To Αύριο 2021 by Kareklidis Media

Το αυριο Ειδική έκδοση για τα 15 χρόνια

ΔιονYΣηΣ ΣιμOπουλοΣ

Μέχρι το 2050 αποικίες στη Σελήνη και το 2080 αποστολή στον Άρη

ρεπορτάζ

ΜΑΡΚΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ «Τα ανοιχτά μυαλά των νέων θα απογειώσουν το Start Up οικοσύστημα της Ελλάδας», δηλώνει ο Πρόεδρος του JAG 10

απόψεις

iGEM Thessaly

Συνθετική Βιολογία… Ένα ευοίωνο μέλλον με τη βοήθεια της Επιστήμης 36

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ 21 ΑΙΩΝΑ

ΑΛΕΞΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

συνεντεύξεις

«Βρισκόμαστε μπροστά σε κοσμογονικές αλλαγές που θα προκαλέσουν μεγάλες ανατροπές στο Ασφαλιστικό Σύστημα» 14

ΗΛΙΑΣ ΣΑΒΒΑΣ

Καθηγητής και Κοσμήτορας της Σχολής Τεχνολογίας Π.Θ. Θα αλλάξει ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, με τη χρήση κβαντικών υπολογιστών 16

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

«Δεν πρέπει να είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν, η πιθανότητα όμως να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε μαζί τους είναι πάρα πολύ μικρή» 2

Πρόεδρος Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας Τι νέο φέρνουν τα δίκτυα 5G στην Ελλάδα… 14

2 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΟΥΤΣΕΡΗ

ΔΙΟΝYΣΗΣ ΣΙΜOΠΟΥΛΟΣ: Μέχρι το 2050 θα έχουμε εγκατεστημένες αποικίες στη Σελήνη και περίπου το 2080, αποστολή στον Άρη

ίναι από τους λίγους ανθρώπους, που βρέθηκαν εκεί όπου οι αστροναύτες εκπαιδεύτηκαν και προετοιμάστηκαν για να πάνε να περπατήσουν πάνω σε έναν άλλο κόσμο! «Αξέχαστα πράγματα», όπως λέει ο ίδιος στη μΑΓνηΣιΑ, «όταν είδαμε την πρώτη καάθοδο του ανθρώπου στην επιφάνεια ενός άλλου κόσμου και το αποτύπωμα της μπότας του Άρμστρονγκ στη σκονισμένη επιφάνεια της Σελήνης». ο Διονύσης Σιμόπουλος είναι αστροφυσικός και ο επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου πλανηταρίου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα. Ένας άνθρωπος με δράση και στο εξωτερικό, αλλά που επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ στο σχετικό ερώτημα, τονίζει για το σύγχρονο brain drain, ότι «κακά τα ψέματα η Ελλάδα, η οποία δαπανά αρκετά κεφάλαια για την εκπαίδευση των νέων επιστημόνων, δυστυχώς δεν έχει την δυνατότητα να τους απορροφήσει όλους»… Στο αγωνιώδες ερώτημα, αν και πότε θα πάμε σε άλλους πλανήτες, απαντά, ότι «δεν θα ήταν παράλογο να αναμένουμε επιστροφή και εγκατάσταση του ανθρώπου στη Σελήνη στις επόμενες δύο περίπου δεκαετίες. Επανδρωμένα ταξίδια προς τον Άρη δεν βλέπω να υλοποιούνται πριν από τα τέλη σχεδόν του αιώνα που διανύουμε, εκτός κι αν μιλάμε για «μια κι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ ΚΟΥΤΣΕΡΗ

έξω αποστολή αυτοκτονίας»…» Εκτιμά ωστόσο, «ότι μέχρι το 2050 θα έχουμε εγκατεστημένες αποικίες στη Σελήνη που θα γίνει κατά κάποιο τρόπο το εφαλτήριο για την αποστολή ενός ανθρώπινου πληρώματος στον πλανήτη Άρη…». μιλάει για την «αστρόσκονη» δίνοντας μια αφοπλιστική απάντηση για τα χημικά στοιχεία, αναφέροντας ότι «αν θέλετε να ψηλαφίσετε, να πιάσετε στα χέρια σας το εσωτερικό ενός άστρου, δεν χρειάζεται να πάτε στον Ήλιο ... Αρκεί να χαϊδέψετε το πρόσωπό σας, ένα αγαπημένο σας πρόσωπο ή ένα φρούτο. Όλα αυτά αποτελούνται από χημικά στοιχεία, τα οποία γεννήθηκαν στους αστρικούς πυρήνες»! Σε ότι αφορά στην πρόοδο των ανακαλύψεων, τονίζει ότι «τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε ανακαλύψει πάνω από 4.200 πλανήτες γύρω από 3.100 άλλα άστρα του Γαλαξία μας, ενώ σύντομα αναμένεται η ανακοίνωση και μερικών χιλιάδων ακόμη εξωπλανητών», ενώ σε ό,τι αφορά στο μέλλον της γης… ξεκαθαρίζει ότι «η επιβίωσή μας εξαρτάται απ’ την γη, αφού ο ανθρώπινος οργανισμός είναι το αποτέλεσμα της εξελικτικής πορείας της ζωής πάνω στον πλανήτη, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Αλλά δυστυχώς ό,τι κι αν κάνουμε, όποια τεχνολογία κι αν ανακαλύψουμε, η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους έχει ημερομηνία λήξης»…

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 3

 Επειδή το ένθετο της εφημερίδας ΜΑΓΝΗΣΙΑ, στο οποίο ανταποκριθήκατε να μιλήσετε, αφορά κυρίως στη νέα γενιά, την εκπαίδευση, τα σχολεία, θα ήθελα να μου πείτε καταρχήν, τι λείπει σε σχέση με τη δική σας επιστήμη, απ τα σχολεία μας; Αυτό που λείπει από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι το μάθημα της Αστρονομίας που διδάσκονταν πριν από 25 χρόνια. Δυστυχώς οι διάφοροι σύμβουλοι του υπουργείου παιδείας φαίνεται ότι δεν έχουν την ίδια άποψη με όσους από εμάς θεωρούν την κατάρτιση των μαθητών σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας ιδιαίτερα σημαντική και για την χώρα, αλλά και για τους ίδιους τους μαθητές. προσωπικά δεν μπορώ να φανταστώ έναν τελειόφοιτο λυκείου, έναν κατά τα λεγόμενα ακαδημαϊκό πολίτη, που να μην γνωρίζει την διαφορά ενός άστρου από έναν πλανήτη. Σε τελική όμως ανάλυση, δεν θα με ενοχλούσε τόσο πολύ η αποβολή του μαθήματος της Αστρονομίας, εφ’ όσον η όποια «μεταρρύθμιση» κατόρθωνε να μάθει στους μαθητές «πώς να σκέφτονται»!  Κύριε Σιμόπουλε έχετε πει ότι η Αμερική σας άνοιξε την πόρτα σε δρόμους που θα ήταν σχεδόν αδύνατον να περπατήσετε, σε μια εποχή δύσκολη ομολογουμένως και τότε. Και σήμερα βέβαια πολλοί νέοι μας, επιστήμονες, παίρνουν τον ίδιο δρόμο, αλλά δύσκολα τελικά επιστρέφουν… Τι φταίει; Πως θα μπορούσε να βοηθηθεί η Ελλάδα από αυτούς τους ανθρώπους; Κακά τα ψέματα η Ελλάδα, η οποία δαπανά αρκετά κεφάλαια για την εκπαίδευση των νέων

επιστημόνων, δυστυχώς δεν έχει την δυνατότητα να τους απορροφήσει όλους. Κι έτσι τα περισσότερα άτομα από το σύγχρονο αυτό “brain drain” δεν μπορούν να επιστρέψουν παρ’ όλο που πολλοί θα το επιθυμούσαν, γιατί στην Ελλάδα δεν διαθέτουμε ούτε το κατάλληλο υπόβαθρο για να τους προσελκύσουμε, ούτε και τα απαραίτητα κεφάλαια για να υποστηρίξουμε τις επιστημονικές τους έρευνες. οπότε από την ξενιτιά είναι πολύ δύσκολο να βοηθήσουν ουσιαστικά τη χώρα μας πέρα ίσως από την συμμετοχή ορισμένων απ’ αυτούς σε συμβουλευτικές επιτροπές, γιατί μη ξεχνάτε ότι κι αυτοί δεν διαθέτουν απεριόριστο χρόνο, αφού εκεί στο εξωτερικό έχουν αναγκαστικά πλήρη και αποκλειστική απασχόληση. παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να σταματήσουμε να αναπτύσσουμε αυτό το αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό.  Είστε από τους λίγους ανθρώπους, που βρεθήκατε εκεί όπου οι αστροναύτες εκπαιδεύτηκαν και προετοιμάστηκαν για να πάνε να περπατήσουν πάνω σε έναν άλλο κόσμο. Μοναδική και συγκλονιστική εμπειρία, τι κυρίως θυμάστε; Τι να πρωτοθυμηθώ απ΄ όλα εκείνα που έζησα τότε; Και πρώτα απ΄όλα την εκτόξευση του Saturn V στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα, με καθυστέρηση 724 χιλιοστών του δευτερολέπτου, όπου όλοι οι παρευρισκόμενοι βρισκόμασταν για ασφάλεια σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων. Έτσι, παρ΄ όλο που βλέπαμε τις φλόγες του πυραύλου, δεν ακούγαμε τίποτε! μέχρις ότου, 14 δευτερόλεπτα σχεδόν αργότερα, έφτασε

και ο ήχος! Ήταν ένας απερίγραπτος ήχος, ένας ήχος που χτυπούσε κυριολεκτικά το στήθος και δεν μπορούσες να καταλάβεις εάν τον άκουγες ή τον αισθανόσουν ή και τα δύο μαζί. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ όλο εκείνο το συναίσθημα, το οποίο δεν μπορεί να αποδώσει επακριβώς οποιαδήποτε λεκτική περιγραφή. Και η δεύτερη στιγμή όταν είδαμε την πρώτη κάθοδο του ανθρώπου στην επιφάνεια ενός άλλου κόσμου και το αποτύπωμα της μπότας του Άρμστρονγκ στη σκονισμένη επιφάνεια της Σελήνης. Αξέχαστα πράγματα!  Σε μια από τις προηγούμενες συζητήσεις μας, είχατε αναφέρει την «αστρόσκονη» από την οποία είμαστε, αλλά και καταλήγουμε όλοι μας, όπως μου είχατε πει και έκτοτε χαράχθηκε είναι αλήθεια η φράση στο μυαλό μου … Είναι κάτι στο οποίο επιμένετε και το εξηγείτε και επιχειρηματολογείτε, σε σχέση με όλα αυτά που βρίσκονται γύρω μας, έτσι; Στην ουσία είναι κάτι το απλό αφού τα χημικά στοιχεία, που γεννήθηκαν στο εσωτερικό ενός άστρου και διασκορπίστηκαν στο Διάστημα από τις αστρικές εκρήξεις, αναμιγνύονται με τα νεφελώματα που δημιουργούν νέες γενιές άστρων, νέους πλανήτες και νέα είδη ζωής. Γι’ αυτό αν θέλετε να ψηλαφίσετε, να πιάσετε στα χέρια σας το εσωτερικό ενός άστρου, δεν χρειάζεται να πάτε στον Ήλιο ή σε κάποιο άλλο άστρο. Αρκεί να χαϊδέψετε το πρόσωπό σας, ένα αγαπημένο σας πρόσωπο ή ένα φρούτο.

Αν θέλετε να ψηλαφίσετε το εσωτερικό ενός άστρου, δεν χρειάζεται να πάτε στον Ήλιο ή σε κάποιο άλλο άστρο, αρκεί να χαϊδέψετε το πρόσωπό σας, αποτελείται από χημικά στοιχεία, τα οποία γεννήθηκαν στους αστρικούς πυρήνες

4 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Όλα αυτά αποτελούνται από χημικά στοιχεία, τα οποία γεννήθηκαν στους αστρικούς πυρήνες. Κι αφού τα χημικά στοιχεία που αποτελούν τα σώματά μας γεννήθηκαν στα άστρα, είμαστε κι εμείς αστρόσκονη.  «Κάποια μέρα θα υπάρξουν κι άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς» για να χρησιμοποιήσω κάποια επίσης από τις φράσεις σας. Σήμερα υπάρχουν ή μπορεί να υπάρχουν άλλοι κόσμοι; Αυτό είναι βέβαιο. Ήδη τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε ανακαλύψει πάνω από 4.200 πλανήτες γύρω από 3.100 άλλα άστρα του Γαλαξία μας, ενώ σύντομα αναμένεται η ανακοίνωση και μερικών χιλιάδων ακόμη εξωπλανητών από την λειτουργία του Διαστημικού Τηλεσκοπίου TESS της NASA και CHEOPS της ESA καθώς και πολλών άλλων προγραμμάτων έρευνας για την μελέτη εξωηλιακών πλανητών.  Η ρήση του πατέρα της Αστροναυτικής Κωνσταντίνου Τσιολκόφσκι « Η Γη είναι το λίκνο της ανθρωπότητας αλλά κανείς δεν μένει στο λίκνο όλη του τη ζωή » φαντάζει πράγματι προφητική; οι «προφητείες» από οποιονδήποτε κι αν προέρχονται, είναι σήμερα παρακινδυνευμένες. Αλλά δυστυχώς ό,τι κι αν κάνουμε, όποια τεχνολογία κι αν ανακαλύψουμε, η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους έχει ημερομηνία λήξης. Ακόμη κι αν κατορθώσουμε να επιβιώσουμε απ’ όλους του κινδύνους που ελλοχεύουν γύρω μας, το τέλος θάρθει οπωσδήποτε και για μας. Γιατί είμαστε γεννημένοι πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη και η επιβίωσή μας εξαρτάται απ’ αυτόν αφού ο ανθρώπινος οργανισμός είναι το αποτέλεσμα της εξελικτικής πορείας της ζωής πάνω στον πλανήτη Γη εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Όταν ο οργανισμός αυτός μεταφερθεί σε περιβάλλοντα τελείως διαφορετικά της Γης, χωρίς την προστασία της γήινης ατμόσφαιρας και της μαγνητόσφαιρας, επόμενο είναι να επιβαρύνεται αναλόγως.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 5

 Ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον της ανθρωπότητας στο Διάστημα κατά τις δεκαετίες και τους αιώνες που έρχονται; Θα έλεγα, με την ανάλογη επιφυλακτικότητα, ότι δεν θα ήταν παράλογο να αναμένουμε επιστροφή και εγκατάσταση του ανθρώπου στη Σελήνη στις επόμενες δύο περίπου δεκαετίες. Όσο, όμως κι αν θα το ‘θελα προσωπικά, επανδρωμένα ταξίδια προς τον Άρη δεν βλέπω να υλοποιούνται πριν από τα τέλη σχεδόν του αιώνα που διανύουμε, εκτός κι αν μιλάμε για «μια κι έξω αποστολή αυτοκτονίας». Θεωρώ επίσης ότι στα επόμενα 100 χρόνια θα δούμε πράγματι εκπληκτικές αλλαγές. Εκτιμώ ότι μέχρι το 2050 θα έχουμε εγκατεστημένες αποικίες στη Σελήνη που θα γίνει κατά κάποιο τρόπο το εφαλτήριο για την αποστολή ενός ανθρώπινου πληρώματος στον πλανήτη Άρη, που θα πρέπει να το τοποθετήσουμε γύρω στο 2080. Κι αυτό γιατί ενώ μια αποστολή στη Σελήνη απαιτεί ταξίδι μιας εβδομάδας συνολικά για να επιστρέψουν με ασφάλεια πίσω οι αστροναύτες, η αποστολή στον Άρη θα χρειαστεί πάνω από δύο χρόνια.  «Σε λίγα μόλις χρόνια ο εποικισμός στον Άρη θα είναι πραγματικότητα, η μνήμη θα αποθηκεύεται σε τσιπάκια και θα υπάρχουν “φεγγαρόπαιδα”. Όλα αυτά δεν είναι πλέον σενάρια επιστημονικής φαντασίας», έχει πει ο κ. Νανόπουλος. Θα ήθελα τη δική σας οπτική για αυτό το μέλλον, έτσι όπως περιγράφεται, καθώς επίσης και αν θα μπορέσουμε να ταξιδέψουμε ευρέως κάποτε στα αστέρια; Θα έλεγα ότι η δημιουργία αποικιών στη Σελήνη, τον Άρη και σε μερικούς από τους μεγάλους δορυφόρους των άλλων πλανητών μάλλον θα πρέπει να είναι κάτι το εφικτό και πραγματοποιήσιμο. Αλλά κι αυτές οι αποικίες δεν πρόκειται να επιβιώσουν για πάντα. Το αργότερο σε 5-6 δισεκατομμύρια χρόνια ο Ήλιος θα φτάσει στο τέλος της ζωής του, οπότε και οι όποιες αποικίες κι αν έχουν επιβιώσει στο ηλιακό μας Σύστημα θα πεθάνουν κι αυτές μαζί με τον Ήλιο. Για να διασωθεί λοιπόν ο ανθρώπινος πολιτισμός με όποια μορφή κι αν έχει στο μέλλον θα πρέπει να μεταναστεύσει «σε άλλη Γη, σε άλλα μέρη» (που λέει και το τραγούδι) πέρα κι έξω από το ηλιακό μας Σύστημα.

6 ΤΟ ΑΥΡΙΟ Δεν πρέπει να είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν, ναι μεν μπορεί το Σύμπαν να σφύζει από ζωή, ναι μεν μπορεί να υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί, η πιθανότητα όμως να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε μαζί τους είναι πάρα πολύ μικρή

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 7

8 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

 Σήμερα ωστόσο, εξακολουθεί να φοβίζει η σκέψη για ζωή σε έναν άλλο πλανήτη; Εξαρτάται για τι είδους ζωή μιλάμε, μικροβιακή ή τεχνολογικά αναπτυγμένη; υποθέτω ότι εάν κάτι μπορεί να φοβίσει τον άνθρωπο είναι κάποιος άλλος τεχνολογικός πολιτισμός και μάλιστα πιο προχωρημένος απ’ ό,τι εμείς. Το να υπάρχει όμως σύμπτωση, συγχρόνως μ’ εμάς, να υπάρχει και κάποιος άλλος πολιτισμός με την ίδια ή και μεγαλύτερη ανάπτυξη σε κάποιο άλλο σημείο του Γαλαξία μας, είναι πάρα πολύ μικρή. η δική μου η άποψη λοιπόν, είναι ότι ναι μεν δεν πρέπει να είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν, ναι μεν μπορεί το Σύμπαν να σφύζει από ζωή, ναι μεν μπορεί να υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί που να είναι αναπτυγμένοι τεχνολογικά, η πιθανότητα όμως να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε μαζί τους είναι πάρα πολύ μικρή.  Το Ευγενίδειο Πλανητάριο αποτελεί ένα παγκόσμιας κλάσεως κέντρο διάχυσης επιστημονικών γνώσεων. Σημείο αναφοράς για όλους και συχνός προορισμός για εκπαιδευτικούς και μαθητές της περιφέρειας. Δίνει το στίγμα του, όπως δώσατε και εσείς προσωπικά το δικό σας. Δύσκολο το στοίχημα; Δεν νομίζω, γιατί αυτή η προσπάθεια ήταν ουσιαστικά το αποτέλεσμα της συλλογικής δουλειάς εκατοντάδων συναδέλφων και συνεργατών μου, που είχαμε ως βασική επιδίωξή μας την ποιοτική βελτίωση της επιστημονικής επιμόρφωσης του λαού μας, και ιδιαίτερα των παιδιών μας, με στόχο την εκλαΐκευση και διάχυση των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας. Επί πλέον, θα πρέπει να επισημάνω εδώ ότι για όλες του τις δραστηριότητες το Ίδρυμα δεν έχει επιβαρύνει ούτε κατά μία δραχμή, ή ένα ευρώ, την πολιτεία και τον Έλληνα φορολογούμενο, χάρη στα κληροδοτήματα που άφησαν οι αείμνηστοι εθνικοί μας ευεργέτες Ευγένιος Ευγενίδης και η αδελφή του μαριάνθη Σίμου.

 Θα μπορούσε να υποστηριχθεί η σκέψη δημιουργίας μικρών πλανηταρίων στην επαρχία όπως για παράδειγμα στον Βόλο; Δυστυχώς η δημιουργία αλλά και η συντήρηση πλανηταρίων με τις σωστές προδιαγραφές και το κατάλληλο υπόβαθρο είναι ένα ακριβό σπορ που απαιτεί μεγάλα κεφάλαια και συνεχή υποστήριξη. Διαφορετικά τέτοιες προσπάθειες είναι καταδικασμένες σε σύντομο μαρασμό και αποτυχία. Γι’ αυτό απαιτείται σοβαρή και σωστή μελέτη προτού προχωρήσει κάποιος μία τέτοια προσπάθεια. Διαφορετικά θα έχουμε και σ’ αυτό τον τομέα την ίδια κατάσταση που αντιμετωπίζει η χώρα μας με την ύπαρξη πανεπιστημιακών τμημάτων σχεδόν παντού.  Να κλείσουμε με τα βιβλία σας, τη σειρά παιδικών αναγνωσμάτων για την αστρονομία; Τι προσδοκάτε να περάσετε στα παιδιά και τι είναι αυτό που θα θέλατε να κρατήσουν, ως γνώση, ως πληροφορία, ως μήνυμα ίσως… Στα παιδικά βιβλία που ξεκίνησα να γράφω δεν ενδιαφέρομαι να περάσω κάποιο ιδιαίτερο μήνυμα πέρα από τις πληροφορίες αυτές καθαυτές που περιλαμβάνω και στα βιβλία για ενήλικες. πιστέψτε με, όμως, ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να γράφεις για μικρά παιδιά, αλλά ήμουν τυχερός γιατί σε όλα αυτά τα βιβλία είχα την άμεση συμπαράσταση και βοήθεια δύο χαρισματικών συνεργατών: της ουρανίας λυμπεροπούλου που έδωσε χρώμα και εικόνα στο βιβλίο και της μαρίας Γονιδάκη που το επιμελήθηκε παιδαγωγικά. Χωρίς τη δική τους συμβολή και παρέμβαση το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να είναι το ίδιο. Το πρώτο βιβλίο αναφέρεται στην κατάκτηση της Σελήνης, ενώ την Άνοιξη θα κυκλοφορήσει και το δεύτερο παιδικό βιβλίο για την «Ζωή των Άστρων». Κι αν όλα πάνε καλά έχουμε ήδη στα σκαριά καμιά δεκαριά ακόμη τίτλους!

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 9 Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος γεννήθηκε το 1943 στα Γιάννενα. Είναι αστροφυσικός, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα των ΗΠΑ. Άρχισε να εργάζεται τον Ιανουάριο του 1968 στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουιζιάνα όπου χρημάτισε Βοηθός Διευθυντής Εκπαίδευσης και Διευθυντής Πλανηταρίου. Τον Οκτώβριο του 1972 προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Ευγενίδου όπου εργάστηκε ως Διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου μέχρι το 2014. Χρημάτισε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008), Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008). Είναι Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων. Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων για τη συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον «Ακαδημαϊκό Φοίνικα» του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Το 2012 η Ένωση Ελλήνων Φυσικών τον τίμησε για τη σημαντική του συμβολή στην εκλαΐκευση της επιστήμης στη χώρα μας. Με στόχο τη σωστή μαζική επιμόρφωση έχει γράψει περισσότερα από 27 βιβλία, πάνω από 500 σενάρια με θέματα επιστημονικής επιμόρφωσης σε σειρές εκπομπών για την τηλεόραση, πάνω από 250 σενάρια (κείμενα και σκηνοθεσία) πολυθεαμάτων Πλανηταρίου, κι έχει δώσει πάνω από 500 διαλέξεις με θέματα Επιστήμης και Αστροφυσικής σ' ολόκληρη τη χώρα.

Το φωτογραφικό υλικό που δημοσιεύεται, αποτελεί αρχείο του κ. Σιμόπουλου

10 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΜAΡΚΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ: «Τα ανοιχτά μυαλά των νέων θα απογειώσουν το Start Up οικοσύστημα της Ελλάδας» ο πρόεδρος του Junior Achievement Greece, για το δύσκολο παρελθόν και το αισιόδοξο μέλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας

ην αισιοδοξία του ότι οι νέοι έχουν «τα ανοιχτά μυαλά» για να απογειώσουν το Start Up οικοσύστημα της Ελλάδας, εξέφρασε ο πρόεδρος του Junior Achievement Greece, βραβευμένος επιχειρηματίας, μάρκος Βερέμης, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία στο TEDxμοraitisSchool. Ήταν μεταξύ των 15 ομιλητών που ανέλυσαν τους τρόπους υπέρβασης και ανάπλασης «συνόρων» σε πολλούς τομείς: σε προσωπικό επίπεδο, στην κοινωνία, στην επιστήμη, στην εκπαίδευση, στην πολιτική, στην επιχειρηματικότητα, στην τέχνη. η ομιλία του Μάρκου Βερέμη εντυπωσίασε με τον τρόπο που ξεδίπλωσε το δύσκολο παρελθόν και το αισιόδοξο μέλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας. ο κ. Βερέμης ανέπτυξε το θέμα του «Redifining Borders» μιλώντας για τα «σύνορα του μυαλού», που «όταν στένεψαν η Ελλάδα οδηγήθηκε στην κρίση» και «όταν άνοιξαν γεννήθηκαν ιδέες» που οδήγησαν στη δημιουργία του οικοσυστήματος των Start Up εταιρειών. Όπως είπε: «Αν κανείς κοιτάξει τις μεγάλες στιγμές της χώρας και τις κακές στιγμές της χώρας, θα διαπιστώσει πως οι καλές μας στιγμές συνδέονταν με ανοιχτά μυαλά και με εκσυγχρονισμό. οι πιο σκοτεινές μας στιγμές ήταν όταν τα μυαλά μας έκλεισαν, όταν τα σύνορα του μυαλού μας στένεψαν. Εγώ μεγάλωσα τη δεκαετία του 80. Ήταν μια δεκαετία κατά την οποία η ευημερία αυξανόταν, οι Έλληνες γίνονταν όλο και πιο πλούσιοι, έπαιρναν κάθε χρόνο καλύτερο αυτοκίνητο, πήγαιναν σε ένα καλύτερο σπίτι, αλλά την ίδια στιγμή, τα μυαλά, αντί να ανοίγουν, στένευαν. Ήμασταν μια χώρα, σε μεγάλο ποσοστό, που μετατράπηκε, από τη μεταπολεμική γενιά που ξανάχτισε μια διαλυμένη χώρα, μια γενιά ανθρώπων που παρήγαγαν ιδέες, κτίρια, εταιρείες, σε μια χώρα που άρχισε να θυμίζει απλώς έναν μεταπράτη, έναν εισαγωγέα. οι μεγάλες επιτυχίες της δεκαετίας του 80 και του 90 ήταν εταιρείες που έκαναν εισαγωγές ξένων προϊόντων. Είχαμε πρόβλημα όχι μόνο στην οικονομία μας και στο έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου το οποίο οδήγησε τελικά και στην κρίση, αλλά κυρίως υπήρξε έλλειμμα φαντασίας, έλλειμμα οράματος, έλλειμμα πίστης. Κι έτσι φτάσαμε το 2004, με την περίφημη Porsche Cayenne, να είναι το απόλυτο σύμβολο ευτυχίας του Έλληνα. Αυτό φυσικά ήταν ξεκάθαρα μια ένδειξη ότι πολύ σύντομα η χώρα θα έμπαινε σε μια κρίση. Γιατί; Γιατί είχαμε σταματήσει να

παράγουμε, είχαμε σταματήσει να ονειρευόμαστε, είχαμε σταματήσει να είμαστε δημιουργικοί και είχαμε γίνει απλώς μανιώδεις καταναλωτές». Τα μυαλά των πολιτών ανοίγουν όταν οι χώρες βάζουν υψηλούς στόχους Τα μυαλά των πολιτών ανοίγουν όταν οι χώρες βάζουν υψηλούς στόχους, τόνισε ο κ. Βερέμης και ανέφερε ως παράδειγμα τον στόχο του Τζον Κένεντι να φθάσουν οι Αμερικανοί στο φεγγάρι: «Είναι αποδεδειγμένο ότι είχε μικρό ενδιαφέρον για το εάν ο άνθρωπος θα πάει στο φεγγάρι ή όχι, ο ίδιος ο Κένεντι. Αυτό που είδε πολύ σωστά είναι ότι όταν μια χώρα βάζει έναν πολύ δύσκολο στόχο και κινητοποιεί τη φαντασία εκατομμυρίων ανθρώπων, τα όρια του μυαλού τους μπορούν να φθάσουν και ως το φεγγάρι, κι αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία για όλη τη χώρα. Έτσι λοιπόν είπε ότι εμείς δεν επιλέγουμε να πάμε στο φεγγάρι επειδή είναι εύκολο, αλλά ακριβώς επειδή είναι ΔΥΣΚΟΛΟ. Και 8 χρόνια μετά, τοποθετήθηκε η Αμερικανική σημαία στο φεγγάρι και πήγαν οι πρώτοι άνθρωποι με το Appollo 11.

Κι αυτό άλλαξε όχι μόνο τη νοοτροπία της Αμερικής, αλλά όλου του πλανήτη και απέδειξε πόσο σημαντικά είναι αυτά τα επιτεύγματα στο να ανοίγουν τα σύνορα του μυαλού. Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον, μετά το 1969, είναι ότι το κάθε παιδί θεώρησε ότι μπορεί να γίνει αστροναύτης, ότι το κάθε παιδί ένιωσε ότι τα όριά του είναι ανεξάντλητα, ότι η λέξη «αδύνατον» δε σημαίνει πολλά πράγματα, ότι είναι μόνο μια άποψη και όχι μια πραγματικότητα». «Η ίδρυση της Upstream ήταν η δική μας αποστολή στο φεγγάρι» Στη συνέχεια μίλησε για τη δική του «αποστολή στο φεγγάρι» που ήταν η ίδρυση της εταιρείας τεχνολογίας Upstream το 2002, με μια παρέα φίλων του σε ένα μικρό διαμέρισμα στους Αμπελοκήπους: «Σε μια εποχή που η Ελλάδα δεν είχε εταιρείες τεχνολογίας που έκαναν εξαγωγές, είχε εταιρείες που κυρίως εξυπηρετούσαν το Ελληνικό κράτος, που δεν ήταν ούτε ιδιαίτερα εξωστρεφείς, ούτε ιδιαίτερα καινοτόμες στις υπηρεσίες τους.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 11

Εμείς, μια παρέα 27ρηδων, 28ρηδων αποφασίσαμε σε ένα μικρό διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους να φτιάξουμε μια εταιρεία που θα κάνει κάτι ακριβώς το αντίθετο από το νορμάλ του 2002 της Ελλάδας. Το αντίθετο από την Ελλάδα των Porsche Cayenne, την Ελλάδα των δανεικών, την Ελλάδα των μεγάλων δημοσίων έργων. Κοιτάξαμε προς τα έξω και ξεκινήσαμε κατά κάποιο τρόπο τη δική μας αποστολή στο φεγγάρι. Τότε μας φαινόταν πάρα πολύ δύσκολο αυτό το εγχείρημα. μια μικρή ομάδα 7-8 ανθρώπων σε ένα μικρό διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους να προσπαθήσουν να φτιάξουν ένα προϊόν τεχνολογίας το οποίο θα πουλήσει σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου. Δέκα χρόνια μετά αυτή η εταιρεία έφτασε να έχει πάνω από 450 εργαζόμενους, να πουλάει σε 50 χώρες του κόσμου, να έχει δημιουργήσει πάρα πολλά προϊόντα τεχνολογίας και καινοτομίας και παραμείναμε πάρα πολύ ευτυχείς για την επιλογή μας, παρά τις αποτυχίες που είχαμε μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να είμαστε μια πετυχημένη εταιρεία». «Να αναζητήσουμε την ευδαιμονία, δηλαδή τον καλό μας εαυτό» ο κ. Βερέμης αναφέρθηκε και σε άλλα success

stories ελληνικών Start Up εταιρειών, εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι η πορεία αυτή θα συνεχισθεί δυναμικά από τη νέα γενιά. «μια ξεχασμένη λέξη, που πρέπει να θυμηθούμε, είναι η ευδαιμονία για την οποία μιλά ο Αριστοτέλης. η ευδαιμονία είναι η ικανότητά μας να βρούμε τους καλούς μας δαίμονες, τον καλό μας εαυτό. Και αυτό είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε εμείς οι ίδιοι. Η ευδαιμονία μπορεί να επιτευχθεί μέσα από συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι θα έπρεπε να είναι και ο προσωπικός μας οδηγός αλλά και ο εθνικός μας οδηγός. Και είναι τέσσερα πράγματα όλα κι όλα. Το πρώτο είναι η Τόλμη. μια ζωή που περνάει για ανθρώπους που ζουν με φόβο, είναι μια μισή ζωή. η τόλμη, διάθεση για ρίσκο, η αποδοχή της αποτυχίας, πρέπει να είναι ο οδηγός μας. Αυτό είναι το πρώτο. Η τόλμη. Το δεύτερο είναι το Μέτρο. μπορεί να έχεις πετύχει πάρα πολλά, μπορεί να νομίζεις ότι έχεις πετύχει πάρα πολλά, αλλά το να παραμείνεις μετριόφρων, να παραμείνεις ταπεινός, να έχεις την ικανότητα να καταλάβεις ότι αυτά που έχεις πετύχει, είναι παροδικά και ασήμαντα, δίνει πάντα σε μια κοινωνία μια ισορροπία και δίνει και στον άνθρωπο μια ισορροπία. λοιπόν, Τόλμη, μέτρο, Δικαιοσύνη.

Τα μυαλά των πολιτών ανοίγουν όταν οι χώρες βάζουν υψηλούς στόχους

η Δικαιοσύνη είναι κάτι που ο καθένας κουβαλάει μέσα του. Ξέρεις ποιό είναι το δίκαιο και ποιο είναι το άδικο σε κάθε τομέα της ζωής σου και προσπαθείς πάντα να είσαι δίκαιος, ακόμα κι αν βλάπτει το προσωπικό σου συμφέρον. Και το τελευταίο είναι η ενσυναίσθηση, η μεγαλοψυχία. Δεν είμαστε τίποτα από μόνοι μας. Είμαστε κάποιοι σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους. πρέπει να καταλαβαίνεις τους γύρω σου, να ασχολείσαι με τους γύρω σου, να λειτουργείς μέσα σε μια κοινωνία, σε μια ομάδα, να μην είσαι ιδιώτης. η λέξη «ιδιώτης» στα αρχαία δεν υπάρχει, η απ’ ευθείας μετάφραση είναι μόνο στα λατινικά και είναι idiot, ηλίθιος, αυτός που βρίσκεται έξω από την κοινωνία, έξω από τους άλλους. Αυτοί είναι λοιπόν οι 4 κανόνες της ευδαιμονίας. Η μεγάλη μου επιθυμία είναι, αυτή η χώρα, τα επόμενα 200 χρόνια να ενστερνιστεί περισσότερο την ευδαιμονία και λιγότερο την ευτυχία». *Μάρκος Βερέμης, Συνιδρυτής και Προέδρος της Upstream - Πρόεδρος Junior Achievement Greece

Ο Μάρκος Βερέμης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973. Είναι απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών και των Πανεπιστημίων του Warwick και της Οξφόρδης. Μετά τις σπουδές του, εργάστηκε στο Λονδίνο για διαφημιστικές εταιρείες και ανέπτυξε τη διεθνή στρατηγική επικοινωνίας εταιρειών. Το 2002 επέστρεψε στην Ελλάδα και, μαζί με τον Αλέξιο Βρατσκίδη, ίδρυσε την εταιρεία τεχνολογίας Upstream Α.Ε. Παράλληλα, είναι Πρόεδρος του Junior Achievement Greece, μέντορας της Endeavor και του Openfund, συμμετέχει στο Δ.Σ. του Ι.Ο.Β.Ε., καθώς και στο εποπτικό συμβούλιο της διαΝΕΟσις. Έχει διατελέσει Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδος και έχει διακριθεί με το Βραβείο της EY Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» για το 2013.

12 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Τι φέρνει το 5G στην Ελλάδα - Όλα όσα αλλάζουν με τα δίκτυα πέμπτης γενιάς

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 13 Το νέο δίκτυο θα μπορεί να διαχειριστεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων και υπόσχεται να ανοίξει τον δρόμο ακόμα και για χειρουργικές επεμβάσεις εξ αποστάσεως!

Σε ρυθμούς… 5G ξεκινά να τρέχει από τις αρχές του νέου έτους η Ελλάδα… η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες των οποίων τα χρονοδιαγράμματα για τα δίκτυα πέμπτης γενιάς δεν ανατράπηκαν λόγω της πανδημίας. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, αρχικά, τη νέα τεχνολογία θα γνωρίσουν οι κάτοικοι συγκεκριμένων περιοχών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. μέσα στα πρώτα τρία χρόνια τα δίκτυα 5G θα καλύψουν το 60% του πληθυσμού της χώρας. Το 5G αναμένεται να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, εικονική πραγματικότητα, έξυπνες πόλεις, ρομπότ, όλα θα χρειάζονται τα δίκτυα 5G για να λειτουργήσουν, καθώς τα σημερινά δίκτυα 4G δεν έχουν το απαιτούμενο εύρος ζώνης για να διαχειριστούν τις τεράστιες ποσότητες δεδομένων που απαιτούνται. Το νέο δίκτυο υπόσχεται να ανοίξει τον δρόμο ακόμα και για χειρουργικές επεμβάσεις εξ αποστάσεως! η εμπειρία των χρηστών αναμένεται συναρπαστική, καθώς το 5G θα αναπροσαρμόσει σημαντικά κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους. οι απίστευτα υψηλές ταχύτητες σερφαρίσματος, η δυνατότητα διασύνδεσης πολλαπλών συσκευών στο Διαδίκτυο και μεταξύ τους (Internet Of Thinks – IOT) όπως και οι εξαιρετικά χαμηλές καθυστερήσεις είναι μόνο μερικές από τις πολλές αλλαγές που αναμένεται να επέλθουν. Αμέσως με τη λειτουργία του, το 5G πρόκειται να αυξήσει την ταχύτητα της διαδικτυακής σύνδεσης κατά δέκα φορές σε σχέση με τον προκάτοχό του, το 4G+. η ταχύτητα αυτή θα αρκεί για να βλέπει κάποιος ανεμπόδιστα βίντεο σε ποιότητα ανάλυσης 8Κ ή να κατεβάζει μία ταινία 3D μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, όταν με το 4G θα χρειαζόταν περίπου έξι λεπτά. Επιπλέον, η νέα τεχνολογία θα διαθέτει έξτρα χωρητικότητα, κάτι που θα επιτρέπει την ταυτόχρονη σύνδεση περισσότερων συσκευών στο ίδιο δίκτυο. Ωστόσο, για να μπορέσουν οι καταναλωτές να απολαύσουν τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας του 5G, χρειάζονται και τις απαραίτητες νέες συσκευές, οι οποίες είναι ήδη διαθέσιμες στην αγορά, σε προσιτές τιμές. Τα 5G οφέλη Στην Ελλάδα, η υιοθέτηση του 5G εκτιμάται ότι θα αυξήσει το ΑΕπ της χώρας κατά 4,18 δισ. δολαρια στο χρονικό διάστημα 2022-2028. μάλιστα, σε περίπτωση συνεργασίας των παροχων για την αναπτυξη του δικτυου, η αυξηση του ΑΕπ μπορεί να αγγίξει τα 6,27 δισ. δολαρια. Σε ό,τι αφορά την απασχοληση, το 5G αναμένεται να δημιουργησει 31.000 νεες θεσεις εργασίας εως το 2028, ενώ σε περίπτωση συνεργασίας για την ανάπτυξη των δικτυων, η αυξηση της απασχολησης μπορεί να φτασει τις 46.000 νέες θέσεις. 5G εναντίον 4G Ως προς τις διαφορές ανάμεσα σε 5G και 4G και ειδικότερα σε σχέση με την ταχύτητα, το 5G θα είναι 10 φορές ταχύτερο από το 4G. Θα προσφέρει ταχύτητες έως και 10 Gbps και δυνατότητα λήψης ταινίας πλήρους HD σε λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα, σε σύγκριση με τα 6 λεπτά στο 4G. Επιπλέον, πολύ χαμηλότερος θα είναι και ο χρόνος απόκρισης: στο 5G, ο χρόνος απόκρισης μπορεί να είναι 1 ms, κάτι που δεν γίνεται αντιληπτό από τον χρήστη αλλά είναι χρήσιμο για τις συσκευές. Στο 4G αυτό είναι μέχρι 10 ms. Επίσης, το 5G θα έχει μεγαλύτερη χωρητικότητα, άρα τα δίκτυα θα μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα με high-demand εφαρμογές ταυτόχρονα, ενώ υψηλή θα είναι και η πυκνότητα σύνδεσης των συσκευών.

14 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ 5G ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΠΑΤΑΕΙ Η «4Η ΒΙΟΜΗχΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» Τι δηλώνει στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ, ο κ. Γιώργος Στεφανόπουλος πρόεδρος της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας Ο πρόεδρος της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας κ. Γιώργος Στεφανόπουλος

ρχισε η υλοποίηση των εφαρμογών που αφορούν στα δίκτυα 5G κινητής τηλεφωνίας, ενώ πριν λίγες εβδομάδες, έγινε συμβολική παρουσίαση στο μέγαρο μαξίμου, όπου έγινε η πρώτη κλήση με δίκτυο 5ης γενιάς. πρόκειται για τα δίκτυα που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης που φέρουν τεχνολογική καινοτομία και καλύτερες υπηρεσίες στους χρήστες και σε ζητήματα όπως διαχείρισης κυκλοφορίας, υγείας εκπαίδευσης από απόσταση και πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες. Ο Γιώργος Στεφανόπουλος πρόεδρος Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας μίλησε στη ΜΑΓΝΗΣΙΑ* και τόνισε ότι αυτό που ζήσαμε ένα χρόνο περίπου, στην εποχή της πανδημίας, ήταν η ανάγκη να στηριχτεί η κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα, πάνω στη δυνατότητας της επικοινωνίας για διάφορους λόγους, είτε για να εκπαιδευτούμε, είτε για να συνεχιστεί η εργασία μας όσο το δυνατόν πιο απρόσκοπτα μέσα σε συνθήκες lock down, είτε για να λειτουργήσουν στοιχειωδώς οι μεταφορές και οι επικοινωνίες γενικότερα. ο πρόεδρος των εταιριών κινητής τηλεφωνίας, ανέφερε ότι η επικοινωνία των πολιτών, όσο μεγάλη αξία έχει στη διάρκεια του lock down, όπως και η λειτουργία των επιχειρήσεων, στηρίχτηκε πάνω στα δίκτυα και σε υπηρεσίες, που λειτούργησαν σε έναν βαθμό, κάποιες είχαν προβλήματα, όπως για παράδειγμα για την τηλεκπαίδευση, αλλά σε γενικές γραμμές η επιβίωση των κοινωνιών που διαχειρίστηκαν την κρίση, στηρίχτηκαν στα δίκτυα και στις επικοινωνίες. «Πολύ υψηλότερες ταχύτητες» «Αυτό ήταν ένα μικρό παράδειγμα της σημασίας που έχουν από δω και μπρος. Αυτό που έγινε στη χώρα μας, σε συνθήκες lock down να γίνει ο διαγωνισμός για τα δίκτυα 5ης γενιάς, είναι μια ξεχωριστή επιτυχία, γιατί υπάρχουν άλλες αντίστοιχες Ευρωπαϊκές χώρες, που μετέφεραν

τους διαγωνισμούς για αργότερα και έμειναν σχετικά πίσω», τόνισε. Σύμφωνα με τον κ. Στεφανόπουλο, στην Ελλάδα έγινε ο διαγωνισμός και ξεκίνησαν να λειτουργούν τα δίκτυα, που φέρνουν πολύ υψηλότερες ταχύτητες και το 1 Gigabyte ασύρματο σε περιπτώσεις και υπηρεσίες. πηγαίνουμε σε υπηρεσίες εγγυημένης ποιότητας και σε βάθος χρόνου θα μπορέσουν να δώσουν υπεύθυνα και πιστοποιημένα ταχύτητα σε κάθε χρήση. Αυτό, σε συνδυασμό με τις πλατφόρμες που θα φιλοξενούν τεχνολογική καινοτομία (ενισχυμένης πραγματικότητας, εφαρμογές που δεν θα έχουν μόνο μια επαναστατική επίπτωση στις παιχνιδομηχανές, αλλά θα έχουν και μια εξέλιξη ουσιαστική στα διαχείριση ενός εργοστασιακού χώρου κ.α.). Επίσης, η διασύνδεση των πραγμάτων, όπως αισθητήρων, που μπορεί να βοηθήσουν πολύ την αγροτική οικονομία, τις μεταφορές και τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, τη ναυτιλία και τη διαχείριση των λιμανιών. Ιατρική υποστήριξη με φιλικό και αποτελεσματικό τρόπο «Για μας η διαχείριση, όπως της εφοδιαστικής αλυσίδας που λειτουργεί μέσω των λιμανιών, των οδικών αξόνων και των σιδηροδρόμων, είναι ενδεικτικά έργα, που μέσω της 5η γενιάς επικοινωνιών θα αλλάξουν τελείως τη διαχείρισή τους», τόνισε ο πρόεδρος της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας. Σχετικά με την τηλεϊατρική, ο κ. Στεφανόπουλος είπε ότι τα στατιστικά του εμβολιασμού δείχνουν ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του εμβολιασμού αφορά ανθρώπους που έχουν υποκείμενα νοσήματα. Αθροιστικά σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, είναι εκατομμύρια και στο μέλλον η διαχείριση της ιατρικής υποστήριξης που χρειάζονται αυτοί οι άνθρωποι θα γίνεται με πολύ πιο φιλικό και αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να γίνει πιο εύκολα η παρέμβαση και η διαχείριση της υγείας του πληθυσμού, άσχετα σε πιο γεωγραφικό

σημείο της χώρας βρίσκεται. Μπαίνουμε στην 4η βιομηχανική επανάσταση ο ίδιος είπε ότι αυτό που περιγράφουμε, είναι η 4η βιομηχανική επανάσταση, που θα έχει σαν ραχοκοκαλιά τα ενσύρματα ή ασύρματα δίκτυα, υψηλής ποιότητας και πολύ υψηλών ταχυτήτων, χαμηλής υστέρησης στη μετάδοση πληροφορίας, ώστε να μπορεί κάποιος να έχει σε πραγματικό χρόνο υπηρεσίες, που χρειάζονται στον βιομηχανικό χώρο ή στη διαχείριση της κίνησης για την αποφυγή τροχαίων ατυχημάτων και μ’ αυτό τον τρόπο μια κοινωνία θα μπορεί να πάει σε άλλο επίπεδο διαχείρισης των πραγμάτων, των υποθέσεων και των στόχων της. «Για μας έχει μεγάλη σημασία και σε άλλους τομείς, όπως ο πολιτισμός και η προσπάθεια να γίνουμε ένας τουριστικός προορισμός με ιδιαίτερη σημασία. μπορούμε να δώσουμε το πολιτιστικό προϊόν της χώρας, την ιστορία της, το οικολογικό κομμάτι της και την ποιότητα ζωής, με έναν πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο, μέσα από υπηρεσίες φιλοξενίας, περιήγησης και ξενάγησης που θα αναπτυχθούν», ανέφερε ο κ. Στεφανόπουλος, που πρόσθεσε ότι ο κόσμος του πολιτισμού έχει την ευκαιρία, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, να τοποθετήσει την ιστορία, τον πολιτισμό, την οικολογία και την ομορφιά της χώρας, με έναν τέτοιο τρόπο που θα είναι πολύ πιο ελκυστικός στους εν δυνάμει επισκέπτες, στη διαμονή τους και στη διαχείριση του χρόνου τους στην Ελλάδα. «Θα αλλάξει και η μορφή της τηλεκπαίδευσης» ο πρόεδρος των εταιριών κινητής τόνισε ότι με τα δίκτυα 5ης γενιάς θα αλλάξει και η μορφή της τηλεκπαίδευσης με νέες τεχνικές όπως τα ολογράμματα και το virtual reality και μέσα απ αυτές να υπάρχει πολύ προσωποποιημένο εκπαιδευτικό υλικό, αλλά και να παρακολουθηθεί η δυνατότητα του μαθητή στην κατανόηση πραγμάτων. Τέλος ανέφερε ότι συζητάμε για ένα νέο μοντέλο

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 15

συνεργασίας, που θα δώσει διέξοδο στην καινοτομία, κάτι που θα είναι καθολικό φαινόμενο. «Αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, ότι η τεχνολογική καινοτομία βρίσκει πεδίο υλοποίησης πάνω σ’ αυτά τα δίκτυα και αυτό δεν έχει σύνορα. Είναι τεράστια ευκαιρία και για τη χώρα, να αξιοποιήσει αυτό που έχει ξεχωριστό πλεονέκτημα τους υψηλά εξειδικευμένους ανθρώπους, που μπορούν να παράξουν ιδέες πετυχημένες τεχνολογικά και επιχειρηματικά», ανέφερε χαρακτηριστικά. Προβλήματα στα δίκτυα του Βόλου Για τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στα δίκτυα την περίοδο των περιορισμών, ο κ. Στεφανόπουλος είπε ότι τα δίκτυα για να μπορέσουν να λειτουργήσουν σε συνθήκες υπερβολικής φόρτισής τους που προκαλεί η υπερβολική κίνηση, θα πρέπει να έχον σχεδιαστεί σωστά και να έχουν αναπτυχθεί ανάλογα με την πυκνότητα του πληθυσμού ή το πώς είναι κατανεμημένος ο πληθυσμός, εργασιακά ή οικιστικά. «Αυτό το κάνουν τα δίκτυα. Στην περίπτωση των δικτύων της κινητής τηλεφωνίας υπάρχουν ορισμένα προβλήματα σε περιοχές που δεν μπόρεσαν να αναπτυχθούν σύμφωνα με τον σχεδιασμό. ο Βόλος είναι μια τέτοια περίπτωση

που η πυκνότητα των δικτύων δεν είναι αυτή που θα έπρεπε, από αντιδράσεις κυρίως που υπήρχαν και δυσκολίες στην αδειοδότηση κεραιών και συστημάτων τοπικά», επισήμανε ο πρόεδρος των εταιριών κινητής. ο ίδιος είπε ότι οι υποδομές αυτές πρέπει να αναπτυχθούν στον αστικό ιστό με τον δέοντα τρόπο, οι επενδύσεις έχουν προβλεφθεί και η διαδικασία αδειοδότησης έχει βελτιωθεί εδώ και ενάμιση χρόνο που ψηφίστηκε νόμος με ευρύτατη πολιτική συναίνεση στη Βουλή και πλέον απαιτούνται μήνες για μια αδειοδότηση και όχι έτη που έπρεπε να περάσουν παλιότερα. Για τα δίκτυα σταθερής τηλεφωνίας ανέφερε ότι υπήρχαν περιπτώσεις που προκλήθηκαν ζημιές από έκτακτα φαινόμενα όπως στην Καρδίτσα με τις πλημμύρες που προκάλεσε ο «ιανός». «Το επίπεδο ποιότητας των δικτύων είναι καλό στην Ελλάδα» ο κ. Στεφανόπουλος επισήμανε ότι η γενική εικόνα είναι ότι το επίπεδο ποιότητας των δικτύων είναι καλό στην Ελλάδα, ειδικά στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας είμαστε στις καλύτερες 10 χώρες της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Επίσης ανέφερε ότι η 5ης γενιάς δικτύων στην Ελλάδα μπορεί να αναπτυχθεί ταχύτερα από την 4η στο σύνολο της χώρας και ήδη ξεκίνησαν οι

Τεχνολογική καινοτομία και καλύτερες υπηρεσίες στους χρήστες και σε ζητήματα διαχείρισης κυκλοφορίας, υγείας εκπαίδευσης από απόσταση και πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες!

αναβαθμίσεις των συστημάτων με τις συχνότητες της 5ης γενιάς και μπορούμε να είμαστε πιο αισιόδοξοι για την επόμενη τριετία – τετραετία, ότι θα γίνουν και καλύτερα και ταχύτερα οι επενδύσεις και μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη στην οικονομία και στην ποιότητα ζωής των πολιτών. Τέλος αναφορικά με τις χρεώσεις των εταιριών, ο πρόεδρος της Ένωσης ανέφερε ότι ήδη οι υπηρεσίες που ανακοινώνονται είναι στην κατεύθυνση να είναι οικονομικότερες, συνεπώς θα λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και στο επίπεδο της πληθώρας των υπηρεσιών. Κανένας φόβος για την υγεία Στο αναπόφευκτο ερώτημα αν υπάρχει μια «παγκόσμια συνωμοσία» ή ένα σχέδιο για τον έλεγχο της ανθρωπότητας μέσω των δικτύων 5ης γενιάς, ο κ. Στεφανόπουλος τόνισε ότι απαντήθηκε υπεύθυνα αυτό, με το που ξεκίνησαν κάποιες τέτοιες διαδώσεις και έγιναν ανακοινώσεις από την ΕΕ και τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (π.ο.υ.). Σύμφωνα με τον ίδιο, οι συστάσεις των οργανισμών που ασχολούνται με την προστασία της υγείας είναι καθησυχαστικές, γιατί οι συχνότητες που χρησιμοποιούνται στα δίκτυα, είναι αυτές, που χρησιμοποιούνταν δεκαετίες από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο.

*Η συνέντευξη δόθηκε παράλληλα στο «Ράδιο - Ένα 102,5» και τον Δ. Καρεκλίδη

16 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Θα αλλαξει ο κοσμοσ οπωσ τον γνωριζουμε σΗμερα, με τΗ χρΗσΗ κβαντικων υπολογιστων Τι αναφέρει στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ», ο κ. Ηλίας Σάββας ο καθηγητής και Κοσμήτορας της Σχολής Τεχνολογίας του Π.Θ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ ΚΟΥΤΣΕΡΗ

ο γεγονός ότι με τους κβαντικούς υπολογιστές, θα αλλάξει ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και θα μας επιτρέψει να «ξεκλειδώσουμε» τη λύση κάθε άλυτου προβλήματος, επισήμανε ο κ. Ηλίας Σάββας καθηγητής του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων της Σχολής Τεχνολογίας του Π.Θ. ο καθηγητής μίλησε στη μΑΓνηΣιΑ, με αφορμή μνημόνιο συνεργασίας με πανεπιστήμιο της Ρωσίας, σε σχέση με τα υλικά υπολογιστών και τα συστήματα υψηλών επιδόσεων στα οποία «κουμπώνει» και η κβαντική υπολογιστική, που ενδιαφέρει όχι μόνο τις δύο πλευρές, αλλά την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι κβαντικοί υπολογιστές, όταν γίνουν πραγματικότητα θα μετασχηματίσουν τα πάντα. η ισχύς ενός κβαντικού υπολογιστή είναι θεωρητικά αρκετή για να προσομοιώσει την εξέλιξη της πιο περίπλοκης ασθένειας ή τον τρόπο δημιουργίας των τυφώνων! πρακτικά, η κβαντική υπολογιστική είναι το «πασπαρτού» που θα μας επιτρέψει να ξεκλειδώσουμε τη λύση για κάθε άλυτο, σήμερα, πρόβλημα. Ήδη η NASA συνεργάζεται με την Google και άλλες εταιρείες τεχνολογίας, ευελπιστώντας ότι οι κβαντικοί υπολογιστές θα βοηθήσουν στην ανίχνευση εξωπλανητών. ο κ. Σάββας αναφέρθηκε στη συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Ρωσίας, τα πεδία έρευνας και τις κοινές δράσεις, όπως και στην εδώ και μήνες προσπάθεια που γίνεται από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με ομάδα του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, να μπαίνει σε ένα παγκόσμιο οικοσύστημα που λέγεται Q World και από τον Ελλαδικό χώρο το 90% των συμμετεχόντων θα είναι από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας!

 Ποια είναι η σημαντικότητα που μπορεί να έχει η υπογραφή ενός τέτοιου μνημονίου συνεργασίας κ. Καθηγητά και σε τι αφορά; η υπογραφή ενός μνημονίου συνεργασίας, είναι πολύ καλή για το πανεπιστήμιο και για την εξωστρέφειά του. Το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο της Ρωσίας και ειδικά αυτό το ινστιτούτο Smart Materials International Research ασχολείται με έξυπνα υλικά, αλλά η συνεργασία μας θα έγκειται κυρίως στα συστήματα υψηλών επιδόσεων υπολογιστών. η τεχνογνωσία τους αφορά στα υλικά, η δική μας στα συστήματα υψηλών επιδόσεων και θα προσπαθήσουμε να «παντρέψουμε» αυτά τα δύο. Δηλαδή, αυτοί θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τι κάνουν κι εμείς το ίδιο και θα διεξάγουμε κάποια κοινή έρευνα.Σε όλα αυτά ανακατεύουμε και την κβαντική υπολογιστική που είναι κάτι καινούργιο, τους ενδιαφέρει, όπως και εμάς και θα δούμε αν μπορούμε να υλοποιήσουμε κάτι σε αυτό τον τομέα.

Τα ποσά που επενδύονται στις τεχνολογίες αυτές, είναι πολύ μεγάλα. Μόνο στη Σκωτία τρία Πανεπιστήμια έχουν project 60 δισ. δολαρίων μέχρι το 2030 για να δουλέψουν πάνω στην κβαντική υπολογιστική!

 Η συνεργασία περιλαμβάνει ανταλλαγές φοιτητών και μελών ΔΕΠ μεταξύ των δύο επιστημονικών φορέων; Φυσικά. Ανταλλαγές μελών ΔΕπ, φοιτητών, ενώ εξετάζουμε σοβαρά να δημιουργήσουμε ένα κοινό μεταπτυχιακό πρόγραμμα και συνεπίβλεψη διδακτορικών. Δηλαδή ο φοιτητής θα μπορεί να κάνει μέρος του διδακτορικού του στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και μέρος του στη Ρωσία ή να επιλέγει που θέλει να το κάνει. Θα υπάρξει συνεπίβλεψη επειδή υπάρχουν δύο διαφορετικά πεδία που θέλουμε όπως προαναφέραμε, να τα «παντρέψουμε».  Συνεργασία όπως διαγράφεται, αμοιβαία επωφελής, όπως και να’ χει και για τις δύο πλευρές … Ακριβώς, γιατί κάναμε και μια ομιλία πρόσφατα με τους ανθρώπους από τη Ρωσία, συμμετείχαν και μέλη του Τμήματος ΔΕπ Ψηφιακών Συστημάτων και ανακαλύψαμε πολλά πράγματα που δεν ξέρουμε, όπως και αυτοί πολλά πράγματα που δεν γνώριζαν, οπότε η επόμενη φάση είναι να δούμε ακριβώς τι μπορούμε να κάνουμε και ποια κοινή έρευνα μπορούμε να έχουμε.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 17

Το Logo της φοιτητικής ομάδας Κβαντική Υπολογιστικής

Το Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

 Ουσιαστικά ανοίγουν δυνατότητες στους κλάδους της επιστήμης μέσα από τους κβαντικούς υπολογιστές… Τι είναι αυτό που θέλουμε να πετύχουμε; η κβαντική μηχανική είναι κάτι παλιό και πλέον ώριμο. η κβαντική υπολογιστική είναι κάτι σχετικά νέο, που ακούγεται την τελευταία πενταετία. Αυτό που ακουγόταν μέχρι τώρα, ήταν ότι είναι κάτι θεωρητικό, δηλαδή δεν έχουμε πρακτική αντιμετώπιση των πραγμάτων αυτών. Τα τελευταία χρόνια, πολλές μεγάλες εταιρίες όπως η IBM, η Microsoft και η Amazon άρχισαν να κατασκευάζουν κβαντικούς υπολογιστές, αρκετά αξιόπιστους και αυτό είναι το θέμα που προσπαθήσαμε ως Τμήμα πληροφορικής να δούμε. Δηλαδή την αξιοπιστία αυτών των μηχανών και αν πρέπει να επενδύσουμε χρόνο και ερευνητικό, πάνω σ’ αυτές τις καινούργιες τεχνολογίες. Τα ποσά που επενδύονται στις τεχνολογίες αυτές , είναι πολύ μεγάλα και μόνο στη Σκωτία τρία πανεπιστήμια έχουν project 60 δισ. δολαρίων μέχρι το 2030 για να δουλέψουν πάνω στην κβαντική υπολογιστική! Αυτό σημαίνει ότι όντως κάτι θα αλλάξει αλλά αν αλλάξει, όπως επαγγέλλονται, ο κόσμος μας θα «ταρακουνηθεί» και θα αλλάξουν τα πάντα γύρω μας. Φανταστείτε ότι σε μια φαρμακευτική εταιρία ψάχνουν το εμβόλιο για τον κορωνοϊό με συνδυασμό παλιών εμβολίων για να δουν ποιός συνδυασμός θα δείξει το σωστό εμβόλιο. Εάν η κβαντική υπολογιστική δούλευε, αυτό θα ήταν υπόθεση δευτερολέπτων.  Μιλάμε λοιπόν για τόσο σοβαρά και σημαντικά επιτεύγματα στην πορεία και προφανώς δεν θα είναι μόνο η

φαρμακευτική, αλλά και άλλες επιστήμες που θα επωφεληθούν… Τη φαρμακευτική την ανέφερα επειδή είναι επίκαιρη. Χημεία, φυσική, μηχανική, μάθηση τα πάντα. ο κόσμος μας θα αλλάξει, αυτό είναι σίγουρο.  Γι’ αυτό υπάρχει και το μεγάλο ενδιαφέρον τόσων εταιριών που επενδύουν σημαντικά πραγματικά οι επενδύσεις είναι τεράστιες και αν το καλοσκεφτούμε όλες αυτές οι εταιρίες δεν το κάνουν χωρίς να έχουν τη σιγουριά ότι… θα πετύχει. Απλά είναι θέμα χρόνου.  Είναι κάτι το οποίο μπορεί να προσδιοριστεί χρονικά ή μιλάμε γενικά με το μέλλον; νομίζω ότι δεν μπορούμε να το προσδιορίσουμε, αλλά όπως τρέχουν τα πράγματα μπορεί να είναι και πιο γρήγορα απ’ ότι φανταζόμαστε.  Θεωρείτε ότι και το δικό μας Πανεπιστήμιο μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο για τα δεδομένα που αφορούν στη χώρα μας; νομίζω ναι και το προσπαθούμε αυτό. Κάναμε μια φοιτητική ομάδα στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων για κβαντική υπολογιστική και με εκπλήσσει πόσο ασχολούνται οι φοιτητές και τους αρέσει. Το επόμενο βήμα είναι να μπούμε σε ένα παγκόσμιο οικοσύστημα που λέγεται Q World, πιστεύω ότι μέχρι τέλη Φεβρουαρίου θα είμαστε ισότιμα μέλη και από τον Ελλαδικό χώρο το 90% των συμμετεχόντων θα είναι από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Και αυτό είναι καλό για το πανεπιστήμιο πάνω απ’ όλα.  Άρα και για τα ίδια τα παιδιά που

Στιγμιότυπα απ΄την διάλεξη προς τους Ρώσους

συμμετέχουν υπάρχει ενεργό ενδιαφέρον, αυτοί θα είναι οι αυριανοί μας επιστήμονες, που θα προχωρήσουν τα πράγματα, αρκεί να τους έχουμε βέβαια στη χώρα μας… Θα σας πω κάτι που μου έκανε φοβερή εντύπωση. με την κβαντική υπολογιστική δεν είχα ασχοληθεί καθόλου, απλά έλεγα ότι είναι κάτι θεωρητικό και αν γίνει κάτι πιο υπαρκτό, να ασχοληθούμε. πριν 10 μήνες, έρχεται ένας φοιτητής του τελευταίου έτους και μου λέει θέλω να κάνω πτυχιακή σε κβαντική υπολογιστική και να είστε ο επιβλέπων καθηγητής. Κατ’ αρχήν δεν κατάλαβα τι εννοούσε και γιατί ήθελε να το κάνει αυτό. Και από εκεί ξεκίνησε όλη η ιστορία, από ένα παιδί ,που είπε θέλω να κάνω πτυχιακή σε κβαντική υπολογιστική. μετά χάσαμε τον κόσμο μας και αρχίσαμε να δουλεύουμε όλοι σαν τρελοί, με πολλές εκπλήξεις. Τις πρώτες μέρες και μήνες δεν πίστευα αυτά που έβλεπα. Αν αυτά γίνουν, θα αλλάξουν τα πάντα.  Αρκεί να είναι κάτι που θα μείνει στην θετική χρήση, δεν ξέρω αν προκύπτει και… αρνητική στη μετέπειτα εξέλιξη της κοινωνίας και της ζωής μας Αυτό νομίζω είναι ένα πρόβλημα γενικά της ανθρωπότητας γιατί και η πυρηνική φυσική μας κάνει πολλά καλά, αλλά είδαμε και πολλά κακά.

«Τις πρώτες μέρες και πρώτους μήνες δεν πίστευα αυτά που έβλεπα. Αν αυτά γίνουν, θα αλλάξουν τα πάντα» είπε ο κ. Σάββας

18 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Οι κβαντικοί υπολογιστές έρχονται για να τα αλλάξουν όλα…

η επιστήμη των κβαντικών υπολογιστών θεωρείται ως το… Άγιο Δισκοπότηρο της πληροφορικής για το όχι και τόσο μακρινό μέλλον

ύμφωνα με τα όσα αναφέρουν οι αναλυτές του κόσμου της τεχνολογίας, τα τμήματα πληροφορικής των επιχειρήσεων θα πρέπει να είναι προετοιμασμένα για τις μεγάλες αλλαγές που αναμένεται να έρθουν από την σταδιακή υιοθέτηση των κβαντικών υπολογιστών στην εργασιακή τους πραγματικότητα. μπορεί να απέχουμε ακόμα χρονικά από τη στιγμή που η χρήση των κβαντικών υπολογιστών θα γίνει κοινός τόπος, αλλά δεν θα πρέπει -σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς- να θεωρούμε ότι η χρονική απόσταση αυτή είναι τεράστια. Το σημείο στο οποίο φαίνεται να υπάρχει σύμπλευση απόψεων των ειδικών είναι ως προς το ότι το πεδίο της πληροφορικής, θα είναι τόσο διαφορετικό μετά την εκτεταμένη χρήση των

κβαντικών υπολογιστών που διαδικασίες χρονοβόρες του σήμερα θα θεωρούνται διεργασίες δευτερολέπτων στη νέα εποχή. η συμβουλή όσων ασχολούνται με το θέμα προς τους υπεύθυνους των τμημάτων πληροφορικής των επιχειρήσεων είναι ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν από τώρα την προετοιμασία τους για τη νέα εποχή που θα έρθει, καθώς αυτή θα είναι εξόχως διαφορετική από τη σημερινή. Έχουν γίνει κάποιες εφαρμογές της κβαντικής επιστήμης σε υπολογιστικά συστήματα από εταιρείες και πανεπιστημιακά ιδρύματα και τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά πολλά υποσχόμενα. Σχετική και εκτενής αναφορά του ZD Net στις πρώτες διατάξεις κβαντικών υπολογιστών δείχνει ότι τα οφέλη είναι πολλά και η νέα εποχή προ των πυλών. η μεγάλη διαφορά ενός κβαντικού υπολογιστή σε

σχέση με ένα συμβατικό σύστημα είναι πως εδώ δεν υπάρχει μόνο η δεδομένη τιμή 0 και 1 του δυαδικού συστήματος, αλλά τα qubits, όπως ονομάζονται οι μονάδες της πληροφορίας, μπορούν να παίρνουν ταυτόχρονα και τις δύο τιμές, αυξάνοντας κατακόρυφα τις υπολογιστικές δυνατότητες. με την ίδια λογική, μπορούν να εφαρμόζονται κβαντικοί αλγόριθμοι, οι οποίοι να τρέχουν στην ίδια μονάδα του χρόνου. Βεβαίως, δεν θα πρέπει κανείς να θεωρήσει ότι δεν υπάρχουν και προβλήματα, καθώς αυτές οι υπολογιστικές διατάξεις δεν είναι ακόμα τόσο σταθερές, επομένως είναι αρκετά αυτά που πρέπει να γίνουν ακόμα. Απλώς, τα στοιχεία μαρτυρούν ότι σε μερικά έτη από τώρα θα δούμε το πεδίο της εφηρμοσμένης πληροφορικής να μεταλλάσσεται.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 19

ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ : Προωθώντας την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στην «4η Βιομηχανική Επανάσταση»

λεγόμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση (4ΒΕ) προσδιορίζεται τόσο από τη συνδυαστική εκθετική ανάπτυξη και την σύμπτυξη τεχνολογιών αιχμής (π.χ. τεχνητή νοημοσύνη, νανοτεχνολογία, φωτονική, προηγμένα υλικά, βιοτεχνολογία, μικρο-νανο ηλεκτρονική, πληροφορική), όσο και από την ευρύτατη εφαρμογή τους σε μια σειρά παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων (π.χ. βιομηχανική παραγωγή, γεωργία, υπηρεσίες). Σημειώνεται ότι μια από τις ιδιαιτερότητές της 4ΒΕ είναι οι δυνατότητες που παρέχει για την αύξηση της παραγωγικότητας στη βιομηχανία αλλά και οριζόντια σε όλους τους τομείς της οικονομίας. παράλληλα, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, πέρα από τον μετασχηματισμό υφιστάμενων παραγωγικών δραστηριοτήτων που τροφοδοτεί, οδηγεί και στην ανάδυση αμιγώς νέων τεχνολογικών και παραγωγικών οικοσυστημάτων, γεγονός που επαναπροσδιορίζει τις στρατηγικές αλυσίδες αξίας που θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να ανακτήσει τη θέση της στον διεθνή ανταγωνισμό. η εθνική αναπτυξιακή στρατηγική επικεντρώνεται σήμερα στο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας σε μια οικονομία της γνώσης. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζεται η ανάγκη εξειδίκευσης των παραγωγικών και αναπτυξιακών προτεραιοτήτων μέσα από τον προσδιορισμό συγκεκριμένων κριτηρίων που θα οδηγήσουν στην επιλογή

συγκεκριμένων τομέων (αλυσίδων αξίας) και που εκτιμάται ότι διαθέτουν σημαντική αναπτυξιακή προοπτική και διαμορφωμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα (επιχειρηματική και τεχνολογική καινοτομία, εγκατεστημένη βάση). ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των πορισμάτων μιας τέτοιας εξειδίκευσης, θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενίσχυση των παραγωγικών δομών της χώρας ως προς τη συνολική τοποθέτηση της, στο πλαίσιο εξελίξεων της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Ειδικότερα, η παρατηρούμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας στη βάση των πολιτικών και μέτρων που έχουν ληφθεί και υλοποιούνται στο πλαίσιο της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής, απαιτείται να συμπληρωθεί και να ενισχυθεί με την ελληνική στρατηγική για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση που θα συμπεριλάβει θέματα βιομηχανικής πολιτικής και θα εξασφαλίσει τη θέση της ελληνικής οικονομίας στον διεθνή ανταγωνισμό της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, διασφαλίζοντας μεσομακροχρόνια τη βιωσιμότητα και τη σύγκλισή της με τα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα. προς αυτή την κατεύθυνση, σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης έμφασης σύμφωνα με το κείμενο, αποτελούν αφενός η δυνατότητα ενεργούς παρέμβασης της χώρας μας στις ήδη διαμορφούμενες ευρωπαϊκές στρατηγικές αλυσίδες αξίας, αφετέρου η διαμόρφωση μιας συγκροτημένης και ισχυρής δημόσιας παρέμβασης με την ουσιαστική και ενεργό συνδρομή των κοινωνικών εταίρων. οι συγκεκριμένες

παράμετροι προϋποθέτουν σημαντικές βελτιώσεις στον τρόπο που το κράτος σχεδιάζει, συντονίζειυλοποιεί και ελέγχει τις δημόσιες πολιτικές που αναπτύσσει. μια ακόμη σημαντική επίσης επισήμανση αφορά στο ζήτημα της συμμετοχής της ελληνικής οικονομίας στη εν εξελίξει τεχνολογική επανάσταση καθώς και στη διαπίστωση ότι κάθε ισχυρή διεθνής τάση δεν χρειάζεται να συνδέεται με τον πυρήνα της νέας τεχνολογικής επανάστασης, αν και υποχρεωτικά πρέπει να την ακολουθεί στενά. Εν κατακλείδι, θα πρέπει να εντοπιστούν οι βασικές παράμετροι ενός διαγράμματος για την ελληνική στρατηγική προσαρμογής και ανταπόκρισης στις ραγδαίες τεχνολογικές και παραγωγικές εξελίξεις, σε επίπεδο υφιστάμενων και νέων συγκριτικών πλεονεκτημάτων. υπό αυτό το πρίσμα, υπογραμμίζεται η ανάγκη διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού στρατηγικής αλλά και ενός συνεκτικού συντονισμού και αποτελεσματικής υλοποίησης των ειδικότερων πολιτικών μέσα από την επιδίωξη της ευρύτερης δυνατής (πολιτικής και κοινωνικής) συναίνεσης στους βασικούς στόχους. *Απ΄το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ , με βιβλιογραφική αναφορά: Λαμπριανίδης Λ. (2019), Προωθώντας την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, ΕΝΑ – Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών

20 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΤΟ ΜEΛΛΟΝ ΤΩΝ AnAlYTicS ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕχΝΗΤHΣ ΝΟΗΜΟΣYΝΗΣ η SAS συνεργάζεται με την Microsoft για να τα διαμορφώσουν Οι λύσεις τεχνητής νοημοσύνης και τα Analytics της SAS ενοποιούνται ακόμη περισσότερο στο Cloud εντός του Microsoft Azure, ενώ παράλληλα, η Microsoft θα μπορεί να προσφέρει στους πελάτες της, τις cloud-based λύσεις της SAS

Microsoft Corp και η SAS ανακοίνωσαν μία διευρυμένη τεχνολογική και στρατηγική συνεργασία. οι δύο εταιρείες θα δώσουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα να αξιοποιούν εύκολα τις δυνατότητες των Analytics μέσω των λύσεων της SAS στο Cloud, επεκτείνοντας τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και ξεκλειδώνοντας την αξία των πρωτοβουλιών του ψηφιακού τους μετασχηματισμού. Στο πλαίσιο της συνεργασίας, οι εταιρείες θα μεταφέρουν τα προϊόντα analytics και άλλες επιχειρηματικές

λύσεις της SAS στο Microsoft Azure ως τον προτιμώμενο πάροχο cloud για το SAS Cloud. οι λύσεις και η εμπειρία της SAS θα προσφέρουν προστιθέμενη αξία και στους πελάτες της Microsoft σε τομείς όπως η υγεία, οι οικονομικές υπηρεσίες και πολλούς άλλους κλάδους. η συνεργασία βασίζεται στην ενοποίηση των λύσεων της SAS σε λύσεις cloud της Microsoft για τα εργαλεία της, Microsoft Azure, Dynamics 365, Microsoft 365 και Power Platform και υποστηρίζει το κοινό όραμα των εταιρειών για περαιτέρω εκδημοκρατισμό της τεχνητής νοημοσύνης και των analytics.

«Εξεύρεση νέων οδών προς την καινοτομία» «μέσω αυτής της συνεργασίας, η Microsoft και η SAS θα συμβάλλουν στην επιτάχυνση της ανάπτυξης των πελατών τους και την εξεύρεση νέων οδών προς την καινοτομία, με ένα ευρύ σύνολο των λύσεων SAS Analytics για το Microsoft Azure», δήλωσε ο Scott Guthrie, Executive Vice President Cloud και AI της Microsoft. «η SAS, με την αναγνωρισμένη εμπειρία της στο χώρο των analytics, του data science και του machine learning αποτελεί στρατηγικό συνεργάτη της Microsoft και μαζί θα βοηθήσουμε τους πελάτες μας σε δεκάδες διαφορετικούς κλάδους,

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 21

αντιμετωπίζοντας τις πιο δύσκολες και περίπλοκες προκλήσεις στα analytics.» οργανισμοί από όλο τον κόσμο επιλέγουν διαρκώς το cloud για να καινοτομήσουν και να επιτύχουν γρηγορότερα τους επιχειρηματικούς τους στόχους. Στο πλαίσιο αυτής της μετάβασης, πολλοί πελάτες, όπως η κλινική Mercy στο Σεντ λούις, μεταφέρει τις εργασίες analytics από τη SAS στο Azure για να βελτιώσει την αποδοτικότητά της και να μειώσει τα κόστη της. «Στο Mercy στόχος μας είναι η συνεχής βελτίωση της φροντίδας των ασθενών και των αποτελεσμάτων και κατανοήσαμε γρήγορα το ρόλο των δεδομένων, των analytics και του machine learning στην επίτευξη αυτών των στόχων. μέσω της συνεργασίας μας με τις SAS και Microsoft, μπορούμε να κεφαλαιοποιήσουμε το λογισμικό analytics και τη πλατφόρμα Azure cloud για να ενισχύσουμε περαιτέρω την αξιοποίηση του Real World Evidence για βελτιωμένα αποτελέσματα και πιο εμπεριστατωμένη φροντίδα,» δήλωσε ο Curtis Dudley, Αντιπρόεδρος Data Analytics του Mercy.

«Είμαστε ενθουσιασμένοι για την ενδεχόμενη αύξηση της ταχύτητας, της επεκτασιμότητας και της διεύρυνσης των προσφερόμενων λύσεων που φέρνει η συνεργασία της SAS και της Microsoft στη δημιουργία νέων μοντέλων φροντίδας.» Για την παροχή μίας απαράμιλλης εμπειρίας και την ενίσχυση της επιτάχυνσης της ψηφιακής μετάβασης των εταιρειών, οι SAS και Microsoft συνεργάζονται για να διασφαλίσουν πως τα προϊόντα και οι λύσεις της SAS μπορούν να υιοθετηθούν εύκολα και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στο Azure. «η SAS και η Microsoft μοιράζονται το κοινό όραμα να βοηθήσουν τους πελάτες να επιταχύνουν τις πρωτοβουλίες ψηφιακού μετασχηματισμού τους. Και οι δύο οργανισμοί κατανοούμε, ότι πρόκειται για μια διαδικασία που θα εμπλουτίσει τα δεδομένα και θα βελτιώσει τη ζωή μέσω καλύτερων αποφάσεων,» ανέφερε ο Oliver Schabenberger, Chief Technology Officer και Chief Operating Officer της SAS. «η συνεργασία με τη Microsoft δίνει στους πελάτες μία ομαλή εμπειρία στο cloud που προσφέρει γρηγορότερη, πιο ισχυρή και εύκολη

πρόσβαση στις λύσεις της SAS και ενεργοποιεί αξιόπιστες αποφάσεις με τη χρήση analytics που όλοι μπορούν να κατανοήσουν ανεξάρτητα από το επίπεδο δεξιοτήτων που διαθέτουν.» Σχετικά με την SAS: H SAS είναι ηγέτιδα εταιρεία στον τομέα της ανάλυσης δεδομένων. μέσω καινοτόμων λογισμικών και υπηρεσιών, η SAS εμπνέει τους πελάτες της σε όλο τον κόσμο να μετατρέψουν τα δεδομένα σε νοημοσύνη. πάνω από 40 χρόνια δίνει στους πελάτες της THE POWER TO KNOW. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που βοηθά η SAS τους οργανισμούς να αντιμετωπίσουν τον κορωνοϊό επισκεφτείτε το COVID-19 Resources Hub. Σχετικά με τη Microsoft: η Microsoft (Nasdaq “MSFT” @microsoft) διευκολύνει την ψηφιακή μετάβαση για τη εποχή του έξυπνου cloud και των τεχνολογιών αιχμής. η αποστολή της είναι να βοηθήσει κάθε άνθρωπο και κάθε επιχείρηση σε αυτόν τον πλανήτη να πετύχει περισσότερα.

22 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΤΕχΝΗΤH ΝΟΗΜΟΣYΝΗ: Μεγάλες προοπτικές αλλά και μεγάλες προκλήσεις Τι αναφέρει η Άννα-Μισέλ Ασημακοπούλου, Ευρωβουλευτής της ν.Δ. και του Ευρωπαϊκού λαϊκού Κόμματος και μέλος της ειδικής Επιτροπής Τεχνητής νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA)

την προσπάθεια ανάδειξης των προοπτικών και προκλήσεων της τεχνητής νοημοσύνης συμμετέχει η Άννα-μισέλ Ασημακοπούλου, Ευρωβουλευτής της νέας Δημοκρατίας και του Ευρωπαϊκού λαϊκού Κόμματος και μέλος της ειδικής Επιτροπής Τεχνητής νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA). η Τεχνητή νοημοσύνη δεν αποτελεί μια φανταστική προβολή στο μέλλον καθώς βρίσκεται ήδη εδώ, κυρίως μέσω του διαδικτύου αλλά και των προεκτάσεών του. η εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών, η διάθεση αναρίθμητων δεδομένων και νέων αλγορίθμων επέτρεψαν την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία αποτελεί προτεραιότητα της ΕΕ.η Τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να επιφέρει ακόμα τεράστιες αλλαγές και να παίξει κεντρικό ρόλο στην ψηφιακή μεταμόρφωση της κοινωνίας μας. πολύ σύντομα, μέρος της καθημερινής μας ζωής θα αποτελείται από μια πληθώρα ψηφιακών καινοτομιών. προσωπικοί ψηφιακοί βοηθοί, συστήματα θερμικής απεικόνισης και αναγνώρισης προσώπου, έξυπνα σπίτια, αυτοκινούμενα οχήματα, βιομηχανικά ρομπότ, συστήματα

ευφυούς γεωργίας και πρόβλεψης φυσικών καταστροφών, θα είναι μεταξύ των νέων εφαρμογών Τεχνητής νοημοσύνης. Σύμφωνα με το ΕλΚ, προϋπόθεση για να γίνει η Ευρώπη ηγετική δύναμη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, είναι η στρατηγική των επενδύσεων στην έρευνα, την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών και τη στήριξη ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. η χρήση της Τεχνητής νοημοσύνης εγείρει ζητήματα ηθικής και νομικής φύσεως. Το ΕλΚ διεκδικεί ένα ανθρωποκεντρικό ρυθμιστικό πλαίσιο με κανόνες ευθύνης που διασφαλίζουν την καινοτομία, υψηλά ηθικά πρότυπα, τη διαφάνεια, την προστασία των δικαιωμάτων μας και τις ατομικές μας ελευθερίες. η Ευρώπη έχει ήδη καταφέρει να εξελίξει την Τεχνητή νοημοσύνη με ταχύτατους ρυθμούς, κάτι το οποίο οφείλει να πράξει και η Ελλάδα. η διάχυση της Τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να αυξήσει το ΑΕπ της Ελλάδας κατά 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε 15 χρόνια. Επομένως, αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στον τομέα της Τεχνητής νοημοσύνης, κυρίως σε θέματα που αφορούν τη Δημοκρατία και τον πολιτισμό.

πεποίθηση του ΕλΚ είναι ότι η ψηφιακή τεχνολογία δεν πρέπει να διαμορφώνει τους ανθρώπους. Αντίθετα, οι άνθρωποι πρέπει να τη διαμορφώνουν και να την ελέγχουν. οι εξελίξεις αναπτύσσονται ραγδαία και με τη βοήθεια της Τεχνητής νοημοσύνης μπορούμε να φτιάξουμε κανόνες, που να διασφαλίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις δημοκρατικές αρχές μας, ώστε να βελτιώσουμε σημαντικά τη ζωή μας. μιλώντας στη μΑΓνηΣιΑ η κα Άννα μισέλ Ασημακοπούλου, τόνισε ότι «στην χώρα μας ήμασταν πολύ πίσω σε ότι αφορά θέματα ψηφιακού μετασχηματισμού. Όμως ουδέν κακόν αμιγές καλού. μέσα στην πανδημία κάναμε τρομερά άλματα, από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που έκανε η κυβέρνηση του Κυριάκου μητσοτάκη. Βλέπετε πόσες υπηρεσίες υπάρχουν για τους πολίτες, ακόμη και ο εμβολιασμός γίνεται με έναν προγραμματισμό μέσω αλγορίθμων, με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, βοηθά αυτός ο ψηφιακός μετασχηματισμός την κυβέρνηση για να κάνει Lockdown πιο στοχευμένα. Ήδη η Ελλάδα κάνει τεράστια βήματα σ’ αυτή την κατεύθυνση. Αυτό που έχει σημασία στην τεχνητή-ψηφιακή νοημοσύνη είναι να εξοικειωθούμε όλοι με το τι ακριβώς συμβαίνει».

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 23

ΜΠΟΡΕΙ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ; ΤΗΣ ΦωΤΕΙΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

όσο δύσκολο όταν καλείσαι να αποτυπώσεις σε ένα συνοπτικό κείμενο βιώματα μιας ζωής του επαγγελματικού σου χώρου μέσα από την προοπτική του 21ου αιώνα. Εξαιρετικά πολύπλοκο όταν αυτός ο χώρος αποτελεί τον ιδιαίτερο χώρο της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης… έναν χώρο που πολλοί αποκαλούν ευαίσθητο αλλά εμείς ξέρουμε πως είναι απλά πολύπαθος… ο χώρος που ακόμη χάνεσαι στις λέξεις, στις ορολογίες αναζητώντας το σωστό ή λάθος ξεφεύγοντας πολλές φορές από τα ουσιαστικά. Έναν χώρο που τα απλά γίνονται δύσκολα. Είναι αυτός ο διαχωρισμός που φέρνει τη δυσκολία. Σε έναν κόσμο που όλα είναι διαφορετικά βλέπουμε τη διαφορετικότητα ως μειονεξία και κάπου εκεί αρχίζουν όλα να περιπλέκονται. η προοπτική της διαφορετικότητας ως μία έννοια θετική μήπως θα μας έδινε μια άλλη προοπτική; Ονειρεύομαι ένα σχολείο για όλους!!! ονειρεύομαι;;; μπορεί το όνειρο να γίνει πραγματικότητα από τη γενιά του 21ου αιώνα; Αρκεί όλοι να το πιστέψουμε και να δουλέψουμε συστηματικά προς αυτή την κατεύθυνση. Αρκεί να σταματήσουμε να κάνουμε τα εύκολα δύσκολα. Αποδοχή και ενσυναίσθηση οι λέξεις κλειδιά κατά την ταπεινή άποψή μου. μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μαθητές που δεν φοιτούν σε σχολεία για όλους, σε αυτά που συνηθίζουμε να αποκαλούμε γενικά… αλλά σε αυτά που εμείς οι ίδιοι

ονομάσαμε Ειδικά… Ειδικά ως προς τι; Και γιατί; ονειρεύομαι και πιστεύω σε ένα σχολείο για όλους… σε ένα σχολείο που ο κάθε μαθητής θα αντιμετωπίζεται ως μοναδικό άτομο με τα θετικά και τα αρνητικά του, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του. Συμπερίληψη! Ένα σχολείο που θα βασίζεται στη διαφορετικότητα … Ένα σχολείο που θα βασίζεται στη διαφορετικότητα γιατί όλοι διαφορετικοί είμαστε, αλλά μένει να γίνουμε και όλοι ίσοι… στην πράξη όχι στα λόγια και τα συνθήματα που θυμούνται κάποιοι κάθε 3 Δεκέμβρη. Και είναι το ζητούμενο για τη γενιά του 21ου αιώνα να αφουγκραστεί, να κατανοήσει, να αποδεχτεί τη θετική πλευρά της διαφορετικότητας του ατόμου. Κουραστήκαμε καθημερινά να μιλούμε και να παλεύουμε για τα αυτονόητα. Κουραστήκαμε να ευχαριστούμε κάθε φορά που ένα αυτονόητο στον χώρο της αναπηρίας υλοποιείται. Κουραστήκαμε να προσπαθούμε να πείσουμε… Κουραστήκαμε… και πρέπει πλέον να πάψουμε να παλεύουμε. Θέλω οι μαθητές μου να μην παλεύουν να αποδείξουν, να μην παλεύουν για μία ζωή με αξιοπρέπεια. Θέλω να έχουν ευκαιρίες που θα τους εξελίξουν, ευκαιρίες που θα τους οδηγήσουν να αναπτύξουν το μέγιστο των ικανοτήτων τους πέρα από νόρμες. Ευκαιρίες που θα τους επιτρέψουν να εξελιχθούν συναισθηματικά και δεν θα τους βάζουν συστηματικά στο περιθώριο. ονειρεύομαι ολοκληρωμένα προγράμματα

Αποδοχή και ενσυναίσθηση οι λέξεις κλειδιά… Αλλαγή κουλτούρας της νέας γενιάς σε έναν κόσμο που όλα είναι διαφορετικά

παρέμβασης και υποστηρικτικές δομές για όλους. Ένα σχολείο για όλους, μία κοινωνία για όλους χωρίς εμπόδια και περιορισμούς. Ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία με προετοιμασία ουσιαστική για την πραγματική ζωή. Ένα σχολείο με υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό που υποστηρίζεται για να υποστηρίξει. ονειρεύομαι για τους μαθητές μου ένα σχολείο χαρούμενο, ζωντανό, με δραστηριότητες που να συνδέονται με την πραγματική ζωή με γνώσεις ουσιαστικές που θα στοχεύουν σε ανάπτυξη δεξιοτήτων και ένταξη στην ενήλικη ζωή. ονειρεύομαι γονείς παιδιών με αναπηρία που δεν θα ξυπνούν και θα κοιμούνται με την έγνοια τι θα απογίνει το παιδί τους όταν εκείνοι φύγουν από τη ζωή. Δομές ημιαυτόνομης διαβίωσης και όχι ιδρύματα. Γονείς που να υποστηρίζονται και να μπορούν να συνεχίζουν παράλληλα τις ζωές τους. Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι απλό και εύκολο… τίποτα από όλα αυτά όμως δεν είναι ακατόρθωτο. Αλλαγή κουλτούρας της νέας γενιάς σε έναν κόσμο που όλα είναι διαφορετικά αλλά δυστυχώς στοχεύουμε μόνο τη διαφορετικότητα του άλλου. Στη διαφορετικότητα που ταυτόχρονα θεωρούμε μειονέκτημα. Αλλαγή στάσης προτάσσει ο 21ος αιώνας και όχι προσχέδια ή σχέδια που μένουν ως ωραίες ιδέες στα χαρτιά και ποτέ δεν υλοποιούνται. Σχεδιάζουμε το μέλλον των μαθητών μας λαμβάνοντας υπόψη τις δικές τους ιδέες, ανάγκες επιθυμίες… Θέλουμε να σχεδιάζουν για εμάς μαζί με εμάς!!!

*Δασκάλα Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης με 32 χρόνια προϋπηρεσίας εκ των οποίων τα 25 στον χώρο της Ειδικής Αγωγής - Διευθύντρια στο Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Ε.Ε.Ε.ΕΚ.) Βόλου - Μετεκπαίδευση στην ΕΑΕ - Εξειδίκευση στον Αυτισμό - Μεταπτυχιακό στην Εκπαίδευση Ενηλίκων - Υπ. Διδάκτορας του ΠΤΕΑ - ΠΘ. Συμμετοχές σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια με ανακοινώσεις - δημοσιεύσεις σε πρακτικά συνεδρίων, ελληνικά και ξένο περιοδικό -συγγραφή κεφαλαίου σε συλλογικό τόμο - συμμετοχή σε επιχορηγούμενα προγράμματα και ερευνητικές ομάδες -συμμετοχή στη συγγραφική ομάδα ΑΠΣ-ΔΕΠΠΣ για μαθητές με Αυτισμό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Τηλ. 6937282816 email: fgrigoriou@uth.gr

24 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Ομαδική φωτογραφία από το πρόσφατο συνέδριο (το τελευταίο με φυσική παρουσία πριν την πανδημία) με θέμα: «Πολιτική, Κοινωνία και Πολιτισμός στην Ορθόδοξη Θεολογία στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης», που διοργάνωσε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, η Ευαγγελική Θεολογική Σχολή και το Πρόγραμμα Αριστείας «Πολιτική και Θρησκεία» του Πανεπιστημίου του Μύνστερ (Γερμανία), σε συνεργασία με το Οικουμενικό Ινστιτούτο Χάφινγκτον της Καλιφόρνιας (ΗΠΑ)

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

ΤωΝ ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΛΑϊΤζΙδΗ, δΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΟΣχΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΣΠΡΟΥΛΗ* 1.χριστιανισμός: η ανακαινιστική δύναμη της Ιστορίας ο Χριστιανισμός εισέρχεται στην ιστορία όχι απλώς ως μια νέα θρησκεία, αλλά ως μια νέα πρόταση, ως ένας ριζικά καινούργιος τρόπος ζωής. η πρώτη Εκκλησία διέθετε την αυτοσυνειδησία ότι αποτελεί την κοινότητα των εσχάτων ημερών, την οποία συγκέντρωσε γύρω από τον εαυτό Του ο μεσσίας Χριστός, προκειμένου να συμμετάσχει στην καινούργια ζωή, στον νέο αιώνα που άρχισε ήδη. η Εκκλησία είναι η κοινότητα των εσχάτων μέσα στην ιστορία, που είναι ξένη προς κάθε αξίωση αποκλειστικότητας, προς το πνεύμα του απομονωτισμού και του φυλετισμού, καθώς δεν θεμελιώνεται στην βιολογική, στην κατά σάρκα καταγωγή από τον Αβραάμ, αλλά στη νέα εν Χριστώ σχέση χάριτος και δικαιοσύνης του Θεού με τους ανθρώπους. Στην Εκκλησία ανήκουν δυνάμει όλοι οι άνθρωποι, ιουδαίοι και Εθνικοί, περιτετμημένοι και απερίτμητοι, υπό νόμον και νόμον μη έχοντες, δούλοι και ελεύθεροι, άνδρες και γυναίκες. ο Χριστιανισμός κέρδισε τον κόσμο επειδή κόμιζε ένα μήνυμα ελπίδας και σωτηρίας, ένα εσχατολογικό μήνυμα αλλαγής και ανακαίνισης: «ιδού καινά ποιώ τα πάντα» (Αποκ., 21:5), ενώ έχασε σε δυναμική και ηττήθηκε, όταν το μήνυμά του απο-ριζοσπαστικοποιήθηκε και σε πολλές περιπτώσεις συμβιβάστηκε με την κρατούσα άδικη και πεπτωκυία κοσμική τάξη. οι απαρχές αυτής της ήττας βρίσκονται στο συμβιβασμό της Εκκλησίας με την δημιουργία μιας χριστιανικής

Αυτοκρατορίας. Έτσι, ο ιστορικός Χριστιανισμός σε Ανατολή και Δύση, επιβιώνοντας από το τέλος του αρχαίου κόσμου επέλεξε να παρέμβει στη μεσαιωνική κοινωνία με το να μεταβληθεί σε αρχή και εξουσία του κόσμου τούτου, εσωτερικεύοντας το στοιχείο της αυθεντίας και της ετερονομίας, ώστε να το καταστήσει αναπόσπαστο κομμάτι του στατικού και δεδομένου θεϊστικού/θεοκρατικού ιεραρχημένου μεσαιωνικού προτύπου. με την παρέμβαση του στην ιστορία ο Χριστιανισμός πρόσφερε απαντήσεις που ανταποκρινόταν στα ερωτήματα και τις υπαρξιακές αγωνίες μιας συγκεκριμένης ιστορικο-πολιτισμικής συνάφειας. Γι’ αυτό και πολλοί σήμερα υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει εντέλει αφηρημένη θεολογία που να έχει καθολική και παγκόσμια ισχύ, κάποιο είδος δηλαδή ανιστορικής, αμετάβλητης, άχρονης και μονολιθικής παράδοσης, αλλά ότι αντίθετα η θεολογία είναι προϊόν σύνθεσης σε μια συγκεκριμένη ιστορική

και πολιτισμική συνάφεια ως απάντηση σε συγκεκριμένα ερωτήματα και προκλήσεις. 2. Οι προκλήσεις και οι αντιφάσεις του 21ου αιώνα Έτσι, στη σημερινή συγκυρία όπου η κοινωνία μας υφίσταται μια δυναμική μεταβολή από πολιτισμική, πολιτική, κοινωνική, ιδεολογική και θρησκευτική σκοπιά, και σε μια εποχή ραγδαίων μετασχηματισμών τόσο στη Δύση, όσο και στην Ανατολή, η ορθοδοξία καλείται να αναμετρηθεί με δύσκολες προκλήσεις δίνοντας τη μαρτυρία της και κηρύσσοντας στους σημερινούς ανθρώπους «ρήματα ζωής αιωνίου» (πρβλ. ιω. 6:68). οι βεβαιότητες για το τι ρόλο παίζει η θρησκεία και η κοσμικότητα, πώς παράγεται και διανέμεται ο πλούτος, πώς πορεύεται η δημοκρατική κουλτούρα και η φιλελεύθερη κοινωνική και πολιτική σκέψη στη Δύση και πώς στην Ανατολή, πώς διαμορφώνονται τα μεγάλα πολιτιστικά και θρησκευτικά σύνολα χωρών και κοινωνιών και οι πολιτικές συμμαχίες και ενώσεις κ.ο.κ., κλονίζονται και αναδιατάσσονται ταχύτατα. Απότοκα αυτών των αλλαγών είναι και αντιφάσεις όπως οι παρακάτω που αφορούν τόσο την παλιότερη γενιά όσο και τη νεώτερη:  ραγδαία εκκοσμίκευση του κράτους με σταδιακή απόσυρση του θρησκευτικού στον χώρο του ιδιωτικού αλλά και νέος ρόλος της θρησκείας στον πολιτικό λόγο,  παγκοσμιοποίηση αλλά και άνοδος απομονωτιστικών και εθνικιστικών τάσεων με διάφορες μορφές,

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 25

Ο Νικόλαος Ασπρούλης

 αμφισβήτηση των μεγάλων αφηγήσεων της ιστορίας λόγω του θεωρούμενου δυτικού και αποικιακού χαρακτήρα τους, αλλά και ταυτόχρονα κορύφωση των ανισοτήτων στο εσωτερικό κοινωνιών αλλά και μεταξύ γεωγραφικών περιφερειών και ηπείρων με αποτέλεσμα να σημειώνονται μεγάλες ροές προσφύγων και μεταναστών που κατά κύριο λόγο ανήκουν σε διαφορετικά πολιτισμικά και θρησκευτικά περιβάλλοντα, προωθώντας το θρησκευτικό πλουραλισμό, αλλά και τον ακραίο ριζοσπαστισμό και λαϊκισμό τόσο στην ευρύτερη περιοχή μας, όσο και σε όλον τον κόσμο,  άνοδος των κινημάτων για επέκταση κοινωνικών ελευθεριών και εξαπλούμενη τάση για αυταρχικές διακυβερνήσεις όχι μόνο στην Ανατολή αλλά και στο δυτικό κόσμο,  εσχάτως η αντίφαση μεταξύ προταγμάτων συνεργατικότητας και εγκλεισμού στις εθνικές οικονομίες που φέρνει η πανδημία του κορωνοϊού,  ραγδαία διάδοση και χρήση της τεχνολογίας, αλλά και αμφισβήτηση του κύρους της επιστήμης και της ιατρικής προς όφελος ανορθολογικών δοξασιών και πρακτικών. 3. Η Ορθοδοξία και ο «θαυμαστός νέος κόσμος» οι αντιφάσεις αυτού του είδους διαμορφώνουν ένα νέο πολιτισμικό, κοινωνικό, οικονομικό, γεωπολιτικό και θρησκευτικό τοπίο. Για μία ακόμη φορά η Ελλάδα και ο ευρύτερος γεωγραφικός χώρος των Βαλκανίων και της μεσογείου είναι στην καρδιά αυτών των αλλαγών. Στην περιοχή αυτή ο ρόλος της ορθόδοξης Εκκλησίας είναι κεντρικός τόσο ως θρησκευτικό βίωμα και σύνολο αξιών ζωής όσο και ως παράγων πολιτιστικής

Ο Παντελής Καλαϊτζίδης

Ο Δημήτρις Μόσχος

ταυτότητας και συνοχής ενόψει των εξελίξεων του 21ου αιώνα. Είναι, όμως, αναγκαίος ένας σε βάθος δημιουργικός στοχασμός και αναστοχασμός σχετικά με αυτό τον ρόλο, επί τη βάσει των παρακάτω ερωτημάτων (ενδεικτικά):  Θα συμβάλει η ορθόδοξη Εκκλησία στη δημιουργία τείχους (με οικοδομικά υλικά από το μεσαιωνικό ρομαντικά ανακατασκευασμένο παρελθόν) μεταξύ θρησκειών και πολιτισμών, όπως πιστεύουν διάφορες θεωρήσεις για τη θέση της στο παγκόσμιο σύστημα, ή θα γίνει παράγοντας αλληλοσεβασμού και ειρηνικής συνύπαρξης, αλληλεγγύης και εν αγάπη ελευθερίας με ουσιαστική εφαρμογή του πνεύματος της διδασκαλίας του Ευαγγελίου; με άλλα λόγια, θα μπορέσει να συμβάλει στην επιβίωση του ανθρώπου σ’ έναν κόσμο που από τον αφιονισμό της πάση θυσία επιδίωξης του κέρδους, την επεκτατικότητα και το δίκαιο του ισχυροτέρου απειλείται με καταστροφικές συνέπειες;  Θα διαμορφώσει με τη μεγάλη ιστορική της πείρα και τους διαύλους επικοινωνίας που διαθέτει μεταξύ δυτικού και ανατολικού πολιτισμού, ατομικού και κοινοτικού, νεωτερικού και προνεωτερικού μια καινούρια και επίκαιρη μορφή καταλλαγής και συμβίωσης ή θα υποκύψει σε μηνύματα μίσους και χειραγώγησης, τα οποία εύκολα μετατρέπονται σε αδυσώπητα πολιτικά εργαλεία για την καταδυνάστευση του ανθρώπου και των πολιτισμών του στο όνομα της θρησκείας;  Θα διαμορφώσει ενεργά έναν κοινό «τόπο» συνύπαρξης και συναντίληψης πρωτίστως μεταξύ Χριστιανών, Εβραίων και μουσουλμάνων με εργαλεία το διάλογο, την εκπαίδευση και την κατανόηση της ιστορίας σ’ έναν οικουμενικό και πανανθρώπινο ορίζοντα

ή θα υποκύψει στον ακραίο φονταμενταλιστικό απομονωτισμό;  Θα τολμήσει άραγε η ορθόδοξη Εκκλησία, πιστή σε μια αυθεντική θεολογία της Σαρκώσεως και εμπνεόμενη από το όραμα και το βίωμα της Αναστάσεως, εσωτερικεύοντας την παράδοση, την τόλμη και το φρόνημα των πατέρων, να επιχειρήσει τον διάλογο, και γιατί όχι και μια νέα μεγάλη σύνθεση, με ό,τι καλύτερο έχει ο μοντέρνος κόσμος; Στις πολλαπλές αυτές προκλήσεις του μεταμοντέρνου ρευστού πλουραλιστικού κόσμου δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να απαντήσει μια θεολογία της επανάληψης, μια θεολογία που αρκείται απλώς σε μια «επιστροφή στις ρίζες». Επείγει για την ορθόδοξη θεολογία το αίτημα της νέας σάρκωσης του λόγου και της αιώνιας αλήθειας του Ευαγγελίου, σύστοιχης προς τις σημερινές ανάγκες και προκλήσεις. η θεολογία δεν εξαντλείται ούτε ταυτίζεται με την ιστορία, αλλά και δεν μπορεί να λειτουργεί ερήμην της ιστορίας. Δίχως αυτή τη διαδικασία της ασύγχυτης ώσμωσης και πρόσληψης του κόσμου και της ιστορίας, δίχως αυτήν την κίνηση διαλόγου, πορείας και «μαρτυρίας» προς τον κόσμο, δεν υπάρχει Εκκλησία και θεολογία, δεν υπάρχει αποκάλυψη του Θεού, γιατί η Εκκλησία δεν υπάρχει για τον εαυτό της αλλά για τον κόσμο και προς χάριν του κόσμου: «υπέρ της του κόσμου ζωής» (πρβλ. ιω. 6:51). με αφετηρία τα παραπάνω η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου φιλοδοξεί να διοργανώσει τράπεζες λόγου (διαδικτυακά ή και με φυσική παρουσία, εάν οι υγειονομικές συνθήκες το επιτρέψουν) στις οποίες θα συζητήσει τον ρόλο της θρησκείας γενικότερα και τις απαντήσεις της εν Ελλάδι ορθοδοξίας απέναντι στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Στις πολλαπλές προκλήσεις του μεταμοντέρνου ρευστού πλουραλιστικού κόσμου δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να απαντήσει μια θεολογία της επανάληψης, μια θεολογία που αρκείται απλώς σε μια «επιστροφή στις ρίζες

* Ο Παντελής Καλαϊτζίδης, Δρ. Θ., είναι Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Μέλος του Δ.Σ. της European Academy of Religion. * Ο Δημήτριος Μόσχος, Δρ. Θ., είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Μέλος του Δ.Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και της Συντακτικής Επιτροπής του θεολογικού περιοδικού «Σύναξη». * Ο Νικόλαος Ασπρούλης, Δρ. Θ., είναι Αναπληρωτής Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Διδάσκων στο ΕΑΠ.

26 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

«ΑΝAΓΚΗ ΣΤΑΔΙΑΚήΣ ΜΕΤAΛΛΑΞΗΣ ΤΩΝ ΣχΟΛΕiΩΝ ΣΕ ΠΙΟ ΑΝΟΙΚΤA ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚA ΠΕΡΙΒAΛΛΟΝΤΑ»

ΤΟΥ ΣΠYΡΟΥ ΚΟYΡΙΑ

εκπαίδευση από τη δεκαετία του 1960 και μετά, με αποκορύφωμα τα τέλη του 20ου αιώνα έως και σήμερα, φαίνεται να αναζητά όλο και πιο έντονα, εναλλακτικές και καινοτόμες προσεγγίσεις που να διαφοροποιούνται παραγωγικά και ουσιαστικά από τις παραδοσιακές μεθόδους, να αξιοποιούν τις τεχνολογικές εξελίξεις και να λαμβάνουν υπόψη το εκάστοτε κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι. Τόσο στην Ευρώπη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2014 • European Commission, 2017) όσο και διεθνώς (OECD, 2012) έχει τονιστεί η ιδιαίτερα κρίσιμη σημασία των εκπαιδευτικών καινοτομιών για την επίτευξη στρατηγικών στόχων (κοινωνική ισότητα, ίσες ευκαιρίες εργασίας και μόρφωσης, διασφάλιση και ανάπτυξη θέσεων εργασίας κ.α.) σε μια προσπάθεια ουσιαστικής αναδιαμόρφωσης κι επικαιροποίησης των παρόντων εκπαιδευτικών συστημάτων. Εξάλλου, η προώθηση της ανάπτυξης σύγχρονων δεξιοτήτων είναι δυο από τα βασικά στοιχεία της ατζέντας που αναπτύσσεται στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και καταγράφεται συστηματικά στο «Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014). Σε αυτό, μεταξύ άλλων τεκμηριώνεται η αντίληψη ότι η ανάπτυξη των δεξιοτήτων που πρέπει να διαθέτουν ως μελλοντικοί ερευνητές, επιστήμονες αλλά κυρίως ως ενεργά μέλη της κοινωνίας οι σύγχρονοι πολίτες, είναι απαραίτητο να ξεκινά από τις πολύ μικρές ηλικίες και αφορά οριζόντιες δεξιότητες όπως η κριτική και δημιουργική σκέψη, η επίλυση προβλήματος, η προσαρμοστικότητα σε νέα δεδομένα, η συνεργατική διάθεση και η επικοινωνιακή επάρκεια. προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτές οι νέες τάσεις, το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών

μεταρρυθμίσεων έχει διεθνώς μετατοπιστεί στις πρακτικές με τις οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν νέες τεχνολογίες οι οποίες θα ωθήσουν τα παιδιά να αναδείξουν τη δημιουργική κι ενεργητική παρά παθητική δραστηριότητα τους και να μετατραπούν από «καταναλωτές» σε «παραγωγούς» (Bers et al, 2014 • Resnick, 2007). Ως εκ τούτου, σε παγκόσμιο αλλά και σε εθνικό επίπεδο, είναι αναγκαία η αξιοποίηση και οριστική υιοθέτηση πρόσφατων προσεγγίσεων που να ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες, όπως και το λεγόμενο φάσμα του STEAM (Science/Eπιστήμη, Technology/Τεχνολογία), Engineering/μηχανική), Arts/Τεχνες, Mathematics/μαθηματικά) που είθισται να συνδέεται συνειρμικά με κυρίως το πεδίο της Εκπαιδευτικής Ρομποτικής, του προγραμματισμού, της 3Δ σχεδίασης κι εκτύπωσης κ.α. Συνεπώς, η σύγχρονη παιδαγωγική έχει τη δυνατότητα να παράσχει σαφείς προτάσεις και καινοτόμες πρακτικές που συνδυάζουν τα οφέλη της παράλληλης και διαθεματικής χρήσης καινοτόμων εργαλείων καθώς επίσης και τη «φρεσκάδα» που φέρει μαζί της η πλέον πρόσφατη πρόταση του Κινήματος των Δημιουργών (Makers movement) που βασίζεται στις θεμελιώδεις ιδέες της αυτενέργειας, της εφευρετικότητας και των υλικών και άυλων Κοινών με ή χωρίς χρήση τεχνολογιών. Το Κίνημα των Δημιουργών στην εκπαίδευση, φαίνεται πως επίσης έχει έντονη κοινωνική διάσταση με βάση την έμφαση στην έμφυτη ανάγκη του κάθε ατόμου να εφευρίσκει, να πειραματίζεται και να συνδημιουργεί. η εν λόγω φιλοσοφία του «δημιουργείν» (making), εκ των πραγμάτων δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ενεργητική-ανακαλυπτική πρακτική και μάθηση στο πλαίσιο της ομάδας, της κοινότητας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ενώ ταυτόχρονα δεν αγνοεί την

Που ευνοούν τη μάθηση μέσω πειραματισμού, ανταλλαγής πληροφοριών και ιδεών

άτυπη δόμηση γνώσης, την ομότιμη συμμετοχή και το διαμοιρασμό γνώσης που προκύπτει μέσα από συνεργατικές, βιωματικές διαδικασίες. η «κουλτούρα των δημιουργών» ενθαρρύνει την εξερεύνηση διασταυρώσεων μεταξύ παραδοσιακά ξεχωριστών θεματικών περιοχών και τρόπων εργασίας, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή γνώσεων που συχνά διαμεσολαβείται μέσω της τεχνολογίας. Το μοντέλο αυτό φαίνεται να ταιριάζει απόλυτα με την ανάγκη σταδιακής μετάλλαξης των σχολείων μας σε ανοιχτότερα συνεργατικά περιβάλλοντα που ευνοούν τη μάθηση μέσω πειραματισμού, ανταλλαγής πληροφοριών και ιδεών. πιο συγκεκριμένα, η «κουλτούρα του δημιουργού» ενθυλακώνει καθοριστικής σημασίας διαδικασίες επίλυσης ρεαλιστικών προβλημάτων, δημιουργικότητας και καινοτομίας και η γενεαλογία της συνδέεται με αυτήν της παραδοσιακής κι ενίοτε έμφυτης χειρωνακτικής επιδεξιότητας. Ωστόσο, η σύγχρονη φιλοσοφία του δημιουργού/κατασκευαστή είναι λιγότερο επικεντρωμένη στην απόκτηση ενός συνόλου συγκεκριμένων τεχνικών δεξιοτήτων κατόπιν μακρόχρονης περιόδου μαθητείας. Φαίνεται να είναι περισσότερο αφοσιωμένη σε μια γενική προσέγγιση βάσει της οποίας, ο οποιοσδήποτε δικαιούται και μπορεί να μάθει και να δημιουργήσει οτιδήποτε εφόσον έχει πρόσβαση στα σωστά εργαλεία και πόρους (Hatch, 2014) μέσα από καθημερινές πρακτικές. Αναγκαία είναι η έμφαση σε εργαλεία (ψηφιακά και μη) και στο φάσμα τεχνολογιών χαμηλού κόστους που μπορούν να αξιοποιηθούν από εκπαιδευτικούς και παιδιά στο πλαίσιο γνωριμίας με τις Επιστήμες αλλά και δράσεων δημιουργικής έκφρασης, αναπαράστασης εννοιών και ιδεών και δημιουργίας ή «επανεφεύρεσης» αντικειμένων και πρακτικών.

Ο Σπύρος Κούριας είναι Συμβασιούχος Διδάσκων κι Ερευνητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κάτοχος Διδακτορικού από το ίδιο Πανεπιστήμιο στο πεδίο της Εκπαιδευτικής Ρομποτικής. Έχει να επιδείξει σημαντική έρευνα και διδακτικό έργο (σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία) στο πεδίο εφαρμογών της Εκπαιδευτικής Ρομποτικής στις μικρές ηλικίες ενώ από το 2015 έχει την παιδαγωγική και συντονιστική ευθύνη του έργου TALOS του Π.Θ. (έργο σχετικό με την εξοικείωση των παιδιών με τις νέες τεχνολογίες, τη ρομποτική, τη χρήση αλγορίθμων και τη δημιουργική εισαγωγή των τεχνολογιών ελέγχου σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης). Είναι ενεργό μέλος του Εργαστηρίου Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας του Π.Θ. (Ερευνητική Μονάδα LTME Lab). Εργασίες του έχουν παρουσιαστεί σε εθνικά και διεθνή συνέδρια και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 27

«ΤΑ ΠΑΙΔΙA EχΟΥΝ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚEΣ ΙΚΑΝOΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚEΣ ΙΔEΕΣ ΚΑΙ ΑΥΤO ΜΑΣ ΔiΝΕΙ ΜΕΓAΛΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞiA ΓΙΑ ΤΟ ΜEΛΛΟΝ» ΤΗΣ ΕΛIζΑΣ ΠΑΥΛIδΗ

Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων JA Greece

ε μια εποχή κατά την οποία η εκπαίδευση γίνεται από απόσταση, τα παιδιά είναι κλεισμένα στα σπίτια τους και δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους, τα σχολεία είναι κλειστά και τα μαθήματα γίνονται μέσα από οθόνες και κινητά τηλέφωνα, βλέπουμε συνέχεια ακτίνες φωτός και επιτυχίες. Βλέπουμε παιδιά να πραγματοποιούν τα όνειρά τους να γίνονται από μαθητές, φοιτητές και επιτυχημένοι εργαζόμενοι και επιχειρηματίες. μέσα από την δουλειά μας στο Junior Achievement Greece, ο οποίος είναι ένας μη – κερδοσκοπικός οργανισμός που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 2005 και είναι μέλος του παγκόσμιου οργανισμού Junior Achievement Worldwide, ερχόμαστε σε επαφή με χιλιάδες μαθητές και φοιτητές αλλά και εκατοντάδες καθηγητές που διαπρέπουν, επιχειρούν και καινοτομούν, δουλεύουν σκληρά και καταφέρνουν να πετυχαίνουν υψηλούς στόχους. Είμαστε ένας οργανισμός που υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα με σκοπό την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και τον χρηματοοικονομικό εγγραμματισμό. μέσα από το μεγαλύτερό μας πρόγραμμα, τη «μαθητική Εικονική Επιχείρηση», για μαθητές 15 έως και 18 ετών, βλέπουμε ότι τα παιδιά έχουν εκπληκτικές ικανότητες και εξαιρετικές ιδέες και αυτό μας δίνει μεγάλη αισιοδοξία για το μέλλον. Τα παιδιά είναι πρωταγωνιστές Τα παιδιά είναι πρωταγωνιστές σε αυτό μαθητοκεντρικό πρόγραμμα. Το βιώνουν στο μέγιστο βαθμό. Καλούνται να φτιάξουν την δική τους επιχείρηση, να πάρουν αποφάσεις με πίεση χρόνου και με πολύ μικρό κεφάλαιο κίνησης, να τηρήσουν χρονοδιαγράμματα και συμφωνίες και το πιο σημαντικό, μέσα από αυτή τη δράση, αλλάζουν το αξιακό τους σύστημα. πιστεύουν σε μια υγιή επιχειρηματικότητα, με υπευθυνότητα, με

ειλικρίνεια και διαύγεια. με αυτά τα παιδιά, τον ενθουσιασμό τους, το όραμά τους και την θέληση να πετύχουν, η χώρα μας θα μπορέσει να διαπρέψει ξανά και να μειωθεί το brain drain. Το βλέπουμε παγκοσμίως ότι οι έφηβοι έχουν αρχίσει να προβάλλονται για τα επιτεύγματά τους και όλα τα φώτα στρέφονται σε αυτούς και μαζί και οι ελπίδες όλου του κόσμου ότι κάτι καλύτερο έρχεται. Είμαι σίγουρη ότι θα έρθει κάτι καλύτερο όσο έχουμε ενεργούς καθηγητές που έχουν καθοριστικό ρόλο στην ζωή των παιδιών μας, τα διδάσκουν, τα εκπαιδεύουν, δημιουργούν ολοκληρωμένους ενήλικες. Καθηγητές δραστήριους που υλοποιούν προγράμματα στους μαθητές τους και τους δίνουν ευκαιρίες να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και τις γνώσεις τους. Είναι σημαντικό οι μαθητές να λαμβάνουν πολλά ερεθίσματα, όχι μόνο μέσα από τα σχολικά βιβλία αλλά από συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού, από εθελοντές – μέντορες που να τους λένε την δική τους πορεία και τις εμπειρίες τους, να παίρνουν παραδείγματα και συμβουλές από επιτυχημένους επιχειρηματίες και start uppers. Από ανθρώπους που έχουν εμπειρίες, έχουν αποτυχίες και επιτυχίες στην ζωή τους και μπορούν να τους βοηθήσουν να χαράξουν το μονοπάτι της δικής τους επιτυχίας.

Με όραμα και θέληση, η χώρα μας θα μπορέσει να διαπρέψει ξανά και να μειωθεί το brain drain

«Μαθητική Εικονική Επιχείρηση» Το έχουμε δει και στην πράξη. Απόφοιτοι του προγράμματος διαπρέπουν στις σπουδές τους, λαμβάνουν υποτροφίες, εργάζονται ήδη σε μεγάλες επιχειρήσεις και είναι μόλις είκοσι ετών. Έχουμε δει αποφοίτους μας να δημιουργούν τις δικές τους start ups, να στήνουν τις δικές τους επιχειρήσεις. Για το λόγο αυτό πιστεύουμε πως το project της μαθητικής Εικονικής Επιχείρησης του Junior Achievement Greece χρειάζεται να μπει στην βασική υποχρεωτική εκπαίδευση, έτσι ώστε οι μαθητές να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους, να βρουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους και να μπορέσουν να τα καλλιεργήσουν από νωρίς στο μέγιστο βαθμό. Το συγκεκριμένο project, επειδή υλοποιείται σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και τα παιδιά δημιουργούν αληθινά προϊόντα καταφέρνει να κερδίσει αμέσως το ενδιαφέρον των παιδιών. Όπως λένε οι ίδιοι οι μαθητές και οι μαθήτριες, μέσα σε λίγους μήνες καταλαβαίνουν τον εαυτό τους και αποκτούν τόσες γνώσεις και εμπειρίες όσες δεν απέκτησαν σε 5 χρόνια σχολείου. Είναι αναγκαίο όλα τα παιδιά στην Ελλάδα να έχουν αυτή την πρακτική εμπειρία επιχειρηματικότητας ενώ πηγαίνουν στο σχολείο και να αλλάξουν τις ζωές τους. μαζί με τα παιδιά θα αλλάζει όλο και περισσότερο και η ζωή όλων των Ελλήνων, καθώς θα ζούμε σε μία κοινωνία με αριστεία, καινοτομίες, επιτυχίες και λαμπρά μυαλά, που πάντα υπήρχαν αλλά δεν τους είχαν δοθεί οι ευκαιρίες και το κατάλληλο έδαφος για να ανθίσουν. παρά τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε είμαι σίγουρη πως έρχεται ένα καλύτερο αύριο. Θα μπορέσουμε όλοι να ατενίσουμε το μέλλον με αισιοδοξία και να καμαρώσουμε τη νέα γενιά να διαπρέπει στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.

H Eλίζα Παυλίδη είναι απόφοιτος του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Χαλκίδας. Έχει πολυετή εμπειρία στον τραπεζικό τομέα και από το 2013 εργάζεται στο Junior Achievement Greece ως Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Τα τελευταία χρόνια είναι Υπεύθυνη του Προγράμματος «Μαθητική Εικονική Επιχείρηση».

28 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Ψηφιακό μαθησιακό παιχνίδι για προβληματοκεντρική μάθηση Για την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων σε φοιτητές και σύνθεση λύσεων στις επείγουσες προκλήσεις του 21ου αιώνα

Απ΄το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ο Τμήμα ηλεκτρολόγων μηχανικών και μηχανικών υπολογιστών (Τημμυ) του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και συγκεκριμένα η ερευνητική ομάδα Δημιουργικών Τεχνολογιών μάθησης, έχει αναπτύξει μαθησιακό παιχνίδι που στοχεύει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων σε φοιτητές για τη σύνθεση λύσεων στις επείγουσες προκλήσεις του 21ου αιώνα. Το μαθησιακό παιχνίδι βασίζεται σε μεθοδολογίες ενεργούς μάθησης με τις οποίες οι φοιτητές αναπτύσσουν γνώσεις και δεξιότητες με δράση, δηλαδή αναλαμβάνοντας ρόλους. η μέθοδος αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι ενθαρρύνει τους φοιτητές να χρησιμοποιήσουν γνώση από όλο το εύρος

του προγράμματος σπουδών συνθέτοντας τη για το σχεδιασμό λύσεων σε σύνθετα προβλήματα που είναι εμπνευσμένα από την πραγματική ζωή. με τον τρόπο αυτό οι φοιτητές προετοιμάζονται καλύτερα για τη μετάβαση τους από το ακαδημαϊκό περιβάλλον στο περιβάλλον εργασίας. Το μαθησιακό παιχνίδι έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του ερευνητικού έργου HERA: Re-engineering Higher Education through Active Learning for Growth (http://heraproject.eu ) το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus+ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω της Ελληνικής Διαχειριστικής Αρχής ιΚυ (http://iky.gr). Το μαθησιακό παιχνίδι έχει σχεδιαστεί για παράλληλη χρήση από πολλούς παίκτες που αναλαμβάνουν ρόλους σε μια ομάδα με κοινό στόχο.

ο κάθε φοιτητής έχει, επιπλέον των στόχων της ομάδας του, και προσωπικούς στόχους που σχετίζονται με το ρόλο του. Το παιχνίδι επίσης διαθέτει ολοκληρωμένη υπηρεσία σχεδιασμού μαθησιακών σεναρίων για διδάσκοντες. η πρώτη έκδοση του παιχνιδιού είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση http://heraproject.eu/index.php/results/. Επιστημονικά υπεύθυνος του ερευνητικού έργου HERA είναι ο Ομ. Καθ. του ΤΗΜΜΥ Ηλίας Χούστης ενώ οργανωτικά υπεύθυνη είναι το μέλος ΕΔΙΠ του ΤΗΜΜΥ Χαρίκλεια Τσαλαπάτα. Στην ομάδα εργασίας συμμετέχουν οι Κωνσταντίνος Κατσιμεντές, Σωτήρης Ευαγγέλου, Olivier Heidmann, Νάντια Βλαχούτσου, και Χριστίνα Τάκα.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 29

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚO: Η Ελλάδα θα έχει 8 εκ. πληθυσμό το 2050 εάν… συνεχιστεί η υπογεννητικότητα!

Έντονος καθοδικός ρυθμός μείωσης του πληθυσμού της από το 2011

ην ανάγκη υιοθέτησης πολιτικών στήριξης της μητρότητας, της οικογένειας και της γονιμότητας επισημαίνουν οι ειδικοί, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται σε έντονο καθοδικό ρυθμό μείωσης του πληθυσμού της από το 2011, οπότε και καταγράφηκε αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων για πρώτη φορά μετά την περίοδο της Κατοχής του 1944. Ενδεικττικά, το 2017 είχαμε 88.553 γεννήσεις και 124.501 θανάτους. «ο πληθυσμός στη χώρα μας αναμένεται να φτάσει τα 8 εκατ. το 2050, με βάση ένα συντηρητικό σενάριο», είχε αναφέρει ο Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ιδρυτής & Πρόεδρος της HOPEgenesis, κατά την ομιλία του σε μία από τις διαλέξεις του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Ο κ. Χανδακάς μαζί με τον Γιώργο Ραχιώτη, Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, προσέγγισαν το φλέγον δημογραφικό πρόβλημα, όπως καταγράφεται στην Ελλάδα και προσπάθησαν να αναδείξουν την ανάγκη εύρεσης

μιας κεντρικής λύσης του προβλήματος που θα δώσει κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ώθηση στη χώρα μας. Τόνισαν ότι η Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλά στην κατάταξη της Ευρώπης σχετικά με την υιοθέτηση πολιτικών στήριξης της μητρότητας, της οικογένειας και της γονιμότητας, υπογραμμίζοντας ότι κύριος στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος ενίσχυσης των ζευγαριών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. ο κ. Χανδακάς, εστίασε κυρίως στη σημασία της υπογεννητικότητας και στους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε η κοινωνία να ξεπεράσει τα εμπόδια που διατηρούν χαμηλό ρυθμό γεννήσεων τα τελευταία χρόνια. Όπως είπε, ο ολικός δείκτης αναπαραγωγής, ο οποίος υποδηλώνει τον αριθμό των παιδιών που αποκτάει κάθε γυναίκα στη διάρκεια της αναπαραγωγικής της ηλικίας, μεταβλήθηκε από 1,31 που ήταν το 2004, σε 1,5 το 2008 και 2009, ενώ μειώθηκε ξανά σε 1,35 το 2017. ιδιαίτερη σημασία έχει, επίσης, η ηλικία απόκτησης του πρώτου παιδιού από τις Ελληνίδες, η οποία από τα 28,8 έτη που ήταν το 2008, μετατέθηκε στα 30,3 έτη το 2016.

Το πιο δυσοίωνο μήνυμα, όμως, συνοψίζεται στη βαθιά γήρανση του πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες, καθώς προβλέπεται ότι το 36% των κατοίκων της Ελλάδας το 2050 θα είναι άνω των 65 ετών. Το ποσοστό αυτό αποτελεί ρεκόρ για τη χώρα μας, αν ληφθεί υπόψη ότι τη δεκαετία του ΄70 ήταν 6% και στις μέρες μας υπολογίζεται στο 1820%. Στις αιτίες του δημογραφικού προβλήματος οι δύο ομιλητές εστίασαν στην οικονομική κρίση, που πυροδότησε μια διαδικασία σημαντικής μείωσης του πληθυσμού της χώρας, την μετανάστευση, που επιδεινώνει το πρόβλημα, αφαιρώντας σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της χώρας σε αναπαραγωγική ηλικία που υπολογίζεται περίπου σε 400.000 νέους από το 2011 και το άνισα κατανεμημένο νοσοκομειακό και μαιευτικό δίκτυο, που δυσκολεύει την πρόσβαση στις υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κρυμμένα κόστη. οι συνέπειες που προκύπτουν από τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της χώρας μας έχουν κοινωνικό και οικονομικό χαρακτήρα: Γήρανση του πληθυσμού, μείωση εργατικού δυναμικού και επιβάρυνση του ασφαλιστικού συστήματος και κατάρρευση του συνταξιοδοτικού συστήματος.

30 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΟΥΝ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΛΕξΗ Π. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

1.Τα επόμενα χρόνια, τρεις παράγοντες θα είναι πιο καθοριστικοί για τη ζωή και την ευημερία της νέας γενιάς, αφού θα πιέζουν για συνεχείς μειώσεις των κοινωνικών δαπανών κάθε είδους, αλλά και βεβαίως του Ασφαλιστικού και των συντάξεων: α) η νέα αγορά εργασίας με την απόλυτη κυριαρχία της ευέλικτης και φτηνής απασχόλησης, β) η όλο και μειούμενη κρατική επιχορήγηση του Κοινωνικού Κράτους και των συντάξεων και γ) Το δημογραφικό. πιο συγκεκριμένα, η νέα αγορά εργασίας με τη βίαιη ψηφιοποίηση του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα και την εξ αποστάσεως εργασία (τηλεργασία) θα απαιτήσει μικρότερο όγκο ανθρώπινης εργασίας. παραδοσιακά επαγγέλματα, ειδικότητες και κλάδοι θα καταργηθούν. νέες ειδικότητες θα δημιουργηθούν αλλά σε περιορισμένο αριθμό. Σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, τα προσεχή 6-10 χρόνια, το 1/4 του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού (1 δις περίπου εργαζόμενοι) θα χάσουν την εργασία τους. Αυτό το εργασιακό «big bang» θα προκαλέσει μια τεκτονική «μαύρη τρύπα» στα Ασφαλιστικά (Δημόσια και ιδιωτικά) Ταμεία αφού εισφορές εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ θα λείψουν από το σύστημα. Σύμφωνα, άλλωστε, με σχετική μελέτη της «ομάδας των 30» (κορυφαίοι τραπεζίτες, πανεπιστημιακοί, εκπρόσωποι κανονιστικών αρχών), το κενό χρηματοδότησης των συνταξιοδοτικών συστημάτων κρατών που αθροιστικά συνεισφέρουν το 90% του παγκόσμιου ΑΕπ, θα έχει φτάσει το 2050 στα 15,8 τρις (εφημερίδα «Καθημερινή» στις 15-11-2019). Αναφορικά με την κρατική στήριξη του Κοινωνικού Κράτους και των συντάξεων, αυτή θα βαίνει συνεχώς μειούμενη, απόρροια της συμφωνίας των μνημονιακών κυβερνήσεων με τους δανειστές που, στα πλαίσια της μεταμνημονιακής ενισχυμένης εποπτείας, πρέπει κατά γράμμα να τηρούν και οι επόμενες κυβερνήσεις. Ως προς το δημογραφικό, αυτή την περίοδο ζούμε την προσπάθεια των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο να μετακυλήσουν το κόστος της δημογραφικής γήρανσης στους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους. Δηλαδή «στέλνουν τον λογαριασμό» σ’ αυτούς, επειδή ζουν

αρκετά χρόνια! Βρισκόμαστε, συνεπώς, μπροστά σε κοσμογονικές αλλαγές που θα προκαλέσουν μεγάλες ανατροπές στο Ασφαλιστικό Σύστημα και θα αυξήσουν πολύ τους συνταξιούχους που θα ζουν για χρόνια στα όρια της σχετικής ή απόλυτης ένδειας, δηλαδή και θα λαμβάνουν σύνταξη αλλά και θα πεινούν (συνταξιούχοι πένητες-«poor pensioners»)!! Το μνημόνιο πισσαρίδη είναι ένα καθαρά νεοφιλελεύθερο μανιφέστο. Συμπυκνώνει τα πιο ακραία στοιχεία και των τριών μνημονίων. Είναι ένα υπερμνημόνιο. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο για τις συντάξεις (σελ. 109 επ.) εισηγείται, μεταξύ άλλων, μείωση του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών, αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα κλάσεων, αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης που θα συνδέεται με την ηλικία και την κατάργηση των μεταβατικών-ευνοϊκών ηλικιακών ορίων μετά το 2022 (που κυρίως θα πλήξει τις γυναίκες), ενώ αμφισβητεί και τον θεσμό των πλασματικών χρόνων, του οποίου κάνουν χρήση οι μισοί και πλέον ασφαλισμένοι. «Ο εργασιακός και ασφαλιστικός βίος των νέων απειλείται να επηρεαστεί δυσμενώς» Για όλα τα παραπάνω θα πρέπει να ενημερωθούν οι νέοι κυρίως ασφαλισμένοι, ο εργασιακός και ασφαλιστικός βίος των οποίων απειλείται να επηρεαστεί δυσμενώς από τις παρεμβάσεις που προετοιμάζονται να επιβάλλουν οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Το περιβάλλον πάντως μέχρι τώρα, ούτε τους εμπνέει ούτε τους γεμίζει ελπίδες. Γιατί: -όταν ο οΑΕΔ ανακοινώνει ότι τον νοέμβριο 2020 ο αριθμός των ανέργων εκτινάχθηκε σε 1.153.434 ανθρώπους (25%), παρά τη συνεχιζόμενη αθρόα μετανάστευση των νέων μας και ότι εξ αυτών επιδοτούνται μόνο οι 150.862 (βλ. την από 19-122020 ανακοίνωση της ΕνυπΕΚΚ), -όταν αναζητούν εργασία (έστω και κολοβωμένη) και δεν βρίσκουν 1.104.417 συμπατριώτες μας..., -όταν μειώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές, ακόμη και αυτές που διοχετεύονταν για τα γλίσχρα επιδόματα των

Παραδοσιακά επαγγέλματα, ειδικότητες και κλάδοι θα καταργηθούν, νέες ειδικότητες θα δημιουργηθούν αλλά σε περιορισμένο αριθμό

φτωχότερων συμπολιτών μας (ανεργίας, στράτευσης, μητρότητας, οικογενειακά)..., -όταν δεν προαναγγέλλεται η άμεση αποκατάσταση του ποσοστού μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών ώστε να διατηρηθεί ο «μνημονιακός κουμπαράς» των αποθεματικών των Ταμείων..., -όταν προαναγγέλλεται η δημιουργία νέας επικουρικής ασφάλισης με τη λειτουργία τού προσωπικού λογαριασμού κάθε νέου εργαζομένου κι έτσι τα Ταμεία Επικούρησης αποστερούνται εισροών χωρίς καμία διαβεβαίωση περί αναπλήρωσης των σχετικών ποσών..., -όταν στο άρθρο 35 του νέου πτωχευτικού Κώδικα αναφέρεται ρητά ότι «για το κύρος της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας ΔΕν απαιτείται η καταβολή αποζημίωσης», καταργείται δηλαδή το ιερότερο δικαίωμα των εργαζομένων που θεσπίστηκε επί Ελευθερίου Βενιζέλου (ν. 2112/1920)..., τότε είναι ηλίου φαεινότερο ότι δεν οδεύουμε προς νέες και πολλές αξιοβίωτες και ασφαλισμένες θέσεις εργασίας, αλλά στη δημιουργία ενός νέου εργασιακού «Ελ ντοράντο», εφάμιλλου και αντάξιου των μνημονιακών προβλέψεων. Από τη φρίκη της περικοπής τού ΕΚΑΣ των χαμηλοσυνταξιούχων, της υπερφορολόγησης των μικρομεσαίων, της καταστροφής τού μικροϊδιοκτητικού τρόπου παραγωγής, της σταδιακής κατάργησης της οικογενειακής αυτάρκειας και της χορήγησης από τον κηδεμόνα συσσιτίων και επιδομάτων στους όλο και περισσότερους απόκληρους τής οικονομίας και της κοινωνίας, από τον «βικτωριανισμό» δηλαδή του γ' μνημονίου, οδηγούμαστε στον παρωχημένο νεοφιλελευθερισμό τού σήμερα όπου οι ξένοι δανειστές και οι εγχώριοι σύμμαχοί τους, που κατέχουν πλέον την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής τού χρεοκοπημένου κράτους και της πεπτωκυίας κοινωνίας, επιχειρούν τον πΡοδημοκρατικό εργασιακό μεσαίωνα! Κι όμως οι Έλληνες πολίτες, κουρασμένοι και απογοητευμένοι, ζαλισμένοι από τη μνημονιακή δημοσιολογία και φοβισμένοι από την πανδημία, βρίσκονται εγκλωβισμένοι μεταξύ των δύο αυτών παρωχημένων και καταστροφικών πολιτικών εκδοχών.

*Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ, enypekk.gr). Ως φοιτητής της Νομικής Αθηνών φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τη δικτατορία. Το 2012 και το 2015 εξελέγη βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε Α’ Αντιπρόεδρος της Βουλής μέχρι το καλοκαίρι του 2015, που διαχώρισε τη θέση του από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν ψήφισε το τρίτο Μνημόνιο. Έχει εκδώσει δεκάδες μελέτες και 19 βιβλία.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 31

ΣΥΓχΡΟΝΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣχΕΣΕΙΣ:

ΔΙΑΦΑΙΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΩΝ ΠΟΥ ΔΕχΕΤΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

ΤΟΥ ΑθΑΝAΣΙΟΥ ΚωΤΟYΛΑ

ι οικογενειακές διαδρομές διανύονται σήμερα με διαφορετικούς κανόνες από ότι πριν από μερικές δεκαετίες καθώς άλλαξαν οι βάσεις της κοινωνικής συμβίωσης. Ίσως γι’ αυτό ορισμένες διαδρομές μας είναι ανοίκειες ή μας φαίνονται παράδοξες παρά το γεγονός ότι οι συντροφικές σχέσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολες, υπάρχει μια μεγάλη επιθυμία γι’ αυτές τις δεσμεύσεις- με άλλους όρους και κριτήρια όμως. η αξία της οικογένειας δεν έχει χαθεί. Επιλέγουμε, όμως, να ζήσουμε σε περισσότερες και διαφορετικές μορφές οικογενειακής οργάνωσης σε σχέση με το παρελθόν. η οικογενειακή ζωή είναι σημαντική, διαφαίνεται, όμως, ένα νέο σύστημα αξιών που δέχεται πολλαπλές κριτικές. πρόκειται, όμως, για οικογενειακή ζωή που είναι περισσότερο συμβατή με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας που είναι διαφορετικές και δεν ικανοποιούνται από ένα μοντέλο οικογένειας. H οικογενειακή αλληλεγγύη είναι απολύτως συμβατή με την πολλαπλότητα των μορφών οικογενειακής οργάνωσης και δεν πρέπει να ταυτίζεται αποκλειστικά με τα όρια και τους κανόνες του κυρίαρχου μοντέλου οικογένειας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον, σε διεθνές επίπεδο, για τις διαδικασίες αλλαγής των οικογενειών που συνδέονται με τον ρόλο των γονιών, τόσο στο επίπεδο της έρευνας, όσο και της κοινωνίας και της πολιτικής. «Νέοι όροι άσκησης της γονεϊκότητας» Στο πλαίσιο αυτών των οικογενειακών μεταβολών αναπτύσσονται νέοι όροι άσκησης της γονεϊκότητας. Έτσι, ενώ το ζευγάρι γίνεται πιο εύθραυστο και αβέβαιο -χωρίς ο γάμος να

αποτελεί οπωσδήποτε σταθερό χαρακτηριστικό του- η φύση των σχέσεων μεταξύ παιδιών /γονιών και κράτους αλλάζει συνεχώς. Τα δικαιώματα των παιδιών μέσα στις οικογένειες και η ενδεχόμενη σύγκρουση των δικαιωμάτων των παιδιών και των γονιών, αποτελούν ένα νέο και δύσκολο πεδίο στο οποίο γίνεται επιτακτική η άσκηση δημόσιας πολιτικής για επίλυση συγκρούσεων. η γονεϊκότητα ενισχύεται μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων και μεγαλύτερης εμπλοκής του κράτους έτσι ώστε να διασφαλιστούν μακροπρόθεσμα τα παιδιά. Ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές οδηγούν πλέον τις οικογένειες σε μεγαλύτερη γεωγραφική κινητικότητα που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μεταβολές της γονεϊκότητας, μεγαλύτερο πλουραλισμό των τρόπων ζωής, μεγαλύτερη ασυνέχεια της οικογενειακής ζωής. Κατά συνέπεια, σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και λιγότερο προβλέψιμος οι οικογένειες είναι υποχρεωμένες να συμπεριλάβουν στη ζωή τους περισσότερη ασυνέχεια, γεγονός που θα πλήξει περισσότερο τη γονεϊκότητα. Αν και δεν παρουσιάζει ενιαία εικόνα, ο γάμος ως προϋπόθεση για την γονεϊκότητα έχασε σημαντικά σε σημασία, δηλαδή έχουμε μια σταδιακή αποσύνδεση του γάμου από την γονεϊκότητα. Επίσης, έχουμε και βιολογική αποσύνδεση της γονεϊκότητας (με δότες, δότριες και τεχνητή μήτρα). Ταυτόχρονα, έχουμε αύξηση των γεννήσεων εκτός γάμου και μόνον ένα μικρό ποσοστό των παιδιών αυτών μεγαλώνει στο ίδιο σπίτι με τους δύο βιολογικούς του γονείς. Άνδρες και γυναίκες δοκιμάζουν και δοκιμάζονται, αποτυγχάνουν και προσπαθούν ξανά και ξανά. Ψάχνουν κοντά και μακριά σε ολόκληρο τον πλανήτη και στον κυβερνοχώρο, συνδέονται με

Το μωσαϊκό των σύγχρονων οικογενειών περιλαμβάνει κάθε δυνατή παραλλαγή και ατελείωτους συνδυασμούς

συντρόφους από άλλες κουλτούρες, ακόμη και από άλλες φυλές. «Βαθιά η μεταμόρφωση της οικογενειακής ζωής» Γίνονται γάμοι, διαζύγια, δεύτεροι και τρίτοι γάμοι, παιδιά με διαφορετικούς συντρόφους, ομόφυλα ή ετερόφυλα ζευγάρια, transgender γονείς, μέσω υιοθεσίας και εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το μωσαϊκό των σύγχρονων οικογενειών περιλαμβάνει κάθε δυνατή παραλλαγή και ατελείωτους συνδυασμούς. Είναι τόσο βαθιά η μεταμόρφωση της οικογενειακής ζωής, που μοιάζει να χρειαζόμαστε έναν πιο ευρύ και περιεκτικό όρο για να περιγράψουμε τις νέες μορφές συμβίωσης με τις ατελείωτες παραλλαγές της. H οικογένεια - όπως και η γονεϊκότητα μετασχηματίζεται και επαναπροσδιορίζεται διαρκώς. Σήμερα υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση για το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές οικογενειακής ζωής. οι άνθρωποι υιοθετούν νέες οικογενειακές πρακτικές, βρίσκουν νέους τρόπους να ζήσουν οικογενειακή ζωή, όχι υιοθετώντας παθητικά παλιές δομές αλλά σύμφωνα με τους δικούς τους σχεδιασμούς. παίρνουν μεγαλύτερο ρίσκο για τη διαμόρφωση εκείνου που μπορεί να ονομασθεί επιθυμία για τη «δική μας ζωή», κάνουν ρήξεις, βγαίνουν έξω από την ασφάλεια των παραδόσεων, γίνονται πιο ενεργοί, θέτουν νέες προδιαγραφές και τέλος επινοούν νέες παραδόσεις. η οικογένεια δεν είναι ένα συγκεκριμένο σχήμα, αλλά ένα σύνολο από σχέσεις. Σχέσεις οικειότητας, αμοιβαιότητας, αγάπης κ.λπ. Αυτές οι σχέσεις δεν δημιουργούνται και δεν διατηρούνται μόνο μέσα σε ένα σχήμα. Επομένως αν θέλουμε να στηρίξουμε την οικογένεια, θα πρέπει να στηρίζουμε όλα τα σχήματα που λαμβάνει στις μέρες μας.

*Ο Κωτούλας Αθανάσιος είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με εκπαίδευση στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, στην οικογενειακή συστημική ψυχοθεραπεία, καθώς και στη Φινλανδική μεταμοντέρνα θεραπευτική προσέγγιση του «Ανοιχτού Διαλόγου». Εργάστηκε για αρκετά χρόνια σε δημόσιες δομές ψυχικής υγείας στην Αθήνα και τον Βόλο, ως μέλος διεπιστημονικών θεραπευτικών ομάδων. Τα τελευταία χρόνια ως ιδιώτης διατηρεί γραφείο στο κέντρο του Βόλου, προσφέροντας υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σε άτομα, ζευγάρια, οικογένειες και ομάδες ανθρώπων.

32 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Η ΛΕΞΗ «ΕΓΩ» ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΛΕΙΨΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΞΗ «ΕΜΕΙΣ» ΤΟΥ δΗΜΗΤΡΗ ΚΥΡΙΑΚΙδΗ M.Sc.*

λοι πρέπει να έχουμε πλέον αντιληφθεί, ότι η ζωή μας άλλαξε και ότι σίγουρα θα επιστρέψουμε με διαφορετικό τρόπο στην μετά COVID-19 ζωή. η κοινωνία μας, εδώ και αρκετά χρόνια, περνά μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική κρίση, κυρίως όμως περνά μία κρίση ιδεών και αντιλήψεων, η οποία έχει ξεκινήσει από την Δύση και καταλήγει να είναι παγκόσμια. με την εμφάνιση του COVID-19 ήρθε και μια μεγάλη, ξαφνική, οικονομική κρίση, η οποία είναι πρωτόγνωρη για την γενιά μας και αναμφίλεκτα επηρεάζει τους «πολλούς» και όχι τους «λίγους». η οικονομική αυτή κρίση θα επιτείνει το μέγεθος της φτώχιας και της εγκληματικότητας σε όλες τις χώρες, πολύ σύντομα. Και όμως, αυτό που συνέβη, δεν ήταν κάτι ξαφνικό και απρόσμενο για ορισμένους. υπήρξαν πολλοί, ειδικοί λοιμωξιολόγοι και επιδημιολόγοι κυρίως στη Δύση, οι οποίοι εδώ και τρία-τέσσερα χρόνια άρχισαν να «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» και έλεγαν ότι περιμένουν μια μεγάλη πανδημία να έρθει στον πλανήτη, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Δεν έγινε, όμως, καμία προετοιμασία ώστε να αντιμετωπιστεί κάτι τέτοιο, τόσο στη σκέψη των ανθρώπων, όσο και στα εκάστοτε εθνικά συστήματα, καθώς κανένας δεν έδωσε σημασία στα λεγόμενα των ειδικών. Στην κινεζική γλώσσα, η λέξη «ΚΡιΣη», με την έννοια που την αντιλαμβανόμαστε στη Δύση δεν υπάρχει. Αντίθετα, υπάρχει η λέξη «WEIJι» που έχει διττή σημασία, «ΚΡιΣη» από τη μία, «ΕυΚΑιΡιΑ» από την άλλη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του COVID-19, η ευκαιρία θα πρέπει να είναι για τους «πολλούς» και όχι μόνο για τους «λίγους» και να μην την αφήσει κανείς να πάει χαμένη.

«Παρέχεται η ευκαιρία να κάνουμε μεγάλες και ριζικές αλλαγές» η προσωπική μου άποψη, είναι ότι τώρα στη συγκυρία (κρίση) που βρισκόμαστε, παρέχεται η ευκαιρία να κάνουμε μεγάλες και ριζικές αλλαγές. Αλλαγές με αντίκτυπο, όχι μόνο στην κοινωνία μας, που τώρα είναι σχεδιασμένη να λειτουργεί μόνο για το 1% του πληθυσμού, αλλά και στην προσωπική μας ζωή, εμείς οι απλοί άνθρωποι. Σύμφωνα με μελέτες και στατιστικές, ένας στους δέκα από τους συνανθρώπους μας, ζει με λιγότερο από 2,00€ Ευρώ την ημέρα και ποσοστό 70% με κάτω από 8,00€ Ευρώ την ημέρα. Το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, παγκοσμίως, δεν έχει τροφή, στέγη, πρόσβαση σε παιδεία, δεν έχει νοσοκομειακή περίθαλψη, στοιχεία απολύτως αναγκαία και απαραίτητα για μία φυσιολογική ζωή. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα όλα αυτά να αλλάξουν. η κοινωνία χρειάζεται, βαθιές και σημαντικές αλλαγές, τόσο στο τρόπο σκέψης των μελών της, όσο και στον χαρακτήρα αυτών. Απαιτούνται μεγάλες τομές και βελτιώσεις στα συστήματα διακυβέρνησης των κρατών, ιδιαίτερα στις χώρες της Δύσης, οπού δυστυχώς, έχουν ξεκινήσει τα περισσότερα προβλήματα, διαχρονικά. η λέξη «ΕΓΩ» θα πρέπει να εκλείψει από το λεξιλόγιο μας και να αντικατασταθεί από τη λέξη «ΕμΕιΣ». Αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι μας, ειδικά τώρα. Ο πατέρας μου, ο μαραθωνοδρόμος και ανθρωπιστής, Στέλιος Κυριακίδης, αυτό έπραττε σε όλη του τη ζωή, σε σχετικά παρόμοιες συνθήκες και καταστάσεις, τα χρόνια της κατοχής, του εμφυλίου πολέμου και τα επόμενα δύσκολα χρόνια, αυτό ήταν το πιστεύω του. Και τότε, στις δύσκολες δεκαετίες ’50 και ’60, όλοι οι λαοί και οι ηγέτες τους, ενωθήκαν, έσφιξαν τα χέρια και αλληλοβοηθήθηκαν. Αυτό χρειάζεται να γίνει και τώρα, με την συμβολή

Πρέπει να μάθουμε να βοηθάμε τον πλησίον μας. Από εμάς τους απλούς ανθρώπους χρειάζεται αγάπη, συναδέλφωση, δύναμη και επιμονή

όλων μας, αλλά κυρίως από το 1% που έχει τη δύναμη» και κυβερνά τον πλανήτη μας. «Μπορούμε να πετύχουμε πολλά, αρκεί να το θελήσουμε» πρέπει, λοιπόν, να δοθεί η ευκαιρία σε όλους τους ανθρώπους, ανάλογα με τη φυλή τους, την κουλτούρα τους, την πατρίδα τους, να έχουν πρόσβαση σε συστήματα καθημερινής, υγειούς διαβίωσης, υγείας, παιδείας και να μην λανθάνει η ιδέα της ισότητα και των φυλετικών διακρίσεων. πρέπει να σταματήσει ο φανατισμός και ρατσισμός κάθε είδους. πρέπει να σταματήσουν οι μεγάλες δυνάμεις να υποστηρίζουν πολέμους και τον αφανισμό αμάχων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων με διάφορες δικαιολογίες, για να πουλάνε όπλα. πρέπει να μάθουμε να βοηθάμε τον πλησίον μας. Από εμάς τους απλούς ανθρώπους χρειάζεται αγάπη, συναδέλφωση, δύναμη και επιμονή. Εάν υποθέσουμε ότι αύριο θα σταματήσουν οι, πάσης φύσεως, πόλεμοι στον πλανήτη μας, τότε η ανοικοδόμηση που θα ξεκινούσε σε κάθε επίπεδο, θα δημιουργούσε παγκοσμίως ανθήρες οικονομίες, με παροχή εργασίας για το μεγάλο μέρος του πληθυσμού και θα βοηθούσε στην επιστροφή των μεταναστών στην πατρίδα τους. Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να αδράξουμε την ευκαιρία, να μην την αφήσουμε άλλη μία φορά να πάει χαμένη. Είναι στο χέρι μας να συμβάλλουμε ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο, χωρίς εγωισμούς, χωρίς διακρίσεις, με μοναδικό και κύριο γνώμονα το κοινό καλό όλων. Από μικρό παιδί, λόγω του πατέρα μου, ασχολήθηκα με το παγκόσμιο κίνημα του μαραθωνίου Δρόμου, έζησα κοντά στους δρομείς, οπού διεπίστωσα ότι, εμείς οι απλοί άνθρωποι, μπορούμε να πετύχουμε πολλά, αρκεί να το θελήσουμε και να προετοιμαστούμε κατάλληλα.

*Δημήτρης Κυριακίδης M.Sc., Ναυπηγός - Μηχανολόγος. Ναυτιλιακός σύμβουλος, Μέλος της οργανωτικής επιτροπής του μαραθωνίου της Αθήνας και εκπρόσωπος στη Κίνα. Επίτιμος πολίτης των πόλεων Μαραθώνα και Χοπκιντον, Μασαχουσέτης. Μέλος πολλών οργανώσεων στην Ελλάδα, Κύπρο, Αμερική και Κίνα.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 33

ΤΟ «ΟΡΑΤΟ ΚΑΙ ΜΗ ΟΡΑΤΟ» ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ζΑχΕΙΛΑ Προέδρου της Εταιρείας Αστρονομίας & Διαστήματος *

την Αστρονομία δουλεύουμε αποκλειστικά με το φως. Ό,τι βλέπουμε (από κοντινά ή μακρινά αντικείμενα) μπορούμε να το μελετήσουμε. Επομένως το μέλλον της Αστρονομίας θα βασιστεί (και πάλι) στο φως. Το μεγάλο μυστικό (και στοίχημα) της έρευνας όμως είναι «σε ποιο μήκος κύματος» και με ποια όργανα μπορούμε να παρατηρήσουμε αυτά τα αντικείμενα. Τα μήκη κύματος του φωτός ξεκινούν από τις ακτίνες-γ και φτάνουν μέχρι τα ραδιοκύματα, αλλά καταφέραμε να βρούμε τρόπους να το μελετήσουμε. Το μεγάλο όμως ερώτημα είναι: «έχουμε αντίστοιχα τηλεσκόπια (επίγεια ή δορυφορικά) για να πιάσουμε αυτές τις πληροφορίες»; Στα επίγεια τηλεσκόπια υπάρχουν διάφορα και σε διάφορες φάσεις ολοκλήρωσης: 1 Το Vera C. Rubin Αστεροσκοπείο με το Large Synoptic Survey Telescope, που στην τελική του μορφή σχεδιάζεται να έχει ένα κάτοπτρο των 330 ιντσών! Γιγάντιο!! Θα σκανάρει όλο τον ουρανό σχεδόν κάθε 3-4 νύχτες! Τα δεδομένα που θα συλλέγονται θα μπορεί ακόμη κι ο απλός ερασιτέχνης αστρονόμος να κατεβάζει και να μελετά από υπερκαινοφανείς μέχρι και σήματα βαρυτικών κυμάτων. Θα αναζητήσει νέους αστεροειδείς, με πιο συγκεκριμένο σκοπό να εντοπίσει τους μεγαλύτερους και πλέον επικίνδυνους για πιθανή σύγκρουση με τη Γη μας. Το «πρώτο φως» (όπως χαρακτηριστικά λέγεται η μέρα της πρώτης λειτουργίας του τηλεσκοπίου) είναι προγραμματισμένη για εντός του 2021.

2 Το Extremely Large Telescope (υπερβολικά μεγάλο Τηλεσκόπιο) έχει σχεδιαστεί να είναι το μεγαλύτερο επίγειο οπτικό τηλεσκόπιο. Έχει επιλεγεί να κατασκευαστεί στη Βόρεια Χιλή κοντά στο Αστεροσκοπείο Paranal. Βρίσκεται σε στάδιο κατασκευής και θα είναι ικανό να παρατηρήσει μια μέλισσα σε απόσταση (σε ευθεία) από τη Βόρεια Χιλή ως τη Βόρεια Σκωτία (δηλ. πάνω από 11.000 χιλιόμετρα)! Τα δύο πιο σημαντικά projects του θα είναι η παρατήρηση του σχηματισμού απομακρυσμένων γαλαξιών και ο εντοπισμός εξωπλανητών γύρω από γειτονικούς αστέρες με μοναδική ακρίβεια. 3 Το The Square Kilometre Array (SKA, η Διάταξη του ενός Τετραγωνικού Χιλιομέτρου) θα είναι το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου. μετά την καταστροφή του ιστορικού ραδιοτηλεσκόπιου στο Arecibo στο πόρτο Ρίκο, θα αποτελεί την αιχμή του δόρατος στα ραδιοκύματα. Το μεγάλο πλεονέκτημα του SKA θα είναι ότι θα αποτελείται από εκατοντάδες μικρότερα ραδιοτηλεσκόπια και χιλιάδες κεραίες κατανεμημένα σχεδόν κατά μήκος δύο ηπείρων (με 200 δορυφορικά πιάτα στη νότια Αφρική και μέχρι 130.000 κεραίες στη Δυτική Αυστραλία). με τη ραδιοαστρονομία οι αστρονόμοι μπορούν να μελετούν αστρονομικά φαινόμενα που δεν βρίσκονται στο ορατό τμήμα και επομένως είναι «κρυμμένα» στο τμήμα αυτό του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος όπου βρίσκονται «θαμμένα» τα μυστικά του κρύου Σύμπαντος και του πιο παλαιού.

Οι νέοι του 21ου αιώνα θα πάρουν 10 φορές περισσότερες απαντήσεις από ό,τι πήρανε όλοι οι άνθρωποι εδώ και 20 αιώνες

Στα δορυφορικά τηλεσκόπια (όπου έχουμε το μεγάλο πλεονέκτημα της μη παραμόρφωσης του φωτός από την Γήινη ατμόσφαιρα και άρα πολύ καλύτερες συνθήκες παρατήρησης) θα συναντήσουμε μέσα στα επόμενα 10 χρόνια το James Webb Space Telescope (JWST) που θα είναι το μεγαλύτερο διαστημικό τηλεσκόπιο και αποτελεί το απόσταγμα εκατοντάδων ειδικών επιστημόνων από 14 κράτη. Θα τεθεί σε τροχιά σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη και η αρχική πρόβλεψη είναι για λειτουργία 5 ετών. ο ειδικός αστρονόμος θα μπορεί να παρατηρεί στο υπέρυθρο το πολύ μακρινό Σύμπαν, την εξέλιξη πλανητών, αστέρων και γαλαξιών όπως ποτέ πριν. η ειδική κατασκευή του στην υπέρυθρη ακτινοβολία θα επιτρέψει να παρατηρήσουμε ακόμη και μέσα από σκοτεινά νέφη σκόνης, τους πλέον ψυχρούς αστέρες και τους πλέον απομακρυσμένους γαλαξίες (στην αρχική τους μορφή και φάση δημιουργίας). η Αστρονομία και η Αστροφυσική αποτελούν δυο επιστήμες με ένα κοινό στόχο. Την εξερεύνηση του Σύμπαντος και την προσπάθεια απάντησης στην αιώνια ερώτηση: πώς δημιουργήθηκαν οι γαλαξίες, οι αστέρες, οι πλανήτες και φυσικά το ίδιο το Σύμπαν. οι εξελίξεις τρέχουν αρκετά γρήγορα και οι παραδοσιακές δυνάμεις (η.π.Α, Ρωσία, Κίνα, ιαπωνία και η Ευρωπαϊκή Ένωση) χρηματοδοτούν πολλά νέα projects. Αν όλα πάνε καλά και τα παραπάνω τηλεσκόπια αρχίσουν να στέλνουν τα δεδομένα τους, τότε οι νέοι του 21ου αιώνα θα πάρουν 10 φορές περισσότερες απαντήσεις από ό,τι πήρανε όλοι οι άνθρωποι εδώ και 20 αιώνες!

* Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Μαθηματικά στο ΕΚΠΑ. Το 1988 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Φυσικού Τμήματος του ΕΚΠΑ. Εργασίες του έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ανάμεσα στα οποία είναι τα: Astronomy & Astrophysics, Astronomy & Astrophysics Supplement Series και Solar Physics. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη δυναμικών συστημάτων σε χώρους δύο και τριών διαστάσεων και στην πιθανή εμφάνιση χάους. Από το Μάρτη του 2019 είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στην Αριθμητική και Αναλυτική Μελέτη Μη γραμμικών Δυναμικών Μοντέλων και Ευστάθεια Οικονομικών Συστημάτων στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Π.Θ. Είναι Πρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος με έδρα τον Βόλο.

34 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΑΤΕΝΙζΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ, ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΠΟχΗ

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΙχΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

ομίζω, πως για πρώτη φορά στη ζωή μας ή ίσως και στη ζωή γενικότερα, στο βάθος της ιστορίας μας, ζούμε μια κατάσταση απόλυτης ισότητας.ο κίνδυνος κοινός για όλους, ο φόβος κοινός για όλους, οι προοπτικές άγνωστες για όλους. Τα σύνορα κλειστά, τα χέρια της επιστημονικής κοινότητας προς το παρόν ψηλά, η ζωή μας απόλυτα σε καραντίνα, με το εμπόριό μας ανύπαρκτο, τις δουλειές μας σε αναμονή, τις επαφές μας σε απομόνωση. Εμείς μακριά από τους μεγάλους γονείς μας, εκείνοι μακριά από τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. μακριά από τους φίλους μας, τους συγγενείς μας, τους συναδέλφους μας, τους συνανθρώπους μας στον δρόμο και σε κάθε σημείο συνάντησης. Έχεις ή δεν έχεις λεφτά, δεν μπορείς να αγοράσεις το φάρμακο, γιατί δεν υπάρχει, δεν μπορείς να ταξιδέψεις, φεύγοντας μακριά, γιατί δεν μπορείς και γιατί δεν υπάρχει ασφαλές μέρος, δεν μπορείς να προστατευτείς περισσότερο ή λιγότερο, γιατί δεν υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις διαφορετικά από τον άλλον. Χρειαζόμαστε όλοι το ίδιο εμβόλιο, έχουμε ανάγκη όλοι τους ίδιους κουρασμένους γιατρούς και νοσοκόμους μας, βασιζόμαστε όλοι στις, ελπίζουμε, αντάξιες των περιστάσεων αποφάσεις των ηγετών μας. «Πρωτόγνωρη ισότητα απέναντι σε έναν κοινό εχθρό» Βιώνουμε μια πρωτόγνωρη ισότητα απέναντι σε έναν κοινό εχθρό, που λες και ήρθε να μας διδάξει, πως είναι πολύ περισσότερα αυτά που μας ενώνουν από αυτά που μας χωρίζουν. οι μεταξύ μας πόλεμοι προς το παρόν φαίνεται να παγώνουν, γιατί ξαφνικά δεν έχουν νόημα, αν ο νικητής στο τέλος δεν καταφέρνει να ζήσει. οι Εκκλησίες για κάθε θρησκεία, κάθε αίρεση κάθε είδους πίστη έκλεισαν τις πόρτες τους και μας άφησαν, πολύ σωστά αυτή τη στιγμή, μόνους με τον Θεό μας, που για όλους πια φαντάζει παντοδύναμος και για πρώτη ίσως φορά σαν να είναι το ίδιο πρόσωπο, πέρα από τα ονόματα που εμείς του δώσαμε. Του ζητάμε όλοι το ίδιο πράγμα και εκείνος απαντάει σε όλους μας με τον ίδιο τρόπο, οδηγώντας μας στον πυρήνα μας, εκεί που βρίσκεται η πηγή δύναμης του καθενός.

πιστεύω ακράδαντα, πως μπορούμε να ξεπεράσουμε και αυτή την κρίση, την πρώτη ίσως τόσο απόλυτα παγκοσμιοποιημένη και ελπίζω όλοι, όταν θα έχουμε αφήσει πίσω μας τις δύσκολες μέρες, να βγούμε πιο σοφοί από αυτή και να μην ξεχάσουμε, πόσο κοντά ήρθαμε, αν και μας χωρίζουν χιλιάδες χιλιόμετρα με όσους βρίσκονται σε άλλες γωνιές του πλανήτη ή απλά οι τοίχοι των σπιτιών μας με όσους βρίσκονται στο ίδιο κτίριο με μας και πως το κανάλι επικοινωνίας μας αυτές τις σύγχρονες αχαρτογράφητες εποχές δεν είναι το διαδίκτυο ή τουλάχιστον δεν είναι μόνο αυτό, αλλά η πραγματική αγάπη και το ουσιαστικό ενδιαφέρον του ενός για τον άλλον, μια και ο καθένας μας πια βλέπει στον άλλον τον εαυτό του, πέρα από το χρώμα του, τον σωματότυπό του, τις σωματικές του δυνατότητες, την ιστορία του, την οικονομική του κατάσταση, το μορφωτικό του επίπεδο, τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, τη γλώσσα του, τον Θεό του. οι επιστήμονες λένε, πως το ανθρώπινο DNA είναι κατά 99,9% κοινό σε όλους τους ανθρώπους κι όμως επιτρέψαμε σε αυτό το 0.01% να δημιουργήσει όλες αυτές τις διαφορές μεταξύ μας και τις κατατάξεις, που μας απομακρύνουν. μήπως τελικά θα μπορούσαμε να δούμε και τα δώρα που μια τέτοια κατάσταση φέρνει για μας, πέρα από την αυτονόητη καταστροφή και να επενδύσουμε σε αυτά; Κανένας αντίπαλος δεν νικιέται απόλυτα, παρά μόνο όταν καταφέρεις να χρησιμοποιήσεις τα όπλα του προς όφελός σου. Και προς το παρόν ο εχθρός μας αυτός, για δικό του κακό, κατάφερε να μας ενώσει, διανοητικά, συναισθηματικά, ρεαλιστικά. πόσες φορές άραγε βγήκαμε στα μπαλκόνια μας να χειροκροτήσουμε αυτούς που το αξίζουν, όχι τους προβεβλημένους και τους γνωστούς, αλλά τους αφανείς και τους άξιους; Γιατί λοιπόν να μη συνεχίσουμε να το κάνουμε και μετά τη φουρτούνα, λέγοντας «ευχαριστώ» σε όσους το αξίζουν, επιτρέποντας στον καθένα από μας να αναδείξει ό,τι θετικό έχει να δώσει, πάνω στο οποίο όλοι μας μαζί θα πατήσουμε, για ν’ ανέβουμε άλλο ένα σκαλοπάτι προς την κορυφή, που όλοι αναζητάμε και που πάντα, άσχετα από το πόσο ψηλά ή χαμηλά στέκεται ο καθένας στη ζωή του, βρίσκεται πάντα μέσα μας και αξίζει να την κατακτήσουμε, στηριζόμενοι στις αξίες μας, στα όνειρά μας, στις υπερβάσεις μας και στο καλό που ο κάθε ένας από μας κρύβει μέσα του;

* Ο Νίκος Μιχαλόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Δάσκαλος σε δημοτικά σχολεία κοινωνικά ευαίσθητων ομάδων (τσιγγανόπαιδες, παλλινοστούντες) και κεντρικός ομιλητής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολεία του Υπουργείου Παιδείας στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας και στο Πρότυπο Εκπαιδευτικό ίδρυμα της Near East στην Καισαριανή. Χρυσό μετάλλιο στον ακοντισμό στα European Masters Games στο Τορίνου της Ιταλίας, 9 φορές Πρωταθλητής Ελλάδας Masters στον ακοντισμό και 5 φορές Βαλκανιονίκης Masters. Best selling συγγραφέας 12 βιβλίων, βραβευμένος από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέλος του μεγαλύτερου αθλητικού και φιλανθρωπικού ιδρύματος στον κόσμο, του LAUREUS SPORT FOR GOOD FOUNDATION, τον Δεκέμβριο του 2010, τοποθέτησε την Ελληνική σημαία στην κορυφή των 6.000μ. του όρους Κιλιμάντζαρο, συγκεντρώνοντας χρήματα για τα παιδιά των παραγγουπόλεων του Ναϊρόμπι, φέρνοντας την Ελλάδα στην 1η θέση. Κατόπιν προσκλήσεως έχει πραγματοποιήσει ομιλίες και εκδηλώσεις σε περισσότερα από 500 σχολεία σε Ελλάδα, Κύπρο και εξωτερικό, μιλώντας στους μαθητές για αθλητισμό, διατροφή, περιβάλλον, bullying, καθώς επίσης για αξίες ζωής μέσα από τον αθλητισμό, τη δύναμη του ονείρου στη ζωή μας, την αξία της υπέρβασης και τη σημασία του ακτιβισμού (www.nikosmichalopoulos.gr)

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 35

AcTiviTY FOOdOxYS QUAliTY Εισάγει ένα νέο πρωτοποριακό σύστημα βαθμολόγησης και κατάταξης της ποιότητας αγροτικών προϊόντων από όλο τον κόσμο οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, η απελευθέρωση των αγορών και οι νέες διεθνείς συμφωνίες για την παραγωγή και διάθεση αγροτικών προϊόντων επιβάλουν νέα δεδομένα στον αγροτικό τομέα. οι πιέσεις από τα super market, η νομική ευθύνη του παραγωγού, η αστικοποίηση του πληθυσμού και η απομάκρυνσή του από τους τρόπους παραγωγής, οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες, οι έντονες πιέσεις από τη Βιομηχανία μεταποίησης – Τυποποίησης, η τάση για διαφοροποίηση, αλλά και η υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έθεσε γρήγορα αυτή την ανάγκη σε εφαρμογή. οι αγρότες καλούνται να προσαρμόσουν τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις τους σε σύγχρονες επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα ποιοτικά και ασφαλή με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος. Έτσι, τα προϊόντα θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ακολουθούνται ορθές γεωργικές πρακτικές σε θέματα καλλιέργειας, φυτοπροστασίας, συγκομιδής και διάθεσης των αγροτικών προϊόντων. AGRO 2.1, AGRO 2.2, GLOBALGAP, ISO 22000, ISO 9001, ISO 14001, IFS FOOD, BRC, GLOBALG.A.P. GRASP κ.ά. Τα πιστοποιητικά συνιστούν προαπαιτούμενο για την πώληση αγροτικών προϊόντων, αλλά και διαβατήριο για την διακίνησή τους από τον παραγωγό στο τραπέζι του καταναλωτή. οι εξελίξεις στις διεθνείς αγορές κατέληξαν ότι η πιστοποίηση συνιστά ένα πρώτο βήμα,

αλλά δεν αρκεί για τη διαφοροποίηση μιας επιχείρησης και των προϊόντων της ή ενός αγροτικού προϊόντος έναντι του ανταγωνισμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι βιομηχανίες μεταποίησης δεν αρκούνται πια μόνο στα πιστοποιητικά των προμηθευτών τους. προχωρούν στην έκδοση δικών τους απαιτήσεων μέσω ιδιωτικών πρωτοκόλλων, στα οποία «επιβάλλεται» να προσαρμοστούν οι προμηθευτές. πρωτόκολλα που δίνουν έμφαση στο σημείο παραγωγής των αγροτικών προϊόντων, στο χωράφι καιστον υπεύθυνο καλλιέργειας, στον παραγωγό και φυσικά στην ποιότητα των αγροτικών προϊόντων. Νέο σήμα ποιότητας η πραγματικότητα που διαμορφώνεται για κάθε αγροτική επιχείρηση αλλά και για κάθε κράτος που παράγει ποιοτικά αγροτικά προϊόντα αντικατοπτρίζει έναν διαρκή αγώνα για την επίτευξη όλων αυτών των προδιαγραφών που έχουν τεθεί από τα πρότυπα, τα πρωτόκολλα, τις απαιτήσεις των πελατών και τελικά από τον ίδιο τον καταναλωτή. η spin off του πανεπιστημίου Θεσσαλίας Foodoxys ( www.foodoxys.com)κατανοώντας την μεγάλη ανάγκη της διαφοροποίησης της Ελληνικής αγροτικής παραγωγής δημιούργησε ένα νέο σήμα ποιότητας, το πρώτο ευρωπαϊκό σήμα πιστοποίησης που έχει δημιουργηθεί από ελληνική εταιρεία στον αγροδιατροφικό τομέα, το AFQ (Activity Foodoxys Quality). Το νέο ευρωπαϊκό σήμα πιστοποίησης AFQ, η αίτηση του οποίου δημοσιεύθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διανοητικής ιδιοκτησίας (EUIPO), εισάγει ένα νέο πρωτοποριακό σύστημα βαθμολόγησης και κατάταξης της ποιότητας αγροτι-

«όπλο»… στα χέρια πλέον των παραγωγών

κών προϊόντων από όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα αφορά στη σύγκριση μιας ευρείας γκάμας προϊόντων κατηγοριοποιημένων με βάση των κώδικα τροφίμων και ποτών της ευρωπαϊκής ένωσης και του αμερικάνικου FDA, όπως δημητριακά και προϊόντα εξ αυτών, προϊόντα με βάση το κρέας και παρασκευάσματα κρέατος, γάλα αυγά και προϊόντα από αυτά, εδώδιμα λίπη και έλαια, καφές, τσάι και προϊόντα του, ιχθυηρά και προϊόντα τους, διάφορα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, ποτά, διατηρημένα τρόφιμα κ.α. Κάθε προϊόν υποβάλλεται σε μία λεπτομερή αξιολόγηση της ποιοτικής εγγενούς σύστασής του, που έχει ως γνώμονα την υγεία και ευεξία του ανθρώπου. Στα αυστηρά πρωτόκολλα ελέγχου που υποβάλλεται, γίνεται εκτίμηση της ικανότητάς του να εξουδετερώνει ένα πλήθος τόσο συνθετικών όσο και φυσικών ελεύθερων ριζών. παράλληλα ελέγχεται η ικανότητα προστασίας που παρέχει το προϊόν στο DNA από θραύσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε μεταλλάξεις. Τέλος, το προϊόν δοκιμάζεται ως προς την δυνατότητά του να προστατεύει σημαντικά βιομόρια του οργανισμού, όπως τα λιπίδια, από οξειδωτικές βλάβες που συνδέονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τους ρυθμούς του και σχετίζονται σε μελέτες με καρδιοπάθειες, νευρολογικές παθήσεις και καρκίνο. Αυτό το σήμα πιστοποίησης αποτελεί ένα όπλο στα χέρια πλέον των παραγωγών να δώσουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα τους και η χώρα μας καλείται να το εκμεταλλευτεί για πολλά αγροδιατροφικά προϊόντα που αυτή τη στιγμή υστερούν στην προστιθέμενη αξία τους. Βρίσκεται πλέον στο site : https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/018249644

Ο καθηγητής του τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας και μέλος της ομάδας της Foodoxys κ. Δημήτριος Κουρέτας δήλωσε: «Το σχήμα πιστοποίησης αποτελεί ένα όπλο στα χέρια επιχειρήσεων και παραγωγών ώστε να δώσουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα τους. Η χώρα μας πρέπει να εκμεταλλευτεί την πιστοποίηση των προϊόντων καθώς διαθέτει προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας τα οποία δυστυχώς δεν έχουν αναδειχθεί. Κατά τη γνώμη μου και σύμφωνα με τις μετρήσεις που έχουμε ήδη κάνει το ρύζι Στρυμόνα, το ντοματάκι Σερρών, τα φασόλια ορεινής Σερρών, πατάτα Νευροκοπίου Δράμας, μαύρη σταφίδα, μέλι Αγράφων, μέλι Χαράδρας Βίκου, γίδινο γάλα Δυτ. Μακεδονίας, σκόρδο Πλατυκάμπου, είναι μερικά από τα πολλά αγροτικά προϊόντα με το υψηλότερο σκορ. Όμως θέλει μελέτη επί αυτού.». Για την κατάθεση της αίτησης ενώπιον του EUIPO και την κατάρτιση του κανονισμού χρήσης ενήργησε για λογαριασμό της εταιρείας ο Δικηγόρος Αθανάσιος-Αντώνιος Λεοντάρης της Ratio Legal Services.

36 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΣYΝΘΕΤΙΚH ΒΙΟΛΟΓiΑ: EΝΑ ΕΥΟiΩΝΟ ΜEΛΛΟΝ ΜΕ ΤΗ ΒΟHΘΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤHΜΗΣ Αρθρογράφοι εκ μέρους iGEM Thessaly: Αστερία Τσαπαδίκου, φοιτήτρια τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας Εμμανουήλ Στυλιανάκης, απόφοιτος Φαρμακευτικής του τμήματος Πατρών

πολυεπίπεδη κρίση που σφυροκοπά την ελληνική κοινωνία σε συνδυασμό με την τρέχουσα υγειονομική, έφεραν στην επιφάνεια χρονίζουσες παθογένειες και ανεπάρκειες της. Για το λόγο αυτό αποτελούν μια χρυσή ευκαιρία να αναστοχαστεί κανείς τις ελλείψεις και τα κενά που έγιναν τροχοπέδη στην κοινωνική και την επιστημονική εξέλιξη. Ενδεικτικά της κατάστασης αυτής είναι ο επιστημονικός αναλφαβητισμός που μαστίζει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας (π.χ. ανεπίγνωστη κριτική για εμβόλια, GMOs κλπ) αλλά και ο μειωμένος συντελεστής βαρύτητας που προσδίδουμε σαν κοινωνία στην επιστήμη και την ικανότητά της, ως πολυεργαλείου, να επιλύει προβλήματα. η αποκωδικοποίηση της γενετικής πληροφορίας και η συνακόλουθη ανάπτυξη των πεδίων της μοριακής βιολογίας και της γενετικής, έθεσαν τα θεμέλια για την αλματώδη ανάπτυξη της

βιοϊατρικής έρευνας. οι κατακτήσεις αυτές των επιστημόνων έχουν επιτρέψει πια στη σύγχρονη φαρμακευτική έρευνα να μετατοπιστεί από το πρότερο στάδιο της παραγωγής παραδοσιακών χημικών μικρομοριακών φαρμάκων στο επίπεδο της χειραγώγησης του γονιδιώματος, χρησιμοποιώντας επισταμένως τεχνικές προϊόντων με θεραπευτικό δυναμικό. Αυτά τα ιδιαζόντως καρποφόρα εγχειρήματα έχουν εμπλουτίσει το θεραπευτικό μας οπλοστάσιο με πολυδύναμες εφαρμογές, όπως οι γενετικής και βιομοριακής μηχανικής με σκοπό την ανάπτυξη καινοτόμων βιολογικών γονιδιακών θεραπειών όπως , τα μονοκλωνικά αντισώματα, οι χιμαιρικές πρωτεϊνικές κατασκευές, αλλά και οι γενετικά επαναπρογραμματισμένοι μικροοργανισμοί που συνεισφέρουν στην σωματική ευεξία βρίσκουν εφαρμογές σε πολλές περιπτώσεις , όπως είναι η περίπτωση του project μας, ή τα mRNA εμβόλια σαν αυτό εναντίον του SARS-CoV-2 αλλά και σε άλλες αναρίθμητες περιπτώσεις βιοϊατρικών εφαρμογών. η δυνατότητά μας λοιπόν να μεταχειριζόμαστε το DNA και να επεμβαίνουμε σε μοριακό επίπεδο πάνω του, έχει ανοίξει νέους και ελπιδοφόρους ορίζοντες για τους ερευνητές του παρόντος και του μέλλοντος. Στο παρελθόν, ο μόνος τρόπος

θεραπείας για κάποιον που έπασχε από ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη ή από υποφυσιογενή νανισμό, θα ήταν να του χορηγηθεί ινσουλίνη εκχυλισθείσα από πάγκρεας γουρουνιών ή αντίστοιχα αυξητική ορμόνη από υπόφυση πτώματος, κάτι που όχι μόνο θα είχε πενιχρά αποτελέσματα αλλά θα συνοδευόταν τις περισσότερες φορές όχι μόνο από ανεπιθύμητες αλλά και θανάσιμες παρενέργειες . η ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας και των όμορων πεδίων επιδρούν καθοριστικά φέρνουν την επανάσταση στην ιατρική και όλα αυτά τα προβλήματα εισέρχονται στη λήθη της ιστορίας. Σήμερα ,οι πρωτεΐνες με φαρμακευτική χρήση μπορούν να εκφραστούν μαζικά και σ’ ένα πλαίσιο υψηλών προδιαγραφών ποιότητας από γενετικά τροποποιημένα βακτήρια κι ύστερα να διατεθούν στον ασθενή, χάρη στη βιοτεχνολογία που αποτελεί και τη μήτρα της συνθετικής βιολογίας. «η συνθετική βιολογία μπορεί να παραλληλιστεί και με την Αρχιτεκτονική» η συνθετική βιολογία, η νέα κατάκτηση του 21 αιώνα, δύναται να παρομοιαστεί με τον προγραμματισμό. Όπως ένας μηχανικός υπολογιστών φτιάχνει κάποιο λογισμικό που εκτελεί συγκεκριμένους αλγόριθμους, έτσι και στην συνθετική βιολογία κατασκευάζουμε

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 37

γονιδιακά κυκλώματα. Δημιουργούνται δηλαδή κατά κάποιο τρόπο «βιολογισμικά» τα οποία και τα ενσωματώνουμε σε φορείς-οχήματα, όπως είναι λόγου χάρη τα βακτήρια τα οποία πλέον δρουν ως «βιορομπότ» που απλά εκτελούν τις γονιδιακές οδηγίες με τις οποίες τα προγραμματίσαμε. οι γενετικά τροποποιημένοι μικροοργανισμοί είναι ικανοί πλέον να συνθέτουν φαρμακομόρια, χρήσιμους μετοβολίτες, πρωτεΐνες, βιοκαύσιμα και γενικά ό, τι τα προγραμματίσει ο συνθετικός βιολόγος. η συνθετική βιολογία μπορεί να παραλληλιστεί και με την Αρχιτεκτονική. ισοδύναμα, όπως ένας αρχιτέκτονας ή πολιτικός μηχανικός σχεδιάζει και χτίζει ένα οικοδόμημα, έτσι και ένας συνθετικός βιολόγος, χρησιμοποιώντας γενετικούς «βιόλιθους», κατασκευάζει πολυσύνθετα και πολυδύναμα γενετικά κυκλώματα και δίκτυα. η δράση της συνθετικής βιολογίας είναι τέτοια που καθιστά τα βακτήρια ως “μικροφαρμακοβιομηχανίες”.Αυτές μπορούν να συνθέτουν και να εκκρίνουν στοχευμένα φαρμακευτικές ενώσεις εντός του οργανισμού, όπως ενισχυμένα προ βιοτικά, ή βακτήρια που εκφράζουν στην επιφάνειά τους επικράτειες αντισωμάτων κατάλληλες να αναγνωρίζουν καρκινικά αντιγόνα κι έπειτα να πυροδοτούν μία αντικαρκινική δράση. Τα επιτεύγματά τους όμως δεν σταματούν εδώ, χρησιμοποιούν τα βακτήρια ως βιοαισθητήρες και ανιχνεύουν τοξικά μέταλλα και ρυπαντές κι ύστερα τα βιοαποικοδομούν στο πλαίσιο της βιοεπεξεργασίας λυμάτων. Το συμπέρασμα είναι ένα + build it to understand it… Το φάσμα των δυνητικών εφαρμογών της συνθετικής Βιολογίας είναι κυριολεκτικά απεριόριστο. Κάτι τέτοιο επιβεβαιώνει o ίδιος ο διαγωνισμός iGEM καθώς αποδεικνύει ότι τα projects που παρουσιάζονται συνιστούν το θερμοκήπιο των ιδεών που όταν βλαστήσουν μπορούν να μεταστοιχειωθούν σε κερδοφόρες start-up επιχειρήσεις που υπόσχονται

υλοποιήσιμες λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα. η αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο και η βελτίωση της ποιότητας ζωής σε συνδυασμό με το σεβασμό στη φύση και το περιβάλλον ίσως μας οδηγούν αναπόφευκτα στην Συνθετική βιολογία και τις εφαρμογές της . Ίσως αυτές να είναι μέρος για της συνταγής εξόδου από την οικονομική αποτελμάτωση και επιστημονική απαξίωση της χώρας μας. Αν παγιωθεί ο διεθνής ακαδημαϊκός αυτός θεσμός στη χώρα μας, θα συμβάλλει καταλυτικά, μεταξύ άλλων, στον μετασχηματισμό της Ελλάδας σε μία οικονομία της γνώσης που παράγει πρωτοποριακά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, προλειαίνοντας το έδαφος προς μια βιώσιμη βιο-οικονομία. «Δημιουργούνται ηθικά ζητήματα» Ωστόσο η εξέλιξη των τεχνολογιών που αποβλέπουν στην τροποποίηση του ανθρωπίνου γονιδιώματος και όλες οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας σχετιζόμενες με την αναζήτηση της επίλυσης προβλημάτων και της επιστημονικής ανακάλυψης δημιουργούν ηθικά ζητήματα όταν γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης ή κατευθυνόμενης έρευνας στο βωμό του κέρδους και της επιστημονικής αναγνώρισης. η ηθική πρέπει να χαρακτηρίζει τον ερευνητή και κατ επέκταση την έρευνα που εκπονεί. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που πιέσεις και παράγοντες σχετικοί με την έρευνα και τη χρήση της - κρατική ή ιδιωτική χρηματοδότηση, πίεση για επιστημονική καριέρα και αναγνώριση - λειτουργούν ανασταλτικά στην ανάληψη της ηθικής ευθύνης από τους ερευνητές . Εδώ έρχεται η ανθρώπινη ηθική φύση να επιβεβαιώσει ότι και ο ερευνητής -επιστήμονας είναι άνθρωπος που θα πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να πορευτεί σύμφωνα με τους κανόνες της έρευνας και της δεοντολογίας ιδιαίτερα στις ιατρο-βιολογικές επιστήμες. Ας αναζητήσουμε λοιπόν τη διέξοδο από την οικονομική κρίση στη συνθετική βιολογία και ας τη δούμε ως πρόκληση για την ηθική επάνδρωση των ερευνητών.

Η αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο και η βελτίωση της ποιότητας ζωής σε συνδυασμό με το σεβασμό στη φύση και το περιβάλλον ίσως μας οδηγούν αναπόφευκτα στην Συνθετική βιολογία και τις εφαρμογές της

38 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ χΡΟΝΙΑ Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΕχΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑδΕΙΓΜΑ ΤΟΥ AgroJASon ProJect ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ θΕΣΣΑΛΙΑΣ

πό την προϊστορία, ο άνθρωπος έχει σταματήσει να βασίζεται στο κυνήγι και στην αναζήτηση της τροφής, αφού πλέον την παράγει ο ίδιος. η γεωργία και η κτηνοτροφία συνοδεύουν την ανθρωπότητα και η επιβίωση εξασφαλίζεται δίνοντας περιθώρια ανάπτυξης στον πολιτισμό. Το ερώτημα όμως είναι, θα μπορούσε να το καταφέρει ο άνθρωπος, χωρίς να έχει δημιουργήσει κάποιες πολύ βασικές τεχνολογίες; πώς θα μπορούσε να οργώσει το χωράφι χωρίς το φτυάρι; πώς θα μπορούσε να παρέχει συνεχώς νερό στην γη του, αν δεν δημιουργήσει δομές για την μεταφορά του; Εστιάζοντας στο κομμάτι της γεωργίας, την λύση την έχει δώσει η αγροτική τεχνολογία. η ανάπτυξή της έχει βελτιώσει τη ζωή του αγρότη και την απόδοση της καλλιέργειας. μάλιστα τους τελευταίους αιώνες έχει δημιουργηθεί αγορά μέσα από αυτή, και κάπως έτσι προέκυψαν τα τρακτέρ, τα ραβδιστικά ή και βιομηχανίες όπως ελαιουργία, οινοποιεία και τα λοιπά. πλέον όμως τα προβλήματα που καλείται να λύσει η αγροτική τεχνολογία δεν αφορούν μόνο την βελτίωση των συνθηκών του αγρότη και την παραγωγή μεγαλύτερου αριθμού προϊόντων. Αρχικά είναι γνωστό πως το πόσιμο νερό και οι πόροι παραγωγής ενέργειας, ολοένα και μειώνονται λόγω της αλόγιστης χρήσης τους. Για να λυθεί το πρόβλημα, προκύπτουν λύσεις που παράγουν ενέργεια (ηλεκτρική), μέσω Ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας (ΑπΕ) και πόσιμου νερού, όπως για παράδειγμα τα εργοστάσια αφαλάτωσης. Δυστυχώς, η προσπάθεια ενίσχυσης των πόρων πρέπει να συνδυαστεί με την καλύτερη διαχείρισή τους, για να μην καταλήξει άδοξα. Έπειτα το

έδαφος και το υπέδαφος πλέον βρίσκονται σε οριακό σημείο λόγω του ανθρωπίνου παράγοντα. Ενδεικτικά, θα πάρουμε την μία από τις περιπτώσεις, όπου για την μέγιστη απόδοση της καλλιέργειας, ο αγρότης προσθέτει φυτοφάρμακα. Κάποια ποσότητα από το φυτοφάρμακο μαζεύεται από τις απορροές και καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα, μολύνοντας σε βάθος χρόνου το ήδη μειωμένο πόσιμο νερό. Τέλος, ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η αύξηση του παγκοσμίου πληθυσμού. Ενδεικτικά ο παγκόσμιος πληθυσμός το 1900 ήταν στο 1,650 δις, φέτος 7,795 δις, ενώ το 2060 πάνω από 10 δισεκατομμύριά άνθρωποι προβλέπονται να κατοικούν στην γη. Αυτό σημαίνει ότι η γεωργία πρέπει να παράγει μεγαλύτερες ποσότητες για να καλύψει επαρκώς το σύνολο της ανθρωπότητας. Έτσι η ανθρωπότητα οφείλει να χρησιμοποιήσει νέες λύσεις στην αγροτική τεχνολογία, που θα στοχεύουν κυρίως στην μείωση των συνεπειών των δραστηριοτήτων της στο περιβάλλον. «Έξυπνη διαχείριση καλλιέργειας» Ευτυχώς, η επιστήμη έχει προχωρήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια. η υπολογιστική δύναμη που υπάρχει ακόμα και σε φθηνές συσκευές, δίνουν την δυνατότητα της έξυπνης διαχείρισης μιας καλλιέργειας. πλέον μπορούν να δημιουργηθούν συσκευές που δεν θα δουλεύουν απλά στατικά, αλλά με έναν δυναμικό τρόπο θα προβλέπουν μελλοντικές καταστάσεις, και ο αυτοματισμός τους θα μειώσει τις δαπάνες σε μεγάλη κλίμακα. Επίσης, αξιοποιώντας την τεχνολογία, η γεωπονική επιστήμη έχει δώσει λύσεις για θερμοκήπια, όπου η κυκλοφορία του νερού που ποτίζεται ανακυκλώνεται. Αυτές, σε συνδυασμό με την υδροπονία, την καλλιέργεια φυτών σε αδρανή

Πλέον μπορούν να δημιουργηθούν συσκευές που θα προβλέπουν μελλοντικές καταστάσεις, και ο αυτοματισμός τους θα μειώσει τις δαπάνες

υποστρώματα αντί του εδάφους, έχουν δημιουργήσει νέες μεθόδους παραγωγής τροφής που επιλύουν τα προβλήματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως. η μείωση απαιτούμενης ποσότητας νερού είναι εμφανής όταν οι έρευνες δείχνουν ότι αυτή πέφτει κατά 90%. Όσον αφορά την μόλυνση του εδάφους και υπεδάφους, η καλλιέργεια στο υπόστρωμα μειώνει αρκετά την ανάγκη για φυτοφάρμακα, ενώ τα λίγα που απαιτούνται μπορούν να φιλτραριστούν. Τέλος ο αριθμός απόδοσης μεγαλώνει, αφού υπάρχει πλήρης έλεγχος της ανάπτυξης του φυτού, και μπορούν από ένα φυτό να παραχθούν σχετικά πολλαπλάσιοι καρποί και να τραφούν ανάλογα πολλαπλάσιοι συνάνθρωποί μας. Το AgroJason Project Ανησυχώντας για τα προβλήματα που αναλύθηκαν και την έλλειψη διάθεσης για εκσυγχρονισμό της πλειοψηφίας των Ελλήνων αγροτών, κάποιοι φοιτητές του πανεπιστημίου Θεσσαλίας δημιουργήσαμε το AgroJason Project. Αρχικό μέλημα μας είναι μια έξυπνη κατασκευή που παράγει συγκεκριμένα φυτά με οικολογικό τρόπο. η κατασκευή αυτή αποτελεί ένα μικρό υδροπονικό θερμοκήπιο και δίνεται βάση στην βέλτιστη διαχείρισή του όσον αφορά την ενέργεια και το νερό, δίχως όμως στέρησης ποιότητας. Για την διευκόλυνση της επικοινωνίας με τον χρήστη, αλλά και μελλοντικές επεκτάσεις και συνεργασίες, οι αισθητήρες του εντάσσονται σε μια πλατφόρμα Internet of Things. Τέλος, το εγχείρημα έχει εθελοντικό χαρακτήρα, επομένως θέλουμε μέσω του AgroJason Project να μεταδώσουμε στην τοπική κοινωνία τους προβληματισμούς μας αλλά και τις λύσεις που υπάρχουν, ή μπορούν να προκύψουν, με την αγροτική τεχνολογία.

Ο Χαράλαμπος Πατσιανωτάκης είναι τελειόφοιτος φοιτητής του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και μηχανικός στην Centaur Analytics. Είναι ένας εκ των ιδρυτών του AgroJason Project και ο πρώτος διαχειριστής του. Μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου στην επικαιρότητα ήταν συνεχώς η στάθμη του νερού μιας τεχνητής λίμνης που τροφοδοτεί την άρδευση ενώ παράλληλα έβλεπε τον μέσο αγρότη να μην επενδύει στην τεχνολογία και να σπαταλάει νερό. Συνεπώς, ευαισθητοποιήθηκε και έχει ενασχοληθεί αρκετά με τα θέματα αγροτικής τεχνολογίας.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 39

ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ, ΤΗΝ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

ΤΟΥ ΚωΣΤΑ ΜΑΓΟΥ *

πως συμβαίνει με κάθε γενιά, το ίδιο και η γενιά του 21ου αιώνα έχει σημαντικά μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία και στην γνώση απ’ ότι οι προηγούμενες γενιές. η εκπαίδευση, κυρίως με την υποστήριξη του διαδικτύου και της πληροφορικής γενικότερα, έχει ανοίξει νέους δρόμους στην απόκτηση γνώσεων, δημιουργώντας καινούρια περιβάλλοντα στις παραδοσιακές διαδικασίες της διδασκαλίας και μάθησης. Εκπαιδευτικοί και μαθητές με το πάτημα μόνο μερικών πλήκτρων μπορούν πλέον να ανοίξουν παράθυρα στον κόσμο της επιστήμης, της τεχνολογίας, της καθημερινής ζωής. Δεν νομίζω να αμφισβητεί κανείς τα οφέλη που θα έχει η γενιά του 21ου αιώνα από το άνοιγμα αυτών των παραθύρων, από την πρόσβαση σε πληροφορίες, γνώσεις και εικόνες που προηγούμενες γενιές δεν μπορούσαν ούτε να φανταστούν. Όμως, συγχρόνως δημιουργούνται δυο σημαντικά ερωτήματα: Το πρώτο αφορά στους πιθανούς κινδύνους που κρύβονται πίσω από αυτές τις νέες δυνατότητες πρόσβασης στην γνώση, αν δεν συνοδεύονται από την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών/τριών. Το δεύτερο ερώτημα εστιάζει στο αν όλοι οι μαθητές/τριες έχουν ίσες ευκαιρίες στην παραπάνω πρόσβαση, άρα και σε μια εκπαιδευτική διαδικασία που θα στηρίζεται κυρίως σε μια τέτοια προσέγγιση της γνώσης. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών ζητούμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών ως ένα ζητούμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν είναι κάτι νέο. η συζήτηση για την στροφή της εκπαίδευσης προς την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης έχει ξεκινήσει ήδη εδώ και αρκετές δεκαετίες και οι υποστηρικτές της γίνονται όλο και περισσότεροι τόσο στο χώρο της παιδαγωγικής όσο και πολλών άλλων επιστημών. οι μαθητές/τριες

χρειάζεται όχι να αποδέχονται αξιωματικά τις όποιες γνώσεις και πληροφορίες τους παρέχει η εκπαίδευση και η κοινωνία, αλλά να τις κρίνουν, να τις αξιολογούν, να προσπαθούν να διαβάζουν τα φανερά και τα κρυφά μηνύματα που μπορεί να μεταφέρουν, τον τρόπο που επηρεάζουν και επιδρούν στις διάφορες κοινωνικές ομάδες και άτομα. με δεδομένο ότι η γνώση δεν αποτελεί πάντα μια επιστημονική «αλήθεια», αλλά συγχρόνως είναι και μια κοινωνική «κατασκευή», η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών χρειάζεται να αποτελέσει ένα κυρίαρχο στοιχείο της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα. Αυτό, βέβαια, συνεπάγεται ουσιαστικά αλλαγή στον προσανατολισμό της εκπαίδευσης, από μια εκπαίδευση της αποστήθισης και των εξετάσεων σε μια εκπαίδευση περισσότερο στοχαστική, λιγότερο ανταγωνιστική, περισσότερο δημοκρατική. η εκπαίδευση του 21ου χρειάζεται να είναι δημοκρατική όχι στους λόγους, αλλά στην πράξη. μια πραγματικά δημοκρατική εκπαίδευση είναι μια εκπαίδευση ίσων ευκαιριών και κοινωνικής δικαιοσύνης. οι δρόμοι πρόσβασης στην γνώση, τόσο οι παραδοσιακοί όσο και οι καινούριοι, χρειάζεται να είναι ανοικτοί για όλους και όλες. η γενιά του 21ου αιώνα, περισσότερο από τις προηγούμενες, είναι μια «πολύχρωμη’ γενιά. μαθητές και μαθήτριες με διαφορετικές εθνικές, κοινωνικοοικονομικές, γλωσσικές, θρησκευτικές, έμφυλες και άλλες ταυτότητες αλληλεπιδρούν μέσα στις σχολικές αίθουσες. μια αλληλεπίδραση ιδιαίτερα γόνιμη που λειτουργεί εμπλουτιστικά στο γνωστικό και κοινωνικό σχολικό περιβάλλον. Το σχολείο χρειάζεται να υποστηρίξει στην πράξη την παραπάνω συνύπαρξη και αλληλεπίδραση, δίνοντας κίνητρα σε όλους τους μαθητές, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες αφετηρίες και ανάγκες τους, αξιοποιώντας τις διαφορετικές δυναμικές τους, στοχεύοντας όμως στην ισότιμη προσωπική και ακαδημαϊκή τους εξέλιξη. προφανώς, όταν μιλάμε για «σχολείο», δεν

Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών χρειάζεται να αποτελέσει ένα κυρίαρχο στοιχείο της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα

εννοούμε τους σχολικούς τοίχους. Σχολείο είναι οι εκπαιδευτικοί, είναι το επίσημο και το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα, είναι τα σχολικά βιβλία και οι διδακτικές μέθοδοι, είναι η σχέση με τις οικογένειες των μαθητών και την κοινότητα και πρωτίστως είναι η γενικότερη εκπαιδευτική πολιτική. Η εκπαιδευτική πολιτική του 21ου αιώνα δεν μπορεί παρά να είναι διαπολιτισμική και συμπεριληπτική, μια πολιτική που θα αναγνωρίζει τον πλούτο της διαφορετικότητας, θα καταδικάζει τις διακρίσεις, την μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό, θα οραματίζεται την κοινωνική δικαιοσύνη. Η γενιά του 21ου αιώνα χρειάζεται να είναι μια ενσυναισθηματική γενιά Στο πλαίσιο μιας τέτοιας πολιτικής και μιας αντίστοιχης εκπαιδευτικής διαδικασίας που αυτή θα προωθεί, μαζί με την κριτική σκέψη των μαθητών/τριών θα καλλιεργείται και μια ακόμη απαραίτητη δεξιότητα: η ενσυναίσθηση. η δεξιότητα να μπορεί κανείς να κατανοήσει γνωστικά, αλλά κυρίως συναισθηματικά, τον διπλανό του, να ‘περπατήσει με τα παπούτσια του’ όπως συνηθίζεται να λέγεται. η γενιά του 21ου αιώνα χρειάζεται να είναι μια ενσυναισθηματική γενιά, μια γενιά που θα έχει εκπαιδευτεί από πολύ νωρίς, από την προσχολική ακόμη ηλικία, στην κατανόηση και αμοιβαία αποδοχή του ‘άλλου’. η ενσυναίσθηση σχετίζεται άμεσα με την συναισθηματική νοημοσύνη που σήμερα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κλειδιά τόσο της αρμονικής συμβίωσης σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, όσο και της προσωπικής ανάπτυξης και ικανοποίησης του ατόμου στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Αν λοιπόν ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, ως ενεργοί και ευαισθητοποιημένοι πολίτες επιθυμούμε η γενιά του 21ου αιώνα να είναι μια «ευτυχισμένη» γενιά, ας υποστηρίξουμε μια εκπαίδευση της κριτικής σκέψης και της ενσυναίσθησης, μια εκπαίδευση των ίσων ευκαιριών και της κοινωνικής δικαιοσύνης, μια εκπαίδευση της αλληλεγγύης.

*Ο Κώστας Μάγος είναι αναπληρωτής καθηγητής διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

40 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

«OΣΟ ΥΠAΡχΟΥΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟi ΠΟΥ ΟΝΕΙΡΕYΟΝΤΑΙ, ΥΠAΡχΕΙ ΕΛΠiΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛYΤΕΡΟ ΚOΣΜΟ…» ΤHΣ χΡΙΣΤΙΝΑΣ ΡΟΥΣΗ - ΒΕΡΓΟΥ

«Για τις Φοιτήτριες και τους Φοιτητές που Ονειρεύονται να Γίνουν Εκπαιδευτικοί»

απειλή της πανδημίας και τα μέτρα της απαγόρευσης διαμόρφωσαν μια κοινή εμπειρία. Αυτή η γενιά ήρθε πολύ κοντά σε αυτό που θα μπορούσε να νοηματοδοτηθεί και ως μια βιωματική προσέγγιση της κοινής μοίρας των ανθρώπων. Όλη η ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια κοινή απειλή. μια συμμετοχική εμπειρία που αναπόφευκτα μας κάνει να σκεφτούμε ξανά τους τρόπους της κοινής συνύπαρξης (είναι κοινή η ανθρώπινη μοίρα), με σεβασμό στους διαφορετικούς τρόπους που εκφράζεται η ζωή, με σεβασμό στον πλανήτη και στο περιβάλλον. Και εδώ έρχεται ο φόβος. Ένα συναίσθημα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ψυχολογική σκέψη. ο φόβος αποτελεί ένα πολύ δομικό συστατικό της οργάνωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας. πυρηνικό συναίσθημα, σπόρος φυτεμένος στις βαθιές δομές του εγκεφάλου μας, παρών στη γέννησή μας, φέρει αναγνωρίσιμο αποτύπωμα στην προσωπική ιστορία της ζωής μας αλλά και στην ιστορία του είδους μας. Όποιος ελέγχει τον

Το σημείο που γεννιέται η ελπίδα είναι ακριβώς όταν ένας δάσκαλος συναντά έναν μαθητή

φόβο ελέγχει και αυτόν που φοβάται. ο άνθρωπος θα κάνει πολλά για να τον αποφύγει: ως παιδί θα περιβάλει την κακοποίηση με ενοχή, ως ενήλικας θα δει την αδιέξοδη παραμονή του σε μια κακοποιητική σχέση ως καταβληθείσα επένδυση που δεν πρέπει να πάει χαμένη. Ως πολίτης θα απεμπολήσει τις ελευθερίες του. οι φόβοι κρύβουν επιμελώς την πραγματική φύση τους. οι φοιτητές που ονειρεύονται να γίνουν εκπαιδευτικοί θα σταθούν απέναντι στον φόβο και θα προστατεύσουν το παιδί. Θα αναζητήσουν τον μαθητή τους, και θα το κάνουν με κάθε τρόπο. Στο εξής το βασικό ερώτημα θα είναι «πώς θα φτάσω στον μαθητή μου;» οι νέες τεχνολογίες θα επιτρέψουν στους εκπαιδευτικούς να καταστήσουν πιο συμμετοχική και πιο προσβάσιμη την εκπαίδευση ως το μόνο αντίδοτο απέναντι στον φόβο. Και δεν θα υπάρχει στο μέλλον μαθητής «ανεπίδεκτος μαθήσεως». Και καθώς θα αναζητούν τον μαθητή θα βρίσκουν και τον εαυτό τους. Όπως στην ψυχολογία κλείνουμε τους ανοιχτούς λογαριασμούς με το

παρελθόν μας και επουλώνουμε τις δικές μας πληγές ως μονόδρομο για να σταθούμε αποτελεσματικά σε ρόλο θεραπευτικό, το ίδιο θα συμβεί και στον εκπαιδευτικό. Θα αναπτύξει δεξιότητες να αντιπαρέρχεται τα διασπαστικά ερεθίσματα και να ελέγχει καλύτερα την προσοχή του, θα προστατεύει τον εαυτό του από την υπερέκθεση στην πληροφορία και την συναισθηματική αποδιοργάνωση που αυτή συνεπάγεται. Θα επιτρέψει στον εαυτό του να νιώσει ανία και εκεί στο κατώφλι της, θα του αποκαλυφθεί η δημιουργικότητα. Και έτσι βοηθώντας τον εαυτό του, θα βοηθάει και τον μαθητή του να τακτοποιεί τον δικό του κόσμο. Και με την τάξη έρχεται η επίγνωση και ο φόβος δεν εξουσιάζει πια τις ζωές των ανθρώπων. Αυτά βλέπω για την γενιά του αύριο. Και σκέφτηκα ότι όσο υπάρχουν εκπαιδευτικοί που ονειρεύονται, υπάρχει ελπίδα για τον καλύτερο κόσμο. Και το σημείο που γεννιέται η ελπίδα είναι ακριβώς όταν ένας δάσκαλος συναντά έναν μαθητή.

*Η Χριστίνα Ρούση – Βέργου είναι Επίκ. Καθ. Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Είναι ψυχολόγος με εκπαίδευση στη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία. Πραγματοποίησε τις προπτυχιακές της σπουδές (ΦΠΨ και Τμήμα Ψυχολογίας) στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ στην Αθήνα. Η μεταδιδακτορική της έρευνα, με υποτροφία από το ΙΚΥ, είχε ως αντικείμενο τη μελέτη των συναισθηματικών δυσκολιών και των προβλημάτων συμπεριφοράς των παιδιών. Το διδακτορικό της, επίσης με υποτροφία από το ΙΚΥ, είχε ως αντικείμενο τη μελέτη της επαγγελματικής εξουθένωσης και της επαγγελματικής ικανοποίησης σε εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Η εξειδίκευσή της στη Συμβουλευτική πραγματοποιήθηκε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στο ΠΤΕΑ διδάσκει τα μαθήματα: α) Εκπαιδευτική Ψυχολογία, β) Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεωρία στην Εκπαίδευση, γ) Συμβουλευτική Ψυχολογία στην Εκπαίδευση, δ) Κοινωνική και Γνωστική Ανάπτυξη του Παιδιού, ε) Χαρακτηριστικά του Εκπαιδευτικού και Μαθησιακή Διαδικασία

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 41

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΜΕΤΑΣχΗΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΛΙΝΟΥ ΒΙΓΛΑ *

Εκπαίδευση Ενηλίκων ανήλθε στο προσκήνιο ως θέμα της εκπαιδευτικής πολιτικής και συνακόλουθα της Επιστήμης της Αγωγής περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Σαφή προτεραιότητα όμως απέκτησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν αναγνωρίστηκε διεθνώς η σημασία της για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, για την κοινωνική συνοχή και την ενεργό συμμετοχή στην οικονομία της γνώσης. οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτή την πολυδιάστατη ανάπτυξη της εκπαίδευσης ενηλίκων την τελευταία τριακονταετία, συνδέονται άμεσα με τις ανάγκες που βαθμιαία προέκυψαν στα δύο βασικά επίπεδα κάθε κοινωνίας: το οικονομικότεχνολογικό και το κοινωνικό-πολιτισμικό. η απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου και η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού, σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες τεχνολογικές εξελίξεις και τις ριζικές αλλαγές στις μορφές της εργασίας, οι σαρωτικές μετακινήσεις πληθυσμών, η ένταση του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού, η κρίση που χαρακτηρίζει τις τελευταίες δεκαετίες τις παραδοσιακές κοινωνικές δομές, η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου έχουν ως επακόλουθο ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται να καθορίζουν μόνοι την πορεία τους μέσα σε αβέβαιες συνθήκες, συνεπώς αναζητούν μορφωτικά εφόδια για να αντεπεξέλθουν.

Αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού Ήδη από το 1900, ο Dewey υποστήριξε ότι η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ταυτόχρονα ένα δικαίωμα και ένα δημόσιο αγαθό, στο οποίο όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση, αλλά στο οποίο όλοι έχουν εξίσου ευθύνη να συμμετάσχουν για το συμφέρον της οικοδόμησης και της διατήρησης της δημοκρατίας. Και αυτό διότι, πέρα από τη συμβολή της στην αύξηση της προσαρμοστικότητας των ατόμων απέναντι σε ταχύρυθμα μεταβαλλόμενες κοινωνικές και γνωστικές απαιτήσεις και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους στην αγορά εργασίας, χαρακτηρίζεται ως μέσο για την αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού και θεωρείται ότι προωθεί την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου και την διεύρυνση των δυνατοτήτων του να συμμετέχει στην πολιτική ζωή με πιο ουσιαστικό τρόπο και να είναι σε θέση να επηρεάζει περισσότερο τις πολιτικές αποφάσεις. Στην Ελλάδα, το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι αναπτυσσόμενο, δεν έχει όμως ακόμα διαμορφώσει σταθερές δομές, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από ρευστότητα, αποσπασματικότητα και μικρή αποτελεσματικότητα, εξαιτίας κυρίως της μεγάλης έκτασης που προσέλαβε ξαφνικά, χωρίς να προϋπάρχει στρατηγική, τεχνογνωσία, εκπαίδευση των στελεχών και ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Το μαρτυρούν και οι δείκτες: το 2018, η Ελλάδα

Να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και καλλιέργεια των οριζόντιων δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν σε κάθε εκπαιδευόμενο, να γίνει ένας ανεξάρτητα και ορθά σκεπτόμενος πολίτης του 21ου αιώνα

κατείχε την 24η θέση ανάμεσα σε 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναφορικά με τη συμμετοχή του ενήλικου πληθυσμού στην εκπαίδευση και κατάρτιση (Eurostat, 2019). Το ποσοστό δεν ξεπερνούσε το 4,5%, ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε. ήταν 12,1%. Σύμφωνα δε, με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων, που δείχνει κατά πόσο το ανθρώπινο δυναμικό διαθέτει τις δεξιότητες που απαιτούνται για την ανάπτυξη της οικονομίας, η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση στην Ε.Ε. με επίδοση 23/100 (CEDEFOP, 2019). Καθώς λοιπόν σήμερα, η εκπαίδευση ενηλίκων θεωρείται ως βασικός παράγοντας για τον οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό μετασχηματισμό, τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κοινότητας και χώρας, πρέπει να περάσει στη συλλογική κοινωνική συνείδηση και να δοθεί έμφαση εκτός των άλλων και στην ανάπτυξη και καλλιέργεια των οριζόντιων δεξιοτήτων (καινοτομία και δημιουργικότητα, κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, λήψη αποφάσεων, ικανότητα για μάθηση νέων πραγμάτων, επικοινωνία, συνεργασία, ψηφιακός και τεχνολογικός γραμματισμός, ανάπτυξη πρωτοβουλίας, προσωπική και κοινωνική υπευθυνότητα) που θα επιτρέψουν σε κάθε εκπαιδευόμενο να γίνει ένας ανεξάρτητα και ορθά σκεπτόμενος πολίτης του 21ου αιώνα και θα συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή, στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην ενεργό πολιτειότητα - μια διάσταση σημαντική και κρίσιμη, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία.

*Ο Λίνος Βίγκλας είναι εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από το 2007 υπηρετεί στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Βόλου ως εκπαιδευτής ενηλίκων και τα τελευταία χρόνια ως διευθυντής του σχολείου. Έχει συντονίσει πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και ανάμεσα στα ενδιαφέροντά του είναι η ευρωπαϊκή διάσταση στην εκπαίδευση ενηλίκων, η διαπολιτισμική εκπαίδευση και η ανάπτυξη των οριζόντιων δεξιοτήτων των ενήλικων εκπαιδευόμενων.

42 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

«Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ - ΦΟΒΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ» ΤΗΣ δΕΣΠΟΙΝΑΣ ΠΑΥΛΙδΟΥ * -Φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα -Χάνουμε ένα κομμάτι της νιότης μας, τα καλύτερά μας χρόνια… -Δεν αντέχουμε άλλο σε μία οθόνη οχτώ και δέκα ώρες κάθε μέρα! -Κυρία δε σας ακούμε… -Χάθηκε η σύνδεση… -Καλύτερα είναι έτσι, διαβάζουμε για τα φροντιστήρια, αλλά χάθηκε ο κόσμος να πάμε για έναν καφέ; Όλα αυτά κι άλλα πολλά ακούμε από το στόμα των μαθητών καθημερινά στα διαδικτυακά μας μαθήματα. Και τί να απαντήσεις σε αυτά τα παιδιά που είδαν τον κόσμο τους να γυρίζει ανάποδα, που δε θα έχουν την ανάμνηση της τελευταίας σχολικής εκδρομής, που ακόμη κι όταν γυρίσουμε στις τάξεις δε θα μπορούν να είναι αυθόρμητα και ανέμελα όπως πριν συμβούν όλα αυτά; Τα όνειρα κι οι προσδοκίες τους έχουν δεχθεί πλήγμα κι εμείς καλούμαστε να τα κρατήσουμε ζωντανά! Αν είναι δύσκολο για τα μικρότερα παιδιά ,που νιώθουν επιτακτικά την ανάγκη της προσωπικής επαφής ,τα παιδιά της Γ λυκείου έχουν ένα επιπλέον άγχος. Αυτό των πανελληνίων! Απίστευτα δύσκολο να τηρήσεις πρόγραμμα και χρονοδιάγραμμα διαβάσματος εν μέσω πανδημίας. Χρειάζεται ατσάλινα νεύρα. Εδώ θα φανεί η ψυχραιμία και η ικανότητα να επιβληθούν στο παρατεταμένο άγχος. Εκπαιδευτικοί - μαθητές: Δρόμοι παράλληλοι οι εκπαιδευτικοί από την πλευρά τους καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες να προσφέρουν όσα περισσότερα μπορούν στους μαθητές τους. Αν και παντελώς απροετοίμαστοι, γιατί η επιμόρφωση ήταν καθαρά προσωπική υπόθεση του καθενός- δεν μπορεί να νοηθούν ως επιμόρφωση τα επεξηγηματικά βίντεο στην ιστοσελίδα του υπουργείου ούτε οι πραγματικά φιλότιμες προσπάθειες των πΕΚΕΣ της χώρας ( όταν σε κάθε

συνάντηση μπορεί να συνυπήρχαν 300-400 άτομα)που είναι η βιωματική εξατομικευμένη μάθηση που έπρεπε να έχουμε; Χωρίς τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό (σε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες οι υπάλληλοι είτε δανείζονται είτε επιδοτούνται για την αγορά του απαραίτητου εξοπλισμού), χωρίς τις γνώσεις για τις πλατφόρμες που έπρεπε να χρησιμοποιήσουν. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος από τον περσινό μάϊο ως το νοέμβριο του 2020 που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παροχή υπολογιστών στα σχολεία, την αναβάθμιση της γραμμής παροχής ίντερνετ σε όλο το περιβάλλον του σχολείου και την επιμόρφωσή μας. οφείλω να ομολογήσω όμως, πως παρά τις αντιξοότητες προσπαθούμε αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες. Άλλωστε είναι βέβαιο πως ο ρόλος του εκπαιδευτικού οφείλει να μετασχηματιστεί και να ενσωματώσει τα νέα δεδομένα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ποτάμι δε γυρίζει πίσω λέει ο σοφός λαός μας. Έτσι η επόμενη μέρα μετά το τέλος της πανδημίας θα μας βρει πιο σοφούς .η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα μείνει παρακαταθήκη, ένας νέος τρόπος μάθησης ,αλλά και επικοινωνίας με τους μαθητές μας. Θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη μετά covid εποχή! Το μεγάλο στοίχημα είναι να βγουν οι μαθητές μας αλώβητοι από αυτή την κατάσταση, υγιείς, σωματικά και ψυχικά. Στο γνωστικό επίπεδο τώρα να αφομοιώσουν τουλάχιστον ένα 60-70% των γνώσεων που θα προσλάμβαναν σε κανονικές συνθήκες μάθησης, αλλά και η προσπάθεια να προσιδιάζει το μάθημα όσο γίνεται περισσότερο στο δια ζώσης. Ανάγκη μεταρρυθμίσεων στο χώρο της εκπαίδευσης! Φοβάμαι όμως ότι οι κρίσεις πανικού, κατάθλιψης και άγχους θα γίνονται όλο και πιο συχνές, αν συνεχιστεί για πολύ ο εγκλεισμός. Γι’ αυτό και σύσσωμος ο εκπαιδευτικός κλάδος θεωρεί απαραίτητη την μόνιμη πρόσληψη ψυχολόγων σε κάθε σχολείο κι όχι την ολιγόωρη παρουσία «ιπτάμενων» ψυχολόγων που

Το σχολείο οφείλει να είναι φάρος γνώσης και πολιτισμού, πρέπει να είναι ανοιχτό στην κοινωνία

δε θα προλαβαίνουν να αντιληφθούν τα προβλήματα των μαθητών,αλλά και των εκπαιδευτικών που επίσης χρειάζονται υποστήριξη και καθοδήγηση. Ο θεσμός του καθηγητή συμβούλου σχολικής ζωής είναι στη σωστή κατεύθυνση, αφού μπορεί να λειτουργήσει ως μεσάζοντας ανάμεσα στο γονιό, το μαθητή και τον ψυχολόγο, αν και για να μπορέσει να βοηθήσει δεν είναι δυνατόν να κάνει ταυτόχρονα και όλο το διδακτικό του ωράριο, αφού είναι απαραίτητο να μπορεί να παρατηρεί, να συμβουλεύει και να σχεδιάζει με τον ψυχολόγο τις απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να γίνουν. Και βέβαια να μη ξεχνάμε την τέχνη που έχει εξοβελιστεί από το σχολείο. που είναι το σχέδιο, η ζωγραφική, η μουσική; οι επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, πινακοθήκες, θέατρα; Το σχολείο οφείλει να είναι φάρος γνώσης και πολιτισμού και πρέπει να είναι ανοιχτό στην κοινωνία ,με βιβλιοθήκες ενεργές, με δράσεις που θα προάγουν τη λογοτεχνία . Ας ξεφύγουμε επιτέλους από το γκρίζο κι ας βάλουμε το χρώμα στα σχολεία! να γεμίσουν χρώματα, έργα τέχνης, φως, και κυρίως …με παιδιά! Στα προαύλια των σχολείων αυτή τη στιγμή επικρατεί νεκρική σιγή και δεν υπάρχει πιο θλιβερή ησυχία από τούτη. Φαντάζει περίεργο αλλά ανυπομονούμε να γεμίσει με φασαρία! Απολογισμός μετά το τέλος της πανδημίας ας κρατήσουμε τα θετικά τόσο σε επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων και τον ηλεκτρονικό επιτέλους εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης όσο και σε προσωπικό επίπεδο, αφού μας δόθηκε η ευκαιρία να στοχαστούμε, να αναθεωρήσουμε συμπεριφορές ,ιδεολογίες, φίλους, γνωστούς. Ας εκτιμήσουμε περισσότερο αυτούς που μας αγαπούν και μας σκέφτονται. Ας έχουμε υπόψη πως τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή. Κι ελπίζουμε πως όσο κι αν μας λείπει αυτή την εποχή θα έρθει η ώρα που θα αγκαλιαστούμε σφιχτά και θα χαμογελάσουμε πλατιά…

*Η Δέσποινα Παυλίδου είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων και υπηρετεί ως φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση, από τα οποία τα τελευταία επτά στο 6ο ΓΕΛ Βόλου, στο οποίο είναι και Σύμβουλος Σχολικής Ζωής. Είναι Γ. Γραμματέας του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Μαγνησίας τα τελευταία τρία έτη. Email: depypav@hotmail.com

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 43

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕχΟΥΝ ΕΛΠΙΔΕΣ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ, ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΦΙδΑ καθηγήτριας Γερμανικών στο Γυμνάσιο Αγριάς*

ιδάσκοντας σε σχολεία του ελληνικού Δημοσίου από το έτος 2000, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η εκπαίδευση έχει αλλάξει δραστικά και συνεχώς εξελίσσεται συμβαδίζοντας με τα αντίστοιχα κοινωνικά δεδομένα. Ενώ κατά τον 20ο αιώνα ο καθηγητής βρισκόταν στο επίκεντρο και οι μαθητές στο ρόλο του (συνήθως σιωπηλού) παρατηρητή και αναπαραγωγού γνώσεων, πλέον η σχολική κοινότητα έχει αρχίσει να εξοικειώνεται με τη συνεργατική μάθηση. Το παιχνίδι ως μέσο εκπαίδευσης έχει αρχίσει να μπαίνει σε δρόμο «απενοχοποίησης». ο δάσκαλος έχει αρχίσει να ενορχηστρώνει το μάθημα δίχως όμως να βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στους μαθητές παρέχονται οπωσδήποτε περισσότερες ελευθερίες και παράλληλα ενθάρρυνση για την ανάληψη πρωτοβουλιών. μία σημαντική αλλαγή είναι ότι τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και η κοινωνία είναι ολοένα και πιο ενημερωμένοι σχετικά με πάσης φύσης ιδιαιτερότητες των παιδιών, όπως είναι οι μαθησιακές δυσκολίες, και επομένως μπορεί να τις αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά. πλέον γνωρίζουμε ότι πίσω από τη φαινομενική «τεμπελιά» ενός μαθητή μπορεί να υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, από μία μαθησιακή δυσκολία μέχρι και πλήξη λόγω υψηλού δείκτη ευφυΐας. η αντιμετώπιση δεν είναι πλέον η τιμωρία.

Συχνά σε συνεργασία με κάποιον ειδικό, βρίσκεται η συγκεκριμένη αιτία μίας συμπεριφοράς, και δίνονται οδηγίες και προς τους εκπαιδευτικούς και προς την οικογένεια, ώστε το παιδί αυτό να ενσωματωθεί στο σχολικό περιβάλλον και της κοινωνίας. «Η ριζικότερη όλων των αλλαγών που βιώνουμε κατά τον 21ο αιώνα» η εισβολή της τεχνολογίας στις ζωές μας, η διάθεση ψηφιακών μέσων, του διαδικτύου και της εικόνας, κινούμενης ή μη, που αποτελεί μάλλον τη ριζικότερη όλων των αλλαγών που βιώνουμε κατά τον 21ο αιώνα, φυσικά και δεν θα μπορούσε να αφήσει την εκπαιδευτική διαδικασία ανεπηρέαστη. Ενώ στα ελληνικά σχολεία δεν επιτρέπεται από το νόμο οι μαθητές να φέρουν και να χρησιμοποιούν στην τάξη δικά τους τάμπλετ και κινητά, οι περισσότερες σχολικές αίθουσες είναι εξοπλισμένες με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και προτζέκτορα και χρησιμοποιούνται συνήθως είτε για απλή προβολή του σχολικού βιβλίου, πρόσθετων πηγών αλλά και για την παρουσίαση εργασιών των μαθητών. πληθώρα ασκήσεων μπορούν να δουλευτούν μέσα από διάφορες ενδιαφέρουσες πλατφόρμες κάνοντας το μάθημα πιο ελκυστικό και διαδραστικό. Αν και συχνά και για διάφορους λόγους το διαδίκτυο κατηγορείται, ο εκπαιδευτικός κάνοντας στοχευμένη χρήση, οπωσδήποτε ευνοεί τη διδασκαλία διότι ανοίγει ένα «παράθυρο» στον

Πλέον η σχολική κοινότητα έχει αρχίσει να εξοικειώνεται με τη συνεργατική μάθηση

κόσμο. Χαρακτηριστικά, στο Γυμνάσιο Αγριάς κατά την τελευταία τετραετία έχουν υλοποιηθεί μέσα από προγράμματα του Erasmus + και eTwinning περισσότερες από 10 διαδικτυακές συναντήσεις με σχολεία άλλων χωρών. Φέρνοντας σε επαφή μαθητές μας με μαθητές άλλων χωρών δίνεται ένα αξιοσημείωτο κίνητρο για τη χρήση της ξένης γλώσσας και γενικά ευνοείται η αποκόμιση γνώσεων που δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Όλες οι αλλαγές που αναφέρονται παραπάνω μπορούν να λειτουργήσουν ως εφόδιο για το μέλλον των μαθητών αρκεί να αξιοποιηθούν σωστά και να συνδυαστούν με κλασικά και ενδεδειγμένα μαθησιακά εργαλεία όπως το βιβλίο, που πιστεύω πως δεν πρέπει επ' ουδενί να παραμεριστεί. προσωπικά θέλω να είμαι αισιόδοξη και πιστεύω ότι οι μαθητές μας, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σαν χώρα και κοινωνία σε πολλαπλά επίπεδα, με την σύγχρονη εκπαίδευση του 21ου αιώνα που τους παρέχεται έχουν ελπίδες να γίνουν ευαισθητοποιημένοι, ενημερωμένοι και υπεύθυνοι ενήλικες. Τέλος, θα επιθυμούσα το κράτος και η κοινωνία να επιδείξουν εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό, ο οποίος εντέλει είναι επιστήμονας και σε θέση να καθορίσει το περιεχόμενο και τον τρόπο που θα παρέχει γνώσεις στους μαθητές του, δίχως να περιορίζεται στο βαθμό που αυτό συμβαίνει μέσα από πολύ συγκεκριμένες διατάξεις και ειδικές οδηγίες.

*Η Ειρήνη Καφίδα γεννήθηκε το 1976 στο Ludwigsburg της Γερμανίας όπου και διέμεινε ως το 1994. Τo 1994 εισήχθη στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. από το οποίο αποφοίτησε το 1998. Την τριετία που ακολούθησε εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση και από το 2000 εργάζεται στη δημόσια εκπαίδευση. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης Καθηγητών Γερμανικής Γλώσσας του Ε.Α.Π .

44 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ ΟΙ ΑΥΡΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ! ΤΗΣ δρ. ΤζΕΝΗΣ ΜωΡΑϊΤΗ *

α σημερινά παιδιά μεγαλώνουν σε έναν κόσμο, όπου απαιτείται ευέλικτη διαχείριση και αντιμετώπιση αλλαγών, ραγδαίων εξελίξεων και σύνθετων καταστάσεων που αφορούν σε διάφορες πλευρές της σύγχρονης ζωής. μέσα σε αυτό το πλαίσιο στην ελληνική πραγματικότητα, η υποχρεωτική πια εκπαίδευση των μικρών παιδιών στο νηπιαγωγείο κινείται στην οργάνωση προγραμμάτων που προωθούν την ιδέα της ολιστικής αντίληψης του κόσμου, τον κοινωνικό χαρακτήρα της γνώσης και τη σημασία της βιωματικής μάθησης με στόχο να αναπτύξουν βασικές ικανότητες που θα τα βοηθήσουν ως πολίτες να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Για την υποστήριξη αυτών των βασικών ικανοτήτων οι οποίες αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους καθώς η ανάπτυξη της μιας εξαρτάται από την ανάπτυξη της άλλης, οργανώνονται μαθησιακές εμπειρίες με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις των παιδιών και τις ιδέες των εκπαιδευτικών. Στις γραμμές που ακολουθούν θα δώσουμε πολύ σύντομα το περίγραμμα αυτών των αναγκαίων δεξιοτήτων και των χαρακτηριστικών τους. Ικανότητα επικοινωνίας. Ως επικοινωνία ορίζεται η δραστηριότητα ανταλλαγής σκέψεων, μηνυμάτων και πληροφοριών. η διαδικασία εμπεριέχει πάντα δυο πλευρές, αυτόν που στέλνει το μήνυμα και αυτόν που το λαμβάνει και θεωρείται ολοκληρωμένη όταν το μήνυμα γίνεται κατανοητό. η εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο οργανώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνεται έμφαση στις κοινωνικές και επικοινωνιακές πρακτικές της σύγχρονης εποχής. οι νηπιαγωγοί παρέχουν στα παιδιά συνεχώς ευκαιρίες, να εξερευνούν τις διάφορες μορφές επικοινωνίας, οικείες και μη και να ανακαλύπτουν τις συμβάσεις και τους κώδικές τους. Ενθαρρύνουν τα παιδιά να εκφράζουν ιδέες, σκέψεις, γνώσεις και συναισθήματα αρχικά με τα μέσα επικοινωνίας που γνωρίζουν και προτιμούν και σταδιακά με νέα και διαφορετικά μέσα. Συγχρόνως αναγνωρίζουν τις διάφορες αυθόρμητες δραστηριότητες των παιδιών όπως η ζωγραφική, οι κατασκευές, τα σχεδιαγράμματα, ο χορός, η μουσική, η κίνηση, το κοινωνικό-δραματικό παιχνίδι, η προφορική και

«γραπτή» επικοινωνία, η γλώσσα του σώματος, ως τρόπους αναπαράστασης και επικοινωνίας της σκέψης και των εμπειριών τους και βοηθούν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν τον επικοινωνιακό χαρακτήρα των διαφορετικών μέσων. Ικανότητα δημιουργικής και κριτικής σκέψης. η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από το φαινόμενο της υπερβολικής παραγωγής πληροφοριών και γνώσεων. Για να ανταπεξέλθουν τα παιδιά σε αυτή την πραγματικότητα θα πρέπει να υποστηριχθούν μηχανισμοί σκέψης. η δημιουργική σκέψη είναι το είδος σκέψης που οδηγεί σε νέες προσεγγίσεις, πρωτότυπες ιδέες και προοπτικές, εναλλακτικούς τρόπους κατανόησης και σύλληψης των πραγμάτων. Καθώς συνδυάζει τόσο διαίσθηση όσο και λογική οδηγεί στην εύρεση καινοτόμων και πρωτότυπων τρόπων διαχείρισης προβλημάτων τα οποία αρχικά μπορεί να φαίνονται αξεπέραστα. η κριτική σκέψη είναι ένας συστηματικός τρόπος σκέψης που χρησιμοποιεί κάποιος για να αιτιολογήσει απόψεις, επιλογές ή να αξιολογήσει διάφορα δεδομένα. η ανάπτυξη της σκέψης στο νηπιαγωγείο οικοδομείται μέσα σε ένα μαθησιακό περιβάλλον οργανωμένο έτσι ώστε να αποτελεί

πηγή ερεθισμάτων και εμπειριών και να προωθείται η φυσική τάση των παιδιών για πειραματισμούς και εξερευνήσεις και να ενθαρρύνεται η πρωτοβουλία, η ανάληψη ευθυνών, η έκφραση ιδεών και η συνοικοδόμηση νοημάτων που ξεκινούν από τα ενδιαφέροντα και τα ερωτήματα τους. Τα παιδιά διευκολύνονται να εκφράζουν και να αναπαριστούν τη σκέψη τους με ποικίλους τρόπους και υποστηρίζονται στρατηγικές που τα προτρέπουν να προτείνουν τη δική τους πρόταση για την επίλυση ενός προβλήματος και να εκφράζουν τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης τους. Ικανότητα ανάπτυξης της προσωπικής ταυτότητας και της αυτονομίας. Αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη οντότητα, η οποία ορίζεται από εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηριστικά. H δόμηση της προσωπικής ταυτότητας στα παιδιά έχει πολλές διαστάσεις και καθώς δομείται τα βοηθά σταδιακά να απαντούν σε ερωτήματα όπως: «ποιος είμαι; Τι με κάνει μοναδικό; Σε τι τα καταφέρνω καλά και σε τι όχι; πώς πιστεύω ότι με βλέπουν οι άλλοι;».

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 45

Επίσης η ανάπτυξη της ικανότητας να λειτουργούν αυτόνομα συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη της προσωπικής τους ταυτότητας και γίνεται εμφανής όταν τα παιδιά αρχίζουν να υποστηρίζουν τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τις επιλογές τους, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να τολμούν να διατυπώνουν προτάσεις. Το περιβάλλον του νηπιαγωγείου υποστηρίζει τα παιδιά προς αυτή την κατεύθυνση βοηθώντας τα να εντοπίζουν κοινά στοιχεία και διαφορές μεταξύ τους και να συζητούν γι’ αυτά (οικογενειακές συνήθειες, μητρική γλώσσα, αγαπημένα παιχνίδια κ.ά.), να μιλούν για τις εμπειρίες τους έξω από το σχολείο και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να εξερευνούν διαφορετικές ταυτότητες, ρόλους και απόψεις, να θέτουν στόχους και να τους υλοποιούν προγραμματίζοντας πώς θα δράσουν, να κάνουν επιλογές και να τις αιτιολογούν. η οικοδόμηση της προσωπικής ταυτότητας και η ανάπτυξη της αυτονομίας επηρεάζουν το πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά σε σύνθετες και δύσκολες καταστάσεις και να κάνουν σχέδια και να θέτουν στόχους για το μέλλον και τη ζωή τους. Κοινωνικές ικανότητες. Σήμερα τα παιδιά μεγαλώνουν σε όλο και περισσότερο ποικιλόμορφες κοινωνίες. Ως αυριανοί πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργούν αποτελεσματικά, να έχουν δηλαδή κοινωνικές ικανότητες και δεξιότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη. Στο νηπιαγωγείο ευνοούνται οι ικανότητες αυτές στο πλαίσιο των

δραστηριοτήτων μέσα από το παιχνίδι όπου τα παιδιά ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε ομάδες, να συνεργάζονται σε κοινές προσπάθειες, όταν προτρέπονται να διαπραγματεύονται μεταξύ τους και να λύνουν διαφορές, να υπερασπίζονται την γνώμη τους με επιχειρήματα και να αναλαμβάνουν ρόλους σε καθημερινές δραστηριότητες. Σε κάθε ευκαιρία υποστηρίζονται να δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης, να ελέγχουν την συμπεριφορά τους, να τηρούν κανόνες, να ενδιαφέρονται για κοινωνικά προβλήματα και να μοιράζονται πλευρές του πολιτισμού. Τα παιδιά αποκτούν όλες τις παραπάνω ικανότητες που θα πρέπει να έχει κάποιος για να «ζει με τους άλλους», όταν συναναστρέφονται με ενήλικες που επιδεικνύουν αυτές τις συμπεριφορές προς τα παιδιά και προς τους άλλους ενήλικες. Εκπαιδευτικοί και γονείς αποτελούν μοντέλο για τα παιδιά. Ικανότητα ενσυναίσθησης. η ενσυναίσθηση στην καθημερινή ζωή μεταφράζεται σαν την τέχνη του να μπορείς για λίγο να αφήνεις τον δικό σου κόσμο και να εισέρχεσαι στα θέλω, τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων, βλέποντας μέσα από τα δικά τους μάτια. να αφήσεις δηλαδή πραγματικό χώρο στον άλλο να ακουστεί, να εκφραστεί και να υπάρχει με τον τρόπο που εκείνος επιθυμεί και αποφασίζει. Για τα μικρά παιδιά είναι ένα από τα μεγαλύτερα εφόδια στη ζωή τους για να καταλάβουν πραγματικά τους άλλους γύρω τους, να τους συμπονέσουν όταν χρειάζεται, να τους βοηθήσουν και να σεβαστούν

Είναι μικροί αλλά ετοιμάζονται μέσα από το παιχνίδι τους να γίνουν μαθητές, ανεξάρτητοι και ικανοί αυριανοί ενήλικες, που θα μπορούν να συνεργάζονται με τους άλλους και να συμβάλουν θετικά στις οικογένειες τους και στην κοινωνία

την πολιτισμική τους ταυτότητα δημιουργώντας συνθήκες που θα τα κάνουν να γίνουν ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι άνθρωποι μεγαλώνοντας. παρόλο που τα παιδιά γεννιούνται με την ικανότητα για ενσυναίσθηση, αυτή πρέπει να καλλιεργηθεί σωστά, διαφορετικά θα παραμείνει αδρανής. Τα παιδιά μπορούν να κατακτήσουν αυτή την δεξιότητα μέσα σε ένα κλίμα συναισθηματικής ασφάλειας, ενδιαφέροντος και εμπιστοσύνης μέσα στην τάξη. μπαίνουν σταδιακά στη θέση των άλλων με αφορμή τις ιστορίες και τα παραμύθια όπου καλούνται να νοιώσουν τα συναισθήματα των ηρώων και να σκεφτούν τους λόγους που τους οδήγησαν στη δράση, με αφορμή περιγραφές αλλά και λύσεις που καλούνται να προτείνουν με βάση πραγματικές καταστάσεις που συμβαίνουν μέσα στην τάξη και αφορούν άλλα παιδιά, αλλά και δυσάρεστες κοινωνικές καταστάσεις που φτάνουν στο νηπιαγωγείο από τον κοινωνικό τους περίγυρο. οι ενήλικες του 21ου αιώνα είναι εδώ. Βρίσκονται ακόμη στο νηπιαγωγείο! Είναι μικροί αλλά ετοιμάζονται μέσα από το παιχνίδι τους να γίνουν μαθητές με επιτυχία στο Σχολείο, ανεξάρτητοι και ικανοί αυριανοί ενήλικες χρήσιμοι στον εαυτό τους, που θα μπορούν να συνεργάζονται με τους άλλους και να συμβάλουν θετικά στις οικογένειες τους και στην κοινωνία. Ας τους υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο και ας ανοίξουμε κάθε δρόμο που θα επιλέξουν να περπατήσουν στη ζωή!

*Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Προσχολικής ΠΕΚΕΣ Θεσσαλίας . Η Τζένη Μωραΐτη είναι απόφοιτος της Σχολής Νηπιαγωγών Χανίων, της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών ΑΠΘ και εκπόνησε Διδακτορική Διατριβή στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Εργάστηκε ως νηπιαγωγός και δίδαξε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Διετέλεσε για 8 χρόνια Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής Μαγνησίας και σήμερα είναι Συντονίστρια Προσχολικής στο ΠΕΚΕΣ Θεσσαλίας. Είναι συγγραφέας πολλών άρθρων δημοσιευμένων σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, καθώς και 8 επιστημονικών βιβλίων.

46 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΤΟ ΣχΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ ΕχΕΙ ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟ ΝΕΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΚΙ ΑΠΟ ΒΑΘΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Στο κέντρο τίθενται ο διάλογος η συνεργατικότητα και η συμπερίληψη

ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΠΑΣχΑΛΗ δΗΜΟΥ

πανδημία πέρα από τις υγειονομικές συνέπειες θα πρέπει να είναι η απαρχή θεώρησης και άμεσης αντιμετώπισης των σημαντικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει η εκπαίδευση. οι νέες τεχνολογίες και οι νέες δημιουργικές μέθοδοι συμμετοχής των μαθητών είναι ανάγκη να μας απασχολήσουν σοβαρά καθώς οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας ξεπερνιούνται από τη δυναμική της πραγματικότητας που βιώνουμε . οι μαθητές είναι απαραίτητο να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες, ώστε πέρα από τις εκπαιδευτικές τους υποχρεώσεις να είναι έτοιμοι για την ομαλή προσαρμογή τους, ως πολίτες αλλά και ως εργαζόμενοι στον αυριανό επαγγελματικό χώρο. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οφείλουμε να προχωρήσουμε σε συστηματικές και ουσιαστικές αλλαγές των υλικοτεχνικών υποδομών κι εγκαταστάσεων. Τα σχολικά κτήρια θα πρέπει να έχουν τις υποδομές αλλά και τον εξοπλισμό που θα επιτρέπουν τη συνεργασία μαθητών με καθηγητές, που μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία. πρέπει η τεχνολογία να βοηθάει τους μαθητές στην κατάκτηση της μάθησης μέσα από την ανάπτυξη συγκεκριμένων σχεδίων εργασίας. Αλλά κι ο εκπαιδευτικός να έχει τα εργαλεία για να μπορεί να είναι αποτελεσματικός. οι μαθητές θα πρέπει να εξελίξουν την καριέρα τους με το να αναπτύξουν την δική τους ταυτότητα και τα δικά τους προϊόντα μάθησης ενώ είναι ακόμα στο σχολείο. μαθητικά έντυπα, εκδόσεις, μουσικές δημιουργίες, κείμενα και εικαστικές δημιουργίες μπορεί να είναι μερικά από αυτά. «Αυτονομία της σχολικής κοινότητας» Για ένα τέτοιο περιβάλλον, η κριτική σκέψη, η περιέργεια και η επικοινωνία, είναι τα κλειδιά. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να θεσμοθετηθεί και να ενθαρρυνθεί η αυτονομία της σχολικής κοινότητας. Το εκπαιδευτικό προσωπικό, θα πρέπει να έχει την ελευθερία να επιλέγει νέες

μεθόδους διδασκαλίας. παράλληλα οι χώροι διδασκαλίας αλλά και οι παιδαγωγικές τεχνικές θα μπορούν να προσαρμόζονται και να διαφοροποιούνται σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών. Σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα παιδείας, το αύριο της εκπαίδευσης πρέπει να αρχίσει σήμερα εστιάζοντας στην άποψη ότι το σχολείο εκτός από τη γνώση, είναι σημαντικό να στοχεύει ταυτόχρονα στα ακόλουθα: - Στην ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης των μαθητών, με εστίαση στην αναγνώριση των αποθεμάτων τους και των ονείρων που έχουν για το μέλλον τους, ώστε να είναι συνδεδεμένοι/ες με μια ταυτότητα αυτοεκτίμησης και ένα προσανατολισμό προς το μέλλον. -Στην ενίσχυση της ηθικής νοημοσύνης, με εστίαση στο ότι οι πρακτικές βίας συνδέονται με την ματαίωση, την αυτό-υποτίμηση σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση των αξιακών πλαισίων που προάγουν την συλλογικότητα και το ομαδικό πνεύμα. -Στην ανάπτυξη μιας δημοκρατικής και συνεργατικής κουλτούρας για τη μάθηση και την συνύπαρξη με την ετερότητα. -Στη μάθηση ως μετασχηματιστική δημιουργική διαδικασία που προσκαλεί σε μετακινήσεις τους αποδέκτες της, μέσα από τον κριτικό αναστοχασμό και την αμφισβήτηση παγιωμένων στερεοτυπικών αντιλήψεων. -Στην εξοικείωση με τη διαλογικότητα, και την πολυφωνία. -Στην αξιοποίηση της ευκαιρίας του να δούμε τη διαπολιτισμικότητα, την ποικιλομορφία, και την ετερότητα όχι ως απειλή που διασπά την ομάδα αλλά ως δυνατότητα για τον εμπλουτισμό της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας. -Στην ανάπτυξη προγραμμάτων που θα φέρνουν τα παιδιά σε επαφή με την ιστορική μνήμη. -Στην ανάπτυξη τέλος μιας άλλης αισθητικής που θα θέτει σε προτεραιότητα την εξοικείωση των παιδιών με μια γλώσσα εκτίμησης και καταξίωσης της ετερότητας και θα αντιμετωπίζει ριζικά τα ζητήματα του αποκλεισμού.

Στο κέντρο αυτής της μεθόδου τίθενται ο διάλογος η συνεργατικότητα και η συμπερίληψη. Όλα τα παραπάνω βέβαια απαιτούν και αλλαγές στην εκπαίδευση και προετοιμασία των αυριανών εκπαιδευτικών και την ουσιαστική επιμόρφωση αυτών που υπηρετούν σήμερα. Όπως επίσης και Σχολές Γονέων και Συμβουλευτικής τους, στις οποίες θα μπορούν να βρίσκουν απαντήσεις για τον τρόπο και τις προτεραιότητες που θα θέτουν ως γονείς καθώς κάποιοι δεν είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν σε αυτό το ρόλο. Στην περίπτωσή μας το 30ό Δημοτικό Σχολείο Βόλου, εκπαιδευτικοί, μαθητές/τριες και γονείςκηδεμόνες πορευόμαστε την τελευταία δεκαετία σύμφωνα με τις παραπάνω αρχές. η δραστηριότητα και όλα τα σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στη σχολική μας δομή (επισκέψεις επισήμων πολιτειακών παραγόντων, ιεραρχών, ανθρώπων του πνεύματος, αθλητικών παραγόντων, αδελφοποιήσεων με σχολεία εσωτερικού και της Ελληνικής Διασποράς κ.ά.) αποτελούν μια άλλη εκπαιδευτική πρόταση. οι συνεργασίες της σχολικής μας μονάδας με ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, οι συμμετοχές της σε πανελλήνια, ευρωπαϊκά και παγκόσμια προγράμματα δείχνουν τη διάθεσή μας να εντάξουμε τους/τις μαθητές/τριές μας σε ένα διευρυμένο συγκείμενο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το σύνολο του εκπαιδευτικού κόσμου είναι ταγμένο στη βελτίωση του συστήματος, ώστε το σχολείο να μπορεί να λειτουργήσει σαν σημείο αναφοράς αλλά και ως φάρος προαγωγής γνώσης και πολιτισμού και να παρακολουθήσει τη μετατροπή του σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτήριο με αξιοζήλευτες υποδομές για την καθημερινή ζωή των μαθητών κι εκπαιδευτικών τόσο σε θέματα παιδείας όσο και για τον πολιτισμό και τον Αθλητισμό. λάθη σε αυτή την προσπάθεια είναι πιθανό να γίνουν αλλά με καλή διάθεση όχι κακοπροαίρετα και με ιδεολογικές αγκυλώσεις, θα πρέπει με συνεργασία να προχωρήσουμε και να απαιτήσουμε το καλύτερο για τη Δημόσια παιδεία, για τα παιδιά μας, για ένα καλύτερο αύριο.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 47

«ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΦΕΡΟΥΝ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ AΥΡΙΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ» ΤΟΥ ΜΙΛΤΙΑδΗ ΝΑΝΟΥ*

την εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων , οι σημερινοί νέοι οφείλουν να διεκδικήσουν ένα μέλλον όπου τα όνειρα και οι επιθυμίες τους θα είναι εφικτές με κάθε κόστος.Σε αυτό το μέλλον, οι νέοι θα μπορούν να ασχοληθούν ουσιαστικά με αντικείμενα πέρα από το επάγγελμα τους, που θα έχουν ως στόχο την ικανοποίηση της πολυδιάστατης προσωπικότητας τους,την βελτίωση τους ως άτομα και κατ’ επέκταση θα οδηγούν στην κοινωνική ευημερία. Έτσι ,μέσα από την πολύπλευρη μόρφωση και ενασχόληση των νέων με διαφορετικά εγχειρήματα θα δημιουργηθούν πολίτες που θα ενδιαφέρονται για τα κοινά, τα κοινωνικά ζητήματα και θα παλεύουν συνεχώς για την ολική ανάπτυξη της κοινωνίας στον οικονομικό, πολιτικό αλλά και πολιτιστικό τομέα. Συνεπώς οι νέοι των επόμενων γενεών θα ζούν σε μια κοινωνία με υψηλό βιοτικό επίπεδο και θα ξεφύγουν από την νοοτροπία της μονοδιάστατης ενάσχολησης με τα μαθήματα που αποκτούν στις τελευταίες τάξεις του λυκείου. η νοοτροπία αυτή, συνήθως επηρεάζει σημαντικά τους νέους αυτής της ηλικίας ,οι οποίοι θυσιάζουν τον ελεύθερο τους χρόνο, την κοινωνικοποίηση ,την ψυχαγωγία τους στον βωμό του πολυπόθητου στόχου τους που δεν είναι άλλος από την εισαγωγή στην Σχολή της προτίμησης τους .Σ’ ένα καλύτερο μέλλον, οι νέοι θα μπορούν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο την φαντασία που διαθέτουν λόγω της ηλικίας τους, για να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους κλίσεις παρά να ξοδεύουν χρόνο στην στείρα αποστήθιση κειμένων που στην πραγματικότητα δεν θα ασχοληθούν ουσιαστικά με το περιεχόμενό τους ,

αλλά θα αποτελέσουν μονάχα το εισιτήριο για την είσοδο τους στο πανεπιστήμιο. «Οικοδόμηση μιας διαφορετικής νοοτροπίας» με την ουσιαστική αξιοποίηση της φαντασίας και της δημιουργικότητας τους ,οι νέοι θα μπορέσουν να οδηγήσουν στην οικόδομηση μιας διαφορετικής νοοτροπίας στην οποία η εκμάθηση γνώσεων δεν θα αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά θα είναι μέρος μιας πολύπλευρης μόρφωσης που θα δημιουργεί ευσυνείδητους και πνευματικά καλλιεργημένους πολίτες οι οποίοι θα χρησιμοποιούν την γνώση ως μέσο για την συνεχή εξέλιξη τους τόσο ατομικά οσο και συλλογικά. Στις μέρες μας, οι νέοι βιώνουν μια απαιτητική καθημερινότητα φορτωμένη σε μεγάλο βαθμό με υποχρεώσεις,καθήκοντα και ρόλους στους οποίους οφείλουν να ανταποκριθούν για να προσπεράσουν τις πιθανές μελλοντικές δυσκολίες .με την αύξηση της ανεργίας, την επίταση του εργασιακού ανταγωνισμού ,την κλιματική αλλαγή και την έκλυση κάθε αξίας και αρχής στην σημερινή κοινωνία ,οι νέοι θα χρειαστούν τα κατάλληλα εφόδια για να αντεπεξέλθουν στην καινούργια πραγματικότητα και να προσπαθήσουν για ένα καλύτερο μέλλον. Το Σχολείο, η πολιτεία και η κοινωνία γενικότερα οφείλουν να προμηθεύσουν τους νέους με τα εφόδια αυτά και να δημιουργήσουν για αυτούς νέες ατραπούς να διασχίσουν στις οποίες η γνώση θα συνδυάζεται με την Τέχνη,με αξίες και ιδανικά στα οποία θα ήταν καλό να στηρίζεται ένας νέος. με αυτόν τον τρόπο ο κάθε νέος δεν θα μείνει μόνο στην εκμαθήση της διδακτέας ύλης αλλά θα ξεφύγει από τα συνηθισμένα πλαίσια του μαθήματος που δεν αρκούν για την διαμόρφωση

Η Πολιτεία έχει καθήκον να συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια ανοικοδόμησης του τρόπου διδασκαλίας και εκμάθησης γνώσεων

ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. πιο συγκεκριμένα, οι νέοι θα μάθουν να μην εφησυχάζουν και να μάχονται συνεχώς για ένα καλύτερο μέλλον με την δημιουργία νέων εμπειριών ,τον προγραμματισμό ταξιδιών,διαδραστικών προγραμμάτων και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων σε συνδυασμό πάντα με τις γνώσεις που μεταβιβάζονται από τους καθηγητές στους νέους-μαθητές. «Ανοικοδόμηση του τρόπου διδασκαλίας» παράλληλα, η πολιτεία έχει καθήκον να συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια ανοικοδόμησης του τρόπου διδασκαλίας και εκμάθησης γνώσεων και να παρέχει και αυτή τα απαραίτητα εφόδια που θα χρειαστούν οι νέοι. Ειδικότερα, η πολιτεία με την οργάνωση εκδηλώσεων και την δραστηροποίηση των πνευματικών ταγών μπορεί να κινητροδοτήσει τόσο τους νέους όσο και τους υπόλοιπους πολίτες να ασχοληθούν με το μέλλον της νέας γενιάς πιο ενεργά καταδεικνύοντας την ανάγκη για άμεση αλλαγή και βελτίωση. Έτσι, με αρωγούς το Σχολείο και την πολιτεία οι νέοι θα μπορέσουν να βρουν τα απαραίτητα ερείσματα για να στηριχθούν και να αρχίσουν να αλλάζουν οι ίδιοι το μέλλον τους και κατ’επέκταση να αλλάζουν την ίδια την κοινωνία. Συνεπώς, νεωτεριστικές δράσεις και ενέργειες θα λαμβάνουν χώρα πιο συχνά στα πλαίσια της κοινωνίας με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των νέων που θεωρούν πως τα όνειρα και οι επιθυμίες τους θα είναι εφικτές ανεξάρτητα από το κόστος .Εξάλλου, τα όνειρα ενός νέου μπορούν να φέρουν ένα καλύτερο αύριο και για ένα καλύτερο μέλλον απαιτείται κάθε αύριο να είναι και καλύτερο.

Ο Μιλτιάδης Νάνος, αποφοίτησε από το Μουσικό Σχολείο Βόλου και είναι πρωτοετής φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Λατρεύει τα ταξίδια και την κιθάρα.

48 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

«ΓΙΝΕ Η ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΔΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

ΤΗΣ φΟιΤΗΤριΑΣ ΙωΑΝΝΑΣ-ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΝΑΓΟΥ*

εννημένη τον 21ο αιώνα και έχοντας ζήσει μία συνεχώς μεταβαλλόμενη εικοσαετία και μία πανδημία, μπορώ να πως το μέλλον είναι εντελώς απρόβλεπτο. παρόλα αυτά, θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω πως το φαντάζομαι όντας άτομο που βλέπει πάντα το ποτήρι μισογεμάτο. Όχι, δεν θα περιγράψω μία δυστοπία, θα περιγράψω απλά καταστάσεις που μοιάζουν αναπόφευκτες σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Αν είσαι μαθητής ή φοιτητής, δεν γίνεται να μην έχει αλλάξει ριζικά η ζωή σου λόγω της πανδημίας. Από εκεί που πήγαινες στο σχολείο ή στη σχολή σου, τώρα είσαι αναγκασμένος πίσω από μία οθόνη, χωρίς άμεση επαφή με φίλους και καθηγητές να κάνεις μάθημα. που είναι το πρόβλημα; Αρχικά, η επαφή με άτομα που προσφέρεται από το σχολείο είναι μία βασική μορφή κοινωνικοποίησης. οι μαθητές διδάσκονται έτσι να καταλαβαίνουν τα συναισθήματα των άλλων, να καταπνίγουν τις αρνητικές συμπεριφορές τους προκειμένου να επιτυγχάνεται η συμβίωση και καταννοούν την σημασία του να είσαι ευγενικός. Για κάποιον, όπως εγώ, που έχει περάσει τα σχολικά του χρόνια στα θρανία ενός γυμνασίου ή λυκείου, όλα αυτά φαίνονται αυτονόητα, δεν κάθεται να αναλύσει πως απέκτησε αυτές τις κοινωνικές δεξιότητες. Ωστόσο, η έλλειψη τέτοιων εμπειριών των σημερινών μαθητών, σίγουρα θα δημιουργήσει προβλήματα στον μέλλον. Το ελάχιστο από αυτά θα είναι ότι οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να επικοινωνήσουν πρόσωπο με πρόσωπο, αφού θα έχουν συνηθίσει να μιλάνε πίσω από μία οθόνη, θα υπάρχει μια καχυποψία, μία παγωμάρα και μία γενικότερη αδιαφορία, διότι οι άνθρωποι δεν θα έχουν δημιουργήσει ισχυρούς συναισθηματικούς

δεσμούς μέσω της ανθρώπινης επαφής. πλήρης αποξένωση. Το χείριστο σενάριο, όμως, είναι η βία μεταξύ μας. Όταν κάποιος βρίσκεται πίσω από μία οθόνη αισθάνεται ασφάλεια, διότι δεν φαίνεται, είναι απλώς ένα προφίλ μέσα σε εκατομμύρια, που μπορεί να μην είναι και αληθινό. Και αυτό του δίνει την ευκαιρία να βγάλει το μίσος του και τα κόμπλεξ του και να διασπείρει τον ρατσισμό ανενόχλητος. Αυτό ίσως να μην περιοριστεί στο διαδίκτυο, αλλά να λάβει και φυσική υπόσταση, από άτομα που ήθελαν απλά μία αφορμή για να επιτεθούν σωματικά και λεκτικά. Όσον αφορά τους σημερινούς φοιτητές, ή αλλιώς τους αυριανούς επαγγελματίες, έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμη ένα πρόβλημα, την έλλειψη πρακτικής εξάσκησης. Είναι ένα πρόβλημα γενικότερο και δεν αφορά μόνο την εποχή μας. Ενώ θεωρώ πως το ελληνικό πανεπιστημίο είναι αξιοπρεπές και όντως μπορεί να δώσει γνώσεις στους φοιτητές, δεν μπορώ να αγνοήσω πως αυτές οι γνώσεις πολλές φορές περιορίζονται σε θεωρητικό επίπεδο. Δεν υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές και αν υπάρχουν, τον τελευταίο καιρό για ευνόητους λόγους παραμένουν αναξιοποίητες. προσωπικά, δεν θα αισθανόμουν άνετα στο μέλλον να εγχειριστώ από γιατρό, ο οποίος δεν έχει πιάσει νυστέρι στο χέρι του ή να αφήσω έναν ηλεκτρολόγο που δεν ξέρει πως μοιάζει το πολύμετρο να κάνει την ηλεκτρολογική εγκατάσταση στο σπίτι μου. η κυριότερη, όμως, έλλειψη που παρουσιάζει το σχολείο και το πανεπιστήμιο, είναι το ότι δεν παράγει σωστούς πολίτες. η πολιτική δεν είναι τα κόμματα και οι βουλευτές. πολιτική είναι οτιδήποτε έχει σχέση με τα δρώμενα της κοινωνίας και με τα προβλήματά της. υπάρχει μία γενικότερη αδιαφορία για τις εξελίξεις στον κόσμο και μεγάλο

Όσο η νεολαία, επιλέγει να βολεύεται και να μην παίρνει θέση, υπάρχει κίνδυνος να επανέλθουν καταστάσεις καταπίεσης και στέρησης της ελευθερίας

τμήμα της νεολαίας αισθάνεται ότι η απάντηση “Δεν ασχολούμαι εγώ με τέτοια” είναι αρκετή για να αποτινάξουν το βάρος από πάνω τους. Όχι, δεν είναι αρκετή. Και το γεγονός ότι το σχολείο αποφεύγει να αγγίξει το οτιδήποτε έχει να κάνει με την πολιτική και οποιοδήποτε ευαίσθητο θέμα, μπορεί κάποτε να αποτελούσε δικαιολογία, σήμερα όμως δεν αποτελεί. Όταν ζεις στην εποχή του ιντερνετ και της πληροφορίας, μπορείς και μόνος σου να ενημερωθείς για τα τεκταινόμενα, μπορείς μόνος σου να διαμορφώσεις τις απόψεις σου, δεν χρειάζεται να αναπαράγεις παρωχημένες απόψεις της οικογένειας. Όσο η νεολαία, που είναι η εν δυνάμει αντίσταση απέναντι στις αδικίες και τις πολιτικές αυθαιρεσίες, επιλέγει να βολεύεται και να μην παίρνει θέση, τόσο αυτές θα συνεχίζουν με κίνδυνο να επανέλθουν καταστάσεις καταπίεσης και στέρησης της ελευθερίας, βγαλμένες από το χρονοντούλαπο της ιστορίας. Κι αυτό αποτελεί επιτυχία του συστήματος και συγχρόνως παταγώδη αποτυχία της οικογένειας, του σχολείου και των ίδιων των νέων, από τους οποίους λείπει το αγωνιστικό πνεύμα και ιδεώδη. Σε μία ευχάριστη νότα, νομίζω ότι πάντα υπάρχει ένα παραθυράκι ελπίδας, έστω και μικρό, να προλάβουμε όλα τα δεινά που μας επιφυλάσει το μέλλον. Όσοι νέοι καταλαβαίνουν τα προβλήματα της κοινωνίας, δεν χρειάζεται να βγουν στον δρόμο. Χρειάζεται απλά να διαφοροποιούνται, να συνεχίσουν να ενημερώνονται και να πράττουν, όπως αυτοί θεωρούν πως πρέπει και όχι όπως η μάζα. η φράση “Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο” είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, η σωστότερη φράση που ειπώθηκε ποτέ. Όσοι δεν ενδιαφέρεστε να αλλάξετε, συνεχίστε να ζείτε στην ουτοπία σας, απλά αφήστε τους υπόλοιπους να ονειρεύονται.

*Το όνομα μου είναι Ιωάννα-Μαρία Πανάγου, είμαι 19 χρονών και σπουδάζω στην σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην πόλη του Βόλου. Από μικρή μου άρεσε να τα μαθαίνω όλα, αλλά και να λύνω προβλήματα γι αυτό και έγινα μηχανικός. Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος είναι ον πολυδιάστατο και δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε γνώσεις που θα του αποβούν “χρήσιμες”, αλλά να προσπαθεί να μαθαίνει όσα περισσότερα μπορεί για το πως λειτουργεί ο κόσμος σε όλη τη ζωή. Η άχρηστη πληροφορία για μένα είναι ότι θα μπορούσα όλη μέρα να ακούω μουσική, δυστυχώς όμως δεν γίνεται.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 49

ΜΕ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΕΥΚΟΛΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΗΣ μΑθΗΤριΑΣ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΠΑΝΤωΝΙΟΥ *

ς μαθήτρια Α’ Γυμνασίου τα πράγματα είναι περίπλοκα. Τα μαθήματα είναι περισσότερα και πιο δύσκολα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. οι δάσκαλοι είναι διαφορετικοί και οι περισσότεροι αυστηροί, αλλά βρίσκομαι στο Γυμνάσιο οπότε μου φαίνεται λογικό. Φέτος με την τηλεκπαίδευση κατά την γνώμη μου η ύλη δεν μπορεί να βγει εύκολα καθώς τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν την δυνατότητα να μιλήσουν είτε επειδή είναι ντροπαλά, είτε επειδή δεν τους δίνει αυτό το δικαίωμα ο καθηγητής τους. Ακόμη μερικοί καθηγητές δεν έχουν την δυνατότητα να διδάξουν με τον σωστό τρόπο, με αποτέλεσμα τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν πολλά πράγματα. η κοινωνία μας αντί να γίνεται καλύτερη γίνεται ακριβώς το αντίθετο, χειροτερεύει. πρώτον, οι περισσότεροι άνθρωποι και κυρίως οι έφηβοι είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο, το οποίο εκτός από τα πλεονεκτήματα του, έχει και αρκετά μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, πολλοί χρήστες ορισμένοι ‘hackers’ μπορούν να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα όπως την διεύθυνσή μας ή τον αριθμό μας. Ακόμα, καθώς ξέρουν ότι περνάμε σχετικά πολύ ώρα στο διαδίκτυο, μπορούν να ανεβάσουν ψευδείς ειδήσεις γνωστές και ως ‘fake news’ για να μας κοροϊδέψουν (παραπληροφόρηση-διαμόρφωση κοινής γνώμης). Στο μέλλον όλα αυτά θα ήθελα να αλλάξουν. Θα ήθελα να κάνω μερικούς στόχους και σίγουρα να τους πετύχω και να βρω μια δουλειά που θα μου αρέσει. η κοινωνία μας να αλλάξει, να φύγει ο

κοροναϊός και όλοι να τηρούμε σωστά τα μέτρα. να μην είμαστε εθισμένοι στο διαδίκτυο, δεν λέω όλοι ή έστω οι περισσότεροι μπαίνουμε όπως και εγώ αλλά με ένα μέτρο, πρέπει να περνάμε περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μας και με τους φίλους μας και όταν μαζευόμαστε όλοι μαζί να κάνουμε κάτι πιο δημιουργικό παρά να είμαστε με τα κινητά μας. «Να επισκέπτονται το σχολείο σύμβουλοι» Το σχολείο εκτός από τα βασικά μαθήματα και κάποια επιπλέον που μαθαίνουμε, κατά την γνώμη μου θα έπρεπε να προσθέσει αν όχι κάποια επιπλέον μαθήματα, κάποιες εκδηλώσεις ή παρουσιάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν τα παιδιά σε πράγματα που απασχολούν την καθημερινότητά τους ή και πράγματα που θα τους βοηθήσουν στο μέλλον. Αυτό που θα ήθελα να προσθέσουν όμως είναι να επισκέπτονται το σχολείο σύμβουλοι για κάποια συγκεκριμένα θέματα 1-2 φορές τον μήνα. Το πρώτο θέμα που θα ήθελα να παρουσιάσουν είναι για την διατροφή. Τα παιδιά στις μέρες μας δεν έχουν ένα πρόγραμμα καλής διατροφής και άσκησης με αποτέλεσμα να μην μεγαλώνουν σωστά, να τρώνε συνέχεια ανθυγιεινά φαγητά το οποίο κάνει κακό στον οργανισμό τους και στο μέλλον εκτός το ότι δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες και στα προβλήματα που μπορεί να υπάρξουν κατά την διάρκεια της ζωής τους, πιθανότατα να παρουσιαστούν πολλά προβλήματα υγείας. ο/η σύμβουλος θα μπορούσε να τους μιλήσει για αυτά τα προβλήματα και στην συνέχεια να τους προτείνει λύσεις ή να τους δώσει μερικές συμβουλές και να απαντήσει στις ερωτήσεις τους.

Το μέλλον ανήκει στους νέους και είναι κάτι που πρέπει να αγωνίζονται για αυτό!

Αυτό πιστεύω θα είναι ένα ενδιαφέρον θέμα καθώς με την καραντίνα και το κλείσιμο των γυμναστηρίων κάποια παιδιά που πήγαιναν κάποιο άθλημα ή αντίστοιχα πήγαιναν στο γυμναστήριο μπορεί τις μέρες τις καραντίνας να έχασαν την ‘φόρμα’ τους για δικούς τους λόγους και να θέλουν να την επαναφέρουν. Το δεύτερο θέμα που θα ήθελα να παρουσιάσουν είναι τα μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media). Τα θετικά τους, τα αρνητικά τους και αντίστοιχα τα προβλήματα και τους κίνδυνους που μπορούν να δημιουργηθούν κατά την χρήση τους. Ένας έφηβος θεωρεί ότι ξέρει τα προβλήματα και τους κίνδυνους αλλά άμα τα ακούσει από έναν ειδικό η γνώμη του πιθανότατα θα αλλάξει καθώς μπορεί αυτά που είχε ακούσει ή διαβάσει να ήταν λανθασμένα. Ένα τέτοιο θέμα πιστεύω θα ενδιέφερε πολύ τους έφηβους καθώς τα μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι σε καθημερινή χρήση τουλάχιστον των περισσότερων εφήβων στην Ελλάδα και θα έπρεπε να γνωρίζουν αρκετά πράγματα πρώτού κάνουν μια λάθος κίνηση. Συμπερασματικά, πιστεύω ότι με μικρές αλλαγές η κοινωνία μας μπορεί εύκολα να γίνει καλύτερη και το μέλλον μας να αλλάξει προς το καλύτερο! να τροποποιηθεί το σύστημα εκπαίδευσης στα σχολεία (Δημοτικά/Γυμνάσια/λύκεια) είτε προσθέτοντας μαθήματα τα οποία θα βοηθήσουν τα παιδιά στο μέλλον τους ή στην καθημερινότητά τους, είτε αφαιρώντας μαθήματα τα οποία δεν τα χρειάζονται στις μικρότερες τάξεις και είναι λιγότερο σημαντικά. Το μέλλον ανήκει στους νέους και είναι κάτι που πρέπει να αγωνίζονται για αυτό!

* Η Ελισάβετ Παπαντωνίου γεννήθηκε το 2008 στη Λάρισα, όπου και έμεινε για 1 χρόνο. Στη συνέχεια οι γονείς της μετακινήθηκαν για 5 χρόνια στη Θεσσαλονίκη ενώ από το 2015 διαμένει μόνιμα στην Αγριά. Είναι μαθήτρια της Α΄ Γυμνασίου, στο Γυμνάσιο Αγριάς. Είναι 12 ετών και τα ενδιαφέροντά της είναι το καράτε, η ανάγνωση βιβλίων, οι ταινίες δράσης και η φωτογραφία. Μιλάει αγγλικά και γαλλικά.

50 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

«ΠΑΡΑ ΤΗ ΜΙΚΡΗ ΜΑΣ ΗΛΙΚΙΑ ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΑΓΩΝΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΥΡΙΟ» ΤΗΣ μΑθΗΤριΑΣ ΑΝΤωΝΙΑΣ ΜΑΜΟΥΡΑ *

μείς, τα παιδιά του Γυμνασίου Ευξεινούπολης, όπως και κάθε νέα γενιά, κρατάμε στα χέρια μας τη μοίρα της αυριανής κοινωνίας και με τις επιλογές μας θα επηρεάσουμε όχι μόνο το δικό μας μέλλον αλλά και των ανθρώπων του ευρύτερου περιβάλλοντος. οι επιλογές που θα κάνουμε θα είναι καθοριστικές για το αν θα έχουμε υγεία ή όχι, αν θα γεννηθεί ένα παιδί ή όχι, αν θα γίνει πόλεμος ή όχι, αν θα επηρεαστεί το περιβάλλον, ακόμα και αν θα υπάρξει το αύριο. Το μέλλον της γενιάς μας λοιπόν, μπροστά στα μάτια μου φαντάζει λαμπρό, με χαρούμενες στιγμές ανάμεσα σε οικογένειες, φίλους, συνεργάτες και εχθρούς, αναπτυγμένες τις Τέχνες, τις επιστήμες (την ιατρική και την Τεχνολογία), αλλά και με παγκόσμια ειρήνη. Όμως, δεν παύουν να μας απασχολούν και όλα αυτά τα προβλήματα που μας τα κληροδότησαν οι προηγούμενες γενιές, όπως είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος, οι ασθένειες, ο πόλεμος και η φτώχεια. Εκτός από αυτό, η μείωση της πανίδας και σταδιακά και της χλωρίδας, έχει αρχίσει να απασχολεί πολλούς ανθρώπους. Βέβαια, αυτός δεν είναι ένας λόγος για να σταματήσει η μεγάλη προσπάθεια που επιχειρούν αρκετοί άνθρωποι όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό, να περιορίσουν τη μόλυνση και την αποτροπή

καταστροφής του πλανήτη. «περισσότερα κονδύλια για την παιδεία» πιστεύω ότι στο μέλλον τον περισσότερο χρόνο από την καθημερινή μας ζωή θα τον ξοδεύουμε μπροστά σε έναν υπολογιστή, είτε για μελέτη είτε για την αγορά αγαθών ή ακόμα και για την εργασία μας. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αποξενωθούν μεταξύ τους και να μην υπάρχουν σχέσεις και φιλίες. Όσον αφορά στη μόρφωσή μας, πιστεύω ότι οι γνώσεις που αποκτούμε είναι ικανοποιητικές. Επομένως, το σχολείο και οι γνώσεις που αυτό μας παρέχει μας δίνουν τα εφόδια για να αντιμετωπίσουμε τα παρακάτω προβλήματα, χωρίς όμως να επαρκούν. η χώρα μας δεν έχει την οικονομική δυνατότητα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και έτσι τα ελληνόπουλα στερούνται αρκετά στον τομέα της εκπαίδευσης, του τεχνολογικού εξοπλισμού, αλλά και αργότερα στην επαγγελματική αποκατάσταση. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι πολιτικοί μας να εξασφαλίσουν περισσότερα κονδύλια για την παιδεία και την εξάλειψη της ανεργίας, ώστε εμείς οι νέοι να μπορούμε να μείνουμε στη χώρα μας και να την βοηθήσουμε να αναπτυχθεί. Δυστυχώς όμως, αυτό δεν συμβαίνει σήμερα, καθώς χιλιάδες νέοι φεύγουν και προσφέρουν τις γνώσεις τους σε άλλες χώρες. Αυτό το φαινόμενο δημιουργεί έντονο κοινωνικό

Θα προσφέρουμε και την παραμικρή βοήθεια και θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να απολαύσουν και οι επόμενες γενιές αυτά που απολαμβάνουμε εμείς σήμερα και ακόμη περισσότερα

πρόβλημα, καθώς μειώνεται το ποσοστό των μορφωμένων ανθρώπων στη χώρα μας, ενώ έρχονται και πολλοί ξένοι να εργαστούν με αποτέλεσμα να αλλάζουν τα ήθη, τα έθιμα και οι συνήθειές μας. παράλληλα, όμως, δημιουργείται και έντονο οικονομικό πρόβλημα, καθώς οι μισθοί των εργαζομένων μειώνονται, πολλοί άνθρωποι είναι άνεργοι και ορισμένοι οδηγούνται στο να χάνουν τις επιχειρήσεις τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις και πολλές φορές να ζητούν δανεικά χωρίς ανταπόκριση, κάτι το οποίο έχει επίδραση και στην οικογενειακή μας ζωή. με τη σειρά τους, αυτά επιδρούν και στο πολιτιστικό επίπεδο με αποτέλεσμα να γίνεται «φτωχότερη» η χώρα μας σε όλους τους τομείς. Επειδή το επίπεδο διαβίωσης και η ποιότητα ζωής έχουν υποβαθμιστεί, αρκετοί συνάνθρωποί μας αντιμετωπίζουν, επιπλέον, καθημερινά ψυχολογικά προβλήματα. παρά τη μικρή μας ηλικία λοιπόν, εμείς θα αγωνιστούμε για ένα καλύτερο αύριο. Θα προσφέρουμε και την παραμικρή βοήθεια και θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να απολαύσουν και οι επόμενες γενιές αυτά που απολαμβάνουμε εμείς σήμερα και ακόμη περισσότερα.

* Η Αντωνία Μαμούρα, γεννήθηκε στον Βόλο το 2007 και είναι μαθήτρια της Β΄ τάξης του Γυμνασίου Ευξεινούπολης. Ασχολείται με τον αθλητισμό, συγκεκριμένα με το μπάσκετ, ενώ στο παρελθόν είχε ασχοληθεί με τον μουσικό τομέα και την ζωγραφική. Προσπαθεί να αποκτήσει όσες περισσότερες γνώσεις μπορεί και αυτός είναι ένας λόγος που μαθαίνει ξένες γλώσσες. Το καλοκαίρι τελείωσε την αγγλική και τώρα μαθαίνει τη γαλλική.

ΤΟ ΑΥΡΙΟ 51

ΜΑΘΗΜΑ ΜΕ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΣΥΝΔΥΑζΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΗΣ μΑθΗΤριΑΣ χΡΥΣΟΥΛΑΣ - ΡΑΦΑΗΛΙΑΣ ΚΑΣΙΟΥΡΑ*

τις μέρες μας, με τον καταιγισμό των εξελίξεων σε διάφορους τομείς, όπως τεχνολογία, επιστήμες κτλ. έχουν επέλθει αυτομάτως πολλές μεταβολές και στην εκπαίδευση σε σύγκριση με παλιότερα: από τα προγράμματα σπουδών, τον τρόπο διδασκαλίας μέχρι και τη διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος. οι αλλαγές αυτές διαδοχικά, επιδρούν στη διάπλαση της προσωπικότητας του μαθητή και αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για την μετέπειτα πορεία τους στο κοινωνικό-πολιτισμικό και εργασιακό περιβάλλον. Αρχικά, θεωρώ ότι τα σύγχρονα προγράμματα σπουδών είναι πλήρως εναρμονισμένα με τις δυνατότητες των μαθητών και προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους, έχοντας ως κύριο στόχο την πολύπλευρη πνευματική ανάπτυξη. Θεωρητικά πιστεύω ότι το περιεχόμενο της διδασκαλίας είναι επαρκές και ότι ένας μέσος συνειδητοποιημένος μαθητής, αν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του και στο προαπαιτούμενο διάβασμα, θα είναι σε θέση να επωφεληθεί από αυτό. Έπειτα, όπως προαναφέρθηκε, η εκπαίδευση και η παιδεία του ανθρώπου έχει άμεση επιρροή στο μέλλον του. Ειδικότερα, φαντάζομαι και ελπίζω πως η μόρφωση και η κατάρτιση, θα παίζει καθοριστικό ρόλο στην εύρεση εργασίας και δεν θα υποπέσει στο περιθώριο, παραγκωνισμένη από άλλους παράγοντες (τύχη, μέσον, συμπάθεια κτλ.). παίρνοντας τη θέση αυτή ως δεδομένη, θεωρώ ότι το μέλλον της γενιάς μου θα είναι ευοίωνο και ο επαγγελματικός τομέας θα είναι περισσότερο αξιοκρατικός από τη σημερινή πραγματικότητα.

«Να επιδιώκεται η οικοδόμηση κριτικής σκέψης και αντίληψης» Αν και πιστεύω ότι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι επαρκές ως προς το περιεχόμενό του, σίγουρα υπάρχουν κάποια σημεία, που επιδέχονται βελτίωσης. Αρχικά, ο τρόπος διδασκαλίας, θα προτιμούσα να είναι λιγότερο δασκαλοκεντρικός και να στηρίζεται στον διάλογο και στην αλληλεπίδραση με τους μαθητές, ενώ να αποτρέπεται παράλληλα η μηχανική αποστήθιση της ύλης και να επιδιώκεται η οικοδόμηση κριτικής σκέψης και αντίληψης. Επίσης, εύλογη θα ήταν η εξάλειψη της βαθμοθηρίας, που προκαλεί άγχος και αισθήματα κατωτερότητας στους μαθητές. Έπειτα, μιας και η τεχνολογία εξελίσσεται συνέχεια και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, θεωρώ ότι θα μπορούσε να ενσωματωθεί ευρύτερα στα σχολεία και το μάθημα να αποκτήσει πιο διαδραστικό ρόλο, συνδυάζοντας παραδοσιακές και πιο καινοτόμες μεθόδους παιδείας. Ένα άλλο μέτρο βελτίωσης πιο πρακτικό, είναι οι διοργανώσεις εκδρομών-επισκέψεων σε μουσεία-αρχαιολογικούς χώρους, που θα έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών και κατ' επέκταση την ενεργότερη συμμετοχή τους. Τέλος, η παιδαγωγική κοινότητα θα μπορούσε να μεριμνήσει για την επέκταση της ενισχυτικής διδασκαλίας σε όλα τα σχολεία και για περισσότερες ώρες. Στη συνέχεια, καθώς η εκπαίδευση αλληλοσυνδέεται με την κοινωνία, είναι σημαντικό να αναφερθούμε και σε γενικότερα μέτρα βελτίωσης της κοινωνίας ως προς το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Ως προς τον πολιτισμικό τομέα, θα

φαντάζομαι και ελπίζω πως η μόρφωση και η κατάρτιση, θα παίζει καθοριστικό ρόλο στην εύρεση εργασίας και δεν θα υποπέσει στο περιθώριο

μπορούσαν να ληφθούν μέτρα ίδρυσης περισσότερων αρχαιολογικών εγκαταστάσεων και μουσείων κυρίως σε μικρότερες περιοχές, όπου ο αριθμός τους είναι περιορισμένος ή και μηδαμινός. Επίσης, μια ωραία ιδέα, αν και ουτοπική, είναι η δημιουργία κέντρων εθελοντικής παροχής διδασκαλίας (π.χ. ξένες γλώσσες, μαθήματα δημιουργικής γραφής, κομμωτικής, νοηματικής κλπ.). Ως προς τον πολιτικό τομέα, το πιο σημαντικό μέτρο κατά την γνώμη μου, είναι η εξάλειψη της οικογενειοκρατίας. Συγκεκριμένα θεωρώ ως ορθότερο και αποτελεσματικότερο κριτήριο για την ανάληψη της εξουσίας τα πνευματικά εφόδια και την ηγετική ικανότητα και όχι τη διαδοχή του αξιώματος από συγγενικό πρόσωπο. Ακόμη, προτείνω τη συγχώνευση των ποικίλων κομματικών παρατάξεων, σε μια ευρύτερη παράταξη με κυρίαρχο στόχο, το κοινό καλό. Τέλος, όσον αφορά στον οικονομικό τομέα, ένα σημαντικό βήμα θα ήταν η αξιοποίηση και η ενδυνάμωση του τουρισμού με μέτρα ενίσχυσης καθώς και μέτρα βελτίωσης και αναδημιουργίας τουριστικών θέρετρων. Επιπλέον, εξίσου προσοδοφόρο θα ήταν η λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και ό,τι συνεπάγεται αυτό. Συγκεφαλαιώνοντας, η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εφόδια για τον άνθρωπο, διότι μέσω αυτής το άτομο αναπτύσσει κοινωνική και πολιτική συνείδηση, επαυξάνει τις δεξιότητές του, οι οποίες συμβάλλουν με τη σειρά τους σε ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον επίσης, αποκτά αξίες που του αποφέρουν προσωπικό όφελος (κοινωνικοποίηση, ευαισθητοποίηση κτλ.).

*Η Χρυσούλα - Ραφαηλία Κασιούρα είναι μαθήτρια της Γ΄ Γυμνασίου στο Γυμνάσιο Ευξεινούπολης. Στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται με εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως μπάσκετ, χορό κτλ., ενώ παράλληλα της αρέσει να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία και προσπαθεί να είναι όσο πιο συνεπής μπορεί στις σχολικές της υποχρεώσεις. Το όνειρό της είναι να γίνει εκπαιδευτικός σε οποιαδήποτε βαθμίδα εκπαίδευσης και γι’ αυτό επιδιώκει να αποκτήσει όσα περισσότερα εφόδια είναι εφικτό (γνώσεις, πτυχία ξένων γλωσσών κλπ.).

52 ΤΟ ΑΥΡΙΟ

ΠΡEΠΕΙ ΝΑ ΔΟΘΕi EΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝAΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙEΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚHΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ μΑθΗΤριΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΕωΡΓΟΣΟΠΟΥΛΟΥ*

21ος αιώνας μας έχει δώσει πολλές ευκαιρίες στη μάθηση αλλά και δυνατότητες εξέλιξης της κοινωνίας μας. παρόλα αυτά, το συγκεκριμένο θέμα μου δημιούργησε διάφορες σκέψεις και επιθυμίες για το μέλλον τόσο στον τομέα της εκπαίδευσης, όσο και στον κοινωνικό. Καθώς με το πέρασμα των χρόνων κάθε κοινωνία μεταβάλλεται, φαντάζομαι το μέλλον των συνομηλίκων μου διαφορετικό, με καλύτερες προοπτικές. Έτσι ευελπιστώ ότι και η εκπαιδευτική διαδικασία θα εξελιχθεί με σκοπό πάντοτε την πρόοδο των μαθητών. νομίζω ότι κανένας μαθητής, όπως κι εγώ, δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι τα σχολεία μελλοντικά και πώς θα αλλάξει η εκπαιδευτική διαδικασία. Ωστόσο, αυτό που μπορώ να κάνω είναι να εκφράσω τις επιθυμίες μου για το μέλλον των παιδιών της ηλικίας μου. πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να μειωθεί ο βαθμός εξάρτησης των νέων από τα κινητά, διότι, όπως όλοι μας ξέρουμε, εκπέμπουν αρκετή ακτινοβολία, η οποία είναι πολύ επικίνδυνη τόσο για τα μάτια μας όσο και για την καρδιά μας. Επιπλέον, αυτό που θέλω περισσότερο είναι να μην δίνεται τόσο μεγάλη έμφαση στο ποιος είναι ο καλύτερος μαθητής, δηλαδή να μην υπάρχει τόσο μεγάλος ανταγωνισμός με στόχο τη βαθμοθηρία, γιατί αυτό που έχει πιο πολύ σημασία είναι η αλληλεπίδραση των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς και η ανάπτυξη ουσιαστικών

« »

σχέσεων μεταξύ τους. Επίσης, το μάθημα που γίνεται να μην είναι απλώς μια πηγή απόκτησης γνώσεων με σκοπό οι μαθητές να βγουν πρώτοι στις εξετάσεις, αλλά και πηγή αξιών και κανόνων συμπεριφοράς. η εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να συμβάλει στην κοινωνικοποίηση των παιδιών με άλλους συνομήλικούς τους με διαφορετικές ίσως αντιλήψεις και ξεχωριστό χαρακτήρα. Επιστρέφοντας στο παρόν, θεωρώ πως αυτά που διδασκόμαστε σήμερα στο σχολείο μου αρκούν και με το παραπάνω. πιστεύω πως είναι πολλά αυτά που μαθαίνουμε, κάτι το οποίο με χαροποιεί, γιατί μου δίνει την ευκαιρία να αποκτώ γνώσεις. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι σε μερικά μαθήματα, σε άλλα λιγότερο και σε άλλα περισσότερο, εμπεριέχονται δυσνόητες έννοιες, με αποτέλεσμα οι μαθητές να δυσκολεύονται να κατανοήσουν το περιεχόμενό τους. Για την επίλυση του προβλήματος αυτού, επειδή το έχω αντιμετωπίσει ως μαθήτρια, προτείνω το περιεχόμενο των βιβλίων να γίνει πιο κατανοητό και ελκυστικό για τους μαθητές, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες κατακτήσεις της επιστήμης. Επίσης, θεωρώ ανούσια την αποστήθιση και την απομνημόνευση γνώσεων. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και στην καλλιέργεια της κριτικής γνώσης των μαθητών. Ένα άλλο πρόβλημα που αφορά αρκετά σχολεία είναι η έλλειψη της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής, ώστε να γίνεται το

Αξίζει όλοι να προσπαθήσουμε για ένα ποιοτικότερο μέλλον

μάθημα πιο ενδιαφέρον και πιο ποιοτικό. «Αξίζει όλοι να προσπαθήσουμε για ένα ποιοτικότερο μέλλον» Από την άλλη, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία ευρύτερα, πιστεύω πως είναι ποικίλα και σοβαρά κι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τα άτομα όσο και το κοινωνικό σύνολο. Ένα από αυτά είναι η φτώχεια, η οποία προκαλείται από την ανεργία λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, από την άνιση κατανομή του πλούτου και από τον ρατσισμό που αποτελεί εξίσου ένα πρόβλημα της κοινωνίας. Για να αντιμετωπιστεί το σοβαρό θέμα της φτώχειας, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και γενικά μέτρα που αφορούν στην ισότητα των δικαιωμάτων και των ευκαιριών που έχουν όλοι οι άνθρωποι σε κάθε κοινωνία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένα εξίσου σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει όλος ο πλανήτης είναι το περιβαλλοντικό. η τάση των ανθρώπων για απόκτηση πλούτου έχει οδηγήσει στην εξάντληση των φυσικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και σε πληθώρα φαινομένων βλαβερών για την ανθρώπινη υγεία (φαινόμενο του θερμοκηπίου, φωτοχημικό νέφος, τρύπα του όζοντος). η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση αυτού του τεράστιου προβλήματος είναι ευθύνη όχι μόνο των κρατών, αλλά και των ευαισθητοποιημένων πολιτών, αφού η υγεία μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυτό. Αξίζει όλοι να προσπαθήσουμε για ένα ποιοτικότερο μέλλον.

*Η Μαρία Γεωργοσοπούλου, είναι 15 ετών και κατοικεί στο Κρόκιο Αλμυρού Μαγνησίας μαζί με τους γονείς της και τον δίδυμο αδερφό της Άγγελο. Φοιτά στο Γυμνάσιο Ευξεινούπολης και της αρέσει ο αθλητισμός. Στον ελεύθερο χρόνο της φτιάχνει μινιατούρες από πηλό και ζωγραφίζει κυρίως λουλούδια και ζώα. Αγαπά τη φύση και της αρέσει να κάνει βόλτες με το ποδήλατό της. Λατρεύει τις εκδρομές καθώς και το να βγάζει φωτογραφίες. Όνειρό της είναι να ταξιδέψει στο εξωτερικό.