Περιβάλλον 2022

πΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

5

ΙΟΥΝΙΟΥ

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

ΓΡΑΦΟΥΝ: Χρήστος Τριαντόπουλος Σωκράτης Φάμελλος  Αλεξάνδρα Σδούκου  Δωροθέα Κολυνδρίνη  Κωνσταντίνος Καρτάλης  Άσπα Γοσποδίνη  Παναγιώτης Ζαχαριουδάκης  Ευάγγελος Ασπρογέρακας  Λεωνίδας Μπακούρας  Ιωάννης Γιαβάσης

VECHRO:

Όταν σκέφτεσαι πράσινα πρέπει να το δείχνεις! Η Ελληνική Βιομηχανία χρωμάτων με ιστορία 72+ χρόνια, γίνεται περιηγητής σε έναν κόσμο που ορίζεται από το χρώμα, έχοντας την πράσινη καινοτομία στην καρδιά της φιλοσοφίας της!

Κινητήρια δύναμη της VECHRO είναι να δημιουργεί προϊόντα με υψηλές προδιαγραφές ποιότητας που σέβονται τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Mε σημαία την πράσινη δημιουργία αγωνίζεται για το μέλλον του πλανήτη, έχοντας σαν όραμα «ένα περιβάλλον με αξία για την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη μας». Η κορυφαία Ελληνική βιομηχανία παράγει προϊόντα συμμορφωμένα στα πιο απαιτητικά οικολογικά κριτήρια πιστοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για την Διευθύντρια Επικοινωνίας & Marketing της VECHRO, Δήμα Άννα «η πιστοποίηση Ecolabel ή αλλιώς γνωστή σε όλους ως Μαργαρίτα, η πιστοποίηση κατά LEED (πρόγραμμα πιστοποίησης πράσινων κτιρίων με σκοπό τη μείωση του αποτυπώματος) αλλά και η κατά Α+ (Indoor Air Quality/ Ποιότητα Εσωτερικού Αέρα) είναι οι βασικές κατηγορίες «πράσινων» πιστοποιήσεων που τεκμηριώνουν την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων προς το περιβάλλον».

Η βιώσιμη ανάπτυξη για τη VECHRO ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα, καθώς προάγει την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων που υπηρετούν τις απαιτήσεις και πληρούν τις προϋποθέσεις του οράματός της εταιρείας. Πρώτη στη χώρα μας, το 2003 η διοίκηση της εταιρείας πρωτοπορεί αποφασίζοντας προσανατολισμό της προϊοντικής γκάμας της σε οικολογικά προϊόντα, διαβλέποντας την ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος. Έκτοτε, τα 110 πιστοποιημένα προϊόντα της, την κατατάσσουν μεταξύ των κορυφαίων στην Ευρώπη και leader εταιρεία στην Ελλάδα στις συνολικές πωλήσεις & πιστοποιήσεις οικολογικών προϊόντων. Σύμφωνα με την κα. Δήμα, «Τα προϊόντα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, συνεισφέρουν θετικά στη βιωσιμότητα των κτιρίων, δεδομένου ότι μπορούν να προστατέψουν κάθε επιφάνεια έναντι θερμικών απωλειών και άλλων φθορών. Τα πιστοποιημένα από ανεξάρτητους φορείς χρώματα υψηλών προδιαγραφών που παράγονται με βιώσιμο τρόπο, σεβόμενα το περιβάλλον και τηρώντας τις «υποσχέσεις» τους, συμβάλλουν σημαντικά στη κυκλική οικονομία.».

Για την εταιρεία #ToXromaExeiDinami να διαμορφώσει την ποιότητα, την αντοχή αλλά και την ταυτότητα ενός εσωτερικού ή εξωτερικού χώρου και η VECHRO την κατέχει με τα ανθεκτικά, άοσμα & οικολογικά χρώματά της. Δήμα Άννα, Διευθύντρια Marketing & Επικοινωνίας VECHRO

Η «τέλεια καταιγίδα», η «μικρή Ευρώπη» και ο ήλιος

6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

editorial

ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ Εκδότης της εφημερίδας ΜΑΓΝΗΣΙΑ

Μ

έσα στη δίνη μιας ενεργειακ ής κρίσης που από πολλούς χαρακτηρί ζεται ως η «τέλεια καταιγίδα» τιμάται εφέτος η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, διόγκωσε ένα πρόβλημα το οποίο προϋπήρχε, ωστόσο ουδείς περίμενε ότι θα λάμβανε τις διαστάσεις που βλέπουμε σήμερα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως «αργοκίνητο καράβι», χαρακτηρισμό που της απέδωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, δεν έχει καταφέρει εδώ και αρκετούς μήνες να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Αντιθέτως με τις αλλοπρόσαλλες αποφάσεις της και τις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας εντείνει το πρόβλημα, εκτοξεύοντας σε υψηλότερα ακόμη επίπεδα τις τιμές των ορυκτών καυσίμων. Έτσι βλέπουμε το παράδοξο, ενώ η Ευρώπη εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα (φυσικό αέριο και πετρέλαιο) που μας προμηθεύει η Ρωσία, την ίδια στιγμή εξετάζει την επιβολή εμπάργκο σε αυτά! Έτσι εμφανίζονται ως «από μηχανής θεός» οι ΗΠΑ, οι οποίες μέσω του Τζο Μπάιντεν, συνάπτουν κεντρική συμφωνία με την

Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της γηραιάς ηπείρου από LNG. Αυτή η «τέλεια καταιγίδα» προκύπτει μετά από δύο χρόνια πανδημίας η οποία επηρέασε σε μεγάλο βαθμό, την αγορά καυσίμων, αφού οι μετακινήσεις πολιτών, με κάθε μέσο περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό, με συνέπεια να περιοριστούν και τα κέρδη των εταιριών καυσίμων. Το κόστος προμήθειας φυσικού αερίου, όπως ήταν λογικό συμπαρέσυρε και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς να αποδίδεται αμιγώς σ’ αυτό το γενικότερο θέμα της ακρίβειας, αφού η περιβόητη «ρήτρα αναπροσαρμογής» έβαλε το λιθαράκι της. Σύμφωνα με τον Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Εγγυήσεων Προέλευσης, στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, από το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράχθηκε το 2020, το 40,9% ήταν από φυσικό αέριο, 12,4% από λιγνίτη και το 8,3% από πετρέλαιο. Δηλαδή συνολικά πάνω από το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, μόλις το 20,4% προέρχεται από αιολικά πάρκα, το 9,7% από φωτοβολταϊκά και το 7,2% από υδροηλεκτρικά. Καθίσταται σαφές ότι οι στόχοι για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας προϋποθέτουν

ακόμη, μεγάλες επενδύσεις σε ΑΠΕ και άλλες μορφές καθαρής ενέργειας, όπως το υδρογόνο. Προς αυτή την κατεύθυνση η ελληνική κυβέρνηση ψάχνει να βρει τα πατήματά της. Ο κίνδυνος να μην υπάρχει επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο, έφερε στο προσκήνιο, εκ νέου, τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ στη Βόρεια Ελλάδα. Μπορεί για την ώρα να εμφανίζονται απλώς ως «εφεδρείες», ενόψει του καλοκαιριού ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα θα τεθούν σε λειτουργία προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε διακοπές ρεύματος. Άλλωστε πριν από λίγες ημέρες, μέσω διαρροών στον Τύπο, τις οποίες επιβεβαίωσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, προέκυψε ότι η κυβέρνηση εξετάζει «κόφτη» στα κλιματιστικά των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, κάτι το οποίο μόνο ως σύσταση μπορεί να υπάρξει, σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα. Κανείς ωστόσο δεν αποκλείει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα περιορισμού της αλόγιστης χρήσης κλιματιστικών, παρότι κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να επιτευχθεί τεχνικά. Σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, η κυβέρνηση επέλεξε, να προσπαθήσει να καλύψει με ημίμετρα το «χάος» της ενεργειακής ανεπάρκειας, προκηρύσσοντας χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών των νοικοκυριών

και ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων. Το «εξοικονομώ κατ’ οίκον» ωστόσο φαντάζει λίγο παρωχημένο μπροστά στις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, αφού στοχεύει περισσότερο στην στήριξη του κατασκευαστικού κλάδου και των εταιριών πώλησης συσκευών, παρά στην πραγματική στήριξη των νοικοκυριών. Εκτίμησή μου είναι ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να πετύχει περισσότερα, προκηρύσσοντας ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες, παρά με την αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών που στοχεύει στον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας. Πρόκειται για μία λύση που θα προσφέρει μακροχρόνια αποτελέσματα και αποτελεί συνάμα μια απόλυτα καθαρή ενέργεια. Εδώ και δεκαετίες, οι ταράτσες των σπιτιών σε ολόκληρη τη χώρα είναι γεμάτες με ηλιακούς θερμοσίφωνες που προσφέρουν ζεστό νερό ολόκληρο τον χρόνο. Μάλιστα σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή» τρείς από τις 20 κορυφαίες εταιρίες στον κόσμο που παράγουν ηλιακούς θερμοσίφωνες είναι ελληνικές. Συγκεκριμένα η Dimas (2η στην Ευρώπη, 7η στον κόσμο), ο Παπαεμμανουήλ (4η στην Ευρώπη, 12η στον κόσμο), και η Cosmosolar (11η στην Ευρώπη, 18η στον κόσμο), ενώ μικρότερες εταιρίες της τοπικής μας αγοράς όπως Sigma θα μπορούσαν να

αποτελέσουν μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, αν κάτι τέτοιο εφαρμοζόταν. Η ιδέα αυτή βέβαια δεν είναι δική μου, αλλά του π. υπουργού περιβάλλοντος και ενέργειας κ. Γιάννη Μανιάτη ο οποίος ανέφερε μέσω της αρθρογραφίας του στην «Καθημερινή» ότι είναι άμεση ανάγκη τώρα, για ένα γενναίο ειδικό εθνικό πρόγραμμα επιδότησης εγκατάστασης σε όλα τα νοικοκυριά. Σε συνδυασμό μάλιστα με την άμεση υλοποίηση προγραμμάτων για τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων από τους Δήμους και άλλους φορείς της χώρας, θα εξασφαλιστεί η απαραίτητη ενέργεια για τη χώρα. Αυτό βέβαια προϋποθέτει και την ανάπτυξη δικτύου αποθήκευσης της ενέργειας από ΑΠΕ, κάτι στο οποία βρισκόμαστε σε πολύ πρώιμο στάδιο. Δυστυχώς ο σχεδιασμός για την πράσινη μετάβαση, έγινε στο πόδι και τώρα αναγκαζόμαστε να τρέξουμε πίσω από τις εξελίξεις. Έστω και τώρα όμως, πρέπει να ληφθούν γενναίες αποφάσεις ώστε να μην καταλήξουμε να βάλουμε «κόφτη» σε όλα, όχι μόνο στα κλιματιστικά. Αρκετές επιχειρήσεις βέβαια έχουν ήδη περιορίσει την παραγωγή τους, λόγω του κόστους της ενέργειας και αυτό είναι ένας έμμεσος «κόφτης» που επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα. Ίσως τώρα περνάει κάτω από το ραντάρ των κυβερνώντων, σε λίγο όμως θα βρίσκεται σε θέση…βολής. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7.

Κλιματικά ουδέτερες έξι ελληνικές πόλεις, έως το 2030

10. ΧΡηΣΤΟΣ ΤΡΙΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΒΑΣΙΛΙΚη ΔΑΛΑΚΟΥΡΑ Πράσινη ανάπτυξη, πρόληψη και κρατική αρωγή 16. ΟΥΜΕΑ Η πόλη με την καθαρότερη ατμόσφαιρα στην Ευρώπη 18. Με καθαρότερο αέρα θα μπορούσαν να είχαν σωθεί τουλάχιστον 178 000 ζωές σε ολόκληρη την ΕΕ το 2019 22. ΣωΚΡaΤηΣ ΦaΜΕΛΛΟΣ Να αλλάξουμε το σύστημα και όχι το κλίμα 24. ΑΛΕξΑΝΔΡΑ ΣΔΟΥΚΟΥ Οι Νέες Προκλήσεις για το Περιβάλλον και οι Δράσεις για την Αντιμετώπισή τους

ΕΚΔΟΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΕΚΛΙΔΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ METAMEDIA IKE ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ ΑΡχΙΜΗΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ GRAPHIC DESIGNER ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΙΑΣΟΝΟΣ 77 ΜΕ Κ. ΚΑΡΤΑΛΗ, ΒΟΛΟΣ, ΤΗΛ.: 24210 85531 - 4 8 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

26. ΔωΡΟθEΑ ΚΟΛΥΝΔΡiΝη Η Περιφέρεια Θεσσαλίας πρωταθλήτρια σε δράσεις για το περιβάλλον 30. aΣΠΑ ΓΟΣΠΟΔiΝη Οι νέες προκλήσεις των ελληνικών πόλεων 34. ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΤΑΛηΣ Η Θεσσαλία απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής - η περίπτωση των δασικών πυρκαγιών 36. ΚΤηΝΟΤΡΟΦΙΚH ΜΑΓΝηΣiΑΣ: Μια αληθινά πράσινη επιχείρηση 40. ΕΥΡωΒΑΡΟΜΕΤΡΟ: Η κλιματική αλλαγή η μεγαλύτερη πρόκληση 41. Μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών θα κυκλοφορούν στην Ελλάδα από την

1.1.2030 42. ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΜΟΥΧΤΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Προχωράει η δημιουργία υποδομών για φόρτιση ηλεκτροκίνητων οχημάτων στη Μαγνησία 46. ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔηΣ ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΡΙΕΚΟΥΚη Τα ταξί οδεύουν προς την εποχή της ηλεκτροκίνησης 48. ΠΑΝΑΓΙωΤηΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥΔΑΚηΣ «Ο κόσμος του Βόλου πρέπει να αισθάνεται ασφαλής με τη δημιουργία σταθμού LNG» 50. ΑΥΤΟΚΙΝηΣη Νέα προσπάθεια για να αναπτυχθεί η χρήση του υδρογόνου 52. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΣΠΡΟΓΕΡΑΚΑΣ Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα: Υπάρχει «χώρος» στην Ελλάδα; 56. ΠΙΛΟΤΙΚΟ θΕΡΜΟΚηΠΙΑΚΟ ΠΑΡΚΟ Όταν το περιβάλλον συναντά την καινοτομία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 60. ηΛΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΙωΑΝΝηΣ ΓΙΑΒΑΣηΣ θωΜΑΣ ΜΟΣΧΑΚηΣ Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δημιούργησε «οικολογικό» παγωτό 62. SavE your HooD ΣΤΟΝ ΒoΛΟ «Βάζουμε τα σκουπίδια στη θέση τους - Καθαρίζουμε τις γειτονιές μας» 64. ΤΕΛΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛωΣηΣ Επιβολή από 1η Ιουνίου στις πλαστικές συσκευασίες

Κλιματικά ουδέτερες έξι ελληνικές πόλεις, έως το 2030 Κώστας Σκρέκας: Έξι ελληνικοί δήμοι θα μετατραπούν έως το 2030 σε κοιτίδες καινοτομίας και πρωτοπορίας, με πολλαπλά οφέλη για τους πολίτες, την οικονομία και το περιβάλλον

Η

Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Καλαμάτα, τα Ιωάννινα, τα Τρίκαλα (φωτο) και η Κοζάνη επελέγησαν ανάμεσα σε 377 ευρωπαϊκές πόλεις για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμά της «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις έως το 2030 από και προς τους πολίτες», όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξέλιξη που, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συνιστά «μεγάλη εθνική επιτυχία». Οι έξι ελληνικές πόλεις, εντασσόμενες στο πρόγραμμα, καλούνται να επιτύχουν σε λιγότερο από δέκα χρόνια τον στόχο της κλιματική ουδετερότητας, δηλαδή 20 χρόνια νωρίτερα από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, αξιοποιώντας σημαντικούς κοινοτικούς πόρους με πολλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά, επενδυτικά, αναπτυξιακά και εκπαιδευτικά οφέλη. Ειδικότερα, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, οι πόλεις θα μπορούν να υλοποιήσουν επενδύσεις που θα επιταχύνουν τη μετάβαση τους στην κλιματική ουδετερότητα και τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, να προωθήσουν ολιστικές λύσεις στον πολεοδομικό τους σχεδιασμό, να εφαρμόσουν έξυπνες τεχνολογίες, και ευέλικτα συστήματα διαχείρισης ενέργειας και υιοθετήσουν φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο μετακίνησης και μεταφοράς. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπογραμμίζει πως τα τελευταία

δύο χρόνια εργάζεται εντατικά για τον στόχο αυτόν και σε συνεργασία με τo EU Mission Board προετοίμασε τις περισσότερες ελληνικές συμμετοχές από τον Απρίλιο του 2020. Συνολικά είχαν υποβληθεί 22 αξιόλογες αιτήσεις από ελληνικούς δήμους / φορείς σύμπραξης δήμων, οι περισσότεροι εκ των οποίων συνάψει τον Ιανουάριο του 2022 Μνημόνιο Συνεργασίας για την Ευρωπαϊκή Αποστολή «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις μέχρι το 2030» με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ για την επιτάχυνση της μετάβασής τους στην κλιματική ουδετερότητα και στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, ανακάμπτοντας ταυτόχρονα από την πανδημία του κορωνοϊού. Τελικός στόχος της Ευρωπαϊκής Αποστολής είναι οι 100 επιλεγμένες πόλεις να συνεργαστούν μεταξύ τους και να λειτουργήσουν ως πρότυποι κόμβοι καινοτομίας για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις, αναπτύσσοντας ένα αποθετήριο καλών πρακτικών από επιτυχημένα έργα και επενδύσεις μεγάλης κλίμακας. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, τόνισε πως «η επιλογή των έξι ελληνικών πόλεων για τη συμμετοχή στις "100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις της Ευρώπης έως το 2030" αποτελεί μια μεγάλη ευρωπαϊκή διάκριση και επιτυχία της χώρας μας. Έξι ελληνικοί δήμοι θα μετατραπούν έως το 2030 σε κοιτίδες καινοτομίας και πρωτοπορίας, με πολλαπλά οφέλη για τους πολίτες, την οικονομία και το

περιβάλλον. Οι πόλεις μας, με μια σειρά από επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, θα υλοποιήσουν παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των συμπολιτών μας, θα συμβάλλουν στην αστική αναζωογόνηση και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Με αίσθημα ευθύνης απέναντι στις μελλοντικές γενιές, δεσμευόμαστε να εφαρμόσουμε πολιτικές που θα κάνουν τις ελληνικές πόλεις πιο ανθρώπινες, πιο ασφαλείς, πιο ανθεκτικές και πιο βιώσιμες, απέναντι στους κινδύνους της κλιματικής κρίσης». Με τη σειρά του, ο υφυπουργός χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, δήλωσε: «Θερμά συγχαρητήρια και στους 6 ελληνικούς δήμους που εντάχθηκαν σε ένα πολύ σημαντικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την κλιματική ουδετερότητα, που αποτελεί ταυτόχρονα μια μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία. Η Ελλάδα, με την ένταξη έξι πόλεων, κατατάσσεται στην ομάδα των εξελιγμένων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά τη μεγάλη της δυναμική. Στο ΥΠΕΝ στόχος μας ήταν η ενεργοποίηση, η υποστήριξη και η καθοδήγηση όσο το δυνατόν περισσότερων ελληνικών δήμων στο εν λόγω εγχείρημα. Ο στόχος επετεύχθη. Εύχομαι αυτές οι έξι ελληνικές πόλεις να εκμεταλλευτούν όλους τους χρηματοδοτικούς πόρους, να μεταμορφωθούν ριζικά και να αποτελέσουν παράδειγμα για την υπόλοιπη χώρα». ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9

ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Η

χαλυβουργία Ελλάδος, αποτελεί από την ίδρυσή της το 1963 μέχρι σήμερα, έναν από τους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας αλλά και της τοπικής κοινωνίας της Μαγνησίας. Με συμμετοχή στα μεγαλύτερα έργα υποδομής της χώρας και έχοντας βάλει σε χιλιάδες κτίρια τα Ελληνικά χρυσά Θεμέλια, που είναι η ανάγλυφη σήμανση των προϊόντων της, εξελίσσεται και αναπτύσσεται διαρκώς με γνώμονα την ποιότητα και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς της. Η χαλυβουργία Ελλάδος απασχολεί 500 εργαζομένους και διαθέτει στο νομό Μαγνησίας δύο σύγχρονες βιομηχανικές μονάδες παραγωγής προϊόντων χάλυβα υψηλών προδιαγραφών στο Βελεστίνο και στο Βόλο. Σταθερή στις αξίες της, λειτουργεί με διαφάνεια, επιχειρηματική υπευθυνότητα και ακεραιότητα με στόχο την ανάπτυξη και την ευημερία, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Οι συνεχείς επενδύσεις στα εργοστάσιά της και η εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων και καινοτομιών για εξοικονόμηση ή συμπαραγωγή ενέργειας στις διεργασίες της εταιρίας εντάσσονται στο πλαίσιο του στρατηγικού της στόχου για ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος.

Η εταιρία χρησιμοποιεί αντιρρυπαντική τεχνολογία αιχμής για την προστασία του περιβάλλοντος και παράλληλα εφαρμόζει πλήρως τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές διασφαλίζοντας την ορθή περιβαλλοντική της λειτουργία. Την ίδια ώρα, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες ανακύκλωσης στην Ελλάδα και πρότυπο «κυκλικής οικονομίας», που σήμερα αποτελεί κεντρική πολιτική προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο και βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Παράγει προϊόντα χάλυβα χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ως πρώτη ύλη τον παλαιοσίδηρο – scrap, με τα τελικά προϊόντα της να είναι 100% ανακυκλωμένα και ανακυκλώσιμα. Η χαλυβουργία Ελλάδος μέσω της κυκλικής οικονομίας υπηρετεί πιστά το

«πράσινο μοντέλο ανάπτυξης», ουσιαστικό στοιχείο του νέου ευρωπαϊκού και παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου και προάγει την αειφόρο ανάπτυξη με θετικό περιβαλλοντικό αλλά και κοινωνικό αντίκτυπο. Η προστασία του περιβάλλοντος, η ευημερία της τοπικής κοινωνίας αλλά και η μακρόχρονη ανάπτυξη της εταιρίας μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Για το λόγο αυτό η χαλυβουργία Ελλάδος έχει δημιουργήσει όλες τις συνθήκες και έχει θέσει γερά θεμέλια για το παρόν και το μέλλον. Η χαλυβουργία Ελλάδος είναι πιστοποιημένη από διαπιστευμένους φορείς σύμφωνα με τα συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001:2015, Περιβαλλοντικής Διαχείρισης από την

TUV AUSTRIA HELLAS σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 14001:2015, με το σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 50001:2018 και με το σύστημα Διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 45001:2018. Η αξιοπιστία της εταιρίας ενισχύεται με τις δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που συμβάλλουν στη διαρκή βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος, στην προσφορά στην τοπική κοινωνία και στην ευαισθητοποίηση όλων απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Η χαλυβουργία Ελλάδος ως ζωντανός οργανισμός με κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία οραματίζεται ένα «πράσινο» μέλλον και δεν σταματά να εργάζεται γι΄αυτό.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ φΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟφΕΣ: Πράσινη ανάπτυξη, πρόληψη και κρατική αρωγή

Τ

ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΡΙΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ* ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΑΛΑΚΟΥΡΑ** 12 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ο περιβαλλοντικό φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής ως αποτέλεσμα λανθασμένης διαχείρισης των φυσικών πόρων, απώλειας βιοποικιλότητας και αρνητικής επίδρασης ανθρωπογενών παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον, είναι γενεσιουργό πολλών φυσικών καταστροφών, επιφέροντας μια νέα κρίση για την παγκόσμια κοινότητα με έντονες περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και ανθρωπιστικές

επιπτώσεις. Τα σημάδια της κλιματικής αλλαγής, δυστυχώς, είναι έκδηλα εδώ και δεκαετίες. Σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφηκαν καταστροφικές πυρκαγιές σε διάφορα μέρη του πλανήτη (Αυστραλία, Αφρική, Καλιφόρνια), κυκλώνες σαρώνουν τη Μεσόγειο, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στις ακτές της Ισπανίας, ξηρασίες στη Ν. Αφρική λόγω της εκτεταμένης ανομβρίας, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας σε παγκόσμια

κλίμακα είναι πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένη. Σύμφωνα, δε, με την πρόσφατη δημοσίευση της Έκθεσης Παγκόσμιας Αξιολόγησης του 2022 της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή προβλέπεται ραγδαία αύξηση έως το 2030 των φυσικών καταστροφών (καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες, πυρκαγιές, κλπ) ως επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ανάλογα φαινόμενα καταστροφών έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια και στον ελλαδικό χώρο. Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία και την Εύβοια, οι μεγάλες πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού στην Αττική, στην Πελοπόννησο και στη Βόρεια Εύβοια, αποδεικνύουν πως η χώρα μας είναι ευάλωτη στις φυσικές καταστροφές, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για μία νέα στρατηγική απέναντι στα νέα δεδομένα που έχει διαμορφώσει η κλιματική κρίση. Μία νέα στρατηγική για τη διαχείριση και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης που άρχισε να υλοποιείται, έγκαιρα, ακολουθώντας τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις του Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.

Μία στρατηγική που εδράζεται σε τρεις πυλώνες, οι οποίοι είναι: • Η προώθηση της «πράσινης» ανάπτυξης με εμπροσθοβαρή στοχοθεσία και γενναίες πρωτοβουλίες σε εθνικό, αλλά και σε ευρωπαϊκό / διεθνές επίπεδο, ώστε να μετριαστούν οι πιέσεις από την κλιματική κρίση, αλλά και να περιοριστούν -στο μέτρο του δυνατού- τα γενεσιουργά αίτια των αρνητικών αυτών φαινομένων και επιπτώσεων.

• Η έμφαση στην πρόληψη και προστασία έναντι των φυσικών καταστροφών, σε ένα πλέγμα συνεργασιών σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, υλοποίησης νέων εξελιγμένων πρακτικών, αλλά και προώθησης στοχευμένων παρεμβάσεων, μέτρων και δράσεων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.

• Η διαμόρφωση ενός πλαισίου κρατικής αρωγής μετά τη φυσική καταστροφή, μέσα από την προώθηση και υλοποίηση, τόσο γενικών όσο και ειδικών, μέτρων

στήριξης και έργων αποκατάστασης στις περιοχές που πλήττονται από μία φυσική καταστροφή, εστιάζοντας, μεταξύ άλλων, σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αγρότες, αλλά και σε υποδομές και δίκτυα. Όσον αφορά, ειδικότερα, την προσήλωση της χώρας μας στην προώθηση και εδραίωση της «πράσινης» ανάπτυξης, όλη αυτή την περίοδο έχουν τεθεί άξονες προτεραιότητας από το αρμόδιο Υπουργείο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που περιλαμβάνουν μία σειρά από παρεμβάσεις, δράσεις και προγράμματα που αφορούν α) στην εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια οικιακού και τριτογενή τομέα, καθώς και σε δημόσια κτίρια, β) στην ενίσχυση της συμμετοχής των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και γ) στην απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα με την προώθηση εναλλακτικών καυσίμων που συμβάλλουν στη εξοικονόμηση ενέργειας και στη μείωση εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και προστασία έναντι των φυσικών καταστροφών, με την αναβάθμιση αρχικά της Πολιτικής Προστασίας, αλλά και με τη δημιουργία -εν συνεχεία- του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο, σε συνεργασία και με όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία και τους φορείς, έχει τον πρώτο λόγο αυτού του πυλώνα της στρατηγικής. Με γνώμονα το τρίπτυχο πρόληψη-προετοιμασία/ετοιμότητα και ανθεκτικότητα, το Υπουργείο προωθεί μία σειρά από πρωτοβουλίες, στις οποίες εντάσσεται και το εμβληματικό πρόγραμμα «Αιγίς», συνολικού προϋπολογισμού 1,7 δισ. ευρώ, το οποίο όταν αναπτυχθεί πλήρως θα αλλάξει άρδην το πλαίσιο της πολιτικής προστασίας στην Ελλάδα, καθώς θα δίνει πλήρη εικόνα της χώρας σε πραγματικό χρόνο για κάθε είδους δυνητικό κίνδυνο, μέσω ειδικών συστημάτων παρακολούθησης και προειδοποίησης. Μάλιστα, μέσα από το «Αιγίς» προωθείται η υλοποίηση 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας που θα βρίσκονται σε διαρκή επαφή με το Εθνικό Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων, προκειμένου να επιλυθεί το θέμα του κατάλληλου συντονισμού κάθε αναγκαίας επιχείρησης. Ειδικότερα, τα κυρίως φαινόμενα καταστροφών που λαμβάνουν χώρα στην ελληνική επικράτεια είναι οι πλημμύρες και οι δασικές πυρκαγιές. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 13

Όσον αφορά το ένα στοιχείο, στο πλαίσιο ενίσχυσης της ανθεκτικότητας έναντι των πλημμυρικών φαινομένων εφαρμόζεται ένας σχεδιασμός έργων με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και υπηρεσιών που αφορά στη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας με στόχο τη μείωση της πιθανότητας και/ή των επιπτώσεων των πλημμυρών. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος των πλημμυρικών φαινομένων βασίζεται στην ορθή 14 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

διαχείριση των υδάτινων πόρων, στην καταγραφή και χαρτογράφηση των περιοχών υψηλού βαθμού κινδύνου πλημμυρών και στην υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων για τη διατήρηση και προστασία της φυσικής κατάστασης (κοίτης και πρανών) των υδατορεμάτων. Έργα τα οποία πραγματοποιούνται μέσα από την (γενναία) έκτακτη χρηματοδότηση της Κυβέρνησης τόσο προς τους οργανισμούς τοπικής

αυτοδιοίκησης, όσο και προς τα αρμόδια Υπουργεία, ώστε να ενδυναμωθεί η αντιπλημμυρική θωράκιση και να αντιμετωπιστούν διαχρονικές στρεβλώσεις που για δεκαετίες παρέμεναν σε εκκρεμότητα. Όσον αφορά το έτερο στοιχείο, η πρόληψη για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών περιλαμβάνει μία σειρά μέτρων και δράσεων που υλοποιούνται με συνεργασία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και

Πολιτικής Προστασίας και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Τα μέτρα εστιάζουν, κυρίως, στην εκτέλεση έργων και εργασιών αντιπυρικής προστασίας σε δάση και δασικές εκτάσεις που εμπίπτουν στην κατηγορία των προκατασταλτικών έργων (βελτίωση-συντήρηση δασικού οδικού δικτύου, συντήρησηεγκατάσταση υδατοδεξαμενών και πυροφυλακίων, φυτοτεχνικές εργασίες,

κλπ) προς διευκόλυνση του έργου της καταστολής. Επίσης, υλοποιούνται προγράμματα μείωσης του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών και προστασίας από επερχόμενη πυρκαγιά με απομάκρυνση μέρους ή συνόλου της βλάστησης γύρω από υποδομές και περιοχές ιδιαίτερης αξίας (αρχαιολογικοί χώροι, άλση, πάρκα, κλπ), στη ζώνη μίξης δασώνοικισμών, καθώς και στις εκτεταμένες δασικές εκτάσεις με τη διάνοιξη

αντιπυρικών ζωνών και τη δασοκομική διαχείριση του υπορόφου βλάστησης. Τέλος, βασικός πυλώνας της στρατηγικής Κυβέρνησης είναι το πλαίσιο κρατικής αρωγής προς τις περιοχές που επλήγησαν μετά από μία φυσική καταστροφή, όπως αυτό άρχισε να διαμορφώνεται από το 2021 και να εμπλουτίζεται συνεχώς, αξιοποιώντας νέες διαδικασίες και μέσα, αλλά και την εμπειρία από το πεδίο. Ένα πλαίσιο που βασίζεται σε μία νέα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 15

φιλοσοφία, υπό τον συντονισμό του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό, με το διττό στόχο αφενός την ταχεία και δίκαιη στήριξη των πληγέντων και αφετέρου την όσο το δυνατόν ταχύτερη αποκατάσταση των περιοχών. Στο πλαίσιο αυτό, η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου της κρατικής αρωγής, που ξεκίνησε με τη θέσπιση του νόμου 4797/2021 για την κρατική αρωγή προς επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς, στην πορεία εξελίχθηκε και διευρύνθηκε, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες στήριξης μετά από μία φυσική καταστροφή. Ειδικότερα, το πλαίσιο εμπλουτίστηκε με νέες, ψηφιοποιημένες διαδικασίες, ώστε μέσα από μία νέα, ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα, το arogi.gov.gr, οι πολίτες να μπορούν με ταχύτητα να λάβουν άμεσα προκαταβολή της δικαιούμενης αποζημίωσής τους, την ενίσχυση 16 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

πρώτης αρωγής, η οποία προβλέφθηκε τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους πολίτες και τα νοικοκυριά που επλήγησαν. Ταυτόχρονα, εισήχθησαν νέες διαδικασίες, με στόχο την ενίσχυση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων για τις απώλειές τους, λόγω και του ευάλωτου χαρακτήρα τους απέναντι σε ακραία φαινόμενα. Παράλληλα, βασικό στοιχείο της διαχείρισης της επόμενης μέρας είναι η δρομολόγηση και υλοποίηση των απαραίτητων έργων και εργασιών αποκατάστασης, μέσα από τη στενή συνεργασία και με την τοπική αυτοδιοίκηση. Όσον αφορά, ειδικότερα, την αποκατάσταση σε περιοχές που επλήγησαν από πλημμυρικά φαινόμενα, αυτή περιλαμβάνει την υλοποίηση τεχνικών έργων αποκατάστασης των ζημιών που προκλήθηκαν σε υποδομές και δίκτυα, καθώς και στο πεδινό και ορεινό υδρογραφικό δίκτυο με την

κατασκευή έργων αντιπλημμυρικής προστασίας και έργα προστασίας των υδατορευμάτων από υποβάθμιση, όπως η διάβρωση και η εναπόθεση φερτών υλών. Έργα που χρηματοδοτούνται από την Κυβέρνηση και υλοποιούνται από τις οικείες αρμόδιες υπηρεσίες τοπικής αυτοδιοίκησης, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία και άλλους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες. Συνάμα, η μεταπυρική αποκατάσταση των καμένων και υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων απαιτεί μία ολιστική αντιμετώπιση καθώς οι συνέπειες των δασικών πυρκαγιών είναι περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές. Τα έργα και οι δράσεις που ακολουθούν τις δασικές πυρκαγιές επικεντρώνονται: • Στην κατασκευή αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων, καθώς

άμεση επίδραση των πυρκαγιών είναι η μείωση της υδατοσυγκράτησης και της ταχύτητας διήθησης του νερού στο έδαφος με αποτέλεσμα την αύξηση της επιφανειακής απορροής προς τα χαμηλότερα τμήματα των υδρολογικών λεκανών απορροής, δημιουργώντας έντονα πλημμυρικά φαινόμενα στις πεδινές γεωργικές και αστικές περιοχές. Αυτό καθιστά σημαντική την έναρξη υλοποίησης των έργων αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας στο συντομότερο χρονικό διάστημα μετά το πέρας των πυρκαγιών.

• Στην επανίδρυση του δασικού οικοσυστήματος, καθώς μετά από κάθε πυρκαγιά πραγματοποιείται αξιολόγηση της δυνατότητας επανασύστασης της δασικής βλάστησης στην καμένη περιοχή με

φυσική αναγέννηση ή τεχνητή αναδάσωση.

• Στην ανασυγκρότηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνταν στις πυρόπληκτες περιοχές, καθώς οι δασικές πυρκαγιές υποβαθμίζουν ή επηρεάζουν αρνητικά πολλούς τομείς της οικονομίας και της απασχόλησης, όπως καλλιέργεια και συγκομιδή δασικών προϊόντων (υλοτομίες, ρητίνευση, κλπ), αγροτουρισμός, κτηνοτροφία, κ.α. Για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιδράσεων σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο απαιτείται ο μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός, με εξεύρεση εναλλακτικών δυνατοτήτων βιώσιμης ανάπτυξης των πληγέντων περιοχών. Η κλιματική κρίση αποτελεί, δυστυχώς,

τη νέα δυσάρεστη πραγματικότητα, με νέα δεδομένα, στα οποία η χώρα μας προσαρμόζεται, ώστε να είναι σε θέση να μετριάσει, διαχειριστεί και αντιμετωπίσει τις αρνητικές επιπτώσεις αυτής. Και το πραγματοποιεί υλοποιώντας μια ολοκληρωμένη στρατηγική που εδράζεται στην προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, στην πρόληψη έναντι των φυσικών καταστροφών και στην κρατική αρωγή την επόμενη ημέρα αυτών, αλλά και στην ανασυγκρότηση των περιοχών μετά από μία φυσική καταστροφή - όπου απαιτείται. Μία νέα στρατηγική που εδράζεται σε μία νέα φιλοσοφία, αλλά και στα νέα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί, ώστε το κράτος να είναι δίπλα στο πολίτη στο πλαίσιο των νέας, δυσάρεστης, πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει η κλιματική κρίση.

*Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό, Αρμόδιος για Θέματα Κρατικής Αρωγής και Αποκατάστασης από φυσικές Καταστροφές **Δασολόγος και Συνεργάτης του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 17

ΟΥΜΕΑ:

Η πόλη με την καθαρότερη ατμόσφαιρα στην Ευρώπη Αστικές μετακινήσεις με ποδήλατα και ηλεκτρικά λεωφορεία «ανακούφισαν» την πόλη από τους ρύπους

Ω

ς η πόλη με την καλύτερη ποιότητα αέρα στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται η Ουμέα της Σουηδίας, σύμφωνα με στοιχεία από 323 πόλεις που καταγράφει το Παρατηρητήριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Στο νέο παρατηρητήριο του ΕΟΠ για την ποιότητα του αέρα των πόλεων, οι πόλεις κατατάσσονται, από την πιο καθαρή έως την πιο μολυσμένη, με βάση τα μέσα επίπεδα των λεπτόκοκκων αιωρούμενων σωματιδίων, ή των ΑΣ2,5, όπως καταγράφηκαν τα δύο τελευταία ημερολογιακά έτη. Την περίοδο 2019-2020 οι τρεις πιο καθαρές πόλεις της Ευρώπης όσον αφορά την ποιότητα του αέρα ήταν οι: Ume (Σουηδία), Tampere (Φινλανδία) και Funchal (Πορτογαλία).

18 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Οι τρεις πιο μολυσμένες πόλεις ήταν οι: Nowy Sacz (Πολωνία), Cremona (Ιταλία) και Slavonski Brod (Κροατία). Ποια είναι η Ουμέα και τι κάνει; H Ουμέα είναι μία πόλη 130,224 κατοίκων (2020) στη Βορειοανατολική Σουηδία, περίπου 600 χλμ βόρεια της Στοκχόλμης. Τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου στην ατμόσφαιρα στο κέντρο της πόλης της Ουμέα κατά την περίοδο 2003-2014 ήταν υψηλά, ενώ η χώρα εφαρμόζει αυστηρότερους κανόνες για τα επίπεδα ρύπανσης, σε σχέση με την Ε.Ε. Το 2011 η Ουμέα υιοθέτησε ένα σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Το 2015 έθεσε σε εφαρμογή επίσης ένα σχέδιο καταγραφής της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με στόχο την μείωση των τιμών του διοξειδίου του αζώτου. Μεταξύ άλλων μέτρων, η Ουμέα εισήγαγε ως Μέσα Μεταφοράς, τα ηλεκτρικά λεωφορεία και σημεία

φόρτισης. Στα δύο βασικά δρομολόγια της πόλης αυτή τη στιγμή λειτουργούν 33 ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αυτό είχε ως συνέπεια οι εκπομπές διοξειδίου του αζώτου να μειωθούν κατά πολύ. Το πρόγραμμα για την προμήθεια ηλεκτρικών λεωφορείων και σημείων φόρτισης κόστισε 21 εκ. ευρώ και υποστηρίχθηκε από τον τοπικό Δήμο και την Σουηδική υπηρεσία μεταφορών, με στόχο την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης της πόλης. Ένα από τα οφέλη πέρα από τη βελτίωση της ατμόσφαιρας, ήταν η σημαντική μείωση στα επίπεδα θορύβου που προκαλούνταν από τα παλαιότερης τεχνολογίας λεωφορεία με τους κινητήρες εσωτερικής καύσης.

H Ουμέα ήταν φιναλίστ για το βραβείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Πρωτεύουσας το 2016, στον διαγωνισμό που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Μια πόλη περιβαλλομένη από φύση Η καθαρή ατμόσφαιρα και η υψηλή ποιότητα του αέρα στην πόλη, σύμφωνα και με το Παρατηρητήριο του ΕΟΠ, οφείλεται και στο γεγονός η πόλη περιβάλλεται από βουνά, δάση και μια τεράστια ακτογραμμή. Οι επιλογές για τους επισκέπτες που θέλουν να ζήσουν την εμπειρία της φύσης είναι πολλές και περιλαμβάνουν, πεζοπορία, ποδηλασία βουνού με διαδρομές που εκτείνονται σε απόσταση 42 χλμ, ενώ σε κοντινή απόσταση μόλις 6 χλμ .βρίσκεται και το Μεγάλο Πάρκο της πόλης γύρω από την λίμνη Νιντάλα. «Ανακύκλωση» ποδηλάτων Ο πιο διαδεδομένος τρόπος

μετακίνησης ανάμεσα στους 30.000 περίπου φοιτητές που σπουδάζουν στην Ουμέα, αλλά και μεταξύ των κατοίκων, είναι το ποδήλατο. Αυτό οφείλεται στο ότι είναι ένα φιλικό προς το περιβάλλον μέσο και μάλιστα φθηνό. Όπως προκύπτει μάλιστα από τα εκατοντάδες ποδήλατα τα οποία κυκλοφορούν στην πόλη, πολλά περνούν από τον έναν φοιτητή στον άλλο. Ο Aamer Barood που μετακόμισε από το Σουδάν στην Ουμέα το 2016 για να σπουδάσει, παρατήρησε ότι πολλοί διεθνείς φοιτητές παρατούσαν τα ποδήλατά τους όταν ολοκλήρωναν τις σπουδές τους. Έτσι θέλησε να τα θέσει πάλι σε κυκλοφορία, ιδρύοντας μια startup μαζί με άλλους διεθνείς φοιτητές η οποία

συλλέγει, επισκευάζει και πουλάει ή νοικιάζει ποδήλατα σε πολύ χαμηλές τιμές. Η Ume Wheels, μέχρι σήμερα έχει διασώσει πάνω από 900 ποδήλατα τα τελευταία χρόνια τα οποία πουλά προς 60 ευρώ το ένα. Μάλιστα η συντήρηση είναι δωρεάν ενώ κάνουν και καλύτερη τιμή σε όποιον σκοπεύει να το πουλήσει εκ νέου πίσω στην εταιρία, ώστε να πάει σε κάποιον άλλο φοιτητή. Για την αποφυγή κλοπών επίσης, η εταιρία εφαρμόζει ένα ψηφιακό σύστημα καταγραφής, το οποίο έχει αποθηκευμένα τα στοιχεία του ιδιοκτήτη. Η πόλη της Ουμέα έχει βάλει ως στόχο να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2030.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 19

Με καθαρότερο αέρα θα μπορούσαν να είχαν σωθεί τουλάχιστον 178 000 ζωές σε ολόκληρη την ΕΕ το 2019

Η

ατμοσφαιρική ρύπανση συνέχισε να επιφέρει σημαντικό αριθμό πρόωρων θανάτων και ασθενειών στην Ευρώπη το 2019. Όπως καταδεικνύεται σε ανάλυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στα επίπεδα που εισηγήθηκε πρόσφατα ο Παγκόσμιος

20 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θα μπορούσε να αποτρέψει περισσότερους από τους μισούς πρόωρους θανάτους που προκαλούνται από την έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια. Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ με τίτλο «Health impacts of air pollution in Europe» (Επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία στην Ευρώπη) παρουσιάζει

επικαιροποιημένες εκτιμήσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τρεις βασικοί ρύποι -λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, διοξείδιο του αζώτου, τροποσφαιρικό όζον- επηρέασαν την υγεία των Ευρωπαίων το 2019. Το ενημερωτικό δελτίο αξιολογεί επίσης τα πιθανά οφέλη από τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα προς την κατεύθυνση των νέων κατευθυντήριων επιπέδων που

συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Επιπλέον, το ενημερωτικό δελτίο αξιολογεί την πρόοδο προς την επίτευξη του στόχου του σχεδίου δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση όσον αφορά τη μείωση του αριθμού των πρόωρων θανάτων λόγω έκθεσης σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια κατά περισσότερο από 55 % έως το 2030. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΕΟΠ, 307 000 άνθρωποι πέθαναν πρόωρα λόγω της έκθεσης σε ρύπανση από λεπτά αιωρούμενα σωματίδια στην ΕΕ το 2019[1]. Τουλάχιστον το 58 % ή 178 000 από αυτούς τους θανάτους θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν φτάσει στο νέο επίπεδο των κατευθυντήριων

γραμμών του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα ύψους 5 μg/m3. Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη ήταν καλύτερη το 2019 από ό,τι το 2018, γεγονός που είχε επίσης ως αποτέλεσμα λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία. Η μείωση της ρύπανσης ακολουθεί μια μακροπρόθεσμη τάση, η οποία καθοδηγείται από πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση θέτει ως στόχο τη μείωση του αριθμού των πρόωρων θανάτων λόγω έκθεσης σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια κατά περισσότερο από 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με το 2005.

Σύμφωνα με ανάλυση του ΕΟΠ, η ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου, καθώς ο αριθμός των θανάτων αυτών έχει μειωθεί κατά το ένα τρίτο περίπου από το 2005 έως το 2019. «Οι επενδύσεις σε καθαρότερη θέρμανση, κινητικότητα, γεωργία και βιομηχανία συνεπάγονται καλύτερη υγεία, παραγωγικότητα και ποιότητα ζωής για όλους τους Ευρωπαίους και ειδικά για τους πλέον ευάλωτους. Οι επενδύσεις αυτές σώζουν ζωές και, παράλληλα, συμβάλλουν στην επιτάχυνση της προόδου προς την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας», δήλωσε ο Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 21

«Το να αναπνέουμε καθαρό αέρα θα έπρεπε να αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για υγιείς και παραγωγικές κοινωνίες. Ακόμη και με τις βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί στην ποιότητα του αέρα τα τελευταία χρόνια στην περιοχή μας, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε για να επιτύχουμε τα επίπεδα των νέων κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα», δήλωσε ο περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη, Δρ. Hans Henri P. Kluge. «Στον ΠΟΥ, χαιρετίζουμε το έργο που επιτελεί ο ΕΟΠ, δείχνοντάς μας όλες τις ζωές που θα μπορούσαν να σωθούν εάν επιτυγχάνονταν τα νέα επίπεδα ποιότητας του αέρα, παρέχοντας στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής τεκμηριωμένα στοιχεία σχετικά με την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης αυτού του επιβαρυντικού παράγοντα για την υγεία». Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ δημοσιεύεται λίγο πριν από το Ευρωπαϊκό φόρουμ «Καθαρός αέρας», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 18 και 19 Νοεμβρίου 2021. Στο φόρουμ συμμετέχουν φορείς λήψης αποφάσεων, ενδιαφερόμενα μέρη και εμπειρογνώμονες προκειμένου να συζητήσουν σχετικά με την ανάπτυξη και

22 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

εφαρμογή αποτελεσματικών ευρωπαϊκών, εθνικών και τοπικών πολιτικών, έργων και προγραμμάτων για τον αέρα, αλλά και να ενημερώσουν σχετικά με την εν εξελίξει αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ενίσχυση της ευθυγράμμισής τους με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα. Ιστορικό Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνιστά σημαντική αιτία πρόωρων θανάτων και ασθενειών και αποτελεί τον μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία στην Ευρώπη. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και τα εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν τις πιο συνηθισμένες αιτίες των πρόωρων θανάτων που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση και ακολουθούν οι

πνευμονοπάθειες και ο καρκίνος του πνεύμονα.Οι οδηγίες της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα θέτουν πρότυπα για τους βασικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους. Οι εν λόγω τιμές λαμβάνουν υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ του 2005, καθώς και τις πτυχές της τεχνικής και οικονομικής σκοπιμότητας κατά τον χρόνο έκδοσής τους. Όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία του ΕΟΠ, που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα φέτος το φθινόπωρο, τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης παραμένουν πάνω από τα νόμιμα όρια της ΕΕ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ο ΠΟΥ θέσπισε πρόσφατα νέες παγκόσμιες κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές βασίζονται στη συστημική ανασκόπηση

των βέλτιστων διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων σχετικά με τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανθρώπινη υγεία, τα οποία καταδεικνύουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει την ανθρώπινη υγεία ακόμη και σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις από ό,τι θεωρούνταν στο παρελθόν. Τα ενωσιακά πρότυπα για την ποιότητα του αέρα αποτελούν βασικό εργαλείο πολιτικής, η δε ενίσχυση της ευθυγράμμισης των προτύπων αυτών με τις συστάσεις του ΠΟΥ θα αποτελούσε σημαντικό βήμα για την επίτευξη καθαρότερου αέρα για την Ευρώπη, σε συνδυασμό με βελτιωμένες πολιτικές για τη μείωση της ρύπανσης στην πηγή.

Η αξιολόγηση των δυνητικών οφελών από τον ΕΟΠ βασίζεται σε ένα σενάριο στο πλαίσιο του οποίου όλες οι περιοχές στην ΕΕ-27 που το 2019 ήταν πάνω από το επίπεδο των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα όσον αφορά τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια θα είχαν φτάσει το επίπεδο των κατευθυντήριων γραμμών, ενώ όλες οι υπόλοιπες περιοχές θα είχαν διατηρήσει τις μετρούμενες συγκεντρώσεις του 2019. Ως εκ τούτου, το σενάριο αυτό και οι αντίστοιχες εκτιμήσεις αντιπροσωπεύουν τα ελάχιστα δυνητικά οφέλη που προκύπτουν από τις βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα, με πιθανότητα να παρατηρηθούν μειώσεις

στους πρόωρους θανάτους και σε περιοχές όπου το επίπεδο των κατευθυντήριων γραμμών είχε ήδη επιτευχθεί, αλλά που πιθανόν θα ωφελούνταν επίσης από τον καθαρότερο αέρα στις γύρω περιοχές. Η ανάλυση των επιπτώσεων στην υγεία για το 2019 από τον ΕΟΠ πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των συναρτήσεων συγκέντρωσης-απόκρισης που εισηγήθηκε ο ΠΟΥ το 2013, ώστε να συμβαδίζει με τις εκτιμήσεις των προηγούμενων ετών του ΕΟΠ. Ωστόσο, από το επόμενο έτος, ο ΕΟΠ αναμένεται να ευθυγραμμίσει πλήρως την ανάλυσή του με τις νέες παγκόσμιες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα.

Ο χάρτης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος όπου αποτυπώνεται ευρωπαϊκός δείκτης ποιότητας του αέρα. Εκεί παρουσιάζονται δεδομένα για την ποιότητα του αέρα σε σχεδόν πραγματικό χρόνο για την Ευρώπη. Από την Ελλάδα αποτυπώνονται δεδομένα μόνον από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, απουσία πιστοποιημένων μετρητών αέριας ρύπανσης στη Μαγνησία.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 23

Να αλλάξουμε το σύστημα και όχι το κλίμα

Δ

ιανύουμε την πλέον κρίσιμη δεκαετία για την κλιματική μετάβαση, ενώ η κλιματική κρίση επιδεινώνεται παγκόσμια. Στη δεκαετία αυτή πρέπει να γίνουν πράξη δεσμεύσεις για ταχύτατη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εφόσον θέλουμε να αποτρέψουμε ακόμα εντονότερες και ακόμα ταχύτερες αλλαγές στο κλίμα. Σε διαφορετική περίπτωση, η παγκόσμια κοινωνία θα αντιμετωπίσει αναντίστρεπτες συνέπειες για τη βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα, την ασφάλειά μας και την ίδια μας τη διαβίωσή μας. Όμως, η κλιματική κρίση δεν είναι η μόνη απειλή. Τροφοδοτείται και ενισχύεται από την ταυτόχρονη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, την απώλεια της βιοποικιλότητας, την αλόγιστη χρήση πόρων και την ελλιπή προσπάθεια για τον περιορισμό της ρύπανσης. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπονομεύεται ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα: αυτό της πρόσβασης όλων σε ένα υγιές, ασφαλές και βιώσιμο περιβάλλον. Απαραίτητο για να διασφαλίζεται τόσο η διαβίωση και η οικονομική πρόοδος, όσο και η

24 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΡAΦΕΙ Ο ΣωΚΡAΤΗΣ ΦAΜΕΛΛΟΣ Βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ

ποιότητα ζωής. Οι νέοι είναι ξεκάθαροι όταν μας ζητούν να αλλάξουμε το σύστημα και όχι το κλίμα. Η κλιματική και η περιβαλλοντική κρίση οφείλονται στο υφιστάμενο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο. Το οποίο όσο συνεχίζεται αναπαράγει και εντείνει τις κοινωνικές και γεωπολιτικές ανισότητες. Οι οικονομικά και κοινωνικά ευάλωτοι και αδύναμοι, αλλά και οι ευάλωτες χώρες πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Κινδυνεύουν περισσότερο από τα ακραία κλιματικά φαινόμενα, έχουν λιγότερες και πιο αδύναμες υποδομές προστασίας και πρόληψης. Παράλληλα είναι και αυτοί που δυσκολεύονται περισσότερο να επανέλθουν, είτε οικονομικά είτε κοινωνικά, μετά από μία φυσική καταστροφή, είναι αυτοί που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος της πράσινης μετάβασης. Και όπως βλέπουμε καθημερινά τους τελευταίους 9 μήνες, πλέον σχεδόν όλη η κοινωνία πλήττεται από την ακραία ακρίβεια και την αισχροκέρδεια στην ενέργεια και αντιμετωπίζει τον άμεσο κίνδυνο της ενεργειακής φτώχειας. Η ανάγκη συμπεριληπτικών πολιτικών, ώστε κανένας να μην μείνει πίσω, αναδεικνύεται περισσότερο έντονα από ποτέ. Το ράλι των τιμών φυσικού αερίου και ορυκτών καυσίμων, ως συνέπεια της εισβολής στη Ρωσία στην Ουκρανία, απέδειξε την έλλειψη ετοιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο σε διπλωματικό όσο και ενεργειακό επίπεδο. Απέδειξε όμως και την ανάγκη ευρωπαϊκών πολιτικών για τη στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και

γενικά το έλλειμμα κοινωνικής πολιτικής της Ευρώπης. Η ενεργειακή κρίση βρήκε, επιπλέον, την Ελλάδα ανέτοιμη, ευάλωτη, με τραγικές καθυστερήσεις και λάθη στην ενεργειακή στρατηγική. Πίσω από τον αποτυχημένο ενεργειακό σχεδιασμό Μητσοτάκη και την ψεύτικη απολιγνιτοποίηση η χώρα μας προχώρησε σε υποκατάσταση του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή πρακτικά ήδη από το 2020 με ορυκτό φυσικό αέριο. Η στήριξη της κυβέρνησης στο καρτέλ της ενέργειας, με συμμετοχή και της ΔΕΗ, επέτρεψε ‘παιχνίδια’ στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά άφησε τα νοικοκυριά, τους αγρότες, τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις ακόμα πιο εκτεθειμένους στη διεθνή κρίση. Οι ανεπαρκείς επιδοτήσεις, που δεν έλαβαν υπόψη τις πραγματικές ανάγκες, στην πραγματικότητα στήριξαν το ράλι τιμών και την κερδοσκοπία στην αγορά, και σε συνδυασμό με την καθυστέρηση των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας, ήδη προμηνύουν την αύξηση της ενεργειακής φτώχειας και την αδυναμία πρόσβασης στο αγαθό της ενέργειας για πολλούς στη χώρα μας. Είναι προφανές ότι η μόνη λύση είναι η ενίσχυση των πολιτικών για μία

πραγματικά συμπεριληπτική πράσινη μετάβαση, που να αφορά όλη την κοινωνία. Η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και στην περιβαλλοντική αειφορία δεν μπορεί να αφεθεί στις δυνάμεις της αγοράς και στο κριτήριο του κέρδους. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ιδιαίτερα για τους πιο ευάλωτους και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η επένδυση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με ενίσχυση της ενεργειακής δημοκρατίας και ταυτόχρονη προστασία της βιοποικιλότητας, αποτελούν τη μόνη απάντηση στην τρέχουσα κρίση. Αυτό διαπιστώνεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου δίνεται προτεραιότητα στην αυτοπαραγωγή και τις ενεργειακές κοινότητες, που έχουν θεσμοθετηθεί στην Ελλάδα ήδη από το 2018. Η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί μία ισχυρή Πολιτεία. Που θα εξασφαλίζει ότι υπάρχει σχέδιο για τη μετάβαση αλλά και ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω. Που θα διασφαλίζει την πρόσβαση όλων στα βασικά αγαθά, πολιτών και επιχειρήσεων. Για το λόγο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη και τα νέα χαρακτηριστικά της ενεργειακής κρίσης, απαιτείται έλεγχος της Πολιτείας στα φυσικά μονοπώλια, στα δίκτυα, στις υποδομές νερού και ενέργειας, αλλά και στην αποθήκευση ενέργειας και

φυσικού αερίου, ένα υπόδειγμα που πλέον αναγνωρίζεται από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Όλες οι παραπάνω αρχές, αξίες και κατευθύνσεις οφείλουν να αποτυπώνονται σε ένα κλιματικό νόμο, ο οποίος και θα αποτελεί τη βάση για την πράσινη μετάβαση της χώρας μας, και ο οποίος θα θέτει την κλιματική δικαιοσύνη, τη συμπεριληπτική μετάβαση χωρίς ανισότητες, και τη διασφάλιση της πρόσβασης όλων σε καθαρή και προσιτή ενέργεια ως κύριες αρχές. Πυρήνας αυτού του νόμου οφείλει να είναι ένα συνεκτικό σύστημα διακυβέρνησης, που θα στηρίζεται στη σύγχρονη επιστημονική γνώση και δεν θα περιλαμβάνει απλά γραφειοκρατικές διαδικασίες. Με πραγματική συμμετοχή και συνδιαμόρφωση πολιτικών μαζί με όλο τον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας και τους πολίτες, εφόσον μιλάμε για ένα μείζονα στόχο, αυτό της αλλαγής του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου. Η κλιματική πολιτική δεν πρέπει να σπαταλάται σε επικοινωνιακές φωτοβολίδες ούτε να γίνεται ευκαιρία για κέρδη λίγων κολλητών του συστήματος εξουσίας, αλλά οφείλει να διαμορφώνεται και να υλοποιείται μαζί με την κοινωνία, τους παραγωγούς και τους πολίτες.

* Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και πρώην Αναπλ. Υπουργός ΠΕΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 25

Οι Νέες Προκλήσεις για το Περιβάλλον και οι Δράσεις για την Αντιμετώπισή τους

Τ

ους τελευταίους δύο αιώνες, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η οικονομική και τεχνολογική πρόοδος, έχει ως παράπλευρη συνέπεια την σταδιακή αλλαγή του κλίματος στη γη. Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί πλέον μείζονα απειλή και απαιτούνται δραστικά μέτρα για να προλάβουμε τα χειρότερα. Είναι μια απειλή που δεν γνωρίζει σύνορα και μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά, επιδεινώνοντας κρίσεις που ήδη κυοφορούνται όπως η μαζική μετανάστευση, η επισιτιστική ασφάλεια και η ενεργειακή φτώχεια. Στην Ελλάδα, ήδη βλέπουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ακραία καιρικά φαινόμενα, ξηρασία και παρατεταμένοι καύσωνες, που φέρνουν φυσικές καταστροφές όπως πλημμύρες 26 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΤΗΣ ΑΛΕξΑΝΔΡΑΣ ΣΔΟΥΚΟΥ* και μεγάλες πυρκαγιές. Τις επόμενες δεκαετίες η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, απειλεί να εξαφανίσει μεγάλο μέρος της ακτογραμμής μας. Η αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος με υπαρξιακά χαρακτηριστικά, απαιτεί τη συντονισμένη

δράση όλων των χωρών του πλανήτη. Η διεθνής κοινότητα κάνει διαρκείς προσπάθειες συνεννόησης και συντονισμού, με πιο πρόσφατο σταθμό τη Διάσκεψη Κορυφής για τη Κλιματική Αλλαγή που έγινε το Νοέμβριο του 2021 στο Εδιμβούργο. Όλες οι χώρες και ιδιαίτερα αυτές με πιο ανεπτυγμένη οικονομία και βιομηχανική παραγωγή, καλούνται να πάρουν γενναίες αποφάσεις που έχουν μεγάλο οικονομικό κόστος, αλλά είναι απολύτως απαραίτητες για να σταθεροποιηθεί κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση το κόστος της έγκαιρης δράσης είναι μικρότερο από το κόστος της αδράνειας. Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζουμε ότι εάν αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη κατά 3° Κελσίου πάνω από τα επίπεδα του 1800, το κόστος για τις οικονομίες μας

μπορεί να φτάσει ακόμη και στα 170 δις € το χρόνο. Η Ευρώπη έχει τη θέση οδηγού σε αυτή τη προσπάθεια, θέτοντας φιλόδοξους στόχους που με σκοπό τον μηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050 και την ταχύτατη μετάβαση σε μια οικονομία όπου η ενέργεια θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Η χώρα μας, με το τόσο πλούσιο και ποικιλόμορφο φυσικό περιβάλλον δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω. Έχουμε ήδη περιγράψει από τον 2019, με τον Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, τον οδικό χάρτη που θα μας βοηθήσει να περιορίσουμε της εκπομπές αερίων CO2 και να κάνουμε την ενεργειακή μετάβαση. Έτσι σταδιακά σταματάμε τη παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη που είναι ακριβή και περιβαλλοντικά επιβλαβής και αυξάνουμε τη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Στόχος μας είναι το 2030, άνω του 61% της ενέργειας στην Ελλάδα να παράγεται από ΑΠΕ. Παράλληλα ενισχύουμε δράσεις

ενεργειακής εξοικονόμησης και προωθούμε τη κινητικότητα μηδενικών ρύπων για τις μεταφορές, στηρίζοντας την ηλεκτροκίνηση. Στο δρόμο για την απεξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής από τον άνθρακα κλείνουμε όλες τις λιγνιτικές μονάδες μέχρι το 2028 και παράλληλα εφαρμόζουμε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την αλλαγή του παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης που επηρεάζονται. Έτσι προστατεύουμε τις θέσεις εργασίας που χάνονται και δημιουργούμε τις προοπτικές για τη δημιουργία χιλιάδων νέων ποιοτικών θέσεων απασχόλησης. Ενισχύουμε τη καινοτομία και την έρευνα, δημιουργώντας το υπόβαθρο για την προσέλκυση ξένων και εγχώριων επενδύσεων που θα αναγεννήσουν τις τοπικές οικονομίες. Σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των ΑΠΕ, τομέα που η χώρα βρίσκεται στη πρωτοπορία διεθνώς, νομοθετούμε τη ταχύτερη αδειοδότηση νέων έργων ΑΠΕ και εξασφαλίζουμε συνθήκες ίσων ευκαιριών για όλους όσους φιλοδοξούν

να επενδύσουν στον τομέα. Ταυτόχρονα διαμορφώνουμε το θεσμικό πλαίσιο για νέες λύσεις όπως τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, πάντα με τους αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους. Για την ενεργειακή εξοικονόμηση στις κατοικίες, έχουμε το πολύ δημοφιλές πρόγραμμα “Εξοικονομώ”, στοχεύοντας μέχρι το 2030 την ενεργειακή αναβάθμιση 600.000 κατοικιών. Είναι ένα πρόγραμμα που βελτιώνει αισθητά τη ποιότητα ζωής εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών, μειώνοντας το κόστος της ενέργειας και τη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Αντίστοιχα προγράμματα έρχονται τους επόμενους μήνες για τα κτίρια του δημοσίου με το πρόγραμμα «Ηλέκτρα», αλλά και για τις επιχειρήσεις. Για τις μεταφορές η ανάγκη για «πράσινη» κινητικότητα υποστηρίζεται και από τις εξελίξεις στην ηλεκτροκίνηση, που είναι πια μία ώριμη τεχνολογία και μπορεί να υποστηρίξει ένα διαφορετικό και πολύ οικονομικό πλέον μοντέλο μετακίνησης. Στην Ελλάδα στηρίζουμε με επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων με το πρόγραμμα Κινούμαι Ηλεκτρικά, και προωθούμε την δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου φόρτισης σε όλη τη χώρα. Τέλος στο νέο Κλιματικό Νόμο που εισήχθη στη Βουλή πριν μερικές μέρες περιγράφεται ένα ολιστικό πλαίσιο για τη κλιματική δράση με λεπτομερή περιγραφή των δράσεων και σαφείς δεσμεύσεις και στόχους. Ασφαλώς δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε ότι η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θέτει σε νέα βάση τους σχεδιασμούς μας και είναι απαραίτητο να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές χωρίς όμως να ανατρέπεται το χρονοδιάγραμμα. Η εκτίναξη των τιμών των ορυκτών καυσίμων αντί να μας επιβραδύνει, δημιουργεί την αίσθηση του επείγοντος και ενισχύει την αποφασιστικότητα μας για την υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενεργειακή ανεξαρτησίας της Ευρώπης. Στην Ελλάδα και μέσα στο πλαίσια του Ευρωπαϊκού σχεδίου «REPowerEU» έχουμε αναλυτικά και επεξεργασμένα σχέδια για την αντιμετώπιση της κρίσης. Σίγουρα δεν θα είναι όλα ρόδινα τα επόμενα χρόνια, αλλά αυτό που έχουμε ως δεδομένο πλέον, είναι τη σαφή βούληση να αναλάβουμε δράση να αναλάβουμε δράση οποτεδήποτε χρειαστεί.

* Η Αλεξάνδρα Σδούκου είναι Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 27

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας πρωταθλήτρια σε δράσεις για το περιβάλλον

«Μ

όνο μία Γη» είναι το σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος για το έτος 2022, καθώς οφείλουμε να επισημάνουμε την αδήριτη ανάγκη να βιώνουμε αρμονικά και με σεβασμό με τη φύση, καθώς και να προσπαθούμε οι πολιτικές μας επιλογές και παρεμβάσεις να έχουν ένα καθαρό και πράσινο πρόσημο σε σχέση με το περιβάλλον. Η Θεσσαλία αποτελεί την Περιφέρεια με τα περισσότερα μέτρα και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, με ολοκληρωμένη στρατηγική για το περιβάλλον και διακριτό πράσινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η εποχή μας άλλωστε επιβεβαιώνει ότι

28 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΡAΦΕΙ Η ΔωΡΟΘEΑ ΚΟΛΥΝΔΡIΝΗ οι κλιματικές και περιβαλλοντικές κρίσεις γίνονται ολοένα και πιο έντονες, πιο συχνές και πιο απρόβλεπτες. Εφαρμόζοντας ευλαβικά τους 17 στόχους για την ανάπτυξη του

ΟΗΕ και το όραμα για μία την Ευρώπη ψηφιακή και πράσινη, επενδύουμε στην πρόληψη και σχεδιάζουμε με σεβασμό στο περιβάλλον τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Σε στενή συνεργασία με Δήμους και φορείς, χρηματοδοτούμε και υλοποιούμε 90 έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων, Νοσοκομείων, Διοικητηρίων, Επιμελητηρίων, Δικαστικών Μεγάρων και δεκάδων σχολικών συγκροτημάτων κάθε βαθμίδας εκπαίδευσης, συνολικού προϋπολογισμού 85 εκατομμυρίων ευρώ. Με τον τρόπο αυτό μειώνουμε το ενεργειακό αποτύπωμα παλιών και ενεργοβόρων κτιρίων και αποδίδουμε σύγχρονες, λειτουργικές και φιλικές προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον δημόσιες υποδομές.

Συγχρόνως, η Περιφέρεια Θεσσαλίας επιδοτεί με 10 εκατ. ευρώ την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και με 6 εκατ. ευρώ τη χρήση φυσικού αερίου σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Η Θεσσαλία είναι η πρώτη Περιφέρεια στη χώρα που σχεδίασε, δημοπράτησε και ολοκλήρωσε την ενεργειακή αναβάθμιση του φωτισμού στο σύνολο του οδικού δικτύου αρμοδιότητας της, εγκαθιστώντας 7.900 σύγχρονα φωτιστικά σώματα τύπου LED που οδήγησαν σε ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας πάνω από 78%, ετήσια μείωση κατά 10.800 τόνους του διοξειδίου του άνθρακα και συνολικό οικονομικό όφελος για τα 12 έτη της εγγύησης καλής λειτουργίας που ανέρχεται στο ποσό των 24 εκατομμυρίων ευρώ. Οι δύο, δε, δράσεις της ενεργειακής αναβάθμισης του οδοφωτισμού και του προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων της Περιφέρειας Θεσσαλίας έχουν επιλεγεί στα 200 καλύτερα «πράσινα» έργα του Green Deal της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του

ευρωπαϊκού προγράμματος «Πράσινη Συμφωνία με Τοπική Δράση». Με τους περιφερειακούς δρόμους, του κυκλικούς κόμβους και την αναβάθμιση της περιβαλλοντικής ποιότητας του οδικού δικτύου ενισχύουμε τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και μειώνουμε δραστικά την εκπομπή καυσαερίων λόγω της συνεχούς ροής της αυτορυθμιζόμενης κυκλοφορίας. Με στοχευμένες στρατηγικές για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (ΒΑΑ) στις πρωτεύουσες της Θεσσαλίας, υλοποιούνται 45 νέα έργα συνολικού προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ, όπως πεζόδρομοι και δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, ποδηλατόδρομοι, προμήθεια ηλεκτρικών ποδηλάτων, αστικές αναπλάσεις, πλατείες, Job Centers - που συμβάλλουν στη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων και εκσυγχρονίζουν τις πόλεις. Παράλληλα, από το πρόγραμμα αστικών αναπλάσεων ωφελούνται και οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων, αλλά και οι πρωτεύουσες στα νησιά των Σποράδων.

Στον τομέα των μεταφορών και μετακινήσεων, μετά από πολλές καθυστερήσεις, προχωρά σε υλοποίηση το σπουδαίο έργο της ηλεκτροκίνηση της σιδηροδρομικής γραμμής ΒόλοςΛάρισα, καθώς και της γραμμής Παλαιοφάρσαλα - Καρδίτσα - Τρίκαλα – Καλαμπάκα, έργων συνολικού προϋπολογισμού 120 εκατ. ευρώ. Με τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα EnerNETMob προμηθευτήκαμε το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο και εγκαταστήσαμε Σταθμούς Ηλεκτρικής Φόρτισης σε Βόλο, Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα. Με το πρόγραμμα Condereff προωθούμε την εφαρμογή «πράσινων» πρωτόκολλων στη διαχείριση Αποβλήτων από Εκσκαφή, Κατασκευή και Κατεδάφιση και τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία μέσω της ανακύκλωσης. Το WetmainAreas οδήγησε στην καταγραφή και φωτογραφική αποτύπωση των 91 υγροτόπων της Θεσσαλίας με στόχο την προστασία και την τουριστική αξιοποίησή τους. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 29

Ενώ με το πολυβραβευμένο πρόγραμμα BlueMed, στο οποίο είμαστε επικεφαλής εταίρος, δημιουργήσαμε το πρώτο Υποθαλάσσιο Μουσείο στην Ελλάδα, στο ναυάγιο της Περιστέρας, το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο στο οποίο μπορεί να καταδυθεί άνθρωπος. Με το τελευταίο αυτό έργο αναδείχθηκε η Αλόννησος στους 8 καλύτερους αειφόρους προορισμούς του κόσμου σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό National Geographic Traveller και τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο «καινοτομίας και ψηφιοποίησης στον αειφόρο πολιτιστικό τουρισμό», από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πολιτιστικού Τουρισμού ECTN. Υλοποιούμε προγράμματα για την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, όπως το πρόγραμμα περισυλλογής κενών γεωργικών συσκευασιών, το πρόγραμμα περισυλλογής νεκρών ζώων και το πρόγραμμα ΤΥΤΩ, ένα είδος κουκουβάγιας που δίνει πράσινη λύση στον δραστικό περιορισμό του πληθυσμού των τρωκτικών που καταστρέφουν τις αγροτικές καλλιέργειες στο Θεσσαλικό αγροτικό οικοσύστημα. Υλοποιώντας ψηφιακά έργα στον τομέα του περιβάλλοντος τοποθετήσαμε σταθμό μέτρησης της Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστημιακό Δάσος Περτουλίου, ενισχύουμε το Εθνικό Δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα και της λειτουργίας του συστήματος τηλεμετάδοσης των δεδομένων μέτρησης, προμηθευτήκαμε νέους Σταθμούς Μέτρησης, παρακολουθούμε ηλεκτρονικά και τηλεματικά τη λειτουργία τη λίμνη Κάρλα, ενώ τοποθετήσαμε «έξυπνα» συστήματα πυρανίχνευσης. Ειδικότερα στην περιοχή της Μαγνησίας παρακολουθούμε με έργα και μετρήσεις το ζήτημα της ατμόσφαιρας καταγράφοντας καθημερινώς την ποιότητα της ατμόσφαιρας στο Βόλο μέσω δύο σταθμών μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και όλα τα δεδομένα που εξάγονται και μελετώνται βρίσκονται στη διάθεση των συμπολιτών μας σε πραγματικό χρόνο. Ταυτόχρονα αναμένεται λειτουργία τριών ακόμη σταθμών μέτρησης. Σχετικά με την ατμόσφαιρα και την ποιότητα της υλοποιήθηκε το Πρόγραμμα για τη Διερεύνηση της χημικής Σύστασης και της Προέλευσης Δυσοσμίας στο Πολεοδομικό Συγκρότημα του Βόλου σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με το οποίο πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες τόσο μέσα στο Πολεοδομικό 30 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Συγκρότημα όσο και σε βιομηχανικές δραστηριότητες της περιοχής. , καθώς και το πρόγραμμα διενέργειας δειγματοληψιών με τη μέθοδο της ολφακτομετρίας σε επτά μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, σε καμινάδες και σε κεντρικά σημεία της ευρύτερης περιοχής του Βόλου. Παράλληλα με την έρευνα της ολφακτομετρίας ενεργοποιήθηκε το σύστημα D-NOSES, ενώ σε άλλο πρόγραμμα το εργαστήριο «Δημόκριτος» έλαβε δείγματα σε πραγματικό χρόνο σε δύο μεγάλες βιομηχανίες της περιοχής. Εκτός των προαναφερόμενων προγραμμάτων για την ατμόσφαιρα συνεχίζονται απρόσκοπτα τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι στις τοπικές βιομηχανίες για την αυστηρή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας.

χρηματοδοτούμε και κατασκευάζουμε έργα για την αντιπλημμυρική προστασία και έργα αρδευτικά-υπογειοποιήσεις αρδευτικών δικτύων, κατασκευή λιμνοδεξαμενών, αδρανοποίηση γεωτρήσεων για άντληση νερού για άρδευση- που εκσυγχρονίζουν και μειώνουν το ενεργειακό αποτύπωμα στην αγροτική παραγωγή, οδηγούν στην ορθή διαχείριση του νερού και προστατεύουν υποδομές, ανθρώπους και περιουσίες. Τα έργα ύδρευσης διασφαλίζουν καθαρό, ποιοτικό, επαρκές πόσιμο νερό, όπως το έργο του φραγματος στο Μαυροματι Μαγνησίας, από το οποίο ωφελούνται 15.000 μόνιμοι κάτοικοι και παραθεριστές των Δημων Σουρπης και Πτελεου. Αντιμετωπίζουμε με έργα ουσίας το πρόβλημα της διαχείρισης των λυμάτων που αποτελεί βασική

προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία της δημόσιας υγείας, την απορρύπανση των υπόγειων και επιφανειακών νερών και την προστασία και ανάδειξη του φυσικού πλούτου. Για το λόγο αυτό κατασκευάζουμε ή επεκτείνουμε δίκτυα αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού όπως στα Καλά Νερά, τη Σκιάθο, τη Σκόπελο και σε άλλες περιοχές εξασφαλίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής εν γένει. Το εμβληματικό και πολυβραβευμένο έργο της ανασύστασης της λίμνης Κάρλα, είναι το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο που έχει υλοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, με κόστος

κατασκευή 380 εκατομμύρια ευρώ. Ένα έργο πολλαπλώς χρήσιμο, αρδευτικό, υδρευτικό, τουριστικό που συνέβαλλε στην περιβαλλοντική αναβάθμιση, στην αντιπλημμυρική προστασία, στη βαθμιαία ανάταση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, στη δημιουργία μικροκλίματος. Συνολικά 184 διαφορετικά είδη πτηνών επέστρεψαν στην περιοχή και 14 είδη ψαριών γεννήθηκαν μέσα στη λίμνη. Ένα έργο που απέδειξε περίτρανα ότι το περιβάλλον και η ανάπτυξη δεν είναι στοιχεία που βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, αλλά αντιθέτως, αλληλοσυμπληρώνονται και δύνανται να δημιουργήσουν μία δυναμική σύνθεση, αφήνοντας σημαντική κληρονομιά για

τις επόμενες γενιές. Με την γνώση και την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει και με τα δεκάδες έργα που υλοποιήσαμε διεκδικούμε την ολοκλήρωση των ημιτελών έργων του Αχελώου, ένα έργο ζωής με προστιθέμενη αξία και πλούτο για όλη τη χώρα. Ο αγώνας για το περιβάλλον και την προστασία του είναι διαρκής και επίμονος. Με τη χρήση όλων των σύγχρονων και εξελιγμένων μέσων που έχουμε στη διάθεσή μας στοχεύουμε σε ένα ιδανικό, πράσινο και υγιές περιβάλλον, που θα είναι η παρακαταθήκη μας για τις γενιές του μέλλοντος, καθώς η Γη είναι μία και είναι το σπίτι όλων.

* Αντιπεριφερειάρχης Μαγνησίας και Σποράδων ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 31

ΚΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Οι νέες προκλήσεις των ελληνικών πόλεων

Ο

ι παρεμβάσεις του ανθρώπου στη φύση, οι οποίες συνδέονται με τις παραγωγικές δραστηριότητες του σε πολλούς τομείς, έχουν αδιαμφισβήτητα συμβάλλει στην αλλαγή του κλίματος παγκοσμίως. Ο όρος «κλιματική αλλαγή» συνδέεται με φαινόμενα που παρατηρούνται παγκοσμίως τις τελευταίες τρεις δεκαετίες: • Το φαινόμενο του «θερμοκηπίου». Η βιομηχανική δραστηριότητα, οι μετακινήσεις ανθρώπων και οι μεταφορές προϊόντων διεθνώς με συμβατικά μέσα (αυτοκίνητο, πλοίο, αεροπλάνο) που χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη παράγωγα του πετρελαίου, εκπέμπουν στην ατμόσφαιρα αέρια όπως το διοξείδιο του άνθρακα ή το μεθάνιο. Η Γη δεν είχε ποτέ τόσο υψηλές συγκεντρώσεις των συγκεκριμένων αερίων στην ατμόσφαιρα τα τελευταία 3,5 εκατομμύρια χρόνια. Όσο περισσότερο συσσωρεύονται τα αέρια του

32 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΡΑΦΕΙ Η AΣΠΑ ΓΟΣΠΟΔIΝΗ* διοξειδίου του άνθρακα ή του μεθανίου στην ατμόσφαιρα, τόσο περισσότερη ακτινοβολία η οποία εκπέμπεται από τη Γη εγκλωβίζεται στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας.

• Η «υπερθέρμανση» του πλανήτη. Τα τελευταία 150 χρόνια, έχει παρατηρηθεί σταδιακή άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Αυτό τεκμηριώνεται και από το λιώσιμο των

πάγων στους πόλους της γης, και ενέχει κινδύνους από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών.

• Η «οξύνιση» των θαλασσών. Η αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου στην ατμόσφαιρα, έχει επίσης ως επακόλουθο φαινόμενο την «οξύνιση» των θαλασσών, με επιπτώσεις στη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

• Ακραία καιρικά φαινόμενα. Από τη δεκαετία του ’90 και μετά, έχει παρατηρηθεί αύξηση κατά 30% περίπου των ακραίων καιρικών φαινομένων όπως επεισοδίων καύσωνα, ισχυρών καταιγίδων, τυφώνων, κ.α.

• «Αστική Θερμική Νησίδα». Ο όρος αναφέρεται στην παρατηρούμενη αυξημένη θερμοκρασία του αέρα στις πόλεις σε σχέση με άλλες κοντινές εξωαστικές περιοχές. Η διαφορά της θερμοκρασίας του αέρα μέσα και έξω από την πόλη επηρεάζεται από την πυκνότητα της δόμησης των αστικών περιοχών (ψηλά και πυκνά κτήρια, ή, αραιά και χαμηλά κτήρια), τα

υλικά κατασκευής των κτηρίων (θερμοαπορροφητικά ή ψυχρά υλικά), τον προσανατολισμό του δικτύου των δρόμων σε σχέση με την κατεύθυνση του κυρίαρχου ανέμου στην περιοχή διότι ο προσανατολισμός μπορεί να ευνοεί ή να αποτρέπει τον φυσικό αερισμό της πόλης, την έκταση των χώρων πρασίνου της πόλης. Για παράδειγμα στην περιοχή της Αθήνας, αυτή η διαφορά μπορεί να φτάνει έως και τους 8-10 βαθμούς.

• Στην παραπάνω λίστα των φαινομένων της αλλαγής του κλίματος, πρόσφατα προστέθηκε από ερευνητές και το ξέσπασμα πανδημιών, όπως η πανδημία COVID’19 που βιώσαμε και ακόμη βιώνουμε όλοι μας, και η πιθανότητα νέας πανδημίας από την ευλογιά των πιθήκων.

1. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις πόλεις. Τα φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις πόλεις. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως έντονοι και παρατεταμένοι καύσωνες, ισχυρές καταιγίδες, κυκλώνες, τυφώνες, κ.α., δημιουργούν κινδύνους (α) για τη ζωή των ανθρώπων και των ζώων, (β) για το φυσικό περιβάλλον από πυρκαγιές δασών, υπερχειλίσεις ποταμών, κατολισθήσεις βουνών, κ.α., και (γ) για τις υποδομές των πόλεων και περιοχών, όπως καταστροφές γεφυρών, δρόμων, οικισμών, κ.α. Ειδικότερα οι καύσωνες έχουν αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο στη θερμική άνεση που νιώθουν οι άνθρωποι, αλλά και στη γεωργία λόγω μειωμένης υγρασίας του εδάφους, πυρκαγιών, διάβρωσης του εδάφους και στο ζωικό κεφάλαιο δημιουργώντας προβλήματα στις εκτροφικές ανάγκες. Τέλος, τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω των μεγαλύτερων αναγκών που δημιουργούν σε ψύξη και θέρμανση ανακυκλώνουν το πρόβλημα συσσώρευσης αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Επίσης, η πιθανή άνοδος της στάθμης των θαλασσών λόγω υπερθέρμανσης του πλανήτη ενέχει κινδύνους να καλυφθούν με νερά ολόκληρες πόλεις και περιοχές, καταστρέφοντας το δομημένο ανθρωπογενές περιβάλλον, και δημιουργώντας (α) γεωπολιτικές αλλαγές, (β) μετακινήσεις πληθυσμών και (γ) περιβαλλοντικούς πρόσφυγες.

2. Κτίζοντας την Ανθεκτικότητα των Ευρωπαϊκών πόλεων στην κλιματική αλλαγή. Αντιδρώντας με καθυστέρηση στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της,

η παγκόσμια κοινότητα προχώρησε στην Συμφωνία του Παρισιού στις 22 Απριλίου 2016 (Ημέρα της Γης). Είναι η πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Είναι ουσιαστικά ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το σχέδιο αυτό, αποτελεί μέρος της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC). Η Ευρωπαϊκή Ένωση επικύρωσε την Συμφωνία του Παρισιού στις 5 Οκτωβρίου 2016. Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση ως μία από τις πλουσιότερες περιοχές του κόσμου, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε το 2019 στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) η οποία στοχεύει να μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των φυσικών πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, εξασφαλίζοντας τα εξής: • ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ: μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 • Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών: Ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση φυσικών πόρων ενέργειας και με σεβασμό στο περιβάλλον.

• Ενσωμάτωση και σύγκλιση όλων των Ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών: Κανένας Ευρωπαίος πολίτης και καμιά Ευρωπαϊκή περιφέρεια δεν πρέπει να μείνει στο περιθώριο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σειρά προτάσεων με στόχο να προσαρμοστούν οι πολιτικές της για την ενέργεια, τις μεταφορές και τη φορολογία με κύριο σκοπό τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η Πράσινη Συμφωνία θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για καινοτομία, επενδύσεις και θέσεις εργασίας, Ωστόσο, η ΕΕ σημειώνει ανομοιογενή πρόοδο στις διάφορες χώρες-μέλη. Ενώ σήμερα περίπου το 75% των Ευρωπαίων πολιτών ζουν σε πόλεις, το 1/3 των Ευρωπαϊκών πόλεων δεν έχει ακόμη στρατηγικό σχέδιο για

τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι καμία από τις πόλεις της Βουλγαρίας ή της Ουγγαρίας δεν εφαρμόζει πολιτικές για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αντιθέτως, στην Πολωνία, τη χώρα με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τον άνθρακα, το 97% των πόλεων έχει κάποιο σχέδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ακολουθούν η Γερμανία (81% των πόλεων), η Ιρλανδία (80%), η Φινλανδία (78%) και Σουηδία (77%). Τα στρατηγικά σχέδια για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων στην Κλιματική αλλαγή επικεντρώνουν στα εξής:  την ενεργειακή μετάβαση των πόλεων από τη χρήση ορυκτών πηγών ενέργειας στην χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) (ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, γεωθερμία, κ.α.), και τη δημιουργία μηχανισμών αποθήκευσης της ενέργειας η οποία παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το μικρότερο δυνατόν περιβαλλοντικό αποτύπωμα (zero carbon cities),  τον ενεργειακό σχεδιασμό των κτηρίων με ενσωμάτωση στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την κατασκευή τους στοιχεία παραγωγής ενέργειας (π.χ. φωτοβολταϊκά) και κατασκευαστικά υλικά νέων τεχνολογιών, και ψυχρά υλικά με στόχο την παραγωγή από το ίδιο το κτήριο της ενέργειας που χρειάζεται για να λειτουργήσει.  τη βιώσιμη αστική κινητικότητα, με αποθάρρυνση της χρήσης Ιχ αυτοκινήτου στις καθημερινές μετακινήσεις, και ταυτόχρονη δημιουργία πράσινων Μέσων Μαζικών Μεταφορών (τραμ, μετρό), εκτεταμένων δικτύων πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων για την ενθάρρυνση κίνησης πεζή και με ποδήλατο.  την κυκλική οικονομία στις πόλεις με μέτρα που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο: από την παραγωγή και την κατανάλωση μέχρι τη διαχείριση των αποβλήτων και την αγορά δευτερογενών πρώτων υλών, και  τη διάρθρωση των Χρήσεων Γης για τον έλεγχο της χωροθέτησης των οικονομικών δραστηριοτήτων στις πόλεις και τις Περιφέρειες (Πολεοδομικός και χωροταξικός Σχεδιασμός) με γνώμονα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 33

3. Οι ελληνικές πόλεις και οι νέες προκλήσεις για ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με τις επιστημονικές εκτιμήσεις, μέχρι το 2050 οι ημέρες με καύσωνα στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 15 - 20 ετησίως, η βροχόπτωση θα μειωθεί από 10% έως 30%, οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς θα αυξηθούν από 15% έως και 70% και τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι πολύ πιο συχνά. Συνολικά σε επίπεδο της χώρας ολόκληρης, αν ισχύσει το «αισιόδοξο» σενάριο η θερμοκρασία θα αυξηθεί περί τους 2 βαθμούς μέχρι τα μέσα του αιώνα. Αν ισχύσει το «μεσαίο» θα αυξηθεί μέχρι και 2,5 βαθμούς, ενώ αν ισχύσει το εφιαλτικό σενάριο, η αύξηση θα φτάσει τους 3,4 βαθμούς στην ηπειρωτική Ελλάδα. Όπως αναφέρεται από ερευνητές, η χώρα αποκτά σταδιακά θερμότερο και ξηρότερο κλίμα, με ακραία καιρικά φαινόμενα που θα είναι εντονότερα, συχνότερα και με μεγαλύτερη διάρκεια. Η μέση θερμοκρασία στη χώρα μας θα αυξηθεί παντού, αλλά περισσότερο στην Πάτρα, την Καλαμάτα και την Αθήνα. Ταυτοχρόνως, οι εκτιμήσεις για τη συχνότητα ημερών πολύ υψηλής βροχόπτωσης, με ύψος υετού μεγαλύτερο από 20mm, υποδεικνύουν αύξηση του κινδύνου πλημμυρικών φαινομένων, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εντοπίζεται στη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, τη Λάρισα και τον Βόλο, αλλά και γενικότερα σε περιοχές της Κεντρικής, Βόρειας και Δυτικής Ελλάδας. Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, μέχρι σήμερα ελάχιστες ελληνικές πόλεις έχουν εκπονήσει στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ενίσχυση της ανθεκτικότητα τους. Αυτές είναι κυρίως οι μεγαλύτερες πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών πόλεων δεν έχουν κάνει κανένα βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση. Ειδικότερα, η πόλη του Βόλου, εμφανίζεται ως ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, και ταυτόχρονα, είναι τελείως απροετοίμαστη για την αντιμετώπισή της. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι υπάρχουν ορατά σημεία διάβρωσης και ερημοποίησης γεωργικών εκτάσεων. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας κυρίως από τα εργοστάσια της ΑΓΕΤ και της χαλυβουργικής έχει επηρεάσει το μικροκλίμα της πόλης και κυρίως, την υγεία των κατοίκων. Ο Παγασητικός Κόλπος φορτίζεται συνεχώς από αστικά και βιομηχανικά υγρά απόβλητα, κυρίως 34 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Waste-to-energy CHP Amager Bakke στην Κοπεγχάγη. Χωρίς να ρυπαίνει την ατμόσφαιρα, η συγκεκριμένη μονάδα καίει το 25% των απορριμμάτων της πόλης που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρισμού και θέρμανσης για τα νοικοκυριά με χαμηλό κόστος.

των 50 ελαιοτριβείων που λειτουργούν γύρω από τον Παγασητικό. Η ρύπανση εδάφους είναι μεγάλη από βιομηχανικές δραστηριότητες, αλλά και από γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες με τη χρήση λιπασμάτων και παρασιτοκτόνων, βαρέων μετάλλων για πρώτη ύλη είτε σαν καταλύτες, κ.α. Το καλοκαίρι, το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας» στην πόλη περιορίζει τη θερμική άνεση των κατοίκων. Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχουν εκπονηθεί έρευνες για την πόλη του Βόλου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της. Προτείνουν τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τον ενεργειακό σχεδιασμό των κτηρίων με ενσωμάτωση στο σχεδιασμό τους στοιχείων παραγωγής και αποθήκευσης πράσινης ενέργειας, τη δημιουργία πιλοτικών αστικών περιοχών με μειωμένες ή/και μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (zero carbon cities), τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων και κατακόρυφων τοίχων στα δημόσια κτήρια (σχολεία, δημοτικά κτήρια, πανεπιστημιακά κτήρια), την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στην πόλη, τη δημιουργία μεγάλων δικτύων πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων για την ενθάρρυνση της κίνησης πεζή και με ποδήλατο, τη

μετατροπή του εργοστασίου της ΑΓΕΤ σε σύγχρονη μονάδα καύσης μη ανακυκλώσιμων οργανικών απορριμμάτων της πόλης για την παραγωγή φθηνής ενέργειας για την θέρμανση της πλειοψηφίας των νοικοκυριών σύμφωνα με το παράδειγμα της μονάδας Waste-to-energy CHP Amager Bakke στην Κοπεγχάγη, κ.α. Αλλά μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πολιτική βούληση από το Δήμο Βόλου να προχωρήσει σε στρατηγικό σχέδιο αστικής ανθεκτικότητας. Παρά τις σημαντικές ελλείψεις του στους τομείς της παιδείας, της υγείας, και της κοινωνικής κατοικίας, το Σχέδιο Ελλάδα 2.0, το οποίο σύμφωνα με όσα έχει παρουσιάσει η παρούσα κυβέρνηση θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υιοθετεί τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ και εστιάζει στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ελληνικών πόλεων. Ο Πυλώνας 1 του σχεδίου αφορά στην «Πράσινη Μετάβαση» και ειδικότερα προβλέπει τη χρηματοδότηση των εξής δράσεων:  την Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και τη χωροταξική μεταρρύθμιση,  τις στρατηγικές «πράσινες» αστικές αναπλάσεις,  τη μετάβαση σε ένα πράσινο και

διαγράφεται ότι θα έχει σημειακά και αποσπασματικά αποτελέσματα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ελληνικών πόλεων, ενώ κινδυνεύει να μην δημιουργήσει τις αναμενόμενες νέες ευκαιρίες για καινοτομία, επενδύσεις και θέσεις εργασίας.

βιώσιμο σύστημα μεταφορών και μετακινήσεων,  την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων, την αστική ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, την κυκλική οικονομία, και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Στο παραπάνω πλαίσιο έχουν πρόσφατα προκηρυχθεί σχετικά προγράμματα με δικαιούχους Δήμους (κυρίως μεγάλων και μεσαίων πόλεων), ερευνητικούς οργανισμούς (ΑΕΙ, ερευνητικά κέντρα), αλλά και ιδιώτες/ιδιοκτήτες ακινήτων: Ενδεικτικά αναφέρουμε προγράμματα από το Πράσινο Ταμείο όπως «Φυσικό Περιβάλλον και Καινοτόμες Δράσεις 2022», «χρηματοδότηση έργων και Δράσεων για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος» 2021, «Αστική Αναζωογόνηση & λοιπές δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου» 2021, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας όπως το «Εξοικονομώ» για την ενεργειακή αναβάθμιση παλαιού κτηριακού αποθέματος, κ.α., ωστόσο, η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου ανθεκτικότητας από τη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών πόλεων καθιστά δύσκολη τη συμμετοχή των Δήμων. Διότι

• Αφενός, δεν υπάρχουν ώριμες προτάσεις για ένταξη με αποτέλεσμα η συμμετοχή των μικρών και μεσαίων Δήμων να είναι συχνά «μιμητική», δηλ. αντιγράφοντας σε γενικές γραμμές τις προτάσεις μεγάλων πόλεων που έχουν στρατηγικό σχέδιο, και προσαρμόζοντας σε κάποιο μικρό βαθμό αυτές τις προτάσεις στις ιδιαιτερότητες της πόλης τους.

• Αφετέρου, στο βωμό του μικροκομματικού οφέλους, ο χρόνος υποβολής των προτάσεων έχει συνειδητά επιλεγεί να είναι ελάχιστος, γεγονός που καθιστά σχεδόν υποχρεωτική την επιλογή από τους Δήμους συνεργασιών με μελετητές και ερευνητικούς φορείς που είχαν στο παρελθόν δοκιμασθεί επιτυχημένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον έμμεσο αποκλεισμό από τα προγράμματα νέων μελετητών και ερευνητών, ενώ οι «ίδιοι παλιοί» και τα ίδια συμφέροντα συνεχίζουν να λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος. Συμπερασματικά, με βάση τη μέχρι σήμερα εμπειρία στις ελληνικές πόλεις, η υλοποίηση των προγραμματισμένων δράσεων του Σχεδίου Ελλάδα 2.0,

4. Αστική Ανθεκτικότητα & ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας Η εμπειρία πολλών δεκαετιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε ότι οι συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις κρατών-μελών πάντα επιλέγουν εκείνες τις αναπτυξιακές δράσεις που συνδέονται με την ανταγωνιστικότητα των πόλεων και των περιφερειών, την γρήγορη ανακύκλωση του κεφαλαίου και τη μεγιστοποίηση των κερδών των ιδιωτών επενδυτών. Με γνώμονα αυτούς τους άξονες, οι συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις που κυριάρχησαν στην Ευρώπη και τα διοικητικά Όργανα της ΕΕ τις τελευταίες δύο δεκαετίες έβαλαν στο περιθώριο την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και αντέδρασαν όψιμα και καθυστερημένα υπό τον φόβο ότι (α) αφενός, οι επιλεγόμενες επενδύσεις σε ανταγωνιστικά έργα κινδυνεύουν σοβαρά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, και (β) και αφετέρου, διαφαίνεται επάνοδος των σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων στις χώρες-μέλη της ΕΕ (π.χ. Ισπανία, Πορτογαλία), και έπρεπε για την παραμονή τους στην εξουσία να επιλέξουν ένα περισσότερο λαϊκό προφίλ - δηλ. ένα είδος μεταμφίεσης σε «λαϊκή δεξιά». Αντιθέτως, στο κεντρικό δόγμα της σοσιαλδημοκρατίας και το ιδεολογικό εποικοδόμημά της υπήρχαν πάντα οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης πόλεων και περιφερειών, της ισόρροπης ανάπτυξης μέσα στην ίδια πόλη ή περιφέρεια, της μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων, της επιλογής αναπτυξιακών έργων πιθανώς λιγότερο ανταγωνιστικών και εμβληματικών, αλλά με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Στο πλαίσιο αυτό, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η κλιματική αλλαγή και η αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεών της στις πόλεις και τις περιφέρειες της Ευρώπης αναδείχθηκαν σε μέγιστο βαθμό στους κόλπους των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρώπης και στο Ευρωκοινοβούλιο, και αποτελούν προγραμματικές θέσεις τους.

*Γραμματέας του Τομέα Δημόσιων Υποδομών, ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ Καθηγήτρια «Πολεοδομίας και Αστικού Σχεδιασμού» Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 35

Η Θεσσαλία απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής - η περίπτωση των δασικών πυρκαγιών

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚωΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΤΑΛΗΣ*

Ο

ι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές που έπληξαν τον Αύγουστο του 2021 την Ελλάδα αλλά και γενικότερα τη Μεσόγειο, συνδέονται αναμφισβήτητα με τους θηριώδεις σε ένταση και διάρκεια καύσωνες που καταγράφηκαν στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τρεις από τους βασικές κλιματικές παραμέτρους που συνδέονται με τις δασικές πυρκαγιές είναι η θερμοκρασία αέρα, η βροχόπτωση και η υγρασία εδάφους, έχει ενδιαφέρον να εκτιμηθεί η διαμόρφωση των τιμών στις οποίες θα κυμανθούν οι εν λόγω παράμετροι κατά τις επόμενες δεκαετίες στη Θεσσαλία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από τις κλιματικές προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν (12.5 km x 12.5 km) στο πλαίσιο έρευνας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ερευνών Διανέοσις, για τις επόμενες δεκαετίες και σταδιακά μέχρι το 2050: -η θερμοκρασία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με βάση το περισσότερο απαισιόδοξο σενάριο συγκεντρώσεων αερίων θερμοκηπίου, αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση στη Θεσσαλία μεταξύ 2,4 έως 3,2 βαθμούς Κελσίου, με τις μεγαλύτερες τιμές να επικεντρώνονται προς τις δυτικές περιοχές.

36 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

-η ποσοστιαία μείωση της ετήσιας βροχόπτωσης κυμαίνεται μεταξύ 5 έως 20% στη Θεσσαλία, ανάλογα την περιοχή και με μεγαλύτερη μείωση προς τις δυτικές και τις παράκτιες ανατολικές περιοχές (και πάλι σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριο). Μείωση παρατηρείται, αν και μικρότερη, και κατά τους χειμερινούς μήνες, γεγονός που προβληματίζει ίσως περισσότερο καθώς στατιστικά έχει παρατηρηθεί ότι σε περιοχές που κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι βροχές είναι περιορισμένες, κατά το καλοκαίρι που ακολουθεί οι δασικές πυρκαγιές είναι περισσότερο καταστροφικές.

-η μείωση της υγρασίας εδάφους είναι σημαντική για όλες τις περιοχές της Θεσσαλίας, αν και μεγαλύτερη στις δυτικές.

Στους παραπάνω παράγοντες προστίθενται και οι εκτιμήσεις για την αύξηση της έντασης, της συχνότητας και κυριότερα της διάρκειας των καυσώνων, παράγοντες δηλαδή που διαμορφώνουν ακραία ξηρή εύφλεκτη ύλη που με τη σειρά της συμβάλλει στην εύκολη και ταχεία εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών και κυρίως στη δυσκολία κατάσβεσης τους. Στην περίπτωση των καυσώνων, η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στις ανατολικές και νότιο-ανατολικές περιοχές της Θεσσαλίας. Είναι κατά συνέπεια προφανές ότι η Θεσσαλία έχει να αντιμετωπίσει, όπως άλλωστε και οι υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδος, ένα εκρηκτικό μείγμα κλιματικών συνθηκών με συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον, τα μνημεία που

φιλοξενούνται κοντά ή μέσα σε δασικές εκτάσεις, τη γεωργία/κτηνοτροφία και γενικότερα την ύπαιθρο και τις δραστηριότητες της. Συνέπειες που επίσης συνδέονται με τον τουρισμό αλλά και την περιφερειακή και εθνική ανάπτυξη εν γένει. Ως αυτονόητο πλέον συμπέρασμα, η παράμετρος της κλιματικής κρίσης οφείλει να έχει αυξημένη βαρύτητα τόσο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της Θεσσαλίας (κατάρτιση και εφαρμογή σχεδίων προσαρμογής σε τοπική ή/και περιφερειακή κλίμακα, δρομολόγηση των αναγκαίων έργων υποδομής, ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών) όσο και στο νέο αντιπυρικό σχεδιασμό, για όλα δε τα στάδια μίας δασικής πυρκαγιάς (προ-καταστροφικό, καταστροφικό, μετα-καταστροφικό), προεξάρχοντος δε του προκαταστροφικού σταδίου που αφορά την πρόληψη. Τέλος, ο συντονισμός σε όλα τα επίπεδα αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την επιτυχία των σχεδίων και του σχεδιασμού. Ένα από τα θετικά παραδείγματα που καταγράφεται στο θέμα του συντονισμού είναι η συνεργασία των Υπουργείων Κλιματικής Κρίσης, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση του ενισχυόμενου κλιματικού κινδύνου δασικών πυρκαγιών σε αρχαιολογικούς χώρους. Τη συνεργασία αυτή υποστηρίζει το ΕΚΠΑ με την ανάπτυξη και παροχή επιστημονικής γνώσης για την υποστήριξη αποφάσεων πολιτικής.

Καθηγητής φυσικής Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Κλιματική Αλλαγή ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 37

ΚΤΗΝΟΤΡΟφΙΚH ΜΑΓΝΗΣIΑΣ: Μια αληθινά πράσινη επιχείρηση

Π

Επενδύσεις 12.5 εκ. ευρώ για ενεργειακή αυτονομία και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος

ρότυπο πράσινης ανάπτυξης για ολόκληρη τη χώρα αποτελεί η τυροκομική μονάδα «Κτηνοτροφική Μαγνησίας - Greek Family Farm» που δραστηριοποιείται στον Πλάτανο Αλμυρού, η οποία προχώρησε σε σημαντικές επενδύσεις ύψους 12,5 εκ. ευρώ προκειμένου να ελαχιστοποιήσει

38 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Η εταιρία επένδυσε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προκειμένου να εξασφαλίσει ενεργειακή αυτάρκεια μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων 1MW αλλά και παραγωγής βιοαερίου μέσω της κυκλικής οικονομίας, αξιοποιώντας τα υποπροϊόντα της τυροκομίας ώστε να ελαχιστοποιήσει την όποια επιβάρυνση του

περιβάλλοντος. Κατάφερε έτσι να εξασφαλίσει το πρώτο «πράσινο» πιστοποιητικό ISO 14064-1:2018 στον κλάδο των τροφίμων, που αφορά στην παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης και την εφοδιαστική της αλυσίδα, η οποία προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που επιβάλλει η βιώσιμη ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή.

Στα εγκαίνια της υπερσύγχρονης μονάδας που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, παρουσιάστηκε ολοκληρωμένα η φιλοσοφία αλλά και οι ενέργειες που έγιναν από την διοίκηση της εταιρίας προκειμένου αυτή να καταστεί κατά το δυνατόν πιο «πράσινη» και κλιματικά ουδέτερη. Όπως ανέφερε κατά την διάρκεια της ομιλίας του ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας Ανδρέας Τσαγκάρης, η επιχείρηση που ίδρυσαν πριν από 21

χρόνια μαζί με τον αγαπημένο του φίλο, Γιώργο Αλέγρα, ο οποίος έφυγε απρόσμενα από τη ζωή πριν από ένα χρόνο, ήταν ένα νεανικό όραμαπρότυπο για την εποχή του, και ίσως πρωτότυπο και καινοτόμο ακόμη και σήμερα. Αυτό που προέκυψε ήταν η δημιουργία της πρώτης καθετοποιημένης επιχείρησης παραγωγής Φέτας ΠΟΠ, με 3.000 και πλέον πρόβατα και ένα τυροκομείο παραδοσιακής ελληνικής φέτας. Με σκληρή δουλειά και γνώμονα την

ποιότητα, η εταιρία έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην πρώτη ύλη του γάλακτος. Έτσι δημιούργησε ισχυρές συνεργασίες με τους κτηνοτρόφους της περιοχής του Αλμυρού και αργότερα με κτηνοτρόφους και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας προσφέροντας στήριξη και τεχνογνωσία, βελτιώνοντας το γεννητικό υλικό και αναβαθμίζοντας την αξία του πολύτιμου προϊόντος. Όπως ανέφερε ο κ. Τσαγκάρης «επενδύσαμε από την αρχή στην παραγωγή και την πιστοποίηση βιολογικού γάλακτος και στη συνέχεια

Ανδρέας Τσαγκάρης: Προχωράμε σε νέες επενδύσεις ύψους 10 εκ. ευρώ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 39

υποστηρίξαμε τους συνεργαζόμενους κτηνοτρόφους μας να επενδύσουν κι εκείνοι, επιτυγχάνοντας να είναι σήμερα βιολογικό σημαντικό ποσοστό της φέτας μας». Εφαρμόζοντας τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας Η Κτηνοτροφική Μαγνησίας εφαρμόζει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας σε όλα τα στάδια της παραγωγικής της διαδικασίας. Σύμφωνα με τον κ. Τσαγκάρη, η εταιρία «διαθέτει τη κοπριά από τους στάβλους για την παραγωγή βιολογικών ζωοτροφών προκειμένου να μην λιπαίνουμε τα χωράφια μας με χημικά προϊόντα, και τα απόβλητα της τυροκόμισης προωθούνται για την παραγωγή βιοαερίου που έχουμε σχεδιάσει να καλύπτει τους επόμενους μήνες το 100% των αναγκών μας». Στην προσπάθεια μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και του κόστους ενέργειας η εταιρία εγκατάστησε φωτοβολταϊκό σταθμό 1MW (net metering) παράγοντας 1400MWh καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως, ενώ θέτει στόχο τον διπλασιασμό της δυναμικότητας σε φωτοβολταϊκά, μέσω νέας επένδυσης στην οποία θα προχωρήσει. Παράλληλα, μέσω βιολογικού καθαρισμού επαναχρησιμοποιεί το νερό μετά τον καθαρισμό του από σύγχρονο σύστημα μεμβρανών αντίστροφης όσμωσης μειώνοντας σημαντικά τις ανάγκες. Αξιοποιεί ακόμη και το ζεστό νερό που

40 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

παράγουν τα μηχανήματα που εκλύουν θερμότητα. Οι στόχοι που θέτει η εταιρία για το 2023 στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας είναι οι εξής: • Ολοκληρωτική λύση στην διαχείριση του τυρογάλακτος • ελάχιστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση με συμβατικές τεχνολογίες • παραγωγή βιοαερίου που θα μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια, με κάλυψη του 100% των αναγκών του εργοστασίου σε συμβατικό καύσιμο • μείωση κατά 50% της έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα κατά τη διαχείριση των αποβλήτων • Επαναχρησιμοποίηση υδάτων μετά από τριτοβάθμια επεξεργασία για δευτερεύουσες χρήσεις Νέα επένδυση 10 εκ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης Όπως ανέφερε ο κ. Τσαγκάρης στην ομιλία του, «συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε, να αναπτυσσόμαστε και μέσα από το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης «Καινοτομία και Πράσινη Μετάβαση στη Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων» με προϋπολογισμό 10 εκ. ευρώ αποσκοπούμε: • σε διπλασιασμό της παραγωγής με νέα μηχανήματα & ψυκτικούς θαλάμους • Επέκταση του φ/β σταθμού κατά ακόμη 1 MW • Αύξηση της παραγωγής βιοαερίου και

• Νέες εγκαταστάσεις, γραφεία, εστιατόριο για τους εργαζόμενους, ηλεκτρικό λεωφορείο για τη μεταφορά τους και βρεφονηπιακό σταθμό για τα παιδιά τους με νόμο που εσείς πρόσφατα ψηφίσατε» είπε απευθυνόμενος προς των πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Ποια είναι η Greek Family Farm Η Κτηνοτροφική Μαγνησίας που λειτουργεί με έδρα τον Πλάτανο Αλμυρού, διατηρεί πλήρως καθετοποιημένη επιχείρηση παραγωγής φέτας, η οποία ειδικεύεται στην παραγωγή βιολογικής και συμβατικής

H πρώτη τυροκομική μονάδα με «πράσινο» πιστοποιητικό ISO 14064-1:2018

φέτας ΠΟΠ καθώς και προϊόντων όπως το πρόβειο και το κατσικίσιο τυρί αλλά και τα τυριά τυρογάλακτος. Δραστηριοποιείται πλήρως εναρμονισμένη με το τοπικό περιβάλλον, σε έκταση 130 στρεμμάτων ιδιωτικής γης στον Πλάτανο Αλμυρού. Διαθέτει σταβλικές εγκαταστάσεις 4.800 τ.μ. με

2.500 υψηλοπαραγωγά ζώα, ενώ οι συνολικές τις εγκαταστάσεις για την αποθήκευση & επεξεργασία ζωοτροφών εκτείνονται σε 6.000 τ.μ., ενώ απασχολεί 150 εργαζόμενους. Ο ρυθμός ανάπτυξης της εταιρίας είναι εντυπωσιακός. Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία ο

μέσος ρυθμός ανάπτυξης 2011-2022 ήταν 28,3 %. Ο κύκλος εργασιών του 2021 ήταν € 24,5 εκ. και η εταιρία υπολογίζει να αγγίξει τα 35 εκ. ευρώ τζίρου το 2022. H εταιρία εξάγει το 95% της παραγωγής της σε χώρες όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Ρουμανία, η Ιταλία, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το χονκ Κονγκ, η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Ο σταθερός προσανατολισμός της εταιρίας στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας επέφερε τα τελευταία χρόνια πολλές και σημαντικές συνεργασίες, με σημαντικότερη όλων αυτή με την Γερμανική εταιρεία Hochland, η οποία εισήχθη στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας κατέχοντας σήμερα το 25% των μετοχών της επιχείρησής. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 41

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ:

Η κλιματική αλλαγή η μεγαλύτερη πρόκληση Το 94% των Ελλήνων ηλικίας, θεωρεί πως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας τους.

Κ

ορυφαία πρόκληση για το μέλλον θεωρούν οι Έλληνες ότι είναι η κλιματική κρίση, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι. Στο ειδικό Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2022 για το μέλλον της Ευρώπης αναδεικνύονται οι απόψεις των νέων Ευρωπαίων σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ευρωβαρόμετρο δείχνει ότι το 91% των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών πιστεύουν ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας του, ενώ συμφωνούν και τα άτομα 55 ετών και άνω σε ποσοστό 84%. Σχεδόν οι μισοί Ευρωπαίοι (49%)

42 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

θεωρούν την κλιματική αλλαγή ως την κύρια παγκόσμια πρόκληση για το μέλλον της ΕΕ Οι Ευρωπαίοι στηρίζουν σχεδόν καθολικά τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: 88% πιστεύει ότι είναι σημαντικό να αυξήσουμε την ενεργειακή απόδοση και το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην οικονομία μας, ενώ 80% συμφωνεί ότι είναι σημαντικό να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο έως το 2050 και να προωθηθεί η ανάπτυξη της αγοράς οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών. Τι πιστεύουν οι Έλληνες πολίτες Στην Ελλάδα, η υγεία και η κλιματική αλλαγή συνδέονται στενά ως παγκόσμιες προκλήσεις για το μέλλον

της ΕΕ με την πρώτη να αναφέρεται από το 53% των ερωτηθέντων και τη δεύτερη από το 46%. Σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων (94%) θεωρεί πως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας τους. Όσον αφορά την Πράσινη Συμφωνία, το 90% των Ελλήνων στηρίζει την ενίσχυση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην οικονομία και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Οι Έλληνες συμβαδίζουν με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην επιδίωξή τους να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματική ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο έως το 2050, καθώς και να αναπτυχθεί η αγορά οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.

Μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών θα κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις 1.1.2030

Μ

έτρα προώθησης των οχημάτων μηδενικών εκπομπών προβλέπει το νομοσχέδιο ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 12 του νομοσχεδίου λαμβάνονται μέτρα για την προώθηση οχημάτων πολύ χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών, με έμφαση στους επαγγελματικούς κλάδους που χαρακτηρίζονται από υψηλό αριθμό οχηματοχιλιομέτρων. Ειδικότερα, σημειώνεται πως από την 1η Ιανουαρίου 2030 ή από την ημερομηνία αναφοράς που προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο, τα νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που θα ταξινομούνται θα είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών. Ακόμη, προβλέπεται πως στην Περιφέρεια Αττικής και στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με εξαίρεση τους νησιωτικούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού των ως άνω περιοχών, προβλέπεται ότι από το 2026 υποχρεωτικά όλα τα νέα Επιβατηγά Δημόσιας χρήσης αυτοκίνητα ταξί καθώς και το ένα τρίτο (1/3) των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων θα είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών. Επιπροσθέτως, ορίζεται ότι από την 1η Ιανουαρίου 2024, τουλάχιστον το ένα τέταρτο (1/4) των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που αποκτώνται με χρηματοδοτική μίσθωση ή αγορά, θα είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα, επί ποινής κυρώσεων. Αναφορά γίνεται επίσης στο Εθνικό Σχέδιο για την Ηλεκτροκίνηση με σκοπό τη διασφάλιση επαρκούς αριθμού δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.

Η σχετική διάταξη αναφέρει τα εξής: Άρθρο 12 Μέτρα προώθησης των οχημάτων μηδενικών εκπομπών 1. Από την 1η Ιανουαρίου 2026, εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τα νέα Eπιβατηγά Δημόσιας χρήσης αυτοκίνητα (ΤΑΞΙ) με άδεια κυκλοφορίας, καθώς και το ένα τρίτο (1/3) των νέων οχημάτων που ταξινομούνται για σκοπούς εκμίσθωσης σε τρίτους είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών. Εξαιρούνται οι νησιωτικοί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ βαθμού των ως άνω περιοχών. Έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, το Αυτοτελές Τμήμα Ηλεκτροκίνησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, επαναξιολογεί την προβλεπόμενη στο πρώτο εδάφιο ημερομηνία εφαρμογής των ως άνω μέτρων και τη σκοπιμότητα επέκτασής τους και σε άλλες περιφέρειες ή περιφερειακές ενότητες της Επικράτειας και εισηγείται την έκδοση της κοινής απόφασης της παρ. 4 του άρθρου 34, κατόπιν εκτίμησης των σχετικών επιπτώσεων.

2. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 το ένα τέταρτο (1/4) τουλάχιστον των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται ανά εταιρεία σωρευτικά, είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων, έως πενήντα (50) γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα, ανά χιλιόμετρο (CO2/χλμ). Για τον υπολογισμό του ποσοστού του πρώτου εδαφίου προσμετρώνται τα νέα αυτοκίνητα που

αποκτώνται με πώληση και χρηματοδοτική μίσθωση. Το ποσοστό υπολογίζεται σε ετήσια βάση. Η υποχρέωση υφίσταται για κάθε εταιρεία που έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους. Αν η εταιρεία δεν έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους, στον υπολογισμό του πρώτου εδαφίου προσμετρώνται τα αυτοκίνητα που αποκτήθηκαν σωρευτικά από την 1η Ιανουαρίου 2024 και για όλα τα επόμενα έτη. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας με την υποχρέωση της παρούσας, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ. Το πρόστιμο δεν επιβάλλεται αν η εταιρεία έχει προβεί σε παραγγελία του οχήματος πριν την 1η Ιανουαρίου 2024 και αυτό δεν έχει παραληφθεί για λόγους που δεν οφείλονται στον αγοραστή και σε κάθε περίπτωση για λόγους ανωτέρας βίας.

3. Στο Εθνικό Σχέδιο για την Ηλεκτροκίνηση του άρθρου 43 του ν.

4710/2020 (Α’ 142) τίθενται στόχοι με σκοπό τη διασφάλιση της επάρκειας των δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον παρόντα και τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα για τη διείσδυση της ηλεκτροκίνησης.

4. Από την 1η Ιανουαρίου 2030 ή, εφόσον προβλέπεται διαφορετική ημερομηνία, από την ημερομηνία αναφοράς που προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο, νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που ταξινομούνται είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών». ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 43

Προχωράει η δημιουργία υποδομών για φόρτιση ηλεκτροκίνητων οχημάτων Μελέτη της Rhoé Urban technologies προβλέπει 93 σημεία στους Δήμους Ν. Πηλίου, Αλμυρού, Ρήγα φεραίου και Σκοπέλου

Δ

υναμικά στο «παιχνίδι» της νέας εποχής της ηλεκτροκίνησης μπαίνουν οι Δήμοι της Μαγνησίας, όπως και σε ολόκληρη τη χώρα. Σύμφωνα με την μελέτη που εκπονήθηκε από την Rhoé Urban technologies, τα σημεία φόρτισης για πέντε Δήμους της Μαγνησίας ανέρχονται σε 93. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε στο «Π»

44 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

o συνιδρυτής και διευθυντής Marketing της Rhoé Urban technologies κ. Αιμίλιος Μουχταρόπουλος στους Δήμους Ν. Πηλίου, Αλμυρού, Ρήγα Φεραίου και Σκοπέλου, προβλέπεται η δημιουργία 93 σταθμών φόρτισης με βάση τις προβλέψεις για αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων για την επόμενη πενταετία. Σύμφωνα με τον κ. Μουχταρόπουλο μπορεί στην Ελλάδα η ηλεκτροκίνηση

να φαίνεται ακόμη σαν κάτι «ξένο» προς εμάς, στο εξωτερικό όμως είναι πολύ διαδεδομένη και ιδίως στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως στη Νορβηγία που το 70% του στόλου των αυτοκινήτων είναι ηλεκτρικά. Όπως εξήγησε, στη Νορβηγία κινήθηκαν πολύ νωρίς στο κομμάτι των κινήτρων ια την ηλεκτροκίνηση και στο κομμάτι των υποδομών, γιατί, όπως αποδείχτηκε, η έλλειψη των

Ο συνιδρυτής και διευθυντής Marketing της Rhoé Urban technologies κ. Αιμίλιος Μουχταρόπουλος

απαραίτητων υποδομών (όπως οι σταθμοί φόρτισης), είναι ο πιο βασικός παράγοντας που ο κόσμος σκέφτεται να αποκτήσει ένα ηλεκτρικό όχημα. Ο ίδιος είπε ότι, όσο προχωράει η τεχνολογικά, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα προσφέρουν μεγαλύτερη κάλυψη, αλλά ο ιδιοκτήτης πρέπει να έχει στο μυαλό του ότι ανά πάσα ώρα θα μπορεί κάπου να φορτίσει την μπαταρία, όπως αντίστοιχα βάζουμε βενζίνη. Σύμφωνα με τον κ. Μουχταρόπουλο, σήμερα στην Ελλάδα τρέχει ένα project, που λέγεται σχέδιο φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, είναι ένα έργο που αναπτύσσεται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Τεχνολογίας και του Πράσινου Ταμείου της χώρας μας, με απώτερο σκοπό τη βέλτιστη χωροθέτηση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε κάθε Δήμο της

Ελλάδας. Ογδόντα τρεις σταθμοί για τέσσερις Δήμους «Στο πλαίσιο αυτό, εμείς ως Rhoé Urban technologies, σε συνεργασία τους συνεργάτες μας, έχουμε ήδη υλοποιήσει τις μελέτες για 40 Δήμους της χώρας, μεταξύ των οποίων οι Δήμοι Ν. Πηλίου, Αλμυρού, Ρήγα Φεραίου και Σκοπέλου», επισήμανε ο διευθυντής μάρκετιγκ. Ο ίδιος είπε ότι συνολικά για τους τέσσερις Δήμους της Μαγνησίας, έχουν υπολογιστεί 93 θέσεις φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και συγκεκριμένα 83 για Ι.χ. αυτοκίνητα και δέκα για ηλεκτρικά οχήματα ΑμεΑ. Το στέλεχος εξήγησε ότι οι συγκεκριμένες θέσεις αποτελούν τον βέλτιστο αριθμό σταθμών, όσες

ακριβώς χρειάζονται για να εξυπηρετείται επαρκών το δίκτυο και η πρόβλεψη αφορά χρονικό όριο πενταετίας, με βάση μια μέθοδο που υπολογίζει την τάση της αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων τα επόμενα χρόνια, με βάση τις ιδιαιτερότητες, τα χωροταξικά και τα συγκοινωνιακά του κάθε Δήμου. Ο κ. Μουχταρόπουλος έφερε ως παράδειγμα τη Σκόπελο, όπου υπολογίστηκε να μπουν 16 σταθμοί, σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα μικρά πλάτη των πεζοδρομίων, που δυσχεραίνουν την τοποθέτηση σταθμών, όπως και το ότι υπάρχει έντονη εποχική μεταβολή του πληθυσμού το καλοκαίρι. Αντίθετα στους Δήμους Ν. Πηλίου και Ρ. Φεραίου, ήταν καθοριστικό ότι ο πληθυσμός είναι διασκορπισμένους σε πολλούς μικρούς οικισμούς και έπρεπε ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 45

Αλμυρός

να ληφθεί υπόψη αυτό για την κάλυψη. Στο Δήμο Αλμυρού, επίσης υπάρχει εποχιακή μεταβολή του πληθυσμού, ενώ έπαιξε ρόλο που διέρχονται τρεις κόμβοι του εθνικού οδικού άξονα που σημαίνει μεγάλη κίνηση αυτοκινήτων, τόνισε ο κ. Μουχταρόπουλος. Χρόνος φόρτισης και κόστος Για τον χρόνο φόρτισης το στέλεχος της εταιρίας είπε ότι υπάρχουν οι ταχυφορτιστές και οι απλοί φορτιστές. Στο κέντρο της πόλης συνήθως τοποθετούνται ταχυφορτιστές, μέσω των οποίων απαιτείται φόρτιση 30 λεπτών ή και λιγότερο, σε αντίθεση με συνοικίες ή στο σπίτι κάποιου (στο μέλλον) που μπαίνουν απλοί φορτιστές, μέσω των οποίων μια μπαταρία χρειάζεται 3-4 ώρες. Αναφορικά με το κόστος φόρτισης, σε σχέση με την πολύ ακριβή τιμή του ρεύματος, τόνισε ότι για να πέσει το κόστος αυτό χρειάζεται να γίνει δουλειά, κάτι στο οποίο δουλεύουν αυτοί που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, μια βελτιστοποίηση σε όλα, ώστε οι τιμές να πέσουν για τον καταναλωτή. Ο κ. Μουχταρόπουλος εκτίμησε ότι μπορεί να πέσει το κόστος, λαμβάνοντας υπόψη το παράδειγμα της Βόρειας Ευρώπης.

46 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Νότιο Πήλιο

Σκοπ́ ελος

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 47

Τα ταξί οδεύουν προς την εποχή της ηλεκτροκίνησης Έντονο το ενδιαφέρον για τα «πράσινα ταξί» και στον Βόλο

Τ

α ταξί μπαίνουν στην πρίζα, ακολουθώντας την εποχή της ηλεκτροκίνησης μετά και το νέο πρόγραμμα που ανακοίνωσε πριν από κάποιους μήνες η Κυβέρνηση, με την ονομασία «Πράσινα Ταξί» και το οποίο είναι ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης, χρηματοδοτώντας την αντικατάσταση παλαιών ρυπογόνων ταξί με αμιγώς ηλεκτρικά. Στόχος; Η ανανέωση του γερασμένου στόλου οχημάτων στην Ελλάδα και η αντικατάστασή τους με αυτοκίνητα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Όπως ανέφερε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, στο 5ο Συνέδριο Ηλεκτροκίνησης, το σύνολο της επιδότησης για τα ταξί στη χώρα μας μπορεί να ξεπερνά και τις 20.000 ευρώ.

48 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ευδόκιμος Πασχαλίδης πρόεδρος των Ραδιοταξί «Volos Taxi»

Νεκταρία Κριεκούκη Επαγγελματίας οδηγός Ταξί

Το πρόγραμμα των «Πράσινων Ταξί» έχει ήδη παρακινήσει το ενδιαφέρον των επαγγελματιών του κλάδου, άλλοι έχουν προχωρήσει ήδη στην αγορά ενός ηλεκτρικού ή υβριδικού αυτοκινήτου, ενώ έτεροι προβαίνουν στην αγορά αυτοκινήτου με κύριο καύσιμο το φυσικό αέριο. «Θέλουμε να χρησιμοποιούμε αμάξια φιλικά προς το περιβάλλον» Ο κ. Ευδόκιμος Πασχαλίδης, πρόεδρος των Ραδιοταξί “Volos Taxi”, μιλώντας για τα δεδομένα της πόλης μας, τόνισε πως οι επαγγελματίες οδηγοί ταξί ενδιαφέρονται, ρωτούν και μαθαίνουν για την αντικατάσταση των οχημάτων τους, χωρίς όμως, προς το παρόν, να έχουν κάνει την απαραίτητη αίτηση, καθώς δεν έχουν τοποθετηθεί ακόμα φορτιστές στις πιάτσες, ώστε να φορτίζουν το αμάξι. Σύμφωνα με τον πρόεδρο, ο Δήμος Βόλου ήδη έχει ανακοινώσει την τοποθέτηση φορτιστών σε 144 σημεία μέσα στην πόλη. «Μόλις ξεκινήσει να υλοποιείται η τοποθέτηση των φορτιστών, οι επαγγελματίες οδηγοί ταξί θα ξεκινήσουν τις διαδικασίες για την αγορά ενός αμιγώς ηλεκτρικού αυτοκινήτου», υπογραμμίζει ο κ. Πασχαλίδης. Άλλωστε, εκτιμά ότι είναι απόλυτα εφικτή η μετάβαση στην εποχή της ηλεκτροκίνησης σε όλη τη χώρα, αλλά και στην πόλη του Βόλου, με την προϋπόθεση, φυσικά, να γίνει ένας απόλυτα σωστός σχεδιασμός. «Στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη μέχρι το 2025 όλα τα ταξί υποχρεωτικά πρέπει να είναι ηλεκτρικά. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να τοποθετηθούν άμεσα οι τρόποι φόρτισης. Θέλουμε να χρησιμοποιούμε αμάξια φιλικά προς το περιβάλλον, αλλά υπάρχουν ακόμα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο συντήρησης του αυτοκινήτου, τη ζωή της μπαταρίας και το λειτουργικό κόστος», σημειώνει χαρακτηριστικά. Επίσημα στον Βόλο αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν 20 ταξί, τα οποία χρησιμοποιούν ως κύριο καύσιμο το φυσικό αέριο εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ στην κυκλοφορία βρίσκεται και ένα υβριδικό ταξί. Ο κ. Πασχαλίδης τόνισε ότι η χρήση ενός επαγγελματικού αυτοκινήτου που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο ή ακόμα καλύτερα η αγορά ενός υβριδικού ή ηλεκτρικού έχει απόλυτα θετικό πρόσημο, όχι μόνο γιατί ο επαγγελματίας εξοικονομεί χρήματα, αλλά γιατί επιλέγει να προστατέψει το περιβάλλον. «Ως επαγγελματίες οδηγοί ταξί είμαστε υπέρ της ηλεκτροκίνησης που βοηθά το περιβάλλον, κατ’

επέκταση την πόλη και φυσικά την υγεία του ανθρώπου», καταλήγει ο επαγγελματίας οδηγός και πρόεδρος των Ραδιοταξί “Volos Taxi”. «Είμαστε απόλυτα ευχαριστημένοι από τη χρήση φυσικού αερίου» Η κ. Νεκταρία Κριεκούκη και ο σύζυγός της είναι έμπειροι επαγγελματίες οδηγοί ταξί, οι οποίοι επέλεξαν να αγοράσουν ένα αυτοκίνητο που δεν μολύνει και δεν

τιμής των καυσίμων, γεμίζαμε το ντεπόζιτο του αυτοκινήτου με 12 ευρώ. Τώρα, φυσικά, λόγω αύξησης, το γεμίζουμε με 22 ευρώ. Και πάλι όμως, η διαφορά είναι τεράστια σε σχέση με τη χρήση άλλου καυσίμου», υπογραμμίζει η επαγγελματίας οδηγός ταξί. Ταυτόχρονα, επισημαίνει ότι, εκτός από το οικονομικό όφελος, η επιλογή της αγοράς του οχήματος έγινε συνειδητά και για περιβαλλοντικούς λόγους, καθώς

επιβαρύνει το περιβάλλον, χρησιμοποιώντας ως κύριο καύσιμο το φυσικό αέριο (CNG). Η απόφαση της αγοράς ενός φιλικού για το περιβάλλον αμαξιού πάρθηκε αρχικά για οικονομικού λόγους, εφόσον, όπως εξηγεί η ίδια, το φυσικό αέριο είναι οικονομικότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα καύσιμα. «Αντιληφθήκαμε κατευθείαν τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ της χρήσης βενζίνης και φυσικού αερίου. Η εξοικονόμηση χρημάτων είναι δεδομένη. Πριν την ενεργειακή κρίση και την αύξηση της

ένα αμάξι με φυσικό αέριο είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Η επαγγελματίας οδηγός, όπως και ο σύζυγός της είναι απόλυτα ευχαριστημένοι από τη χρήση του φυσικού αερίου και τίθενται υπέρ της μετάβαση στα «πράσινα ταξί». Εκτιμά δε ότι μόλις προχωρήσει ο σχεδιασμός και η τοποθέτηση των φορτιστών όλοι οι επαγγελματίες οδηγοί ταξί, και όχι μόνο, θα στραφούν στην αγορά ενός νέου αυτοκινήτου που θα αγαπά και θα φροντίζει με τον τρόπο του το περιβάλλον. Διαφορές ηλεκτρικού και συμβατικού αυτοκινήτου Ενδεικτικά, οι διαφορές μεταξύ ηλεκτρικών και συμβατικών αυτοκινήτων είναι οι εξής: Κινούνται μόνο με ηλεκτρική ενέργεια, είναι βαριά, άρα και πιο σταθερά στον δρόμο, έχουν χαμηλό κόστος συντήρησης, έχουν μειωμένα τέλη κυκλοφορίας, δεν έχουν εξάτμιση, χρειάζονται σέρβις μια φορά τον χρόνο, επιταχύνουν πιο γρήγορα, είναι αθόρυβα, ενώ επίσης δικαιούνται δωρεάν πάρκινγκ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 49

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΑχΑΡΙΟΥΔΑΚΗΣ

«Ο κόσμος του Βόλου πρέπει να αισθάνεται ασφαλής με τη δημιουργία σταθμού LNG» Συντονιστής Έργου TRiTON και Διευθύνων Σύμβουλος της Ocean Finance

Ε

ντονος είναι ο διάλογος που έχει «ανοίξει» το τελευταίο χρονικό διάστημα στην περιοχή της Μαγνησίας και ιδιαιτέρως του Βόλου μετά τη γνωστοποίηση της εταιρείας «Mediterranean Gas Α.Ε.» ότι προτίθεται να δημιουργήσει έναν σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο λιμάνι της πόλης και ύστερα από την ανακοίνωση της ΡΑΕ της εγγραφής της εταιρείας στο Μητρώο χρηστών του ΕΣΦΑ, υπό την ιδιότητά της ως Τρίτο Πρόσωπο. Το ερώτημα που τίθεται σχετίζεται με το αν και κατά πόσο ασφαλές είναι ένα τέτοιου είδους έργο να πραγματοποιηθεί κοντά στον αστικό ιστό. Για το θέμα αυτό μιλά ο Δρ. Παναγιώτης Ζαχαριουδάκης, Συντονιστής Έργου TRiTON και Διευθύνων Σύμβουλος της Ocean Finance, τονίζοντας ότι η δημιουργία

50 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ενός τέτοιου έργου είναι απόλυτα ασφαλής. Ο κ. Ζαχαριουδάκης τόνισε ότι υπάρχουν ήδη πολλές τέτοιου είδους εγκαταστάσεις με υγροποιημένο φυσικό αέριο σε παγκόσμια κλίμακα, τονίζοντας, μάλιστα, ότι ποτέ δεν δημιούργησαν πρόβλημα, πολύ περισσότερο δε ατυχήματα. Μάλιστα, έφερε ως παράδειγμα τη δημιουργία ανάλογου σταθμού στο Λιμάνι του Βασιλικού στην Κύπρο. «Ο κόσμος του Βόλου πρέπει να αισθάνεται ασφαλής και ήσυχος με τη δημιουργία ενός τέτοιου σταθμού», σημείωσε ο κ. Ζαχαριουδάκης. Επεσήμανε ότι ένα τέτοιος έργο, λόγω μεγέθους και σημαντικότητας, έχει πάντα δικλείδες ασφαλείας, οι οποίες ελέγχονται πριν ακόμα ξεκινήσει το έργο και οι οποίες τηρούνται στο έπακρο. «Για τη δημιουργία ενός τόσο μεγάλου έργου υπάρχουν διεθνείς

κανονισμοί και διεθνείς φορείς που δίνουν τις άδειες και τις πιστοποιήσεις, ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα επιβλέπεται. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται σταθερό επίπεδο ασφάλειας», πρόσθεσε. Εξήγησε δε ότι ο μελετητής του έργου αναπτύσσει ζώνες επικινδυνότητας και με βάση αυτές τις ζώνες εξάγονται τα κρίσιμα συμπεράσματα σχετικά με το αν η δημιουργία του σταθμού μπορεί να γίνει κοντά στον αστικό ιστό ή όχι», εξήγησε σχετικά με τη διαδικασία ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ocean Finance. «χωρίς να έχω δει την πρόταση χωροθέτησης του έργου και πόσο κοντά θα είναι σε κατοικημένη περιοχή, εκτιμώ ότι θα πρέπει να είμαστε ήσυχοι. Δεν θα δοθεί άδεια λειτουργίας εάν δεν ικανοποιούνται οι κανονισμοί, οι οποίοι είναι πολύ αυστηροί», επεσήμανε για ακόμα μια φορά.

«Το LNG μπορεί να μεταφερθεί με ασφάλεια» Ανεξάρτητα από το έργο και μιλώντας για το υλικό LNG αυτό καθ’ αυτό και την επικινδυνότητά του, ο κ. Ζαχαριουδάκης σημείωσε ότι ο βαθμός επικινδυνότητας είναι ο ίδιος με όλα τα εύφλεκτα υλικά που κυκλοφορούν και μπορούν να πάρουν φωτιά. «Το LNG είναι πρακτικά φυσικό αέριο. Είναι συγκεκριμένα το μόριο του μεθανίου το οποίο βρίσκεται σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία, ώστε να είναι σε υγροποιημένη μορφή», εξήγησε επακριβώς, τονίζοντας ότι λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο με το φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται ήδη ευρέως σε πολλές καθημερινές δραστηριότητες. Η μεταφορά του μάλιστα, λόγω της μορφής στην οποία βρίσκεται, γίνεται με ασφάλεια και δεν είναι το ίδιο εύκολο να δημιουργήσει πρόβλημα, όπως άλλα καύσιμα. «Το LNG μπορεί να μεταφερθεί με ασφάλεια, όπως το πετρέλαιο, και δεν σχετίζεται με το LPG, υλικό που ο κόσμος το συγχέει, καθώς μοιάζουν οι ονομασίες, με τη διαφορά ότι το συγκεκριμένο υλικό είναι πολύ επικίνδυνο», ξεκαθάρισε και πρόσθεσε ότι ακριβώς γι’ αυτό ως υλικό δεν έχει μπει στα πλοία σε αντίθεση με το LNG.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 51

Η Toyota παραχώρησε στο Βατικανό ένα ειδικά διαμορφωμένο Toyota Mirai ώστε να εξυπηρετούνται οι μετακινήσεις του Πάπα Φραγκίσκου υπερκαλύπτοντας τις ανησυχίες του για την κλιματική αλλαγή

ΑΥΤΟΚΙΝΗΣΗ:

Τ

Νέα προσπάθεια για να αναπτυχθεί η χρήση του υδρογόνου

ο αυτοκίνητο υδρογόνου είναι ένας τύπος οχήματος εναλλακτικού καυσίμου που χρησιμοποιεί καύσιμο υδρογόνου για την παροχή κινητήριας ισχύος. Η ισχύς παράγεται από τη μετατροπή χημικής ενέργειας σε μηχανική ενέργεια, είτε από την αντίδραση υδρογόνου με οξυγόνο σε μια κυψέλη καυσίμου για την τροφοδοσία ηλεκτρικού κινητήρα ή λιγότερο συχνά, με καύση υδρογόνου σε κινητήρα εσωτερικής καύσης. Το 2019, υπήρχαν τρία μοντέλα αυτοκινήτων υδρογόνου διαθέσιμα για το κοινό σε επιλεγμένες αγορές: το Toyota Mirai (2014), το οποίο είναι το πρώτο ηλεκτρικό όχημα αποκλειστικής παραγωγής κυψελών καυσίμου (FCEV) στον κόσμο, το Honda Clarity (2016) και το Hyundai Nexo (2018). Μερικές άλλες εταιρείες, όπως η BMW, εξακολουθούν να κάνουν έρευνα σε αυτοκίνητα υδρογόνου, ενώ αντιθέτως η Volkswagen θεωρεί ότι η τεχνολογία αυτή δεν έχει μέλλον στον χώρο του αυτοκινήτου, κυρίως επειδή ένα ηλεκτρικό όχημα κυψελών καυσίμου καταναλώνει τρεις φορές περισσότερη ενέργεια από ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο 52 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

μπαταρίας. Τον Δεκέμβριο του 2020, κυκλοφορούσαν συνολικά 31.225 οχήματα υδρογόνου τεχνολογίας FCEV στους δρόμους του κόσμου, αναφέρει η Wikipedia. Από το 2019, το 98% του υδρογόνου προέρχεται από την αντίδραση νερού με μεθάνιο, ενώ παράγεται μονοξείδιο του άνθρακα και υδρογόνο (CH4 + H2O CO + 3 H2). Η αντίδραση πραγματοποιείται θερμοχημικά ή πυρολυτικά με τη χρήση ανανεώσιμων πρώτων υλών, αλλά οι διαδικασίες είναι επί του παρόντος ακριβές. Γίνονται προσπάθειες ανάπτυξης διαφόρων τεχνολογιών που αποσκοπούν στο να μειώσουν το κόστος, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις ποσότητες για να ανταγωνιστούν την παραγωγή υδρογόνου με τη χρήση φυσικού αερίου. Τα οφέλη της τεχνολογίας υδρογόνου είναι ο γρήγορος χρόνος ανεφοδιασμού (σε σύγκριση με τη βενζίνη) και η μεγάλη απόσταση οδήγησης με ένα μόνο γέμισμα. Τα μειονεκτήματα της χρήσης υδρογόνου είναι οι υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα όταν το υδρογόνο παράγεται από φυσικό αέριο, η χαμηλή

περιεκτικότητα ενέργειας ανά μονάδα όγκου σε συνθήκες περιβάλλοντος, η παραγωγή και συμπίεση υδρογόνου, η επένδυση που απαιτείται να γίνει σε πρατήρια καυσίμων για τη διανομή του υδρογόνου, η μεταφορά υδρογόνου σε πρατήρια καυσίμων και η έλλειψη ικανότητας παραγωγής ή διανομής υδρογόνου στο σπίτι. Το Toyota Mirai είναι ένα από τα πρώτα οχήματα με κυψέλες υδρογόνου που πωλούνται στο εμπόριο από το 2014. Συνεργασίες Η Toyota, η Air Liquide και η CaetanoBus ενώνουν τις δυνάμεις τους για να επιταχύνουν την ανάπτυξη της κινητικότητας υδρογόνου στην Ευρώπη. Υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας από την Toyota Motor Europe, την Air Liquide και την CaetanoBus για την επέκταση της κινητικότητας του υδρογόνου. Η συμφωνία αποσκοπεί σε στενότερη συνεργασία για την ανάπτυξη ευκαιριών για έργα κινητικότητας του υδρογόνου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος είναι η συνεργασία για τη δημιουργία ολοκληρωμένων

οικοσυστημάτων, όπου τόσο η προσφορά υδρογόνου όσο και η ζήτηση οχημάτων να παρέχονται ταυτόχρονα. Η Air Liquide, η CaetanoBus και η Toyota Motor Europe υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας με στόχο την ανάπτυξη ολοκληρωμένων λύσεων υδρογόνου. Αυτό θα περιλαμβάνει ανάπτυξη υποδομών και στόλους οχημάτων για να επιταχυνθεί η επέκταση της κινητικότητας υδρογόνου τόσο για ελαφρά όσο και για βαρέα οχήματα. Η συνεργασία αντικατοπτρίζει την κοινή φιλοδοξία των τριών εταίρων να συμβάλουν στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες μεταφορές και να επιταχύνουν την ανάπτυξη τοπικών οικοσυστημάτων υδρογόνου για πολλαπλές εφαρμογές κινητικότητας. Οι τρεις εταιρείες θα χρησιμοποιήσουν την τεχνογνωσία τους για να αντιμετωπίσουν ολόκληρη την αλυσίδα της κινητικότητας υδρογόνου, από την παραγωγή, διανομή και υποδομή ανεφοδιασμού υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ή χαμηλές εκπομπές άνθρακα, έως την ανάπτυξη σε διαφορετικά τμήματα οχημάτων. Αρχικά θα δοθεί έμφαση στα λεωφορεία, τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα και τα αυτοκίνητα, με περαιτέρω στόχο την επιτάχυνση της κατηγορίας των βαρέων φορτηγών. Διερευνώντας κοινές ευκαιρίες, οι τρεις κύριοι παράγοντες της κινητικότητας υδρογόνου θα συμβάλουν στην εμφάνιση νέων οικοσυστημάτων υδρογόνου σε ολόκληρη την Ευρώπη, ένα βασικό βήμα για την τόνωση της ζήτησης και τη διευκόλυνση της πρόσβασης υδρογόνου για άλλες εφαρμογές κινητικότητας. Αυτό περιλαμβάνει τις υποδομές και τους σταθμούς ανεφοδιασμού, καθώς

και ολοκληρωμένες προσφορές οχημάτων (μίσθωση και εξυπηρέτηση) σε εταιρείες ταξί, φορείς εκμετάλλευσης στόλου, τοπικές αρχές και άλλους. Η ενσωμάτωση διαφορετικών εφαρμογών και έργων σε ένα οικοσύστημα υδρογόνου, όπου η προσφορά και η ζήτηση συναντώνται, αποσκοπεί στην δημιουργία ενός κύκλου που θα επιτρέψει στη συνολική υποδομή υδρογόνου να ωριμάσει περαιτέρω. Αυτή η πρωτοβουλία αντιπροσωπεύει ένα ακόμη βήμα στην πορεία της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, που συνάδει με την ισχυρότερη εστίαση από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την ετοιμότητα των τεχνολογιών υδρογόνου. «Ο ρόλος της Toyota είναι να φέρει τις εφαρμογές υδρογόνου στο οικοσύστημα και συνεργαζόμενοι με τους συνεργάτες μας, θέλουμε να

επιταχύνουμε και να εντείνουμε τη χρήση του υδρογόνου ως λύση ουδέτερης άνθρακα για την κινητικότητα. Αυτό θα μειώσει σταδιακά το κόστος του υδρογόνου και της υποδομής του, βελτιώνοντας παράλληλα την επιχειρηματική υπόθεση για πολλές μελλοντικές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένης της κινητικότητας», δήλωσε ο Matt Harrison, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Toyota Motor Europe. Παγκοσμίως ηγέτης στα αέρια, τις τεχνολογίες και τις υπηρεσίες για τη βιομηχανία και την υγεία, η Air Liquide είναι παρούσα σε 75 χώρες με περίπου 66.400 υπαλλήλους και εξυπηρετεί περισσότερους από 3,8 εκατομμύρια πελάτες και ασθενείς. Το οξυγόνο, το άζωτο και το υδρογόνο είναι απαραίτητα μικρά μόρια για τη ζωή, την ύλη και την ενέργεια. Ενσωματώνουν την επιστημονική επικράτεια της Air Liquide και αποτελούν τον πυρήνα των δραστηριοτήτων της εταιρείας από τη δημιουργία της το 1902. Η CaetanoBus, συνεργάτης της Toyota Caetano Portugal και της Mitsui & Co, είναι κατασκευαστής λεωφορείων και σασί στην Πορτογαλία. Η εταιρεία έχει μια ενοποιημένη προσφορά σε οχήματα για πόλεις και αεροδρόμια, η οποία είναι αποτέλεσμα της τεχνικής της ικανότητας στην ανάπτυξη μοναδικών, πελατοκεντρικών λύσεων κινητικότητας. Η CaetanoBus είναι επίσης ο κατασκευαστής της COBUS, του παγκόσμιου ηγέτη στην αγορά στις μεταφορές με λεωφορεία αεροδρομίου. Η CaetanoBus εστιάζει στην ηλεκτροκίνηση από το 1980. Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 53

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ: Υπάρχει «χώρος» στην Ελλάδα;

Η

κλιματική αλλαγή έχει αναδειχθεί σε παγκόσμια πρόκληση με την Ευρωπαϊκή Ένωση να υιοθετεί μια ενεργειακή πολιτική με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου παράλληλα με την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας. Στην προσπάθεια αυτή οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην αντικατάσταση της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα και τη συνακόλουθη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων. Η παραγωγή ενέργειας από τη θάλασσα είναι μια σχετικά πρόσφατη δραστηριότητα, με αυξανόμενο ενδιαφέρον. Αφορά σε τεχνολογία που βρίσκεται σε αρχικά, πειραματικά στάδια (όπως η παραγωγή ενέργειας από τα κύματα και η παλιρροϊκή ενέργεια) αλλά και στην αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού που έχει περάσει σε φάση εμπορικής εκμετάλλευσης. Η πρώτη ανεμογεννήτρια στη θάλασσα εγκαταστάθηκε το 1991 στη Δανία.

54 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΣΠΡΟΓΕΡΑΚΑΣ* Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή στρατηγική για τις θαλάσσιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δημοσιεύτηκε το 2020, προβλέπεται αύξηση της θαλάσσιας αιολικής ισχύος στην Ευρώπη από 12 GW σήμερα σε 60 GW έως το 2030 και 300 GW έως το 2050. Η θαλάσσια αιολική ενέργεια αναμένεται να είναι η σημαντικότερη πηγή παραγωγής του ηλεκτρισμού που θα καταναλώνει η Ευρώπη το 2040. Παραμένει ωστόσο

προϋπόθεση η πρόληψη σε σχέση με πιθανές συγκρούσεις με άλλες δραστηριότητες αλλά και η προστασία του ευαίσθητου θαλάσσιου περιβάλλοντος. Αν και η Μεσόγειος Θάλασσα διαθέτει υψηλό αιολικό δυναμικό, η ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων είναι περιορισμένη κυρίως λόγω του βάθους των υδάτων της. Μέχρι πρόσφατα, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα αναπτύσσονταν κυρίως σε ρηχά νερά (λιγότερο από 30μ.) και κοντά στην ακτή. Πρόσφατα, το ενδιαφέρον στράφηκε στην αξιοποίηση της καινοτόμου τεχνολογίας των πλωτών ανεμογεννητριών. H τοποθέτησή τους μακριά από την ακτή και από κατοικημένες περιοχές έχει ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση πιο δυνατού και σταθερού αιολικού δυναμικού που εντοπίζεται σε μεγάλα βάθη, την απουσία επίδρασης του ανάγλυφου στην ανάπτυξη του ανέμου, τη μείωση της οπτικής όχλησης αλλά και τη διευκόλυνση συνύπαρξης με τις θαλάσσιες δραστηριότητες όπως η αλιεία και η ναυσιπλοΐα. Επιπλέον, οι πλωτές Α/Γ

έχουν περιορισμένη επίπτωση στο θαλάσσιο βυθό αλλά και μικρότερο χρόνο εγκατάστασης, καθώς η σχετική υποδομή μπορεί να συναρμολογηθεί σε μεγάλο βαθμό στην ξηρά και να ρυμουλκηθεί στην τελική της θέση. Στην Ελλάδα, το πρώτο αιολικό πάρκο εγκαταστάθηκε το 1982 στο νησί της Κύθνου, με 5 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 100kW. Σήμερα οι ανεμογεννήτριες είναι πολύ πιο ισχυρές και πολύ πιο μεγάλες, ενώ η συνολική αιολική ισχύς στη χώρα μας έχει ξεπεράσει τα 4GW. Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικό θαλάσσιο αιολικό δυναμικό, κυρίως στο Αιγαίο. Προσπάθειες για την αξιοποίησή του ξεκίνησαν από την προηγούμενη δεκαετία χωρίς ωστόσο να ολοκληρωθούν. Σήμερα το ενδιαφέρον έχει ενταθεί, ενώ για το μέλλον τα πλωτά αιολικά πάρκα αναμένεται να αποδειχθούν καταλληλότερα για τα βαθιά νερά του Αιγαίου. Οι σχετικές επενδύσεις εμπεριέχουν υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία καθώς είναι δυνατό να εμπλέξουν ναυπηγεία, λιμάνια, τη

βιομηχανία καλωδίων, κλπ. Σημειώνεται ότι πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας η πρόθεση για εγκατάσταση μονάδας παραγωγής πλωτών ανεμογεννητριών στη Μαγνησία. Σύμφωνα με το αρμόδιο Υπουργείο, αποτελεί εθνικό στόχο η εγκατάσταση 1,5-2 GW υπεράκτιων αιολικών έως το 2030. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή αναμένεται να έχει ο χωροταξικός σχεδιασμός. Η δραστηριότητα ρυθμίζεται χωροταξικά από το 2008 με την έγκριση του Ειδικού χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕχΣ ΑΠΕ, ΚΥΑ 49828/2008, ΦΕΚ 2464/Β’) κάτι που διευκόλυνε τις σχετικές επενδύσεις διαμορφώνοντας ασφάλεια δικαίου για τους ενδιαφερόμενους. Τα Ειδικά χωροταξικά Πλαίσια παρέχουν κατευθύνσεις, μεταξύ άλλων, για τη χωρική διάρθρωση ορισμένων παραγωγικών δραστηριοτήτων εθνικής σημασίας όπως η βιομηχανία, ο τουρισμός και οι υδατοκαλλιέργειες. Το ΕχΣ για τις ΑΠΕ βρίσκεται σήμερα σε διαδικασία αναθεώρησης και αναμένεται να καλύψει αποτελεσματικά και την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων σύγχρονης τεχνολογίας. Παράλληλα, η χώρα μας προωθεί το Θαλάσσιο χωροταξικό Σχεδιασμό μετά την ενσωμάτωση της οδηγίας 2014/89 της ΕΕ στην ελληνική νομοθεσία (ν.4546/18).

O Θαλάσσιος χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘχΣ) καλείται να συμβάλει στην ορθολογικότερη οργάνωση χρήσεων και των σχέσεων που τις διέπουν προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ αναπτυξιακών προοπτικών και προστασίας του περιβάλλοντος. Σημαντική στην προσπάθεια αυτή είναι η συμβολή των ερευνητών του Τμήματος χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που συμμετέχουν σε σχετικά ερευνητικά προγράμματα (όπως το MSPMED, και το ΘΑΛ-χΩΡ) και πρωτοβουλίες των αρμόδιων φορέων και της διοίκησης. Το υπό διαμόρφωση θεσμικό πλαίσιο αναμένεται να καλύψει τα κριτήρια και τους όρους ανάπτυξης των σχετικών επενδύσεων. Ποιες είναι όμως οι παράμετροι που διαμορφώνουν τις προκλήσεις στην προσπάθεια αυτή: Τεχνικά κριτήρια: Για την επιλογή των

κατάλληλων θαλάσσιων περιοχών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων, το βάθος θεμελίωσης, τα ανεμολογικά χαρακτηριστικά, οι γεωλογικές συνθήκες της περιοχής εγκατάστασης αλλά και το κόστος διασύνδεσης με το δίκτυο το οποίο αποτελεί σημαντικό μέρος της επένδυσης. Συμβατότητα με οικονομικές δραστηριότητες και υποδομές: Περιοχές με ειδικό καθεστώς που προορίζονται για δραστηριότητες δημοσίου συμφέροντος (π.χ. εθνική άμυνα, γραμμές επιβατικής ναυσιπλοΐας, οδεύσεις αγωγών) συνήθως αποκλείονται για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. Ευαισθησία ωστόσο απαιτείται κατά τη διαδικασία του χωροταξικού σχεδιασμού και για παραδοσιακές θαλάσσιες δραστηριότητες όπως η αλιεία και ο τουρισμός καθώς και πρόνοια για τις ενάλιες αρχαιότητες. Θαλάσσιο περιβάλλον: Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συμβάλλουν στην περιβαλλοντική ισορροπία ωστόσο η χωροθέτηση και λειτουργία των εγκαταστάσεων υπόκειται σε περιορισμούς απέναντι σε ευαίσθητες περιοχές και οικοσυστήματα. Στις περιοχές αυτές περιλαμβάνονται όσες εντάσσονται σε διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας (π.χ. Ramsar Convention on Wetlands, NATURA 2000 Network), θεσμοθετημένα θαλάσσια πάρκα, ζώνες όπου συναντάμε Λιβάδια Ποσειδωνίας αλλά και περιοχές σημαντικές για την ορνιθοπανίδα, τα θαλάσσια θηλαστικά και άλλα είδη. Κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης πρέπει να επιδιώκεται ο κατά το μέγιστο δυνατό περιορισμός των πιθανών επιπτώσεων. Τέλος, η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στον χερσαίο χώρο έχει αποδειχθεί δραστηριότητα ευάλωτη στην κοινωνική κριτική και έχει προκαλέσει σημαντικές τοπικές αντιδράσεις. Τα θαλάσσια αιολικά αναμένεται να συμβάλουν στον περιορισμό των πιέσεων σε περιοχές του χερσαίου χώρου και αρχικά φαίνεται να αντιμετωπίζονται θετικά από περιβαλλοντικές οργανώσεις και κοινό. Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός οφείλει να λάβει υπόψη τους προβληματισμούς των τοπικών κοινωνιών.

* Ο Ευάγγελος Ασπρογέρακας είναι Επίκουρος Καθηγητής χωροταξίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Τμήμα Μηχανικών χωροταξίας Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης), Διδάκτορας χωροταξίας και Πολεοδομίας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), κάτοχος Διπλώματος Αγρονόμου και Τοπογράφου Μηχανικού του ΕΜΠ και μεταπτυχιακού τίτλου MSc: Development and Planning του University College of London. Έχει δραστηριοποιηθεί ερευνητικά και επαγγελματικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα αφορούν στα γνωστικά αντικείμενα του χωρικού Σχεδιασμού και της Βιώσιμης ανάπτυξης. Πρόσφατη έρευνά του αφορά στη Θαλάσσια χωροταξία, τη χωρική ανθεκτικότητα και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 55

ΕΔΑ ΘΕΣΣ: Βιώσιμη Ανάπτυξη με φροντίδα για το Περιβάλλον

Η

ΕΔΑ ΘΕΣΣ συνεχίζει δυναμικά την υλοποίηση του αναπτυξιακού της προγράμματος, επενδύοντας στην κατασκευή σύγχρονων και βιώσιμων υποδομών στη βάση τεχνοοικονομικών παραμέτρων, που εγγυώνται την ασφάλεια και στοχεύουν στην αποδοτική ανάπτυξη του δικτύου. Κύριος πυλώνας του μακροπρόθεσμου στρατηγικού της σχεδιασμού αποτελεί ο ψηφιακός της μετασχηματισμός και η εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών που θα επιτρέψουν στα δίκτυα διανομής να συμβάλλουν ενεργά στην απαλλαγή του ενεργειακού συστήματος και της οικονομίας από τον άνθρακα. Απόρροια αυτής της στρατηγικής αλλά και της δέσμευσης της ΕΔΑ ΘΕΣΣ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, είναι η ενσωμάτωση κριτηρίων Βιωσιμότητας (ESG) σχετικών με το Περιβάλλον, την Κοινωνία, και τη Διακυβέρνηση) σε όλο το φάσμα των Εταιρικών της λειτουργιών. Στο πλαίσιο αυτό, η Εταιρεία, ανατροφοδοτεί το επιχειρησιακό της μοντέλο με στόχο τη δημιουργία μετρήσιμης αξίας για το περιβάλλον και την κοινωνία για τις περιοχές της Αδείας της. χάρις την ανάπτυξη της αγοράς, τη διεύρυνση της χρήσης του φυσικού αερίου και την αντικατάσταση συμβατικών ρυπογόνων καυσίμων για όλες τις κατηγορίες καταναλωτών (οικιακούς, εμπορικούς, βιομηχανία), η Εταιρεία - από την ίδρυση της έως και σήμερα- έχει συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται. Μόνο κατά το διάστημα 2017-2021 η εξοικονόμηση σε ρύπους από τη χρήση του φυσικού αερίου για την Περιφέρεια Θεσσαλίας ανήλθε σε: • 976 χιλ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) • 7,9 χιλ. τόνους διοξειδίου του θείου (SO2) • 2,3 χιλ. τόνους μονοξειδίου του αζώτου(ΝΟ) Σε αυτό το πλαίσιο και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ υλοποιεί ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα Εταιρικής Υπευθυνότητας μεγιστοποιώντας το θετικό

περιβαλλοντικό και κοινωνικό της αντίκτυπο. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται δράσεις ανάπλασης δημόσιων χώρων πρασίνου προς όφελος των πολιτών σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, προσβλέποντας παράλληλα στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Για το σκοπό αυτό, η Εταιρεία διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, διευρύνοντας τη συνεργασία με τις τοπικές αρχές και τους φορείς, γεγονός που της επιτρέπει να αναγνωρίζει και να ικανοποιεί τις ανάγκες όχι μόνο των καταναλωτών της αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Ο Γενικός Διευθυντής της ΕΔΑ ΘΕΣΣ, κ. Λεωνίδας Μπακούρας, δηλώνει σχετικά: «Η πολιτική και η μέριμνα της Εταιρείας για το περιβάλλον ενσωματώνεται σε όλο το φάσμα των επιχειρησιακών της δραστηριοτήτων, με την εφαρμογή βέλτιστων επιχειρηματικών πρακτικών, μέσα από το πρίσμα της αειφόρου ανάπτυξης. Όντας ενεργό μέλος της κοινωνίας, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ στοχεύει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και στην ανάπτυξη των οικοσυστημάτων εντός του αστικού ιστού. Σε ευρύτερο πλαίσιο, η συνεπής υλοποίηση της βιώσιμης στρατηγικής μας συντελεί έμπρακτα στην εξοικονόμηση πόρων και στην αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις». Η ΕΔΑ ΘΕΣΣ συνεχίζει την υψηλή διείσδυση του φυσικού αερίου στις

περιοχές της Αδείας, ενός καυσίμου που διαχρονικά αποτελεί την πιο ασφαλή, αποδοτική και αξιόπιστη μορφή ενέργειας. Ως το καθαρότερο συμβατικό καύσιμο, το φυσικό αέριο αποτελεί το καύσιμο γέφυρα για τη μετάβαση της χώρας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας. Όπως τονίζει ο Γενικός Διευθυντής, σε αυτή τη προσπάθεια, σημαντικός αναδύεται ο ρόλος των ανανεώσιμων αερίων στην επίτευξη των φιλόδοξων Εθνικών και Ενωσιακών στόχων για την ενέργεια και το κλίμα. Στο ίδιο πλαίσιο, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αξιοποίησης των δικτύων διανομής, τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν σήμερα το βιομεθάνιο και σε δεύτερο στάδιο το υδρογόνο, διαφοροποιώντας με τον τρόπο αυτό τις πηγές εφοδιασμού και μειώνοντας την εξάρτηση της χώρας αλλά και της Ε.Ε. από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Διαβλέποντας τις προκλήσεις που αναδύονται από την εν εξελίξει ενεργειακή μετάβαση και την ενεργειακή κρίση, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ, ως μέλος του φορέα για τη βιωσιμότητα GD4S- του βασικού οργανισμού που εκπροσωπεί την φωνή των Διαχειριστών Δικτύων Διανομής αερίου στην Ευρώπη, συμμετέχει ενεργά στις διαβουλεύσεις συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου ευρωπαϊκού ενεργειακού πλαισίου προς όφελος των Ευρωπαίων καταναλωτών.

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΟ ΠΑΡΚΟ

Όταν το περιβάλλον συναντά την καινοτομία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Η κυκλική οικονομία, η τεχνολογία και η γεωργία ακριβείας στο προσκήνιο

Λ

ίγα χιλιόμετρα έξω από τον Βόλο, κοντά στο Βελεστίνο βρίσκεται ένας «κρυφός» παράδεισος έρευνας, εκπαίδευσης, τεχνολογίας και καινοτομίας. Το πιλοτικό Θερμοκηπιακό Πάρκο του Αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προωθεί την κυκλική οικονομία, την επανάχρηση των υλικών προς όφελος του περιβάλλοντος αλλά και του ανθρώπου. Στο πιλοτικό Θερμοκηπιακό Πάρκο του Αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας βρίσκεται το Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών και Ελέγχου

58 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Περιβάλλοντος, όπου υλοποιούνται έργα που έχουν σχέση με τα θερμοκήπια, το περιβάλλον του θερμοκηπίου , τη διαχείριση του κλίματος, της άρδευσης, της λίπανσης στο θερμοκήπιο με σκοπό τη μείωση των εισροών και την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη και ποιοτικότερη ποσότητα παραγωγής. Εκεί, υλοποιούνται περισσότερο από δέκα ερευνητικά κέντρα, που έχουν χρηματοδοτηθεί από εθνικά και ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα. Αυτά δηλαδή τα κονδύλια και η χρηματοδότηση έχουν έρθει μέσα από την ανταγωνιστικότητα,

την αριστεία και το μεράκι μιας ομάδας, η οποία έχει αποφασίσει ότι θέλει να βοηθήσει την προώθηση του κλάδου των θερμοκηπίων στη χώρα. Τα θερμοκήπια έχουν κατασκευαστεί και εξοπλιστεί με πόρους κυρίως από τα προγράμματα και γι’ αυτό υπάρχουν πολλές συνεργασίες με πολλά Ιδρύματα στην Ελλάδα ή το εξωτερικό και με πολλές εταιρείες και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με μεγάλες βιομηχανίες, παγκοσμίου εμβέλειας , οι οποίες εργάζονται μαζί με την ερευνητική ομάδα για να στηρίξουν και να προωθήσουν την έρευνα σε αυτό τον κλάδο.

Το θερμοκήπιο του ΠΘ Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας ο Καθηγητής κ. Νίκος Κατσούρας, ο οποίος αναλύει τον σκοπό της δημιουργίας του θερμοκηπίου και τους στόχους των ερευνών. «Έχουμε φτιάξει ένα θερμοκήπιο πιλοτικό και επιδεικτικό, δοκιμάζουμε διάφορες τεχνολογίες, οι οποίες είναι έτοιμες για να τις πάρει ο παραγωγός και να τις ενσωματώσει στις δικές του τεχνικές και να τις χρησιμοποιήσει, για να μπορέσει κι αυτός να έχει μία καλύτερη απόδοση στο θερμοκήπιό του», επεσήμανε ο Καθηγητής ως προς τον κεντρικό άξονα του θερμοκηπίου. Ένα όμως από τα έργα που ασχολείται η ομάδα έχει να κάνει με την αξιοποίηση των τεχνολογιών της ψηφιακής γεωργίας, της έξυπνης γεωργίας, προκειμένου μειωθούν οι εισροές σε νερό και λιπάσματα, δηλαδή να ποτίζεται η καλλιέργεια με όσο νερό χρειάζεται, όταν το χρειάζεται και με όσα θρεπτικά στοιχεία μπορεί να χρειαστεί η καλλιέργεια για να αναπτυχθεί στον μέγιστο βαθμό. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 59

Η κυκλική οικονομία και η επανάχρηση στην πράξη Αυτό ουσιαστικά που συμβαίνει στο θερμοκήπιο είναι πως γίνεται η επανάχρηση του νερού, αλλά και του λιπάσματος και μάλιστα αυτό χρησιμοποιείται για άλλη καλλιέργεια, αυτή των ψαριών. Όπως εξηγεί ο κ. Κατσούλας «ό,τι ρίχνουμε σε νερό και λιπάσματα μαζεύεται ξανά, στο τέλος γιατί πρέπει να ξεπλένουμε τη ρίζα του φυτού. Μαζεύουμε το νερό και το λίπασμα, που θα μπορούσε να είναι σε έναν παραγωγό και το 50% του λιπάσματος που ρίχνει και το ξαναχρησιμοποιούμε είτε στην ίδια καλλιέργεια, είτε σε μια άλλη καλλιέργεια ή σε μια άλλη καινοτόμα παραγωγή, σε ένα άλλο καινοτόμο σύστημα. Μαζεύοντας αυτό το νερό και τα λιπάσματα, που σε ένα ανοιχτό υδροπονικό σύστημα θα μπορούσε να απορριφθεί προς το περιβάλλον, το χρησιμοποιούμε είτε να ποτίσουμε μια άλλη καλλιέργεια, ή να παράξουμε κάτι άλλο, όπως τα μικροφύκη , οι άλγες. Αυτά μπορεί να είναι ένα συμπλήρωμα διατροφής, κάτι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη φαρμακευτική, μπορεί να είναι όμως και τροφή για τα ψάρια». Έτσι λοιπόν στο Θερμοκήπιο του ΠΘ γίνεται και παραγωγή τροφής για ψάρια, μιας και εκτός από το θερμοκήπιο υπάρχει στον χώρο και ιχθυοκαλλιέργεια. « Έχοντας ένα σύστημα παραγωγής ψαριών, όπως θα είχε μία ιχθυοκαλλιέργεια, ταΐζουμε τα ψάρια με την τροφή που φτιάχνουμε εμείς και ενώ ένας ιχθυοπαραγωγός θα έπρεπε να ανανεώνει το νερό της ιχθυοκαλλιέργειας και να το απορρίπτει προς το περιβάλλον, εμείς παίρνουμε αυτό το νερό που περιέχει λιπάσματα και το δίνουμε για να ποτίσουμε την καλλιέργειά μας. Το ξαναδίνουμε δηλαδή πάλι στο δικό μας σύστημα. Η καλλιέργειά μας το καθαρίζει, αφού απορροφά τα θρεπτικά στοιχεία που υπάρχουν κι έτσι έχουμε καθαρό νερό, περίπου ένα 30% από αυτό που δώσαμε, για να το δώσουμε ξανά στην καλλιέργεια των ψαριών. Υπάρχει ένας συνεχής κύκλος, προκειμένου να μην φεύγει τίποτα προς το περιβάλλον», υπογράμμισε ο κ. Κατσούλας. Μάλιστα ανέφερε πως εκτός ακαδημαϊκών κύκλων μία καλλιέργεια σε θερμοκήπιο μπορεί να συνοδεύεται και από ένα ιχθυοτροφείο και ο στόχος του Εργαστηρίου είναι να δημιουργήσει κάτι τέτοιο πιλοτικό που μπορεί όμως κάποιος να το υιοθετήσει, να το βάλει στο σύστημά του, στην καλλιέργειά του για να έχει εισόδημα από δύο πηγές .

60 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Μπορεί στην Ελλάδα να είναι πρωτότυπο και να μελετάται πρώτη φορά, έχει όμως πολλά χρόνια που μελετάται παγκοσμίως. Εμείς όμως προσπαθούμε να το ενσωματώσουμε και να το βάλουμε να δουλέψει στις ελληνικές συνθήκες, για να μπορέσουμε να καλλιεργήσουμε το ψάρι το ανάλογο που χρειάζεται και που έχει ζήτηση στην Ελλάδα, για να μπορέσουμε να έχουμε ένα καλό εισόδημα για τον παραγωγό», τόνισε ο Καθηγητής. Τα πλεονεκτήματα της υδροπονικής καλλιέργειας Σύμφωνα με τον κ. Κατσούλα το πλεονέκτημα της υδροπονικής καλλιέργειας είναι ότι μπορεί να ανακυκλώσει τα λιπάσματα. Να πάρει δηλαδή ό,τι περισσεύει, κάτι που αν γινόταν στο έδαφος θα έφευγε προς τα κατώτερα στρώματα του εδάφους. Στην υδροπονική μαζεύεται και ξαναχρησιμοποιείται και όπως αναδεικνύεται σε μετρήσεις είτε σε Έλληνες παραγωγούς είτε στην Ευρώπη μπορεί να είναι και 50% . Τα λιπάσματα που ρίχνει κάποιος στην καλλιέργειά του, το 50% αυτών μπορεί να φύγει. Με την υδροπονική καλλιέργεια αυτό μπορεί να εξοικονομηθεί, να μαζευτεί και να χρησιμοποιηθεί, μειώνοντας το κόστος των εισροών.

Η υδροπονική, οι τεχνολογίες και η εφαρμογή Η υδροπονική τεχνική δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα θερμοκήπια, όπως εξηγεί ο κ. Κατσούλας γιατί είναι και αρκετά σημαντικό το κόστος της εγκατάστασης. «Εάν έχω ένα θερμοκήπιο που δεν έχει τις τεχνολογίες που υπάρχουν εδώ, το να βάλω υδροπονική καλλιέργεια, δεν θα βελτιώσει τόσο την παραγωγή μου», συμπλήρωσε. Ωστόσο, οι τεχνολογίες που αναπτύσσονται και που έχουν σχέση με το πότε θα ποτίσω, πόσο θα ποτίσω , πόσα λιπάσματα θα ρίξω, εφαρμόζονται και στο έδαφος και δεν αφορούν μόνο στην υδροπονική καλλιέργεια. «Η ψηφιακή, η έξυπνη, η γεωργία ακριβείας εφαρμόζεται στις υδροπονικές καλλιέργειες, εφαρμόζεται και στο έδαφος», υπογράμμισε ο κ. Κατσούλας. Στο Εργαστήριο, επίσης, προσπαθούν να λαμβάνουν τις προβλέψεις της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας για την επόμενη εβδομάδα και με βάση αυτές να βλέπουν πόσο νερό θα χρειαστούν, πόσο θα αναπτυχθεί η καλλιέργειά τους, για να ρίξουν τα κατάλληλα λιπάσματα, αλλά να ρίξουν και όσο χρειάζεται. Πρόκειται για μία καινούργια, ψηφιακή τεχνολογία η οποία βοηθά στην καλύτερη διαχείριση και λειτουργία του

τα χρησιμοποιήσουμε για το καλύτερο, για την καλύτερη αξιοποίηση της παραγωγής», επεσήμανε ο Καθηγητής.

θερμοκηπίου. Σε αυτό δε το κομμάτι, μπορούν να μπουν ενεργά και όλοι οι παραγωγοί. Υπάρχει μεν ένα μικρό κόστος, όμως το αποτέλεσμα είναι πολύ σημαντικό. « Οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι μέσα στη ζωή μας, με ένα κινητό τηλέφωνο μπορώ να κάνω πολλά πράγματα από το να ανιχνεύσω ποια είναι η έλλειψη σε θρεπτικά στοιχεία πάνω στην καλλιέργειά μου, από το να δω εάν υπάρχει κάποια ασθένεια, εάν υπάρχει κάποιο έντομο, όλα αυτά μπορούμε να

Το ρομπότ «ντεντέκτιβ» Το θερμοκήπιο του ΠΘ, είναι το πιλοτικό θερμοκήπιο τ 20 εταίρων σε όλη τη Ευρώπη, όπου θα φέρουν όλες τις τεχνολογίες που θα αναπτύσσουν για να τις δοκιμάσουν εδώ. Μία από αυτές είναι ένα ρομπότ, το οποίο θα μπαίνει μέσα στο θερμοκήπιο, αυτόνομα, βλέπει εάν υπάρχει κάποια ασθένεια ή έντομο και προσπαθεί να ψεκάσει εάν χρειάζεται τοπικά για να μην επιβαρύνουμε το περιβάλλον. Δεν ψεκάζει χημικά φυτοφάρμακα, αλλά φυτοφάρμακα, που προέρχονται από τα μικροφύκη , άρα πρόκειται για τελείως βιολογικό. Το όφελος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι διττό, με κύρια «ομπρέλα» το περιβάλλον και την προστασία του. Υπάρχει όφελος για τους εργαζόμενους που δουλεύουν σε ένα θερμοκήπιο, όπως και για τους τους καταναλωτές. Στόχος, σύμφωνα με τον κ. Κατσούλα, είναι να παραχθούν προϊόντα, τα οποία θα είναι απαλλαγμένα από χημικά υπολείμματα και χρησιμοποιώντας φυσικά φυτοπροστατευτικά το θερμοκήπιο του ΠΘ έχει πετύχει ένα σημαντικό βήμα σε αυτό το κομμάτι. «Αν μειώσουμε ακόμη περισσότερο και αυτά θα έχουμε μειώσει το κόστος της παραγωγής και θα φτάνει και στον καταναλωτή με ένα χαμηλότερο ίσως κόστος», σημείωσε. Το θερμοκήπιο ως εργαλείο αντιμετώπισης της έλλειψης νερού Εκτός από ένα μέσο παραγωγής προϊόντων, το θερμοκήπιο είναι ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση της έλλειψης νερού, γιατί οι καλλιέργειες

που βρίσκονται στο θερμοκήπιο έχουν μικρότερη κατανάλωση νερού σε σχέση με τον ανοιχτό αγρό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Ποτών είναι το εργαλείο για τη μείωση της χρήσης νερού και για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Εξηγώντας ο κ. Κατσούλας στο τι μπορούν να κάνουν οι παραγωγοί για να πετύχουν καλύτερη και ποιοτικότερη σοδειά, επεσήμανε πως υπάρχουν πολλά συστήματα που μπορούν να ενσωματώσουν σιγά σιγά, όπως από την ανάλυση που μπορεί να κάνει κάπιιος στο έδαφος για να δει τι θρεπτικά στοιχεία χρειάζεται. Δυστυχώς πολλοί παραγωγοί δεν έχουν προχωρήσει ούτε σε αυτό, δεν αναλύουν το έδαφος, δεν ξέρουν τι ακριβώς χρειάζεται και ρίχνουν λίπασμα χωρίς ακριβή έλεγχο. Επιπλέον, η μέτρηση του νερού στο έδαφος με ένα υγρασιόμετρο μπορεί να έχει ένα μικρό κόστος αλλά λύνει το πρόβλημα και ο παραγωγός μπορεί να ρίξει όσο νερό χρειάζεται η καλλιέργειά του και μάλιστα όταν το χρειάζεται. «Υπάρχουν τεχνολογίες , η λεγόμενη ψηφιακή τεχνολογία, η γεωργία ακριβείας, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τον ανοιχτό αγρό και στο θερμοκήπιο. Τη γεωργία ακριβείας την προωθεί η ΕΕ, η Πράσινη Συμφωνία για την παραγωγή από το χωράφι στο πιάτο ενσωματώνει τέτοιες οδηγίες για την γεωργία ακριβείας, οι οποίες μπαίνουν στην καθημερινότητα του παραγωγού», κατέληξε ο κ. Κατσούλας, παρουσιάζοντας τόσο το θερμοκήπιο του ΠΘ, όσο και την ουσιαστική συμβολή του για μία νέα, διαφορετική πρωτογενή παραγωγή με κύριο χαρακτηριστικό την προστασία του περιβάλλοντος, μέσα από την καινοτομία και την τεχνολογία.

Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δημιούργησε «οικολογικό» παγωτό Ο καθηγητής κ. Ιωάννης Γιαβάσης μιλά για τη διεθνή διάκριση της εργαστηριακής ομάδας

Α

κόμα μια βράβευση ήρθε προ ημερών για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τίτλο «Proactive Co-Creation in Sustainable Ice Cream Challenge» για τη δημιουργία ενός… «οικολογικού» παγωτού, ανάμεσα σε άλλες εργαστηριακές μονάδες απ’ όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα, η βράβευση σχετίζεται με τη δημιουργία παγωτού με σημαντικά μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα κατά την κατάψυξή του. «Τα καταφέραμε μετά από δύο έτη ερευνών μαζί με άλλα πανεπιστήμια ανά τον κόσμο», είπε περήφανα ο κ. Ιωάννης Γιαβάσης, Καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

στόχος του διαγωνισμού που διοργάνωσε η εταιρεία της Unilever ήταν να παραχθεί ένα παγωτό το οποίο θα μπορεί να συντηρείται στους -5 έως και 0 βαθμούς Κελσίου και όχι στους 20 με -18 βαθμούς, όπως γίνεται τώρα. Η επίτευξη του στόχου σημαίνει αυτομάτως μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας για την εκάστοτε εταιρεία παγωτού, το δίκτυο διανομής του, τα σημεία πώλησης, αλλά και τους καταναλωτές, όπως τόνισε ο κ. Γιαβάσης. Πρόσθεσε δε ότι εκτός από το ενεργειακό όφελος της θερμοκρασίας, υπάρχει και ποιοτικό όφελος στο παγωτό, καθώς δεν θα δημιουργείται πάγος στα παγωτά κατά το άνοιγμα και κλείσιμο των ψυγείων τους καλοκαιρινού μήνες που οι θερμοκρασίες είναι ιδιαίτερα υψηλές.

Το παγωτό που εξοικονομεί ενέργεια Ο καθηγητής και επιστημονικός συνεργάτης της ομάδας τόνισε πως

Τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας Οι τοπικές επιστημονικές ομάδες που

62 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ένωσαν τις δυνάμεις τους και συνεργάστηκαν άρτια για τη δημιουργία του παγωτού αποτελούνταν από τον επιστημονικό υπεύθυνο και τον Καθηγητή Βιοτεχνολογίας του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Ηλία Αναστασόπουλο και τους συνεργάτες τους Καθηγητές, όπως τον κ. Ιωάννη Γιαβάση του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και κ. Θωμά Μοσχάκη του Τομέα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, του Τμήματος Γεωπονίας, του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο έργο συμμετείχαν επίσης οι υποψήφιοι διδάκτορες κ. Μιτσάγγα χρυσάνθη (ΠΘ) και κ. Πρόδρομος Προδρομίδης (ΑΠΘ), καθώς και η φοιτήτρια κ. Στατίλκο Ολγα (ΠΘ). «Εμείς, μαζί με τα πανεπιστήμια της Ιαπωνίας και της Πορτογαλίας προσφέραμε τις καλύτερες, εφαρμόσιμες και ρεαλιστικές

ΗΛΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Τμήματος Περιβάλλοντος Παν/μίου Θεσσαλίας

ΙωΑΝΝΗΣ ΓΙΑΒΑΣΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Παν/μίου Θεσσαλίας

ΘωΜΑΣ ΜΟΣΧΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Τομέα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, Αριστοτέλειου Παν/μίου Θεσσαλονίκης

λύσεις, ώστε το παγωτό να μην λιώνει, να μην είναι σκληρό και να μην αλλοιώνεται σε θερμοκρασίες κοντά στο μηδέν», σημείωσε ο καθηγητής. Ο κ. Γιαβάσης ερωτηθείς σχετικά με το αν η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλα βρώσιμα προϊόντα, εκτός του παγωτού, είπε πως είναι εφικτό ειδικά για τα προϊόντα που μπαίνουν στην κατάψυξη και μπορούν να συντηρηθούν, όπως γιαούρτια, συμπυκνωμένοι χυμοί κ.α. Ο καθηγητής μεταξύ άλλων ξεκαθάρισε πως η μέθοδος που χρησιμοποίησε η επιστημονική ομάδα για το παγωτό δεν εφαρμόζεται παντού, αλλά αφορά

κυρίως τα υδατικά μείγματα και όχι παραδείγματος χάριν το κρέας. Το θέμα της εξοικονόμησης ενέργειας είναι πολύ επίκαιρο σύμφωνα με τον καθηγητή του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ τόνισε ιδιαίτερα την σημαντικότητά του, εφόσον πλέον κάνουμε λόγο για προϊόντα που μπορούν να συντηρηθούν στην κατάψυξη έως και για δύο χρόνια με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και άρα χρημάτων. Σημείωσε δε ότι τα κατεψυγμένα προϊόντα δεν έχουν μικροβιολογικά προβλήματα, όσο καιρό και να μείνουν στον χώρο της κατάψυξης.

Σχετικά με το πόση ενέργεια μπορούμε να εξοικονομήσουμε σε περίπτωση που το «οικολογικό» παγωτό πλασαριστεί στην αγορά για τον καταναλωτή, ο κ. Γιαβάσης τόνισε ότι ο υπολογισμός δεν μπορεί να γίνει επακριβώς από τους ίδιους, αλλά μόνο από την εταιρεία της Unilever, χονδρικά όμως έκανε λόγο για εξοικονόμηση ενέργειας που φτάνει μέχρι και το 1/3. Ο Καθηγητής επεσήμανε ότι είμαστε σε μεταβατική φάση σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και τον τρόπο παραγωγής της, θέματα που θα μας απασχολήσουν πολύ τα επόμενα χρόνια. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 63

SaVE yOUR HOOD ΣΤΟΝ ΒOΛΟ «Βάζουμε τα σκουπίδια στη θέση τους - Καθαρίζουμε τις γειτονιές μας»

Θ

έλεις να σταματήσεις να βλέπεις πεταμένα σκουπίδια στον δρόμο; Να καθαρίσεις από τα αφημένα απορρίμματα τους δρόμους της πόλης σου; Ενδιαφέρεσαι να βλέπεις μόνο καθαρές παραλίες, δάση και πάρκα γιατί αντιλαμβάνεσαι ότι είναι «πηγές» ζωής; Θέλεις να αλλάξει ο τρόπος που σκέφτονται οι γύρω σου για τα σκουπίδια; Τότε πρέπει να γνωρίσεις την ομάδα που έχει συσταθεί στην πόλη μας με την ονομασία «Save your hood» και να συμμετάσχεις σ’ αυτήν. Το «Save your hood» στον Βόλο ήρθε τον Δεκέμβριο του 2020 και από τότε ο κόσμος έχει γίνει καλύτερος, εφόσον έχει λιγότερα σκουπίδια.

64 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Κύριοι συντονιστές της ομάδας στον Βόλο είναι η Αθανασία Μπρόζου και ο Νίκος Κοντοτάσιος, οι οποίοι έχουν αναλάβει ενεργά να δυναμώσουν την τοπική πρωτοβουλία και ομάδα. Ουσιαστικά έχουν την ευθύνη να οργανώνουν τις δράσεις, να ενημερώνουν και να καλούν τον κόσμο και να βρίσκουν χορηγίες που μπορούν να στηρίξουν το «ιερό» έργο της ομάδας. Επίσης, προσπαθούν να φέρουν νέους εθελοντές και να παρουσιάζουν στα social media τις δράσεις και το έργο τους. Σήμερα η τοπική ομάδα αποτελείται από 100 μέλη, εκ των οποίων τα 30 είναι πλήρως ενεργά, συμμετέχοντας στις περιβαλλοντικές δράσεις καθαρισμού.

Το «Save your hood» στον Βόλο βάζει τα σκουπίδια στη θέση τους Πρωτεύων σκοπός της ομάδας είναι να καθαρίζει από τα απορρίμματα και σκουπίδια διάφορα σημεία της πόλης μας, να τα συλλέγει σε μεγάλες σακούλες σκουπιδιών και στη συνέχεια να τις πετά εκεί όπου πραγματικά ανήκουν. Η αγάπη για το περιβάλλον, για τη φύση και κατ’ επέκταση για τη ζωή και την υγεία του ανθρώπου αποτελούν κινητήριες δυνάμεις των μελών της ομάδας. Η δράση της ομάδας όμως, δεν σχετίζεται μόνο με την περισυλλογή σκουπιδιών στις γειτονιές. Απώτερος στόχος των μελών είναι να

Φωτογραφία από την τελευταία δράση της ομάδας στον λόφο της Γορίτσας, το Σάββατο 21 Μαΐου. «Σε μιάμιση ώρα 8 σακούλες (800lt) σκουπιδιών μπήκαν στη θέση τους», ανακοινώνουν οι εθελοντές της ομάδας. (πηγή φωτογραφιών: Facebook)

στη θέση τους και πως το μέλλον μας θα είναι καλύτερο με τις δράσεις της ομάδας.

«Save your hood» στην Αθήνα Η ιδέα του «Save your hood» και των εθελοντικών περιβαλλοντικών δράσεων «γεννήθηκε» στην Αθήνα, με τη σύσταση της ομάδας στην πόλη μας να ακολουθεί. Συγκεκριμένα, η ομάδα της πρωτεύουσας δημιουργήθηκε στις αρχές της πρώτης καραντίνας με πρωτοβουλία του Βασίλη Σφακιανάκη, με την εξάπλωση και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας να πραγματοποιείται ραγδαία. Το «Save your hood» στην Αθήνα είναι μια καθ’ όλα ενεργή ομάδα η οποία πραγματοποιεί πάμπολλους περιβαλλοντικούς καθαρισμούς. Ταυτόχρονα, αξιοσημείωτη είναι η προσπάθεια και υλοποίηση των δράσεων σε κλίμα συνεργασίας και αγάπης για το περιβάλλον με δήμους, οργανώσεις, φορείς και προσφυγικές ομάδες.

αλλάξει ριζικά η νοοτροπία του κόσμου, όσον αφορά στη διαχείριση και παραγωγή των σκουπιδιών, και πάνω απ’ όλα να μειώσουμε όλοι το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα. Από τον Δεκέμβριο του 2020 έως και σήμερα η ομάδα έχει πραγματοποιήσει 29 δράσεις καθαρισμού σε διάφορα μέρη της πόλης μας.

Ο αριθμός απορριμμάτων που έχει συγκεντρωθεί είναι τεράστιος, καθώς ανέρχεται στα 51.450 lt σκουπιδιών, δηλαδή 514 σακούλες! Τα αποτελέσματα δημιουργούν ανάμεικτα συναισθήματα. Λύπη, καθώς όλα αυτά τα σκουπίδια ήταν διάσπαρτα στο περιβάλλον, αλλά χαρά και αισιοδοξία πως όλα πλέον είναι

«Ακολουθήστε» τα social media Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο του «Save your hood» στην Αθήνα μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα του Facebook Save Your Hood Greece (Ελλάδα) και τη σελίδα του Instagram saveyourhood_gr. Τοπικά, για να ενημερωθείτε, να οργανωθείτε και να συμμετάσχετε ως εθελοντές στην ομάδα μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα του Facebook Save Your Hood Volos και το προφίλ στο Instagram save_your_hood_volos. «Σκεφτόμαστε παγκόσμια, δρούμε τοπικά. Κατανοούμε τη μεγάλη εικόνα και τις λύσεις που χρειάζονται, αλλά ξεκινούμε την αλλαγή από τη γειτονιά μας!». ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 65

ΤΕΛΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ:

Μ

Επιβολή από 1η Ιουνίου στις πλαστικές συσκευασίες

ία ακόμα επιβάρυνση στα προϊόντα η συσκευασία των οποίων περιέχει πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) ήρθε για τους

καταναλωτές. Αφορά το περιβαλλοντικό τέλος ύψους 8 λεπτών το οποίο έχει επιβάλλει από την 1η Ιουνίου κατά την πώλησή των προϊόντων σε κάθε νόμιμο σημείο πώλησης. Με βάση το νόμο που ψηφίστηκε πέρυσι το καλοκαίρι, η καταβολή του τέλους επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος. Το ποσό του τέλους θα πρέπει να αναγράφεται με τρόπο διακριτό και ευανάγνωστο στα παραστατικά πώλησης προ Φ.Π.Α. και να αποτυπώνεται στα λογιστικά αρχεία που υποχρεούνται να τηρούν οι επιχειρήσεις που πωλούν τα εν λόγω προϊόντα. Θα πρέπει επίσης να αναγράφεται στα σημεία πώλησης των συγκεκριμένων προϊόντων σε εμφανές σημείο για τον καταναλωτή, ότι τα προϊόντα αυτά υπόκεινται σε τέλος, με αναγραφή του

ποσού του τέλους. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να αναγράφουν στα σημεία πώλησης των προϊόντων, σε εμφανές σημείο για τον καταναλωτή, ότι τα προϊόντα αυτά υπόκεινται σε τέλος, με αναγραφή του ποσού του τέλους. Οι επιχειρήσεις που πωλούν αυτά τα είδη είναι υποχρεωμένες να υποβάλουν δήλωση απόδοσης τέλους ανακύκλωσης κάθε τρίμηνο, έως την τελευταία ημέρα του μήνα που ακολουθεί την χρονική περίοδο στην οποία αφορά. Μέχρι την ολοκλήρωση της υλοποίησης της εφαρμογής για την ηλεκτρονική υποβολή της δήλωσης, θα υποβάλλεται ψηφιακά μέσω της Εφαρμογής Ψηφιακής Υποδοχής και Διαχείρισης Αιτημάτων «Τα Αιτήματά μου», που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ (myaade.gov.gr). Για την περίοδο της πρώτης εφαρμογής και ειδικότερα για τα έσοδα του Ιουνίου 2022, η δήλωση υποβάλλεται μέχρι την 1η Αυγούστου 2022. Σε κάθε

περίπτωση κατά την ολοκλήρωση της υλοποίησης της υποβολής της δήλωσης μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής, και εφόσον υφίσταται αποδεδειγμένη αδυναμία λειτουργίας αυτής, η δήλωση θα υποβάλλεται σε έντυπη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Σε περίπτωση υποβολής τροποποιητικής δήλωσης, αυτή θα υποβάλλεται ψηφιακά μέσω της Εφαρμογής Ψηφιακής Υποδοχής και Διαχείρισης Αιτημάτων «Τα Αιτήματά μου», που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ. Βάσει του ψηφισθέντος νόμου, στον παραγωγό συσκευασιών που δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις, θα επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 100.000 ευρώ. Και αυτό το τέλος, όπως το αντίστοιχο για τις πλαστικές σακούλες θα έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και θα αποδίδεται τελικά στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) με σκοπό τα έσοδα να διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης. Πηγή: Ναυτεμπορική

66 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ