ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ
Η ΕΛΕΝΗ Η πρωταγωνίστρια της τραγωδίας «Ελένη» του Ευριπίδη, δεν
είναι άλλη από την ωραία Ελένη, κόρη της Λήδας και του Τυνδάρεω, σύζυγος του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου. Η Ελένη κατά τη διάρκεια όλου του έργου μας εκπλήσσει με τις γρήγορες εναλλαγές της ψυχολογίας της μέσα από όσα μαθαίνει να γίνονται ή πρόκειται να συμβούν, επιδεικνύοντάς μας τις πολλές πτυχές του χαρακτήρα της.
Η Ελένη μέσα από την αυτοπαρουσίασή της Η Ελένη στην αρχή του έργου, βρίσκεται στην Αίγυπτο σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Αυτό το καταλαβαίνουμε μέσα από τον μονόλογό της, στον οποίο δείχνει συναισθηματικά περήφανη για την καταγωγή της, νιώθει πόνο και θλίψη για τα θύματα του Τρωικού πολέμου, νιώθει οίκτο για τον Πάρη, μεγάλη λύπη για τον άντρα της που αγωνίζεται, απελπισία και απόγνωση για το τι συμβαίνει και τι θα απογίνει, αλλά ελπίζει στην σωτηρία της από τον άντρα της και την επιστροφή της στην πατρίδα. Δε θέλει να σταματήσει να ελπίζει, γιατί τότε θα έρθουν στην επιφάνεια ο φόβος, η αγωνία και η ανασφάλεια που νιώθει. Έτσι συμπεραίνουμε ότι είναι μια όμορφη, αθώα, πιστή, αφοσιωμένη σύζυγος, υπομονετική και τίμια… μια αντιφατική προσωπικότητα.
Συνάντηση Ελένης-Τεύκρου Η Ελένη ένιωσε ξαφνιασμένη και τρομαγμένη, όταν είδε τον
Τεύκρο, επειδή μόλις την είδε αυτός άρχισε να της μιλάει άσχημα και με αγένεια, γιατί του θύμισε την Ελένη, την υπεύθυνη, κατά τη γνώμη του, όλων των συμφορών τους. Η Ελένη φέρεται έξυπνα, γιατί δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα της, όμως καταφέρνει να πάρει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση της Τροίας, της οικογένειάς της και του άντρα της. Γενικά είναι ευγενική, εξυπηρετική, ευφυής, διπλωμάτισσα, συγκρατημένη, ψύχραιμη. Νιώθει αγωνία για τους συγγενείς της, θλίψη και οδύνη. Είναι απαισιόδοξη και νιώθει απόγνωση και απελπισία για το μέλλον.
Συνάντηση Ελένης-Μενέλαου Η Ελένη για μια ακόμη φορά μας δείχνει ότι είναι μια καλή,
πιστή, αφοσιωμένη σύζυγος, έξυπνη και καλοπροαίρετη. Για πρώτη φορά μας δείχνει ότι είναι θαρραλέα, ηρωίδα, δυναμική και πολεμάει για το δίκιο της. Συναισθηματικά, νιώθει απορία και λαχτάρα για τις περιπέτειες του Μενέλαου, πόνο και θλίψη για τα βάσανα που πέρασε ο άντρας της, πληγώνεται, απογοητεύεται για το ότι δεν την αναγνωρίζει ο άνθρωπος που έχει περάσει μια ζωή μαζί του και για το ότι ο άνθρωπός της τώρα φαίνεται σαν ζητιάνος. Θαυμάζει τον άντρα της που κατάφερε να επιβιώσει απ’ όσα δεινά κι αν πέρασε.
Η αναγνώριση της Ελένης από τον Μενέλαο Η Ελένη όταν αναγνωρίζεται από τον Μενέλαο νιώθει τεράστια συγκίνηση, χαρά, ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά, και γενικά, πλέει σε πελάγη ευτυχίας. Όταν θυμάται όμως όσα έγιναν και όσα έμαθε για να τα διηγηθεί στον άντρα της νιώθει ντροπή, πόνο και μεγάλη θλίψη. Στενοχωριέται πολύ όταν συνειδητοποιεί πως ο Θεοκλύμενος θα γυρίσει σε λίγο από το κυνήγι του και αν δει τον Μενέλαο σίγουρα θα τον σκοτώσει.
Ικεσία της Ελένης στη Θεονόη Η Ελένη για να πετύχει το σκοπό της, γίνεται ικέτισσα και πέφτει στα πόδια της Θεονόης. Η Ελένη είναι έξυπνη και εκμεταλλεύεται τις αξίες και τα πιστεύω της Θεονόης, όπως, τη γνώμη του κόσμου προς αυτήν… δε θέλει να την λένε κακιά και άδικη. Επίσης αγγίζει ένα αρκετά ευαίσθητο θέμα, τον πατέρα της, τον Πρωτέα. Έτσι με έξυπνα επιχειρήματα καταφέρνει να πείσει σε ένα μεγάλο μέρος τη Θεονόη να βοηθήσει αυτήν και τον άντρα της. Έτσι, βλέπουμε πως η Ελένη για μια ακόμη φορά φέρεται έξυπνα και μας αποδεικνύει την ευφυΐα της και την πονηριά της.
Η Ελένη στην κατάστρωση σχεδίου Η Ελένη έχει σκεφτεί το σχέδιο απόδρασης αυτής και του
Μενέλαου, όμως αφήνει τον Μενέλαο να πει τι σκέφτηκε για να τον κάνει να νιώσει πως αυτός είναι ο «αρχηγός» για να μην τον στενοχωρήσει ή ενοχλήσει. Αφού άφησε τον άντρα της να πει τι σκέφτηκε, ευγενικά επεσήμανε τις δυσκολίες του σχεδίου του και πρότεινε στη συνέχεια το έξυπνο και πονηρό σχέδιό της. Άρα βλέπουμε για ακόμη μια φορά πως η Ελένη αποδεικνύεται έξυπνη, ενάρετη, εύστροφη, ευσεβής, πονηρή, ευγενική, διπλωματική, μεθοδική, οργανωτική, αποφασιστική, δυναμική με μεγάλη αυτοπεποίθηση.
Ελένη-Θεοκλύμενος Η Ελένη ακολουθώντας το σχέδιο της απόδρασης, βάζοντας δηλαδή μαύρα, κόβοντας τα μαλλιά της και βάφοντας το πρόσωπό της, εμφανίζεται στον Θεοκλύμενο που έχει έρθει από το κυνήγι. Αφού του λέει ψέματα πως πέθανε ο Μενέλαος, του εξηγεί πως πρέπει να της δώσει ένα πλοίο για να αποδώσει τιμές στο νεκρό πνιγμένο άντρα της, μαζί με το ναυαγό που ήταν, λέει, σύντροφος του Μενέλαου, ενώ στην πραγματικότητα ήταν ο Μενέλαος. Έτσι καταφέρνει να πείσει το Θεοκλύμενο να κάνει ό,τι του ζήτησε, εξαφανίζοντας τις αμφιβολίες του. Βλέπουμε λοιπόν την Ελένη να είναι εύστροφη, πειστική, αποφασισμένη για όλα, προκλητική κι αδίστακτη, τέλεια ηθοποιός, υποκρίτρια και διπλωμάτισσα. Έτσι με τον δυναμικό χαρακτήρα της και την ευστροφία της καταφέρνει τον σκοπό της!
Ο Μενέλαος Ο πρωταγωνιστής της τραγωδίας «Ελένη» του Ευριπίδη,
δεν είναι άλλος από το βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαο. Γιος του Ατρέως και της Αερόπης, αδελφός του Αγαμέμνονα, και εγγονός του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας. Ο Μενέλαος έχοντας περάσει πολλά δεινά καταφθάνει στην Αίγυπτο όπου θα συναντήσει μετά από πολύ καιρό την γυναίκα του. Και μ’ αυτόν τον τρόπο θα τον μάθουμε στην Ελένη.
Ο Μενέλαος μέσα από την αυτοπαρουσίασή του Ο Μενέλαος βρέθηκε στην Αίγυπτο σαν ναυαγός. Η εικόνα του δε θυμίζει σε τίποτα βασιλιά. Είναι κακοντυμένος, ντυμένος με πανιά από το πλοίο του που έγινε συντρίμμια, κουρασμένος, εξουθενωμένος και ταλαιπωρημένος, αφού βασανιζόταν 17 χρόνια. Επίσης όταν πρωτοκατέβηκε στην Αίγυπτο ήταν φοβισμένος, και επιφυλακτικός. Μια αξιοθρήνητη φιγούρα, ένας αντιήρωας. Ντρεπόταν πολύ για την κατάντια του. Θύμιζε ζητιάνο και ρακένδυτο. Από το μονόλογό του καταλαβαίνουμε πως είναι περήφανος για την καταγωγή του, καλός και πιστός σύντροφος, νοσταλγός της πατρίδας του, αδικημένος και δυστυχισμένος. Εκφράζει την απέχθεια του για τον πόλεμο.
Συνάντηση Μενέλαου-Γερόντισσας Ο Μενέλαος όταν είδε το παλάτι πήγε να ζητήσει βοήθεια.
Όμως εκεί ήταν θυρωρός μία γερόντισσα που τουλάχιστον στην αρχή δε του φέρθηκε καθόλου καλά κι έτσι ο Μενέλαος ένιωσε δυσαρέσκεια, δυσφορία, αγανάκτηση, θλίψη, πικρία από τα σκληρά λόγια της γερόντισσας. Ένιωσε ατιμασμένος. Όμως σε αυτή την σκηνή, βλέπουμε τον Μενέλαο αδύναμο, αδρανή, έναν αντιήρωα. Όμως, έχει αρχές, αξίες, και είναι ευσεβής. Αυτό το χαρακτηριστικό του μας το αναδεικνύει από τη στάση που κρατά απέναντι στη γερόντισσα, παρά την άσχημη συμπεριφορά της προς αυτόν.
Ο μονόλογος του Μενέλαου Ο Μενέλαος αφού έμαθε πως στο παλάτι κατοικεί μια άλλη
Ελένη που έχει τα χαρακτηριστικά της γυναίκας του, είναι ταραγμένος. Πανικοβάλλεται και ψάχνει να βρει λόγους στο μυαλό του για να δικαιολογήσει την κατάσταση. Απ’ αυτόν το μονόλογο βλέπουμε πως είναι θρασύδειλος, αντιφατικός, κουτοπόνηρος, αφελής και επιπόλαιος. Νιώθει μεγάλη σύγχυση κι απορία, αμηχανία, ταραχή. Τελικά βρίσκει λύση στο πρόβλημά του με λογική. Θεωρεί ότι είναι συνωνυμία. Και κατανοεί τη μεγάλη δύναμη της ανάγκης.
Συνάντηση Μενέλαου-Ελένης Ο Μενέλαος όταν συνάντησε την Ελένη έμεινε έκπληκτος, αφού έμοιαζε πάρα πολύ στην γυναίκα του. Όμως στην πραγματικότητα αυτή ήταν η γυναίκα του. Για αυτό, σε αυτό το σημείο υπάρχει τραγική ειρωνεία. Όταν η Ελένη του είπε πως είναι η γυναίκα του και προσπάθησε να τον πείσει, αυτός είναι κολλημένος σε αυτά που πιστεύει. Είναι δύσπιστος, καχύποπτος, αφελής, αφού στην πραγματικότητα αυτή που νομίζει για γυναίκα του είναι ένα είδωλο.
Η αναγνώριση των δύο συζύγων Ο Μενέλαος έχοντας πια πιστέψει πως η Ελένη που βλέπει είναι η γυναίκα του της διηγείται σύντομα τα βάσανα που πέρασε. Νιώθει ανακουφισμένος, περήφανος που γλίτωσε. Είναι όμως ένας πολύπαθος άνδρας. Ξαφνιάζεται, απορεί και ανησυχεί, όταν ακούει τι τον περιμένει, αν ο Θεοκλύμενος τον δει στο παλάτι. Ο Μενέλαος νιώθει ζήλια για τον Θεοκλύμενο που θέλει να παντρευτεί την γυναίκα του. Ελπίζει να μην τον έχει ατιμάσει η Ελένη με κάποιον άλλον. Αισθάνεται δυστυχισμένος και απαισιόδοξος, όταν μαθαίνει τι θα γίνει αν ο Θεοκλύμενος μάθει ότι βρίσκεται στο παλάτι. Γίνεται δυναμικός όταν ορκίζεται για τον κοινό θάνατο, το δικό του και της γυναίκας του. Αισθάνεται περήφανος για την τόλμη και το θάρρος της γυναίκας του.
Η ικεσία του Μενέλαου στη Θεονόη Ο Μενέλαος στέκεται στο ύψος του, σαν γνήσιος βασιλιάς, με αντρίκειο θάρρος. Δεν ακολουθεί το παράδειγμα της γυναίκας του. Στο λόγο του εκμεταλλεύεται το γεγονός πως η Θεονόη νοιάζεται για τη γνώμη του κόσμου και δε θέλει να τη λένε κακιά κι άδικη. Επίσης αγγίζει ένα αρκετά ευαίσθητο θέμα για τη Θεονόη την τιμή του πατέρα της. Αν πει στο Θεοκλύμενο πως ήρθε θα σφάξει ο Μενέλαος τον εαυτό του και την γυναίκα του πάνω στο τάφο του πατέρα της, πράγμα που θεωρείται πολύ μεγάλη ασέβεια για το νεκρό. Έτσι έμμεσα θα μπορούσαμε να πούμε πως την εκβιάζει . Συνεπώς μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε έξυπνο, πανούργο, πονηρό αποφασισμένο να πάρει αυτό που θέλει.
Ο Μενέλαος στην κατάστρωση σχεδίου Ο Μενέλαος αφού τον ρωτάει η Ελένη πώς θα αποδράσουν,
σκέφτεται μερικούς τρόπους, όμως όλοι αποδεικνύονται ανεφάρμοστοι, παράτολμοι και ριψοκίνδυνοι. Και απ’ αυτήν τη σκηνή, βλέπουμε το Μενέλαο να είναι παράτολμος, παρορμητικός, αλλά και απλοϊκός, αφελής και επιπόλαιος. Όταν η Ελένη προτείνει ένα καλό σχέδιο απόδρασης, ο Μενέλαος το δέχεται και αισθάνεται περήφανος για την ευφυΐα της γυναίκας του.
Ο Μενέλαος συναντά το Θεοκλύμενο Ο Μενέλαος, όταν ο θεοκλύμενος γυρίζει από το κυνήγι στο παλάτι, κρύβεται στον τάφο του Πρωτέα, για να έχει προστασία, στην περίπτωση που ο Θεοκλύμενος θελήσει να τον βλάψει. Όμως όταν οι σύζυγοι προχωρούν στην εφαρμογή του σχεδίου απόδρασης , δε διστάζει να παίξει ενεργό ρόλο, χωρίς να αγχώνεται. Άρα, κι αυτός σαν την Ελένη, είναι ένας πολύ καλός υποκριτής. Καταφέρνει να απαντάει γρήγορα και έξυπνα στις ερωτήσεις που του κάνει ο Θεοκλύμενος. Έτσι μας δείχνει για ακόμη μια φορά πως είναι εύστροφος, επιδέξιος, ετοιμόλογος και πειστικός σε αυτά που λέει. Ακολούθησε πιστά τις οδηγίες της γυναίκας του, έγινε το εκτελεστικό όργανο στην εφαρμογή του σχεδίου, το οποίο κατάφεραν και οι δύο σύζυγοι να το φέρουν εις πέρας με επιτυχία.
Εργασία της μαθήτριας Κατερίνας Παπασταύρου Γ2 γυμνασίου Ν.Σκοπού Σχολ. Έτος 2019-2020