1
ปาฐกถาให้ กลุ่มอนุรักษ์ แม่ รำาพึง บางสะพาน ประจวบ ฯ เสาร์ 29 มีนาคม 2551 เวลา 09.30 น.
ชุมชนท้ องถิ่น “ทางเลือก” เพื่อเพิ่มพลังให้ แข็งแรง สุจติ ต์ วงษ์ เทศ
1 “แห่ งชาติ” เป็ นอำำนำจที่มองไม่เห็น แต่ม่งุ ครอบงำำและ ย่ำำ ยีท้องถิ่นทัว่ ประเทศให้ อ่อนแอจนหมดพลัง มี 3 อย่ำง คือ - ประวัตศิ ำสตร์ แห่งชำติ - วัฒนธรรมแห่งชำติ - กำรศึกษำแห่งชำติ
2
เน้ นรำชวงศ์ แ ละ 2 ประวัตศิ าสตร์ แห่ งชาติของไทย สงครำม แล้ วมองข้ ำมสังคมและวัฒนธรรม จึงไม่มีท้องถิ่น ไม่มีชุมชนและพลเมือง ทังๆที ้ ่ท้องถิ่นเป็ นแหล่งทรัพยำกร ของรำชธำนี เช่น อำหำร, ผู้คน และสินค้ ำ
3
้ งในรำชธำนี 3 วัฒนธรรมแห่ งชาติของไทย เน้ นวิถีชนชันสู ที่ ถ่ ำยแบบแผนรำชสำำ นัก โบรำณ โดยเหยี ย ดประเพณี วิถี สำมัญชนชำวบ้ ำน ไม่มีศกั ดิ์ศรี เป็ นของหยำบทรำมต่ำำ ช้ ำ ทัง้ ๆที่ ช นชัน้ สูง รั บ ประเพณี ร ำษฎร์ (little tradition) ไปใช้ งำนของตน
4
4 การศึกษาแห่ งชาติของไทย มี “ระบบโรงเรียน” เป็ น เครื่ องมือสำำคัญของอำำนำจที่มองไม่เห็น ทำำหน้ ำที่เผยแพร่ ประวัตศิ ำสตร์ แห่งชำติกบั วัฒนธรรมแห่งชำติ แล้ วควบคุม และบงกำรท้ องถิ่นให้ ทำำตำมแห่งชำติจนสิ ้นพลัง อ่อนแอ ช่วยตัวเองไม่ได้ ในที่สดุ ก็ต้องยอมจำำนนต่อ “แห่ งชาติ” นัน้
5
5 หนทำงแก้ ไข แล้ วผลักดันให้ ท้องถิ่นแข็งแรงมีพลังขึ ้นบ้ าง คือต้ องสร้ ำง “ทางเลือก” ด้ วยตัวเอง ที่สำำคัญ คือ “การ ศึกษาทางเลือก” ให้ เกิด “ทางเลือก” หลำยๆอย่ำง หรื อทุก อย่ำง เช่น ประวัตศิ ำสตร์ ทำงเลือก, วัฒนธรรมทำงเลือก เพื่อ ให้ มีควำมมัน่ ใจตัวเอง แล้ วเกิดประโยชน์ในการท่ องเที่ยว ทางเลือกด้ วยพร้ อมกัน
6
6
ประวัติศาสตร์ ทางเลือก คือ ประวัติศำสตร์ สงั คม ท้ องถิ่ น ของชุมชนและพลเมื องที่ มี ทัง้ ควำมเป็ นมำใน อดี ต และกำรต่ อ สู้ เ พื่ อ รั ก ษำท้ องถิ่ น ในปั จจุ บั น และ อนำคต เป็ นทรัพยำกรการท่ องเที่ยวทางเลือกดีที่สดุ โดยทำำ เป็ น “มิว เซี ย ม” ท้ อ งถิ่ น ขึน้ มำ เช่ น ที่ ห ำดแม่ รำ ำพึง, ที่บำงสะพำน เป็ นต้ น บางสะพาน เกีย่ วข้ องกับตำำนำนท้ ำวอูท่ องแห่งกรุง ละโว้ -อโยธยำและพญำศรี ธ รรมำโศกรำชแห่ ง รัฐ นครศรีธรรมรำช หาดแม่ รำาพึง เกี่ยวข้ องกับนิทำนเรื่ องตำม่องล่ำย มีคำำร้ องดังนี ้
7
ตาบ้ องไล่ ยายรำาพึง ทำำนอง หุ่นกระบอก เนือ้ ร้อง สุจิตต์ วงษ์ เทศ แต่งจำกคำำบอกเล่ำชำวบ้ ำนแถบชำยทะเลอ่ำวไทย และปรับปรุ งจำกนิรำศตังเกี๋ย ของหลวงนร เนตบัญชำกิจ (แว) ทำำนองเป็ นของเก่ำได้ เค้ ำจำกคนสีซอขอทำนในกรุงเทพ ต่อมำนิยมใช้ บรรเลง ประกอบกำรละเล่นหุ่นกระบอก ๏ ตำบ้ องไล่ ยำยรำำพึง มีลกู สำว นำงยมโดย ได้ ชื่อ ลือขจร ๏ ส่งเถ้ ำแก่ สูข่ อ ต่อตำบ้ อง เตรียมขันหมำก จำกจีน นิลมณี ๏ ส่วนเจ้ ำลำย ชำยหนุ่ม ตะวันตก สูข่ อฝ่ ำย ยำยพึง จึงจัดกำร ๏ แห่ขนั หมำก มำกมำย มีไม่น้อย เขยทังสอง ้ พ้ องกัน อันตรำย ๏ ตำบ้ องไล่ ยำยรำำพึง ซึง่ พ้ นคิด ไม่พดู จำ ปรำศรัย ไม่ดดู ี ๏ ข้ ำงตำเฒ่ำ เอำจีน เป็ นแซ่สำย ต่ำงฝ่ ำยต่ำง ตังท่ ้ ำ ออกอำรมณ์ ๏ ตำบ้ องไล่ ไข้ โลภ ละโมบมำก โยนให้ จีน กับเจ้ ำลำย ได้ เท่ำกัน ๏ ซีกหนึง่ ไป ตะวันออก มีซอกเซำะ ซีกหนึง่ ไป ตะวันตก เนินอกอิง ๏ เจ้ ำลำยเห็น ศพสำว เจ้ ำยมโดย ไฟธำตุแตก แยกจิต อนิจจำ ๏ ถำดขันหมำก ฝำชี บำยศรี สอด ทองหมันสิ ้ น ดินถม จมระนำว ๏ ฝ่ ำยเจ้ ำจีน ทำำเจ๊ ก กงเต๊ กเสร็ จ เกี ้ยวมังกร โรงงิ ้ว ปลิวประทำน
นวลละออง ผ่องรำว สำวอัปสร ถึงนคร กรุงจีน แสนยินดี จะยกย่อง อย่ำงมิ่ง มเหสี นัดวันมี โชคชัย ให้ แต่งงำน อยูเ่ ต็มอก ตกรัก สมัครสมำน ยกยมโดย ดวงมำน ให้ เจ้ ำลำย ถึงสำมร้ อย สิ่งของ เป็ นกองก่ำย เพรำะต่ำงหมำย หนึง่ สำว เข้ ำพิธี ต่ำงก็ปิด ต่ำงก็บงั ต่ำงวิถี ต่ำงอยำกมี ลูกเขย ไว้ เชยชม ข้ ำงยำยเฒ่ำ เจ้ ำลำย หมำยสืบสม ต่ำงระดม ผู้คน ประจญประจัน ฉวยลูกสำว ฉุดกระชำก ฉีกสะบัน้ คนละซีก ฉีกปั น ไม่ต้องชิง กลำยเป็นเกำะ นมสำว เนินเขำหญิง กลำยเป็ นกิ่ง เกำะกลุม่ เป็ นตุม่ ตรำ ก็คร่ำำครวญ หวนโหย ร้ องไห้ หำ เป็ นภูผำ สิงขร นอนเหยียดยำว เป็ นเขำสำม ร้ อยยอด เสียดห้ วงหำว เป็ นทองคำำ ของชำว บำงสะพำน โยนหีบเพชร สิ่งของ เงินทองหว่ำน กลำยเป็นเกำะ ทุกประกำร แต่นันมำ ้ ฯ