KdG Kort 2014
KdG
Kort
te-Hoges jaarcijfers Karel de Gro
chool 2013
2
Beste lezer In 2013 legden 11 266 studenten de basis van hun professionele ontwikkeling aan de Karel de Grote-Hogeschool. Een fundament waarop ze kunnen blijven bouwen. KdG kiest voor kwaliteitsvol onderwijs door een grote variatie in onderwijsvormen. Competentie- en praktijkgericht, internationaal en toekomstbestendig. Elke student verdient een leeromgeving die hem uitdaagt zijn talenten te ontdekken én te ontplooien. Daar gaan onze medewerkers voor, elke dag. Hierbij maken we geen onderscheid tussen onze studenten. Lijkt evident? Dat is het niet. We krijgen van de overheid geen gelijke financiering voor elke student. De overheidssubsidie voor een student Chemie bedraagt 4 600 euro. Voor een student Vroedkunde is dat 6 350: een verschil van 40 procent. Een student Logistiek Management (of Toegepaste Informatica of Accountancy …) betekent 60 procent minder overheidssubsidies dan een student Onderwijs: een verschil van 2 500 euro. Alle professionele opleidingen zijn praktijkopleidingen. Competentiegericht werken, individuele begeleiding en stages zijn in elke opleiding essentieel. Er is geen enkele rationele verklaring die een verschil in financiering van 40 of 60 procent wettigt. Deze financieringswijze zorgt voor oneerlijke concurrentie tussen hogescholen, stimuleert niet om te investeren in laag gefinancierde opleidingen en staat in schril contrast met de noden van het werkveld. Het is een onrechtvaardigheid die we bij de overheid blijven aankaarten. Als hogeschool zijn we fier op elk van onze studenten. We zien een sterke mix van talenten en passies, we voelen een samenleving die veel nood heeft aan onze afgestudeerden. KdG is en blijft een hogeschool te midden van de bruisende Antwerpse samenleving, met een krachtig netwerk dat tot ver over de provinciegrenzen reikt. We realiseren studentgericht onderwijs dat aan hoge kwaliteitsstandaarden voldoet. Ons engagement naar student én samenleving is het blijven waarmaken van deze ambities. Dirk Broos Algemeen Directeur
33
u Deel 1: organisatie u Deel 2: onderwijs u Deel 3: studenten u Deel 4: onderzoek u Deel 5: medewerkers u Deel 6: financieel
Schets nieuwe campus Zuid door ontwerpteam RAU - STRAMIEN
Deel 1: organisatie
5
u KdG in een notendop u Een school met naam u KdG groeit u Nieuwe campus u Met twee voeten in de praktijk
6 KdG in een notendop 8
Wat? w Grootste hogeschool in Antwerpen w 14 campussen in Antwerpen w 11 266 studenten
9
3
5 2
14 7
10 13
6 studiegebieden w Gezondheidszorg 1 Campus Markgrave Aantal studenten: 1 044
12 1
4
6
11
Aartselaar
w Handelswetenschappen en Bedrijfskunde 2 Campus Groenplaats 3 Campus Stadswaag Aantal studenten: 4 355 w IndustriĂŤle Wetenschappen en Technologie 4 Campus Hoboken 5 Campus Linkeroever 6 Campus DB-Video Aartselaar 7 Campus Mechelseplein (Villanella) Aantal studenten: 1 233
7
w Onderwijs 8 Campus Noord Oude Steenweg 9 Campus Noord Pothoekstraat 1 Campus Markgrave 10 Campus Appelstraat 11 Campus Sportcomplex Aartselaar 12 Campus Zuid Aantal studenten: 2 404 w Sint Lucas Antwerpen | Audiovisuele en Beeldende Kunsten Campus Sint-Lucas 14 Campus Congres Aantal studenten: 399 13
w Sociaal-Agogisch Werk 12 Campus Zuid Aantal studenten: 1 831 Opleidingen Professionele bachelors 16 Master 1 Bachelor-na-bachelors 4 Master-na-master 1 Postgraduaten 8 Afstudeerrichtingen 37 in de basisopleidingen
Medewerkers 1 336 (800,88 voltijdse equivalenten) Partners in het buitenland 200 Gemiddeld aantal keer in de pers per maand 44 Sociale media Op 13 maart 2014 11 827 likes op Facebook 3 073 volgers op Twitter 2 360 tweets verstuurd Website 697 616 unieke bezoekers 2 374 165 bezoeken 6 614 676 paginaweergaves inK., communityblad van KdG 9 000 exemplaren per editie (driemaandelijks) Opencampusdag Meer dan 3 000 bezoekers Studie-informatiedagen (SID-in) Bijna 5 000 bezoekers
8
Een school met naam In 1994 fuseerden dertien katholieke Antwerpse hogescholen tot de Karel de GroteHogeschool (KdG). We kozen voor Karel de Grote (742-814) omdat hij een belangrijke rol speelde bij de grondlegging van het onderwijsstelsel in Europa. Zo wil KdG er nu ook staan als een sterk merk voor kwaliteitsvol hoger onderwijs. Een hogeschool te midden van de samenleving, met sterke wortels in het (internationale) werkweld en aandacht voor socio-economische ontwikkelingen. u Wie we zijn - missie KdG staat voor duurzame ontwikkeling: van studenten, medewerkers en samenleving. In onderlinge interactie, vanuit een uitnodigende leer-, leef- en werksfeer. Om telkens weer het beste uit iedereen te halen, en samen naar topkwaliteit te streven. Door waarden gedreven, christelijk geïnspireerd, open voor andere levensbeschouwingen.
u Organisatiewaarden n
Studentgeoriënteerd handelen Resultaten bereiken n In vertrouwen samenwerken n Engageren voor een betere wereld n Duurzaam innoveren n
u Visie Onze visie is de ambitie van KdG: dit willen wij zijn tegen 2020. KdG creëert uitdagende en motiverende leercontexten op maat. Voor iedereen die zich wil ontplooien tot een professional met persoonlijkheid. We vormen en begeleiden onze studenten zodat ze hun talenten ontdekken en ontwikkelen, en over dé competenties beschikken om een eigen bijdrage te leveren aan de samenleving. Zelfbewust, met verantwoordelijkheidsgevoel en door de maatschappij naar waarde geschat.
9
We stimuleren onze medewerkers om zowel op persoonlijk als professioneel vlak te blijven groeien. KdG is een wendbare organisatie. We denken vooruit en spelen in op de dynamiek van een snel veranderende, mondiale context. We delen kennis en investeren in sterke samenwerkingsrelaties met onze partners: dankzij wisselwerking en maatwerk excelleert en innoveert onze hogeschool in (kunst)onderwijs, praktijkgericht onderzoek en dienstverlening. u Strategische doelen De strategische doelen zijn de hefbomen die wij gekozen hebben om onze visie waar te maken. n We stimuleren en begeleiden studenten en medewerkers in het ontwikkelen van de juiste competenties om proactief een duurzame bijdrage te leveren tot de lokale en globale samenleving.
n
We werken met studenten, medewerkers en werkveld in co-creatie. n We zetten bewust in op de kracht van teams. n We spelen in op diversiteit en mobiliteit voor studenten en medewerkers. n We zetten in op motivatie en zelfmanagement van onze studenten en medewerkers. n We werken structureel samen met sterke partners in binnen- en buitenland. n Onze processen zijn doeltreffend, efficiĂŤnt en spelen snel in op een veranderende omgeving. n We voorzien maximale middelen om de leercontext te kunnen opbouwen, beheren en vernieuwen.
10 KdG groeit In 2013 steeg het aantal inschrijvingen opnieuw met 10 procent (1 006 studenten). Dat is ongeveer 6 procent boven het Vlaamse gemiddelde.
Twee onderwijsgroepen (1. Management en Technologie, 2. Welzijn, Onderwijs en Gezondheidszorg) bundelen onze opleidingen en stimuleren kennisdeling en verbinding.
De stijging in inschrijvingscijfers houdt al tien jaar aan en confronteert ons met uitdagingen qua werkdruk, infrastructuur, financiering en organisatiestructuur. Daarom lanceerden we in 2011 het organisatieontwikkelingsproject Rubik 2.0. Doelstelling is dat heel KdG vanaf het academiejaar 2014-2015 in een nieuwe structuur werkt en studeert.
De basis van onze nieuwe organisatiestructuur is gelegd. We zochten en vonden een nieuwe balans tussen de eigenheid van opleidingen en het optimaal benutten van onze beschikbare middelen in de ondersteuning van deze opleidingen. Toch blijven we streven naar een efficiĂŤntere organisatie, waarin onderwijskwaliteit primeert en de ontwikkeling van de student centraal staat. De principes die we vooropstelden met Rubik 2.0 zetten we verder in onze strategische doelen en onze dagelijkse werking: sterke wortels diep in een tevreden werkveld, gemotiveerde studenten, een fijne werkplek en voluit inzet op innovatie.
We blijven investeren in onderwijsvernieuwing en -ondersteuning, in medewerkers en in onze infrastructuur. We centraliseerden en optimaliseerden dit jaar de onderwijsondersteuning en een aantal administratieve processen.
11
Fotografie: student Vincentilly Roose
12 10
Nieuwe campus Met het oog op de sterke studentenstijging en de nood aan aangepaste, hedendaagse infrastructuur voor de nieuwe onderwijsontwikkelingen, plannen we op het Antwerpse Zuid de bouw van een nieuwe campus. Deze zal onderdak bieden aan de opleidingen Sociaal-Agogisch Werk, Onderwijs, Verpleeg- en Vroedkunde en de hogeschooldiensten. We willen er een hedendaagse, aantrekkelijke en levendige learning environment van maken die onze studenten en medewerkers inspireert, stimuleert en kansen biedt. De nieuwe campus moedigt hogeschoolbrede kennisdeling en samenwerking aan en ademt een sfeer van ontmoeten uit. We kochten een groot pand in de Brusselstraat in Antwerpen. Hiervan wordt een deel afgebroken om er een nieuwbouw te realiseren met een oppervlakte van ruim 41 000 m². Door consequent in te zetten op innovatie willen we met het infrastructuurproject onze hogeschool een echte ‘start met voorsprong’ geven. Onze nieuwe campus Zuid omvat: n een brede waaier aan multi-inzetbare en goed uitgeruste onderwijs- en praktijklokalen;
n
flexibele, open werkruimtes met de nodige ICT-voorzieningen; n een centrale onthaalruimte; n een hedendaags leercentrum; n aula’s; n ruimtes voor coaching en discrete gesprekken; n een bewegingsruimte; n een cafetaria; n een verkooppunt voor cursussen; n parkeerplaatsen en fietsenstallingen.
u Duurzaamheid Bij het ontwerp en de realisatie van onze nieuwe campus grijpen we een uitgelezen kans om optimaal in te zetten op duurzaamheid. We gaan voor een comfortabel binnenklimaat met aandacht voor licht, lucht, akoestiek, veiligheid en toegankelijkheid. We gebruiken in het gebouw hernieuwbare energiebronnen voor een minimale CO2-emissie en een maximale energiebesparing. Andere belangrijke aandachtspunten zijn duurzaam afvalbeheer, maximale waterbesparing en -recuperatie, duurzaam terreingebruik en een verbeterde biodiversiteit. We kiezen voor duurzaam materiaal en houden daarbij rekening met onder andere levensduur en onderhoudskosten.
11
Schets nieuwe campus Zuid door ontwerpteam RAU - STRAMIEN
14 10
In het midden: Justice Oppong (citaat) Fotografie: alumnus Hans Boons
15 11
Met twee voeten in de praktijk Bij benadering telt de hogeschool 6 000 partners in het professionele werkveld. Die samenwerking vertaalt zich op verschillende vlakken.
onze studenten. Na zijn stage moet elke student zijn ervaringen presenteren voor een professionele jury en ook daarvoor werkt de hogeschool al jaren goed samen met bedrijven.
Stages. Als hogeschool zijn we ervan overtuigd dat de praktijk de beste leerschool is. Daarom doen al onze studenten tijdens hun studie ervaring op in het werkveld. Bijna allemaal lopen ze – meestal in het laatste jaar van hun opleiding – minstens één lange stage van ongeveer acht weken. En ook in de jaren daarvoor sturen we hen al op pad. Vaak gaat het dan om kleinere stages of werken ze samen met mensen uit een bedrijf of instelling aan een opdracht voor de school.
Curricula. Door de lessenpakketten regelmatig met het werkveld te bekijken, houden we ze future-proof. Op basis van hun feedback en onze ervaringen maken we de nodige aanpassingen.
Bedrijfsbezoeken. Bedrijfsbezoeken zijn voor onze studenten de kans bij uitstek om voeling te krijgen met het werkveld. Zo ontdekken ze zelf hoe de theorie uit hun boeken in de praktijk wordt vertaald. Voor de bedrijven is dit een kans om zich te profileren bij potentiële, toekomstige medewerkers. Zo ontmoetten onze studenten Event- en Projectmanagement de professionals achter het evenement I love Techno en de Antwerpse club Noxx.
“Een academiejaar lang draaien we mee met de reguliere ploeg, nacht- en weekendwerk inbegrepen. We verwerven hier de leerstof in de praktijk. En die formule bevalt uitstekend. Deel uitmaken van een echt bedrijf met echte collega’s, die ervaring wilde ik niet missen.”
Gastcolleges en jury’s. Op uitnodiging van onze docenten komen bedrijfsmedewerkers regelmatig hun ervaringen en visies delen met
Justice Oppong, laatstejaarsstudent Chemie (Procestechnologie), werkt als procesoperator op de leerwerkplek bij chemiebedrijf Bayer.
Leerwerkplekken. Hierbij gaan studenten deeltijds of voltijds gedurende een bepaalde periode aan de slag in een bedrijf, om zo on the job te leren wat ze anders op de hogeschool zouden bijleren.
Fotografie: student Gerbrand Van Uytvanck
Deel 2: onderwijs
17
u Onderwijsbeleidslijnen u Innovatiefonds u Levenslang leren u Kwaliteit u Horizonten verruimen
18 14
Onderwijsbeleidslijnen u Leren voor de toekomst We maken onze curricula en leeromgeving toekomstbestendig. Zo leiden we studenten op tot professionals die de maatschappij van morgen op een duurzame manier vormgeven. Professionals met persoonlijkheid n Naast de ontwikkeling van beroepsspecifieke competenties zetten we bij al onze opleidingen in op het behalen van internationale en interculturele competenties, op duurzaamheidscompetenties (zie verder: ‘Duurzaam hoger onderwijs’) en de ontwikkeling van mediawijsheid en informatievaardigheden. n We realiseren een krachtige internationale leeromgeving waaraan elke student en medewerker deelneemt. Uitdagende en motiverende leercontexten n Cocreatie, samenwerken en delen staan centraal in onze leeromgevingen. Op KdG leren studenten met, van en door elkaar. n We stellen hoge verwachtingen aan onze studenten én we geven hen verantwoordelijkheid: ze lossen zélf de verwachtingen in. Met leerondersteuning en krachtgerichte feedback geven we een duwtje in de rug.
n Elke
opleiding biedt studenten onderwijs op maat in functie van talentontwikkeling en optimale doorstroom. Daarbij zetten we bewust in op doelgroepen binnen de grootstedelijke context. n KdG kiest voor kwaliteitsvolle mobiliteit van studenten en medewerkers. Internationalisering is deel van ons toekomstig maatschappelijk leven. Duurzaam hoger onderwijs Om ‘duurzaam hoger onderwijs’ te realiseren, stelt de overheid nu een lijst op met competenties rond duurzame ontwikkeling. Die draait rond drie vragen: is het ecologisch verantwoord? Is het sociaal rechtvaardig? Is het economisch haalbaar? Afgestudeerden moeten dus in eerste instantie de nodige kwaliteiten hebben om een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomst én zelf anderen te kunnen aanzetten tot verandering.
19 15
Innovatiefonds KdG wil toonaangevend zijn, ook op het vlak van onderwijsinnovatie. Daarom richtten we het innovatiefonds op. Zo investeren we in onderwijs en voorzien we ruimte en middelen om binnen KdG innovatief te werken. Projecten binnen het innovatiefonds zijn grensverleggend, soms baanbrekend, en altijd vernieuwend. We kiezen voor een competitief selectiesysteem waarin we jaarlijks middelen aan innovatieve projecten toekennen. Leidraad bij het opzetten van innovaties zijn KdG’s onderwijsbeleidslijnen (zie p.18). Elke onderwijsinnovatie moet hiertoe bijdragen. We houden rekening met verschillende snelheden van opleidingen. Wat innovatief is voor de ene opleiding, is dat niet per se voor een andere. Een jury beoordeelt de ingediende projectvoorstellen op basis van volgende criteria: onderwijsinnovatie, impact & continuïteit, wetenschappelijk onderbouwd en beproefd, algemene kwaliteit van het projectvoorstel. In januari 2013 startten de eerste projecten die we selecteerden voor financiering door het innovatiefonds. Een aantal voorbeelden van onderwijsinnovatie: 1. ‘Peercoaching’ (Pedagogie van het Jonge Kind): een opleidingsgeïntegreerde aanpak waarbij derdejaarsstudenten eerstejaars coachen. 2. ‘Teachertrac’ (Secundair Onderwijs): een traject op maat voor zij-instromers in de lerarenopleiding. 3. ‘Doorstroom: van drempel naar selectie’ (Sociaal-Agogisch Werk); brengt drempel-
opleidingsonderdelen in beeld, om de studievoortgang van studenten vlot te kunnen trekken. 4. ‘Fastrada! Een multidisciplinair team’ (Autotechnologie en KMO-management); werkt aan een methode voor duurzame samenwerking van studenten uit 5 verschillende KdG-opleidingen. 5. Informatica-vooraf (Toegepaste Informatica): een aantal blended aangeboden opleidingsonderdeel voor studenten uit het laatste jaar secundair onderwijs.
“Dankzij het innovatiefonds konden we met een uniek traject starten voor leerlingen uit het zesde middelbaar. Zij kunnen het vak Webtechnologie al volgen aan onze hogeschool. De leerlingen volgen de lessen – die op hogeschoolniveau gegeven worden – en worden gecoacht, soms online, soms op onze campus Groenplaats. Ze leggen een examen af, net als de hogeschoolstudenten en volgens dezelfde spelregels. Wie slaagt, wint credits, en dus een vrijstelling. Zo weegt het studiepakket tijdens hun eerste professionele bachelor al 1 vak lichter.” Julie Dufoer, beleidsmedewerker onderwijsinnovatie aan de Karel de Grote-Hogeschool en coördinator Informatica-vooraf.
20
Levenslang leren Niemand is ooit helemaal afgestudeerd. Steeds vaker is een basisdiploma een eerste aanzet, want een upgrade van een diploma (door bijscholing, navorming, extra diploma …) opent perspectieven. We bieden een aantal vervolg- en geïndividualiseerde leertrajecten aan: voortgezette opleidingen en permanente vormingen gericht op verdieping en verbreding van reeds verworven competenties. Een aantal ‘upgrades’ die je op de Karel de Grote-Hogeschool kan volgen: Blended learning Naast de klassieke dagopleiding Toegepaste Informatica startten we in 2013 ook met een opleiding in afstandsonderwijs. Het is een blended learning-traject, een mix van leer- en begeleidingsvormen, waarbij de studenten optimaal gebruik maken van de digitale technologie (online lessen, oefeningen en coaching). Niet gebonden aan lesmomenten of locaties. Opvallend is dat 22% van de ingeschreven studenten vrouwen zijn in deze opleiding, terwijl de klassieke, voltijdse dagopleiding maar 7% vrouwen telt.
“Voor jonge vrouwen lijkt de ICTsector misschien een heel technische wereld met weinig sociaal contact. Maar dat geldt natuurlijk niet voor alle jobs in informatica en dat zien ze dan op het moment dat ze zelf in een bedrijf staan. Dan groeit de interesse voor ICT en de zin om bij te scholen bij een aantal alsnog. De informaticaopleiding in afstandsonderwijs is dan een ideale oplossing.” Koen Schram, opleidingshoofd Toegepaste Informatica Verkorte opleidingen Wie al een bachelor- of masterdiploma behaalde, kan aan de Karel de Grote-Hogeschool een extra opleiding volgen, maar dan in een verkorte formule. Deze opleidingen kan je bij ons verkort volgen: de lerarenopleidingen, Pedagogie van het Jonge Kind en Cross Media Management. Daarnaast biedt KdG een master-na-masteropleiding, bachelor-na-bacheloropleidingen, postgraduaten en navormingen. Een overzicht van het volledige aanbod vind je achteraan in deze brochure.
21
Kwaliteit In een organisatie met een echte kwaliteitscultuur, draagt iedereen bij tot de ontwikkeling van effectieve en efficiënte zorg voor (onderwijs)kwaliteit. Met onze organisatiewaarden als leidraad stelden we volgende essentiële kwaliteitskenmerken op voor KdG: 1. We zijn resultaatgericht: we formuleren heldere en meetbare doelen en houden deze voor ogen. De juiste vragen stellen leidt tot systematische reflectie en analyse van onze doelen. 2. We werken in een open feedbackcultuur waarin we delen en leren van elkaar. 3. We zijn flexibel en spelen in op de veranderende context (werkveld, overheid …). Dit doen we in een voortdurende dialoog met studenten, werkveld en andere stakeholders. 4. Interne en externe stakeholders kunnen de eigen wensen en noden aangeven en spelen een actieve rol bij de vervulling ervan.
5. Kwaliteitsvol beleid betekent ook innoverend én evidence-based werken. 6. Elke medewerker beschouwt continue verbetering als vanzelfsprekend. Om de hoge kwaliteit van onze opleidingen, dienstverlening en afgestudeerden te bewaken heeft KdG een intern kwaliteitszorgbeleid. De belangrijkste focus daarbij is het ondersteunen van onze medewerkers zodat ze de grootst mogelijke kwaliteit kunnen realiseren. We ontwikkelen instrumenten zoals beleidsplannen, sterke en betrouwbare bevragingen, een kwaliteitshandboek waarin we onze processen helder uitschrijven, ondersteuning bij het rond maken van de PDCA (plan-do-check-act)-cyclus …
Horizonten verruimen
22 18
Mobiliteit van studenten en medewerkers behoort tot onze prioriteiten. De dienst Internationalisering van KdG daagt studenten en medewerkers uit om hun horizon te verruimen en internationale competenties te verwerven. Via onderwijs, en in samenwerking met het werkveld, moedigen we eigen en internationale studenten en medewerkers zo veel mogelijk aan om als kwaliteitsvolle professionals en actieve wereldburgers aan de slag te gaan met de uitdagingen van een geglobaliseerde samenleving. We bieden hen een krachtige, internationaal georiënteerde leer- en werkomgeving. 12 procent van de afgestudeerden aan KdG heeft momenteel een buitenlandse ervaring van enkele maanden achter de rug. Ons streefdoel is om KdG-breed de door de Europese Commissie vooropgestelde 20 procentnorm te halen tegen 2020. Ruim 55 procent van onze uitgaande studenten blijft binnen Europa. Het populairste uitwisselingsprogramma is en blijft Erasmus. Noord- en ZuidAmerika zijn het tweede meest gegeerd met 18 procent. Azië ontvangt 13 procent van onze studenten, net als Afrika. KdG werkt samen met kwalitatieve buitenlandse partners en neemt actief deel aan internationale projecten. Ook onze curricula zijn internationaal georiënteerd en gericht op het behalen van internationale en interculturele competenties die beantwoorden aan de vraag van het werkveld. Daarnaast bieden we een aantal Engelstalige programma’s aan en garanderen we ontmoeting en samenwerking
tussen inkomende en eigen studenten en lesgevers. Tot hier toe zijn er drie Engelstalige programma’s voor uitwisselingsstudenten: Business for Exchange, een International Class voor studenten in de lerarenopleidingen en (Bio) Chemical Engineering Projects. We blijven werken aan de uitbreiding van het Engelstalig aanbod aan KdG. Er loopt een aanvraag om vanaf 2014-2015 een Engelstalige Bachelor Business Management te starten.
“Lesgeven in België is een unieke ervaring! De uitdaging heeft mij enorm verrijkt als persoon. Ik kon op KdG rekenen voor uitstekende faciliteiten en ondersteuning. Dankzij de docentenmobiliteit heb ik ook al heel wat contacten gelegd in Europa.” Dimitrios Savvidis, Grieks gastdocent in CarEcology, een project ontwikkeld met Europese partners binnen het Erasmusprogramma.
“Het was werkelijk een prachtige ervaring. Ik vond het echt geweldig! Ik zou dan ook iedereen aanraden om op uitwisseling te gaan. Je komt werkelijk jezelf tegen. Zo ben ik op deze reis te weten gekomen wat echt belangrijk is voor mij.” Evi Van den Wouwer, studente Event- en Projectmanagement, Portugal.
23 7 Waar trekken uitgaande studenten naartoe? Azië: 13%
Afrika: 13%
Europa: 55% Noord- en Zuid-Amerika: 18%
Oceanië: 1%
Top 5-bestemmingen van KdG-studenten binnen Europa Frankrijk Spanje Nederland Portugal Groot-Brittannië
21% 14% 13% 9% 9%
Top 5-bestemmingen van KdG- studenten buiten Europa Suriname Zuid-Afrika India China Verenigde Staten
21% 16% 10% 9% 7%
Aantal buitenlandse werkopdrachten van KdG-medewerkers binnen het Erasmus-programma Gezondheidszorg
24
4
Handelswetenschappen en Bedrijfskunde
28
Industriële Wetenschappen en Technologie
16
Onderwijs Sociaal-Agogisch Werk
18 5
Sint Lucas Antwerpen
12
Aantal inkomende uitwisselingsstudenten per land
13 2
Finland
Zweden
4 6
2 Ierland
8
22
Letland Latvia Lithuania Litouwen
17 12
Verenigd Koninkrijk Netherlands Nederland Duitsland
2
4
Polen
Tsjechische
5 Republiek 3
20
6
Zwitserland SwitzerlandOostenrijk Hongarije Roemenië Frankrijk
5 33 Portugal Spanje
1
Italië
4
8
Bulgarije
Griekenland
4 Turkije
5 21 2 7
Oostenrijk
Lu ca Ha sA nd nt en el w s er Be we pe dr te n ijf ns So s c k cia un ha p al -A de pe In n g du og isc en str h Te iële ch W We rk n e G ez olo ten g ie sch ond ap he pe id To sz n ta o al rg
nt Si
nd O
er
w
ijs
Aantal inkomende uitwisselingsstudenten per land per studiegebied
1 1 3 5
Bulgarije 6 2 8 Tsjechische Republiek 3 1 4 Finland 7 6 13 Frankrijk 20 20 Duitsland 11 1 12 Griekenland 2 2 4 Hongarije 1 2 3 Ierland
2 2
Italië 1 1 Letland 4 4 Litouwen 5 1 6 Nederland
5 1 13 1 2 22
Polen 15 2 17 Portugal 5 5 Roemenië 3 3 6 Spanje
3 19 11 33
Zweden 2 2 Zwitserland 1 1 2 Turkije
2 2 4
Verenigd Koninkrijk 2 Totaal
2
4
8
15 5 115 5 35 6 181
Fotografie: student Lander Vivet
Deel 3: studenten
27
u Studentenpopulatie u Inspraak u KdG Stuvo
28
Studentenpopulatie In oktober 2013 telde de Karel de GroteHogeschool 11 266 studenten. De voorbije tien jaar steeg het aantal inschrijvingen continu. Ook bij de generatiestudenten (studenten die zich voor het eerst inschrijven in het hoger onderwijs) verloopt de grafiek in stijgende lijn. We registreerden een stijging van 10 procent in het aantal inschrijvingen van nieuwe studenten tijdens het academiejaar 2013-2014. Ook bij de generatiestudenten zien we een stijging van 7 procent. Op het niveau van de studiegebieden zien we dat 4 355 of 39 procent van de KdG-studenten een richting binnen het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde volgt. Met 399 studenten is Sint Lucas Antwerpen het studiegebied met het kleinste aantal studenten. (De overheid richt zich door haar onderliggende financiering op een maximum
van 400 studenten per instelling in het hoger kunstonderwijs.) Uit een bevraging bij instromende studenten blijkt dat de helft van de nieuwe studenten kiest voor KdG omwille van het periodesysteem, waarbij ze vier keer per jaar examens hebben. De beroepskansen die onze opleidingen bieden is de tweede belangrijkste reden. Ook onze sterke reputatie is voor 40 % een doorslaggevend argument om voor KdG te kiezen. De algemene man-vrouwverhouding bij KdGstudenten is vrij evenwichtig met 42 procent mannen en 58 procent vrouwen. Toch bestaan er nog steeds uitgesproken mannelijke en vrouwelijke opleidingen. Zo tellen onze opleidingen Verpleeg- en Vroedkunde maar 12 procent mannen en vinden we in onze opleidingen IndustriĂŤle Wetenschappen en Technologie maar 24 procent vrouwen terug.
29
Totale studentenpopulatie KdG 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Totaal aantal studenten Generatiestudenten
Evolutie studentenaantal per studiegebied op 1 oktober 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2001
2002
2003
2004
Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Onderwijs
2005
2006
2007
2008
2009
2010
IndustriĂŤle Wetenschappen en Technologie Sociaal-Agogisch Werk
2011
2012
2013
Gezondheidszorg Sint Lucas Antwerpen
30
Fotografie: alumnus Dries Luyten
31
Inspraak Om een aangename studeeromgeving en een studentgerichte hogeschool te vormen, is het belangrijk dat studenten zelf ook inspraak krijgen. Daarom kunnen ze als studentenvertegenwoordiger ook constructief meewerken aan het beleid van hun opleiding en hogeschool. Door in een van de participatieraden van de hogeschool te zetelen, doen ze ervaring op in vergaderen en teamwerk. Ze leren snel voor- en nadelen afwegen. De hogeschool biedt hiervoor extra faciliteiten.
“We hebben nu meer inspraak in wat we eten. Voorts zitten we met onze neus op de plannen van het intranet en de nieuwe campus Zuid. We pleiten ook voor meer les in kleine groepen. Ik vind het plezant om én aanspreekpunt én woordvoerder te zijn. Communicatie, mijn ding. Plus verpleegkunde: de gedroomde match.” Tine Vanneuville, studente Verpleegkunde
Totaal aantal studenten per studiegebied op 1 oktober 2013 Sint Lucas Antwerpen 150 249 Gezondheidszorg 123 921 Handelswetenschappen en Bedrijfskunde 2635 1720
Sociaal-Agogisch Werk 352 1479
Onderwijs 553 1851
Industriële Wetenschappen en Technologie 943 290
KdG Stuvo
32
‘KdG Stuvo’ staat voor studentenvoorzieningen van de Karel de Grote-Hogeschool. Stuvo wil studeren mogelijk maken voor zo veel mogelijk studenten. Stuvo investeert in faciliteiten voor studenten zodat elk van hen, ongeacht zijn of haar financiële mogelijkheden, socioculturele afkomst of milieu, op een comfortabele manier kan studeren. En daar hoort ook het leven buiten de aula’s bij. Het takenpakket van Stuvo is divers en uitgebreid: van problemen oplossen, over zorgen en twijfels aanpakken tot leuke vrijetijdsactiviteiten aanbieden. We tonen het in een aantal opvallende cijfers: kot & job n 1 217 (of 11 procent) KdG-studenten zitten op kot. mobiel n 125 KdG-studenten dienden een aanvraag voor een Erasmusbeurs in. hap & klaar n Om de consumptie van kraantjeswater te promoten werden 10 watertappunten geïnstalleerd. Dit jaar deelde Stuvo 240 Stuv’eau (herbruikbare glazen) waterflessen uit aan KdG-studenten. n In de cafetaria’s werden 64 200 worstenbroodjes verkocht. raad & daad n In 2013 werden 3 assertiviteitstrainingen, 2 trainingsreeksen ‘Omgaan met AD(H)D’ en 3 trainingsreeksen ‘Omgaan met extreem uitstelgedrag’ georganiseerd.
centen n Er werden 267 afbetalingsplannen afgesloten en 190 voorschotten op de studietoelage van de Vlaamse overheid toegekend. n KdG Stuvo betaalde 305 500 euro aan financiële tussenkomsten uit. Het merendeel hiervan zijn financiële tussenkomsten in studiekosten (169 283 euro, of 55%) en in buroticakosten (123 001 euro of 40%) cultuur n 5 KdG-studenten studeren met een cultuurstatuut. n 722 KdG-studenten kochten Cultuurcheques. sport & games n 43 studenten hebben een topsportstatuut. n 760 KdG-studenten kochten een Sportsticker. n Er zijn 19 KdG Stuvo-ambassadeurs die in hoofdzaak de sportieve en culturele initiatieven van Stuvo uitdragen op de campussen. subsidies n KdG Stuvo ontving 34 aanvragen van studenten voor subsidiëring van een sportieve en/of culturele, extra-curriculaire activiteit.
33 Gelezen in het Stuvo-gastenboek:
“Jullie zijn een heuse hulp voor veel studenten. Daarnaast maken jullie het studentenleven kleurrijker en boordevol fun. Bedankt en keep up the good work!” (Veronika)
“Bedankt dat ik het afgelopen jaar en ook de komende jaren in het Stuvohuis mag werken met m’n GON-begeleidster.” (Eva)
“Alweer supergoed geholpen door Stuvo. Lang leve KdG en grote dank aan het Stuvo-team!” (Svetlana)
Fotografie: alumnus Dries Luyten
Rechts: Dr. Erik Franck (citaat)
Deel 4: onderzoek
35
u Onderzoek u Voorbeelden van onderzoeksprojecten in 2013
Onderzoek
36
Wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening vormen, samen met onderwijs, de kernopdracht van KdG. Doelstelling van ons praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek is op een wetenschappelijk verantwoorde manier te komen tot concrete oplossingen voor praktijkproblemen en zo bij te dragen tot verbetering en innovatie van de beroepspraktijk. Kwaliteit en praktijkrelevantie zijn twee belangrijke pijlers in het onderzoek aan onze hogeschool. Docent-onderzoekers kunnen voorstellen voor onderzoeksprojecten indienen bij de dienst Maatschappelijke Dienstverlening en Onderzoek. Deze dienst begeleidt en ondersteunt geïnteresseerden bij de realisatie van hun onderzoeksproject en beheert de middelen voor Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek die KdG-breed ingezet worden op basis van de ingediende projectvoorstellen. Het totale onderzoeksbudget bedraagt 2 miljoen euro. De kennis die we opdoen, delen we ook met externen door onderzoek op maat, trainingen, coaching en consultancy. Zo organiseert de hogeschool regelmatig studiedagen en lezingen, maar ook opleidingscycli en leerstoelen. Ook onze studenten betrekken we zo veel mogelijk bij onderzoeksprojecten. Zo verwerven ze een wetenschappelijke attitude en kweken ze onderzoeksvaardigheden aan.
“Door onderzoek hebben we de laatste 25 jaar veel bijgeleerd over optimale zorgtechnieken. Bovendien leren de studenten tijdens hun opleiding nu ook wetenschappelijk denken. Die grote bagage stelt hen in staat meer patiëntgericht te werken.” Dr. Erik Franck, docent Psychologie en hoofd Expertisecentrum Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg, studiegebied Gezondheidszorg.
Expertisecentra Door expertisecentra op te richten, zette KdG in 2012 de volgende stap in de ontwikkeling van haar praktijkgericht onderzoek. Een expertisecentrum verenigt een groep onderzoekers rond een specifiek thema waarop we aanzienlijk expertise hebben opgebouwd door onderzoek en bijhorende dienstverlening. Met deze expertisecentra werken we aan de verdere uitbouw van ons onderzoek door de kennis structureel te verankeren en gericht naar buiten te brengen. De eerste drie expertisecentra zijn: n Expertisecentrum ‘Krachtgericht Sociaal Werk’ n Expertisecentrum ‘Psychisch Welzijn in Patiëntenzorg’ n Expertisecentrum ‘Duurzame Mobiliteit ’
37 Voorbeelden van onderzoeksprojecten in 2013 u Kankercellijnen Voor een kankermedicijn op patiënten getest wordt, gaat men na hoe het potentiële kankermedicijn de tumorcellen beïnvloedt en in welke mate dit leidt tot het afsterven van de tumorcellen. Bij een echte patiënt bepalen omringende niet-kankercellen die reactie mee. Daarom ontwikkelen onderzoekers van KdG nu een ‘co-cultuur assay’, een test om te zien hoe tumorcellen en omringende niet-kankercellen reageren op een medicijn. u Communicatie in spoedgevallen Goede verbale en non-verbale communicatie en effectief teamwerk van verpleeg- en vroedkundigen zijn tijdens spoedgevallen van cruciaal belang. Voor de technische kant van interventies zijn tal van vaste procedures ontwikkeld, maar voor wat communicatie betreft, bestaan die op dit moment nog niet. KdGonderzoekers brengen de knelpunten rond die noodcommunicatie in kaart en ontwikkelen een instrument dat het mogelijk maakt om communicatiepatronen tussen teamleden tijdens spoedgevallen te registreren, analyseren en te verwerken. Verpleeg- en vroedkundigen kunnen dit instrument gebruiken om hun communicatie in spoedeisende situaties op punt te stellen.
u MRI Sommige patiënten ondervinden angst en stress voor ze een MRI-scan moeten ondergaan. MRI is een techniek waarbij met behulp van magneetgolven een afbeelding van een orgaan, gewricht enz. kan worden verkregen. In dit project bepalen onderzoekers welke individuele en contextfactoren gerelateerd zijn aan stress en angst voor een MRI-opname. Ze onderzoeken eveneens hoe verpleegkundigen de angst van die patiënten voor een MRI-scan kunnen verkleinen. u Empowermentmeting Het OCMW speelt een belangrijke rol in armoedebestrijding en wordt geconfronteerd met talrijke, complexe uitdagingen. Om daarop in te spelen, zetten ze nieuwe hulpverleningsmethodieken in. Het is niet altijd duidelijk wat die methodes concreet aan de hulpverleningspraktijk toevoegen en welk effect ze bereiken. Daarom is het werkveld al jaren op zoek naar goede manieren om die effectiviteit in beeld te krijgen. In dit onderzoek wil men de ‘empowerment’ meten bij de cliënten: in hoeverre stellen de hulpverleningsmethodieken mensen in staat om hun capaciteiten te gebruiken om in sociaaleconomisch opzicht gestalte te geven aan hun eigen leven? Door empowerment te meten, onderzoeken ze het effect van een aantal verschillende hulpverleningstrajecten.
Deel 5: medewerkers
39
u KdG werft en ontwikkelt talent u Inspirerend leiderschap u Loopbaanstappenverhaal u Man-vrouwverhouding u inK., het communityblad
40
De Karel de Grote-Hogeschool staat voor duurzame ontwikkeling. Ook voor haar meer dan 1 000 medewerkers creëert de hogeschool uitdagende en motiverende leercontexten op maat. In onderlinge interactie, vanuit een uitnodigende leer-, leef- en werksfeer halen we zo telkens weer het beste uit iedereen, en streven we samen naar topkwaliteit.
KdG werft en ontwikkelt talent
‘Kansen doen Groeien’ vertalen we in een ontwikkelingsgericht HR-beleid. We zetten het talentenverhaal centraal. We zorgen dat op elk moment het juiste talent aan boord is en blijft groeien. Met de focus op levenslang leren krijgen medewerkers de ruimte om zichzelf als persoon én als professional te ontwikkelen. Naast momenten van kennisdeling en een uitgebreid trainings- en opleidingsaanbod, stimuleren we ook interne jobrotatie om de rijkheid aan talenten binnen onze organisatie alle kansen te geven. Ons professionaliseringsaanbod omvat meer dan 100 leerlijnen: een uitvoerig aanbod van opleidingen en sessies gegeven door collega’s of externen, van één uur tot een tiendaags traject, met onderwerpen van ‘werken met grote groepen’ en ‘efficiënt tijdsbeheer’ over ‘inspirerend coachen’ tot ‘creatief met taal’. Kennis kan gedeeld worden in hoorcolleges en workshops, maar net zo goed bij een kop koffie of tijdens een blind date met een andere collega.
“De lesgever stelde iedereen gerust, kon de groep enthousiast maken, bracht vernieuwende, bruikbare ideeën, enfin… een aanrader.” KdGmedewerker over ‘Creatief met taal’, een van onze workshops.
Inspirerend leiderschap Leidinggevenden spelen een belangrijke rol in de motivatie van de medewerkers. Een groep medewerkers koos ervoor om onder begeleiding van een externe coach aan een leiderschapsmodel voor KdG te werken. Zij tekenden in 2013 de krijtlijnen uit van een leiderschapspad@KdG en vatten de essentie van inspirerend leiderschap in vijf leiderschapsmagneten.
41 Blijven groeien: Je maakt tijd voor zelfreflectie en zelfontplooiing, blijft authentiek en durft je kwetsbaar op te stellen.
Leiderschap met lef: Je hebt een duidelijke toekomstvisie en bepaalt koers. Je zet in op innovatie en creĂŤert ruimte voor verandering en groei.
Samen sterker: Je zet in op transparantie en samenwerking in een team dat het beste haalt uit complementariteit en diversiteit.
Essentie en resultaten: Je schept helder afgelijnde randvoorwaarden om resultaatgericht te werken: je zet in op prioriteiten.
Eerst relatie, dan organisatie: Je haalt het beste uit je medewerkers, geeft feedback en daagt hen uit hun grenzen te verleggen.
12 enthousiaste leidinggevenden vertrekken samen op dit leiderschapspad en werken – onder begeleiding van een externe coach – ervaringsgericht verder aan hun leiderschapsvaardigheden, met de vijf magneten als leidraad. Vanaf volgend jaar maakt dit traject deel uit van het opleidingsaanbod.
42 14
Loopbaanstappenverhaal We herwerkten het loopbaanstappenbeleid. Zo garanderen we gelijke kansen voor alle medewerkers – ongeacht de dienst of het studiegebied waar ze werken – zonder gebruik te maken van automatismen en volgens een duidelijke procedure.
Loopbaanstappen zijn een erkenning voor geleverde prestaties en een middel om medewerkers te belonen voor hun ontwikkeling in de functie, voor het bereiken van een hoger niveau van excellentie en/of opnemen van meer verantwoordelijkheid.
Man-vrouwverhouding Met 41 procent mannen en 59 procent vrouwen werken er iets meer vrouwen dan mannen aan onze hogeschool. Het aantal vrouwen is dit jaar met 3 procent gestegen. Bij de medewerkers in de verschillende studiegebieden aan KdG zien we grotere verschillen in de man-vrouwverhouding. Vooral in de studiegebieden Gezondheidszorg, Onderwijs en So-
Man-vrouwverhouding per studiegebied 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20%
del sw
Han
Ge
zon
dhe i
0%
dsz org ete en nsch Bed app e rijfs kun n de We Ind ten ustr en scha iële Tec ppe hno n log ie On der wij s Sin t Lu cas An twe rpe Soc n iaa l-A gog isch We rk Ho ges cho old ien ste n
10%
mannen vrouwen
43 39 ciaal-Agogisch Werk zijn meer vrouwen aan de slag dan mannen. Een verhouding die we grotendeels ook in het werkveld en in de studentenpopulatie terugvinden. Van een glazen plafond is er bij KdG in elk geval geen sprake met een directieteam dat uit vier vrouwen en drie mannen bestaat.
InK., het communityblad ‘inK.’, KdG’s communitymagazine, biedt studenten, medewerkers, alumni, werkveld … een blik in de wereld van KdG, en over de hogeschoolmuren heen. Voor de foto’s en tekeningen werkt de redactie samen met een ploegje studenten. Tips voor artikels komen van overal en links met de website, sociale media en nieuwsbrieven zorgen voor extra duiding en dynamiek. Zo bouwt inK. aan cocreatie. En aan een goed KdG-gevoel.
Fotografie: student Nick Somers
Deel 6: financieel
45
u Middelen u Kosten u Balans
46 Onderwijskwaliteit is niet mogelijk zonder voldoende middelen. Daarom streeft KdG ernaar om maximaal middelen te genereren en deze optimaal in te zetten. Op 1 januari 2013 integreerde de dienst Studentenvoorzieningen boekhoudkundig in de Karel de Grote-Hogeschool, zoals het decreet voorschrijft.
Subsidies: 4% Dienstverlening en onderzoek op contractuele basis: 2%
Middelen Het gros van de middelen bestaat uit de werkingsuitkeringen, de sociale toelagen, de studie- en inschrijvingsgelden. De overige 12 procent is samengesteld uit subsidies, opbrengsten uit onderwijsactiviteiten (doorrekening van kosten), dienstverlening en onderzoek, andere opbrengsten, financiĂŤle en uitzonderlijke opbrengsten.
FinanciĂŤle, uitzonderlijke en andere opbrengsten: 3%
Sociale toelagen: 3%
Opbrengst uit onderwijsactiviteiten: 3%
Studie- en inschrijvingsgelden: 7%
Werkingsuitkeringen: 78% 2013
47
Kosten In het boekjaar 2013 bedragen de totale kosten 63,66 miljoen euro. Omdat onderwijs onze corebusiness is, is de loonkost met 77 procent natuurlijk het belangrijkste element in de kostenstructuur. 15 procent van de totale kosten heeft betrekking op aankopen van diensten en diverse goederen, vooral om het onderwijsproces te ondersteunen.
Handelsgoederen, gronden hulpstoffen: 2%
Afschrijvingen en waardeverminderingen: 5%
FinanciĂŤle, uitzonderlijke en andere kosten: 1%
Diensten en diverse goederen: 15%
Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen: 77%
2013
48
Balans Het balanstotaal bedraagt 64,98 miljoen euro op het einde van 2013.
Vlottende activa: 42%
Vaste activa: 58%
2013
Actief Het actief van de balans bestaat uit 37,55 miljoen vaste activa en 27,42 miljoen vlottende activa.
49
Vreemd vermogen: 28%
Eigen vermogen: 71%
Voorzieningen: 1%
2013
Passief Het passief van de balans is samengesteld uit een eigen vermogen van 46,45 miljoen euro, een vreemd vermogen van 17,89 miljoen euro en voorzieningen voor risico’s en kosten van 0,62 miljoen euro.
Professionele bacheloropleidingen
Actueel opleidingsaanbod Handelswetenschappen en Bedrijfskunde
Audiovisuele Technieken • Fotografie
Bedrijfsmanagement
Autotechnologie Chemie
• Accountancy-Fiscaliteit • Financie- en Verzekeringswezen • Internationaal Ondernemen • KMO-Management • Logistiek Management • Marketing • Rechtspraktijk • English Exchange Programme: Business 4 Exchange
• Biochemie • Chemie • Procestechnologie • English Exchange Programme: (Bio)chemical Engineering projects
Multimedia en Communicatietechnologie • Audio-/Videoproducties (keuzetraject) • Virtuele Producties (keuzetraject) • Webproducties (keuzetraject)
Office Management • Cross Media Management (keuzetraject) • Event- en Projectmanagement • Management Assistant - Human Resources & Sales (Executive Management Assistant) (keuzetraject) - Talen & Intercultureel Netwerken (International Management Assistant)
Industriële Wetenschappen en Technologie
(keuzetraject)
Toegepaste Informatica • Applicatieontwikkeling • Softwaremanagement • Systeem- en Netwerkbeheer
KdG
Gezondheidszorg Sociaal-Agogisch Werk
Onderwijs
Verpleegkunde • Geriatrische Verpleegkunde (keuzetraject) • Kinderverpleegkunde (keuzetraject) • Psychiatrische Verpleegkunde (keuzetraject) • Sociale Verpleegkunde (keuzetraject) • Ziekenhuisverpleegkunde (keuzetraject)
Vroedkunde Biomedische Laboratoriumtechnologie
• Farmaceutische en Biologische Laboratoriumtechnologie • Medische Laboratoriumtechnologie
Orthopedagogie • Orthopedagogie • Toegepaste Jeugdcriminologie
Sociaal Werk • Kunst- en Cultuurbemiddeling • Maatschappelijk Werk • Personeelswerk • Sociaal-Cultureel Werk • Sociaal-Juridische Dienstverlening
Leraar Kleuteronderwijs Leraar Lager Onderwijs Leraar Secundair Onderwijs • English Exchange Programme: International Class
Pedagogie van het Jonge Kind
Academische bachelor- en masteropleidingen
Beeldende Kunsten • Grafisch Ontwerp • Juweelontwerp en Edelsmeedkunst • Vrije Kunsten
Sint Lucas Antwerpen
Bachelor-na-bacheloropleidingen
Bachelor-na-bachelor in de Geriatrie Bachelor-na-bachelor in de Oncologie Bachelor-na-bachelor in het Onderwijs: Buitengewoon Onderwijs Bachelor-na-bachelor in het Onderwijs: Zorgverbreding en Remediërend Leren (optie Basisonderwijs) Bachelor-na-bachelor in het Onderwijs: Zorgverbreding en Remediërend Leren (optie Secundair Onderwijs) Bachelor Verpleegkunde deeltijds werken/ deeltijds studeren Brugprogramma Verpleegkunde
Postgraduaten
Postgraduaat Acupunctuur (in samenwerking met het Opleidingsinstituut voor traditionele Chinese geneeskunde of OTCG) Postgraduaat Geestelijke Gezondheidszorg Postgraduaat Geriatrie Postgraduaat Leiderschap in Zorg (in samenwerking met het Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth Turnhout) Postgraduaat Massage en Bewegingsleer (in samenwerking met het Opleidingsinstituut voor traditionele Chinese geneeskunde of OTCG en het Vervolmakingscentrum voor Verpleegkundigen en Vroedvrouwen) Postgraduaat Pediatrie en Neonatologie Postgraduaat Palliatieve Zorg voor Verpleegkundigen Postgraduaat Tax & Accountancy Management Postgraduaat Verantwoordelijke in de Kinderopvang
Navormingen
Mentorenvorming voor leraren Morele oordeelsvorming in de praktijk Navorming Cross Media Management Navorming Levensreddende Vaardigheden in de Verloskunde Navorming Mentor Klinisch Onderwijs Navorming Niet storen, bevallende vrouw Opleiding Referentieverpleegkundige Wondzorg Verpleegkundige Bijscholing op Maat
Verkorte opleidingen
Gezondheidszorg Verpleegkunde en Vroedkunde (in samenwerking met Universiteit Antwerpen)
Leraar Kleuteronderwijs Leraar Lager Onderwijs Leraar Secundair Onderwijs Pedagogie van het Jonge Kind
Master-na-masteropleidingen Beeldend Onderzoek
Fotografie: stagiaire Bibiana Reis
51
Colofon Verantwoordelijke uitgever Dirk Broos, Brusselstraat 45, B-2018 Antwerpen Redactie Dienst Communicatie Vormgeving Ideeweb De teksten binden de vzw niet juridisch. Wie meent dat er aan een foto nog rechten verbonden zijn, kan zich wenden tot annemie.marien@kdg.be.
+32 3 613 13 13 www.kdg.be kareldegrotehogeschool #kdghogeschool
KdG Kort 2014