Οικονομία 2022 by Kareklidis Media

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

το 2021... ποΥ φεΥΓει το 2022 ποΥ ερχεται πολιτικοι  ακαδημαΪκοι  φορεισ μιλοΥΝ Για τηΝ οικοΝομια

Χρηστοσ σταϊκουρασαλεξησ ΧαριτσησΜιΧαλhσ κατρινησαποστολησ ριζοπουλοσσακησ ζαΧαροσ Χρηστοσ Μπουκωροσαθανασιοσ λιουπησκωνσταντινοσ Μαραβεγιασαλεξανδροσ Μεϊκοπουλοσ κατερινα παπανατσιουπαναγιωτησ λιαργκοβασκωνσταντινοσ β. κολλιασελενη κολιοπουλου αντωνησ κοντολεωναποστολοσ δ. παπαδουλησσπυριδων πατερασγιωργοσ αρΧοντασ πανοσ Μανωλακοσδωροθεα κολυνδρινηγιαννησ Μπουτινασγρηγορησ τασιοσ παναγιωτησ καλοφωνοσακριτασ καϊδατζησαλεξησ και δηΜητρησ π. Μητροπουλοσγιωργοσ σταΜπουλησ Χρηστοσ κολλιασειρηνη βοληισιδωροσ παΧουνδακησευθυΜιοσ ζιγγιριδησ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4.

ΧΡηστΟσ στΑϊκΟυΡΑσ 2022: ETος-οροςημο για μια νΕα Εποχη

ΑλΕξησ ΧΑΡΙτσησ ΔιαφορΕτικη πολιτικη λΕιτουργιας της οικονομιας

ΜΙΧΑλhσ κΑτΡΙΝησ αναπτυξη για ολη την κοινωνια η για τους λιγους;

10. ΑΠΟστΟλησ ΡΙζΟΠΟυλΟσ «ο λαος να γινΕι πρωταγωνιςτης των ΕξΕλιξΕων» 12. σΑκησ ζΑΧΑΡΟσ πραγματικη και Βιωςιμη αναπτυξη 14. ΧΡηστΟσ ΜΠΟυκωΡΟσ η πληρης κανονικοτητα προϋποθΕςη ταχΕιας αναπτυξης 16 . ΑθΑΝΑσΙΟσ λΙΟυΠησ ςτο προςκηνιο της αναπτυξης η μαγνηςια 18. κωΝστΑΝτΙΝΟσ ΜΑΡΑβΕγΙΑσ «2022: μια νΕα, ΕλπιΔοφορα χρονια για το Ελληνικο ΕπιχΕιρΕιν» 20. ΑλΕξΑΝδΡΟσ ΜΕϊκΟΠΟυλΟσ «Διαμορφωςη ολοκληρωμΕνης Εθνικης ςτρατηγικης» 22. κΑτΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΝΑτσΙΟυ ΕπομΕνη μΕρα: η μονη Βιωςιμη προοπτικη Ειναι η αναΔιανομη 4 οικοΝομια

24. ΠΑΝΑγΙωτησ λΙΑΡγκΟβΑσ προοπτικΕς για την αναπτυξη της οικονομιας το 2022 26. κωΝστΑΝτΙΝΟσ β. κΟλλΙΑσ να μη χαςουμΕ την Ευκαιρια 28. ΕλΕΝη κΟλΙΟΠΟυλΟυ η Βιομηχανια- μΕταποιηςη αςφυκτια απο το κοςτος της ΕνΕργΕιας 30. ΑΝτωΝησ κΟΝτΟλΕωΝ η πρAςινη μΕτAΒαςη πρEπΕι να ΕIναι ΔIκαιη, αςφαλHς και ανταγωνιςτικH για τη ΒιομηχανIA 32. ΑΠΟστΟλΟσ δ. ΠΑΠΑδΟυλησ χωρις καινοτομΕς λυςΕις η τυχη των μμΕ Ειναι … ατυχη 38. σΠυΡΙδωΝ ΠΑτΕΡΑσ ΔουλΕυουμΕ για να ολοκληρωςουμΕ τα Εργα ςτον οςΕ 40. γΙωΡγΟσ ΑΡΧΟΝτΑσ Εξι Βηματα για Βιωςιμη αναπτυξη μΕτα την πανΔημια 42. ΠΑΝΟσ ΜΑΝωλΑκΟσ τι θα φΕρΕι το 2022; 44. δωΡΟθΕΑ κΟλυΝδΡΙΝη «αλλAζΕι ριζικA προς το καλYτΕρο η ΕικOνα της θΕςςαλIας» 46. γΙΑΝΝησ ΜΠΟυτΙΝΑσ ςτοχος ο ποιοτικος

θΕματικος τουριςμος ςτη θΕςςαλια 48. γΡηγΟΡησ τΑσΙΟσ το «τραμπολIνο» του ΄21 και οι προϋποθEςΕις για succEss sTOrY το ΄22 50. ΠΑΝΑγΙωτησ κΑλΟφωΝΟσ οι προκλHςΕις της οικονομIας για το 2022 52. ΑκΡΙτΑσ κΑϊδΑτζησ λΕιτουργια του πολιτΕυματος και οικονομια 54. ΑλΕξησ Π. ΜητΡΟΠΟυλΟσ δηΜητΡησ Π. ΜητΡΟΠΟυλΟσ οικονομια και κοινωνια ςτον μΕτα-πανΔημικο καπιταλιςμο 56. γΙωΡγΟσ στΑΜΠΟυλησ μονο μια ρηξικΕλΕυθη πολιτικη μπορΕι να Ειναι ρΕαλιςτικη 58. ΧΡηστΟσ κΟλλΙΑσ η απαρχη Ενος νΕου ΕναρΕτου κυκλου αναπτυξης 60. ΕΙΡηΝη βΟλη 2022: μια χρονιA ςΕ μΕτAΒαςη 62. ΙσΙδωΡΟσ ΠΑΧΟυΝδΑκησ ο παπας και ο Δημαρχος… 64. ΕυθυΜΙΟσ ζΙγγΙΡΙδησ οι κριςιμοι κλαΔοι για την αναπτυξιακη προοπτικη της ΕλλαΔας

editorial

Ποια τα Προβληματα, Ποιοι οι κινδυνοι και Ποιες οι ΠροοΠτικες; Για τα νοικοκυριά μας και ευρύτερα την οικονομία, το 2022

ΗλΙΑΣ ΚΟυΤΣΕΡΗΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ κΑτΕΡΙΝΑ κΑΡΕκλΙδΟυ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ METAMEDIA IKE υΠΕυΘυΝΟΣ υλΗΣ ηλΙΑσ κΟυτσΕΡησ GRAPHIC DESIGNER ΕλΕυθΕΡΙΑ δΙΑκΟσΙΑ υΠΕυΘυΝΗ MARKETING ΝΑΝσυ ΠΑΡΑδΑκη ΙΑσΟΝΟσ 77 ΜΕ κ. κΑΡτΑλη, βΟλΟσ, ΤΗΛ.: 24210 85531 - 4

ικονομία … που πλέον ξεφεύγει απ΄τα «στενά» όρια της έννοιας που είχαν θέσει οι αρχαίοι Έλληνες και που η αναφορά, καταρχήν, αφορούσε στη διαχείριση της οικίας («οἰκονομία» = «οἶκος» + «νέμομαι»). η οικονομία πλέον έχει πάρει μια ευρεία, παγκόσμια μορφή, πολλοί δείκτες της οποίας, όπως και προβλέψεις, «τρομάζουν» ολόκληρους λαούς… «ρίχνουν» κυβερνήσεις, «εγκλωβίζουν» χώρες και πόσα ακόμη… Προβλήματα ανέκαθεν υπήρχαν και θα υπάρχουν, όπως και κίνδυνοι. Όμως πάντα, οι ίδιοι κανόνες, καθορίζουν και τις προοπτικές. Μια νέα χρονιά, σηματοδοτεί συνήθως και επίτευξη στόχων που βάζει ο καθένας από εμάς, ξεχωριστά στο νοικοκυριό του, σαν μέλος μιας κοινωνίας ή επαγγελματικής ομάδας, όπως βάζουν και οι κυβερνήσεις. τι προβλέπεται λοιπόν να γίνει το 2022 σε μια σειρά από τομείς αλλά και για ολόκληρη την οικονομία; τι μπορεί να καταφέρει η Ελλάδα; σε ποια θέση βρίσκεται και θα βρεθεί η Μαγνησία; τι μπορεί να πετύχει η θεσσαλία και πως μπορεί να επιτευχθεί η καλύτερη «εκμετάλλευση» προγραμμάτων και χρημάτων για μια καλύτερη προοπτική και ανάπτυξη, που στόχο θα έχει την ευημερία των πολιτών; Αν εξετάσει κανείς, τα υπαρκτά ζητήματα, η παράταση της πανδημίας, οι ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα, αλλά και οι όποιες ενδεχόμενες καθυστερήσεις στην υλοποίηση αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, είναι οι βασικοί κίνδυνοι, που επισημαίνουν άλλωστε ΟΟσΑ και ΕΕ και παραδέχεται και το υΠΟΙκ σε σχέση με την ανάπτυξη του 2022. Ένα έτος «ανακαλύψεων», το οποίο θα… αποκαλύψει ποια μορφή έχει πλέον η νέα «κανονικότητα», ύστερα από δύο χρόνια πανδημίας και lockdown... Ο ΟΟσΑ, στην έκθεση του για τις προοπτικές των κρατών μελών, επισημαίνει ότι μια συνέχιση της πανδημίας θα σηματοδοτήσει ένα νέο «χτύπημα» στον τουρισμό, ενώ σε ό,τι αφορά στην αύξηση του πληθωρισμού, αναφέρεται ότι θα

αντιμετωπιστεί με τα μέτρα που έχουν ληφθεί. στο κείμενο του προϋπολογισμού του 2022, το υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζει ως πιθανούς κινδύνους για την ανάπτυξη, την παράταση της πανδημίας, τη διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα, την καθυστέρηση ή αστοχία στην αξιοποίηση των πόρων του ταμείου Ανάκαμψης και τις επιπτώσεις ακόμη και της κλιματικής κρίσης. Επισημαίνεται παράλληλα ότι μπορεί να υπάρξουν και … μόνιμες βλάβες οι οποίες θα αποκαλυφθούν όμως, μετά την απόσυρση των μέτρων στήριξης. Οι δυσκολίες βέβαια, δεν είναι …δικό μας μόνο πρόβλημα, αφού σημαντικές ήταν αυτές, που αντιμετώπισαν οι παγκόσμιες οικονομίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των lockdown, με πολλούς οικονομολόγους να «πέφτουν έξω» στις προβλέψεις τους. για το 2022, πάντως, οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι και αναμένουν ισχυρή οικονομική ανάκαμψη. θα είναι όμως και ένα «διχασμένο έτος», όπως προβλέπει η UBS, με υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης και πληθωρισμού κατά το πρώτο εξάμηνο, τους οποίους θα διαδεχθούν χαμηλότερες ταχύτητες στο δεύτερο μισό. τι θα μπορούσε ίσως να «πάει λάθος» και να βγούμε και πάλι εκτός προγράμματος ή προβλέψεων; Μάλλον… αρκετά, αφού σύμφωνα με τους ίδιους ανθρώπους, μπορεί να παίξει ρόλο, η μετάλλαξη «Όμικρον» και πιθανά νέα μέτρα, μέχρι και η απειλή του πληθωρισμού και τα κοινωνικά προβλήματα που θα προκύψουν… στα θέματα αυτά, θα μπορούσε κανείς να προσθέσει την ανεργία στην Ελλάδα, που προβλέπεται να συνεχίσει να αποκλιμακώνεται μεν, αλλά… με βασανιστικά αργούς ρυθμούς! για το 2022 ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 5,2% κάνοντας ειδική μνεία στις «πολύ θετικές προοπτικές» για την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις, αλλά και στις «πολύ καλές» επιδόσεις του τουρισμού. Αν θέλουμε να ελπίζουμε πάντως σε καλύτερες ημέρες, ας παλέψουμε όλοι για την επίτευξη των θετικών στόχων… οικοΝομια

2022: ETοσ-οροσημο Για μια Νεα εποχη

του Χρήστου Σταϊκούρα, υπουργού Οικονομικών

6 οικοΝομια

Υψηλής, διατηρήσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης

αφετηρία του 2022 βρίσκει ολόκληρο τον πλανήτη αντιμέτωπο με τη διπλή πρόκληση της αντιμετώπισης της συνεχιζόμενης υγειονομικής κρίσης και των αυξήσεων τιμών, ιδίως στον τομέα της ενέργειας. Πρόκληση η οποία γεννά διεθνώς - έντονη αβεβαιότητα και, αναπόφευκτα, επηρεάζει και τη χώρα μας. ωστόσο, η Ελλάδα, παρά τις μεγάλες εξωγενείς δυσκολίες, εισέρχεται στη νέα χρονιά με τη δυναμική που προσδίδουν η ισχυρή ανάκαμψη και τα επιτεύγματα της χώρας το 2021. Ανάκαμψη η οποία καλύπτει, ήδη, το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών που υπέστη το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) εξαιτίας της πανδημίας, και επιτεύγματα τα οποία γεννούν ρεαλιστική αισιοδοξία για τις προοπτικές της πατρίδας μας τα προσεχή χρόνια, καθώς περιλαμβάνουν:  τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών, η οποία προσδίδει βιωσιμότητα στην οικονομική μεγέθυνση.  την περαιτέρω μείωση της ανεργίας.  την ανοδική πορεία της βιομηχανικής παραγωγής.  την ενίσχυση της μεταποίησης.  την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας.  την έναρξη οικονομικής δραστηριότητας από σημαντικό αριθμό νέων επιχειρήσεων.  την επιστροφή του οικονομικού κλίματος στα προ-πανδημίας επίπεδα.  την αύξηση των καταθέσεων.  την ενίσχυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών.  τη μείωση των μη

εξυπηρετούμενων δανείων.  το - σταθερά - αρνητικό κόστος δανεισμού στις αγορές χρήματος.  το χαμηλό κόστος δανεισμού στις αγορές κεφαλαίου.  τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.  την αναβάθμιση της χώρας από τρεις οίκους αξιολόγησης.  την επιτυχή ολοκλήρωση τεσσάρων αξιολογήσεων από τους θεσμούς, στο πλαίσιο του καθεστώτος Ενισχυμένης Εποπτείας.  την ενεργό συμμετοχή της πατρίδας μας στη διάρθρωση νέας ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής. Οι θετικές προοπτικές της οικονομίας αναγνωρίζονται από όλες τις πρόσφατες αναλύσεις θεσμών, οίκων αξιολόγησης, χρηματοπιστωτικών οργανισμών και επενδυτών, αλλά και από σειρά επαινετικών δηλώσεων ξένων αξιωματούχων το τελευταίο διάστημα. το γεγονός αυτό αποτελεί καρπό, και ταυτοχρόνως επιστέγασμα, της σκληρής, συστηματικής και υπεύθυνης δουλειάς όλων μας κυβέρνησης, νοικοκυριών και επιχειρήσεων -, κόντρα στις αντίξοες, παγκοσμίως, συνθήκες. Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε εν μέσω διεθνών κρίσεων και εξωγενών απειλών, καταφέραμε η Ελλάδα να αλλάξει. Ενισχύσαμε την αξιοπιστία και το κύρος της, εφαρμόσαμε μια συνετή, συνεπή και διορατική οικονομική πολιτική, συνεχίσαμε τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και διαμορφώσαμε το έδαφος για ισχυρή, βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη. Ειδικότερα, στο οικονομικό πεδίο, μέσα από πλέγμα μέτρων, πρωτοφανούς ύψους και εύρους,

τα οποία υπερβαίνουν τα 43 δισ. ευρώ για την περίοδο 20202022, στηρίξαμε άμεσα, γενναία και αποτελεσματικά τους πολίτες, ώστε, αφενός, να αντέξουν τους ισχυρούς κραδασμούς της υγειονομικής κρίσης και των επιπτώσεών της και, αφετέρου, να εξέλθουν από αυτή με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Παράλληλα, ανταποκριθήκαμε στις επιπλέον προκλήσεις που αναδύθηκαν εν μέσω πανδημίας, όπως η κλιματική και η ενεργειακή κρίση. Ενώ, υπηρετήσαμε - με σθένος και

συνέπεια - στρατηγικούς μας στόχους, όπως είναι η μείωση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, ο περιορισμός της ανεργίας και η δημιουργία νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, η υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών και αποκρατικοποιήσεων, η εφαρμογή φιλοεπενδυτικών πολιτικών, η μείωση του όγκου των «κόκκινων» δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, η ορθολογική αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών εργαλείων και πόρων - με κυριότερους τους πόρους από το ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΕσΠΑ 2021-2027, οι οποίοι συνολικά φθάνουν περίπου τα 80 δισ. ευρώ. το 2022, συνεχίζουμε να εργαζόμαστε, με σχέδιο, αμεσότητα, αποφασιστικότητα και διορατικότητα, κεφαλαιοποιώντας όσα πετύχαμε τα τελευταία δυόμισι χρόνια, χαράσσοντας και υλοποιώντας πολιτικές που συνδυάζουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων του σήμερα με την πρόνοια για το αύριο και τη διασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος, όπως αξίζει στις επόμενες

γενιές. σχέδιο το οποίο, στο πεδίο της οικονομίας, περιλαμβάνει τις εξής 8 δέσμες προτεραιοτήτων: 1ον. Επιστροφή της πραγματικής οικονομίας σε κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας, με στοχευμένη ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. 2ον. στήριξη της κοινωνίας από τις επιπτώσεις της διεθνούς ενεργειακής κρίσης και συγκράτηση των πληθωριστικών πιέσεων. 3ον. συνέχιση της υλοποίησης μιας συνετής δημοσιονομικής πολιτικής, στην κατεύθυνση της περαιτέρω μείωσης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. 4ον. συνέχιση της υλοποίησης μιας έξυπνης και διορατικής εκδοτικής στρατηγικής, με σκοπό τη διατήρηση ισχυρών ταμειακών αποθεμάτων. 5ον. Ενίσχυση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, με πολιτικές, όπως είναι η μείωση των «κόκκινων» δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, η αξιοποίηση του δανειακού χαρτοφυλακίου του ταμείου Ανάκαμψης και το νέο πλαίσιο για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή δεύτερης

ευκαιρίας. 6ον. υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών, προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. 7ον. Ορθολογική αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων, με «αιχμή» το ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΕσΠΑ, συνολικού ύψους περίπου 80 δισ. ευρώ μέχρι το 2027. 8ον. Ενεργός συμμετοχή της χώρας, όπως γίνεται τα τελευταία 2 χρόνια, στη διάρθρωση νέας ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής. ως κυβέρνηση, έχουμε πλήρη επίγνωση των δυσκολιών και των προκλήσεων που μας αφήνει η χρονιά που φεύγει. Παρόλα αυτά, είμαστε αισιόδοξοι ότι η εφαρμογή της παραπάνω στρατηγικής, με τη συμμετοχή όλων μας - πολιτείας και πολιτών -, θα καταστήσει το 2022 απαρχή μιας ανοδικής πορείας υψηλής, διατηρήσιμης, έξυπνης, πράσινης, ψηφιακής και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Με ενότητα, υπευθυνότητα, όραμα και σκληρή δουλειά, θα τα καταφέρουμε!

οικοΝομια

διαφορετικη πολιτικη λειτοΥρΓιασ τησ οικοΝομιασ

του Αλέξη Χαρίτση, βουλευτή Μεσσηνίας τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων του συΡΙζΑ, π. υπουργού Εσωτερικών

8 οικοΝομια

Η εμπειρία της πανδημίας, υπαγορεύει αυτή την ανάγκη

σημερινή συγκυρία είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την χώρα μας. Από την μία, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κρίση πολλαπλών διαστάσεων υγειονομική, οικονομική, ενεργειακή - που δοκιμάζει σκληρά την κοινωνική συνοχή και την βιωσιμότητα της πραγματικής οικονομίας. την ίδια όμως στιγμή η χώρα μας έχει δυνατότητες και προοπτικές που ουδέποτε είχε στο παρελθόν. την άρση των δημοσιονομικών περιορισμών, την πρωτοφανή ρευστότητα που προσφέρει η Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, τα ταμειακά διαθέσιμα των 37 δισ. και την μεσοπρόθεσμη ρύθμιση του χρέους που πέτυχε ο

συΡΙζΑ. και βεβαίως την ιστορική ευκαιρία του ταμείου Ανάκαμψης που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για την κοινωνική και οικονομική ανασύνταξη της χώρας μας. γιατί είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη, συμπεριληπτική ανάπτυξη, χωρίς να θέτουμε δύο βασικούς στόχους: την ανάταξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο σήμερα και την ανάπτυξη και τον μετασχηματισμό τους στο αύριο. δυστυχώς, η κυβέρνηση Μητσοτάκη φαίνεται αποφασισμένη να μην κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο. σε ένα κρίσιμο για την χώρα μας σταυροδρόμι, επιλέγει το businessasusual, την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων

καιτην απόδραση στην σφαίρα μιας εικονικής πραγματικότητας. Αντί να προχωρά σε δραστικές παρεμβάσεις θωράκισης της οικονομίας μας, που παραμένει η πιο εύθραυστη στην ευρωζώνη, πορεύεται σαν η κρίση να βρίσκεται πίσω μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον προϋπολογισμό 2022 δεν προβλέπεται το παραμικρό κονδύλι στήριξη των επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημία. Ακόμα χειρότερα, δεν προβλέπεται καμία ενίσχυση για την αντιμετώπιση του πρωτοφανούς κύματος ανατιμήσεων που πλήττει αυτή τη στιγμή το σύνολο της οικονομίας. Αντιθέτως, ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του πανηγυρίζουν για τους - αναμενόμενους, μετά έναν χρόνο απόλυτης

καθίζησης - ρυθμούς ανάπτυξης, την στιγμή που η συντριπτική πλειονότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Μία στις τέσσερις έχουν μηδενικά ταμειακά διαθέσιμα ενώ από την αρχή του νέου έτους θα πρέπει να αποπληρωθούν οι συσσωρευμένες υποχρεώσεις της πανδημίας. τα τιμολόγια του ρεύματος έχουν ήδη διπλασιαστεί - εξέλιξη που συμπαρασύρει το σύνολο της οικονομίας. η ακρίβεια ροκανίζει την αγοραστική δύναμη ειδικά των πιο ευάλωτων, με την ΕλστΑτ να ανακοινώνει νέο άλμα στον πληθωρισμό στο 4,8% για τον Νοέμβριο. Ενώ η κορύφωση της υγειονομικής κρίσης έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στην οικονομία, με την εστίαση και το λιανεμπόριονα λειτουργούν σε καθεστώς ιδιότυπου lockdown. Χωρίς όμως καμία στήριξη από την κυβέρνηση. την ίδια στιγμή η κυβέρνηση κλείνει την στρόφιγγα σε πολύ σημαντικές χρηματοδοτήσεις που έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία. Από τα 2,6 δισ. ευρώ που η ίδια εκτιμούσε για δαπάνες στο ταμείο Ανάκαμψης ένα χρόνο πριν, τελικά εκτελούνται μόλις 150 εκατ. για το 2021. Ενώ η ακατανόητη στάση πληρωμών στο ΕσΠΑ τους τελευταίους μήνες θέτει σε κίνδυνο εκατοντάδες έργα υποδομών που συνδέονται με την τοπική

αυτοδιοίκηση, τη βιωσιμότητα εκατοντάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα ενίσχυσης και ακολούθως τις μισθοδοσίες χιλιάδων εργαζόμενων. Πιο κρίσιμο όμως ακόμη και από το διαχειριστικό χάος, είναι ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τα σημαντικά αυτά εργαλεία ως μηχανισμούς διαιώνισης ενός στρεβλού μοντέλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τραπεζικός δανεισμός. Από τα 13 δισεκατομμύρια περίπου των δανείων του ταμείου Ανάκαμψης, μόλις 500εκ θα διατεθούν μέσω της Αναπτυξιακής τράπεζας. τα υπόλοιπα θα διοχετευθούν μέσω των συστημικών τραπεζών, όπου έχει πρόσβαση μόλις το 5% των ελληνικών επιχειρήσεων.στην ουσία η χώρα μας δανείζεται εκ νέου για να χρηματοδοτηθούν ξανά οι ίδιοι. Απέναντι σε μια κυβέρνηση που αδιαφορεί για τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνική πλειοψηφία, ο συΡΙζΑ - Πσ αντιπαραθέτει το δικό του στρατηγικό σχέδιογια τη βιώσιμη και δίκαιη έξοδο από την κρίση. Με συγκεκριμένα μέτρα για αντιμετώπιση της πληθωριστικής βόμβας που απειλεί τις αναπτυξιακή προοπτική. τον έλεγχο και ρύθμιση των αγορών, ειδικά στην ενέργεια και το εμπόριο, όπου έχουμε πάρτι κερδοσκοπίας με την ανοχή της

κυβέρνησης. Με ειδικά προγράμματα στήριξης ενεργειακού κόστους για τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις και μείωση των Ειδικών φόρων κατανάλωσης στα ενεργειακά προϊόντα. Αλλά και την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ, ένα μέτρο που μέσω της αύξησης της κατανάλωσηςθα ωφελήσει και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Ενώ η ρύθμιση που θα συμπεριλαμβάνει και μερική διαγραφή του ιδιωτικού χρέους της πανδημίας είναι ο μόνος τρόπος να πάρουν ανάσα οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. η πρότασή μας για το ταμείο Ανάκαμψης έχει στο επίκεντρό της την δυναμική ανάπτυξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, την ενίσχυση νέων, καινοτόμων επιχειρηματικών εγχειρημάτων αυξημένου ρίσκου, περιλαμβάνει την περιφερειακή διάρθρωση του προγράμματος και αποσκοπεί στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης. Μεβασικό στρατηγικό στόχο της παραγωγή εγχώριας προστιθέμενης αξίας, τηνδημιουργία θέσεων εργασίας και τηναναβάθμιση της τεχνογνωσίας των ελληνικών επιχειρήσεων. η πώληση φυσικών μονοπωλίων όπως τα δίκτυα φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας δεν συνιστά επένδυση αλλά εκποίηση δημόσιας περιουσίας, ειδικά σε μια περίοδο που τα χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ για να ασκήσουμε εθνική ενεργειακή πολιτική. Ενώ παράλληλα, το σχέδιο για την πράσινη μετάβαση πρέπει να υλοποιηθεί με την κοινωνία παρούσα, χωρίς να μείνει κανείς πίσω. Είναι αδιανόητο το μεγάλο πρόταγμα των καιρών μας να χρησιμοποιείται ως ευκαιρία για αποκλεισμούς και όξυνση των ανισοτήτων. Αν κάτι μας δίδαξε η πανδημία είναι ότι χρειαζόμαστε μια εντελώς διαφορετική αντίληψη για την λειτουργία της οικονομίας. Οι νεοφιλελεύθερες δοξασίες που κυριάρχησαν τις προηγούμενες δεκαετίες, περί αυτορρύθμισης των αγορών και ιδιωτικοποίησης των πάντων, ακόμα και του κοινωνικού κράτους, έχουν καταρρεύσει. Απαιτείται πλέον ουσιαστική κρατική παρέμβαση για την στήριξη της πραγματικής οικονομίας, στήριξη του κοινωνικού κράτους και πρωτίστως του δημόσιου συστήματος υγείας και διαμόρφωση δημόσιων εργαλείων σε στρατηγικούς τομείς όπως το τραπεζικό σύστημα και η ενέργεια. Είναι ξεκάθαρο ότι μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί η χώρα μας να προχωρήσει μπροστά. και ότι μόνο μια προοδευτική κυβέρνηση μπορεί να τις υλοποιήσει. οικοΝομια

αΝαπτΥξη Για ολη τηΝ κοιΝωΝια ή Για τοΥσ λιΓοΥσ;

του Μιχάλη Κατρίνη*

10 οικοΝομια

ύμφωνα με τις κυβερνητικές εκτιμήσεις του κρατικού προϋπολογισμού, που μόλις πριν λίγες ημέρες ψηφίστηκε, το 2022 πρόκειται να αποτελέσει ένα έτος «ολικής επαναφοράς» και «επιστροφής στην (οικονομική) κανονικότητα» [sic]. Μακάρι, ωστόσο, η οικονομία να ακολουθούσε μια τόσο γραμμικά ανοδική πορεία, όσο το υπουργείο Οικονομικών και ο κ.

Πρωθυπουργός θα επιθυμούσαν, ιδίως από τη στιγμή που τα επιμέρους στοιχεία αναδεικνύουν μια διαφορετική πραγματικότητα. το χρέος της κεντρικής διοίκησης έχει ήδη αυξηθεί κατά 31 δις ευρώ μέσα στην διετία της διακυβέρνησης της Νδ, ενώ και το πραγματικό ιδιωτικό χρέος ξεπερνά τα 250 δις ευρώ, με ανοδικές τάσεις. Παράλληλα, και το εμπορικό έλλειμμα παρουσιάζει αύξηση κατά 23,8% σε ετήσια βάση για το διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του

2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕλστΑτ, αφού ως συνήθως, η όποια ανάπτυξη της χώρας στηρίζεται στην κατανάλωση εισαγόμενων, κατά κύριο λόγο, προϊόντων. Αλλά και ο πληθωρισμός, ωθούμενος σε μεγάλο βαθμό από τις κατακόρυφες ενεργειακές ανατιμήσεις, κλιμακώνεται μήνα με το μήνα επικίνδυνα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις κατά καιρούς «ενέσεις αισιοδοξίας» του οικονομικού επιτελείου, που θα τον ήθελαν - όπως επανειλημμένα δηλώνουν - ένα

«προσωρινό και περιορισμένο» φαινόμενο. και βέβαια, όλα αυτά τα δυσμενή δεδομένα εξακολουθούν να βρίσκονται υπό την αίρεση των εξελίξεων στο μέτωπο της πανδημίας. το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω «μπήκαν κάτω από το χαλί» για την κατάρτιση του φετινού προϋπολογισμού της δήθεν επερχόμενης «κανονικότητας», δεν σημαίνει πως δεν υποκρύπτουν και άλλους μεγάλους κινδύνους. Με κυριότερο, το ότι η άνοδος του πληθωρισμού θα επηρεάσει αρνητικά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, δεδομένου ότι όπως όλα δείχνουν, η «ομπρέλα» του προγράμματος αγοράς νέων ελληνικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα δε θα

επεκταθεί χρονικά. Παράλληλα, η κυβέρνηση της Νδ με κάθε ευκαιρία αναδεικνύει τις προτιμήσεις της, σε σχέση με τις οικονομικές προτεραιότητες που θέτει, αλλά και σε σχέση με το μεγάλο ερώτημα «για ποιους και με ποιους;». και, δυστυχώς, κάθε φορά η απάντησή της είναι «για τους πολύ λίγους». δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ο σχεδιασμός της για την αξιοποίηση των πόρων του ταμείου Ανάκαμψης έγινε ερήμην της κοινωνίας, των παραγωγικών τάξεων και φορέων, όπως και του κόσμου της εργασίας. Έτσι, με τον τρόπο που η κυβέρνηση σχεδίασε το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0», μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των κονδυλίων θα διατεθεί στην πραγματική οικονομία και θα αξιοποιηθεί για την

παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Οι πόροι του ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να διοχετευθούν, κυρίαρχα, σε ξένες επιχειρήσεις και μόνο τμήμα τους θα κατευθυνθεί σε μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, που και αυτές θα έχουν μεταπρατικό και συμπληρωματικό ρόλο. συνέπεια των παραπάνω είναι, αναμενόμενα, πως ούτε η εγχώρια παραγωγή πρόκειται να ενισχυθεί, ούτε η εγχώρια προστιθέμενη αξία θα αυξηθεί, με μεγάλους βέβαια χαμένους τους πολίτες και την κοινωνία. κατ’ ουσία, όλα συνηγορούν πως η «ανάπτυξη» που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση της Νδ βασίζεται σε ένα συνολικό, όσο και βίαιο ανασχεδιασμό της δομής της ελληνικής οικονομίας. Έναν ανασχεδιασμό όπου οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μαθηματικά οδηγούνται στη «σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού» και παράλληλα οι μεγάλες επιχειρήσεις θα απορροφήσουν όσες από τις μικρότερες θα επιβιώσουν από αυτή τη διαδικασία. Μόνο υπό αυτό το πρίσμα, άλλωστε, μπορεί να γίνει κατανοητό γιατί η κυβέρνηση εμμένει στο ρόλο του παρατηρητή, στον αποκλεισμό από τον τραπεζικό δανεισμό του 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Άλλωστε, στους λίγους και ισχυρούς κατευθύνθηκε και το μεγαλύτερο μέρος των εγγυημένων κρατικών δανείων κατά την διάρκεια της πανδημίας, μιας και αφέθηκαν ασύδοτες οι τράπεζες να χρηματοδοτούν μόνο τους μεγάλους και καλούς πελάτες τους. κι όχι τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που είχαν την μεγαλύτερη ανάγκη, ακόμη και αν ήταν βιώσιμες. και εδώ βέβαια βρίσκεται η δομική διαφορά μας. σε αντίθεση με τη συντηρητική Νδ, εμείς πιστεύουμε στη δυναμική και στην εξωστρέφεια της ελληνικής μεσαίας και μικρής επιχείρησης. Αυτή η δυναμική, άλλωστε, συνδέθηκε με τα αναπτυξιακά άλματα, που έκανε η ελληνική οικονομία στο πρόσφατο παρελθόν. δυστυχώς, η εικονική πραγματικότητα που προωθεί η κυβέρνηση για το 2022, μπορεί να την πάει έως τις επόμενες - το πολύ - εκλογές κι αυτές εφόσον βιαστεί να τις κάνει. δεν μπορεί όμως να την πάει πιο μακριά. και όσο η κυβέρνηση εξακολουθεί να πορεύεται χωρίς συμπεριληπτικό οικονομικό όραμα, έχουμε κάθε λόγο να μην πιστεύουμε το σχέδιο της για τη χώρα, όπως και να μη συμμεριζόμαστε τα υπεραισιόδοξα «αφηγήματά» της.

*Ο Μιχάλης κατρίνης είναι επικεφαλής της κοινοβουλευτικής Ομάδας του κινήματος Αλλαγής οικοΝομια

«ο λαοσ Να ΓιΝει πρωταΓωΝιστησ τωΝ εξελιξεωΝ»

του Αποστόλη Ριζόπουλου *

12 οικοΝομια

«Η καπιταλιστική ανάπτυξη, δεν γίνεται να υπηρετεί ταυτόχρονα, κερδοφορία επιχειρήσεων και λαϊκές ανάγκες»

ίναι εύλογες και στην περιοχή μας οι ανησυχίες πολλών εργαζομένων, βιοπαλαιστών, για το πώς θα εξελιχθεί η κοινωνική πολιτική κατάσταση την επόμενη χρονιά. Με εμπιστοσύνη απευθύνονται στο κόμμα μας, το κκΕ, γνωρίζοντας ότι τους απευθύνουμε κάλεσμα συμπόρευσης, συστράτευσης στο δρόμο του αγώνα. Προβληματίζει το ζήτημα που βάζουμε «μπορούμε σήμερα να ζήσουμε καλύτερα»; γιατί σήμερα, ενώ τα επιτεύγματα της επιστήμης, της τεχνικής, έχουν φτάσει σε τέτοια σημεία ανάπτυξης, εμείς ζούμε όλο και χειρότερα; γιατί είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε με τόση ακρίβεια, χωρίς προστασία της υγείας μας, με ακριβοπληρωμένη την παιδεία για τα παιδιά μας, συνολικά με τόση ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το αύριο; Αυτά τα ζητήματα θέτουμε και συζητάμε και στο λαό του βόλου, που στο «πετσί» του ζει τις οδυνηρές συνέπειες συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών τόσα χρόνια τώρα. συζητάμε και δράμε από κοινού για να δυναμώνει ο δρόμος της διεκδίκησης κάθε σύγχρονης ανάγκης μας, ο δρόμος της ανατροπής αυτής της βαρβαρότητας. γιατί είναι βαρβαρότητα η εγκληματική διαχείριση της πανδημίας, που έχει αφήσει απογυμνωμένο το δημόσιο σύστημα υγείας, όπως πρόσφατα ζήσαμε εδώ στην πόλη μας, όπου κυριολεκτικά η διαχρονική κυβερνητική εγκατάλειψη του Αχιλλοπούλειου νοσοκομείου οδήγησε στις εικόνες φρίκης που όλοι είδαμε το περασμένο διάστημα; Ή μήπως δεν είναι αυτή η κατάσταση στα υπόλοιπα

δημόσια νοσοκομεία της περιοχής μας; δεκάδες φορείς της περιοχής μας, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές, οργανώνουν όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας τον αγώνα τους για την προστασία της υγείας μας, όπως και πριν λίγες ημέρες σε συγκέντρωση που έγινε εδώ στην πόλη μας. Ίδια και χειρότερη φυσικά είναι η κατάσταση στα χωριά του νομού μας, τόσο όσον αφορά την υποστελέχωση και υπολειτουργία των κέντρων υγείας, ως συνειδητή επίσης κυβερνητική πολιτική, αλλά και όσον αφορά την ίδια την προστασία του εισοδήματος των αγροτών, το ίδιο το βιος τους τελικά. Οι αγωνιστικές δράσεις, με διάφορες μορφές, που οργανώθηκαν από αγροτικούς συλλόγους της περιοχής του Πηλίου είναι ένα ακόμη παράδειγμα για το πώς έχει σημασία να σκεφτόμαστε, να δρούμε. γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να φέρει αποτέλεσμα, να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση, αλλά και στον αληθινό μας αντίπαλο, που είναι αυτό το σύστημα, αδηφάγο και βάρβαρο, για το οποίο η ζωή μας ελάχιστη σημασία έχει. Εξαιτίας αυτής της βαρβαρότητας η Μαγνησία συνεχίζει να είναι «πρωταθλήτρια» στην ανεργία. Εξαιτίας αυτής της βαρβαρότητας χιλιάδες οικογένειες θα συνεχίσουν να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους από τους πλειστηριασμούς και τις κατασχέσεις, απειλούνται από τη δραματική υποβάθμιση του περιβάλλοντος, εδώ με την καύση καρκινογόνων ουσιών από τη γνωστή βιομηχανία, αλλού με άλλους τρόπους. Ας δούμε, λοιπόν, πώς ενώ εμείς, η μεγάλη πλειοψηφία,

δίνουμε κάθε μέρα τη μάχη για μια ζωή με αξιοπρέπεια, την ίδια στιγμή το «παιχνίδι» στήνεται, εδώ, στη γειτονιά μας. Αναδεικνύουμε μόνιμα, αντιπαλεύουμε σταθερά την εμπλοκή της χώρας μας στα σχέδια των ηΠΑ - ΝΑτΟ - ΕΕ. η περιοχή της Μαγνησίας, το στεφανοβίκειο, το στρατόπεδο γεωργούλα, εξελίσσονται σε βασικούς επικίνδυνους κρίκους αυτής της εμπλοκής. το ίδιο και η 110 Πτέρυγα Μάχης στη λάρισα. βοά ο τύπος της περιοχής μας για την ένταση αυτής της εμπλοκής: Εκατοντάδες αμερικανονατοϊκοί στρατιώτες, πολεμικά αεροσκαφη (F35 ), μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά (Globalhawk), καθώς και

γιγαντιαία ιπτάμενα τάνκερ KC-135. Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Αλεξανδρούπολη. Οι ασκήσεις του ΝΑτΟ στην περιοχή γίνονται σε μια περίοδο που οξύνονται δραματικά οι ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, σε μια περίοδο που συγκεντρώνονται χιλιάδες στρατιώτες, ένα πλήθος στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα της Ρωσίας με την Ουκρανία, που οξύνονται οι ανταγωνισμοί στα σύνορα της

αμερικανοΝΑτΟϊκών συμφερόντων είναι και οι πρόσφατες εξελίξεις με τη δημιουργία σταθμού υγροποιημένου Αερίου (υφΑ) και στον βόλο, Αμερικανικών και καταριανών συμφερόντων, που τον μετατρέπει σε κόμβο μεταφοράς ενέργειας. Εκτός από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, η συγκεκριμένη επένδυση αφορά ακόμη έναν κρίκο μιας ευρύτερης αλυσίδας του λεγόμενου κάθετου Ενεργειακού

Πολωνίας με τη λευκορωσία, με τη χρησιμοποίηση των κατατρεγμένων προσφύγων. και σ' αυτό το πλαίσιο ο καθένας, ακόμα και ο πιο διστακτικός, μπορεί να καταλάβει πόσο επικίνδυνη είναι η εμπλοκή της Ελλάδας στους ΝΑτΟικούς και ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς. καλούμε το λαό του βόλου σε επαγρύπνηση. καλούμε σε μαζική οργάνωση και πάλη για να φύγουν τώρα οι Αμερικανοί από την περιοχή μας. για να φύγει η δολοφονική μηχανή του ΝΑτΟ από τη γειτονιά μας, από τη χώρα μας. στην ίδια κατεύθυνση εξυπηρέτησης των

διαδρόμου, με στόχο τη μείωση των εισαγωγών ρωσικού καυσίμου, προσφέροντας «εναλλακτικές διαδρομές». Είναι σχεδιασμοί που επισπεύστηκαν από τον συΡΙζΑ, που προώθησε τις σταθερές στρατηγικές επιδιώξεις των ηΠΑ, για τη μοιρασιά του ενεργειακού πλούτου της περιοχής. διαδρομές, που υποστηρίζονται από τις ηΠΑ, γιατί εξυπηρετούν τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς απέναντι σ’ αυτά της Ρωσίας και της κίνας, διαφοροποιώντας τις πηγές ενέργειας σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι κίνδυνοι αυτών των επιλογών, τόσο από τον συΡΙζΑ όσο και από την Νδ,

είναι φανεροί. στη συζήτηση δεσπόζει η εφαρμογή της πολιτικής της «πράσινης» μετάβασης, του «πράσινου NewDeal», που ήδη προωθείται με ταχύτητα και στην ΕΕ και στις ηΠΑ, η λεγόμενη ψηφιακή μετάβαση και η μετατροπή της χώρας σε κόμβο μεταφορών και ενέργειας. Οι πράσινες επενδύσεις δεν προωθούνται για το «καλό» του περιβάλλοντος και την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του λαού, αλλά για την ενίσχυση και τη θωράκιση των κερδών των επιχειρηματικών ομίλων. Στόχο έχει να δοθεί ανάσα τεράστιων κερδών στα λιμνάζοντα κεφάλαια που δεν μπορούν να επενδυθούν κερδοφόρα, οδηγώντας σε διαδοχικές διεθνείς κρίσεις όπως το 2008 και το 2020. Η καπιταλιστική ανάπτυξη, όποιο χρώμα κι αν έχει, δεν γίνεται να υπηρετεί ταυτόχρονα την κερδοφορία των επιχειρήσεων και τις λαϊκές ανάγκες. Η ανάπτυξη για το κεφάλαιο πάει μαζί με τον εργασιακό μεσαίωνα, την ένταση της εκμετάλλευσης, τις εργασιακές σχέσεις λάστιχο, τους χαμηλούς μισθούς, την υψηλή ανεργία, την ανισομετρία, την καταλήστευση φυσικών πόρων, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, το ξεπάτωμα των βιοπαλαιστών αγροτών και των μικρών επαγγελματιών, την έλλειψη υποδομών προστασίας της ζωής του λαού. Η εργατική τάξη, ο λαός μπορούν να βρουν διέξοδο από το φαύλο κύκλο των θυσιών της περιόδου της κρίσης και της περιόδου της ανάπτυξης, όταν βάλουν στο στόχαστρο τους κύριους υπεύθυνους, τις κυβερνήσεις και τα κόμματά τους, το κράτος και το σύστημά τους. Ανεξάρτητα από το αν κάποιος συμφωνεί σε όλα μαζί μας, γνωρίζει σήμερα πως μόνο το ΚΚΕ λέει ξεκάθαρα πως υπάρχει διέξοδος για τον λαό. Κι αυτή η διέξοδος δεν βρίσκεται στο βάρβαρο σύστημα της εκμετάλλευσης και στη διαχείρισή του, την οποία έχουν αναλάβει τα αστικά κόμματα, αλλά βαδίζοντας στον δρόμο της ανατροπής του. Βρίσκεται στο δρόμο της αντεπίθεσης με κριτήριο τις σύγχρονες ανάγκες του. Στον αγώνα για την ανάπτυξη η οποία θα έχει ως κίνητρο την ικανοποίηση των διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών, με κοινωνική ιδιοκτησία, κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της οικονομίας, εργατική λαϊκή εξουσία. Αυτό είναι το «σχέδιο του ΚΚΕ», που μπορεί να γίνει πράξη, που είναι ρεαλιστικό και αναγκαίο, γιατί συμφέρει πρώτα απ' όλα την εργατική τάξη, το λαό.

*Μέλος της ΕΠ θεσσαλίας του κκΕ, δημοτικός σύμβουλος βόλου οικοΝομια

πραΓματικη και Βιωσιμη αΝαπτΥξη «Η ρήξη με το καθεστώς της Χρεοδουλοπαροικίας αποτελεί μονόδρομο» του Σάκη Ζαχάρου, Οικονομολόγου, Μέλους του Πολιτικού σχεδιασμού του ΜέΡΑ25

14 οικοΝομια

πό το 2010, η χώρα μας τελεί υπό το καθεστώς που ονομάζουμε Χρεοδουλοπαρ οικία. δημόσια και ιδιωτική περιουσία, εργασιακά δικαιώματα, φυσικό περιβάλλον, παιδεία, υγεία και πρόνοια, ρευστοποιούνται στο όνομα ενός μη βιώσιμου χρέους, το οποίο χρησιμοποιείται ως όχημα ενός ανελέητου ταξικού πολέμου από τη μεριά της παρασιτικής ολιγαρχίας. το ΜέΡΑ25, ήδη από το 2018, κατέθεσε τις «7 τομές», ένα συνεκτικό πλαίσιο πολιτικών, το οποίο συν τω χρόνω εμπλουτίστηκε και εξειδικεύτηκε, καταλήγοντας στην «Πρόταση θεσμικών τομών και κρατικού Προϋπολογισμού», η οποία έχει κατατεθεί στη βουλή ως Πρόταση Νόμου, αποτελώντας ένα πλήρες, ρεαλιστικό και άμεσα εφαρμόσιμο πλέγμα πολιτικών για την έξοδο της Ελλάδας από την αποικία χρέους. ωστόσο, η απόδραση από τη Χρεοδουλοπαροικία αποτελεί την αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για να οικοδομήσουμε μια Ελλάδα στη βάση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της εργασιακής ασφάλειας και αξιοπρέπειας, της αειφορίας, της 4ης Πράσινης βιομηχανικής Επανάστασης. Οι θέσεις του ΜέΡΑ25, οι οποίες ψηφίστηκαν στο πλαίσιο του 1ου διαβουλευτικού συνεδρίου του (Ιούνιος 2021), λαμβάνουν υπόψη τα νέα δεδομένα, καθώς ο διαρκής και ταχύτατος μετασχηματισμός των παραγωγικών σχέσεων λόγω της φρενήρους τεχνολογικής εξέλιξης, δημιουργεί την επιτακτική ανάγκη επικαιροποίησης των βασικών πολιτικών προταγμάτων.η αγορά πλέον περνά ταχύτατα στην

ψηφιακή σφαίρα και μονοπωλείται/ολιγοπωλείται από το ιδιωτικό κεφάλαιο. Εταιρίες όπως οι Facebook, Amazon, Apple, Netflix, Google, Spotify(FAANGS) αλλά και πλατφόρμες όπως η Wolt, η efood, η Booking, η Airbnb κ.λπ., παγιώνονται ως η κυρίαρχη ή/και αποκλειστική αγορά στο πεδίο τους, οδηγώντας μας σε αυτό που ονομάζεται τεχνοφεουδαρχία: ψηφιακά φέουδα, όπου όλοι οφείλουμε να καταβάλλουμε δικαιώματα, βλ. υπέρογκες προμήθειες ή αμοιβές, για τη χρήση τους. Παράλληλα, η συμβατική οικονομική δραστηριότητα προσβλέπει αποκλειστικά στην απόδοση του κεφαλαίου: το κέρδος. η κλιματική καταστροφή και το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη επιβάλλουν να εξαλειφθεί αυτό το κερδοκεντρικό κριτήριο. κάθε επένδυση πρέπει να αξιολογείται βάσει της αειφορικής της επίδοσης, δηλαδή τις δυνητικές

της ωφέλειες ή ζημίες, όχι απλώς οικονομικά, αλλά πρωτίστως περιβαλλοντικά και κοινωνικά. Επειδή ποτέ στην Ιστορία μια πτώχευση δεν ξεπεράστηκε ούτε με νέα δανεικά ούτε με επιμήκυνση των παλαιότερων δανείων, για τον απεγκλωβισμό της χώρας από τη Χρεοδουλοπαροικία, το ΜέΡΑ25 έχει επεξεργαστεί και καταθέσει ολοκληρωμένη «Πρόταση θεσμικών τομών και κρατικού Προϋπολογισμού», η οποία συνοψίζεται στα εξής: Α. Πάταξη υπερφορολόγησης - Φορολογικές τομές  κατάργηση όλων των προπληρωμών φόρων για εταιρίες με λιγότερους από 300 εργαζόμενους  φορολογικοί συντελεστές επιχειρήσεων: 15% για τις μικρές, 20% για τις μεσαίες και 29% για τις μεγάλες.  δύο συντελεστές φΠΑ, συν μηδενικός συντελεστής για έντυπα βιβλία, έντυπο τύπο,

θέατρα-χορό. Ο ανώτερος συντελεστής στο 15% με πλαστικό χρήμα (18% με μετρητά), ο κατώτερος στο 6% και 9% αντίστοιχα. για τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, οι ανωτέρω συντελεστές μειώνονται κατά 25%.  Ειδικός Ψηφιακός φόρος (φόρος FAANGS) στο 4%του τζίρου  ΕΝφΙΑ - κατάργησή του για αντικειμενικές αξίες κάτω των €70 χιλιάδων, μείωσή του κατά 25% για αντικειμενικές αξίες από €70 ως €500 χιλιάδες, και αύξηση κατά 10% για αντικειμενικές αξίες άνω του €1 εκ. Β. Ουσιαστική Στήριξη των Μικρομεσαίων από την Οικονομική Πανδημία  κούρεμα των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών που ανεστάλησαν  δυνατότητα εθελούσιας μετατροπής ρευστότητας σε προαίρεση κρατικού μεριδίου στην επιχείρηση Γ. Ουσιαστική στήριξη του Εθνικού Συστήματος υγείας  δημιουργία δημόσιου δικτύου κέντρων Μαζικών τεστ/Εμβολιασμών και κατόπιν, μετατροπή του σε δίκτυο Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης του Εσυ  Άμεση πρόσληψη μόνιμων γιατρών και νοσηλευτών. Δ. Προστασία Δανειοληπτών με τερματισμό πωλήσεων «κόκκινων» δανείων, εξυγίανση τραπεζών, κατάργηση «ΗΡΑΚλΗ» - Ίδρυση Δημόσιας Εταιρίας Διαχείρισης

Ιδιωτικού Χρέους, με την επωνυμία «ΟΔυΣΣΕΑΣ» Ε. Ανάκτηση εθνικής κυριαρχίας επί δημοσίων εσόδων και φορολογικού λογισμικού.  καταργείται η ελεγχόμενη από την τρόικα ΑΑδΕ και μεταφέρεται το φορολογικό λογισμικό και τα πληροφοριακά συστήματα σε νέα γενική γραμματεία Πληροφοριακών συστημάτων και φορολογικού λογισμικού.  δημιουργείται νέα αυτόνομη γενική γραμματεία δημοσίων Εσόδων, με επικεφαλής γγ που δεν επιλέγεται ούτε από την κυβέρνηση ούτε κι από τους δανειστές, αλλά εκλέγεται από κοινωνική Επιτροπή Επιλογής Ανώτατου Προσωπικού της οποίας το 1/3 είναι βουλευτές, 1/3 κληρωτοί δικαστές και 1/3 κληρωτοί επαγγελματίες λογιστέςφοροτεχνικοί. ΣΤ.Ανάκτηση εθνικής κυριαρχίας επί δημόσιας περιουσίας και τραπεζικών συμμετοχών. Κατάργηση του «υπερταμείου» και αντικατάστασή του από την εταιρία «ΑΘΗΝΑ - Εθνική Αναπτυξιακή Εταιρία Δημόσιας Περιουσίας και Δημοσιονομικών Συναλλαγών», στην οποία θα υπάγονται:  η «Εθνική Εταιρία τραπεζικών συμμετοχών», που θα αντικαταστήσει το υπό κατάργηση τΧσ  η «Νέα Ελληνική Αναπτυξιακή τράπεζα», που θα προκύψει μετά από συγχώνευση του τΑΙΠΕδ με την υπάρχουσα αναπτυξιακή τράπεζα,

έτσι ώστε η δημόσια περιουσία που σήμερα το τΑΙΠΕδ εκποιεί να χρησιμοποιείται (όχι πωλείται) ως εχέγγυο για τη δημιουργία επενδυτικών ροών σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Ζ. Νέο Ψηφιακό Σύστημα Δημοσιονομικών Συναλλαγών Ιδιωτών-Δημοσίου «ΔΗΜΗΤΡΑ»  Παροχή μεταβιβάσιμων ψηφιακών δημοσιονομικών μονάδων σε ευάλωτους πολίτες για αγορά βασικών αγαθών (τρόφιμα, ενέργεια, μεταφορικές κ.λπ.), εξασφαλίζοντάς την αξιοπρεπή διαβίωσή τους και επιτυγχάνοντας ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά. Επιπλέον, η «δήμητρα» θα προσφέρει βαθμούς δημοσιονομικής ελευθερίας στο Ελληνικό δημόσιο και παράλληλα, θα εξασφαλίσει σημαντικές φοροαπαλλαγές στους πολίτες, καθώς και δωρεάν συναλλαγές με το δημόσιο αλλά και μεταξύ ιδιωτών. Ο χώρος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (MμE) χρήζει ιδιαίτερης μνείας, καθώς - παρ’ όλο που συνιστούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας -είναι εκείνες που επλήγησαν πιο βάναυσα από την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τις επιλογές όλων ανεξαιρέτως των μνημονιακών κυβερνήσεων (π.χ. επιβολή τέλους επιτηδεύματος, κατάργηση του αφορολόγητου, αύξηση φορολογικών συντελεστών, προκαταβολή φόρου 100%, αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών). Επιπλέον, η απώλεια εισοδημάτων συνολικά και η συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης του κόσμου της εργασίας, ο οποίος αποτελεί ως επί το πλείστον την πελατεία των ΜμΕ, οδήγησε στην καθίζηση των εσόδων τους, υποχρεώνοντας πολλές σε λουκέτο. Με την έλευση της πανδημίας και των συνεχόμενων lockdown, το πλήγμα ήταν ακόμα μεγαλύτερο. ταυτόχρονα, η παρασιτική ολιγαρχία εκμεταλλεύεται την πανδημία προκειμένου να αποκομίσει επιπλέον οφέλη, μέσω της καταστροφής των ΜμΕ. Έτσι, η κυβέρνηση της Μητσοτάκης ΑΕ μεταφέρει τον πλούτο της κοινωνίας στις τσέπες των λίγων – όσο πλούτο είχε απομείνει μετά τα 12 χρόνια μνημονίων. Εμείς, το ΜέΡΑ25, δεν τρέφουμε αυταπάτες. γνωρίζουμε ότι αφενός οι ολοκληρωμένες προτάσεις μας απαιτούν ρήξη με το κατεστημένο και τις πολιτικές που επιβάλλει, μετατρέποντας τη χώρα μας σε Χρεοδουλοπαροικία, και αφετέρου η ρήξη συνιστά τη μόνη ρεαλιστική και αποτελεσματική λύση για απόδραση από αυτό το καθεστώς και πραγματική, δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη. οικοΝομια

η πληρησ καΝοΝικοτητα προϋποθεση ταχειασ αΝαπτΥξησ Προοπτικές και κίνδυνοι της Ελληνικής οικονομίας για το 2022

του Χρήστου Μπουκώρου, κοινοβουλευτικού εκπροσώπου Ν.δ., βουλευτή Μαγνησίας

16 οικοΝομια

ίναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά κατά την οποία ο υπό ψήφιση προϋπολογισμός επηρεάζεται από μια διπλή κρίση, υγειονομική και ενεργειακή. η προσπάθεια επαναφοράς της οικονομίας στα επίπεδα προ πανδημίας είναι επώδυνη και συναντά αρκετές δυσκολίες εξαιτίας των διακυμάνσεων που προκαλούν τα συνεχόμενα κύματα COVID-19. Από την άνοιξη του 2021 η παγκόσμια οικονομία άνοιξε και είναι πάλι σε πλήρη λειτουργία. ταυτόχρονα και η Ελληνική οικονομία. το ξαφνικό άνοιγμα, κυρίως από την πλευρά της κίνας, δημιούργησε τεράστια ζήτηση σε πρώτες ύλες και ενέργεια. βρισκόμαστε ακριβώς τώρα σε ένα μεσοδιάστημα αναταράξεων που ήρθαν να προστεθούν στα προϋπάρχοντα προβλήματα της πανδημίας. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί εκτιμούν ότι η περίοδος εξομάλυνσης θα ξεκινήσει από την άνοιξη του 2022 και μετά, ταυτόχρονα τροφοδοτούν και την ελπίδα περί υποχώρησης της πανδημίας και των συνεπειών της. στο κλίμα αυτό η ελληνική οικονομία πασχίζει να ξεπεράσει τόσο τις συνέπειες της διπλής κρίσης όσο και τα απόνερα της υπερδεκαετούς κρίσης που προηγήθηκε. Εγχείρημα αναμφίβολα δύσκολο, το οποίο δυσκολεύει ακόμα περισσότερο αν συνυπολογιστούν και οι έκτακτες ανάγκες αντιμετώπισης των αδιάκοπων προκλήσεων της γειτονικής τουρκίας σε συνδυασμό και με την αδήριτη ανάγκη της δαπανηρής ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των Ενόπλων δυνάμεων της χώρας. το βασικότερο όπλο που έχει ανακτήσει η χώρα και κατ’ επέκταση η οικονομία τα δύο τελευταία χρόνια είναι το

πλεονέκτημα της αξιοπιστίας. Είναι ακριβώς η αξιοπιστία που επιτρέπει τη χώρα να δανείζεται ακόμα και αυτήν την περίοδο της μεγάλης αναταραχής με χαμηλά επιτόκια, να εισακούγονται οι προτάσεις της και πολλές φορές να υιοθετούνται στα κορυφαία ευρωπαϊκά όργανα και τέλος είναι το πλεονέκτημα της αξιοπιστίας που της επιτρέπει να χτίζει σε μία εποχή αβεβαιότητας οικονομικές και αμυντικές σχέσεις σχεδόν με όλα τα κράτη της ευρύτερης περιοχής μας. Είναι εντελώς διαφορετικό να διαπραγματεύεσαι και να συνεργάζεσαι ως αποτυχημένο κράτος, από το να κινείσαι στη διεθνή σκηνή ως ένας αξιόπιστος εταίρος προσηλωμένος στο διεθνές δίκαιο, ο οποίος

ενδυναμώνεται συνεχώς και αφήνει πίσω του τα προβλήματα του παρελθόντος. η εικόνα της αξιόπιστης Ελλάδας είναι αρωγός στην προσπάθεια της οικονομικής ανάπτυξης. Προβλέψεις και εκτιμήσεις για το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.) για το 2022 Μέσα σ’ αυτό το διεθνές περιβάλλον ψηφίζεται στην Εθνική Αντιπροσωπεία ο προϋπολογισμός του 2022. Οι προβλέψεις και οι εκτιμήσεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης είναι πάντα σημαντικές διότι αφορούν το κρισιμότερο μέγεθος της ελληνικής οικονομίας. Μπορεί να μην ευημερούν πάντα οι άνθρωποι όταν ευημερούν οι αριθμοί,

όμως ποτέ δεν ευημερούν οι άνθρωποι όταν ταπεινώνονται οι αριθμοί. τα αποτελέσματα του 2021 και οι εκτιμήσεις του 2022 για το ελληνικό Α.Ε.Π. ανοίγουν πολλές χαραμάδες αισιοδοξίας. Πιο συγκεκριμένα, για το 2021 ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αναθεωρείται σημαντικά από 3,6% που προβλεπόταν στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής στο 6,1%, ενώ για το 2022 προβλέπεται ανάπτυξη 4,5%. ως εκ τούτου, κατά τη διετία 20212022, οι απώλειες του Α.Ε.Π. λόγω της πανδημίας αναμένεται να ανακτηθούν πλήρως και στο τέλος του 2022 το εγχώριο προϊόν προβλέπεται να υπερβεί το Α.Ε.Π. του 2019 κατά 1,7%. καταλυτικό παράγοντα για την ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα αποτελεί το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, η υλοποίηση του οποίου αναμένεται να προσδώσει στην ελληνική οικονομία επιπλέον 2,9 ποσοστιαίες μονάδες του Α.Ε.Π. το 2022, χωρίς να ληφθεί υπόψιν στο ποσοστό αυτό και η σχετική μόχλευση. Οι επενδύσεις αποτελούν τον πρώτο στόχο της κυβέρνησης προκειμένου να καλυφθεί το σημαντικό επενδυτικό κενό που διαμορφώθηκε κατά την προηγούμενη δεκαετία στη χώρα μας. για το 2022 οι επενδύσεις

αναμένεται να αυξηθούν κατά 23,4% ενώ και για το 2021 εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 11,1% διαμορφώνοντας τις συνθήκες για την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα. Ασφαλώς, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης έχουν σημασία για το σύνολο των πολιτών όταν το προϊόν της ανάπτυξης, όταν ο πλούτος που δημιουργείται, βρίσκει δίοδο διανομής σε όσο το δυνατόν περισσότερους και αν είναι εφικτό στο σύνολο των πολιτών. κάτι τέτοιο, δεν μπορεί να συμβεί με μία εκτεταμένη επιδοματική πολιτική. η ανάπτυξη για να μην χαρακτηριστεί στρεβλή οφείλει να δίνει νέες θέσεις εργασίας, καλύτερα αμειβόμενες διότι ουδείς παραγνωρίζει ότι οι μισθοί στην Ελλάδα για μία μεγάλη μερίδα εργαζομένων παραμένουν καθηλωμένοι σε απελπιστικά χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τους εργαζομένους των χωρών του σκληρού πυρήνα της Ευρωζώνης. Η πορεία της ανεργίας τον Ιούλιο του 2019 η ανεργία στη χώρα μας ήταν στο 16,9%. τον Οκτώβριο του 2021 σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕλστΑτ η ανεργία διαμορφώθηκε στο 13%. Αρκεί να θυμίσουμε ότι μετά το πρώτο μνημόνιο του 2011 η ανεργία είχε εκτιναχθεί στο 27%. βεβαίως, έχουμε ακόμα δρόμο προκειμένου ο δείκτης της ανεργίας να

φτάσει σε ένα εφικτό, για αναπτυγμένη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επίπεδο της τάξεως του 6 έως 8% . Πάντως δεν είναι καθόλου ασήμαντο γεγονός ότι τα 2,5 τελευταία χρόνια 141.000 συμπολίτες μας βρήκαν μία θέση εργασίας πολλοί εξ’ αυτών μετά από πολλά χρόνια ανεργίας. Ο κίνδυνος του πληθωρισμού Μέσα στην παγκόσμια αναταραχή που δημιούργησε η πανδημία και στο ξαφνικό άνοιγμα της οικονομίας προέκυψε ο κίνδυνος του πληθωρισμού ο οποίος τροφοδοτείται από την ακρίβεια και απομειώνει τα εισοδήματα των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων. Μέχρι τον προηγούμενο Ιούνιο ο πληθωρισμός της χώρας μας ήταν μηδενικός. Έκτοτε βαίνει διαρκώς αυξανόμενος και για το 2021 αναμένεται να διαμορφωθεί στο υψηλότερο ποσοστό του 4 με 5%. σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat παρά την ξέφρενη κούρσα του, θα παραμείνει σημαντικά χαμηλότερος του μέσου όρου της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. για το 2022 με βάση τον προϋπολογισμό η εκτίμηση είναι ότι θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα και θα κινηθεί εντέλει μεσοσταθμικά για ολόκληρο το 2022 στο 0,8%. Αν όχι, θα χρειαστούν σημαντικά οικονομικά μέτρα ενίσχυσης των εισοδημάτων και διόρθωσης των απωλειών με δυσμενείς συνέπειες για την πορεία της οικονομίας. Αρκεί να σημειωθεί ότι μέχρι τώρα η κυβέρνηση μόνο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας χρειάστηκε να δαπανήσει περίπου 1 δις ευρώ. Εν κατακλείδι, η συνέχιση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης σε συνδυασμό με την πτώση του πληθωρισμού στα μέχρι πρότινος επίπεδα είναι οι δύο παράμετροι που σηματοδοτούν την επιστροφή στην πλήρη κανονικότητα και αναμφίβολα η επίτευξή τους θα εξαρτηθεί από την εξομάλυνση της παγκόσμιας οικονομίας και τον δραστικό περιορισμό των συνεπειών της πανδημίας. Οι αριθμοί δείχνουν ότι η Ελλάδα στο ασφυκτικό πλαίσιο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης τα καταφέρνει πολύ καλύτερα από πολλές και ισχυρότερες Ευρωπαϊκές χώρες. η επιστροφή όμως στην πλήρη κανονικότητα είναι αυτή που θα μας βγάλει στο ξέφωτο ώστε να δρέψουμε τους καρπούς της αξιοπιστίας, των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, της ταχείας αύξησης των επενδύσεων και της διόγκωσης των εξαγωγών. Οι προαναφερθέντες κρίσιμοι δείκτες για την οικονομία καταγράφονται ευκρινώς στον προϋπολογισμό του 2022 που ψηφίζουμε σήμερα στο Εθνικό κοινοβούλιο. οικοΝομια

στο προσκηΝιο τησ αΝαπτΥξησ η μαΓΝησια Η χώρα αλλάζει σελίδα και διεκδικεί ένα καλύτερο μέλλον για τους πολίτες της

του Αθανάσιου λιούπη βουλευτή Ν. Μαγνησίας της Ν.δ.

18 οικοΝομια

α τελευταία δύο χρόνια η κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον κυριάκο Μητσοτάκη είχε να αντιμετωπίσει πολλές και δύσκολες προκλήσεις. στόχους, που τις τελευταίες δεκαετίες επειδή δεν είχαν διεκδικηθεί, άφηναν πίσω τη χώρα από το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαι. η υγειονομική κρίση, λίγους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της κυβέρνησης, άλλαξε την πορεία του σχεδιασμού, δεν τον άφησε όμως πίσω. στοχευμένα, μεθοδικά, με τεχνοκρατική ακρίβεια, με πολλή δουλειά και χωρίς να υπολογίζει πολιτικό κόστος, η κυβέρνηση αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει την πανδημία και ταυτόχρονα, με τη νομοθετική της δραστηριότητα, με γνώμονα την αναπτυξιακή δυναμική, τη διάλυση στρεβλώσεων του παρελθόντος οδηγεί την χώρα σε μια νέα εποχή, για ένα καλύτερο μέλλον στους πολίτες της. Από την πρώτη στιγμή και ενώ η πατρίδα μας και όλος ο κόσμος βρέθηκαν σε έναν πρωτόγνωρο περιορισμό, λόγω της πανδημίας, ξεκίνησε ο μεγάλος αγώνας για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, με άλματα στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός ξεκίνησε με μια μεγάλη προσπάθεια και τη δημιουργία

του καινοτόμου και χρηστικού gov.gr. Χιλιάδες ψηφιακές υπηρεσίες των υπουργείων, φορέων, οργανισμών και ανεξάρτητων αρχών του δημοσίου συγκεντρώθηκαν σε μία μεγάλη ψηφιακή πλατφόρμα, όπου ο πολίτης γρήγορα, εύκολα και χωρίς ταλαιπωρία μπορεί πλέον να εξυπηρετηθεί χωρίς να μπλέκει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας. σε εξέλιξη βρίσκεται και το ψηφιακό εμβολιαστικό πρόγραμμα για το οποίο η χώρα μας έλαβε τα εύσημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. φυσικά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός συνεχίζεται αθόρυβα, αλλά πολύ αποτελεσματικά. η κυβέρνηση έδωσε μεγάλη βαρύτητα και στην εξωτερική της πολιτική και την αμυντική της ενίσχυση. η ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας ως πυλώνας σταθερότητας στη Μεσόγειο και ευρύτερα, οι ανοιχτοί δίαυλοι με σημαντικές χώρες και τις οικονομίες τους, διευρύνει τους ορίζοντές της, δημιουργώντας στρατηγικές συνεργασίες και αποτελεί πλέον ένα σημαντικό «παίκτη» πολιτικής, οικονομίας και ανάπτυξης. Οι βηματισμοί της χώρας μέσα από μία σθεναρή και σίγουρη πολιτική εμπνέει σταθερότητα στους πολίτες αλλά και τις αγορές κι αυτό αποδεικνύεται από την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η οποία είναι εντυπωσιακά αισιόδοξη. Ο ρυθμός ανάπτυξης για το

2021 διαμορφώθηκε ανέλπιστα στο 6.9% προμηνύοντας μια ξεκάθαρη αναπτυξιακή τροχιά. το τρίτο τρίμηνο του 2021 η Ελλάδα κατέγραψε την καλύτερη επίδοση σε επίπεδο ΑΕΠ στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. το 2022 αναμένεται να υπερβεί το αντίστοιχο του 2019 κατά 1,7%. Παράλληλα, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟσΑ, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν χρειάζεται να λάβει επιπλέον μέτρα για να αποτρέψει την αύξηση του χρέους της. τα μηνύματα που ήδη έχουν έρθει είναι ενθαρρυντικά και προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον για την οικονομία και την ανάπτυξη της χώρας. η Ελλάδα όμως λαμβάνει κι εκείνη μέτρα, προκειμένου να φέρει έναν αέρα ανάπτυξης και επενδύσεων. διατηρώντας την μεταρρυθμιστική της πορεία, παρέχοντας στήριξη σε πολίτες και επιχειρήσεις η Ελλάδα γίνεται ο καλύτερος τόπος για επενδύσεις, που θα φέρουν καλύτερες, ποιοτικότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Ήδη η αρχή έχει ξεκινήσει, με οικονομικούς, τεχνολογικούς και επιστημονικούς κολοσσούς όπως η Pfizer, η Microsoft, η Amazon, Cisco, Wolksvagen. Προγράμματα όπως το «Πρώτο Ένσημο», που δίνει τη δυνατότητα εισόδου για πρώτη φορά στην εργασία νέων ανθρώπων έως 30 ετών, ενίσχυσης των νέων αγροτών, στήριξης της έρευνας και της

καινοτομίας, έρχονται να «κουμπώσουν» με τους πόρους του ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕσΠΑ, της νέας κΑΠ και να αλλάξουν τόσο το εργασιακό προσκήνιο, όσο και αυτό των έργων και των επενδύσεων. την ίδια στιγμή η στήριξη όλων των πολιτών αγροτών, εμπόρων, επιχειρηματιών, επιστημόνων και όλων των ευάλωτων συνανθρώπων μας που βρίσκονται σε δυσχέρεια αποτελεί γνώμονα της κυβέρνησης. Προτεραιότητα της κυβέρνησης όπως το έχει αποδείξει με τις νομοθετικές παρεμβάσεις είναι η στήριξη των ΑμεΑ, ανοίγοντας τον δρόμο της προσβασιμότητας παντού και βελτιώνοντας τις συνθήκες ζωής και εργασίας. φυσικά κορυφαίο θέμα στην πολιτική μας αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος , ενισχύοντας την ηλεκτροκίνηση και θέτοντας ως στόχο την καθαρή ενέργεια και την πράσινη αειφόρο ανάπτυξη. Στο προσκήνιο η Μαγνησία Μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια και η Μαγνησία βρέθηκε στο προσκήνιο των αποφάσεων. η κυβέρνηση επενδύει στην στρατηγική της τοποθεσία και βελτιώνει, παρεμβαίνει και ξεμπλοκάρει έργα, τα οποία είχαν βαλτώσει επί χρόνια. ξεκινώντας από την βάση ενός κράτους και ενός έθνους που είναι η παιδεία, είδαμε την απόλυτη στήριξη της κυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο θεσσαλίας. Με συνολικό προϋπολογισμό πάνω από 90εκ. ευρώ μέσω σδΙτ, προχωρά η κατασκευή του νέου πανεπιστημιακού πολυχώρου στο οικόπεδο της πρώην βαμβακουργίας στη Νέα Ιωνία, που θα αναδείξει το Πανεπιστήμιο και σε επίπεδο υποδομών, μιας και σε ακαδημαϊκό επίπεδο η ανοδική του πορεία και οι συνεχείς διεθνείς αναγνωρίσεις είναι γεγονός αυταπόδεικτο. σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία, την Περιφέρεια θεσσαλίας και τους δήμους του Νομού αξιοποιούμε την πολιτιστική μας

κληρονομιά, αναδεικνύουμε αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Αρχαίο θέατρο φθιωτίδων θηβών, αναστυλώνουμε και συντηρούμε ιστορικές Μονές και Ιερούς Ναούς, ενώ δημιουργούμε και νέους επισκέψιμους χώρους όπως τα καταδυτικά πάρκα, με πρώτο το καταδυτικό μουσείο στην Αλόννησο, βάζοντας στον παγκόσμιο θεματικό τουριστικό χάρτη τα νησιά των σποράδων και ολόκληρη τη Μαγνησία. Νομοθετούμε και θεσμοθετούμε ευέλικταεργαλεία για την πιστοποίηση καθετοποιημένων αγροτουριστικών εγκαταστάσεων εκδίδοντας σήματα λειτουργίας αγροτουρισμού σε επισκέψιμα αγροκτήματα, οινοποιεία, ελαιοτριβεία, συνθέτοντας δυνάμεις, συνδέοντας πρωτογενή τομέα, τουρισμό και γαστρονομία. Παράδειγμα η πρώτη πιστοποιημένη φάρμα σε επίπεδο θεσσαλίας στην Πορταριά και το πιστοποιημένο επισκέψιμο οινοποιείο στην σκιάθο. Ανακουφίζουμε τον αγροτικό τομέα καθώς με αποφασιστικότητα σε τοπικό επίπεδο αντιμετωπίσαμε άμεσα τόσο τις ζημιές από τον «Ιανό» την «Μήδεια», την «Αθηνά» , τους παγετούς στα οπωροφόρα και τα πυρηνόκαρπα, την πολύ μεγάλη καταστροφή στα κάστανα λίγο πριν τη συγκομιδή, αλλά και τα υπόλοιπα σφοδρά ζημιογόνα αίτια, όπου για πρώτη φορά γρήγορα δόθηκαν προκαταβολές μετά τη συγκομιδή, ενώ οι πληρωμές θα ολοκληρωθούν στις αρχές του 2022. Επαναφέρουμε την επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης σε νέους αγρότες και αγρότες που συμμετέχουν σε συνεταιριστικά ή συνεργατικά σχήματα και αγρότες με συμβολαιακή γεωργία, ενώ μειώσαμε από τον Οκτώβριο τον φ.Π.Α. των ζωοτροφών από το 13% στο 6% και δόθηκε επιπλέον ενίσχυση στους κτηνοτρόφους για την αγορά ζωοτροφών. Παράλληλα σχεδιάζονται έργα αγροτικής οδοποιίας σε όλους τους δήμους μέσω του προγράμματος «Αντώνης τρίτσης» και προτάσσονται έργα αξιοποίησης των υδάτινων πόρων και αντιπλημμυρικής

θωράκισης με κεντρικό σχεδιασμό και τοπικό ενδιαφέρον στο «Ύδωρ 2.0» το μεγαλύτερο πρόγραμμα αρδευτικών έργων ύψους άνω των 4 δις. ευρώ. Με τη λειτουργία, μετά από πολυετείς δυσκολίες, της νέας ιχθυόσκαλας στον βόλο, την αδειοδότηση και τη σε σύντομο χρονικό διάστημα λειτουργία του υδατοδρομίου, τη βελτίωση των λιμενικών εγκαταστάσεων σε όλο το παραλιακό μέτωπο του νομού θέτουμε σε πρώτη προτεραιότητα την αξιοποίηση όλων των δυνατών χαρτιών της περιοχής μας. η επικείμενη εγκατάσταση του Ναυστάθμου του Πολεμικού Ναυτικού στον Παγασητικό, η εντός του 2022 ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του βόλου, η ολοκλήρωση του περιφερειακού σε όλο το μέτωπο, αλλά και η εκκίνηση των έργων ηλεκτροκίνησης και των συνδυασμένων μεταφορών φέρνουν τη Μαγνησία στο προσκήνιο όλης της χώρας, δίνοντας τον τόνο της δυναμικής του μέλλοντος. Με χρηματοδοτικά εργαλεία ενισχύουμε δήμους και Περιφέρεια, που με τη σειρά τους προχωρούν σε σημαντικά έργα σε όλο τον νομό. συνεχίζουμε να βελτιώνουμε αθλητικές εγκαταστάσεις, να χρηματοδοτούμε νέα έργα, όπως το Ποδηλατροδρόμιο, αλλά και έργα υποδομών, όπως ο βιολογικός καθαρισμός και η αποχέτευση του παραλιακού μετώπου της Μαγνησίας, που πρόκειται να ενταχθούν στο ταμείο Ανάκαμψης. δικαστικό Μέγαρο βόλου και μετεγκατάσταση της Πυροσβεστικής υπηρεσίας με σδΙτ, όπως και το Μουσείο- θεματικό Πάρκο της Αργούς αποτελούν έργα που η πρωτεύουσα του νομού τα έχει ανάγκη και σύντομα αναμένεται να χρηματοδοτηθούν. το 2022 λοιπόν, εκτός από μία νέα χρονιά και μια ευκαιρία για ανασυγκρότηση στόχων και δυνάμεων, αποτελεί και μια χρονιά που θα καταστεί ορόσημο για την οικονομία, την ανάπτυξη και την προοπτική της χώρας, αλλά και της Μαγνησίας. Με επίκεντρο τον άνθρωπο και τα μεγάλα έργα, η κυβέρνηση εργάζεται ώστε η Ελλάδα να γυρίσει σελίδα. οικοΝομια

«2022: μια Νεα, ελπιδοφορα χροΝια Για το ελληΝικο επιχειρειΝ» «Η ριζική αλλαγή του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στη χώρα μας»

πως έχει αποδείξει η διεθνής εμπειρία, η προσέλκυ ση νέων επενδύσεω

του Κωνσταντίνου Μαραβέγια, γιατρού - χειρουργού, βουλευτή Μαγνησίας της Νδ

20 οικοΝομια

ν και η τόνωση της επιχειρηματικότητας δεν εξαρτώνται μόνο από την παροχή φορολογικών κινήτρων ή την δημιουργία καινούργιων ευκαιριών. η ανάπτυξη μιας χώρας εξαρτάται άμεσα από το επιχειρηματικό περιβάλλον που διαμορφώνει και την σταθερότητα που αυτό προσφέρει για επενδύσεις. στην Ελλάδα και σ’αυτόν τον τομέα τα πράγματα εδώ και 2,5 χρόνια έχουν αλλάξει ριζικά. Ένα από τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη ήταν οι ουσιαστικές φοροελαφρύνσεις των επιχειρήσεων τις οποίες ο Πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί να ολοκληρώσει μέχρι το 2023. Από το 2020, εν μέσω πανδημίας, μέχρι και σήμερα έχουν διοχετευθεί πολλά δισεκατομμύρια ευρώ στη πραγματική οικονομία με την μορφή κρατικών ενισχύσεων που κράτησαν πλήθος επιχειρήσεων όρθιες, παρά την παρατεινόμενη οικονομική κρίση. Πέραν όμως της έκτακτης παροχής ρευστότητας και των μόνιμων μειώσεων φόρων, το επιχειρηματικό περιβάλλον περιλαμβάνει και άλλες παραμέτρους που στηρίζουν το υγιές επιχειρείν όπως είναι ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, οι σύγχρονες εργασιακές ρυθμίσεις και η προώθηση της καινοτομίας. Είχα μέχρι τώρα την ευκαιρία, ως μέλος των αντίστοιχων

κοινοβουλευτικών επιτροπών (κοινωνικών υποθέσεων και Έρευνας - τεχνολογίας) να συμβάλω στην υιοθέτηση ενεργητικών πολιτικών για τον εκσυγχρονισμό αυτών των συνιστωσών του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. κι αυτό γιατί πιστεύω ακράδαντα πως ακριβώς αυτές οι μη χρηματοοικονομικές παράμετροι της ανάπτυξης, είναι που παίζουν κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στην προσέλκυση σοβαρών επενδυτών αλλά κυρίως εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης. Ανθρώπων δηλαδή που θα θέλουν να παραμείνουν και να δημιουργήσουν στην Ελλάδα, αρκεί να υπάρχουν καθαροί και σταθεροί κανόνες. Έτσι, η κυβέρνηση της Νδ με τον νόμο Χατζηδάκη έφερε στη χώρα μας ένα νέο Εργασιακό πλαίσιο, ακολουθώντας τις σύγχρονες ευρωπαϊκές πρακτικές. βασική αλλαγή το 2022 θα αποτελέσει η εισαγωγή της ψηφιακής κάρτας εργασίας που θα προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων και θα απλοποιήσει τις γραφειοκρατικές διαδικασίες για τους καλούς εργοδότες. στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού το 2022. θυμίζω εδώ τις τερατολογικές προφητείες του συΡΙζΑ περί δήθεν κατάργησης του κατώτατου μισθού και υποτιθέμενης αύξησης της ανεργίας από τον νόμο Χατζηδάκη. Ειδικά για το τελευταίο, η ΕλστΑτ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η ανεργία μειώθηκε τον σεπτέμβριο στο 13% διατηρώντας την καθοδική τάση που παγίωσε η Νδ μετά τον Ιούλιο του 2019. Άλλωστε η

πρόοδος της Ελληνικής οικονομίας επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία εκτίμησε ότι τελικά η ανάπτυξη στη χώρα μας για το 2021 θα ξεπεράσει το 7%. στο νέο αυτό επιχειρηματικό περιβάλλον κομβικό ρόλο θα παίξουν και οι νέες ασφαλιστικές ρυθμίσεις. Μεταξύ αυτών πολύ σημαντική είναι η λειτουργία το

2022 του νέου ταμείου Επικουρικής κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (τΕκΑ). το νέο αυτό ασφαλιστικό ταμείο θα προσφέρει ασφάλεια στους εργαζομένους μέσα από την εγγύηση των μελλοντικών συντάξεων αλλά και ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας μέσα από την επένδυση των αποθεματικών του τΕκΑ σε διαφοροποιημένα ελληνικά χαρτοφυλάκια. η παράταση το 2022 της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3 μονάδες συνιστά σημαντική ελάφρυνση του μη μισθολογικού κόστους και έρχεται σε συνέχεια του νέου συστήματος υπολογισμού εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες που πλέον δεν στηρίζεται στο εισόδημα. Αυτονόητα παραμένει η ειδική μέριμνα της Νδ για καταβολή μειωμένων εισφορών από νέους ελεύθερους επαγγελματίες για τα πέντε πρώτα έτη, ως πρόσθετο κίνητρο οικονομικής δραστηριοποίησης. τέλος, στον χώρο της καινοτομίας με την ψήφιση πριν λίγες μέρες του νόμου για τις στρατηγικές επενδύσεις, η

κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη θέσπισε σειρά κινήτρων για καινοτομικές δραστηριότητες όπως η αγροδιατροφή, η έρευνα και ανάπτυξη, η βιοτεχνολογία, η πολιτιστική και δημιουργική βιομηχανία, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη, ο ιατρικός τουρισμός, η κυκλική οικονομία, η διαστημική βιομηχανία, το cloud computing κοκ. Πλέον τεχνολογικές μονάδες όπως συστήματα παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου, θαλάσσια αιολικά ή πλωτά φωτοβολταϊκά πάρκα και εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνονται στις επενδύσεις εκείνες που θα μπορούν να λάβουν ειδικές φορολογικές και κεφαλαιακές διευκολύνσεις. Μάλιστα για τις εταιρίες – τεχνοβλαστούς (spin-offs) παρέχονται πλέον κίνητρα στους ίδιους τους ερευνητές για την δημιουργία και ανάπτυξη τους. στόχος μας είναι η προσέλκυση σύγχρονων παραγωγικών επενδύσεων λ.χ. στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία με την σύζευξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο χώρο της καινοτομίας. στο αμέσως επόμενο

χρονικό διάστημα τα πλέον ώριμα επενδυτικά σχέδια θα χρηματοδοτηθούν κατά προτεραιότητα από το ταμείο Ανάκαμψης το οποίο, σε συνδυασμό με το νέο ΕσΠΑ, καλείται να λειτουργήσει σαν επιταχυντής της ανάπτυξης για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι κρίσιμης σημασίας η ψήφιση εντός του 2022 δυο βασικών νομοθετημάτων: του νέου ΕσΠΑ και του νέου Αναπτυξιακού. δεδομένου και του επενδυτικού ενδιαφέροντος που έχει καταγραφεί διεθνώς για τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, οι πολιτικές αυτές της Νδ μπορούν να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην αξιοποίηση της καινοτομίας με την ίδρυση κάθε είδους νεοφυών επιχειρήσεων από Έλληνες επιστήμονες. το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον που διαμορφώνει η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, προσελκύοντας παραγωγικές επενδύσεις και διευκολύνοντας το επιχειρείν στη χώρα μας, δεν αφορά μόνο την οικονομική μεγέθυνση αλλά κυρίως την κοινωνική ανάπτυξη της πατρίδας μας. Μιας Ελλάδας με ευημερία για όλους.

οικοΝομια

«διαμορφωση ολοκληρωμεΝησ εθΝικησ στρατηΓικησ»

του Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου, βουλευτή Μαγνησίας του συΡΙζΑ-Π.σ.

22 οικοΝομια

Με βασικό πυλώνας την ενίσχυση της παραγωγικότητας

όποια συζήτηση για την ανάκαμψη της οικονομίας δεν μπορεί να αγνοεί τη νέα πραγματικότητ α που βιώνουν οι πολίτες καθημερινά. τα μαγαζιά που δεν ξανάνοιξαν ποτέ μετά τα παρατεταμένα lockdown και την ελλιπή κυβερνητική στήριξη, η αγωνία καταστηματαρχών και εμπόρων για την επόμενη ημέρα, η αυξανόμενη ανεργία και ένα νέο κύμα φυγής νέων από τη χώρα συνθέτουν την εικόνα της χώρας μετά από δύο χρόνια σχεδόν πανδημικής κρίσης. Μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση και την «ανάσα» που έδωσε η έξοδος από τα μνημόνια επί κυβέρνησης συΡΙζΑ, ο κόσμος γυρίζει ξανά στο σπίτι με «άδειο καλάθι». Οι προτάσεις μας επιβάλλεται να έχουν αυτούς στο επίκεντρο. Ο πληθωρισμός το Νοέμβριο έτρεχε με ετήσιο ρυθμό 4,8%. το ποσοστό αυτό αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο μετά την

ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ τραντάζοντας τα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας. ταυτόχρονα, η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, που αποτελεί τον κορμό της ελληνικής αγοράς, δέχεται ένα ισχυρότατο πλήγμα έχοντας μετά από δύο χρόνια αδράνειας απωλέσει τις δυνατότητες και τα μέσα για να το απορροφήσει. σύμφωνα να την επίσημη μελέτη της Grant Thornton για την επίδραση του Covid σε ελληνικές επιχειρήσεις και οικονομία, το 69% των ελληνικών επιχειρήσεων επλήγησαν άμεσα από την πανδημία, με αποτέλεσμα τον περιορισμό ή τη διακοπή της λειτουργίας τους. το 11% των ελληνικών επιχειρήσεων διέκοψαν οριστικά τη δραστηριότητά τους λόγω της πανδημίας. Οι επιχειρήσεις αυτές απασχολούσαν 1,1 εκατ. εργαζόμενους. Εν τω μεταξύ, η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών συντρίβεται κάτω

από το βάρος των αυξήσεων σε τιμές εισαγόμενων πρώτων υλών και αγαθών και στα μεταφορικά κόστη που μετακυλίονται στις τιμές των εγχώριων προϊόντων. σε αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα, το κυβερνητικό αφήγημα παρουσιάζει μία άλλη «παράλληλη» εκδοχή εμφανίζοντας την ελληνική οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης. η στασιμότητα του κατώτατου μισθού, η μη σύνδεσή του με την κερδοφορία και την ανάπτυξη της οικονομία, η επιμονή της κυβέρνησης σε πολιτικές απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, ελαστικοποίησης του ωραρίου, ουσιαστικής κατάργησης της υπερωριακής απασχόλησης, κατάργησης των συλλογικών και κλαδικών συμβάσεων εργασίας, ιδιωτικοποίησης της κοινωνικής ασφάλισης, καθιστά σαφές ότι ακόμα και αν υπάρξει ανάπτυξη για την ελληνική οικονομία μετά την πανδημία, φαίνεται ότι αυτή δεν θα είναι συμπεριληπτική για όλους. κινδυνεύει να χαρακτηριστεί από διεύρυνση των ανισοτήτων και

δημιουργία ασύμμετρων καταστάσεων στην αγορά. σημαντικό παράγοντα για την κατεύθυνση της οικονομίας το 2022, θα διαμορφώσουν και τα διατιθέμενα χρηματοδοτικά εργαλεία. στην Ελλάδα εκτός από τους συνήθεις ευρωπαϊκούς και κρατικούς πόρους (κΑΠ, ΕσΠΑ, ΠδΕ), θα αντιστοιχούν από το ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας για τα επόμενα 5 χρόνια 32 δις ευρώ. το πραγματικό επίδικο, όπως είναι φυσικό, θα αποτελέσει ο τρόπος διάχυσης του οικονομικού οφέλους στην οικονομία και την αγορά. Αρχικά, οι ενισχύσεις θα πρέπει να στοχεύουν πρώτιστα στην εγχώρια προστιθέμενη αξία, στο πραγματικό επιχειρηματικό δυναμικό της χώρας που είναι οι Μικρομεσαία Επιχειρηματικότητα. Οι περίπου 800.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει να διευκολυνθούν έμπρακτα με πρόσβαση σε εύκολη και βιώσιμη χρηματοδότηση αλλά και με ελαφρύνσεις για την εύκολη αποπληρωμή των πανδημικών χρεών τους. ταυτόχρονα, γενναία επιβάλλεται να στηριχθεί και η νεανική επιχειρηματικότητα και εργασία. η χρηματοδοτική στήριξη νεοφυών και ευέλικτων επιχειρηματικών σχημάτων θα αποτελέσει κίνητρο για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας παραγωγικής βάσης, αλλά και για την επιστροφή των νέων από το εξωτερικό. σε όλα τα παραπάνω καταλυτικό ρόλο θα διαμορφώσει η ενεργοποίηση και αναβάθμιση της αναπτυξιακής τράπεζας,

με διαμόρφωση ευνοϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων για την ένταξη των Μικρομεσαίων και νεανικών επιχειρηματικών σχημάτων, πρωτοβουλία στην οποία έχουν ήδη προχωρήσει άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπως η Πορτογαλία. για την ολιστική και συμπεριληπτική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, στόχο θα πρέπει να αποτελέσει και η άρση των γεωγραφικών και κοινωνικών ανισοτήτων. η διαμόρφωση χρηματοδοτικών προγραμμάτων προσαρμοσμένων στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιφερειακής και τοπικής οικονομίας θα δώσει τη δυνατότητα στην ελληνική περιφέρεια να έχει ευρύτερη πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία αλλά και να αναπτύξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. στο πεδίο αυτό, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την αναγκαιότητα της στήριξης του αγροτικού τομέα και της πρωτογενούς παραγωγής της χώρας συλλήβδην, αφού η ραγδαία αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και η εκτόξευση των τιμών στην ενέργεια έχουν οδηγήσει σε δραματική αύξηση του κόστους παραγωγής. η διαμόρφωση κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, αλλά και η ευκολότερη πρόσβαση των παραγωγών σε βιώσιμη χρηματοδότηση, θα βοηθήσει τον αγροτοδιατροφικό τομέα της χώρας να επιβιώσει αλλά και να αναπτυχθεί, συμβάλλοντας στη σταθεροποίηση και ανάκαμψη της εγχώριας οικονομίας.

η δεκαετής οικονομική κρίση που διεύρυνε δραματικά τις κοινωνικές ανισότητες, αλλά και η πανδημία που διαμόρφωσε νέα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα δείχνουν το δρόμο για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Είναι η ώρα για τη διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής με βασικούς πυλώνες την ενίσχυση της παραγωγικότητας με ταυτόχρονη τήρηση ενός κοινωνικού μοντέλου οικονομίας. Οι πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στην τόνωση της προσφοράς, αλλά και της ζήτησης, με τόνωση του εργατικού δυναμικού και θέαση της αυστηρώς ρυθμισμένης εργασίας όχι ως τροχοπέδη και επενδυτικό αντικίνητρο, αλλά ως συντελεστή μίας βιώσιμης ανάπτυξης. η ενίσχυση των υποδομών, των κοινωνικών αγαθών της υγείας, της παιδείας, της ασφάλισης θα θέσουν την ελληνική οικονομία πάνω σε νέες, γερές βάσεις και θα οδηγήσουν σε αναβάθμιση της ταυτότητας του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Μόνο όταν σταματήσει ο επιχειρηματικός και κοινωνικός δυϊσμός στη χώρα. Μόνο όταν τα χρηματοδοτικά οφέλη διαχυθούν αναλογικά και δίκαια. Μόνο όταν η μικρομεσαία επιχειρηματική βάση και ο πρωτογενής τομέας στηριχθούν αποτελεσματικά. Μόνο όταν το θεσμικό πλαίσιο εγγυάται σταθερές, βιώσιμες θέσεις εργασίας με αξιοπρεπείς όρους και συνθήκες. Μόνο τότε η χώρα θα μπει σε πραγματική αναπτυξιακή τροχιά και θα δημιουργήσει το μέλλον που της αξίζει. οικοΝομια

επομεΝη μερα: η μοΝη Βιωσιμη προοπτικη ειΝαι η αΝαδιαΝομη

της Κατερίνας Παπανάτσιου*

24 οικοΝομια

α τελευταία δύο χρόνια έχει αλλάξει ριζικά η ζωή όλων μας. το μεγάλο πρόβλημα για τη χώρα, είναι ότι η Πανδημία συνέπεσε με την λήξη των προγραμμάτων δημοσιονομικής υποστήριξης, με αποτέλεσμα επί της ουσίας, να συνεχίζει να υπάρχει μία σχεδόν μόνιμη αίσθηση «έκτακτης ανάγκης». Μέσα στη Πανδημική λοιπόν συνθήκη, υπάρχει ένα ερώτημα που πλανάται πάνω απ’ όλους/ες μας. τι θα συμβεί μετά την Πανδημία; Αυτό το ερώτημα είναι που πρέπει να απαντηθεί, αλλά σε συνδυασμό πάντα με το «μάθημα» της Πανδημίας. η υγειονομική κρίση πυροδότησε εξελίξεις που πρέπει

να κατανοήσουμε εις βάθος, στην προσπάθεια να σκιαγραφήσουμε τις πολιτικές του μέλλοντος. Αυτή η περίοδος λοιπόν, αναδεικνύει ερωτήματα για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το κράτος, ως παρέμβαση ύστατης καταφυγής ή ρυθμιστή της αγοράς. Εγείρονται ζητήματα για το ρόλο του κράτους στην οικονομία, και σε βασικούς πυλώνες του κοινωνικού κράτους, όπως της Παιδείας, της υγείας και της Εργασίας. Αυτά τα ερωτήματα ορίζουν το «μείγμα πολιτικής», δεν είναι ξεπερασμένα, όπως ήθελε η κυρίαρχη αντίληψη να πιστεύουμε, απλώς κρύβονταν κάτω από την επιφάνεια της «επισφαλούς» ανάπτυξης. δυστυχώς ή ευτυχώς αυτό το ερώτημα επανέρχεται και δεν

μπορούμε να το αποφεύγουμε. Εδώ, πρέπει να αναφερθούμε στον σχεδιασμό της επόμενης χρονιάς, αυτό βέβαια σημαίνει ότι πρέπει να δούμε τον Προϋπολογισμό για το 2022. Έχουμε να αναμετρηθούμε λοιπόν με δύο σημαντικά προβλήματα, τα οποία έχουν στο επίκεντρο τους την κοινωνική ασφάλεια. το ένα έχει να κάνει με την συνέχιση της Πανδημίας, δυστυχώς εδώ η κυβέρνηση έχει «συνθηκολογήσει», έχει αφεθεί στο έλεος της υγειονομικής κρίσης και δυστυχώς αφήνει και τους πολίτες στο έλεος της. Είναι προφανές με μία γρήγορη ματιά, ότι ο Προϋπολογισμός του 2022, διαθέτει λιγότερα χρήματα για τη δημόσια υγεία το 2022 σε σχέση με όσα δαπανήθηκαν το 2021. βρισκόμαστε σε όξυνση της

πανδημικής κρίσης και η κυβέρνηση κάνει σαν να μην υπάρχει. Αντίστοιχα, μειωμένος είναι και ο κοινωνικός προϋπολογισμός, αφού οι κοινωνικές παροχές είναι κατά 1,7 δις. ευρώ μικρότερες, αυτά τα ποσά αφορούν μεταξύ άλλων, την πρόνοια και τους ανέργους! Έτσι έχουμε μία ανάκαμψη της τάξης του 6,9%, που δεν συνιστά υπερμεγέθη ανάπτυξη, όπως η κυβέρνηση θέλει να παρουσιάζει. Όταν έχεις ύφεση το 2020 στο 9%, τότε το 6,9% λέγεται ανάκαμψη! Από την άλλη όμως, το υπουργείο οικονομικών προβλέπει ανάπτυξη 4,5% το 2022, η αύξηση εσόδων από φΠΑ θα είναι της τάξης του 10%. Εδώ λοιπόν, έρχεται το δεύτερο μεγάλο ζήτημα της περιόδου, οι ανατιμήσεις και ο πληθωρισμός. κανένα μέτρο δεν προβλέπεται στον νέο προϋπολογισμό γι αυτό το θέμα, αντίθετα, ενώ καταγράφεται πως η ιδιωτική κατανάλωση και η αύξηση των μισθών, μπορούν να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης και (ιδίως η δεύτερη) ασπίδα απέναντι στις αυξήσεις, η κυβέρνηση επιλέγει να μην κάνει τίποτα! Παράλληλα, έχουμε, απόσυρση των μέτρων στήριξης της κοινωνίας, λόγω πανδημίας. Αυτό το σενάριο λοιπόν, δεν είναι σχεδιασμός

διαρκείας με μακροπρόθεσμο πλάνο. κι ενώ λοιπόν, ο φετινός ρυθμός ανάπτυξης οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η οικονομική δραστηριότητα ανακάμπτει μετά από μία μεγάλη ύφεση, η κυβέρνηση υπερθεματίζει στην αύξηση των επενδύσεων και στους πόρους του ταμείου, ώστε να διατηρηθεί ψηλά ο ρυθμός και για το επόμενο έτος. Ούτε αυτό φαίνεται όμως να είναι αληθές σενάριο, καθώς διαφαίνεται ότι ακόμα και έτσι, η χώρα υστερεί σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη ως προς το πότε θα ανακάμψει στο προ πανδημίας μεγέθη του ΑΕΠ. στην μεγάλη εικόνα τώρα, πρέπει να δούμε αυτή την κρίση σαν «ευκαιρία» για πραγματική μετάβαση σε μία νέα εποχή τόσο για τον δημόσιο τομέα, όσο και για τον Ιδιωτικό. Προτεραιότητα πρέπει να είναι η ανάσχεση των τάσεων συρρίκνωσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων και η επιτάχυνση της ροής πόρων από το ταμείο ανάκαμψης και το ΕσΠΑ. Αυτό σημαίνει ευκολότερη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, ενίσχυση της ψηφιακής δομής των επιχειρήσεων, σταθερό φορολογικό σύστημα, φορολογική επιβράβευση των επιχειρήσεων που είναι συνεπείς,

στήριξη των θέσεων εργασίας και κατάργηση του Πτωχευτικού Νόμου. θα πρέπει να εστιάσουμε στις πραγματικές διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας, να επενδύσουμε σε κλάδους που θα αποκαταστήσουν την εξωστρέφεια. Να σχεδιάσουμε από τώρα την απάντηση στο δίλημμα εάν η χώρα θα διαλέξει τον ανταγωνισμό προϊόντων, υπηρεσιών ποιότητας με ενσωματωμένη γνώση ή την παραγωγή στηριζόμενη στο χαμηλό κόστος. Παράλληλα, ζητήματα όπως αυτό της κλιματικής αλλαγής, της μείωσης των ανισοτήτων, των εργασιακών σχέσεων, της δίκαιης ανάπτυξης, της ευημερίας όλα μαζί υπό το πρίσμα της οικονομικής μεγέθυνσης και στη σκιά της 4ης τεχνολογικής Επανάστασης, θα αποτελέσουν τα διακυβεύματα της επόμενης περιόδου. το μεγάλο ζήτημα της επόμενης περιόδου είναι οι ανισότητες. Ανισότητες που διαφαίνεται ότι εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και της ψηφιακής επανάστασης, θα ενταθούν. Απέναντι σε αυτό, θα οριοθετηθούν τα σχέδια και τα προγράμματα των πολιτικών χώρων. Ένα βήμα είναι συμπερίληψη κοινωνικών μετρήσιμων στόχων, για μία βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη που δεν θα αφήνει πίσω πολίτες δύο και τριών ταχυτήτων. Αυτό πρέπει να συμπληρώνεται μ’ ένα σχέδιο που θα τους χωράει όλους και όλες. την εποχή της πληροφορίας της γνώσης, και του πλούτου που αυτή προσφέρει πρέπει οι δημοκρατικοί πολίτες να εργαστούν με σχέδιο και πλάνο ώστε αυτός ο πλούτος να διαχυθεί σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, προς όφελος της κοινωνίας. Άλλωστε, στην παρούσα φάση, ριζοσπαστικό είναι να καταφέρεις την ισότιμη μετάβαση όλων στη νέα ψηφιακή και πράσινη εποχή! η αλήθεια είναι ότι το μοντέλο ανάπτυξης που πρέπει να υπηρετήσουμε πρέπει να έρθει σε αντιπαράθεση με την μέχρι τώρα ιστορία του νεοφιλελευθερισμού. η εικόνα της επίπλαστης ανάπτυξης που συμπλήρωνε την διερρηγμένη σχέση μισθού και παραγωγικότητας με δανεισμό, δεν μπορεί να είναι η εικόνα του μέλλοντος, σαν να μην μάθαμε τίποτα από την οικονομική κρίση. δεν είναι αρκετό πια να μιλάμε γενικά και αόριστα για διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά για τον στόχο αυτών. και πάνω σε αυτό να συγκροτήσουμε σχέδια, να διαφωνήσουμε ή να συμφωνήσουμε, αυτός ο στόχος λοιπόν δεν είναι άλλος από την αναδιανομή υπέρ του κόσμου της εργασίας.

* βουλευτής Μαγνησίας / Αναπληρώτρια τομεάρχης Οικονομικών συΡΙζΑ-Πσ Οικονομολόγος οικοΝομια

προοπτικεσ Για τηΝ αΝαπτΥξη τησ οικοΝομιασ το 2022

του Παναγιώτη λιαργκόβα*

26 οικοΝομια

ο ξεκίνημα του 2022 θα είναι εντελώς διαφορετικό από το αντίστοιχο ξεκίνημα του 2021. υπάρχουν πλέον πολλά υγειονομικά όπλα για την αναχαίτιση του κορονοϊού και έχει συσσωρευτεί μια αξιόλογη εμπειρία από τη πολιτεία. το σημαντικότερό όμως όλων είναι το γεγονός ότι, όπως δείχνουν τα στοιχεία, η οικονομία όχι μόνο άντεξε την κρίση αυτή, αλλά εμφανίζει εντυπωσιακή δυναμική. τα τελευταία στοιχεία της ΕλστΑτ σε συνδυασμό με τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία της Eurostat δίνουν την πρώτη θέση στην ελληνική οικονομία όσον αφορά τον ρυθμό ανάπτυξης στο τρίτο τρίμηνο του 2021: 13,4% στην Ελλάδα, δεύτερη καλύτερη η Ρουμανία με 8%, τρίτη η Ουγγαρία με 6,1% ενώ οι ισχυροί της ευρωζώνης σημείωσαν ανάπτυξη από 2,5% (γερμανία) έως 3,8% (Ιταλία) με τη γαλλία στο 3,3% και την Ισπανία στο 2,7%. σε απόλυτο μέγεθος, το ΑΕΠ της χώρας μας, το 3ο τρίμηνο, διαμορφώθηκε στα 46,4 δισ. ευρώ, που αποτελεί την υψηλότερη εγχώρια επίδοση, την τελευταία δεκαετία. Εάν δούμε τα ποιοτικά στοιχεία της ανάπτυξης, θα διαπιστώσουμε ότι αυτή στηρίζεται στην αύξηση των εξαγωγών κατά 48,6% (υψηλότερο ποσοστό αύξησης των εξαγωγών πανευρωπαικά) και των επενδύσεων κατά 18,1% (δεύτερο υψηλότερο ποσοστό αύξησης πανευρωπαϊκά). σε απόλυτους αριθμούς το ύψος των επενδύσεων του 2021 και παρά την πανδημία ξεπέρασε όλα τα χρόνια της τελευταίας δεκαετίας. δηλαδή το μίγμα ανάπτυξης περιέχει στοιχεία «αντισωμάτων» έναντι των παραμέτρων αβεβαιότητας οι

οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν και επικεντρώνονται κυρίως σε δύο στοιχεία: στην πορεία της πανδημίας και τον πληθωρισμό. Ακόμα και σε αυτό το πλαίσιο όμως, αρκεί μια επέκταση 6% το τέταρτο τρίμηνο του έτους (2.7% από τρίμηνο σε τρίμηνο) για να προκύψει ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης 8,5%. δεδομένου ότι πέρυσι την εορταστική περίοδο η αγορά προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα σε Lockdown, click away και ψώνια με ραντεβού με την εστίαση ερμητικά κλειστή, επέκταση 6% το τελευταίο τρίμηνο θεωρείται

απολύτως εφικτή. Ένας μεγαλύτερος του επίσημα εκτιμώμενου (6,9%) ρυθμός ανάπτυξης σημαίνει τρεις μονάδες χαμηλότερο χρέος προς ΑΕΠ φέτος και ουσιαστικό carry over το 2022 και το 2023 και συναφώς σημαίνει δημιουργία πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου με δυνατότητα νέων φορολογικών μειώσεων (π.χ. μείωση του ΕΝφΙΑ, κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλους κλπ.) το 2022. Ένα δεύτερο στοιχείο που δημιουργεί αισιοδοξία για το 2022, είναι οι πολυάριθμες – πλέον- επιχειρηματικές

συμφωνίες όπως αυτή της Digital Realty, της Pfizer, της Microsoft της CISCO της Oracle, της Team Viewer και της Amazon Web Services. τέλος, το 2021 ήταν μια χρονιά νέων ρεκόρ για την ολοένα αναπτυσσόμενη ελληνική startup σκηνή ενώ φαίνεται ότι δημιουργείται ένα νέο κύμα νεοφυών επιχειρήσεων που θα ξεχωρίσουν και θα αφήσουν το στίγμα τους το 2022. η πανδημία δημιούργησε αναταράξεις αλλά

των κυβερνητικών παρεμβάσεων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 43,5 δισ. ευρώ έως το 2022. τα νεότερα στοιχεία ωστόσο, δείχνουν ότι η μετάλλαξη Ομικρον δεν είναι θανατηφόρα παρά το γεγονός της αυξημένης μεταδοτικότητάς της. Άρα θα υπάρξουν μικρές αλλαγές στη σοβαρότητα της νόσου και ήπια μείωση στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων, κάτι που θα οδηγήσει σε οριακή (και

και ευκαιρίες. το ελληνικό οικοσύστημα των startups που φαίνεται να εκμεταλλεύτηκε αυτές τις ευκαιρίες αποκτά στοιχεία ωριμότητας, ενώ εκτιμάται ότι η αξία τους από τα 6 δισ. ευρώ θα τριπλασιαστεί στα 15 δισ. ευρώ εντός της προσεχούς πενταετίας. τα παραπάνω καλά νέα δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ρίσκα και αβεβαιότητες. Μία από αυτές είναι η νέα μετάλλαξη Όμικρον η οποία θολώνει το τοπίο, αφού μπορεί να εκτινάξει το συνολικό κόστος της πανδημίας, το οποίο βάσει

στοχευμένη) αυστηροποίηση των περιοριστικών μέτρων, με ανάλογες επιπτώσεις στην οικονομία. σε ένα άλλο πιο θετικό σενάριο, θα επιταχύνει την ανοσία της αγέλης, με προφανείς επιπτώσεις στις οικονομίες και στις αγορές. σε κάθε περίπτωση δεν φαίνεται να κινδυνεύει η ανάκαμψη της οικονομίας μας από τη νέα μετάλλαξη. Ένας δεύτερος παράγοντας αβεβαιότητας είναι ο πληθωρισμός. Μια προσεκτική ανάλυση των δεδομένων σε παγκόσμιο

επίπεδο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται διεθνώς, οφείλονται σε πολλούς και διαφορετικούς συγκυριακούς παράγοντες που όλοι όμως, εμφανίστηκαν στην τρέχουσα συγκυρία, οι οποίοι, σταδιακά θα φθίνουν μέχρι το καλοκαίρι του 2022. Π.χ. η έντονη πτώση του επιπέδου τιμών κατά το προηγούμενο έτος λόγω της πανδημίας, σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών φέτος, η δυναμική αναθέρμανση των οικονομιών μετά από την άρση των περιοριστικών μέτρων σε συνδυασμό με την δημιουργία αποθεμάτων από τις επιχειρήσεις για την αποφυγή μελλοντικών ελλείψεων αλλά και ενόψει των Χριστουγέννων και η ανισορροπία που παρατηρείται μεταξύ προσφοράς και ζήτησης σε ορισμένους κλάδους εξαιτίας της διαταραχής που προκλήθηκε στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. σε αυτά, ήρθαν να προστεθούν και διάφοροι κλιματολογικοί παράγοντες, όπως ο βαρύς χειμώνας του 2020-21 και το ζεστό καλοκαίρι του 2021, οι πυρκαγιές στη σιβηρία, η αυξημένη ζήτηση κλιματιστικών στην Ασία και η ασυνήθιστα χαμηλή απόδοση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) τους καλοκαιρινούς μήνες σε συνδυασμό με την καλοκαιρινή άπνοια στην Ευρώπη. Ειδικά στην ενέργεια, έπαιξαν ρόλο και γεωπολιτικοί παράγοντες, όπως η απόφαση του OPEC χαμηλότερη παραγωγή πετρελαίου, η καθυστέρηση του Nord Stream II, η ακόρεστη απορρόφηση ενεργειακών πόρων από την κίνα, και τα μειωμένα αποθέματα φυσικού αερίου. τέλος, την ίδια εποχή συνέπεσαν και οι προκλήσεις της επιταχυνόμενης ενεργειακής μετάβασης διεθνώς προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που προσωρινά συνοδεύεται από μεγαλύτερη εξάρτηση από το φυσικό αέριο, κατά τη μεταβατική περίοδο, και περικοπή επενδύσεων εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων (ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση), με αποτέλεσμα την με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής, το οποίο εν συνεχεία μετακυλίεται τόσο στη χονδρική όσο και στη λιανική αγορά. Όλες δε οι εκτιμήσεις για την επίπτωση της ανατίμησης στη δυναμική της ανάκαμψης το 2021 και το 2022 στη χώρα μας, δείχνουν ότι αυτή θα είναι περιορισμένη και δεν θα αποδυναμώσει την ισχυρή ανοδική τάση που προέρχεται κυρίως από τις επενδύσεις.

*Πρόεδρος του κΕΠΕ και του Εθνικού συμβουλίου Παραγωγικότητας, καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και μέλος του Επιστημονικού συμβουλίου του κΕφίΜ οικοΝομια

Να μη χασοΥμε τηΝ εΥκαιρια

του Κωνσταντίνου Β. Κόλλια, Προέδρου του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας

28 οικοΝομια

την αρχή της υγειονομικής κρίσης συζητούσαμε αν και πόσο γρήγορα θα καταφέρει η ελληνική οικονομία να ανακάμψει. σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, η ανάπτυξη στη χώρα μας προβλέπεται να φθάσει στο 4,5% του ΑΕΠ το 2022, σε συνέχεια των προβλέψεων για περίπου 7% του ΑΕΠ τη φετινή χρονιά, υπερκαλύπτοντας ταχύτερα του αναμενομένου την ύφεση 9% του ΑΕΠ το 2020. Ειδικότερα, οι προβλέψεις για το 2021, μπορούν να χαρακτηριστούν και συντηρητικές, αφού η ελληνική οικονομία παρουσιάζει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στις προκλήσεις, ενώ διαφαίνεται σημαντική αύξηση των επενδύσεων με σημαντικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις. Οι έγκαιρες παρεμβάσεις της κυβέρνησης, έχουν αποδεχθεί καταλυτικές για την αντιμετώπιση

των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας και αναμένονται να συνεχιστούν και το 2022. Αναμφίβολα, όμως, δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. η ελληνική οικονομία πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια, αν θέλει να επιτύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, που είναι και το ζητούμενο για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος της προηγούμενης δεκαετίας. για να επιτευχθεί αυτό, θα χρειαστεί ένας συνδυασμός μεταρρυθμίσεων και πολιτικής βούλησης. δυστυχώς όμως, οι προκλήσεις της επόμενης μέρας είναι πολλές και ήδη ορατές. Με πρώτη και ίσως σημαντικότερη, τη ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, που έχει χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία και μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη, με αρνητικές συνέπειες για τα νοικοκυριά. η κυβέρνηση ήδη έχει ανακοινώσει ένα πακέτο περιορισμού των συνεπειών από

τις ανατιμήσεις αλλά θα πρέπει να είναι σε διαρκή επαγρύπνηση για περαιτέρω αύξηση των κονδυλίων. το ΟΕΕ έχει καταθέσει εδώ και καιρό τις προτάσεις του, με στόχο τη στήριξη των πολιτών. Εξίσου σημαντική, είναι η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων (ΕσΠΑ και ταμείο Ανάκαμψης) αλλά και η παροχή ρευστότητας στα νοικοκυριά και τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις. η απορρόφηση των κονδυλίων είναι άμεσα εξαρτημένη από το μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης και το δημόσιο οφείλει να προχωρήσει σε έγκαιρη ενεργοποίηση όλων των δράσεων. Ευτυχώς τα πρώτα σημάδια είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η φορολογία. γι΄ αυτό και το ΟΕΕ, μέσω της επιστημονικής του επιτροπής, έχει καταθέσει προτάσεις για δομικές μεταρρυθμίσεις σχετικά με τον πυρήνα λειτουργίας του φορολογικού συστήματος.

Αυτές είναι: • διεύρυνση της φορολογικής βάσης για την αύξηση είσπραξης άμεσων φόρων, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να προέλθει από την αύξηση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος ή περιουσίας. • καθιέρωση ενιαίου συστήματος φορολογίας εισοδήματος για φυσικά πρόσωπα, μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους και ατομικές επιχειρήσεις, με φορολόγηση του καθαρού εισοδήματος (έσοδα έξοδα) για όλους. • Οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων να επαναξιολογηθούν και να ισχύουν με βάση την εμπορική, τουριστική, κοινωνική και οικονομική εξέλιξη της κάθε περιοχής. • σταθερό φορολογικό πλαίσιο, με κανόνες για όλους, χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς χαριστικές φοροαπαλλαγές, χωρίς αυτοτελή φορολόγηση εισοδημάτων, το οποίο θα ανταποκρίνεται στο αίσθημα δικαίου, που χρειάζεται ο Έλληνας πολίτης. • Απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, ώστε να είναι απλή και κατανοητή για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. η κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, έργο τεράστιο και δυσχερές, εξαιτίας του κατακερματισμένου και πολύστικτου χαρακτήρα της, θα συμπιέσει το

κόστος φορολογικής συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις αλλά και για τον απλό πολίτη, θα αυξήσει την παραγωγικότητα του επαγγελματία φοροτεχνικού και θα μειώσει την ακούσια φοροδιαφυγή, που εδράζεται ακριβώς στην πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος. • Έκδοση μιας ενιαίας εγκυκλίου για κάθε νόμο ή τουλάχιστον για κάθε φορολογικό αντικείμενο, σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη δημοσίευση των νόμων. η παραπομπή σε πλήθος εγκυκλίων που συνοδεύουν τα νομοσχέδια, οδηγεί σε καθυστερήσεις και διατήρηση της αβεβαιότητας. • Εντατικοποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό του συστήματος της φορολογικής δικαιοσύνης: Ενίσχυση ποσοτική και ποιοτική του ανθρώπινου δυναμικού, χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, απλοποίηση διαδικασιών, εστίαση στην πρόβλεψη και αποτροπή. • το Data Mining, δηλαδή η αναζήτηση και η επεξεργασία φορολογικών και μη πληροφοριών από μεγάλες βάσεις δεδομένων ακόμα κι από τα social media - είναι μια μέθοδος ανάλυσης με πολλαπλασιαστικά οφέλη.

Επίσης, η υιοθέτηση της τεχνητής Νοημοσύνης, μόνο οφέλη θα αποφέρει στην πάταξη της φοροδιαφυγής και στην αύξηση των δημοσίων εσόδων. βέβαια, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η κατάλληλη κατάρτιση του στελεχιακού δυναμικού. Όμως, καθοριστικός παράγοντας για τη χώρα μας είναι τόσο οι εξελίξεις που σχετίζονται με την αναθεώρηση του συμφώνου σταθερότητας και Ανάπτυξης και η διατήρηση της «χαλαρής» δημοσιονομικής πολιτικής όσο και οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας για την τύχη των ελληνικών ομολόγων, με το τέλος του έκτακτου προγράμματος αγοράς ομολόγων. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χώρα μας ακόμα ταλαιπωρείται από πολύ υψηλό δημόσιο χρέος και έχει δημοσιονομικούς περιορισμούς που φθάνουν μέχρι το 2060. Εν κατακλείδι, μπορεί η υγειονομική κρίση να άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της στην ελληνική οικονομία, αλλά η ανάκαμψη είναι εντυπωσιακή και μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για την αναγέννησή της. τα εφόδια και οι συνθήκες για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης υπάρχουν και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χάσουμε την ευκαιρία. οικοΝομια

η ΒιομηχαΝια- μεταποιηση ασφΥκτια απο το κοστοσ τησ εΝερΓειασ

της Ελένης Κολιοπούλου, προέδρου δ.σ. του σβθσΕ

30 οικοΝομια

αρά τα συσσωρευμέν α προβλήματα από τις διαδοχικές κρίσεις στη χώρα μας, οικονομική και πανδημική, για περισσότερα από δέκα χρόνια, ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας και ειδικά η βιομηχανία και η μεταποίηση άντεξαν στις σφοδρές πιέσεις, προσαρμόστηκαν στις νέες συνθήκες, ανακάμπτουν και αναπτύσσονται,αναδεικνύοντας την ανθεκτικότητα τους και αποτυπώνοντας τη συμβολή τους στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά

9,5% για το χρονικό διάστημα Ιανουάριος -σεπτέμβριος 2021, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2020, η αύξηση του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία κατά 14,5% το δωδεκάμηνο Οκτώβριος 2020σεπτέμβριος 2021, σε σχέση με το αντίστοιχο δωδεκάμηνο 2019-2020, οι θετικές εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021 το αποδεικνύουν. Οι ιστορικές αλλαγές που συντελούνται στο διεθνές παραγωγικό περιβάλλον, με στόχο τη μετάβαση σε έναν νέο τρόπο παραγωγής, που να σέβεται το περιβάλλον και τον πλανήτη που θα παραδώσει στις επόμενες γενεές και ιδιαίτερα οι

κατευθύνσεις της Πράσινης συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι στόχοι που αυτή θέτει, για μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ΑΠΕ, ορίζουν και το πλαίσιο στο οποίο οφείλει να κινηθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ελληνική βιομηχανία. Απαιτείται ένα μοντέλο το οποίο να επιδιώκει τη μετάβαση προς μια βιώσιμη, τεχνολογικά εξελιγμένη και με εξαγωγικό προσανατολισμό βιομηχανία, στο κέντρο του ελληνικού παραγωγικού συστήματος, μέσω της προώθησης του ψηφιακού μετασχηματισμού, της καινοτομίας, των σύγχρονων δεξιοτήτων και της παροχής λειτουργικών υποδομών.

βρίσκονται στη διάθεση της πολιτείας και της παραγωγής μια σειρά εργαλείων για την επίτευξη των στόχων, από το ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕσΠΑ, αλλά και τα εργαλεία που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση όπως τα σημαντικά Έργα κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (ΙPCEI) «υδρογόνο». Εντούτοις, τα θετικά βήματα στα οποία κινείτο η ελληνική οικονομία μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, με σημαντικήτη συμβολή του τουρισμού, μεταβλήθηκαν με την είσοδο του φθινοπώρου. η ανακοίνωση της ΕλστΑτ για πρωτοφανή αύξηση του πληθωρισμού κατά 3,4% τον Οκτώβριο και αντίστοιχακατά 4,1% στην Ευρωζώνη, η συνδυαστική κρίση πανδημική,ενεργειακή, εφοδιαστική και κατ’επέκταση η άνοδος του πληθωρισμούπαγκοσμίως προκαλούν σοβαρές παρενέργειες και στις ελληνικές επιχειρήσεις. Οι υπέρογκες αυξήσεις στις τιμές αγοράς του φυσικού Αερίου και της ηλεκτρικής Ενέργειας, οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των χονδρικών αγαθών, στις πρώτες ύλες, η συνεχιζόμενη δυσλειτουργία της

εφοδιαστικής αλυσίδας που επιφέρει και υπέρογκες δαπάνες στο κόστος των μεταφορών,προξενεί αρνητικές συνέπειες στις εισαγωγές αλλά και στις εξαγωγέςτης χώρας. η εγχώρια βιομηχανία και μεταποίηση πλήττεται από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση δυσανάλογα σε σχέση με ομοειδείς επιχειρήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο λόγος είναι η εγχώρια υψηλή εξάρτησηαπό το φυσικό αέριο, αλλά και το γεγονός ότι το κόστος της ενέργειας για τις επιχειρήσεις άλλων χωρών καλύπτεται σε μεγάλο ποσοστό από διμερή συμβόλαια σε σταθερές ανταγωνιστικές τιμές, γεγονός που μετριάζει σημαντικά το πρόβλημα.Επίσης στις χώρες αυτές δίνεται η δυνατότητα στη βιομηχανία για χρηματοδότηση του ενεργειακού συμψηφισμού, το λεγόμενο netmetering, μέσααπό τα κονδύλια για την πράσινη μετάβαση, ότανστη χώρα μας,ενώ ισχύει θεωρητικά και μερικώς η ίδια δυνατότητα (χωρίς χρηματοδότηση), προσκρούει σε τεχνικά κολλήματα, τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

Ένα πρώτο θετικό μέτρο για την εγχώρια βιομηχανία αποτελεί η αναστολή πληρωμής των υκω, μέτρο με μικρή όμως επίδραση στο πρωτοφανές πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστείάμεσα,μελετώντας και τα αντίστοιχα μέτρα που έχουν υιοθετήσει άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι χώρες αυτές λαμβάνουν μέτρα στήριξης της παραγωγής τους, με παρεμβάσεις στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και με μειώσεις ή και εξάλειψη φόρων και χρεώσεων. το λεγόμενο “Greenpool”, το οποίο αντιπροτείνεται στην ελληνική βιομηχανία ακόμη αποτελεί μια ασαφή ιδέα, με αβέβαιο αποτέλεσμα ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος και κυρίως ως προς το χρόνο αντιμετώπισης αυτού, την ώρα που η βιομηχανία βρίσκεται στη χειρότερη καταιγίδα που έζησε, χειρότερη και από την προηγούμενη δεκαετή κρίση, χειρότερη και από τα capitalcontrols, χειρότερη και από την πανδημική κρίση. Είναι πρωτοφανές ότι το κόστος παραγωγής λειτουργίας των επιχειρήσεων μέσα σε διαδοχικές ημέρες αυξάνεται υπέρμετρα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται δυνητικά θέματα περιορισμού της παραγωγής ή και πιθανής αναστολής λειτουργίας,με δυσοίωνες επιπτώσεις στην κοινωνία και στην οικονομία. Επισημαίνεται ο κίνδυνος πλήρους ανατροπής και της επιτυχούς πορείας των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, καθώς αν δεν στηριχθεί με μέτρα το αυξημένο κόστος λειτουργίας που τις επιβαρύνει λόγω της τιμής της ενέργειας, η διείσδυση των προϊόντωντουςσε εδραιωμένες αγορές του εξωτερικού θα κλονισθεί σημαντικά, επηρεάζοντας το εμπορικό ισοζύγιο και τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας. σύμφωνα με τις προβλέψειςτων περισσότερων οικονομολόγων και τις διεθνείς εκτιμήσεις, η ενεργειακή κρίση θα συνεχιστεί σε βάθος μέσα στο 2022,με όλες τις αλυσιδωτές ανατιμήσεις και δεν αναμένεται μείωση του πληθωρισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο πριν το τέλος της επόμενης χρονιάς. για τη χώρα μας το ασαφές και ανησυχητικό αυτό τοπίο αυξάνει την εύλογη ανησυχία για τις επιπτώσεις στη δημοσιονομική εικόνα της χώρας, καθώς και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. η πραγματικότητα αυτή πρέπει να γίνει άμεσα αντιληπτή από όλους, πριν να είναι αργά. η έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος του κόστους ενέργειας για τη βιομηχανία συνιστά ιστορική ευθύνη για την προστασία του παραγωγικού ιστού της χώρας και των θέσεων εργασίας. οικοΝομια

η πρAσιΝη μετAΒαση πρEπει Να εIΝαι δIκαιη, ασφαλHσ και αΝταΓωΝιστικH Για τη ΒιομηχαΝIA

O του Αντώνη Κοντολέοντος, προέδρου του δσ της ΕβΙκΕΝ*

32 οικοΝομια

λοι συμφωνούμε για την ανάγκη της σταδιακής μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας και την απεξάρτηση της οικονομίας μας από τα ορυκτά καύσιμα, μιας μετάβασης όμως που πρέπει να είναιδίκαιη, ασφαλής και ανταγωνιστική για τη βιομηχανίαμας. Αποφασίστηκε στη χώρα μας ότι το καύσιμο «γέφυρα» θα είναι το φυσικό αέριοαλλά η εξασφάλιση της προμήθειας του φ.α αφέθηκε στους προμηθευτές και στην αφελή πεποίθηση ότι ικανές ποσότητες LNGθα είναι πάντα διαθέσιμες σε ανταγωνιστική τιμή από την Αμερική και το κατάρ.

Οι χρηματιστηριακές τιμές του φ.α( TTF) φαίνεται ότι έχουν σταθεροποιηθεί σε επίπεδα πάνω από τα 90 Ευρώ/ΜWhτους τελευταίους μήνες. στη χώρα μας οι εισαγωγές σημαντικών ποσοτήτων φθηνού φ.α είτε μέσω ΤΑΠ, είτε μέσω συμφωνιών με Gazpromμε ρήτρα πετρελαιοειδών δεν αντανακλώνται στις τιμές που διαμορφώνονται στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά μεταφράζονται σε ουρανοκατέβατα κέρδη κάποιων παραγωγών. η επιβάρυνση στην ελληνική βιομηχανία λόγω της αύξησης των τιμών φ.α. υπολογίζεται σε 65-70εκ/μήνα (αύξηση έως και 400%) ως προς την αρχήτουέτους. Είναι προφανές

ότι απαιτείται η σύναψη μακροχρόνιων διακρατικών συμβάσεων με την Gazprom, οι οποίες θα διασφαλίζουνότι οι όποιες φθηνότερες τιμές θα περάσουν αυτή τη φορά στον καταναλωτή. Ακόμη και εάν η παρούσα κρίση διαρκέσει μερικούς μήνες ακόμη, τίποτα δεν μας βεβαιώνει ότι δεν θα επαναληφθεί και το πιο σημαντικό ότι οι τιμές ενέργειας θα επανέλθουν στα προ κρίσης επίπεδα. Οι χώρες του Νότου, μεταξύ αυτών και η χώρα μας, έχουν συμφωνήσει ότι απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά επόμενης ημέρας, έτσι ώστε το μέσο κόστος του μείγματος παραγωγής να αντανακλάται στα τιμολόγια των καταναλωτών.

στο πλαίσιο αυτό η Ισπανία ήδη προχώρησε στη λήψη έκτακτων μέτρων, σύμφωνα με τα οποία οι μονάδες μηδενικού αποτυπώματος CO2, ήτοι υ/η και ΑΠΕ δεν θα αμείβονται στην Οριακή τιμή της αγοράς(Οτσ) αλλά στην Οτσ που προκύπτει από το κόστος μιας μονάδας συνδυασμένου κύκλου με τιμή φ.α στα 20 Ευρώ/MWh. στη χώρα μας η λήψη διαρθρωτικών μέτρων στην αγορά είναι περισσότερο επιτακτική, καθώς η παρούσα κρίση μεγεθύνει τα χρόνια δομικά προβλήματα της ελληνικής αγοράς ενέργειας, μιας αγοράς που εμφανίζει χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου. Χαρακτηριστική στρέβλωση στην αγορά αποτελεί το γεγονός ότι τα τιμολόγια μεταφέρουν πλέον 100% τις τιμές της αγοράς στις βιομηχανίες, κάτι που καθιστά τους προμηθευτές αδιάφορους ως προς τιμές που διαμορφώνουν οι ίδιοι, ως παραγωγοί, στη χονδρεμπορική αγορά, οι οποίες κατά πολύ υπερβαίνουν το κόστος παραγωγής μιας μονάδας συνδυασμένου κύκλου. Επίσης επισημαίνουμε, ότι οι παραγωγοί έχοντας εξασφαλισμένη τη λειτουργία των μονάδων τους και την αποζημίωση τους σε ικανοποιητικές τιμές δεν προχωρούν σε σύναψη διμερών συμβάσεων με φυσική παράδοση, κάτι που θα επέτρεπε στις βιομηχανίες να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο από την διακύμανση των τιμών του χρηματιστηρίου. Από τα παραπάνω, εύκολα συνάγεται ότι οι παραγωγοί ουδόλως επιβαρύνονται από την έκρηξη των τιμών, ενώ αντίθετα η τεράστια επιβάρυνση από τον τριπλασιασμό των τιμών στις βιομηχανίες πλήττει πλέον τη βιωσιμότητα τους. Οι αυξήσεις που καταγράφονται στις ευρωπαϊκές χονδρεμπορικές αγορές επιβαρύνουν σε πολύ μικρότερο βαθμό τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, οι οποίες καλύπτονται από διμερή συμβόλαια με σταθερές ανταγωνιστικές τιμές που υπογράφουν με μεγάλους παραγωγούς, καθώς μόλις το 15% της συνολικής κατανάλωσης περνάει μέσα από τις ευρωπαϊκές χονδρεμπορικές αγορές Όλα αυτά οδηγούν σε μια πρωτοφανή αύξηση του κόστους παραγωγής που είναι αδύνατον να απορροφηθεί στο σύνολό της από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Δημιουργούνται κατά συνέπεια σοβαροί κίνδυνοι περιορισμού της παραγωγής αλλά και αναστολής λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων.

Πάγια θέση των παραγωγών ΑΠΕ είναι το τέλος υπέρ ΑΠΕ (ΕτΜΕΑΡ) να ενσωματωθεί στο ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων για προφανείς λόγους αποενοχοποίησης των ΑΠΕ, έτσι ώστε τυπικά να προκύπτει ότι η ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν επιβαρύνει τον καταναλωτή. λύση, η οποία όπως αποδείχθηκε στο πρόσφατο παρελθόν (ίδε ΠΧφΕλ), κατέληξε σε στρέβλωση του ανταγωνισμού στη λιανική και σε αδικαιολόγητη επαχθή, αδιαφανή χρέωση στους επιλέξιμους βιομηχανικούς κλάδους, οι οποίοι ενώ δικαιούντο μειωμένης χρέωσης, δεν ήταν δυνατόν να λάβουν την εφαρμοζόμενη σε όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη προβλεπόμενη νόμιμη κρατική ενίσχυση. δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών, πλην των Nordics, έχει επιλέξει ως πιο αξιόπιστη λύση τη διακριτή ρυθμιζόμενη χρέωση τύπου ΕτΜΕΑΡ.

τα όποια μέτρα προωθούνται από τους αρμοδίους για να ενισχύσουν τα πράσινα PPA με τη μεγάλη βιομηχανία σε ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας, αυτοαναιρούνται στην πράξη από την διατήρηση έως το 2025 των δημοπρασιών για σταθερές τιμές αποζημίωσης των παραγωγών ΑΠΕ εγγυημένες από το ελληνικό δημόσιο για 20 έτη. η αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης του κόστους ενέργειας για τη βιομηχανία θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα για την κυβέρνηση, δεδομένου ότι συναρτάταιμε τη διατήρηση της θετικής αναπτυξιακής δυναμικής και των εξαγωγών της χώρας, τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, την απασχόληση, καθώς και τον περιορισμό του κινδύνου ενός πληθωριστικού κύκλου που θα είχε ολέθριες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

* Ο κ. Αντώνης κοντολέων είναι πρόεδρος του δσ της Ένωσης βιομηχανικών καταναλωτών Ενέργειας οικοΝομια

χωρισ καιΝοτομεσ λΥσεισ η τΥχη τωΝ μμε είΝαι …ατΥχη

του Απ. Δημ. Παπαδούλη1

1. Η ιδιαιτερότητα της ελληνικής επιχειρηματικότητας Παρά τις δύο παγκόσμιες κρίσεις (χρηματοπιστωτική υγειονομική) η ταυτότητα της σύγχρονης επιχειρηματικότητας, διεθνώς, αντί να ανακοπεί και να αλλοιωθεί, συνεχίζει να ενισχύεται με στοιχεία που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα, και να ανακτά περαιτέρω δυναμισμό, ώστε να συμμετέχει από καλύτερη θέση στον διεθνή καταμερισμό του τζίρου, των κερδών και της απασχόλησης. Πιο συγκεκριμένα, • Μετά από μικρή ανακοπή συνεχίζει να αυξάνεται η επενδυτική δαπάνη σε εξοπλισμό, σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, σε ανθρώπινο δυναμικό, στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών στην παραγωγή και στην εφαρμογή νέων μεθόδων διοίκησης. • Εξακολουθεί να γίνεται εκτεταμένη χρήση υπεργολαβιών για τον περιορισμό των στοιχείων κόστους. • Επιταχύνονται οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης και η σύναψη συμμαχιών με στόχο τις εξωτερικές οικονομίες. • Αυξάνονται οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις με κύριο στόχο την απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς. • για να είναι περισσότερο αποτελεσματική η ανταπόκριση στις απαιτήσεις της αγοράς και της ζήτησης κορυφώνεται η έμφαση στην ποιότητα και στο marketing, και γίνονται μεγάλοι παίχτες το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι μεταφορές και τα κέντρα logistics. 1

34 οικοΝομια

σ αυτόν τον επιχειρηματικό Άτλαντα, η ελληνική περίπτωση, ως επιχειρηματικό μοντέλο, φαίνεται να εμφανίζεται ως ένα νόμισμα με … τρεις όψεις: η μία όψη απεικονίζει τις σχετικά λίγες επιτυχημένες επιχειρήσεις, που λίγο έως πολύ υπακούουν και αφομοιώνουν με ενεργό τρόπο τα στοιχεία του διεθνούς περιβάλλοντος. η άλλη όψη φιλοξενεί τις πάρα πολλές αδύναμες, στις οποίες ανήκουν είτε επιχειρήσεις κλάδων που έχουν προχωρήσει σε περιορισμένη αναδιάρθρωση είτε είναι συνήθως μικρές σε μέγεθος και έχουν περιορισμένα αντανακλαστικά. και στην τρίτη όψη φιγουράρουν οι λίγες εναπομείνασες επιχειρήσεις του δημοσίου, οι οποίες σταδιακά περνάνε στο ιδιωτικό επενδυτικό κεφάλαιο με στόχο να εκσυγχρονιστούν και να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα. Οι λίγες επιτυχημένες επιχειρήσεις έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με τις διεθνείς αγορές, προσελκύουν κεφάλαια και επεκτείνονται με την δημιουργία νέων εστιών – κέντρων δράσης, επενδύουν επιδιώκοντας να κατακτήσουν σημαίνουσα θέση στην αγορά, προσφέρουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας διεθνώς εμπορεύσιμα, υψηλής ποιότητας και εξειδικευμένου χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να αναζητούν στην κρίση ευκαιρίες και να εδραιώνουν την παρουσία τους με ακόμη πιο στέρεο τρόπο. την υπόλοιπη κοινότητα αποτελούν επιχειρήσεις μικρού μεγέθους που είναι διασπαρμένες σε όλους τους κλάδους, κινητοποιούν ένα σημαντικό ποσοστό της

περιφερειακής απασχόλησης και παράγουν ένα μέρος του μεταποιητικού προϊόντος της χώρας. Ένας μικρός σχετικά αριθμός από αυτές έχουν φροντίσει να αυξάνουν την αξία του προϊόντος με συνοδευτικές υπηρεσίες, είτε η φύση του προϊόντος διαμορφώνει υψηλό κόστος εισόδου για τον ανταγωνισμό και συνεπώς δεν ασκείται μεγάλη πίεση, είτε εξυπηρετούν εξειδικευμένες «γωνιές» της αγοράς, είτε μερικές από αυτές ασχολούνται με τις νέες τεχνολογίες. το υπόλοιπο δυναμικό, διαθέτει τεράστιο όγκο και αποτελεί «το αρχιπέλαγος των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων», το οποίο ανταποκρίνεται εξαιρετικά παθητικά στις όποιες περιοριστικές πιέσεις ασκούνται είτε από τον ανταγωνισμό ή από τα μεταβαλλόμενα, προς τα πάνω, κέντρα κόστους, και αμύνεται με το να εξαντλεί τις ποιοτικές ανοχές προς τα κάτω, να κινείται στα όρια της νομιμότητας και να αποτελεί την πρώτη ύλη του πελατειακού συστήματος. Είναι σημαντικό να γίνει σαφές ότι το μέγεθος της μικρομεσαίας επιχείρησης κυριαρχεί ως παραγωγική συγκρότηση σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Εκείνο, που είναι κρίσιμο στην συζήτηση αυτή, έχει να κάνει με την κρισιμότητα του μεγέθους αυτού στην λειτουργία της αγοράς, με τον τρόπο που εμπλέκεται στις συναλλαγές στην αγορά, με τις δυνατότητες που έχει να μπαίνει σε νέους κλάδους της οικονομίας κλπ. για παράδειγμα, η σύγχρονη μικρομεσαία επιχείρηση, των αναπτυγμένων οικονομιών έχει

γενικός διευθυντής της ΑΕδΕΠ θεσσαλίας & στ. Ελλάδος, διδάκτορας του Πανεπιστημίου θεσσαλίας

πελάτες μεγαλύτερες επιχειρήσεις, προς τις οποίες παρέχει υπεργολαβικό έργο (business-to-business) και μέσα από την σχέση αυτή εκσυγχρονίζεται, διεθνοποιείται, και αποκτά αντοχές βιωσιμότητας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν εξαιρετικά περιορισμένες ανάλογες σχέσεις, προτιμούν να έχουν άμεσες σχέσεις με την κατανάλωση (businessto-customer), γι αυτό και όταν έχουμε κρίση ζήτησης το κόστος είναι άμεσο.

2. Ένας Πίνακας και τέσσερα Διαγράμματα Αμέσως παρακάτω, παρατίθενται ένας Πίνακας και τέσσερα διαγράμματα με στοιχεία, που δείχνουν τόσο την διαρθρωτική παρουσία αυτού του επιχειρηματικού μεγέθους στην ελληνική οικονομία, όσο και τις αδυναμίες, που εισάγει και διατηρεί στο παραγωγικό σύστημα της χώρας. στο Πίνακα 1 αποτυπώνεται η σύνθεση και η απόδοση του ελληνικού

παραγωγικού δυναμικού συγκρινόμενο με εκείνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. η βασική παρατήρηση είναι ότι στην ελληνική παραγωγική κοινότητα κυρίαρχο μέγεθος είναι αυτό της πολύ μικρής επιχείρησης. Παραπάνω από το 93% είναι μονάδες μικρής απασχόλησης, οι οποίες απασχολούν το 57% του εργατικού δυναμικού αλλά παράγουν μόλις το 22,7% της προστιθέμενης αξίας.

Η σύνθεση και η απόδοση του ελληνικού παραγωγικού δυναμικού

δηλαδή, αυτό το κυρίαρχο μέγεθος προσφέρει μεν πολύτιμη εργασία αλλά παράγει χαμηλής τεχνολογίας φθηνής αξίας αγαθά. Αντίθετα, στην ελληνική παραγωγική κοινότητα, τα μεγέθη που τείνουν να εκλείψουν είναι αυτά των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Πίνακα, τα δύο αυτά μεγέθη αν και αποτελούν μόλις το 0,4% του συνόλου, απασχολούν πάνω από το 25% του εργατικού δυναμικού και κυρίως παράγουν πάνω από 28% της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. στο διάγραμμα 1 παρέχεται η εικόνα των επιδόσεων των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των ευρωπαϊκών ως προς την προστιθέμενη αξία την περίοδο 2008-2019. η πρώτη και βασική παρατήρηση είναι ότι από το 2010 και μετά η προστιθέμενη αξία με την οποία εισφέρουν στο παραγόμενο προϊόν οι εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκεται σε διαρκή απόκλιση. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, μέσα σε έναν χρόνο, αφού ξεπέρασαν τις αναταράξεις και τις αβεβαιότητες της κρίσης, πέρασαν σε έντονους ανοδικούς ρυθμούς. Να θυμίσουμε ότι καθ΄ όλη της εξεταζόμενη περίοδο οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επωφεληθεί από την εσωτερική υποτίμηση, την συμπίεση των εργασιακών δικαιωμάτων και από προγράμματα ενισχύσεων, γεγονός που θα έπρεπε να έχει αποτυπωθεί στην αξία του προϊόντος. Αντ΄ αυτού έχουμε αυτή την εικόνα της ελληνικής παραγωγικής ιδιαιτερότητας. 2

Πολύ μικρή επιχείρηση Μικρή επιχείρηση Μεσαία επιχείρηση

Διάγραμμα 1

αριθμός Εργαζομένων Ετήσιος κύκλος Εργασιών σύνολο ετήσιου ισολογισμού < 10 ≤ 2 εκ. € ≤ 2 εκ € < 50 ≤ 10 εκ. € ≤ 10 εκ. € < 250 ≤ 50 εκ. € ≤ 43 εκ. € οικοΝομια

στο διάγραμμα 2 εμφανίζεται η διαχρονική εξέλιξη του Μέσου κύκλου Εργασιών μίας μέσης Νομικής Μονάδας, την περίοδο 2011-2018, σε χιλιάδες ευρώ. η καταγραφή της εξέλιξης αυτής γίνεται για να κατανοηθεί το πόσο συγχρονισμένες είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις ως προς το μέγεθος αυτό, σε σύγκριση με όσα συμβαίνουν στις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Με βάση την ταξινόμηση, που κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για τις ΜμΕ, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από κύκλο εργασιών, που φτάνει μέχρι 2 εκατ. €. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, από άποψη τζίρου δεν είναι μόνον πολύ μικρές αλλά είναι κυρίως εξαιρετικά αδύναμες να διεισδύσουν και να αποκομίσουν έσοδα από την αγορά, και το χειρότερο όσο περνάει ο χρόνος συνεχώς και αποδυναμώνονται. Με τέτοιον τζίρο, ούτε η έρευνα ούτε η καινοτομία προάγεται και εν προκειμένω επιβεβαιώνεται με απόλυτη σαφήνεια η γενικότερη τάση της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας, η οποία μέσα στην κρίση παρουσιάζει αντανακλαστικά απόλυτα συντηρητικά και τελείως ασύμβατα προς μία στάση, που μπορεί να βοηθήσει την έξοδο από την κρίση.

Διάγραμμα 2

Με άλλα λόγια, την περίοδο της κρίσης αντί να αναπτυχθεί σε βάθος, να αποκτήσει ερείσματα στην νέα τεχνολογία, να μεγαλώσει σε οικονομικό και παραγωγικό μέγεθος, να εστιάσει στην αναζήτηση νέων διεθνών αγορών πραγματοποιώντας εξαγωγές, να πραγματοποιήσει επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό της και στην αφομοίωση καινοτόμων εφαρμογών και να δημιουρ-

Διάγραμμα 3

στον διάγραμμα 3 αποτυπώνεται η διαχρονική ικανότητα του παραγωγικού συστήματος να είναι εξωστρεφές και να μπορεί να παράγει διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Οι ελληνικές εξαγωγές γίνονται από λίγες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις. Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις με περισσότερους από 250 εργαζόμενους κάνουν πάνω από το 70% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Οι 36 οικοΝομια

γήσει νέες βιώσιμες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, τελικά έκανε επιλογές απολύτως συντηρητικές, αμυντικές και καθόλου υποβοηθητικές για την έξοδο της οικονομίας από την κρίση. Απλώς, απλώθηκε στην οικονομία, σε δραστηριότητες ευκαιριακού αποτελέσματος, υψηλής θνησιμότητας, εστιάζοντας, κυρίως στην επιχειρηματικότητα της ανάγκης.

- Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

100 μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις πραγματοποιούν πάνω από το 50% των εξαγωγών. η μέση τιμή εξαγωγών, που πραγματοποιεί η τυπική ελληνική εξαγωγική επιχείρηση δεν ξεπερνάει τα 3 εκατ. € (χωρίς τα πετρελαιοειδή). το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνεται σε γειτονικές χώρες με χαμηλό εισόδημα. Περίπου το 75% των

ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων κάνουν εξαγωγές στις φτωχότερες γειτονικές χώρες (τουρκία, βουλγαρία, κύπρο, Αίγυπτο και λίβανο). τα δε εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα είναι κατά κύριο λόγο χαμηλής και μέσης προστιθέμενης αξίας, γεγονός που σημαίνει ότι προτιμώνται κατά βάση για την χαμηλή τους τιμή και ανταγωνίζονται προϊόντα χωρών του τρίτου κόσμου.

Διάγραμμα 4

τέλος, στο διάγραμμα 4 αποτυπώνεται ο ρυθμός διαμόρφωσης του ελάχιστου μισθού σε διάφορες χώρες, την περίοδο 2010-2020. Όπως μπορεί να επισημανθεί σε όλες τις εξεταζόμενες οικονομίες το εισόδημα από την εργασία διαμορφώνεται ανοδικά. η μοναδική χώρα όπου οι ελάχιστες αμοιβές το 2020 είναι χαμηλότερες από εκείνες του 2010 είναι η Ελλάδα. Προσοχή, ανοδικά διαμορφώνεται το εισόδημα και στις οικονομίες με Μνημόνια και με περιοριστικούς όρους. στην χώρα μας το πρόβλημα βρίσκεται στο μέγεθος, στις αντοχές και στους κλάδους της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων προκύπτει ότι ο κατακερματισμός του παραγωγικού μας δυναμικού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της συγκρότησης του εγχώριου

παραγωγικού ιστού, και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. και το πρόβλημα αυτό δεν είναι άγνωστο. Είναι επίσημα αποδεκτό ότι «Όπου το κόστος και η ανταγωνιστικότητα εξαρτώνται καίρια από ‘οικονομίες κλίμακας’ πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, λόγω του μικρού τους μεγέθους υστερούν. Θα πρέπει, κατά συνέπεια, να ενισχυθούν οι προσπάθειες και οι πρωτοβουλίες επέκτασης της κλίμακας παραγωγής μέσω επενδύσεων και συγχωνεύσεων». ως εκ τούτου, θα πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις, στα πλαίσια της νέας προγραμματικής περιόδου, οι οποίες ενδεχομένως να χρειάζεται να είναι περισσότερο αιχμηρές, λιγότερο προσανατολισμένες στην επιδίωξη της απορροφητικότητας πόρων και περισσότερο εστιασμένες στην αποκατάσταση της αποτελεσματικότητας.

3. Γνωρίζουμε το πρόβλημα. Πάμε για τις λύσεις Όλες οι Προγραμματικές Περίοδοι φρόντισαν να ενισχύσουν τις ΜμΕ με εκτεταμένη οικονομική ενίσχυση, που είχε ως στόχο την αύξηση της επενδυτικής δαπάνης. Όμως, η ενίσχυση αυτή οδήγησε την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, να καθετοποιηθεί, να οριοθετήσει την παραγωγική της αυτάρκεια και τελικά από ευέλικτη να καταντήσει μία μεγάλη κοινότητα φορντικών μικρών και πολύ μικρών μονάδων. δηλαδή, την στιγμή, που οι μεγάλες επιχειρήσεις αφομοιώνουν στοιχεία ευελιξίας οι μικρές γίνονται άκαμπτες. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί και είναι κατανοητοί οι οικονομικοί και κοινωνικοί κίνδυνοι, που εγκυμονεί η συνέχεια. και φαίνεται πως έχει αρχίσει και γίνεται περισσότερο από σαφές, ότι καμία προοπτική δεν μπορεί να έχει ειδικά η παραγωγή, ιδιαίτερα στην μικρή κλίμακα, αν δεν καταβληθούν προσπάθειες για την αξιοποίηση οικοΝομια

• της εμπειρίας των μεγάλων μονάδων, • της ικανότητας του ερευνητικού δυναμικού, • των δυνάμεων, που μπορούν να συνθέσουν ομάδες συνεργαζόμενων επιχειρήσεων, • των συνθέσεων, που μπορούν να γίνουν σε επίπεδο έρευνας και παραγωγής, • της μαθησιακής διαδικασίας, που επιβάλλεται να αφομοιώσει το παραγωγικό δυναμικό ώστε, να αυξηθούν οι πιθανότητες διάσωσης του μεγαλύτερου δυναμικού της παραγωγικής κοινότητας της Ελλάδος και αξιοποίησης δυνάμεων, που διαθέτει, προς το παρόν αναξιοποίητες. Οι επιτυχημένες προσπάθειες για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων θα μπορέσουν να είναι υποβοηθητικές στην προσπάθεια διάσωσης μέρους των ΜμΕ, δεδομένου ότι, όπως γνωστό, η μεγάλη κλίμακα είναι εκείνη που ενεργοποιεί το περιβάλλον και αναδεικνύει αργούσες δυνάμεις. ωστόσο, το κενό παραμένει μεγάλο και χρειάζεται ισχυρότερη και ουσιαστική κρατική παρέμβαση ώστε να γίνει κατορθωτή η αύξηση της οικονομικής και παραγωγικής επιφάνειας των ΜμΕ, μέσα από την εκτεταμένη χρήση επιχειρηματικών συνεργασιών και υπεργολαβιών για τον περιορισμό των στοιχείων κόστους, η σύναψη συμμαχιών με στόχο τις εξωτερικές οικονομίες και οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις με κύριο στόχο την απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς. Οι λύσεις αυτές ούτε σημερινές είναι, στον διεθνή χώρο των επιχειρήσεων ούτε μοναδικές. Αντίθετα, αποτελούν την απάντηση των μικρών επιχειρήσεων στην πρόκληση του ανταγωνισμού, υπό την πίεση των αδιεξόδων της μικρής κλίμακας, των απορρυθμίσεων και των ανελαστικοτήτων στην αγορά. στο επίπεδο των συνεργασιών, η συνηθέστερη μορφή εκφράζεται από δύο μοντέλα. Το πρώτο μοντέλο αναφέρεται στις λεγόμενες «μεταποιητικές συνοικίες», που είναι ευρέως διαδεδομένο σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες, με προεξάρχουσα αυτή της Ιταλίας. τα χαρακτηριστικά, που το διακρίνουν, είναι η γεωγραφική εγγύτητα των επιχειρήσεων, η κλαδική εξειδίκευση, η αριθμητική κυριαρχία του μικρομεσαίου μεγέθους, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις επιχειρήσεις που αναπτύσσεται κυρίως στη βάση της καινοτομίας και όχι της περικοπής των αμοιβών, μία κοινωνικοπολιτισμική ταυτότητα που ενθαρρύνει τις σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα στους

38 οικοΝομια

εργοδότες και στους υψηλά εξειδικευμένους εργαζόμενους καθώς και σε μία πληθώρα οργανισμών και οργανώσεων αλληλοβοηθείας και τέλος μία δραστήρια περιφερειακή και τοπική κυβέρνηση, που ενδυναμώνει τα καινοτομικά αντανακλαστικά της τοπικής επιχειρηματικής βάσης. Ίσως, το σημαντικότερο σημείο, που αναδεικνύεται από την εμπειρία των μεταποιητικών συνοικιών είναι ότι οι επιτυχημένες οικονομικές και παραγωγικές επιδόσεις δεν μπορούν να κατανοηθούν στην βάση της ανάλυσης μεμονωμένων επιχειρήσεων. Ο δυναμισμός των επιχειρήσεων βρίσκεται στην συγκέντρωση των μονάδων σε σχηματισμούς καθώς και στον συνδυασμό συνεργασίας και ανταγωνισμού, που αναπτύσσεται μεταξύ τους, και επιτρέπει στην μεμονωμένη επιχείρηση να επωφελείται από την αποτελεσματικότητα και την ευελιξία του συστήματος στο σύνολό του. Αυτό το φαινόμενο έχει χαρακτηριστεί ως «συλλογική αποτελεσματικότητα». συνολικά, οι βιομηχανικές αυτές συνοικίες, όπου και αν αναπτύσσονται, εξειδικεύονται σε σχετικά βιομηχανικούς παραδοσιακούς κλάδους, που είναι τεχνολογικά συμβατοί με μικρής κλίμακας οικογενειακή κυρίως δομή στις περισσότερες τοπικές επιχειρήσεις. Εξετάζοντας τις επιδόσεις τους σε

συγκριτική βάση, φαίνεται ότι στις τελευταίες δεκαετίες οι περιοχές αυτές σημειώνουν τις καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με όλες σχεδόν τις αντίστοιχες περιφέρεις της χώρας που ανήκουν. Το δεύτερο μοντέλο αναφέρεται στις «επιχειρηματικές δικτυώσεις», οι οποίες αποτελούν μία διαδεδομένη πρακτική αντιμετώπισης της αβεβαιότητας, που συνεπάγεται η μεταβατική εποχή μας. Από αναλυτική άποψη, η δικτύωση αποκτά ολοένα και εντονότερο ενδιαφέρον, τόσο ως εταιρική στρατηγική υπέρβασης της αβεβαιότητας όσο και ως όχημα αλλά και εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξης. η εξωτερική δικτύωση αναφέρεται τόσο στις σχέσεις συνεργασίας, που αναπτύσσονται ανάμεσα σε διαφορετικές επιχειρήσεις όσο και στις συνεργασίες ανάμεσα σε επιχειρήσεις και τρίτους οργανισμούς. η μορφή αυτή δικτύωσης, δεν είναι καθόλου νέα, αλλά αποτελεί πρακτική που εφάρμοζαν οι καινοτομικές επιχειρήσεις από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης. Οι αρχές, που στηρίζεται η εξωτερική δικτύωση είναι τρεις: Είναι οι στενοί μακροχρόνιοι δεσμοί ανάμεσα στους παραγωγούς και τους χρήστες, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματα της εκμάθησης μέσα από την διαδικασία παραγωγής, η από κοινού

Τέταρτο, να μελετήσουμε πετυχημένα μοντέλα, που αναπτύσσονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ενδεχομένως να ζητήσουμε την βοήθειά τους σε θέματα τεχνογνωσίας. Πέμπτο, να δημιουργήσουμε περιφερειακό χρηματοδοτικό εργαλείο, που θα ενισχύει την δημιουργία μικρών καινοτομικών επιχειρήσεων, προσανατολισμένων σε καινοτομικές υπηρεσίες, που θα υπηρετούν τις ανάγκες των συνεργατικών σχημάτων. Έκτο, να προετοιμάσουμε ορισμένους τύπους οργάνωσης και σχέσεων, ώστε και σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις να προσδιορίσουμε το εφικτό μοντέλο συσπείρωσης. Όλα τα βήματα είναι εξαιρετικά απαιτητικά. Ειδικά, όμως, για το πρώτο βήμα, που είναι και το πιο κρίσιμο στο όλο εγχείρημα, είναι πιθανόν να ακούσω τον αντίλογο, ότι δεν χρειάζεται να αναμειχθεί το κράτος στην αγορά γιατί αυτή αυτορυθμίζεται. «Παραμύθια της Χαλιμάς». Το κράτος σήμερα ΕΙΝΑΙ η αγορά και η λειτουργία της στηρίζεται σε κρατική βοήθεια. Επιπλέον, καλόπιστα σημειώνω, ότι το πολιτικό σύστημα, μετά από τόσες αποτυχίες, έχει γίνει (ή πρέπει να γίνει) σοφό και επιλεκτικά παρεμβατικό. ανάληψη επενδύσεων προκειμένου να εξασφαλιστούν οφέλη από την εξειδίκευση και από τον καλύτερο συντονισμό, και οι μακροχρόνιες σχέσεις υπεργολαβικού τύπου, προκειμένου να διευκολυνθούν οι τεχνικές καινοτομίες. η ανάδειξη αυτού του τύπου σχέσεων συχνά περιγράφεται ως «συνεργατική μεταποίηση». το υπόδειγμα της δικτύωσης στηρίζεται στην από κοινού προσπάθεια και στόχευση, στην εμπιστοσύνη, στην συνεργασία και στην κοινή επιθυμία προμηθευτών και παραγωγών για συστηματική βελτίωση της ποιότητας, με δεδομένο ότι αμφότερες οι πλευρές μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο από την συνεργασία παρά από την εξατομικευμένη επιδίωξη των ιδιαίτερων βραχυχρόνιων συμφερόντων τους. υπό την έννοια αυτή, η δικτύωση μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί ένα υπόδειγμα βιομηχανικής οργάνωσης, δηλαδή ένα συνεκτικό σύστημα αρχών, μεθόδων και πρακτικών. 4. Πάμε, λοιπόν, βήμα-βήμα Όλη αυτή η αναφορά αποτελεί ένα ενδεικτικό περίγραμμα των μοντέλων, που σχετίζονται με τις επιχειρηματικές συνεργασίες για την διάσωση και την ενεργοποίηση των ΜμΕ. και το βασικό ερώτημα είναι «αν η αναγκαιότητα

διάσωσης του περιβάλλοντος που λειτουργούν οι ΜμΕ είναι αποδεκτή ως αναγκαία, τι πρέπει να γίνει και τι μπορούμε να κάνουμε ως Πολιτεία, ως παραγωγικοί φορείς, ως ερευνητικές δομές και ως οργανωμένη οικονομική κοινότητα στην περιφέρεια μας για να πετύχουμε;». η απάντηση ούτε εύκολη είναι ούτε απλή. θα επιχειρήσω, όμως, να σκιαγραφήσω βήματα, που επιβάλλεται να γίνουν για να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο προσδοκιών: Πρώτο, να σχηματίσουμε ένα πλαίσιο «ομπρέλα» για την στέγαση ημι-κρατικών παρεμβατικών οργανισμών και μηχανισμών, που θα αποτελούν την καρδιά του εγχειρήματος και θα αποτελούν την τεχνική βοήθεια και τον Ενδιάμεσο φορέα που θα προσφέρει καθοδήγηση, συγκεκριμένες τεχνικές και οργανωτικές βοήθειες στα συνεργατικά σχήματα, θα ελέγχει, θα αξιολογεί, θα επιλέγει και θα απορρίπτει. Δεύτερο, να ερευνήσουμε και να εντοπίσουμε επιχειρήσεις και κλάδους, που έχουν την δυνατότητα να ενταχθούν σε επιχειρηματικές συσπειρώσεις. Τρίτο, να ομαδοποιήσουμε τις εν δυνάμει ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις και να αρχίσουμε μία εντατική κατάρτιση των επιχειρηματιών για την σκοπιμότητα και τα οφέλη από την συμμετοχή τους σε μία συσπείρωση.

5.υπάρχει κορυφαίο παράδειγμα με μοναδικά αποτελέσματα κλείνοντας, θέλω να καταθέσω μία προσωπική εμπειρία για να πείσω ότι είναι εφικτή η κρατική παρέμβαση για την διαμόρφωση ενός σοβαρού οικοσυστήματος διάσωσης των πλέον αξιόλογων ΜμΕ. Πριν από 25 χρόνια, αν ισχυριζόμουν ότι ένας ιδιωτικός φορέας, που δημιουργήθηκε από Επιμελητήρια, Συνδέσμους Επιχειρήσεων και Αναπτυξιακές Εταιρίες θα μπορούσε να διαχειρίζεται κρατικούς και ενωσιακούς πόρους για επενδύσεις ΜμΕ, ενδεχομένως να χαρακτηριζόμουν ουτοπιστής και ανεδαφικός. Όμως, 25 χρόνια μετά, ο ΕΦΕΠΑΕ, έχει διεκπεραιώσει μερικές δεκάδες χιλιάδες επενδύσεις, σήμερα διαχειρίζεται 4,6 δις€, έχει την απόλυτη διακομματική συγκατάθεση και την Ενωσιακή αναγνώριση και αποδοχή. Με άλλα λόγια, λύσεις εύκολες δεν υπάρχουν. Εμπειρία ανάλογη έχει κατακτηθεί. Οι φορείς της επιχειρηματικότητας έχουν γράψει τις δικές τους υποθήκες. Χρειάζεται σχεδιασμός και δράση. διαφορετικά, η εξέλιξη στην επιχειρηματική κοινότητα, θα είναι αναπόφευκτα γραμμική, προσανατολισμένη σε αμυντικές πολιτικές και με την πίεση από τον ανταγωνισμό αφόρητη έως εξαντλητική. οικοΝομια

σπΥριδωΝ πατερασ:

δοΥλεΥοΥμε Για Να ολοκληρωσοΥμε τα ερΓα στοΝ οσε «Για να έχουμε έναν Σιδηρόδρομο σύγχρονο και με συνδυασμένες μεταφορές» ΕΠΙΜΕλΕΙΑ ηλίας κουτσερής

«η

Μαγνησία έχει βιομηχανική Περιοχή, λιμάνι και αεροδρόμιο, έχει ένα μέτωπο σε κοντινή απόσταση που πρέπει να συνδεθεί όλο με τον σιδηρόδρομο» επισημαίνει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟσΕ σπυρίδων Πατέρας, με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται για το μέλλον του σιδηροδρόμου γενικότερα, αλλά και ειδικότερα στη Μαγνησία και τη θεσσαλία. Άλλωστε , οι σιδηροδρομικές επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές βρίσκονται σε μια κρίσιμη συγκυρία δεδομένου του πρωταγωνιστικού τους ρόλου διεθνώς εξαιτίας των πολλών και σημαντικών τους πλεονεκτημάτων έναντι των υπόλοιπων μεταφορικών μέσων. Από τον ΟσΕ τονίζεται κατά περιόδους, ότι η συμβολή του σιδηροδρόμου στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ενεργειακή μετάβαση, ο ρόλος του στην κοινωνία και την ανάπτυξη, το χαμηλό του κόστος, η άνεση και η ταχύτητα στη μετακίνηση, αποτελούν τα μεγάλα πλεονεκτήματα του τρένου, ώστε αυτό να καταστεί πιο ελκυστικό τόσο για τις επιβατικές, όσο και για τις εμπορευματικές μεταφορές. Η ηλεκτροκίνηση Βόλου - λάρισας στο μεταξύ, στις ράγες της υλοποίησης μπήκε πρόσφατα το μεγάλο αναπτυξιακό έργο της ηλεκτροκίνησης βόλου λάρισας. το έργο αναβάθμισης με ETCS, σηματοδότηση και ηλεκτροκίνηση θα μεταμορφώσει την σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τις δύο μεγάλες πόλεις της θεσσαλίας. σύμφωνα με τις προδιαγραφές θα εγκατασταθεί ηλεκτροκίνηση τύπου τρόλεϊ, για

40 οικοΝομια

Συνδυασμένες μεταφορές και ΒΙΠΕ στο μεταξύ, δημοπρατήθηκε και βρίσκεται στο στάδιο της αξιολόγησης των προσφορών η μελέτη για τη σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού του βόλου με την Α βΙΠΕ, τη β βΙΠΕ βόλου, το Αεροδρόμιο της Αγχιάλου και τη βΙΠΕ του Αλμυρού. η πλήρης σύνδεση του λιμανιού του βόλου με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς και με το αεροδρόμιο της Ν. Αγχιάλου, αποτελεί πάγιο αίτημα των φορέων της Μαγνησίας, καθώς αφενός μειώνει τα τελικά κόστη μεταφοράς των προϊόντων και αφετέρου, δημιουργεί νέες προοπτικές διεύρυνσης των εργασιών του λιμανιού.

Δημιουργία Σιδηροδρομικού Μουσείου και Κέντρου Ιστορικού Αρχείου στον Βόλο ταχύτητες μέχρι και 100 χλμ/ώρα. η διαδρομή μαζί με τις απαιτούμενες στάσεις εκτιμάται ότι θα διαρκεί περίπου 40 λεπτά. Επίσης, ανοίγει ο δρόμος για την προαστιακή σύνδεση μεταξύ βόλουθεσσαλονίκης που θα μπορεί να διεξάγεται σε περίπου 100 λεπτά. στα έργα περιλαμβάνεται η κατασκευή νέας μονής σιδηροδρομικής γραμμής κανονικού εύρους, από τον σ.σ. λατομείου έως τον σ.σ. βόλου μήκους 10,5χλμ προς αντικατάστασης της παλιάς μετρικής. Επίσης θα κατασκευαστεί και μία νέα στάση για επιβατική χρήση στην περιοχή της βΙ.ΠΕ.

Μνημόνιο με ΕΤΒΑ στο μεταξύ, μνημόνιο Αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασίας, με σκοπό την σιδηροδρομική σύνδεση βιομηχανικών Περιοχών (βΙ.ΠΕ.) με το κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο του ΟσΕ, υπέγραψαν πρόσφατα, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕτβΑ βΙ.ΠΕ., κ. Αθανάσιος Ψαθάς και ο Πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος του ΟσΕ, κ. σπυρίδων κ. Πατέρας. Με το Μνημόνιο αυτό, οι δυο εταιρείες θα διερευνήσουν τη δυνατότητα συνεργασίας για την σιδηροδρομική σύνδεση των βΙ.ΠΕ., προκειμένου να ενισχυθούν οι επιλογές πρόσβασης και μεταφοράς αγαθών που έχουν οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες ή θα εγκατασταθούν εντός των βΙ.ΠΕ. του δικτύου της ΕτβΑ. «Αποτελεί εδραιωμένη πεποίθηση ότι η μεταφορική υποδομή και η ελκυστικότητα των Οργανωμένων υποδοχέων Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (ΟυΜΕδ), είναι σημαντική για την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας και την ανάπτυξη τους», δήλωσε με την ευκαιρία της υπογραφής του Μνημονίου ο Πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος του ΟσΕ, κ. σπυρίδων κ. Πατέρας. Η περίπτωση του Βόλου Από την πλευρά του, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕτβΑ βΙ.ΠΕ., κ. Αθανάσιος Ψαθάς δήλωσε: «η συνεργασία αυτή με τον ΟσΕ είναι ένα καίριο βήμα στην υλοποίηση του σχεδιασμού της ΕτβΑ για την ενίσχυση

συνολικά των εξωτερικών υποδομών που εξυπηρετούν τις βΙΠΕ του δικτύου της, και κατ’ επέκταση υποστηρίζουν τη βιομηχανική πολιτική της χώρας και συμβάλλουν στην προσέλκυση επενδύσεων. Ήδη έχει δρομολογηθεί η πρώτη σύνδεση, αυτή της Α’ ΒΙ.ΠΕ. Βόλου με το σιδηροδρομικό δίκτυο, η οποία αναβαθμίζει την πόλη - που ήδη διαθέτει ενεργό εμπορικό λιμάνι και τρεις βΙ.ΠΕ. - ως σημαντικό βιομηχανικό κέντρο». Ειδικότερα, η μελέτη και η κατασκευή των σιδηροδρομικών συνδέσεων και των σιδηροδρομικών υποδομών που απαιτούνται θα πραγματοποιούνται με βάση τα εξής δεδομένα: • στοιχεία και δεδομένα της ΕτβΑ βΙ.ΠΕ. για την λειτουργία και ανάπτυξη των οργανωμένων υποδοχέων της. • τυποποιήσεις και λειτουργικούς και κατασκευαστικούς κανονισμούς του ΟσΕ. δοθέντος ότι, η οργάνωση των βιομηχανικών Περιοχών και Επιχειρηματικών Πάρκων συμβάλλει στη βιομηχανική και εν γένει οικονομική ανάπτυξη της Χώρας, ο χρόνος κατασκευής των σιδηροδρομικών συνδέσεων και των σιδηροδρομικών υποδομών που απαιτούνται θα καθορίζεται μετά από κοινή συμφωνία των μερών με κριτήριο τόσο τις προτεραιότητες του τεχνικού προγράμματος του ΟσΕ, όσο και την αξιολόγηση των αναγκών των επιχειρήσεων. Οι Οργανισμοί θα προχωρήσουν το

αμέσως επόμενο διάστημα στην συμβασιοποίηση μελετών σκοπιμότητας για τις εν δυνάμει συνδέσεις, προτεραιοποιώντας τις πλέον ώριμες συνδέσεις προκειμένου να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν ο σχεδιασμός του Μνημονίου. Οι συνδυασμένες μεταφορές Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟσΕ σπυρίδων Πατέρας, τόνισε ότι «οι συνδυασμένες μεταφορές του βόλου είναι μια μεγάλη συζήτηση και θέμα για το οποίο δουλεύομε όλοι, με πολύ μεγάλο μεράκι και όρεξη. Εργαζόμαστε, υπογράμμισε, για να στελεχώσουμε τον Οργανισμό και για να ολοκληρώσουμε τα έργα παράλληλα και ταυτόχρονα, ώστε σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα 2-3 ετών από τώρα, όλα αυτά να έχουν λυθεί και να έχουμε έναν σιδηρόδρομο σύγχρονο και με συνδυασμένες μεταφορές. Σιδηροδρομικό Μουσείο Βόλου τέλος, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει αποφασιστεί από την διοίκηση του Οργανισμού να προχωρήσει στην δημιουργία σιδηροδρομικού Μουσείου και κέντρου Ιστορικού Αρχείου στην πόλη και συγκεκριμένα σε χώρο του σιδηροδρομικού σταθμού βόλου. Πρόκειται για το τρίτο κέντρο Ιστορικού Αρχείου του ΟσΕ το οποίο σχεδιάζεται να στεγαστεί στο κτίριο των παλαιών αποδυτηρίων του σιδηροδρομικού σταθμού.

οικοΝομια

εξι Βηματα Για Βιωσιμη αΝαπτΥξη μετα τηΝ παΝδημια

του Γιώργου Αρχόντα*

42 οικοΝομια

έγεται ότι ο νομπελίστας φυσικός και πατέρας του ατομικού μοντέλου Νιλς Μπορ επεσήμανε κάποτε σοφά πως το να διατυπώνει κανείς προβλέψεις είναι κάτι το πολύ δύσκολο, ιδίως όταν αυτές αφορούν το μέλλον. η προειδοποίηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα σήμερα, καθώς οι όποιες προβλέψεις για την πιο κρίσιμη παράμετρο που θα καθορίζει κάθε άλλη εξέλιξη στο ορατό μέλλον - το πότε επιτέλους θα απαλλαγούμε από την πανδημία και τις επαχθείς επιπτώσεις της – είναι απολύτως στον αέρα. σ’ αυτή την συνθήκη, η πρώτη και άμεση προτεραιότητα της συλλογικής δράσης είναι βεβαίως η αντιμετώπιση των τρεχουσών αναγκών: η διασφάλιση της επαρκούς ανταπόκρισης του συστήματος υγείας, η κατά το δυνατόν αποτελεσματική λειτουργία της παιδείας και των κρατικών υπηρεσιών, η αντιμετώπιση των σύνδρομων κρίσεων στην ενέργεια και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, η επιβίωση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που ακόμη δοκιμάζονται. Είναι ευτυχές το γεγονός ότι μέσα σ’ αυτή την δύσκολη περιπέτεια, η ελληνική οικονομία καταγράφει καλές επιδόσεις και, σημαντικότερα, δίνει την εικόνα ότι η θετική αυτή πορεία μπορεί να συνεχιστεί και πέραν του άμεσου μέλλοντος. για να συμβεί όμως αυτό, προϋπόθεση είναι να μην παραμεληθούν οι βαθιές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που ήδη χρειαζόταν η ελληνική οικονομία και κοινωνία πριν την πανδημική κρίση, και συνεχίζει να τις χρειάζεται για να διασφαλίσει μια βιώσιμη και δυναμική ανάπτυξη

την επόμενη ημέρα. 1. Ψηφιοποίηση του κράτους η πανδημία επιτάχυνε την

υλοποίηση της ήδη διακηρυγμένης πρόθεσης της κυβέρνησης να προχωρήσει στην ψηφιοποίηση των κρατικών λειτουργιών. τα θετικά αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας είναι ήδη ορατά σε ό,τι αφορά την αποφυγή της γραφειοκρατικής ταλαιπωρίας για πολίτες και επιχειρήσεις, καθώς και την ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής. Από όλες τις μεταρρυθμίσεις που αναφέρονται σ’ αυτό το άρθρο, πρόκειται για αυτή με τη μεγαλύτερη ορμή και ταυτόχρονα

την ευρύτερη συναίνεση. Είναι σημαντικό το πρόγραμμα αυτό να συνεχιστεί με δυναμισμό, και να συνδυαστεί με πιο θαρραλέα μέτρα για τη μείωση του

ρυθμιστικού βάρους που ακόμη επωμίζονται επιχειρήσεις και επαγγελματίες. 2. Κατοχύρωση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων Μαζί με τη βραδύτητα της δικαιοσύνης, πρόκειται για το μεγαλύτερο πιθανότατα θεσμικού χαρακτήρα εμπόδιο για τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα στη σημερινή Ελλάδα. Όσο πιο γρήγορα ολοκληρωθεί το κτηματολόγιο, όσο πιο γρήγορα καθοριστούν με

βεβαιότητα οι χρήσεις γης και οι σχετικοί όροι και προϋποθέσεις, τόσο ασφαλέστερος θα γίνει ο προγραμματισμός των επιχειρηματικών δράσεων, αλλά και της αξιοποίησης της περιουσίας των πολιτών. 3. Επιτάχυνση της δικαιοσύνης Ο χρόνος που χρειάζεται για να τελεσιδικήσει μια υπόθεση επιχειρηματικών διαφορών στην Ελλάδα παραμένει απελπιστικά πολλαπλάσιος απ’ ό,τι σε συγκρίσιμες και ανταγωνίστριες χώρες. η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, η λειτουργία ειδικών τμημάτων, η

περαιτέρω προώθηση της εξωδικαστικής επίλυσης και του συμβιβασμού είναι χρήσιμα εργαλεία για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης που πρέπει να επεκταθούν ακόμη περισσότερο. 4. Μείωση του φορολογικού βάρους Οι έκτακτες ανάγκες διαχείρισης της πανδημίας και των επιπτώσεών της εκ των πραγμάτων ανέστειλαν σε μεγάλο βαθμό την υλοποίηση γενναίων

φοροελαφρύνσεων που μπορούν να δώσουν ώθηση στην κατανάλωση, τις επενδύσεις και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι κρίσιμο τα προσωρινά μέτρα διόγκωσης των δαπανών που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας να μην παγιωθούν, και να ανακληθούν μετά την παρέλευση της έκτακτης συνθήκης, ενώ ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των κρατικών δαπανών και κυρίως η ουσιαστική αρωγή σε όσους έχουν πραγματικά ανάγκη μέσω των κοινωνικών μεταβιβάσεων. το φιλελεύθερο αίτημα για νοικοκύρεμα και συμμάζεμα του κράτους παραμένει

επιτακτικό. 5. Αναβάθμιση της παιδείας και της υγείας η σημασία της αναβάθμισης της παιδείας και της υγείας αναδείχθηκε με απόλυτη σαφήνεια κατά την πανδημία. Απαιτούνται δομικές αλλαγές που θα εισάγουν αποτελεσματικά την αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, τον εντοπισμό και την αξιοποίηση βέλτιστων πρακτικών

από Ελλάδα και εξωτερικό, την εισαγωγή και ενίσχυση του ανταγωνισμού τόσο εντός του πλαισίου του δημοσίου, όσο και από τον ιδιωτικό φορέα, την υλοποίηση έξυπνων συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την παιδεία, έχει εδώ και δεκαετίες ωριμάσει η συνθήκη για την επίλυση του ακανθώδους ζητήματος της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μια ελληνική ιδιαιτερότητα που ξεκάθαρα δεν εξυπηρετεί με κανέναν τρόπο το δημόσιο συμφέρον. ταυτόχρονα, η ποιοτική αναβάθμιση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης συνεχίζει να προϋποθέτει ένα συνολικό μακρόπνοο προγραμματισμό ο οποίος να απολαμβάνει, πράγμα αποδεδειγμένα δύσκολο, μια ευρεία συναίνεση και ενεργή υποστήριξη από τη μεγάλη πλειονότητα των ενδιαφερόμενων μερών. 6. Βιώσιμη επίλυση του ασφαλιστικού το ασφαλιστικό παραμένει σταθερά το πλέον επίμονο και πιεστικό πρόβλημα που δυναμιτίζει την κοινωνία και την οικονομία μας στα θεμέλιά της και υπονομεύει τις προοπτικές της χώρας. Παρά τις επιμέρους παρεμβάσεις στη θετική κατεύθυνση, οριστική λύση για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού ακόμη δεν έχει δοθεί. Μια τέτοια μακροπρόθεσμη θεώρηση είναι σίγουρο πως πρέπει να περιλαμβάνει έναν πιο κεφαλαιοποιητικό χαρακτήρα, ενώ υπό το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να βοηθήσει και η ενίσχυση του ανταγωνισμού με την ουσιαστικότερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους ασφαλιστικούς πυλώνες.Προφανώς, ο παραπάνω σύντομος κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός. Άλλωστε εκτενείς μελέτες των αναγκαίων για τη χώρα μεταρρυθμίσεων, όπως η έκθεση Πισσαρίδη και το πρόγραμμα «Ελλάδα 2021: Ατζέντα για την ελευθερία και την ευημερία» είναι ευρέως διαθέσιμες για όποιον θέλει να εμβαθύνει περισσότερο στις προτάσεις αυτές και τα προσδοκώμενα αποτελέσματά τους. το σίγουρο πάντως είναι ότι ήδη πριν από το τέλος της πανδημίας, όπως άλλωστε και πριν το ξέσπασμά της, οφείλουμε να προετοιμάσουμε όχι απλώς την επόμενη μέρα, αλλά και την επόμενη εποχή για τη χώρα μας - μια εποχή περισσότερης ελευθερίας και ευκαιριών για δημιουργία και προκοπή για τις Ελληνίδες και τους Έλληνες.

*διδάκτωρ πολιτικής φιλοσοφίας και οικονομικής θεωρίας, επικεφαλής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του κΕφίΜ - Μάρκος δραγούμης. οικοΝομια

τι θα φερει το 2022; Τέσσερις παράγοντες που πρέπει να προσέξουμε και ένα στοίχημα

του Πάνου Μανωλάκου, κοινωνιολόγου, Αντιπροέδρου του think tank «The Catalyst»

44 οικοΝομια

ν κάτι έχουμε καταλάβει την τελευταία δεκαετία, είναι πως η κανονικότητά μας, έχει μεταβληθεί σε μια σειρά από συνεχόμενες κρίσεις με ποικίλο χαρακτήρα. Από την (παραλίγο) χρεωκοπία, στα πρώτα πακέτα διάσωσης, στην διαπραγμάτευση και το δημοψήφισμα, στις κρίσεις των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και στην Πανδημία. Μπορεί λοιπόν το 2022 να είναι διαφορετικό; Ποιοι παράγοντες θα το καθορίσουν; Ο πρώτος παράγοντας εδώ είναι η πανδημία. η εξέλιξη της θα καθορίσει το πως θα κινηθεί η οικονομία και η κοινωνία. τα εμβόλια είναι ήδη εδώ και -

κάποια- φάρμακα είναι προ των πυλών, όμως αφενός η εμβολιαστική κάλυψη δεν είναι ακόμα ποσοστιαία ικανοποιητική σε πολλές χώρες με επαρκή πρόσβαση σε αυτά και αφετέρου υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός χωρών που οι κάτοικοι δεν έχουν για να εμβολιαστούν. Αυτή είναι μια συνταγή δημιουργίας νέων μεταλλάξεων που ελπίζουμε (αλλά δεν είμαστε βέβαιοι) ότι δεν θα φέρνουν νέα μέτρα. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η αντοχή των κοινωνιών. ζούμε σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού για το ορατό μέλλον, υψηλών τιμών ενέργειας, αλλά όχι αυξημένων εισοδημάτων. Αυτός ο συνδυασμός σε χώρες όπως η δική μας μπορεί να είναι

εκρηκτικός, ειδικά αν τα μέτρα στήριξης που εξαγγέλθηκαν δεν μπορέσουν στην πράξη να καλύψουν τις αυξήσεις. Ας σημειώσουμε όμως, πως στον περίγυρό μας, μια σειρά χωρών με νεανικό πληθυσμό και υψηλή φτώχεια θα βρεθούν σε ακόμα δυσκολότερη θέση καθώς εκεί ακόμα και μικρές αυξήσεις σε βασικά αγαθά επηρεάζουν καθοριστικά το επίπεδο ζωής. Ο τρίτος παράγοντας είναι το πόσο επιτυχημένα θα γίνει η σταδιακή απόσυρση των μέτρων στήριξης της οικονομίας που εφαρμόστηκαν για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της πανδημίας. Αυτή θα πραγματοποιηθεί τόσο σε Εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκό κυρίως μέσω της αλλαγής συμπεριφοράς της

Εκτ στην αγορά ομολόγων. Παράλληλα με την απόσυρση των μέτρων θα πρέπει να αρχίσουν να υλοποιούνται έργα μέσω του ταμείου Ανάκαμψης. Με τον τρόπο αυτό, ειδικά αν προτεραιοποιηθούν έργα με υψηλό πολλαπλασιαστή,η οικονομία θα μπορέσει να συνεχίσει να κινείται με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ο τέταρτος παράγοντας θα είναι η πολιτική σταθερότητα σε διεθνές επίπεδο. Από τις γαλλικές εκλογές της άνοιξης όπου ο Μακρόν, ξεδιπλώνοντας μια σχεδόν φεντεραλιστική ατζέντα για την γαλλική προεδρία στην ΕΕ, διεκδικεί με πολύ καλές πιθανότητες την επανεκλογή του ως την κρίση στην Ουκρανία και τις σχέσεις με την κίνα. στην πρώτη περίπτωση η ανανέωση της θητείας του Μακρόν σε συνδυασμό με την παρουσία του Ντράγκι στην ηγεσία της Ιταλικής κυβέρνησης μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά την μορφή με την οποία θα επανέλθει το σύμφωνο σταθερότητας, ενώ και η παρουσία των Πρασίνων στην γερμανική κυβέρνηση δημιουργεί αισιοδοξία για περισσότερες κοινές πολιτικές στην Ε.Ε.. η Ουκρανία, με τις συνεχείς και αλληλοσυγκρουόμενες προβλέψεις για

επέμβαση από μέρους της Ρωσίας, μπορεί είτε να μεταβληθεί στον παράγοντα που θα επιταχύνει εξελίξεις ειδικά στον τομέα ενέργειας και άμυνας για την ΕΕ-, είτε θα παραμείνει μια «παγωμένη διαμάχη-. τέλος, οι σχέσεις με την κίνα έχουν έναν ιδιαίτερα πολύπλοκο χαρακτήρα, καθώς οι αλυσίδες παραγωγής και διανομής προϊόντων την περιλαμβάνουν σε τέτοιο βαθμό που αυτή την στιγμή είναι αδύνατον οι δυτικές χώρες να την αποκλείσουν. Ειδική μνεία εδώ θα πρέπει να γίνει σε ένα ακόμα σημείο, στον τρόπο που η ίδια η κίνα θα χειριστεί την κρίση της Evergrandeκαι τα απόνερα που θα αφήσει στον κατασκευαστικό τομέα της, στις τράπεζες αλλά και σε διεθνείς δανειστές ή συνεταίρους. Αυτός ο χειρισμός από την κίνα θα έχει ιδιαίτερη σημασία και για έναν ακόμα λόγο, παρατηρούμε την γέννηση ενός μοτίβου απόσυρσης μεγάλων κινεζικών εταιρειών από το χρηματιστήριο -ιδίως της Νέας υόρκης με τελευταίο παράδειγμα την Didi- ως αποτέλεσμα των εντεινόμενων ελέγχων των Αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών από την μια και της προσπάθειας της

κίνας να «χτίσει» μια ισχυρή χρηματαγορά όπου θα προσελκύει διεθνή κεφάλαια.για να το επιτύχει θα πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει τα εργαλεία και την ικανότητα χειρισμού τέτοιων κρίσεων. Αν κάνουμε ένα βήμα πίσω θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε αυτές τις κινήσεις στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αποσύνδεσης των οικονομιών ηΠΑ και κίνας, ένα «decoupling εν κινήση». το στοίχημα για το 2022, αφορά την ίδια την χώρα μας. θα πρέπει ένα πολιτικό σύστημα καχεκτικού δικομματισμού που απαρτίζεται από μια κυβέρνηση που δείχνει κάποια σημάδια κόπωσης και μια αντιπολίτευση που δεν έχει κατορθώσει να εμφανιστεί ως αξιόπιστη εναλλακτική να μπορέσει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο, όχι συμφωνίας, αλλά σύγκρουσης με όρους πολιτικής και μετριοπάθειας. Ένα τέτοιο πλαίσιο που θα δώσει την εικόνα υπέρβασης της πολιτικής των ακραίων διαιρετικών τομών της προηγούμενης δεκαετίας και την έναρξη μιας νέας περιόδου είναι αναγκαίο. Είναι όμως ικανό το πολιτικό μας σύστημα για κάτι τέτοιο; οικοΝομια

«αλλAζει ριζικA προσ το καλYτερο η εικOΝα τησ θεσσαλIασ» Ποιοι οι βασικοί στόχοι πολιτικής στην περίοδο 2021-2027

της Δωροθέας Κολυνδρίνη Αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας

46 οικοΝομια

ρισκόμαστε σε μία κρίσιμη περίοδο για την κοινωνική και οικονομική σταθερότητα και πρόοδο στη χώρα μας. Οι διαδοχικές κρίσεις του χρέους, που βιώσαμε την τελευταία δεκαετία και η κρίση της πανδημίας που ακολούθησε δεν επέτρεψαν σε σημαντικές δράσεις έργα και να αποτυπωθεί ισχυρά η ανάπτυξη και η εξέλιξη στην περιοχή της θεσσαλίας. υπάρχουν τομείς που έχει καταγραφεί αξιοσημείωτη πρόοδος, πλην όμως παραμένουν ορισμένα διαρθρωτικά και γραφειοκρατικά προβλήματα της οικονομίας. Αναμφίβολα η νέα περίοδος ξεκινά από μία νέα βάση με ευνοϊκές προοπτικές, μετά τη διαφαινόμενη υποχώρηση της πανδημίας και την σταθεροποίηση της οικονομίας. το ΕσΠΑ και το Περιφερειακό Πρόγραμμα «θεσσαλία 20212027» σχεδιάζεται σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από σημαντικές προκλήσεις στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της αναπτυξιακής πολιτικής σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. η ατζέντα των μεταρρυθμίσεων και των αναπτυξιακών παρεμβάσεων που προωθείται διαθέτει στη χώρα σημαντικότατους πόρους προς αξιοποίηση. η ανάπτυξη όμως τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα απαιτεί ταχύτητα, ρυθμό, αυτοματισμό ενεργειών και απλοποίηση. Με την εμπειρία των προηγούμενων προγραμμάτων ως παρακαταθήκη, με εξωστρέφεια και συνεργασίες και συνέργειες προχωράμε στην υλοποίηση του προγράμματος για την θεσσαλία στην περίοδο 2021-2027.

Στοχεύουμε στην κινητοποίηση και ενεργοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων λαμβάνοντας υπόψη τις μελλοντικές επιδράσεις και επιπτώσεις της πανδημίας, που προς το παρόν αποτελούν ένα μεγάλο ερωτηματικό, δεν στοχεύουμε μόνο σε μία επιφανειακή ανάπτυξη, αλλά στην κινητοποίηση και ενεργοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ακολουθούμε το δόγμα build back better, δηλαδή έχουμε μια στρατηγική στόχευση ώστε να αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο τρόπο μελλοντικούς κινδύνους. Παράλληλα όλες οι δράσεις μας γίνονται προς όφελος και με σεβασμό προς τη φύση. το νέο

ΕσΠΑ έχει άλλωστε βασική προτεραιότητα το περιβάλλον και την πράσινο αποτύπωμα. Ο άλλος βασικός στόχος με το νέο ΕσΠΑ είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για τη μετά - covid εποχή. το νέο ΕσΠΑ εξασφαλίζει σημαντικότερους πόρους στο Πρόγραμμα «θεσσαλία 20212027», ύψους 554 εκατομμυρίων ευρώ και ακόμα περισσότερους πόρους για έργα και δράσεις από τα εθνικής εμβέλειας Προγράμματα, το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και το ταμείο Ανάκαμψης. Με οδηγό την πολύ καλή πορεία του ΕσΠΑ θεσσαλίας 2014-2020, όπως

αποτυπώνεται στους δείκτες προόδου του Προγράμματος, αλλά και την ωρίμανση σημαντικού αριθμού νέων έργων με τα οποία προικοδοτείται η νέα προγραμματική Περίοδος 2021-2027 στη θεσσαλία εισερχόμαστε σε μία νέα αναπτυξιακή περίοδο για τη θεσσαλία. η αναπτυξιακή στρατηγική για τη θεσσαλία στην περίοδο 21-27 έχει ως κύριο στόχο τη στήριξη και τον οικονομικό μετασχηματισμό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με δράσεις

ομάδων αποτελεί κύρια επίσης στόχευση, με εφαρμογή στοχευμένων δράσεων στήριξης και υποστήριξης απασχόλησης.

καινοτομίας και ψηφιοποίησης. Παράλληλα στοχεύουμε στην ενίσχυση του παραγωγικού συστήματος με κύρια χαρακτηριστικά την ποιότητα, την πιστοποίηση, τις συνέργειες και τη δικτύωση του τοπικού με το διεθνές επιστημονικό και παραγωγικό περιβάλλον. σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση του περιβαλλοντικού και ενεργειακού αποτυπώματος, την ανάδειξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, την περαιτέρω βελτίωση της συνδεσιμότητας των περιοχών, στοχεύουμε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, την ανάδειξη των μοναδικών χαρακτηριστικών της περιφέρειας, τη βελτίωση της οικονομίας και της απασχόλησης. η ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και η άρση του αποκλεισμού ευάλωτων πληθυσμιακών

οικονομίας σε ένα μοντέλο αειφόρου και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης με σύμμαχο τη φύση»

Ο Στρατηγικός στόχος του Προγράμματος Ο στρατηγικός στόχος του Προγράμματος «θεσσαλία 2021-2027» είναι: «η Ενίσχυση της καινοτομίας και εξωστρέφειας του παραγωγικού συστήματος και η μετάβαση της

Στο πλαίσιο αυτού του στόχου, το Πρόγραμμα θέτει ως Στρατηγικές προτεραιότητες:  την ανάπτυξη ενός σύγχρονου, εξωστρεφούς και καινοτόμου παραγωγικού συστήματος.  την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.  την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και των κοινωνικών υποδομών.  την ενίσχυση των μεταφορικών υποδομών.  την περαιτέρω προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών και

τουριστικών πόρων.  τη βιώσιμη ανάπτυξη των αστικών κέντρων.  την ενίσχυση της χωρικής συνοχής και της ενδογενούς ανάπτυξης. η δημόσια δαπάνη ανέρχεται στο ποσό των 553.885.664,00 Ευρώ εκ των οποίων το 85% (470.802.814,00 Ευρώ) αποτελεί κοινοτική συμμετοχή από το Ευρωπαϊκό ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕτΠΑ) και το Ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο (Εκτ+). το πρόγραμμα αποτελείται από πέντε βασικούς στόχους πολιτικής: Στόχος Πολιτικής 1 - «Μια Εξυπνότερη Ευρώπη» (60 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή) με δράσεις ενίσχυσης της οικονομίας, των επιχειρήσεων και του ψηφιακού μετασχηματισμού Στόχος Πολιτικής 2 - «Περιβάλλον και Ανθεκτικότητα» (95 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή), με δράσεις στήριξης της κλιματικής αλλαγής , της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα, της κυκλικής οικονομίας. Στόχος Πολιτικής 3 - «Βελτίωση μεταφορικών υποδομών και συνδεσιμότητας» (34,5 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή) με δράσεις ενίσχυσης του οδικού δικτύου – συνδέσεις με δΕδ-Μ , οδικής ασφάλειας και ενίσχυσης των περιφερειακών λιμένων στην περιφέρεια. Στόχος Πολιτικής 4 - «υποδομές ενίσχυσης της Κοινωνικής Συνοχής για χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» (68,9 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή) για τις υποδομές εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας, πολιτισμού , φύσης. Στόχος Πολιτικής 4 - «Δράσεις ενίσχυσης της Κοινωνικής Συνοχής και αντιμετώπισης της φτώχειας» (119,4 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή) με δράσεις ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, των ευάλωτων ομάδων, των παιδιών και εφήβων και στοχευμένη στήριξη της απασχόλησης. Στόχος Πολιτικής 5 - «Ολοκληρωμένες Χωρικές Παρεμβάσεις » (84,3 εκ.ευρώ κοινοτική συμμετοχή) που περιλαμβάνει Ολοκληρωμένες στρατηγικές βΑΑ και Χωρικών Επενδύσεων, όπως εκπονηθούν και εγκριθούν, με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο ΕσΠΑ και το ΠΕΠ. Το «Θεσσαλία» 2021-2027 σχεδιάζεται ως μια ολοκληρωμένη παρέμβαση, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ευρωπαϊκά, εθνικά και περιφερειακά στρατηγικά σχέδια και μελέτες, τις ανάγκες της περιοχής μας, τις δυνατότητες, τις προβλέψεις του εγκεκριμένου ΕσΠΑ 2021-2027 και τους πόρους που διατίθενται. Εισερχόμαστε σε μία νέα περίοδο ανάπτυξης και προόδου που θα αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο την εικόνα της θεσσαλίας και την καθημερινότητα των πολιτών. οικοΝομια

Προεξάρχοντος του καταδυτικού, περιπατητικού και του γαστρονομικού τουρισμού

στοχοσ ο ποιοτικοσ θεματικοσ τοΥρισμοσ στη θεσσαλια

του Γιάννη Μπουτίνα, Εντεταλμένου συμβούλου τουρισμού της Περιφέρειας θεσσαλίας

48 οικοΝομια

ετά από 2 καταστροφικές χρονιές στον τουρισμό, που αποτελεί κινητήρια δύναμη της οικονομίας της χώρας και πιο ειδικά και της θεσσαλίας αναμένουμε μια χρονιά που θεωρητικά θα έρθει μια σχετική κανονικότητα και μια χρονιά που θα υπάρξει η ουσιαστική επανεκκίνηση του τουρισμού μετά το αποσπασματικό του ξεκίνημα τον Μάιο 2021. στην Περιφέρεια θεσσαλίας είμαστε έτοιμοι για την πρόκληση αυτή με τα δεδομένα που έχουμε φυσικά. η Περιφέρεια θεσσαλίας αποδεδειγμένα και με βάση στατιστικά στοιχεία αλλά και δεδομένα είναι μια περιφέρεια που δεν μπορεί να κατέχει την pole position στον τουριστικό κλάδο. και αυτό γιατί αρχικά, δεν υπάρχουν η ποσότητα και η ποιότητα των καταλυμάτων,που υπάρχουν στις περιφέρειες που συγκεντρώνουν

μεγαλύτερα ποσοστά τουριστικής κίνησης και είναι μια περιφέρεια με δύσκολο τουριστικό προϊόν. Όλα αυτά τα χρόνια πραγματοποιείται τεράστιος αγώνας για να γίνουμε ανταγωνιστικοί, να αυξήσουμε τους δείκτες,να πάρουμε κάθε φορά και υψηλότερες θέσεις στην κατάταξη των τουριστικών προορισμών αλλά και σε επιμέρους στατιστικά. Ένα σημαντικό στοιχείο που υποδεικνύει ότι «γίνεται» δουλειά είναι η αύξηση της απασχόλησης σε τουριστικές επιχειρήσεις που μέσα στην περίοδο 2014-2020 είχε αύξηση της τάξης το 90+%. η ποσότητα των καταλυμάτων επιφέρει μεγαλύτερο κύκλο εργασιών και η ποιότητα αυτών επιφέρει μεγαλύτερη κατά κεφαλή δαπάνη ανά επισκέπτη. Μέσα στα προηγούμενα χρόνια έγιναν πολλές μελέτες ανάλυσης του τουριστικού προϊόντος αλλά και μιας μορφής τουριστικού παρατηρητηρίου, όπου έχοντας σαν βάση αυτά τα αποτελέσματα και

τις εισηγήσεις των άμεσα συνδεδεμένων με τον τουρισμό φορέων, σχεδιάσαμε το νέο πρόγραμμα τουριστικής προβολής του 2022 για τη θεσσαλία. Ένα πρόγραμμα, όμως, που είναι και αρκετά ευέλικτο για πιθανές αναδιαμορφώσεις λόγω της πανδημίας covid-19. κάποιες αγορές κλείνουν, οπότε μπορεί να αλλάζει η στόχευση, εντοπίζονται νέες αγορές, στοχεύουμε σε αυτές. η απαρχή αυτού ήταν ο Μάρτιος του 2020, όπου με το παγκόσμιο lockdown στον τουρισμό, μαζί με τον κώστα Αγοραστό αναδιαμορφώσαμε το πρόγραμμα και αμέσως ρίξαμε όλο το βάρος στον οδικό και στον εσωτερικό τουρισμό. και για αυτό είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι για με την πρωτη επανεκκίνηση αυξήθηκαν σε σημαντικό βαθμό σε κάθε προορισμό και οι επισκέπτες Έλληνες και οι επισκέπτες που ταξίδεψαν με τα οχήματα τους για να έρθουν στους θεσσαλικούς προορισμούς.

2022. Μια χρονιά ιδιαίτερα σημαντική αλλά και δύσκολη, αφού όλοι οι προορισμοί παγκοσμίως ποντάρουν σε αυτή τη χρονιά για να ορθοποδήσουν οικονομικά σε ένα βαθμό αλλά και για να πάρουν μεγαλύτερο μερίδιο της τουριστικής «πίτας». για να δουλέψουν όμως οι προορισμοί θα πρέπει οι τουριστικές επιχειρήσεις να παραμείνουν ανοικτές και βιώσιμες. Αυτό ήταν το δεύτερο και εξίσου σημαντικό στάδιο παρέμβασης της περιφερειακής αρχής, η στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στον τουρισμό. Είναι βασικό να μπορούν οι επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν την επόμενη ημέρα γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανταποκριθούν απόλυτα στα δεδομένα της πανδημίας και μόνο έτσι θα έχουμε ικανοποιημένους τουρίστες που θα φεύγουν ασφαλείς. Και αυτό θα είναι η καλύτερη διαφήμιση: Ευχαριστημένος πελάτης, Ασφαλής πελάτης. για το 2022 δίνουμε μεγαλύτερη βάση στον ποιοτικό θεματικό τουρισμό, προεξάρχοντος του καταδυτικού, του περιπατητικού και του γαστρονομικού τουρισμού. Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι στόχοι διαμορφώνονται ως εξής:  δράσεις γύρω από τα παραπάνω θεματικά προϊόντα  Αύξηση του μεριδίου της αγοράς του τουρισμού της θεσσαλίας στο εσωτερικό και το εξωτερικό, με τη διατήρηση των παλαιών αγορών και την

αναζήτηση νέων για την προσέλκυση Ελλήνων και ξένων τουριστών.  Προώθηση των συνεργιών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και την ενίσχυση των προσπαθειών για τη δημιουργία ολοκληρωμένων τουριστικών δικτύων με βάση τους τουριστικούς προορισμούς της θεσσαλίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.  Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και άμβλυνση της εποχικότητας του τουριστικού επαγγέλματος, με διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος και ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.  Αξιοποίηση όλων των δεδομένων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των προορισμών της θεσσαλίας, με ανάπτυξη όλων των μορφών τουρισμού. Παράλληλα με την προβολή των τουριστικών προορισμών μας στη θεσσαλία προχωράμε και σε υποδομές τουρισμού με βασικότερη την ανάδειξη, συντήρηση, χαρτογράφηση, πιστοποίηση μονοπατιών για την καλύτερη δυνατή ανάδειξη του περιπατητικού τουρισμού. Επίσης σε συνεργασία με τους φορείς έχουμε συγκεκριμένο σχέδιο στήριξης των αεροδρομίων της θεσσαλίας. θα μου επιτρέψετε όμως να σταθώ σε δυο νέα σχέδια που αφορούν την προσέλκυση νέων κατηγοριών επισκεπτών σε προορισμούς καθώς και την επιμήκυνση των διανυκτερεύσεων στους προορισμούς αυτούς . θεσσαλία - Επιστροφή στην Πατρίδα σε συνεργασία με την Ένωση ξενοδό-

χων Μαγνησίας αλλά και τις άλλες Ενώσεις και λοιπούς φορείς να κάνουμε δρομολόγηση του προγράμματος Επιστροφή στην Πατρίδα, με αξιοποίηση καταλόγων, ενώσεων του εξωτερικού και τη συνδρομή της Αρχιεπισκοπής. Έστω και σε τοπικό επίπεδο, οι συμπατριώτες μας πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς στο εξωτερικό είναι δικοί μας άνθρωποι. Οφείλουμε να τους δώσουμε το έναυσμα για να συνδεθούν ξανά με την πατρίδα, να την επισκεφτούν, να τη γνωρίσουν, να ξαναβρούν τις ρίζες και τις οικογένειές τους. Περισσότερο κι από την επίσκεψη τους, ο καθένας από αυτούς είναι και ένας άνθρωπος που θα μεταφέρει όμορφες ιστορίες και καλή εικόνα στον περίγυρό του, θα είναι ένας πολλαπλασιαστής της εκστρατείας μας. Αυτό το πρόγραμμα, έχει οργανική σχέση και με το έργο της επιτροπής για τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821, η οποία συνεχίζεται και το 2022. θεσσαλία - οι δρόμοι της πίστης Πέρα από τα Μετέωρα που προχωρήσαμε το 2021 επεκτείνουμε το πρόγραμμα σε όλη τη θεσσαλία χαρτογραφώντας προσκυνηματικές διαδρομές σε όλη τη θεσσαλία σε ναούς και μοναστήρια που τα περισσότερα έχουν ήδη ενταχθεί από την Περιφέρεια να αναστηλωθούν. σκοπός η επιμήκυνση των διανυκτερεύσεων των επισκεπτών πολιτιστικού και θρησκευτικού τουρισμού και η διασύνδεση τους με άλλα τουριστικά προϊόντα.

οικοΝομια

το «τραμπολIΝο» τοΥ ΄21 και οι προϋποθEσεισ Για succEss sTOrY το ΄22

του Γρηγόρη Τάσιου, Προέδρου Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ξενοδόχων (ΠΟξ)

50 οικοΝομια

ο 2021 συνολικά μοιάζει με μια χρονιά «τραμπολίνο». Πήγαμε ψηλότερα του αναμενόμενου στην περίοδο του καλοκαιριού αλλά σήμερα ένα μεγάλο τμήμα του ξενοδοχειακού κλάδου βρίσκεται σε ιστορικά «χαμηλά» της λειτουργίας του, βιώνοντας έναν βαρύ και δύσκολο χειμώνα. το καλοκαίρι καταφέραμε να ανοίξουμε με ασφάλεια τον τουρισμό και να κεφαλαιοποιήσουμε, στο μέτρο που το επέτρεπαν οι συνθήκες, τη ζήτηση που παραμένει υψηλή για το κλασσικό τουριστικό προϊόν μας και την εικόνα αξιοπιστίας της χώρας σε σχέση με τη διαχείριση της πανδημίας. βεβαίως το ότι πήγαμε καλύτερα του αναμενόμενου δεν σημαίνει πως λύθηκαν τα προβλήματα.

Ήταν μια δεύτερη σεζόν COVID με αρνητικά αποτελέσματα αφού τα τουριστικά έσοδα βρέθηκαν περίπου στο μισό του 2019. σαφώς καλύτερα από το 2020 που είχαμε απώλειες στο 80% του ξενοδοχειακού τζίρου αλλά σίγουρα έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας προκειμένου να μιλήσουμε για ανάκαμψη των επιχειρήσεων. Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί πως δεν εμφάνισαν όλες οι τουριστικές θεματικές την ίδια δυναμική επανεκκίνησης με αυτή των καλοκαιρινών διακοπών. Ο συνεδριακός, εκθεσιακός και εταιρικός τουρισμός κινούνται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα όπως και τα “city brakes”, κάνοντας τα συνεχόμενης λειτουργίας ξενοδοχεία σε όλες τις πόλεις της ελληνικής περιφέρειας να δίνουν μια σκληρή μάχη επιβίωσης. τις αντοχές τους μετρούν επίσης

και τα ξενοδοχεία στον ορεινό και ημιορεινό όγκο της χώρας. η αρχική αισιοδοξία που δημιούργησε η απόφαση της κυβέρνησης να αποκλείσει κάθε σκέψη για lockdown δεν οδήγησε τελικά σε κρατήσεις άνω του 50-60% ενόψει των γιορτών. Επιπλέον, η εμφάνιση της μετάλλαξης «Όμικρον» πυροδότησε νέες ανησυχίες και ανασφάλειες και μένει να δούμε πως θα επηρεάσει τις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής για τις γιορτές. σε κάθε περίπτωση ωστόσο, οι 15 μέρες των γιορτών δεν μπορούν να αποσβέσουν ζημιές μιας ολόκληρης διετίας. το παζλ των μεγάλων δυσκολιών για τα ξενοδοχεία αυτής της κατηγορίας συμπληρώνει ο αθέμιτος ανταγωνισμός των βραχυχρόνιων μισθώσεων που λειτουργούν χωρίς πρωτόκολλα

την ίδια στιγμή που οι ιδιοκτήτες των συγκεκριμένων ακινήτων απολαμβάνουν τα ευεργήματα από τα προγράμματα «Εξοικονομώ» όπως και η επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης. σε ότι αφορά τώρα το 2022 έχουμε να κάνουμε με μια πολυπαραγοντική εξίσωση. σαφέστατα όπως διαφαίνεται από τις υπάρχουσες τάσεις, οι οποίες εκφράστηκαν και στην WTM του λονδίνου, η ζήτηση για την Ελλάδα παραμένει υψηλή. Όμως για να είμαστε προσγειωμένοι στην πραγματικότητα, οι τάσεις αυτές δεν μεταφράζονται ούτε σε προκαταβολές, ούτε σε δεσμευτικά συμβόλαια. Οι συνεχιζόμενες αβεβαιότητες οδηγούν ξανά σε σενάρια κρατήσεων «τελευταίας στιγμής» κι αυτή την ώρα κάθε ξενοδόχος νιώθει πως κάθεται σε μια «ηλεκτρική καρέκλα». Περισσότερο από ποτέ η εθνική οικονομία έχει ανάγκη από ένα τουριστικό success story το 2022. για να διασφαλίσουμε πως θα πάμε σε μια χρονιά που θα μοιάζει πραγματικά με αυτή του 2019 ώστε στα αποτελέσματά μας να έχουμε θετικό πρόσημο μετά από μια διετία απωλειών, θα πρέπει να υπάρξει ένας Οδικός Χάρτης μέχρι την έναρξη της νέας σεζόν. Πρώτος σταθμός σε αυτό τον Οδικό Χάρτη είναι η βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων. το να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε το μέσο ευρωπαϊκό όρο εμβολιασμού του πληθυσμού θα μεταδώσει μια εικόνα αξιοπιστίας, σοβαρότητας και

ασφάλειας. συστατικά που είναι απαραίτητα προκειμένου στο διάστημα φεβρουαρίου - Απριλίου να επιταχυνθεί και να αυξηθεί ο ρυθμός των προκρατήσεων περιορίζοντας στο μέτρο του δυνατού τις κρατήσεις «τελευταίας στιγμής». δεύτερο και πολύ σημαντικό είναι το σύνολο των ξενοδοχείων της χώρας να μπορέσει να πάρει ανάσα ρευστότητας ώστε με αναβαθμισμένες υποδομές και υπηρεσίες να είμαστε πανέτοιμοι να ανοίξουμε τις πόρτες για να υποδεχθούμε τους επισκέπτες μας το 2022. Όμως αυτή τη στιγμή το ταμείο του ξενοδοχείου κινδυνεύει να «στεγνώσει» προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχουν δημιουργηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα. για να μη συμβεί αυτό θα πρέπει να γίνουν γρήγορα και τολμηρά βήματα σε δύο κατευθύνσεις. Αφενός οι τράπεζες και οι ειδικές εταιρείες διαχείρισης χρέους να επιδείξουν πνεύμα συνεννόησης και συνεργασίας ώστε να συμφωνηθούν ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα επιμήκυνσης αποπληρωμής των σχετικών υποχρεώσεων. Αφετέρου και καθώς από 1-1-22 τα ξενοδοχεία θα πρέπει να αποπληρώσουν χρέη προς το δημόσιο, θα πρέπει και εκεί να υπάρξει μια οριζόντια ρύθμιση για την παράταση της αποπληρωμής για υποχρεώσεις που έχουν δημιουργηθεί πριν και κατά την πανδημία. Ειδικά για την αποπληρωμή

της επιστρεπτέας προκαταβολής είναι απαραίτητη η ρύθμιση παράτασης ή εναλλακτικά να πάρει το χαρακτήρα επιδότησης, αφού και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δώσει «πράσινο φως» για ενισχύσεις μέχρι και τον Ιούνιο του 2022. Πρέπει να εξαντληθεί κάθε διαθέσιμο δημοσιονομικό περιθώριο προκειμένου τα ξενοδοχεία να μείνουν όρθια και να αντέξουν τις πιέσεις που υφίστανται για να μπορέσουν να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια καλύτερη «επόμενη μέρα» για όλους, σε όλη την Ελλάδα. συνεπώς το 2021 μας αφήνει με αυτή την αίσθηση του «τραμπολίνου» και ευελπιστούμε, στο βαθμό που πετύχουμε στις παραπάνω προτεραιότητες της συγκυρίας, το 2022 να πατήσει ο ελληνικός τουρισμός σε ένα πιο σταθερό έδαφος. σημειωτέον πως το 2022 δεν θα κάνουμε την «κούρσα» μόνοι μας και όσο περισσότερες αγορές προορισμών ανοίξουν τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ένταση του ανταγωνισμού. γι’ αυτό και είναι πάγιο αίτημα της ΠΟξ να υπάρξουν φορολογικές ελαφρύνσεις, ειδικά στο φΠΑ του τουριστικού πακέτου, οι οποίες θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος μας και θα δώσουν την ευκαιρία στον τουρισμό να συνεισφέρει, όπως αποδεδειγμένα κάνει, στη γρήγορη οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας και στην επούλωση των πληγών που αφήνει ανοιχτές η πανδημία. οικοΝομια

οι προκλHσεισ τησ οικοΝομIασ Για το 2022 Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν και ποιες ενέργειες προτείνονται να γίνουν

του Παναγιώτη Καλόφωνου*

52 οικοΝομια

ελειώνοντας το δεύτερο έτος της πανδημίας, η ελληνική οικονομίαθα αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του νέου έτους 2022 και τις τάσεις που διαφαίνονται, από: τις θετικές αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες και οργανισμούς στην Ευρώπη και όχι μόνο. τα αποτελέσματα των αυξημένων επενδύσεων σε υποδομές, προϊόντα και υπηρεσίες από μέγα επενδυτές του εξωτερικού ή του εσωτερικού. την εξέλιξη του ψηφιακού μετασχηματισμού στο ελληνικό δημόσιο για τη βελτίωση ή και την απλοποίηση διεργασιών και διαδικασιών σε όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους της ελληνικής αγοράς και τους καταναλωτές. την κλιματική αλλαγή, η οποία υπαγορεύει αλλαγή νοοτροπίας για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. την επίδραση της υγειονομικής κρίσης στον τρόπο εργασίας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με χρονικές και χωροταξικές αλλαγές στην εργασία. Αντιστοίχως, αρνητικά επιδρούν, η αβεβαιότητα για το τέλος της πανδημίας και ρεαλιστικής επιστροφής σε μία νέα κανονικότητα, με κύριους παράγοντες: τη γεωπολιτική ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο. και τέλος, την ακρίβεια που δημιουργείται εξ αιτίας του ενεργειακού πληθωρισμού, της ομαλοποίησης ροών στις εφοδιαστικές αλυσίδες και των ελλείψεων σε κρίσιμα προϊόντα ή/και πρώτες ύλες. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα

τον Νοέμβριο του 2021 ανήλθε σε 4,8% από 3,4% που είχε διαμορφωθεί τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. συνέπεια της αύξησης των τιμών είναι το ντόμινο ανατιμήσεων σε βασικά είδη διατροφής. Με τη σειρά του, επηρεάζει αρνητικά τα εισοδήματα των νοικοκυριών και επιφέρει αλυσιδωτές παρενέργειες σε όλη την οικονομία, καθώς, φρενάρει την κατανάλωση και επιβαρύνει το κόστος των επιχειρήσεων. τα στοιχεία της ΕλστΑτ για τον πληθωρισμό του Νοεμβρίου 2021, αποτυπώνουν την

εκρηκτική αύξηση των τιμών σε σειρά προϊόντων και υπηρεσιών με ισχυρή επίδραση στα χαμηλά εισοδήματα. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την τελευταία έκθεση του 2021 του Ινστιτούτου Εργασίας της γσΕΕ για την οικονομία και την απασχόληση, η οποία καταγράφει μείωση της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού κατά 7,4% και τηςσυνολικήςαγοραστικής δύναμης σχεδόν 10%. Ένα στα τρία νοικοκυριά στην Ελλάδα, ακόμα και προ των αυξήσεων των τιμών, δύσκολα κάλυπτε τις βασικές ανάγκες του,

κατατάσσοντας τη χώρα μας στη χειρότερη θέση στην ΕΕ με τεράστια διαφορά από άλλα ευρωπαϊκά κράτημέλη. Το οικονομικό κόστος της πανδημίας στους καταναλωτές και η κοινωνική διανομή του για την Ένωση Εργαζομένων καταναλωτών Ελλάδας, «ακρίβεια» σημαίνει υψηλή «επικέρδεια». Οι τιμές είναι υψηλές επειδή τα ποσοστά κέρδους είναι μεγάλα. Αναγνωρίζουμε, βεβαίως, ότι το λιανικό εμπόριο είναι διαρθρωμένο σε δύο τμήματα: α) εκείνο

των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και β) εκείνο των μεγάλων και πολυεθνικών επιχειρήσεων. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν συγκριτικά υψηλότερο κόστος λειτουργίας απ’ ότι οι μεγάλες και πολυεθνικές επιχειρήσεις και αγοράζουν τα ίδια αγαθά σε συγκριτικά υψηλότερες τιμές απ’ ότι οι μεγάλες και πολυεθνικές επιχειρήσεις. η διαφορά ανάμεσα στα κόστη λειτουργίας και αγορών παράγει ένα «υπερκέρδος» για τις μεγάλες και πολυεθνικές επιχειρήσεις. βεβαίως, το «υπερκέρδος» αυτό δεν

εμφανίζεται στα αποτελέσματα χρήσης των εταιρειών επειδή απορροφάται μέσω παρένθετων και υπεράκτιων εταιρειών και παράλληλα διοχετεύεται σε συνεργαζόμενες εταιρείες παροχής υπηρεσιών στα διάφορα στάδια της προμηθευτικής αλυσίδας. το συμπέρασμα από όλα αυτά και από άλλα πολλά είναι ότι, η υψηλή επικέρδεια συμπληρώνεται από την αποφυγή φορολόγησης των κερδών αλλά και τη διαχείριση των ρευστών διαθεσίμων. το «όλον» διαρθρώνει μια παράλληλη οικονομία, ένα σύμπλεγμα πολυποίκιλων εταιριών, που οι καθ’ ύλην αρμόδιες

δημόσιες αρχές και υπηρεσίες αδυνατούν, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, να προσεγγίσουν. η τιμολογιακή πολιτική που ασκούν οι προμηθευτές είναι πανευρωπαϊκής κλίμακας, ειδικά, στην περίπτωση των πολυεθνικών επιχειρήσεων. στο πλαίσιο αυτών των πολιτικών η επικέρδεια του πολυεθνικού Ομίλου επικεντρώνεται σε μικρές και περιφερειακές αγορές όπως είναι η ελληνική αγορά. Πωλούν, επομένως, ακριβότερα απ’ ότι στις κύριες δυτικοευρωπαϊκές αγορές. Αλλά και οι εγχώριοι προμηθευτές ασκούν διακριτική

τιμολογιακή πολιτική ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Οι τιμές του ίδιου προϊόντος στο εξωτερικό, π.χ. στη βουλγαρία, είναι κατά πολύ χαμηλότερες απ’ ότι στο εσωτερικό. η προκύπτουσα υπερκερδοφορία, αν συνεχιστεί ανεξέλεγκτη, θα αποσβέσει τις συσσωρευμένες ζημιές των επιχειρήσεων σε βάρος των εισοδημάτων της μισθωτής εργασίας. Αυτό το αποτέλεσμα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, ιδιαίτερα με τις ευμεγέθεις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Ο προληπτικός κοινωνικός έλεγχος της τιμολογιακήςπολιτικής των επιχειρήσεων είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. η διαβούλευση ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους είναι το προσφορότερο μέσο για την συναινετική διατύπωση των διαδικασιών της. Μέτρα και ενέργειες για το 2022 Εκτός από τα όποια μέτρα ελάφρυνσης των φορολογικών επιβαρύνσεων των φορολογούμενων νομικών και φυσικών προσώπων μπορεί να πάρει η κυβέρνηση -τα οποία είναι περιορισμένης έκτασης, ενόψει του δανεισμού στον οποίο προσέφυγε η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με αποτέλεσμα την αύξηση του δημόσιου Χρέους μπορούν να ληφθούν και τα ακόλουθα μέτρα και να γίνουν και οι ακόλουθες ενέργειες για το 2022: 1. Εκπόνηση Ειδικού τιμαρίθμου των παροχών Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος 2. τιμαριθμοποίηση των παροχών Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος 3. συμπληρωματική προσθετική αυτοτελής σύνδεση των μισθών με τα κέρδη 4. Αναγραφή στις ετικέτες πώλησης προϊόντων από τους πωλητές τους της τιμής αγοράς του ή του κόστους παραγωγής τους 5. θέσπιση θέσης υπευθύνου Εξυπηρέτησης καταναλωτών στα σημεία πώλησης 6. συγκρότηση συνεταιρισμών λαϊκής κατανάλωσης για την διαπραγμάτευση εκπτώσεων τιμών με τους προμηθευτές 7. Ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού τέλος, είναι απαραίτητη η ενίσχυση των Ενώσεων καταναλωτών για την εξειδικευμένη ενημέρωση των καταναλωτών ανά γεωγραφική περιοχή και σε εξειδικευμένες ομάδες για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, καθώς το 2022 σε κάθε περίπτωση θα είναι ένας πολύ ενδιαφέρον χρόνος.

* Οικονομολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης της Ένωσης Εργαζομένων καταναλωτών Ελλάδας οικοΝομια

λειτοΥρΓια τοΥ πολιτεΥματοσ και οικοΝομια

του Ακρίτα Καϊδατζή, Επίκ. καθηγητή συνταγματικού δικαίου Α.Π.θ.

54 οικοΝομια

οικονομική ανάπτυξη προϋποθέτει την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος. δημοκρατία και κράτος δικαίου, οι δύο βασικοί πυλώνες του πολιτεύματος, διαμορφώνουν το πολιτικό περιβάλλον εντός του οποίου ασκείται η οικονομική δραστηριότητα. η ποιότητα της δημοκρατίας και των θεσμών του κράτους δικαίου αποτελούν δείκτες για μιαν υγιή οικονομική ανάπτυξη. η λειτουργία του πολιτεύματος αντιμετωπίζει στις μέρες μας δύο μεγάλα και στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους προβλήματα. το πρώτο είναι το λεγόμενο

Οι πολιτικές προϋποθέσεις της ανάπτυξης «μαύρο πολιτικό χρήμα», οι άδηλες και αδιαφανείς σχέσεις της πολιτικής εξουσίας με επιχειρηματικά συμφέροντα, αυτό που έχει καθιερωθεί να αποκαλούμε διαπλοκή. το δεύτερο είναι ο έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, που αποκτούν έτσι τη δυνατότητα χειραγώγησης της κοινής γνώμης και, κατ’ επέκταση, διαμόρφωσης εκλογικών αποτελεσμάτων. Αυτό επιτρέπει σε λίγους οικονομικά ισχυρούς να αποκτούν, εκμεταλλευόμενοι την οικονομική ισχύ τους, δυσανάλογη πολιτική επιρροή. «Εξαργυρώνουν» δηλαδή οικονομική ισχύ για να τη μετατρέψουν σε πολιτική ισχύ.

στην ουσία, με τον τρόπο αυτόν «αγοράζουν» πολιτική εξουσία ή εξαγοράζουν την πολιτική εξουσία, κάτι που μας φέρνει πάλι στο πρώτο πρόβλημα. Αυτή η σύγχυση οικονομικής και πολιτικής εξουσίας ανατρέπει το ίδιο το θεμέλιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας: τη διάκριση της οικονομίας από την πολιτική, της ιδιωτικής από τη δημόσια σφαίρα. δυστυχώς, οι έκτακτες συνθήκες που έχει προκαλέσει η πανδημία του Covid-19 έχουν μεγεθύνει τα προβλήματα αυτά. Όπως κάθε κρίση (η δημοσιονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα), έτσι και η τρέχουσα υγειονομική κρίση αποδυναμώνει τους

θεσμούς της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. η κατάσταση εξαίρεσης που διαμορφώνεται για την αντιμετώπιση ενός μείζονος κινδύνου δίνει την ευκαιρία για την υιοθέτηση πολλών μικρών εξαιρέσεων. Εξαιρέσεις από ελεγκτικές διαδικασίες, από κανόνες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων, από περιορισμούς και δεσμεύσεις στη διαχείριση δημόσιου χρήματος, από υποχρεώσεις δημοσιότητας, διαβούλευσης και διαφάνειας, παράκαμψη των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, υποχώρηση του δικαστικού ελέγχου. η μεγάλη πρόκληση για τη λειτουργία του πολιτεύματος στα χρόνια που έρχονται θα είναι να διαμορφωθούν θεσμοί που θα επιτρέψουν στο πολιτικό σύστημα να ανακτήσει την αξιοπιστία του. Προς την κατεύθυνση αυτήν έχουν κατά καιρούς προταθεί διάφορα μέτρα. Όμως δεν έχουν βρει στο δημόσιο διάλογο θέση ανάλογη της σημασίας τους. κάποια από τα μέτρα αυτά μπορούν να θεσπιστούν με νόμο. για άλλα απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση. σε κάθε περίπτωση, είναι κρίσιμο να ξεκινήσει γι’ αυτά μια οργανωμένη δημόσια συζήτηση. Αναφέρω, τελείως ενδεικτικά,

κάποια από τα μέτρα που έχουν προταθεί και θα ήταν χρήσιμο να τα ξαναδούμε σοβαρά. το λεγόμενο «πόθεν έσχες», οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης, των πολιτικών προσώπων και όσων διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα, έτσι όπως λειτουργεί είναι απολύτως αναποτελεσματικό, αν όχι προσχηματικό. Είναι περισσότερο δήλωση για το τί «έσχες» και λιγότερο για το «πόθεν» το απέκτησες. Πρέπει να δοθεί εξουσία πραγματικής έρευνας για την προέλευση και τον τρόπο απόκτησης των περιουσιακών στοιχείων των υπόχρεων και, κυρίως, εξουσία επιβολής πολιτικών κυρώσεων σε όσους αδυνατούν να τα δικαιολογήσουν. τα ίδια ισχύουν, κατά μείζονα λόγο, για τον έλεγχο των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών προσώπων, ιδίως του δανεισμού τους. και εδώ απαιτείται πλήρης διαφάνεια, με πραγματική εξουσία έρευνας και επιβολή πολιτικών κυρώσεων, όπως έκπτωση από πολιτικά αξιώματα για τους παραβάτες. το άρθρο 29 του συντάγματος το προβλέπει ήδη. δυστυχώς, η δυνατότητα αυτή δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί όπως

θα έπρεπε. σε μιαν ευρύτερη προοπτική, θα πρέπει να συζητηθούν σοβαρά προτάσεις για την αποτροπή της επαγγελματοποίησης της πολιτικής. Ο περιορισμός επανεκλογής σε πολιτικά αξιώματα πέραν από ορισμένες θητείες είναι ένα δραστικό μέτρο, που μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό. Ο επαναπροσδιορισμός των βουλευτικών ασυμβιβάστων κατά τρόπο που θα λαμβάνει υπόψη τις συνθήκες της σύγχρονης «μιντιακής» δημοκρατίας και ιδίως την καταλυτική επιρροή που ασκούν τα μέσα ενημέρωσης, μπορεί επίσης να συμβάλει προς την κατεύθυνση αυτή. Αυτά και πολλά άλλα δεν είναι απλώς ευχολόγια. Αποτελούν αδήριτη ανάγκη για την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος. Οι ίδιες οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να κατανοήσουν ότι, όσο αμελούν να πάρουν μέτρα, οξύνουν το έλλειμμα αξιοπιστίας της πολιτικής και των πολιτικών και εντείνουν το έλλειμμα αντιπροσώπευσης. κάτι που ενισχύει φαινόμενα διαλυτικά του πολιτεύματος, όπως είδαμε τα προηγούμενα χρόνια και συνεχίζουμε να βλέπουμε, με την ενίσχυση ακραίων, ανορθολογικών και αντιδημοκρατικών δυνάμεων. οικοΝομια

οικοΝομια και κοιΝωΝια στοΝ μετα-παΝδημικο καπιταλισμο

του Αλέξη Π. Μητρόπουλο (καθηγητής Παν/μίου, Πρόεδρος ΕΝυΠΕκκ)

του Δημήτρη Π. Μητρόπουλο (Νομικός)

56 οικοΝομια

1. Μετάλλαξη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος η οικονομία του μεταπανδημικού καπιταλισμού θα κινηθεί σε νέες αρχές και βάσεις με κυρίαρχο στοιχείο την ευελιξία και τη μεταβλητότητα στους στόχους, αφού η αβεβαιότητα και ο φόβος των κοινωνιών, για όσα πέρασαν στη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης και για τα άγνωστα που επέρχονται στο μέλλον, διαχέουν και παγιώνουν την αίσθηση του απρόβλεπτου και του άγνωστου. Ο απόλυτος υπερ-καπιταλισμός τής εδραίας αυτοπεποίθησης και παν-κυριαρχίας, που οικοδομήθηκε μετά την ηχηρή (από ενδογενή αίτια) πτώση τού υπαρκτού σοσιαλισμού, αντικαθίσταται σταδιακώς από την -«εμβολιασμένη» με τα αντισώματα τού απρόβλεπτου και «πεπερασμένου» συστήματος

και του βραχυπρόθεσμου των επιλογών και επιδιώξεωνκοντόφθαλμη και περιστασιακή οικονομική δραστηριότητα («fear economy»). Αυτή η νέα απρογραμμάτιστη μετάλλαξη τού παγκόσμιου συστήματος θα καθορίζει εφεξής τις αρχές και τους κανόνες τής παγκόσμιας-περιφερειακήςεθνικής οικονομίας για το ορατό μέλλον. Ευνόητο τυγχάνει ότι το νομαδικό κεφάλαιο θα κυριαρχήσει έναντι των σταθερών και μακροπρόθεσμων επενδύσεων γιατί, από τη φύση του, κινείται σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και μετά τις κερδοσκοπικές του επενδύσεις αποχωρεί εγκαίρως από τις εστίες μεταβλητότητας και κινδύνων. 2. Οικονομία τού φόβουΚοινωνία τής γενικευμένης επιτήρησης

η «οικονομία τού φόβου» θα εγκαθιδρύσει την «κοινωνία τής γενικευμένης επιτήρησης» (βλ. σοσάνα ζούμποφ «η εποχή τού κατασκοπευτικού καπιταλισμού», Εκδόσεις καστανιώτη, 2020). στα πλαίσια τής οικονομίας και κάθε δημόσιας (πρωτίστως) δραστηριότητας, -βοηθούσης και της μη ελέγξιμης (ακόμη και από τους μηχανισμούς τού πιο προηγμένου ή συγκεντρωτικού κράτους) δράσης των τεχνολογικών κολοσσών που βρίσκονται πάντα πολύ πιο μπροστά στις μεθόδους επιτήρησης των κοινωνιών και των πολιτών-, ο φόβος για το τι επιφυλάσσει το μέλλον θα επικαθορίσει σε πολύ στενότερο ορίζοντα και τις δραστηριότητες των μεμονωμένων ατόμων. το σύστημα τού γενικευμένου ελέγχου (παρακολούθησης) των κοινωνιών και των πολιτών σε όλες τις εκδηλώσεις τους

(προσωπικές, οικονομικές, εκπαιδευτικές, τραπεζικές, πολιτικές, πολιτιστικές κ.λ.π.) θα γίνει ανεκτό από τις κατ’ιδίαν συνταγματικές τάξεις στο όνομα τής προστασίας τής δημόσιας υγείας και ασφάλειας. η ανίχνευση των πολιτιστικών, κοσμοθεωρητικών και ψυχολογικών αναζητήσεων και αναγκών τού ανθρώπου, με τις διάφορες ασύλληπτες μεθόδους τής τεχνητής νοημοσύνης και συμπεριφορικής, θα αποτελέσει το νέο επενδυτικό πεδίο των εταιριών τού είδους και θα δημιουργεί την ψευδαίσθηση των ιδιαίτερων προσωποπαγών προτάσεων, ενώ στην ουσία θα πρόκειται για ποδηγέτηση και πνευματική ομηρία. Επομένως, είναι πολύ πιθανό να αναδυθεί σύντομα μια κοινωνία διαρκούς ακύρωσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται -έστω και ατελώς- στα παραδοσιακά συντάγματα τής ύστερης νεωτερικότητας, που -εν τω μεταξύέχουν δεχθεί σοβαρά πλήγματα, από 30ετίας και πλέον, με την επικράτηση της νεοφιλελεύθερης φρενίτιδας... σιγά-σιγά δημιουργείται ο «μεταΆνθρωπος» τής επιμερισμένης συνείδησης, της ανασφάλειας, της εξειδίκευσης και της υποταγής, επιρρεπής στην ετερονομία και τον ετεροπροσδιορισμό. 3. Η νέα στρατηγική του σοκ: Πειθάρχηση πολιτώνΕκπειθάρχηση εργατικού δυναμικού Αυτή η οικονομία τού φόβου και της γενικευμένης επιτήρησης θα στηρίζεται στη διαρκή και συστηματική πειθάρχηση των πολιτών αλλά και στην ταχεία «εκπειθάρχηση» τού εργατικού δυναμικού (είτε παραδοσιακού είτε τηλεργαζόμενου ή ψηφιακού) από τους μέχρι σήμερα γνωστούς κανόνες τής συνάρτησης Εργασιακού-Ασφαλιστικού και τού κοινωνικού κράτους δικαίου. Οι κοινωνικές οργανώσεις, οι συλλογικές κοινωνικές και πολιτικές εκφράσεις των πολιτών, θα ατονήσουν εν πολλοίς και προϊόντος τού χρόνου θα αδρανοποιούνται. η νέα «στρατηγική τού σοκ» θα καταλάβει όλες τις εκφάνσεις τής κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής οργάνωσης και δράσης. η ένταση και η έκταση που θα λάβει, θα εξαρτηθεί από την πορεία τής παγκοσμιοποίησης που ενώ σήμερα χαρακτηρίζεται από ασταθή κυβερνησιμότητα, στο μέλλον θα γίνει ακυβέρνητη, πολύ περισσότερο που και πριν την πανδημία είχαμε εισέλθει στην περίοδο των «χαοτικών αβεβαιοτήτων»

κατά τον Ιμμάνουελ βαλλερστάιν. η γενικευμένη έκταση τού περιστασιακού καπιταλισμού τής αλλεπάλληλης σειράς των συμφώνων μελλοντικής εκπλήρωσης, που ήδη προξένησε την κρίση του 2008-2009, δημιουργεί νέες απίθανες διαφυγές και ιδιοποιήσεις τού πλούτου των λαών. και ασφαλώς δεν μπορεί να περιοριστεί με την αόριστη και διόλου επιτακτική δέσμευση των G-20 για την επιβολή φόρου μέχρι 15% σε όλες τις πολυεθνικές τού κόσμου. Πολύ περισσότερο που είναι στη φύση του συστήματος να εφευρίσκει νέους τρόπους διαφύλαξης τού πλούτου και να καθιστά την Πολιτική λειτουργία υπηρετική τής Οικονομικής (π.χ. η ανεμπόδιστη δράση των δεκάδων χιλιάδων lobbies που ενδημούν στις βρυξέλλες και τις άλλες πρωτεύουσες των κοινοτικών οργάνων και μετέχουν, αν δεν υπαγορεύουν, στο περιεχόμενο κρίσιμων οικονομικών αποφάσεων). 4. Οι κοινωνίες μπροστά σε έναν μετα-νεωτερικό μεσαίωνα; Οι κοινωνίες και οι πολίτες καλούνται να επιβιώσουν με αβέβαια και ασφαλώς λιγότερα εισοδήματα, πολύ περισσότερο που θα πληρώσουν και το κόστος αντιμετώπισης τής πανδημίας. Απτό παράδειγμα είναι τα διανεμόμενα στους πολίτες τής ΕΕ δωρεάν (εκ πρώτης όψεως) εμβόλια, τα οποία όμως πληρώνονται στις εταιρίες και τα παγκοσμιοποιημένα ιδιωτικά ινστιτούτα και εργαστήρια από τον κοινοτικό Προϋπολογισμό, δηλαδή από τη συμμετοχή κάθε χώρας-μέλους στον σχηματισμό τού κοινοτικού κεφαλαίου. καμία όμως δεξαμενή δεν αποτόλμησε να αναλύσει στους πολίτες αυτή την κοινοτική «φιλανθρωπία»... σ’ αυτή τη νέα δύσκολη περίοδο που διανοίγεται, δεν υπάρχουν κοινωνικά και θεσμικά «αντίβαρα» που θα προστατεύσουν τη δημοκρατία και το κοινωνικό κράτος δικαίου. στην ΕΕ δεν επιτρέπεται η εναλλακτική οργάνωση τής κοινωνίας και τής οικονομίας ως αποτέλεσμα τής λαϊκής ετυμηγορίας. Άλλωστε, δεν υπάρχουν σήμερα δυνάμεις, προγράμματα και προτάσεις αναστροφής τής ήδη δρομολογημένης πορείας. Ακούστηκε μήπως από κανένα όργανο τής ΕΕ ότι πρέπει να ιδρυθούν νέα ή να ενισχυθούν τα υπάρχοντα δημόσια ερευνητικά ινστιτούτα, ώστε η εμπορευματοποιημένη σήμερα επιστήμη να επανέλθει στη δημόσια σφαίρα και υπό τον έλεγχο των οργάνων τού δημοκρατικώς δρώντος λαού; Εξάλλου η χειραγώγηση των

πληροφοριών, το φιλτράρισμα των ειδήσεων, η «δολοφονία» χαρακτήρων, η περιθωριοποίηση των «απείθαρχων» τής νέας εποχής, θα οδηγήσουν τον πολιτισμό σε έναν νέο μετα-νεωτερικό μεσαίωνα... στη νέα αυτή περίοδο τού επιμερισμένου μετα-Ανθρώπου, δεν έχει θέση ο ουμανιστικός πολιτισμός που γεννάται από την αίσθηση του «καθ’ Όλου» και από τη βίωση τής κοινής μοίρας... 5. Ζητείται ελπίδα και διέξοδος στις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες σ’ αυτές τις συνθήκες ζητείται ελπίδα και διέξοδος. και η ΕΕ δεν φαίνεται να διδάσκεται από τα νέα δεδομένα ώστε να δώσει έμφαση στις δημόσιες πολιτικές, το κοινωνικό κράτος και στην ουσιαστική σύγκλιση των οικονομιών... Αντίθετα, υλοποιεί με ταχύτητα την πολιτική των κεντρικών ζωνών και των περιφερειακών κύκλων. Ειδικότερα για την οικονομία τής Ελλάδας, παρατηρούμε ότι επιταχύνονται οι ρυθμοί υλοποίησης του γ’ γενικευμένου, ανακεφαλαιωτικού και μόνιμου Μνημονίου τής προηγούμενης κυβέρνησης που, μεταξύ άλλων: -αλλοτριώνει τον δημόσιο υλικό και άυλο πλούτο τής πατρίδας σε ξένα συμφέροντα, -παραδίδει τις τράπεζες και μεγάλες παραγωγικές μονάδες σε ξένα funds τού νομαδικού κεφαλαίου, -επιταχύνει την εκποίηση των οικονομικών μονάδων και των κατοικιών των μικρομεσαίων και -ελαστικοποιεί με ραγδαίους ρυθμούς την αποδόμηση τής συνάρτησης Εργασιακού-Ασφαλιστικού. Ομολογείται εξάλλου ότι το πρόγραμμα του λεγόμενου «ταμείου Ανάκαμψης», κατά ένα μέγιστο μέρος, θα διοχετευτεί στα ξένα funds που διαθέτουν και το αναλογούν μερίδιο τής ίδιας χρηματοδότησης, κάτι που θα οδηγήσει σε περαιτέρω αλλοτρίωση τής οικονομικής λειτουργίας, σε καταστροφή των μικρομεσαίων και σε κατάργηση του μικρο-ιδιοκτητικού τρόπου παραγωγής που παρέδωσαν οι αιώνες και ο οποίος αποτελεί την υλική, ψυχολογική και πολιτική βάση τής δημοκρατίας, αφού μόνον ο αυτόνομος (σχετικά) πολίτης έχει και ελεύθερο φρόνημα και κατά τεκμήριο δεν βρίσκεται στην ανάγκη να ποδηγετείται... υπ’ αυτές τις συνθήκες, ζητείται ελπίδα και διέξοδος που θα ανατρέψουν τις πολλές δουλείες τού γ’ Μνημονίου και θα θέσει τα θεμέλια μιας σχετικής θεσμικής και οικονομικής αυτονομίας. κι αν δεν την βλέπουμε σήμερα, οφείλουμε άμεσα να την δημιουργήσουμε.οικοΝομια

μοΝο μια ρηξικελεΥθη πολιτικη μπορει Να ειΝαι ρεαλιστικη «Προετοιμάζουμε τους φοιτητές για δουλειές που δεν υπάρχουν ακόμη… για να χρησιμοποιήσουν τεχνολογίες που δεν έχουν εφευρεθεί… ώστε να επιλύσουν προβλήματα που δεν ξέρουμε καν ότι είναι προβλήματα ακόμα» (Richard Riley, πρώην Υπουργός Παιδείας των ΗΠΑ)

του Γιώργου Σταμπουλή*

58 οικοΝομια

συγκυρία της πανδημικής κρίσης αποτελεί καταλυτικό παράγοντα για τις οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις. συμπίπτει με την εξέλιξη των προκλήσεων της δομικής κρίσης που εκφράζεται μέσα από την πολυπλοκότητα των προκλήσεων της εποχής μας: κλιματική κρίση, ψηφιακή μετάβαση, όξυνση των ανισοτήτων κοκ. σε αυτό το σκηνικό της ρευστότητας και της αβεβαιότητας οι κοινωνίες προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στο τοπίο του μέλλοντος. η ιστορία μας μαθαίνει ότι οι επιτυχίες του παρελθόντος δεν αποτελούν εξασφάλιση για το μέλλον. το μέλλον είναι κυριολεκτικά απρόβλεπτο. Όσοι επιζητούν βεβαιότητα, σίγουρες απαντήσεις, βέλτιστες λύσεις θέτουν λάθος ερωτήματα. το ζήτημα δεν είναι να προβλέψουμε το μέλλον, ώστε να προετοιμασθούμε κατάλληλα. η μόνη ρεαλιστική στρατηγική είναι αυτή που επιδιώκει να παράγει το μέλλον: ορίζουμε τους στόχους και χαράσσουμε τον οδικό χάρτη για την επίτευξή τους. Αν όμως τα στοιχεία για τη μορφή του μέλλοντος είναι ελάχιστα και αβέβαια, πώς θα προετοιμασθούμε; τι στόχους μπορούμε να βάλουμε; Πώς προετοιμαζόμαστε για το αβέβαιο; Απέναντι στην αβεβαιότητα οι κοινωνίες πρέπει να διαθέτουν αποθέματα αυτοπεποίθησης. η αυτοπεποίθηση μπορεί να προκύψει από την κατανόηση των μεγάλων τάσεων που θα

καθορίσουν την εποχή μας και την κατάλληλη προετοιμασία για όλα τα πιθανά σενάρια. Με άλλα λόγια, μία εύρωστη στρατηγική βασίζεται στην ανάπτυξη του δυναμικού που προσφέρει από τη μια ευελιξία και προσαρμοστικότητα και από την άλλη τη δυνατότητα διαμόρφωσης των σεναρίων. Ο βασικός παράγοντας που μπορεί να εξασφαλίσει αυτή τη στρατηγική επάρκεια είναι η επένδυση στη γνώση, όχι ως απόθεμα πληροφοριών και ικανοτήτων, αλλά ως ικανότητα μάθησης, αναζήτησης και δημιουργίας. η επένδυση αυτή οργανώνεται σε τρία επίπεδα:  Μεγιστοποίηση της πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση. διαπιστώνουμε ότι υπάρχει σαφής συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο οικονομικής μεγέθυνσης και ποσοστού του πληθυσμού με τριτοβάθμια (πανεπιστημιακή) μόρφωση. Μάλιστα το επίπεδο μόρφωσης συσχετίζεται και με τις απαιτήσεις για την ποιότητα των θεσμών. Ακόμη περισσότερο όμως, η εποχή μας απαιτεί υψηλό επίπεδο μόρφωσης για να κατανοούμε τις προκλήσεις, τις δυνατότητες της επιστήμης και να συμμετέχουμε ισότιμα στη διαμόρφωση των πολιτικών και τη λήψη των αποφάσεων.  Επένδυση στη βασικήμακροπρόθεσμη – και εφαρμοσμένη έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) και στις δραστηριότητες έντασης γνώσης. η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό θα αποδώσει όταν αυτό αξιοποιείται για τη δημιουργία νέας γνώσης και την παραγωγή αξίας. Όταν αυτό δεν αξιοποιείται, τότε

έχουμε φαινόμενα braindrain.Χρειάζεται λοιπόν μαζί με τη δημόσια επένδυση στην Ε&Α, να αυξηθεί σημαντικά και η επένδυση του παραγωγικού τομέα στις καινοτομικές δραστηριότητες έντασης γνώσης, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τόσο το ανθρώπινο δυναμικό όσο και τα αποτελέσματα της έρευνας. Αλλιώς δε θα διαθέτει την αφομοιωτική ικανότητα που απαιτείται για να αξιοποιήσει το υψηλό επίπεδο των Ελληνικών Πανεπιστημίων.  Όμως, για να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να αλλάξει ο λογισμός του μοντέλου ανάπτυξης, από την καταστροφική λογική της μείωσης κόστους και την κοινωνική και περιβαλλοντική υποτίμηση στη δημιουργία αξίας, από τη λογική

παρονομαστή στη λογική αριθμητή. Αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο με τη μικρή μειοψηφία των δυναμικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Χρειάζεται λοιπόν και ένα νέο παραγωγικό οικοσύστημα, όπου νέα παραγωγικά υποκείμενα, με νέα επιχειρηματική λογική, θα επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό, θα αγκαλιάζουν και δε θα φοβούνται τη γνώση και το ταλέντο, θα παρέχουν ελκυστικές συνθήκες εργασίας και δίκαιο καταμερισμό των κερδών.

στην περίοδο 2015-19, και παρά τις αντίξοες δημοσιονομικές και μακροοικονομικές συνθήκες, πραγματοποιήθηκαν σημαντικά βήματα στις παραπάνω κατευθύνσεις. Αναβάθμιση της ενιαίας ανώτατης εκπαίδευσης, με προγραμματισμό προσλήψεων, χρηματοδότηση των επενδύσεων (ιδίως στην περιοχή μας), ανάπτυξη νέων χρηματοδοτικών μηχανισμών για την έρευνα (ΕλΙδΕκ) και την επιχειρηματικότητα (επιχειρηματικά κεφάλαια μέσω του EQUIFUND, αναπτυξιακός νόμος με προτεραιότητα στην καινοτομία και τη γνώση), εκσυγχρονισμός της εργατικής νομοθεσίας, δρομολόγηση θεσμικών υποδομών όπως το κτηματολόγιο, το δασολόγιο και το χωροταξικό πλαίσιο κοκ. Πρόκειται για πολιτική που κατανοεί ότι

δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις, ότι χρειάζεται στρατηγική μακράς πνοής και ότι η κοντόθωρη λογική των γρήγορων αποδόσεων δεν είναι ρεαλιστική (δεν γίνεται να θερίζεις πριν ή χωρίς να σπείρεις και να καλλιεργήσεις). Ακόμη πιο σημαντικό, πρόκειται για μια λογική ανάπτυξης που είναι ανθεκτική σε όλα τα σενάρια, χτίζει την ικανότητα ανταπόκρισης στις προκλήσεις και την αυτοπεποίθηση που προσφέρει το απόθεμα γνώσης και ταλέντου. δυστυχώς μετά το 2019 η πορεία αυτή

έχει ανακοπεί. ξαναγυρίσαμε σε λογικές προσοδοθηρίας. Αντί για επένδυση η εκπαίδευση θεωρείται αγορά προς εκμετάλλευση. η άνθρωποι δεν αναγνωρίζονται για το ταλέντο τους, αλλά αντιμετωπίζονται ως αναλώσιμα εξαρτήματα, όχι ως δημιουργοί αξίας, αλλά ως παράγοντες κόστους. το περιβάλλον θεωρείται κόστος και εμπόδιο, όχι πηγή ζωής και προϋπόθεση ανάπτυξης. Αυτή η πολιτική αποτελεί έγκλημα απέναντι στις επόμενες γενιές και πρέπει να ανατραπεί άμεσα. Αντί για τη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης πρέπει να ενισχύσουμε την πρόσβαση, όχι μόνο με αύξηση των θέσεων αλλά και μείωση των φραγμών (κατάργηση των εισαγωγικών, επένδυση σε υποδομές στέγης και φοιτητική μέριμνα, προσλήψεις προσωπικού για τη μείωση

της αναλογίας φοιτητών προς διδάσκοντες, επένδυση και ανάπτυξη νέων μεθόδων διδασκαλίας). Αντί για τον προστατευτισμό της κρατικοδίαιτης «επιχειρηματικότητας» υποστήριξη των νέων παραγωγικών υποκειμένων, νεοφυών επιχειρήσεων που επενδύουν στη γνώση και στο ανθρώπινο δυναμικό, ενίσχυση της καινοτομικής ικανότητας των ΜμΕ, υποστήριξη της διαδοχής στις ΜμΕ και στις οικογενειακές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις κοκ. Αντί για την αφελή αντίληψη ότι στα πανεπιστήμια παράγεται έτοιμη γνώση και άνθρωποι σε ράφια για επιλογή, οργανικές σχέσεις μεταξύ εκπαίδευσης, έρευνας και παραγωγής, που θα βασίζονται στην αντίστοιχη επένδυση στον ιδιωτικό τομέα και την ανάπτυξη οικοσυστήματος καινοτομίας. Χρειάζεται να βελτιωθούν πολλά και να θεραπευθούν αστοχίες και αδυναμίες, αλλά αν δεν προσπαθήσουμε δε θα κάνουμε λάθη, ούτε όμως και θα πετύχουμε. Ως επίλογος στο τελευταίο επεισόδιο της εκπομπής Talking Business του BBC, για το 2021, φιλοξενήθηκε ο ιδιοκτήτης και διευθύνων σύμβουλος μίας επιχείρησης στις ηΠΑ, ο οποίος πριν λίγα χρόνια μείωσε την αμοιβή του στα ίδια επίπεδα με των εργαζομένων της εταιρείας και καθιέρωσε ελάχιστο μισθό 70000 δολάρια ηΠΑ. Ενάντια στις ιδεοληψίες των νεοφιλελεύθερων οικονομικών η επιχείρηση αύξησε την παραγωγικότητά της και τις πωλήσεις. η εξήγηση είναι απλή. για να είναι η επιχείρηση παραγωγική πρέπει η άνθρωποι να είναι ευχαριστημένοι. Όπως εξήγησε ο ίδιος, είδε ότι και άλλοι δείκτες είχαν σημασία. Πόσοι ξεπλήρωσαν τα δάνειά τους, πόσοι μπόρεσαν να κάνουν οικογένεια (ρεκόρ γεννήσεων), πόσο βελτιώθηκε το ηθικό τους, πόσο μειώθηκε το άγχος και κατά συνέπεια βελτιώθηκε η παραγωγικότητα, ότι μειώθηκαν οι ασθένειες, μειώθηκαν οι αποχωρήσεις από την εταιρεία και μαζί τους η αιμορραγία εμπειρίας και γνώσης. σήμερα, καθώς η πανδημία επιτάχυνε και την κρίση αξιών και οι εργαζόμενοι συνειδητοποιούν τη δύναμη και την αξία τους και αρνούνται τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας σε ηΠΑ, Ευρώπη και Ασία, πολλές επιχειρήσεις εύχονται να είχαν σκεφτεί με τον ίδιο τρόπο. «Ο Άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση» (Αντρέ Μπρετόν)

*Επίκουρος καθηγητής διοίκησης καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας οικοΝομια

η απαρχη εΝοσ ΝεοΥ εΝαρετοΥ κΥκλοΥ αΝαπτΥξησ

του Χρήστου Κόλλια*

60 οικοΝομια

ρωταθλήτρια σύμφωνα με την Eurostat αναδείχθηκε η ελληνική οικονομία το γ’ τρίμηνο του 2021 με αναπτυξιακή επίδοση της τάξης του 13,4% σε σχέση με το 3,9% που ήταν ο μέσος όρος για το σύνολο της ευρωζώνης την ίδια περίοδο. σε 6,9% εκτιμά η Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2022, ότι θα ανέλθει τελικά ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2021 και σε 4,5% το 2022. Ευνοϊκότερες είναι οι φθινοπωρινές προβλέψεις (Νοέμβριος 2021) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: 7,1% το 2021 και 5,2% το 2022. Παρεμφερείς είναι οι προβλέψεις και άλλων διεθνών οικονομικών οργανισμών όπως το δΝτ αλλά και διεθνών οίκων αξιολόγησης που διαβλέπουν υψηλές αναπτυξιακές επιδόσεις για την ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια. Αντίστοιχοι ρυθμοί

μεγέθυνσης είχαν καταγραφεί το μακρινό 2004 (5,1%) και 2006 (5,7%). Έκτοτε μεσολάβησαν η βαθύτατη και παρατεταμένη οικονομική κρίση που έπληξε την ελληνική οικονομία με την μέση ετήσια μείωση του ΑΕΠ κατά τα έτη 2009-16 να ανέρχεται στο 3,7% και φυσικά η οικονομική καθίζηση το 2020 (-9%) που επέφεραν τα πρωτοφανή περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν διεθνώς για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κοροναϊού. Εν ολίγοις, όλες οι σχετικές εκτιμήσεις και προβλέψεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι μετά από μία δεκαετία καθήλωσης και σημαντικότατων απωλειών, η ελληνική οικονομία έχει τεθεί σε τροχιά ταχείας και κυρίως διατηρήσιμης ανάπτυξης. η διατήρηση υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης τα επόμενα χρόνια είναι το βασικό στοίχημα και η κύρια πρόκληση για την ελληνική οικονομία για να μπορέσει να εδραιώσει την αναπτυξιακή τροχιά της σε μεσο-

μακροχρόνιοορίζοντα. Οι ευρωπαϊκοί πόροι από το ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας (Recovery and ResilienceFacility) αθροιζόμενοι με τα κονδύλια από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 2021-27 θα αποτελέσουν τα πολύτιμα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα υποστηρίξουν την αναπτυξιακή προσπάθεια των επομένων ετών. Αθροιζόμενες αυτές οι χρηματοροές ανέρχονται σε περισσότερα από €70 δισ., μέγεθος που αντιστοιχεί στο 37% περίπου του προβλεπόμενου ΑΕΠ για το 2022 (περί τα €187 δισ. σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση). η ορθολογική και αποτελεσματική αξιοποίησή τους στα πλαίσια του Εθνικού σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» θα συμβάλει καθοριστικά στο διαφαινόμενο αναπτυξιακό άλμα των επόμενων ετών, στην ψηφιακή μετάβαση και στην διαμόρφωση ενός εξωστρεφούς παραγωγικού μοντέλου.

Παρότι όμως οι χρηματοδοτικοί πόροι είναι διαθέσιμοι από μόνοι τους δεν επαρκούν για να διασφαλισθεί ο νέος ενάρετος αναπτυξιακός κύκλος. Πρέπει να συνεπικουρούνται από την στοχοπροσήλωση στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο αποφασιστικά στην ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας και στην προσέλκυση μεγάλων ξένων επενδύσεων που είναι απαραίτητες για την διατήρηση των υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης σε βάθος χρόνου. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, οι συνολικές επενδύσεις το 2020 ανήλθαν στο 11,7% επί του ΑΕΠ, μέγεθος αισθητά μικρότερο του μέσου όρου της ευρωζώνης που ήταν 22,1%, ήτοι περίπου διπλάσιο. Οι χαμηλότερες επενδύσεις σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι μία υστέρηση που καταγράφεται συστηματικά και πιστοποιεί την διαχρονική αδυναμία κινητοποίησης εγχώριων επενδύσεων ή προσέλκυσης ξένων. λόγου χάρη, ο μέσος ετήσιος όρος των συνολικών επενδύσεων ως ποσοστό επί του ΑΕΠ την εικοσαετία 2000-20 στην Ελλάδα ήταν 17,6% ενώ για το σύνολο των μελών της ευρωζώνης ήταν 21,6%. Οι παράγοντες που λειτουργούν ως τροχοπέδη στις επενδύσεις γνωστοί: γραφειοκρατία, δυσκίνητη διοικητική

μηχανή, δαιδαλώδες θεσμικό και νομικό πλαίσιο, καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης και άλλοι.διαφαίνεται όμως μία αξιοσημείωτη μεταστροφή καθώς το τελευταίο διάστημα έχουν ανακοινωθεί σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις από μέρους μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων ενώ οι εκτιμήσεις για τα επόμενα έτη δείχνουν σημαντική ανάκαμψη της συνολικής επενδυτικής δαπάνης. για το 2021 η Eurostat στις φθινοπωρινές προβλέψειςτης εκτιμά αύξηση της τάξεως του 15,3%, και προβλέπει αύξηση κατά 13,4% το 2022 και 8,2% το 2023. η σημασία τηςδιατήρησης ενός μεγάλου αναπτυξιακού βηματισμού δεν περιορίζεται στα προφανή οφέλη σε όρους απασχόλησης, εισοδήματος και βιοτικού επιπέδου. σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat το 2020 το χρέος της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο 206,3%. στην Εισηγητική Έκθεση εκτιμάται ότι το 2021 θα διαμορφωθεί στο 197,1% και προβλέπεται ότι το 2022 θα μειωθεί περαιτέρω στο 189,6%. Παρά την καθοδική τάση όμως παραμένει με διαφορά το υψηλότερο χρέος μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης (το 2020 στη δεύτερη θέση ήταν η Ιταλία με 155,6% στην τρίτη η Πορτογαλία με 135,2%) και ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως.

η διατήρηση υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης θα συμβάλλει αποφασιστικά στην μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Μπορεί την τρέχουσα περίοδο λόγω των έκτακτων και πρωτόγνωρων οικονομικών συνθηκών να έχουν προσωρινά αρθεί οι πρόνοιες του συμφώνου σταθερότητας και Ανάπτυξης με την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής από μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εντούτοις το ύψος του δημοσίου χρέους παραμένει μία εν δυνάμει απειλή για την δημοσιονομική σταθερότητα και τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. βεβαίως, πρέπει να τονισθεί ότι σταθερά ενισχύονται οι φωνές σε ευρωπαϊκό επίπεδο που ζητούν την αλλαγή των παρωχημένων όρων του συμφώνου σταθερότητας ήτοι την ρήτρα για 3% δημοσιονομικό έλλειμμα και 60% χρέος επί του ΑΕΠ. την πρόθεσή της να ανοίξει την συζήτηση της αναθεώρησης του συμφώνου έθεσε με επίσημο τρόπο η επερχόμενη από την 1ηΙανουαρίου γαλλική Προεδρία κατά την παρουσίαση των προτεραιοτήτων της. Είναι δεδομένο ότι σε αυτή την κατεύθυνση συνεπικουρείται και από την Ιταλία αλλά και άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού νότου της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Παρά ταύτα, ακόμα και υποτεθεί ότι συμφωνείται μία χαλάρωση των όρων του συμφώνου και η προσθήκη προνοιών που το καθιστούν πιο ευέλικτο, προσαρμοζόμενο στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες και την φάση του οικονομικού κύκλου στην οποία βρίσκονται οι οικονομίες, αυτό δεν μεταβάλει ουσιωδώς το γεγονός ότι το υψηλό δημόσιο χρέος καθιστά την ελληνική οικονομία περισσότερο ευάλωτη από τυχόν αναταράξεις στις διεθνείς αγορές. Οι υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης και κυρίως η εμπέδωση της προσδοκίας από μέρους των οικονομικών δρώντων διεθνώς ότι οι επιδόσεις αυτές είναι διατηρήσιμες και επιτεύξιμες για τα επόμενα έτη, θωρακίζουν την ελληνική οικονομία. τέλος είναι σκόπιμο να υπογραμμισθεί ο μείζον κίνδυνος που συνεπάγεται η οιαδήποτε αβεβαιότητα προέλθει από τον εγχώριο εκλογικό κύκλο. Αυτού του είδους οι αναταράξεις μπορούν να καθυστερήσουν ή ακόμα χειρότερα να ακυρώσουν την αναπτυξιακή τροχιά που έχει αρχίσει να διαγράφει η ελληνική οικονομία μετά από μία δεκαετία καθήλωσης.

*καθηγητής, τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο θεσσαλίας οικοΝομια

2022: μια χροΝιA σε μετAΒαση

της Ειρήνης Βόλη ναυτιλιακής οικονομολόγου

62 οικοΝομια

ο επιμύθιο του 2021 δε θα μπορεί να είναι άλλο από την φράση του Warren Buffett «ζούμε σε έναν αβέβαιο κόσμο». και δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αν αναλογιστεί κανείς πως το 2021 είχε από όλα. Μια πανδημία η οποία συντάραξε κάθε αγορά και κάθε βιομηχανικό κλάδο, προκαλώντας έντονους κλυδωνισμούς στην εφοδιαστική αλυσίδααλλά και στον τομέα των μεταφορών μεταξύ άλλων, την προσάραξη ενός από τα μεγαλύτερα πλοία εμπορευματοκιβωτίων (του EverGreen) στο σουέζ που είχε σαν αποτέλεσμα το κλείσιμο μιας από τις πιο σημαντικές ναυτιλιακές διελεύσεις, προκαλώντας

περαιτέρω διατάραξη στην ήδη επισφαλή εφοδιαστική αλυσίδα. Προς το τέλος του έτους όλα τα παραπάνω (σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες) συνέτειναν σε μια πληθωριστική έκρηξη η οποία έπληξε τα νοικοκυριά και τις καταναλωτικές μονάδες σε ολόκληρο τον πλανήτη. ωστόσο εάν αναλογιστούμε πως η αβεβαιότητα αποτελεί και μια πηγή ευκαιριών δε μπορούμε να παραβλέψουμε την «τρελή κούρσα» των ναύλων στην αγορά εμπορευματοκιβωτίων, το επίπεδο των οποίων ξεπέρασε κάθε προσδοκία μέσα στο 2021, και κατέγραψε μια αύξηση που υπερέβαινε το 400% τον Αύγουστο του 2021 σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. η αγορά ξηρού φορτίου γνώρισε επίσης αξιοσημείωτη ανάκαμψη, με την αγορά ναύλων

στις 17 σεπτεμβρίου του 2021 να καταγράφει υψηλό δωδεκαετίας, και αν εξαιρέσει κάποιος τις τιμές των ναύλων των δεξαμενόπλοιων που γνώρισαν ιστορικά χαμηλά και πιθανά μια από τις χειρότερες χρονιές τους από την δεκαετία του 80, το 2021 αποτέλεσε μάλλον μια χρονιά επανεκκίνησης για τον κλάδο της ναυτιλίας. Αυτή η πορεία για πολλούς από τους ναυτιλιακούς κλάδους αναμένεται να συνεχιστεί και το 2022, καθώς η αγορά εμπορευματοκιβωτίων αναμένεται να γνωρίσει περαιτέρω ανάπτυξη η οποία θα υπερβεί σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές το 4,5% σε σχέση με τα αντίστοιχα επίπεδα του 2020, αποτελώντας για μια ακόμη χρονιά την εναλλακτική αλλά και

έναν αρωγό του χερσαίου εμπορίου. Από την άλλη πλευρά η ζήτηση για μεταφορές ξηρού φορτίου αναμένεται να υπερβεί την προσφορά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και παρόλο που η τάση για τη χρήση «καυσίμων μηδενικών εκπομπών άνθρακα», ενισχύεται πιέζοντας προς τα πάνω τα μεταφορικά κόστη και το LNGσαν εναλλακτικός τύπος καυσίμου δεν έδειξε να αποδίδει τα αναμενόμενα οφέλη, φαίνεται πως το 2022 θα ξεκινήσει με ευνοϊκούς οιωνούς και οι πιθανότητες είναι πως θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα, η παγκόσμια κατανάλωση αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου το από το τρίτο τετράμηνο του 2020 άρχισε να αυξάνεται ταχύτερα από την παραγωγή, γεγονός που έχει προκαλέσει χαμηλότερα επίπεδα αποθεμάτων και υψηλότερες τιμές του αργού πετρελαίου. στις βραχυπρόθεσμες Ενεργειακές Προοπτικές (STEO) της EIA έχει προβλεφθεί από τον Νοέμβριο ότι η αύξηση της παραγωγής από τις χώρες του ΟΠΕκ+ και τις ηΠΑ θα οδηγήσει σε αύξηση των παγκόσμιων αποθεμάτων

υγρών καυσίμων και πτώση των τιμών του αργού πετρελαίου το 2022. ωστόσο, προβλέπεται ότι τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου θα αρχίσουν να αυξάνονται το 2022, λόγω της αύξησης της παραγωγής από τις χώρες του ΟΠΕκ και των ηΠΑ και την επιβράδυνση της ανάπτυξης της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου. η EIA αναμένει ότι αυτή η μετατόπιση θα ασκήσει πτωτική πίεση στην τιμή του Brent, η οποία θα φτάσει κατά μέσο όρο 72 δολάρια ηΠΑ/βαρέλι το 2022. η μείωση αυτή της τιμής του πετρελαίου γίνεται σε ένα πλαίσιο γεωπολιτικής σταθερότητας όπου η Ρωσία και η Ουκρανία δε θα συγκρούονται και στη Μέση Ανατολή δε θα υπάρξουν πολεμικές αναταράξεις, οι οποίες θα μπορούσαν με δραματικό τρόπο να αναιρέσουν τις άνω προβλέψεις. υπάρχουν όμως και δύο ακόμη μεταβλητές που μπορούν να επηρεάσουν την ακρίβεια των προβλέψεων. το πρώτο είναι η πορεία της πανδημίας καθώς οι προβλέψεις για τις τιμές του πετρελαίου, την κατανάλωση και την παραγωγή θα μπορούσαν να αλλάξουν

σημαντικά καθώς μαθαίνουμε περισσότερα η μετάλλαξη Omicron ή κάποια άλλη πιθανή μετάλλαξη θα μπορούσαν να επιφέρουν νέα περιοριστικά μέτρα επηρεάζοντας έτσι τη ζήτηση πετρελαίου και την ευρύτερη οικονομία. τέλος, η πανδημία του Covid-19 και το 2021 μας έδωσαν ένα πολύτιμο μάθημα, βάσει του οποίου θα πρέπει να πορευθούν οι διεθνείς αγορές, και αυτό δεν είναι άλλο από την αναγνώριση που γεγονότος πως η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας με ότι αυτό συνεπάγεται, ανέδειξεμειονεκτήματα που μπορεί να έχει η εξάρτηση των δυτικών εθνών από πόρους προερχόμενους από την κίνα σε σχέση με την ασφάλεια και την απρόσκοπτη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας. ως εκ τούτου, οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί πρέπει να ενισχύσουν την τοπική παραγωγή και την υποδομή για να υποστηρίξει ανασχεδιασμένες αλυσίδες εφοδιασμού που θα συνδυάζουν την ταχύτητα, το κόστος αλλά και την ασφάλεια που μετατρέπεται σε σημαντικό ζήτημα στον σύγχρονο κόσμο.

οικοΝομια

ο παπασ και ο δημαρχοσ… Ένα παράδειγμα Δημοκρατίας, τεχνολογίας και Οικονομίας

του Ισίδωρου Παχουνδάκη1

64 οικοΝομια

υμάμαι με νοσταλγία στην κρατική ΕΡτ της δεκαετίας του ΄80 τον φερναντέλ που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στις δεκαετίες του '50 και του '60, ως δον καμίλο γυρίστηκαν τέσσερις ταινίες, από το 1951 ως το 1965, με πρώτη τον «Μικρό κόσμο του δον καμίλο». στις ταινίες αυτές, που ήταν η μεταφορά των σατιρικών αναγνωσμάτων του Ιταλού συγγραφέα τζιοβάνι γκουαρέσκι, ο φερναντέλ ερμήνευε έναν επαρχιώτη ιερωμένο που βρισκόταν σε διαρκή σύγκρουση με τον κομμουνιστή δήμαρχο Πεπόνε, τον οποίο ενσάρκωνε ο Ιταλός ηθοποιός τζίνο τσέρβι. συμπαραστάτης του καμίλο σ' αυτή τη σύγκρουση ο θεός, με τον οποίο βρισκόταν σε μια ιδιότυπη συνεχή σχέση. το αποτέλεσμα της συγκρουσιακής σχέσης του Παπά και του δημάρχου κατέληγε πάντα στην αλληλοκατανόηση και σε μια δυναμική σχέση σεβασμού και συνεργασίας των δυο διαφορετικών κόσμων. Μη φοβάστε όμως, δεν θα σας πω μια αντίστοιχη ιστορία ενός Παπά και ενός δημάρχου, ούτε θα αναλύσω τις υπέροχα όμορφες και ευφυείς ερμηνείες των ηθοποιών των ταινιών δον καμίλο, γιατί στη χώρα μας ο Παπάς και ο δήμαρχος ανταλλάσουν εκατέρωθεν φιλοφρονήσεις, με αγαστές σχέσεις στις εθνικές επετείους και μοιραζόμενοι κοινούς στόχους της νομής της εξουσίας τους, στερούμενοι χιούμορ και φαντασίας και με βαρετές ιστορίες για το αμάρτημα ή το αυλάκι μπροστά στο δρόμο της κυρά τασούλας ως τρόπους επίδειξης δύναμης και εξουσίας. θα σας μιλήσω όμως για τον

Παπά και τον δήμαρχο που γνωρίζω, θα σας πω την δική μου Ιστορία που ελπίζω να αρέσει και σε εσάς και να κεντρίσει το ενδιαφέρον σας στο να τους γνωρίσετε και εσείς η καλύτερα να σας εμπνεύσουν όπως ενέπνευσαν και εμένα. Ο Δήμαρχος… Εξ αφορμής ενός σεμιναρίου για την τεχνητή Νοημοσύνη και την διακυβέρνηση γνώρισα εκ του σύνεγγυς τον προσκεκλημένο εισηγητή του σεμιναρίου προκειμένου να μιλήσει για την εμπειρία του στο δήμο, που καινοτομεί και πρωτοπορεί, που φαντάζεται και ονειρεύεται ήταν ο δήμαρχος τρικκαίων δ. Παπαστεργίου, ένας σεμνός άνθρωπος που δυσκολεύεται να μιλά για τον εαυτό του και όπως φαίνεται στην έμφυτη σεμνότητά του μεταφέρετε στη γλώσσα του σώματος και στον λόγο του με την χρήση του εμείς σε κάθε του φράση, σε κάθε του πρόταση, σε κάθε του κίνηση. το ενδιαφέρον όμως εδώ είναι κάτι άλλο ίσως πιο σημαντικό, πιο δυναμικό. Ο δήμαρχος τρικκαίων φαίνεται ότι φανταζόταν και ονειρευόταν για την γειτονιά του, το σχολείο του, την Πόλη του, τους Ανθρώπους του, τους πολίτες του, απ’ ότι φαίνεται κοιτούσε ψηλά και νικούσε τους φόβους του. Απ΄ ότι φαίνεται όσο και αν προσπάθησαν να τον ενηλικιώσουν στην ελληνική πραγματικότητα ψαλιδίζοντας του τα φτερά και προσγειώνοντας τον δεν τα κατάφεραν επέμεινε στα παιδικά του όνειρα. Αποφάσισε να προσπαθήσει να αλλάξει τον τόπο του ενάντια στα κλισέ και την κυρίαρχη ιδεολογία της πατρίδας μας «τίποτα δεν αλλάζει όλα τα ίδια μένουν», ότι και να κάνεις δεν θα σ αφήσουν οι δαιμόνιοι απροσδιόριστοι «άλλοι», «το σύστημα» κοκ καθημερινές

ιστορίες άλλων που κατά καιρούς αλλάζουν πρόσωπα, ιδιότητες, κάποτε ήταν οι Αμερικάνοι, μετά οι γερμανοί, έπειτα οι Εβραίοι και οι σιωνιστές και ίσως για κάποιους όλοι μαζί που δεν μας αφήνουν ειδικά εμάς τους Έλληνες να προκόψουμε ενώ μπορούμεβέβαια δεν καταλαβαίνω πως ένας έξυπνος, τετραπέρατος λαός ευλογημένος από το θεό δεν τον αφήνουν να προκόψει οι χαζοί βελανιδοφάγοι, την ιδιότητα του Ψυχιάτρου δεν την έχω επομένως δεν μπορώ να το λύσω- Ο δήμαρχος επίσης με το παράδειγμά του μας δίδαξε και κάτι άλλο σημαντικότερο ότι δεν χρειάζεται να αναλάβω τον δήμο Αθηναίων για να γίνω πρωταγωνιστής, ή για να πετύχω, ή για να μπορέσω να κάνω κάτι ουσιαστικό, αλλά αποφάσισε να μείνει και να αναλάβει έναν περιφερειακό δήμο- γνωρίζουμε εκτιμώ όλοι τις νοοτροπίες της Ελληνικής επαρχίας- και τον έκανε πρωταγωνιστή, παράδειγμα, τον έκανε έναν εκ των σημαντικότερων ελληνικών δήμων της χώρας και κατέστησε αυτόματα τον εαυτό του και πρωταγωνιστή των εξελίξεων στην κεντρική πολιτική σκηνή όχι δια των «πολιτικών προτάσεων» και των fake success stories. Ο δήμαρχος έκανε αυτό που κάνουν ήδη στον σύγχρονο δυτικό κόσμο, αναλαμβάνω κάτι το οποίο φαίνεται, μοιάζει ενδεχομένως «ευτελές», αδιάφορο και το αναδεικνύω ουσιαστικά, δίνοντας του προστιθέμενη αξία. Αντίθετα τώρα με την κυρίαρχη ελληνική κουλτούρα «αν δεν αγοράσω/νοικιάσω μαγαζί γωνία, οπουδήποτε αλλού θα αποτύχει», «δεν επιχειρώ γιατί δεν έχω λεφτά» και απαντώ μεταφέροντας αυτούσια τα λόγια του δημάρχου από το σεμινάριο: τα περισσότερα στον δήμο έγιναν χωρίς λεφτά, μόνο με

μεράκι, φαντασία και όρεξη για δουλειά. Επιχειρώ επειδή -έχω αποκλειστεί απ οτιδήποτε άλλο- δεν έχω χρήματα προκειμένου να επιβιώσω και να αποκτήσω……(βλ. Εβραίοι). Αυτό έπραξε και στον δήμο του αλλά και για εκείνον, οραματίστηκε τον θεσμό και τον εαυτό του….. Ο Παπάς… για τον Παπά δεν θα σας μιλήσω για το μεγάλο φιλανθρωπικό του έργο και την προσφορά του στον συνάνθρωπο, ούτε για το πόσα γεύματα αγάπης διανέμει στους συμπολίτες μας, αυτά και άλλα πολλά τα έχετε ακούσει, τα έχετε δει, γνωρίζετε τον ρόλο της εκκλησίας

Ο Πρωτοπρεσβύτερος γεώργιος γεωργακόπουλος χρησιμοποιώντας όλες τις διαθέσιμες ως τα σήμερα νέες τεχνολογίες δίνει την δυνατότητα σε έναν κόσμο να έχει πρόσβαση σε μια ποιότητα δημοκρατίας που αγκαλιάζει όλες τις δυνατές πτυχές της ζωής του Ανθρώπου. Ο π. γεώργιος ιερέας μιας περιφερειακής ενορίας όπως προαναφέραμε του Πειραιά κατάφερε να αντισταθεί στην κυρίαρχη ιδεολογία του ότι δεν γίνεται τίποτα, δεν μπορεί να αλλάξει κάτι, πρέπει να είμαι σε μια κεντρική ενορία για να γίνει το οτιδήποτε, ο π. γεώργιος όμως που ως προσωπικότητα δεν του αρέσει να μιλάει και με το απρόσιτο αυστηρό παράστημά

τεχνητή νοημοσύνη, αλλά μια ξεκάθαρη τοποθέτηση το πώς η τεχνητή Νοημοσύνη θα γίνει υποστηρικτής της ζωής μας. Ο άνθρωπος από το λυκαυγές της ύπαρξης του στη γη κατανόησε τη διαφοροποίηση από τη φύση και τα δεσμά της, θέτοντας ως πρωταρχικό στόχο τον εκπολιτισμό του με την ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση και εξάλειψη του πόνου και του θανάτου, ζητήματα που έθεσαν και οι θρησκείες ως στόχους τους. Οι δυο αυτοί άνθρωποι συναντήθηκαν κατανοώντας ένα και μόνο ζήτημα την ουσιαστική συνεργασία για την ανάγκη του Ανθρώπου για βελτίωση της ζωής του που συνάδει με την ποιότητα της

ανάμεσά μας. θα σας μιλήσω όμως για τον Παπά που Πιστεύει στον θεό και την ακράδαντη βεβαιότητα του στην Ύπαρξη Εκείνου που αυτή η ακλόνητη πίστη του στον θεό τον οδήγησε εδώ και 10 χρόνια σε μια περιφερειακή ενορία του Πειραιά στην Ευαγγελίστρια να καινοτομεί και να πρωτοπορεί ιδρύοντας έναν θεσμό το Ενορία εν δράσει…και τα σεμινάρια της Ευαγγελίστριας μια καινοτόμα πρωτοβουλία χρησιμοποιώντας τεχνολογίες αιχμής σε όλες του τις εκδηλώσεις και φιλοξενώντας ακόμη και ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με την Εκκλησία έχοντας την ευκαιρία χωρίς καμία λογοκρισία να ειπωθούν πράγματα, να θιχτούν ζητήματα αρκετά στενάχωρα.

του, περνά το μήνυμα ότι μπορούμε να αλλάξουμε, μπορούμε να κάνουμε κάτι, μπορούμε να ελπίζουμε, φθάνει να αποφασίσουμε να πράξουμε. Ο Παπά γιώργης οραματίζεται και ονειρεύεται μια Εκκλησία που δεν φοβάται το διαφορετικό και το άλλο, μια Εκκλησία που νιώθει σίγουρη για τον εαυτό της και αγκαλιάζει το διαφορετικό και το άλλο, άλλωστε όταν έχω στη ζωή μου την διαρκή βεβαιότητα της Ύπαρξης του, δεν υπάρχει ούτε διαφορετικό, ούτε άλλο που μπορεί να την κλονίσει. Εν κατακλείδι οι δυο αυτοί άνθρωποι συναντήθηκαν στο σεμινάριο τεχνητή Νοημοσύνη και διακυβέρνηση της Ευαγγελίστριας του Πειραιά, το οποίο σεμινάριο δεν είναι ένα ακόμη σεμινάριο σκεπτικισμού της Εκκλησίας για την

δημοκρατίας που έχει και οι δυο αβίαστα και με σιγουριά για τον εαυτό τους δίνουν τις καθημερινές τους μάχες για να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, έναν εαυτό που τους μιλά για συνομωσίες μασόνων, εβραίων αμερικάνων, Ινδιάνων κλπ σε μια κοινωνία που τα πιστεύει, δίνουν μάχη με το εαυτό τους για το ότι τίποτα δεν αλλάζει, για το ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει. καθημερινά αυτοί οι δυο Άνθρωποι αντιστέκονται με κόπο και με πόνο πρώτα για εκείνους δίνοντας μάχες με όπλα την φαντασία και το όνειρο. Η παρούσα αυτή μικρή παρέμβασή μου στα πράγματα αφιερώνεται στον δάσκαλό μου που δεν αποχαιρέτησα Θεόφιλο Πλατή, τον δικό μας Ζαρατούστρα.

Member of Council, Saint Thomas Polytechnic Research Center οικοΝομια

οι κρισιμοι κλαδοι Για τηΝ αΝαπτΥξιακη προοπτικη τησ ελλαδασ

του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη βΕngMScAMIEEMILT*

ελληνική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ισχυρής ανάκαμψης αφού συρρικνώθηκε κατά 9 τοις εκατό το 2020. η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ασθενέστερο, αν και ακόμα υγιές, ρυθμό το 2022, υποστηριζόμενη από την εξασθένιση των επιπτώσεων της πανδημίας, η οποία θα επιτρέψει την απρόσκοπτη ανάπτυξη της εγχώριας δραστηριότητας. Επιπλέον, τα εισερχόμενα κεφάλαια της ΕΕ (21 δις από το ΕσΠΑ 2021-2027), καθώς και τα υπόλοιπα του ΕσΠΑ 2014 2020), με το μεγαλύτερο μερίδιο του ταμείου ανάκαμψης (32 δις ευρώ), θα προωθήσουν περαιτέρω τις επενδύσεις. το ΑΕΠ υπολογίζεται να αυξάνεται κατά 4,4% το 2022. το 2023, αναμένεται η οικονομία να αναπτυχθεί κατά 3,5%. η Ελλάδα πρέπει να επικεντρωθεί και να στοχεύσει σε συγκεκριμένους κλάδους προκειμένου να έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε πολλά επίπεδα. Οι 3 κλάδοι που η κυβέρνηση οφείλει να στηρίξει μεταξύ άλλων είναι η Ενέργεια, η Μεταποίηση και ο τουρισμός. ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα επιτυχημένο ενεργειακό μείγμα μπορεί να εγγυηθεί την επάρκεια, να τονώσει τη βιώσιμη ανάπτυξη και να συμβάλει σε μια οικονομική ισορροπία. η Ελλάδα

66 οικοΝομια

έχει ξεκινήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα. η προσπάθεια έχει ενταθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ενώ δίνεται μεγάλη προσοχή στις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο που εμποδίζουν την πιθανή εξόρυξη υδρογονανθράκων λόγω πολιτικών διαφωνιών, η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μια περίοδο ενεργειακής μετάβασης που συνεχίστηκε τον Οκτώβριο και τις αρχές Νοεμβρίου 2021. το έτος 2022 η υλοποίηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να αποτελεί σαφή προτεραιότητα για την ελληνική κυβέρνηση. για την προσέλκυση επενδύσεων η κυβέρνηση οφείλει να απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τη διαδικασία χορήγησης αδειών. Με αυτό τον τρόπο η υφιστάμενη τάση ξένων εταιρειών να εμπλακούν σε έργα πράσινης ενέργειας θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.Αυτή η τάση θα μπορούσε να συμβάλει στην επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας καθώς θα υποστηρίζεται από κυβερνητικές αποφάσεις που προσφέρουν κίνητρα στις επιχειρήσεις να επενδύσουν. ΤΟυΡΙΣΜΟΣ η Ελλάδα έχει θέσει τον αναπτυξιακό της στόχο για το 2022 στο 4,4% λόγω της ταχύτερης ανάκαμψης φέτος ως αποτέλεσμα των ισχυρών τουριστικών ροών, της κατανάλωσης και της οικονομικής στήριξης του Covid-19 , σύμφωνα με τον τελικό προϋπολογισμό του 2022 που κατατέθηκε στο κοινοβούλιο.η τουριστική βιομηχανία φέτος προβλέπεται να ανακτήσει περίπου το 55% των επιπέδων του 2019, επιτυγχάνοντας έσοδα 10 δισ. ευρώ. Ο τουρισμός, εν τω μεταξύ, προβλέπεται να ανακάμψει το 8085 τοις εκατό των προ-

πανδημικών επιπέδων του 2019 με τα έσοδα να υπολογίζονται σε 16 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022. hβαριά βιομηχανία της χώρας μας πρέπει να συνεχίζει να στηρίζεται από την ελληνική κυβέρνηση διότι θα συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στο ελληνικό ΑΕΠ τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον με μεγάλες αυξητικές τάσεις. Ένα μέρος τωνευρωπαϊκών κονδυλίων πρέπει να δρομολογηθεί προς αυτή την κατεύθυνση για το 2022 προκειμένου να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως ιατρικός, πολιτισμικός, θρησκευτικός, συνεδριακός και αθλητικός. Επίσης κονδύλια πρέπει να δοθούν στην εκπαίδευση νέων ανθρώπων που θα εμπλακούν στον κλάδο του τουρισμού προκειμένου να γνωρίσουν νέες διαδικασίες και διεργασίες που επικρατούν σε παγκόσμιο επίπεδο για την ικανοποίηση πελατών μεσαίου και υψηλού εισοδήματος. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ Παρά τη πτωτική τάση του μεριδίου της μεταποίησης στην ελληνική οικονομία, που μέχρι το 2016 ήταν μόλις το 8,8% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της, οι πολλαπλασιαστές παραμένουν σημαντικοί. Πιο συγκεκριμένα, το 31% του ελληνικού ΑΕΠ (σχεδόν 55 δισ. ευρώ) προέρχεται από τη μεταποίηση. για κάθε 1 € μεταποιητικής προστιθέμενης αξίας δημιουργείται συνολικά 3,1 € στην ελληνική οικονομία. το 3% της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα μπορεί να σχετίζεται με τη μεταποίηση (1,24 εκατ. εργαζόμενοι). για κάθε κύκλο εργασιών 1 εκατ. ευρώ στη μεταποίηση δημιουργούνται περίπου 22 νέες θέσεις εργασίας, ενώ για κάθε νέα θέση εργασίας που δημιουργείται στη μεταποίηση δημιουργούνται συνολικά 3,5 θέσεις εργασίας σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Περισσότερες από 250 χιλιάδες

θέσεις εργασίας στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο και περίπου 150 θέσεις στον πρωτογενή τομέα χρηματοδοτούνται ουσιαστικά από τους μεταποιητικούς τομείς. Έτσι, ακόμη και μετά από μια μακρά και βαθιά ύφεση, οι πολλαπλασιαστές της μεταποίησης στην ελληνική οικονομία παραμένουν σημαντικοί. Οι πρώτες ύλες θα μπορούσαν να είναι σημαντικές και η Ελλάδα δεν πρέπει να παραμελήσει τους πόρους που υπάρχουν στη χώρα. ωστόσο, λόγω του παγκοσμιοποιημένου εμπορικού περιβάλλοντος, μερικές φορές μπορεί να είναι πιο κερδοφόρο να εισάγουμε πρώτες ύλες από άλλες χώρες αντί να εστιάσουμε αποκλειστικά σε εσωτερικούς πόρους. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιούμε αποτελεσματικά τα εισαγόμενα υλικά ως ενδιάμεσα αγαθά για να προσθέσουμε αξία σε άλλα προϊόντα που παράγουμε, αυξάνοντας την ποιοτική πτυχή αυτών των προϊόντων, τότε μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε επίσης να είναι ορθολογική από άποψη πολιτικής ή επιχειρηματικής στρατηγικής. Επομένως, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι η επάρκεια πρώτων υλών, αλλά η αποτελεσματικότητα στην αύξηση του γνωστικού περιεχομένου της παραγωγής μας. η κυβέρνηση οφείλει να διοχετεύσει ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια για να στηρίξει κλάδους μεταποίησης οι οποίοι θα προσφέρουν πολλαπλασιαστικά στην ελληνική οικονομία όπως μεταποίηση αγροτικών προϊόντων για παράδειγμα, ή κατασκευή εξαρτημάτων προηγμένων τεχνολογικών συστημάτων. φυσικά η επενδυτική δραστηριότητα και η προσέλκυση νέων ελληνικών και ξένων επενδύσεων πρέπει να συνοδεύεται με οριζόντιες δομικές αλλαγές στη λειτουργία του κράτους. ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΜΕΤΑΡΡυΘΜΙΣΕΙΣ Αύξηση της ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία καθώς η ελληνική οικονομία παλεύει τώρα να ανακάμψει, αναδύονται μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα ανταγωνιστικότητας και ειδικότερα ζητήματα δομών εξειδίκευσης και προτύπων παραγωγής στην ελληνική μεταποίηση. στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης πολιτικής βρίσκεται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. ωστόσο, αυτό δεν είναι απλώς ένα ζήτημα μείωσης του κόστους εργασίας τα τελευταία τρία χρόνια, η Ελλάδα μείωσε το μεγάλο χάσμα μεταξύ του κόστους Μονάδας Εργασίας της και εκείνων της γερμανίας και άλλων χωρών της βόρειας Ευρώπης. Όμως, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης έλαβε χώρα λόγω της πτώσης του εισοδήματος και όχι της αύξησης της παραγωγικότητας. καθώς η

ζήτηση αυξάνεται ξανά, θα είναι κρίσιμο να αξιοποιήσουμε αυτά τα επιτεύγματα και να διασφαλίσουμε ότι η ανταγωνιστικότητα θα αποκατασταθεί μέσω βελτιώσεων στην παραγωγικότητα, που θα συνεπάγονται πρόσθετες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Γραφειοκρατία η μείωση του διοικητικού φόρτου για τον ιδιωτικό τομέα είναι επίσης απαραίτητη για την ανάπτυξη. Οι λανθασμένες ρυθμίσεις περιορίζουν τον ανταγωνισμό και μπορούν να επιβάλουν ένα βάρος που υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα των υφιστάμενων παραγόντων της αγοράς. Αυτό το βάρος επιβαρύνει ιδιαίτερα τις νεότερες, μικρότερες επιχειρήσεις που οδηγούν σε ανάπτυξη πλούσια σε θέσεις εργασίας. η περικοπή περιττών κανόνων για τις

επιχειρήσεις - η «γραφειοκρατία»- είναι ένας σχετικά φθηνός τρόπος για να ελευθερωθούν πόροι για πιο παραγωγικές χρήσεις. υπολογίζεται ότι η μείωση του διοικητικού φόρτου στην Ελλάδα κατά 25% σε επιλεγμένους τομείς, υπολογίζεται θα αποφέρει ετήσια εξοικονόμηση σε επιχειρήσεις της τάξης του 1,8 δισ. ευρώ. η μακροπρόθεσμη ώθηση της παραγωγικότητας θα μπορούσε να έχει ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο. Ψηφιακός Μετασχηματισμός Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη του τουρισμού και άλλων βασικών τομέων της ελληνικής οικονομίας, αλλά η γρήγορη εφαρμογή του απαιτεί τη στενή συνεργασία ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. η Ελλάδα οφείλει να ακολουθήσει την πολιτική της ΕΕ και να δημιουργήσει ακόμη περισσότερες ψηφιακές πλατφόρμες με τη βοήθεια των ιδιωτών, οι οποίες αποτελούν σημαντικό μέρος της οικονομίας και των ζωών των πολιτών.

Προσφέρουν τεράστιες ευκαιρίες ως διαδικτυακές αγορές, και συνιστούν σημαντικά μέσα επικοινωνίας. η κυβέρνηση πρέπει να επεξεργαστεί ψηφιακές υπηρεσίες, που στοχεύει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της κυβερνοασφάλειας, στην αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο και στην προστασία της ελευθερίας του λόγου, του τύπου και της δημοκρατίας καθώς επίσης και στην καθημερινή εξυπηρέτηση των πολιτών. Αυτές οι αλλαγές μαζί με άλλες δομικές αλλαγές όπως η απλοποίηση του φορολογικού συστήματος και η διαμόρφωση δικαστικού συστήματος όπου οι αποφάσεις που σχετίζονται με εταιρικά ζητήματα δεν θα καθυστερούν θα μπορέσουν να προσελκύσουν Άμεσες ξένες Επενδύσεις. το 2020, η Ελλάδα κατέγραψε σημαντικό άλμα στην

προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων. η Ελλάδα προσέλκυσε 39 έργα ΑξΕ, σε σύγκριση με 22 το 2019 και κατά μέσο όρο 11 ετησίως την προηγούμενη 20ετία (2000-2019). Οι φετινές επιδόσεις αντιπροσωπεύουν το 0,70% των συνολικών ΑξΕ στην Ευρώπη, έναντι μέσου όρου 0,28% τα προηγούμενα 20 χρόνια, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 23η φέτος, ανάμεσα στις 51 χώρες της βάσης δεδομένων ΕΙΜ. Αν και η θέση της Ελλάδας βελτιώνεται οι ΑξΕ στην Ελλάδα είναι ελάχιστες σε σχέση με τις ΑξΕ σε άλλε Ευρωπαϊκές χώρες. η Ελλάδα βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή. θα διαχειριστεί πολλά δισεκατομμύρια τα επόμενα επτά με δέκα έτη. η σωστή διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων η ορθολογική κατανομή τους και οι επιβεβλημένες αλλαγές στην λειτουργία του Ελληνικού κράτους θα θέσουν σωστές βάσης προσέλκυσης βιώσιμων και έξυπνων επενδύσεων και κατ επέκταση την βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια. * σύμβουλος στρατηγικών Επενδύσεων