ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2021 by Kareklidis Media

πΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ιΟΥνιΟΥ παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος

Ο ΒΟλΟς «πρΑςινη»

πρωτεΥΟΥςΑ της εΥρωπης τΟ 2030 Φρανς Τίμερμανς-Ζοζέπ ΜπορέλΧρίστος ΔήμαςΓιώργος ΑμυράςΔωροθέα Κολυνδρίνη Χρήστος ΖερεφόςΠαντελής ΚάπροςΛεωνίδας ΜπακούραςΦοίβη Κουντούρη Κίμων ΧατζημπίροςΓιώργος ΣταματελόπουλοςΚώστας ΚοσμάςΕλένη ΑνδρεάδηΙωάννα Ζαχαράκη

editorial Ο Βόλος «πράσινη» πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2030

ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ Εκδότης της εφημερίδας ΜΑΓΝΗΣΙΑ

6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντ ος μας βρίσκει σε μία διαδικασία σημαντικών αλλαγών στο νομοθετικό πλαίσιο της χώρας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ευρύτερα με επίκεντρο βεβαίως την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας που ευνοούν τις επενδύσεις στην παραγωγή «καθαρής» ενέργειας όπως το «πράσινο» υδρογόνο, η προώθηση της ηλεκτροκίνησης σε όλο το φάσμα των μεταφορών και οι στόχοι που τίθενται για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα συγκαταλέγονται στις θετικές αλλαγές. Υπάρχουν όμως και αρνητικές αλλαγές που οδηγούν σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος και στην υπονόμευση των θετικών αλλαγών. Εστιάζοντας μάλιστα στην πόλη μας διαπιστώνουμε την προβληματική διαχείριση των απορριμμάτων με την παράλληλη προώθηση και διεύρυνση της καύσης rdf και άλλων «εναλλακτικών» καυσίμων από την ΑΓΕΤ Ηρακλής, τον κυκλοφοριακό σχεδιασμό που θέτει στο επίκεντρό του το αυτοκίνητο, τη διαρκής μείωση του αστικού πρασίνου και την απουσία τοπικού σχεδίου προστασίας του περιβάλλοντος, τα οποία αποτελούν «καμπανάκια για το μέλλον αυτής της πόλης και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Η αντιμετώπιση της αέριας ρύπανσης αποτελεί μόνον μία παράμετρο ενός ευρύτερου σχεδίου που θα πρέπει να εκπονηθεί, προκειμένου αυτή η πόλη να καταστεί «πράσινη», θέτοντας έναν χρονικό ορίζοντα έως το 2030, ημερομηνία

ορόσημο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω των στόχων που θέτει στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Και ενώ στο σύνολό τους τα πολιτικά κόμματα, συνήθως στις εξαγγελίες που κάνουν στη ΔΕΘ, θέτουν ως προτεραιότητά τους το περιβάλλον, οι πολιτικές που εφαρμόζουν όταν βρεθούν στην κυβέρνηση το υποβαθμίζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πρόσφατος νόμος που υπονομεύει την προστασία των περιοχών Natura και αφήνοντας το περιθώριο για «ήπια» όπως την χαρακτηρίζει ανάπτυξη εντός τους από επιχειρήσεις, ζήτημα για το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας ζητά εξηγήσεις. Ισως ακόμη περισσότερο χαρακτηριστικό να είναι το παράδειγμα της δημιουργίας εργοστασίων παραγωγής «εναλλακτικών» καυσίμων που θα τροφοδοτούν εργοστάσιο όπως η τοπική μας τσιμεντοβιομηχανία. Ένα τέτοιο εργοστάσιο θα δημιουργήσει και ο Δήμος Βόλου προκειμένου να δίνει το «προϊόν» του στην ΑΓΕΤ, πιθανότατα δωρεάν, προκειμένου εκείνη να αυξήσει και άλλο την κερδοφορία της. Όλα αυτά σε βάρος των πολιτών, της ατμόσφαιρας και της κυκλικής οικονομίας την οποία εσφαλμένα επικαλούνται, αφού αντί να ανακυκλώνονται τα πλαστικά καίγονται στους κλιβάνους της εταιρίας προβαίνοντας σε «ενεργειακή ανάκτηση» όπως την χαρακτηρίζουν. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε όλοι μαζί αν αυτό είναι το μοντέλο της «πράσινης» ανάπτυξης που θέλουμε, και να επιδιώξουμε την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου προς όφελος των πολιτών και του περιβάλλοντος. Πέρα από ευχολόγια όμως και νομοθετικές πρωτοβουλίες, αυτό που απαιτείται πρωτίστως είναι η αλλαγή κουλτούρας σε σχέση με το περιβάλλον.

Ο στόχος που έθεσε λίγο πιο πάνω για να καταστεί ο Βόλος «πράσινη» πόλη το 2030 δεν είναι ουτοπικός. Άλλωστε πόλεις αντίστοιχου μεγέθους με τον Βόλο έχουν εφαρμόσει τα τελευταία πολιτικές που τις ανέδειξαν ως «πράσινες» πρωτεύουσες της Ευρώπης, όπως το Λάχτι της Φινλανδίας μια πόλη των 120.000 κατοίκων που κατέκτησε τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Πρωτεύουσας για το 2021. Πρόκειται για ένα βραβείο που απονέμει κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια ευρωπαϊκή πόλη 100.000+ κατοίκων για τη δέσμευσή της στην περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα, το οποίο μάλιστα συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 600.000 ευρώ. Προηγούμενη μάλιστα πόλη που κέρδισε το βραβείο είναι Λισσαβόνα της Πορτογαλίας, που καταδεικνύει ότι και οι Μεσογειακοί λαοί θέτουν αντίστοιχους στόχους. Αξιοποιώντας την τεχνολογία και ενεργοποιώντας τα αντανακλαστικά τα οποία έχουμε και οι Ελληνες (και οι Βολιώτες φυσικά) στο δικό μας dna, μπορούμε κάλλιστα να πετύχουμε στόχους αντίστοιχους με αυτούς που πέτυχαν οι Φινλανδοί αλλά και οι πόλεις προκάτοχοι του τίτλου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Πρωτεύουσας. Στο επίκεντρο αυτής της πολιτικής βρίσκεται ο πολίτης, ο οποίος είναι ενεργός και ευαισθητοποιημένος για το περιβάλλον και προτού επιχειρήσει να αλλάξει τον κόσμο, ξεκινά αλλάζοντας με τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι θέτει και προσπαθεί να πετύχει τους δικούς του στόχους για τη μείωση του δικού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έξυπνη εφαρμογή που ανέπτυξαν οι Φινλανδοί όπου στο κινητό του ο κάθε πολίτης έχει ένα προσωπικό σύστημα μέτρησης εκπομπών ρύπων, ώστε να μπορεί κάθε κάτοικός της, να ελέγχει καθημερινά τα ενεργειακό αποτύπωμά του! Όσοι πολίτες είναι περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένοι, ανταμείβονται με δωρεάν εισιτήρια , δημόσιας συγκοινωνίας, δωρεάν πρόσβαση σε πισίνες και κυρίως δωρεάν κέικ. Το Λάχτι σχεδιάζει να μειώσει ακόμη περισσότερο το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα κατά την επόμενη δεκαετία, έτσι ώστε έως το 2025 η πόλη να είναι ουδέτερη ως προς την χρήση άνθρακα. Μέχρι το 2030, ο στόχος είναι να πραγματοποιούνται τουλάχιστον οι μισές μεταφορές με βιώσιμα μέσα όπως τα ΜΜΜ, το ποδήλατο, το περπάτημα ακόμη και το σκι (!) αλλά όχι με το αυτοκίνητο . Στόχος είναι επίσης να καταστεί μία πόλη που

Αν μπορούν οιΦινλανδοί να κυκλοφορούν με ποδήλατο στα χιόνια, τότε για μας δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να μην το χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας

βασίζεται στην κυκλική οικονομία με μηδενικά απορρίμματα (zero waste) έως το 2050. Οι στόχοι και οι μέθοδοι για την κάθε πόλη μπορεί να διαφέρουν, η φιλοσοφία ωστόσο και η βούληση των τοπικών κοινωνιών για αλλαγή και βελτίωση των συνθηκών σε σχέση με το περιβάλλον είναι οικουμενική. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Οι προτεραιότητες που τίθενται σε τοπικό επίπεδο πρέπει να αλλάξουν άρδην και να ενεργοποιηθεί ένας σχεδιασμός για την προώθηση των «πράσινων» αλλαγών που έχουμε ανάγκη. Η αύξηση του πρασίνου, η προώθηση του ποδηλάτου ως κύριου μέσου μετακίνησης με την παροχή κινήτρων, η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων και νοικοκυριών είναι μόλις μερικά από τα μέτρα που μπορούν να

ληφθούν. Κυρίως όμως χρειάζεται να ενσταλλάξουμε στις νεότερες γενιές τη φιλοσοφία κυκλικής οικονομίας και της επανάχρησης των προϊόντων και διατήρησής τους στη «ζωή» για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα, προκειμένου να εξοικονομούνται φυσικοί πόροι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους. Καταλήγοντας να επισημάνω ότι για πολλούς η επιλογή να μένουν στο Βόλο, βασίζεται στην ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν, και όχι στην οικονομική δραστηριότητα η οποία διαρκώς συρρικνώνεται τα τελευταία χρόνια. Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι αυτή την ποιότητα πρέπει να την προστατέψουμε με κάθε τρόπο. Για εμάς προσωπικά, για την οικογένειά μας και για τις επόμενες γενιές που θα ακολουθήσουν. Τι λέτε, ξεκινάμε; ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 8 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Φρανς ΤΙμερμανς - ΖοΖεπ μπορελ Η Γεωπολιτική της Κλιματικής αλλαγής

12. ΓΙΩρΓος αμΥρας ανάπτυξη συστήματος πιστοποίησης αειφορικής διαχείρισης των δασών και των προϊόντων ξύλου 14. ΧρΙςΤος ΔΗμας οικονομική στήριξη των δράσεων για την κυκλική οικονομία και την κλιματική κρίση 18. ΔΩροθεας ΚολΥνΔρΙνΗ Η προστασία του περιβάλλοντος βασικός πυλώνας για την βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών 22. ΔΗμΗΤρΗς μαρΔας πράσινη ανάπτυξη: H αναγκαία, όχι όμως η ικανή συνθήκη 23. ΓΙΩρΓοΥ π. αποςΤολοποΥλοΥ να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία Για το μέλλον του πλανήτη

29. ερεΥνα ΤΗς Greenpeace ςΤΗν ελλαΔα: Τι λένε οι πολίτες για το περιβάλλον και την Υγεία 30. ΔΗμΗΤρΗ πολΙΤοποΥλο ελενα μποΤςΗ Κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα και κυκλική οικονομία 32. ΚΩςΤας Κοςμας Η κλιματική αλλαγή, υποβόσκουσα απειλή… θα προκαλέσει εκατομμύρια προσφύγων παγκοσμίως 35. παναΓΙΩΤΗς μανΩλαΚος Ζώντας στην ανθρωπόκαινο 36. ελλαΔα 295 δισ. ευρώ επενδύσεων για κλιματικά ουδέτερη οικονομία το 2050

24. ανΤΩνΗς ραλλαΤος «πράσινη» ανάπτυξη για ποιόν;

38. πανΤελΗς Καπρος ευρύ το φάσμα εφαρμογών του «πράσινου» υδρογόνου

29. ΚρΙΤΩν αρςενΗς Ζούμε στον αιώνα της κλιματικής κατάρρευσης

42. εΥθΥμΙος ΖΙΓΓΙρΙΔΗς Η επανάσταση του πράσινου υδρογόνου

88. ποιες περιοχές της μαγνησίας ανήκουν στο δίκτυο natura 2000; 90. αναδεικνύεται μέσω εςπα το πανόραμα ναυαγίων που διαθέτει η θεσσαλία 92. Δρ. αλεξΙος λολας πρόταση για δίκτυο «Υφάλων Τέχνης» στον παγασητικό 96. ΔΗμΗΤρΗς ΒολοΥΔαΚΗς Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλη κλίμακα και στη γεωργία, είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει ραγδαία την εικόνα 100. νΙΚoλαος ΚαΤςοΥλας ΔΗμΗΤρΗς ανΤΩνΙαΔΗς Έξυπνη διαχείριση μικροκλίματος για μείωση κινδύνου εμφάνισης ασθενειών στο θερμοκήπιο 101. νΙΚολαος ΚαΤςοΥλας, ςοΦοΚλΗς μποΥρας, ΔΗμΗΤρΗς ανΤΩνΙαΔΗς ΙΩαννΗς ΚαραπαναΓΙΩΤΙΔΗς αξιοποίηση υγρών αποβλήτων της βιομηχανίας βιοκαυσίμων! 102. νΙΚος αςπροΥλΗς ακαδημία θεολογικών ςπουδών Βόλου και WWF Hellas στοχεύουν στη δημιουργία δικτύου «πράσινων» ενοριών! 44. ςΤερΓΙος ΓοΥναρΗς είμαστε ακόμη πίσω τεχνολογικά στη χρήση του υδρογόνου ως καύσιμο 48. λεΩνΙΔας μπαΚοΥρας εΔα θεςς: αρωγός ανάπτυξης και βιωσιμότητας 50. ΧρΗςΤος ΖερεΦος Η ανθρωπογενής μεταβολή στον πλανήτη οδηγεί σε αποσταθεροποίηση του κλίματος και σε αλλαγές στη βιοποικιλότητα και τους φυσικούς πόρους 52. ΦοIΒΗ ΚοΥνΤοyρΗ μικρότερο το αρνητικό αποτύπωμα της πανδημίας από αυτό της κλιματικής αλλαγής και της κρίσης της βιοποικιλότητας 56. ΚIμΩν ΧαΤΖΗμπIρος Η ατμοσφαιρική ρύπανση στον Βόλο μπορεί να μειωθεί εντυπωσιακά 60. ΓΙΩρΓος ςΤαμαΤελoποΥλος Η ελλάδα έχει σοβαρό πλεονέκτημα

στα ηλιακά συστήματα ενέργειας 64. «εξοΙΚονομΩ αΥΤονομΩ 2021» ςτόχος είναι να ενταχθούν στο πρόγραμμα, 80.000 κτίρια σε όλη την επικράτεια 70. ΚαλαςαΤαμα οι «έξυπνες» πόλεις της ευρώπης, αλλάζουν τον τρόπο της ζωής μας 74. ςτροφή προς το ποδήλατο για τους ευρωπαίους μετά την πανδημία 76. ΙΩαννα ΖαΧαραΚΗ πόλη -πρότυπο για το περιβάλλον η γερμανική Solingen 80. ελενΗ ανΔρεαΔΗ Η κλιματική κρίση προβλέπεται να φέρει περισσότερες πανδημίες 84. ΓΙΩρΓος μελΙςςοΥρΓος ορατός ο κίνδυνος να συρθεί ξανά η ελλάδα στα ευρωπαϊκά Δικαστήρια για τις περιοχές naTUra

104. προστασία του περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξη: τοπικές λύσεις 108. παναΓΙΩΤα ΚοΥΔοyνΗ ΚαΤερΙνα μαςΤορα αθΗνα ΔΙαμανΤΗ «Be cooL» & διάλεξε ρούχα φιλικά προς το περιβάλλον 110. ορΓανΙςμoς λΙμeνος ΒoλοΥ Η προστασία του περιβάλλοντος, είναι υπόθεση όλων μας… ΕΚΔΟΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΕΚΛΙΔΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ METAMEDIA IKE ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ GRAPHIC DESIGNER ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΙΑΣΟΝΟΣ 77 ΜΕ Κ. ΚΑΡΤΑΛΗ, ΒΟΛΟΣ, ΤΗΛ.: 24210 85531 - 4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9

CoCA-ColA ΤρΙα εψΙλον ςτη νέα εποχή, εξελίσσεται στηρίζοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη με καινοτόμες επενδύσεις

πορεί μια εταιρεία να ενισχύει τη δραστηριότ ητά της, διατηρώντας σε πρώτο πλάνο τις αρχές της αειφορίας και της κυκλικής οικονομίας; Για την Coca-Cola Τρία Έψιλον η ανάπτυξη της στην Ελλάδα, την οποία στηρίζει με σημαντικές επενδύσεις που ενισχύουν τη δραστηριότητά της στη χώρα, αλλά και την απασχόληση, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Σε συνέπεια με τις αρχές του Ομίλου Coca-Cola HBC, που κατατάσσεται στην κορυφή δεικτών όπως το MSCI ESG με «ΑΑΑ» και τον Δείκτη Βιώσιμης Ανάπτυξης Dow Jones (DJSI), η CocaCola Τρία Έψιλον έχει ως

10 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

προτεραιότητα τη δράση και τη συνεργασία με στόχο την αναζήτηση λύσεων για βασικές παγκόσμιες προκλήσεις που επηρεάζουν τον κλάδο τροφίμων και ποτών, την κοινωνία και τον πλανήτη μας. Οι δεσμεύσεις βιώσιμης ανάπτυξης 2025 του Ομίλου Coca-Cola HBC εστιάζουν σε έξι βασικούς τομείς: Μείωση των εκπομπών ρύπων, Ορθολογική διαχείριση του νερού, Υπεύθυνες προμήθειες, Μείωση των Θερμίδων στο Χαρτοφυλάκιο των Αναψυκτικών, Φροντίδα των εργαζομένων, αλλά και των κοινωνιών όπου δραστηριοποιείται, καθώς και δεσμεύσεις στο πλαίσιο του οράματος για Έναν Κόσμο Χωρίς Απορρίμματα (World Without Waste),ώστε για κάθε συσκευασία της που βγαίνει στην αγορά να γίνεται η αντίστοιχη συλλογή και ανακύκλωση καθώς και υποκατάσταση του πλαστικού που χρησιμοποιείται στις

συσκευασίες σε ποσοστό 35% τουλάχιστον με ανακυκλωμένο πλαστικό (rPET) μέχρι το 2025. Για Έναν Κόσμο Χωρίς Απορρίμματα Προσέγγιση της εταιρείας είναι ότι συσκευασίες αξίζουν και μπορούν να έχουν παραπάνω από μία ζωή. Για αυτό και η συλλογή κάθε συσκευασίας που κυκλοφορεί στην αγορά και η προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησής της είναι στρατηγική προτεραιότητα για τα επόμενα χρόνια. Πολύ προτού περιληφθεί στη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία για τη μείωση των πλαστικών μίας χρήσης, η χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού στις συσκευασίες αναψυκτικών, αποτελούσε ήδη μία καινοτομία για τη χώρα μας. Μία καινοτομία που ξεκίνησε πρώτη η CocaCola Τρία Έψιλον στο Σχηματάρι MegaPlant.

Με το 100% των συσκευασιών της να είναι ανακυκλώσιμο, η Coca-Cola Τρία Έψιλον, έχει αναλάβει δράση τόσο ως εταιρεία όσο και στο πλαίσιο κλαδικών πρωτοβουλιών, για την επίτευξη των στόχων συλλογής και ανακύκλωσης συσκευασιών στη χώρα μας, που προβλέπουν συλλογή και ανακύκλωση 90% των πλαστικών συσκευασιών ποτών μέχρι το 2030. Για την Coca-Cola Τρία Έψιλον ένα ενιαίο, αποτελεσματικό και διαφανές σύστημα εγγυοδοσίας, που καλείται να οργανώσει και να λειτουργήσει ο κλάδος μπορεί και οφείλει να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο. Για αυτό και συμμετέχει στη κοινή Συντονιστική Επιτροπή των Παραγωγών Αναψυκτικών και Ζυθοποιών για την Εγγυοδοσία, αποσκοπώντας να συμβάλει στον σχεδιασμό του καλύτερου δυνατού και πλέον αποτελεσματικού συστήματος. Μία ακόμα κίνηση που αναδεικνύει την προσήλωσή της εταιρείας στο όραμα για «Έναν Κόσμο Χωρίς Απορρίμματα» είναι η επένδυση ύψους €4 εκατ. που θα υλοποιήσει η εταιρεία το 2021, και αφορά στην κατάργηση της πλαστικής μεμβράνης στις πολυσυσκευασίες αλουμινίου μέσω του νέου τύπου συσκευασίας KeelClip™, μια πρωτοβουλία που υλοποιείται για πρώτη φορά στον κλάδο των μη αλκοολούχων ποτών, αλλά και συνολικά στη χώρα μας και ισοδυναμεί με εξοικονόμηση σχεδόν 287 τόνων πλαστικού ετησίως. Η συνολική μείωση χρήσης υλικών συσκευασίας είναι στρατηγικής σημασίας για την εταιρεία. Ήδη από το 2016, έχει προχωρήσει σε μείωση του όγκου του πλαστικού στις συσκευασίες της, μειώνοντας 23% κατά μέσο όρο το PET που χρησιμοποιεί για την εμφιάλωση του Φυσικού Μεταλλικού Νερού ΑΥΡΑ. Επιπλέον, με τις φιάλες αναψυκτικών Light Weight που χρησιμοποιούνται, μειώνεται κατά 300 τόνους η χρήση πλαστικού.

Συνεχής Προσπάθεια για τη Βέλτιστη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων Η προσπάθεια για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος είναι, διαρκής και πολύπλευρη. Ξεκινώντας από το νερό, το βασικότερο συστατικό των προϊόντων της, η εταιρεία εφαρμόζει πρότυπα και πολιτικές με επίκεντρο την ορθολογική διαχείριση και τη συνεχή μείωση κατανάλωσης νερού στις εγκαταστάσεις της. Το 2020, η εταιρεία επαναχρησιμοποιήσε και ανακύκλωσε 53.520.000 λίτρα νερού στις παραγωγικές της μονάδες, ενώ εξοικονόμησε 177.516.000 λίτρα νερού σε σχέση με το 2019 (μείωση 16%). Οι ανώτατες πιστοποιήσεις για την υπεύθυνη διαχείριση νερού που έλαβαν όλες οι μονάδες παραγωγής της Coca-Cola Τρία Έψιλον από την Alliance for Water Stewardship (AWS) είναι αποτέλεσμα της στοχευμένης στρατηγικής που εφαρμόζει η εταιρεία. Συνεχής είναι και η φροντίδα της εταιρείας για τον έλεγχο και τη μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται στα εργοστάσιά της. Η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας των εργοστασίων προέρχεται από 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ το 62,3% του συνόλου της ενέργειας, προέρχεται από ανανεώσιμες και καθαρές πηγές ενέργειας. Το αποτύπωμα της προσπάθειας της εταιρείας στο σκέλος της ενέργειας και των ρύπων είναι αισθητό με τις απόλυτες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη δραστηριότητά της το 2020 να έχουν μειωθεί κατά 59% σε σχέση με το 2017. Οι δράσεις, οι πρωτοβουλίες και οι ενέργειες που αφορούν στις μονάδες παραγωγής της εταιρείας οδήγησαν σε συνολικά πολύ υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης και αξιοποίησης των αποβλήτων της παραγωγικής διαδικασίας σε όλα τα εργοστάσιά της (99%), ενώ το Σχηματάρι Mega-Plant αποτελεί το πρώτο εργοστάσιο στο οποίο επιτεύχθηκε 100% ανακύκλωση και αξιοποίηση όλων των παραγόμενων απορριμμάτων. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 11

Η ΓεΩπολΙΤΙΚH ΤΗς ΚλΙμαΤΙΚHς αλλαΓHς

AΡΘΡΟ ΤωΝ ΦΡΑΝΣ ΤIΜΕΡΜΑΝΣ* και ΖΟΖEΠ ΜΠΟΡEΛ**

Ευρωπαϊκή Ενωση αναδύεται ως πρωτοπόρος για το κλίμα παγκοσμίως. Μόλις πρόσφατα, νομοθέτες και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συμφώνησαν για τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα, που στηρίζει θεσμικά τον στόχο για κλιματική ουδετερότητα. Με την Πράσινη Συμφωνία ως τη στρατηγική ανάπτυξης και τον στόχο για τη μείωση των ρύπων τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030, η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για να επιτύχει την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Η Ευρώπη όμως δεν είναι μόνη της: μία σημαντική δυναμική αναπτύσσεται καθώς περισσότερες χώρες ενισχύουν τις δεσμεύσεις τους για την απολιγνιτοποίηση. Πρόσφατες συναντήσεις με τον Τζόν Κέρρυ, τον ειδικό σύμβουλο της προεδρίας των ΗΠΑ για το Κλίμα επιβεβαίωσαν ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ για ακόμη μια φορά εργάζονται στενά για να κινητοποιήσουν μια διεθνή συμμαχία γύρω από τον στόχο να αυξηθούν οι φιλοδοξίες για το Κλίμα ενόψει του Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα τον ερχόμενο Νοέμβριο στη Γλασκώβη. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

12 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ανεξέλεγκτη Κλιματική Αλλαγή, με τις καταστροφικές ξηρασίες, τους λιμούς, της πλημμύρες και τις μαζικές μετακινήσεις, θα τροφοδοτούσε νέα κύματα προσφύγων και θα αύξανε σημαντικά τις συγκρούσεις για το νερό, την καλλιεργήσιμη γη και τους φυσικούς πόρους. Σε όσους διαμαρτύρονται για τις μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής και της απώλειας της Βιοποικιλότητας, επισημαίνουμε ότι το κόστος της αδράνειας θα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Αντιμετωπίζοντας τις κρίσεις του Κλίματος και της Βιοποικιλότητας, όλοι θα είμαστε σε καλύτερη θέση, χάρη στις καλύτερες δουλειές, τον καθαρότερο αέρα και νερό, λιγότερες πανδημίες, και βελτιωμένη υγεία και ευεξία. Αλλά, όπως με κάθε μεγάλη μετάβαση, οι ερχόμενες αλλαγές κάποιους θα τους απογοητεύσουν και άλλους θα τους ωφελήσουν, δημιουργώντας εντάσεις μέσα και ανάμεσα σε χώρες. Καθώς επιταχύνουμε την μετάβαση από μία οικονομία βασισμένη στον υδρογονάνθρακα σε μία βιώσιμη που βασίζεται στην ανανεώσιμη ενέργεια, δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις. Συγκεκριμένα, η ίδια η μετάβαση θα δρομολογήσει αλλαγές στην εξουσία, μακριά από όσους ελέγχουν και εξάγουν τα ορυκτά καύσιμα και προς αυτούς που εξειδικεύονται στις πράσινες

τεχνολογίες του μέλλοντος. Για παράδειγμα, η κατάργηση των ορυκτών καυσίμων θα βελτιώσει σημαντικά τη στρατηγική θέση της ΕΕ, καθώς θα μειωθεί η εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας. Το 2019, 87% του πετρελαίου και το 74% του αερίου προερχόταν από το εξωτερικό, απαιτώντας την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων αξίας πάνω από 320 δις ευρώ το χρόνο. Επιπροσθέτως, με την πράσινη μετάβαση, τα παλιά στρατηγικά σημεία ελέγχου, όπως τα Στενά του Ορμούζ (σ.μ. στον Περσικό Κόλπο) θα καταστούν λιγότερο σημαντικό και επομένως λιγότερο επικίνδυνα. Αυτά τα θαλάσσια περάσματα έχουν προβληματίσει όσους αναπτύσσουν στρατιωτικούς σχεδιασμούς για δεκαετίες. Αλλά όπως περνά η εποχή του πετρελαίου, θα είναι αποτελούν λιγότερο σημεία διεκδίκησης και ελέγχου από περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις. Η κατάργηση των εισαγωγών ενέργειας θα βοηθήσει επίσης στο να περιοριστεί το εισόδημα και η γεωπολιτική δύναμη χωρών όπως η Ρωσία, η οποία βασίζεται στην αγορά της ΕΕ. Εννοείται ότι η απώλεια αυτής της σημαντικής πηγής εσόδων για τη Ρωσία ενδεχομένως να οδηγήσει σε αστάθεια στο εγγύς μέλλον, ειδικότερα αν το Κρεμλίνο το εκτιμήσει σαν μια πρόσκληση σε μια περιπέτεια.

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, ένας κόσμος που θα δουλεύει με καθαρή ενέργεια θα μπορούσε επίσης να είναι ένας κόσμος καθαρότερης διακυβέρνησης, διότι οι παραδοσιακοί εξαγωγείς ορυκτών καυσίμων θα χρειαστεί να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να απελευθερωθούν από την «κατάρα του πετρελαίου» και τη διαφθορά την οποία συχνά καλλιεργεί. Την ίδια ώρα, ωστόσο, η ίδια η πράσινη μετάβαση θα απαιτήσει σπάνιες πρώτες ύλες, μερικές εκ των οποίων είναι συγκεντρωμένες σε χώρες οι οποίες έχουν ήδη επιδείξει την πρόθεση να χρησιμοποιήσουν τους φυσικούς πόρους σαν εργαλεία εξωτερικής πολιτικής. Αυτή η αυξανόμενη αδυναμία θα χρειαστεί να αντιμετωπιστεί με δύο τρόπους: με την μεγαλύτερη ανακύκλωση αυτών των βασικών πόρων, και με τον σχηματισμό ευρύτερων συμμαχιών με τις εξαγωγικές χώρες. Επιπροσθέτως, για όσο οι δεσμεύσεις

άλλων χωρών δεν αντιστοιχούν με τις δικές μας, θα υπάρχει ένα ρίσκο «διαρροής άνθρακα». Γι’ αυτό η ΕΕ εργάζεται πάνω σε έναν μηχανισμό συνοριακής ρύθμισης άνθρακα (Carbon border adjustment mechanism). Γνωρίζουμε ότι ορισμένες χώρες, ακόμη και ανάμεσα στις συμμάχους μας, ανησυχούν γι’ αυτό. Αλλά θέλουμε να είμαστε ξεκάθαροι: ο ορισμός μιας τιμής σε εισαγόμενα προϊόντα που είναι επιβαρυμένα σε άνθρακα δεν θεωρείται ότι είναι τιμωρητικός ή προστατευτικός. Συμπληρωματικά με την διασφάλιση της συμμόρφωσης των σχεδίων μας με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, θα συνεργαστούμε με τους διεθνείς εταίρους μας για να εξηγήσουμε τι έχουμε στο μυαλό μας. Ο στόχος μας είναι να διευκολύνουμε τη συνεργασία και να βοηθήσουμε τους άλλους να επιτύχουν τους κλιματικούς τους στόχους. Ο CBAM ελπίζουμε να ενεργοποιήσει έναν αγώνα προς την κορυφή. Αν και η πράσινη μετάβαση θα έχει ως

αποτέλεσμα περισσότερο βιώσιμες και ανθεκτικές οικονομίες, δεν θα οδηγήσει αυτόματα σε ένα κόσμο με λιγότερες συγκρούσεις ή γεωπολιτικό ανταγωνισμό. Η ΕΕ, χωρίς να τρέφει ψευδαισθήσεις, θα χρειαστεί να αναλύσει τον αντίκτυπο των πολιτικών της ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές, αναγνωρίζοντας τις πιθανές επιπτώσεις και σχεδιάζοντας τα ορατά ρίσκα. Για παράδειγμα, στην Αρκτική, όπου οι θερμοκρασίες αυξάνουν με διπλάσιο ρυθμό απ΄ότι ο παγκόσμιος μέσος όρος, η Ρωσία, η Κίνα, και άλλοι κάνουν ήδη προσπάθειες για να καθιερώσουν μία γεωπολιτική κατοχύρωση πάνω σε εδάφη και φυσικούς πόρους που κάποτε βρίσκονταν κάτω από τον πάγο. Ενώ όλες αυτές οι δυνάμεις έχουν ένα ισχυρό ενδιαφέρον για την αποσυμπίεση των εντάσεων «διατηρώντας την Αρκτική στην Αρκτική», η τωρινή βιασύνη τους για να τοποθετηθούν θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη την περιοχή.

* ο Φρανς Τίμερμανς είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής αρμόδιος για την ευρωπαϊκή πράσινη ςυμφωνία ** ο Ζοζέπ μπορέλ είναι Ύπατος εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 13

14 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ανάπτυξη συστήματος πιστοποίησης αειφορικής διαχείρισης των δασών και των προϊόντων ξύλου θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, θα υπάρξει συνεισφορά στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν και οφέλη για τα δασικά συστήματα Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΜΥΡΑ Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας

ο 1970 ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Robert Mc Corkle Netting επισκέφθηκε το Τέρμπελ, μια μικρή ελβετική κοινότητα, για να εκδώσει μια δεκαετία αργότερα το «Balancing onan Alp». Επρόκειτο για έναν οδηγό που εξηγούσε πόσο πετυχημένα κατορθώνουν οι 500 περίπου κάτοικοι αυτού του μικρού ορεινού χωριού να υλοτομούν και να εκμεταλλεύονται όλα τα παραγόμενα δασικά προϊόντα που τους προσφέρει το δάσος, με σύνεση και σοφία. Ενισχύουν, έτσι την τοπική οικονομία δίχως να διαταράσσουν το δασικό οικοσύστημα. Αυτή, ακριβώς, είναι η έννοια της αειφορίας και των αειφορικών πρακτικών που ούτε στην Ελλάδα μας είναι άγνωστες, αφού εφαρμόζονται με επιτυχία εδώ και δεκαετίες. Μια πολύ συνετή, εμπειρική, μέθοδος διαχείρισης των δασών της καστανιάς, αναπτύχθηκε και στο Άγιο Όρος από τα τέλη του 19ου αιώνα. Στα χνάρια των αναγνωρισμένων, εφαρμόσιμων, καλών πρακτικών, βαδίζει πλέον και επισήμως η χώρα μας, με την ανάπτυξη συστήματος πιστοποίησης της αειφορικής διαχείρισης των δασών και των

προϊόντων ξύλου. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ειδικότερα η Γενική Διεύθυνση Δασών & Δασικού Περιβάλλοντος έχει υπογράψει σύμβαση με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων για την ανάπτυξη του εθνικού συστήματος με το οποίο θα πιστοποιείται η αειφορική διαχείριση των δασών της χώρας. Το σύστημα αυτό θα είναι ταυτόχρονα και σύστημα πιστοποίησης των προϊόντων ξύλου, ενώ μπορεί να επεκτείνεται και σε άλλα δασικά προϊόντα που πλέον θα μπορούν να πιστοποιούνται ότι προέρχονται από αειφορικά διαχειριζόμενα δάση. Έχουν τεθεί προς διαβούλευση οι προδιαγραφές του ελληνικού συστήματος πιστοποίησης, που συντάχθηκαν με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων κοινωνικών εταίρων. Στο τέλος, το σύστημα πιστοποίησης θα υποβληθεί στο PEFC (Programme for the End or sement of Forest Certification), προκειμένου η χώρα να εγγραφεί στον παγκόσμιο Οργανισμό Δασικής Πιστοποίησης. Δεδομένου ότι η διεθνής ζήτηση για ξυλεία και δασικά προϊόντα συνεχώς αυξάνεται, τα προϊόντα που θα πιστοποιούνται σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά κριτήρια, θα παίρνουν εύκολα τον δρόμο του διεθνούς εμπορίου και των εξαγωγών.

Τι σημαίνει, όμως, αυτό στην πράξη? Με το σύστημα πιστοποίησης, θα κερδίσει η οικονομία μας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας για την παραγωγή και εμπορία δασικών προϊόντων και κέρδη πρωτίστως για τις τοπικές κοινότητες που ζουν κοντά στα δάση, από το εμπόριο ξυλείας, αρωματικών φυτών και φρούτων, από την παραγόμενη ενέργεια και τον οικοτουρισμό. Κατ’επέκταση κερδίζουμε όλοι εμείς οι Έλληνες αφού η ορθολογική διαχείριση των δασών μας συνεισφέρει στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Σπουδαία, όμως, θα είναι τα οφέλη και για τα ίδια τα δασικά συστήματα, ώστε να συμβάλλουν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Τα δασικά οικοσυστήματα συντελούν στη δέσμευση και αποθήκευση αερίων του θερμοκηπίου και επομένως στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, στη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στη προστασία από φυσικές καταστροφές όπως οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές, καταστροφές που βιώνει η χώρα μας λόγω των κλιματικών αλλαγών. «Η φύση τα πάντα εν σοφία εποίησε». Τα δάση και η προστασία τους μας αφορούν.

«Η φύση τα πάντα εν σοφία εποίησε». Τα δάση και η προστασία τους μας αφορούν όλους! ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 15

“

Ένα πολύ σημαντικό ποσό από τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ , θα αφορά δράσεις που βοηθούν στο περιβάλλον

16 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΥΦΥποΥρΓος ερεΥνας ΚαΙ ΤεΧνολοΓΙας

ΧρΙςΤος ΔΗΜΑΣ οικονομική στήριξη των δράσεων για την κυκλική οικονομία και την κλιματική κρίση

ι τομείς της έρευνας και της καινοτομίας και η εξέλιξή τους στο σύγχρονο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον είναι ικανοί να δώσουν απαντήσεις σε πολλά ζητήματα που αφορούν στην ανάπτυξη της Ελλάδος. Ο Υφυπουργός Έρευνας και Τεχνολογίας, Βουλευτής του Ν. Κορινθίας κ. Χρίστος Δήμας μίλησε στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ» για το σχεδιασμό της πολιτείας απέναντι στους δύο σημαντικούς αυτούς τομείς και την ενίσχυσή τους, με απώτερο σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων και εταιρειών, αλλά και την ουσιαστική μετουσίωση του ελληνικού ερευνητικού έργου των Πανεπιστημίων σε δράσεις με οικονομικό αποτύπωμα για τη χώρα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ

 Πως μπορεί να γίνει η ανάσχεση του brain drain και πως μπορεί να ενισχυθεί η παροχή κινήτρων, δημιουργώντας στη χώρα μας νέες θέσεις εργασίας; Τα χρόνια της κρίσης, είδαμε ότι πάρα πολλοί νέοι άφησαν την χώρα μας και πήγαν στο εξωτερικό ακριβώς επειδή δεν μπόρεσαν να βρουν εργασία η οποία να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Εμείς, ο λόγος που ως κυβέρνηση έχουμε θέσει πολύ ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων μας το κομμάτι της έρευνας και της καινοτομίας, είναι ότι μέσω της έρευνας και της καινοτομίας δημιουργούνται νέες και καλά αμειβόμενες, ποιοτικές θέσεις εργασίας και δεν είναι τυχαίο ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, πολύ σημαντικές επιχειρήσεις όπως η Microsoft, η Pfizer, η Cisco, η Volkswagen και άλλες, έχουν ανακοινώσει πως θα δημιουργήσουν κέντρα έρευνας στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, έχουμε περάσει κάποιους νόμους, προσπαθώντας να κάνουμε πολύ πιο ελκυστικό το περιβάλλον για επενδύσεις στο κομμάτι της έρευνας και της τεχνολογίας σε σχέση με το παρελθόν. Όπως για παράδειγμα αυξήσαμε τον περασμένο Σεπτέμβριο και έκτοτε είναι σε ισχύ τα φορολογικά κίνητρα για τις υπερ-εκπτώσεις δαπανών από το 130% που ήταν οι υπεραποσβέσεις το πήγαμε στο 200%, με αποτέλεσμα να δώσουμε ένα πολύ σημαντικό κίνητρο και στις επιχειρήσεις που επενδύουν ήδη στη χώρα μας στο

κομμάτι της έρευνας και της ανάπτυξης να πολλαπλασιάσουν τις κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Την ίδια στιγμή καθίσταται η χώρα μας πολύ πιο ελκυστική για τέτοιου είδους επενδύσεις, όπως και στο κομμάτι του οικοσυστήματος- καινοτομίας. Σκεφτείτε ότι μέχρι πρόσφατα δεν γνωρίζαμε πόσες νεοφυείς επιχειρήσεις υπάρχουν, σε ποιους τομείς δραστηριοποιούνται, πόσους εργαζόμενους απασχολούν, τι κύκλο εργασιών έχουν. Δημιουργήσαμε το Elevate-Greece που λειτουργεί και ως μητρώο νεοφυών επιχειρήσεων όμως την ίδια στιγμή κάνει πολλά περισσότερα. Γίνεται μία επίσημη καταγραφή των νεοφυών επιχειρήσεων, έχουμε ολοκληρωμένη χαρτογράφηση του οικοσυστήματος καινοτομίας και βοηθάμε στη μεταξύ τους δικτύωση, παρακολουθούμε την πορεία των νεοφυών επιχειρήσεων βάσει συγκεκριμένων δεικτών απόδοσης, έχουμε βγάλει ήδη στοχευμένα εργαλεία στήριξης από την πολιτεία και για την πανδημία του κορωνοϊού από 5000 έως 100.000 ευρώ για κάθε επιχείρηση, έχουμε νομοθετήσει για πρώτη φορά ως πολιτεία, κίνητρα για «επενδυτικούς αγγέλους» και προσπαθούμε γενικότερα να βοηθήσουμε στην προώθηση της εξωστρέφειας του οικοσυστήματος της καινοτομίας. Στο ερώτημα, εάν μπορούμε να προσελκύσουμε όλους τους Έλληνες που φύγαν ιδίως τα χρόνια της κρίσης να επιστρέψουν; Η ειλικρινής απάντηση είναι όχι, όμως αυτό που θέλουμε να κάνουμε,

είναι να ξέρουν τα Ελληνόπουλα και όλοι μας, ότι υπάρχει προοπτική και στη χώρα μας, ότι υπάρχει η δυνατότητα να βρεις καλή θέση εργασίας με προοπτική που θα σε ανταμείβει για την γνώση και τον κόπο σου εντός της Ελλάδας και φυσικά να επαναπατρίσουμε κάποιους από αυτούς πίσω στην χώρα, όλο και περισσότερους, διότι είναι δυστύχημα να φτιάχνουμε επιστήμονες, έτοιμους και μετά να τους στέλνουμε για δουλειά στο εξωτερικό.  Μπορεί να μειωθούν παράλληλα η γραφειοκρατία και οι αγκυλώσεις για το ξεκίνημα μιας επιχείρησης, της έναρξης και ανάπτυξης επιχειρήσεων; Πράγματι η Ελλάδα μέχρι πρότινος ήταν χαμηλά στις επιδόσεις σ’ αυτό τον τομέα, όμως πλέον το να ανοίξει κάποιος μία επιχείρηση στην Ελλάδα γίνεται μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα κι έχουμε πάρει και τα εύσημα από τον ΟΟΣΑ για τις αλλαγές. Το θέμα όμως δεν είναι μόνο να ανοίξει μία επιχείρηση, αλλά να μπορέσει να λειτουργήσει μέσα σε συνθήκες που θα είναι ανταγωνιστικές σε ένα παγκόσμιο πλέον περιβάλλον στο οποίο ζούμε, να υπάρχουν δυνατότητες να ανθίσει η επιχείρηση και να δούμε πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πολλά γραφειοκρατικά ζητήματα ή πολλά ζητήματα που δημιουργούν εμπόδια στο σύνολο τόσο της λειτουργίας της οικονομίας αλλά και της δημόσιας διοίκησης. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 17

 Πρόκειται να υπάρξουν κι άλλα προγράμματα χρηματοδότησης για τις νεοφυείς επιχειρήσεις; Σαφέστατα και είναι κάτι που διαρκώς κοιτάζουμε. Το τελευταίο χρονικό διάστημα ανακοινώσαμε δύο σημαντικές αλλαγές. Πριν από λίγους μήνες νομοθετήσαμε και είναι σε ισχύ τα κίνητρα για τους επενδυτικούς αγγέλους, που είναι βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για το οικοσύστημα καινοτομίας και η δεύτερη αλλαγή είναι η δράση του ΕΣΠΑ, όπου εδώ πάμε να ενισχύσουμε την ρευστότητα για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, λόγω των συνθηκών της πανδημίας του κορωνοϊού. Στηρίζουμε τους ΚΑΔ που έχουν πληγεί, με τη μορφή μη επιστρεπτέας ενίσχυσης κατά 80% με μίνιμουμ ποσό 5000 ευρώ και μάξιμουμ 100.000 ευρώ, καλύπτουμε δηλαδή το κεφάλαιο κίνησης με έτος αναφοράς τα δύο προηγούμενα χρόνια. Πρόσφατα, ανακοινώσαμε την δράση μας για τη στήριξη και ωρίμανση των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας στα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Στην Ελλάδα το πρόβλημά μας, είναι ότι ενώ έχουμε πολύ καλή έρευνα, η έρευνα που διεξάγεται στα Ερευνητικά Κέντρα και τα Πανεπιστήμια δεν μετεξελίσσεται σε εταιρείες ή σε κάτι που να έχει οικονομικό αποτύπωμα. Τα γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας είναι αυτά που κατεξοχήν σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού υποβοηθούν τους επιστήμονες για το πως η ιδέα τους, η ανακάλυψή τους μπορεί να αποκτήσει επιχειρηματική υπόσταση. Άρα να συνδέσουμε πολύ πιο αποτελεσματικά την έρευνα με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία.  Να μιλήσουμε και για το περιβάλλον... Είναι ιδιαίτερη άλλωστε η σημασία της επιστήμης στην εξεύρεση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση πολλών ζητημάτων, όπως και της κλιματικής αλλαγής… Είναι ακριβώς έτσι. Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι κάτι που το συνειδητοποιούμε κάθε μέρα όλο και περισσότερο, επειδή κι εγώ εκλέγομαι σε μία περιοχή που η κλιματική ανάπτυξη είναι πάρα πολύ σημαντική, νομίζω ότι οι αγρότες, οι παραγωγοί μας είναι από τους πρώτους που αρχίζουν και βλέπουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ανάγκη που υπάρχει να αντιμετωπίσουμε πιο δραστικά αυτο το παγκόσμιο φαινόμενο. Μέχρι πρότινος ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και της παγκόσμιας 18 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κοινωνίας, δεν είχε ευαισθητοποιηθεί τόσο πολύ με το θέμα της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και Πρόεδροι σημαντικών χωρών. Η λύση στην κλιματική αλλαγή προφανώς θα έρθει μέσω της επιστήμης. Των επιστημόνων που θα μπορέσουν να βρουν επιστημονικά άρτιες, αλλά και επιχειρηματικά βιώσιμες ιδέες για να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες της κλιματικής αλλαγής. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο Συμβούλιο Υπουργών Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ έχουμε συμφωνήσει ότι τουλάχιστον το 30% του Νέου Ορίζοντα, που είναι το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο της έρευνας στην Ευρώπη θα πάει σε δράσεις στήριξης της κυκλικής οικονομίας και της κλιματικής κρίσης.  Και με το πρόγραμμα «Ελλάδα», δίνετε νομίζω, ιδιαίτερη έμφαση σε ιδιωτικές πράσινες επενδύσεις Σαφέστατα και όχι μόνο με τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και με τις δράσεις του ΕΣΠΑ είναι εξαιρετικά σημαντικό να μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε καλές προτάσεις, οι οποίες θα βοηθήσουν τη χώρα στο περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Όλοι

“

Να συνδέσουμε πολύ πιο αποτελεσματικά την έρευνα με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία

ενδιαφερόμαστε τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον του πλανήτη, του τόπου, άρα το να μπορέσουμε να στηρίξουμε αυτές τις δράσεις, είναι προτεραιότητά μας. Σε αυτό τον αγώνα το σημαντικό για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο είναι να υπάρχει πλήρης συνείδηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, συντονισμένες κινήσεις, διότι είτε ρυπαίνουμε εμείς την Ελλάδα είτε ρυπαίνει κάποιος άλλος σε μια γειτονική χώρα, οι επιπτώσεις δυστυχώς θα είναι για όλους μας. Νομίζω ότι στην Ελλάδα έχουμε θέσει αρκετά υψηλά τον πήχη και ο Πρωθυπουργός έχει πει να έχουμε πλήρη απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028, που είναι ίσως ο πιο φιλόδοξος στόχος στην ΕΕ, αλλά θα τολμήσω να πω ότι η ΕΕ πρωτοπορεί σε παγκόσμιο επίπεδο στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Άρα ένα πολύ σημαντικό ποσό από τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης και από το νέο ΕΣΠΑ, θα πάει σε δράσεις που βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.  Σε αυτές τις ενέργειες εντάσσονται και εκείνες που αφορούν στη διαχείριση των αποβλήτων και ό,τι άλλο έχει να κάνει με την περιβαλλοντική αναβάθμιση; Σαφέστατα. Είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε εκμεταλλευτεί στο βαθμό που θα μπορούσαμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία που υπήρχαν στο παρελθόν καθώς τα εκμεταλλευτήκαμε σε άλλα πράγματα. Και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου αυτή τη στιγμή το σημαντικότερο ζήτημα είναι η διαχείριση των απορριμμάτων. Φυσικά εντάσσεται και αυτό μέσα στα έργα που έχουμε συμπεριλάβει.

επενΔyςεΙς ΤεΧνολοΓIας με επIΚενΤρο Τον aνθρΩπο

αρά την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία, η οποία είχε σοβαρές επιπτώσεις στον τουρισμό, την εργασία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η Vodafone Ελλάδας συνέχισε τις επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, ενεργοποίησε και χτίζει το δίκτυο 5G και πλέον προχωρά σε επέκταση του δικτύου οπτικών ινών στη σταθερή, κατασκευάζοντας 150.000 νέες γραμμές Fiber to the Home (FTTH) στην επόμενη τριετία. Η Vodafone Ελλάδας, η οποία έδειξε ιδιαίτερη ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στηρίζοντας τους πελάτες της και αυξάνοντας, μάλιστα τις επενδύσεις της σε ψηφιακές υποδομές και υπηρεσίες, στην σε επέκταση Vodafone Giga Network σε νέες περιοχές. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του νέου επενδυτικού προγράμματος 2021 – 2025, ύψους 600 εκατ. ευρώ, η Vodafone θα προχωρήσει στην κατασκευή 150.000 νέων γραμμών FTTH, που έρχεται να προστεθεί στο έργο ανάπτυξης δικτύων νέας γενιάς που έφερε δίκτυα FTTH και FTTC σε περισσότερα από 500 χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Παράλληλα, η Vodafone ολοκλήρωσε τις γεωτεχνικές μελέτες και ξεκίνησε την κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδίου της στο Αιγαίο, το οποίο σε συνδυασμό με το δεύτερο υποθαλάσσιο καλώδιο που θα κατασκευάσει στο Ιόνιο, θα φέρει νέες τεχνολογικές δυνατότητες, σε σχεδόν 1 εκατ. κατοίκους, χιλιάδες επιχειρήσεις και πολλά εκατομμύρια επισκεπτών 11 ελληνικών νησιών. Η κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδίου στο Αιγαίο θα ολοκληρωθεί σε ένα έτος. Πρόκειται για ένα μεγάλο έργο, ύψους 40 εκατ. ευρώ, που θα συνδέσει αφ’ ενός την Αττική με νησιά των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων και την Κρήτη και αφ’ ετέρου την Κέρκυρα με την ηπειρωτική χώρα και θα επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Αυτές οι σημαντικές επενδύσεις αποτελούν μέρος του επενδυτικού προγράμματος της εταιρείας ύψους 600 εκατ. ευρώ με ορίζοντα τα επόμενα

πέντε χρόνια, στις οποίες θα πρέπει να προστεθεί και η πρόσφατη επένδυση 130 εκατ. ευρώ για την απόκτηση φάσματος, προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του 5G. Δίπλα σε γυναίκες επιχειρηματίες και ανέργους Η ψηφιοποίηση της Ελλάδας, αλλά και η ανάγκη να συμμετάσχουν όλοι οι Έλληνες ισότιμα στην ψηφιακή αυτή μετάβαση, συμβάλλοντας στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, δεν ήταν ποτέ τόσο επίκαιρες όσο είναι σήμερα. Γι’ αυτόν τον λόγο η Vodafone υλοποιεί έμπρακτα τον εταιρικό της σκοπό για μία ψηφιακή κοινωνία του αύριο, μέσα από την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας με στόχο να συμμετέχουν όλοι ισότιμα στην επόμενη μέρα. Μία τέτοια πρωτοβουλία είναι το WomenInBusiness.Connected. Η Vodafone,

ανασφαλείς με τη χρήση της και περιορίζουν τη δυναμική τους. Για αυτόν τον λόγο, η Vodafone στηρίζει τη γυναικεία επιχειρηματικότητα με την πρωτοβουλία WomenInBusiness.Connected και στέκεται δίπλα σε κάθε γυναίκα επιχειρηματία που την χρειάζεται, υποστηρίζοντας την προσπάθειά της να κατακτήσει την τεχνολογία και να αναπτύξει την επιχείρησή της και προσφέροντας καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες δωρεάν για έναν χρόνο. Μία άλλη τέτοια πρωτοβουλία ήταν το Jobseekers.Connected, μια σειρά ολοκληρωμένων ενεργειών, που στηρίζει τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αναζήτηση εργασίας, ώστε να είναι πιο ανταγωνιστικοί, με δωρεάν απεριόριστα data στο κινητό, ελεύθερη πρόσβαση σε ψηφιακές πλατφόρμες για την απόκτηση νέων

υλοποιώντας τη βαθιά της πεποίθηση ότι η συνεργασία μεταξύ ανθρώπου και τεχνολογίας μπορεί να επιτύχει σπουδαία πράγματα, στέκεται δίπλα στις γυναίκες επιχειρηματίες, τις βοηθά να αξιοποιήσουν τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες και τους προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες αιχμής, για να υποστηρίξει την ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους. Σύμφωνα με δύο έρευνες που εκπόνησε η Vodafone, είναι γεγονός ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα στις επιχειρήσεις τους, σε σχέση με το σύνολο της αγοράς. ωστόσο, μόλις 4 στις 10 αισθάνονται ασφαλείς για τις ικανότητές τους ως επιχειρηματίες. Επιπλέον, ενώ αναγνωρίζουν την αξία της τεχνολογίας στην ανάπτυξη της επιχείρησής τους, αισθάνονται

δεξιοτήτων και καθοδήγηση με σύγχρονες πρακτικές για σύνδεση με την αγορά εργασίας. Επιπλέον, η Vodafone προσφέρει το ολοκληρωμένο πακέτο ενεργειών Jobseekers.Connected που στόχο έχει να υποστηρίξει έμπρακτα όσους αναζητούν εργασία για να κάνουν μια νέα αρχή στην αγορά εργασίας. Με την πρωτοβουλία αυτή η Vodafone υποστηρίζει έμπρακτα όσους κάνουν μια νέα αρχή στην αγορά εργασίας με παροχές που τους κρατάνε σε διαρκή επαφή με την αγορά, συνδυάζοντας ειδική προσφορά με δωρεάν απεριόριστα δεδομένα κινητής τηλεφωνίας, δωρεάν πρόσβαση σε μαθήματα εξέλιξης επαγγελματικών δεξιοτήτων, καθώς και προγράμματα δωρεάν επαγγελματικής καθοδήγησης. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 19

“ Περιβάλλον και η ανάπτυξη δεν συγκρούονται μεταξύ τους

20 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η προστασία του περιβάλλοντος βασικός πυλώνας για την βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών

ίναι αδιαμφισβήτητο ότι το περιβάλλον και η προστασία του αποτελεί ένα από τους βασικούς πυλώνες της κοινωνίας και της ζωής μας εν γένει. ως Περιφέρεια Θεσσαλίας τα τελευταία χρόνια υλοποιούμε με όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία έργα και προγράμματα, που θα έχουν έντονο περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα και παράλληλα αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των συμπολιτών μας. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί άλλωστε βασικό πυλώνα για την βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Έχοντας εισέλθει πλέον στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα συνδυάζουμε νέα στοιχεία της τεχνολογίας και πρακτικές έξυπνης αστικής ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία του οικοσυστήματος μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και της οικολογικής πρακτικής. Η Θεσσαλία είναι η πρώτη Περιφέρεια στη χώρα που σχεδίασε, δημοπράτησε και ολοκλήρωσε την ενεργειακή αναβάθμιση του φωτισμού στο σύνολο του οδικού δικτύου αρμοδιότητας της, εγκαθιστώντας 7.900 σύγχρονα φωτιστικά σώματα τύπου LED που οδηγούν σε ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας πάνω από 78%, ετήσια μείωση κατά 10.800 τόνους του διοξειδίου του άνθρακα και συνολικό οικονομικό όφελος για τα 12 έτη της εγγύησης καλής λειτουργίας που ανέρχεται στο ποσό των 24.000.000 ευρώ. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη και δρομολογούνται συνολικά 88 έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων, Νοσοκομείων, Διοικητηρίων, Επιμελητηρίων, Δικαστικών Μεγάρων, Δημαρχείων, Στρατιωτικών κτιρίων και δεκάδων σχολικών συγκροτημάτων κάθε βαθμίδας εκπαίδευσης συνολικού προϋπολογισμού 65,7 εκατομμυρίων ευρώ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες δύο δράσεις, της ενεργειακής αναβάθμισης του οδοφωτισμού και του προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων της Περιφέρειας Θεσσαλίας έχουν επιλεγεί στα 200 καλύτερα «πράσινα» έργα του Green Deal της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ευρωπαϊκού προγράμματος «Πράσινη Συμφωνία με Τοπική Δράση» και βραβεύτηκαν πρό-

ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΔΩΡΟΘΕΑΣ ΚΟΛΥΝΔΡΙΝΗ Αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας & Σποράδων σφατα με Χρυσό και Ασημένιο Βραβείο, αντίστοιχα, στα Smart City Awards 2020. Ταυτόχρονα, η Περιφέρεια Θεσσαλίας επιδοτεί με 10 εκατ. ευρώ την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και με 6,12 εκατ. ευρώ την αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης πετρελαίου με συστήματα χρήση φυσικού αερίου σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, ενώ επενδύει σε πράσινα περιβαλλοντικά έργα, όπως οι αναπλάσεις των μεγάλων αστικών κέντρων με τη δημιουργία ποδηλατικών διαδρομών και την προμήθεια ηλεκτρικών ποδηλάτων και ποδηλάτων για ΑμΕα, η αναβάθμιση των ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ, η δημιουργία πράσινων σημείων- οικιακή κομποστοποίηση και συστημάτων διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή, μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων στα νησιά, επεξεργασία λυμάτων σε οικισμούς άνω των 2.000 κατοίκων αλλά και σε οικολογικά ευαίσθητες και τουριστικές περιοχές με πληθυσμό κάτω από 2.000 κατοίκους, έργα εξασφάλισης επαρκούς και ποιοτικού πόσιμου νερού, αντιπλημμυρικά έργα παντού. Σχετικά με τα περιβαλλοντικά έργα δεν πρέπει να λησμονούμε το βραβευμένο, μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο πολλαπλής ωφέλειας και χρησιμότητας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, την ανασύσταση της λίμνης Κάρλα. Αποδείξαμε εμπράκτως ότι το περιβάλλον και η ανάπτυξη δεν είναι στοιχεία που βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, αλλά αντιθέτως, αλληλοσυμπληρώνονται και δύνανται να δημιουργήσουν μία δυναμική σύνθεση, αφήνοντας σημαντική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Ειδικότερα στην περιοχή της Μαγνησίας το ζήτημα της ατμόσφαιρας είναι ένα από τα βασικότερα περιβαλλοντικά θέματα που απασχολούν την τοπική κοινωνία. ως Περιφέρεια Θεσσαλίας, από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε παρακολουθούμε με έργα και πράξεις καθημερινά το εν λόγω θέμα με υπευθυνότητα και έντονο ενδιαφέρον. Στην περιοχή του Βόλου καταγράφεται καθημερινώς η ποιότητα της ατμόσφαιρας στο Βόλο μέσω δύο σταθμών μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και όλα τα δεδομένα που εξάγονται και μελετώνται βρίσκονται στη διάθεση των συμπολιτών μας σε πραγματικό χρόνο. Αναφερόμαστε σε πιστοποιημένους και νομίμως αδειοδοτημένους σταθμούς σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο. Επιπρόσθετα, βρίσκονται ήδη

σε εξέλιξη διαγωνισμοί για την προμήθεια τριών ακόμη σταθμών μέτρησης, οι δύο μέσω χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ και ο ένας μέσω του Πράσινου Ταμείου. Εκτός των μετρήσεων υλοποιούνται δύο ερευνητικά έργα για την ατμόσφαιρα της περιοχής προκειμένου να συλλεχθούν στοιχεία τα οποία θα αναλυθούν από τους ειδικούς. Το πρώτο είναι το Πρόγραμμα για τη Διερεύνηση της Χημικής Σύστασης και της Προέλευσης Δυσοσμίας στο Πολεοδομικό Συγκρότημα του Βόλου σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με το οποίο πραγματοποιούνται δειγματοληψίες τόσο μέσα στο Πολεοδομικό Συγκρότημα όσο και σε βιομηχανικές δραστηριότητες της περιοχής. Ήδη έχει παραδοθεί η μεσοπρόθεσμη μελέτη και εντός τους προσεχούς διαστήματος θα ολοκληρωθούν οι δειγματοληψίες. Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά τη διενέργεια δειγματοληψιών με τη μέθοδο της ολφακτομετρίας σε επτά μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, σε καμινάδες και σε κεντρικά σημεία της ευρύτερης περιοχής του Βόλου. Παράλληλα με την έρευνα της ολφακτομετρίας ενεργοποιήθηκε το σύστημα D-NOSES, με το οποίο οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής «Odour Collect» να αναφέρουν σε πραγματικό χρόνο περιστατικά οσμής και να τους προσδώσουν ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το εν λόγω πρόγραμμα έχει ολοκληρωθεί και γίνεται η επεξεργασία των δεδομένων, τα αποτελέσματα των οποίων θα ανακοινωθούν εντός του επόμενου μήνα. Τέλος, σε άλλο πρόγραμμα σε εξέλιξη το εργαστήριο «Δημόκριτος» λαμβάνει ήδη δείγματα σε πραγματικό χρόνο σε δύο μεγάλες βιομηχανίες της περιοχής, αποτελέσματα των οποίων θα βρίσκονται σε λίγες ημέρες στα χέρια μας. Πέρα από τις μετρήσεις και τις μελέτες συνεχίζονται απρόσκοπτα τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι στις τοπικές βιομηχανίες για την αυστηρή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας. Ο αγώνας για την προστασία του περιβάλλοντος είναι διαρκής και επίμονος και με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογία και των μέσων προσθέτουμε διαρκώς νέα όπλα στη φαρέτρα μας με βασικό σκοπό: μία κοινωνία που θα βιώνει σε ιδανικό, πράσινο και υγιές περιβάλλον, ένας στόχος για τις γενιές του παρόντος και του μέλλοντος. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 21

ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚH ΤΡAΠΕΖΑ ΘΕΣΣΑΛIΑΣ

ςΤο επIΚενΤρο ΤΗς ςΤραΤΗΓΙΚHς ΤΗς Το περΙΒaλλον προσφέρει χρηματοδοτικά εργαλεία για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Συνεταιριστική τράπεζα Θεσσαλίας ιδρύθηκε το 1994 στην πόλη των Τρικάλων ως Πιστωτικός Συνεταιρισμός ΠΕ. Σταδιακά μετατράπηκε σε Πιστωτικός Οργανισμός και επεκτάθηκε σε όλους τους νομούς της Θεσσαλίας, λειτουργώντας 10 καταστήματα. Όραμα της τράπεζας είναι η ανάπτυξη μιας ισχυρής περιφερειακής και προοπτικά εθνικής Συνεταιριστικής Τράπεζας, που θα έχει στο κέντρο της δράσης της το συνεταίρο – πελάτη που δραστηριοποιείται ή κατάγεται από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και θα διαθέτει ως Οργανισμός, αναπτυξιακή δυναμική, σύγχρονη λειτουργία, φιλική εξυπηρέτηση και υψηλή αποδοτικότητα. Αποστολή μας είναι η διάδοση της Συνεταιριστικής Πίστης, που γεννιέται από την τοπική κοινωνία και πάντα εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Που αξιοποιεί την τοπική αποταμίευση σε χορηγήσεις που στηρίζουν την τοπική επιχειρηματικότητα, ενώ τα κέρδη επιστρέφουν ως μερίσματα και υπεραξίες στους ίδιους τους

22 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

συνεταίρους - πελάτες. Στρατηγική μας προτεραιότητα είναι η ορθή διάγνωση της επιχειρηματικής ανάγκης μέσο της συμβουλευτικής προσέγγισης και η κάλυψη αυτής μέσο χρηματοδοτικών εργαλείων. Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας είναι ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένη στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα της τοπικής , περιφερειακής οικονομίας που δραστηριοποιείται, αλλά και της εθνικής οικονομίας ευρύτερα. Έτσι λοιπόν, στο πλαίσιο αυτό διαθέτει χρηματοδοτικά εργαλεία για επενδύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και ειδικά σε επενδύσεις φωτοβολταϊκών πάρκων και υδροηλεκτρικών έργων. Διαθέτοντας την απαραίτητη γνώση των χρηματοδοτικών αναγκών και την τεχνογνωσία, φροντίζουμε για την έγκριση γρήγορης χρηματοδότησης με την ανάλογη ευελιξία που αρμόζει στον στρατηγικό χαρακτήρα της τράπεζας. Σχεδιάζουμε χρηματοδοτικά εργαλεία που εξυπηρετούν καλύτερα τους επιχειρηματικούς στόχους των επενδυτών ενέργειας και στηρίζουμε με κάθε τρόπο τις κρίσιμες αποφάσεις που συνοδεύουν την υλοποίηση των επενδύσεων αυτών. Οφείλουμε να αναφέρουμε ως Τράπεζα, ότι χρηματοδοτούμε Φ/Β πάρκα από το

2008, αποκομίζοντας σημαντική εμπειρία. Το χρηματοδοτικό εργαλείο για την κάλυψη επενδύσεων σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς εξασφαλίζει χρηματοδότηση για το επενδυτικό σχέδιο μίας επιχείρησης, ενός αγρότη, ενός φυσικού ή νομικού προσώπου, που θέλει να επενδύσει ή να βελτιώσει το εισόδημα του. Η χρηματοδότηση μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με την ένταξη του επενδυτή σε αναπτυξιακό πρόγραμμα, στην περίπτωσή μας, οι επενδύσεις των Φ/Β μπορούσαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της Περιφέρειας Θεσσαλίας «Επενδύω στην Θεσσαλία», στα σχέδια βελτίωσης (4.1.3), είτε σε συνδυασμό χρηματοδότησης με τραπεζικό δανεισμό και ίδια κεφάλαια. Η χρηματοδότηση μπορεί να συνδυαστεί με πακέτο ασφαλιστικών καλύψεων για τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του ενεργειακού πάρκου , για την προστασία της επένδυσης και την εξασφάλιση την ομαλής πληρωμής του δανείου έναντι κινδύνων, από την Συνεταιριστική Ασφαλιστική. Οι χρηματοδοτήσεις για τις επενδύσεις των Φ/Β έχουν τα κάτωθι βασικά χαρακτηριστικά: o Χρηματοδότηση με δάνειο μέχρι και το 70 % - 80 % του προϋπολογισμού

της επένδυσης. Το υπόλοιπο 30 % - 20 % μπορεί να είναι Ιδία Συμμετοχή του επενδυτή. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης με μεγαλύτερο ποσοστό και χαμηλότερη ιδία συμμετοχή με την προϋπόθεση κάλυψης με άλλες μορφές αξιών ή περιουσιακών στοιχείων. Έτσι δίνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης για μεγαλύτερες επενδύσεις , με την ανάλογη ευελιξία από την πλευρά της Τράπεζας.  Διάρκεια τα 10 έτη.  Δυνατότητα παροχής περιόδου χάριτος αποπληρωμής του δανείου, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του ενεργειακού πάρκου.  Δυνατότητα «αυτοεξυπηρέτησης» του δανείου μέσω των εισροών από την Εκχώρηση της σύμβασης που θα υπογράψει ο επενδυτής με τον ΔΑΠΕΕΠ ( Διαχειριστής ΑΠΕ & Εγγυήσεων Προέλευσης ) (πρώην ΔΕΣΜΗΕ) και με τον αντίστοιχο Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης

(ΦοΣΕ) που θα συνεργαστεί ο επενδυτής. Το επιτόκιο κυμαίνεται και καθορίζεται, ανάλογα του ποσοστού της Ιδίας Συμμετοχής του επενδυτή και του συνόλου των εργασιών που αναπτύσσει ο επενδυτής με την Τράπεζα. Το ανώτατο επιτόκιο για την Τράπεζα δεν ξεπερνά το 5 %.  Δυνατότητα σταδιακών εκταμιεύσεων και ενδιάμεσων χρηματοδοτήσεων ( bridge finance ) για την δυνατότητα πληρωμής των προμηθευτών και της παραγγελίας του εξοπλισμού μέχρι την διασύνδεση του ενεργειακού πάρκου. Δυνατότητα παροχής συμβουλής μέσο της εμπειρίας που έχει αποκομίσει η Τράπεζα και από τις συνεργασίες που ήδη διατηρεί με έμπειρους και φερέγγυους κατασκευαστές Φ/Β πάρκων. Υπάρχει και η δυνατότητα Μεσομακροπροθέσμου Δανείου για

την χρηματοδότηση εργασιών και εξοπλισμού εγκατάστασης φωτοβολταϊκού ( Φ/Β ) συστήματος, για αυτοκατανάλωση με συμψηφισμό ενέργειας, σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Συνδυάζει λύσεις χρηματοδότησης και ασφάλισης σε Μικρές και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις που επιθυμούν να επενδύσουν στην εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων για αυτοκατανάλωση με συμψηφισμό ενέργειας (net metering), με σκοπό να μειώσουν το κόστος της κατανάλωσης ενέργειας. Με αντίστοιχους όρους η Τράπεζα μπορεί να χρηματοδοτήσει και Υδροηλεκτρικά έργα. Αναφέρουμε ότι έχουμε ήδη χρηματοδοτήσει και μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα και στον Ολυμπο και στην περιοχή της Πίνδου με την μορφή του project finance. Οφείλουμε να τονίσουμε ότι το υδάτινο δυναμικό της χώρας είναι πολύ υψηλό με υψηλές ενεργειακές αποδόσεις και σχετικά ανεκμετάλλευτο. Η διάρκεια ζωής των Υδροηλεκτρικών έργων είναι

Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας είναι ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένη στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα της τοπικής , περιφερειακής οικονομίας που δραστηριοποιείται, αλλά και της εθνικής οικονομίας ευρύτερα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 23

ΠρΑΣΙνη ΑνΑΠΤυξη: H αναγκαία, όχι όμως η ικανή συνθήκη

λοι δίνουν έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη δημιουργώ ντας την αίσθηση ότι αυτή η επιλογή θα είναι πανάκεια, θεωρούμενη ως η θεραπεία όλων των στρεβλώσεων της Ελληνικής οικονομίας. Παρά τις θετικές επιπτώσεις στην οικονομία δεν πρόκειται όμως να καλύψει το επενδυτικό κενό της χώρας της τάξης των 100 δις. ευρώ και πλέον. Είναι η αναγκαία συνθήκη επίτευξης μέρους αυτού του στόχου αλλά όχι η ικανή. Η ικανή εντοπίζεται σε μια πολιτική επενδύσεων με μεγάλους προϋπολογισμούς ανά επενδυτικό σχέδιο, η οποία θα αναφέρεται σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες και όχι πλέον σε δρόμους, γεφύρια και κάθε λογής κτήρια. Οι εν λόγω προϋπολογισμοί αφορούν στη βιομηχανία -που είναι η Αχίλλειος πτέρνα της οικονομίας- όπως και στον τουρισμό. Για το σκοπό αυτό απαιτείται ριζική αναθεώρηση της υφιστάμενης αναπτυξιακής κουλτούρας και στρατηγικής. Με τα υφιστάμενα αναχρονιστικά αναπτυξιακά υποδείγματα και με μικροεπενδύσεις δεν πρόκειται θα προσεγγίσουμε υψηλούς

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΔΑ* αναπτυξιακούς στόχους. Η αναπτυξιακή λογική της χώρας κινείται στο σύνδρομο της λατρείας του μικρού και του μετρίου που είναι διάχυτο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και όχι μόνο στην οικονομία. Έτσι μας έμαθε να βλέπουμε τον κόσμο το πολιτικό σύστημα της μεταπολεμικής περιόδου, με συνέπεια το αυτονόητο μέγεθος σε έργα, κτήρια, εταιρίες κ.λπ ή το διαφορετικό, το μεγάλο και το καινοτόμο να θεωρείται φαραωνικό και να μας τρομάζει! Όσο πιο γρήγορα απαλλαγούμε από αυτό το σύνδρομο, τόσο ταχύτερα θα ξεκολλήσουμε από τη λάσπη της ύφεσης και της φτώχειας. Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» της κυβέρνησης δεν στρέφεται σε τέτοιες καινοτόμες λύσεις, απλώς ακολουθεί παλιές αναπτυξιακές λογικές με ψήγματα εκσυγχρονιστικών μέτρων, (βλ. αναλυτικότερα κριτική επί του Σχεδίου, http://mardas.eu/2021/01/03/πώςμπορεί-ν-καλυφθεί-το-επενδυτικό-κε/ ). Πολλές ιδέες και προτάσεις επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων για αλλαγή πλεύσης της αναπτυξιακής μας πορείας τρόμαξαν την καθεστηκυία τάξη των αναλυτών και πολιτικών αφού ήταν έξω από τα όρια της σκέψης τους. Σοκάρουν προτάσεις που θεωρούνται ως «απίστευτες» σύμφωνα με την κριτική των πρέσβεων της πεπατημένης, των ατόμων που βάφτισαν ως μεγάλα έργα το Ε. Βενιζέλος -ενός μεσαίου σε

μέγεθος αεροδρόμιο- όπως και τους αυτοκινητοδρόμους μας. Τέτοιοι όμοιοι και πολύ μεγαλύτεροι αυτοκινητόδρομοι όμως κτίσθηκαν στην Ευρώπη πριν δεκαετίες θεωρούμενοι ως έργα ρουτίνας και όχι ως μεγάλα έργα! Προτάσεις λοιπόν έξω από τους κυρίαρχους αλλά στενούς ορίζοντες που διαπερνούν τη χώρα, (βλ. ενδεικτικά, www.mardas.eu - Μέτρα πολιτικής), δεν αφορούν μόνο στη βιομηχανία-γεωργία αλλά ακόμη και αυτόν στον τουρισμό. Ακόμη και εδώ, στη λεγόμενη «βαριά μας βιομηχανία», οι προτεινόμενες κυβερνητικές συνταγές κινούνται στη σφαίρα των παραδοσιακών συστάσεων και λύσεων και μικρών επενδύσεων. Η πράσινη μετάβαση που προωθείται από όλα τα κόμματα αγγίζει συχνά τα όρια της υπερβολής. Η χώρα χρειάζεται να δημιουργήσει νέα δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα στη βιομηχανία, σε κλάδους όπου μπορεί και οι οποίοι εξυπηρετούν ταυτόχρονα πολλούς στόχους (άμυνα, εξωστρέφεια, συγκράτηση του ανθρωπίνου κεφαλαίου που μεταναστεύει), όπως επίσης να διατηρήσει μια κυρίαρχη θέση στα υφιστάμενα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Και εδώ η γνώση, η οποία δεν είναι αγαθό που διαχέεται δωρεάν παράγοντας νέες ιδέες, μαζί με τις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν όμοιες της Ελλάδας προκλήσεις θα δώσουν τη λύση.

** Καθηγητή Τμήματος οικονομικών επιστημών, απθ πρώην. αν. Υπουργού οικονομικών και Υφ/γού εξωτερικών 24 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ να αξΙοποΙΗςοΥμε Καθε εΥΚαΙρΙα ΓΙα Το μελλον ΤοΥ πλανΗΤΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Π. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Τομεάρχη Περιβάλλοντος-Μέλους Κ.Ε. ΚΙΝ.ΑΛ και Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Αθηναίων

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος δεν είναι μία ημέρα με τυπική σημασία.Αντιμετ ωπίζουμε την Κλιματική αλλαγή, συχνές θεομηνίες, πολλά καθημερινά προβλήματα και τον covid19, φαινόμενα που συνδέονται με καταστροφικές παρεμβάσεις στη φύση. Το χειρότερο είναι ότι στην Ελλάδα δεν μαθαίνουμε σχεδόν τίποτα από τα λάθη μας.Υποκριτικά η Κυβέρνηση καταργεί βεβιασμένα τον λιγνίτη και την ίδια στιγμή αγοράζει ηλεκτρικό ρεύμα από γειτονικές χώρες που το παράγουν πάλι από λιγνίτη και πυρηνική ενέργεια ενώ προωθεί την εκτεταμένη ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων. Αδιαφορεί για την αντιπυρική προστασία και για την αγορά νέων εναέριων μέσων πυρόσβεσης με αποτέλεσμα οι δασικές πυρκαγιές να μαίνονται ανεξέλεγκτες. Στα αστικά κέντρα εξαφανίζει τους τελευταίους ελεύθερους χώρους στο βωμό μίας παρωχημένης ανάπτυξης. Καταστρέφει ποτάμια και ρέματα με βάναυσες διευθετήσεις, κοπές δέντρων και τσιμέντο όπως έχει γίνει με παραποτάμους του Πηνειού και πολλές περιπτώσεις στην Αττική. Ρυπαίνει ανεύθυνα τα νερά με απόβλητα και

φυτοφάρμακα. Συγχωνεύει τους φορείς των προστατευόμενων περιοχών και διευκολύνει εκμεταλλεύσεις και εξορύξεις. Νομιμοποιεί δασικά αυθαίρετα. Εφαρμόζει ανορθολογικές χωροθετήσεις στα αιολικά πάρκα. Προωθεί αναπτυξιακές «μονοκαλλιέργειες» που μόνο αρνητικές συνέπειες μπορούν να έχουν στους βιότοπους και στις τοπικές κοινωνίες. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος όπως «ατελείωτη» είναι και η σκοπιμότητα που συνδέει την οικολογία με κερδοσκοπικές δράσεις. Το προκάλυμμα εξάλλου της Κλιματικής αλλαγής μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως και ο ιός. Και τα δύο είναι υπαρκτά, προκαλούν φόβο και δικαιολογούν «δράσεις». Το ερώτημα είναι τι είδους δράσεις είναι αυτές. Ο φόβος δημιουργεί καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτές των «εκτάκτων αναγκών» και συνεπώς είναι εύκολο «τα πάντα» να προωθηθούν ανεξέλεγκτα και με «χαριτωμένο» φόντο την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού. Πράγματι, ο εχθρός μπορεί να είναι κοινός αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μία προσωρινή συμμαχία απέναντί του γεφυρώνει τις υπόλοιπες διαφορές. Σε αυτό το πλαίσιο, το Κίνημα αλλαγής κατέθεσε τη δική του πρωτοποριακή πρόταση για τη θέσπιση Κλιματικού νόμου. Και είναι αυτός ο νόμος που μπορεί να δώσει ελπίδα όχι μόνο για την

αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου αλλά και για πολύ πιο συγκεκριμένα ζητήματα. Αναφέρω χαρακτηριστικά την προστασία της βιοποικιλότητας και της σπάνιας χλωρίδας του Πηλίου, τη φροντίδα για την Κάρλα και τους δεκάδες υγρότοπους του Νομού, τη διαφύλαξη της θαλάσσιας ζωής στο Τρίκερι και στον Παγασητικό, την προστασία του αρδευτικού και του πόσιμου νερού στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Στοίχημα ωστόσο αποτελεί η ανάπτυξη της Κυκλικής Οικονομίας και της Ανακύκλωσης, στο βαθμό που τα απορρίμματα θα περιοριστούν και η στρεβλή διαχείρισή τους θα αποτελέσει ένα κακό παρελθόν μαζί με τις μεθοδεύσεις που οδηγούν σε ανεξέλεγκτη ενεργειακή «αξιοποίηση». Σε κάθε περίπτωση, αφετηρία για την ανάπτυξη μίας διαφορετικής περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελούν οι ευρείες κοινωνικές-συμμετοχικές διαδικασίες και σε αυτό θα συμβάλλουν καινοτόμες ιδέες όπως αυτή της Κλιματικής συνέλευσης. Βρισκόμαστε ήδη αντιμέτωποι με το μέλλον του πλανήτη αλλά επειδή προφταίνουμε ακόμα να το διαμορφώσουμε, οφείλουμε σαν πολιτικό σύστημα να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία προκειμένου να γίνει περιβαλλοντικά ευοίωνο για όλους. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 25

«ΠΡΑΣΙΝΗ» αναπΤΥξΗ ΓΙα ποΙον;

πράσινη μετάβαση, οι νέες ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, τα φιλικά στο περιβάλλον αυτοκίνητα, είναι η νέα τάση της εποχής. Σε ολόκληρο τον κόσμο, διαφορετικά φαινομενικά ρεύματα, απ’ τους «δημοκρατικούς» των ΗΠΑ και την ΕΕ μέχρι την Γκρέτα Τούνμπεργκ, τον Σόρος, πλειάδα σταρ του Χόλιγουντ και ΜΚΟ, όλοι συνασπίζονται στο «κοινό μέτωπο» της προστασίας του περιβάλλοντος, απαιτούν αλλαγές προκειμένου να «σώσουν» τον πλανήτη απ’ την καταστροφή. Στην χώρα μας, πρόσφατα ξεκίνησε η διαδικασία για τον λεγόμενο «κλιματικό νόμο», ενώ οι πολιτικές προτάσεις ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, συνομονοούν πως η ανάπτυξη του επόμενου διαστήματος πρέπει να είναι «πράσινη». Είναι υποκριτικές οι δηλώσεις τους, ότι στόχος του κλιματικού νόμου είναι να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αφού αναδεικνύουν το 26 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΡΑΛΛΑΤΟΣ* εισαγόμενο φυσικό αέριο (των υδρογονανθράκων) σε στρατηγικό καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όταν αυτή οδηγεί σε σπατάλη παραπάνω απ’ το 50% της περιεχόμενης ενέργειας. Το ζήτημα του περιβάλλοντος, απασχολεί τους εργαζόμενους, τις λαϊκές δυνάμεις σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού πολλαπλά ζητήματα καταστροφής του περιβάλλοντος έρχονται ολοένα και πιο συχνά στην επικαιρότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της καύσης απορριμμάτων στην τσιμεντοβιομηχανία του Βόλου, για την οποία ο λαός του Βόλου βρίσκεται σε συνεχείς κινητοποιήσεις. Οι επιπτώσεις που θα έχει στη ζωή του λαού, η υλοποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων, που προτείνουν οι κυβερνήσεις και οι διάφοροι παγκόσμιοι οργανισμοί, είναι τραγικές. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, που προέρχονται από τους λαούς θα πάνε στους μεγάλους ομίλους της λεγόμενης «πράσινης» και «ψηφιακής» ανάπτυξης. Θα πάνε στα πάρκα ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών, καταστρέφοντας αντίστοιχα δασικές

εκτάσεις και γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Είτε αυτό ονομαστεί «Ελλάδα 2.0», όπως προβάλλει η κυβέρνηση, είτε «Ελλάδα +», όπως λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, το περιεχόμενο είναι το ίδιο. Ο λαός για άλλη μια φορά καλείται να πληρώσει πολύμορφα για την «πράσινη συμφωνία», τις «πράσινες» κερδοφόρες επενδύσεις των ομίλων, τους «πράσινους» έμμεσους φόρους. Οι ΑΠΕ δεν είναι επενδύσεις εξοικονόμησης. Χρειάζονται 4 ή και 5 φορές περισσότερα μεγαβάτ εγκατεστημένης ισχύος, σε σχέση με τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Χρειάζεται ένα τεράστιο -σε μέγεθος- ηλεκτρικό δίκτυο, που το πληρώνουν οι εργαζόμενοι και διατρέχει δεκάδες χιλιάδες χωριά με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες. Παράγουν πανάκριβο ηλεκτρικό «πράσινο» ρεύμα, με την τιμή του να έχει πολλαπλασιαστεί την τελευταία 15ετία, οδηγώντας σε αύξηση της ενεργειακής φτώχειας των λαϊκών νοικοκυριών και της κερδοφορίας των ομίλων. Καταστρέφονται δασικά οικοσυστήματα, περιοχές Natura για την κατασκευή γιγαντιαίων αιολικών πάρκων, με αρνητικές επιπτώσεις και στην τοπική

Πώς είναι μια τέτοια ανεμογεννήτρια;

οικονομία, στον υδροφόρο ορίζοντα, στην αντιπλημμυρική προστασία των πόλεων. Το αυτοκίνητο γίνεται απρόσιτο είδος για εκατομμύρια εργαζόμενους, με τα πανάκριβα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα «πράσινα» χαράτσια. Για να διασφαλιστεί η κερδοφορία των πράσινων επενδύσεων, είναι απόλυτα αναγκαία η επιδείνωση και επέκταση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, η επιβολή φθηνής εργατικής δύναμης, το τσάκισμα των λαϊκών δικαιωμάτων και αναγκών, η ένταση της εκμετάλλευσης και η παραπέρα καταστροφή του περιβάλλοντος. Ήδη δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη καταδικάζονται στην ανεργία. Σχεδόν κάθε βουνό μετατρέπεται σε χώρο εγκατάστασης αιολικών πάρκων, με χιλιάδες χιλιόμετρα νέων δρόμων, ενώ η καταστολή ειναι η «περιβαλλοντική αμοιβή» των κυβερνήσεων, απέναντι στις εντονότατες διαμαρτυρίες χιλιάδων κατοίκων στην Εύβοια, στην Κρήτη, στη Νότια Λακωνία και σε όλη την Πελοπόννησο στη Στερεά Ελλάδα, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στην Κεφαλλονιά. Τα Άγραφα και η Πίνδος οδηγούνται στην καταστροφή. Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να παραδώσει στους ομίλους των ΑΠΕ ακόμα και τους τόπους μαρτυρίων, όπως η Μακρόνησος και η Γυάρος. Την ίδια στιγμή προωθούν την καύση απορριμμάτων και RDF. Ήδη με την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος, γιγαντώνεται το έγκλημα που συντελείται στον Βόλο με την καρκινογόνα καύση των σκουπιδιών και pet coke στην ΑΓΕΤ που πρέπει να σταματήσει, ενώ απουσιάζει οποιοδήποτε ουσιαστικός περιορισμός της πολλαπλής βιομηχανικής ρύπανσης που δηλητηριάζει τον αέρα, τον υδροφόρο ορίζοντα, τις θάλασσες. Ενώ «καλά κρατούν» το ανθυγιεινό περιβάλλον των μεγαλουπόλεων, οι ελλείψεις μέτρων πολιτικής προστασίας. Μαζί η κυβέρνηση της ΝΔ, με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝΑΛ, ψηφίσαν ταυτόχρονα αντιπεριβαλλοντικά και αντεργατικά νομοσχέδια, όπως την επένδυση στο Ελληνικό, που παραχωρεί στους επιχειρηματικούς ομίλους τον τελευταίο μεγάλο ελεύθερο χώρο πρασίνου της Αθήνας, για ξενοδοχεία και καζίνο, αλλά θα διαθέτει «ενεργειακή αυτονομία». Η κυβέρνηση της ΝΔ που «ορκίζεται» στην «πράσινη ανάπτυξη», πριν ένα χρόνο ψήφισε νέο «περιβαλλοντικό νόμο», συνεχίζοντας και επεκτείνοντας την ίδια καταστροφική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που συστηματικά απαξιώνει και τα ελάχιστα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας, μετατρέπει το περιβάλλον, την υγεία, το νερό σε εμπορεύματα. Παραδίδει τη γη, τα δάση, τα βουνά, τις θάλασσες, τα ποτάμια και τις

λίμνες σε λίγους ομίλους, υλοποιώντας την «πράσινη μετάβαση» της ΕΕ. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεν μπορεί να κρύψει αυτό το πολλαπλό αρνητικό αποτύπωμα. Άλλωστε το καπιταλιστικό σύστημα, υπονομεύει την ισόρροπη σχέση της ανθρώπινης παραγωγικής - κοινωνικής δραστηριότητας με το περιβάλλον, αφού όλα καθορίζονται με κριτήριο το κέρδος και το περιβάλλον αποτελεί ένα ακόμα πεδίο κερδοφορίας. Πραγματικός τους στόχος είναι, καταστρέφοντας τμήμα κεφαλαίου, αποσύροντας παλιά τεχνολογία, να δημιουργήσουν νέα πεδία κερδοφόρας τοποθέτησης κεφαλαίων, στον τομέα της «πράσινης ενέργειας» και άλλους κλάδους της οικονομίας. Το ΚΚΕ έχει έγκαιρα τοποθετηθεί -και με τις Θέσεις της ΚΕ για το 21ο Συνέδριό του- για το χαρακτήρα των “πράσινων” εξελίξεων σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο. Αποκαλύπτει ότι είναι υποκριτική η προσπάθεια όλων των αστικών κυβερνήσεων, των ιμπεριαλιστικών οργανισμών και λυκοσυμμαχιών τους, όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, να εμφανιστούν ως προστάτες του περιβάλλοντος. Για τις εργατικές-λαϊκές δυνάμεις, η λύση βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση. Στον συλλογικό, οργανωμένο αγώνα, στοχεύοντας τον πραγματικό αντίπαλο, το μεγάλο κεφάλαιο και το σύστημά του, την ευρωενωσιακή στρατηγική, που καταδικάζει τους εργαζόμενους, τις λαϊκές οικογένειες, να ζουν και να εργάζονται σε άθλιες συνθήκες. Διέξοδος για τους λαούς είναι ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης, όπου κριτήριο της κοινωνικοποιημένης παραγωγής θα είναι η ικανοποίηση του συνόλου των κοινωνικών, λαϊκών αναγκών και η προστασία του περιβάλλοντος. Ο δρόμος της εργατικής εξουσίας, του σοσιαλισμού, της κοινωνικής ιδιοκτησίας, που με τον επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό της παραγωγής, είναι ο μόνος που μπορεί να διασφαλίσει την ισόρροπη επίδραση του εργαζόμενου ανθρώπου στη φύση, για τη διασφάλιση της λαϊκής ευημερίας. Η διαχείριση του νερού θα στοχεύει στη διασφάλιση φθηνού, άφθονου και υψηλής ποιότητας νερού για τις λαϊκές ανάγκες και όχι νερό-πανάκριβο εμπόρευμα για το λαό. Η ορθολογική διαχείριση των απορριμάτων, θα αποτελεί βασικό όρο για την προστασία του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων του. Για να ανοίξει ο δρόμος γι’ αυτή την ελπιδοφόρα προοπτική, το ΚΚΕ μπαίνει μπροστά, οργανώνει την πάλη του λαού για να βάλει εμπόδια. Θα συνεχίσει σταθερά να πρωταγωνιστεί στις αγωνιστικές πρωτοβουλίες ενάντια στη στρατηγική της ΕΕ και του κεφαλαίου.

** Mέλος του Τμήματος αγροτικής πολιτικής & της ομάδας περιβάλλοντος του Τμήματος οικονομίας της Κε του ΚΚε ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 27

28 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

“

Οι πολίτες του Βόλου έχουν ανοίξει τα μάτια όλων των κατοίκων της χώρας για το τι σημαίνει καύση απορριμμάτων. Χάρη στους αγώνες των Βολιωτών, σήμερα κανείς δεν θέλει την καύση απορριμμάτων στον τόπο του

ΚρΙΤΩν ΑΡΣΕΝΗΣ Ζούμε στον αιώνα της κλιματικής κατάρρευσης

«Τι μας επιφυλάσσουν τα ςΔΙΤ στα απορρίμματα; πρόστιμα, πρόστιμα, πρόστιμα και χαμηλά επίπεδα ανακύκλωσης»

εκάθαρος σε όλα τα ζητήματα που ρωτήθηκε από τη ΜΑΓΝΗΣΙΑ, ο περιβαλλοντολόγος και βουλευτής με το ΜέΡΑ25 Κρίτων Αρσένης, ενώ ήταν απόλυτος στο ότι ζούμε, στον αιώνα της κλιματικής κατάρρευσης.Όπως αναρωτήθηκε, «γιατί πρέπει να συνεχίσουμε να δίνουμε επιδοτήσεις στις πέντε κατασκευαστικές των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για να υποβαθμίζουν ότι έχει απομείνει από Φύση και να μην χρησιμοποιήσουμε το Ταμείο Ανάκαμψης για να χρηματοδοτήσουμε ένα Εξοικονομώ κατ’ Οίκον για κάθε νοικοκυριό με ταυτόχρονη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις ταράτσες;»Τόνισε ότι «δεν υπάρχει σχεδόν καμία Natura πλέον που να μην σχεδιάζεται εγκατάσταση αιολικού πάρκου και διάνοιξη δρόμου», επισημαίνοντας με αφορμή και την καλοκαιρινή περίοδο, ότι «αν δεν σταματήσουμε

τις ανθρωπογενείς πυρκαγιές, φοβάμαι ότι, με την κλιματική κατάρρευση να καλπάζει, το μέλλον των δασών μας , είναι δυσοίωνο». Ο κ. Αρσένης, τοποθετήθηκε όμως και στο θέμα των ΣΔΙΤ στο χώρο των απορριμμάτων, θέτοντας το ερώτημα, «τι μας επιφυλάσσουν τα ΣΔΙΤ στα απορρίμματα; Πρόστιμα, πρόστιμα, πρόστιμα και χαμηλά επίπεδα ανακύκλωσης». «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, σχεδόν μόνο η Ελλάδα έχει μείνει τόσο πίσω στην ανακύκλωση και στην μείωση των απορριμμάτων», τόνισε ενώ έδωσε τα εύσημα στους Βολιώτες, καθώς όπως είπε, «οι πολίτες του Βόλου έχουν ανοίξει τα μάτια όλων των κατοίκων της χώρας για το τι σημαίνει καύση απορριμμάτων. Χάρη στους αγώνες των Βολιωτών, σήμερα κανείς δεν θέλει την καύση απορριμμάτων στον τόπο του». Με αφορμή το θέμα του νερού ως αγαθό και τους κινδύνους που υπάρχουν σχετικά με την ιδιωτικοποίησή του, τόνισε, ότι «δυστυχώς, τα νερά του Πηλίου είναι στο στόχαστρο».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ποια θέματα θεωρείτε ότι παραμένουν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, αλλά και του αγώνα που πρέπει να γίνεται κανονικά εκ μέρους πολιτών και πολιτικών; Ζούμε στον αιώνα της κλιματικής κατάρρευσης. Οι εποχές και οι μήνες ήδη έχουν αρχίσει να αλλάζουν και αυτό που βλέπουμε, είναι μόνο τα προεόρτια. Αιτία είναι η καταστροφή της φύσης. Οι περισσότερες φυσικές περιοχές έχουν υποβαθμιστεί δραματικά και τα περισσότερα ήδη ζωής καταρρέουν. Αυτό προκαλεί την οικολογική κατάρρευση που είναι και η μητέρα της κλιματικής. Το πρώτο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να προστατεύσουμε τους λίγους φυσικούς τόπους που έχουν μείνει ανέγγιχτοι. Τις προστατευόμενες περιοχές. Μετά πρέπει να πάρουμε όλα τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και απανθρακοποίησης της ενέργειας. Εδώ θέλει προσοχή. Για κάποιες και κάποιους αρκεί να βρεθεί η τεχνολογική λύση στην

κλιματική κατάρρευση, μια τεχνολογία που θα λύσει το θέμα των εκπομπών και συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Το ενδεχόμενο να λύσουμε τεχνικά την κλιματική κατάρρευση και να συνεχίσουμε να καταστρέφουμε το περιβάλλον, το δίκτυο της ζωής που μας περιβάλλει δηλαδή, να τρώμε όλο και πιο συνθετικές τροφές και να ζούμε σε όλο και πιο τεχνητά περιβάλλοντα, είναι εφιαλτικό. Μια δυστοπία που δεν θέλουμε να ζήσουμε. Για αυτό και οι ανεμογεννήτριες δεν πρέπει να μπαίνουν στη φύση, αλλά, όπως προτείνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να εγκαταστήσουμε φωτοβολταϊκά στις ταράτσες μας, μακριά δηλαδή από την φύση, ενισχύοντας τα εισοδήματα των πολιτών σήμερα που το χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Η ΕΕ μας ενημερώνει ότι μπορούμε έτσι να παράγουμε πάνω του 33% της ενέργειας που καταναλώνουμε. Γιατί να συνεχίσουμε να δίνουμε επιδοτήσεις στις πέντε κατασκευαστικές των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για να υποβαθμίζουν ότι έχει απομείνει από Φύση και να μην χρησιμοποιήσουμε το Ταμείο Ανάκαμψης για να

χρηματοδοτήσουμε ένα Εξοικονομώ κατ’ Οίκον για κάθε νοικοκυριό με ταυτόχρονη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις ταράτσες;  Θα θέλαμε το σχόλιο σας καταρχήν για το θέμα των δασικών χαρτών και πώς αυτό εξελίσσεται, αλλά και για τον τελευταίο περιβαλλοντικό νόμο σε σχέση με τις περιοχές Natura και εάν αυτές κινδυνεύουν… Παρά το γεγονός ότι το Δεκέμβριο του 2020 καταδικαστήκαμε πανευρωπαϊκά για την απουσία σχεδίων προστασίας των προστατευόμενων περιοχών, η κυβέρνηση προχωρά στην αδειοδότηση επενδύσεων μέσα στις NATURA πριν κατατεθούν τα σχέδια προστασίας. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία Natura πλέον που να μην σχεδιάζεται εγκατάσταση αιολικού πάρκου και διάνοιξη δρόμου. Για τους δασικούς χάρτες, η κυβέρνηση άλλαξε και πάλι τις προδιαγραφές, αναβάλλοντας επ’ αόριστο την ολοκλήρωσή τους. Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσουν οι εμπρησμοί και οι καταπατήσεις και θα έχουμε πολλές ακόμη καταστρεπτικές πυρκαγιές. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 29

Πρότεινα, και ως ΜέΡΑ25 καταθέσαμε τροπολογία για την θεσμοθέτηση της 30ετούς απαγόρευσης οικοδομών, εξορύξεων και επενδύσεων σε γη που κάηκε από εμπρησμό. Αν δεν σταματήσουμε τις ανθρωπογενείς πυρκαγιές, φοβάμαι ότι, με την κλιματική κατάρρευση να καλπάζει, το μέλλον των δασών μας, είναι δυσοίωνο.  Γιατί έχετε υποστηρίξει ότι τα ΣΔΙΤ απορριμμάτων στην Ελλάδα σημαίνουν ζημιά στο περιβάλλον και στο δημόσιο συμφέρον προς όφελος μεγάλων εργολαβικών εταιρειών; Προκύπτει από την απόρριψη του ΣΔΙΤ απορριμμάτων Πελοποννήσου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είχε εγκριθεί επί ΣΥΡΙΖΑ και προωθείται επί ΝΔ. Η Επιτροπή μίλησε για υπερκοστολογημένο και υπερδιαστασιολογημένο ΣΔΙΤ που αποτελεί, στην πράξη, έμμεση κρατική ενίσχυση ιδιωτικής εταιρίας. Βλέπουμε, όμως, και τα αποτελέσματα των ΣΔΙΤ απορριμμάτων στη ανακύκλωση, με πολύ χαμηλά ποσοστά ανάκτησης ανακύκλωσης στα εργοστάσια απορριμμάτων. Τι μας επιφυλάσσουν τα ΣΔΙΤ στα απορρίμματα; Τρομερά κόστη για τους Δήμους και τελικά για τους κάτοικους. Ρήτρες προς τις εταιρίες όταν δεν καταφέρνουμε να τους παραδώσουμε τις ποσότητες απορριμμάτων που δεσμευόμαστε να κάνουμε μέσα από τα υπερδιαστασιολογημένα ΣΔΙΤ, πρόστιμα από την ΕΕ όταν δεν θα κάνουμε, λόγω των ΣΔΙΤ, επαρκή ανακύκλωση αλλά και μεγαλύτερη συνεισφορά στον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό, όπως ψηφίστηκε πριν λίγες εβδομάδες, όταν δεν θα πετυχαίνουμε τους ευρωπαϊκούς στόχους ανακύκλωσης. Πρόστιμα, πρόστιμα, πρόστιμα και χαμηλά επίπεδα ανακύκλωσης.  Είναι ιδιαίτερος ο αγώνας σας για τα νερά και τη μη ιδιωτικοποίησή τους. Βλέπετε πως τελικά, με αφορμή και την περίπτωση των Σταγιατών, ότι ο αγώνας πρέπει να εντατικοποιηθεί; Παραμένει ο κίνδυνος; Τι πρέπει να γίνει για την διασφάλιση του αγαθού προς όλους τους πολίτες; Η κατάσταση είναι πολύ επικίνδυνη. Αν και η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ κρίθηκε αντισυνταγματική από το Συμβούλιο της Επικρατείας, η ΝΔ ιδιωτικοποιεί μέσω ΣΔΙΤ τις πηγές, τα φράγματα, τους αγωγούς που φέρνουν το νερό στην Αθήνα. Και συνεχίζουν και τα σχέδια ιδιωτικοποίησης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης. Δυστυχώς, τα νερά του Πηλίου είναι στο στόχαστρο. Η 30 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Κρύα Βρύση των Σταγιατών ανήκει στον τόπο και τους κατοίκους του.  Ιδιαίτερη συζήτηση ως γνωστόν στον Βόλο, στην οποία έχετε και εσείς μεσολαβήσει ώστε να υπάρξουν απαντήσεις, για το θέμα της καύσης απορριμμάτων, αλλά και στη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής srf. Τελικά οι πολίτες είναι νικητές ή ηττημένοι; Γιατί τελικά άλλα θέλουν οι πολίτες και άλλα εφαρμόζονται; Όπως ξέρετε έχω περάσει τα φοιτητικά μου χρόνια στο Βόλο, αλλά και επιστρέψει το 2015 και μέχρι να γεννηθεί η κόρη μου. Ξέρω από πρώτο χέρι τι συμβαίνει στην πόλη. Εκλέγομαι επίσης στην Δυτική Αθήνα, στις Δυτικές συνοικίες δηλαδή, που ασφυκτιούν από τον ΧΥΤΑ Φυλής. Οι πολίτες του Βόλου έχουν ανοίξει τα μάτια όλων των κατοίκων της χώρας για το τι σημαίνει καύση απορριμμάτων. Χάρη στους αγώνες των Βολιωτών, σήμερα κανείς δεν θέλει την καύση απορριμμάτων στον τόπο του. Δυστυχώς όμως η καύση αυτή στηρίζεται από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Και μάλιστα στα τσιμεντάδικα που έχουν λόγω των τεχνικών τους προδιαγραφών τη μεγαλύτερη πιθανότητα παραγωγής διοξινών. Θεωρώ ότι η καύση στις τσιμεντοβιομηχανίες θα σταματήσει μελλοντικά, αλλά η κυβέρνηση θέλει να μας εγκλωβίσει στην καύση των απορριμμάτων σε εργοστάσια παραγωγής ενεργείας. Και για αυτά τα εργοστάσια χρειάζονται και το SRF και RDF.  Υπάρχει αλήθεια, βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων; Όχι, δεν υπάρχει. Το πρόβλημα ανήκει στην βιομηχανία των πλαστικών. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πλαστικά μιας χρήσης ούτε να παράγονται υλικά που όταν

ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους δεν μπορούν να αφομοιωθούν από το φυσικό περιβάλλον και να παράξουν ζωή. Υπάρχει όμως καλύτερη και χειρότερη διαχείριση των απορριμμάτων. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, σχεδόν μόνο η Ελλάδα έχει μείνει τόσο πίσω στην ανακύκλωση και στην μείωση των απορριμμάτων. Χρειάζεται να προχωρήσουμε άμεσα στην διαλογή στην πηγή, στην κομποστοποίηση, στην μείωση των απορριμμάτων έως και 90% και στην ταφή των υπολειμμάτων τοπικά. Μπορεί να συνυπάρξουν ανάπτυξη και περιβάλλον στη χώρα μας; Υπάρχουν προοπτικές της πράσινης ανάπτυξης; Δεν μπορεί να συνυπάρξει καταστροφή περιβάλλοντος και βιώσιμο μέλλον. Δεν ζούμε στην δεκαετία του 1980 που οι οικολόγοι θεωρούνταν γραφικοί. Ζούμε στο 2021 που ακόμη και οι υπουργοί της ΝΔ υποχρεώνονται να μιλάνε για κλιματική κατάρρευση και προστασία της φύσης. Δυστυχώς, οι αναπτυξιακές πρακτικές δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά. Έχουμε τόσο από την ΝΔ όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ Τραμπικές λογικές προώθησης αγωγών και εξορύξεων σε προστατευόμενες και μη περιοχές. Ζούμε σε μια οπισθοδρομική πολιτική πραγματικότητα που δεν μας επιτρέπει να συντονιστούμε με τις παγκόσμιες εξελίξεις και να δώσουμε απαντήσεις στις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις της εποχής μας. Δεν πρόκειται όμως για οπισθοδρόμηση ιδεολογικής προέλευσης, αλλά για μια οπισθοδρόμηση που εξυπηρετεί συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα και τα κέρδη τους σε βάρος της ζωής. Αποτελούν απομεινάρια του παρελθόντος και εκεί ανήκουν. Το μέλλον δε θα τους χωρά.

Έρευνα της Greenpeace στην Ελλάδα: Τι λένε οι πολίτες για το Περιβάλλον και την Υγεία

προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αναδεικνύονται σε μείζονος σημασίας θέματα από τους συμμετέχοντες στη τελευταία, διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποίησε η Greenpeace στην Ελλάδα * για την επόμενη μέρα της πανδημίας- στο πρώτο κύμα. Οι Έλληνες πολίτες εξακολουθούν να είναι ευαισθητοποιημένοι με την φύση, παρόλο που μεγάλο μέρος αυτών στην πράξη δεν εφαρμόζουν αυτά που σκέπτονται και πολλές φορές μάλιστα κάνουν και τα αντίθετα. Η συντριπτική πλειονότητα των συμμετεχόντων αναγνωρίζει, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, τη στενή σχέση ανθρώπινης υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος. Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν, σύμφωνα με την Greenpeace, ότι οι πολίτες της Ελλάδας αντιλαμβάνονται πως η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί βασική προϋπόθεση για να βγούμε ουσιαστικά από την παρούσα κρίση και να θωρακιστούμε από επόμενες. Στόχος της έρευνας Η πανελλαδική διαδικτυακή έρευνα της Greenpeace διενεργήθηκε από τον Ιούλιο - Σεπτέμβριο του 2020 και συμμετείχαν σε αυτήν 4.477 πολίτες. Στόχος της έρευνας ήταν να καταγράψει πώς αξιολογούν οι πολίτες τη σημασία 7 τομέων προτεραιότητας που θέτει η Greenpeace για τη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος. Οι τομείς αυτοί εκτείνονται από την προστασία του περιβάλλοντος έως τη δημόσια υγεία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η έρευνα κατέγραψε παράλληλα, την αισιοδοξία ή απαισιοδοξία των πολιτών σχετικά με την ικανότητά μας να μάθουμε από την κρίση της

αναγνωρίζουν τη στενή σχέση ανθρώπινης υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος πανδημίας, ώστε να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, καθώς και τις αλλαγές στις οποίες είναι διατεθειμένοι να προβούν οι ίδιοι οι πολίτες για να το πετύχουμε. Τέλος, ζητήθηκε από τους πολίτες να δηλώσουν εάν αναγνωρίζουν τη σύνδεση της προστασίας του

σε ποσοστό από 65,5% - 91,1%. Το υψηλότερο ποσοστό (91,1%) λαμβάνει η προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, ενώ ακολουθεί η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης με 88,1% και η δικαιοσύνη, διαφάνεια και λογοδοσία με 85,5%. ως προς την αισιοδοξία, το 30,7%

περιβάλλοντος με την ανθρώπινη υγεία.

δηλώνει πιο αισιόδοξο σε σχέση με πριν την πανδημία, ότι θα μάθουμε από τη σημερινή κρίση πιο απαισιόδοξο δηλώνει το 26,5%, ενώ ένα 42,8% δηλώνει ούτε πιο αισιόδοξο ούτε πιο απαισιόδοξο. Ανάμεσα στις καταναλωτικές συνήθειες, τέλος, που δηλώνουν ότι σκοπεύουν να αλλάξουν οι πολίτες είναι η μείωση κατανάλωσης πλαστικού (96,4% των συμμετεχόντων), η στροφή σε τοπικά και εποχικά φρούτα αλλά και τα λαχανικά (84,7%).

Σύνδεση προστασίας του περιβάλλοντος με τη δημόσια υγεία Ένα πολύ σημαντικό εύρημα που προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι οι συμμετέχοντες στη συντριπτική τους πλειονότητα (96,3%) αναγνωρίζουν τη σύνδεση της προστασίας του περιβάλλοντος με τη δημόσια υγεία. Οι 7 τομείς προτεραιότητας αξιολογούνται ως «πολύ σημαντικοί»

*( Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν λίγες μέρες πριν την κατάθεση του προσχεδίου της ελληνικής κυβέρνησης ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 31

Κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα και κυκλική οικονομία Το βασικό τρίπτυχο για έναν ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό Κλιματικό νόμο

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟ και την ΕΛΕΝΑ ΜΠΟΤΣΗ Συνεκπροσώπους των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝωΝ

ι Οικολόγοι Πράσινοι είναι ιστορικά το πρώτο κόμμα που μίλησε για την Κλιματική Αλλαγή και επιμένει σε αυτό ακόμα και σήμερα, στις δύσκολες μέρες του 2021, όπου η χώρα μας πρέπει να αντιμετωπίσει τα αποτελέσματα της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, ως συνέπειες της πανδημίας του COVID-19. Αντιθέτως, από τη νεοφιλελεύθερη οπτική η κλιματική κρίση και η ενεργειακή μετάβαση, η μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, 32 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

αλλά και η κρίση της βιοποικιλότητας αποτελούν πρόσθετες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίζονται παράλληλα και ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες εθνικές πολιτικές. Ήδη από τον Απρίλιο 2020 οι Οικολόγοι Πράσινοι παρουσίασαν ένα σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας για την Ελλάδα με ταυτόχρονες προβλέψεις και προτάσεις για μια πράσινη μετάβαση προς την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης1, κάτι που δεν έκαναν, δυστυχώς, τα άλλα κόμματα. Σε επίπεδο Κυβέρνησης, όχι μόνο απουσίασαν ανάλογες πολιτικές, αλλά οι πολιτικές και η νομοθεσία που προωθήθηκε στο μεταξύ, βάθυνε ακόμη περισσότερο την οικονομική κρίση 2 και χειροτέρευσε σημαντικά τους όρους αντιμετώπισης

της κλιματικής κρίσης και της προστασίας του περιβάλλοντος 3. Έτσι, δυσχεραίνεται ακόμα περισσότερο η προσπάθεια για ένα ουσιαστικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως αποδείχθηκε και από τις «Στρατηγικές κατευθύνσεις για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» που είδαμε στο προταθέν στην Ε.Ε. Σχέδιο ΕΛΛΑΔΑ 2.0. Εν’ όψει της συζήτησης για τον Κλιματικό Νόμο οι Οικολόγοι Πράσινοι τονίζουν καταρχήν την ανάγκη ενίσχυσης και επιτάχυνσης των στόχων για εξοικονόμηση ενέργειας, απολιγνιτοποίηση και ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

“

Ανάγκη ενίσχυσης και επιτάχυνσης των στόχων για εξοικονόμηση ενέργειας, απολιγνιτοποίηση και ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμα πιο επιτακτική με βάση και τη νέα Πράσινη Συμφωνία που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προτείνει πλέον ταχεία αντίδραση των Ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στην κλιματική κρίση, ανεβάζοντας τους στόχους μείωσης εκπομπών του θερμοκηπίου για το 2030. Η νέα Πράσινη Συμφωνία αναδεικνύει ως παράλληλους στόχους την προστασία και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της απειλούμενης βιοποικιλότητας, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο τους στην εξασφάλιση βασικών αγαθών για τη ζωή, όπως τα τρόφιμα, το καθαρό νερό και ο καθαρός αέρας, αλλά και των τόπων ζωής για την άγρια χλωρίδα και πανίδα, όπως και την άμεση ανάγκη για μια νέα Ευρωπαϊκή Δασική Στρατηγική με αύξηση και μέτρα προστασίας των δασών της Ευρώπης. Για την επίτευξη αυτών των στόχων οι Οικολόγοι Πράσινοι τονίζουν την ανάγκη λήψης πολιτικών πρωτοβουλιών για την σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου της χώρας με σκοπό την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, στις οποίες στοχεύει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις σημαντικότερες αυτές πολιτικές ανήκει η στροφή προς την Κυκλική Οικονομία, η οποία εφαρμόζεται από το αρχικό κιόλας στάδιο σχεδιασμού και παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών μέχρι το τελικό στάδιο της διαχείρισης των αποβλήτων. Η στροφή αυτή επιβάλλει ριζικό ανασχεδιασμό των πρόσφατων πολιτικών διαχείρισης των αποβλήτων

προς τις κατευθύνσεις της μείωσης, επανάχρησης ανακύκλωσης αξιοποίησης με επιμονή στην Διαλογή στην Πηγή και όχι στην ενεργειακή αξιοποίηση σύμμεικτων απορριμμάτων (καύση). Εξάλλου, για τους Οικολόγους Πράσινους ο Κλιματικός Νόμος θα πρέπει να εμπεριέχει σαφή πρόβλεψη των κατάλληλων εργαλείων για ευρεία διαβούλευση και συμμετοχή της κοινωνίας και των φορέων της σε τοπικό, δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα, σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν τις παρακάτω άμεσες προτεραιότητες: 1. Αναστολή των ερευνών και κάθε νέας εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα στη χώρα μας και τη Μεσόγειο, που απειλούν εστίες (περιοχές σπάνιας βιοποικιλότητας αναγνωρισμένες σε παγκόσμιο επίπεδο). 2. Πολιτικές και κίνητρα εκτεταμένης διείσδυσης μικρών φωτοβολταϊκών σε ταράτσες και υπαίθριους χώρους στον αστικό χώρο και άμεσο net metering χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες. 3. Πολιτικές και κίνητρα εκτεταμένης διείσδυσης της οικιακής γεωθερμίας σε αυλές και ακάλυπτους χώρους σπιτιών, αλλά και αντλίες θερμότητας σε κτίρια για θέρμανση και ψύξη. 4. Ενεργειακή αυτονομία των νησιών και χερσαίων περιοχών. 5. Πολιτικές τηλεθέρμανσης σε όλες τις πόλεις που διαθέτουν

θερμοπηγές. 6. Προτεραιότητα και κίνητρα σε τρόπους και μέσα βιώσιμης μετακίνησης και κινητικότητας και ηλεκτροκίνησης. 7. Σαφές χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης, φυσικό αέριο). Έμφαση και προώθηση των ενεργειακών κοινοτήτων με συμμετοχή της κοινωνίας Παράλληλα, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν να αποσυρθεί το νέο ΕΣΕΚ και να αναθεωρηθεί τόσο ως προς τους στόχους (περισσότερη έμφαση στην εξοικονόμηση), όσο και ως προς την ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας, καθώς και ως προς τον επείγοντα στόχο της αύξησης του δασικού αποθέματος. Η αναθεώρηση του ΕΣΕΚ θα πρέπει να συνδυαστεί με την άμεση επικαιροποίηση και εφαρμογή του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές Natura, αλλά και την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση. Μέχρι την ολοκλήρωση των παραπάνω σχεδίων, οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν να υπάρξει πάγωμα των αδειοδοτήσεων και της εγκατάστασης ΑΠΕ σε περιοχές Natura, σε ορεινές περιοχές άνω των 1.000 μέτρων, σε γη υψηλής παραγωγικότητας, αλλά και σε περιοχές πολιτιστικής προστασίας.

οικολόγοι πράσινοι, προτάσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορονοϊού και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελλάδας, 27/4/2020, https://ecogreens.gr/issues/protaseis-gia-tin-antimetopisi-epiptoseon-koronoiou/ 2 νέος πτωχευτικός κώδικας, καθυστερημένες και ελλιπείς αποζημιώσεις σε σημαντικούς κλάδους της οικονομίας, κατάργηση σημαντικών κοινωνικών παροχών όπως τα σχολικά γεύματα, διόγκωση του αριθμού των εκκρεμών συντάξεων, κ.λπ. 3 νέος περιβαλλοντικός νόμος και περιοχές natura 2000, διευκόλυνση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων σε προστατευόμενες περιοχές, παρωχημένο ειδικό πλαίσιο Χωροταξικού ςχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις απε, μη ενεργοποίηση του μέτρου 8.2 του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης για τις αναδασώσεις, προώθηση του εθνικού ςχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας χωρίς διαβούλευση κ.λπ. 1

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 33

“

Οι Πράσινοι είναι εκείνοι που θέλουν οπωσδήποτε να ευαισθητοποιήσουν την γερμανική κοινή γνώμη και τη γερμανική κυβέρνηση στο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου

34 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΚΩςΤας ΚΟΣΜΑΣ Η κλιματική αλλαγή, υποβόσκουσα απειλή…, θα προκαλέσει εκατομμύρια προσφύγων παγκοσμίως

κλιματική αλλαγή δεν είναι μια περιβαλλοντική κρίση, αλλά μια υποβόσκουσα απειλή, η οποία θα προκαλέσει εκατομμύρια προσφύγων παγκοσμίως, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα και δράσεις από όλες τις χώρες της Ε.Ε.. Αυτό επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο κ. Κώστας Κοσμάς, ο Έλληνας πολιτικός του γερμανικού κόμματος των «Πρασίνων» και πρόεδρος του πολιτικού φορέα στον δήμο του Βερολίνου SteglitzZehlendorf, μιλώντας στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ». Ο κ. Κοσμάς, έχοντας πλέον και τη γερμανική υπηκοότητα, τόνισε πως η Ελλάδα έχει πολλά ακόμη να κάνει πάνω στο θέμα του περιβάλλοντος και σημείωσε πως η ενδεχόμενη αλλαγή της Καγκελαρίας και η άνοδος σε αυτή της «πράσινης» Ανναλένας Μπέρμποκ θα επιφέρει δραστικές αλλαγές τόσο στο περιβαλλοντικό κομμάτι της πολιτικής της Γερμανίας, όσο και στο γενικότερο πολιτικό πλαίσιο της Ε.Ε.. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ

 Τι ...γυρεύει καταρχήν κ. Κοσμά, ένας Έλληνας στο χώρο των γερμανικών κομμάτων; Είναι αρκετοί αλήθεια οι ομογενείς που δραστηριοποιούνται στη Γερμανία στον χώρο της πολιτικής; Ενδιαφέρομαι πολύ για το υπόλοιπο δίκτυο των Ελλήνων και Ελληνίδων ή και Γερμανών που έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα. Είμαστε οι Έλληνες μια μικρή μειοψηφία εκείνοι που ασχολούμαστε με τη γερμανική πολιτική. Εγώ έχω και την γερμανική υπηκοότητα από το 2002, επομένως είμαι και Γερμανός κι ένας από τους λόγους που θέλησα να πάρω και την γερμανική υπηκοότητα, ήταν ότι ήθελα να ψηφίζω. Δεν ήθελα να ζω σε μία χώρα στην οποία δεν έχω δικαίωμα ψήφου, δεν έχω δικαίωμα να καθορίσω την πολιτική και την οικονομία της. Δεν ήθελα να ανήκω σε όλους αυτούς που λένε ότι έχουν μία άποψη για την πολιτική, ότι ασχολούνται και συζητάνε, αλλά τελικά μένουν στην πολυθρόνα, στον καναπέ και στο τραπέζι και σταματούν την ενασχόλησή τους, εκεί που σταματά και η κουβέντα. Θέλησα να δραστηριοποιηθώ για να έχω τη συνείδησή μου καθαρή. Το ένα έφερε το άλλο κι όταν ασχολούμαι με κάτι, το παίρνω στα σοβαρά και είμαι πρόεδρος του κόμματος στον Δήμο που ζω, που είναι ένας Δήμος που ζουν 300.000 άνθρωποι.

 Γιατί όμως ενταχθήκατε στους Πράσινους; Τι πρεσβεύουν; Και πως είναι η δομή του κόμματος στη Γερμανία; Οι Πράσινοι είναι ένα κόμμα με ιστορία 40 χρόνων, δεν είναι ένα πολύ παλιό κόμμα. Ξεκίνησαν από το κίνημα της νεολαίας της δεκαετίας του 70 και τα οικολογικά κινήματα της δεκαετίας του ΄80, όπου αρθρώνουν έναν ανανεωτικό λόγο, δεν εντάσσονται ούτε στη δογματική αριστερά και φυσικά σε καμία περίπτωση στη συντηρητική δεξιά. Είναι ένα κόμμα που με εκφράζει σε πάρα πολλούς τομείς. ως προς τη δομή, δεν υπάρχει πόστο στο κόμμα των Πράσινων που να μην έχει δύο εκπροσώπους, μία γυναίκα και μία «ανοιχτή» θέση, που μπορεί να είναι άνδρας ή και γυναίκα. Δηλαδή δεν υπάρχει πόστο που να μην υπάρχει μία γυναίκα. Αυτό το αυστηρά φεμινιστικό προφίλ των Πράσινων, είναι ένας από τους λόγους που με προσελκύουν. Κι επειδή μιλάμε σε ελληνικό κοινό, υπάρχουν πράγματα που αφορούν και στην Ελλάδα. Θυμίζω ότι το κόμμα των Πράσινων ήταν αυτό που κατεξοχήν δεν υποστήριξε τη στάση της γερμανικής κυβέρνησης στην Ευρωκρίση με επιχειρήματα που δεν πηγαίνουν σε λαϊκισμούς, αλλά σε πραγματοποιήσιμες λύσεις. Οι Πράσινοι είναι εκείνοι που θέλουν οπωσδήποτε να ευαισθητοποιήσουν την γερμανική κοινή γνώμη και τη

γερμανική κυβέρνηση στο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, χωρίς να λένε ότι ανοίγουμε το πορτοφόλι και πληρώνουμε, αλλά ότι οφείλουμε ως Γερμανία να καθίσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα. Αυτά είναι δύο μόνο παραδείγματα από τα πολλά, ως απάντηση στο γιατί με προσελκύει το κόμμα των «Πρασίνων».  Η επόμενη Καγκελάριος της Γερμανίας, μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου, οπότε και η κ. Μέρκελ θα παραδώσει τη «σκυτάλη», ενδέχεται να προέρχεται από το κόμμα των Πρασίνων. Τι θα σήμαινε μία «πράσινη» Καγκελάριος στη Γερμανία εάν αυτό επιτευχθεί; Το εύχομαι και το ευχόμαστε όλοι. Η Ανναλένα, γιατί οι άνθρωποι που είμαστε στο κόμμα μιλάμε στον ενικό και με τα μικρά μας ονόματα, ελπίζω ότι θα γίνει η επόμενη Καγκελάριος της Γερμανίας κι ελπίζω ότι θα προλάβουμε να πάρουμε τη στροφή, όπως λένε οι Γερμανοί, πριν είναι πολύ αργά, γιατί ζούμε σε μία περίοδο κλιματικής κρίσης κι αν δεν παρθούν άμεσα και δραστικά μέτρα από τα μεγάλα κράτη όπως είναι η Γερμανία, τότε θα έχουμε πάρα πολύ δραματικές και άσχημες εξελίξεις στις επόμενες δεκαετίες και δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση στην Ευρώπη και παγκοσμίως. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 35

Πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα, ούτως ώστε το νωρίτερο το 2030 ή το 2035 τουλάχιστον, στη Γερμανία αλλά και στην Ευρώπη, να έχουμε απεξαρτηθεί πλήρως για παράδειγμα από τον λιγνίτη και όχι μόνο αυτό, αλλά να ζούμε χωρίς να επιβαρύνουμε περισσότερο την ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα. Είναι ένα από τα βασικά μέτρα που πιστεύω ότι μία Καγκελάριος «πράσινη» θα έχει πρώτα και πολύ μπροστά στην ατζέντα της. Υπάρχουν και άλλα πράγματα που αφορούν περισσότερο στην γερμανική πολιτική ως προς την ευρωπαϊκή πολιτική. Και οι Πράσινοι, όπως και τα περισσότερα γερμανικά κόμματα είναι υπέρ της ευρωπαϊκής συνεννόησης και της ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι υπέρ της ενίσχυσης του ρόλου της Ε.Ε. και φυσικά όχι υπέρ του παλιού μοντέλου των εθνικών κρατών, τα οποία στη χειρότερη περίπτωση «πολεμούν» το ένα το άλλο.  Θεωρείτε πως κάποιες από τις στοχεύσεις των Πρασίνων κυρίως σε ότι έχει σχέση με το περιβάλλον θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και ως πρακτικές στην Ελλάδα ή θεωρείτε πως η Ελλάδα έχει ακόμη πορεία μπροστά της για να βαδίσει; Η Ελλάδα είναι μέλος των κρατών της Ε.Ε. , κράτη τα οποία εκλύουν και επιβαρύνουν το περιβάλλον σε πολύ μεγάλο ποσοστό, τουλάχιστον κατά κεφαλήν. Η Ελλάδα έχει μεγάλες προοπτικές, είμαι σίγουρος, όσο αναφορά στην απασχόληση και στην τεχνολογία, στους τομείς της νέας

τεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παρακολουθώ με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τις συζητήσεις και τις αντιδράσεις για τα αιολικά πάρκα και για τις ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα, βλέπω που βρίσκονται τα προβλήματα εκατέρωθεν και ελπίζω ότι θα βρεθεί οπωσδήποτε μία λύση γιατί εάν κάτι διαθέτει η Ελλάδα που δεν τελειώνει, είναι αέρας και ήλιος. Αν μπορούμε στην Ελλάδα να εκμεταλλευτούμε αυτό τον πλούτο για να σώσουμε την κατάσταση του περιβάλλοντος και της οικονομίας θα ήταν ευχής έργον. Στη Γερμανία ήδη γύρω στο 25% της παραγόμενης ενέργειας είναι από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και δεν είναι παραπάνω γιατί υπάρχουν αντιδράσεις για τους μεγάλους πυλώνες που μεταφέρουν το ρεύμα από τον Βορρά, που είναι ο αέρας προς τον

“

Ο Έλληνας πολιτικός των «Πρασίνων» και πρόεδρος του πολιτικού φορέα στον δήμο Steglitz-Zehlendorf του Βερολίνου , μίλησε στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ»

Νότο που δεν έχουν τόσο αέρα. Νομίζω ότι στην Ελλάδα βρισκόμαστε πολύ πιο πίσω παρότι και αέρα έχουμε και ήλιο. Στην Ελλάδα λοιπόν δεν έχουμε χρόνο.  Πιστεύετε πως οι κοινωνίες και οι νέοι μπορούν να δώσουν το έναυσμα για τις όποιες αλλαγές και να ενισχύσουν την άποψη προς αυτή την προοπτική που περιγράψατε; Έτσι είναι και είμαι πολύ ευγνώμων για τα νέα παιδιά που τις Παρασκευές εδώ στη Γερμανία κάνουν αποχή από το σχολείο και κατεβαίνουν στους δρόμους ζητώντας να αλλάξει η κατάσταση γιατί δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική κρίση, όπως τη βλέπουμε με σκουπίδια και με τη μόλυνση που παρατηρούμε με το μάτι. Είναι μία υποβόσκουσα απειλή, η οποία θα προκαλέσει εκατομμύρια προσφύγων παγκοσμίως και τότε δεν θα μπορούμε να κρυφτούμε πίσω από το δάχτυλό μας, γιατί θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε μία παγκόσμια κρίση. Η Ελλάδα, όπως και η Γερμανία σε μεγαλύτερο βαθμό, ανήκουν στις χώρες οι οποίες επιβαρύνουν δυσανάλογα την κατάσταση στον πλανήτη και δεν μπορούμε να πούμε «ας το κάνουν οι άλλοι», ή «ας το κάνουν οι Κινέζοι», οι οποίοι παράγουν πολύ περισσότερους ρύπους. Η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα έχει πολύ μεγάλη ευθύνη για να αντιμετωπιστεί η κρίση η οποία μας έρχεται κι αν προκύψει δεν θα ξέρουμε από που να κρυφτούμε.

** o Κώστας Κοσμάς ζει από το 1996 στο Βερολίνο. ςπούδασε φιλολογία στο εΚπα και εκπόνησε το διδακτορικό του στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin). εργάστηκε στο ελληνικό Ίδρυμα πολιτισμού Βερολίνου από το 2000-2012, από το 2014 μέχρι σήμερα είναι συντονιστής του Κέντρου νέου ελληνισμού στο ελεύθερο πανεπιστήμιο Βερολίνου (ceMoG, Freie Universität Berlin). επίσης είναι μεταφραστής γερμανικής λογοτεχνίας. από το 2016 ασχολείται ενεργά με τη γερμανική πολιτική. Το 2019 έγινε πρόεδρος του κόμματος των πρασίνων στον δήμο του Βερολίνου Steglitz-Zehlendorf και είναι υποψήφιος για το Κοινοβούλιο του Κρατιδίου του Βερολίνου καθώς και του Δημοτικού ςυμβουλίου στον δήμο Steglitz-Zehlendorf στις εκλογές της 26ης ςεπτεμβρίου. 36 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΖΩνΤας ςΤΗν ανθρΩποΚαΙνο

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΝΩΛΑΚΟΣ Κοινωνιολόγος, Αντιπρόεδρος του Think Tank «The Catalyst»

λέξη «ανθρωπόκαινο ς» προσπαθεί να περιγράψει μια καινούρια γεωλογική εποχή. Παρότι επίσημα διανύουμε την εποχή του Ολόκαινου που ξεκίνησε πριν από 11.500 χρόνια, μετά τη λήξη της πιο πρόσφατης Εποχής των Παγετώνων, η συζήτηση και μόνο για μια γεωλογική εποχή που η ύπαρξή της καθορίζεται και οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, μαρτυρά το μέγεθος της επίδρασης που έχουμε, ως είδος, πάνω στον πλανήτη. Ένα πλήθος στοιχείων για την επίδρασή μας αυτή είναι γνωστά. Από την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, το λιώσιμο των πάγων, τις καταστροφικές πυρκαγιές, τον μολυσμένο αέρα των πόλεων έως τα υπολείμματα πλαστικών που πλέον περνούν στην τροφική αλυσίδα καθώς εντοπίζονται (ως μικροπλαστικά) ακόμα και σε ψάρια. Διαβάζοντας αυτά, εύλογα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί «γιατί δεν κάνουμε άμεσα κάτι δραστικό»; Είναι σαφές πως πρόκειται για ένα περίπλοκο πρόβλημα, όχι μόνο γιατί αφορά την οικονομία και τον τρόπο που μπορεί, διάφορες προτεινόμενες λύσεις, να επιδράσουν στο βιοτικό μας επίπεδο, αλλά και επειδή οι λύσεις δεν υπάρχουν σε πολιτικό ή κοινωνικό «κενό». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα, αν μετρήσουμε απλά την έκλυση ανά χώρα, τότε, πρώτη είναι η Κίνα, δεύτερες οι ΗΠΑ και τρίτη η Ινδία. Αν

όμως κάνουμε την ίδια μέτρηση ανά κάτοικο, τότε οι ΗΠΑ είναι πρώτες, η Κίνα πέφτει στην έβδομη θέση και η Ινδία δεν είναι καν στην πρώτη δεκάδα (στοιχεία 2016). Αυτό φανερώνει μια πραγματικότητα, απεικονίζει την παγκόσμια οικονομική ανισότητα, σε όρους αποτυπώματος του καθενός μας. Φανερώνει δηλαδή, ότι οι φτωχότεροι συνάνθρωποί μας, ευθύνονται λιγότερο για την μόλυνση, ενώ ταυτόχρονα μας δείχνει ότι η οικονομική τους ανάπτυξη θα συμβάλλει αυξανόμενα σε αυτή. Κατά τραγική ειρωνεία βέβαια, όλες οι εκθέσεις δείχνουν αυξημένη ευαλωτότητα ακριβώς αυτών των χωρών, αυτοί θα υποστούν δηλαδή, πιο έντονα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ένα δεύτερο παράδειγμα αυτής της συνθετότητας του προβλήματος, είναι ο παγκόσμιος πληθυσμός, που συνεχίζει να αυξάνεται και οι προβλέψεις θέλουν να σταθεροποιείται προς τα τέλη του αιώνα που διανύουμε. Είναι απολύτως σαφές, ότι ο αριθμός των παιδιών που θα κάνει κάποιος, είναι, και πρέπει να είναι, μια ελεύθερη προσωπική επιλογή. Είναι όμως παράλληλα, μια απλή και αυταπόδεικτη αλήθεια, πως σε ένα δεδομένο τεχνολογικό και παραγωγικό περιβάλλον, ο αριθμός των ανθρώπων θα επιδρά καθοριστικά στην συνολική κατανάλωση πόρων. Εδώ ακριβώς πρέπει να προκύψει μια ισορροπία που θα έχει εμφανώς πολιτικό πρόσημο και όχι ουδέτερο ή τεχνοκρατικό. Η μείωση της απόλυτης φτώχειας, που υπάρχει τις τελευταίες δεκαετίες, θα πρέπει να συνεχιστεί. Δεν μπορούμε -και δεν πρέπει- να ζητήσουμε

η προστασία του περιβάλλοντος να γίνει σε βάρος του δικού τους επιπέδου ζωής, ταυτόχρονα όμως, θα πρέπει το αποτύπωμα των δράσεων μας στο περιβάλλον να μειώνεται, τόσο ατομικά όσο και συνολικά. Για να συμβεί αυτό πρέπει να κινηθούμε σε τρία επίπεδα. Το πρώτο είναι πως δεν χρειάζεται -και δεν πρέπει- να πάμε σε λογικές αποανάπτυξης, δεν πρέπει να κινηθούμε σε ένα ύφος προτάσεων μιας νέο-Λουδίτικης ηθικολογίας, αντίθετα, χρειάζεται να ενισχύσουμε την τεχνολογική καινοτομία που προσφέρει καθαρότερες λύσεις. Το δεύτερο είναι ότι χρειαζόμαστε δεσμεύσεις. Η Συμφωνία του Παρισιού είναι μια τέτοια, αν και θα πρέπει οι στόχοι της να γίνουν ακόμα πιο φιλόδοξοι. Για να είμαστε ειλικρινείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει -και ορθά- ρόλο πρωτοπόρου σε αυτόν τον τομέα. Πέραν όμως από τους στόχους που εσωτερικά θέτει, θα πρέπει με πιο «επιθετικό» τρόπο να χρησιμοποιεί τις εμπορικές της συμφωνίες (για να θέτει περιβαλλοντικά στάνταρ) και μαζί με τις υπόλοιπες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου να χρηματοδοτήσει περισσότερο την γρήγορη μετάβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στην πράσινη οικονομία. Τέλος, το τρίτο, αφορά των καθένα από εμάς. Από τα μικρά εκείνα πράγματα, που αθροιστικά μπορούν, κάνουν μια μεγάλη διαφορά. Από τον τρόπο που οδηγούμε μέχρι τα είδη που καταναλώνουμε. Η ευαισθητοποίησή μας, αλλά και η απαίτηση για ολοκληρωμένες πράσινες πολιτικές στην χώρα, μπορεί να κάνει την διαφορά. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 37

ΕΛΛAΔΑ: 295 δισ. ευρώ επενδύσεων για κλιματικά ουδέτερη οικονομία το 2050

ελέτη του Αστεροσκοπείου Αθηνών προσδιορίζει τις αναγκαίες επενδύσεις στα 205 δισ. ευρώ για περιορισμό της ενεργειακής ζήτησης (ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, μεταφορών κλπ) και 90 δισ. ευρώ στον τομέα της ενεργειακής προσφοράς (ηλεκτροπαραγωγή, δίκτυα κ.ά.). Στα 295 δισ. ευρώ υπολογίζονται οι απαιτούμενες επενδύσεις έως το 2050, προκειμένου η Ελλάδα να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό στόχο για κλιματική ουδετερότητα στα επόμενα τριάντα χρόνια. Αυτό προκύπτει από μελέτη της Ομάδας Ενεργειακού Σχεδιασμού & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η οποία υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου South East Europe Energy Transition Dialogue (SEE-ETD) που χρηματοδοτείται από το Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), Η επιστημονική ομάδα των ερευνητών του Αστεροσκοπείου Δρ. Έλενα Γεωργοπούλου, Δρ. Σεβαστιανός Μοιρασγεντής και Δρ. Γιάννης Σαραφίδης, σε συνεργασία με τον καθηγητή Δημήτρη Λάλα και τον εξωτερικό επιστημονικό συνεργάτη Νίκο Γάκη, επεξεργάστηκαν διάφορα σενάρια και εξειδίκευσαν τις απαιτούμενες επενδύσεις των 295 δισ. ευρώ ως εξής: 38 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 Εάν η Ελλάδα συνεχίσει στην κατεύθυνση των επενδύσεων της τελευταίας δεκαετίας (Business as usual), προβλέπονται για την επόμενη τριακονταετία επενδύσεις 135 δισ. ευρώ προκειμένου να συγκρατηθεί η τελική ζήτηση ενέργειας (δηλαδή επενδύσεις σε ενεργειακή αναβάθμιση κτιριακού τομέα, στις μεταφορές κλπ) και 48 δισ. ευρώ στον τομέα της ενεργειακής προσφοράς (ηλεκτροπαραγωγή, δίκτυα κλπ)  Εάν ληφθεί υπόψη όμως η παράμετρος των δεσμεύσεων του υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα) θα πρέπει να προστεθούν άλλα 46 δισ. ευρώ στις επενδύσεις για τον περιορισμό της ενεργειακής ζήτησης και 8 δισ. ευρώ σε εκείνες που αφορούν στην τελική ενεργειακή προσφορά.  Τα απαιτούμενα επενδυτικά κονδύλια αυξάνονται, έτι περαιτέρω, εάν ως στόχος συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας τεθούν οι 2 βαθμοί Κελσίου (8 δισ. ευρώ και 18 δισ. ευρώ για επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής ζήτησης και προσφοράς αντίστοιχα) ή ο πιο φιλόδοξος του 1.5 βαθμού Κελσίου (16 δισ. ευρώ κα 16 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Άρα, όπως εξηγεί στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο κ. Λάλας, συνολικά προκειμένου η Ελλάδα να φτάσει σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα το 2050 απαιτούνται επενδύσεις 205 δισ. ευρώ στην ενεργειακή ζήτηση και 90 δισ. ευρώ

στην προσφορά. Πρόθεση της επιστημονικής ομάδας του Αστεροσκοπείου είναι να βάλουν ένα λιθαράκι στον δημόσιο διάλογο που γίνεται στη χώρα μας για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα έως το 2050, στόχο που θεωρούν απαραίτητο για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Ειδικότερα, οι επενδύσεις στην τελική ζήτηση ενέργειας (συμπεριλαμβανομένου και του πρόσθετου κόστους για τις μεταφορές) είναι κατά 2,5-3,8 (ανάλογα με το σενάριο) φορές υψηλότερες από εκείνες στην προσφορά ενέργειας. ωστόσο, αυτή η σχέση μειώνεται σημαντικά στα σενάρια που απαιτούν πολύ υψηλότερες επενδύσεις σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων. Σε όλα τα σενάρια, οι μεταφορές, ακολουθούμενες από τις βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης, απαιτούν το μεγαλύτερο ποσοστό επενδύσεων (81%-91%).\ Μέσες ετήσιες επενδύσεις (δισ. €/έτος) σε (α) τελική ζήτηση ενέργειας και (β) ενεργειακή προσφορά για την επίτευξη των στόχων συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας στους 2οC και στον 1.5οC. Επενδύσεις για «πρασίνισμα» των μεταφορών Ειδικά για τις μεταφορές, για να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 58% -75% σε σύγκριση με το έτος βάσης (1990), οι ήδη υψηλές επενδύσεις που προβλέπονται στο ΕΣΕΚ

πρέπει να αυξηθούν περαιτέρω κατά σχεδόν 0,6 δισ. ευρώ / έτος. Μάλιστα, για να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών σε επίπεδο υψηλότερο του 75%, οι επενδύσεις (συμπεριλαμβανομένου του πρόσθετου κόστους αγοράς μεταφορικών μέσων) πρέπει να αυξηθούν κατά περίπου 1,3 δισ. ευρώ / έτος για το σενάρια των 2 βαθμών Κελσίου και κατά 2,9 δισ. ευρώ / έτος για τη συμμόρφωση με τη συμφωνία του Παρισιού, δηλαδή με τον στόχο της συγκράτησης της ανόδου της στον 1,5 βαθμό Κελσίου. Όσο για τον φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 85%-95%, τα σενάρια που δίνουν έμφαση στη χρήση υδρογόνου, βιοαερίου και συνθετικού μεθανίου που παράγεται με τρόπο κλιματικά ουδέτερο είναι πιο δαπανηρά, απαιτώντας πρόσθετες επενδύσεις 0,7-0,8 δισ. ευρώ/έτος κατά την περίοδο 20302050 σε σύγκριση με τα σενάρια που δίνουν έμφαση στη χρήση ηλεκτρισμού στην τελική ζήτηση και σε μεγάλες βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης. Οι επενδυτικοί δρόμοι προς την ουδετερότητα Οι δύο εναλλακτικές οδοί για την επίτευξη ανθρακικής ουδετερότητας έως το 2050 (δηλ. μείωση εκπομπών κατά σχεδόν 100% σε σχέση με το 1990), που παρουσιάζονται στη μακροπρόθεσμη στρατηγική της για το 2050 της ΕΕ, διαφέρουν ως προς τις επενδύσεις και τις απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές. Σύμφωνα με την Ομάδα Ενεργειακού

Σχεδιασμού του Αστεροσκοπείου, η «διαδρομή βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης» είναι λιγότερο απαιτητική όσον αφορά στις συνολικές επενδύσεις, αλλά απαιτεί σημαντική προσπάθεια στο επίπεδο της τελικής ζήτησης και βασίζεται σημαντικά στη διαθεσιμότητα βιοκαυσίμων. Από την άλλη πλευρά, η διαδρομή «νέοι φορείς ενέργειας» προσφέρει αποτελεσματική αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά απαιτεί εξαιρετικά υψηλές επενδύσεις στην προσφορά ενέργειας για την παραγωγή των νέων καυσίμων (κυρίως υδρογόνου και συνθετικού μεθανίου), εγκατεστημένη ισχύ ηλεκτροπαραγωγής το 2050 σχεδόν τρεις φορές υψηλότερη από αυτή που προβλέπει το ΕΣΕΚ για το 2030 για την παραγωγή υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης, και σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές για τη διανομή των νέων αυτών καυσίμων. Σε κάθε περίπτωση, για την Ελλάδα η μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς μηδενικές εκπομπές έως το 2050 έχει πολλές προκλήσεις καθώς η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας παρέμεινε επί δεκαετίες εξαρτημένη από τον λιγνίτη, η χώρα διαθέτει ένα παλαιό κτιριακό απόθεμα, έναν τομέα μεταφορών που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε προϊόντα πετρελαίου, βιομηχανίες που χρειάζεται να κάνουν πολλά ώστε να συμμορφωθούν με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και έναν τραπεζικό τομέα «λαβωμένο» έπειτα από τη δεκαετή οικονομική ύφεση. Αλλά και η πανδημία της COVID-19 έφερε πρό-

σθετες δυσκολίες στην πορεία προς μια οικονομία μηδενικού άνθρακα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μείωση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου στην Ελλάδα κατά περισσότερο από 85% σε σύγκριση με το 1990 θα απαιτήσει μια πραγματική «επανάσταση» σε πολλούς τομείς, όπως στην προσφορά, μεταφορά και ζήτηση ενέργειας, στη βιομηχανία, στη γεωργία και σε θέματα χρηματοδότησης. Οι αλλαγές όσον αφορά σε υποκατάστατα καυσίμων, τεχνολογιών και πρακτικών με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα είναι βαθιά διαρθρωτικές, απαιτώντας αποτελεσματικό συντονισμό σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, και γι΄ αυτό, όπως επισημαίνουν, μια τέτοια μετάβαση απαιτεί ενεργό συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων. «Αναμφισβήτητα, υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες που επηρεάζουν τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα των καυσίμων και των τεχνολογιών και, κατά συνέπεια, το «ιδανικό» σύνολο μέτρων για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας», σημειώνουν. Και καταλήγουν: «ωστόσο, οποιαδήποτε διαδρομή μετάβασης επιλεγεί από τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων, θα πρέπει να αφήνει περιθώρια για διορθωτικές ενέργειες σε περίπτωση που οι μελλοντικές συνθήκες και εξελίξεις το απαιτήσουν, και όχι να «κλειδώσει» την οικονομία σε τεχνολογικές επιλογές που μειώνουν την ευελιξία, αυξάνουν το κόστος και περιορίζουν τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων των πολιτών». Από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 39

“

ΕΕ: «Πράσινος» φόρος για κτίρια και οχήματα

πανΤελΗς ΚΑΠΡΟΣ

ευρύ το φάσμα εφαρμογών του «πράσινου» υδρογόνου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ

ια το «πράσινο» υδρογόνο και τη στρατηγική που θα ακολουθήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέσω του σχεδιασμού που θα αναπτύξει η Εθνική Επιτροπή Υδρογόνου στην οποία προεδρεύει, μίλησε στο «Π» ο καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας και Επιχειρησιακής Έρευνας στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών και επικεφαλής του εργαστηρίου Ε3 Mlab κ. Παντελής Κάπρος. Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι το «πράσινο» υδρογόνο το οποίο θα παράγεται από ΑΠΕ έχει ένα ευρύ φάρμα εφαρμογών, στις

40 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

μεταφορές, τη βιομηχανία αλλά και τα νοικοκυριά και ήδη έχουν τεθεί ως προτεραιότητες πιλοτικές εφαρμογές με πλοίο, τρένο και λεωφορείο που θα κινείται με υδρογόνο. Όπως επισημαίνει ο κ. Κάπρος προϋπόθεση είναι ο εξηλεκτρισμός του μείγματος της ενέργειας που θα επιτρέψει την ευρεία χρήση του «πράσινου» υδρογόνου τόσο απευθείας όσο και μέσω των κυψελών καυσίμων. Όπως αναφέρει ο καθηγητής θα μπορέσουμε να επιτύχουμε τον στόχο για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ τουλάχιστον κατά 60% έως το 2030, ενώ αποκαλύπτει επίσης ότι στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του προγράμματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, η ΕΕ θα επιβάλει «πράσινο» φόρο για κτίρια και οχήματα.

 Κ. Καθηγητά, μόλις πρόσφατα ο Υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας Κώστας Σκρέκας ανακοίνωσε ότι τον Ιούνιο σε θα τεθεί σε διαβούλευση ο «οδικός χάρτης» για την εθνική οικονομία υδρογόνου. Τι είναι το «πράσινο υδρογόνο» και τι μπορούμε να προσδοκούμε από αυτό; Το «πράσινο» υδρογόνο παράγεται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι μέρος της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να πετύχει μία δραστική μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου, μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων. Είναι ένα τμήμα της στρατηγικής που επεξεργάζεται και που πλέον είναι στη νομοθεσία πια της ΕΕ και μέσα στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η υποχρέωση όλων των χωρών να εκπονήσουν ένα μακροχρόνιο σχέδιο στρατηγικής για την ανάπτυξη των τεχνολογιών υδρογόνου σε κάθε χώρα και στο σύνολο της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχει η Επιτροπή για το υδρογόνο που έχει συστήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και αυτό που θα καταθέσει είναι ένα σχέδιο Εθνικού Προγράμματος για την ανάπτυξη των τεχνολογιών υδρογόνο, το οποίο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και κατόπιν θα σταλεί και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.  Αυτό είναι μέρος μιας γενικότερης στρατηγικής για τη μείωση των εκπομπών των ρύπων του θερμοκηπίου και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής γενικότερα. Είναι και τμήμα του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα; Ναι το συμπληρώνει το ΕΣΕΚ.  Που μπορεί να χρησιμοποιηθεί το «πράσινο» υδρογόνο; Υπάρχουν κλάδοι της οικονομίας στους οποίους χρησιμοποιείται ευρέως και ποιοι είναι αυτοί; Το υδρογόνο υπάρχει σήμερα στο ενεργειακό σύστημα. Ιδιοπαράγεται και χρησιμοποιείται κυρίως από τα διυλιστήρια πετρελαίου και από τη χημική βιομηχανία, στα λιπάσματα την πετροχημεία, την παραγωγή αμμωνίας. Αυτό το υδρογόνο όμως που παράγεται σήμερα, προέρχεται από υδρογονάνθρακες ορυκτών καυσίμων, όπως το φυσικό αέριο, αέριο διυλιστηρίων, Νάφθα κλπ. Ο τρόπος παραγωγής του γίνεται έτσι ώστε εκπέμπεται διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αυτό το υδρογόνο δεν είναι επιθυμητό στο πλαίσιο της πολιτικής για το κλίμα. Το υδρογόνο του μέλλοντος θα παράγεται κυρίως από

ηλεκτρόλυση, δηλαδή από ηλεκτρική ενέργεια, η οποία θα τροφοδοτείται όλο και περισσότερο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό το υδρογόνο θα χρησιμεύσει σε απευθείας χρήσεις, αλλά και για την κατασκευή συνθετικών υδρογονανθράκων σε αντικατάσταση του φυσικού αερίου, της βενζίνης, του ντίζελ, της κηροζίνης κλπ. Με τον τρόπο αυτό και το αέριο και τα υγρά καύσιμα θα γίνουν σταδιακά «πράσινα» μέσω του υδρογόνου. Η στρατηγική συνολικά βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στον εξηλεκτρισμό, όπως η ηλεκτροκίνηση, οι αντλίες θερμότητας, πολλές καινούριες χρήσεις του ηλεκτρισμού, αλλά θα περισσέψουν χρήσεις όπως η κίνηση των αεροπλάνων, των πλοίων, κάποιες θερμαντικές χρήσεις με αέριο

Μπορεί επίσης να αναμειχθεί με αέρια καύσιμα και βιοαέριο στα δίκτυα πόλης, για την τροφοδοσία με αγωγούς. Η παραγωγή του «πράσινου» υδρογόνου ωστόσο είναι πολύ ηλεκτροβόρα, γι’ αυτό η εξέλιξη του υδρογόνου χρειάζεται μια στρατηγική, διότι θέλουμε πρώτα να γίνει ο εξηλεκτρισμός, όπου μπορεί να γίνει περισσότερο και μετά να έρθει το υδρογόνο.  Αυτό που χαρακτηρίζεται εξηλεκτρισμός της ενέργειας αποτυπώνεται και στο μείγμα της ενέργειας που παράγεται και από ανανεώσιμες πηγές και φαίνεται και στους λογαριασμούς κατανάλωσης της ΔΕΗ Ηδη το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια

“ Εφικτός ο στόχος για ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ κατά 60% έως το 2030

στα σπίτια ή τη βιομηχανία και εκεί τα υγρά και αέρια καύσιμα θα αντικατασταθούν από «καθαρά» καύσιμα ως προς το κλίμα τα οποία θα προέρχονται από το υδρογόνο. Θα υπάρχουν επίσης και απευθείας χρήσεις του υδρογόνου, όπως για παράδειγμα στη χημική βιομηχανία. Το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας ως καύσιμο σε αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν κυψέλες καυσίμου και έχουν ένα άλλου είδους κινητήρα που μετατρέπει την ηλεκτρική ενέργεια σε κίνηση. Επίσης μπορεί με κυψέλες καυσίμου να χρησιμοποιηθεί για την κίνηση ενός τρένου, ενός πλοίου, ενός λεωφορείου. Εχει απευθείας χρήσεις το υδρογόνο, δεν είναι μέσω συνθετικών υδρογονανθράκων. Επίσης υπάρχει η παραγωγή μετάλλου, μέσω υδρογόνου με σύνθετες τεχνολογίες.

και το Κλίμα για το 2030 προβλέπει πάνω από 60% της ηλεκτρικής ενέργειας θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Η αναθεώρηση που θα γίνει, διότι τώρα ο στόχος στην ΕΕ αυξήθηκε φθάνοντας το 65-70% έως το 2030. Μακροχρόνια θα μιλάμε για ένα ενεργειακό σύστημα το ποίο θα κυριαρχείται από τις ΑΠΕ.  Είναι εφικτός ο στόχος; Βεβαίως είναι εφικτός. Υπάρχει μία επενδυτική προσπάθεια από τους ιδιώτες, η οποία είναι πολλαπλάσια του στόχου. Το κόστος των ΑΠΕ βαίνει συνεχώς μειούμενο. Προ ημερών οι διαγωνισμοί για τις ΑΠΕ και την ηλιακή ενέργεια έδωσαν τιμές πολύ χαμηλότερες απ’ ότι ήταν και στις καλές εποχές η παραγωγή από λιγνίτη, φυσικό αέριο κλπ. Είναι η φθηνότερη μορφή ενέργειας ούτως ή άλλως. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 41

“

Τρένο υδρογόνου δρομολογεί σύντομα η ΤΡΑΙΝΟΣΕ

 Αυτό θα έχει ως συνέπεια τη μείωση του κόστους που πληρώνουν και οι πολίτες; Τουλάχιστον περιμένουμε να μην έχουμε αυξήσεις των τιμών. Δεν ξέρουμε αν θα υπάρξουν μειώσεις, διότι υπάρχουν αυξήσεις και στο κόστος των δικτύων. Συγχρόνως με τις ανανεώσιμες πηγές αυξάνεται το κόστος των καλωδίων, των συστημάτων υποστήριξης και αποθήκευσης της ενέργειας. Υπάρχουν δηλαδή κόστη που χρειάζονται για να εξισορροπήσουν τη μεταβλητότητα των ΑΠΕ που οφείλεται στη φύση.  Η ηλεκτρική διασύνδεση της Πελοποννήσου με την Κρήτη μέσω καλωδίου έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους διανομής; Απολύτως, όχι μόνο για την Κρήτη αλλά και την Αθήνα και όλα τα νησιά. Διότι αντικαθιστούμε ενέργεια που παράγεται από πετρέλαιο στα νησιά το οποίο είναι περίπου τρεις φορές πιο ακριβό, από το διασυνδεδεμένο σύστημα, το οποίο επίσης είναι αντιπεριβαλλοντικό. Επίσης με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πετρέλαιο. Το αντικαθιστούμε επομένως με ένα σύστημα το οποίο θα δώσει, όχι μόνο 42 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

φθηνότερη ενέργεια, αλλά και δυνατότητα αξιοποίησης των ΑΠΕ στα ίδια τα νησιά που είναι πλούσια σε ΑΠΕ και κυρίως στον ήλιο.

 Στο θέμα τον ΑΠΕ ωστόσο διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν αρκετές αντιδράσεις, κυρίως σε ότι αφορά στις ανεμογεννήτριες. Υπάρχει τέτοιο ζήτημα αντιδράσεων, που οφείλονται κυρίως σε συμφέροντα γης, σε οικόπεδο και σε τουριστικές περιοχές, γιατί νομίζει κανείς ότι υποβαθμίζεται η αξία των γύρω οικοπέδων, όταν φτιαχτεί μια ανεμογεννήτρια και γενικότερα υπάρχει μία φοβία γύρω από αυτά. Αν ποτέ κανείς, όλοι αυτοί οι άνθρωποι, ζούσαν εκεί που παραγόταν ο λιγνίτης, στην Πτολεμαΐδα, την Κοζάνη και το Αμύνταιο, δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τι σημαίνει παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, συγκριτικά με τις ΑΠΕ. Νομίζω ότι είναι κάτι που θα ξεπεραστεί με τον χρόνο.

 Πρόσφατα δημιουργήθηκε το νομοθετικό πλαίσιο για και για τις Ενεργειακές Κοινότητες. Αυτό θα βοηθήσει στην ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας; Αυτό είναι κάτι που προβλέπεται σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο στην Ελλάδα.

Είναι ακριβώς για να ενισχύει και την αποκεντρωμένη παραγωγή η οποία έχει πολλά οφέλη για τις ΑΠΕ, αλλά επίσης και για τη διαχείριση του συστήματος και τους έξυπνους μετρητές, τα έξυπνα συστήματα κλπ. Αυτό θα είναι ένα μικρό σχετικά ποσοστό, αλλά είναι ένα συμπλήρωμα με πολλά οφέλη για την διαχείριση των συστημάτων.  Πως θα μπορέσουμε να περάσουμε από το πετρέλαιο με το οποίο κινούνται σε μεγάλο βαθμό τα ΜΜΕ στο «πράσινο» υδρογόνο. Πόσο εφικτό είναι και πόσο σύντομα; Ακόμη και η ηλεκτροκίνηση παραμένει σε πρώιμο στάδιο, ενώ δεν έχουμε καν περάσει από το φυσικό αέριο σε μεγάλο βαθμό. Οπωσδήποτε η ηλεκτροκίνηση έχει προτεραιότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Υπάρχουν όμως τμήματα του τομέα των μεταφορών που δεν μπορούν να εξηλεκτριστούν. Δεν μπορούν όλα τα λεωφορεία και τα τρένα, τα αεροπλάνα και τα πλοία να είναι ηλεκτρικά. Εκεί λοιπόν έχουμε άμεσες και κατά προτεραιότητα εφαρμογές του υδρογόνου. Το φυσικό αέριο είναι μια τεχνολογία που είναι μια γέφυρα, αλλά παραμένει ορυκτό καύσιμο. Όταν μεθαύριο και πιο

που αποτυπώνει είναι ιλιγγιώδη. Μιλάμε για ζημιές άνω των 800 δις ευρώ τα επόμενα 50-60 χρόνια, εάν δεν αντιστραφεί η πορεία της Κλιματικής Αλλαγής μόνο στην Ελλάδα.  Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο έχουν ενεργοποιηθεί όλοι σε παγκόσμιο επίπεδο και με σύμμαχο πλέον και την Αμερική στην προσπάθεια της ΕΕ, μετά την εκλογή Μπάιντεν στην προεδρία. Η επιστροφή των ΗΠΑ στην προσπάθεια αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής είναι ένα πολύ μεγάλο γεγονός, αλλά επίσης και το εθνικό πρόγραμμα της Κίνας, το οποίο είναι πολύ φιλόδοξο και επιτέλους είναι προς την κατεύθυνση που πρέπει. Προσδοκά βέβαια να αντλήσει και οφέλη από τις τεχνολογικές εξελίξεις που θα προκύψουν.

μακροχρόνια θα το υποκαταστήσουμε με συνθετικό μεθάνιο που θα προέρχεται από υδρογόνο, τότε θα πάψει να είναι πρόβλημα για την Κλιματική Αλλαγή και θα μετατραπεί από φυσικό σε συνθετικό. Εχουμε όμως και σημαντικά οφέλη από άμεσες εφαρμογές του υδρογόνου. Ηδη η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έχει ανακοινώσει ότι θα φέρει τρένο υδρογόνου. Στο σχέδιο μας μάλιστα προτείνουμε κάποια πιλοτικά έργα που να ξεκινήσουν άμεσα, τα οποία έχουν σημαντική συνιστώσα στις μεταφορές. Πλοίο, τρένο, λεωφορείο υδρογόνου είναι όχι μόνο εφικτά αλλά και σημαντικό να ξεκινήσουν, μαζί με τους σταθμούς τροφοδοσίας τους. Δεν υπάρχει πρόβλημα με τις τεχνολογίες. Υπάρχει ένα θέμα αυξημένου κόστους οπωσδήποτε, συγκριτικά με το πετρέλαιο, αλλά αυτό θα είναι στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης αυτών των αγορών και σκοπός είναι ακριβώς με την ανάπτυξη των αγορών και εφαρμογών αυτών σε μεγάλη κλίμακα, περιμένουμε ότι πολύ γρήγορα θα μειωθούν και τα κόστη. Αλλά δεν υπάρχει τεχνολογική αβεβαιότητα.  Υπάρχουν δηλαδή, πέρα από τρένα, και άλλα Μέσα που κινούνται με υδρογόνο; Απολύτως. Κυκλοφορούν λεωφορεία

σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, στη Γερμανία, τη Γαλλία κ.ο.κ. Και στην Ελλάδα έχουμε τεχνογνωσία και στις κυψέλες καυσίμου. Ένα παράδειγμα είναι μία ελληνική startup, η Advent Technologies, που ασχολείται με τις κυψέλες υδρογόνου με μια καινοτομία στις μεμβράνες, όχι μόνο είναι διεθνώς ανταγωνιστική, αλλά κατάφερε να συγκεντρώσει τεράστια ποσά από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και να έχει αυτή τη στιγμή ταχεία ανάπτυξη. Εχουμε πολλές δυνατότητες και στην Ελλάδα, ανάπτυξης επιχειρήσεων που εφαρμόζουν αυτές τις τεχνολογίες του υδρογόνου. Δεν υστερούμε σε τίποτα.  Εκτιμάτε ότι με τη χρήση όλων αυτών των νέων Μέσων που θα κινούνται με «καθαρά» καύσιμα θα καταφέρουμε να αντιστρέψουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής; Αυτό είναι το πιο δύσκολο ερώτημα. Αυτός είναι ο στόχος και είναι και μονόδρομος. Εγώ προσωπικά και το Εργαστήριό μου στο ΕΜΠ συμμετέχει στην Επιτροπή της ΤτΕ, πριν από περίπου δέκα χρόνια δημοσιεύσαμε ένα βιβλίο το οποίο εκτιμά ποσοτικά τις επιπτώσεις στην Ελλάδα από την τυχόν ανεξέλεγκτη Κλιματική Αλλαγή. Τα ποσά

 Είναι και μια χώρα που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό και για την αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα λόγω της ραγδαίας αύξησης της βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια. Σε επίπεδο ΕΕ ετοιμάζονται αλλαγές και έχει ήδη τεθεί σε διαβούλευση το νέο σχέδιο για το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα (ETS). Τι είδους αλλαγές θα προκύψουν; Αυτό είναι ένα από τα θέματα που ασχολούμαστε εμείς με τα μαθηματικά μας μοντέλα στο Εργαστήριο, κάνοντας προσομοιώσεις για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πράγματι αυτές τις μέρες είναι σε πλήρη εξέλιξη η μεταρρύθμιση του συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα, το οποίο περιλαμβάνει δύο μεγάλες αλλαγές. Η μία είναι ότι δημιουργείται ένας μηχανισμός σταθεροποίησης των τιμών που αυστηροποιείται περαιτέρω. Αυτό ακριβώς εξηγεί και γιατί έχουμε την ραγδαία αύξηση των τιμών των δικαιωμάτων στην Ευρώπη, πάνω από 45 ευρώ/τόνο που αλλάζει την ανταγωνιστικότητα. Το δεύτερο σκέλος της μεταρρύθμισης που θα ανακοινωθεί σε ένα μήνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Μηχανισμού Εμπορίας στον τομέα των οδικών μεταφορών και των κτιρίων. Πολύ σύντομα, σε ένα ή δύο χρόνια θα δούμε ότι η καύση ορυκτών καυσίμων και στους τομείς των σπιτιών, κτιρίων και οδικών μεταφορών θα κοστίσει πάρα πολύ. Θα κοστίζει φόρο στην ουσία. Αυτό θα επιταχύνει τον μετασχηματισμό, με την υιοθέτηση αντλιών θερμότητας, ηλεκτρικών αυτοκινήτων κ.ο.κ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 43

Η επαναςΤαςΗ ΤοΥ πραςΙνοΥ ΥΔροΓονοΥ

ο υδρογόνο είναι το καύσιμο του μέλλοντος εδώ και δεκαετίες,. Τώρα φαίνεται ότι το μέλλον έχει φτάσει καθώς ιδιωτικός τομέας και κυβερνήσεις ξεκινούν πρωτοβουλίες σε μια προσπάθεια αύξησης της παραγωγής πράσινου υδρογόνου 50 φορές τα επόμενα έξι χρόνια. Τι είναι το πράσινο Υδρογόνο; Το πράσινο υδρογόνο παράγεται χρησιμοποιώντας ανανεώσιμη ενέργεια και ηλεκτρόλυση για να διασπάσει το νερό και διαφέρει από το γκρίζο υδρογόνο, το οποίο παράγεται από μεθάνιο και απελευθερώνει αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, και το μπλε υδρογόνο, το οποίο συλλαμβάνει αυτές τις εκπομπές και τα αποθηκεύει υπόγεια για να αποτρέψει την πρόκληση αλλαγής του κλίματος. Μόλις διαχωριστεί, το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με οξυγόνο από τον αέρα σε μια κυψέλη καυσίμου για τη δημιουργία ηλεκτρικής ενέργειας (αντίστροφη ηλεκτρόλυση) μέσω μιας ηλεκτροχημικής διαδικασίας. Οι κυψέλες καυσίμου μπορούν να εγκατασταθούν σε αυτοκίνητα, λεωφορεία, φορτηγά, θαλάσσια πλοία κ.λπ. Έτσι, το υδρογόνο είναι κατάλληλο για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων κατά τη μεταφορά. Το υδρογόνο είναι επίσης ιδανικό για την αποθήκευση υπερβολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες εγκαταστάσεις. 44 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΖΙΓΓΙΡΙΔΗΣ BEngMScAMIEEMILT Η αύξηση του πράσινου υδρογόνου θα είναι απαραίτητη για να βοηθήσουμε τις παγκόσμιες οικονομίες να επιτύχουν καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 και να περιορίσουν την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5C. Το πράσινο υδρογόνο θα μπορούσε να τροφοδοτήσει έως και το 25% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών έως το 2050 και να γίνει μια ελεγχόμενη αγορά 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2050. Ορισμένες χώρες δημοσίευσαν πρόσφατα εθνικές στρατηγικές υδρογόνου, όπως Αυστραλία, Χιλή, Γερμανία, ΕΕ, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Νότια Κορέα. Τον Ιούνιο του 2020, η Γερμανία παρουσίασε την εθνική στρατηγική υδρογόνου (NHS) ¹. Ήταν μια από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως που το έκανε, ακόμη και δημοσιεύοντας ενώπιον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η γερμανική κυβέρνηση προβλέπει ζήτηση υδρογόνου περίπου 90 έως 110 TWh έως το 2030. Προκειμένου να καλυφθεί αυτή η ζήτηση, ηλεκτρολύτες με συνολική χωρητικότητα έως 5 GW πρόκειται να κατασκευαστούν στη Γερμανία έως το 2030 (συμπεριλαμβανομένης της απαιτούμενης υπεράκτιας και χερσαίας παραγωγής ενέργειας) για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για την ηλεκτρόλυση). Αυτό αντιστοιχεί σε παραγωγή πράσινου υδρογόνου έως 14 TWh και απαιτούμενη ποσότητα ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας έως 20 TWh. Για την περίοδο έως το 2035, επιπλέον 5 GW θα προστεθούν, εάν είναι δυνατόν,

έως το 2040 το αργότερο. Ο ενθουσιασμός για το υδρογόνο έχει έναν απλό λόγο: Είτε χρησιμοποιείται σε μια κυψέλη καυσίμου είτε καίγεται για τη δημιουργία θερμότητας, η μόνη «εξάτμιση» που εκπέμπει είναι αθώα καθαρό νερό. Επομένως, οπουδήποτε το υδρογόνο αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα, βοηθά στην επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτό εξηγεί τον παγκόσμιο αγώνα να κυριαρχήσει στις διάφορες θέσεις μιας αγοράς που προβάλλονται από ορισμένες τράπεζες, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2050. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους περίπου 110 δισεκατομμυρίων δολαρίων και θα δημιουργηθούν περισσότερες από 120.000 θέσεις εργασίας, οπότε θα διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο στη βοήθεια των οικονομιών να ανακάμψουν από τις επιπτώσεις του COVID-19. Οι επενδύσεις στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου αναμένεται να ξεπεράσουν το 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως έως το 2023, καθώς το κόστος τόσο της ανανεώσιμης ενέργειας όσο και της τεχνολογίας ηλεκτρολυτών πέφτει και οι κυβερνήσεις εισάγουν υποστηρικτικές πολιτικές. Το κόστος παραγωγής πράσινου υδρογόνου έχει μειωθεί κατά 40% από το 2015 και αναμένεται να μειωθεί κατά 40% έως το 2025. Το υδρογόνο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση διαφόρων κρίσιμων ενεργειακών προκλήσεων.

Προσφέρει τρόπους για να απελευθερωθεί ο άνθρακας από μια σειρά τομέων - συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών μεγάλων αποστάσεων, των χημικών και του σιδήρου και του χάλυβα - όπου αποδεικνύεται δύσκολο να μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές. Μπορεί επίσης να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας. Παρά τους πολύ φιλόδοξους διεθνείς στόχους για το κλίμα, οι παγκόσμιες εκπομπές CO 2 που σχετίζονται με την ενέργεια έφτασαν σε υψηλά επίπεδα το 2018. Η εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει επίσης ένα πιεστικό πρόβλημα, με περίπου 3 εκατομμύρια ανθρώπους να πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο. Το υδρογόνο είναι ευέλικτο. Οι ήδη διαθέσιμες τεχνολογίες επιτρέπουν στο υδρογόνο να παράγει, να αποθηκεύει, να μετακινεί και να χρησιμοποιεί ενέργεια με διαφορετικούς τρόπους. Μια μεγάλη ποικιλία καυσίμων είναι σε θέση να παράγει υδρογόνο, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του πυρηνικού, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του πετρελαίου. Μπορεί να μεταφερθεί ως αέριο μέσω αγωγών ή σε υγρή μορφή από πλοία, όπως το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ). Μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια και μεθάνιο σε ηλεκτροπαραγωγικά σπίτια και βιομηχανίες ζωοτροφών, και σε καύσιμα για αυτοκίνητα, φορτηγά, πλοία και αεροπλάνα. Το υδρογόνο μπορεί να επιτρέψει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να προσφέρουν ακόμη μεγαλύτερη συμβολή. Έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει με μεταβλητή παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές, όπως ηλιακά φωτοβολταϊκά (PV) και αιολικά, των οποίων η διαθεσιμότητα δεν ταιριάζει πάντα καλά με τη ζήτηση. Το υδρογόνο είναι μια από τις κορυφαίες επιλογές για την αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φαίνεται ελπιδοφόρο να είναι μια επιλογή χαμηλότερου κόστους για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας για ημέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες. Το υδρογόνο και τα καύσιμα με βάση το υδρογόνο μπορούν να μεταφέρουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε μεγάλες αποστάσεις - από περιοχές με άφθονους ηλιακούς και αιολικούς πόρους, όπως η Αυστραλία ή η Λατινική Αμερική, σε πόλεις που καταναλώνουν ενέργεια, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Η παραγωγή υδρογόνου από ενέργεια χαμηλού άνθρακα είναι επί του παρόντος δαπανηρή.

Το κόστος παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσε να μειωθεί 30% έως το 2030 ως αποτέλεσμα του μειωμένου κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της κλιμάκωσης της παραγωγής υδρογόνου. Οι κυψέλες καυσίμου, ο εξοπλισμός ανεφοδιασμού και οι ηλεκτρολύτες (που παράγουν υδρογόνο από ηλεκτρισμό και νερό) μπορούν να επωφεληθούν από τη μαζική παραγωγή. Το κόστος παραγωγής του υδρογόνου θα μπορούσε να μειωθεί ακόμη περισσότερο εάν υπήρξε δημιουργία ζήτησης και υποδομών υποστήριξης. Θα μπορούσαν τα βιομηχανικά λιμάνια να είναι τα κέντρα για την αύξηση της χρήσης καθαρού υδρογόνου. Σήμερα, μεγάλο μέρος της παραγωγής διύλισης και χημικών που χρησιμοποιεί υδρογόνο με βάση τα ορυκτά καύσιμα έχει ήδη συγκεντρωθεί σε παράκτιες βιομηχανικές ζώνες σε όλο τον κόσμο, όπως η Βόρεια Θάλασσα στην Ευρώπη, η ακτή του Κόλπου στη Βόρεια Αμερική και η νοτιοανατολική Κίνα. Η ενθάρρυνση αυτών των εγκαταστάσεων να στραφούν σε καθαρότερη παραγωγή υδρογόνου θα μειώσει το συνολικό κόστος. Αυτές οι μεγάλες πηγές υδρογόνου μπορούν επίσης να τροφοδοτήσουν πλοία και φορτηγά που εξυπηρετούν τα λιμάνια και να τροφοδοτήσουν άλλες γειτονικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως εγκαταστάσεις χάλυβα. Η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής, όπως εκατομμύρια αγωγούς φυσικού αερίου. Η εισαγωγή καθαρού υδρογόνου για αντικατάσταση μόλις του 5% του όγκου εφοδιασμού φυσικού αερίου των χωρών θα αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση για υδρογόνο και θα μειώσει το κόστος. Η επέκταση υδρογόνου στις μεταφορές μέσω στόλων, εμπορευματικών μεταφορών και διαδρόμων. Η τροφοδοσία αυτοκινήτων υψηλής απόστασης, φορτηγών και λεωφορείων για τη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων σε δημοφιλείς διαδρομές μπορεί να κάνει τα οχήματα κυψελών καυσίμου πιο ανταγωνιστικά. Παρά τις τεχνικοοικονομικές προκλήσεις, το υδρογόνο ενέχει τη δυναμική να μετασχηματίσει υποδομές φυσικού αερίου, μεταφορές μεγάλων αποστάσεων (σιδηροδρομικές, βαρέων οχημάτων, ναυτιλία) και βιομηχανικούς τομείς (όπως διυλιστήρια, χαλυβουργίες, πετροχημικά). Επιπλέον, συνδέεται με τη λιγνιτική μετάβαση, τη βιωσιμότητα και χρηματοδότηση νέων έργων αερίου, την αποθήκευση ενέργειας και τις χρηματορροές των ΑΠΕ. Σε παγκόσμια κλίμακα, επαναπροσδιορίζει

γεωπολιτικές ισορροπίες, αναδεικνύοντας εξαγωγικές χώρες. Η Ιαπωνία, με στόχο 800.000 οχήματα υδρογόνου έως το 2030, διαμορφώνει ένα διεθνές commodity, με διαφοροποιημένες πηγές προέλευσης (φυσικό αέριο, άνθρακα από Αυστραλία, αμμωνία από αραβικές χώρες), προσαρμόζοντας πλοία μεταφοράς. Στόχος της ευρωπαϊκής στρατηγικής είναι η παραγωγή 1 εκατ. τόνων πράσινου υδρογόνου το 2024 (μέσω ηλεκτρόλυσης με ενέργεια ΑΠΕ) και 10 εκατ. το 2030. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επενδύσει πολλά στο πράσινο υδρογόνο ώστε να επιτύχει τον στόχο της για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Σήμερα, το υδρογόνο βρίσκεται κάτω από το 2% της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ ενώ παράγεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από φυσικό αέριο. Στην Ελλάδα, η αγορά αυτή βρίσκεται στα πρώτα της βήματα, αλλά είναι πολλά υποσχόμενη. Μέχρι στιγμής υπάρχει ένα σχέδιο για την παραγωγή υδρογόνου με ηλεκτρόλυση με βάση την ηλιακή ενέργεια που θα προέρχεται από φωτοβολταϊκά συνολικής ισχύος 1,5 GW στη Δυτική Μακεδονία στο πλαίσιο του προγράμματος White Dragon, με προϋπολογισμό 2,5 δισ. ευρώ. Το επόμενο διάστημα θα δημιουργηθούν σε όλη την Ελλάδα μεγάλες μονάδες Φωτοβολταικών και Αιολικών Πάρκων. Η ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε να δημιουργηθούν μονάδες παραγωγής Υδρογόνου δίπλα στις μονάδες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Επίσης θα πρέπει να τροποποιήσει διατάξεις και να δώσει κίνητρα για την χρήση του υδρογόνου ως καύσιμη ύλη όπως για παράδειγμα στα πλαίσια των κινήτρων του Αναπτυξιακού Νόμου και για επενδύσεις που σχετίζονται με την Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) εκτός του φυσικό αέριο θα μπορούσε να προστεθεί και το υδρογόνο. Η Ελλάδα καλείται πλέον να θεσπίσει πολιτικές στήριξης, αντισταθμίζοντας χρηματοοικονομικά κενά και μηχανισμούς ενίσχυσης ζήτησης, για οικονομίες κλίμακας. Το θεσμικό πλαίσιο αφορά κυρίως προσαρμογή δικτύων, όρια πρόσμειξης, αδειοδότηση, τιμολόγηση υπηρεσιών. Καταλυτικές παράμετροι είναι η χρηματοδότηση καινοτομίας και η επενδυτική ορατότητα. Είναι η κατάλληλη στιγμή για να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες του υδρογόνου να διαδραματίσει βασικό ρόλο σε ένα καθαρό, ασφαλές και προσιτό ενεργειακό μέλλον. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 45

Σαφώς και θα βοηθούσε σε ένα κομμάτι στη βιομηχανία το υδρογόνο, απ΄ τη στιγμή που υπάρχουν υποδομές και εξελιγμένη τεχνολογία, όπως και δίκτυο μεταφοράς, όμως προς το παρόν απέχουμε κάποια βήματα κι όχι ως χώρα, αλλά ως ανθρωπότητα…

46 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ςΤερΓΙος ΓΟΥΝΑΡΗΣ είμαστε ακόμη πίσω τεχνολογικά στη χρήση του υδρογόνου ως καύσιμο ο χημικός και αντιπρόεδρος της Ένωσης ελλήνων Χημικών στο παράρτημα θεσσαλίας δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα της εποχής

α τελευταία χρόνια έχει εισέλθει δυναμικά σε παγκόσμιο επίπεδο η συζήτηση για την προστασία του περιβάλλοντος και πως η ανθρώπινη δραστηριότητα θα συνεχίσει μεν, αλλά χωρίς να επιβαρύνει τον πλανήτη. Το αμέταλλο χημικό στοιχείο υδρογόνο, μπορεί να αποτελέσει τη λύση για να συνυπάρξει ο άνθρωπος, η βιομηχανία και ταυτόχρονα να επιζήσει ο πλανήτης. Ο κ. Στέργιος Γούναρης μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ για τα νέα δεδομένα της «πράσινης» ανάπτυξης, για τη χρήση του υδρογόνου, αλλά και στους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τόνισε όμως πως αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα είναι πίσω τεχνολογικά και δεν μπορεί να επωφεληθεί από την καύση του υδρογόνου, όμως όσο υπάρχει τεχνολογική εξέλιξη, τόσο ο κόσμος θα είναι πιο κοντά σε νέα δεδομένα, που θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή του, αλλά και του περιβάλλοντος.

 κ. Γούναρη, τα τελευταία χρόνια μιλάμε για «πράσινη» ανάπτυξη και μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων. Στο τραπέζι της συζήτησης έχει μπει και η χρήση υδρογόνου. Τι είναι το υδρογόνο και πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί; Υπάρχουν πλεονεκτήματα από τη χρήση του; Η ΕΕ έχει ένα πλάνο για τη χρήση του υδρογόνου. Το υδρογόνο είναι ένα στοιχείο, το οποίο είναι άφθονο στη φύση και στο σύμπαν. Δεν υπάρχει ελεύθερο στη γη, υπάρχει σε πολύ μικρές ποσότητες ως ελεύθερο υδρογόνο. Το υδρογόνο έχει κάποια πλεονεκτήματα. Χρησιμοποιείται σαν καύσιμο σαν φορέας ενέργειας και η καύση του, η αντίδρασή του δηλαδή με το οξυγόνο, για να παραχθεί ενέργεια, έχει ένα πλεονέκτημα, δεν παράγει διοξείδιο του άνθρακα, που αυτό οδηγεί στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οπότε το αποτέλεσμα είναι πως έχεις μηδενικούς ρύπους και θεωρείται οικολογικό. Είναι καλύτερο από το φυσικό αέριο, από πλευράς ρύπων και έχει ενταχθεί στον στόχο της ΕΕ, στην Πράσινη Συμφωνία. Από την καύση του υδρογόνου παράγουμε νερό, αλλά επειδή παράγονται και υψηλές θερμοκρασίες, ένα παραπροϊόν είναι τα οξείδια του αζώτου, τα οποία όμως μπροστά στα προϊόντα άλλων καύσεων είναι πολύ χαμηλά και τα θεωρούμε αμελητέα, μπροστά στα οφέλη. Το πρόβλημα με το υδρογόνο είναι η παραγωγή του. Στις μέρες μας ο

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ βασικός τρόπος που παράγουμε το υδρογόνο είναι με διεργασίες που χρησιμοποιούμε από την παραγωγή ορυκτών καυσίμων και τη διύλισή τους. Επεξεργαζόμαστε τα ορυκτά καύσιμα, παίρνουμε διάφορες πρώτες ύλες και μέσα σ’ αυτές είναι και το υδρογόνο. Η ποσότητά του δεν επαρκεί για να χρησιμοποιηθεί για ενέργεια. Πολλές φορές καίμε πετρέλαιο και παίρνουμε υδρογόνο ως παραπροϊόν. Στόχος είναι να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα, στερεά και υγρά. Όταν προσπαθούμε να παράξουμε υδρογόνο από υδρογονάνθρακες από πετρελαιοειδή, αυτό το 20-30% της ενέργειας του υδρογονάνθρακα, μόνο αυτό καταναλώνεται στην αντίδραση, το υπόλοιπο μετατρέπεται σε υδρογόνο από πλευράς ισοζυγίου, οπότε έχουμε αέρια και αέρια του θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Δηλαδή προσπαθούμε να παράξουμε μία οικολογική μορφη ενέργειας, χρησιμοποιώντας ενεργοβόρες διαδικασίες και ουσιαστικά ρυπαίνουμε περισσότερο. Υπάρχει μία δεύτερη λύση και μιλάμε για το ανανεώσιμο υδρογόνο κι αυτή είναι να παράξουμε υδρογόνο με ηλεκτρολυτικές κυψέλες, δηλαδή ηλεκτρολυση του νερού, να χωρίσουμε το μόριο του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο και να πάρουμε το υδρογόνο. Την ενέργεια όμως που θα χρησιμοποιήσουμε δεν πρέπει να την πάρουμε από ορυκτά καύσιμα, πρέπει να την πάρουμε υποχρεωτικά από

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μια απλή διάταξη είναι ανεμογεννήτριες ή τεράστια ηλιακά πάνελ τα οποία δίνουν ενέργεια σε ηλεκτρολυτική κυψέλη για να παράξουμε υδρογόνο. Μέσω του αέρα ή του ήλιου διασπούμε το νερό και παράγουμε το υδρογόνο. Αυτό δεν έχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ουσιαστικά δεν παράγουμε ρύπους με αυτό τον τρόπο. Η χρήση του υδρογόνου με αυτό τον τρόπο έχει κάποια πλεονεκτήματα. Απαλασσόμαστε καταρχήν από τις ανθρακούχες εκπομπές γιατί θα χρησιμοποιηθεί και στη βιομηχανία σαν καύσιμο και στις μεταφορές στα αυτοκίνητα, εφόσον εξελίξουμε λίγο την τεχνολογία. Πολύ σημαντικό και ίσως το βασικότερο πλεονέκτημα είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην Ελλάδα εδώ έχουμε τον αέρα και τον ήλιο ενώ σε άλλες χώρες με τη χρήση της τεχνολογίας αναπτύσσεται η χρήση ενέργειας των κυμάτων και των θαλάσσιων ρευμάτων. Εκείνη την ώρα που φυσάει ο αέρας, παράγουμε ενέργεια, εκείνη την ώρα που έχει ηλιοφάνεια παράγουμε ενέργεια, το δύσκολο είναι, ειδικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας των μπαταριών και των συσσωρευτών, πως θα αποθηκευτεί αυτή η ενέργεια. Με το υδρογόνο, μετατρέποντας την ηλιακή και την αιολική ενέργεια σε υδρογόνο, μπορούμε να το αποθηκεύσουμε και αποφεύγουμε τις διακυμάνσεις του εφοδιασμού. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 47

 Πως μπορεί να αποθηκευτεί το υδρογόνο; Το υδρογόνο είναι επικίνδυνο σαν ουσία, δεν είναι μόνο εύφλεκτο είναι και εκρηκτικό. Είναι το πιο μικρο στοιχείο στη φύση και θέλει πολύ ειδικό χειρισμό. Αυτό σημαίνει ότι τα επίπεδα ασφαλείας που πρέπει να επιτύχουμε ειδικά για τη μεταφορά του και τη χρήση του , πρέπει να είναι πολλά στάδια πιο πάνω, από τα επίπεδα ασφαλείας που εφαρμόζουμε αυτή τη στιγμή για το φυσικό αέριο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Για να μεταφερθεί το υδρογόνο θέλει υψηλή πίεση, ώστε να μεταφερθεί σαν υγροποιημένο υδρογόνο. Είναι μία τεχνολογία που αυτή τη στιγμή εφαρμόζεται στη NASA στους πυραύλους κατά κύριο λόγο. Όσο προχωράμε όμως οι τεχνολογίες εξελίσσονται γι’ αυτό και η ΕΕ έχει βάλει στόχο το 2020 -2050.  Ποιοι είναι οι στόχοι που θέτει η Ε.Ε.; Μέχρι το 2024 είναι απανθρακοποίηση της υφιστάμενης παραγωγής του υδρογόνου, για τη χημική βιομηχανία, για νέες εφαρμογές. Η ΕΕ λέει ότι αυτή τη στιγμή παράγω 1GW μέχρι το 2024 στόχος είναι όλες οι χώρες αθροιστικά να παράγουν 6GW «πράσινου» υδρογόνου, από ανανεώσιμες πηγές, μέχρι το 2030 στόχος είναι να πάμε στα 40GW και από το 2030 έως το 2050 θα έχουν βγει νέες τεχνολογίες και θα μπορούμε να το βάλουμε στις μεταφορές μας, στις βιομηχανίες μας με ασφαλή τρόπο γιατί προσπαθούμε να φτάσουμε σε μια νέα πράσινη ενέργεια, το θέμα είναι να μην έχουμε ατυχήματα και κινδυνεύσουν ζωές.  Μέχρι το 2050 μπορούμε να έχουμε μια φθηνή τιμή έτσι ώστε 48 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

να συμφέρει η χρήση του υδρογόνου στη ναυτιλία, στις μεταφορές κ.ο.κ.; Δεν πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα έχουμε χαμηλή τιμή υδρογόνου, ακριβώς γιατί είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο. Αν τρέξουμε μπορούμε να επιτύχουμε ως Ευρώπη κάποια καλή τιμή του υδρογόνου. Δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με το φυσικό αέριο, γιατί αυτό είναι ορυκτό, εδώ και δεκαετίες γίνονται εξορύξεις φυσικού αερίου, πετρελαίου, υπάρχουν αγωγοί, υπάρχει υποδομή, υπάρχει αυτοματοποίηση και γι’ αυτό έχουμε χαμηλή τιμή. Το υδρογόνο θέλει να παραχθεί δεν έχουμε κάπου απ’ όπου μπορούμε να το αντλήσουμε κι αυτό έχει μετακύληση κόστος στην τιμή του. Όσο αναπτύσσονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ένα κομμάτι τους θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή υδρογόνου, τόσο θα πέφτει και η τιμή. Είναι νωρίς να υποθέσουμε που θα κυμαινεται η τιμή μετά από κάποια χρόνια.  Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης λέγεται ότι θα δημιουργηθούν ενεργειακά πάρκα. Τι σημαίνει ενεργειακό πάρκο και πόσο μπορεί να βοηθήσει στην παραγωγή υδρογόνου; Όταν στις μέρες μας λένε τη λέξη «ενεργειακός», αναφερόμαστε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα ενεργειακά πάρκα είναι περιοχές παραγωγής ενέργειας σε περιοχές όπου θα σέβονται τους περιβαλλοντικούς όρους και το περιβάλλον.Εκεί θα υπάρχουν ανανεώσιμες πηγές, που σημαίνει ότι δεν ρυπαίνουμε. Ενισχύουμε το δίκτυο του παρόχου με ενέργεια κι ένα κομμάτι μετατρέπεται σε άλλες μορφές πιο φιλικές στο περιβάλλον. Όσο

αναπτύσσονται τα ενεργειακά πάρκα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα κομμάτι αυτής της ενέργειας για να παράξεις υδρογόνο ώστε να το αποθηκεύεις και να το χρησιμοποιείς προς καύση.  Στον Βόλο υπάρχει ρύπανση, που προέρχεται από τη βιομηχανία, τις μεταφορές, τη θερμανση. Πως μπορούμε να πετύχουμε και να παράγουμε υδρογόνο σε τιμές χαμηλές και να το χρησιμοποιούμε; Είναι καλύτερο το φυσικό αέριο ή θα πρέπει να πάμε στο υδρογόνο; Το υδρογόνο θα χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο στους καυστήρες κι έχει πολύ ικανοποιητική θερμογόνο δύναμη . Υπάρχει η παράμετρος το τι καίμε στον καυστήρα μας για να δώσουμε ενέργεια για να αυξήσουμε θερμοκρασία, το δεύτερο είναι τι ρίχνουμε στον καυστήρα μας. Υπάρχουν βιομηχανίες ακόμη και στην περιοχή μας οι οποίες δεν έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα κι ας ρίχνουν στον καυστήρα τους καύσιμα που εμάς μπορεί να μας τρομάζουν, υπάρχουν και βιομηχανίες που μπορεί να καίνε μόνο φυσικό αέριο, αλλά τα απαέριά τους, επειδή είναι τέτοια η παραγωγική τους διαδικασία να είναι πιο βεβαρυμένα. Σαφώς και θα βοηθούσε σε ένα κομμάτι στη βιομηχανία το υδρογόνο, απο τη στιγμή που υπάρχουν υποδομές και εξελιγμένη τεχνολογία, όπως και δίκτυο μεταφοράς όμως προς το παρόν απέχουμε κάποια βήματα κι όχι ως χώρα, αλλά ως ανθρωπότητα. Πρέπει να ωριμάσουμε και τεχνολογικά και ως κοινωνία για την ορθή και σωστή χρήση του, γιατι το να χρησιμοποιηθεί ο υδρογόνο για οικιακή χρήση, για λέβητες, για αυτοκίνητα ακόμη είναι επικίνδυνο και χρειάζεται πολύ ασφαλής τεχνολογία.

λεΩνΙΔας ΜΠΑΚΟΥΡΑΣ ΕΔΑ ΘΕΣΣ: αρωγός ανάπτυξης και βιωσιμότητας

ΕΔΑ ΘΕΣΣ συνεχίζει δυναμικά την υλοποίηση του επενδυτικού της σχεδιασμού διευρύνοντας τη διείσδυση του φυσικού αερίου στις περιοχές της Αδείας. Στο πλαίσιο του Προγράμματος Ανάπτυξης 2021 2025, προβλέπονται επενδύσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου διανομής αλλά και επενδύσεις σε καινοτόμες εφαρμογές που ευνοούν την πορεία προς την απολιγνιτοποίηση με φόντο την ενεργειακή μετάβαση. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, αξίζει να σημειωθεί

50 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ότι η ΕΔΑ ΘΕΣΣ προβαίνει σε δράσεις με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο και στο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας αναλαμβάνει την πρωτοβουλία ανάπλασης δημόσιων χώρων προς όφελος των κοινωνιών σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία. Η ετήσια στρατηγική Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της ΕΔΑ ΘΕΣΣ περιλαμβάνει επιπλέον δράσεις με υψηλό κοινωνικό αντίκτυπο που εστιάζουν στη δημιουργία διαχρονικής αξίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Εταιρεία στηρίζει τις κοινωνικές δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης και ενισχύει φορείς που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των περιοχών της Αδείας.

Λειτουργώντας με υπευθυνότητα και συνέπεια απέναντι σε κάθε συγκυρία και ειδικότερα στις συνθήκες που επέφερε η πανδημία, η Εταιρεία ευαισθητοποιήθηκε περαιτέρω και προχώρησε σε έκτακτες ενέργειες για την ενίσχυση των ευπαθών ομάδων. ως ελάχιστη ένδειξη αλληλεγγύης, υποστηρίχθηκαν Νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας με την προσφορά ιατρικού εξοπλισμού και αναλώσιμων υλικών, όπως επίσης εκκλησιαστικά ιδρύματα και οργανισμοί με επίκεντρο τη νεαρή ηλικία. Με στόχο την αποδέσμευση προστιθέμενης αξίας, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ διατηρεί συνεχή διάλογο διευρύνοντας τη συνεργασία με τις

τοπικές αρχές και επενδύει σε δράσεις που ενισχύουν την περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών και συμβάλλουν στη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές. Επισημαίνεται ότι, η Εταιρεία καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της, έχει συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου του δικτύου και τους προοδευτικά αυξανόμενους όγκους διανομής. Κατά το διάστημα 2017-2020 η εξοικονόμηση σε ρύπους σε σχέση με άλλα καύσιμα για την Περιφέρεια Θεσσαλίας ανήλθε σε: • 717.705 τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) • 4.975 τόνους διοξειδίου του θείου (SO2) • 1.657 τόνους μονοξειδίου του αζώτου(ΝΟ) Ο Γενικός Διευθυντής της ΕΔΑ ΘΕΣΣ, κ. Λεωνίδας Μπακούρας, δηλώνει σχετικά: «Η πολιτική της

Εταιρείας για το περιβάλλον ενσωματώνεται σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων της, με την εφαρμογή βέλτιστων επιχειρηματικών πρακτικών, εναρμονισμένων πλήρως με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος για την ΕΔΑ ΘΕΣΣ μετουσιώνονται σε πράξη τόσο με την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Εταιρείας όσο και με πρωτοβουλίες που οδηγούν στη διαφύλαξη και την εύλογη διαχείριση των πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε ανακηρύξει το 2021 ως έτος του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, εντάσσοντας στο Πρόγραμμά μας, την κατασκευή και ανάπλαση χώρων πρασίνου, οι οποίοι θα ωφελήσουν σημαντικό μέρος του πληθυσμού σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής των πολιτών». Όπως τονίζει ο Γενικός Διευθυντής, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ επενδύει τόσο για την ανάπτυξη και ενίσχυση του δικτύου, τη διείσδυση του φυσικού αεριού όσο και για την ολοκλήρωση του ψηφιακού της μετασχηματισμού. Η υλοποίηση της αναπτυξιακής στρατηγικής συντελεί

έμπρακτα στην εξοικονόμηση πόρων, στην αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, καλλιεργώντας συνθήκες ανάπτυξης και μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το φυσικό αέριο κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο και συντελεί στην επίτευξη των στόχων της εθνικής περιβαλλοντικής στρατηγικής για την εφαρμογή ενός «πράσινου» ενεργειακού συστήματος. Παράλληλα, ως την φιλικότερη προς το περιβάλλον συμβατική μορφή ενέργειας, αποτελεί το καύσιμο γέφυρα για την σταδιακή απανθρακοποίηση της οικονομίας και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Βαδίζοντας στο μονοπάτι της κλιματικής ουδετερότητας, η ΕΔΑ ΘΕΣΣ ως πρωτοπόρα στον ενεργειακό κλάδο και ανάμεσα στις κορυφαίες εταιρείες διανομής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, συμμετέχει στη διαμόρφωση πολιτικών για την υποστήριξη και ενσωμάτωση ανανεώσιμων αερίων στα δίκτυα διανομής, ενισχύοντας καταλυτικά το ρόλο τους προς την ενεργειακή μετάβαση.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 51

ΧρΗςΤος ΖΕΡΕΦΟΣ Η ανθρωπογενής μεταβολή στον πλανήτη οδηγεί σε αποσταθεροποίηση του κλίματος και σε αλλαγές στη βιοποικιλότητα και τους φυσικούς πόρους

“

«Απαραίτητο να σχεδιαστεί συγκεκριμένη πολιτική προσαρμογής για όλους τους τομείς»

52 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Γράφει ο Καθηγητής ΧΡHΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ Γενικός Γραμματεύς της Ακαδημίας Αθηνών, Επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στη Στοκχόλμη στις 13 Ιουνίου 1972, με σκοπό να αφυπνίσει τους πολίτες σχετικά με τα ζητήματα του περιβάλλοντος και να εντείνει το ενδιαφέρον και τις δράσεις σε πολιτικό επίπεδο και άρχισε να εφαρμόζεται από το 1974. Όπως είθισται, σε κάθε τέτοια επέτειο οι παγκόσμιοι Οργανισμοί που εμπλέκονται δίδουν και ένα σύνθημα. Το φετινό θέμα των Ηνωμένων Εθνών για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος αφορά στην πρόληψη, διακοπή και αναστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων παγκοσμίως. Η ανθρωπογενής μεταβολή στον πλανήτη μας που όχι μόνον οδηγεί στην αποσταθεροποίηση του κλίματος αλλά και στις αλλαγές στη βιοποικιλότητα και στους φυσικούς πόρους του πλανήτη, όπως στα υπόγεια υδάτινα αποθέματα δεν επιδέχεται πλέον καμία αμφισβήτηση. Με βάση τα υποδείγματα υπολογισμού της ανθρωπογενούς παρέμβασης στο κλίμα και με τη χρήση δύο ακραίων σεναρίων κλιματικής μεταβολής που αναλύονται στη μελέτη της Τραπέζης της Ελλάδος, αναμένεται ότι κατά το τέλος του 21ου αιώνα, λόγω της ανθρωπογενούς παρέμβασης, η βροχή θα μειωθεί μεταξύ 5% και περίπου 19%, αντίστοιχα, σε επίπεδο εθνικής επικράτειας. Επίσης, προκύπτει ότι κατά το τέλος του 21ου αιώνα η θερμοκρασία του αέρα θα αυξηθεί μεταξύ περίπου 3,0oC και 4,5oC, αντίστοιχα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει για την Ελλάδα η αναμενόμενη αύξηση της μέσης προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας (μεταξύ 2,3 W/τετρ. μ. και 4,5 W/τετρ. μ.) στο σύνολο της επικράτειας, καθώς και η αύξηση της έντασης των Ετησίων θερινών ανέμων κατά 10% προς το τέλος του 21ου αιώνα που κάνουν πιο ελκυστικές στις ΑΠΕ. Μια σημαντική επίπτωση της ανόδου της θερμοκρασίας είναι η αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη το καλοκαίρι. Ειδικότερα, στα πεδινά ηπειρωτικά της

Ελλάδος θα υπάρχει αυξημένη ανάγκη ψύξης έως και 40 επιπλέον ημέρες το χρόνο κατά την περίοδο 2071-2100, ενώ στις νησιωτικές και ορεινές περιοχές οι αυξήσεις θα είναι μικρότερες. Μια θετική πτυχή της αλλαγής του κλίματος αποτελεί η μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων για θέρμανση που προβλέπεται για τη χειμερινή περίοδο. Μεταβολές στον 21ο αιώνα αναμένονται επίσης και στις ακραίες τιμές της βροχόπτωσης. Στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα και τη ΒΔ Μακεδονία η μέγιστη ποσότητα του νερού που κατακρημνίζεται σε διάστημα έως 3 ημέρες αναμένεται να αυξηθεί σε ποσοστό έως 30%, ενώ στη Δυτική Ελλάδα αναμένεται να μειωθεί σε ποσοστό έως 20%. Σε αντιδιαστολή με τις πλημμυρικές περιόδους, οι μεγαλύτερες αυξήσεις της διάρκειας των ξηρών περιόδων θα σημειωθούν στην ανατολική ηπειρωτική χώρα και στη Βόρεια Κρήτη, όπου αναμένονται 20 επιπλέον ημέρες ξηρασίας μέχρι το 2021-2050 και μέχρι 40 επιπλέον ημέρες το 2071-2100. Αναμένεται ότι η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών θα αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των ημερών με εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς, κατά 40 ημέρες το 20712100 σε όλη την Ανατολική Ελλάδα από τη Θράκη ως την Πελοπόννησο, ενώ μικρότερες αυξήσεις αναμένονται στη Δυτική Ελλάδα. Γενικότερα, οι επιπτώσεις για όλους τους τομείς της εθνικής οικονομίας είναι αρνητικές, φθάνοντας στο τέλος του αιώνα στο κόστος των 700 περίπου δισεκατομμυρίων ευρώ κατά την Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος. Οι επιπτώσεις π.χ. στα δάση ελάτης, οξιάς και πεύκης είναι σημαντικές, ενώ και η διόγκωση του κόστους λόγω της αύξησης του αριθμού και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών είναι ουσιώδης. Επιπλέον, αναμένεται μείωση της αφθονίας των ειδών και της βιοποικιλότητας γενικότερα. Εκτιμάται επίσης ότι η κλιματική αλλαγή, με βάση την επίδρασή της στην εξέλιξη του δείκτη “τουριστικής ευφορίας” ως το τέλος του αιώνα, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για τον ελληνικό τουρισμό, οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στη χρονική και περιφερειακή ανακατανομή των αφίξεων τουριστών στη χώρα μας, επομένως και

των τουριστικών εισπράξεων. Όπως προκύπτει από τα προηγούμενα, είναι απαραίτητο να σχεδιαστεί συγκεκριμένη πολιτική προσαρμογής για όλους τους τομείς. Η ευθύνη για το μέλλον μοιράζεται σε όλους, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της, βεβαίως, φέρουν οι πολιτικοί, οι οποίοι καλούνται μέσα σε δύσκολες συνθήκες να αλλάξουν μια ολόκληρη νοοτροπία ανάπτυξης που στηρίχθηκε στο πετρέλαιο, στο κάρβουνο, σε πολέμους και άλλες επιβλαβείς συνήθειες. Είναι έτοιμος ο μέσος κάτοικος των χωρών που ευημερούν να μετακινείται με ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Είναι έτοιμος ο μέσος κάτοικος των χωρών που δεν ευημερούν να προσπαθήσει να μην μοιάσει στις συνήθειες, τα λάθη τα οποία έκαναν οι προηγμένες κοινωνίες; Πολύ αμφιβάλω. Και τούτο γιατί η Παιδεία σε αυτά τα θέματα ξεκινά από την προσχολική και σχολική ηλικία. Δεν μπορεί από τη μία στιγμή στην άλλη να αλλάξει άρδην η κοινωνία, όταν έχει μάθει στον τρόπο ζωής με τον οποίο ζούμε σήμερα. Ο καλύτερος τρόπος να γίνει αυτό είναι η μεθοδευμένη ορθή ενημέρωση και η διδασκαλία που ξεκινά από το σπίτι για να ωριμάσει καθυστερημένα στη μέση, ακόμα και στην τρίτη ηλικία. Σημαντικό ζητούμενο είναι η εξοικονόμηση ενέργειας από όλους μας, όπως και η εξοικονόμηση όλων των φυσικών πόρων, με κυρίαρχους τους υδάτινους πόρους. Επίσης, κυρίαρχο θα έπρεπε να είναι το μείζον πρόβλημα της διαχείρισης στερεών - υγρών αποβλήτων και της ανακύκλωσης, όπως επιβάλει αυτό που εγώ ονομάζω από πολλά χρόνια «ορθή περιβαλλοντική παιδεία», κάτω από τη σκέπη μιας παγκόσμιας περιβαλλοντικής ηθικής. Αυτά είναι απαραίτητα να γίνουν γιατί από τις πολεμικές συγκρούσεις που γίνονταν και γίνονται για το πετρέλαιο οδηγούμεθα σε συγκρούσεις που γίνονται και θα γίνονται για το ύδωρ και για τη σίτιση. Ας μην συνεχίσουμε λοιπόν την ηθική περιβαλλοντική διάβρωση αλλά ας οδηγηθεί η ανθρωπότητα σε έναν νέο δρόμο αλλάζοντας πράγματι τις συνήθειες και την καθημερινή μας ζωή σε μια ζωή υπεύθυνη απέναντι στο υποβαθμιζόμενο από εμάς περιβάλλον και απέναντι στις γενιές που μας έρχονται.

Από τις πολεμικές συγκρούσεις που γίνονταν και γίνονται για το πετρέλαιο, οδηγούμε θα σε συγκρούσεις που γίνονται και θα γίνονται για το ύδωρ και για τη σίτιση

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 53

“

«Υπάρχουν άλλοι 6000 καταγεγραμμένοι ιοί, που μπορούν να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο ανά πάσα στιγμή και ο μόνος τρόπος για να αναστρέψουμε αυτή την προοπτική, είναι να επενδύσουμε σε αύξηση της βιοποικιλότητας

54 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΦοIΒΗ ΚΟΥΝΤΟYΡΗ μικρότερο το αρνητικό αποτύπωμα της πανδημίας από αυτό της κλιματικής αλλαγής και της κρίσης της βιοποικιλότητας Η παγκοσμίου φήμης Καθηγήτρια περιβαλλοντικών οικονομικών μιλά στη μαΓνΗςΙα για την κλιματική αλλαγή, την κρίση της βιοποικιλότητας και τη βιώσιμη ανάκαμψη μετά τον covid-19

εν έχουμε μόνο ηθική υποχρέωση έχουμε και οικονομικό στοιχείο. Είναι πιο συμφέρον όσο αφορά την οικονομική ανάκαμψη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας να μεταβούμε σε ένα αειφόρο πλάνο οικονομίας- κοινωνίας, το οποίο να υποστηρίζει και να εφαρμόζει την πράσινη συμφωνία και τους στόχους της. Η πανδημία του Covid-19 ανέδειξε διεθνώς το διαφορετικό μονοπάτι που θα πρέπει η κοινωνία, η πολιτική και η οικονομία να οδεύσει, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή αλλά και την

κρίση της βιοποικιλότητας. Πως συνδέονται αυτά με την οικονομική ανάπτυξη; Σύμφωνα με την παγκοσμίου φήμης Καθηγήτρια Περιβαλλοντικών Οικονομικών και Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων κ. Φοίβη Κουντούρη, όλες οι εκφάνσεις της ζωής συνδέονται άρρηκτα με το περιβάλλον, γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χαράξει τη νέα στρατηγική πολιτική που εστιάζει στην αειφόρο και πράσινη ανάπτυξη. Οι χώρες, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες, βρίσκονται συμμέτοχοι σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θέλει την αναγέννηση της οικονομίας μεν, αλλά μέσα από δράσεις και κανόνες που εστιάζουν στο περιβάλλον.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Πραγματοποιήσατε πρόσφατα μια διαδικτυακή διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για την οικονομική περίπτωση της βιώσιμης ανάκαμψης από την πανδημία. Υπάρχουν προοπτικές ανάκαμψης μετά από ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, με τόσες πολλές παραμέτρους; Στη διάλεξή μου παρουσίασα μία έρευνα που έχουμε κάνει για την αειφόρο ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών, του οποίου προεδρεύω το ευρωπαϊκό hub κι αυτό αποτελείται πάνω από 400 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και ο στόχος μας είναι να επικοινωνήσουμε λύσεις για την εφαρμογή των 17 στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο ευρωπαϊκός κόμβος ασχολείται πιο συγκεκριμένα, με την κοινή εφαρμογή των 17 στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, που είναι μία παγκόσμια ατζέντα που αφορά όλα όσα έχουν να κάνουν με τη διάδραση του ανθρώπου, της κοινωνίας δηλαδή, της οικονομίας και του περιβάλλοντος και όσον αφορά στην Ευρώπη, θα πρέπει αυτή η ατζέντα και αυτοί οι 17 στόχοι να συνεφαρμοστούν μαζί με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η νέα αναπτυξιακή πολιτική της Ευρώπης. Έχει τέσσερις βασικούς στόχους, την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, την προστασία από τη μόλυνση της χλωρίδας και πανίδας , την ηγεσία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε πράσινη τεχνολογία και τη δίκαιη μετάβαση, μια συμμετοχική δηλαδή μετάβαση, να δώσει τις δεξιότητες και τη γνώση σε όλο το ανθρώπινο δυναμικό, έτσι ώστε να είναι πραγματικοί συμμέτοχοι σ’ αυτή τη μετάβαση. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η νέα αναπτυξιακή μας πορεία και μετά την πανδημία και την τεράστια οικονομική κρίση, η οποία επήλθε από την πανδημία, το πολύ θετικό, είναι ότι δεν χάσαμε τον προσανατολισμό ακριβώς αυτής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Γιατί δεν τον χάσαμε; Αν δείτε το EUnextgeneration που είναι τα 750 δις επιπρόσθετα από τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ που εστιάζουν στην ανάπτυξη από τον Covid, αυτά προϋποθέτουν πως οτιδήποτε χρηματοδοτηθεί, οποιαδήποτε επένδυση χρηματοδοτηθεί από τα 750 δις, σε οποιαδήποτε από τις 27 χώρες θα πρέπει κατά 37% να αφορά

το κλίμα, τη μείωση των εκπομπών, και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που ήδη υπάρχει κατά 20% στην ψηφιοποίηση και να σέβεται την αρχή μη σημαντική επίπτωση στο περιβάλλον. Άρα το μέλλον μας παραμένει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το μέλλον μας παραμένει ψηφιακό και πράσινο, έστω και μετά από αυτή τη μη γραμμικότητα της πανδημίας, από την τεράστια κρίση της πανδημίας. Αν τα βάλω αναφορικά με την έντασή του, θα έλεγα ότι η πανδημία είναι πιο μικρή όσον αφορά το αρνητικό αποτύπωμά της στην οικονομία και στις ανθρώπινες ζωές που χάνονται σε σχέση με τις δύο άλλες τεράστιες κρίσης της κλιματικής αλλαγής και της μείωσης της βιοποικιλότητας, οι οποίες κοστίζουν κάθε χρόνο δις δολάρια, γιατί η κλιματική κρίση μεταφράζεται σε αύξηση της συχνότητας και της εμβέλειας των ακραίων καιρικών φαινομένων που στοιχίζει τεράστια ποσά στην οικονομία, στις υποδομές, σε όλους τους οικονομικούς τομείς σε όλες τις χώρες του κόσμου καθώς επίσης και ανά δεκαετίες στοιχίζει και εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 55

 Πόσο η βιοποικιλότητα επηρεάζει τη ζωή και την οικονομία μας; Η μείωση της βιοποικιλότητας, η οποία εντείνεται από την κλιματική κρίση, είναι και η βασική αιτία γι’ αυτή την πανδημία. Έχει μειωθεί η απόσταση μεταξύ της άγριας ζωής και της ανθρώπινης ζωής μέσω της μείωσης της βιοποικιλότητας και της αποψίλωσης των δασών και ως αποτέλεσμα είναι πολύ πιο πιθανό ζωικοί ιοί να μεταπηδούν στον άνθρωπο. Τέτοιος είναι και ο HIV, το AidS, τέτοιος ιός είναι και ο ιός της γρίπης, και ο mars & sars . Όλοι αυτοί οι ιοί, που τους βλέπουμε με μεγάλη συχνότητα να αναπτύσσονται τις τελευταίες δεκαετίες, είναι αποτέλεσμα μείωσης της βιοποικιλότητας. Είμαι Επίτροπος στην πιο σημαντική παγκόσμια Επιτροπή Επιστημών για την ανάκαμψη από τον Covid-19, που θα διαμορφώσει τα μονοπάτια για την ανάκαμψη παγκοσμίως κι εκεί η ομάδα που ασχολείται με την βιοιατρική, ανακοίνωσε ότι υπάρχουν άλλοι 6.000 καταγεγραμμένοι τέτοιοι ιοί, που μπορούν να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο ανά πάσα στιγμή και ο μόνος τρόπος για να αναστρέψουμε αυτή την προοπτική είναι να επενδύσουμε σε αύξηση της βιοποικιλότητας και η ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία έχει 9 πολιτικές με τη μία από αυτές να αφορά σε αυτό.  Τώρα που γνωρίζουμε και μαθαίνουμε διαρκώς, πως με το περιβάλλον σχετίζονται όλες οι εκφάνσεις της ζωής και της οικονομίας, ξέρουμε με σαφήνεια σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούμε; Το πρώτο και σημαντικό, είναι ότι έχουμε την τεχνολογία, έχουμε και τα χρήματα για τη μετάβαση στην αειφορία 56 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

και την κλιματική ουδετερότητα. Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι μια οικονομική ανάκαμψη, η οποία βασίζεται σε αρχές αειφορίας, θα δημιουργήσει μεγαλύτερους οικονομικούς πολλαπλασιαστές, μεγαλύτερους πολλαπλασιαστές θέσεων εργασίας από μια ανάκαμψη που θα είναι μη αειφόρος, δηλαδή μια ανάκαμψη που θα μας πάει πίσω σ’ αυτό που είχαμε πριν την πανδημία.Αυτό έχει προσομοιωθεί στη δική μας μελέτη των Ηνωμένων Εθνών αλλά και σε πολλές άλλες οικονομικές μελέτες. Άρα η ανάκαμψη με αειφόρο τρόπο, δεν είναι μόνο μια ηθική υποχρέωση προς τις επόμενες γενιές που θα πληρώσει το κόστος της ανάκαμψης γιατί τα Ταμεία Ανάκαμψης είναι δάνεια από τον προϋπολογισμό των κρατών, είναι δάνεια που θα πληρωθούν από τις επόμενες γενιές. Δεν έχουμε μόνο ηθική υποχρέωση έχουμε και οικονομικό στοιχείο. Είναι πιο συμφέρον όσο αφορά την οικονομική ανάκαμψη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας να μεταβούμε σε ένα αειφόρο πλάνο οικονομίας- κοινωνίας, το οποίο να υποστηρίζει και να εφαρμόζει την πράσινη συμφωνία και τους στόχους της. Εδώ να ξεκαθαρίσω, ότι η μελέτη δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και οι 9 πολιτικές είναι σχεδόν ένα καθρέφτισμα των 17 στόχων της πράσινης ανάπτυξης. Άρα δεν έχουμε πολλές διαφορετικές πολιτικές. Έχουμε τις πολιτικές που είναι συμβατές και αυτό που πρέπει να εστιάσουμε είναι στη δημιουργία των τεχνολογικών χρηματοοικονομικών και πολιτικών μονοπατιών, που θα μας δώσουν τη δυνατότητα να κάνουμε αυτή τη μετάβαση. Θέλουμε ξεκάθαρα σχεδιαγράμματα μετάβασης και σ΄ αυτό εστιάζουμε τις έρευνες μας.

 Οι επιχειρήσεις εντάσσονται στις δράσεις της αειφορίας; Που και πώς θα πρέπει να οδεύσουν; Είναι πολύ σημαντικό ότι στις 21 Απριλίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβη σε δύο πολύ σημαντικές ανακοινώσεις. Ανακοίνωσε αρχικά τον κλιματικό νόμο, που καθιστά την υποχρέωση για μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα το 2050, νομική πια υποχρέωση που θα αφορά κάθε χώρα-μέλος κι αυτή τη στιγμή στην επιτροπή κλιματικής αλλαγής του Υπουργείου Ενέργειας και περιβάλλοντος που συμμετέχω, μελετάμε προσχέδιο κλιματικού νόμου για την Ελλάδα και ανακοίνωσε το λεγόμενο EUTaxonomy. Είναι μια ταξονομία, ένας τρόπος που ξεκαθαρίζει ποιες επενδύσεις μπορούν να θεωρηθούν αειφόρες και άρα να μπορούν να χρηματοδοτηθούν είτε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ειτε από τις εθνικές μας τράπεζες ή ακόμη και από τις εμπορικές τράπεζες. Πλέον η μετάβαση στην αειφορία δρομολογείται και μέσα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Για να μπορέσεις να δανειοδοτηθείς, για να μπορέσεις να επενδύσεις, θα πρέπει να ικανοποιείς τα κριτήρια αυτού του taxonomy. Δηλαδή, θα πρέπει να ικανοποιείς κριτήρια τα οποία είναι συσχετισμένα με την αειφορία. Για να πάρεις χρήματα πρέπει η επένδυσή σου να αφορά είτε στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, είτε σε κλιματική προσαρμογή, δηλαδή επενδύσεις που προστατεύουν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Είτε η επένδυση θα πρέπει να αφορά σε αειφόρο χρήση και προστασία του νερού και του ωκεανού, είτε να αφορά στην κυκλική οικονομία,

είτε στη μείωση της μόλυνσης, είτε στη βιοποικιλότητα. Αυτά είναι τα κριτήρια που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να χρηματοδοτήσει και να δανειοδοτήσει οποιαδήποτε επένδυση είτε κρατική, είτε ιδιωτική. Επίσης το ίδιο taxonomy, έχει μία νέα πρόταση για μια νέα ντιρεκτίβα, μια νέα οδηγία Ευρωπαϊκή που θα αφορά στο πως οι εταιρείες κάνουν reporting όσον αφορά τις επιπτώσεις της παραγωγικής τους διαδικασίας , αλλά και της κατανάλωσης των προϊόντων τους στο περιβάλλον και την κοινωνία. Άρα πλέον, αυτές οι εκθέσεις κοινωνικής και περιβαλλοντικής εταιρικής ευθύνης γίνονται υποχρεωτικές για τις μεγάλες εταιρείες, για τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο καθώς επίσης και για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αγορές που διέπονται από κανονισμούς και όχι μόνο είναι υποχρεωμένες να κάνουν αυτά τα report, αλλά αυτά ελέγχονται και είναι ψηφιακά συνδεδεμένα με τα capital markets union που είναι η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη διαχείριση των αγορών κεφαλαίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί η οδηγία θα μεταφραστεί σε εθνικό νόμο που διέπει ό,τι κάνουν οι επιχειρήσεις και ιδιωτικές και κρατικές και έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Επίσης αυτό το EUtaxonomy ελέγχει και τη διαχείριση χρηματικών κεφαλαίων. Αυτή η διαχείριση θα πρέπει να γίνεται με τρόπο αειφόρο και με τρόπο που αφορά επενδύσεις που υποστηρίζουν την αειφορία.  Βασική προϋπόθεση για να υπάρξει και το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι και η εφαρμογή των κανονισμών, οδηγιών και συμφωνιών από τον κόσμο. Η ελληνική κοινωνία είναι ενημερωμένη και συνειδητοποιημένη για να υλοποιήσει αυτές τις αλλαγές;

Η ελληνική κοινωνία ενημερώνεται, όμως μπορούν να γίνουν πολλά περισσότερα. Πρώτα απ’ όλα να αρχίσουμε από την παιδεία. Η παιδεία σε όλα τα στάδιά της πρέπει να ενημερωθεί και να συνολοκληρωθεί αυτό που λέμε παγκόσμια ατζέντα για τη βιωσιμότητα, την ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών. Πρέπει η παιδεία να γίνεται με ένα διεπιστημονικό τρόπο, δηλαδή όταν κάνω ιστορία να μπορώ να αναφερθώ σε θέματα που αφορούν στο περιβάλλον, όταν κάνω φυσική επίσης, όταν κάνω μάθημα τεχνολογίας να μπορώ να συνολοκληρώσω και περιβαλλοντικά ζητήματα και ζητήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ζητήματα που αφορούν στις κοινωνικές επιπτώσεις όλων αυτών. Άρα και η εκπαίδευση πρέπει να ενημερωθεί και κάνουμε πράγματα σε αυτό τον τομέα μέσα από την ΕΕ σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Από κει και πέρα, χρειάζεται να γίνει μία τεράστια επένδυση σε δεξιότητες και γνώσεις στους ανθρώπους που είναι ήδη στην αγορά εργασίας. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να μπορέσουν να συμμετάσχουν στην μετάβαση, όλοι πρέπει να συμμετέχουν σε αυτή, γιατί εάν δεν συμμετέχουν θα εναντιωθούν και θα απομονωθούν. Η μετάβαση πρέπει να είναι συμμετοχική, άρα ένας άνθρωπος που δούλευε σε ένα λιγνιτικό εργοστάσιο, θα πρέπει να μετεκπαιδευτεί, έτσι ώστε να μπορέσει να εργαστεί σε μία βιομηχανία που θα εφαρμόζει την κυκλική οικονομία. Πρέπει να γίνει μία τεράστια επένδυση κι αυτή η επένδυση είναι μια μεγάλη πρόκληση, γιατί αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Ποτέ στην ιστορία του ανθρώπου δεν είχαμε τόσο γρήγορους, μεγάλους ρυθμούς τεχνολογικής ανάπτυξης. Η τεχνολογία μπορεί να αναπτύσσεται, αλλά πρέπει κι αυτός που τη χρησιμοποιεί, να μπορεί να

ανταποκριθεί, ούτως ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί ευρέως. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρω ότι για οτιδήποτε κάνουμε, που αφορά στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας , που αφορά στη σωστή εφαρμογή των επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, που αφορά στην εφαρμογή των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει να γίνεται με έναν συμμετοχικό τρόπο. Εμείς έχουμε αναπτύξει στη μεγαλύτερη σύμπραξη ιδιωτικού & δημοσίου δικαίου για την επιτάχυνση της τεχνολογίας που μπορεί να φέρει την κλιματική ουδετερότητα, μία μέθοδο που λέγεται system innovation approach κι αυτό που κάνουμε, είναι για οποιαδήποτε αλλαγή που πάμε να επιβάλλουμε ή πάμε να φέρουμε στην κοινωνία, είτε είναι η τοπική κοινωνία, είτε η περιφερειακή κοινωνία είτε η εθνική είτε η ευρωπαϊκή κοινωνία, θα πρέπει αυτή την αλλαγή να τη συνσχεδιάσουμε με τους αντιπροσώπους απ’ όλες τις κατηγορίες πολιτών, πολιτικών παρατάξεων, επιχειρήσεις, τράπεζες, οργανώσεις. Όλοι θα πρέπει να συγκεντρωθούν κι αυτό κάνουμε, τους συγκεντρώνουμε, δουλεύουμε με αντιπροσώπους τους και συν-σχεδιάζουμε τα μονοπάτια μετάβασης, ούτως ώστε, να νιώθουν συνδικαιούχοι αλλά και συν-ιδιοκτήτες, ότι δηλαδή, τους ανήκει η απόφαση για την εφαρμογή του νέου πλαισίου της νέας επένδυσης, ότι συμμετέχουν στον σχεδιασμό του και ότι συμμετέχουν και στα κέρδη. Και δεν μιλώ μόνο για κέρδη που αφορούν στην περιβαλλοντική ποιότητα και στην υγεία, αλλά και στα κέρδη, που αφορούν στις ίδιες επενδύσεις και στη διαχείρισή τους. Η μετάβαση πρέπει να είναι συμμετοχική, να έχουν όλοι τη γνώση, τις δεξιότητες για να συμμετέχουν και πρέπει όλοι να νιώθουν συν-δικαιούχοι αυτής της μετάβασης.

*Η Καθηγήτρια Φοίβη Κουντούρη συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των γυναικών οικονομολόγων στον κόσμο με τις περισσότερες αναφορές στο επιστημονικό της έργο, είναι Καθηγήτρια πανεπιστημίου στη ςχολή οικονομικών επιστημών, του οικονομικού πανεπιστημίου αθηνών, εκλεγμένη πρόεδρος της ευρωπαϊκής επιστημονικής Ένωσης οικονομολόγων περιβάλλοντος και Φυσικών πόρων (2019-2025), ιδρύτρια και επιστημονική Διευθύντρια του ερευνητικού εργαστηρίου research Laboratory on Socio-economic and environmental Sustainability (reSeeS https://www.dept.aueb.gr/en/reSeeS) στο οικονομικό πανεπιστήμιο αθηνών, συνεργάτης καθηγήτρια στο Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας «αθηνά» https://www.athena-innovation.gr/en/home όπου ίδρυσε και διευθύνει επιστημονικά τη μονάδα αειφόρου ανάπτυξης (μ.αα) , του ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (https://eit.europa.eu/) εστιάζοντας στην επιτάχυνση των τεχνολογικών και κοινωνικών καινοτομιών για τη μετάβαση σε μια ουδέτερη από το κλίμα οικονομία. είναι επίσης συμπρόεδρος του Δικτύου αειφόρου ανάπτυξης των Ηνωμένων εθνών - ευρώπης Un SDSn (https://www.unsdsn.org/). Ηγείται της ομάδας ανώτερης εργασίας του Δικτύου Βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων εθνών (Un SDSn) για τους « Τρόπους μετασχηματισμού για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής πράσινης ςυμφωνίας και των ςτόχων Βιώσιμης ανάπτυξης», συνηγείται της πρωτοβουλίας Βιώσιμης ναυτιλίας και λιμένων του Un SDSn, και της πρωτοβουλίας 4-seas Blue Growth (Un SDSn). είναι επίσης μέλος του δικτύου cepr (Κέντρο ευρωπαϊκής και πολιτικής Έρευνας) (rpn) για την Κλιματική αλλαγή , ενώ ενεργεί ως σύμβουλος στην european commission, World Bank, european Investment Bank, european Bank of reconstruction and Development, oecD, Un, naTo, WHo και σε πολλά εθνικά και διεθνή ιδρύματα και οργανισμούς, καθώς και εθνικές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 57

“

Τα αστικά απορρίμματα, πρέπει σε μεγάλο ποσοστό να ανακυκλώνονται ή να αξιοποιούνται με άλλους τρόπους όπως η κομποστοποίηση, η μετατροπή τους σε βιοαέριο και άλλες τεχνολογικές λύσεις

58 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΚIμΩν ΧΑΤΖΗΜΠIΡΟΣ Η ατμοσφαιρική ρύπανση στον Βόλο μπορεί να μειωθεί εντυπωσιακά εάν καταργηθούν τα τζάκια, μειωθεί η χρήση του αυτοκινήτου και οι βιομηχανίες χρησιμοποιήσουν ειδική τεχνολογία

κ. Κίμων Χατζημπίρος είναι Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, διδάσκει Οικολογία και Περιβαλλοντική Πολιτική. Εργάστηκε ως ερευνητής στη Γαλλία και ως μελετητής περιβαλλοντικών θεμάτων στην Ελλάδα, συμμετείχε στη διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων της ΕΕ και διετέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα, ενώ διαμόρφωσε την βάση δεδομένων για το ελληνικό φυσικό περιβάλλον ΦΙΛΟΤΗΣ. Πολύ καλός γνώστης των περιβαλλοντικών θεμάτων, μίλησε στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ και το Ράδιο ΕΝΑ για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και πως μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε, για την ανάπτυξη και πως αυτή μπορεί να συνδυαστεί με την προστασία του περιβάλλοντος ενώ αναφέρθηκε και στην ατμοσφαιρική ρύπανση του Βόλου επισημαίνοντας πως μπορεί να μειωθεί εντυπωσιακά εάν καταργηθούν τα τζάκια, μειωθεί η χρήση του αυτοκινήτου και οι βιομηχανίες χρησιμοποιήσουν ειδική τεχνολογία.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Κύριε καθηγητά, τα ζητήματα περιβάλλοντος φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερο, αρχίζουν να «αγγίζουν» και τους Έλληνες, Ωστόσο θεωρείτε ότι έχουμε αρκετό δρόμο να διανύσουμε ακόμη ώστε να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση; Οπωσδήποτε έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε διότι ως κοινωνία είμαστε αρκετά πίσω στη συνειδητοποίηση των προβλημάτων του περιβάλλοντος, ευτυχώς όμως από τότε που άρχισε να εφαρμόζεται και στη χώρα μας η Ευρωπαϊκή νομοθεσία υπήρξε μία πολύ έντονη δραστηριότητα της ΕΕ στα θέματα περιβάλλοντος με κανόνες και οδηγίες, με προγράμματα, χρηματοδοτήσεις, ελέγχους κτλ, οπότε, θέλοντας και μη κι εμείς ξεκινήσαμε μία αρκετά αποτελεσματική περιβαλλοντική πολιτική, η οποία μας ήρθε μεν εισαγόμενη, αλλά αυτό ήταν θετικό.  Από την άλλη πλευρά βέβαια, παίζουν ρόλο και οι πολιτικές που αναπτύσσονται αλλά και προωθούνται. Στη χώρα μας η περιβαλλοντική πολιτική σε τι επίπεδο- στάδιο θα μπορούσαμε

να πούμε ότι βρίσκεται; Μερικά θέματα που ήταν πολύ μεγάλα αντιμετωπίστηκαν αρκετά καλά, όπως η ρύπανση των πόλεων από το αυτοκίνητο με τους καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων εδώ και πάνω από 25 χρόνια. Επίσης χάρη σε προγράμματα και χρηματοδοτήσεις έγιναν βιολογικοί καθαρισμοί στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, για να καθαρίζουν τα νερά, προχώρησαν προγράμματα ανακύκλωσης των αστικών απορριμμάτων. Εδώ όμως είναι ένα σημείο που υστερούμε, διότι δεν συμμετέχουμε με αρκετό ενθουσιασμό στις δραστηριότητες της ανακύκλωσης που είναι ο μόνος πραγματικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των σκουπιδιών.  Έχοντας ένα πλούσιο βιογραφικό στον τομέα του περιβάλλοντος, θα πρέπει να πω, ότι έχετε διατελέσει και για μια δεκαετία μέλος επιτροπών διαχείρισης περιβαλλοντικών ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρώπη έχει βρει τον βηματισμό της στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος; Αξιοποιούνται προγράμματα επιδότησης σε θέ-

ματα πρασίνου; Υπάρχουν σε εξέλιξη προγράμματα κι αυτή την περίοδο; Η Ευρώπη σήμερα είναι παγκόσμιος πρωταθλητής στα θέματα περιβάλλοντος . Η περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ δεν συγκρίνεται, είναι πολύ πιο μπροστά απ’ όλους και από τις ΗΠΑ και από τις υπόλοιπες χώρες. Οι έρευνες και τα προγράμματα που έγιναν επι δεκαετίες και που συμμετείχα κι εγώ λίγο στη διαχείρισή τους είχαν πολύ θετικό αντίκτυπο και μάλιστα σ’ αυτά συμμετείχαν και πολλοί Έλληνες ερευνητές από Πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα. Είχαμε μια δραστήρια συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων σ’ αυτά τα προγράμματα. Αναφορικά με το πράσινο, η ΕΕ δεν μπαίνει στις λεπτομέρειες παρέμβασης σε τοπικό επίπεδο, αυτό είναι αρμοδιότητα των αυτοδιοικητικών αρχών, των Δήμων κτλ. Προφανώς εάν υπάρχουν προγράμματα που μπορούν να ζητήσουν χρηματοδότηση κι αυτό γίνεται και ενθαρρύνονται, αλλά δεν μπαίνουν κανόνες ότι θα πρέπει κάθε πόλη να έχει τόσο πράσινο. Αυτό το αποφασίζουν οι ίδιοι οι κάτοικοι μέσω της τοπικής Αυτοδιοίκησης. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 59

 Ένα σημαντικό και κρίσιμο στοιχείο είναι, εάν μπορεί να συνυπάρξουν ανάπτυξη και περιβάλλον. Βλέπουμε συχνά να υπάρχουν «συγκρούσεις» σε θέματα όπως και στη Μαγνησία, δημιουργίας και εκμετάλλευσης μεγάλων μονάδων τουρισμού ή σε ότι αφορά σε επενδύσεις σε αιολικά πάρκα. Υπάρχουν προοπτικές της πράσινης ανάπτυξης; Αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα και πρέπει να ομολογήσω ότι επί πολλά χρόνια κι εγώ και πολλοί συνάδελφοι αμφιβάλαμε εάν μπορεί να συνυπάρξει το περιβάλλον με την ανάπτυξη και πιστεύαμε ότι η ανάπτυξη καταστρέφει το περιβάλλον και πρέπει να περιοριστεί. Αυτή η συζήτηση έχει κλείσει πλέον. Εδώ και χρόνια αποδείχθηκε ότι με την κατάλληλη τεχνολογία, με την τεχνολογική ανάπτυξη και με τους κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται το περιβάλλον όχι μόνο μπορεί να προστατευτεί , αλλά μπορεί και να βελτιωθεί σε σχέση με την κατάσταση που υπήρχε πριν με λιγότερη ανάπτυξη. Σήμερα, είναι φανερό, ότι το πρόβλημα είναι κυρίως η εφαρμογή της κατάλληλης τεχνολογίας. Είτε πρόκειται για τη ρύπανση των νερών, είτε για τη ρύπανση του αέρα, είτε την κλιματική αλ60 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

λαγή υπάρχουν τεχνολογικές απαντήσεις, οι οποίες βέβαια παράγονται από την ανάπτυξη, την οικονομική και τεχνολογική. Αν περιμένουμε οι άνθρωποι να δεχθούν να έχουν λιγότερη ανάπτυξη, λιγότερα αγαθά για να προστατεύσουν το περιβάλλον, θα περιμένουμε πολύ. Οι άνθρωποι δεν πείθονται εύκολα και δεν εγκαταλείπουν εύκολα την καταναλωτική τους συμπεριφορά για χάρη του περιβάλλοντος και στην Ελλάδα ακόμη λιγότερο από άλλες χώρες. Δεν είναι όμως τόσο σημαντικό, γιατί μπορούμε να συμβιβάσουμε τα δύο αυτά σήμερα, χάρη στην τεχνολογία , χρειάζεται όμως και μία προσαρμοσμένη συμπεριφορά των ανθρώπων. Χρειάζεται εθελοντισμός, σε μικρό επίπεδο όπως για παράδειγμα να βάζουμε τα ανακυκλώσιμα σκουπίδια μας στον κατάλληλο κάδο . Αυτή είναι μια μικρή εθελοντική πράξη που μπορούν όλοι να την κάνουν και η οποία συμβάλλει πάρα πολύ στην προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς να μας στερεί την καταναλωτική μας απόλαυση.  Μεγάλο θέμα είναι και η βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων. Ποια είναι η βέλτιστη λύση; Η καύση πέρα από τα όποια πιθανά προ-

βλήματα, προκαλεί εντάσεις και αντιδράσεις. Τα απορρίμματα, τα αστικά πρέπει σε μεγάλο ποσοστό να ανακυκλώνονται ή να αξιοποιούνται με άλλους τρόπους όπως η κομποστοποίηση, η μετατροπή τους σε βιοαέριο και άλλες τεχνολογικές λύσεις. Έχει και η καύση ένα χώρο σε αυτές τις λύσεις για σκουπίδια που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν αλλιώς. Για παράδειγμα τα πολύ μεταχειρισμένα χαρτιά, τα χαρτιά τουαλέτας ή άλλα υλικά που είναι άχρηστα και δεν έχουν καμία άλλη δυνατότητα χρήσης, μπορούν να καίγονται. Θα πρέπει όμως να καίγονται με τρόπους τεχνολογικά προηγμένους έτσι ώστε η ρύπανση να είναι ελάχιστη. Φυσικά καταλαβαίνω ότι κανένας δεν θέλει να έχει μία εγκατάσταση καύσης απορριμμάτων κοντά στο σπίτι του και υπάρχουν αντιδράσεις. Αυτό είναι φυσικό. Όσο βελτιώνεται η τεχνολογία και βλέπουν οι άνθρωποι ότι δεν θα υπάρχουν αρνητικές συνέπειες θα το δέχονται σιγά σιγά. Αναφορικά με τις αντιδράσεις στα αιολικά πάρκα που αναφέρατε προηγουμένως εδώ το θέμα δεν ξεκινά από πραγματικές συνέπειες είναι φαντασιακές οι συνέπειες, μας πειράζει στον ψυχισμό μας. Πειράζει η αλλαγή της θέας, η αλλαγή του ορίζοντα που βλέπουμε

“

Οι ανεμογεννήτριες και τα άλλα μέσα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι απολύτως καθαρά, δεν έχουν πρακτικά καμία σοβαρή συνέπεια στο περιβάλλον και το όποιο …πρόβλημα, είναι θέμα ψυχολογίας

τις ανεμογεννήτριες κτλ.. Θα θέλαμε πάρα πολύ να έχουμε όλα τα αγαθά του ηλεκτρισμού χωρίς να βλέπουμε το πως παράγεται. Αν παράγεται στην Πτολεμαΐδα καίγοντας λιγνίτη δεν μας νοιάζει καθόλου, κανένας ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτό διότι είχαμε τα αγαθά, χωρίς να έχουμε καμία συνέπεια. Τώρα οι ανεμογεννήτριες και τα άλλα μέσα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι απολύτως καθαρά, δεν έχουν πρακτικά καμία σοβαρή συνέπεια στο περιβάλλον και είναι θέμα ψυχολογίας. Αν μπορούμε να τα δεχτούμε ή όχι. Πιστεύω ότι είναι θέμα χρόνου. Θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να αλλάξει σιγά σιγά η κοινωνική ψυχολογία. Βέβαια το κλίμα δεν περιμένει, το κλίμα επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο, όπως βλέπουμε και τα πρώτα σημάδια. Δεν θα περιμένει πότε εμείς θα θελήσουμε να αποδεχτούμε τις ανεμογεννήτριες και γι’ αυτό το λόγο στρέφονται οι προσπάθειες προς τις θαλάσσιες ανεμογεννήτριες , οι οποίες είναι μακριά από τους ανθρώπους και άρα ενοχλούνται λιγότερο. Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν αντιδράσεις και σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά εδώ παραγίνεται , λες και είναι το σημαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα, ενώ δεν είναι καν περιβαλλοντικό πρό-

βλημα δεν έχουν επιπτώσεις σοβαρές οι ανεμογεννήτριες, είναι μόνο ψυχολογικό το πρόβλημα.  Μεγάλο θέμα επίσης, η ατμοσφαιρική ρύπανση, που και ο Βόλος, σε ότι αφορά στα αιωρούμενα σωματίδια για παράδειγμα, σύμφωνα και με έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αντιμετωπίζει πρόβλημα. Υπάρχουν διέξοδοι και τρόποι βελτίωσης; Φυσικά. Επιστημονικά και τεχνικά η λύση αυτών των θεμάτων έχει προχωρήσει αρκετά. Βέβαια αιωρούμενα στερεά που προέρχονται από λατομεία, εξορύξεις κτλ, είναι ενοχλητικά να τα βλέπουμε, δεν είναι όμως τόσο επικίνδυνα για την υγεία. Πιο επικίνδυνα είναι τα μικροσωματίδια τα οποία προέρχονται από καύσεις. Πρώτα απ’ όλα από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης των αυτοκινήτων , επίσης μπορεί να προέλθουν παρόμοια από εργοστάσια και από τα τζάκια στα σπίτια. Ξέρω ότι ο Βόλος, που ήταν από παλιά μια βιομηχανική πόλη έχει τέτοιο πρόβλημα , το οποίο μπορεί κάλλιστα να μειωθεί εντυπωσιακά. Διατυπώνω την προσωπική μου γνώμη, λίγο αιρετική, αλλά τα τζάκια στα σπίτια θα πρέπει να απαγορευ-

τούν τελείως, όπως σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, γιατί είναι πολύ ρυπαίνοντα και δεν προσφέρουν ουσιαστικά τίποτα. Οι βιομηχανίες, όσες δεν έχουν βάλει τους κατάλληλους μηχανισμούς για καθαρισμό των αερίων και για συγκρατηση των στερεών πρέπει να υποχρεωθούν να βάλουν αυτές τις τεχνολογίες , διότι υπάρχουν. Στα δε αυτοκίνητα που μέσα στα καυσαέριά τους έχουν πολύ επικίνδυνα μικροσωματίδια, χρειάζεται καλύτερη συντήρηση. Ακόμη μπορεί να γίνει απόσυρση των παλιών αυτοκινήτων που μετά από 15-20 είναι πιο επικίνδυνα , το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη σωστή χρήση των αυτοκινήτων, δηλαδή όταν πατάμε απότομα το γκάζι βγαίνει πίσω ένας μαύρος καπνός, με τον περιορισμό κινητήρων που έχουν τα ταξί και φορτηγά που είναι ορατός ο καπνός που βγαίνει και με ακόμη μια αιρετική πρόταση που είναι ο περιορισμός της χρήσης του αυτοκινήτου. Ο Βόλος είναι μια ωραία, επίπεδη πόλη που μπορούμε να κάνουμε τις περισσότερες δουλειές μας με τα πόδια ή το ποδήλατο. Θα έπρεπε σιγά σιγά οι άνθρωποι να προσαρμοστούν σε αυτό και να περιοριστεί πολύ η χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου, άρα αυτομάτως θα καθαρίσει και η ατμόσφαιρα. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 61

“

Ο πρόεδρος παράλληλα του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών Εταιρειών (VGB Powertech) τονίζει ότι σχεδόν το 50% της κατανάλωσης στη Γερμανία το 2020, βασιζόταν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Φωτογραφία «EnBW AG, Foto Dulic» 62 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΙΩρΓος ΣΤΑΜΑΤΕΛoΠΟΥΛΟΣ Η ελλάδα έχει σοβαρό πλεονέκτημα στα ηλιακά συστήματα ενέργειας ο Έλληνας διευθυντής παραγωγής, της τρίτης μεγαλύτερης ενεργειακής επιχείρησης στη Γερμανία, μιλά για πρώτη φορά σε ελληνικό μμε, αποκλειστικά στη «μαΓνΗςΙα»!

Γιώργος Σταματελόπουλος είναι διευθυντής παραγωγής στην EnBW, την τρίτη μεγαλύτερη ενεργειακή επιχείρηση της Γερμανίας με έδρα τη Στουτγάρδη και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών Εταιρειών (VGB Powertech). Γνώστης του αντικειμένου, μίλησε στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ» για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μεταφέροντας την εικόνα που επικρατεί στη Γερμανία, όπου σχεδόν, ένας στους δύο Γερμανούς ηλεκτροδοτείται από αυτές. Ο κ. Σταματελόπουλος όμως αναφέρθηκε και στην Ελλάδα και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα στο χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, πως η χώρα μας έχει σοβαρό πλεονέκτημα σε σχέση με τις βόρειες χώρες της Ευρώπης, στα ηλιακά συστήματα ενέργειας. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ

 Ποιο είναι το προφίλ και η δυναμική της εταιρείας στην οποία είστε διευθυντής παραγωγής και ποιο το περιεχόμενο της παραγωγής της; Είμαστε η τρίτη μεγαλύτερη «ΔΕΗ» στη Γερμανία και μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές. Πέρυσι είχαμε έναν τζίρο γύρω στα 20 δις ευρώ με κέρδη 2,8 δις ευρώ προ φόρων, έχουμε 22.000 υπαλλήλους και 5,5 εκ. πελάτες. Όσο αφορά το προφίλ της παραγωγής μπορώ να πω ότι τα έχουμε όλα κι είναι ένα ιδιάζoν χαρακτηριστικό και για τη Γερμανία. Έχουμε ακόμη έναν πυρηνικό σταθμό σε λειτουργία, ανθρακικές μονάδες, όμως από το 2012 έχουμε επικεντρωθεί στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχοντας φτιάξει το πρώτο αιολικό πάρκο τη Γερμανίας στη θάλασσα και μετά από το πρώτο που έγινε, έχουμε φτιάξει άλλα τρία, συνολικά δηλαδή τέσσερα τα οποία λειτουργούν με μία ισχύ περίπου 1000ΜW κι έχουμε σχέδια για περαιτέρω ανάπτυξη των θαλάσσιων αιολικών πάρκων. Βέβαια έχουμε και τις κλασσικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως αιολικές χερσαίες, φωτοβολταϊκά και μια μεγάλη ποσότητα υδροηλεκτρικών σταθμών. Πέρυσι το 40% του παραχθέντος ρεύματος ήταν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

 Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι το μέλλον; Βεβαίως. Εδώ στη Γερμανία, αλλά και στα πλαίσια της Ε.Ε., δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί στο μέλλον.  Κύριες πηγές ενέργειας, είναι ο αέρας και ο ήλιος, όμως υπάρχει η βιομάζα αλλά και μονάδες καύσης σκουπιδιών, όπου ένα μέρος τους θεωρείται ανανεώσιμο; Έχετε δίκιο. Η βιομάζα έχει το θετικό χαρακτηριστικό ότι είναι η μοναδική ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, η οποία μπορεί να παραχθεί με βάση την κατανάλωση. Όλες οι άλλες μορφές ενέργειας εξαρτώνται από τον καιρό, δηλαδή εάν λάμπει ο ήλιος ή εάν φυσάει ο αέρας. Κι αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα στην ανάδειξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ότι χρειαζόμαστε κι ένα κομμάτι ενέργειας, που θα εξαρτάται από την κατανάλωση. Όταν χρειάζεται κανείς ρεύμα να το έχει, ανεξαρτήτως εάν είναι μέρα ή νύχτα, εάν υπάρχει αέρας ή όχι. Η βιομάζα είναι η μόνη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά.  Έχει υπολογιστεί στη Γερμανία πόσοι από τους κατοίκους ηλεκτροδοτούνται μέσω των

ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; Ακριβώς δεν μπορούμε να πούμε, όμως πέρυσι για πρώτη χρονιά σχεδόν το 50% της κατανάλωσης βασιζόταν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κάθε δεύτερος Γερμανός πολίτης, δηλαδή 40 εκ. χοντρικά, κάλυπτε τις ανάγκες του από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Βεβαίως θα πρέπει να πούμε ότι αυτό είναι ένα μήνυμα. Κάποιος μπορεί να έχει 100% τέτοια παροχή από αυτές τις πηγές εάν βρίσκεται κοντά σε κάποιο υδροηλεκτρικό σταθμό ή σε κάποιο αιολικό πάρκο, άλλος που δεν έχει αυτή τη δυνατότητα μπορεί ακόμη να τροφοδοτείται από θερμικούς σταθμούς. Στο μείγμα είμαστε στο 50% κι αυτό το μείγμα ισχύει και για τη βιομηχανία και όχι μόνο για τους απλούς οικιακούς πελάτες.  Αυτοί είναι στόχοι που προβλέπονται και μέσα από την Πράσινη Συμφωνία; Η Πράσινη Συμφωνία συνδέει όλους τους κλάδους της οικονομίας - και όχι μόνο την παραγωγή ρεύματος - με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο οι ανθρώπινες οικονομικές δραστηριότητες να μην επιβαρύνουν το περιβάλλον. Στον δικό μας τομέα, την παραγωγή ρεύματος ο στόχος είναι το 100% του ρεύματος να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 63

“

Με τις θάλασσες που υπάρχουν στην Ελλάδα, είναι σίγουρο πως και τα θαλάσσια αιολικά θα έχουν μέλλον

 Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Η περίσσεια του ρεύματος που φτιάχνεται από τις ανανεώσιμες πηγές θα χρησιμοποιηθεί για να φτιάξουμε τα λεγόμενα «πράσινα» αέρια. Πρόκειται για αέρια που φτιάχνονται είτε από υδρόλυση, είτε από βιοαέρια τα οποία είναι κι αυτά ανανεώσιμα, έχουν όμως το πλεονέκτημα ότι με την καύση που γίνεται μπορούν να παράξουν ενέργεια, όταν αυτή χρειάζεται.  Η Ελλάδα στο πλαίσιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πιστεύετε πως θα μπορούσε να κάνει παρόμοια βήματα με την Γερμανία; Νομίζω πως ναι και απ’ όσο γνωρίζω από τις στατιστικές στην Ελλάδα υπάρχει ήδη ένα 30% κάλυψης των αναγκών σε 64 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ηλεκτρισμό από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ελλάδα στα ηλιακά ενεργειακά συστήματα έχει ένα σοβαρό πλεονέκτημα, όπως και όλες οι χώρες του νότου σε σύγκριση με την Γερμανία. Στην Ελλάδα έχουμε δύο φορές μεγαλύτερη ηλιοφάνεια σε ώρες, δηλαδή περίπου 2.000 ώρες τον χρόνο έναντι 1000 ωρών στη δουλεύουν τα φωτοβολταϊκά, ενώ στη Γερμανία. Αυτό σημαίνει πως με την ίδια επένδυση και το ίδιο κόστος επένδυσης η Ελλάδα λαμβάνει το διπλάσιο αποτέλεσμα και προφανώς είναι κάτι που η Ελλάδα διατηρεί ως πλεονέκτημα. Και με τις θάλασσες που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι σίγουρο πως και τα θαλάσσια αιολικά θα έχουν μέλλον στην Ελλάδα. Μέχρι στιγμής από αυτά που γνωρίζω

δεν υπάρχει κάποιο αιολικό πάρκο, αλλά σίγουρα υπάρχουν σχέδια από Έλληνες συναδέλφους και είμαι σίγουρος πως και σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα έχει πολύ υψηλό δυναμικό.  Συνεργασίες μεταξύ χωρών σε επίπεδο ενέργειας μπορούν να υπάρξουν; Καταρχήν μπορεί να υπάρξει συνεργασία μεταξύ εταιρειών από διαφορετικές χώρες και συνεργασία μεταξύ χωρών υπάρχει μέσω της διασύνδεσης των ηλεκτρικών δικτύων. Όλη η Ευρώπη είναι ηλεκτρικά διασυνδεδεμένη και στη Γερμανία γίνεται εισαγωγή ρεύματος από τη Γαλλία σε ορισμένες εποχές του χρόνου.Τον χειμώνα παραδοσιακά η Γερμανία εξάγει ρεύμα στη Γαλλία,

Θαλάσσιο αιολικό πάρκο Hohe See της EnBW AG

δηλαδή υπάρχει μία υποστήριξη σε επίπεδο δικτύου το οποίο είναι πολύ λογικό και επιφέρει και μία ομαλοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Για παράδειγμα εάν δεν φυσάει ο αέρας σε κάποια περιοχή της Γερμανίας είναι πολύ πιθανό να έχουμε αέρα στη Γαλλία, οπότε σίγουρα είναι προς το συμφέρον και των δύο λαών αυτή η ανταλλαγή ηλεκτρισμού.  Η παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στοιχίζει θεωρητικά λίγο. Δεν έχουμε προχωρήσει όμως σε μια αντίστοιχα μεγάλη χρήση. Είναι κοστοβόρα άλλα πράγματα, όπως η εγκατάσταση ή η συντήρηση; Οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας είναι εμπροσθοβαρείς, δηλαδή το αρχικό κόστος της επένδυσης είναι σημαντικό. Δεν υπάρχει κόστος καυσίμου, δεν υπάρχουν μεγάλα κόστη στη συντήρηση, εξαίρεση αποτελούν τα θαλάσσια αιολικά, τα οποία λόγω logistics και λόγω των πλοίων που θα χρησιμοποιηθούν για τη συντήρηση είναι σημαντικα ακριβότερα από τα χερσαία. Γενικώς όμως στα χερσαία αιολικά και στα φωτοβολταϊκά δεν υπάρχει μεγάλο κόστος συντήρησης. Όμως επειδή είναι εμπροσθοβαρής η επένδυση, πρέπει να δαπανηθούν χρήματα για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών συστημάτων, είναι μία επένδυση που θα πρέπει να υπολογιστεί σε βάθος χρόνου. Δαπανάται μπροστά

ένα σημαντικό ποσό χρημάτων κι αυτό επιστρέφεται σιγά σιγά σε μια 20ετία. Προφανώς δεν μπορούν όλοι, χωρίς την υποστήριξη του κράτους να επενδύσουν σε τέτοια συστήματα. Αλλά αυτός πιστεύω προσωπικά ότι είναι ο δρόμος που θα ακολουθήσουμε στην Ευρώπη. Στη Γερμανία έχουμε ήδη σε λειτουργία, από τις αρχές αυτού του χρόνου, το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος185MW χωρίς υποστήριξη του κράτους, το έχει δημιουργήσει η εταιρεία μου η EnBW και έχουμε σχέδια να φτιάξουμε το πρώτο θαλάσσιο αιολικό πάρκο χωρίς την υποστήριξη κρατικών επιδοτήσεων. Σε λιγότερο εξελιγμένες αγορές η επιχορήγηση του ανανεώσιμου ρεύματος από το κράτος είναι απαραίτητη. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 65

«εξοΙΚονομΩ - αΥΤονομΩ 2021» ΤΑ ΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ςτόχος είναι να ενταχθούν στο πρόγραμμα, 80.000 κτίρια σε όλη την επικράτεια

66 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ε ορισμένες αλλαγές στα κριτήρια ένταξης προκηρύσσ εται το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομ ώΑυτονομώ», το τρίτο τρίμηνο του 2021. Με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ, στόχος είναι να ενταχθούν στο πρόγραμμα 80.000 κτίρια σε όλη την επικράτεια. Η ηγεσία του ΥΠΕΝ, αναφέρει την εφαρμογή κριτηρίων που αποσκοπούν στην καλύτερη στόχευση των κτιρίων που χρειάζονται αναβάθμιση. Στο τρέχον πρόγραμμα, κριτήριο ένταξης, ήταν η ταχύτητα της υποβολής των αιτήσεων, στην επόμενη φάση, καθοριστικής σημασίας θα είναι το

εισόδημα, όχι μόνο ως προς τα ποσοστά επιχορήγησης αλλά και ως προς την προτεραιότητα της αίτησης. Παράλληλα, το επερχόμενο πρόγραμμα θέτει σε προτεραιότητα τις αιτήσεις με βάση ορισμένα ποιοτικά κριτήρια. Σημαντικό ρόλο θα παίζει ο βαθμός βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης της οικίας σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής που βρίσκεται το ακίνητο. Η προεργασία που έχει γίνει από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία για τον καθορισμό του επιδόματος θέρμανσης θα αξιοποιηθεί για το κριτήριο των κλιματολογικών συνθηκών. Ο συνδυασμός των προαναφερόμενων κριτηρίων θα ξεκλειδώνει τόσο τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ενίσχυσης για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών όσο και το ύψος της

επιδότησης. Ανάμεσα στους όρους για την διανομή των μεγαλύτερων ενισχύσεων θα συμπεριλαμβάνεται και ο νέος βαθμός ενεργειακής απόδοσης που θα καταγράφει το κτίριο μετά τις παρεμβάσεις. Συνολικά, στόχος του ΥΠΕΝ είναι η πραγματοποίηση επενδύσεων άνω των 3 δισ. Ευρώ στην ενεργειακή αναβάθμιση για την επόμενη πενταετία, από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Τα ποσοστά ενίσχυσης δεν έχουν γίνει γνωστά (μέχρι την ημέρα εκτύπωσης του περιοδικού), ωστόσο εκτιμάται κατά τις διαθέσιμες πληροφορίες, πως αυτά θα φτάνουν το ποσοστό του 80%. Παράλληλα, θα δίνεται η δυνατότητα συνδυασμού πηγών χρηματοδότησης, δηλαδή από το ίδιο το πρόγραμμα, τραπεζικό δάνειο και ιδία συμμετοχή. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 67

VECHRo: Όραμά μας, ένα περιβάλλον με αξία για την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη Η κορυφαία οικολογική εταιρεία με 72+ χρόνια πορείας στην ελληνική αγορά, συνεχίζει, φυσικά… πρώτη

χοντας από την πρώτη στιγμή σαν όραμα «ένα περιβάλλον με αξία για την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη», η Vechro δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά από το 1948. Για όσους δεν τη γνωρίζετε, είναι μία εταιρεία που στις βάσεις της έχει την αγάπη της για το περιβάλλον, είναι μία εταιρεία που προστατεύει καθημερινά, αυτό που οι άνθρωποι της αποκαλούν, «το σπίτι μας», δηλαδή τη Γη. Όντας Νο1 στην Ελλάδα σε συνολικές πωλήσεις και πιστοποιήσεις οικολογικών προϊόντων από το 2003 έως και σήμερα, 96 από τα προϊόντα της φέρουν τη «Μαργαρίτα» το επίσημο οικολογικό σήμα, και εμπράκτως αποδεικνύει την

καινοτομία και τη διαφορετικότητά της σε κάθε της βήμα. Αξίζει λοιπόν να γνωρίσετε καλύτερα αυτή την αμιγώς ελληνική εταιρεία που παράγει βερνίκια, χρώματα και συναφή δομικά υλικά, με τις πλέον αυστηρές προδιαγραφές πρώτων υλών, παραγωγής, ποιοτικού ελέγχου και διακίνησης. Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας βρίσκονται στην Πέτρα Βοιωτίας, σε ιδιόκτητο οικόπεδο έκτασης 26 στρεμμάτων, ενώ τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στην Αθήνα. Το 2003, η διοίκηση της εταιρείας πρωτοπορεί αποφασίζοντας προσανατολισμό της προϊοντικής της γκάμας σε οικολογικά προϊόντα διαβλέποντας την ανάγκη προστασίας των καταναλωτών και του περιβάλλοντος.

Μόλις ένα χρόνο μετά, 2004, έχει ήδη πιστοποιήσει 15 από τα προϊόντα της ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα, 2008, η Vechro 1η στην Ευρώπη καινοτομεί και πιστοποιεί το μοναδικό στην κατηγορία του Smaltoplast Silk ως οικολογικό, υποαλλεργικό με αντιμικροβιακή ιδιότητα πλαστικό χρώμα, έχοντας φτάσει τα 46 πιστοποιημένα προϊόντα. Άλλη μία πανευρωπαϊκή πρωτιά για την εταιρεία ήρθε το 2010, που πιστοποίησε το 1ο οικολογικό χρώμα για εξωτερικές επιφάνειες. Η καινοτομία είναι στο DNA της, και αυτό διακρίνεται από τις πολλαπλές βραβεύσεις των προϊόντων της. Η ποιοτική υπεροχή αυτών, είναι το χαρακτηριστικό που κάνει τη Vechro να ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό της, καθώς η εταιρεία βασίζει την επιτυχία της εξ ολοκλήρου στα οικολογικά χρώματα καλύπτοντας κάθε είδους επιφάνεια, διασφαλίζοντας την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής. Χρονιά σταθμός το 2018 για την εταιρεία, η οποία γιορτάζει 70 χρόνια λειτουργίας, αλλάζει το λογότυπό της και σηματοδοτεί το μέλλον! Η επιλογή του νέου λογοτύπου προκύπτει σαν φυσικό επακόλουθο της «πράσινης» φιλοσοφίας της εταιρείας που αντιπροσωπεύει τα τελευταία 18 χρόνια. Ένα πινέλο-λουλούδι, γίνεται το σύμβολο δημιουργίας και αλλαγής του τρόπου σκέψης-οικολογικά και υπεύθυνα-. H Vechro έχει την τιμή να γίνει EU ECOLABEL AMBASSADOR, το 2020, καθώς δεν σταματά να καινοτομεί και να εξελίσσεται. Η ανοδική πορεία της εταιρείας δείχνει τη συνεχή διάθεση της ομάδας της για αναζήτηση καινούργιων, υψηλών προδιαγραφών, ποιοτικών και καινοτόμων ιδεών που θα σταθούν σύμμαχος στο πλευρό του κάθε επαγγελματία και καταναλωτή και θα καλύψουν κάθε του ανάγκη.

ΕΞΥΠΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ

Με προϊόντα υψηλής ποιότητας & φροντίδα για το περιβάλλον

Knauf Insulation, μέλος του ομίλου Knauf, αποτελεί τον πλέον ραγδαία αναπτυσσόμενο παραγωγό προϊόντων θερμομόνωσης στην παγκόσμια αγορά. Τα προϊόντα της Πετροβάμβακας & Φυσικός Ορυκτοβάμβακας με ECOSE Technology καθώς και ξυλόμαλλο Heraklith παράγονται σε 27 εργοστάσια σε όλο τον κόσμο και συμβάλλουν καθημερινά στην εξοικονόμηση ενέργειας και την αειφορία για χιλιάδες κτίρια και κατασκευές, παρέχοντας στους συνανθρώπους μας ένα υγιές, ασφαλές και αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο. Η Knauf Insulation δεσμεύεται έμπρακτα στην αειφορία θέτοντας πολύ συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους βιωσιμότητας, με άμεσο ορίζοντα επίτευξης το 2025 και άξονες την Προτεραιότητα στον Άνθρωπο το Μηδενικό Αποτύπωμα Άνθρακα, τη Συμβολή στην Κυκλική Οικονομία και τη Δόμηση Καλύτερων Κτιρίων. Με έξυπνες λύσεις θερμομόνωσης, ηχομόνωσης και πυροπροστασίας, ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ. Το μήνυμα «ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ» σημαίνει ότι δεσμευόμαστε με όλες μας τις ενέργειες να φροντίσουμε ώστε ο κόσμος να γίνει καλύτερος, όχι μόνο με την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνουν οι κατασκευές με τη χρήση

των υλικών μας, αλλά και με την προσεκτική δραστηριότητα μας κατά τη διάρκεια της παραγωγής τους, με την ανακύκλωση μέσα στο εργοστάσιο πολιτική μηδενικών αποβλήτων, με την εξωτερική ανακύκλωση αλλά και με τις κοινωνικές μας δραστηριότητες και με την παρουσία μας στην κοινωνία. Τα προϊόντα μας χρησιμοποιούνται στα μεγαλύτερα έργα της Ελλάδας σε γραφεία, ξενοδοχεία, σχολεία, έργα υποδομής, όπως αεροδρόμια ενώ είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και στο πλαίσιο του Εξοικονομώ - Αυτονομώ. Για το σωστό σχεδιασμό στην εφαρμογή των υλικών μας είναι απαραίτητη η κατάρτιση και των μηχανικών αλλά και των εφαρμοστών. Αυτή η εκπαίδευση συνεχίστηκε με ιδιαίτερη ένταση παρά τους περιορισμούς που επιβάλλει η πανδημία του κορονοϊού με τηλεκπαίδευση. Στα διαδικτυακά σεμινάρια που κάνουμε σε τακτικά χρονικά διαστήματα, έχουμε ενημερώσει πολλούς μηχανικούς και άλλους ενδιαφερόμενους για τις εφαρμογές, τους τρόπους ενσωμάτωσης των προϊόντων μας, αλλά και την προστιθέμενη αξία που μπορούν να αποκομίσουν με τη χρήση τους. Μία από τις διαθέσιμες λύσεις είναι ο ειδικοί πετροβάμβακες FKD-S Thermal και FKD-N Thermal, για εξωτερική θερμοπρόσοψη που προσφέρουν ακαυστότητα - πυροπροστασία,

ηχομόνωση, βιοκλιματική διαχείριση υγρασίας - διαπνοή. Τα προϊόντα αυτά είναι αποδεκτά σε πιστοποιημένα συστήματα εξωτερική θερμοπρόσοψης δίνοντας μια ανώτερη τεχνολογικά λύση υψηλής ποιότητας. Με τα προϊόντα αυτά μπορεί να γίνει σχεδιασμός πλήρως αποδεκτός για τις πιο αυστηρές από τις προδιαγραφές που θέτει το ΠΔ 41/2018 - Κανονισμός Πυροπροστασίας Κτιρίων, εξασφαλίζοντας καλύτερα επίπεδα ασφάλειας αλλά και ακουστικής άνεσης για τους χρήστες των κτιρίων. Επιπλέον, θεωρούμε ότι για να αλλάξουμε και να βελτιώσουμε τον κόσμο μας, πρέπει να συνεργαστούμε με υγιείς δυνάμεις. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της εταιρείας για ένα καλύτερο κόσμο συμμετέχουμε ενεργά στο Ελληνικό Ινστιτούτο Πυροπροστασίας Κατασκευών (ΕΛΙΠΥΚΑ), με σκοπό την ασφάλεια της ζωής και της περιουσίας των ανθρώπων, στον Πανελλήνιο Σύλλογο Εταιρειών Μόνωσης (ΠΣΕΜ) που παίζει ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στην εκπαίδευση και ενημέρωση του τεχνικού κόσμου στα θέματα μονώσεων καθώς και στο Συμβούλιο Αειφορίας Κατασκευών της Ελλάδας (SBC Greece - Sustainability Building Council) το οποίο είναι πρωτοπόρο στην προώθηση της εθελοντικής πιστοποίησης κατασκευών με ανώτερο επίπεδο ποιότητας.

Οι «έξυπνες» πόλεις της Ευρώπης, αλλάζουν τον τρόπο της ζωής μας

Αυτοματοποιημένη αποκομιδή σκουπιδιών, «προσωποποιημένη» μετακίνηση, ψηφιακές λύσεις ακόμη και για την υγεία των πολιτών στην … Καλασατάμα της Φινλανδίας

την χώρα μας, σχεδόν από το 2004 έχουν γίνει τα πρώτα βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού εστιάζοντας σε τεχνολογίες κι εφαρμογές που σχετίζονται τόσο με την αγροτική παραγωγή όσο και με τον αστικό ιστό. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της πόλης των Τρικάλων, στα οποία ο Guardian έδωσε σε ρεπορτάζ του τον τίτλο του «πιο High Tech δήμου της Ελλάδος», μιας και εκεί εφαρμόστηκαν καινοτόμες λύσεις όπως το αυτόνομο (χωρίς οδηγό) λεωφορείο. Τα «ψηφιακά» βήματα των Τρικάλων

72 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ακολουθούν κι άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις όπως τα Ιωάννινα, η Λάρισα, η Βέροια, το Ηράκλειο αξιοποιώντας ενώ και η Αθήνα έχει θέσει σε λειτουργία σύστημα έξυπνης αποκομιδής απορριμμάτων στο εμπορικό κέντρο και σύντομα θα διαθέτει έξυπνο οδοφωτισμό, εξοικονομώντας σημαντικούς πόρους. Είναι αλήθεια, ότι οι πόλεις, σε παγκόσμια κλίμακα άρα και στην Ελλάδα, αλλάζουν, μετασχηματίζονται, γίνονται πιο έξυπνες και μαζί τους αλλάζει και ο τρόπος ζωής ανθρώπων. Κινητήριος μοχλός η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη, οι ψηφιακές

τεχνολογίες και η αυτοματοποίηση των διαδικασιών. Πολλές πόλεις ανά την υφήλιο, κάποιες γνωστές και κάποιες λιγότερο γνωστές, αντιμετώπισαν σύγχρονες προκλήσεις, υιοθετώντας «έξυπνες» λύσεις. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Όσλο της Νορβηγίας όπου για να επιτύχουν τη μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 50% ως το 2020, επανασχεδίασαν το σύνολο του δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς, ενσωματώνοντας ένα καινοτόμο σύστημα IoT αυτοματισμών που φροντίζει ώστε τα μέσα να επικοινωνούν τόσο μεταξύ τους όσο και με κεντρικά σημεία διαχείρισης.

Λιγότερο γνωστή η ιστορία της πολύ μικρότερης πόλης Καλασατάμα που βρίσκεται στην Φινλανδία. Πρόκειται για ένα νέο προάστιο του Ελσίνκι στο οποίο υπολογίζεται ότι οι κάτοικοι θα απολαμβάνουν κατά μέσο όρο μια επιπλέον ωφέλιμη ώρα κάθε μέρα. Αυτό θα γίνεται χάρη στη σωστή πολεοδόμησή της, η οποία εξασφαλίζει εύκολη πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία, νοσοκομεία, καθώς και τεχνολογικές καινοτομίες. Αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα και λεωφορεία. Σύστημα αποκομιδής απορριμμάτων με πεπιεσμένο αέρα. «Έξυπνα» δίκτυα. Συστήματα αυτοματισμού σε «πράσινα» κτίρια και σπίτια. Χρήση ρομπότ για διανομές. Ψηφιακές λύσεις για την κυκλοφορία, τον φωτισμό, ακόμη και για το σύστημα υγείας, όπου με την ανάλυση

δεδομένων των κατοίκων, οι υγειονομικές αρχές μπορούν να εντοπίζουν ελλείψεις, να δίνουν προτεραιότητα σε ασθενείς ή να υπενθυμίζουν στους πολίτες ότι έχουν αμελήσει να κάνουν εξετάσεις. Όλα αυτά και άλλα πολλά ανήκουν πια στην καθημερινότητα των κατοίκων της Καλασατάμα. Σήμερα, η περιοχή αποτελεί σημείο αναφοράς της καινοτομίας και της αειφόρου αστικής ανάπτυξης, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, σχεδιασμένη με τη συνδρομή των πολιτών της, για τους πολίτες της, με το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον. Πρόκειται για ένα τεράστιο και ήδη πετυχημένο πείραμα, σε μια έκταση 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η οποία ανακατασκευάζεται, εκσυγχρονίζεται με συνεργασία του δημόσιου και ιδιωτικού

τομέα και μέχρι το 2030 αναμένεται να φιλοξενεί 25 χιλιάδες κατοίκους, 10 χιλιάδες εργαζόμενους, 400.000 γραφεία και σπίτια συνολικού εμβαδού 1 εκατομμυρίου τετραγωνικών μέτρων. Οι προδιαγραφές επιτάσσουν όλα τα κτίρια να είναι εφοδιασμένα με έξυπνα δίκτυα, φωτοβολταϊκά -ώστε να παράγουν το ένα τρίτο της ενέργειας που καταναλώνουν- και αισθητήρες IoT. Ήτοι του Internet Of Things, όπου όλες οι ηλεκτρονικές συσκευές που χρησιμοποιούμε καθημερινά θα είναι συνδεδεμένες στο διαδίκτυο και κάποιες θα μπορούν να συνδέονται και μεταξύ τους. Κάθε κτίριο συνδέεται επίσης με ένα σύστημα θέρμανσης και κλιματισμού, που τροφοδοτείται μέσω γιγαντιαίων αντλιών θερμότητας από έναν υπόγειο σταθμό παραγωγής ενέργειας, με την αξιοποίηση επεξεργασμένων υγρών λυμάτων. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 73

Το μοντέλο εφαρμόζεται ήδη και σε άλλα προάστια της φινλανδικής πρωτεύουσας, επίσης με πρόσκληση συμμετοχής των πολιτών στον σχεδιασμό 74 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το σκηνικό σε κάθε κτίριο συμπληρώνουν χώροι πρασίνου, κοινόχρηστες αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, ακόμη και κοινόχρηστες κουζίνες, όπου μπορεί κανείς να μοιραστεί φαγητό με τους υπόλοιπους ενοίκους. Στη διάθεση κάθε κατοίκου στην Καλασατάμα, άλλωστε, είναι προς χρήση εφαρμογές κινητών για προσωπική καταγραφή και έλεγχο της κατανάλωσης ενέργειας και της έκλυσης CO2, ηλεκτρονικές πλατφόρμες για διαμοιρασμό του φαγητού, ώστε να μην πηγαίνει τίποτε χαμένο, καθώς και συστήματα κοινής χρήσης αυτοκινήτων σε τοπική κλίμακα. Η κυκλοφορία του δρόμους εν τω μεταξύ ρυθμίζεται από έξυπνα φανάρια που αλληλεπιδρούν με τους αισθητήρες των αυτοκινήτων, εκ των οποίων ολοένα και περισσότερα είναι ηλεκτρικά και αρκετά αυτοοδηγούμενα. Υπάρχει επίσης

πλατφόρμα με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, που βοηθά τους οδηγούς να βρουν άμεσα ελεύθερη θέση πάρκινγκ. Παρεμπιπτόντως, πουθενά δεν θα αντιμετωπίσει κανείς μποτιλιάρισμα λόγω απορριμματοφόρων, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν. Αυτό χάρη σε ένα προηγμένο σύστημα απόρριψης σκουπιδιών σε ειδικές θύρες, απορρόφησής τους με πεπιεσμένο αέρα και συγκέντρωσής τους σε ένα υπόγειο σύστημα διαλογής. Η ίδια η περιοχή είναι πάντως τόσο καλά πολεοδομημένη -με τα σχολεία και τα σούπερ μάρκετ κοντά στα σπίτια και τα κτίρια γραφείων κοντά στον νέο σταθμό μετρό- που η χρήση αυτοκινήτου είναι για πολλούς περιττή. Ο απότερος, συλλογικός στόχος είναι μέχρι το 2035 η Καλασατάμα να έχει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, όπως και όλο το Ελσίνκι. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 75

ςτροφή προς το ποδήλατο για τους ευρωπαίους μετά την πανδημία ςτο επίκεντρο η αύξηση χρήση ποδηλάτου και στο πλαίσιο του στόχου μείωσης των ρύπων για το 2030

πορεί ο κορωνοϊός να είχε κυρίως αρνητικές συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό δεν σημαίνει όμως όταν δεν κατάφερε να αλλάξει και αρκετά πράγματα στις συνήθειες των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι οδηγίες από τους υγειονομικούς φορείς για την κοινωνική αποστασιοποίηση και την αποφυγή του συνωστισμού, την φαίνεται ότι είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή στον τρόπο που μετακινούνται οι κάτοικοι σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού, όπου εκατομμύρια άνθρωποι διακινούνταν με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, κυρίως για να πάνε στη δουλειά τους, ρισκάροντας έξω τον κίνδυνο να προσβληθούν από τον κορωνοϊό. Η αντίδραση των κατοίκων πόλεων όπως οι Βρυξέλλες και το Μιλάνο, μεταξύ άλλων, στο φαινόμενο του συνωστισμού στα ΜΜΜ ήταν να υιοθετήσουν τη χρήση του ποδηλάτου σαν εναλλακτικό μέσο μετακίνησης για τη δουλειά τους και όχι μόνο.

76 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η χρήση του έγινε και με σκοπό την ήπια άσκηση μετά από μία μακρά περίοδο καραντίνας, όπου με τη συμβολή και της κακής διατροφής, πολλοί είδαν το βάρος τους να αυξάνεται. Σύμφωνα με δημοσίευμα του βρετανικού Γκάρντιαν, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις με την επιβολή του λοκντάουν πριν από ένα χρόνο, προσάρμοσαν τους δρόμους για τη διευκόλυνση της κίνησης των πεζών και των ποδηλατών, βοηθώντας στην κοινωνική αποστασιοποίηση αλλά και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τώρα με την άρση του λοκντάουν τα μέτρα αποδείχθηκαν τόσο επιτυχημένα που πόλεις της Ευρώπης στοιχηματίζουν στη χρήση το ποδηλάτου για την αποκατάσταση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδηλατιστών οι πόλεις της Γηραιάς Ηπείρου, δαπάνησαν 1 δις ευρώ το 2020 για την λήψη μέτρων για τον κορωνοϊό με επίκεντρο το ποδήλατο, δημιουργώντας τουλάχιστον 1.000 χλμ. ποδηλατοδρόμων και δρόμων χωρίς αυτοκίνητα. Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι δεν ήταν μόνο οι συνήθεις

ύποπτοι όπως η Δανία και η Ολλανδία που πήραν πρωτοβουλίες, αλλά και μέρη με ελλιπείς υποδομές. Η πανδημία αποκάλυψε μια κρυφή απαίτηση για υποδομές που θα εξυπηρετούν περιπατητές και ποδηλάτες. Πολλές πόλεις τώρα επιταχύνουν τον σχεδιασμό τους για να το πετύχουν. Σύμφωνα με τον Γκάρντιαν, η χρήση των ΜΜΜ στη Βαρκελώνη μειώθηκε κατά 50% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ η χρήση ΙΧ κατά μόλις 10%. Σε μια πόλη όπου πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το αυτοκίνητό τους κυρίως τα σαββατοκύριακα, ελλόχευε ο κίνδυνος μιας κυκλοφοριακής συμφόρησης. Η συμπλήρωση των κενών στο δίκτυο ποδηλατοδρόμων με την πρόσθεση ακόμη 20 χλμ. με σκοπό να ενθαρρύνει τους κατοίκους να χρησιμοποιήσουν το ποδήλατο για τη μετακίνησή τους στη δουλειά, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση χρήσης ποδηλάτου κατά 10% σε σύγκριση με πριν από την πανδημία. Οι τοπικοί παράγοντες της Βαρκελώνης, επιταχύνουν τα σχέδια για την κατασκευή ακόμη 160 χλμ. νέων οι βελτιωμένων

ποδηλατοδρόμων, με στόχο να αυξηθεί στα 300 χλμ. μέχρι το 2024. Αυτό αποτελεί και μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου της Βαρκελώνης για τον περιορισμό της χρήσης αυτοκινήτου κατά 25% έως το 2024. Οι πρόγραμμα «Ανοιχτοί δρόμοι» του Μιλάνου (Strade Aperte programme) ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020 με την πρόταση για 35 χλμ. νέων διαδρομών για ποδηλάτες και πεζούς. Η ποδηλατική διαδρομή στο Corso Buenos Aires, ένα δρόμο στο βορειοανατολικό Μιλάνο, είναι η πιο πολυσύχναστη στην πόλη και χρησιμοποιείται καθημερινά από 10.000 ποδηλάτες, κατά 122% περισσότερο τους τελευταίους μήνες. Το Μιλάνο έχει επεκτείνει πλέον τους «ανοιχτούς δρόμους» σε 67 χλμ. και στοχεύει σε περαιτέρω επέκταση στα 100 χλμ. μέχρι το καλοκαίρι. Στο Παρίσι, στους δρόμους όπου άλλοτε κυριαρχούσαν τα αυτοκίνητα, τώρα είναι γεμάτοι με ποδήλατα. Από την άνοιξη του 2020, εκτιμάται ότι η χρήση ποδηλάτου έχει αυξηθεί κατά 70%, με 50 χλμ. προσωρινών ποδηλατικών λωρίδων που προστέθηκαν νωρίς στη διάρκεια της κρίσης να μετατρέπονται σε μόνιμες, με την προοπτική να προστεθούν περισσότερες. Στην αύξηση της χρήσης ποδηλάτου συνέβαλε και η απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να δώσει επιδότηση 50 ευρώ για την κάλυψη του κόστους επισκευής ποδηλάτων, ενώ προσφέρονται και δωρεάν μαθήματα οδήγησης! Το ποσοστό των γυναικών που ποδηλατούν έχει αυξηθεί και σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 62% των κατοίκων θέλουν τη μετατροπή των ποδηλατικών λωρίδων σε μόνιμες. Μετά την περυσινή επανεκλογή της ως Δήμαρχος του Παρισιού, η Αν Ινταλγκό επιταχύνει τον σχεδιασμό για τις ποδηλατικές διαδρομές με στόχο οι νέες διαδρομές να αυξηθούν από 160 σε 320 χλμ. Η Λισαβόνα, βρίσκεται στη διαδικασία να διπλασιάσει φέτος το δίκτυο ποδηλατοδρόμων από τα 100 στα 200 χλμ., δημιουργώντας αρχικά προσωρινές λωρίδες και έπειτα νέες προστατευμένες διαδρομές. Όπως και στην περίπτωση της Βαρκελώνης, αυτό είναι μέρος ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου για την αύξηση των διαδρομών για ποδηλάτες και περιπατητές, για την αντιμετώπιση της

αέριας ρύπανσης και τη μείωση της επίδρασης των θερμών κυμάτων, με τη λήψη πρόσθετων μέτρων όπως η αύξηση των σκιερών σημείων στους δρόμους. Ο περιορισμός του ορίου ταχύτητας στα 30χλμ/ω σε περισσότερες περιοχές, οι πεζόδρομοι, τα σημεία στάθμευσης ποδηλάτων και η αύξηση του πρασίνου, είναι επίσης μέρους του σχεδίου. Η χρήση ποδηλάτου έχει αυξηθεί κατά 25% τον τελευταίο χρόνο, όπως επίσης έχει αυξηθεί και η χρήση του από τις γυναίκες. Σε έρευνα που διεξήγαγε η ΜΚΟ Transport & Environment (T&e) σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τη Δημόσια Υγεία (EPHA) σε 21 ευρωπαϊκές χώρες, το 64% την ερωτηθέντων απάντησαν ότι δεν θέλουν να επιστρέψουν στα προ-κορωνοϊού επίπεδα αέριας ρύπανσης, τα οποία σε πολλές πόλεις είναι σε επικίνδυνα υψηλά και εκτός ορίων νομοθεσίας επίπεδα. Επίσης το 21% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι σχεδίαζαν να ποδηλατούν περισσότερο μετά το λοκντάουν, ενώ το 35% να θα ξεκινούσε να περπατά περισσότερο. Το Λονδίνο εγκατέστησε ή ξεκίνησε εργασίες σε ένα νέο, έκτασης 62 μιλίων, δίκτυο ποδηλατοδρόμων, από την αρχή της πανδημίας, ενώ σύμφωνα με στοιχεία του φορέα Transport for London από τον Ιανουάριο καταγράφεται αύξηση της χρήσης ποδηλάτου κατά 22% από το 2019, στις περιοχές ευρύτερα του Λονδίνου. Σχεδόν οι μισές μετακινήσεις στο Λονδίνο, έγιναν είτε με τα πόδια ή με το ποδήλατο από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο 2020, 29% περισσότερο σε σχέση με πριν την πανδημία. Από το 20216 ο Δήμαρχος Λονδίνου Σαντίκ Κχαν θέσπισε τη θέση του Επιτρόπου για τους πεζούς και τους ποδηλάτες, με σκοπό την προώθηση πολιτικών που θα καταστήσουν την κυκλοφορία πεζών και ποδηλατών πιο ασφαλή στους δρόμους του Λονδίνου, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους Λονδρέζους να επιλέγουν πιο «πράσινους» και υγιεινούς τρόπους μετακίνησης στην πόλη. Σύμφωνα με τον Γουίλ Νόρμαν, Επίτροπο του Δήμου του Λονδίνου για αρμόδιο για τους πεζούς και τους ποδηλάτες, «είναι αναγκαίο να χτίσουμε πάνω στη θετική παρακαταθήκη της πανδημίας από το να επιτρέψουμε την

ανάκαμψη της χρήσης του αυτοκινήτου, που μπορεί να ενείχε το ρίσκο να αντικατασταθεί η μία υγειονομική κρίση από μια άλλη που θα βασίζονταν στην ποιότητα του αέρα. Οι Βρυξέλλες έκαναν δοκιμαστική χρήση 37 μιλίων προσωρινών ποδηλατικών λωρίδων το 2020, αυξάνοντας τους ενεργούς ποδηλάτες κατά 87%, και το Βέλγιο εξετάζει τώρα το ενδεχόμενο να επεκτείνει τα σχέδια των ποδηλατικών λεωφόρων μεταξύ πόλεων. Η Φλαμανδική κυβέρνηση αύξησε τις προσδοκίες ανακοινώνοντας ένα οικονομικό πακέτο ύψους 150 εκ. ευρώ για την προώθηση χρήσης του ποδηλάτου, αυξάνοντας την κατά κεφαλή δαπάνη στα 22 ευρώ/ ανά έτος, σε σύγκριση με την Μ.Βρετανία που δαπανά μόλις 8 ευρώ ανά άτομο. Ανά την Ευρώπη ο ποδηλατικός τουρισμός απογειώθηκε, μεταξύ άλλων και λόγω των γενικότερων ταξιδιωτικών περιορισμών. Στο πλαίσιο της ανάκαμψής της η Ιταλία σχεδιάζει να επενδύσει στη δημιουργία 1000 χλμ. νέων αστικών και μητροπολιτικών ποδηλατικών διαδρομών για μετακινήσεις και ψυχαγωγία και 1600 χλμ. τουριστικών ποδηλατοδρόμων. Η Κρακοβία εγκατάστησε μια σειρά από ποδηλατόδρομους που διπλασίασε τα επίπεδα χρήσης ποδηλάτου το περασμένο καλοκαίρι, με πολλούς ανθρώπους να επιλέγουν να μετακινηθούν με ποδήλατο αντί με τα ΜΜΜ. Η πόλη έχει αναπτύξει πλέον ένα πενταετές σχέδιο να επεκτείνει περισσότερο το ποδηλατικό της δίκτυο. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλασίας Αλεξάντρ Μπουζίνσκι κάποιοι αναφέρουν ότι πήρε 30 έως 50 χρόνια στους Ολλανδούς ή τους Δανούς να φτιάξους τις ποδηλατικές τους υποδομές, αλλά εμείς δεν έχουμε τόσο χρόνο. Εχουμε την κλιματική αλλαγή, την οποία δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε σε 50 χρόνια. Πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα μεταφορών πολύ άμεσα, και θα είναι πολύ δύσκολο αν δεν καταστήσουμε το ποδήλατο μια εφικτή λύση για όλους. Πρέπει να το κάνουμε γρήγορα. Αν όχι σε λίγους μήνες, σε μερικά χρόνια. Με πληροφορίες από το Guardian και το BBC ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 77

“

Στόχος της πόλης, να μειωθούν οι χώροι που δεν χρειάζονται από τη βιομηχανία και τη συγκοινωνία και να γίνουν πράσινοι, ενώ χλωρίδα, πανίδα και τρεχούμενα νερά εντός της πόλης αλλά και στα περίχωρα αυξάνονται

78 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΙΩαννα ΖΑΧΑΡΑΚΗ πόλη -πρότυπο για το περιβάλλον η γερμανική Solingen πράσινο και μέλισσες σε στέγες κοινόχρηστων χώρων, στάσεις λεωφορείων ακόμη και σε στέγες εντοιχισμένων κάδων απορριμμάτων!

πανδημία του κορωνοϊού αποτέλεσε ένα καμπανάκι κινδύνου για το περιβάλλον, τονίζει σε συνέντευξή της στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ» και στον Ηλία Κουτσερή η ομογενής από τη Χρυσομηλιά Καλαμπάκας κ. Ιωάννα Ζαχαράκη, η οποία ζει και εργάζεται στο Solingen της Γερμανίας, κατέχοντας μάλιστα και τη θέση της Αντιδημάρχου στον εκεί Δήμο, ενώ είναι και Πρόεδρος του Δικτύου Ελλήνων Αιρετών Αυτοδιοίκησης της Ευρώπης. Η κ. Ζαχαράκη μίλησε για τις πρακτικές που έχει υιοθετήσει ο γερμανικός Δήμος, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και της χλωρίδας και πανίδας. Πράσινο και μέλισσες σε στέγες κοινόχρηστων χώρων, πράσινο σε στέγες από στάσεις λεωφορείων ακόμη και σε στέγες εντοιχισμένων κάδων απορριμμάτων, αποτελούν μερικές μόνο από τις πρακτικές που ακολουθούν οι κάτοικοι της περιοχής, με τον Δήμο να τις προωθεί και να τις επικροτεί. «Βλέπουμε ότι το στιλ ζωής που κάναμε, μετά και την πανδημία, θα αλλάξει και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε διαφορετικά. Ίσως η πανδημία ήταν ένα κουδούνι που μας έδειξε τον κίνδυνο, ότι εάν δεν σεβόμαστε τα αγαθά της φύσης, κι αυτά που ήδη έχουμε, θα μας φύγουν. Και με την πανδημία φάνηκε ότι εφόσον εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε βάλει φραγμούς, ήρθε η φύση να μας τους βάλει», είπε χαρακτηριστικά η κ. Ζαχαράκη αναφερόμενη στο σκεπτικό που επικρατεί στον Δήμο Solingen της Γερμανίας, ο οποίος έχει λάβει αποφάσεις ώστε να ενισχύσει ουσιαστικά και σημαντικά το περιβάλλον.

 Στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης Όπως μετέφερε η Θεσσαλή πολιτικός, από το 2018 ο Δήμος Solingen, έχει αποφασίσει τη στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης εμπλέκοντας σε αυτό τόσο την τοπική αυτοδιοίκηση, όσο και τους κατοίκους και φορείς της πόλης. Μέσα από μακρόχρονη εργασία και πολύ διάλογο με τους πολίτες, τους φορείς και τους εκπροσώπους του Δήμου δημιουργήθηκε μία ομάδα στρατηγικής η οποία υπάγεται στον Δήμαρχο. Οτιδήποτε κι αν ψηφίζει ο Δήμος, όποια απόφαση κι αν λαμβάνεται, θα πρέπει να τηρεί συγκεκριμένες προδιαγραφές ώστε να συμφωνεί με τους συμφωνηθέντες τομείς για την κοινωνική συνύπαρξη, το κλίμα, το περιβάλλον, την εναλλακτική ενέργεια, τις μετακινήσεις και την δημιουργία ενός κόσμου με δίκαια και αλληλέγγυα κριτήρια. Έτσι λοιπόν, όλες οι αποφάσεις του Δήμου τίθενται υπό την στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης και τους όρους αυτής.  Πράσινο στη θέση των τσιμέντων και του γκρι Αναφορικά με το πράσινο, στόχος είναι να επεκταθεί αυτό στην πόλη, να

βελτιωθεί η ποιότητα των υπαρχόντων πράσινων χώρων, να μειωθούν οι χώροι που δεν χρειάζονται από τη βιομηχανία και τη συγκοινωνία και να γίνουν πράσινοι, ενώ χλωρίδα πανίδα και τρεχούμενα νερά εντός πόλης αλλά και στα περίχωρα πρέπει να αυξηθούν. Όπως επεσήμανε η κ. Ζαχαράκη, γίνεται μία προσπάθεια να φυτευτούν άγρια λουλούδια για να προσελκύουν τις μέλισσες και τα έντομα, καθώς φυτεύονται μεν λουλούδια, αλλά όχι αυτά για να μπορέσουν να υπάρχουν τα έντομα, που αποτελούν έναν κρίκο της αλυσίδας του περιβάλλοντος.  Κήποι σε κοινόχρηστες εκτάσεις, και φυτεύσεις σε νησίδες και σε στάσεις λεωφορείων Στο Solingen έχουν δημιουργηθεί κήποι σε κοινόχρηστες εκτάσεις, φυτεύσεις σε νησίδες και σε στάσεις λεωφορείων και σύνθημα είναι «αντί για γκρι να γίνεται χώρος πρασίνος». Οι κάτοικοι, σύμφωνα με την κ. Ζαχαράκη, με την προτροπή του Δήμου και μέσω της κοινωνικής αυτής σύμβασης που έχει επιτευχθεί προωθούν τις φυτεύσεις πρασίνου όπου είναι δυνατόν, στο μπαλκόνι ακόμη και σε στέγες εντοιχισμένων κάδων απορριμμάτων. «Αλλάζει μορφή η πόλη, γίνεται πιο φυ-

σική κι αυτό δίνει χαρά στους πολίτες. Έχουμε λουλούδια που δεν είναι φιλικά προς μέλισσες και έντομα. Πρέπει να αλλάξουμε και τα φυτά που υπήρχαν, ώστε να είναι φιλικά σε έντομα και να προστατεύσουμε ουσιαστικά το περιβάλλον, τη χλωρίδα και την πανίδια», είπε χαρακτηριστικά η κ. Ζαχαράκη.  Προσφορές κινητικότητας, από περιβαλλοντικές ενώσεις Ένα μεγάλο ακόμη θέμα είναι οι μετακινήσεις με τους κατοίκους του Solingen να προωθούν την ποδηλασία με στόχο την αύξησή της κατά 10%, ενώ για τα ταξίδια τους οι Γερμανοί κάτοικοι του εν λόγω Δήμου, ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν προσφορές κινητικότητας, από περιβαλλοντικές ενώσεις που ιδρύονται, με απώτερο στόχο να μειωθεί η χρήση του αυτοκινήτου και να αυξηθεί αυτή του λεωφορείου και ποδηλάτου. Αρωγός σε όλες τις δράσεις και τις καμπάνιες ενημέρωσης είναι φυσικά ο Δήμος, ο οποίος μάλιστα παραχώρησε και έναν χώρο στην περιοχή που διαμένει η κ. Ζαχαράκη στους εκεί κατοίκους, για να γίνει ένας χώρος περιβάλλοντος και συνάντησης, «η Όαση στην ανατολική περιοχή του Ohligs» όπως ονομάζεται. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 79

Εικόνες απ΄ τον «κήπο –όαση» της περιοχής του Ohligs

80 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Ο χώρος αυτός δεν θα αξιοποιηθεί από την πόλη και δόθηκε στο σύλλογο της περιοχής. Εμείς οι πολίτες της περιοχής μπορούμε να τον αναπτύξουμε για τη γειτονιά μας, να φυτέψουμε, να τον διαμορφώσουμε ώστε να παρακολουθήσουμε για παράδειγμα, ένα κοντσέρτο και να τον αξιοποιήσουμε, σύμφωνα με τους όρους που έχουν τεθεί για την βιώσιμη ανάπτυξη. Κοντά βρίσκονται και σχολεία και θα ήταν πολύ σημαντικό να μάθουν και τα μικρότερα παιδιά, πως γίνεται η φύτευση λουλουδιών, φρούτων και λαχανικών. Όλα αυτά μπορούμε εμείς οι κάτοικοι να τα κάνουμε στον χώρο που μας παραχωρήθηκε», εξήγησε η κ. Ζαχαράκη, εντυπωσιάζοντας για την κοινωνική συνοχή που προωθείται από τον γερμανικό Δήμο και ως προς την προστασία του περιβάλλοντος.

Η Ιωάννα Ζαχαράκη Η Ιωάννα Ζαχαράκη, είναι Aντιδήμαρχος στο Δήμο Solingen, που ανήκει στο Ομόσπονδο Κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας - Βεστφαλίας, Πρόεδρος του Δικτύου Ελλήνων Αιρετών Αυτοδιοίκησης της Ευρώπης με καταγωγή την Χρυσομηλιά Καλαμπάκας Τρικάλων είναι φιλόλογος, κοινωνιολόγος και εργάζεται σε κοινωνικό φορέα, ως Εισηγήτρια Σύμβουλος στον τομέα Κοινωνικής Ένταξης και Διαπολιτισμικότητας. Συγχρόνως διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Bochum σε θέματα Διαπολιτισμικότητας, Διανθρωπίνων σχέσεων, Συμπεριφοράς, αντιμετώπισης διενέξεων και Διαπαιδαγώγησης Αξιών. Στα ίδια θέματα εκπαιδεύει Δημοσίους Υπαλλήλους, για την μεθοδευμένη και σωστή εξυπηρέτηση του κοινού. Έχει ιδρύσει την Ακαδημία Αξιών www.axionakademie.de/el που βασίζεται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, το οποίο έργο της βραβεύτηκε με το βραβείο Κurt Kreuser Preis 2017 και έχει μεγάλη ζήτηση στα γερμανικά σχολεία και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Σε συνεργασία με φορείς στο κρατίδιο, ίδρυσε το Δίκτυο Ελληνικών Φορέων για τη συμπαράσταση στους νεοφερμένους συμπατριώτες στην Γερμανία, το οποίο μεταξύ άλλων, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, εξέδωσε οδηγό με τίτλο «Διαμονή και εργασία στη Γερμανία». Λόγω της μεγάλης ζήτησης του σε όλη την Γερμανία, ο οδηγός μεταφράστηκε και σε άλλες 6 ευρωπαϊκές γλώσσες. Για την κοινωνική της δράση και προσφορά της απονεμήθηκε το 2019, παράλληλα σε πολλές άλλες βραβεύσεις, ο «Ομοσπονδιακός Σταυρός Αξίας», η υψηλότερη τιμητική διάκριση της Ομοσπονδιακής ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 81

82 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ελενΗ ΑΝΔΡΕΑΔΗ Η κλιματική κρίση προβλέπεται να φέρει περισσότερες πανδημίες «Η κτηνοτροφία συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όσο περίπου όλος ο κλάδος των μεταφορών, και είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την καταστροφή της άγριας φύσης»!

Ελένη Ανδρεάδη γεννήθηκε στο Λονδίνο, ταξίδεψε και δούλεψε σε πολλές χώρες, όπως στην Αγγλία, τη Γερμανία και την Αμερική, όπου ειδικεύτηκε στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Όταν γύρισε στην Ελλάδα το 2009, ίδρυσε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», η οποία προσκαλεί τα παιδιά να σώσουν τον πλανήτη μέσα από … μυστικές αποστολές. Τα βιωματικά περιβαλλοντικά προγράμματα της οργάνωσης , έχουν βραβευτεί για την καινοτομία τους από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ τα βιβλία της μεταφράζονται και κυκλοφορούν σε χώρες όπως η Αμερική, η Κίνα, η Κορέα, η Τουρκία και η Αίγυπτος! Μιλώντας στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ, αναφέρει ότι επιδίωξε αυτό

το αντικείμενο, διότι την προβλημάτιζε η ανεπαρκής επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων και του κόσμου, τονίζοντας ότι «οι νομοθέτες είναι πολύ πίσω από τους επιστήμονες και ακόμα και την κοινωνία. Βρισκόμαστε στο πιο κρίσιμο σημείο καμπής της ανθρωπότητας, που θα καθορίσει το αν θα έχουμε μέλλον και τι είδους στον πλανήτη μας». Αναφερόμενη στο θέμα της πανδημίας λόγω κορωνοϊού, αναφέρει με έμφαση, ότι «η κλιματική κρίση προβλέπεται να φέρει περισσότερες πανδημίες, όπως είδαμε και με τον ιό ζίκα». Ξεκαθαρίζει παράλληλα, ότι «η εύκολη και φτηνή λύση του πλαστικού μιας χρήσης, που μας έχει γίνει τρόπος ζωής, κάθε άλλο παρά φτηνή είναι, διότι κοστίζει ακριβά στον πλανήτη, τα ζώα και την υγεία μας. Βρίσκεται παντού: το 2050 θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό στη θάλασσα από ότι ψάρια».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Είστε απόφοιτος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, με ειδίκευση στην περιβαλλοντική πολιτική και στα μέσα ενημέρωσης. Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη επιλογή σπουδών και τι θέλατε να πετύχετε; Από παιδί είχα ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά θέματα. Μοίραζα φυλλάδια για την αποψίλωση των δασών, αγαπούσα τα ζώα και έβρισκα συχνά καταφύγιο στη φύση. Μεγαλύτερη, δούλεψα ως εθελόντρια σε οργανώσεις στην Κεντρική Αμερική και στην Βρετανία. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι μπορεί να γίνει αυτό το αντικείμενο δουλειά μου. Επιδίωξα αυτό το αντικείμενο διότι με προβλημάτιζε η ανεπαρκής επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων και του κόσμου, και το γιατί, παρόλο που η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εκκωφαντικά, δεν

ανταποκρινόμαστε επαρκώς ως κοινωνία.  Έχετε εργαστεί ως στρατηγικός και περιβαλλοντικός σύμβουλος στην Ελλάδα, στην Αμερική, στην Αγγλία και στη Γερμανία για εταιρείες, οργανισμούς και δημόσιους φορείς. Μπορούν αλήθεια, μεγάλες εταιρείες να υλοποιήσουν στρατηγικές υπέρ του περιβάλλοντος; Είναι εφικτό; Είναι ενδιαφέρον πως μετά την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, και την αποχώρηση της Αμερικής (που ξααναμπήκε τώρα) είδαμε μεγαλύτερη δραστηριοποίηση και ανακοινώσεις από εταιρείες παρά από κράτη. Οι νομοθέτες είναι πολύ πίσω από τους επιστήμονες και ακόμα και την κοινωνία. Βρισκόμαστε στο πιο κρίσιμο σημείο καμπής της ανθρωπότητας, που θα καθορίσει το αν θα έχουμε μέλλον και τι είδους στον πλανήτη μας. Μιλώ για την κλιματική αλλαγή, αλλά και για άλλα συναφή θέματα όπως την

εξαφάνιση της βιοποικιλότητας, την ρύπανση των πλαστικών, την εξαφάνιση της άγριας φύσης… Φυσικά και οι εταιρείες μπορούν και οφείλουν να είναι μέρος της λύσης. Όλοι θα πρέπει να είμαστε μέρος της δράσης και λύσης: πολιτεία, εταιρείες, και ο κάθε ένας μας.  Θεωρείτε πως η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις πιθανές αιτίες, που συνδέονται με την τεράστια εξάπλωση του κορωνοϊού; Μπορούμε να πούμε ότι η αρρωστημένη σχέση μας με τη φύση ευθύνεται για το πρόβλημα, ναι. Ο ιός, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταπήδησε από ένα άγριο ζώο στους ανθρώπους, που δεν θα έπρεπε να μας κάνει εντύπωση, καθώς έχει γίνει και στο παρελθόν με άλλους ιούς όπως τον SARS. Ήρθε από ένα εξωτικό ζώο που από ότι φαίνεται ήταν στοιβαγμένο σε αγορά κρέατος με ζωντανά άγρια ζώα στην Κίνα υπό απάνθρωπες συνθήκες, όπου δεν είχε καμία θέση. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 83

κινητοποίησής της να απαγορεύσει τη χρήση της πλαστικής σακούλας στην πόλη της. Συνειδητοποίησα ότι τα παιδιά έχουν μεγάλη δύναμη να επηρεάσουν το μέλλον τους, αντί να περιμένουν μόνο από τους ενήλικες να δράσουν. Οι Πράκτορες του Πλανήτη, τα βιβλία, αλλά και η ομότιτλη μη-κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση, στοχεύουν στο να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά πάνω στα περιβαλλοντικά θέματα και να τους δώσουν εργαλεία και εφόδια ώστε να είναι πιο υπεύθυνοι πολίτες και να απαιτήσουν την αλλαγή. Βλέπω ότι αυτή η υιοθέτηση ρόλου, ενθουσιάζει τα παιδιά. Το τελευταίο βιβλίο σας, πραγματεύεται επιπλέον, το θέμα της πλαστικής ρύπανσης… Πιστεύετε ότι έχουμε φθάσει σε οριακό σημείο; Μπορούμε να αποφύγουμε τα πλαστικά; Η εύκολη και φτηνή λύση του πλαστικού μιας χρήσης, που μας έχει γίνει τρόπος ζωής, κάθε άλλο παρά φτηνή είναι, διότι κοστίζει ακριβά στον πλανήτη, τα ζώα και την υγεία μας. Βρίσκεται παντού: το 2050 θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό στη θάλασσα από ότι ψάρια. Η Μεσόγειος έχει τα υψηλότερα ποσοστά μικροπλαστικών που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως. Εισπνέουμε μικροπλαστικά, τα τρώμε, τα πίνουμε. Οι λύσεις όμως είναι απλές. Το βιβλίο είναι γεμάτο ιδέες. Μην πίνετε νερό από πλαστικά μπουκάλια, αλλά επαναγεμίστε παγούρια. Αντί για πλαστικές σακουλίτσες μιας χρήσης για το φαγητό, επαναχρησιμοποιούμενες θήκες σιλικόνης, ή τάπερ. Καταργούμε καλαμάκια. Δεν είναι τόσο δύσκολο, απαιτεί μια αλλαγή νοοτροπίας. Μερικοί… απ΄ τους πρωταγωνιστές των βιβλίων με θέμα το περιβάλλον

Όσο η φύση πιέζεται, όσο καταστρέφουμε την άγρια φύση και ερχόμαστε πιο κοντά με άγρια ζώα που δεν θα έπρεπε, όσο τα φέρνουμε σε συνθήκες στρες κοντά μας που αυξάνουν το αποβαλλόμενο ιικό τους φορτίο, τόσο θα έχουμε περισσότερους ιούς άγνωστους και καινούργιους. Εξάλλου 60% των γνωστών ιών στον άνθρωπο έχει μεταπηδήσει από τα ζώα. Ο τρόπος ζωής μας, αυτό μονάχα το επιταχύνει και λόγω παγκοσμιοποίησης το εξαπλώνει ταχύτατα στον κόσμο εάν η ασθένεια είναι άκρως μεταδοτική, όπως ο κορωνοϊός. Η κλιματική κρίση προβλέπεται να φέρει περισσότερες πανδημίες, όπως είδαμε και με τον ιό ζίκα, έναν ιό που υπάρχει εδώ και δεκαετίες σε μια περιορισμένη γεωγραφική επικράτεια, αλλά εξαπλώθηκε ευρύτερα λόγω της αλλαγής του 84 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κλίματος. Οπότε μπορεί να πει κανείς ότι ο κορωνοϊός συνδέεται με την πίεση που ασκούμε στην άγρια φύση.  Η συγγραφική σειρά «Πράκτορες του πλανήτη», έχει επικεντρωθεί έως τώρα σε σημαντικά περιβαλλοντικά θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή, η εξαφάνιση της βιοποικιλότητας, οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες… Γιατί επιμένετε σε θέματα με το περιβάλλον και πως βλέπετε να το εκλαμβάνουν τα παιδιά; Ποια είναι η αντίδρασή τους; Όταν εργαζόμουν στο Λονδίνο ως περιβαλλοντικός σύμβουλος στο ντοκιμαντέρ Climate of Change της Participant Media, έμαθα για μια ομάδα παιδιών στην Ινδία, που κατάφερε μέσω

 Η οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», που έχετε ιδρύσει, υλοποιεί προγράμματα με τη συμμετοχή χιλιάδων παιδιών, τα οποία έχουν βραβευτεί από το Υπουργείο Παιδείας. Θεωρείτε ότι τα παιδιά χρειάζονται μια τέτοια καθοδήγηση; Έχει αλλάξει η νοοτροπία των νέων σε σχέση με τα παλαιότερα χρόνια; Πιστεύω πως ναι, και ως το έχουμε δει πλέον πρακτικά και με το παράδειγμα της Γκρέτα Τούνμπεργκ που μονοπώλησε την κοινή γνώμη για τόσους μήνες. Ξεσηκώθηκαν παιδιά, ακόμα και 8 ή 9 ετών, δικαίως αγανακτισμένα με την ανεπάρκεια των ενηλίκων σχετικά με την κλιματική κρίση. Δηλαδή, πέρα από το πως επηρεάζουν την οικογένεια τους, τα παιδιά έχουν και τη δύναμη να απαιτήσουν αλλαγή από την ευρύτερη κοινωνία. Νομίζω ότι είναι σημαντικό δηλαδή να

“

Το 2050 θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό στη θάλασσα απ΄ ότι ψάρια

ευαισθητοποιούνται, όχι μόνο για να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες όταν μεγαλώσουν, αλλά γιατί είναι ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας μας σήμερα, και μπορούν και αυτά να βοηθήσουν στις λύσεις.  Αυτά που ακούμε, διαβάζουμε, συζητάμε, πολλές φορές, θεωρούμε ότι συμβαίνουν μόνο… μακριά μας. Όμως μάλλον συμβαίνουν δίπλα μας και οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί. Υπάρχουν τέτοια παραδείγματα; Πάρα πολλά, δυστυχώς. Η αύξηση της έντασης και συχνότητας από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα οι υπερβολικά δυνατές ριπές ανέμων που είδαμε στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Σας είπα ότι η αγαπημένη μας Μεσόγειος είναι γεμάτη πλαστικά. Αναρωτιέμαι πόσοι θα έτρωγαν τόσο ευχάριστα ψάρι εάν γνώριζαν σε τι περιβάλλον ζει και τι τρώει. Η βιοποικιλότητα στα δάση μας χάνεται, η μέλισσα που μας δίνει το αγαπημένο μέλι και κάνει να ευδοκιμούν τα περισσότερα είδη καλλιέργειας ως οι σημαντικότεροι επικονιαστές, εξαφανίζεται με ανησυχητικούς ρυθμούς. Στην Ευρώπη για κάθε τέσσερις μέλισσες που υπήρχαν πριν είκοσι χρόνια, τώρα υπάρχουν μόνο τρεις.  Να κλείσουμε τη συνέντευξή μας με μια… προτροπή; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας; Πώς μπορούμε να πετύχουμε μία συμπεριφορά και ζωή, φιλική προς το περιβάλλον; Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω ένα πράγμα που μπορεί να κάνει ο καθένας μας για την κλιματική αλλαγή θα ήταν να τρώμε πολύ λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά. Μπορεί να ακούγεται σε κάποιους λίγο βαρύ, αλλά έχει αποδειχθεί πλέον ξανά και ξανά ότι είναι πιο υγιεινό για εμάς, και παράλληλα είναι ίσως το σημαντικότερο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς για την κλιματική αλλαγή. Η κτηνοτροφία συμβάλλει στο φαινό-

μενο του θερμοκηπίου, όσο περίπου όλος ο κλάδος των μεταφορών, και είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την καταστροφή της άγριας φύσης. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Science δείχνει ότι, χωρίς την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, η χρήση γεωργικών εκτάσεων θα μπορούσε να μειωθεί πάνω από 75% - περιοχή ισοδύναμη με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αυστραλία όλες μαζί και να εξακολουθεί να ταΐζει τον κόσμο επαρκώς.

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν αμέτρητα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε καθημερινά. Να προσθέσω άλλα δύο: να μη χρησιμοποιούμε πλαστικό μιας χρήσης και να επιλέγουμε προϊόντα που είναι βιώσιμα, π.χ. βιώσιμα είδη ψαριών, όχι σε λάθος εποχή και μέγεθος, όχι προϊόντα που περιέχουν φοινικέλαιο μη-βιώσιμης προέλευσης, ξύλο με πιστοποίηση αειφορίας κ.α. Τα βιβλία μου εστιάζουν κυρίως σε καθημερινές αλλαγές που μπορεί να κάνει ο καθένας μας. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 85

“

Με τον κορωνοϊό, μάθαμε με αυτό τον τραγικό τρόπο, ότι ο άνθρωπος πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τη φύση…

86 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Φωτογραφία Andrea Bonetti-WWF Ελλάς

ΓΙΩρΓος ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΣ ορατός ο κίνδυνος να συρθεί ξανά η ελλάδα στα ευρωπαϊκά Δικαστήρια για τις περιοχές naTUra Δεν μπορεί να γίνει μελέτη προστασίας και σχεδιασμός διαχειριστικών δράσεων, για ένα υποσύνολο αυτών των περιοχών

ρατός είναι ο κίνδυνος να συρθεί για ακόμη μία φορά η χώρα στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια, σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Μελισσουργό, υπεύθυνο του έργου Life ip 4 Natura του WWF Ελλάς κι αυτό με αφορμή τη νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε και αφορά στην οικονομική δραστηριότητα, σε μέρη των προστατευόμενων περιοχών. Όπως επεσήμανε ο κ. Μελισσουργός, τόνισε πως το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι δεν μπορούν να παρθούν μέτρα και να γίνει μελέτη της προστασίας και των οικολογικών μελετών ενός υποσυνόλου των περιοχών ΝΑTURA. Ο ίδιος ανέλυσε το τι σημαίνουν ουσιαστικά οι περιοχές NATURA, εξηγώντας χαρακτηριστικά πως δεν πρόκειται για περιοχές που είναι περιφραγμένες από έναν φράχτη...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Θα ήθελα να συνδέσουμε την περίοδο που διανύουμε με το περιβάλλον. Με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, δηλαδή, μήπως πρέπει να αναλογιστούμε και τη σχέση μας γενικότερα με το περιβάλλον; Αυτό είναι ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα που πήραμε από την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα που έχουν αλλάξει τη ζωή όλων μας. Από τα πολύ σημαντικά μαθήματα αυτού του καιρού, που το μάθαμε με αυτό τον τραγικό τρόπο, είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τη φύση. Η υγεία των οικοσυστημάτων και η υγεία της φύσης, όπως και η υγεία όλου του πλανήτη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την υγεία και την ευημερία του ανθρώπου. Αυτό είναι ένα από τα πολλά μηνύματα, που δυστυχώς τα μάθαμε και τα ξανακουμε και τα ξανασκεφτόμαστε με μεγαλύτερη προσοχή και ένταση αυτή τη φορά, λόγω της πανδημίας.  Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Νατούρα 2020 στις 21 Μαΐου, είμαστε συνεπείς σε ότι έχει να κάνει με τις υποχρεώσεις του δικτύου; Δυστυχώς η απάντηση είναι αρνητική,

όμως δεν είμαστε η μόνη χώρα , η οποία δεν εφαρμόζει πλήρως και με αποτελεσματικότητα, όπως θα έπρεπε τις λεγόμενες ευρωπαϊκές οδηγίες για τη φύση, οι οποίες είναι και τα κατευθυντήρια στρατηγικά κείμενα που δημιούργησαν το δίκτυο Νατούρα στην Ευρώπη. Το δίκτυο ΝΑTURA( Νατούρα) είναι το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Στη χώρα μας υπάρχουν 446 πολύτιμες, μοναδικές περιοχές για την απαράμιλλη φυσική κληρονομιά της Ελλάδος. Την 21η Μαΐο γιορτάζουμε κάθε χρόνο αυτό το δίκτυο σε όλη την Ευρώπη και γιορτάζουμε αυτή την ημέρα, γιατί τότε, το 1992 κυκλοφόρησαν οι οδηγίες για τη φύση, η λεγόμενη οδηγία για τους οικοτόπους, η οποία θεμελίωσε και νομικά και σαν πολιτική κομβική της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δίκτυο NATURA. Γιορτάζουμε από την μία τον πλούτο της Ευρωπαϊκής φύσης, τον πλούτο της απαράμιλλης ελληνικής φύσης είναι όμως και μία μέρα που καλούμαστε όλοι να σκεφτούμε και να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία εργαλείων, όπως οι προστατευόμενες περιοχές, έχουν στον σύγχρονο τρόπο ζωής μας για να προστατεύσουμε ακριβώς αυτή τη φυσική κληρονομιά.

Για να μπορέσουμε να είμαστε σε θέση με περηφάνια και με σιγουριά να την κληρονομήσουμε στα παιδιά μας.  Σε αυτές τις περιοχές υπάρχει απαγόρευση δραστηριοτήτων; Εδώ θίγεται ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, γιατί κανείς όταν ακούει εκ πρώτης προστατευόμενες περιοχές φαντάζεται περιοχές με φράχτες, όπου αποκλείεται η ανθρώπινη δραστηριότητα. Συμβαίνει όμως το αντίστροφο με τις περιοχές Νατούρα. Οι περιοχές ΝATURA έχουν σκοπό να προστατεύσουν την βιοποικιλότητα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο μέσα από ρυθμίσεις, από ενεργές δράσεις, μέσα από συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων έτσι ώστε οι ανθρώπινες δραστηριότητες μέσα σ’ αυτές τις περιοχές να είναι συμβατές με τα στοιχεία της φύσης, που πάμε να προστατεύσουμε και να υπηρετούν την αειφορία. Να είναι δραστηριότητες, οι οποίες δεν αντιμάχονται την προστασία της φύσης, να είναι δραστηριότητες που να μπορούν να ενισχύσουν όχι μόνο την τοπική απασχόληση και την τοπική οικονομία, αλλά να προσφέρουν και νέες διεξόδους οικονομικής ανάπτυξης για το σύνολο της χώρας, τις εποχές αυτές της κρίσης που διανύουμε. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 87

 Άρα, θα ήταν οικονομικά ωφέλιμη η υποστήριξη αλλά και η διαφήμιση των περιοχών Νatura ειδικά αυτή την περίοδο; Έχουμε αντιληφθεί αυτή τη δυνατότητα που έχουμε ως χώρα; Βρισκόμαστε σε μια κομβική και μεταβατική περίοδο διότι προσπαθούμε να θεσπίσουμε τους κανόνες, τις ρυθμίσεις και τις διαχειριστικές δράσεις, προκειμένου να προστατεύσουμε περισσότερο τη φύση μέσω των προστατευόμενων περιοχών και το έργο για το οποίο ασχολούμαστε κι εμείς ως ένας από τους έντεκα εταίρους με τον συντονισμό του αρμόδιου Υπουργείου στο WWF Ελλάς, είναι ότι προσπαθούμε να φέρουμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μαζί και μέσω υλοποίησης διαχειριστικών σχεδίων, σχεδίων δράσης για τα πολυτιμότερα είδη της ελληνικής φύσης, αλλά και τη δημιουργία καινοτόμων εργαλείων, τη χαρτογράφηση των οικοσυστημάτων στη χώρα κι άλλες τέτοιες παρόμοιες δράσεις, να ενισχύσουμε την 88 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

αποτελεσματική προστασία που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη.  Μετά και την ψήφιση του τελευταίου νόμου, υπάρχει πλέον προβληματισμός για τις χρήσεις που θα επιτρέπονται στις περιοχές προστασίας; Εξακολουθεί να υπάρχει η άποψη ότι η κυβέρνηση νομοθέτησε δυσμενώς για την προστασία της βιοποικιλότητας; Ήταν ένα ατυχές θα λέγαμε πρόσφατο περιστατικό. Με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ανάπτυξης, κάναμε μία μερική τροποποίηση του νομικού πλαισίου που διέπει την προστασία αυτών των περιοχών. Με την πρόσφατη αυτή τροποποίηση είπαμε ότι μπορούμε να λαμβάνουμε ρυθμίσεις, κάνοντας τις κατάλληλες μελέτες σε ποιες ακριβώς περιοχές μπορούμε να αναπτύξουμε και σε ποια ένταση, ποιες δραστηριότητες, να το κάνουμε όχι για το σύνολο των περιοχών, όπως μας λένε και οι καλές πρακτικές της επιστήμης και η

ευρωπαϊκή νομοθεσία και η ελληνική συγχρόνως, αλλά να το κάνουμε για ένα μέρος των περιοχών, αυτών που θα εκδηλώνεται κάποιο επενδυτικό ενδιαφέρον. Άρα να δημιουργήσουμε ένα ειδικό προστατευτικό καθεστώς εκεί που υπάρχει και το ανάλογο επενδυτικό ενδιαφέρον. Το πρόβλημα όμως με μια τέτοια πρωτοβουλία, στο άρθρο 218 του επίμαχου νόμου, είναι ότι δεν μπορούμε να πάρουμε μέτρα και να μελετήσουμε την προστασία και τις οικολογικές λειτουργίες και να σχεδιάσουμε τις κατάλληλες διαχειριστικές δράσεις για ένα υποσύνολο των περιοχών Νatura. Αυτό πρέπει να το κάνουμε, όπως μας λέει και η επιστήμη και η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, με τρόπο συνεκτικό, ομοιογενή για το σύνολο των περιοχών και φυσικά για την πλήρη έκταση των περιοχών κι όχι μόνο για ένα κομμάτι. Αλλιώς ένα από τα πράγματα που θα συμβούν, εκτός ότι δεν θα έχουμε πετύχει ουσιαστικά τους

Φωτογραφίες Andrea Bonetti-WWF Ελλάς

σκοπούς προστασίας μιας τέτοιας περιοχής, είναι ότι θα ξαναπάμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο τον Δεκέμβριο του 2020, καταδίκασε την Ελλάδα για μη σωστή εφαρμογή των οδηγιών για τη φύση. Άρα με τέτοιες αποσπασματικές κινήσεις και κατά περίπτωση πρωτοβουλίες κινδυνεύουμε και πάλι να συρθούμε ως χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με δυσμενές αποτέλεσμα και είναι κάτι που δεν το επιθυμεί κανένας.  Είναι ορατός αυτός ο κίνδυνος; Δυστυχώς ναι. Μένει να δούμε τι θα γίνει στο κομμάτι της εφαρμογής των καινούργιων διατάξεων. Θυμίζω πως ήταν πάρα πολλές και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και η Επιτροπή Φύση, το αρμόδιο δηλαδή γνωμοδοτικό όργανο του Υπουργείου

Περιβάλλοντος για τα θέματα των περιοχών Νατούρα, είχαν εκφράσει έντονα τις αντιρρήσεις τους, όπως και όλοι όσοι ένωσαν τη φωνή τους μαζί μας και υπογράψανε ψήφισμα διαμαρτυρίας απέναντι στο Υπουργείο Ανάπτυξης και το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Μαζεύτηκαν 40.000 φωνές, πολύ δυνατές που διατύπωσαν και συνέδραμαν στην διαμαρτυρία απέναντι σ’ αυτές τις νέες ρυθμίσεις τότε και τώρα περιμένουμε τι θα γίνει σε επίπεδο εφαρμογής και επιφυλασσόμαστε να δούμε εάν θα χρειαστεί και πάλι να ...παίξουμε άμυνα απέναντι σε τέτοιες πρωτοβουλίες.  Πως εξελίχθηκε ο διαγωνισμός φωτογραφίας που καλούσατε τους συμμετέχοντες να φωτογραφίσουν την ομορφιά και

τον πλούτο ζωής που φιλοξενούν και προστατεύουν οι περιοχές Νατούρα; Ούτε εμείς οι διοργανωτές, που κάναμε αυτό τον διαγωνισμό στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4- Νατούρα, δεν περιμέναμε την πολύ μεγάλη συμμετοχή του ενδιαφερόμενοι κοινού και δεν περιμέναμε και την υψηλή ποιότητα των φωτογραφιών. Συγκεντρώθηκαν σχεδόν 8000 φωτογραφίες υψηλότατης ποιότητας, τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν πρόσφατα και κάναμε όλοι μαζί, ένα ταξίδι μέσα από αυτές τις φωτογραφίες στη μοναδική ελληνική φύση στις 21 Μαΐου, στη γιορτή της Ημέρας Νατούρα 2020, στο facebook και στη σελίδα του έργου «Εδώ Ζούμε» και στα αντίστοιχα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του WWF Ελλάς.

*ο Γιώργος μελισσουργός από το WWF eλλάς είναι υπεύθυνος του έργου LIFe-Ip4natura είναι αρχιτέκτονας μηχανικός (απθ), με μεταπτυχιακές σπουδές στον περιφερειακό και αστικό σχεδιασμό (LSe) και διδακτορικό στην ανθρωπογεωγραφία (Χαροκόπειο πανεπιστήμιο). ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 89

Ποιες περιοχές της Μαγνησίας ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000; μοναδικά φυτά και είδη ζώων που βρίσκονται μόνο στη χώρα μας!

Φωτογραφίες (κατηγορίες: δέντρα, λουλούδια, πτηνά) από σημεία των περιοχών NATURA, σε Πήλιο και Κάρλα. Γιάννης Κουτσερής (@_k.t.s_photos_)

90 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

λήθεια, γνωρίζουμε όλοι στη Μαγνησία ποιες περιοχές του νομού μας, έχουν χαρακτηριστεί ως Natura 2000; Πιθανόν… όχι , και όμως υπάρχουν πολλοί κάτοικοι άλλων περιοχών αλλά και χωρών, που έρχονται ακριβώς για να θαυμάσουν αυτές τις ομορφιές… Βέβαια συνολικά, υπάρχουν 446 περιοχές Natura σε όλη την Ελλάδα ή αλλιώς… το 28% της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας ανήκει στο δίκτυο των περιοχών Natura! Παράλληλα, σύμφωνα με όσα αναφέρονται απ΄το wwf Ελλάς, το 20% της θαλάσσιας έκτασης της Ελλάδας υπάγεται σε περιοχές του δικτύου Natura, όπως και … πάνω από 1.200 είδη φυτών και 4.000 είδη ζώων δεν τα συναντάμε πουθενά αλλού παρά μόνο στην Ελλάδα! Πιο αναλυτικά, συνολικά 446 περιοχές που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, από τη Θράκη έως την Κρήτη και από την Κέρκυρα έως το Καστελόριζο, όπως βέβαια και στη Μαγνησία, αποτελούν το ελληνικό τμήμα του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, του μεγαλύτερου δικτύου προστατευόμενων περιοχών του κόσμου. Ο ρόλος του δικτύου για την προστασία των πιο πολύτιμων οικολογικά περιοχών της χώρας μας, αλλά και δεκάδων ειδών φυτών και ζώων που συναντάμε στην ελληνική φύση, είναι καθοριστικός, ειδικά σε περίοδο κρίσης για την παγκόσμια βιοποικιλότητα, όπως η σημερινή. Ακόμα περισσότερο, όταν γνωρίζουμε ότι προστατεύοντας τα πιο σημαντικά φυσικά οικοσυστήματα της χώρας μας, καταφέρνουμε ταυτόχρονα να «θωρακιστούμε» απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Γιατί χρειαζόμαστε τις περιοχές Natura; Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που θα λειτουργεί αποτελεσματικά, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές προκλήσεις και, ταυτόχρονα, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της κοινωνίας. Το δίκτυο Natura 2000, ακριβώς επειδή έχει σχεδιαστεί ώστε να μην αποκλείει τις ανθρώπινες δραστηριότητες, μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Το lIFE-IP 4 NATuRA Το LIFE-IP 4 NATURA είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα των τελευταίων δεκαετιών για την προστασία της φύσης στην Ελλάδα. Έντεκα εταίροι, υπό τον συντονισμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος LIFE της ΕΕ και του Πράσινου Ταμείου, ενώνουν τις δυνάμεις τους, δημιουργώντας μια «ασπίδα» για την ελληνική φύση, σχεδιάζοντας νέα εργαλεία προστασίας και διαχείρισης και αναδεικνύοντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον. Σκοπός του έργου είναι η ουσιαστική ενίσχυση της προστασίας της φύσης στην Ελλάδα, με άξονα το δίκτυο Natura 2000 και σύμφωνα με τις επιταγές των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη φύση. Για τον λόγο αυτό, για πρώτη φορά ενσωματώνονται συνεκτικά, σε ένα ενιαίο πρόγραμμα, δράσεις οι οποίες καλύπτουν όλες τις παραμέτρους που σχετίζονται με την προστασία της φύσης: πολιτική, οικονομία, κοινωνία, επιστημονική γνώση.

ΟΙ ΠΕΡΙΟΧEΣ NATuRA 2000 ΣΤΗ ΜΑΓΝΗΣIA Πιο αναλυτικά, οι περιοχές Natura 2000 στη Μαγνησία είναι οι εξής: (ο κωδικός στην αρχή της αναφοράς, είναι ο μοναδικός κωδικός με τον οποίο είναι καταχωρημένη η περιοχή) GR1430001 GR1430002 GR1430003 GR1430004 GR1430005 GR1430006 GR1430007 GR1430008 GR1430009

ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΟΡΟΣ ΠΗΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖωΝΗ ΣΠΗΛΑΙΑ ΜΑΛΑΚΙ ΚΑΙ ΣΚΕΠΟΝΙ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΚΟΥΡΙ ΑΛΜΥΡΟΥ - ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΣΚΙΑΘΟΣ: ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ - ΒΟΡΕΙωΝ ΣΠΟΡΑΔωΝ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΚΟΠΕΛΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΝΗΣΙΑ ΚΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΙΠΕΡΙ, ΨΑΘΟΥΡΑ ΚΑΙ ΓΥΡω ΝΗΣΙΔΕΣ ΑΓΙΟΣ ΓΕωΡΓΙΟΣ, ΝΗΣΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ, ΛΕΧΟΥΣΑ, ΓΑΪΔΟΥΡΟΝΗΣΙΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΟΡΟΣ ΟΘΡΥΣ, ΒΟΥΝΑ ΓΚΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΦΑΡΑΓΓΙ ΠΑΛΑΙΟΚΕΡΑΣΙΑΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡωΝ ΠΡωΗΝ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΟΡΟΣ ΠΗΛΙΟ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΝΗΣΙΔΕΣ ΑΣΠΡΟΝΗΣΟΣ, ΑΡΓΚΟΣ, ΜΑΡΑΓΚΟΣ, ΡΕΠΙ, ΤΣΟΥΓΚΡΙΑ, ΤΣΟΥΓΚΡΙΑΚΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΗΣωΝ ΣΚΙΑΘΟΥ ΚΑΙ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 91

αναδεικνύεται μέσω εςπα το πανόραμα ναυαγίων που διαθέτει η θεσσαλία

ςε λειτουργία ο «επισκέψιμος ενάλιος αρχαιολογικός Χώρος στην περιστέρα της αλοννήσου»

νοιξε την 1η Ιουνίου 2021, για το κοινό ο Επισκέψιμος Ενάλιος Αρχαιολογικός Χώρος στην Περιστέρα της Αλοννήσου, το πολυβραβευμένο πρώτο και μοναδικό υποθαλάσσιο μουσείο στη χώρα που εγκαινιάστηκε πέρυσι τον Αύγουστο, αναδεικνύοντας την Αλόννησο στους κορυφαίους βιώσιμους τουριστικούς προορισμούς του κόσμου. Ο «Παρθενώνας των ναυαγίων», επαναλειτουργεί με ασφάλεια φέτος το καλοκαίρι, στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης που υπογράφηκε μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Δήμου Αλοννήσου, μετά την πρόσφατη άρση των περιοριστικών μέτρων στον τουρισμό, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. «Σε συνεργασία με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, την Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και το Δήμο Αλοννήσου, από την 1η Ιουνίου,

92 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

προσφέρουμε στην παγκόσμια κοινότητα των αυτοδυτών και στους λάτρεις των ενάλιων αρχαιοτήτων τη δυνατότητα να επισκεφτούν με όλους τους κανόνες ασφάλειας τον «Παρθενώνα των ναυαγίων», το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο (425 π.Χ.) στο οποίο μπορεί να καταδυθεί άνθρωπος και να ζήσουν μια μοναδική εναλλακτική τουριστική εμπειρία, με προστιθέμενη αξία και πλούτο για τη χώρα» δηλώνει ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός. «Το ναυάγιο βρίσκεται στο νησί της Περιστέρας στα ανοιχτά της Αλοννήσου στην μεγαλύτερη στην Ευρώπη προστατευόμενη Θαλάσσια έκταση, το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου- Βορείων Σποράδων. Υποβρύχιες κάμερες παρακολούθησης του ναυαγίου σε real time χρόνο Το Υποθαλάσσιο Μουσείο ενσωματώνει καινοτομίες αιχμής, όπως το Σύστημα NOUS, των υποβρυχίων καμερών παρακολούθησης του ναυαγίου σε real time χρόνο και το προηγμένο καταδυτικό σύστημα (Augmented Diving System), το οποίο

μπορούν να χρησιμοποιούν όλοι όσοι καταδύονται στο ναυάγιο και τους παρέχει πληροφορίες μέσω των tablets, για το μεγάλο εμπορικό πλοίο που μετέφερε περισσότερους από 4.000 οινοαμφορείς, προτού ναυαγήσει στα νερά των Σποράδων. Οι επισκέπτες που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να καταδυθούν, μπορούν να ζήσουν μια μοναδική εμπειρία κατάδυσης στο Κέντρο Ενημέρωσης Κοινού στη Χώρα της Αλοννήσου, όπου λειτουργεί ειδική εγκατάσταση τρισδιάστατης, ψηφιακής απεικόνισης για εικονική κατάδυση στο ναυάγιο της Περιστέρας. Διαμορφώσαμε ένα καινοτόμο και μοναδικό στην Ελλάδα εκθεσιακό χώρο εικονικής πραγματικότητας όπου ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής συνδυάζονται με παραδοσιακές μουσειακές πρακτικές και μεταφέρουν τον επισκέπτη στη μαγεία του βυθού» προσθέτει ο Περιφερειάρχης. Το έργο έχει τιμηθεί με το πρώτο βραβείο στην κατηγορία: «Καινοτομία και ψηφιοποίηση στον αειφόρο πολιτιστικό τουρισμό, προς έξυπνους προορισμούς» του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτιστικού Τουρισμού

ECTN τον Οκτώβριο του 2020, δυο βραβεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βραβείο Tourism Award 2020 και βραβείο για τη Βιώσιμη Ελλάδα του Αύριο «Bravo Sustainability Award». Πανόραμα ναυαγίων στη Θεσσαλία Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, με ολοκληρωμένο σχέδιο, προχωρά στην αξιοποίηση και ανάδειξη και άλλων Υποθαλάσσιων Μουσείων στις Σποράδες και τον Δυτικό Παγασητικό. «Διαθέτουμε ένα πανόραμα ναυαγίων των κλασικών, υστερορωμαικών, βυζαντινών και νεότερων χρόνων σε Περιστέρα, Γλάρο, Τηλέγραφο, Κίκυνθο, Χριστόφορο, Φαγκρού, Κυρά Παναγιά και Σκάντζουρα, που αξιοποιούμε και αναδεικνύουμε μέσω του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020, δημιουργώντας ένα κρίσιμο αριθμό Μουσείων, πόλο έλξης για ένα πολυάριθμο, νέο τουριστικό κοινό»

υπογραμμίζει ο Κώστας Αγοραστός. «Συνδέουμε τον έξυπνο τουρισμό με τον πολιτισμό και το αναλλοίωτο φυσικό περιβάλλον, αναβαθμίζοντας την εικόνα της Θεσσαλίας στο διεθνή τουριστικό χάρτη. Το έργο συμβάλλει στην προστασία ενός συνόλου μοναδικών ναυαγίων και αποτελεί έργο υποδομής για την ανάδειξη των ενάλιων αρχαιολογικών χώρων, το άνοιγμά τους και την προβολή του ενάλιου πλούτου

στο ευρύ κοινό, καθώς και για την προσέλκυση και ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού, που είναι το δεύτερο σε κατά κεφαλή δαπάνη τουριστικό προϊόν στον κόσμο. Το σύνολο της λειτουργίας των Υποθαλάσσιων Μουσείων και η τεχνογνωσία που θα προκύψει θα αποτελέσουν πρότυπο για την ανάπτυξη αντίστοιχων δραστηριοτήτων σε όλη τη χώρα» προσθέτει ο Περιφερειάρχης.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 93

94 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Δρ. αλεξΙος ΛΟΛΑΣ πρόταση για δίκτυο «Υφάλων Τέχνης» στον παγασητικό Η προώθηση εναλλακτικών τρόπων τουρισμού, μπορεί να συμβάλλει στην στροφή προς μια πιο αειφορική ανάπτυξη

«Η

πιο ρεαλιστική προσέγγιση, η οποία θα μπορέσει να συνδυάσει την «ανάπτυξη» με την «αειφορία» είναι η δημιουργία «θυλάκων προστασίας» όπως για παράδειγμα το δίκτυο των Υφάλων Τέχνης στον Παγασητικό» όπως τόνισε σε συνέντευξή του στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ, ο Δρ Αλέξιος Λόλας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Π.Θ. Όπως υποστήριξε, για την πρωτότυπη αυτή πρόταση, «ένα δίκτυο από θεματικά υποβρύχια αξιοθέατα, στη φιλοσοφία του «Υφάλου Τέχνης» θα είχε πολλαπλά οφέλη: από τη μια, τα έργα από μόνα τους θα ήταν εντυπωσιακά ως θέαμα για τον επισκέπτη, ενώ από την άλλη η δράση τους ως τεχνητοί ύφαλοι θα προσέφερε καταφύγιο και πεδίο ανάπτυξης για τη θαλάσσια ζωή, με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να μετατραπούν τα συγκεκριμένα σημεία σε «οάσεις βιοποικιλότητας». Μάλιστα, η προώθηση, εναλλακτικών τρόπων τουρισμού είναι μια διέξοδος που μπορεί να συμβάλλει κατά κάποιο τρόπο στην στροφή προς μια πιο αειφορική ανάπτυξη. Ο κ. Λόλας αναφέρθηκε όμως και στο πρόγραμμα «Υιοθέτησε τη Θάλασσά σου», που διεκδικεί το Εργαστήριο ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που αφορά τόσο τον εκπαιδευτικό και μαθητικό πληθυσμό, όσο και… του αλιείς! ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ

 Μια νέα πρόταση έρχεται στην επιφάνεια απ΄το Εργαστήριο Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και αφορά δράσεις εκπαίδευσης. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τίτλος για την «υιοθέτηση της θάλασσας» … σε τι αποσκοπεί και τι αφορά; Πρόκειται για μια Πρόταση που υποβλήθηκε για χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια που καταβάλλεται παγκοσμίως, για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης από τα πλαστικά, με πρωταγωνιστή τον απλό πολίτη. Η φιλοσοφία της Πρότασης στηρίζεται στο δέσιμο και το αίσθημα ευθύνης που αναπτύσσει κάποιος με κάτι που «υιοθετεί». Έτσι, εμείς προτείνουμε να «υιοθετήσουν την θάλασσα» και μέσα από μια σειρά δράσεων καθαρισμού ακτών και εκστρατείας ενημέρωσης να νιώσουν τη θάλασσα ως κάτι κοντινό και δικό τους, που χρειάζεται φροντίδα

και προστασία. Στην πρόταση δίνεται μεγάλη προτεραιότητα στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση από τη μια των μαθητών και από την άλλη των πολιτών, μέσα από την ενημέρωση για τις συνέργειες μεταξύ περιβαλλοντικής προστασίας και αειφόρου ανάπτυξης. Επιπλέον, απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που θέλουν να αυξήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους, σχετικά με την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, αλλά και τις δυνατότητες χρήσης καινοτόμων πρακτικών στην περιβαλλοντική εκπαίδευση από την ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε βιωματικές δράσεις. Απώτερος στόχος είναι η αλλαγή της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς απέναντι στην πλαστική ρύπανση και η διαμόρφωση ενεργών πολιτών που θα συμβάλλουν στην επιτυχή εφαρμογή των μέτρων περιορισμού της πλαστικής ρύπανσης.  Πώς μπορούμε απ΄ τη μια να προστατεύσουμε το θαλάσσιο περιβάλλον και απ΄την άλλη να έχουμε

θετικά αποτελέσματα από την όποια εκμετάλλευσή του; Μπορεί να λειτουργήσει αυτό παράλληλα; Η αλήθεια είναι πως οι έννοιες «εκμετάλλευση» και «προστασία» είναι λίγο δύσκολο να πάνε χέρι-χέρι! Συνήθως, πιο ταιριαστό ζευγάρι με την «εκμετάλλευση» είναι η «αειφορία». Και αυτό είναι το κυρίαρχο ζητούμενο στις περισσότερες ερευνητικές δράσεις που υλοποιεί το Εργαστήριο ωκεανογραφίας: πώς θα καταφέρουμε, δηλαδή, να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα μπορούμε να διαχειριστούμε τους πόρους και τις υπηρεσίες που μας παρέχει το θαλάσσιο οικοσύστημα, με τις λιγότερες δυνατόν αρνητικές επιπτώσεις. Το μεγάλο στοίχημα είναι το πώς θα μπορέσει να περάσει αυτό το μήνυμα μέσα στον κοινωνικό ιστό. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να πετύχουμε με την συγκεκριμένη πρόταση. Η αλιεία, για παράδειγμα, ένας ξεκάθαρος τρόπος «εκμετάλλευσης» που δύσκολα στο μυαλό μας μπορεί να συνδυαστεί με την «προστασία» ή την «αειφορία», μπορεί μέχρι κάποιο βαθμό να κάνει και τα δύο! ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 95

Εκθέσεις με αγάλματα του γλύπτη Jason deCaires Taylor από το Μεξικό και τα Κανάρια

Από δειγματοληψίες του Εργαστηρίου Ωκεανογραφίας, μερικές εκ των οποίων γίνονται και με το Σύλλογο Αυτοδυτών

Από τη μια πλευρά, οι αλιείς μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ρύπανσης είτε άμεσα μειώνοντας οι ίδιοι τις ρυπογόνες δραστηριότητές τους (π.χ. απόρριψη αλιευτικών εργαλείων) είτε έμμεσα, μέσω της συλλογής των απορριμμάτων που παγιδεύονται στα δίχτυα τους. Από την άλλη πλευρά, μπορούν να στραφούν σε εναλλακτικές μορφές αλιείας, όπως ο Αλιευτικός τουρισμός ώστε να μειώσουν την αλιευτική προσπάθεια χωρίς να χάσουν το εισόδημα τους, ούτε να αλλάξουν ενασχόληση! Μέσα, λοιπόν, στην πρόταση «Υιοθέτησε τη Θάλασσά σου», έχουμε σχεδιάσει επιμορφωτικά σεμινάρια για τους αλιείς της Μαγνησίας, προκειμένου να ενημερωθούν σχετικά με όλους εκείνους τους τρόπους που μπορούν να συμβάλλουν για να κάνουν τη στροφή προς την αειφορία.  Σε επίπεδο Μαγνησίας, από την ενασχόλησή σας, μέχρι σήμερα, θεωρείτε ότι υπάρχουν κίνδυνοι, σε ζητήματα θαλάσσιου περιβάλλοντος που πρέπει να αποφύγουμε, αλλά ίσως και ευκαιρίες που πρέπει να εκμεταλλευτούμε; Δυστυχώς, όπως όλες οι ελληνικές θά96 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

λασσες, ο Παγασητικός αντιμετωπίζει 2 μεγάλα προβλήματα: υπεραλίευση και ρύπανση. Πρόκειται για πολύ σύνθετα ζητήματα που δεν μπορούν να αναλυθούν σε τόσο μικρό χρόνο και χώρο, ούτε μπορούν να λυθούν άμεσα. Οτιδήποτε συμβάλλει σε αυτά, πρέπει να τα αποφύγουμε! Είδαμε όμως, πριν, πως υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορεί να αναχαιτιστεί η μεγέθυνσή τους και να μειωθούν οι επιπτώσεις τους στην κοινωνία και την οικονομία, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση και η απαιτούμενη διάθεση για αλλαγή και προσαρμογή σε νέες συνθήκες. Η προώθηση, λοιπόν, των εναλλακτικών τρόπων τουρισμού είναι μια διέξοδος που μπορεί να συμβάλλει κατά κάποιο τρόπο στην στροφή προς μια πιο αειφορική ανάπτυξη. Η Μαγνησία θεωρώ πως έχει όλες τις απαραίτητες συνθήκες που απαιτούνται για να πετύχει κάτι τέτοιο, καθώς γεωγραφικά βρίσκεται στο μέσο της Ελλάδας και είναι προσβάσιμη από παντού, ενώ διαθέτει πλούσια ιστορία και σπάνια φυσική ομορφιά συνδυάζοντας βουνό και θάλασσα.  Είναι γεγονός από πέρυσι το

πρώτο καταδυτικό μουσείο στην Αλόννησο. Έχοντας και τη συνεργασία με το Σύλλογο Αυτοδυτών Βόλου θεωρείτε ότι μπορούν να αναδειχτούν οι δυνατότητες και οι προοπτικές αειφόρου ανάπτυξης που θα προκύψουν από την προώθηση του Καταδυτικού Τουρισμού στη Μαγνησία, με σεβασμό στα υδάτινα οικοσυστήματα; Για την αυτόνομη κατάδυση μπορώ να σας μιλάω για ώρες!! Προσωπικά, θεωρώ πως η συντριπτική πλειοψηφία όσων ασχολούνται με την κατάδυση, αποκτούν έντονη περιβαλλοντική συνείδηση εξαιτίας του δεσμού που αναπτύσσουν με τη θάλασσα. Επομένως, ο καταδυτικός τουρισμός μπορεί να θεωρηθεί μια αειφορική δραστηριότητα. Είναι γεγονός ότι το Μουσείο στην Αλόννησο ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά από μόνο του, δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη στρατηγική με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων και ωφελούμενων (π.χ. εστίαση, ξενοδόχοι, tour Operators, φορείς OTA), έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές που θα είναι η βάση στην οποία θα στηριχτεί η ανάπτυξη.

Εκθέσεις με αγάλματα του γλύπτη Jason deCaires Taylor από το Μεξικό και τα Κανάρια

 «Προσπαθούμε να συνδυάσουμε, την προστασία του περιβάλλοντος, με την τέχνη και με την κατάδυση», είχατε αναφέρει κάποια στιγμή, με αφορμή ένα πρωτοποριακό project για τον «Ύφαλο Τέχνης» . Είναι ένα πρόγραμμα που τελικά μπορεί να προχωρήσει; Εδώ βρήκατε το κουμπί μου! Για τον «Ύφαλο Τέχνης» μπορώ να σας μιλάω για μέρες!!!! Σαφώς και μπορεί να προχωρήσει. Ουσιαστικά, είναι κάτι που ΠΡΕΠΕΙ να γίνει, στο πλαίσιο του σχεδιασμού που σας είπα πιο πριν. Ένας καταδυτικός προορισμός, για να είναι ελκυστικός, θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έχει πολλές επιλογές και να δει πολλές, εντυπωσιακές και το σημαντικότερο, διαφορετικές εικόνες στις καταδύσεις του. Επειδή οι ελληνικές θάλασσες και μαζί και ο Παγασητικός Κόλπος, έχουν πλέον λίγα ψάρια, όσο όμορφα και αν είναι τα καταδυτικά σημεία, μοιάζουν «άδεια» από ζωή με αποτέλεσμα να χάνουν πολύ σε αξία στο «χρηματιστήριο» των καταδύσεων. Ένα δίκτυο από θεματικά υποβρύχια αξιοθέατα, στη φιλοσοφία του «Υφάλου Τέχνης» θα είχε πολλαπλά οφέλη: από τη μια, τα έργα από μόνα τους θα ήταν εντυπωσιακά ως θέαμα για τον επισκέπτη, ενώ από την άλλη η δράση τους ως τεχνητοί ύφαλοι θα προσέφερε καταφύγιο και πεδίο ανάπτυξης για τη θαλάσσια ζωή, με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να μετατραπούν τα συγκεκριμένα σημεία σε «οάσεις βιοποικιλότητας». Πως αλλιώς μπορεί να γίνει ανάδειξη της σπάνιας θαλάσσιας χλωρίδας και

πανίδας του Παγασητικού και του συμπλέγματος των Β. Σποράδων; Τι είναι αυτό που θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε σε ενδιαφερόμενους επισκέπτες; Θα μιλήσω πάλι για τον στρατηγικό σχεδιασμό που πρέπει να υπάρχει. Σε συνέχεια της προηγούμενης απάντησής μου, ακόμα και ένα δίκτυο από «Υφάλους Τέχνης» πάλι δεν θα είναι αρκετό αν δεν υποστηριχτεί από υποδομές στην ξηρά. Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε πως ένας δύτης δεν πηγαίνει συνήθως μόνος του διακοπές, αλλά έχει μαζί και την οικογένειά του. Όσο λοιπόν εκείνος θα καταδύεται και θα γνωρίζει από κοντά τη μαγεία του υποβρύχιου κόσμου του Παγασητικού και του Αιγαίου, θα πρέπει να δώσουμε τη δυνατότητα στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του να μοιραστούν αυτή την εμπειρία με κάποιον άλλο τρόπο. Η τεχνογνωσία υπάρχει: Ένα αντίστοιχο δίκτυο από Κέντρα Ενημέρωσης όπως αυτά που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο της υλοποίησης από την Περιφέρεια Θεσσαλίας του προγράμματος των Υποβρύχιων Μουσείων, θα ήταν ένας εντυπωσιακός τρόπος να παρουσιάζεται στους επισκέπτες η πλούσια ιστορία και μυθολογία του τόπου που κρύβεται πίσω από τα έργα που εκτίθενται στα υποβρύχια αξιοθέατα και ταυτόχρονα, να βλέπουν φωτογραφίες ή βίντεο σε ζωντανή μετάδοση κατευθείαν από το βυθό!  Έχοντας παρακολουθήσει είμαι σίγουρος,( καθώς υπήρξε παρουσία του και σε εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν και απ΄το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), μπορούν να

ακολουθηθούν στην περιοχή μας, τακτικές σαν αυτές του PierreYves Cousteau που έχει αναπτύξει για την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος στη Σαντορίνη; Από καθαρά περιβαλλοντική άποψη, είναι σαφές πως ένα καθεστώς πλήρους προστασίας του Παγασητικού θα είχε ευεργετικά αποτελέσματα για το θαλάσσιο οικοσύστημα. Παρόλα αυτά, προσωπικά θεωρώ πως η πιο ρεαλιστική προσέγγιση, η οποία θα μπορέσει να συνδυάσει την «ανάπτυξη» με την «αειφορία» είναι η δημιουργία «θυλάκων προστασίας» όπως για παράδειγμα το δίκτυο των Υφάλων Τέχνης που αναφέραμε παραπάνω. Η ΕΕ, έχει προβλέψει τον «θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό» (στα αγγλικά Marine spatial planning) και πρόσφατα, στο πλαίσιο εναρμόνισης της ελληνικής με την Κοινοτική Νομοθεσία, έχει περάσει ως νόμος του Κράτους. Το ζητούμενο είναι να μπορέσει να εφαρμοστεί και με τον σωστό τρόπο. Κι εδώ, λοιπόν, επανέρχομαι στο ίδιο που είπα και νωρίτερα: στρατηγικός σχεδιασμός! Ο οποίος προϋποθέτει καταρχάς την πολιτική βούληση να γίνει κάτι τέτοιο και στη συνέχεια τη συνδρομή και συμμετοχή όλων των κοινωνικών και παραγωγικών φορέων προκειμένου ο σχεδιασμός να είναι πετυχημένος. Και φυσικά, καταλυτικό ρόλο σε τέτοιες διαδικασίες μπορούν και πρέπει να παίζουν τα Πανεπιστημιακά Τμήματα. Τόσο το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας γενικά όσο και το Τμήμα Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, ειδικότερα, έχουν και τη διάθεση αλλά και τη δυνατότητα να συνδράμουν όποτε τους ζητηθεί. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 97

“

Ο τρόπος που καλλιεργούμε, που αγοράζουμε τρόφιμα, επηρεάζεται ήδη από την κλιματική αλλαγή, την τεχνολογία και τα νέα δίκτυα αγορών

98 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΗμΗΤρΗς ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλη κλίμακα και στη γεωργία, είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει ραγδαία την εικόνα

τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και επιχειρηματικότητας για τους νέους στον κλάδο της αγροδιατροφής στην Ελλάδα στοχεύει ο οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά», που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο του προγράμματος Επανεκκίνηση και Ενίσχυση των Νέων. ως αποστολή του, έχει τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και επιχειρηματικότητας για τους νέους στην Ελλάδα και στήριξης της ανάπτυξης του αγροδιατροφικού κλάδου. Παράλληλα, να χτιστούν δεξιότητες σχετικές με την αγροδιατροφή, να διευρυνθούν συμβουλευτικά δίκτυα, να καλλιεργηθεί η καινοτομία, να υποστηριχθεί η επιχειρηματικότητα, η συνεργασία και ο διάλογος. Στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ μίλησε ο Δημήτρης Βολουδάκης, Capacity Building Manager του οργανισμού «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά», τονίζοντας μεταξύ άλλων, ότι «η

είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλη κλίμακα και στη γεωργία, είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει ραγδαία την εικόνα», αναφέροντας παράλληλα, ότι «η ελληνική γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία, αποδεδειγμένα μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες ιδιαίτερα σε νέους». Όπως τόνισε ο κ. Βολουδάκης, δίνοντας και την προοπτική, «οι εξαγωγές ελληνικών τροφίμων σημείωσαν το 2020 αύξηση σε σχέση με το 2019», ενώ εξήγησε, ότι ο τρόπος που καλλιεργούμε, που αγοράζουμε τρόφιμα, επηρεάζεται ήδη από την κλιματική αλλαγή, την τεχνολογία και τα νέα δίκτυα αγορών. Ο κ. Βολουδάκης στάθηκε όμως και σε κάτι εξίσου σημαντικό, ότι «για να καλλιεργηθούν νέες δεξιότητες, απαιτείται συνεργασία μεταξύ αυτών που παράγουν γνώση και καινοτομία, δηλαδή πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων και αυτών που την χρησιμοποιούν, δηλαδή των παραγωγών», ενώ σε ότι αφορά στην ποιότητα, «μέσω της στρατηγικής «από το χωράφι στο πιάτο», της Ε.Ε. προβλέπεται ότι έως το 2030 το 25% της γεωργικών προϊόντων πρέπει να παράγονται

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Ως οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» που στοχεύει στη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και επιχειρηματικότητας για τους νέους στον κλάδο της αγροδιατροφής στην Ελλάδα, βλέπετε καταρχήν να υπάρχουν απ΄την μία ευκαιρίες και απ΄την άλλη, ενδιαφέρον; Ο κλάδος της αγροδιατροφής είναι θεμελιώδης για την ελληνική οικονομία. Ιδιαίτερα μέσα στα χρόνια της κρίσης κατάφερε να συγκρατήσει τον κόσμο στην ελληνική ύπαιθρο και αποτέλεσε διέξοδο για αρκετούς νέους που έψαχναν μια εναλλακτική επαγγελματική διέξοδο. Ακόμα και μέσα στην πανδημία, οι Έλληνες παραγωγοί και οι βιομηχανίες τροφίμων τροφοδοτούσαν με επάρκεια την αγορά με ποιοτικά τρόφιμα. Απόδειξη της δυναμικής του κλάδου αποτελεί το γεγονός ότι οι εξαγωγές ελληνικών τροφίμων σημείωσαν το 2020 αύξηση σε σχέση με το 2019. Επομένως, η ελληνική γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία αποδεδειγμένα μπορούν να

προσφέρουν ευκαιρίες ιδιαίτερα σε νέους. Την πραγματικότητα αυτή αναγνωρίζει και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπου μέσω της ιδρυτικής του δωρεάς και της δημιουργίας του Οργανισμού Νέα Γεωργία Νέα Γενιά, από το 2018 έως σήμερα, έχει προσφέρει μια σειρά από δράσεις υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, κατάρτισης και ενημέρωσης σε περισσότερους από 3.500 ωφελούμενους κατά κύριο λόγο νέους, σε περισσότερες από 65 περιοχές σε όλη τη χώρα.  Ποιοι είναι άλλοι παράλληλοι στόχοι του φορέα σας; Επικεντρωνόμαστε στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής κουλτούρας συνεργασίας στον κλάδο, στοχεύοντας κατά βάση σε νέους παραγωγούς και επιχειρηματίες. Δυστυχώς ένα από τα μειονεκτήματα του κλάδου είναι ότι απουσιάζουν οι συνέργειες και οι συνεργασίες μεταξύ των διαφόρων φορέων ενώ είναι συχνό φαινόμενο να υλοποιούνται πολλές παράλληλες και επικαλυπτόμενες δράσεις από φορείς

που δεν «επικοινωνούνε» μεταξύ τους με αποτέλεσμα να δαπανάται χρόνος και χρήμα με σχετικά περιορισμένα αποτελέσματα. Ο στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε γέφυρες συνεργασίας μεταξύ των φορέων του αγροδιατροφικού οικοσυστήματος. Αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας, τότε είναι βέβαιο ότι θα διευρύνουμε τις δυνατότητες παροχής ολοκληρωμένης κατάρτισης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον ως οργανισμός δίνουμε έμφαση στην επιχειρηματικότητα και στην καινοτομία υλοποιώντας δράσεις όπως ο αγροδιατροφικός επιταχυντής «Αγροανέλιξη» και ο διαγωνισμός «Trophy Τροφή Challenge». Στόχος μας είναι να χτίσουμε ένα δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των ωφελούμενών μας και πιστεύουμε ότι το επιτυγχάνουμε . Βλέπουμε για παράδειγμα τους νικητές των δράσεων καινοτομίας μέσω του δικτύου μας να έρχονται σε επαφή με τους τελικούς χρήστες, δηλαδή τους παραγωγούς και να προσπαθούν να λύσουν από κοινού προβλήματα στην παραγωγή. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 99

 Πως μπορούν να καλλιεργηθούν δεξιότητες σχετικές με την αγροδιατροφή, τα συμβουλευτικά δίκτυα και την καινοτομία; Όσο και αν ακούγεται τετριμμένο, ζούμε σε μια εποχή νέων παγκόσμιων προκλήσεων. Ο τρόπος που καλλιεργούμε, που αγοράζουμε τρόφιμα, επηρεάζεται ήδη από την κλιματική αλλαγή, την τεχνολογία και τα νέα δίκτυα αγορών. Μπορεί για παράδειγμα η χρήση drones, η ανάλυση των χωραφιών μέσω δορυφορικών εικόνων, η πώληση τροφίμων μέσω παγκόσμιων ψηφιακών πλατφορμών πριν είκοσι χρόνια να φάνταζαν ως απόμακρα σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αλλά σήμερα είναι πραγματικότητα. Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλη κλίμακα και στη γεωργία, είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει ραγδαία την εικόνα. Για να καλλιεργηθούν επομένως νέες δεξιότητες, απαιτείται συνεργασία μεταξύ αυτών που παράγουν γνώση και καινοτομία, δηλαδή πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων και αυτών που την χρησιμοποιούν, δηλαδή των παραγωγών. Τα πετυχημένα μοντέλα σε άλλες χώρες της Ευρώπης, δείχνουν ότι η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται μέσα από ένα δομημένο σύστημα εκπαίδευσηςκατάρτισης και παροχής συμβουλών από επαγγελματίες. Στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων, ενεργό ρόλο πρέπει να έχει και ο ίδιος ο αγρότης καθώς ο ίδιος πρέπει να αναδεικνύει και τις πραγματικές ανάγκες που έχει. Πλέον δεν θα μιλάμε για ένα γραμμικό σύστημα καλλιέργειας δεξιοτήτων με τη συμβατική σχέση 100 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Από διάφορες δράσεις του Οργανισμού

δασκάλου μαθητή, αλλά για ένα σύστημα αλληλεπίδρασης όπου όλοι μαθαίνουν από όλους, ακόμα δηλαδή και ο αγρότης μπορεί και πρέπει να κατευθύνει τον ερευνητή στο πανεπιστήμιο προς τις πραγματικές ανάγκες και τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.  Προφανώς υπάρχει ελάχιστη εκπαίδευση των παραγωγών πάνω σε βιολογικές μεθόδους καλλιέργειας, δίνονται κίνητρα σε νέους παραγωγούς, τόσο στην εκπαίδευση, όσο και στην παραγωγή; Στην Ελλάδα, η βιολογική γεωργία τις τελευταίες δεκαετίες πέρασε από διάφορες φάσεις ακμής και παρακμής ενώ οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει, έχουν να κάνουν με στρεβλώσεις της αγοράς. Πλέον,

μέσω της στρατηγικής «από το χωράφι στο πιάτο» της Ε.Ε. προβλέπεται ότι έως το 2030 το 25% της γεωργικών προϊόντων πρέπει να παράγονται με βιολογικό τρόπο. Ο Οργανισμός μας, τόσο στο πρόσφατο παρελθόν όσο και σήμερα, σχεδιάζει και εκτελεί προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης με έμφαση στη βιολογική γεωργία. Ενδεικτικά αναφέρω ορισμένους τομείς, όπως τα ψυχανθή, την μελισσοκομία, την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκαλλιέργεια. Πέραν των οικονομικών κινήτρων, είναι κομβικό να καταλάβει ο παραγωγός και ο καταναλωτής τα οφέλη από έναν άλλο τρόπο καλλιέργειας σε σχέση με τον συμβατικό. Οφέλη που αφορούν όχι μόνο το περιβάλλον, αλλά και την υγεία μας. Θέλω να τονίσω ότι όλες οι έρευνες αγοράς στο εξωτερικό δείχνουν ότι ο ξένος καταναλωτής ταυτίζει τα ελληνικά τρόφιμα με τη φύση και την αυθεντικότητα των πρώτων υλών. Επομένως μια τέτοια στροφή προς τη βιολογική γεωργία εξυπηρετεί αυτή την εικόνα.  Σε ποιους τομείς του αγροδιατροφικού περιβάλλοντος θεωρείτε ότι πρέπει στην Ελλάδα να δείξουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά και που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη; Το παγκόσμιο σύστημα διατροφής είναι περίπλοκο και βασίζεται στις παραδόσεις του κάθε λαού, στο δίκτυο μεταφορών, στα χρηματιστήρια, στις νέες τάσεις διατροφής και στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Υπάρχει ανάγκη οι ελληνικές επιχειρήσεις να καταλάβουν πως λειτουργεί αυτό το σύστημα διατροφής, τις ευκαιρίες αλλά και τις απαιτήσεις που έχει, ώστε να μπορέσουν να σταθούν καλύτερα στις διεθνείς αγορές.

Επιπλέον, σήμερα σχεδόν τα πάντα μπορούν να καλλιεργηθούν σχεδόν παντού. Η Ελλάδα διαθέτει τους δικούς της διατροφικούς αστέρες, όπως είναι τα κρασιά, το ελαιόλαδο, τα φρούτα, τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Ιδιαίτερα στον τομέα της ποιότητας, υπάρχει ανάγκη να εκπαιδευτεί ο παραγωγός και ο καταναλωτής στο τι είναι ποιοτικό. Υπάρχει ανάγκη να αναδείξουμε την τοπικότητα και την παράδοση των προϊόντων μας καθώς και τη σημασία της παραγωγής της τροφής μας έχοντας ως επίκεντρο την αειφορία. Θέλω να τονίσω σε αυτό το σημείο, ότι περισσότερο από 30% των ωφελούμενών μας, υιοθέτησαν ένα νέο και πιο βιώσιμο τρόπο καλλιέργειας ή εκτροφής μέσα από γνώσεις και δεξιότητες που απέκτησαν.  Πόσο η σωστή διαχείριση του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό ίσως και με τον εναλλακτικό τουρισμό και άλλες παρεμφερείς δράσεις, μπορούν να αναβαθμίσουν οικονομικά τη χώρα μας; Κατά μήκος της ακτογραμμής Ηγουμενίτσα Καλαμάτα, βλέπεις πολύ

περισσότερες εναλλαγές στο περιβάλλον από ότι αν ταξιδέψεις από τη Νορμανδία έως τη Βαλτική. Αυτό είναι και το μεγάλο μας πλεονέκτημα. Κάθε τόπος της χώρας μας έχει καταπληκτικά βουνά, πεδιάδες και θάλασσες με ξεχωριστά μικροκλίματα που παράγουν μοναδικά προϊόντα. Αυτή την εικόνα θα πρέπει να αποκομίζει κάθε επισκέπτης μέσα από πρωτότυπες και δημιουργικές εμπειρίες τουρισμού. Ο αγρότης εκτός από παραγωγός τροφής είναι και διαχειριστής αυτού του περιβάλλοντος. Έχω ζήσει ως Κρητικός την εμπειρία, του τουρίστα που επισκέπτεται το λαχανόκηπο του χωριού και μυρίζει εκστασιασμένος την τομάτα ή ενθουσιάζεται από μια βόλτα σε ένα μονοπάτι στο βουνό. Τα τελευταία τρία χρόνια ο Οργανισμός Νέα Γεωργία Νέα Γενιά σε συνεργασία με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή εκπαίδευσε 300 νέους επαγγελματίες στον κλάδο του εναλλακτικού τουρισμού με στόχο να συμβάλλουν στην ανάδειξη αυτής της δραστηριότητας. Αρκετοί από αυτούς τους νέους, έχουν δημιουργήσει τις δικές τους επιχειρήσεις ή απασχολούνται πλέον στον τομέα του τουρισμού, απτή απόδειξη του άμεσου οικονομικού αποτυπώματος.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 101

Έξυπνη διαχείριση μικροκλίματος για μείωση κινδύνου εμφάνισης ασθενειών στο θερμοκήπιο μια εναλλακτική προσέγγιση στον έλεγχο των ασθενειών των φυτών Γράφουν οι: ΝΙΚoΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών και Ελέγχου Περιβάλλοντος)

ια εναλλακτική προσέγγιση στον έλεγχο των ασθενειών των φυτών που καλλιεργούνται στα θερμοκήπια αναπτύσσει το Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «OrganicPLUS», που αποσκοπεί στη μείωση της χρήσης προϊόντων φυτοπροστασίας στις καλλιέργειες, εφαρμόζοντάς νέες τεχνολογίες για τον έμμεσο έλεγχο των ασθενειών χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Το Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών και Ελέγχου περιβάλλοντος της Γεωπονικής Σχολής, αναπτύσσει ένα διαδικτυακό σύστημα υποστήριξης λήψης αποφάσεων (DSS) για την εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης και τον έλεγχο της ασθένειας του Βοτρύτη σε υδροπονική καλλιέργεια ντομάτας στα θερμοκήπια υψηλής εγκατεστημένης τεχνολογίας στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,ελέγχοντας και τροποποιώντας τις συνθήκες του μικροκλίματος του θερμοκηπίου που είναι αναγκαίες για την εξέλιξη της ασθένειας του Βοτρύτη. Η καινοτομία βρίσκεται στο ότι το σύστημα εκτιμά τον κίνδυνο ανάπτυξης της ασθένειας κατά το διάστημα των 5 επόμενων ημερών, χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα και δεδομένα διαθέσιμα στη βιβλιογραφία που προσομοιώνουν τις συνθήκες του μικροκλίματος στο εσωτερικό του θερμοκηπίου. Παράλληλα, για την εκτίμηση αυτή λαμβάνεται υπόψη η πρόγνωση του καιρού εξωτερικά του θερμοκηπίου και η μεθοδολογία διαχείρισης του θερμοκηπίου καθώς και οι τιμές στόχου λειτουργίας των συστημάτων του θερμοκηπίου που έχει θέσει ο καλλιεργητής. Η ανάπτυξη της ασθένειας του Βοτρύτη στα φυτά έχει συσχετιστεί με τις συνθήκες του μικροκλίματος γύρω από τα φυτά της καλλιέργειας (υψηλή σχετική υγρασία, παρουσία ελεύθερου νερού στις επιφάνειες των φυτών για τη βλάστηση των σπορίων, κ.τ.λ). Η βασική ιδέα του συστήματος που αναπτύσσεται (Εικόνα 1), είναιη εκτίμηση στο άμεσο μέλλον των μικροκλιματικών συνθηκών που ευνοούν την ασθένεια 102 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Εικόνα 1: Επισκόπηση του διαδικτυακού συστήματος υποστήριξης λήψης αποφάσεων για την εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης και τον έλεγχο της ασθένειας του Βοτρύτη σε καλλιέργεια ντομάτας θερμοκηπίου Εικόνα 2: Αισθητήρες που ανιχνεύουν τις μικροκλιματικές συνθήκες γύρω από τα φυτά της καλλιέργειας και στο αέριο περιβάλλον του

(Εικόνα 2) και ο προσδιορισμόςτου κίνδυνου εμφάνισης της ασθένειας, χρησιμοποιώντας ένα λογισμικό που είναι εγκατεστημένο στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια, με βάση τις προβλέψεις (Εικόνα 3), το σύστημα προτείνει έγκαιρα στους διαχειριστές του θερμοκηπίου να προχωρήσουν σε ενέργειες για την τροποποίηση των συνθηκών του μικροκλίματος, σε συνθήκες που δεν θα ευνοούν την ανάπτυξη του Βοτρύτη. Μόνο όταν αυτές οι προληπτικές μέθοδοι διαχείρισης του περιβάλλοντος του θερμοκηπίου δεν αποδώσουν, το

Εικόνα3: Εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης Βοτρύτη για τις επόμενες 5 μέρες (πράσινο χρώμα - κανένας, κίτρινο - μέτριος, κόκκινο-

σύστημα προτείνει εναλλακτικά την εφαρμογή μη χημικών ή βιολογικών ή επιτρεπόμενων χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στη διαχείριση της ασθένειας. Με αυτόν τον τρόπο, οι καλλιεργητές μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των εφαρμογών μυκητοκτόνων στα φυτά, μειώνοντας τις επικίνδυνες ουσίες στους εδώδιμους καρπούς, αλλά ταυτόχρονα και το κόστος παραγωγής, χωρίς όμως να διακυβεύεται ο έλεγχος της ασθένειας ή οι αποδόσεις της καλλιέργειας. Ένα τέτοιο διαδικτυακό σύστημα υποστήριξης λήψης αποφάσεων, μπορεί να συμπεριληφθεί σε ένα σύστημα διαχείρισης των ασθενειών της καλλιέργειας και θα επιτρέψει στους καλλιεργητές του θερμοκηπίου να έχουν εύκολη πρόσβαση στις πληροφορίες ώστε να αποφασίζουν πότε θα προχωρήσουν σε μια συγκεκριμένη ενέργεια για τον έλεγχο της ασθένειας. Το ερευνητικό έργο OrganicPLUS υλοποιείται σε συνεργασία με 26 φορείς από την Ευρώπη έλαβε χρηματοδότηση από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης αριθ. [774340 - Organic-PLUS].

αξιοποίηση υγρών αποβλήτων της βιομηχανίας βιοκαυσίμων! Ως θρεπτικά μέσα για την ετεροτροφική καλλιέργεια μικροφυκών για την παραγωγή βιοντίζελ και συμπληρωμάτων ιχθυοτροφών Γράφουν οι: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΣ, ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΜΠΟΥΡΑΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ & ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών)

ο ερευνητικό έργο «Alga4Fuel&Aqua», αφορά στην αξιοποίηση υγρών αποβλήτων της βιομηχανίας βιοκαυσίμων, ως θρεπτικά μέσα για την ετεροτροφική καλλιέργεια μκροφυκών, τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή βιοντίζελ και συμπληρωμάτων ιχθυοτροφών, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, ελαχιστοποιώντας την απόρριψη των παραπάνω υγρών αποβλήτων στο περιβάλλον.

βιοαερίου). Τα ω-3 λιπαρά χορηγούνται στην ιχθυοκαλλιέργεια ως συμπλήρωμα ιχθυοτρο-

Τα μικροφύκη είναι μονοκύτταροι οργανισμοί του υδάτινου περιβάλλοντος (Εικόνα 1) που έχουν προσελκύσει τα τελευταία 20 χρόνια το έντονο ερευΕικόνα 1: Μικροφύκη νητικό και στο μικροσκόπιο επιχειρηματικό ενδιαφέρον, καθώς μπορούν να βιοσυνθέσουν πολύτιμα για τον άνθρωπο συστατικά (π.χ. ω-3 λιπαρά), να καλλιεργηθούν εύκολα, σε μεγάλες ποσότητες και σε μικρό χρόνο, αυτοτροφικά ή ετεροτροφικά σε διάφορα «φθηνά» υγρά θρεπτικά μέσα. Στις δύο ερευνητικές κατευθύνσεις του έργου «Alga4Fuel&Aqua», αξιολογείται η δυνατότητα ετεροτροφικής καλλιέργειας μικροφυκών με γνωστή από τη βιβλιογραφία ικανότητα βιοσύνθεσης α) κορεσμένων λιπιδίων που μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή βιοντίζελ και β) ω-3 λιπαρών που μπορούν να αξιοποιηθούνγια την παραγωγή συμπληρωμάτων ιχθυοτροφών, σε υγρά θρεπτικά μέσα που περιέχουν ως πηγή θρεπτικών ακατέργαστη γλυκερόλη (υγρό απόβλητο της βιομηχανίας παραγωγής βιοντίζελ) και εκροές από την αναερόβια επεξεργασία γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων (υγρό απόβλητοτης βιομηχανίας παραγωγής

φής με τη μορφή ιχθυελαίων. Στο παρών έργο τα εργαστήρια Γεωργικών Κατασκευών και Ελέγχου περιβάλλοντος και Ιχθυολογίας της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μελετούντη δυνατότητα παραγωγής ω-3 λιπαρών,καλλιεργώντας ετεροτροφικά με πηγές θρεπτικών τα υγρά απόβλητα της βιομηχανίας βιοκαυσίμων, μικροφύκητου είδους Schizochytrium limacinum SR,γνωστά για την ικανότητα βιοσύνθεσης σε μεγάλες ποσότητες ω-3 λιπαρών

Εικόνα 2: Πειραματικές καλλιέργειες μικροφυκών στο εργαστήριο

“

Με το έργο, ενισχύεται η κυκλική οικονομία, ελαχιστοποιώντας την απόρριψη των συγκεκριμένων υγρών αποβλήτων στο περιβάλλον

οξέων (DHA), και στη συνέχεια θα αξιολογήσουν τη χρήση τους ως συμπληρώματα ιχθυοτροφών σε μελέτες διατροφής ψαριών. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι:  το μικροφύκος Schizochytrium limacinum SR 21 μπορεί να καλλιεργηθεί με υψηλές αποδόσεις βιομάζας, όταν αντικατασταθεί ο οργανικός άνθρακας στο θρεπτικό από ακατέργαστη γλυκερόλη,  η ταυτόχρονη χρήση των δύο αποβλήτων της βιομηχανίας βιοκαυσίμων, μπορεί να αυξήσει τη βιομάζα του μικροφύκους ως και τρεις φορές και το περιεχόμενο των ολικών λιπιδίων να φθάσει ή να ξεπεράσει τις αντίστοιχες τιμές σε σχέση με τη μεταχείριση με το θρεπτικό-μάρτυρα  τα δύο είδη αποβλήτων της βιομηχανίας βιοκαυσίμων, μπορούν να αντικαταστήσουν τα συμβατικά οργανικά θρεπτικά υψηλού κόστους που χρησιμοποιούνται σήμερα στην καλλιέργειά του μικροφύκους για την παραγωγή DHA.

Εικόνα 3: Ετεροτροφική καλλιέργεια μικροφύκους Schizochytrium limacinum SR 21 στις πιλοτικές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την παραγωγή συμπληρωμάτων ιχθυοτροφών (DHA), αξιοποιώντας ως θρεπτικά, υγρά απόβλητα της βιομηχανίας βιοκαυσίμων (ακατέργαστη γλυκερόλη από την παραγωγή βιοντίζελ και εκροές από παραγωγή βιοαερίου από γεωργοκτηνοτροφικά υπολείμματα).

«Το ερευνητικό πρόγραμμα «alga4Fuel&aqua», υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης εθνικής εμβέλειας «ερεΥνΩ–ΔΗμΙοΥρΓΩ-ΚαΙνοΤομΩ», και συγχρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό Ταμείο περιφερειακής ανάπτυξης (εΤπα) της ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα & Καινοτομία» (επανεΚ) 20142020, (κωδικός έργου: Τ1εΔΚ-01580)»

νΙΚος ΑΣΠΡΟΥΛΗΣ ακαδημία θεολογικών ςπουδών Βόλου και WWF Hellas στοχεύουν στη δημιουργία δικτύου «πράσινων» ενοριών! «ςτόχος μας η ευρεία ευαισθητοποίηση του κόσμου για την κλιματική αλλαγή»

οιάζει εκτός καθημερινότητας, αλλά η σύσταση ενός δικτύου «πράσινων» ενοριών είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί, σε συνδυασμό με την περαιτέρω ευαισθητοποίηση του κόσμου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων σε βάρος του περιβάλλοντος. Σ’ αυτό το θέμα αλλά και στη συνεργασία με τη WWF Hellas μίλησε στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ για το ένθετο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ο αναπληρωτής διευθυντής Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Nίκος Ασπρούλης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ  Μοιάζει να είναι ένα αρκετά φιλόδοξο πρόγραμμα, την ώρα που όπως νομίζω, έχετε συνεργαστεί ξανά με τη WWF Hellas, σωστά; «Είναι δεύτερη φάση της συνεργασίας, έχοντας αρχικά εκδώσει έναν συλλογικό τόμο με κείμενα από τον Πατριάρχη, τον Μακαριστό Πατριάρχη Σερβίας και άλλους μητροπολίτες από την Ελλάδα και θεολόγους και ειδικούς επιστήμονες από όλη την Ευρώπη, με επίκεντρο τα Βαλκάνια και τον ρόλο της Ορθοδοξίας στην κλιματική αλλαγή. Πλέον ξεκινάμε τη δεύτερη φάση και σκοπό έχει να επεκτείνει τις δράσεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα και τον ρόλο της Εκκλησίας, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί όλο και περισσότερο ο καθημερινός άνθρωπος και οι τοπικές κοινωνίες».  Φαίνεται ότι είναι μία ενασχόληση πάντως, που δεν θα περίμενε κάποιος από έναν φορέα σαν τον δικό σας… «Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου εδώ και 20 χρόνια προσπαθεί να φέρει την Ορθοδοξία και τη Θεολογία σε διάλογο με τα σύγχρονα προβλήματα, όπως είναι η περιβαλλοντική κρίση και στον τόπο μας και σε όλον τον πλανήτη. Είναι χρήσιμο η Ορθόδοξη Εκκλησία να συμβάλλει σ’ αυτήν την αντιμετώπιση και ανάσχεση του προβλήματος, παίζοντας ιδιαίτερο ρόλο στον τόπο μας με ιδιαίτερους δεσμούς με τον πολιτισμό και την κουλτούρα και μπορεί να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο στο ότι πρέπει να κάνουμε κάτι τώρα. 104 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Δεν είναι τυχαία η έναρξη του προγράμματος τώρα, αφού «τρέχει» η Ευρωπαϊκή Δράση για το Κλίμα, θέτοντας νέους όρους στα κράτη-μέλη, αλλάζοντας την καθημερινότητα σε πολλούς τομείς. Επίσης τον Νοέμβριο γίνεται η συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών που αφορά πάλι την κλιματική αλλαγή, και σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το πρόγραμμά μας. Πυλώνας είναι η δημιουργία μίας «πράσινης» Ενορίας».  Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; « Είναι η δυνατότητα του ναού να αποκτήσει ενεργειακή αυτονομία, με τοποθέτηση υποδομών όπως φωτοβολταϊκά και άλλες δράσεις. Το πιο σημαντικό είναι να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο και τους ενορίτες σε συγκεκριμένες δράσεις, τόσο ως μέλη της Ενορίας όσο και της τοπικής κοινωνίας. Αυτές είναι για παράδειγμα η χρήση ποδηλάτου και η κομποστοποίηση, ώστε να περιοριστεί το οικολογικό αποτύπωμα που αφήνει ο καθένας. Δυστυχώς, όπως λένε οι ειδικοί η κατάσταση τείνει να γίνει μη αναστρέψιμη, αλλά πρέπει να κάνουμε από την πλευρά μας ό,τι μπορούμε».  Θα ακολουθήσουν και άλλες δράσεις; «Η WWF θα συνδράμει με την τεχνογνωσία της στο όλο πρόγραμμα, και με την τοποθέτηση των υποδομών που χρειάζονται. Θα γίνουν παράλληλα

ειδικά σεμινάρια, με τη συμμετοχή ειδικών επιστημόνων, ώστε να ενημερωθεί σχετικά ο κόσμος. Επίσης θα γίνει ένα διαδικτυακό συνέδριο, ενώ θα δοθεί η δυνατότητα συγγραφής επιστημονικών άρθρων. Ευελπιστώ ότι θα δοθεί η δυνατότητα να επεκταθεί η κοινή δράση και με άλλους οργανισμούς, ώστε στη συνέχεια να επεκταθεί σε ένα δίκτυο «πράσινων» ενοριών στα Βαλκάνια, σε συνδυασμό με τους αντίστοιχους πόρους, για ένα μεγαλεπήβολο αλλά χρήσιμο σχέδιο».  Πάντως η κλιματική αλλαγή δεν περιορίζεται σε ένα στενό πλαίσιο… «Πολλά καθημερινά προβλήματα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, ακόμη και ο κορωνοϊός, αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που αφορά μία μακρινή περιοχή στον πλανήτη, αλλά την περιοχή μας στον Βόλο και σε όλες τις ελληνικές πόλεις, και αυτό το βλέπουμε με τις συνεχείς αλλαγές του καιρού και την εμφάνιση ακραίων φαινομένων που προκαλούν καταστροφές οικονομικές αλλά και σε υποδομές. Πρόκειται για ζητήματα που βλέπουμε καθημερινά, αλλά ίσως αδρανούμε και θεωρούμε ότι

δεν μας πιάνουν ή ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Η στόχευση του προγράμματος είναι ακριβώς, να μας πει ότι μπορούμε και εδώ είμαστε για να παλέψουμε για την κλιματική αλλαγή».  Οπότε δεν είναι κάτι που γίνεται και έχει συγκεκριμένη στόχευση «Η δημιουργία «πράσινων ενοριών» είναι βασικός στόχος του προγράμματος ευρύτερα στα Βαλκάνια. Σε παραδοσιακές ορθόδοξες χώρες δεν υπάρχουν τέτοιου είδους δράσεις αλλά παρόμοιες δράσεις υπάρχουν στην Αμερική με την ευλογία του Παναγιώτατου Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Εκεί πρόσφατα δημιουργήθηκε ένας ιστότοπος που περιέχει υλικό που σχετίζονται με την προβληματική αυτή, και όλοι γνωρίζουμε τις δράσεις του οικουμενικού Πατριαρχείου προς την κατεύθυνση αυτή. Αισιοδοξούμε με τις ταπεινές δυνάμεις μας να συμβάλλουμε σε αυτό το έργο προκειμένου, όχι απλά να χτίσουμε ένα φωτοβολταϊκό, αλλά να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον, να ευαισθητοποιήσουμε και να κινητοποιήσουμε κάθε άνθρωπο που ζει σήμερα και βλέπει τα προβλήματα για να το αντιμετωπίσει όσο πιο πετυχημένα γίνεται».

Είναι χρήσιμο η Ορθόδοξη Εκκλησία να συμβάλλει σ’ αυτήν την αντιμετώπιση και ανάσχεση του προβλήματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 105

προστασία του περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξη: τοπικές λύσεις ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΚΑΒΟΥΚΛΗΣ Πολιτικός Επιστήμων - Διεθνολόγος, Πρόεδρος του «Σπιτιού της Ευρώπης στη Ρόδο»

Μιχαήλ Γ. Καβουκλής / Πολιτικός Επιστήμων - Διεθνολόγος / Πρόεδρος του Σπιτιού της Ευρώπης στη Ρόδο

106 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

αι μόνο η αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος, οδηγεί κάποιον να φανταστεί εικόνες ακτιβιστών της Greenpeace, εράνων του WWF, καθαρισμών παραλιών, αναδασώσεων, κ.τ.λ. Φυσικά, όλα αυτά είναι προσπάθειες για την προστασία του περιβάλλοντός μας: του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε, και χάρη στο οποίο ζούμε, της χλωρίδας και της πανίδας που συνυπάρχουν με εμάς και δημιουργούν τις συνθήκες για τη ζωή μας. Όμως, η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι μόνο τα παραπάνω: η προστασία του περιβάλλοντος είναι μία στάση ζωής σεβασμού προς το περιβάλλον. Μόνο έτσι δεν θα μείνουμε

στην επούλωση του περιβάλλοντος από τα προβλήματα που δημιουργεί η ανθρώπινη δραστηριότητα, αλλά θα προσαρμόσουμε την ανθρώπινη δραστηριότητα ώστε να μην βλάπτει εξαρχής το περιβάλλον. Μπορεί να μην το κατανοούμε, αλλά κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας, της ανθρώπινης ύπαρξης έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον, ακόμη και εντελώς ανθρώπινες «κατασκευές» όπως η Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ένα κράτος που δεν κυβερνάται δημοκρατικά δεν ελέγχεται για την επίδρασή του στο περιβάλλον! Ένα κράτος που δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ενδιαφέρεται για την υγεία και ευημερία των πολιτών του, άρα και την κατάσταση του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.

Φωτογραφία από τους εταίρους του προγράμματος READIT στη Ρόδο

Π.χ. χώρες με σημαντικά πλεονεκτήματα στην παραγωγική τους δυνατότητα είναι χώρες που δεν εφαρμόζουν «δυτικού τύπου» εργασιακά δικαιώματα, δεν απαγορεύουν την παιδική εργασία, δεν τηρούν περιβαλλοντικούς κανόνες στην παραγωγή, κ.τ.λ. με στόχο να κρατούν το χαμηλό κόστος παραγωγής προϊόντων, τα οποία θα εξάγουν φυσικά σε χώρες που τηρούν τα παραπάνω και δεν μπορούν να «ανταγωνιστούν» το χαμηλό κόστος στις αγορές τους. Οι επιπτώσεις, όμως, στο περιβάλλον που συντρέχουν σε ένα άλλο σημείο του πλανήτη, μας επηρεάζουν όσο και αν δεν φαίνεται άμεσα. Για αυτό, έννοιες όπως η Βιώσιμη Ανάπτυξη και σχέδια επίτευξής της, όπως οι 17 Παγκόσμιοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, είναι καθοριστικά για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και το μέλλον της ανθρωπότητας, αν θέλουμε αυτό το μέλλον να είναι θετικό ή καλύτερο από το παρελθόν μας. Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης έχουν στο κέντρο τους ταυτόχρονα: τον Άνθρωπο, το Περιβάλλον, τις Λύσεις. Ένα μοναδικό τρίπτυχο που βασίζεται στη βελτίωση της ανθρώπινης συνθήκης, στην

προστασία και ενίσχυση του περιβάλλοντος και σε λύσεις που θα φέρουν νέα πρότυπα συμπεριφοράς, νέας συνθήκες διαβίωσης και τελικά ένα καλύτερο μέρος για να ζούμε όλοι. Και το ιδιαίτερο με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι ότι δεν βασίζονται απλά στις κυβερνήσεις, τους διεθνείς οργανισμούς τις μεγάλες πολυεθνικές για την επίτευξή τους. Σκοπός είναι να εμπλακούμε όλοι, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, σε μία διαρκή και δημιουργική διαδικασία που με συγκεκριμένους, μετρήσιμους, δείκτες θα έχουμε θετική ανταπόκριση στο μέλλον μας. Το Σπίτι της Ευρώπης στη Ρόδο, από την πρώτη στιγμή της υιοθέτησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τους ενσωμάτωσε στη δράση του. Από την υιοθέτηση τους ως θεματικές στην πλειοψηφία των δράσεών του, έως στην αφιέρωση σε αυτούς ολόκληρων προγραμμάτων και ετήσιων διοργανώσεων, όπως το Rhodes Model Regional Co-operation ή το Europe, Entrepreneurshipand Sustainable Development Forum. Φυσικά, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα προγράμματα στρατηγικών συνεργασιών μέσω του Erasmus+.

Το λογότυπο του Σπιτιού ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 107

Η αρχή έγινε μετο πρόγραμμα «READITActiveCitizensinRuralAreas», οπότεκαι μία ομάδα έξι οργανισμών από την Ελλάδα (το Σπίτι της Ευρώπης στη Ρόδο), τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Πολωνία και τη Σουηδία για δύο χρόνια πραγματοποίησαν τέσσερις διεθνείς συναντήσεις σε Γαλλία, Σουηδία, Ελλάδα και Πολωνία με σκοπό να καταγράψουν καλές πρακτικές που κρατούν τους πολίτες ενεργούς (επιχειρηματικά, πολιτισμικά, κ.τ.λ.) σε αγροτικές, απομακρυσμένες ή νησιωτικές περιοχές. Μέσα από τις αλλαγές γνωρίσαμε τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της ζωής εκτός μεγάλων αστικών κέντρων: από τις αγροτικές περιοχές στα δυτικά περίχωρα του Παρισιού, και τα προβλήματα που δημιουργεί σε αυτές η εκβιομηχάνιση, μέχρι τις τεράστιες σε έκταση,

αραιοκατοικημένες επαρχίες της Σουηδίας, με τους συνεταιρισμούς και τις τοπικές χρηματοδοτήσεις, και από τα ορεινά, «μη τουριστικά» χωριά της Ρόδου, που επενδύουν στον πολιτισμό, και την «πράσινη» Τήλο, στη αγροτική Πολωνία που μετασχηματίζεται στο ακόμη νέο για αυτή «κοινό Ευρωπαϊκό» περιβάλλον. Το πρόγραμμα READ-IT έλαβε και ειδική μνεία ως ένα από τα πλέον επιτυχημένα προγράμματα που υλοποιήθηκαν από το πρόγραμμα Erasmus+ και ολοκληρώθηκαν το 2019, και η συνέχειά του ήρθε με το πρόγραμμα GIRA–Green Initiatives in Rural Areas, οπότε και οι ίδιοι εταίροι θα προσπαθήσουν να καταγράψουν καλές «πράσινες» πρακτικές στις αγροτικές, απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές της Ευρώπης. Η πανδημία έχει

καθυστερήσει αρκετά την υλοποίηση του προγράμματος, αλλά ευελπιστούμε ότι σύντομα θα ξεκινήσουμε τις διεθνείς συναντήσεις μας, ενώ παράλληλα τρέχουμε ψηφιακές συναντήσεις πάνω σε αυτά τα θέματα, και τοπικές δράσεις, όπως το ήδη αναφερθέν EESDForum της Ρόδου. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Το νέο πρόγραμμα εμπνέεται και προωθεί το European Green Deal, την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα που έχει ποτέ υιοθετήσει και χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο να αλλάξει το σύνολο των χωρών της σε χώρες φιλικές προς το περιβάλλον, με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και άρα βιώσιμες. Μέσα από το EGD

Έννοιες όπως η Βιώσιμη Ανάπτυξη και σχέδια επίτευξής της, όπως οι 17 Παγκόσμιοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, είναι καθοριστικά για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και το μέλλον της ανθρωπότητας 108 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

“

Από το RhodesMRC που είναι αφιερωμένο στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης

Η Ευρώπη ελπίζει όχι μόνο να αφαιρέσει το αρνητικό της αποτύπωμα στην επιβάρυνση του φαινομένου της Κλιματικής Αλλαγής, αλλά ταυτόχρονα να το μετατρέψει σε θετικό

προβλέπεται η Ευρώπη να έχει εξαλείψει το αποτύπωμά της σε διοξείδιο του άνθρακα στις επόμενες δεκαετίες, να βασίζεται πλήρως σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, να αναβαθμίσει ενεργειακά το σύνολο των υποδομών της (συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών κτηρίων, δημοσίων κτηρίων, ιδιωτικών κτηρίων και κατοικιών), να τροποποιήσει το οικονομικό της μοντέλο βασιζόμενη στην αυτονομία και τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας. Μέσα από αυτό η Ευρώπη ελπίζει όχι μόνο να αφαιρέσει το αρνητικό της αποτύπωμα στην επιβάρυνση του φαινομένου της Κλιματικής Αλλαγής, αλλά ταυτόχρονα να το μετατρέψει σε θετικό. Όπως και με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, η προσπάθεια είναι κοινή για όλους. Οι λύσεις είναι τοπικές και αν δεν εφαρμόζονται τοπικά και οριζόντια για κάθε πολίτη, απλά τα κεντρικά «σχέδια» αποτυγχάνουν, γιατί παραμένουν αδιάφορα και άσχετα με τη ζωή του κάθε πολίτη που ζει είτε σε μία μικρή πόλη στην Πολωνία, σε ένα μικρό χωριό στη Σουηδία, στα περίχωρα του Παρισιού ή σε ένα ακριτικό νησί στην Ελλάδα.

περισσότερες πληροφορίες για το ςπίτι της ευρώπης στη ρόδο: https:://www.houseofeurope-rhodes.eu/ περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα reaD-ITκαι GIra: https://ruralareas.eu περισσότερες πληροφορίες για τους ςτόχους Βιώσιμης ανάπτυξης: https://unric.org/el/ περισσότερες πληροφορίες για την ευρωπαϊκή πράσινη ςυμφωνία: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities2019-2024/european-green-deal_el ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 109

«BE Cool»

& διάλεξε ρούχα φιλικά προς το περιβάλλον Μας λένε οι φοιτήτριες του ΑΠΘ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΥΔΟYΝΗ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΣΤΟΡΑ και ΑΘΗΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΗ

«α

νάσα» δροσερού αέρα φιλοδοξεί να φέρει στον χώρο της μόδας η ιδέα τριών φοιτητριών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που «κατεβαίνουν» στον τελικό του φετινού διαγωνισμού «JA Start Up» του Junior Achievement Greece με μια καινοτόμα τεχνολογία, που δημιουργεί υφάσματα φιλικά προς το περιβάλλον, ανάλαφρα και δροσερά, δίνοντας πάντα έμφαση στην κυκλικότητα της μόδας. Σε μία εποχή κλιματικής αλλαγής και υπερκατανάλωσης, όπου η βιομηχανία της μόδας παράγει το 10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι Παναγιώτα Κουδούνη, Κατερίνα Μάστορα και Αθηνά Διαμαντή, φοιτήτριες στη Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, καταθέτουν τη δική τους πρόταση για ρούχα που μέσω ενός κυκλικού συστήματος, παράγουν μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η «BE COOL», όπως έχουν ονομάσει την εικονική

110 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

επιχείρηση που έχουν στήσει για τις ανάγκες του διαγωνισμού, χρησιμοποιεί καινοτόμα υφάσματα νανοτεχνολογίας, τα οποία απαιτούν λιγότερο νερό για την παραγωγή τους, ελαττώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μειώνουν τη θερμοκρασία του σώματος προσφέροντας μια αίσθηση δροσιάς, επαναχρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται για την παραγωγή ενέργειας. Γεφυρώνοντας το χιλιομετρικό χάσμα μεταξύ της Θεσσαλονίκης, της Καστοριάς και της Κομοτηνής με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αφού η καραντίνα τις κράτησε αναγκαστικά μακριά από τα αμφιθέατρα και τη διά ζώσης επαφή, οι τρεις φοιτήτριες αποφάσισαν να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό υλοποιώντας έτσι και την επιθυμία που πάντα είχαν όχι μόνο ως συμφοιτήτριες αλλά κυρίως ως φίλες: να συνεργαστούν για ν’ αναπτύξουν μια κοινή επιχειρηματική ιδέα! «Θέλαμε ούτως ή άλλως να κάνουμε κάτι όλες μαζί και αποφασίσαμε να συνδυάσουμε την αγάπη μας για τη μόδα με τη βιωσιμότητα», εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Παναγιώτα Κουδούνη, με την Αθηνά Διαμαντή να προσθέτει πως η ιδέα «γεννήθηκε» ουσιαστικά μέσα από επισταμένη έρευνα στο αντικείμενο, με το οποίο επέλεξαν ν’ ασχοληθούν.

\«Είναι μια ιδέα που βασίζεται σε έρευνα. Δεν έχει ακόμη εφευρεθεί κάτι τέτοιο. Έχουμε δει όμως ότι είναι εφικτό, οι συγκεκριμένες ίνες να συνδυαστούν μεταξύ τους και αυτή είναι και η καινοτομία μας», τονίζει η τελειόφοιτη φοιτήτρια. Πώς λειτουργεί το cooling effect της «BE Cool» «Η εταιρεία μας», αναφέρει η Κατερίνα Μάστορα, «έχει στόχο τη δημιουργία ρούχων που είναι φιλικά προς το περιβάλλον κι έχουν το cooling effect. Χρησιμοποιώντας βαμβάκι αναγεννητικής γεωργίας και νανοπορώδεις μικροΐνες από ανακυκλωμένο πλαστικό, πετυχαίνουμε να χρησιμοποιούμε 90% λιγότερο νερό για την παραγωγή των ρούχων και μειώνουμε την εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου κατά 46%. Τα ρούχα που φτιάχνουμε μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και να ανακυκλωθούν. Μέσω της ανακύκλωσης μπορούμε να παράγουμε ενέργεια καθώς και βιομάζα». «Ακόμη και το οργανικό βαμβάκι χρησιμοποιεί φυτοκτόνα που είναι βλαβερά για το έδαφος, ενώ η αναγεννητική γεωργία το αναγεννά», επισημαίνει, από την πλευρά της, η Αθηνά Διαμαντή, συμπληρώνοντας ότι η αναγεννητική γεωργία είναι ακόμη στο ξεκίνημά της, αποτελώντας «παρθένο» έδαφος για περαιτέρω έρευνα. «Επί της ουσίας επαναφέρουμε το οικοσύστημα στην αρχική του κατάσταση. Όχι απλώς δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον αλλά το βοηθάμε να επανέλθει», τονίζει. Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία της ανακύκλωσης, όπως εξηγούν οι τρεις φοιτήτριες, γίνεται ουσιαστικά διαχωρισμός: «Διαχωρίζεται η ίνα του βαμβακιού με την ίνα του νανοπολυαιθυλενίου. Το νανοπολυαιθυλένιο ανακυκλώνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή νέων ρούχων και το βαμβάκι για την παραγωγή ενέργειας». Τα σχέδια για το μέλλον και ο διαγωνισμός που παρέχει εφόδια Στην ερώτηση αν έχουν σκεφτεί

να εξελίξουν επιχειρηματικά την ιδέα τους και να τη «ρίξουν» στην αγορά, η Παναγιώτα Κουδούνη απαντά: «Το έχουμε σαν σκεπτικό και γι’ αυτό προσπαθήσαμε να βρούμε κάτι υλοποιήσιμο. Η βιωσιμότητα, αυτή τη στιγμή στη χώρα μας βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο. Πολύ λίγα ελληνικά brands είναι βιώσιμα, οπότε θεωρούμε ότι το timing που επιλέξαμε είναι το σωστό». Σημειώνει δε, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, η βιώσιμη μόδα (sustainable fashion) είναι μόλις στο 1%, αυτό όμως ως το 2025 θα φτάσει στο 5%, γι’ αυτό και η ίδια με τις συμφοιτήτριές της θεωρούν πως θα μπορούσε να εξελιχθεί αυτό που προτείνουν. «Ο κόσμος έχει ανάγκη να φορέσει ρούχα πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Μ’ ένα μικρό poll που κάναμε ανάμεσα σε 200 άτομα καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι παρόλο που υπάρχει η θέληση για ρούχα φιλικότερα προς το περιβάλλον δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση στο κομμάτι της

βιωσιμότητας», επισημαίνει η Κατερίνα Μάστορα. Το ιδανικό, όπως προσθέτει η Παναγιώτα Κουδούνη, «θα ήταν να μπορούσαμε να έχουμε μια πρώτη παραγωγή ρούχων μέσα στο καλοκαίρι προκειμένου να δούμε πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει όλο αυτό». Όσο για τον διαγωνισμό «JA Start Up» του Junior Achievement Greece, όπως λέει η Παναγιώτα Κουδούνη τις εφοδίασε με γνώσεις καθώς «αντιληφθήκαμε πάρα πολλές διαδικασίες για το πώς στήνεις μια επιχείρηση και θα μας βοηθήσει πάρα πολύ η εμπειρία». Με μότο «be conscious, be bold, be the change, BE COOL», η εικονική επιχείρηση των τριών φοιτητριών έχει τη δική της σελίδα στο facebook, όπου μπορεί κάποιος ν’ αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες: https://www.facebook.com/Becoolsustainablefashion/ Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 111

ςΤoΧο να μεΤαΤραπeI ςε eνα «πρaςΙνο» λΙμaνΙ

ορΓανΙςμoς λΙμeνος ΒoλοΥ Η προστασία του περιβάλλοντος, είναι υπόθεση όλων μας…

Οργανισμός Λιμένος Βόλου Α.Ε., στα πλαίσια της διαρκούς βελτίωσης του Συστήματος Περιβαλλοντ ικής Διαχείρισης αλλά και του Προγράμματος Παρακολούθησης Περιβάλλοντος που ορίζει η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για τη λειτουργία του Λιμένα Βόλου, έχει υιοθετήσει και εφαρμόζει τακτικές και προγράμματα που αφορούν στον έλεγχο της ποιότητας του αέρα, του επιπέδου του θορύβου, του επιπέδου της ραδιενέργειας ορισμένων επικίνδυνων υλικών και της ποιότητας του θαλάσσιου ύδατος. 112 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Αναλυτικά: • Έλεγχος ποιότητας αέρα: Η Ο.Λ.Β. Α.Ε. έχει εγκαταστήσει από το 2014, στον Εμπορικό Λιμένα, σύστημα παρακολούθησης και μέτρησης των ατμοσφαιρικών ρύπων. Στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της αυτονόητης υποχρέωσης του Οργανισμού να ενημερώνει τους πολίτες του Δήμου Βόλου, ανακοινώνονται τα επίπεδα των συγκεντρώσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που προσδιορίζονται (PM10, PM2,5, PAHs, NOx, O3, BETX και μέταλλα / μεταλλοειδή όπως Cr, Mn, Fe, Ni, Zn, As, Cd, Pd) στην ιστοσελίδα του Οργανισμού μέσω ανάρτησης εκθέσεων αναφοράς των on-line μετρήσεων των ρύπων ανά τρίμηνο, συνοπτικών εκθέσεων των μετρήσεων σε εξάμηνη βάση και πλήρων εκθέσεων με το σύνολο

των μετρήσεων σε ετήσια βάση. Από το 2020, επιπρόσθετα, προσδιορίζονται και ανακοινώνονται τα επίπεδα των συγκεντρώσεων 2 επιπλέον ατμοσφαιρικών ρύπων: του SO2 και του H2S. Οι πλήρεις εκθέσεις περιλαμβάνουν αξιολόγηση των μετρήσεων και αναλυτική σύγκριση των αποτελεσμάτων με τα ετήσια και ημερήσια επιτρεπόμενα όρια που ορίζει η Οδηγία 2008/50/ΕΚ ‘’για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη’’. Ταυτόχρονα, ο Οργανισμός ανακοινώνει τα αποτελέσματα των διενεργούμενων μετρήσεων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Οι μετρήσεις αυτές γίνονται σε συνεργασία με το Διαπιστευμένο ‘’Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος - Ομάδα Μέτρησης Αιωρούμενων Σωματιδίων, ΕΕΡΠ - ΟΜΑΣ’’ του Τμήματος Χημείας

“ Μετρήσεις για την ποιότητα του αέρα, των υδάτων, τον θόρυβο και τη ραδιενέργεια διενεργεί ο Οργανισμός

του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Tο πρόγραμμα παρακολούθησης και ελέγχου της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα στην περιοχή υλοποιείται στα πλαίσια προσπάθειας συνεχούς βελτίωσης και υλοποίησης ενδεχόμενων διορθωτικών ενεργειών, σε περίπτωση υπέρβασης των νομοθετικών ορίων των μετρούμενων παραμέτρων αλλά και αξιολόγησης των δεδομένων καταγραφής του συστήματος, ως στοιχεία για τη σύνταξη μελετών που αφορούν στη μακροπρόθεσμη επίδρασή τους στο περιβάλλον. • Έλεγχος επιπέδου θορύβου: Από το 2012, η Ο.Λ.Β. Α.Ε. έχει προμηθευτεί συσκευή μέτρησης του ήχου και εφαρμόζει πρόγραμμα μετρήσεων σε 6 αντιπροσωπευτικές θέσεις του χώρου αρμοδιότητάς της, διάρκειας 30’, στα οποία υπάρχει έντονη δραστηριότητα και κατ’ επέκταση αυξημένες πηγές θορύβου. Τα αποτελέσματα αξιολογούνται και συγκρίνονται με τις οριακές τιμές που ορίζει η Α.Ε.Π.Ο. λειτουργίας Λιμένα Βόλου, ενώ καταγράφονται και αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Οργανισμού. Στα πλαίσια της διαρκούς βελτίωσης του προγράμματος, ο Οργανισμός έχει εντάξει, από το 2019, επιπλέον ηχομετρήσεις που αφορούν στον 24ωρο έλεγχο του επιπέδου του θορύβου, σε ένα σταθερό σημείο στον Εμπορικό Λιμένα, μία φορά το μήνα. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως ο Οργανισμός, σε περιπτώσεις που έχει προγραμματίσει δραστηριότητες που εκτιμώνται ως πιθανώς αυξημένης παραγωγής θορύβου, διεξάγει επιπλέον μετρήσεις, πλησίον της εν λόγω δραστηριότητας, προκειμένου να υλοποιηθούν διορθωτικές ενέργειες, εφόσον απαιτηθεί. Ο χρησιμοποιούμενος μετρητικός εξοπλισμός είναι κατάλληλος, πιστοποιημένος και διακριβωμένος από τον κατασκευαστή του. • Έλεγχος ραδιενέργειας επικίνδυνων υλικών: Ο έλεγχος του επιπέδου της ραδιενέργειας σε διακινούμενα προϊόντα στον Εμπορικό Λιμένα (όπως παλαιοσίδηρος, τέφρα ηψικαμίνου) αποτελεί βασική προτεραιότητα του Οργανισμού και ελέγχεται με τη μετρητική συσκευή ραδιενέργειας, που έχει προμηθευτεί τα τελευταία χρόνια για αυτό το σκοπό. Τα προϊόντα αφορούν είτε σε εισαγώγιμα είτε σε εξαγώγιμα και η συχνότητα μέτρησης της ραδιενέργειας εξαρτάται απόλυτα από την ποσότητα που διακινείται. Ο έλεγχος πραγματοποιείται τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας των εμπλεκόμενων. Ο χρησιμοποιούμενος μετρητικός εξοπλισμός είναι πιστοποιημένος και διακριβωμένος από τον κατασκευαστή του. • Έλεγχος θαλάσσιου ύδατος: Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής διαχείρισης της Ο.Λ.Β. Α.Ε. περιλαμβάνει τακτικές δειγματοληψίες και τον έλεγχο του θαλάσσιου ύδατος, σε δύο σταθερά σημεία του θαλάσσιου χώρου αρμοδιότητας της Ο.Λ.Β. Α.Ε.(ένα στην είσοδο του Λιμένα και ένα στο εσωτερικό του), δύο φορές το χρόνο (ανά

εξάμηνο). Οι μετρούμενες παράμετροι είναι οι εξής: α) Θερμοκρασία β) pH γ) Διαλυμένο Οξυγόνο δ) Χρωματισμός ε) Κολοβακτηρίδια και E-coli στ) Αιωρούμενα Στερεά (SS) ζ) Πετρελαϊκοί Υδρογονάνθρακες και PAH η) Μέταλλα (Pb, Sn, Zn, Cr, Cd, Ni, Cu, Hg, As) Τα αποτελέσματα των μετρήσεων καταγράφονται και επιπλέον πραγματοποιείται αξιολόγηση της ποιότητας των νερών. Στα πλαίσια συνεχούς βελτίωσης του προγράμματος αυτού και εντατικότερου ελέγχου, η Ο.Λ.Β. Α.Ε. από το 2019, έχει αυξήσει τον αριθμό των δειγματοληψιών και ελέγχου των νερών από 2 σε 4 φορές το χρόνο. Η δειγματοληψία και μέτρηση των παραμέτρων πραγματοποιείται από εξειδικευμένο προσωπικό κατάλληλου εργαστηρίου, διαπιστευμένο στις μεθόδους ανάλυσης των προαναφερόμενων παραμέτρων, κατόπιν διαγωνιστικής διαδικασίας. Οι δραστηριότητες του λιμένα, διεξάγονται κάτω από αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα, με σεβασμό στη νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος. Μάλιστα πρόσφατα, ο Οργανισμός Λιμένος Βόλου, έλαβε το πιστοποιητικό PERS (Port Environmental Review System), διαμέσου του ECOPORTS του Οργανισμού ESPO (European Sea Port Organization) για δύο χρόνια, μέχρι τον Απρίλιο του 2023, με φορέα πιστοποίησης την Lloyd’s Register Rotterdam, πληρώντας στο ακέραιο όλες τι προϋποθέσεις που τίθενται. Ο Οργανισμός Λιμένος Βόλου αποδεικνύει έμπρακτα ότι, συντείνει σε προγράμματα που αποσκοπούν στη βελτίωση κι αναβάθμιση των πρακτικών που εφαρμόζει για την προστασία του περιβάλλοντος, προωθώντας παράλληλα δράσεις και περιβαλλοντικές πολιτικές με στόχο, να μετατραπεί ο λιμένας Βόλου σε «πράσινο» λιμάνι. Στο πλαίσιο αυτό (μείωση περιβαλλοντικού κι ενεργειακού αποτυπώματος), έχει εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά συστήματα, ώστε να καλύπτουν πλήρως (100%) την ανάγκη ηλεκτροδότησης των κτιρίων της νέας ιχθυαγοράς. Από την λειτουργία των φωτοβολταϊκών αναμένεται να παραχθούν περίπου 225.000kWh/έτος, που αποτελεί περί το 10% της σημερινής ενέργειας που καταναλώνεται από την ΟΛΒ Α.Ε. Επίσης, λειτουργούν σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων εντός του χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων στον κεντρικό προβλήτα του λιμένος Βόλου και σε χώρο στάθμευσης ιδιωτικής εταιρείας στη χερσαία ζώνη του λιμένος Βόλου στη νέα ιχθυαγορά και προχωρά και η αντικατάσταση του εξωτερικού φωτισμού με νέα φωτιστικά τύπου LED όπου αναμένεται να εξοικονομηθούν περίπου 350.000kWh ανά έτος, ποσοστό περίπου 60% της σημερινής αντίστοιχης καταναλισκόμενης ενέργειας. Ας μην ξεχνάμε βέβαια, ότι η προστασία του περιβάλλοντος, είναι υπόθεση όλων μας… ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 113