ανάπτυξη νέων τµηµάτων, ογκολογικής κλινικής, ακτινοθεραπευτικού τµήµατος, αιµοδυναµικού εργαστηρίου και τµήµα σύγχρονων απεικονιστικών µεθόδων, µαγνητικού τοµογράφου και πυρηνικής ιατρικής. Η ιατρική απαιτεί δικτύωση. Αυτό δεν σηµαίνει µόνο συσκευές που επικοινωνούν µεταξύ τους. Τα ιατρικά δεδοµένα από ασθενείς αναλύονται ώστε οι δοµές υγείας να βρίσκουν λύσεις για τη διάγνωση και τη θεραπεία. Σε αυτό το πλαίσιο ο µόνος σύµµαχος είναι η καινοτοµία. Καινοτοµία µε την ανάπτυξη του ακτινοθεραπευτικού εργαστηρίου,
ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΤΘΑΙΟ ΔΡΑΜΗΤΙΝΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΟΥ Γ.Ν. ΒΟΛΟΥ«ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟ»
καινοτοµία στο τµήµα Υπολογιστικής Τοµογραφίας και Μαγνητικού Συντονισµού , µε αντίστοιχες επενδύσεις σε εξοπλισµό (ακτινοθεραπευτικό συγκρότηµα, µαγνητικός τοµογράφος, σύστηµα του LIS). Με παράλληλες εφαρµογές για την πλήρη ψηφιοποίηση της ιατρικής εικόνας, άµεσα προσβάσιµη από τον θεράπων ιατρό, σηµείο που θα αξιοποιηθεί και από υπηρεσίες ιατρικού τουρισµού. Καινοτοµία στην εφοδιαστική (Logistics) που αφορά την κατάλληλη οργάνωση προµήθειας των υλικών µε στόχο την αποδοτική ροή από το σηµείο προέλευσης τους έως το σηµείο κατανάλωσης. Έτσι θα επιτευχθεί µείωση των αποθεµάτων (τρέχει πιλοτικό πρόγραµµα για το βιοχηµικό εργαστήριο, δεν στοχεύουµε σε χρεώσεις αλλά σε εξορθολογισµό πόρων). Λαµβάνοντας µέρος σε σχετικές κλινικές και επιδηµιολογικές µελέτες παρατηρείται σηµαντική αύξηση νοσηρότητας την τελευταία 10ετία. Τα δεδοµένα αυτά σε συνδυασµό µε την πληθυσµιακή γήρανση, αναµένεται να οδηγήσουν τα επόµενα χρόνια σε αύξηση και διαφοροποίηση των ζητούµενων υπηρεσιών υγείας µε έµφαση στην αντιµετώπιση κυρίως νοσηµάτων φθοράς. Έτσι δοµές υποστήριξης, αποκατάστασης και γηριατρικά τµήµατα θα πρέπει να προετοιµαστούν για να διαφυλάξουν την χωρίς αποκλεισµούς πρόσβαση στο δηµόσιο σύστηµα υγείας. Τα επόµενα χρόνια οι ιατρικές εφαρµογές π.χ. για τους διαβητικούς ή τα ηµερολόγια υψηλής αρτηριακής πίεσης, θα γίνονται όλο και πιο δηµοφιλείς στους χρήστες smartphone. Τα δεδοµένα που συλλέγονται από τις εφαρµογές των κινητών τηλεφώνων σχεδιάζεται µε συγκεκριµένα πρωτόκολλα
“
Εκµεταλλευόµενοι τα χρηµατοδοτικά εργαλεία, για να εξασφαλιστεί η µετάβαση στην σύγχρονη σελίδα του νοσοκοµείου, έχουν δροµολογηθεί έργα όπως: Νέα χειρουργική ψηφιακή αίθουσα, νέα ψηφιακά απεικονιστικά συγκροτήµατα, ο στεφανιογράφος και ενίσχυση του εξοπλισµού της Μ.Ε.Θ. (ύψους 1,9 εκατοµµύρια €). Τα έργα θα αποτελέσουν την βάση για την ανάπτυξη του αιµοδυναµικού, την ανάδειξη των χειρουργείων σε κεντρικό πυλώνα του νοσοκοµείου αποτελώντας πόρο που πρέπει να χρησιµοποιηθεί αποτελεσµατικά, µε την επίτευξη µεγαλύτερου εύρους χειρουργικών επεµβάσεων και την οργάνωση αυτόνοµου Τµήµατος Επειγόντων Περιστατικών. Με την πρόταση µας για τον νέο οργανισµό του νοσοκοµείου, που αναµένει έγκριση από το υπουργείο, σχεδιάζουµε ανάπτυξη νέων τµηµάτων, ογκολογικής κλινικής, ακτινοθεραπευτικού τµήµατος, αιµοδυναµικού εργαστηρίου και τµήµα σύγχρονων απεικονιστικών µεθόδων, µαγνητικού τοµογράφου και πυρηνικής ιατρικής
“
-
να µπορούν να ενσωµατωθούν στον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενούς. Σηµείο που θα βοηθά τον θεράπων ιατρό για στοχευµένη και εξατοµικευµένη θεραπεία. Οφείλουµε να σχεδιάσουµε την εισαγωγή νέων σύγχρονων µεθόδων οργάνωσης και χρηµατοοικονοµικής
διοίκησης (διοίκηση µε στόχους, ολική ποιότητα, συµµετοχή εργαζοµένων και ασθενών). Αποσυµφόρηση των µονάδων υγείας αιχµής µέσα από ενίσχυση της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας και την υλοποίηση προγραµµάτων πρόληψης και προαγωγής υγείας. Την ανάπτυξη συστηµάτων τηλεϊατρικής και σύνδεσης τους µε τα προγράµµατα κατ’ οίκον νοσηλείας που υλοποιούνται από το νοσοκοµείο. Οι εξωστρεφείς δράσεις και ο συνεχής διάλογος µε όλους τους εταίρους του χώρου υγείας και των τοπικών φορέων (Ο.Λ.Β., Επιµελητήρια, Πανεπιστήµιο) στόχο έχει την προάσπιση της υγείας, την βελτίωση της ζωής ανταποκρινόµενοι στις µελλοντικές υγειονοµικές ανάγκες περίθαλψης των ληπτών υπηρεσιών υγείας. Τέλος σηµαντικό κεφάλαιο αποτελεί η βιώσιµη ανάπτυξη µε περιβαλλοντικούς όρους. Σε συνεργασία µε το Τ.Ε.Ε. δροµολογούνται επενδύσεις για την µείωση του ενεργειακού περιβαλλοντικού αποτυπώµατος του νοσοκοµείου στους βασικούς δείκτες (κατανάλωση ενέργειας και νερού, παραγωγή αποβλήτων και CO2). Οι επενδύσεις αφορούν την ηλιοθερµία, φωτοβολταϊκά, τοπική παραγωγή οξυγόνου και αυτοµατοποιηµένη παρακολούθηση ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων. Ανταποκρινόµενοι στην πολύχρονη ιστορία του νοσοκοµείου, ευελπιστούµε να συνεισφέρουµε στην εξέλιξη του, ώστε το Γεν. Νοσοκοµείο Βόλου «Αχιλλοπούλειο» να παραµείνει φάρος συλλογικής – οµαδικής εργασίας µε µοναδικό στόχο την ανακούφιση, τη φροντίδα και την θεραπεία όσων χρειάζονται τις υπηρεσίες του.
ιάλογος
56
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ
ΤΟΥ ΝΙΚΗΤΑ ΠΡΙΝΤΖΟΥ Προέδρου του Αγροτικού Συνεταιρισµού Βόλου
“
Κανείς δεν µπορεί να αµφισβητήσει ότι το νερό αποτελεί τον πραγµατικό πλούτο για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονοµίας της χώρας µας. Αν αυτό είχε γίνει κατανοητό, θα είχε εκπονηθεί ένα εθνικό σχέδιο αντιµετώπισης για την ορθολογική χρήση του νερού και θα είχαν συνταχθεί µελέτες προκειµένου να αξιοποιηθούν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι υδάτινοι πόροι της πατρίδας µας.
“
Η
πρωτοφανής κρίση που µαστίζει την πατρίδα µας εδώ και 7 χρόνια έχει επηρεάσει αρνητικά όλες τις κοινωνικές τάξεις. Περισσότερο όµως έχει επηρεάσει τον αγροτικό κόσµο. Ο αγροτικός τοµέας αντιµετωπίζει τεράστια µακροχρόνια υπαρξιακά προβλήµατα. Θα µπορούσα να αναφερθώ σε δεκάδες προβλήµατα τα οποία αντιµετωπίζει ο Αγροτικός κόσµος. Θα σταθώ όµως σε εκείνα τα οποία θεωρώ καθοριστικά, καθ΄ όσον µε την επίλυση αυτών υπάρχει προοπτική να δούµε σύντοµα µια γεωργία να ανακάµπτει και µια γεωργία ανταγωνιστική. Θεωρώ ότι το νερό αποτελεί το υπ΄ αριθµόν 1 πρόβληµα του Αγροτικού τοµέα. Κανείς δεν µπορεί να αµφισβητήσει ότι το νερό αποτελεί τον πραγµατικό πλούτο για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονοµίας της χώρας µας. Αν αυτό είχε γίνει κατανοητό, θα είχε εκπονηθεί ένα εθνικό σχέδιο αντιµετώπισης για την ορθολογική χρήση του νερού και θα είχαν συνταχθεί µελέτες
προκειµένου να αξιοποιηθούν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι υδάτινοι πόροι της πατρίδας µας. Στην πατρίδα µας υπάρχει τεράστια έλλειψη νερού ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες. Οι αγρότες αναγκάζονται για την άρδευση των χωραφιών τους, να αντλούν νερό από µεγάλα βάθη, και αυτό έχει ως αποτέλεσµα την σηµαντική επιβάρυνση του κόστους παραγωγής των προϊόντων τους. Μ’ αυτό το τεράστιο κόστος δεν µπορεί να γίνει αναδιάρθρωση των καλλιεργειών. Θα πρέπει να εξευρεθεί λύση του προβλήµατος του νερού και τότε µόνο τα αγροτικά προϊόντα µας που είναι υψηλής ποιοτικής και διατροφικής αξίας, θα είναι ανταγωνιστικά και ικανά να διεισδύσουν τόσο στην Ευρωπαϊκή όσο και στην παγκόσµια αγορά. Δεν µπορεί ο Θεσσαλικός κάµπος να ποτίζει τα χωράφια από γεωτρήσεις 300 και 400 µέτρων και τις περισσότερες φορές µε υφάλµυρο νερό.
“
57
“
ιάλογος
Η πρότασή µου, είναι και την έχω πει πολλές φορές, χωρίς όµως να έχω εισακουσθεί, η δηµιουργία µικρών φραγµάτων και λιµνοδεξαµενών ,όπου θα γίνεται εναποθήκευση συγκρατώντας τα νερά του χειµώνα. Είναι γνωστό ότι για τρεις κυρίως µήνες το χρόνο, η ύπαρξη νερού είναι απολύτως απαραίτητη. Με την δηµιουργία µικρών φραγµάτων και λιµνοδεξαµενών ίσως να µην καλυφθούν όλες οι ανάγκες , αλλά σίγουρα θα µετριαστεί η αναγκαιότητα του νερού.
Κανείς δεν µπορεί να προσδοκά κέρδη από καλλιέργειες βαµβακιού και καλαµποκιού όταν υπάρχει επιβάρυνση µόνο για το νερό 60€ έως 80€ το στρέµµα. Είχαµε επενδύσει πολλά στο όραµα της εκτροπής του Αχελώου που διαιωνίζεται εδώ και 40 χρόνια. Δυστυχώς το έργο αυτό έχει βαλτώσει, και όχι µόνο δεν ολοκληρώθηκε, αλλά δεν γνωρίζουµε αν τελικά θα πραγµατοποιηθεί. Η πρότασή µου, είναι και την έχω πει πολλές φορές, χωρίς όµως να έχω εισακουσθεί η δηµιουργία µικρών φραγµάτων και λιµνοδεξαµενών ,όπου θα γίνεται εναποθήκευση συγκρατώντας τα νερά του χειµώνα. Είναι γνωστό ότι για τρεις κυρίως µήνες το χρόνο, η ύπαρξη νερού είναι απολύτως απαραίτητη. Με την δηµιουργία µικρών φραγµάτων και λιµνοδεξαµενών ίσως να µην καλυφθούν όλες οι ανάγκες , αλλά σίγουρα θα µετριαστεί η αναγκαιότητα του νερού. Εκατοµµύρια κυβικά µέτρα νερού, κυρίως του χειµώνα, κάθε χρόνο χύνονται στην θάλασσα, χωρίς αυτά να µπορούν να αξιοποιηθούν. Η κατασκευή φραγµάτων και λιµνοδεξαµενών θα δώσει γρήγορη προοπτική και ελπίδα στον Έλληνα αγρότη. Παράλληλα θα εµπλουτιστεί στο µέτρο του δυνατού, ο υδροφόρος ορίζοντας και η άντληση του νερού δεν θα γίνεται από τα σηµερινά τεράστια βάθη. Επίσης θα σταµατήσει η δηµιουργία ρηγµάτων και καθιζήσεων των εδαφών από την υπεράντληση του νερού. Θεωρώ ότι θα πρέπει από τους αρµόδιους φορείς, να δοθούν κατευθύνσεις και οδηγίες για εκσυγχρονισµό των απαρχαιωµένων αρδευτικών δικτύων καθ’όσον µέσω αυτών χάνεται το 50% του διοχετευόµενου νερού. Η πρόταση µου για την άρδευση των καλλιεργειών είναι, να γίνεται µε σύγχρονα συστήµατα άρδευσης κατά προτίµηση συστήµατα άρδευσης µε σταγόνες και αποφυγή ποτίσµατος όταν φυσούν ισχυροί άνεµοι και επικρατούν υψηλές θερµοκρασίες, παράγοντες που βοηθούν στην εξάτµιση του νερού. Η αντιµετώπιση των προβληµάτων του νερού στην γεωργία θα συµβάλλει στην µείωση του κόστους παραγωγής και θα βοηθηθεί και ο άλλος πυλώνας της αγροτικής οικονοµίας που είναι η κτηνοτροφία και ως εκ τούτου οι κτηνοτρόφοι θα προµηθεύονται ζωοτροφές σε πολύ χαµηλότερες τιµές. Η επίλυση του θέµατος του νερού θα αποτελέσει την βάση για νέα προοπτική στον πρωτογενή τοµέα και θα κάνει τα αγροτικά προϊόντα εξωστρεφή και θα δηµιουργηθούν έτσι οι συνθήκες τόνωσης της απασχόλησης και αύξησης του
εισοδήµατος των αγροτών. Το δεύτερο σηµαντικό πρόβληµα που αντιµετωπίζουν οι αγρότες είναι τόσο η υπερφορολόγησή τους και οι εξοντωτικές ασφαλιστικές εισφορές. Θεωρώ πρωταρχικό µέληµα των αρµοδίων τόσο την άµεση µείωση της φορολογίας όσον και την µείωση των ασφαλιστικών τους εισφορών. Με τέτοια φορολογία και τέτοιες ασφαλιστικές εισφορές, κανείς αγρότης δεν είναι δυνατόν να παραµείνει στο χωριό του, να καλλιεργήσει και να παράγει. Άλλο ένα τεράστιο πρόβληµα είναι το θέµα της κτηνοτροφίας, η οποία πνέει τα λοίσθια. Θεωρώ ότι θα πρέπει άµεσα να γίνει τακτοποίηση των οφειλών των κτηνοτρόφων, οι οποίοι βαρύνονται µε χρέη προς την παλιά Αγροτική Τράπεζα, λόγω των υπέρογκων επιτοκίων των 35%-40%, του ανατοκισµού κάθε τριµήνου και των αρνητικών νεπ, γεγονός που τους κρατά σιδηροδέσµιους και δεν µπορούν να ανασάνουν µε αποτέλεσµα η κτηνοτροφία σε όλους τους κλάδους της (Αγελαδοτροφία, Χοιροτροφία, Προβατοτροφία) που αποτελεί Εθνικό πλούτο της χώρας να έχει καταρρεύσει και να είναι δύσκολο να ξαναγίνει. Είναι καιρός να ληφθούν από τους φορείς της Πολιτείας µια σειρά µέτρων, τα οποία θα στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων µας.
Είναι αναγκαία η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών για να πάψουν να δηµιουργούνται τσιφλίκια στο θεσσαλικό κάµπο. Είναι καιρός να δηµιουργηθούν και να εκσυγχρονιστούν µονάδες µεταποίησης και εµπορίας των αγροτικών προϊόντων. Να αναπτυχθούν νέα προϊόντα µε υψηλή προστιθέµενη αξία. Να γίνει αποδοτικότερη η χρήση ενέργειας και νερού µε την χρησιµοποίηση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Να εφαρµοστούν δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Δεν µπορεί αυτή η χώρα µε τέτοια συγκριτικά πλεονεκτήµατα να κινδυνεύει να µην έχει να φάει , εάν της κλείσουν τα σύνορα. Είναι ανεπίτρεπτο στην χώρα µας µε τέτοιες κλιµατολογικές συνθήκες να υπάρχει αρνητικό ισοζύγιο στα αγροτικά µας προϊόντα. Την ύστατη αυτή στιγµή που η Πατρίδα µας βιώνει πρωτοφανή κρίση, όλοι µας από όποιο µετερίζι βρίσκεται ο καθένας και εφόσον όλοι συµφωνούµε ότι ο αγροτικός τοµέας αποτελεί τον υπ’αριθµόν ένα πυλώνα ανάπτυξης της χώρας, θα πρέπει να συµβάλλουµε στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του. Ως Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισµού Βόλου και της Γαλακτοβιοµηχανίας ΕΒΟΛ θέλω να τονίσω ότι η οργάνωση στην οποία υπηρετώ
είναι µια υγιής Συνεταιριστική Οργάνωση εδώ και 15 χρόνια, δεν χρωστάει πουθενά και δεν έχει δανειακές υποχρεώσεις. Τα τελευταία 10 χρόνια κάθε χρόνο έχουµε αύξηση του τζίρου, του όγκου πωλήσεων, αύξηση των κερδών. Παρεµβαίνουµε στην τιµολογιακή πολιτική των προϊόντων που παράγουν οι αγρότες και στους κτηνοτρόφους δίνουµε τις καλλίτερες τιµές σε όλη την Ελλάδα διαχρονικά. Η εργασιακή ειρήνη µεταξύ των µελών της Οργάνωσης, του Διοικητικού Συµβουλίου αλλά και των 140 εργαζοµένων καθώς και η συνεχής προσπάθεια που γίνεται µε σύνεση και λογική αλλά και µε όραµα, πιστεύω ότι είναι κάποια από τα στοιχεία που φέρνουν αυτό το πολύ καλό αποτέλεσµα στην Οργάνωση. Στόχος µας είναι µέχρι το τέλος του 2018 τα άριστα γαλακτοκοµικά προϊόντα της ΕΒΟΛ να βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Πατρίδας µας. Επίσης πιστεύω να πραγµατοποιηθεί το όραµά µας, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη για την δηµιουργία µεγάλης µονάδας συσκευασίας στο Θεσσαλικό χώρο, αρωµατικών φυτών, οσπρίων, οπωροκηπευτικών, ξηρών καρπών αλλά και βοτάνων του Πηλίου. Θα µπορούσαµε µε αυτό τον τρόπο να βοηθήσουµε τον αγρότη της Θεσσαλίας, να οδηγηθεί σε µια αναδιάρθρωση καλλιεργειών και µια νέα έξυπνη και βιώσιµη γεωργία.
58
ιάλογος
H
Μαγνησία αποτελεί από αρχαιοτάτων χρόνων, ένα ευλογηµένο τόπο που τον έχουν εξυµνήσει αρχαίοι ποιητές, όπως ο Όµηρος, ο Πίνδαρος, ο Ευριπίδης ενώ το στίγµα τους έχουν αφήσει λογοτέχνες, λόγιοι και συγγραφείς µεταξύ των οποίων ο Ρήγας Φεραίος – Βελεστινλής, ο Άνθιµος Γαζής, οι Δηµητριείς Γρηγόριος Κωνσταντάς και Δηµήτριος - Δανιήλ Φιλιππίδης, ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος και ο ιστορικός Γιάνης Κορδάτος. Ο συνδυασµός βουνού και θάλασσας, µε το Πήλιο Όρος και την οροσειρά της Όθρυος, σε συνδυασµό µε τα νησιωτικά συµπλέγµατα των Βορείων Σποράδων καθιστούν την περιοχή πεδίο σύγκλισης θεµατικών όπως αυτή του περιβάλλοντος, του πολιτισµού, της γαστρονοµίας, του τουρισµού και των εναλλακτικών µορφών άθλησης και ψυχαγωγίας. Αναπτύσσοντας τις σκέψεις µου θα ξεκινήσω µε τις αναφορές δυο σύγχρονων ποιητών όπως ο Γεώργιος Δροσίνης όπου στο ποίηµα του «Ύµνος του Βουνού» από την ποιητική συλλογή «Γαλήνη» το 1902 αναφέρει χαρακτηριστικά: « … Στα Εικοσιτέσσερα Χωριά, που κρέµονται από σένα, Και δίνεις στις ζωές ζωή, φέρνεις στις χάρες χάρη, Περήφανο και σπλαχνικό Βουνό - βουνών καµάρι».
ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΓΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΑΠΑΝΙΑΡΗ, Δρ Πανεπιστηµίου Αιγαίου
Ο Γιώργος Σεφέρης το καλοκαίρι του 1936 έγραψε από τη Ζαγορά και αργότερα δηµοσίευσε στο βιβλίο του «Ποιήµατα» από τις εκδόσεις Ίκαρος ένα ποίηµα που αποτυπώνει µε χαρακτηριστικό τρόπο την ιδιαίτερη οµορφιά του Πηλίου: «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα µε πληγώνει. Στο Πήλιο µέσα στις καστανιές το πουκάµισο του Κενταύρου γλιστρούσε µέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορµί µου καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα µ’ ακολουθούσε ανεβαίνοντας κι αυτή σαν τον υδράργυρο θερµοµέτρου ώσπου να βρούµε τα νερά του βουνού …».
“
“
Ο Αλέξανδρος Γ. Καπανιάρης, είναι Διδάκτορας Ψηφιακής Λαογραφίας και Εκπαίδευσης μέσω Τ.Π.Ε., του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει μεταπτυχιακές σπουδές στις γραφικές τέχνες-πολυμέσα και στα σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης και παραγωγής διδακτικού υλικού. Έχει σπουδάσει Πληροφορική, Παιδαγωγικά και Ελληνικό Πολιτισμό. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με την πληροφορική, τις Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην εκπαίδευση, το λαϊκό Πολιτισμό, την τοπική ιστορία, τα ζητήματα ψηφιοποίησης και ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος καθώς και ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη έντυπου και ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού.
… Στα Εικοσιτέσσερα Χωριά, που κρέµονται από σένα, Και δίνεις στις ζωές ζωή, φέρνεις στις χάρες χάρη, Περήφανο και σπλαχνικό Βουνό - βουνών καµάρι».
Η αιχµή του δόρατος για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων βουνού όµως εστιάζεται στο Πήλιο Όρος που αν και όχι ιδιαίτερα ψηλό βουνό, αν φανταστεί κανείς ότι η υψηλότερη κορυφή του ο Πουριανός Σταυρός, έχει υψόµετρο 1.624 µ. γοητεύει θεούς και θνητούς από την αρχαιότητα έως σήµερα. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το χειµώνα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον µε τις έντονες χιονοπτώσεις και το καλοκαίρι, προσφέρει συνδυασµό βουνού και θάλασσας µιας και οι δαντελωτές παραλίες του Πηλίου απέχουν µόλις λίγα χιλιόµετρα. Επιστέφοντας στη µυθολογία τρεις κύριες µυθολογικές ιστορίες σχετίζονται µε το Πήλιο: ο µύθος των Κενταύρων, του Ιάσονα και της
ιάλογος
59
ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
“
“
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα µε πληγώνει. Στο Πήλιο µέσα στις καστανιές το πουκάµισο του Κενταύρου γλιστρούσε µέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορµί µου καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα µ’ ακολουθούσε ανεβαίνοντας κι αυτή σαν τον υδράργυρο θερµοµέτρου ώσπου να βρούµε τα νερά του βουνού …».
θηκαν όλοι οι θεοί, εκτός από την Έριδα. Εκείνη θυµωµένη που δεν είχε προσκληθεί, έστειλε το χρυσό µήλο µε την επιγραφή «τη καλλίστη» το οποίο ο Πάρης έδωσε στην Αφροδίτη. Το γεγονός της προτίµησης ανάµεσα στις θεές στάθηκε η ουσιαστική αιτία για να ξετυλιχθεί το νήµα του Τρωικού πολέµου.
Αργοναυτικής εκστρατείας και των γάµων του Πηλέως µε τη Θέτιδα. Ο Ησίοδος ονοµάζει το Πήλιο ως υλήεν (δασωµένο) και ο Όµηρος ως εινοσίφυλλον (µε φύλλα που σείονται). Οι Κένταυροι ως µυθολογικά όντα, µισοί άνθρωποι από τη µέση και πάνω και µισοί άλογα επέλεξαν το Πήλιο ως τόπο κατοικίας και η Κενταυροµαχία αποτελεί αγαπηµένο θέµα παραστάσεων στους αρχαιοελληνικούς ναούς. Στην ιστορία αυτή, οι αρχαίοι Έλληνες έβλεπαν συµβολικά την επικράτηση του λόγου, του ανθρώπινου πολιτισµού, επάνω στα πρωτόγονα ζωώδη ένστικτα. Ο Κένταυρος Χείρων, γιος του Κρόνου και της νύµφης Φιλύρας, υπήρξε περίφηµος ιατρός,
άριστος χειρουργός, όπως υποδηλώνει και το όνοµά του και βοτανολόγος. Γνώριζε τα µυστικά της φύσης και των τεχνών, της ιατρικής, της µουσικής και της αστρολογίας. Στη σπηλιά όπου ζούσε στο Πήλιο, έγινε παιδαγωγός-δάσκαλος πολλών ηρώων, ανάµεσά τους οι Ασκληπιός, Αχιλλέας, Aρισταίος, Ιάσων και Πηλέας. Ο Ιάσων ήταν γιος του Αίσωνος, που ήταν βασιλιάς της Ιωλκού µε δάσκαλο τον Κένταυρο Χείρωνα. Ο Ιάσονας ανέθεσε στο ναυπηγό Άργο την κατασκευή του πλοίου για το µεγάλο ταξίδι µε ξύλα που κόπηκαν από το δάσος του Πηλίου. Όπως πληροφορούν ο Όµηρος, ο Πίνδαρος και ο Ευριπίδης, στο Πήλιο έγιναν οι γάµοι του Πηλέα και της Νηρηίδας Θέτιδας όπου παρευρέ-
Όλες οι παραπάνω αναφορές δεν παρατέθηκαν απλά για να κάνουµε αναδροµή στο ένδοξο παρελθόν µας ή απλά να καταγράψουµε πηγές οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε πληροφοριακό υλικό διαδικτυακών πυλών και τουριστικών εντύπων. Σκοπός είναι οι παραπάνω αναφορές να γίνουν ιδέες, να δηµιουργήσουν πλαίσιο και να διαµορφώσουν θεµατικές που θα έχουν τη βάση τους σε ισχυρές ιστορικές πηγές και θα προάγουν αναπτυξιακές πολιτικές. Για να φτιαχτεί άλλωστε ένας «σύγχρονος µύθος» που θα αποτελεί ταυτόχρονα και προορισµό, θα πρέπει να υπάρχει ένα πλαίσιο που να αντλεί κανείς ιστορικό υλικό από το παρελθόν, θα το παρουσιάσει µε ένα σύγχρονο τρόπο στο παρόν και θα υλοποιεί πολιτικές, προϊόντα και υπηρεσίες για το µέλλον. Η συστηµατοποίηση συνεπώς και η ανάδειξη
των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της Μαγνησίας και του Πηλίου χρειάζεται ακόµα πιο σύγχρονες και καινοτόµες ιδέες που θα υλοποιούνται µε συµπράξεις, δικτυώσεις, µε µικρό κόστος και παράλληλα θα δίνουν την δυνατότητα της επικαιροποίησης του περιεχοµένου µέσω της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών. Η οριοθέτηση όµως ενός πακέτου παραδοτέων από τις τοπικές κοινωνίες, τους ανθρώπους του τουρισµού και την επίσηµη πολιτεία, προϋποθέτει µια σύγκλιση σε ότι αφορά το δοµηµένο και φυσικό περιβάλλον, την γαστρονοµία, και την συστηµατοποίηση του τρόπου της άυλης πολιτιστικής κληρονοµιάς. Το πολιτιστικό απόθεµα της Μαγνησίας και του Πηλίου είναι ανεξάντλητο και παραµένει ταυτόχρονα σχετικά φτωχό από άποψη παραδοτέων που να έχουν µια χρηστικότητα. Χρειαζόµαστε ψηφιακούς θεµατικούς οδηγούς (guide) και όχι τουριστικά έντυπα, χρειαζόµαστε εµπλουτισµένα ψηφιακά βιβλία (enriched eBooks) µε ενσωµατωµένους µαθησιακούς πόρους και όχι έντυπα τα οποία προϋποθέτουν µεγάλο κόστος και δυσκολία στην επικαιροποίηση του περιεχοµένου, χρειαζόµαστε επικαιροποιηµένα και τεκµηριωµένα άρθρα στη δωρεάν ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια wikipedia που συνεχώς κατακτά ένα νέο νεανικό κοινό και ειδικά για την περιοχή µας χρειάζεται εµπλουτισµός από εθελοντές. Παράλληλα πρέπει να περάσουµε σε ιστοσελίδες και δικτυακές πύλες που προσφέρουν υπηρεσίες και όχι πληροφοριακό υλικό µόνο. Επίσης η διαλειτουργικότητα τέτοιων ψηφιακών εργαλείων πρέπει να είναι ένα νέο ζητούµενο κυρίως όταν πρέπει να υπάρξει διοχέτευση πληροφοριών από δηµόσιους φορείς. Φανταστείτε ότι τα δροµολόγια των µέσων µαζικής µεταφοράς ή οι υπηρεσίες των φαρµακείων, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις των Δήµων και φορέων και τα ωράρια των µουσείων και εκθεσιακών χώρων πως θα µπορούσαν αυτόµατα να τρο-
ιάλογος
60
“
“
Η συστηµατοποίηση συνεπώς και η ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της Μαγνησίας και του Πηλίου χρειάζεται ακόµα πιο σύγχρονες και καινοτόµες ιδέες που θα υλοποιούνται µε συµπράξεις, δικτυώσεις, µε µικρό κόστος και παράλληλα θα δίνουν την δυνατότητα της επικαιροποίησης του περιεχοµένου µέσω της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών. Η οριοθέτηση όµως ενός πακέτου παραδοτέων από τις τοπικές κοινωνίες, τους ανθρώπους του τουρισµού και την επίσηµη πολιτεία, προϋποθέτει µια σύγκλιση σε ότι αφορά το δοµηµένο και φυσικό περιβάλλον, την γαστρονοµία, και την συστηµατοποίηση του τρόπου της άυλης πολιτιστικής κληρονοµιάς.
φοδοτούν σχετικές πύλες και sites τουριστικού ενδιαφέροντος. Η παρουσίαση των µονοπατιών του Πηλίου και οι διαδροµές του βουνού δεν µπορεί πια να παρουσιάζονται ή να υλοποιούνται ξέχωρα από πιθανές διαδροµές δικτύων παραδοσιακών κρηνών, καλντεριµιών και παραδοσιακών γεφυριών. Πιθανά χρειάζεται επανασχεδιασµός και προτάσεις διαδροµών που συνδυάζουν εναλλακτικά το φυσικό και δοµηµένο περιβάλλον, µε το θρησκευτικό τουρισµό σε συνάρτηση µε το χρόνο και τις διαφορετικές απαιτήσεις (συστήµατα ψηφιακών πλοηγών gps). Η δηµιουργία επίσης θεµατικών κύκλων πολιτισµού – γαστρονοµίας – εναλλακτικών µορφών ψυχαγωγίας και άθλησης πρέπει να οδηγήσει σε προϊόντα και υπηρεσίες που θα δίνουν τη δυνατότητα να χτιστεί ένα νέο τουριστικό προϊόν – πακέτο που θα έχει καθαρά αναπτυξιακό προσανατολισµό σε δύο άξονες. Σύµµαχος σ’ αυτές τις προσπάθειες θα πρέπει να είναι οι τοπικές κοινωνίες στις οποίες όµως πρέπει να δοθούν κίνητρα για συνεργασία εξασφαλίζοντας από την πλευρά τους µεν επάρκεια και ετοιµότητα σ’ αυτά που προσφέρουν στους επισκέπτες αλλά και ελάχιστο εξασφαλισµένο εισόδηµα για τις παροχές που θα παρέχουν και θα εγγυηθούν (π.χ. ποιοτικά τοπικά προϊόντα, επιµορφωµένους περιηγητές – ξεναγούς) από τους ανθρώπους του τουρισµού. Τα βότανα του Πηλίου και η σύνδεση τους µε τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, οι προτάσεις για
γαστρονοµική αξιοποίηση, η σύνδεση περιηγήσεων µε τη µεταποίηση των βοτάνων στο χώρο παραγωγής τους αποτελεί επίσης µια άλλη διάσταση που µπορεί να αποφέρει συνεργασίες και ολοκληρωµένες δράσεις για ένα θέµα που δεν έχει αξιοποιηθεί µε τρόπο συστηµατικό αποφέροντας συγκεκριµένα παραδοτέα και προϊόντα. Νέα επίσης µεταποιητικά προϊόντα όπως το πετιµέζι από το Π.Ο.Π. φιρίκι της Ζαγοράς Πηλίου έδειξε ότι ένα «delicatessen» προϊόν που ήδη κυκλοφορεί στην αγορά, από τον Αγροτικό Συνεταιρισµό Ζαγοράς στο πλαίσιο των 100 ετών από την ίδρυση της ιστορικής οργάνωσης δείχνει το δρόµο της ανάδειξης και ανάπτυξης νέων τοπικών προϊόντων. Αυτό σε συνδυασµό µε την ενδεχόµενη παραγωγή «chips» µήλου από την ποικιλία ρενέδων, µιας παραδοσιακής και ξεχασµένης ποικιλίας µήλου, που όµως είναι κατάλληλη για διαβητικούς, εναρµονισµένη µε τη νέα τάση της υγιεινής διατροφής για τροφές δίχως ζάχαρη επίσης σηµατοδοτεί εξελίξεις για τα τοπικά προϊόντα που χρειάζονται άµεσα νέο επαναπροσδιορισµό στον τρόπο διάθεσης και διανοµής. Σε επίπεδο σχεδιασµού, ανάπτυξης και σύνδεσης της γαστρονοµίας µε τον τουρισµό η πρόταση µου επικεντρώνεται στη δηµιουργία ολοκληρωµένων πολιτικών για τις γεύσεις. Ειδικότερα θα πρέπει να λάβουµε υπόψη το χώρο (γεωγραφική προσέγγιση), το χρόνο (χρονολογική προσέγγιση) και το ίδιο το θέµα/
είδος (θεµατική προσέγγιση) µε άξονες: α) την συλλογή, β), την µεταποίηση, γ) την προετοιµασία και δ) την κατανάλωση των τροφών. Αναλυτικότερα τα καθοριστικά στοιχεία του σχεδιασµού περιλαµβάνουν: ΧΩΡΟΣ (ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ) θεµατικά µουσεία (π.χ. µουσείο ελιάς και λαδιού στη Γατζέα) τοπικές εορτές προϊόντων ανά περιοχή (γιορτή µήλου στη Ζαγορά, γιορτή κερασιού στον Άγιο Λαυρέντιο, γιορτή λουκάνικου στις Σταγιάτες, γιορτή πεπονιού στο Διµήνι, γιορτή ελιάς στη Δράκεια κ.α.) δραστηριότητες στην ύπαιθρο, καταλύµατα – αγροκτήµατα, οινοποιεία, εργαστήρια παραγωγής τοπικών εδεσµάτων, καταστήµατα εµπορίας παραδοσιακών – τοπικών προϊόντων, καλλιεργούµενες επισκέψιµες εκτάσεις (αµπελώνες, ελαιώνες κ.λ.π.), γυναικείοι συνεταιρισµοί, αγροτικοί συνεταιρισµοί, διατροφικές µονάδες, γαλακτοκοµικές µονάδες, εργαστήρια παραδοσιακών τεχνών και ειδών λαϊκής τέχνης. ΧΡΟΝΟΣ (ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ) Βότανα και µυθολογία προπολεµικές συνταγές και µεταποίηση προϊόντων (χόρτα, κατσαµάκι, πετιµέζι), πηλιορείτικες παραδοσιακές συνταγές του 19ου αιώνα, ΘΕΜΑ/ΕΙΔΟΣ (ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ) φρούτα (µήλα, φυρίκια, αµύγδαλα, πεπόνια, σταφύλια, κάστανα, κεράσια, ακτινίδια), οίνος (κρασιά, τσίπουρα), σίτος (χωριάτικα ζυµαρικά, τραχανάς, πίτες), γαλακτοκοµικά (γάλα, γαλοτύρι, γιαούρτι), βότανα, αλοιφές, αρωµατικά λάδια και κρέµες, σαπούνια, αλιευτικά προϊόντα (ψάρια, αλίπαστα), κρέατα (βιολογικές φάρµες), Καθοριστικά στοιχεία που θα ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασµό δράσεων και εκδηλώσεων:
α) την συλλογή,
Βασική συνιστώσα της επιτυχίας ενός εδέσµατος είναι τα υλικά, δηλαδή οι πρώτες ύλες που χρησιµοποιούνται και ο τρόπος µε τον οποίο συλλέγονται. Πολλές φορές τα µυστικά και οι τεχνικές συλλογής και αποθήκευσης των τροφών είναι άγνωστες στους επισκέπτες. Επίσης ελάχιστες είναι οι προφορικές µαρτυρίες οι οποίες µέχρι σήµερα έχουν συλλεχθεί από ντόπιους κατοίκους και έµπειρους τροφοσυλέκτες / «συλλέκτες διασώστες» ντόπιων σπόρων .
β) την µεταποίηση,
Η µεταποίηση των πρώτων υλών δηλαδή η προπαρασκευή τροφών ανέκαθεν αποτελούσε σηµαντικό στάδιο για την παρασκευή φαγητών, γλυκών και άλλων εδεσµάτων. Η εµπειρία, η γνώση και το µεράκι ανθρώπων της υπαίθρου ή και των αστικών κέντρων είναι πολύτιµη για όλους τους σηµερινούς ανθρώπους που καταναλώνουν βιοµηχανικά προϊόντα υψηλής επεξεργασίας και συνήθως µικρής διατροφικής αξίας (εργαστήρια εκµάθησης). Τα µυστικά της µεταποίησης (χειροποίητα) ή αλλιώς προπαρασκευής συνδέονται µε το προηγούµενο στάδιο της συλλογής και αποθήκευσης αποτελώντας µια ενότητα στο χρόνο και στο χώρο παραγωγής / δηµιουργίας των προϊόντων / υποπροϊόντων.
γ) την προετοιµασία
Η προετοιµασία (ψήσιµο, ψύξη, λιάσιµο, κατάψυξη, τρίψιµο, πανάρισµα, αλεύρωµα) για την παραγωγή εδεσµάτων, γλυκών και φαγητών πριν την τελική παραγωγή και δηµιουργία είναι ένα ακόµα βασικό στάδιο πριν απολαύσουµε τις τελικές γεύσεις. Η καταγραφή και η συστηµατοποίηση τέτοιου είδους γνώσεων και εµπειριών αποτελεί ακόµα µια πτυχή του πολιτισµού των γεύσεων.
δ) την κατανάλωση των τροφών / εδεσµάτων
Η κατανάλωση των τροφών / εδεσµάτων, ο τρόπος σερβιρίσµατος, η συνοδεία αλοιφών, σαλτσών, κρασιού και ο τρόπος γενικότερα που καταναλώνουµε τις τροφές µπορεί να αποτελέσει σηµείο επιτυχίας ή αποτυχίας µια γεύσης. Η χηµεία των υλικών και ο συνδυασµός µπορεί να αποτελέσει µια ειδική θεµατική ενότητα, µια ηµερίδα, µια εκπαιδευτική συνάντηση, µια έκδοση ή ένα νέο υποπροϊόν µια περιοχής. Τέλος η ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονοµίας και η διοργάνωση γιορτών στην πόλη που θα αξιοποιούν στοιχεία λαϊκού πολιτισµού µπορεί να αποτελέσει ένα ακόµα συγκριτικό πλεονέκτηµα που θα αναδείξει και περιοχές και προϊόντα ή εργασίες που µπορούν να ενταχθούν αρχικά στον Εθνικό Κατάλογο του Υπουργείου Πολιτισµού ως µνηµεία άυλης πολιτιστικής κληρονοµίας και αργότερα στο Διεθνή Κατάλογο της Unesco. Ήδη αυτή τη στιγµή υπάρχει υλοποιούνται δυο προτάσεις τις οποίες και επεξεργάζοµαι για το έθιµο των Μάηδων της Μακρινίτσας που παρουσιάζει πανελλαδικό ενδιαφέρον και τον ιδιαίτερο χειρονακτικό τρόπο καλλιέργειας της Μηλιάς στη Ζαγορά από τον Αγροτικό Συνεταιρισµό Ζαγοράς. Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι ο φορέας πολιτισµού της Ιεράς Μητρόπολης Δηµητριάδος & Αλµυρού «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέµατος» υλοποιεί τη διετία 2016-2017 θεµατικές εκδηλώσεις και δράσεις για τον πολιτισµό των γεύσεων µε τίτλο «Μάγνητες και ο πολιτισµός των γεύσεων» µε πλήθος δράσεων και εκδηλώσεων που στόχο έχουν να καταγράψουν και να αναδείξουν το πολιτιστικό απόθεµα του πολιτισµού των γεύσεων στη Μαγνησία.
ιάλογος
61
Ο
ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΛΥΚΑ, Επίκουρου Καθηγητή του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας
Προοπτικές ανάπτυξης µέσα από την παραγωγή και µεταποίηση αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών παραγωγός, ή ο µεταποιητής του προϊόντος. Στην περίπτωση των αρωµατικών φυτών η παραγωγική διαδικασία δεν τελειώνει µε τη συγκοµιδή του προϊόντος. Ο παραγωγός θα πρέπει να προχωρήσει σε µια πρωτογενή επεξεργασία ώστε αυτό να καταστεί τελικά εµπορεύσιµο. Το ύψος της επένδυσης, η γνώση που είναι απαραίτητη για την επεξεργασία, η αγορά στην οποία θα απευθυνθεί και η τελική τιµή πώλησης, καθορίζονται άµεσα από το βαθµό επεξεργασίας του προϊόντος. Η αναζήτηση συνεργασιών ώστε να ολοκληρωθεί η παραγωγική διαδικασία µε το µεγαλύτερο δυνατό όφελος για τον κάθε εµπλεκόµενο επενδυτή. Η αδυναµία µεταφοράς των αρωµατικών φυτών σε µεγάλες αποστάσεις για αποξήρανση, αποφύλλωση και διαλογή, ενισχύει την ανάγκη τοπικής επενδυτικής δραστηριότητας για τη δηµιουργία µονάδων µικρής κλίµακας µε τη συνεργασία των οποίων θα παραχθεί το τελικό προϊόν. Η αξιοποίηση όλων των υποδοµών της περιοχής που µπορούν να µειώσουν το κόστος ή να αυξήσουν την προστιθέµενη αξία του προϊόντος. Η δυνατότητα προσέγγισης και άµεσης µεταφοράς από το λιµάνι, το αεροδρόµιο και την εθνική οδό, µπορεί να συνεισφέρει όχι µόνο στη συµπίεση του κόστους αλλά και στην άµεση και συνεπή τροφοδοσία των αγρών, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων. Παράλληλα η συνεργασία µε τη
“
Το σηµαντικότερο ωστόσο αποτέλεσµα µιας προσπάθειας οργάνωσης της παραγωγής αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών στην περιοχή της Μαγνησίας, δεν είναι η δηµιουργία ικανών δοµών ή στελεχών που θα µπορούσαν να την υποστηρίξουν. Μεγαλύτερη σηµασία φαίνεται να έχει η δηµιουργία ενός κλίµατος σοβαρότητας µέσα από το οποίο θα µπορούν να προκύψουν ικανές συνεργασίες και να διατυπωθούν βιώσιµες επενδυτικές προτάσεις
“
πρωτογενής αγροτικός τοµέας αποτέλεσε και αποτελεί για τη Μαγνησία έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης αφού περίπου στο 50% των γεωργικών εκτάσεων παράγονται προϊόντα υψηλής αξίας όπως φρούτα, λαχανικά, ανθοκοµικά, καθώς και οινοποιήσιµα και επιτραπέζια σταφύλια. Ωστόσο διαχρονικά ούτε η διαχείριση των αγροτικών αυτών εκτάσεων αλλά ούτε και ο προγραµµατισµός της παραγωγής οργανώθηκε έτσι ώστε να µεγιστοποιηθούν τα δυνητικά οφέλη που θα µπορούσε να αποκοµίσει η τοπική οικονοµία. Η αναδιάρθρωση δε των καλλιεργειών που επιχειρείται στην ευρύτερη περιοχή του Νοµού, µε αντικατάσταση πολλών ετήσιων καλλιεργειών από περισσότερο δυναµικές καλλιέργειες, όπως αυτή των αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών, γίνεται µάλλον απρογραµµάτιστα. Για την µετάβαση σε µια παραγωγή αγροτικών προϊόντων για την οποία απαιτείται µια περισσότερο επιχειρηµατική προσέγγιση, όπως αυτή των αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών, είναι απαραίτητη η µεθοδική οργάνωση όλων των σταδίων παραγωγής, συµπεριλαµβανοµένης και της εκπαίδευσης όσων εµπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία µέχρι την παραγωγή του τελικού προϊόντος (δρόγη, αιθέριο έλαιο κλπ). Βασικά στάδια αυτής της οργάνωσης αποτελούν: Η καταγραφή των απαιτήσεων της αγοράς και η αναζήτηση των τρόπων, των µεθόδων και των διαδικασιών µε τις οποίες αυτές µπορούν να ικανοποιηθούν. Για παράδειγµα η αναζήτηση πιστοποιηµένου βιολογικού πολλαπλασιαστικού υλικού και στη συνέχεια η ένταξη της καλλιέργειας ως βιολογική, αποσκοπεί στην κάλυψη των αναγκών µιας συγκεκριµένης αγοράς. Συνεπάγεται ωστόσο την εφαρµογή µιας παραγωγικής διαδικασίας µε καθορισµένες απαιτήσεις και αυξηµένο επενδυτικό και λειτουργικό κόστος. Η εκτίµηση των παραµέτρων που αφορούν την ίδια την παραγωγική διαδικασία και οι οποίες µπορούν πολλές φορές να αναστείλουν ή να περιορίσουν την εξέλιξη της δραστηριότητας, όπως το υψηλό κόστος του εξοπλισµού και των εγκαταστάσεων που απαιτούνται για την καλλιέργεια ή την επεξεργασία του προϊόντος. Ο σαφής καθορισµός των σταδίων της παραγωγικής διαδικασίας στα οποία θα εµπλακεί ο
Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων καινοτόµων προϊόντων ή διαδικασιών παραγωγής. Τέλος, η τουριστική δραστηριότητα του Νοµού και η αναφορά σε περιοχές ή σε προϊόντα που έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη φήµη στην Ελληνική και διεθνή αγορά,
όπως το “Πήλιο” και το “τσάι Βρύναινας” αντίστοιχα, θα µπορούσαν να αξιοποιηθούν ως µέσο αναγνωρισιµότητας των τοπικών προϊόντων του κλάδου και να συνδεθούν µε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους . Το σηµαντικότερο ωστόσο αποτέλεσµα µιας προσπάθειας οργάνωσης της παραγωγής αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών στην περιοχή της Μαγνησίας, δεν είναι η δηµιουργία ικανών δοµών ή στελεχών που θα µπορούσαν να την υποστηρίξουν. Μεγαλύτερη σηµασία φαίνεται να έχει η δηµιουργία ενός κλίµατος σοβαρότητας µέσα από το οποίο θα µπορούν να προκύψουν ικανές συνεργασίες και να διατυπωθούν βιώσιµες επενδυτικές προτάσεις. Υποστηρίζοντας αυτή ακριβώς την αντίληψη, διεξάγεται τα τελευταία χρόνια στο Τµήµα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, σηµαντική έρευνα που αφορά τόσο την τεχνική καλλιέργειας των αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών, όσο και την µετασυλλεκτική µεταχείριση του προϊόντος (ανάπτυξη µεθοδολογίας αποξήρανσης και απολύµανσης, ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των αιθέριων ελαίων και ανάπτυξη νέων προϊόντων). Η αξιοποίηση των αποτελεσµάτων µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την οργάνωση µιας βιώσιµης ανάπτυξης ολόκληρου του κλάδου (παραγωγή και επεξεργασία του προϊόντος), καθιστώντας το Νοµό Μαγνησίας πρωτοπόρο στο τοµέα των αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών.
ιάλογος
62
Συγκομιδή αχλαδιών τη δεκαετία του 1960. Διακρίνεται ο βασικός ρόλος των γυναικών στη παραγωγική διαδικασία, ιδίως στο στάδιο της διαλογής των φρούτων. Αρχείο Α.Σ. Ζαγοράς κατόπιν παραχώρησης Μ. Βλάχου
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΖΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΛΑΣΚΟΥ Προέδρου του Αγροτικού Συνεταιρισµού Ζαγοράς Πηλίου
“
Συνδυαστικά µε την θέση του Νοµού και τις διαθέσιµες υποδοµές όπως λιµάνι, αεροδρόµιο και σιδηροδροµικό σταθµό, την ύπαρξη τόσων πολλών και ισχυρών αναλογικά αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, η λειτουργία του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας µπορεί να ευνοήσει την δηµιουργία µίας σύµπραξης που θα φέρει στον Νοµό νέες θέσεις εργασίας και αύξηση της οικονοµικής του θέσης. Αυτό που έχει ανάγκη ο τόπος και είναι εφαρµόσιµο, είναι οι Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις µαζί µε το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας να δηµιουργήσουν από κοινού το πλαίσιο για επιµέρους µεταξύ τους συµπράξεις µε σκοπό την παραγωγή καινοτόµων προϊόντων που θα βασίζονται στις τοπικές αναγνωρισµένες καλλιέργειες και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. πολλοί Αγροτικοί Συνεταιρισµοί, επιχειρήσεις που λειτουργούν στον άξονα της κοινωνικής οικονοµίας, κατέρρευσαν. Στη Μαγνησία ωστόσο διατηρούνται πολλοί συνεταιρισµοί µε αρκετούς από αυτούς αµιγώς γυναικείους και πρωτοστάτες τον 101 ετών Αγροτικό Συνεταιρισµό
“
Ο
Νοµός Μαγνησίας, αποτελεί σύµφωνα µε την γεωγραφική του θέση, την πολιτιστική του κληρονοµιά αλλά και τις παραγωγικές – αναπτυξιακές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη περιοχή, µία µικρογραφία ολόκληρης της χώρας. Με επίκεντρο ένα από τα µεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας, τον Βόλο και την Νέα Ιωνία, µε το Πήλιο που συνδυάζει µοναδικά το βουνό και τη θάλασσα µε δύο όψεις παραλιακού µετώπου στο Αιγαίο και στον Παγασητικό, τις πεδινές περιοχές των καλλικρατικών Δήµων Αλµυρού και Ρήγα Φεραίου στις οποίες διακρίνονται ιδιαίτερα η Όθρυς και η λίµνη Κάρλα και προφανώς τα νησιά των Βορείων Σποράδων, στοιχειοθετεί πραγµατικά το δεδοµένο της ύπαρξης όλων των χαρακτηριστικών της χώρας σε έναν µόνο Νοµό. Ταυτόχρονα όµως η Μαγνησία διαθέτει ένα µεγάλο συγκριτικό πλεονέκτηµα σε σχέση µε άλλες περιοχές και πρόκειται για το ενεργό αγροτοσυνεταιριστικό κίνηµα. Ιδιαίτερα στα χρόνια της οικονοµικής κρίσης, σε όλη την Ελλάδα
Ζαγοράς Πηλίου – ΖΑΓΟΡΙΝ , τον Οινοποιητικό Συνεταιρισµό Νέας Αγχιάλου – ΔΗΜΗΤΡΑ , τον Αγροτικό Συνεταιρισµό Βόλου – ΕΒΟΛ και τον Συνεταιρισµό Πηλίου Βορείων Σποράδων. Παρά τις οικονοµικές δυσκολίες της εποχής, οι συνεταιριστικές αυτές οργανώσεις κατάφεραν
ιάλογος
“
“
63
Ο Αγροτικός Συνεταιρισµός Ζαγοράς µε τα πασίγνωστα Π.Ο.Π. µήλα, εφαρµόζει ήδη σε τοπικό επίπεδο την πρώτη του Συνεταιριστική Σύµπραξη για παραγωγή προϊόντος. Με οδηγό την διατροφική παράδοση του τόπου, µε πρώτη ύλη τα Π.Ο.Π. Φιρίκια Πηλίου που παράγουν τα µέλη του και µε όραµα την καινοτόµο ανάπτυξη, συνεργάζεται µε τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισµό Γυναικών Ζαγοράς ο οποίος διαθέτει πιστοποιηµένο παρασκευαστήριο και το απαραίτητο ανθρώπινο δυναµικό και παράγεται το Πετιµέζι από Φιρίκια.
όχι µόνο να είναι βιώσιµες αλλά να εξελιχθούν εµπορικά και παραγωγικά. Η υπεραξία όλων των αγροτικών συνεταιρισµών είναι ότι η λειτουργία τους συµπεριλαµβάνει όλους τους τοµείς της οικονοµικής λειτουργίας. Ξεκινώντας µε την πρωταρχική γεωργική δραστηριότητα, οι συνεταιριστικές οργανώσεις εµπλέκονται µέχρι και την τεχνολογική έρευνα και την καινοτοµία. Επι-
πλέον, κοµβικό γεγονός αποτελεί το ότι µέσω των δοµών τους στηρίζουν παραγωγούς οι οποίοι κατά ατοµικές µονάδες ξεχωριστά, δεν θα µπορούσαν να αντέξουν στις δύσκολες οικονοµικές συνθήκες που βιώνει σήµερα ο τόπος µας. Συνδυαστικά µε την θέση του Νοµού και τις διαθέσιµες υποδοµές όπως λιµάνι, αεροδρόµιο και σιδηροδροµικό σταθµό, την ύπαρξη τόσων πολλών και ισχυρών αναλογικά αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, η λειτουργία του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας µπορεί να ευνοήσει την δηµιουργία µίας σύµπραξης που θα φέρει στον Νοµό νέες θέσεις εργασίας και αύξηση της οικονοµικής του θέσης. Αυτό που έχει ανάγκη ο τόπος και είναι
Διατακτική του Συνεταιρισμού αξίας 5000 δραχμών. 1945 (Αρχείο Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς)
εφαρµόσιµο, είναι οι Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις µαζί µε το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας να δηµιουργήσουν από κοινού το πλαίσιο για επιµέρους µεταξύ τους συµπράξεις µε σκοπό την παραγωγή καινοτόµων προϊόντων που θα βασίζονται στις τοπικές αναγνωρισµένες καλλιέργειες και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Θα ήταν ουτοπική η πρόταση να συµπράξουν τόσοι πολλοί ταυτόχρονα για ένα και µοναδικό στόχο. Οι στόχοι της σύµπραξης αυτής µπορούν να είναι πολλαπλοί και να προκύψουν από τις επί µέρους προτάσεις, εντός του κοινού πλαισίου που θα δηµιουργηθεί. Για να καταστεί περαιτέρω κατανοητή η πρόταση αναφέρονται ενδεικτικά παραδείγµατα. Ο Αγροτικός Συνεταιρισµός Ζαγοράς µπορεί να συνεργάζεται ερευνητικά µε το Τµήµα Φυτικής Παραγωγής και παράλληλα Αγροτικός Συνεταιρισµός Βόλου να ενδιαφέρεται κυρίως για συνέργεια µε το Τµήµα της Κτηνιατρικής. Σε ζητήµατα προώθησης όλων των προϊόντων µπορεί να εµπλέκεται το Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών και κυρίως σε αντικείµενα «marketing» και «management». Το σηµαντικό είναι, όλοι µαζί εκ των προτέρων, να έχουν δηµιουργήσει την κοινή δοµή που θα αναπτύσσονται αυτές οι παράλληλες σχέσεις συνεργασίας, ανάλογα µε το ενδιαφέρον και τον επιµέρους στόχο. Στην περίπτωση δηµιουργίας ενός τέτοιου δικτύου ή φορέα, σηµαντικό είναι να αναφερθεί ότι οι φοιτητές θα εξειδικεύονται και θα γνωρίζουν εκ των προτέρων πιθανούς προορισµούς επαγγελµατικής απασχόλησης. Τελικός κοινός στόχος όµως µπορεί να
είναι η ανάπτυξη προϊόντων και εµπορικών δραστηριοτήτων συµπληρωµατικών µεταξύ τους, αλλά ιδιαίτερα ανταγωνιστικών συνδυαστικά, έναντι προτάσεων άλλων περιοχών και άλλων χωρών. Ο Αγροτικός Συνεταιρισµός Ζαγοράς µε τα πασίγνωστα Π.Ο.Π. µήλα, εφαρµόζει ήδη σε τοπικό επίπεδο την πρώτη του Συνεταιριστική Σύµπραξη για παραγωγή προϊόντος. Με οδηγό την διατροφική παράδοση του τόπου, µε πρώτη ύλη τα Π.Ο.Π. Φιρίκια Πηλίου που παράγουν τα µέλη του και µε όραµα την καινοτόµο ανάπτυξη, συνεργάζεται µε τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισµό Γυναικών Ζαγοράς ο οποίος διαθέτει πιστοποιηµένο παρασκευαστήριο και το απαραίτητο ανθρώπινο δυναµικό και παράγεται το Πετιµέζι από Φιρίκια. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό φυσικό γλυκαντικό που διατίθεται αποκλειστικά από τον αιωνόβιο Συνεταιρισµό, που έγινε πασίγνωστος από το εµπορικό σήµα «ZAGORIN». Το τελικό προϊόν θα µπορούσε να αποτελέσει και αντικείµενο µελέτης των φοιτητών για µαθήµατα της κατεύθυνσης «Οικονοµική των Επιχειρήσεων» του Τµήµατος Οικονοµικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου. Σε τέτοια λογική συνεργασίας και επιστηµονικής καθοδήγησης θα πρέπει να βασιστεί η µελλοντική ανάπτυξη του Νοµού. Έτσι, µπορεί να επιτευχθεί ακόµα καλύτερη αξιοποίηση των καλλιεργήσιµων προϊόντων, να γίνουν επενδύσεις και να προκύψουν θέσεις εργασίας σε βιοµηχανικές µονάδες, να προκύψουν σύγχρονα προϊόντα µε συνδυασµό πρώτων υλών και έργα ανθρώπων από τη γη της Μαγνησίας. Συνοψίζοντας, µε βάση τα προαναφερθέντα, πρόταση του Συνεταιρισµού Ζαγοράς για την επόµενη 20ετία, είναι η άµεση δηµιουργία ενός τοπικού σχήµατος έπειτα από επίσηµη συνεργασία µεταξύ όλων των Αγροτοσυνεταιριστικών Οργανώσεων του Νοµού και του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Στην εποχή του ισχυρού διεθνούς ανταγωνισµού και της ταχύτατης κυκλοφορίας της πληροφορίας θα πρέπει να αναζητηθούν όσα µπορούν να µας ενώσουν.
64
ιάλογος
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΗΛΙΟΥ:
Η
κρίση χρέους και το πρόγραµµα δηµοσιονοµικής πολιτικής έχει βαριές συνέπειες για την Ελληνική και κατ’ επέκταση τοπική οικονοµία και κοινωνία της Μαγνησίας. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας «δοκιµάζουν» τη κοινωνική συνοχή, µειώνουν το δυνητικό προϊόν της περιοχής και απαξιώνουν το ανθρώπινο κεφάλαιο καθιστώντας επιτακτική ανάγκη τη δηµιουργία µακροχρόνιας προοπτικής της οικονοµίας µέσω της δηµιουργίας και διατήρησης των θέσεων εργασίας, της καταπολέµησης της φτώχειας, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και την ένταξη τους στο παγκόσµιο οικονοµικό χώρο, µε ταυτόχρονη µετάβαση σε µια οικονοµία φιλική προς το περιβάλλον. Ο πλέον ρεαλιστικός τρόπος για να γίνουν πραγµατικότητα όλα τα παραπάνω είναι η αξιοποίηση των παρακάτω δράσεων – ευκαιριών: 1 Χρηµατοδοτικά εργαλεία που παρέχουν τη δυνατότητα υλοποίησης δράσεων στους τοµείς της στρατηγικής για την περιοχή. Η ευκαιρία της αξιοποίησης των πόρων που παρέχονται για τον αγροτικό χώρο, µέσα από το τοπικό πρόγραµµα που χρηµατοδοτεί τόσο δράσεις του Γεωργικού Ταµείου – ΠΑΑ 2014 - 2020, όσο και δράσεις από το πρόγραµµα Αλιείας 2014- 2020, σε συνδυασµό µε τις στρατηγικές των προγραµµάτων ΕΣΠΑ 2014 -2020 (ανταγωνιστικότητα, επιχειρηµατικότητα, περιβάλλον), συµβάλλουν στην διατήρηση της οικονοµίας, και των πόρων στην περιοχή. 2 Η διασύνδεση των υπηρεσιών γευσι-
γνωσίας και του αµπελοοινικού τοµέα µε τον τουρισµό. Σηµαντική ευκαιρία αποτελεί η διασύνδεση του αµπελοοινικού τοµέα και της γευσιγνωσίας µε τον τουρισµό και τον αγροτουρισµό. Η περιοχή παρέµβασης διαθέτει πολλά ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντα και σε ανοδική πορεία βρίσκονται τα οινοποιεία της περιοχής. Η δηµιουργία γευσιγνωστικών και αµπελοοινικών διαδροµών θα συµπληρώσει το τουριστικό πακέτο της περιοχής της Μαγνησίας.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΟΥΤΣΑΦΤΗ Δήµαρχο Ζαγοράς - Μουρεσίου Πρόεδρο της Εταιρείας Ανάπτυξης Πηλίου
ΕΠΤΑ ΠΡΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 3 Βιολογικά και τοπικά προϊόντα - αρωµατικά και φαρµακευτικά φυτά. Στην περιοχή ήδη καταγράφονται αυξηµένες βιολογικές καλλιέργειες και βιολογικός εκτροφές. Επίσης καταγράφονται τοπικές φυλές (Γίδα Σκοπέλου) και σηµαντικός αριθµός αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών. Η µεταποίηση τους, η προβολής τους και η σύνδεση µε την Ελληνική Αγορά αλλά και µε το τουριστικό προϊόν αποτελεί µια πολύ σηµαντική ευκαιρία για την αύξηση της προστιθέµενης αξίας στην περιοχή. 4 Νέες τάσεις διαµορφώνονται στην κατανάλωση τροφίµων (εσωτερική – εξωτερική ευκαιρία). Παρόλη την κρίση που χαρακτηρίζει την τελευταία οκταετία την Ελληνική οικονοµία στις καταναλωτικές συνήθειες του µέσου Έλληνα έχει εδραιωθεί η προτίµηση του για βιολογικά, παραδοσιακά και πιστοποιηµένα προϊόντα. Παράλληλα ο εξωτερικός τουρισµός δεν επηρεάζεται το ίδιο από την κρίση και δεν αλλάζει τις συνήθειες του. έτσι, τα τελευταία χρόνια και στην συνείδηση του ξένου καταναλωτή έχει εδραιωθεί να θέλει να γευτεί στην περιοχή που θα επισκεφτεί τοπικά προϊόντα, τα οποία τα προτιµά να είναι πιστοποιηµένα. Επιπλέον, η τάση αυτή αφορά και προϊόντα που µπορούν να εξαχθούν. 5 Η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και του αγροτουρισµού.
Η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και του αγροτουρισµού θα εξοµαλύνει την εποχικότητα των διανυκτερεύσεων ιδιαίτερα στην Περιοχή του Πηλίου. Οι ευκαιρίες είναι πάρα πολλές. Θρησκευτικός τουρισµός, πολιτιστικός τουρισµός, φεστιβαλικός τουρισµός, φυσιολατρικός τουρισµός, αρχαιολογικός τουρισµός, θαλάσσιος τουρισµός. Αγροτουρισµός. Η περιοχή έχει τις δυνατότητες να αναπτύξει όλες τις παραπάνω µορφές τουρισµού παράλληλα µε τα παραδοσιακές υπηρεσίες των παραδοσιακών οικισµών και θάλασσας που διαθέτει ήδη. Έτσι θα µπορούσε να προσφέρει ένα µοναδικό ολοκληρωµένο πακέτο υπηρεσιών για τον επισκέπτη. 6 Η περιοχή παρέµβασης διαθέτει σηµαντικούς αναξιοποίητους τουριστικούς πόρους. Αυτοί επικεντρώνονται στο φυσικό περιβάλλον, τους αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά µνηµεία, παραδοσιακοί οικισµοί. Αποτελεί µεγάλο κεφάλαιο για την περιοχή οι 66 θεσµοθετηµένοι παραδοσιακοί οικισµοί ιδιαίτερα στη περιοχή του Πηλίου. Επίσης η γεωµορφολογία της περιοχής δίνει την δυνατότητα ανάπτυξης και του φυσιολατρικού τουρισµού. Υπάρχει διαθέσιµο αλλά και προς αξιοποίηση ένα µεγάλο δίκτυο µονοπατιών και στην περιοχή του Πηλίου αλλά και στις Σποράδες. Επίσης, άλλες δραστηριότητες που ήδη υφίστανται και περιµένουν την καλύτερη ενσωµάτωσή τους στο τουριστικό προϊόν όπως διάσχιση φαραγγιών και επισκέψιµα
σπήλαια συµπληρώνουν το ενιαίο τουριστικό πακέτο της περιοχής. Τα θρησκευτικά και πολιτιστικά µνηµεία είναι αµέτρητα και τα συνοδεύουν σηµαντικές στιγµές της Ελληνικής ιστορίας. Αυτό το πολιτιστικό απόθεµα δεν έχει αναδειχθεί και προβληθεί επαρκώς. 7 Η δυνατότητα δηµιουργίας «κυκλικής – εσωτερικής» οικονοµίας. Η περιοχή λόγω της γεωµορφολογίας της και των υποδοµών της έχει την δυνατότητα να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητές της δηµιουργώντας «εσωτερικά» µια σηµαντική προστιθέµενη αξία στην βάση του τοπικού προϊόντος. Η αυξηµένη παραγωγή κτηνοτροφικών και βιολογικών προϊόντων στην δυτική ζώνη της χερσαίας Μαγνησίας δίνει την δυνατότητα για τοπική µεταποίηση των προϊόντων αυτών και άµεσης χρήσης τους είτε σε κτηνοτροφικές µονάδες είτε άµεσα στις υπηρεσίες τουρισµού και εστίασης, Οι κτηνοτροφικές µονάδες παράγουν προϊόντα που µε την σειρά του µεταποιούνται τοπικά και προωθούνται µε την σειρά τους στις υπηρεσίες τουρισµού και εστίασης. Έτσι, παρατηρείται µια µεταφορά προστιθέµενης αξίας από την δυτική ζώνη προς τον κεντρική και ανατολική ζώνη. Οι δύο τελευταίες απολαµβάνουν υψηλότερη προστιθέµενη αξία από την προσφορά τοπιών προϊόντων και ανατροφοδοτούν την δυτική ζώνη. Η δυνατότητα παρουσιάζεται σε µικρότερη - τοπική κλίµακα και στα νησιά των Σποράδων, µε τις κατάλληλες επενδύσεις φυσικά στον τοµέα της µεταποίησης.
ιάλογος
“
Ο
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΤΟΥΛΑ Προέδρου της «e-trikala ΑΕ»
….. Εµείς, στον Δήµο Τρικκαίων, που βρίσκεται στην επικαιρότητα για τις πρωτοβουλίες και τις λύσεις του, δεν έχουµε «µαγική συνταγή», εκτός από µία: δουλειά. Που όµως θα πρέπει να συνοδεύεται από προϋποθέσεις, προκειµένου οι κόποι να έχουν αποτέλεσµα
ΤΑ.. ΤΡΙΑ ΚΑΛΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ µέρες – η µεγαλύτερη αναλογικά επισκεψιµότητα σε σχέση µε οποιοδήποτε εορταστικό γεγονός σε όλη τη χώρα – χώρος καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων του Δήµου και χώρος αναψυχής.
Για να δηµιουργηθούν όµως αυτές οι δράσεις, χρειάστηκε η µία και µοναδική λέξη: δουλειά. Το όραµα υπάρχει, γεννιέται, είτε ως ιδέα είτε ως ανάγκη. Επιλέγουµε να δηµιουργήσουµε συνθήκες για να υλοποιηθεί η κάθε ιδέα.
“
ι περισσότεροι προφανώς γνωρίζετε την πόλη και τον Δήµο µας από τον Μύλο των Ξωτικών, το λεωφορείο χωρίς οδηγό και…. τους συγγενείς. Η κοινή µας θεσσαλική καταγωγή είναι ένα στοιχείο που δεν έχουµε αξιοποιήσει, ώστε να προωθήσουµε κοινές επιδιώξεις και να βρούµε κοινές λύσεις σε κοινά προβλήµατα. Το ερώτηµα είναι, κατά πόσο η εξεύρεση λύσεων είναι αποτέλεσµα συγκεκριµένων ενεργειών και βηµάτων που, ως «οδηγός», θα µπορέσει να επιλύσει προβλήµατα και να αποτελέσει εφαλτήριο για αναπτυξιακή διέξοδο. Εµείς, στον Δήµο Τρικκαίων, που βρίσκεται στην επικαιρότητα για τις πρωτοβουλίες και τις λύσεις του, δεν έχουµε «µαγική συνταγή», εκτός από µία: δουλειά. Που όµως θα πρέπει να συνοδεύεται από προϋποθέσεις, προκειµένου οι κόποι να έχουν αποτέλεσµα. Ο Δήµος λειτουργεί – ή θα πρέπει να λειτουργεί - ως «οµπρέλα» για να δώσει ενίσχυση, εφόδια και κίνητρα στην κοινωνία, τις κοινωνικές οµάδες που δρουν, ονειρεύονται, σκέφτονται, επιθυµούν να δηµιουργήσουν. Ταυτοχρόνως ο Δήµος µπορεί να είναι ένας φορέας που θα συσπειρώσει ενεργούς πολίτες για να εφαρµόσει ενεργές πολιτικές. Εµείς στα Τρίκαλα ιδρύσαµε την Οµάδα Εθελοντών, αλλά παραλλήλως ενισχύσαµε την απόδοση χώρων σε συλλόγους που επιδιώκουν να προσφέρουν σε καλλιτεχνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Σε επίπεδο ιδεών, λειτουργήσαµε µε τη λογική του brain drain, για να «γεννηθεί» η ιδέα που ταιριάζει καλύτερα στον Δήµο και την πόλη. Μια πόλη µε έντονο το στοιχείο της µουσικής (Τσιτσάνης, Καλδάρας, Βίρβος Μητροπάνος και τόσοι άλλοι) θα έπρεπε να αναδειχθεί σε όλη τη χώρα. Για τον λόγο αυτόν, µετά το Μουσείο Τσιτσάνη δηµιουργούµε το «Σπίτι Τρικαλινών Καλλιτεχνών». Για τον ίδιο λόγο, στο Μουσείο έχουµε «ραδιοφωνική γωνιά», έδρα της Κινηµατογραφικής Λέσχης και στούντιο δωρεάν ηχογραφήσεων για τη νεολαία και όποιον άλλον επιθυµεί. Ο πολιτισµός είναι µια επένδυση για το µέλλον: ο µύλος Ματσόπουλου έχει τριπλή χρήση: Μύλος των Ξωτικών µε 1.000.000 επισκέψεις σε 40
65
Επιλέγουµε να επενδύσουµε στην τεχνολογία και στη βιώσιµη κινητικότητα, αφού είναι δύο βασικές πολιτικές για τους ΟΤΑ στα πρώτα αυτά χρόνια του 21ου αιώνα, που δίνουν τον τόνο για το µέλλον. Φυσικά, το ερώτηµα που τίθεται, είναι ένα: µπορεί η ανάπτυξη να έρθει µέσω πολιτικών που καθιστούν τον κάθε Δήµο «εργοδότη»; Ηδη η απάντηση είναι γνωστή: αυτές οι πολιτικές απέτυχαν οικτρά και ήδη βιώνουµε ένα τµήµα αυτής της αποτυχίας. Αν ανάπτυξη σηµαίνει διορισµούς, τότε έχουµε τραβήξει λάθος δρόµο. Αν ανάπτυξη σηµαίνει ενεργοποίηση, συνεκτίµηση, δράσεις, διάθεση και όρεξη για δουλειά, τότε βρισκόµαστε σε σωστή κατεύθυνση. Οι Δήµοι είναι ένα «εργαλείο», είναι ένας θεσµός – ο πιο κοντινός στον πολίτη – και µπορούν να αποτελέσουν το όχηµα για τον αναπτυξιακό δρόµο. Παρά τις δυσκολίες και την ελλιπή κρατική στήριξη - µερικές φορές αυτό µεταφράζεται σε εµπόδια – παρά την καχυποψία για πρακτικές του παρελθόντος, µπορεί ο Δήµος να είναι κινητήριος µοχλός. Οι προϋποθέσεις (στιβαρό νοµικό πλαίσιο, χρηµατοδοτήσεις, πάταξη γραφειοκρατίας) ενισχύονται από τη φράση «ο Δήµος ανήκει στον πολίτη, ο Δήµος είναι ο πολίτης». Έτσι ξεκινήσαµε, έτσι πετύχαµε, έτσι συνεχίζουµε.
ιάλογος
66
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ! ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΟΥΤΣΟΥΛΑΚΗ Έχω μεγαλώσει στον Φιλώτα Φλώρινας και από παιδί ήξερα ότι θα ασχοληθώ με τον τουρισμό και την εκπαίδευση. Με το επάγγελμα μου κατάφερα να ταξιδέψω σε αρκετά μέρη και να γνωρίσω πολλούς ανθρώπους, ήθη, αντιλήψεις και την διαφορετικότητα γενικά. Η χώρα με την οποία δέθηκα περισσότερο είναι η Αυστρία. Η αγάπη μου για την Ελλάδα όμως μεγάλη, και η αγάπη για το Πήλιο συγκεκριμένα, με τράβηξε στο Βόλο. Από τα παραπάνω συμπεραίνει κανείς ότι αγαπώ την φύση και την θάλασσα. Έτσι το δέσιμο μου με το Πήλιο επιβεβαιώθηκε και με την αγορά και ανακατασκευή ενός παλιού σπιτιού στο Νεοχώρι, που περνώ τον λίγο ελεύθερο μου χρόνο, στον βιολογικό λαχανόκηπο μου, σε πεζοπορείες στο βουνό, η με την μάσκα μου, στις γύρω παραλίες. Κατά την εργασία μου στα ξενοδοχεία, χρειάστηκε να εκπαιδεύω τεχνικά ανθρώπους και με τον καιρό αντιλήφθηκα ότι κρύβω μέσα μου ένα δάσκαλο, αυτό με ώθησε στο να διαβάσω και να εκπαιδευτώ ώστε να αποκτήσω δεξιότητες προπονητή. Σήμερα λοιπόν ασχολούμαι με την συμβουλευτική και εκπαίδευση επιχειρηματιών, σαν εκπαιδευτής ενηλίκων και ξεκίνησα το δικό μου κέντρο άτυπης εκπαίδευσης το Boutique Training Center. Αν κάποιος με γνωρίσει καλύτερα, συνήθως σχολιάζει θετικά την μαγειρική μου, την ικανότητα μου να γίνομαι παιδί με τα παιδιά, τις γνώσεις μου στο κρασί, και την μανία μου κατά της αδικίας. Έχω 2 γιους τον Φοίβο, τον Λέων.
Οι µαλακές δεξιότητες ή ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2020 Κριτική κατανόηση και σκέψη: Μπορώ να κατανοώ πληροφορίες, να τις επεξεργάζοµαι µε κριτική διάθεση και να διατυπώνω την προσωπική µου άποψη. Νεωτεριστική και προσαρµοστική σκέψη:
Μπορώ να εφαρµόζω νέες αντιλήψεις, συστήµατα και µεθόδους και να προσαρµόζω τη σκέψη µου σύµφωνα µε τις εξελίξεις της εποχής. Κοινωνική ευφυΐα: Μπορώ να κατανοώ τις
“
“
Σ
αν εργαζόµενος, σε όλες τις δουλειές, πίστευα ότι ικανοί συνάδελφοι, ήταν αυτοί που είχαν αποφοιτήσει από ένα καλό πανεπιστήµιο ή σχολή. Με τον καιρό όµως παρατήρησα ότι συνάδελφοι από τις ίδιες σχολές παρουσίαζαν µεγάλες διαφορές στην αποτελεσµατικότητά τους. Τότε έµαθα για τις δεξιότητες και την σύνδεσή τους µε την εργασία. Προσπαθώντας να βρω στοιχεία για την σχέση των δεξιοτήτων µε την εκπαίδευση, είδα ότι υπάρχει µεγάλο κενό, και αφού µελέτησα µαι εργασία από πανεπιστήµιο του Φοίνιξ, κατέληξα στην Φιλανδία, όπου και ολοκλήρωσα την ιδέα µου για εκπαιδευτικά προγράµµατα για ανάπτυξη δεξιοτήτων και αξιών. Η κρίση σήµερα, στην Θεσσαλία, βιώνεται πολιτικά, κοινωνικά, οικονοµικά, ανθρωπιστικά και αξιακά. Δεν διαφέρει και πολύ από την κρίση της βιοµηχανικής επανάστασης, µε την αντικατάσταση των ανθρώπων από τις µηχανές. Από µόνη της σηµατοδοτεί µια αλλαγή που έχει συµβεί, ενώ οι άνθρωποι είναι εκπαιδευµένοι για ένα κόσµο πριν από αυτή την αλλαγή. Υπάρχουν έξι καταλύτες που έφεραν αυτή την αλλαγή. Η αύξηση του προσδόκιµου ζωής, η ανάπτυξη «έξυπνων» µηχανών και συστηµάτων, ο υπολογιστικός κόσµος, η οικολογία των νέων µέσων, οι «υπερδοµηµένοι» οργανισµοί και ο σε παγκόσµια κλίµακα διασυνδεδεµένος κόσµος. Ήρθε καιρός να υπερβούµε και εµείς την κατάρτιση που αποβλέπει στην απόκτηση µόνο τεχνικών δεξιοτήτων, π.χ. ξένες γλώσσες, χρήση υπολογιστών, κλπ. Οι τεχνικές δεξιότητες δεν είναι παρά απαραίτητα εργαλεία και οχήµατα των πραγµατικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανταπόκριση από τον καθένα µας στους καταλύτες της αλλαγής.
Ήρθε καιρός να υπερβούµε και εµείς την κατάρτιση που αποβλέπει στην απόκτηση µόνο τεχνικών δεξιοτήτων, π.χ. ξένες γλώσσες, χρήση υπολογιστών, κλπ. Οι τεχνικές δεξιότητες δεν είναι παρά απαραίτητα εργαλεία και οχήµατα των πραγµατικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανταπόκριση από τον καθένα µας στους καταλύτες της αλλαγής.
δοµές και τις συνθήκες που επικρατούν σε µια κοινωνία και να ερµηνεύω τις συµπεριφορές των µελών της κάθε κοινωνικής οµάδας. Διεπιστηµονικότητα και µεταβιβάσιµες δεξιότητες: Μπορώ να συνδυάζω γνώσεις και
να εξάγω συµπεράσµατα συγκρίνοντας στοιχεία από διαφορετικά επιστηµονικά πεδία, αλλά και να εφαρµόζω τις γνώσεις µου και έξω από το επιστηµονικό πλαίσιο, στο οποίο αναφέρονται. Παιδεία στα νέα µέσα: Μπορώ να χρησιµοποιώ τα µέσα που παρέχει η τεχνολογία σε όλα τα στάδια της µαθησιακής διαδικασίας, από την άντληση γνώσης µέχρι την επεξεργασία της. Υπολογιστική σκέψη: Μπορώ να επεξεργάζοµαι ποιοτικά και ποσοτικά δεδοµένα, να προβαίνω σε υπολογισµούς και να οδηγούµαι σε συµπεράσµατα.
Διαχείριση γνωστικού φορτίου: Μπορώ να διαχειρίζοµαι µεγάλο όγκο πληροφοριών και να επιλέγω αυτές που χρειάζοµαι ανάλογα µε τον σκοπό της δουλειάς µου. Σχεδιαστική νοοτροπία: Μπορώ να χρησιµοποιώ τις γνώσεις που έχω, ώστε να σχεδιάζω το κατάλληλο πρόγραµµα που ταιριάζει στην κάθε περίσταση. Εικονική συνεργασία: Μπορώ να επικοινωνώ και να συνεργάζοµαι µε άτοµα που βρίσκονται σε απόσταση µε τη χρήση των νέων µέσων της τεχνολογίας. Διαπολιτισµική επίγνωση: Μπορώ να κατανοώ και να αποδέχοµαι την ύπαρξη διαφορετικών πολιτισµών, καθώς και να ερµηνεύω συµπεριφορές ανάλογα µε το εκάστοτε πολιτισµικό πλαίσιο.
ιάλογος
67 λύση ενός γρίφου. Οι µαθητές, κατακτούν την γνώση µέσα από ευχάριστη διαδικασία και εκτός των στενών ορίων του σχολείου, όπως αυτό ορίζονταν τις προηγούµενες δεκαετίες, ή όπως δυστυχώς πολλοί εκπαιδευτικοί υιοθετούν ακόµη και τώρα. Όλα αυτά εφαρµόζοντας την διαφοροποιηµένη διδασκαλία, µε αιτήσεις εκπαιδευτικών που θέλουν να δουν την εφαρµογή στην πράξη. Μάλιστα, προσπαθούµε να πείσουµε γονείς ώστε το επόµενο ακαδηµαϊκό έτος να λειτουργήσει τάξη χωρίς θρανία, όπως γίνεται σε σκανδιναβικές χώρες! Παράδειγµα του έργου µας, είναι η “Ασφαλής πλοήγηση στο Διαδίκτυο” Οι µαθητές αναπτύσσουν τις δεξιότητες 2020, στο πλαίσιο ενός µαθήµατος project που περιλαµβάνει αξιοποίηση γνώσεων πολλών σχολικών µαθηµάτων, µε role-play, PowerPoint, και τελικό εκπαιδευτικό προϊόν το δικό τους επιτραπέζιο παιχνίδι. Πρόταση µου λοιπόν είναι η αξιοποίηση της ανάπτυξης των δεξιοτήτων και των αξιών στα παιδιά και νέους ώστε µε αυτό το όχηµα αυτό να πάµε στην ανάπτυξη του τόπου µας.
“
…… Ποιες είναι οι δεξιότητες και αξίες που αναπτύσσουµε στα εκπαιδευτικά προγράµµατα… Δεξιότητες: Διαπραγµάτευση, Σύλληψη νέων ιδεών, Οµαδικότητα, Δηµιουργική Σκέψη, Κριτική Σκέψη, Δηµιουργικότητα, Εξοικείωση µε νέες Τεχνολογίες, Αυτοέλεγχος, Ορθή Επικοινωνία, Διαχείριση εργασιών τύπου project, Λογική Σειριακή σκέψη, Προσαρµοστικότητα, Ευελιξία, Ηγετικές δεξιότητες, Εικονική Συνεργασία Αξίες: Τιµιότητα, Αγάπη για τις τέχνες, Ταπεινοφροσύνη, Γενναιοδωρία, Ενσυναίσθηση, Αυτοσυγκράτηση, Περιβαλλοντική Συνείδηση, Παράδοση, Υπευθυνότητα, Εθελοντισµός, Επιµονή, Συγχώρεση, Αλληλεγγύη, Φιλαναγνωσία, Ευγένεια, Ευγνωµοσύνη
και τις Αξίες στα σχέδια µαθηµάτων µας… Τί κάνουµε λοιπόν στο Boutique Training Center; Υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραµµάτων για ανάπτυξη των Δεξιοτήτων 2020 µε σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία, σε µικρά τµήµατα, µε διαφοροποιηµένη διδασκαλία και διαθεµατικότητα.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΥΜΕ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Δεξιότητες: Διαπραγµάτευση, Σύλληψη νέων ιδεών, Οµαδικότητα, Δηµιουργική Σκέψη, Κριτική Σκέψη, Δηµιουργικότητα, Εξοικείωση
“
Όλη αυτή η ιδέα έπρεπε να προσαρµοστεί στα ελληνικά δεδοµένα και συγκεκριµένα της περιοχής µας. Με αυτή τη λογική εντάξαµε
2013. Εκτός από την µελέτη των παραδοσιακών µαθηµάτων γνωστικών αντικείµενων (όπως είναι για παράδειγµα τα Μαθηµατικά, η Ιστορία, η Γεωγραφία κλπ., τα οποία το κέντρο λειτουργεί σαν ανάστροφη τάξη) εντάσσει διδασκαλία διαθεµατικών, βιωµατικών (cross subject) «φαινοµένων» που απαιτούν συνδυαστικές γνώσεις και συνδέονται πιο άµεσα µε την καθηµερινότητα των παιδιών. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν παράλληλα σηµαντικές αλλαγές και στον τρόπο διάρθρωσης της αίθουσας διδασκαλίας, ανοίγοντας έτσι τον δρόµο για τη δηµιουργία ολιγάριθµων τµηµάτων (όχι κλισέ φράση, άλλα ουσία) µε µαθητές που δεν κάθονται πια σε στοιχισµένα θρανία µπροστά στον δάσκαλο καθηγητή αλλά που αλληλεπιδρούν µαζί του και µεταξύ τους, µε στόχο την επίλυση ενός προβλήµατος ή τη
ΕΡΕΥΝΑ - Ξεκινώντας από το 2000, µία έρευνα ανά τριετία αξιολογεί το εύρος των γνώσεων και των δεξιοτήτων των µαθητών που βρίσκονται στο τέλος της υποχρεωτικής τους εκπαίδευσης, εστιάζοντας συγκεκριµένα σε τρεις τοµείς: στην κατανόηση κειµένου, στα µαθηµατικά και στις φυσικές επιστήµες. Η Φινλανδία έχει επανειληµµένως βρεθεί στην πρώτη θέση της κατάταξης, ενώ η χαµηλότερη θέση στην οποία έχει ποτέ πέσει είναι η θέση νούµερο 12 (συγκριτικά, η Ελλάδα βρισκόταν το 2012 στις θέσεις 39 και 42). Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, λοιπόν, ο υπόλοιπος κόσµος στέλνει τα τελευταία χρόνια εκπαιδευτικούς στη Φινλανδία ώστε να δουν από κοντά πώς λειτουργεί το σύστηµα και να µάθουν τα µυστικά της επιτυχίας του φινλανδικού µοντέλου. Είναι ενδεικτικό για παράδειγµα ότι µόνο το 2009 είχαν επισκεφτεί τη χώρα περισσότερες από 100 ξένες αποστολές εκπαιδευτικών, ενώ σχετικό ενδιαφέρον είχαν δείξει τα προηγούµενα χρόνια και οι ελληνικές Αρχές. (Πηγή Έθνος)
µε νέες Τεχνολογίες, Αυτοέλεγχος, Ορθή Επικοινωνία, Διαχείριση εργασιών τύπου project, Λογική Σειριακή σκέψη, Προσαρµοστικότητα, Ευελιξία, Ηγετικές δεξιότητες, Εικονική Συνεργασία Αξίες: Τιµιότητα, Αγάπη για τις τέχνες, Ταπει-
νοφροσύνη, Γενναιοδωρία, Ενσυναίσθηση, Αυτοσυγκράτηση, Περιβαλλοντική Συνείδηση, Παράδοση, Υπευθυνότητα, Εθελοντισµός, Επιµονή, Συγχώρεση, Αλληλεγγύη, Φιλαναγνωσία, Ευγένεια, Ευγνωµοσύνη Οι αξίες προστέθηκαν στις δεξιότητες διότι η αξιακή κρίση που ζούµε, είναι εις βάρος της συλλογικότητας και της τοπικής κοινωνίας.
Αυτό που στην ουσία πραγµατοποιούµε είναι η σύνδεση των γνώσεων µε την πράξη. Η δραστηριότητα της σχολής, ξεκίνησε τον Οκτώβρη του
Έτσι είναι τα σχολεία στη Φιλανδία
ιάλογος
68
ΟΙ 3 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΘΥΜΙΟ ΖΙΓΓΙΡΙΔΗ BENG MSC MILT AMIEE, ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
“
Η δηµιουργία φιλικού τοπικού επενδυτικού περιβάλλοντος θα µπορούσε να συµβάλλει στην προσέλκυση νέων επενδύσεων. Οι Βιοµηχανικές Περιοχές Μαγνησίας έχουν αδιαµφισβήτητα συµβάλλει στην οικονοµική και βιοµηχανική ανάπτυξη, αυξάνοντας παράλληλα την απασχόληση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Μέσω αυτών επιτεύχθηκε µια περισσότερο ισόρροπη κατανοµή της απασχόλησης στην περιφέρεια, προωθήθηκε η ανάπτυξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ενισχύθηκε η αστική και περιφερειακή ανάπτυξη.
“
O Zιγγιρίδης Ευθύμιος είναι απόφοιτος του πανεπιστημίου του Coventry στο τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών (1992). Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο στην Διοίκηση και Οικονομία Βιομηχανίας στο ίδιο πανεπιστήμιο το επόμενο έτος και το 1995 απέκτησε ακόμη ένα μεταπτυχιακό στα Industrial Logistics σε πανεπιστήμιο του Birmingham, κερδίζοντας το πρώτο εθνικό βραβείο για την καλύτερη μελέτη πάνω σε ποιοτικούς δείκτες στην μεταποιητική δραστηριότητα της Βρετανικής Βιομηχανίας. Στη συνέχεια προσελήφθη από την πολυεθνική GKN Hardy Spicer ως σύμβουλος σε θέματα ποιοτικού ελέγχου. Το 1996 προσελήφθη από την εταιρεία ΗΕΙ στο Derby ως προϊστάμενος παραγωγής. Η εταιρεία παρήγαγε θερμικούς εναλλακτήρες για υδροηλεκτρικά και πυρηνικά εργοστάσια . Το 1997 προβιβάστηκε σε διευθυντή παραγωγής στην ίδια εταιρεία όπου εργάστηκε για 3 έτη. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 2002 ίδρυσε ατομική συμβουλευτική επιχείρηση, όπου ασχολήθηκε με την εφαρμογή συστημάτων παραγωγής και συστημάτων οργάνωσης και διαχείρισης ποιότητας. Επιπλέον ασχολήθηκε με την εκπόνηση επιχειρηματικών πλάνων στα πλαίσια αναζήτησης επενδυτικών κεφαλαίων (ΕΣΠΑ, Αναπτυξιακός Νόμος) για τους πελάτες του. Το 2007 ίδρυσε την εταιρεία GB ΗORIZONS συνεχίζοντας τις προηγούμενες δραστηριότητες του. Επιπλέον συνεργάζεται με funds του εξωτερικού, προκειμένου να δημιουργήσει τις κατάλληλες ευκαιρίες για να επενδύσουν στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Έχει συγγράψει για το ΙΔΕΚΕ δύο βιβλία, ένα για marketing και ένα για τη διοίκηση επιχειρήσεων. Αρθρογραφεί συχνά σε εφημερίδες της Μαγνησίας. Είναι Αντιπρόεδρος στο Κέντρο Πρόληψης Ν Μαγνησίας «Πρόταση Ζωής», Αντιπρόεδρος στο γηροκομείο Βόλου, μέλος του ΔΣ ΕΚΠΟΛ Θεσσαλίας, μέλος του ΔΣ Δίκτυο Κέντρων Πρόληψης Ελλάδας και Πρόεδρος Καππαδοκών στον Αλμυρό.
Η
οικονοµική ανάπτυξη του νοµού µας, αφορά τρεις βασικούς παράγοντες: α) τις νέες επενδύσεις, β) την επιχειρηµατικότητα και γ) την καινοτοµία και ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν παράλληλα και τους κύριους στόχους της τοπικής οικονοµικής ανάπτυξης. Επιπλέον βασικός παράγοντας της τοπικής ανάπτυξης είναι η ικανότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης / φορέων να ασκήσουν αναπτυξιακή πολιτική. Τέλος η τοπική οικονοµική ανάπτυξη είναι αποτέλεσµα των συνεργασιών µεταξύ των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των οργανισµών / φορέων σε µια συνολική διαδικασία παραγωγής, διανοµής και κατανάλωσης . Η αποτελεσµατικότητα των συνεργασιών αυτών εξαρτάται από τον σχεδιασµό, την επικοινωνία, την αξιολόγηση τους καθώς και από την υποκίνηση όσων συµµετέχουν στην ανάπτυξη τους.
Οι επιχειρηµατικοί φορείς και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις στην περιοχή της Μαγνησίας πρέπει να επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς άξονες Την αγροτική παραγωγή και την µεταποίηση αγροτικών προιόντων Την ενδυνάµωση της βιοµηχανικής δραστηριότητας κυρίως στις ΒΙΠΕ της περιοχής και την προώθηση της περιοχής ως εθνικό διαµεσολαβητικό κέντρο Την δηµιουργία υποδοµών για την στήριξη της τουριστικής επενδυτικής δραστηριότητας. Ο πρωτογενής τοµέας στο Νοµό Μαγνησίας αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες παραγωγής εισοδήµατος και τον κυριότερο στη συντριπτική πλειοψηφία του υπαίθριου
ιάλογος
“
“
Οι επιχειρηµατικοί φορείς και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις στην περιοχή της Μαγνησίας πρέπει να επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς άξονες Την αγροτική παραγωγή και την µεταποίηση αγροτικών προιόντων
Την ενδυνάµωση της βιοµηχανικής δραστηριότητας κυρίως στις ΒΙΠΕ της περιοχής και την προώθηση της περιοχής ως εθνικό διαµεσολαβητικό κέντρο Την δηµιουργία υποδοµών για την στήριξη της τουριστικής επενδυτικής δραστηριότητας.
τερικό. Επιπλέον οι εµπορικοί ακόλουθοι των πρεσβειών µας στο εξωτερικό, θα µπορούσαν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στο συγκεκριµένο µοντέλο προωθώντας τα τοπικά προιόντα. Η δηµιουργία φιλικού τοπικού επενδυτικού περιβάλλοντος θα µπορούσε να συµβάλλει στην προσέλκυση νέων επενδύσεων. Οι Βιοµηχανικές Περιοχές Μαγνησίας έχουν αδιαµφισβήτητα συµβάλλει στην οικονοµική και βιοµηχανική ανάπτυξη, αυξάνοντας παράλληλα την απασχόληση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Μέσω αυτών επιτεύχθηκε µια περισσότερο ισόρροπη κατανοµή της απασχόλησης στην περιφέρεια, προωθήθηκε η ανάπτυξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ενισχύθηκε η αστική και περιφερειακή ανάπτυξη. Επιπλέον, δύο πολύ σηµαντικοί παράγοντες που µπορούν να προσδώσουν σηµαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στην Βιοµηχανική Περιοχή της Μαγνησίας είναι: Ο χαµηλός βαθµός προώθησης 1 οικονοµιών κλίµακας. Στις οικονοµίες κλίµακας δεν περιλαµβάνονται µόνο τα βασικά έργα υποδοµής µιας ΒΙ.ΠΕ., αλλά και κοινές δράσεις των επιχειρήσεων και των φορέων διαχείρισης, που θα µπορούσαν να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της ΒΙ.ΠΕ..
2
Ο δεύτερος παράγοντας που σχετίζεται µε τον πρώτο, αφορά της δηµιουργία οργανωµένης περιβαλλοντικής πολιτικής της ΒΙ.ΠΕ.. Η υψηλή περιβαλλοντική όχληση που παρατηρείται στις ΒΙ.ΠΕ. από τη συγκέντρωση πολυάριθµων επιχειρήσεων, καθιστά απαραίτητη την ενιαία περιβαλλοντική διαχείριση και τις δράσεις συνεργασίας µεταξύ των επιχειρήσεων σε αυτόν τον τοµέα.
χώρου του νοµού. Αντίθετα µε τους άλλους νοµούς της Περιφέρειας Θεσσαλίας, η Μαγνησία διαθέτει µια πολύ µεγάλη ποικιλία παραγωγικών δραστηριοτήτων τόσο στο χώρο της φυτικής, όσο και στο χώρο της ζωικής παραγωγής, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο των παραγόµενων αγροτικών προϊόντων που εµφανίζονται σε εθνικό επίπεδο. Σηµαντικό ρόλο στην εµφάνιση αυτού του παραγωγικού ανάγλυφου παίζει η γεωµορφολογία του νοµού, αφού διαθέτει πεδινές περιοχές όπως ο κάµπος της Νέας Αγχιάλου, του Ριζοµύλου, του Στεφανοβικείου, του Αλµυρού και της Σούρπης, ηµιορεινές περιοχές όπως το Βελεστίνο και ο Πτελεός, ορεινούς όγκους, όπως της Όθρυος και του Πηλίου. Η ενίσχυση των εναλλακτικών καλλιεργειών µε επιλεκτικές χρηµατοδοτήσεις και µε την ουσιαστική ενηµέρωση µέσω τοπικών κρατικών δοµών από επιστήµονες του κλά-
δου, ώστε να είναι δυνατή η µέγιστη απόδοση των καλλιεργειών. Η περιοχή της Μαγνησίας αποτελείται από εκατοµµύρια καλλιεργήσιµα στρέµµατα. Η σωστή διαχείριση τους θα έχει ως αποτέλεσµα την κατακόρυφη αύξηση της συµβολής του πρωτογενούς τοµέα στο ΑΕΠ της περιοχής. Αυτή η διαφοροποίηση του αγροτικού µοντέλου το οποίο θα ενισχυθεί µε την στήριξη οµάδων καλλιεργητών θα έχει ακόµη καλύτερο αποτέλεσµα εάν συµπληρωθεί µε την στρατηγική καθετοποίησης της παραγωγής και δηµιουργίας προστιθέµενης αξίας του προιόντος δηµιουργώντας µονάδες επεξεργασίας του αγροτικού προιόντος και στη συνέχεια οµάδες προώθησης του. Αυτό θα µπορούσε να ενισχυθεί από τον ιδιωτικό τοµέα ωστόσο η χρήση των ειδικών marketeers από την περιφέρεια, ή από άλλες κρατικές δοµές θα βοηθούσαν στην εύρεση και εκµετάλλευση νέων αγορών στο εξω-
Εποµένως οι δύο υφιστάµενες ΒΙΠΕ Βόλου θα πρέπει να αναβαθµιστούν έστω µε κοινοτικά κονδύλια και για τη ΒΙΠΕ Αλµυρού θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, προκειµένου να χαρακτηριστεί επίσηµα ΒΙΠΕ προσελκύοντας τις υφιστάµενες βιοµηχανίες της περιοχής, καθώς επίσης νέες µεταποιητικές επιχειρήσεις. Επιπλέον Η δηµιουργία ενός Τεχνολογικού Πάρκου την επόµενη εικοσαετία θα δηµιουργούσε ένα πόλο γνώσης, καινοτοµίας και πρωτοπορίας στην περιοχή, το οποίο σε συνεργασία µε τα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα της περιφέρειας Θεσσαλίας θα αποτελούσε βασικό πυλώνα ανάπτυξης για όλη την Περιφέρεια και όχι µόνο. Οι δύο πρώτοι πυλώνες ανάπτυξης (πρωτογενής παραγωγή και δευτερογενής παραγωγή) θα συµπληρωθούν και θα ενισχυθούν, µε την δηµιουργία υποδοµών προκειµένου η Μαγνησία να αποτελέσει διακοµιστικό κέντρο για όλη την χώρα και τα Βαλκάνια. Η αναβάθµιση του
69 λιµανιού του Βόλου, η µέγιστη αξιοποίηση του αεροδροµίου της Αγχιάλου και η αναβάθµιση και κατασκευή επιπλέον γραµµών για την µέγιστη αξιοποίηση του τραίνου ως µέσο µεταφοράς προιόντων, θα συµβάλλει στην οικονοµική και τοπική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής µε καλύτερη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές και υπηρεσίες. Τέλος ο τρίτος βασικός πυλώνας οικονοµικής ανάπτυξης της περιοχής στηρίζεται στον Τουρισµό. Η περιοχή της Μαγνησίας θα µπορούσε να αποτελέσει παγκόσµιο τουριστικό θέρετρο για τις 4 εποχές του χρόνου. Κατά αρχήν οι ήδη υπάρχουσες τουριστικές δοµές πρέπει να ενισχυθούν µέσω φθηνών δανείων και επιχορηγήσεων. Βελτιώνοντας τις τοπικές γραφειοκρατικές διαδικασίες πρέπει να διευκολύνονται οι νέοι επενδυτές. Η Μαγνησία , µε τα πλεονεκτήµατα την ιστορία της τον πολιτισµό της , τη φιλοξενία της και την τουριστική υποδοµή της γίνεται πόλος έλξης τουριστών όλο το χρόνο . Η ενίσχυση του αεροδροµίου της Σκιάθου, η συνεχή βελτίωση των υποδοµών των νησιών µέσω περιφερειακών και κρατικών κονδυλίων, η συνεχή βελτίωση του χιονοδροµικού κέντρου στο Πήλιο και η διάνοιξη νέων µονοπατιών για τους λάτρεις του περιπατητικού τουρισµού στο Πήλιο και στη Όθρυ, ο πολλαπλασιασµός των συνεδριακών κέντρων στις Βόρειες Σποράδες όπως και στην ηπειρωτική Μαγνησία, η διαφήµιση και συντήρηση όλων των αρχαίων µνηµείων της περιοχής θα συµβάλλουν στην αύξηση του εναλλακτικού τουρισµού όπως και στην ραγδαία αύξηση των παραδοσιακών τουριστών κατά τη διάρκεια όλου το χρόνου. Εξάλλου η συνδιοργάνωση των αναπτυξιακών εταιρειών µε τους δήµους και την περιφέρεια αθλητικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια του έτους, αυξάνει την επισκεψιµότητα στην ηπειρωτική και νησιωτική Μαγνησία. Η ακτογραµµή της Μαγνησίας είναι τεράστια. Στα πλαίσια στρατηγικού σχεδιασµού των δήµων και της περιφέρειας θα µπορούσε να τµηµατοποιηθεί και να κατασκευαστούν µαρίνες σε συγκεκριµένα σηµεία όπως στο Βόλο και σε περιοχές του Αλµυρού. Σε άλλα τµήµατα θα µπορούσαν να δηµιουργηθούν προσβάσιµα θεµατικά θαλάσσια πάρκα τα οποία να συµβάλλουν στην ανάπτυξη του «ιστορικού τουρισµού». Δεν είναι δυνατόν να δοθούν λεπτοµέρειες αυτού του αναπτυξιακού µοντέλου σε ένα τόσο σύντοµο άρθρο, ωστόσο πιστεύω ακράδαντα ότι η προσπάθεια ανάδειξης του Νοµού ως κέντρο επιχειρηµατικών, επιστηµονικών, τεχνολογικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων της περιφέρειας θα πρέπει να στηριχθεί στον σωστό καταµερισµό των ρόλων µεταξύ των κεντρικών περιοχών του νοµού δηλαδή Αλµυρού, Πηλίου, Βελεστίνου , Βόλου και νησιωτικής Μαγνησίας.
70
ιάλογος
Σ
το πλαίσιο αναζήτησης αναπτυξιακών λύσεων μπροστά στα αδιέξοδα της εποχής μας, δύο βασικοί άξονες είναι ο τουρισμός και η στήριξη των τοπικών δραστηριοτήτων και ενεργειών (προϊόντων και υπηρεσιών). Η σύνδεση και η υποστήριξη αυτών των δύο είναι ιδιαίτερα σημαντική για το Νομό Μαγνησίας, μια περιοχή με αυτονομία σε μεγάλο βαθμό και κατεξοχήν τουριστική. Η σύνδεση αυτών των δύο στοιχείων προσδίδει αμοιβαία προστιθέμενη αξία. Στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα και μπορούν να σταθούν σε τοπικό, πανελλαδικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ο βαθμός της προστιθέμενης αξίας κάθε προϊόντος και υπηρεσίας θα αντιστοιχεί και στη συμβολή του στη διαδικασία ανάπτυξης. Η Μαγνησία ευνοείται από εγγενή γεωφυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά και μακρόχρονες παραδόσεις, που καθιστούν τα τοπικά προϊόντα και το τουρισμό της μοναδικά. Θα πρέπει να σχεδιαστεί μια στρατηγική συνέργειας με σύνδεση αυτών των δύο, κάνοντας χρήση της τοπικής διαφοροποίησης των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών στη βάση ιδιαίτερων τοπικών χαρακτηριστικών. Έτσι θα μπορέσει ο Νομός να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις, που εκτείνονται από την οικονομική κρίση, τη συνεχή απώλεια της ανταγωνιστικότητας και την εγκατάλειψη δραστηριοτήτων που άλλοτε έδιναν οικονομικό και κοινωνικό σφρίγος στην περιφέρεια, ποιότητα στα προϊόντα, ταυτότητα στον τόπο. Άλλωστε και παλαιότερα υπήρχαν περίοδοι κοινωνικής ευημερίας και έντονης οικονομικής δραστηριότητας. Η ενδογενής ανάπτυξη πρέπει να αναβιώσει σήμερα με τη στροφή προς τα τοπικά προϊόντα, ώστε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη της προόδου και να ελαχιστοποιήσουμε τα προβλήματα που προέκυψαν από αυτή. Ο τουρισμός, εκτός από τη δική του συμβολή στην ανάπτυξη, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αναγκαίο μέσο για την προώθηση των τοπικών προϊόντων μας τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Πρέπει
Από τον Τρύφωνα Ευ. Πλαστάρα, Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ν.Μαγνησίας
ΟΕΒΕΜ: Σύνδεση τουρισμού και ντόπιων προϊόντων λοιπόν, να κρατήσουμε την τοπική ταυτότητά μας και να την κάνουμε γνωστή. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις γεωφυσικές, πολιτισμικές, κλιματικές ιδιαιτερότητες, αξιοποιώντας και βελτιώνοντας τις υπάρχουσες υποδομές και τους τοπικούς πόρους. Θα πρέπει να αναζητήσουμε οποιοδήποτε στοιχείο μπορεί να ενισχύσει μια βιώσιμη ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Σκοπός είναι να εντάξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου μας στη σημερινή πραγματικότητα, ώστε να αναπτύξουμε τη τοπική οικονομία έχοντας ως βάση την ποιότητα, τον επαγγελματισμό και την εξωστρέφεια. Στη προσπάθεια αυτή θα πρέπει να υπάρχει συνδρομή όλων. Αυτό προϋποθέτει μια σειρά συντονισμένων ενεργειών, μέσα από ενσυνείδητες δράσεις στήριξης του τοπικού οικονομικού ιστού, ώστε το χρήμα να “γυρίζει” και να μην κάνει “φτερά”, εκτός νομού. Μία από τις πρακτικές που πρέπει να στηριχθεί είναι το «Κίνημα Πολιτών» «Καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε», μια προσπάθεια που στοχεύει στη στήριξη της τοπικής αγοράς που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και ιδιαίτερα στην μεσαία κοινωνική τάξη, τους μικρομεσαίους, τους αυτοαπασχολούμενους, τους εργαζόμενους, τους παραγωγούς, τους βιοτέχνες, τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Ως καταναλωτές, ενσυνείδητα, για όλες μας τις ανάγκες, θα πρέπει να προτιμάμε, τις εμπορικές
και όχι μόνο, επιχειρήσεις του νομού μας, που ανήκουν σε ντόπιους ή αφήνουν τα χρήματα στην τοπική αγορά, απασχολούν προσωπικό και συνεργάζονται με λοιπούς επαγγελματίες, παραγωγούς, βιοτέχνες κ.ά. της περιοχής μας. Επομένως, είναι συνείδηση και συμφέρον όλων μας να αλληλοϋποστηριχτούμε. Να κάνουμε τις συναλλαγές μας στην ντόπια αγορά, η οποία και ποικιλία και ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών προσφέρει και είναι δίπλα μας. Εκτός από την ευθύνη των καταναλωτών, οι Φορείς του Νομού πρέπει να έχουν βασικό στόχο την τόνωση της τοπικής αγοράς και την στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θα πρέπει να υπάρξει μια συντονισμένη δράση των παραγωγικών δυνάμεων η οποία θα παίξει καταλυτικό ρόλο και η οποία αφενός θα στοχεύσει στην συν-διαμόρφωση ενός παραγωγικού μοντέλου και αφετέρου θα βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός δικτύου κοινωνικής αλληλεγγύης. Στην όλη προσπάθεια κυρίαρχος θα πρέπει να είναι και ό ρόλος των ντόπιων εμπόρων και επαγγελματιών, οι οποίοι πρέπει να προσπαθούν να διευκολύνουν τους καταναλωτές, προσφέροντας ποιότητα υπηρεσιών σε ενδιαφέρουσες τιμές. Ο Νομός Μαγνησίας είναι μια περιοχή που δέχεται τουρίστες όλο το χρόνο, είναι ένα προνόμιο που λίγες περιοχές έχουν. Οι τουριστικές επιχειρήσεις θα έπρεπε να προτιμούν τα τοπικά προϊόντα, να
προσφέρουν στους πελάτες τους ντόπιο λάδι, οπωροκηπευτικά, φρούτα. Τουρισμός δεν είναι μόνο το τοπίο και η παράδοση ενός τόπου, αλλά και τα τοπικά προϊόντα. Άλλωστε τα τοπικά προϊόντα αποτελούν στοιχείο της ταυτότητάς μας. Τα οφέλη για την τοπική κοινωνία μας θα είναι πολλά δεδομένου, ότι απ’ αυτήν προέρχονται οι παραγωγοί, οι μεταποιητές, οι έμποροι και οι καταναλωτές. Αυτή η λογική θα πρέπει να αποτελέσει μονόδρομο. Η σύνδεση του τουρισμού με τα τοπικά προϊόντα προσδίδει ποιότητα και προστιθέμενη αξία στο τόπο μας. Αυτή η πρακτική είναι κάτι που ήδη εφαρμόζεται με επιτυχία αλλά δεν πρέπει να μείνει στάσιμη, πρέπει να εξελιχθεί ώστε να βελτιωθεί και να ενισχυθεί η οικονομία του τόπου μας. Η επικοινωνία είναι ο άξονας στο ζήτημα της πώλησης, κάτι που το διαδίκτυο και οι πολυεθνικές εκμεταλλεύονται βομβαρδίζοντας τους καταναλωτές προβάλλοντας το «φθηνό». Οφείλουμε όλοι μαζί, καταναλωτές, φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση και τουρίστες να κατανοήσουμε τη λειτουργία του κύκλου των οικονομικών δραστηριοτήτων και πως η τιμή, τιμή δεν έχει! Έτσι θα συμβάλλουμε στην ευημερία του τόπου μας. Είναι ανθρώπινο και δείχνει τον χαρακτήρα αλληλεγγύης της κοινωνίας µας, να στηρίξουμε τον συντοπίτη µας. Με τον τρόπο αυτό θα περιορίσουμε την οικονομική δυσκαμψία που υπάρχει και θα επαναβεβαιώσουμε τις σχέσεις µας.
ιάλογος Εµπορικός Σύλλογος Βόλου & Ν. Ιωνίας:
ΘΕΛΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Ο
εµπορικός κόσµος τιµά την ιστορία του και την παράδοσή του, προβληµατίζεται για το παρόν και σχεδιάζει το µέλλον. Το εµπόριο, ένας από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονοµίας και κοινωνίας, έχει προσφέρει τα µέγιστα στην ανάπτυξη και την προκοπή αυτού του τόπου. Η εµπορική δραστηριότητα ‘άρρηκτα συνδεδεµένη µε τη φυσιογνωµία του Έλληνα αποτέλεσε εργαλείο προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης, παράγοντα πολιτισµού και εξωστρέφειας και συνέβαλε καταλυτικά στη διαµόρφωση και στη µακροηµέρευση του ελληνικού αναπτυξιακού µοντέλου σε όλες τις διαφορετικές του εποχές και εκδοχές. Σήµερα, το ελληνικό εµπόριο είναι ένας από τους σηµαντικότερους εργοδότες στην χώρα, απασχολούσε και απασχολεί κοινωνικές οµάδες που αντιµετώπιζαν προβλήµατα – κυρίως γυναίκες και νέους – και αποτελεί επαγγελµατική διέξοδο για χιλιάδες συµπολίτες που «χτυπήθηκαν» από την κρίση της τελευταίας οκταετίας. Ακόµη και σήµερα, οι εµπορικοί δρόµοι σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συνιστούν σηµείο συνάντησης και τοπικής αναφοράς, οι εµπορικές επιχειρήσεις είναι σηµαντικοί κόµβοι διατήρησης της κοινωνικής συνοχής, οι Εµπορικοί Σύλλογοι συστήµατα πλατιάς συµµετοχής και κύριοι πυλώνες της τοπικής οικονοµικής και κοινωνικής ζωής. Ωστόσο, δεν µπορούµε να παραγνωρίσουµε το γεγονός ότι η κατάσταση στην αγορά και στην κοινωνία είναι εντελώς διαφορετική. Η µεγάλη οικονοµική
ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛΙΔΗ, Μέλους της Διοίκησης του Εµπορικού Συλλόγου Βόλου
και κοινωνική κρίση των τελευταίων χρόνων έπληξε δραµατικά τον κλάδο µας. Οι εµπορικές επιχειρήσεις έζησαν την µεγάλη πτώση των τζίρων τους, αντιµετώπισαν την παντελή έλλειψη ρευστότητας, υπέστησαν τεράστιες φορολογικές και ασφαλιστικές επιβαρύνσεις και σε πολλές περιπτώσεις οδηγήθηκαν σε λουκέτο. Η πραγµατική οικονοµία δοκιµάστηκε ποικιλοτρόπως και µειώθηκε δραστικά ως µέγεθος, µεταβλήθηκαν καταναλωτικές συνήθειες και επιχειρηµατικές στρατηγικές, παγιώθηκε ένα αρνητικό κλίµα στην αγορά. Η κατάσταση αυτή κάθε άλλο παρά ευχάριστη µπορεί να χαρακτηριστεί και φυσικά σε καµία περίπτωση δεν προάγει το εµπόριο ή την επιχειρηµατικότητα. Έχει τεράστιες επιπτώσεις τόσο σε επίπεδο τοπικής οικονοµίας και ανεργίας αλλά οδηγεί και την Ελληνική οικονοµία σε ακόµη δυσκολότερους δρόµους. Η στήριξη της εµπορικής δραστηριότητας θα έχει οφέλη σε κοινωνικό, οικονοµικό και βιοτικό επίπεδο. Η στήριξη της εµπορικής αγοράς µπορεί να γίνει µε στήριξη της πραγµατικής παραγωγής (εργοστάσια και βιοτεχνίες), µε τη στήριξη του αγροτικού κλάδου και τέλος µε τη ανάπτυξη της τουριστικής βιοµηχανίας. Οραµατιζόµενοι το µέλλον του Ελληνικού εµπορίου σε συνδυασµό µε την ανάπτυξη της περιοχής µας σχεδιάζουµε δράσεις που να οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Η στήριξη του εµπορικού κλάδου προσφέρει στην τοπική οικονοµία σε πολλούς άξονες. Στην βελτίωση της γενικότερης εικόνας της πόλης (καλαίσθητοι εµπορικοί δρόµοι, πολιτιστικά δρώµενα από τον εµπορικό σύλλογο), την στήριξη και προώθηση των τοπικών προϊόντων, τη δηµιουργία θέσεων εργασίας ( µε ικανοποιητικούς µισθούς και ανθρώπινα ωράρια) και στην ευκαιρία να γίνει η Μαγνησία τουριστικός και εµπορικός προορισµός. Στην επαναφορά της ελληνικής κοινωνίας από την ανέχεια στην κανονικότητα και την αναστροφή του εσωτερικού κλίµατος δυσφορίας και θυµού για την πλειοψηφία του κόσµου. Ας µην ξεχνάµε ότι ο εµπορικός κλάδος είναι βασικός και σηµαντικός θεσµός σε µια τοπική οικονοµία και όλοι οι συναρµόδιοι φορείς οφείλουν να εργαστούν προς την κατεύθυνση της στήριξής του.
71
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΟΥΜΕ ΤΟ «ΠΑΡΘΕΝΟ» ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
Η
Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας θεωρεί ότι αυτό που ονοµάζεται ανάπτυξη έχει διαφορετικές ερµηνείες ανάλογα µε τη σκοπιά από την οποία το βλέπει κανείς. Αυτό που σήµερα ονοµάζεται, από τους «εραστές» της ελεύθερης αγοράς, ανάπτυξη, δεν ήταν το ίδιο πριν µερικά χρόνια και ίσως δεν θα είναι το ίδιο στο µέλλον. Αν και η ραγδαία επιδείνωση των πλανητικών προβληµάτων µας οδηγεί στο συµπέρασµα ότι δεν θα υπάρχουν «οάσεις καθαρών περιοχών», ωστόσο στις περιοχές που το περιβάλλον θα παραµείνει όσο γίνεται πιο καθαρό, πιο αυθεντικό, θα υπάρχει θετικό πρόσηµο για τους κατοίκους τους. Με αυτά τα δεδοµένα πιστεύουµε ότι το πλούσιο και αρκετά παρθένο ακόµα περιβάλλον της Μαγνησίας πρέπει να διατηρηθεί γιατί θα αποτελέσει πολύτιµο κεφάλαιο για το µέλλον. Το περιβάλλον της Μαγνησίας και κυρίως του Πηλίου, πρέπει να αναπτύξει τον ήπιο τουρισµό µακριά από µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες που πολλές από αυτές υιοθετούν το σύστηµα «all inclusive» που συνεισφέρει ελάχιστα στην τοπική οικονοµία. Είµαστε εποµένως αντίθετοι µε τις µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες (στην ουσία real estate), που επιχειρείται να κατασκευαστούν στον Αλατά και στις Νηες. Το Πήλιο πρέπει να αναπτύξει τον περιπατητικό κλπ. ήπιο τουρισµό. Να εκµεταλλευτεί το πλούσιο φυτικό κεφάλαιο που διαθέτει και να αναπτύξει την τυποποίηση προϊόντων µε ονοµασία προέλευσης. Σηµειώνουµε το επιτυχηµένο παράδειγµα του Συνεταιρισµού της Ζαγοράς. Για την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος είναι απαραίτητο τα πόσιµα νερά να είναι ποιοτικά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Βόλο, αλλά και για τις υπόλοιπες περιοχές της Μαγνησίας. Η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΥΑΜΒ ή κάποιων τµηµάτων αυτής πρέπει πάση θυσία να αποκλειστεί, δεδοµένου ότι το νερό είναι κοινωνικό αγαθό. Αντίστοιχα πρέπει το Πολεοδοµικό Συγκρότηµα Βόλου να αποκτήσει καθαρή ατµόσφαιρα όλους τους µήνες του χρόνου. Είναι εγκληµατική η πολιτική του Υπουργείου Περιβάλλοντος να δώσει άδεια στην ΑΓΕΤ για να καίει το καρκινογόνο υλικό
RDF, αλλά και το πετ κοκ. Οι δρόµοι του Πηλίου πρέπει να διατηρήσουν τον ήπιο χαρακτήρα τους. Οι επισκέπτες του Πηλίου, θα έρθουν για να βρουν φυσική οµορφιά, η οποία δεν θα προσφερθεί αν οι δρόµοι γίνουν λεωφόροι. Είµαστε αντίθετοι µε την κατασκευή δρόµου που θα ενώσει τα παράλια της Λάρισας και της Μαγνησίας. Αφενός θα καταστρέψει µια παρθένα περιοχή και αφετέρου θα πλήξει το τουριστικό προϊόν σε Βόλο, Πορταριά κλπ. Η Κάρλα προσφέρεται για τουριστική ανάπτυξη µε την προϋπόθεση ότι η λίµνη θα έχει επάρκεια και καθαρότητα νερών. Για να πετύχει αυτό χρειάζεται ένα σαφές και πλήρες σχέδιο µε εξασφαλισµένη χρηµατοδότηση. Το πλήγµα στη Βιοµηχανία του Βόλου λόγω και της οικονοµικής κρίσης δεν διορθώνεται µε τη κατασκευή ενεργειακών µονάδων µε χρήση αµφιβόλου ποιότητας ενεργειακών καυσίµων. Πρέπει να δοθεί έµφαση στην ανακύκλωση των απορριµµάτων. Ωστόσο η ανακύκλωση δεν είναι η πρώτη επιλογή, αλλά η µείωση των συσκευασιών κλπ. που θα µειώσουν τον όγκο των απορριµµάτων και των προς ανακύκλωση υλικών. Τέλος ο Παγασητικός µπορεί να αποτελέσει µια πηγή πλούτου αν µειωθεί η υπεραλίευση και αφεθεί ο ιχθυοπληθυσµός να ανακάµψει. Ο Παγασητικός µε κατάλληλη διαχείριση µπορεί να αποτελέσει µια τεράστια «ιχθυοτροφική µονάδα» που θα συµβάλει τα µέγιστα στην τοπική οικονοµία. Έχοντας το πρόσφατο παράδειγµα της ρύπανσης του Σαρωνικού από πετρελαιοειδή, οφείλουµε να διαφυλάξουµε τον Παγασητικό από ανάλογους κινδύνους αποµακρύνοντας τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαιοειδών. Ας µη ξεχνάµε ότι ο Παγασητικός είναι κλειστός κόλπος µε µικρές δυνατότητες αυτοκαθαρισµού. Η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας πιστεύει ότι όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν αλλαγή φιλοσοφίας στο µοντέλο ανάπτυξης που έχει υιοθετηθεί µέχρι σήµερα. Η αειφορία και η διατήρηση του περιβάλλοντος είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ορθολογική και ολοκληρωµένη ανάπτυξη της Μαγνησίας, µε οικολογικό πρόσηµο.
ιάλογος
72
Τ
ο τουριστικό προϊόν της Θεσσαλίας συγκεντρώνει μια ποικιλία προορισμών με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, μεγάλη πολιτιστική και ιστορική αξία, με μια πληθώρα εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Για τους παραπάνω και μόνο λόγους ο τουρισμός θεωρείται η κινητήριος δύναμη ανάπτυξης της Θεσσαλίας. Η Ένωση Ξενοδόχων Ν. Μαγνησίας έχοντας ως μότο της το «όλοι μαζί μπορούμε», τα τελευταία χρόνια έχει μια άρρηκτη συνεργασία με τους Δήμους Βόλου, Ζαγοράς – Μουρεσίου και Νοτίου Πηλίου, προκειμένου να προβληθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το σλόγκαν ««Βόλος – Πήλιο: Είναι Αλήθεια!». Οι προσπάθειες που γίνονται είναι εντατικές και η συμμετοχή μας στις εκθέσεις, τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού, το αποδεικνύουν έμπρακτα, με τη διαρκή συμπαράσταση και βοήθεια με κάθε τρόπο του Επιμελητηρίου Μαγνησίας. Το παράδειγμα του «Βόλος - Πήλιο» δεν είναι τυχαίο και έτσι τα τελευταία χρόνια ο Βόλος κερδίζει το βραβείο «Αγαπημένου Αστικού Προορισμού» στην τουριστική έκθεση Philoxenia που διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη. Για το λόγο αυτό και το marketing plan για την Θεσσαλία, που έχει καταθέσει η Ένωση Ξενοδόχων Ν. Μαγνησίας σε διάφορους φορείς κατά καιρούς, βασίζεται σε στοχευμένες κινήσεις όπως συλλογική συμμετοχή σε τουριστικές εκθέσεις, επικοινωνία με ραδιοφωνικά σποτ πριν την κάθε έκθεση αλλά και follow up ενέργειες με διοργάνωση ταξιδιών εξοικείωσης στην περιοχή μας. Φυσικό επακόλουθο είναι με το πέρας των εκθέσεων να προκύπτουν πολλά fam trips, με πρώτιστο ενδιαφέρον των προσκεκλημένων να επισκεφθούν την περιοχή μας, να την αξιολογήσουν και σε επόμενο στάδιο να την προβάλλουν είτε μέσω social media, είτε μέσω άρθρων σε περιοδικά και εφημερίδες, είτε στους δυνητικούς επισκέπτες, όταν οι συμμετέχοντες των fam trips είναι τουριστικοί πράκτορες. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία σε κάθε περίπτωση συμβάλλει στην πραγματοποίηση τους. Αυτή
ΤΟΥ ΓιώργοΥ Ζαφείρη, Προέδρου της Ένωσης Ξενοδόχων Ν. Μαγνησίας
είναι και η έννοια της τουριστικής ανάπτυξης. Η Ένωση Ξενοδόχων Ν. Μαγνησίας θα συνεχίζει να απευθύνεται στοχευμένα στις αγορές που αφορούν την Μαγνησία αλλά και την Θεσσαλία γενικότερα, καθώς η Θεσσαλία διαθέτει ναι μεν πολλούς προορισμούς, με δυνατά brand names όπως είναι τα Μετέωρα και η Σκιάθος, ωστόσο ο προορισμός είναι ένας, αυτός της Θεσσαλίας. Με την εφαρμογή μιας ενιαίας πολιτικής προβολής, εξειδικευμένη για τις διάφορες κατηγορίες ξενοδοχείων της Θεσσαλίας (συνέδρια, αθλητικές δραστηριότητες ιατρικός τουρισμός κ.α.) σεβόμενοι τις διαφορετικές ανάγκες μικρών και μεγάλων μονάδων, μπορούμε να το πετύχουμε. Εστιάζοντας στον δικό μας τόπο, οι περιοχές ενδιαφέροντος είναι οι τέως ανατολικές χώρες με τις οποίες υπάρχει δυνατότητα οδικής πρόσβασης, οι ήδη παραδοσιακές μας αγορές, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αγγλία καθώς και κάποιες νέες σχετικά αγορές όπως η Γαλλία, η Πολωνία και το Ισραήλ. Η Μαγνησία προσφέρεται για εναλλακτικές δραστηριότητες, τουρισμό πόλης (city break) με συνέδρια, αθλητικό τουρισμό ενόψει της διοργάνωσης πολλών αθλητικών δραστηριοτήτων στον Βόλο, πολιτιστικό τουρισμό, οργανωμένες εκδρομές από Συλλόγους αλλά και κοινωνικό τουρισμό, στον οποίον συμμετέχουν πολλά μικρά ξενοδοχειακά καταλύματα. Τα παραδοσιακά καταλύματα της περιοχής μας εδώ και πολλά χρόνια έχουν εντρυφήσει στην έννοια της Πηλιορείτικης
φιλοξενίας - η επαφή ιδιοκτήτη-πελάτη άλλωστε είναι και αυτή που «ευθύνεται» για τους επαναλαμβανόμενους πελάτες της περιοχής μας -, στις γεύσεις και στην προσφορά του Ελληνικού Πρωινού, ένας θεσμός καθιερωμένος από το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Συγκεκριμένα, η σύμπραξη ξενοδοχείων με επιχειρήσεις εστίασης, συνδυάζοντας την προσφορά παραδοσιακών τοπικών προϊόντων, αρκεί αυτά να διατίθενται σε τιμές προσιτές αλλά και να είναι διαθέσιμα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου από τους παραγωγούς στις επιχειρήσεις, είναι και ο βασικός στόχος για την ανάπτυξη της Μαγνησίας αλλά και της Θεσσαλίας γενικότερα. Αν μιλήσουμε για επενδύσεις, η προνομιακή γεωγραφική θέση της πόλης του Βόλου, η ιστορική της παράδοση, η παραγωγική της φυσιογνωμία, οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού της και το μοναδικό φυσικό της περιβάλλον ευνοούν τη μετατροπή ολόκληρης της Θεσσαλίας μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις και πολιτικές σε μια ανταγωνιστική, δημιουργική, ανοιχτή και βιώσιμη περιοχή. Μειονέκτημα θεωρείται ωστόσο η μη ολοκλήρωση των διαδικασιών για τις δυο μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, στις Νηές του Αλμυρού και στην περιοχή Σωρός δίπλα στο Βόλο. Σαφώς και κάθε «πάγωμα» επενδύσεων που πραγματοποιείται στη Θεσσαλία. Αναπτύσσοντας το θέμα «ανάπτυξη», δεν νοείται να μην αναφερθούμε στη βελτίωση των συγκοινωνιών
και στο μείζον θέμα του οδικού δικτύου του Πηλίου. Τελευταίο και σημαντικότερο, δεν μπορούμε να μιλάμε για προορισμό χωρίς αεροδρόμιο. Το Αεροδρόμιο της Κεντρικής Ελλάδας πρέπει να αποκτήσει ζωή γι αυτό και «γεννήθηκε» και η ανάγκη για τη δημιουργία ενός Οργανισμού «προβολής και προσέλκυσης πτήσεων» του Αεροδρομίου της Κεντρικής Ελλάδας. Η δημιουργία και επιτυχία του οργανισμού είναι μονόδρομος. Επίσης μονόδρομος είναι και η οργάνωση και λειτουργία του με ιδιωτικά κριτήρια. Στον εν λόγω Οργανισμό πρόκειται να συμμετέχουν φορείς από το Νομό Πιερίας μέχρι τους Νομούς Ευρυτανίας και Λαμίας στα νότια και στα δυτικά μέχρι τους Νομούς Τρικάλων και Καρδίτσας. Σε αυτό το σημείο γίνεται μια τιτάνια προσπάθεια χρηματοδότησης του εν λόγω Οργανισμού με απώτερο σκοπό την προσέλκυση πτήσεων και διάχυση των επισκεπτών σε όλες τις δυνητικά ενδιαφερόμενες περιοχές. Είναι γνωστό ότι η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) ευθύνεται για τη διασφάλιση των υποδομών, την ασφαλή κίνηση αεροσκαφών, επιβατών αλλά και των υποδομών του Κράτους και τίποτα άλλο. Σίγουρα η Μαγνησία δεν διαθέτει τις ξενοδοχειακές μονάδες που θα μπορούσαν από μόνες τους να προσελκύσουν μια πτήση, ωστόσο μιλάμε για όλη τη Θεσσαλία. Η προσέλκυση πτήσεων θα επιφέρει έντονη τουριστική δραστηριότητα σε όλη την Περιφέρεια.
Στόχοι για ανάπτυξη του τουρισμού
ιάλογος
73
Φ
έτος οι τουρίστες στην Ελλάδα αναµένεται να ξεπεράσουν τα 28.000.000, όταν πριν µερικά χρόνια ανέρχονταν στα 17.000.000. Η αύξηση της επισκεψιµότητας από πέρυσι εκτιµάται ότι θα κυµανθεί στο 7%, ενώ ο τουρισµός θα συµβάλλει έµµεσα και άµεσα στην οικονοµία γύρω στο 20% του ΑΕΠ, όταν το 2010 κυµαινόταν στο 15,7% Συγχρόνως χιλιάδες είναι οι θέσεις εργασίες που δηµιουργούνται κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου µε τόνωση και στα κρατικά ταµεία. Τα έσοδα της χώρας από τους τουρίστες υπολογίζονται στα 15 δισεκατοµµύρια ευρώ, µε αποτέλεσµα η εισροή ταξιδιωτικού συναλλάγµατος να επιδρά θετικά στο ισοζύγιο πληρωµών της χώρας, συµβάλλοντας στη µείωση του ελλείµµατος των τρεχουσών συναλλαγών. Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν µε τον πλέον σαφή τρόπο ότι ο τουρισµός αποτελεί από τους βασικότερους πυλώνες εξέλιξης και ανάκαµψης της ελληνικής οικονοµίας και ένας από τους σηµαντικότερους τοµείς εξωστρέφειας της χώρας.
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ Σύµφωνα δε µε τις εκτιµήσεις των αρµόδιων παραγόντων η τάση ενίσχυσης του τουριστικού ρεύµατος θα ενδυναµωθεί και τα επόµενα χρόνια. Στόχος είναι µέχρι το 2021 οι τουρίστες να ανέρχονται στα 35.000.000 και τα έσοδα να αγγίζουν τα 20 δισεκατοµµύρια ευρώ. Η αλµατώδης αύξηση του τουριστικού ρεύµατος συνδυάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η γεωπολιτική αστάθεια στην Μέση Ανατολική και την Βόρεια Αφρική, καθώς και οι αρνητικές εξελίξεις στην Τουρκία µετά το περυσινό αποτυχηµένο πραξικόπηµα, η σταδιακή σταθεροποίηση της θέσης της Ελλάδας στην Ευρωζώνη µετά την αλλοπρόσαλλη περιπέτεια του πρώτου εξαµήνου του 2015, οι αποτελεσµατικές ενέργειες προώθησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στο εξωτερικό, και βέβαια η βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών, η αναδιαµόρφωση των τουριστικών υποδοµών και η παροχή προσιτών τιµών και πακέτων προσφοράς.
ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ: ΜΑΓΝΗΤΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ - ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΣΧΕΔΙΟ, ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΧΑΡΤΗ Μέσα από συντονισµένες και ουσιαστικές παρεµβάσεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας σε συνεργασία µε άλλους φορείς, όπως οι ξενοδόχοι, οι Δήµοι, το Επιµελητήριο, η Μαγνησία έχει εξελιχθεί σε ένα δυναµικό προορισµό για χιλιάδες τουρίστες από όλο τον κόσµο. Τα νησιά των Σποράδων αποτελούν την αιχµή του δόρατος στην προσέλκυση επισκεπτών, όµως και το Πήλιο, αλλά και η νοτιοδυτική Μαγνησία έχουν µπει εδώ και χρόνια στις πρώτες επιλογές χιλιάδων επισκεπτών εντός και εκτός Ελλάδας. Ιδιαίτερα για τη φετινή θερινή χρονιά που ολοκληρώθηκε, τα µηνύµατα ήταν πολύ ενθαρρυντικά, καθώς η επισκεψιµότητα ξεπέρασε κάθε προηγούµενο.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΟΛΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΛΤΣΟΓΙΑΝΝΗ Θεµατικό Αντιπεριφερειάρχη Θεσσαλίας
Βέβαια τα ζητούµενα παραµένουν δύο. Πρώτον, η αύξηση των εσόδων, που σηµαίνει την προσέλκυση ποιοτικότερου τουρισµού. Δεύτερον, την ανάδειξη της Μαγνησίας σε τουριστικό προορισµό όλο τον χρόνο και όχι µόνο στις περιόδους των Χριστουγέννων, του Πάσχα και του καλοκαιριού.
Ο εναλλακτικός τουρισµός αποτελεί µια σηµαντική διέξοδο που µπορεί να δώσει απαντήσεις στα προαναφερθέντα δύο ζητούµενα. Και ο νοµός έχει πλούσιους φυσικούς, ιστορικούς, πολιτιστικούς και πνευµατικούς πόρους, για να εµβαθύνει σε δράσεις εναλλακτικού τουρισµού, µεταξύ άλλων όπως ο περιπατητικός, ο αγροτουριστικός, ο αθλητικός, ο συνεδριακός και ο καταδυτικός. Διαθέτουµε το µορφωµένο και εξειδικευµένο ανθρώπινο δυναµικό, έχουµε υποδοµές και εγκαταστάσεις και αυτό που αποµένει είναι η εντατικότερη συνεργασία και η προώθηση ενός συνολικού σχεδίου για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών όλο το χρόνο. Η Περιφέρεια, ο Δήµοι και οι άλλοι φορείς και σύλλογοι, µαζί ακόµη και µε τους ιδιώτες του τόπου µπορούν να συµβάλλουν καθοριστικά προς αυτή την εξέλιξη.
ΤΟ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Κοµβική θέση στην ακόµη πιο δυναµική εξέλιξη του τουρισµού στον τόπο µας έχει το Χιονοδροµικό Κέντρο Πηλίου το οποίο δεν πρέπει να το υπολογίζουµε µόνο για δύο µήνες το χειµώνα και ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Από την εµπειρία µου ως πρόεδρος του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Βόλου και για χρόνια χιονοδρόµος µπορώ να διαβεβαιώσω πως το Χιονοδροµικό Κέντρο έχει πολύ µεγαλύτερες δυνατότητες και µπορεί πραγµατικά να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης του Πηλίου και της Μαγνησίας συνολικά προσελκύοντας επισκέπτες όλο το χρόνο. Και αυτό είναι δυνατόν να επιτευχθεί µέσα από παρεµβάσεις και υλοποίηση υποδοµών που θα είναι πρώτον µαγνήτης για τουρίστες µε αναβαθµισµένη οικονοµική δυνατότητα, δεύτερον θα επιτυγχάνει επισκεψιµότητα όλο τον χρόνο και όχι µερικούς µήνες και τρίτον, οι επισκέπτες θα είναι πολλές χιλιάδες και όχι 10.000-20.000, όπως ισχύει µέχρι τώρα. Ενδεικτικά, στην κατεύθυνση επιµήκυνσης για όλο το χρόνο της επισκεψιµότητας στο Χιονοδροµικό Κέντρο Πηλίου µπορούν να συµβάλλουν, η δηµιουργία µιας τεχνητής πίστας, η αναβάθµιση των αναβατήρων, ώστε να εξυπηρετούνται οι λάτρεις της ποδηλασίας down hill, αλλά και η ανάπτυξη δράσεων στην κορυφή του βουνού των Κενταύρων που είναι προσβάσιµη µόνο µε τους αναβατήρες. Χρειάζεται όραµα, σχέδιο, εγρήγορση, ώστε το Χιονοδροµικό, µια υπέροχη υποδοµή, ξεχωριστή στο πανελλήνιο, να αξιοποιείται όλο το χρόνο αποδίδοντας πολλαπλά οφέλη στον τόπο µας.
ιάλογος
74
Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
“
“
ΑΛΜΠΕΡΤ ΑΪΝΣΤΑΪΝ: Η δηµιουργία γεννιέται µέσα από την οδύνη, ακριβώς όπως η µέρα γεννιέται µέσα από το σκότος της νύχτας. Μέσα στην κρίση γεννιέται η επινοητικότητα, οι ανακαλύψεις και οι µεγάλες στρατηγικές!
Κ
ατ’ αρχή θα πρέπει να πω µε βάση τις εµπειρίες που διαθέτουµε από όλη την Ευρώπη, όπου επισκεπτόµαστε σηµαντικούς Φορείς και τοπικές κοινωνίες , µε πάντα ζητούµενο την κοινωνική προσφορά ,τον Πολιτισµό, την κοινωνική αλληλεγγύη και τη βιώσιµη και δηµιουργική ανάπτυξη των τόπων και των προορισµών , ότι η Μαγνησία και ο Βόλος , είναι τόποι προικισµένοι και θα µπορούσαν µέσα από έναν σοβαρό σχεδιασµό , τη συνεργασία κεντρικής εξουσίας , της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθµού , του Πανεπιστηµίου και της υγιούς Κοινωνίας των Πολιτών, να αποτελέσουν έναν τόπο ευλογηµένο για τους κατοίκους του και παράδειγµα βιώσιµης ανάπτυξης για όλη τη χώρα. Θα πρέπει στο σύντοµο αυτό σηµείωµά µου να λειτουργήσω και ως οικονοµολόγος ,που εξετάζει πολι-
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΣΚΡΙΑΠΑ Ο Κωνσταντίνος Σκριάπας, είναι Οικονομολόγος -ΝΟΕ-ΑΠΘ-Σύμβουλος Ανάπτυξης και Επιχειρηματικότητας Μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας Θεσσαλίας -RIS3 Έξυπνη Εξειδίκευση, Πρόεδρος ΔΣ Δικτύου Εθελοντικών Οργανώσεων Θεσσαλίας, Πρόεδρος ΔΣ Δικτύου ‘ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ” και μέλος της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΕΠ Θεσσαλίας 2014-2020- Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας
τικές και οικονοµικά µεγέθη ,αλλά και ως εκπρόσωπος δύο πολύ σηµαντικών δευτεροβάθµιων Φορέων των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών ,του Δικτύου των Εθελοντικών Οργανώσεων Θεσσαλίας και του πολυβραβευµένου Δικτύου ‘ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ”, που αγκαλιάζουν εκατοντάδες συλλογικούς Φορείς από τη Θεσσαλία, την Ελλάδα και το εξωτερικό και επιτελούν σπουδαίο πολιτιστικό ,κοινωνικό , επιστηµονικό και αναπτυξιακό ρόλο ,που αναγνωρίζεται διεθνώς. . Κατ’ αρχή θα πρέπει να αναφέρω ότι οι απαιτούµενες παρεµβάσεις για την ανάπτυξη της περιοχής µας είναι: 1 Η αξιοποίηση του αεροδροµίου της Ν.Αγχιάλου, δεδοµένου ότι έχει τις απαραίτητες υποδοµές να αποτελέσει έναν αεροπορικό κόµβο για όλη τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, αφού όµως βελτιωθεί η σύνδεση µε το εθνικό οδικό άξονα. 2 H αξιοποίηση του λιµανιού του Βόλου µε ότι αυτό σηµαίνει ( δηµιουργία µαρίνας, εκσυγχρονισµός υποδοµών,ζώνης ελαφρών επισκευών κλπ) 3 Αξιοποίηση του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας ,που αποτελεί σπουδαίο αναπτυξιακό παράγοντα, όχι µόνο λόγω της Καινοτοµίας που µπορεί να προσφέρει, αλλά και των γνώσεων που µπορεί να προσφέρει στην τοπική κοινωνία και οικονοµία, η οποία οφείλει να αξιοποιήσει το συγκριτικό αυτό πλεονέκτηµα. 4 Η προσέλκυση σοβαρών επενδύσεων στον τοµέα του τουρισµού , γιατί δεν µπορεί να καταστεί τουριστικός προορισµός ένας τόπος όταν δεν υπάρχουν µεγάλες τουριστικές µονάδες. 5 Ανάπτυξη του Αγροτοδιατροφικού τοµέα , που έχει αξιόλογη παραγωγή , µοναδικά και ποιοτικά προϊόντα ,τα οποία όµως χρήζουν πιστοποίησης, καλύτερη τυποποίηση και φυσικά αναζήτηση νέων αγορών κατά τρόπο µεθοδικό και αποτελεσµατικό. Τα προϊόντα της Μαγνησίας ,µπορούν και πρέπει να ταξιδέψουν πολύ µακριά .
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ιάλογος
“
“
75
Για να προκύψει ανάπτυξη χρειάζεται συγκροτηµένη και συντεταγµένη πορεία όλων των κοινωνικών εταίρων, που βασικός εταίρος θα είναι η Κοινωνία και η αίσθηση του καθήκοντος , πρωτίστως από αυτούς που παίρνουν αποφάσεις και διαχειρίζονται πόρους πολύτιµους ,για την ανάπτυξη της χώρας . Η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη για την έξοδο από την κρίση
Ο ρόλος των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στην ανάπτυξη Πέρα από τα παραπάνω που ,προφανώς ,πρέπει να προγραµµατιστούν και να ενταχθούν σε χρηµατοδοτικά προγράµµατα, πρέπει να ληφθεί υπόψη και ένας ακόµα σηµαντικός παράγοντας ,όχι και τόσο ορατός στο ευρύ κοινό. Γι’ αυτό και αναλύσω το 7ο και το 8ο Θέµα από αυτά που αναφέρων παραπάνω. Είναι η αξιοποίηση του λεγόµενου ¨Κοινωνικού κεφαλαίου” ενός τόπου , που αποτελείται όχι µόνο από την αξιοποίηση των όποιων υλικών υποδοµών ,κατά τον καλύτερο τρόπο, προς όφελος των πολιτών ,αλλά και της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναµικού, ιδιαίτερα των νέων επιστηµόνων. Σε αυτό το τεράστιο κοινωνικό κεφάλαιο , που µπορεί να κάνει τη διαφορά σε έναν τόπο, εντάσσεται και ο ρόλος της λεγόµενης “Κοινωνίας των Πολιτών” , έννοια που δεν είναι ,ακόµα ,κατανοητή στην Ελληνική κοινωνία ,σε αντίθεση µε όλη την Ευρώπη , όπου ο ρόλος της αναγνωρίζεται, εκτιµάται και υποστηρίζεται, ενώ αποτελεί συστατικό στοιχείο της κοινωνικής και οικονοµικής ζωής όλων των χωρών, που χαρακτηρίζονται από κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη και έχουν ισχυρή οικονοµική βάση και παραγωγικότητα. Θα πρέπει να αναφέρω ότι οι συλλογικότητες, που εδώ και δεκαετίες λειτουργούν στην Ελλάδα σε αριθµό πάνω από 10.000 ( Σύλλογοι ,ΑΜΚΕ , Φορείς Πολιτισµού κλπ.) , οι λεγόµενες Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών ή αλλιώς µε τη διεθνή ονοµασία, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, έχουν πλέον εκσυγχρονιστεί και διαθέτουν τεράστια τεχνογνωσία , εξειδικευµένο στελεχιακό δυναµικό ,ανθρώπους οραµατιστές που προσφέρουν στην Ελληνική Κοινωνία και στην Ευρώπη , διεθνείς συνεργασίες ,ενώ λειτουργούν µε Ευρωπαϊκά Πρότυπα , κανόνες διαφάνειας , αυστηρού ελέγχου και χρηστής διαχείρισης των πόρων , αφού διεκδικούν µε την αξία τους, πλήρως ανταγωνιστικά µε άλλες χώρες και διαχειρίζονται ευρωπαϊκούς πόρους, που τόσα χρόνια έµεναν ανεκµετάλλευτοι ,γιατί απλά δεν τους διεκδικούσε κανείς για την Ελλάδα , η οποία
βυθίζονταν, εν τω µεταξύ, σε βαθειά κρίση. Αξίζει να σηµειωθεί το τεράστιο κοινωνικό ,αλλά και οικονοµικό έργο που παράγεται, αφού µέσα από τι δράσεις των εθελοντικών αυτών Φορέων, διατηρείται η παράδοση ,η λαογραφία , η ιστορία , ο πολιτισµός , προστατεύεται το περιβάλλον , στηρίζονται ευπαθείς οµάδες, αναδεικνύεται η έρευνα και η επιστήµη ,εισάγονται νέες ιδέες και πρακτικές στις τοπικές κοινωνίες, δηµιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και ευκαιρίες σε νέους επιστήµονες , µεταφέρεται η γνώση από το πανεπιστήµιο στην κοινωνία και στους παραγωγικούς φορείς και γενικά φέρνουν κοντά χώρες και πολιτισµούς. Η συµµετοχή των Συλλόγων -Φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών, για παράδειγµα , σε διεθνή φεστιβάλ που διοργανώνονται στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό και η κινητικότητα χιλιάδων πολιτών από όλη την Ευρώπη προς την Ελλάδα , η συµµετοχή τους στην υλοποίηση ευρωπαϊκών προγραµµάτων που δίνουν θέσεις εργασίες σε εξειδικευµένους ,κυρίως, επιστήµονες, η διοργάνωση πολιτιστικών ,αθλητικών ,περιβαλλοντικών ή επιστηµονικών δράσεων ,η διεκδίκηση ερευνητικών προγραµµάτων σε συνεργασία µε εταίρους από πολλές χώρες της Ευρώπης, αναδεικνύουν έναν τόπο και τον βοηθούν να µετατραπεί σε προορισµό , είτε για το περιβάλλον του ,είτε για τον πολιτισµό του ,είτε για τα τοπικά προϊόντα , είτε για τις εναλλακτικές του δραστηριότητες, είτε για την έρευνα και την καινοτοµία , είτε για τον δηµιουργικό και βιώσιµο τουρισµό και τόσων άλλων . Αυτές οι δραστηριότητες των Οργανώσεων είναι άκρως αναπτυξιακές για ένα τόπο ,όπως για παράδειγµα είναι η Μαγνησία και αποτελούν µια διαρκή διαφήµιση εντός και εκτός Ελλάδος, φέρνουν χιλιάδες επισκέπτες που τονώνουν τις τοπικές οικονοµίες . Για τον λόγο αυτό , για να προκύψει ανάπτυξη χρειάζεται συγκροτηµένη και συντεταγµένη πορεία όλων των κοινωνικών εταίρων, που βασικός εταίρος θα είναι η Κοινωνία και η αίσθηση του καθήκοντος , πρωτίστως από αυτούς που παίρνουν αποφάσεις και διαχειρίζονται πόρους πολύτιµους ,για την ανάπτυξη της χώρας . Η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη για την έξοδο από την κρίση.
Κοινωνικής Οικονοµία: Η ανάπτυξη του τρίτου πυλώνα της Οικονοµίας στην Ελλάδα για την έξοδο από την κρίση Αξίζει να αναφερθεί ,ότι πέρα από τη Δηµόσια και Ιδιωτική Οικονοµία ,υπάρχει και ένας ακόµα πυλώνας οικονοµικής δραστηριότητας . Είναι ο λεγόµενος πυλώνας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονοµίας (ΚΑΟ) , που δυστυχώς στην Ελλάδα , δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου ,παραµένοντας στο 1,5-2% της οικονοµικής δραστηριότητας ,ενώ ο Ευρωπαϊκός µέσος όρος είναι στο 10% . Αντιλαµβάνεται κανείς ,πόσες εκατοντάδες χιλιάδες
“
Αξίζει να αναφερθεί ,ότι πέρα από τη Δηµόσια και Ιδιωτική Οικονοµία ,υπάρχει και ένας ακόµα πυλώνας οικονοµικής δραστηριότητας . Είναι ο λεγόµενος πυλώνας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονοµίας (ΚΑΟ) , που δυστυχώς στην Ελλάδα , δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου ,παραµένοντας στο 1,5-2% της οικονοµικής δραστηριότητας ,ενώ ο Ευρωπαϊκός µέσος όρος είναι στο 10% . Αντιλαµβάνεται κανείς ,πόσες εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας θα είχαν δηµιουργηθεί στην Ελλάδα, αν το ποσοστό του 2% ανέβαινε στο 10%, όπως δηλ. συµβαίνει ιδιαίτερα στις αναπτυγµένες κοινωνίες. Σε οικονοµικά µεγέθη η ΚΑΟ µέσα στην περίοδο της κρίσης µπορεί να συνεισφέρει ένα σηµαντικό µερίδιο του ΑΕΠ, όπως συµβαίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αµερικής. Χαρακτηριστικά στη Γαλλία και την Ισπανία, οι δραστηριότητες της Κοινωνικής Οικονοµίας καταλαµβάνουν περισσότερο από 10% του ΑΕΠ τους.
θέσεις εργασίας θα είχαν δηµιουργηθεί στην Ελλάδα, αν το ποσοστό του 2% ανέβαινε στο 10%, όπως δηλ. συµβαίνει ιδιαίτερα στις αναπτυγµένες κοινωνίες. Σε οικονοµικά µεγέθη η ΚΑΟ µέσα στην περίοδο της κρίσης µπορεί να συνεισφέρει ένα σηµαντικό µερίδιο του ΑΕΠ, όπως συµβαίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αµερικής. Χαρακτηριστικά στη Γαλλία και την Ισπανία, οι δραστηριότητες της Κοινωνικής Οικονοµίας καταλαµβάνουν περισσότερο από 10% του ΑΕΠ τους. Ας σηµειωθεί ότι η κοινωνική οικονοµία απευθύνεται στο σύνολο των πολιτών και στο σύνολο των οικονοµικών δραστηριοτήτων. Θα πρέπει να πάψουµε να θεωρούµε την Κοινωνική Οικονοµία ως περιφερειακή δραστηριότητα αλλά ως κεντρικό πυλώνα της οικονοµίας. Με όρους πολιτικής η Κοινωνική Οικονοµία εφαρµόζει στην πράξη µια άλλου τύπου συγκρότηση της παραγωγής και της εργασίας. Εισάγει µια καινούρια λογική. Δεν περιορίζεται σε µια πολιτική ένταξης ειδικών προγραµµάτων για ευάλωτες οµάδες, αλλά απλώνεται σε κάθε οικονοµική δραστηριότητα. Δεν αποτελεί τρίτο πυλώνα δίπλα στον ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα, αλλά τοµέα ο οποίος ακριβώς επειδή έχει έντονα τα στοιχεία της δηµοκρατίας και του ελέγχου, διεισδύει και επηρεάζει και τους άλλους δύο. Αποτελεί όχηµα που µπορεί να µετασχηµατίσει τις σχέσεις παραγωγής. Ζητούµενο ,λοιπόν, είναι η διαµόρφωση ευνοϊκού
“
6 Βελτίωση του τουριστικού προϊόντος στο Πήλιο και στα νησιά των Βορείων Σποράδων και η επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου , µέσα από την ανάπτυξη εναλλακτικών µορφών βιώσιµου και δηµιουργικού τουρισµού. 7 Αξιοποίηση του “κοινωνικού Κεφαλαίου” του τόπου και 8 Η ανάπτυξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονοµίας
περιβάλλοντος που θα επιτρέπει την ανάπτυξη και την ενδυνάµωση των εγχειρηµάτων της κοινωνικής οικονοµίας ,που µπορεί να οδηγήσει : στην οικονοµική ανάπτυξη µέσα από την διεύρυνση εγχειρηµάτων σε όλους τους τοµείς οικονοµικής δραστηριότητας στην καταπολέµηση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισµού στην εµβάθυνση της δηµοκρατίας στην παραγωγή και την εργασία Ο σχεδιασµός για την Κοινωνική Οικονοµία οφείλει να επιδιώκει την ανάπτυξη του πεδίου µε ταχείς ρυθµούς, ώστε να µεταβούµε από την σηµερινή κατάσταση της ελάχιστης συνεισφοράς στο ΑΕΠ της χώρας, σε ένα επίπεδο σηµαντικής συνεισφοράς. Αυτό απαιτεί την αύξηση της παραγωγής/προσφοράς και τη δηµιουργία περιβάλλοντος ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες από την ΚΑΟ, από τον ιδιωτικό τοµέα (µικρής ή µεγάλης κλίµακας) και το δηµόσιο. Κλείνοντας , αναφέρω την ανάγκη , όσο ποτέ άλλοτε, για συνεργασία, σοβαρότητα, ήθος και ευθύνη, κυρίως, για τις επόµενες γενιές ,γιατί “καλό είναι να είµαστε περήφανοι για τους προγόνους µας ,αλλά ακόµα καλύτερο είναι να κάνουµε περήφανους τους απογόνους µας”. Αυτό είναι το µεγάλο µας στοίχηµα στη Μαγνησία ,αλλά και σε όλη την Ελλάδα !! Υπάρχουν λύσεις που καλούµαστε όλοι , από κοινού, να τις αναζητήσουµε και κυρίως να εφαρµόσουµε !!
ιάλογος
76
ΕΝΩΣΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΝΙΤΑ ΠΡΑΣΣΑ, Δρ Ιστορικός, Προϊσταµένη Γενικών Αρχείων του Κράτους Ν. Μαγνησίας
“
“
Α
πό τα µεγαλύτερα πλεονεκτήµατα του Βόλου είναι η γεωγραφική του θέση. Το λιµάνι του, το µεγαλύτερο της Θεσσαλίας, προσέλκυσε ως γνωστό στις δεκαετίες 1830-40 τους πρώτους µόνιµους εµπόρους κατοίκους του, που µε το δυναµισµό τους έδωσαν από την αρχή το στίγµα για την περαιτέρω ανάπτυξη της νέας πόλης, της πρώτης καινούριας πόλης στην τουρκοκρατούµενη Ελλάδα της εποχής. Αυτή η πόλη των εµπόρων, αξιοποιώντας στο έπακρο τις µεταβαλλόµενες συνθήκες και το νέο διοικητικό πλαίσιο της οθωµανικής µεταρρύθµισης, µετασχηµατίστηκε µε γρήγορους ρυθµούς, που επιταχύνθηκαν µετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και την προσάρτησή της στο ελεύθερο ελληνικό κράτος το 1881. Έκτοτε µία σειρά παραγόντων
Πράγµατι, κοιτάζοντας πίσω στο χρόνο και επιχειρώντας ορισµένες αναπόφευκτες συγκρίσεις, διαπιστώνεται σήµερα µία έντονη εσωστρέφεια της πόλης και µάλιστα δυσανάλογη του παρελθόντος της. Στη σηµερινή εποχή χρειάζεται µεγαλύτερη δεκτικότητα στο καινούριο και διαφορετικό, το οποίο χάρη στην αναµφισβήτητη κουλτούρα που διαθέτει η πόλη, µπορεί να το αφοµοιώσει δηµιουργικά.
οδήγησε στην εκπληκτική ανάπτυξη του Βόλου που κορυφώθηκε στο µεσοπόλεµο. Με τη βιοµηχανία να είναι το δυνατό της σηµείο, η πόλη απογειώθηκε. Με µία δυναµική αστική τάξη που ανέλαβε πρωτοβουλίες σε θέµατα πολιτισµού και κοινωνικής πρόνοιας υποκαθιστώντας το κράτος (π.χ. ίδρυση νοσοκοµείου,
από τα παλαιότερα της ελληνικής περιφέρειας, φιλανθρωπικών ιδρυµάτων, κ.λπ). Με ευεργέτες που αφιέρωσαν τις περιουσίες τους για το κοινό καλό. Με ένα πρωτοποριακό εργατικό κίνηµα που τάραξε τα νερά και θορύβησε τους συντηρητικούς κύκλους. Οι πρόσφυγες του 1906-07 και 1922-24 παρά τις αρχικές αντιδράσεις των
ιάλογος
“
Ας µην εφησυχάζουµε στις δάφνες της πολιτιστικής παράδοσης που µας διακρίνει. Ο στόχος είναι να προχωρήσουµε και µάλιστα να επιταχύνουµε. Πιστεύοντας ότι η πόλη έχει ενεργούς πολίτες και ότι το ανθρώπινο δυναµικό της -είτε µεµονωµένο είτε ενταγµένο σε συλλογικότητες- έχει τη διάθεση και τη δύναµη να συµβάλει στο µέτρο που του αναλογεί, αυτό που λείπει είναι η εξωστρέφεια και το κλίµα ανοιχτωσιάς. Χρειάζεται άνοιγµα προς τα έξω, νοοτροπία συνεργασίας, δικτύωση και συνέργεια µε τις άλλες θεσσαλικές πόλεις και νοµούς. Χρειάζεται η ανάπτυξη ενός γόνιµου διαλόγου και συνεργασίας µεταξύ των φορέων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονοµιάς, προκειµένου να ενωθούν οι δυνάµεις τους για την αξιοποίηση και ανάδειξη της πολυδιάστατης πολιτισµικής πολυµορφίας της Θεσσαλίας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε τόπου
“
ΓΑΚ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ_Αρχείο Βιομηχανίας Γκλαβάνη-Μετοχή 2, 19-05-1926
γηγενών ανανέωσαν το ανθρώπινο δυναµικό και έδωσαν νέα πνοή στον τόπο µέχρι τις παραµονές του δεύτερου µεγάλου πολέµου. Οι ρυθµοί ανάπτυξης διακόπηκαν στη δεκαετία του ’40, αλλά στα µεταπολεµικά χρόνια η πόλη κατάφερε να προσπεράσει τα τραύµατα της Κατοχής και του Εµφυλίου καθώς και τους καταστροφικούς σεισµούς της δεκαετίας του ’50 και να κάνει µία δυναµική επανεκκίνηση. Νέες βιοµηχανίες ιδρύθηκαν παράλληλα µε παλαιότερες, ενώ η ίδρυση και λειτουργία της Βιοµηχανικής Περιοχής έδωσε νέα ώθηση στην ανάπτυξη του δευτερογενούς τοµέα. Από τη δεκαετία του ’80 η τοπική αυτοδιοίκηση αξιοποίησε στο έπακρο τις δυνατότητες που έδωσε η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσοντας πολλαπλές δράσεις πέραν των παραδοσιακών υπηρεσιών της (π.χ. στους τοµείς πολιτισµού, παιδείας, κοινωνικής πολιτικής κ.λπ.). Μία άλλη σηµαντική πρωτοβουλία, προερχόµενη από το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας
και την τοπική αυτοδιοίκηση είναι η επανάχρηση παλιών βιοµηχανικών κτηρίων µέσα στον ιστό του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Βόλου-Νέας Ιωνίας, χάρη στην οποία έχει διασωθεί η µνήµη του βιοµηχανικού παρελθόντος και σε αρκετό βαθµό η αρχιτεκτονική φυσιογνωµία της πόλης. Κτήρια που έχουν ταυτιστεί µε την ιστορία της φιλοξενούν σήµερα νέες χρήσεις συνδέοντας αρµονικά το χθες µε το σήµερα και αναζωογονώντας υποβαθµισµένες περιοχές. Τη δεκαετία του ’80 όµως εµφανίστηκαν τα πρώτα µαύρα σύννεφα. Η αποβιοµηχάνιση και η ανεργία οδήγησαν σταδιακά την πόλη σε καθίζηση, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί λόγω της κρίσης. Και έρχεται εύλογο το ερώτηµα του τι γίνεται από δω και πέρα. Θα συνεχίσουµε µε µιζέρια, µε ανασφάλεια, µε φόβο; Αξίζει αυτό σε µία από τις ωραιότερες πόλεις της Ελλάδας; Θεωρώ ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο δυσοίωνη όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως και ότι µπορεί να
ΓΑΚ Μαγνησίας Αρχείο Δνσης Βιομηχανίας_Αίτηση Άδειας νέου μηχανουργείου Σταματόπολου_5.12.1920
αναστραφεί, γιατί παράλληλα µε τα προβλήµατα εξακολουθούν να υπάρχουν τα πλεονεκτήµατα. Τα ίδια εκείνα πλεονεκτήµατα που ώθησαν στην ανάπτυξη της πόλης από το ξεκίνηµά της. Η γεωγραφική θέση στο κέντρο της χώρας είναι από τα δυνατά σηµεία της. Το λιµάνι που είναι από τα µεγαλύτερα της χώρας, το καλό συγκοινωνιακό δίκτυο, το αεροδρόµιο αποτελούν επίσης µοναδικές προϋποθέσεις. Το εκπληκτικό φυσικό τοπίο µε το µοναδικό συνδυασµό θάλασσας, βουνού, νησιών, που ευνοεί τον τουρισµό όλο το χρόνο. Τουρισµό όχι µόνο αναψυχής, αλλά και συνεδριακό και πολιτιστικό χάρη στον πλούτο των αρχαιολογικών και νεότερων µνηµείων της περιοχής, αφού η ανθρώπινη παρουσία εδώ υπήρξε συνεχής. Από τα µεγάλα πλεονεκτήµατα είναι το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Η 30χρονη λειτουργία του µε έµφαση στις τεχνολογικές επιστήµες, στις ανθρωπιστικές και οικονοµικές σπουδές µπορεί να επηρεάσει και να δώσει µεγαλύτερη ώθηση στην ανάπτυξη της περιοχής και στο συντονισµό των δυνάµεων του τόπου. Με το εξειδικευµένο επιστηµονικό προσωπικό, την τεχνογνωσία και τις υποδοµές που διαθέτει µπορεί να συµβάλει αποτελεσµατικά στην ανάκαµψη. Άλλωστε η µέχρι τώρα πορεία του ιδρύµατος δείχνει πόσο σηµαντικό ρόλο µπορεί να διαδραµατίσει. Οι φορείς του Πολιτισµού επίσης µπορούν και πρέπει να παίξουν σηµαντικό ρόλο. Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) στο νοµό Μαγνησίας –σε ότι µε αφορά- από την αρχή της λειτουργίας τους το 1988 συµβάλλουν αποτελεσµατικά στη συγκέντρωση και προβολή της αρχειακής κληρονοµιάς του τόπου, που αποτελεί µέρος της πολιτιστικής του κληρονοµιάς. Με µία σειρά δράσεων εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού –και όχι µόνο του ακαδηµαϊκού και ερευνητικού- για τη διάσωση της µνήµης και την ανάδειξη του ιστορικού παρελθόντος της περιοχής, γιατί η ανάπτυξη ενός τόπου δεν µπορεί να στηρίζεται µόνο στον οικονοµικό τοµέα. Ο πολιτισµός είναι που διαµορφώνει την ταυτότητα και ιδιαίτερη φυσιογνωµία του. Και στον αντίλογο ότι η επένδυση στον πολιτιστικό τοµέα δεν µπορεί να
77 µετρηθεί µε αριθµητικά δεδοµένα, όπως συνηθίζουµε να τα προσεγγίζουµε και υπολογίζουµε όλα, η απάντηση είναι ότι η επένδυση αυτή έχει µεγάλη προστιθέµενη αξία και µακροπρόθεσµο κέρδος. Ας µη λησµονούµε ότι ο Βόλος χάρη στην πολιτιστική του παράδοση έχει ένα πολύ καλλιεργηµένο και απαιτητικό κοινό µε ιδιαίτερη αισθητική. Ένας επίσης σηµαντικός παράγοντας που θα µπορούσε να αξιοποιηθεί περισσότερο είναι οι απόδηµοι Μάγνητες, οι οποίοι αποτελούν µία ισχυρή οµάδα, διατηρούν στενούς δεσµούς µε τον τόπο και µπορούν να συµβάλουν από την πλευρά τους. Άλλωστε η ελληνική διασπορά πάντοτε βοηθούσε και στο παρελθόν πολλοί ευεργέτες της περιοχής µας ήταν απόδηµοι. Να θυµίσω τους Πηλιορείτες που διέπρεψαν στην Αίγυπτο και µε τόση γενναιοδωρία βοήθησαν τον γενέθλιο τόπο µε κοινωφελή έργα.Το Παγκόσµιο Σωµατείο Αποδήµων Μαγνήτων «Το Κοινόν των Μαγνήτων» (ιδρ. 2001) το οποίο µε κάθε τρόπο δηλώνει το δυναµικό του παρών στα τοπικά πράγµατα, έχει, µεταξύ άλλων στους καταστατικούς του σκοπούς «τη δηµιουργία ρεύµατος φίλων της Μαγνησίας και φιλελλήνων γενικότερα και την ανάπτυξη σχέσεων της Μαγνησίας µε κοινωνικούς, πολιτιστικούς και παραγωγικούς φορείς του εξωτερικού». Οι Μάγνητες της διασποράς είναι οι καλύτεροι πρέσβεις µας που ανοίγουν τα σύνορα και διευρύνουν τον ορίζοντα. Και η πόλη χρειάζεται αυτό το άνοιγµα. Πράγµατι, κοιτάζοντας πίσω στο χρόνο και επιχειρώντας ορισµένες αναπόφευκτες συγκρίσεις, διαπιστώνεται σήµερα µία έντονη εσωστρέφεια της πόλης και µάλιστα δυσανάλογη του παρελθόντος της. Στη σηµερινή εποχή χρειάζεται µεγαλύτερη δεκτικότητα στο καινούριο και διαφορετικό, το οποίο χάρη στην αναµφισβήτητη κουλτούρα που διαθέτει η πόλη, µπορεί να το αφοµοιώσει δηµιουργικά. Ας µην εφησυχάζουµε στις δάφνες της πολιτιστικής παράδοσης που µας διακρίνει. Ο στόχος είναι να προχωρήσουµε και µάλιστα να επιταχύνουµε. Πιστεύοντας ότι η πόλη έχει ενεργούς πολίτες και ότι το ανθρώπινο δυναµικό της -είτε µεµονωµένο είτε ενταγµένο σε συλλογικότητες- έχει τη διάθεση και τη δύναµη να συµβάλει στο µέτρο που του αναλογεί, αυτό που λείπει είναι η εξωστρέφεια και το κλίµα ανοιχτωσιάς. Χρειάζεται άνοιγµα προς τα έξω, νοοτροπία συνεργασίας, δικτύωση και συνέργεια µε τις άλλες θεσσαλικές πόλεις και νοµούς. Χρειάζεται η ανάπτυξη ενός γόνιµου διαλόγου και συνεργασίας µεταξύ των φορέων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονοµιάς, προκειµένου να ενωθούν οι δυνάµεις τους για την αξιοποίηση και ανάδειξη της πολυδιάστατης πολιτισµικής πολυµορφίας της Θεσσαλίας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε τόπου. Ας µη λησµονούµε ότι η πόλη του Βόλου από την ίδρυσή της προσέλκυσε κατοίκους από διάφορα µέρη, οι οποίοι σταδιακά αφοµοιώθηκαν δηµιουργικά. Όσο πιο µεγάλοι λοιπόν είναι οι στόχοι και οι ορίζοντες τόσο το βλέµµα θα πρέπει να απλώνεται πιο µακριά και στο ταξίδι αυτό να ενώνονται όλο και περισσότεροι συνοδοιπόροι.
ιάλογος
78
Μακέτα του Αρχαίου Θεάτρου Φθιώτιδων Θηβών
Τ
α τελευταία έτη, το «ΔΙΑΖΩΜΑ», με γενικό πρόσταγμα «Τα μνημεία στο κέντρο της ζωής» σχεδιάζει ολιστικά Προγράμματα Πολιτιστικών και Περιβαλλοντικών Διαδρομών, τα οποία σταδιακά επεκτείνονται σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες της χώρας μας. Η πολιτιστική διαδρομή είναι ένα εξειδικευμένο και επώνυμο τουριστικό προϊόν, το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συγκεκριμένο συνεκτικό στοιχείο, κυρίως αρχαιότητες, όπως π.χ. παρεμφερή στοιχεία της ίδιας περιόδου ή διαφόρων περιόδων ή ακόμη και ιστορικές διαδρομές, μύθοι κ.α. Στόχος των παραπάνω προγραμμάτων είναι να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για την ανάπτυξη μιας περιοχής, μια ανάπτυξης που θα είναι βιώσιμη και οικονομικά και κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Επιπλέον, τα προγράμματα αυτά προβλέπουν τη σύνδεση των σπουδαίων
ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΕΝΟΥ προέδρου του σωματείου “Διάζωμα” Ο Σταύρος Μπένος είναι τοπογράφος-μηχανικός και πολιτικός. Υπήρξε Δήμαρχος Καλαμάτας (1979-1990), Βουλευτής του Νομού Μεσσηνίας (1990-2004 ) και στην Β’ Αθήνας (2004-2007), Υφυπουργός Πολιτισμού κατά την τελευταία Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου και Υπουργός Πολιτισμού, Υπουργός Αιγαίου και Υφυπουργός Δημόσιας Διοίκησης επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη. Η ίδρυση με δική του πρωτοβουλία των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) αποτέλεσαν κορυφαία καινοτομία στον τομέα της Δημόσιας Διοίκησης της Ελλάδας. Σήμερα είναι πρόεδρος του σωματείου «Διάζωμα», μιας Κίνησης Πολιτών που κύριο στόχο έχει την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων.
Μετέωρα
Αρχαίο Θέατρο Λάρισας
Μια διαδρομή στη φύση και τον πολιτισμό της Θεσσαλίας μνημείων της φύσης και του πολιτισμού με την τοπική επιχειρηματικότητα, την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα της περιοχής, αλλά και το άνοιγμά τους σε έναν νέο ψηφιακό κόσμο. Τα προγράμματα διαδρομών και πάρκων προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και χρηματοδοτούνται μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου του Ε.Σ.Π.Α. 2014-2020 «Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις» (Ο.Χ.Ε.) για τον πολιτισμό. Στο πλαίσιο των παραπάνω καινοτόμων στρατηγικών η Περιφέρεια Θεσσαλίας ήταν η πρώτη Περιφέρεια της Ελλάδας που εξειδίκευσε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό της πρόγραμμα (Π.Ε.Π. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2014 – 2020) την υλοποίηση μιας Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής Διαδρομής στη Θεσσαλία. Μάλιστα το Π.Ε.Π. Θεσσαλίας εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Δεκέμβρη του 2014. Χαρακτηριστικά αναφέρεται στο κείμενο του Π.Ε.Π: «Επίσης, ΟΧΕ προτείνεται για μία διαδρομή πολιτισμού – τουρισμού στη Θεσσαλία, με θεματικό αντικείμενο την αξιοποίηση της πολιτιστικής ή & φυσικής κληρονομιάς, προκειμένου να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης τόσο για τις ίδιες τις περιοχές που θα αφορά, όσο & για ολόκληρη την Περιφέρεια. Η διαδρομή καλύπτει τα σημαντικότερα αναγνωρισμένα μνημεία της Θεσσαλίας και εκτείνεται χωρικά από την περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας (Τρίκαλα – Μετέωρα) ως την Ανατολική (Μαγνησία). Περιλαμβάνει το σύνολο των αρχαίων θεάτρων της Θεσσαλίας που είναι 4 & τα πλέον αξιόλογα μνημεία άλλων ιστορικών περιόδων, κύρια τους νεολιθικούς οικισμούς
Σέσκλου & Διμηνίου, το σπήλαιο της Θεόπετρας και την περιοχή των Μονών των Μετεώρων. Η κύρια διαδρομή θα εμπλουτιστεί όπου απαιτηθεί με άλλους τόπους πολιτιστικού/φυσικού ενδιαφέροντος, προκειμένου να υπάρξει ενιαία αξιοποίηση & προβολή με απώτερο στόχο την αύξηση της επισκεψιμότητας, της επιχειρηματικότητας & της απασχόλησης». Από τα σπουδαία θέατρα της Θεσσαλίας δύο, το αρχαίο θέατρο Φθιωτίδων Θηβών και της Λάρισας είναι ώριμα προς ένταξη στο Ε.Σ.Π.Α., ενώ η αποκατάσταση του θεάτρου της Δημητριάδας έχει ήδη ολοκληρωθεί. Η ωρίμανση του έργου αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου Φθιωτίδων Θηβών ήταν μια πραγματική τοπική εποποιΐα. Σε αυτή συνέβαλαν δυναμικά οι πολίτες της Θεσσαλίας, ενισχύοντας τον «κουμπαρά» (τραπεζικό λογαριασμό του μνημείου) που άνοιξε το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ», αλλά και όλοι οι αρμόδιοι θεσμοί, όπως η τέως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας, η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Δήμος Αγχιάλου, συνάπτοντας προγραμματικές συμβάσεις με το Υπουργείο Πολιτισμού. Την ανασκαφή του μνημείου πραγματοποίησε το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών (ΥΠ. ΠΟ). Σε αυτή συνέβαλε και η εθελοντική περιβαλλοντική ομάδα Αλμυρού «ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ», μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς χαρακτήρα. Χάρη στις παραπάνω συνέργειες η μελέτη αποκατάστασης του σπουδαίου αυτού μνημείου έχει πλέον ολοκληρωθεί και είναι εγκεκριμένη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Επιπλέον, η Περιφέρεια Θεσσαλίας ενέταξε την αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου
της Λάρισας στην προγραμματική περίοδο Ε.Σ.Π.Α. 2007 – 2013, κατά τη διάρκεια της οποίας ολοκληρώθηκε η Α΄ φάση αποκατάστασης του μνημείου. Το τελευταίο διάστημα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, το «ΔΙΑΖΩΜΑ», η Περιφέρεια και ο Δήμος Λαρισαίων συμπράττουν με σκοπό τη συνέχιση της αποκατάστασης του μνημείου: έχει συναφθεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού του Δήμου Λαρισαίων και της Περιφέρειας Θεσσαλίας για την ολοκλήρωση των εργασιών ανάταξης των εδωλίων στο χώρο του κυρίως θεάτρου, το «ΔΙΑΖΩΜΑ» ανέθεσε τις μελέτες αποκατάστασης του μνημείου μέσω χορηγίας από το Ίδρυμα Παύλου & Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου και το Ίδρυμα Kaplan και ο Δήμος Λαρισαίων προωθεί τη ρυμοτομική απαλλοτρίωση δύο οικοδομικών τετραγώνων που γειτνιάζουν με το αρχαίο θέατρο της πόλης, καθώς και πρόγραμμα Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης για την πόλη της Λάρισας. Επίσης, στο αρχαίο θέατρο Δημητριάδος πραγματοποιήθηκαν από την τότε ΙΓ΄ Ε.Π.Κ.Α. (ΥΠ.ΠΟ) εργασίες αναστήλωσης και ανάδειξης με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας 2007-2013. Συνεπώς, οι συνθήκες είναι πλέον περισσότερο από ώριμες για την υλοποίηση του οραματικού προγράμματος της Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής Διαδρομής της Θεσσαλίας, προκειμένου να καταστεί η Θεσσαλία ένας πραγματικός τουριστικός προορισμός, με μεγάλη πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη. Σας καλώ, λοιπόν, όλους να συνεργαστούμε για την υλοποίηση του παραπάνω προγράμματος. Πρέπει όλοι οι Θεσσαλοί να κάνετε τη διαδρομή δική σας υπόθεση….
ιάλογος
80
Ο
προβληματισμός για το μέλλον της Θεσσαλίας είναι χρέος για όλους τους συμπατριώτες που συναισθάνονται τις υποχρεώσεις τους προς την κοινωνική πρόοδο. Η πορεία γενικότερα της εθνικής μας ζωής και ειδικότερα του τόπου μας εξαρτάται από το πόσο υπεύθυνα αντιμετωπίζουμε το παρόν και θεμελιώνουμε το μέλλον Η σημαντική πρωτοβουλία διοργάνωσης του «3ου Συνεδρίου Ανάπτυξης» με φορέα υλοποίησης τον «Όμιλο ΚΑΡΕΚΛΙΔΗ», μας δίνει την ευκαιρία να τονίσουμε ότι η αξιοποίηση και η ανάδειξη της πολιτιστικής μας παράδοσης αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά πλεονεκτήματα της ιδιαίτερης πατρίδας μας. Στην κατεύθυνση αυτή ο ρόλος των εθνικοτοπικών σωματείων, τα οποία πάντοτε λειτουργούσαν και θα λειτουργούν ως οι πυλώνες της προβολής της ιστορίας και του πολιτισμού της Θεσσαλίας ,είναι καθοριστικός και αναγκαίος. Η Θεσσαλία της μεγάλης και ξεχωριστής πολιτιστικής παράδοσης καλείται να είναι ο πρωταγωνιστής των Πολιτιστικών Δρώμενων
Από τον Δρ. Στέφανο Γ. Κούτρα, Προέδρου Ομοσπονδίας Θεσσαλικών Σωματείων Αττικής « Η Πανθεσσαλική Στέγη» Ο Στέφανος Γ. Κούτρας γεννήθηκε το 1967 στην Λάρισα και μεγάλωσε στην Καρδίτσα. Είναι Διδάκτωρ Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Υπηρετεί σήμερα στην Θέση του Συμβούλου Ειδικής Αγωγής στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων. Ασχολείται με τα «κοινά» από την μαθητική του ζωή και μεταξύ άλλων έχει διατελέσει Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αδιόριστων Εκπαιδευτικών, Γραμματέας της Ένωσης Λογοτεχνών-Συγγραφέων Ν. Λάρισας και είναι Ιδρυτής και Πρόεδρος της Πολιτιστικής Κίνησης Εκπαιδευτικών Π.Ε. με έδρα την Αθήνα. Διετέλεσε επί σειρά ετών Πρόεδρος του Συλλόγου Απανταχού Μουζακιωτών και είναι από το 2010 μέχρι σήμερα Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θεσσαλικών Σωματείων Αττικής «Η Πανθεσσαλική Στέγη». Έχει αναπτύξει σημαντική κοινωνική, Πολιτιστική, Επιστημονική και συγγραφική δράση
ΕΠΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ της χώρας μας Ο στόχος αυτός είναι εφικτός όταν όλοι αντιληφθούμε την δυναμική αυτής της παράδοσης ,αφετέρου την ευθύνη μας απέναντι στη νέα γενιά στην οποία μέσω της παιδείας και του πολιτισμού οφείλουμε να εμφυσήσουμε την αγάπη στην γενέτειρα. Απέναντι στις προκλήσεις της νέας εποχής, η ανάληψη πρωτοβουλιών που ενισχύουν την δυναμική της περιοχής κρίνονται απαραίτητες. Επισημαίνω στο σημείωμα ως μεσοπρόθεσμες δημιουργικές πρωτοβουλίες: Την ίδρυση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεσσαλών η οποία θα συνεχίσει το σημαντικό έργο της «Πανθεσσαλικής Στέγης» η οποία την φετινή χρονιά συμπληρώνει 40 χρόνια προσφοράς
Την αξιοποίηση όλων των συμπατριωτών μας ανθρώπων του Πνεύματος, των Γραμμάτων και των Τεχνών 3
Την ίδρυση Κοινωνικού Πανεπιστημίου Θεσσαλικής τοπικής ιστορίας και λαογραφίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 4
Την ίδρυση Λαογραφικού Μουσείου «Το σπίτι του Θεσσαλού» στην Αθήνα 5
1
Την αξιοποίηση του σημαντικού στελεχιακού δυναμικού των αποδήμων Θεσσαλών και των πολιτιστικών φορέων που εκπροσωπούν σ όλο τον κόσμο με δεδομένο ότι το 2018 θα πραγματοποιηθεί με πανηγυρικό τρόπο το 10ο Παγκόσμιο Αντάμωμα των Αποδήμων Θεσσαλών από την Παγκόσμια Συνομοσπονδία Θεσσαλών «Ο ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ» 2
Την καθιέρωση ημέρας τιμής για τους αγωνιστές της Θεσσαλίας 6
Την ίδρυση γραφείου εθνικοτοπικών θεσσαλικών φορέων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Οι παραπάνω πρωτοβουλίες θεωρώ ότι θα οδηγήσουν στην εξωστρέφεια σεβόμενοι πάντοτε τις οποιεσδήποτε πρωτοβουλίες του παρελθόντος. Η Θεσσαλία του 21ου αιώνα οφείλει να πρωταγωνιστήσει αλλά να πρωτοπορήσει στους εορτασμούς της χώρας μας για την συμπλήρωση 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. 7
Η Μαγνησία στους εορτασμούς αυτούς καλείται να πραγματοποιήσει εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για τον Πρωτεργάτη της Εθνικής εξέγερσης Ρήγα Φεραίο αξιοποιώντας όλους εκείνους που δίνουν τον υπέρ «βωμών και εστιών αγώνα» για να διασώσουν την μορφή του επί σειρά ετών. Η ανάδειξη και αξιοποίηση της Πολιτιστικής Δυναμικής του τόπου μας είναι ένα στοίχημα που θα το κερδίσουμε με Ενότητα, Πίστη και Όραμα για τη Θεσσαλία του Μέλλοντος. Η «Πανθεσσαλική Στέγη» μέσα από συνεχείς δράσεις επιχειρεί όλα αυτά τα χρόνια να συμβάλλει σ αυτό το όραμα γιατί όλοι πρέπει να αγωνιστούμε για να προκόψει η γενέτειρα μας, όπως πραγματικά της αξίζει. Τιμώντας φέτος την 136η Επέτειο Απελευθέρωσης και Ενσωμάτωσης της Θεσσαλίας στην Μητέρα Πατρίδα σας καλώ όλες και όλους να συμβάλλουμε στη πολιτιστική αναγέννηση της περιοχής μας. Η πρωτοβουλία σας είναι κομμάτι αυτού του οράματος και για τον λόγο αυτό σας εκφράζω τα συγχαρητήρια μου και σας διαβεβαιώνω ότι θα είμαστε συνοδοιπόροι στις δημιουργικές σας δράσεις.
Εγγραφείτε συνδρομητές στον ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Μαγνησία» και διαβάστε τη ακριβώς όπως τυπώνεται. Επιλέξετε ένα από τα συνδρομητικά πακέτα που σας προσφέρουμε. Περισσότερες πληροφορίες στο readpoint.com/magnesianews
ιάλογος
82
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ –ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ –ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΠΕΝΤΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΟΓΕΙΩΣΟΥΝ ΤΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ
H Σούλα Μπαρτζιώκα είναι εκπαιδευτικός και Μουσειοπαιδαγωγός, πρώην Δημοτική Σύμβουλος και πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής Τουριστικής Προβολής & Ανάπτυξης του Δήμου Βόλου, πολιτευτής με το ΠΑΣΟΚ και τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, Πρόεδρος του σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών χώρων Μαγνησίας και Βορείων Σποράδων
“
“
ΑΠΟ ΤΗ ΣΟΥΛΑ ΜΠΑΡΤΖΙΩΚΑ
Οι ανεκτίµητοι θησαυροί της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς συνδέονται και µε την πολυπόθητη ανάπτυξη της περιοχής µας, καθώς οι πλούσιοι πολιτιστικοί θησαυροί της Μαγνησίας, θα µπορούσε να αποτελέσουν έναν ισχυρότατο οικονοµικό παράγοντα ανάπτυξης.
Ε
ίναι διεθνώς αποδεκτό ότι ο πολιτισµός αποτελεί σηµαντική αναπτυξιακή δύναµη. Δεν αποτελεί πολυτέλεια ,αλλά δοµικό στοιχείο της κοινωνίας. Το τεράστιο πολιτιστικό απόθεµα της Ελλάδος, καθώς κα η σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή και δηµιουργία κάνουν την Ελλάδα να εµφανίζεται ιδιαίτερη δυναµική στον τοµέα του πολιτισµού. Σε διεθνές επίπεδο οι στατιστικές τεκµαίρονται ότι ο πολιτιστικός τοµέας αναπτύσσει ισχυρότατες αντιστάσεις σε περιόδους κρίσης και ύφεσης. Η χώρα µας έχει µια τεράστια δύναµη, και αυτή η δύναµη είναι το πολιτιστικό της απόθεµα η ιστορία της ο πολιτισµός της. Είναι αυτή η αιτία, που χάρη στους πολιτιστικούς της πόρους, η χώρα µας µπορεί να έχει µόνο θετική προβολή σε ολόκληρο τον κόσµο» Ο πολιτισµός είναι η καρδιά ενός λαού, το ζωτικό του στοιχείο, η παρακαταθήκη του, δίχως αυτή την παρακατα-
θήκη, είναι καταδικασµένος στη λήθη και την αποξένωση, από κάθε ιδιαιτερότητα που µε µόχθο έχει κατακτήσει στην πάροδο των αιώνων» Αναµφίβολα, είναι φανερές οι δυσµενείς επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης και σε όλες τις εκφάνσεις της τέχνης και του πολιτισµού: Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς µε ολοένα και πιο φιλικούς και ελκυστικούς τρόπους προς τον επισκέπτη, η σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή , η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η αναγνώριση της σηµασίας της βιωσιµότητας των πολιτιστικών δοµών καθώς και οι µεγάλες δυνατότητες τοπικών ,περιφερειακών, εθνικών, αλλά και διεθνών δικτυώσεων και συνεργασιών, δηµιουργούν βασικές προϋποθέσεις και αλλάζουν δυναµικά τις δυνατότητες που έχει ο Πολιτισµός να επηρεάσει ποικίλους τοµείς της οικονοµικοκοινωνικής
ιάλογος ζωής , να λειτουργήσει ως µοχλός ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Σε τοπικό επίπεδο: Οι ανεκτίµητοι θησαυροί της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς συνδέονται και µε την πολυπόθητη ανάπτυξη της περιοχής µας, καθώς οι πλούσιοι πολιτιστικοί θησαυροί της Μαγνησίας, θα µπορούσε να αποτελέσουν έναν ισχυρότατο οικονοµικό παράγοντα ανάπτυξης.
Πολιτιστικές Διαδροµές Οι αρχαιολογικοί χώροι της περιοχής µας πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρον και µέσα στην κρίση. Οι πολιτιστικοί πόροι µας (Μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, σηµαντικά µνηµεία) µπορεί και πρέπει να συνδεθούν µε τον Τουρισµό, προωθώντας τον και ταυτόχρονα προσδίδοντας του µια ιδιαίτερα ποιοτική διάσταση. Από την άλλη ο Τουρισµός µπορεί να καταστεί το πλέον ισχυρό µέσο για τη διάδοση και ανάδειξη της πλούσιας και παγκοσµίου αξίας ,πολιτιστικής κληρονοµιάς της Μαγνησίας ,των Βορείων Σποράδων και της Θεσσαλίας. Η σηµερινή πρόκληση είναι να βρούµε τρόπους, που να συµπυκνώνουν τα θετικά επιτεύγµατα της περιοχής µας, τα θετικά µηνύµατα και να «επικοινωνήσουµε» τη δική µας µοναδική ταυτότητα στο εξωτερικό µε ενιαίο και σαφή τρόπο ώστε να διασφαλίσουµε και µακροπρόθεσµα µια νέα τοποθέτηση της περιοχής µας στον διεθνή χάρτη, στον πολύπλοκο ιστό των διεθνών αντιλήψεων και στερεοτύπων. Μια µατιά γύρω, θα µας πείσει ότι έχουν κι άλλοι θάλασσα και ήλιο. Δύσκολα, όµως, θα τον συνδυάσουν µε τα µοναδικά συστατικά που διαθέτει ο ελληνικός πολιτισµός. Aς προσπαθήσουµε να θυµίσουµε στον κόσµο όλο, ότι η Μαγνησία και η Θεσσαλία είναι συνδυασµός φυσικής οµορφιάς και πολιτισµού. Ως πολίτες του Βόλου, της Μαγνησίας, ως Θεσσαλοί, θεωρούµε ιδιαίτερα σηµαντικό να προχωρήσει το Πρόγραµµα Πολιτιστική Διαδροµή της Θεσσαλίας. Το «ΔΙΑΖΩΜΑ», µε γενικό πρόσταγµα «Τα µνηµεία στο κέντρο της ζωής» σχεδιάζει ολιστικά Προγράµµατα Πολιτιστικών και Περιβαλλοντικών Διαδροµών, τα οποία σταδιακά επεκτείνονται σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες της χώρας µας. . Μέσα από την Πανελλήνια εκστρατεία την οποία ανέλαβε το ¨ΔΙΑΖΩΜΑ, για την υποστήριξη της καταγραφής, µελέτης, αποκάλυψης διάσωσης ,αναστήλωσης ,ανάδειξης και προβολής των αρχαίων θεάτρων ,αλλά κυρίως της Προσπάθειας ένταξής τους στην σηµερινή ζωή των σηµερινών τοπικών κοινωνιών, είναι ανάγκη συσπείρωσης όλων των δυνάµεων για την επίτευξη του στόχου. Την Ένταξη στις Πολιτιστικές Διαδροµές, του Αρχαίου θεάτρου των Φθιωτίδων Θηβών, του θεάτρου της Αρχαίας Δηµητριάδος και του Αρχαίου Θεάτρου της Λάρισας και σηµαντικότατων µνηµείων της περιοχής µας, όπως αναφέρεται και έχει εγκριθεί στο επιχειρησιακό Πρόγραµµα της Θεσσαλίας 2014-2020
ΑΡΓΩ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΟΥΣ
Η
σύγχρονη αρχιτεκτονική, ιδιαίτερα των µουσείων, γίνεται ολοένα και πιο εντυπωσιακή. Να τεθεί επιτέλους ως προτεραιότητα για την πόλη για τη Μαγνησία και τη Θεσσαλία η δηµιουργία του Μουσείου της Αργούς. Να αναδειχθεί έµπρακτα ο Βόλος και το Πήλιο ως η πόλη του Παγκόσµιου µύθου της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Να µετατρέψουµε σε αξιοθέατο τον Παγκόσµιο µύθο της Αργοναυτικής εκστρατείας και να τον συνδέσουµε µε τον πολιτιστικό πλούτο της Μαγνησίας των Βορείων Σποράδων και της Θεσσαλίας. Είναι η µεγαλύτερη τουριστική, πολιτιστική, αναπτυξιακή πρόταση όλης της περιοχής. Θα αναφέρω µόνο ενδεικτικά κάποιους άξονες οι οποίοι αποδεικνύουν, πως το Μουσείο της Αργούς αποτελεί το προνοµιακό πεδίο εφαρµογής των δυνατοτήτων που προσφέρει ο πολιτισµός για βιώσιµη ανάπτυξη. Το Ερευνητικό πρόγραµµα ΑΡΓΩ του Ινστιτούτου Ναυδόµος ανακατασκευής της Προϊστορικής Πεντηκοντόρου, από µόνο του αποτελεί, ένα ολοκληρωµένο project µελέτης της αρχαίας ναυπηγικής τέχνης, το οποίο γίνεται στοιχείο προσέλκυσης επιστηµών από όλο τον κόσµο, µε τη δηµιουργία δικτύου των αρχαίων και σύγχρονων λιµένων της Ελλάδας αλλά και της Μεσογείου. Η σύνδεση των µνηµείων µε τις τοπικές κοινωνίες µέσω δικτύων, θα φέρουν τις δοµές του πολιτισµού στο επίκεντρο της κοινωνίας και θα αποτελέσουν δύναµη ανάπτυξης και ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επένδυση σε πολιτιστικούς θεσµούς, όπως τα ‘’φεστιβάλ’’, καθώς λόγω της περιοδικότητάς τους εξυπηρετούν διαδοχικά σηµαντικό αριθµό επισκεπτών. Επιπλέον, επειδή συνδέονται µε τη δηµιουργία προορισµών city break, παράγουν οικονοµική δραστηριότητα και εκτός καλοκαιρινής αιχµής, υποστηρίζοντας τη συνολική στρατηγική διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος και µείωσης της εποχικότητας. Μέρος των συνολικών επιπτώσεων αφορά την οικονοµική δραστηριότητα που παράγεται από τους επισκέπτες σε τοπικές επιχειρήσεις, διαµονής, εστίασης, µεταφορών, λιανικού εµπορίου κλπ. Ενδεικτικά θα αναφέρω: Τα Αργοναυτικά και τα Κενταύρεια. Το Μουσείο της Αργούς θα είναι η αφορµή προσέλκυσης του ενδιαφέροντος διεθνών επιστηµονικών συνεδρίων. Προσέγγιση της αρχαιολογικής ταυτότητας της Μαγνησίας και συσχετισµοί µε το µύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Μια πλούσια µυθολογική παράδοση συνδέει τη Θεσσαλία µε το µυκηναϊκό πολιτισµό και το µεγάλο µυκηναϊκό κέντρο της Ιωλκού στο µυχό του Παγασητικού κόλπου, µε τον πλήρη έλεγχο του θεσσαλικού λιµανιού, από το οποίο πραγµατοποιούνταν όλες οι θαλάσσιες επικοινωνίες και οι εµπορικές συναλλαγές µε τον τότε γνωστό κόσµο.. Η Αργώ συνδέεται µε το Πήλιο και τον Κένταυρο Χείρωνα. Η Μαγνησία και το Πήλιο θεωρείται στη µυθολογία η κατοικία των Κενταύρων και κυρίως του Χείρωνα , παιδαγωγού Θεσσαλών ηρώων. Σύµφωνα µε τη µυθολογία ανέθρεψε και µόρφωσε ένα πλήθος θεϊκών και ηρωικών προσώπων, όπως τον Αχιλλέα, τον Ιάσονα, τον Ασκληπιό, τον Ηρακλή. Οι Κένταυροι είναι γνωστοί σε ολόκληρο τον κόσµο µέσα από την αναπαράσταση της Κονταυροµαχίας Κένταυροι και Λαπίθες, στο αέτωµα του Παρθενώνα, καθώς και από την Κενταυροµαχία στο δυτικό αέτωµα του Ναού του Δία στην Ολυµπία. Στο Πήλιο έζησε ο Κένταυρος Χείρων ο οποίος γιάτρευε µε Βότανα και δίδαξε την ιατρική στον Ασκληπιό . Το Πήλιο συνδέεται µε τον Κένταυρο Χείρωνα, τον
“
Η Αργώ συνδέεται µε το Πήλιο και τον Κένταυρο Χείρωνα. Η Μαγνησία και το Πήλιο θεωρείται στη µυθολογία η κατοικία των Κενταύρων και κυρίως του Χείρωνα , παιδαγωγού Θεσσαλών ηρώων. Σύµφωνα µε τη µυθολογία ανέθρεψε και µόρφωσε ένα πλήθος θεϊκών και ηρωικών προσώπων, όπως τον Αχιλλέα, τον Ιάσονα, τον Ασκληπιό, τον Ηρακλή. Οι Κένταυροι είναι γνωστοί σε ολόκληρο τον κόσµο µέσα από την αναπαράσταση της Κονταυροµαχίας Κένταυροι και Λαπίθες, στο αέτωµα του Παρθενώνα, καθώς και από την Κενταυροµαχία στο δυτικό αέτωµα του Ναού του Δία στην Ολυµπία.
“
Το 2018 έχει οριστεί ως έτος Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονοµιάς. Θα πρέπει να αξιοποιήσουµε όλες τις ευκαιρίες που µας δίδονται. Ήλθε η ώρα ως κράτος να υιοθετήσουµε τις ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές και να επενδύσουµε σε µη ρυπογόνες δραστηριότητες, κατά κύριο λόγο στον Πολιτισµό: Έναν αναπτυξιακό τοµέα που αποδίδει αποδεδειγµένα καρπούς. Έναν τοµέα όπου η χώρα µας διακρίνεται και µπορεί να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις για άνοδο, όχι απλώς οικονοµική, αλλά πολιτιστική και πνευµατική.
83
µαθητή του τον Ασκληπιό καθώς και µε τα Βότανα και τα αρωµατικά φυτά. Προωθούνται στην περιοχή Πανελλήνια και διεθνή συνέδρια µε την συνεργασία Πανεπιστηµίων, τµηµάτων Γεωπονίας ,φαρµακευτικής, Ιατρικής παραγωγών και εταιρειών οµορφιάς, υγείας και ευεξίας κλπ. Το πρώτο συνέδριο’’ Αρωµατικά φυτά και βότανα από την Αρχαιότητα έως σήµερα’’ πραγµατοποιήθηκε το 2017 στο Βόλο µε πρωτοβουλία των Φίλων του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και την συν διοργάνωση της ‘’Μαγνήτων Κιβωτού’’ του µεταπτυχιακού τµήµατος τοξικολογίας του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας και του Επιµελητηρίου Μαγνησίας. Προωθείται ο τουρισµός υγείας και ευεξίας από τους επαγγελµατίες του τουρισµού. Οργανώνεται ο περιπατητικός τουρισµός µέσα από τα µονοπάτια του Πηλίου, στα χνάρια του Κένταυρου Χείρωνα και των µαθητών του. Περίπατοι στην φύση προς ανεύρεση φυτών και βοτάνων. Αναδεικνύεται η τοπική γαστρονοµία µέσα από τα εξαιρετικά προϊόντα της περιοχής, προτείνοντας µοναδικές τοπικές γεύσεις και προϊόντα που παράγονται σε όλη τη Μαγνησία και αποτελούν σηµείο αναφοράς για τη µεσογειακή διατροφή. Πραγµατοποιούνται µαθήµατα µαγειρικής cook lessons, µε χρήση τοπικών βοτάνων και προϊόντων. Αναδεικνύονται κήποι ιδιωτών στα Άνω Λεχώνια, Κάλαµο, Κατηγιώργη, Χόρτο , καθώς Μουσεία, Πλατείες αλλά και Βυζαντινές εκκλησίες. Εικονική περιήγηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Η δύναµη της τεχνολογίας θα µας δίνει την εικονική περιήγηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Σε αίθουσα του Μουσείου υπάρχει η δυνατότητα προβολής της κατασκευής και του ταξιδιού της σύγχρονης Αργούς µέσα από το ντοκιµαντέρ για την Αργώ, το οποίο σε φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη και στο Λονδίνο απέσπασε το πρώτο βραβείο. Διεθνή επιστηµονικά συνέδρια, µαθητικός τουρισµός, επισκέπτες κρουαζιέρας, θεµατικός τουρισµός, Πολιτιστικές Διαδροµές, φεστιβάλ, Αργοναυτικά, Κενταύρεια , σύγχρονη καλλιτεχνική δηµιουργίας (εκθέσεις φωτογραφίας ζωγραφικής κλπ αθλητικοί αγώνας κλπ είναι κάποιες από τις ελάχιστες δράσεις οι οποίες προτείνονται σχετικά µε το Μουσείο της Αργούς. Είναι βέβαιο ότι το Μουσείο της Αργούς συµβάλει στην ποιοτική ανάδειξη της περιοχής, µέσα από τις δυνατότητες που προσφέρει ο πολιτισµός µε το τεράστιο πολιτιστικό απόθεµα και τη σύγχρονη δηµιουργία και παραγωγή η οποία φέρνει επισκέπτες στην πόλη όλο το χρόνο, δηµιουργεί θέσεις εργασίας που είναι και το ζητούµενο.
ιάλογος
84
ΕΝΑΛΙΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ, ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΜΟΥΣΕΙΑ
Σ
την περιοχή του Παγασητικού και των Βορείων Σποράδων µπορεί να αναπτυχθεί µια νέα εναλλακτική µορφής τουρισµού, ο καταδυτικός τουρισµός, ενισχύοντας το τουριστικό προφίλ της χερσαίας Μαγνησίας, του Παγασητικού, της Αλοννήσου της Σκιάθου, της Σκοπέλου.. Ένα φιλόδοξο σχέδιο, που θα καταστήσει την περιοχή πόλο έλξης για τον καταδυτικό τουρισµό. «Η ίδρυση και λειτουργία των επισκέψιµων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων (υποβρύχια µουσεία) είναι τεράστιο βήµα για την ανάπτυξη. – ίσως είναι µια ιδανική ευκαιρία, να αξιοποιηθεί και τουριστικά ο πλούτος των ελληνικών θαλασσών: «Η θαλάσσια έκταση της Ελλάδας είναι µεγαλύτερη από τη χερσαία. Έχουµε πιθανόν χιλιάδες ναυάγια ανά τους αιώνες. Γνωρίζουµε ότι έχουµε έναν τεράστιο πλούτο!! Σε σχετική εκδήλωση η οποία πραγµατοποιήθηκε στη Σκιάθο µε πρωτοβουλία του σωµατείου Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και του Πολιτιστικού Συλλόγου η Σκιάθος
, παράλληλα µε τον εµπλουτισµό της ιστορικής γνώσης, πληροφορηθήκαµε πως προχωρά το «Επιχειρησιακό σχέδιο, για «την ίδρυση και λειτουργία των επισκέψιµων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων (υποβρύχια µουσεία) στην Αλόννησο και στον Παγασητικό», στο πλαίσιο της ανάδειξης και διάσωσης της ενάλιας πολιτιστικής κληρονοµιάς, και του υποθαλάσσιου αρχαιολογικού και πολιτιστικού πλούτου, για τα οποία µας ενηµέρωσε η Προϊσταµένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων η κα. Σίµωσι. Είναι βέβαιο ότι είναι ένα καινοτόµο σχέδιο για την Ελλάδα, καθώς καθιστά επισκέψιµα τα πολύ σηµαντικά ναυάγια της περιοχής µας, µε φόντο τα πολύ ενδιαφέροντα ενάλια αρχαιολογικά ευρήµατα, που έχουν εντοπιστεί και αναµένεται να προσελκύσουν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα καταδυτικά πάρκα και τα υποβρύχια µουσεία, είναι πολύ σηµαντικά έργα, καθώς έχουν προοπτικές «να δώσουν τεράστια ώθηση στον τουρισµό, αλλά και να δηµιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ
Κ
ορυφαία υποδοµή η οποία συµβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής αποτελεί το αεροδρόµιο της N. Αγχιάλου . Η λειτουργία του αεροδροµίου και µάλιστα η προσέλκυση πτήσεων σε δωδεκάµηνη βάση αποτελεί πρωταρχικό στόχο και προσπάθεια των τοπικών φορέων του τουρισµού. Η Μαγνησία όµως µετράει τις χαµένες αναπτυξιακές της ευκαιρίες εδώ και πολλά χρόνια. Αν είχαν προχωρήσει οι δυο µεγάλες επενδύσεις στον Αλατά και στις Νηές δεν θα χρειάζονταν να προσπαθούµε συνεχώς να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους αεροπορικές εταιρείες και οι πτήσεις στο αεροδρόµιο της Ν.Αγχιάλου δεν θα ήταν εποχική υπόθεση. Η τουριστική χερσαία Μαγνησία θα αποκτούσε διαφορετική δυναµική, θα άλλαζε η ταυτότητα του προορισµού και το αεροδρόµιο θα το αναζητούσαν οι ίδιες οι εταιρείες από αρκετούς Ευρωπαϊκούς και άλλους προορισµούς.. Έχω ταχθεί χρόνια υπέρ της προώθησης των δυο επενδύσεων και
έχω τονίσει τα πολλαπλά οφέλη για τον τόπο, κυρίως µε την αύξηση των θέσεων εργασίας της περιοχή µας µε σεβασµό πάντα στο περιβάλλον και σεβασµό στους φυσικούς πόρους της περιοχής µας. Ας µας είναι παράδειγµα το Costa Navarino και η τεράστια οικονοµική ανάπτυξη που έφερε στην περιοχή παράλληλα µε την ανάπτυξη του τοπικού αεροδροµίου. Έχουν γίνει µέχρις εξαντλήσεως διάλογοι για το θέµα των δυο µεγάλων επενδύσεων και είναι η ώρα των πράξεων αν δεν θελήσουµε να µην χάσουµε και την µετά το 2020 εποχή για τη Μαγνησία. Τα λόγια τελείωσαν πια, µόνο έργα χρειαζόµαστε στη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η περιοχή µας και η πατρίδα µας.
ιάλογος
85
0 ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ
“
Το Λιµάνι αποτελεί µοχλό ανάπτυξης της τοπικής οικονοµίας. Ο µεικτός χαρακτήρας του λιµανιού η δηµιουργία µαρίνας, η Κρουαζιέρα, η αξιοποίηση του επιβατικού σταθµού, η αναβάθµιση των υποδοµών του λιµανιού, τα Υδροπλάνα, είναι ζητήµατα αιχµής για τα οποία έχει γίνει πολύ λόγος και σίγουρα θα επισηµανθούν και από τους υπευθύνους του ΟΛΒ. Δεν θα σταθώ στο θέµα του επιβατικού σταθµού, για το οποίο ξοδεύτηκαν χρήµατα των φορολογουµένων πολιτών, έτσι χωρίς προγραµµατισµό . Διότι υποτίθεται ότι χτίστηκε προκειµένου να αξιοποιηθεί η Κεντρική προβλήτα για τον ελλιµενισµό των κρουαζιερόπλοιων και κατόπιν εορτής ανακαλύφτηκε, ότι είναι αδύνατη η προσέγγιση στο συγκεκριµένο χώρο κρουαζιερόπλοιων γιατί δεν υπάρχει αρκετό βάθος. Τότε γιατί ξοδεύτηκαν τόσα χρήµατα; Για να αλλάξει σήµερα χρήση το κτίριο; Μήπως υπάρχει ακόµη λύση για το συγκεκριµένο θέµα; Θα σταθώ όµως στο θέµα της Κρουαζιέρας η οποία συνδέεται µε τον πολιτιστικό τουρισµό, την επίσκεψη των τουριστών στα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους. Έχει παρατηρηθεί ότι η αύξηση των επισκεπτών κρουαζιέρας και η παραµονή τους στη πόλη, αυξάνει και τον αριθµό των επισκεπτών στο Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. Είναι γνωστή η µείωση του αριθµού των κρουαζιερόπλοιων που προσέγγισαν εφέτος στα λιµάνια της Ελλάδα και συνεπώς και στο λιµάνι του Βόλου. Είναι γνωστή η µείωση του αριθµού των κρουαζιερόπλοιων που προσέγγισαν εφέτος στα λιµάνια της Ελλάδα και συνεπώς και στο λιµάνι του Βόλου. Έχει γίνει κατανοητό από τους εµπλεκόµενους στην υπόθεση κρουαζιέρα ότι υπάρχει ένταση της ευαισθησίας ως προς τα θέµατα ασφάλειας, στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως από το αµερικανικό κοινό, κάτι που κατέστη σαφές πέρσι και φέτος µε τις εταιρίες να οδηγούν την συγκεκριµένη «αγορά» σε προορισµούς της Δυτικής Μεσογείου ακόµη και Ασίας., Άλλωστε, η κύρια αιτία για τη σηµαντικότατη πτώση του αριθµού των κρουαζιερόπλοιων που ήρθαν φέτος στην Ελλάδα, ήταν η κατάρρευση της τουρκικής αγοράς λόγω των τροµοκρατικών επιθέσεων και της απόπειρας πραξικοπήµατος. Η πτώση στην Τουρκία ήταν κατακόρυφη µε τα 800 calls να γίνονται 86 στο Κουσάντασι και τα 340 της Κωνσταντινούπης να γίνονται ... 3! Αυτό επηρέασε φυσικά και τη χώρα µας και το λιµάνι του Βόλου όπως είναι φυσικό.
Τι πρέπει να γίνει µπροστά σε αυτή την κατάσταση Όπως αναφέρουν οι ειδικοί απαιτείται βελτίωση της ψυχολογίας για την περιοχή του Αιγαίου. Είναι αναγκαία η ανάπτυξη ενός Αιγιακού cluster προορισµών που µπορεί να αναστρέψει την κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση, ιδίως σε προορισµούς κοντά σε περιοχή σε αστάθεια, απαραίτητο είναι το «clustering», προκειµένου λιµάνια να συµπράξουν και να επιδοθούν σε µια κοινή προσπάθεια για να προσελκύσουν εκ νέου τους εν δυνάµει επισκέπτες., Αποτελούν το «κλειδί» για την αναστροφή της δύσκολης κατάστασης στον θαλάσσιο τουρισµό, στον τοµέα της κρουαζιέρας. Είναι ανάγκη να υπάρξει συνεργασία των Περιφερειών και των Λιµανιών µε την Cosco για ανάπτυξη της νέας αγοράς των Κινέζων για έναρξη και τερµατισµό κρουαζιέρας (Homeport) από Ελλάδα από το 2018 . Είναι ανάγκη η αναζήτηση συνεργιών και συνεργασιών µε Λιµάνια και προορισµούς της Ν. Ανατολικής Μεσογείου που µετά την εποχή της αβεβαιότητας θα δώσουν ξανά σπουδαία αποτελέσµατα. Μια πρόταση από τους ειδικούς είναι η δηµιουργία και προώθηση ενός νέου προϊόντος κρουαζιέρας µε ονοµασία “Ο νέος δρόµος του µεγάλου Αλεξάνδρου” µε πρωταγωνιστές το λιµάνι της Αλεξάνδρειας, το λιµάνι της Λεµεσού και Ελληνικούς προορισµούς. Είναι απαραίτητο να προχωρήσουµε προς αυτήν την κατεύθυνση για να είµαστε πανέτοιµοι γιατί τα πράγµατα αλλάζουν..µε το άνοιγµα της κινεζικής αγοράς. Αξίζει να αναφερθούµε στο προφίλ του Κινέζου τουρίστα προκειµένου να κατανοήσουµε γιατί η κινεζική αγορά τίθεται πλέον σε προτεραιότητα από τους επιχειρηµατίες. Πέρα από ροµαντικός προορισµός η Ελλάδα παραµένει για τους κινέζους
σηµαντικός ιστορικός και πολιτιστικός προορισµός. Ας αξιοποιήσουµε και σε τοπικό επίπεδο το πλούσιο πολιτιστικό µας απόθεµα.
Πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο για την ανάπτυξη της Κρουαζιέρας: Είναι ευθύνη των φορέων (εθνικών, αυτοδιοικητικών, εµπορικών, τουριστικών) να δηµιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να «αποσπάσουν» τα µέγιστα δυνατά οφέλη από την ολιγόωρη παρουσία των επισκεπτών στο λιµάνι της πόλης, αλλά και να επιτευχθούν τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα που ο προορισµός οφείλει να προσδοκά µε τη διάχυση των επισκεπτών σε εκδροµές αλλά και την παραµονή τους στην πόλη .Αυτό σηµαίνει έξυπνες πολιτικές µάρκετινγκ (π.χ. συνδυασµένες προσφορές ή επιχειρηµατικές συνέργειες) και φυσικά ενίσχυση του «τουρισµού εµπειρίας». Επιβάλλεται να αυξήσουµε την ποιότητα, την ποικιλία και τη βιωµατική αξία του παρεχόµενου τουριστικού προϊόντος στην περιοχή µας, για να έχουµε στη συνέχεια τα ανάλογα οφέλη. Δεν υπάρχει καλύτερο όπλο για να το πετύχουµε, από την πλούσια ιστορία µας, τον πολιτισµό µας, τις παραδόσεις µας (µυθολογικές, διατροφικές, λαογραφικές, θρησκευτικές, κ.ά.) την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του Πηλίου, τους αρχαιολογικούς µας χώρους, το Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, τα µουσεία µας, την Πολιτιστική διαδροµή της Θεσσαλίας η οποία είναι ένα πλήρες και επώνυµο τουριστικό προϊόν, και είναι άµεσα ανάγκη να προχωρήσει η υλοποίησή της. Οι εξελίξεις στον τοµέα της τεχνολογίας παρέχουν πολλές δυνατότητες προβολής του «περιεχοµένου» ενός προορισµού. Πλέον η παροχή πληροφοριών µε απλή αφηγηµατική µέθοδο (ξενάγηση)
Είναι ανάγκη να υπάρξει συνεργασία των Περιφερειών και των Λιµανιών µε την Cosco για ανάπτυξη της νέας αγοράς των Κινέζων για έναρξη και τερµατισµό κρουαζιέρας (Homeport) από Ελλάδα από το 2018 . Είναι ανάγκη η αναζήτηση συνεργιών και συνεργασιών µε Λιµάνια και προορισµούς της Ν. Ανατολικής Μεσογείου που µετά την εποχή της αβεβαιότητας θα δώσουν ξανά σπουδαία αποτελέσµατα. Μια πρόταση από τους ειδικούς είναι η δηµιουργία και προώθηση ενός νέου προϊόντος κρουαζιέρας µε ονοµασία «Ο νέος δρόµος του µεγάλου Αλεξάνδρου» µε πρωταγωνιστές το λιµάνι της Αλεξάνδρειας, το λιµάνι της Λεµεσού και Ελληνικούς προορισµούς.
“
Κρουαζιέρα
ή τη διανοµή έντυπου πληροφοριακού υλικού δεν είναι επαρκής. Ιδιαίτερα στη Μαγνησία και στη Θεσσαλία τόπος µε πλούσια µυθολογική, πολιτιστική, ιστορική και µνηµειακή κληρονοµιά, απαιτείται να αξιοποιηθούν διαδραστικές µέθοδοι και νέες τεχνολογίες (smart phones, 3-D, animation, διαδραστικές πινακίδες, κ.λ.π.) Παράλληλα πρέπει να κινητοποιήσουµε όλες τις αισθήσεις του επισκέπτη συµπεριλαµβανοµένης της όσφρησης, της αφής και της γεύσης. Αυτή είναι η καλύτερη µέθοδος για την ανάδειξη των σηµερινών δυνατοτήτων της περιοχής µας και την προώθηση των τοπικών προϊόντων µας. Το κλειδί της επιτυχίας όµως είναι η οµαδικότητα και η συνεργασία . Ειδικά στον τοµέα της κρουαζιέρας- η συνεργασία µεταξύ αρµόδιων υπουργείων-λιµανιού-αυτοδιοίκησης-εµπορικών/τουριστικών επιχειρήσεων είναι κρίσιµη για να νιώσει ο επισκέπτης ασφαλής αλλά και να παροτρύνεται για να µάθει, να δει και να ...ξοδέψει όσο γίνεται περισσότερο. Ένα αξιοπρεπές µέλλον για τον Ελληνικό λαό, περνάει µέσα από την ανάπτυξη, την απασχόληση ,την αλληλεγγύη .Και τα τρία είναι πολιτισµός .Ο πολιτισµός ως συνεκτικός ιστός πρέπει να είναι η πρώτη κινητήρια δύναµη και να βρίσκεται στο πυρήνα της προσπάθειας για το µέλλον της χώρας µας. Η Ελλάδα και η Ευρώπη γεννήθηκαν από τον πολιτισµό. Άρα η κοινωνία των αξιών θα επανιδρυθεί από εµάς, για τις επόµενες γενιές Μέσω του Πολιτισµού!
ιάλογος
86
Σ
ίγουρα υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να περιγράψουμε την Μαγνησία. Ας εξετάσουμε δυο από αυτούς. Ο πρώτος τρόπος είναι να κάνουμε ένα μίκρο- κατάλογο με τα χωριά και τις καλλιέργειες, τους ξενώνες, τους συνεταιρισμούς, τις παραλίες και τα δένδρα, το κλίμα, τα φρούτα…Nα καταγράψουμε ένα χάρτη με λεπτομερή μίκρο- στοιχεία, δυνατά σημεία, όπως και σημεία για βελτίωση. Ένας δεύτερος τρόπος, είναι να αποδώσουμε μακροσκοπικά τι σημαίνει ο νομός μας. Να μιλήσουμε για το τι μας εμπνέει, πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς οι ντόπιοι την περιοχή, αλλά και οι επισκέπτες. Σε αυτήν τη συλλογική μάκρο-προσπάθεια, μπορεί να αποδοθεί η μοναδικότητα της περιοχής μέσα από το φυσικό πλουραλισμό και την γεωγραφική ποικιλία (π.x. οι Σποράδες, το Πήλιο, ο Βόλος), αλλά και την αρκετά εγωκεντρική ανθρώπινη φύση μας (παρόμοια κουλτούρα έχω δει μόνο στο Παρίσι. Όπως λένε οι Νεοϋρκέζοι: εάν ο υπόλοιπος κόσμος δεν υπήρχε, το Παρίσι δεν θα νοιαζότανε, και εάν το Παρίσι δεν υπήρχε, ο υπόλοιπος κόσμος θα έπρεπε να το εφεύρει). Eίμαστε πολιτισμικά αυτόνομοι. Η Μαγνησία μπορεί να είναι ο τόπος της καταγωγής μου, αλλά είναι και το πνευματικό μου σπίτι. Η αυτάρκεια που εκπέμπουμε, αποτελεί μέρος του DNA σε οτιδήποτε δημιουργικό έχω κάνει. Aυτή η δεύτερη (μάκρο) περιγραφή μπορεί να περιέχει γενικότητες και στερεότυπα, αλλά περιέχει και αλήθειες. Όταν ταξίδεψα στο Lake Como στην Ιταλία, θυμήθηκα έντονα το Πήλιο. Το πράσινο και η λίμνη εκεί, φέρνουν άμεσα στο νου το βουνό μας και τον Παγασητικό. Όμως γρήγορα αντιλαμβάνεσαι μια διάχυτη Como-υπογραφή σε οτιδήποτε είχε να κάνει με τις εμπειρίες και τα προϊόντα
Δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια Η σταθερότητα και η πρόοδος έρχονται από μίκρο- σε μάκρο-επίπεδο που προσφέρονται στην Ιταλία. Όλα είναι ‘very Como’, πολύ Como, ή έστω κάπως-Como: η μεγάλο- νεοκλασσική αρχιτεκτονική γύρω από την λίμνη, το μετάξι των τοπικών βιοτεχνιών, το φαγητό, το επίπεδο του τουρισμού. Μπορεί να μην είναι τα καλύτερα, για κάποιους, όμως σαφώς ανήκουν σε ένα μάκρο-“club” που έχει περάσει την αντίληψη πως ό,τι είναι Como είναι ανώτερο ό,τι κάπως το Como δεν είναι για όλους. Ο συνδυασμός των προστατευμένων έως και απομονωμένων χωριών μας (Ξουρίχτι, Συκή), της πολυδιάστατης φύσης στη Μαγνησία, και της ανεξάρτητης κουλτούρας, μας κάνει ένα “club” από μόνους μας. Σήμερα το ευρύτερο Πήλιο ίσως είναι για όλους, αλλά έχει τη δυνατότητα να προσφέρει εμπειρίες για συγκεκριμένους. Εμπειρίες (όχι διακοπές) μπορούν να κάνουν τον Παγασητικό, “Como” (water ski στην Μαύρη Πέτρα στον Αλατά, meditation
centers στον Κάλαμο—ήδη υπάρχουν βάσεις), ενώ το Αιγαίο της Πάλτσης και της Λαμπινού, “Santa Cruz” και “Big Sur”, αντίστοιχα, με εστίες συγγραφέων και σχολών, ιστορικά and αρχιτεκτονικά εργαστήρια, και herb boot camps με κρίταμο. Αλλά ακόμα και εάν υποθέσουμε ότι αυτή είναι μια σωστή πολιτική στρατηγικής high-yield εμπειριών σε μάκρο επίπεδο— υπάρχουνε πολλές στρατηγικές— η οποία θα προστατεύεται από ένα Πήλιο-brand name (από μια εγγύηση), πως είναι δυνατή η εκτέλεση της εάν στο μίκροεπενδυτικό-επίπεδο η Μαγνησία πλήττεται από γραφειοκρατία, υπέρ-φορολογία, αρτιοσκληρωτικό συνδικαλισμό, έλλειψη τεχνολογίας, παιδείας, και κατάλληλης νομοθεσίας. Oι μάκρο και μίκρο θεωρίες μπορεί να είναι διαφορετικές, αλλά και οι δυο περιγράφουν την ίδια βαθύτερη πραγματικότητα. Ουσιαστική πρόοδος και αλλαγή σε χωροσυ-
ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΠΠΟΥ *Ο Ιωάννης Πάππος είναι σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας, με καταγωγή από το Πήλιο. Είναι απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και του INSEAD και έχει εργαστεί τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη. Είναι o συγγραφέας του μυθιστορήματος Hotel Living ( Harper Collins, Λιβάνης ) Ζει στη Νέα Υόρκη.
Λίμνη Κόμο
Πήλιο
στήματα σπάνια συμβαίνει από πάνω προς τα κάτω, από το μάκρο επίπεδο στο μίκρο. Δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε τις ιδιαιτερότητες (τα πλεονεκτήματα και τα προβλήματα) ενός παραθαλάσσιου οικισμού μέσα από αναφορές φτιαγμένες από την ανώτερη διοίκηση ενός οργανισμού στο Βόλο ή στην Αθήνα ή στις Βρυξέλλες. H “χαρτογράφηση” σε μίκρο-επίπεδο είναι το πρώτο βήμα στην αλλαγή. Αυτός ο χάρτης είναι αναγκαίος οδηγός στο να φτιάξουμε μάκρο- Μαγνησιακή-πολιτική, όποια και αν είναι αυτή. Είναι ένα επίπονο αλλά αναγκαίο βήμα. Όπου και εάν έχω ζήσει, όπου κι αν έχω ταξιδέψει, συναντώ κόσμο που είτε δεν γνωρίζει το τόπο μας, είτε τον λατρεύει. Κανένας, ποτέ, δεν μου έχει μιλήσει αρνητικά για την Μαγνησία (εκτός εάν είναι από την Μαγνησία) και αυτό είναι μια σημαντική αφετηρία μια πλατφόρμα που από μόνη της σε προκαλεί να την ανεβάσεις. Αν δεν το κάνουμε εμείς, ποιος θα το κάνει;
ιάλογος
Τ
ο άρθρο αυτό γράφτηκε σε ένα κτήµα κάπου στην εξοχή της Μαγνησίας, λίγα εικοσιτετράωρα πριν ανέβω στο αεροπλάνο που θα µε πάει στον τόπο που ζω και εργάζοµαι σήµερα. Όπως πολλοί ακόµα άνθρωποι της γενιάς µου, έτσι κι εγώ, ασφυκτιώ σε έναν τόπο που ενώ είναι πανέµορφος, ξέρει πολύ καλά πως να σκοτώνει τα όνειρα ανθρώπων που έχουν πράγµατα να προσφέρουν. Αυτό δεν είναι το θέµα µας όµως, τώρα. Ακόµα και αν η όµορφη Ελλάδα µας δεν δίνει ευκαιρίες, σήµερα µπορούµε χάρη στο Internet να δηµιουργήσουµε αρκετές. Το ερώτηµα βέβαια για τις δυνατότητες αυτού του τόπου που µένουν αναξιοποίητες παραµένει εύλογο και δυστυχώς, πάντα επίκαιρο. Αυτόν τον καιρό ζω στην Καλιφόρνια, και πιο συγκεκριµένα στην Σίλικον Βάλευ. Το µέρος που οι ιδέες γίνονται πράξεις και οι πράξεις αυτές αποδίδουν συνήθως χρηµατικά ποσά επτά αριθµητικών ψηφίων και πάνω. Δεν έχω σταµατήσει ποτέ να εκπλήσσοµαι από την ικανότητα του Αµερικάνου να δηµιουργεί έσοδα και τουρισµό από ένα µέρος στο οποίο πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχε τίποτα απολύτως. Τους κοροϊδεύουµε επειδή δεν έχουν ιστορία. Όταν εµείς χτίζαµε Παρθενώνες, αυτοί ζούσαν στις σπηλιές. Δεν ξέρω για τότε που χτίζαµε Παρθενώνες. Μπορώ όµως να σας πω τι κάνει ο Αµερικάνος σήµερα και τι θα έκανε αν ο τόπος του ήταν ένα µέρος τόσο ευλογηµένο όπως η Μαγνησία. Για φαντάσου, λοιπόν την Μαγνησία – και την Θεσσαλία γενικότερα – να αποτελούν
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΠΑΣΙΟΥΚΑ Συγγραφέα Η Αθηνά Μπασιούκα εργάζεται στην Καλιφόρνια, σε μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες της Σιλικον Βάλευ, στον τομέα του localization. Ταυτόχρονα, παρακολουθεί μαθήματα στο Stanford Continuing Studies, το Berkeley Extension, αλλά και σε διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το edX και το Udacity. Είναι συγγραφέας, έχοντας στο ενεργητικό της αστυνομικά μυθιστορήματα και διηγήματα, βιβλία αυτοβοήθειας και παραμύθια. Ως μαθήτρια, εκπροσώπησε την Μαγνησία στην Βουλή των Εφήβων, κατά το έτος 1999. Η προσωπική της ιστοσελίδα είναι www.tanyastories.com
87
Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΕΧΕΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
...ΑΛΛΑ ΤΗΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΟΡΕΞΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ
έναν κορυφαίο τουριστικό προορισµό. Την θάλασσα, το βουνό, τον κάµπο, τις παραλίες και το νόστιµο φαγητό, τα έχουµε. Τι µας λείπει λοιπόν;
Να µερικά πράγµατα που µας λείπουν. Η αξιοποίηση της Αργοναυτικής εκστρατείας. Όταν λοιπόν, οι άλλοι ζούσαν στις σπηλιές εµείς είχαµε τον Ιάσονα που αναζητούσε τους θησαυρούς στις µακρινές θάλασσες. Και φτάσαµε στο σήµερα που ο Βόλος δεν επωφελείται µε κανέναν τρόπο από το γεγονός αυτό. Χρειαζόµαστε το πολυσυζητηµένο µουσείο της Αργούς εδώ και τώρα. Η αργοναυτική εκστρατεία και ο µύθος της, όµως, προσφέρονται για πολλά περισσότερα. Ένα θεµατικό πάρκο στην λογική της Ντίσνεϋλαντ µε βασικό άξονα τον Ιάσονα, την Αργώ και την εκστρατεία θα έβαζε αυτοµάτως τον Βόλο στους επόµενους τουριστικούς προορισµούς πολλών οικογενειών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ο Κένταυρος Χείρωνας, συνδυαστικά µε την παραπάνω ιδέα είναι επίσης ένας µυθολογικός θησαυρός. Στο εξωτερικό είναι εξαιρετικά διαδεδοµένη η λογική του tour. Τα ταξιδιωτικά πρακτορεία, µέσω του Internet ή µέσω των ξενοδοχείων προσφέρουν στους τουρίστες περιηγήσεις µε αντάλλαγµα ένα χρηµατικό ποσό. Η παράδοση του Πηλίου είναι ιδανική για κάτι τέτοιο. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που θα πλήρωναν για µια περιήγηση που θα συµπεριλαµβάνει βόλτα µε το τρενάκι, επίσκεψη σε πιθανές τοποθεσίες της σπηλιάς του Χείρωνα, πεζοπορία, µαθήµατα παρασκευής γλυκών του κουταλιού και πικ νικ µε παραδοσιακές πίτες δίπλα από µια βρύση µε τρεχούµενο νερό. Σε όλο αυτό, θα βοηθούσε βέβαια και ένα οδικό δίκτυο της προκοπής στο Πήλιο.
Ας φύγουµε, όµως από τα προφανή. Αναρωτιέµαι αν έχει σκεφτεί κανείς ουσιαστικά πόσο αποδοτικά µπορεί να συµβάλλει ο θεσσαλικός κάµπος στον τουρισµό. Ο Αµερικάνος που ζούσε στις σπηλιές όταν εµείς χτίζαµε Παρθενώνες, εννοείται πως θα είχε αναλάβει δράση. Πώς; Αρχικά φτιάχνοντας επισκέψιµους µύλους οι οποίοι θα έδειχναν στον τουρίστα την πορεία από τον καρπό στο αλεύρι. Στους µύλους αυτούς θα λειτουργούσαν και κουζίνες, όπου θα µπορούσε κανείς να φτιάξει το δικό του ψωµί. Όλα αυτά, θα συνδέονταν µε ένα τρένο που θα ξεκινούσε από τον Βόλο και θα κατέληγε στην Καλαµπάκα και το οποίο σε όλη την διάρκεια της ξενάγησης θα προσέφερε στους επιβάτες ειδικό µενού που ο σεφ θα προετοίµασε µε εµπνεύσεις από την κουζίνα του τόπου. Ενηµερωτικά να πω, ότι η αντίστοιχη περιήγηση µε το τρένο στους αµπελώνες της Νάπα και της Σονόµα στην Καλιφόρνια, µαζί µε το γεύµα, χρεώνεται αυτήν τη στιγµή πάνω από 300 δολάρια. Και µιας και φτάσαµε στην Καλαµπάκα, ας σταθούµε λίγο εκεί. Τα Μετέωρα είναι ένας µοναδικός φυσικός σχηµατισµός. Στο χωριό µου στην Αµερική, αυτό το λέµε «Προστατευόµενο Εθνικό Πάρκο». Δεν πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να πληρώνει κανείς εισιτήριο για να δει τα Μετέωρα – όχι (αν και θα µπορούσαν να θεσπιστούν οι δωρεές). Αναρωτιέµαι, όµως, γιατί ο επισκέπτης δεν µπορεί να δει αυτό το θαυµάσιο µέρος κάνοντας πτήση µε ελικόπτερο ή ανεβαίνοντας σε ένα αερόστατο. Είναι κρίµα και βεβαίως αξιοπερίεργο που ο Έλληνας αρκείται στο να πάρει τα χρήµατα του τουρίστα για ένα γεύµα µε µουσακά και σουβλάκι ή για µισό κιλό χαλβά, αντί να στοχεύσει σε κάτι που θα αναδείξει τον τόπο, θα δηµιουργήσει θέσεις
εργασίας και θα φέρει χρήµατα. Για να το πω αλλιώς, είναι πολλά τα λεφτά (που χάνουµε) Άρη. Και φτάνουµε και στο πολυσυζητηµένο νησάκι του Αλατά. Σε σηµείο ιδανικό, µία πολυτελής ξενοδοχειακή µονάδα στο νησί αυτό, θα ήταν το συνώνυµο του πόλου έλξης για ανθρώπους που όταν κάνουν διακοπές, κινούν πραγµατικά λεφτά. Το Costa Navarino στην Πύλο δίνει το παράδειγµα. Το αεροδρόµιο της Καλαµάτας µετακινεί ανθρώπους από όλο τον κόσµο, οι οποίοι στις αποσκευές τους έχουν σύνεργα του γκολφ και χρήµατα που πρόθυµα τα διαθέτουν για spa, εστιατόρια που περιλαµβάνουν από παραδοσιακό σουβλάκι µέχρι fusion γιαπωνέζικα πιάτα, αγορές τοπικών προϊόντων και γενναία φιλοδωρήµατα σε όλο το προσωπικό. Οι θέσεις εργασίας και τα οφέλη που θα προέκυπταν από µια τέτοια επένδυση θα ήταν ασύλληπτα. Αν ρίξουµε µια µατιά στις Μαλδίβες ή στο San Clemente της γειτονικής Ιταλίας, θα διαπιστώσουµε πως τα ξενοδοχεία αυτά µπορούν να λειτουργήσουν µε τρόπο τέτοιο που θα εναρµονίζονται µε το φυσικό περιβάλλον και θα πληρούν αυστηρές προδιαγραφές για την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας. Στο San Clemente της Βενετίας για παράδειγµα, ο επισκέπτης πληρώνει 500 ευρώ την βραδιά αλλά δεν διανοείται να ενοχλήσει τα κουνέλια που έχουν ως τόπο κατοικίας τους το όµορφο αυτό νησί. Για φαντάσου λοιπόν τον Βόλο σε 20 χρόνια από τώρα. Αλλά αναρωτιέµαι αν ακόµα κι αυτό είναι µια καλή ιδέα. Γιατί η στιγµή που διαπιστώνεις πως ο τόπος σου δεν στερείται καθόλου φυσικής οµορφιάς αλλά στερείται όρεξης για πρωτοβουλία και ανάληψη δράσης, είναι µια δύσκολη στιγµή.
ιάλογος
88
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΜΠΑΚΛΑΒΑ
Η Μαρία Χριστίνα Μπακλαβά είναι Σύμβουλος Δημοσίων Σχέσεων, Μάρκετινγκ και Στρατηγικής Επικοινωνίας, ιδρύτρια της Νoema Solutions στους τομείς του τουρισμού, πολιτισμού και επιχειρηματικότητας, με στόχο το destination marketing, την ανάπτυξη δικτύων σε διάφορες χώρες για την ενίσχυση του brand name δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Είναι κάτοχος Master of Arts στην Ποιοτική Επικοινωνία και τις Νέες Τεχνολογίες από το Danube University στο Κρεμς της Αυστρίας. Για πολλά έτη ασχολήθηκε με τα παγκόσμια ομογενειακά δίκτυα και υπήρξε εκ των ιδρυτικών μελών και Γενική Γραμματέας του Παγκόσμιου Συμβουλίου Θεσσαλών. Για τη δραστηριότητά της έχει τιμηθεί πολλές φορές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι πιστοποιημένη επιθεωρήτρια του ISO 9001: 2015, μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Συμβουλίου Ελληνίδων και υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων του Επιμελητηρίου Ελβετίας-Ελλάδας, του Επιμελητηρίου Μαγνησίας, καθώς και διευθύντρια επικοινωνίας στην Ευρώπη για την Αμερικάνικη εταιρεία Εllopia Media Group στη Νέα Υόρκη. Επίσης είναι συνεκδότρια της ηλεκτρονικής εφημερίδας athenswest.gr και μέλος της ομάδας υποστήριξης του ομογενειακού ραδιοφωνικού σταθμού της Νέας Υόρκης Cosmos FM
Ο
πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί το πρώτο και μακροβιότερο είδος τουρισμού. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι αποτελεί προωθητική δύναμη, σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης ενός τόπου, αφού η πολιτιστική κληρονομιά είναι αυτή που προσελκύει ταξιδιώτες υψηλής κοινωνικοοικονομικής τάξης με μεγάλη καταναλωτική δύναμη. Πριν ένα χρόνο είχα την τιμή να τύχω της εμπιστοσύνης του Επιμελητηρίου Μαγνησίας για τη στρατηγική σχεδίαση της εξωστρέφειας προς την Αμερικάνικη ταξιδιωτική αγορά. Χτίσαμε μαζί την ιδέα ότι για να προσελκύσουμε τον ποιοτικό ταξιδιώτη της Αμερικής θα πρέπει να μην αρκεστούμε στις φυσικές ομορφιές, αλλά και στον ανθρώπινο πλούτο με όλα του τα παράγωγα, όπως είναι ο πολιτισμός, τα
προϊόντα, η γαστρονομία, οι επιστήμες. Βασικός στόχος ο ποιοτικός επισκέπτης να μάθει περισσότερα για την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου προορισμού, τα ήθη και τα έθιμά του, να εμβαθύνει συνεπώς στα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την πολιτιστική του ταυτότητα, να αποκτήσει δεσμούς και να αγαπήσει τον τόπο μας. Για το λόγο αυτό σε συνεργασία με τους πιο έμπειρους στο χώρο του θεματικού τουρισμού, (Travel Dynamics International) συστήσαμε τη Μαγνησία στο μεγαλύτερο σύμπλεγμα των τεχνών της Αμερικής Lincoln Center. Σχεδιάσαμε τον Απρίλιο του 2018 να έρθει το Chamber Μusic Society του Lincoln Center με τους καλύτερους μουσικούς του, προκειμένου να πραγματοποιηθούν μια σειρά από κονσέρτα σε επιλεγμένους χώρους της
περιοχής, αλλά και master classes για τους νέους του Δημοτικού Ωδείου Βόλου και του Μουσικού Σχολείου. Το γεγονός αυτό είναι εξόχως σημαντικό αν φανταστεί κανείς ότι για πρώτη φορά στην ιστορία του το Lincoln Center θα πραγματοποιήσει ταξίδι πολιτιστικού σκοπού εκτός της χώρας του. Η χώρα μας, και κυρίως η Μαγνησία, θα προβληθεί διεθνώς αφού το όλο εγχείρημα θα κινηματογραφηθεί, με απώτερο σκοπό να προβληθεί στο αμερικάνικο τηλεοπτικό δίκτυο PBS. Αδιαμφισβήτητα αυτό θα έχει θετικό πρόσημο και σε όλους τους νομούς της Θεσσαλίας. Η πολιτιστική κληρονομιά είναι η βασική συνιστώσα του πολιτιστικού τουρισμού και αξιόλογη εγγύηση για προοπτική ανάπτυξης, όμως εξαρτάται από το πόσο σωστά θα αξιοποιηθεί, από το στρατηγικό σχεδιασμό,
Πολιτιστικός τουρισμός στη Θεσσαλία
ιάλογος Αρµονικός συνδυασµός πολιτιστικών και οικονοµικών πλευρών του τουρισµού Βιώσιµη ανάπτυξη του τουρισµού και παράλληλα προσφορά αξιόλογης τουριστικής εµπειρίας για τον επισκέπτη. Σχεδιασµός και εφαρµογή\εκπαιδευτικών προγραµµάτων Εξωστρέφεια σηµαίνει να τολµώ να δω πιο πέρα απο εκεί που ξέρω. Να µη βάζω όρια στους στόχους και στο όραµα µου. Στην περίπτωση της Ελλάδας έχει ταλαιπωρηθεί πολύ ο όρος στο στόµα των “ειδικών” που τις περισσότερες φορές δαπανούν υπέρογκα ποσά για marketing plans, αλλά που δυστυχώς αναλύουν µόνο τα πρέπει κι όχι το πώς... Το τραγελαφικό είναι να µιλούν κάποιοι για εξωστρέφεια χωρίς καν το κάλεσµα-πρόσκληση να είναι τουλάχιστον στην αγγλική... άρα µιλάµε για εγχώρια κατανάλωση - συζήτηση. Άνευ στόχευσης και σηµασίας. Στην εξωστρέφεια δεν χρειάζονται εντυπωσιασµοί, αλλά ζωντανός διάλογος και θέληση µεταξύ αυτού που θέλει και εκείνου που αποτελεί στόχος. Κι επειδή πάντα ισχύει το φαινόµενο της πεταλούδας, πολλά άλλα ωραία έπονται -αρκεί να είµαστε έτοιµοι κι ανοικτοί να δεχθούµε τις ευκαιρίες- δεν άργησε να φανεί µια ακόµη µεγάλη ευκαιρία-πρόκληση για τη Θεσσαλία. Σε συνεργασία µε τους πιο έµπειρους και πετυχηµένους στο χώρο του θεµατικού τουρισµού, καταφέραµε και εξασφαλίσαµε την
“
Εξωστρέφεια σηµαίνει να τολµώ να δω πιο πέρα απο εκεί που ξέρω. Να µη βάζω όρια στους στόχους και στο όραµα µου. Στην περίπτωση της Ελλάδας έχει ταλαιπωρηθεί πολύ ο όρος στο στόµα των “ειδικών” που τις περισσότερες φορές δαπανούν υπέρογκα ποσά για marketing plans, αλλά που δυστυχώς αναλύουν µόνο τα πρέπει κι όχι το πώς... Το τραγελαφικό είναι να µιλούν κάποιοι για εξωστρέφεια χωρίς καν το κάλεσµα-πρόσκληση να είναι τουλάχιστον στην αγγλική... άρα µιλάµε για εγχώρια κατανάλωση - συζήτηση. Άνευ στόχευσης και σηµασίας. Στην εξωστρέφεια δεν χρειάζονται εντυπωσιασµοί, αλλά ζωντανός διάλογος και θέληση µεταξύ αυτού που θέλει και εκείνου που αποτελεί στόχος
αποκλειστική συνεργασία ενός από τους πιο καταξιωµένους συνθέτες κλασικής µουσικής της Αµερικής, του Lowell Liebermann. Οι µουσικοί που θα συµµετάσχουν στο ετήσιο φεστιβάλ έχουν όλοι διεθνή φήµη και θα προσελκύσουν κορυφαία ακροατήρια από την Αµερική, την Ευρώπη και την Ασία, ανθρώπους που αγαπούν τη µουσική. Οι ταξιδιώτες, θα παραµείνουν καθ’ όλο το διάστηµα που θα διαρκέσει το φεστιβάλ στις ξενοδοχειακές υποδοµές, θα παρακολουθήσουν όχι µόνο τις συναυλίες, αλλά θα περιηγηθούν και στις τοποθεσίες της Θεσσαλίας, καθώς και σε αρχαιολογικούς χώρους. Επιπλέον δε, ένα τέτοιο γεγονός θα καθιερώσει όλη την Θεσσαλία ως ένα από τα σηµαντικότερα κέντρα του κόσµου κλασικής µουσικής δωµατίου, ενώ παράλληλα θα επιτύχει µεγάλη έκθεση στη µερίδα του ταξιδιωτικού κοινού που φέρουν τα δηµογραφικά στοιχεία ως “upscale travel”. Σε επίπεδο Περιφέρειας πλέον, η Θεσσαλία µπορεί να ελπίζει για το καλύτερο. Είναι κατανοητό ότι προκειµένου να βελτιωθούν τα οικονοµικά οφέλη του τουρισµού, η χώρα πρέπει να προσελκύσει ταξιδιωτικούς οδηγούς αλλά και πολιτιστικούς επενδυτές. Ένας σίγουρος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι η δηµιουργία ποιοτικών γεγονότων, του εύρους που έχουµε κατά νου και αναµφίβολα θα αποτελέσει το φεστιβάλ πρότυπο σε όλη την Ελλάδα.
“
και τη συντονισµένη προσπάθεια από την τοπική κοινωνία και την Πολιτεία. Το εγχείρηµα αγκαλιάστηκε αµέσως από τους τοπικούς φορείς όπως, Επιµελητήριο, Ένωση Ξενοδόχων, Δήµος Βόλου, Ιερά Μητρόπολη, Εφορία Αρχαιοτήτων, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας και προπαντός επιχειρηµατίες στο χώρο του τουρισµού, που συνεργάστηκαν και το πίστεψαν, στηρίζοντας ο καθένας µε τον τρόπο του. Ελπίζω η αγκαλιά αυτή να ανοίξει κι άλλο. Το βασικότερο είναι να βρεθεί το κατάλληλο µοντέλο για βιώσιµη ανάπτυξη και αυτό δεν είναι άλλο από τη συνεργασία και την οµοψυχία σε έναν κοινό σκοπό. Ο πολιτιστικός τουρισµός οφείλει να αναπτυχθεί σε αυστηρά οριοθετηµένα πλαίσια και να πετύχει ξεκάθαρους στόχους, οι οποίοι είναι: Συµβολή στην προβολή της χώρας σε διεθνές επίπεδο, µέσα από τη δηµιουργία ταυτότητας. (destination branding) Η προστασία και διατήρηση των µνηµείων πολιτιστικής κληρονοµιάς για τις µελλοντικές γενιές. Εµπλουτισµός της πολιτιστικής κληρονοµιάς µέσω της ανάπτυξης της τοπικής καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Εκτίµηση πολιτιστικών διαφορών και βελτίωση της διαπολιτισµικής συνεννόησης Διατήρηση τοπικών ηθών και εθίµων και οικοσυστηµάτων και εµπλουτισµός πολιτισµικών ταυτοτήτων
89
Τα οφέλη από την προώθηση του πολιτιστικού τουρισµού είναι πολλά και σηµαντικά για την ανάπτυξη ενός τόπου και την προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής του ταυτότητας, αλλά πρέπει να απεγκλωβιστούµε από την µικροπολιτική, τη γραφειοκρατία και να επενδύσουµε σε προσπάθεια και οργάνωση στον πολιτιστικό τουρισµό. Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω τα λόγια του κ. Γιώργου Παπαγαπητού, ενός εκ των δύο ιδρυτών της µεγαλύτερης εταιρείας στη Θεµατική κρουαζιέρα Travel Dynamics International στη Ν.Υ. : «Δεν χρειάζεται η Ελλάδα re- branding, αλλά οι Έλληνες. Όλοι είµαστε εν δυνάµει πρέσβεις αυτής της χώρας και όλοι µας µπορούµε να αντιστρέψουµε το κακό κλίµα. Η κρίση µας φέρνει αντιµέτωπους µε αυτήν την πρόκληση. Θα καταφέρει η Ελλάδα να ξεδιπλώσει όλες τις πτυχές της; Να δείξει προς τα έξω το δυναµικό και πολλά υποσχόµενο πρόσωπό της, το οποίο -ναιυπάρχει, αλλά είναι κρυµµένο. Θα µπορούσε να αναπτύξει τουριστικές, επιχειρηµατικές, εκπαιδευτικές υποδοµές που να στηρίζουν αυτό το ανανεωµένο προφίλ, το οποίο να αντανακλά τη δίψα για τη δηµιουργία µιας καινούργιας κατάστασης, µακριά από τα παλαιά αποστήµατα; Η προσέγγιση πρέπει να είναι ανθρωποκεντρική, όχι ρηχά επικοινωνιακή». Έκαστος εφ΄ω ετάχθη...
90
ιάλογος
Ο
ι «έξυπνες» πόλεις, είναι εκείνες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητα όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις και να τις εντάξουν στη ζωή των πολιτών τους. Μια τέτοια πόλη είναι ο Βόλος το έτος 2048 !
Ο Ιάσωνας και η Μήδεια γεννήθηκαν το 2017, δηλαδή πριν 31 χρόνια στο Βόλο, στο όμορφο λιμάνι της Θεσσαλίας και σήμερα που διανύουμε το έτος 2048 τους συνάντησα σε ένα γραφικό ταβερνάκι στην παραλία της όμορφης θεσσαλικής πόλης, όπου είχα την τιμή και τη χαρά να συνομιλήσω μαζί τους για το σχέδιο «ΒΟΛΟΣ 2048 - μια έξυπνη πόλη με θεσσαλική καρδιά.» Πρόκειται για μια σύγχρονη πόλη με τόσα πολλά τεχνικά και επιστημονικά επιτεύγματα, ‘μικρά θαύματα’ τα ονομάζω εγώ, που η κοινωνία του 2017 δεν θα μπορούσε ούτε να φανταστεί αλλά ενδεχομένως ούτε και να σκεφτεί! Τους ζήτησα να με ξεναγήσουν και μπήκαμε στο πρώτο αυτοκίνητο που βρήκαμε μπροστά μας. Διαβάζοντας την απορία στα μάτια μου, μου εξήγησαν ότι πλέον οι πολίτες του Βόλου δεν έχουν ατομικά αυτοκίνητα και ότι επίσης δεν υπάρχουν μέσα μαζικής μεταφοράς, όπως λεωφορεία. Κάθε πολίτης μπορεί να χρησιμοποιήσει άμεσα το πιο κοντινό αυτοκίνητο που βρίσκει δίπλα του και να μεταφερθεί αυτόματα στον προορισμό του, όπου και εκεί το αφήνει για να μπορεί να γίνει διαθέσιμο για τον επόμενο πολίτη. Η διαδρομή καταγράφεται στην ηλεκτρονική του ταυτότητα ώστε να πληρωθεί στο τέλος του μήνα ένα αντίστοιχο ποσό ανάλογα με τα συνολικά του χιλιόμετρα ή πιθανές φθορές που γίνουν. Με τον τρόπο αυτό μου εξήγησαν ότι λύθηκε και το αιώνιο πρόβλημα της στάθμευσης στην πόλη του Βόλου. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, διαπίστωσα ότι βρισκόμασταν μπροστά από το Νοσοκομείο του Βόλου που αποτελεί σήμερα ένα χώρο παραγωγής ιατρικών υπηρεσιών υγείας, θεραπείας, συνεχής εκπαίδευσης και έρευνας. Με την είσοδο του ασθενή, ο οποίος φέρει την ηλεκτρονική κάρτα υγείας στο Νοσοκομείο, αυτόματες ιατρικές μονάδες, σε απίστευτα σύντομο χρονικό
διάστημα, πραγματοποιούν σωστή και αξιόπιστη διάγνωση και κατευθύνουν τον ασθενή αμέσως στο κατάλληλο τμήμα για να ξεκινήσει έγκαιρα τη θεραπεία του. Συνεχίσαμε την επίσκεψή μας σε μια υπερσύγχρονη εκπαιδευτική μονάδα του Βόλου, όπου οι μαθητές όλων των βαθμίδων, έχουν την δυνατότητα να απολαμβάνουν όλα τα τελευταία εκπαιδευτικά τεχνολογικά επιτεύγματα. Με έκπληξη είδα ορισμένους μαθητές να χρησιμοποιούν ένα ηλεκτρονικό στυλό, το οποίο εξωτερικά μοιάζει με ένα κλασικό στυλό που υπήρχε πριν από 30 χρόνια. Αυτό το στυλό, ενώ ο μαθητής γράφει, του διορθώνει τόσο τα γραμματικά όσο και τα συντακτικά του λάθη καθώς και τις οποιεσδήποτε μαθηματικές πράξεις. Σε εξάρτηση μιας βαθμίδας αυτόματης διόρθωσης,
δίνει ένα σήμα όταν ο μαθητής κάνει λάθος, ή του δίνει επιλογές βοήθειας έτσι ώστε ο ίδιος να έχει τη δυνατότητα είτε να κάνει την διόρθωση μόνος του ή ακόμα και να διορθώσει αυτόματα τα λάθη του. Επόμενος σταθμός της περιήγησής μας ήταν το κτίριο του Δήμου (Δημαρχείο), το οποίο μεταμορφώθηκε σε λαογραφικό μουσείο αφού όλες πλέον οι υπηρεσίες πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά. Κάθε δημότης του Βόλου έχει μια ηλεκτρονική ταυτότητα με την οποία έχει πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και μπορεί με αυτή να πιστοποιήσει οποιαδήποτε χρονική στιγμή την ταυτότητα του αλλά και να εξυπηρετηθεί. Τους ζήτησα να περπατήσουμε αυτή τη φορά και διαπίστωσα ότι ακόμη και στα στενοσόκακα
της πόλης ένιωσα απίστευτα ασφαλής παρόλο που δεν είδα κανέναν αστυνομικό ή τροχονόμο να περιφέρεται στους δρόμους. Στην ερώτησή μου περί αστυνόμευσης, η απάντησή τους ήταν καθηλωτική. Η Αστυνόμευση του Βόλου το 2048 έχει ελαττωθεί στο μέγιστο δυνατό σημείο, εφόσον συστήματα συνεχής παρακολούθησης σε όλα τα σημεία της πόλης ενημερώνουν αυτόματα το αστυνομικό μέγαρο της πόλης για τυχόν προβλήματα, το οποίο παρεμβαίνει άμεσα και προλαμβάνει τους αντίστοιχους κινδύνους, έτσι ώστε οι επίδοξοι κλέφτες και εγκληματίες να μην έχουν καμία δυνατότητα να προβούν στις κακόβουλες ενέργειές τους. Επιπλέον, αυτοματοποιημένα συστήματα ασφαλείας χρησιμοποιούνται σε όλα τα κτήρια και καταστήματα όταν βρίσκονται εκτός λειτουργίας. Περνώντας έξω από μια μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ δεν είδα καθόλου σταθμευμένα αυτοκίνητα και οι δύο ξεναγοί μου με διαβεβαίωσαν ότι οι ουρές στα σούπερ μάρκετ δεν υπάρχουν πια, αφού οι δημότες εκτελούν τις αγορές τους, από την άνεση του σπιτιού τους χωρίς κανένα άγχος, μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, απολαμβάνοντας είτε το ελληνικό καφεδάκι τους ή το πασίγνωστο θεσσαλικό τσιπουράκι. Αφού ολοκληρωθεί η παραγγελία, το σούπερ μάρκετ υψηλής τεχνολογίας τοποθετεί αυτόματα όλα τα είδη της παραγγελίας σε ειδικά καροτσάκια, τα οποία μέσω ειδικών διαδρομών με πρόσβαση σε όλα τα σπίτια του Βόλου, μεταφέρονται τα προϊόντα στο αντίστοιχο σπίτι. Και μάλιστα είναι ασφαλή διότι είναι κλειδωμένα και η πόρτα ανοίγει μόνο με τον κωδικό παραγγελίας. Τέλος θα ήθελα να αναφέρω πως ο Ιάσωνας και η Μήδεια υπήρξαν πρωτοπόροι και καινοτόμοι δημότες του Βόλου, οι οποίοι συνέβαλαν καθοριστικά μαζί με την κοινωνία της ίδιας της πόλης, στο να την μεταμορφώσουν σε μια έξυπνη πόλη με ελάχιστη ανεργία και μέγιστη παροχή υπηρεσιών αλλά και απλοποίηση της ζωής των δημοτών της! Βέβαια αξίζει να αναφέρω ότι η χαρά μου που το παραδοσιακό τσιπουράκι του Βόλου δεν έγινε «αυτοματοποιημένο» είναι απερίγραπτη! !!!!! Διαμαντής Γκίκας Πρόεδρος της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Θεσσαλών «ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ» Βόλος 5 Νοεμβρίου 2048
Βόλος 2048 Του Διαμαντή Γκίκα, προέδρου της Παγκόσμιας Συνομοσπονδία Θεσσαλών «ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ
Η έξυπνη πόλη με θεσσαλική καρδιά
ιάλογος
91
ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΤΟΝ ΒΟΛΟ…
“ ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΟΥΝΤΑΚΗ εκπαιδευτικός, συγγραφέας Η Αργυρώ Μουντάκη γράφει βιβλία για παιδιά και εφήβους, εργάζεται ως καθηγήτρια Γερμανικών στη δημόσια εκπαίδευση, είναι κάτοχος MBA και MSc στη Λογοτεχνία και εκπονεί διδακτορικό στη Φιλολογία. Αρθρογραφεί έντυπα και ηλεκτρονικά και έχει δημιουργήσει το site www.parents24.gr . «To Στοιχειωμένο σπίτι» από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο της και αφορά την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης του Βόλου. Κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία της «Το Υπναρούδι και η Ελεάννα σε φανταστικές περιπέτειες» από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ και «Το κορίτσι του Πέτρου» από τις Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Έχει ζήσει και εργαστεί για 3 χρόνια στην πόλη του Βόλου και θεωρεί τον Βόλο «δεύτερη πατρίδα» της.
Ζώντας στην περιοχή του Βόλου και κάνοντας κάποιες βόλτες προς τις περιφερειακές περιοχές της Μαγνησίας µαγεύτηκα ακόµη περισσότερο. Κι αυτό σε συνδυασµό µε τη φιλοξενία και την αγκαλιά των ανθρώπων του Βόλου µε οδήγησε στην ευτυχία να γράψω ένα βιβλίο για την ιστορία και τον πολιτισµό της πόλης του Βόλου, ένα βιβλίο που µε έκανε να αγαπήσω την πόλη ακόµη περισσότερο καθώς τη γνώρισα πιο βαθειά και σε άλλα επίπεδα, ανθρωπογεωγραφίας, γεωγραφίας, ιστορίας και πολιτισµού. Κι εδώ αν είναι χαρά µου που συµµετέχω σε αυτήν την εξαιρετική κίνηση είναι γιατί θα µπορέσω να πω δηµόσια τις σκέψεις µου γι’ αυτόν τον τόπο. Με µεγάλη µου θλίψη διαπίστωσα πολλά νεαρά παιδιά να έχουν φύγει από τη Μαγνησία προκειµένου να βρουν µια καλύτερη τύχη, µια καλύτερη επαγγελµατική σαφώς τύχη στο εξωτερικό. Νέοι άνθρωποι µεταξύ 25 και 35 έχουν φύγει από τη Μαγνησία, µετά τις σπουδές τους, πολλές φορές και µε την παρότρυνση των δικών τους, για να ερ-
“
Τ
όπος όµορφος και ευλογηµένος η Μαγνησία, τόπος που συνδυάζει το βουνό και τη θάλασσα, τους περιπάτους σε υπέροχα µονοπάτια του Πηλίου αλλά και τις θαλάσσιες βόλτες, είτε παραλιακά είτε µε κάποια βάρκα ή σκάφος στην υπέροχη θάλασσα του Παγασητικού και του Αιγαίου Πελάγους. Δεν είναι δυνατόν να µη σε µαγέψει η φύση της Μαγνησίας, κι αν στην περίπτωση που δεν είσαι ντόπιος, έχεις την επιλογή να ζήσεις εκεί, σίγουρα δράττεις την ευκαιρία.
Με µεγάλη µου θλίψη διαπίστωσα πολλά νεαρά παιδιά να έχουν φύγει από τη Μαγνησία προκειµένου να βρουν µια καλύτερη τύχη, µια καλύτερη επαγγελµατική σαφώς τύχη στο εξωτερικό. Νέοι άνθρωποι µεταξύ 25 και 35 έχουν φύγει από τη Μαγνησία, µετά τις σπουδές τους, πολλές φορές και µε την παρότρυνση των δικών τους, για να εργαστούν σε αξιολογότερες εργασίες στο εξωτερικό σε σχέση µε αυτές που έβρισκαν εδώ, και σίγουρα πάνω στο αντικείµενο σπουδών τους, ένας συνδυασµός πραγµάτων που φέρει βέβαια πολύ καλές αποδοχές. Όµως φέρνει καλή ποιότητα ζωής;
γαστούν σε αξιολογότερες εργασίες στο εξωτερικό σε σχέση µε αυτές που έβρισκαν εδώ, και σίγουρα πάνω στο αντικείµενο σπουδών τους, ένας συνδυασµός πραγµάτων που φέρει βέβαια πολύ καλές αποδοχές. Όµως φέρνει καλή ποιότητα ζωής; Παρατηρώντας λοιπόν ως άνθρωπος ξένος στο Βόλο, σαν ένα τρίτο µάτι δηλαδή, την κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη διαπίστωσα πολλές υψηλού µορφωτικού επιπέδου οικογένειες, που οι γονείς εργάζονταν κυρίως στο δηµόσιο τοµέα, νεαρά παιδιά µε πολλά προσόντα που µετανάστευαν, και µια πόλη αλλά και µια ύπαιθρο, εκ των οποίων δεν είχε αξιοποιηθεί τουριστικά παρά ένα ελάχιστο ποσοστό αυτών των δυνατοτήτων που είχαν. Και σίγουρα δεν είµαι επιστήµονας που ασχολείται µε τουριστικά θέµατα για να µπορώ να πω κάτι τέτοιο, αλλά καταγόµενη από µια τουριστική πόλη, που µπορεί να ζήσει τα παιδιά της, από τα Χανιά, τολµώ να κάνω αυτές τις παρατηρήσεις. Γιατί, δεν είναι σηµαντικό να µένουν τα παιδιά στα πάτρια εδάφη κοντά σε γονείς και αδέρφια, φίλους και συγγενείς; Η ποιότητα της ζωής για να υπάρχει, δεν θέλει µόνο χρήµατα, θέλει και ανθρώπους καρδιάς για να τα χαρεί κανείς. Και αν µπορούσε να δώσει τα προς το ζην η πατρίδα µας, θα φεύγαµε από αυτήν;
Σίγουρα για να φτάσουν τα παιδιά να έχουν κίνητρα να µείνουν στο Βόλο χρειάζονται προσπάθειες όχι µόνο από την οικογένεια, αλλά και από την πολιτεία, συγκεκριµένα από τους δηµοτικούς φορείς. Ενηµέρωση για προγράµµατα ΕΣΠΑ τουριστικής ανάπτυξης, αγροτουρισµού, προγράµµατα νέων επιχειρηµατιών. Η κάθε οικογένεια να σκεφτεί πως µπορεί ίσως να διαµορφώσει ένα µικρό εξοχικό σε τουριστικό κατάλυµα, πως θα το εκµεταλλευτεί, πως θα δώσει κίνητρα στα παιδιά από µικρά να ασχοληθούν µε αυτό. Και βασικό είναι να καταλάβουµε ότι µπορεί να υπάρχει στην αρχή και µια µικρή θυσία. Να µην µπορεί να έχει η οικογένεια αυτό το τουριστικό κατάλυµα για δική της χρήση όπως παλιά, αλλά όµως να γνωρίζει ότι υπάρχει ένα όραµα, µια προοπτική για παιδιά και εγγόνια. Ο συνεδριακός τουρισµός, ένας τουρισµός που ήδη υπάρχει στην περιοχή, µπορεί να αναπτυχθεί ακόµη περαιτέρω, και να δώσει ζωή σε καταστήµατα µέσα στην πόλη και εκτός αυτής, οι προσφορές σε σχολεία για τον σχολικό τουρισµό, η διαφήµιση των Μουσείων και των Αρχαιολογικών-Ιστορικών χώρων της περιοχής µε φυλλάδια προς παρακίνηση αυτών των οµάδων µπορεί να φέρει πολλές χιλιάδες κόσµου ετησίως επιπλέον. Αλλά και ο τουρισµός προερχόµενος από το εξωτερικό θα έπρεπε να είναι ένας βασικός στόχος των ανθρώπων της πόλης. Επαφές µε το Υπουργείο Τουρισµού, προσπάθεια ενδυνάµωσης του αεροδροµίου της Νέας Αγχιάλου, κινήσεις εκτός πόλης και περιοχής θα µπορούσαν να επιφέρουν το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα. Όλα αυτά είναι ιδέες, αν συγκεντρωθούν οι ενδιαφερόµενοι, ακόµη κι αυτοί που δεν έχουν το know how, αλλά αν αυτούς τους βοηθήσουν οι έχοντες τη γνώση και τις καλές πρακτικές, µπορεί να επιτευχθεί το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα. Η πόλη του Βόλου και εν γένει η περιοχή της Μαγνησίας δεν υστερεί σε τίποτα σε σχέση µε τα µεγάλα τουριστικά θέρετρα που βρίσκει κανείς στην Ελλάδα σε άλλα µέρη. Ίσα ίσα υπερτερεί κιόλας σε πολλά σηµεία, µε πρώτο και βασικό ότι συνδυάζει το βουνό και τη θάλασσα. Είναι θέµα καλλιέργειας νοοτροπίας και συλλογικής πλέον κινητοποίησης προκειµένου η Μαγνησία να γίνει το πιο γοητευτικό τουριστικό θέρετρο της Ελλάδας. Και ίσως τότε τα νέα παιδιά να µην θέλουν να φύγουν από µια τόσο όµορφη, γοητευτική και πλούσια περιοχή.
ιάλογος
92
«ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΒΟΛΟΥ»:
Μαθαίνοντας για το μεγαλύτερο χαυλιόδοντα προβοσκιδωτού που έζησε στη Θεσσαλία στην έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βόλου
ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΡΚΟ ΒΑΞΕΒΑΝΟΠΟΥΛΟ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΒΟΛΟΥ
“
Τα γεωλογικά µνηµεία της περιοχής µας, όπως σπήλαια, απολιθωµατοφόρες θέσεις, ρήγµατα, πηγές, καταρράκτες, φαράγγια, περιοχές µε ορυκτό πλούτο καταγράφηκαν, ενώ καταρτίστηκε σαφές σχέδιο για την ανάδειξή τους. Παράλληλα πολλά από αυτά τα στοιχεία µελετήθηκαν επιστηµονικά και παρουσιάστηκαν στη διεθνή επιστηµονική κοινότητα µέσω συνεδρίων ή δηµοσιεύσεων σε διεθνή περιοδικά
“
Κ
άθε Μουσείο αποτελεί µία ζωντανή νησίδα γνώσης και ανάµεσα στους στόχους του είναι σαφώς και η αλληλεπίδραση µε την τοπική κοινωνία. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου έχοντας συµπληρώσει φέτος 5 χρόνια από την ίδρυσή του ολοκλήρωσε µε επιτυχία τον πρώτο κύκλο της στοχοθεσίας του. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστηµα πάνω από 20.000 επισκέπτες θαύµασαν στην έκθεση του Μουσείου το γεωλογικό πλούτο της Ελλάδας και συγκεκριµένα της Μαγνησίας, περίπου 8.000 µαθητές νηπιαγωγείων, δηµοτικών και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης συµµετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράµµατα, ενώ 1263 ήταν οι συµµετοχές στα σεµινάρια ενηλίκων. Τα γεωλογικά µνηµεία της περιοχής µας, όπως σπήλαια, απολιθωµατοφόρες θέσεις, ρήγµατα, πηγές, καταρράκτες, φαράγγια, περιοχές µε ορυκτό
πλούτο καταγράφηκαν, ενώ καταρτίστηκε σαφές σχέδιο για την ανάδειξή τους. Παράλληλα πολλά από αυτά τα στοιχεία µελετήθηκαν επιστηµονικά και παρουσιάστηκαν στη διεθνή επιστηµονική κοινότητα µέσω συνεδρίων ή δηµοσιεύσεων σε διεθνή περιοδικά. Ο βασικός στόχος της παιδείας των πολιτών και κυρίως των µαθητών της Μαγνησίας σε θέµατα φυσικής ιστορίας επιτεύχθηκε. Το 2014 µάλιστα σχεδόν το σύνολο των µαθητών της Ε’ και ΣΤ’ δηµοτικού των σχολείων της Μαγνησίας παρακολούθησε εκπαιδευτικό πρόγραµµα για το πώς εξελίχθηκε η ζωή στην περιοχή µας. Με την πολύτιµη αρωγή του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος 3000 µαθητές της Μαγνησίας από το Τρίκερι µέχρι το Ριζόµυλο και από τη Μακρυρράχη Πηλίου µέχρι το Δρυµώνα Αλµυρού είδαν απολιθώµατα ζώων που ζούσαν στον τόπο τους πριν από εκατοµµύ-
ιάλογος ρια χρόνια, όπως αµµωνίτες, κοράλλια, µαµούθ, γαζέλες και καµηλοπαρδάλεις. Ο φυσικός πλούτος της περιοχής µας αποτελεί την πλέον συµφέρουσα και αειφόρο επένδυση για την τοπική οικονοµία. Βέβαια η ανάδειξη των γεωλογικών µνηµείων διαχρονικά εµπεριείχε την έννοια του γρήγορου και του ληστρικού. Στο πλαίσιο της λεγόµενης «αξιοποίησης» χωρίς όρους πολλά φυσικά µνηµεία καταστράφηκαν ή αναδείχθηκαν πληµµελώς στον τόπο µας. Ως Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου προσβλέπουµε αρχικά στην καταγραφή τους, στη µελέτη τους και στην υπό όρους µελλοντική και επιλεκτική ανάδειξή τους. Σε προκαταρκτική µελέτη που εκπονήθηκε από το Μουσείο το 2013, στη Μαγνησία καταγράφηκαν συνολικά 628 γεωλογικά µνηµεία. Σπήλαια, πηγές, καταρράκτες, σεισµικά ρήγµατα και σπάνιες εµφανίσεις ορυκτών και απολιθωµάτων είναι µερικά από τα στοιχεία που κατέγραψε εξειδικευµένο επιστηµονικό προσωπικό. Από αυτά πολλά µπορούν να αναδειχθούν και να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην τοπική οικονοµία. Η περιοχή µας αποδείχθηκε µέσω εµπεριστατωµένης καταγραφής ότι είναι πλούσια σε γεωλογικά µνηµεία. Φιλοξενεί 273 καταγεγραµµένα σπήλαια µε τη Βαλότρυπα στο Μαυροβούνι να κατέχει το τίτλο του βαθύτερου σπηλαίου της Θεσσαλίας µε συνολικό κατακόρυφο βάθος 250 µέτρα, ενώ το Δρακοπήγαδο αποτελεί µία από τις πλέον εντυπωσιακές µορφές βαράθρων. Επίσης, το όρος Όθρυς διαθέτει το µεγαλύτερο υπόγειο ποταµό της Μαγνησίας µε συνολικό
µήκος 1419 µέτρα, ενώ στην περιοχή του Βελεστίνου έχουν εντοπιστεί σπήλαια µε παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Στο Πήλιο καταγράφηκαν όλες οι υπόγειες µορφές στις οποίες προσδίδεται το προσωνύµιο του κενταύρου Χείρωνα. Εκτός από τα σπήλαια η Μαγνησία διαθέτει και άλλα γεωλογικά µνηµεία όπως οι λίµνες Ζερέλια που προέκυψαν από πτώση µετεωρίτη, το ηφαίστειο των Μικροθηβών, εµφανίσεις χαλκούχων ορυκτών στο όρος Χαλκοδόνιο, ενώ στο Πήλιο έχουν εντοπιστεί αρχαία µεταλλεία αργύρου. Επίσης, στην περιοχή της Κοκκίνας έχει µελετηθεί το µοναδικό αρχαίο υπόγειο υδροµαστευτικό σύστηµα που έχει βρεθεί στην Κεντρική Ελλάδα. Τέλος εντυπωσιακά σεισµικά ρήγµατα έχουν εντοπιστεί στις περιοχές του Βόλου, της Ζαγοράς και του Ριζόµυλου. Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία προς µελέτη, ανάδειξη και σαφή προστασία. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου στοχεύει για την επόµενη πενταετία σε δύο βασικούς πυλώνες ανάπτυξης. Ο πρώτος είναι η επέκταση της έκθεσης του Μουσείου σε µεγαλύτερο χώρο και ο δεύτερος είναι η ανάπτυξη του γεωτουρισµού στη Μαγνησία. Η έκθεση του Μουσείου αρχικά εγκαταστάθηκε σε έναν µικρό χώρο που ικανοποίησε τις πρώτες ανάγκες και στέγασε βασικά εκθέµατα. Ο χώρος αυτός µπόρεσε µέσω συχνών εναλλαγών να φιλοξενήσει ανάµεσα στα άλλα ένα σηµαντικό κρανίο µαστόδοντα, καθώς και το µεγαλύτερο χαυλιόδοντα προβοσκιδωτού που βρέθηκε στη Θεσσαλία. Αναγκαστικά όµως λόγω περιορισµένων
93
προθηκών αυτά τα εκθέµατα πλέον βρίσκονται σε αποθήκες πανεπιστηµίων και όχι εκτεθειµένα στο διψασµένο για γνώση κοινό της Μαγνησίας. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου εδώ και ένα χρόνο έχει αιτηθεί τον ισόγειο χώρο του Terminal από τον Οργανισµό Λιµένος Βόλου. Η δηµιουργία ενός µεγάλου Μουσείου στο χώρο της κεντρικής προβλήτας του λιµανιού θα δηµιουργήσει έναν κόµβο γνώσης και ανάπτυξης του τουρισµού. Θεωρούµε ότι αυτός ο χώρος πρέπει να αφιερωθεί στο δυναµικό συνδυασµό της γνώσης, του τουρισµού και του πολιτισµού. Είναι ευκαιρία για το Βόλο να πρωτοπορήσει και να δηµιουργήσει ένα µεγάλο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας διεθνούς απήχησης, µιας και άλλο δεν υπάρχει στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Σε αυτό το επίπεδο θα κληθούν να συνεισφέρουν τόσο δηµόσιοι φορείς όπως το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, ο Δήµος Βόλου και η Περιφέρεια Θεσσαλίας σε επίπεδο συνεργασιών, όσο και ιδιωτικοί φορείς µέσω χορηγιών. Ο γεωτουρισµός από την άλλη είναι µία έννοια στην οποία επενδύει µελλοντικά το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Αποτελεί µία εναλλακτική µορφή τουρισµού που αναπτύσσεται σε περιοχές µε αξιόλογα γεωλογικά µνηµεία. Απευθύνεται στο κοινό εκείνο που επιθυµεί να συνδέσει την αναψυχή µε την εκλαϊκευµένη γεωλογική πληροφορία. Εξυπηρετεί την ανάγκη ενός σηµαντικού ποσοστού τουριστών για ποιοτικό τουρισµό. Η Μαγνησία αποτελεί τον ιδανικό τόπο για να αναπτυχθεί ένα τέτοιο είδος τουρισµού, κυρίως
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για Γυμνάσια και Λύκεια στο σπήλαιο του Κενταύρου Χείρωνα στις Μηλιές Πηλίου.
µέσω της δηµιουργίας περιπατητικών διαδροµών που θα συνδέσουν αυτά τα µνηµεία, τους λεγόµενους “γεωπεριπάτους”. Επιπρόσθετα µία καλά οργανωµένη και θελκτική έκθεση φυσικής ιστορίας ενός µεγάλου µουσείου στο λιµάνι του Βόλου, η εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραµµάτων για µαθητές και η οργάνωση γεωτουριστικών δράσεων για ενήλικες είναι σίγουρο ότι θα εκτινάξει τη γεωτουριστική δηµοφιλία της Μαγνησίας σε διεθνές επίπεδο. Ήδη το Μουσείο έχει ξεκινήσει επαφές µε τουριστικούς πράκτορες για τη δηµιουργία συγκεκριµένου εκπαιδευτικού προγράµµατος για γυµνάσια της Ρωσίας που θα επισκέπτονται την περιοχή µας. Αν χάσουµε τώρα την ευκαιρία να δηµιουργήσουµε έναν πυλώνα γνώσης, εκπαίδευσης και προβολής του φυσικού µας πλούτου είµαστε καταδικασµένοι να µείνουµε στάσιµοι για τις επόµενες δεκαετίες στο επίπεδο του πολιτισµού και του τουρισµού. Η δηµιουργία ενός εκτεταµένου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην περιοχή του Βόλου συνεπικουρούµενη από την ανάπτυξη του γεωτουρισµού θα προσδώσει ισχυρή δυναµική στο προωθούµενο τουριστικό προϊόν, συντελώντας παράλληλα στην επαρκή προστασία των καταγεγραµµένων γεωλογικών µνηµείων. Το µέλλον µας είναι στα χέρια µας.
Μαθητές εντοπίζουν τεκτονικό ρήγμα στην περιοχή της Ζαγοράς και μαθαίνουν τον τρόπο δημιουργίας των σεισμών.
94
ιάλογος
Τ
α Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) αποτελούν το 10 - 15% των κοινωνιών των χωρών της Ε.Ε. – στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 12,5% - χωρίς να συνυπολογίζεται ο «σκοτεινός» αριθμός αυτών που έχουν αναπηρία όμως για διαφόρους λόγους αρνούνται να προσδιοριστούν και να δηλώσουν την ταυτότητά τους ως ΑμεΑ. Τα ΑμεΑ αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των ανθρωπίνων κοινωνιών όπως αποτελούν και έκφραση της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Αναγνωρίζονται ως κοινωνοί των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων (κάτι για το οποίο απαιτήθηκαν μεγάλοι αγώνες, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο) και έννοιες όπως η ζωή, η αξιοπρέπεια, η ευεξία, η υγεία, η εκπαίδευση, το δικαίωμα στην εργασία πλέον προστατεύονται ως αδιαμφισβήτητες και αδιαπραγμάτευτες αξίες από σειρά διεθνών συμβάσεων, συμφωνιών και νομοθετημάτων. Τον πυρήνα των δικαιωμάτων των ΑμεΑ αποτελούν η αναγνώριση της ισότητας των ευκαιριών καθώς και το δικαίωμα στην προσβασιμότητα, όπως αυτές εκφράζονται τόσο στο Σύνταγμα της χώρας (αρ. 21, παρ. 6) όσο και στη διεθνή σύμβαση για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του Ο.Η.Ε. Ανάλογο ποσοστό με τον εθνικό μέσο όρο εμφανίζουν τα ΑμεΑ που διαβιούν στις ελληνικές πόλεις. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας που ζουν και δραστηριοποιούνται εντός των πόλεων, αντιμετωπίζοντας τεράστια προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους και όχι μόνο σε επίπεδα όπως η διασφάλιση της ασφαλούς μετακίνησης, η έλλειψη προσπελασιμότητας των δημοσίων κτιρίων και όχι μόνο, η απουσία προσβασιμότητας στο δομημένο αστικό περιβάλλον, στην ενημέρωση και πληροφόρηση, στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας - που οδηγεί στη δημιουργία παθητικών και κοστοβόρων ατόμων - , στην κατανάλωση, και σε όλους εν γένει τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αντιμετωπίζουν όμως κυρίως την άγνοια και την αδιαφορία τόσο των Υπευθύνων
Του κ. Ράλλη Τσιουλάκη, Προέδρου Περιφερειακής Ομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία Θεσσαλίας, Κοινωνιολόγος – Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν. Θεσσαλίας
Άτομα με Αναπηρία Τοπικές Κοινωνίες και Ανάπτυξη και των Αρχών όσο και όλων όσων κατοικούν μέσα σε μια πόλη, με ανυπολόγιστες συνέπειες που εκτίνονται από την λήψη αποφάσεων και την ανάληψη δράσεων έως και την εκδήλωση καθημερινών συμπεριφορών. Για όλα τα ανωτέρω λύσεις υπάρχουν πολλές όπως η εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων (καθώς στην Ελλάδα νόμους έχουμε και σε ορισμένες περιπτώσεις εξαιρετικούς, ανθρώπους να τους εφαρμόσουν δεν έχουμε) η οποία θα έδινε διέξοδο τόσο στα προβλήματα προσβασιμότητας όσο και στην εμπέδωση της ασφάλειας και της αυτονομίας του ατόμου με αναπηρία μέσα στα πλαίσια μιας πόλης. Η κατίσχυση της προσβασιμότητας στα οικονομικά κέντρα των πόλεων θα ακύρωνε τις διακρίσεις στην αγορά εργασίας που υφίστανται τα ΑμεΑ
και θα ευνοούσε την ανάπτυξη της ιδιότητας του καταναλωτή. Κυρίως όμως απαιτούνται στρατηγικές, μηχανισμοί και δράσεις αλλαγής στάσης και νοοτροπιών, αλλαγή κουλτούρας, έτσι ώστε να επιτευχθεί η άρση του κοινωνικού στιγματισμού, των αρνητικών στερεοτύπων για την αναπηρία και κυρίως η αποδοχή της διαφορετικότητας. Οι ανωτέρω λύσεις θα βοηθούσαν τα μέγιστα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών καθώς θα συντελούσαν στην δημιουργία «ανοιχτών και φιλόξενων πόλεων» για όλους τους πολίτες, πόλο έλξης για επισκέπτες όπου θα εμπεδωνόταν ένα νέο πνεύμα συνεργασίας, διοίκησης και συμβίωσης. Η προσβάσιμη πόλη - απόλυτα φιλική προς όλους – θα οδηγούσε αναπόδραστα στην άρση
του αποκλεισμού από την εργασία των ΑμεΑ, καθιστώντας τους οικονομικά ενεργούς, στην ανάπτυξη της ιδιότητας του καταναλωτή καθώς το προσβάσιμο οικονομικό κέντρο επιτρέπει την λειτουργία των ΑμεΑ ως καταναλωτών με ότι συνεπάγεται για την τοπική οικονομία, την ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας όπως ο τουρισμός (η χώρα μας δεν παίρνει τίποτε από το κομμάτι του προσβάσιμου τουρισμού που αφορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο 80 εκατομμύρια ΑμεΑ και συνοδούς ετησίως). Κυρίως όμως θα συνέβαλλε στην ανάπτυξη εκείνων των συνθηκών ισότητας, δημοκρατίας, αυτονομίας και αξιοπρέπειας που θα αναβάθμιζαν τους κατοίκους μίας πόλης από απλούς πολίτες σε συμπολίτες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
διαλογος
Δ
εν είναι σίγουρα η πρώτη φορά, που σκέψεις για το µέλλον, «ταλαιπωρούν», «ενθουσιάζουν», «προβληµατίζουν», «προκαλούν» … το νου ανθρώπων που νοιάζονται, που σκέφτονται, που προβληµατίζονται για το κοινό καλό και ευρύτερα την ανάπτυξη της κοινωνίας. Ας σκεφτούµε άλλωστε, πως θα ήταν ο κόσµος γενικότερα ή η µικρή µας έστω κοινωνία, εάν κάποιοι πριν από εµάς, δε σκέφτονταν το µέλλον όλων µας, όπως και τις όποιες ανακαλύψεις έγιναν. Ας σκεφτούµε επίσης το ίδιο, εάν δεν λαµβάνονταν αποφάσεις για έργα, ενέργειες και δράσεις για τον Βόλο και τη Μαγνησία, ώστε να µπορέσουν να αναπτυχθούν και να ξεχωρίσουν έναντι των άλλων πόλεων και νοµών αντίστοιχα της χώρας… Έχοντας λοιπόν ως δεδοµένο το παρελθόν, που εκ των πραγµάτων πλέον είναι γνωστό σε όλες του τις προεκτάσεις, θελήσαµε να δούµε, αλλά περισσότερο να ακούσουµε, να κουβεντιάσουµε και να σχεδιάσουµε γιατί όχι, από κοινού, το µέλλον της πόλης, του νοµού, αλλά και της Θεσσαλίας γενικότερα, µιας που και εκεί η σύγχρονη πραγµατικότητα, µας έχει φέρει πιο κοντά… Να προτείνουµε και να σχεδιάσουµε λοιπόν, όχι όµως πολλά χρόνια αργότερα… αλλά µόλις 20 χρόνια µετά… ως το 2037 δηλαδή, που όµως µπορεί τελικά να µην είναι και τόσο λίγα… για τα τόσα διαφορετικά που θα βιώσουµε, τουλάχιστον σε παγκόσµιο επίπεδο.. Είναι συγκλονιστικές άλλωστε, οι προοπτικές και οι προκλήσεις που θα κληθούµε να αντιµετωπίσουµε και να διαχειριστούµε µέχρι το 2030, σύµφωνα µε τον ανθρωπιστή συγγραφέα Gerd Leonhard, έναν από τους 100 ανθρώπους µε τη µεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη. Τι λέει; Ότι ο κόσµος, όπως τον ξέρουµε, θα αλλάξει τα επόµενα 20 χρόνια περισσότερο απ’ ό,τι τα 300 προηγούµενα, καθώς οι αναδυόµενες τεχνολογίες, όπως το cloud computing και το internet of things, δηµιουργούν νέα δεδοµένα και προκλήσεις.
«ΔΙΑΛΟΓΟΣ» ΜΕ ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΚΡΩΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΑΓΓΙΖΟΥΝ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ, ΔΙΝΟΥΝ ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟ «ΑΥΡΙΟ», ΠΡΟΤΕΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΙΔΕΕΣ…
95
Η επέκταση της παγκόσµιας διασύνδεσης δεδοµένων και πληροφοριών, που αναµένεται να ανέλθει στο 75% του κόσµου τα επόµενα 10 χρόνια, και οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η τεχνητή νοηµοσύνη και τα αυτοκινούµενα οχήµατα, θα αλλάξουν τον εργασιακό χάρτη και το 40-60% των εργασιών θα εκτελούνται από µηχανές! Σε αυτές περιλαµβάνονται όχι µόνο βασικές εργασίες, όπως καθαριότητας και εστίασης, αλλά και πιο σύνθετες, όπως οικονοµικών υπηρεσιών. Σε αυτή την κατεύθυνση, κάποιες από τις σηµαντικές αποφάσεις που θα κληθούµε να λάβουµε θα αφορούν στην ηθική και τις ανθρώπινες αξίες, καθώς και στον τρόπο µε τον οποίο χειριζόµαστε θέµατα όπως η τεχνητή νοηµοσύνη, η επεξεργασία του ανθρώπινου γονιδιώµατος, ο έλεγχος του διαδικτύου και η κυβερνοασφάλεια. Στη µικρή µας Μαγνησία όµως, τι µπορούµε να αλλάξουµε; Πώς να εξασφαλίσουµε ένα υγιές οικονοµικό µέλλον στους συµπολίτες του κοντινού µέλλοντος, δηλαδή στα παιδιά µας; Οι απόψεις που είναι καταγεγραµµένες ήδη στο ένθετο που κρατάτε στα χέρια σας, από ανθρώπους πολλών και διαφορετικών επαγγελµάτων και ιδιοτήτων, χαρακτηρίζονται άκρως ενδιαφέρουσες, γιατί αγγίζουν το διαφορετικό, δίνουν το στίγµα για το «αύριο», προτείνουν και καταθέτουν ιδέες. Απόψεις ακαδηµαϊκών, εκπαιδευτικών, οικονοµολόγων, συγγραφέων, τεχνοκρατών, ιστορικών, ειδικών σε κάθε περίπτωση επί των θεµάτων που ασχολήθηκαν… Αποµένει πλέον σε αυτούς που έχουν τις τύχες σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο στα χέρια τους, να κάνουν το καλύτερο δυνατό και να πετύχουν αυτά, που προτείνονται µέσα από το συγκεκριµένο πόνηµα, και πολλά ακόµη που δεν κατατέθηκαν σε αυτόν τον «Διάλογο», που προέκυψε µετά από αρκετή σκέψη , προσπάθεια και συνεργασία µηνών, χαρακτηριστικά που πρέπει να διέπουν την κάθε επιτυχηµένη ενέργεια…
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΛΛΑΖΕΙ … ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ, Δηµοσιογράφος
O ΒΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ;