«Ελένη» του Ευριπίδη Η Μαντική τέχνη
Εργασία της Βουδουρίδου Σταυρούλας Σχολικό έτος 2019 -2020 1
Τι είναι η μαντική τέχνη ; • Μαντεία είναι η δύναμη που διαθέτει ένας άνθρωπος ώστε να μπορεί να προλέγει όλα όσα θα συμβούν στο μέλλον ή να εξηγεί τις αιτίες για γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, αλλά και στο παρόν .
2
Μαντεία
3
ΗΜαντική τέχνη στην Ελένη του Ευριπίδη . • Η τραγωδία αυτή μας περιγράφει μία εποχή στην οποία ο ορθολογισμός δεν είχε ιδιαίτερη αξία . Μέσα από το έργο διαπιστώνουμε ότι η μαντική δύναμη κυριαρχεί , γιατί η ανθρωπότητα του τότε , είχε την ανάγκη της για να εξηγεί γεγονότα, αλλά και φαινόμενα .
4
Ποια η στάση του Ευριπίδη απέναντι στους μάντεις και τη μαντική τέχνη γενικότερα;
•
•
•
• •
Ο Ευριπίδης θεωρείται ριζοσπαστικός για την εποχή του , διότι οι απόψεις , οι αντιλήψεις και ιδέες του αντιτίθενται απέναντι στις πεποιθήσεις που διακατέχουν το γενικό σύνολο . Όσον αφορά τη μαντεία μέσα από αναφορές του στην τραγωδία διαπιστώνουμε ότι την καυτηριάζει και την περιφρονεί , γιατί ο ίδιος βασίζεται κυρίως στη δύναμη της λογικής . «Σωστό μυαλό και νους να ναι ο σοφός ο μάντης» Ο Ευριπίδης έντονα επηρεασμένος από σοφιστές είχε δημιουργήσει τη γνώμη ότι ένας μάντης είναι σωστός μόνο όταν τοποθετεί πρώτα τη λογική και έπειτα τη φαντασία ( μαντική δύναμη , γιατί πρόκειται καθαρά για φαντασιακό τέχνασμα του ανθρώπινου νου ) . «Κούφια η μαντική , ψευτιές γεμάτη» «Άσε τις μαντείες, ξεγέλασμα είναι στη ζωή» Ο Ευριπίδης πίστευε ότι η μαντική είναι καθαρά ένα ψέμα το οποίο είχε ως στόχο την παραπλάνηση και την παραπληροφόρηση των αφελών ανθρώπων , διότι πίσω από όλη αυτή την πλεκτάνη υπήρχαν διαφόρων ειδών συμφέροντα .
Ευριπίδης (480 - 406 Π.χ. ) 5
Ποια τα είδη μαντικής στην αρχαία Ελλάδα • Στην αρχαία Ελλάδα η μαντική ήταν μία τέχνη η οποία ως στόχο είχε την εξήγηση γεγονότων και φαινομένων. Επειδή ήταν μία από τις πιο διαδομένες τέχνες είχε ποικίλους τρόπους για να μπορέσει να επιτύχει τον στόχο της .
6
Κατηγορίες της μαντείας • Άτεχνη μαντική : Ήταν το είδος μαντικής την οποία ένα αγνό άτομο από την ώρα της γέννησης του αποκτούσε και κάθε στιγμή μπορούσε να αποκαλύψει τη θεία βούληση .
• Έντεχνη μαντική : Ήταν το είδος μαντικής που διδάσκονταν από ένα μάντη με μακροχρόνια πείρα ώστε να μεταδώσει τις γνώσεις του με σωστό τρόπο.
7
Την άτεχνη μαντική οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν πιο σεβαστή , γιατί ήταν η πιο παλιά Η άτεχνη μαντική ασκούνταν με τρεις τρόπους : • «διά εμπνεύσεως» • «διά χρησμών» • «διά ονείρων»
8
Ονειρομαντεία Ήταν η μαντική τέχνη η ποία βασιζόταν στη μελέτη των ονείρων του ανθρώπου, αλλά και στην προσπάθεια ανάλυσης τους .
9
Νεκρομαντεία Το είδος αυτό είχε σκοπό την πνευματική επικοινωνία με τους νεκρούς ανθρώπους προκειμένου να συγκεντρωθούν απόκρυφες πληροφορίες που ενδιέφεραν τους ανθρώπους .
10
Κληδονομαντεία Ήταν η προφητεία που προερχόταν από μία φράση , μία φωνή η οποία ακουγόταν ξαφνικά και την διατύπωνε .
11
Υδρομαντεία Η παρατήρηση της επιφάνειας του νερού όταν βρίσκεται σε ηρεμία . Η διαδικασία έριχναν πολύτιμα αντικείμενα μέσα σε δοχεία με νερό και παρακολουθούσαν αλλά και ερμήνευαν από τους κύκλους που σχημάτιζαν τα αντικείμενα κατά τη βύθιση τους .
12
Αυτόματες κινήσεις του σώματος Το φτέρνισμα και ο λόξιγκας αντιμετωπιζόταν σαν ένα σημάδι από κάποιο θεό ή πνεύμα, γιατί δεν εκφραζόταν η θέληση του ατόμου σε αυτές τις κινήσεις .
13
Υπήρχαν πολλά είδη έντεχνης μαντείας καθώς οι μάντεις μελετούσαν και παρατηρούσαν τα πάντα γύρω τους: • το κρασί • τους κόκκους του κριθαριού • το λάδι • τη φωτιά • το κάψιμο του αλατιού • τα άνθη
14
Οιωνοσκοπία ή Ορνιθομαντεία Η παρατήρηση και η εξήγηση του αριθμού , του είδους , των κραυγών αλλά και του τρόπου πετάγματος διαφόρων πτηνών .
15
Ιχθυομαντεία • Ήταν η παρατήρηση του αίματος , των σπλάχνων και των αυγών του ψαριού. • Η διαδικασία : Ένας που ήθελε να μάθει το μέλλον πήγαινε στο μάντη με ένα ψάρι που ο ίδιος είχε ψαρέψει ,έπειτα ο μάντης του έκανε μία τομή κατά μήκος της κοιλιάς του και το «διάβαζε» .
16
Αλευρομαντεία • Ήταν η μαντική τέχνη που προστατευόταν από τον θεό Απόλλωνα . Η διαδικασία : • 9 διαφορετικές προτάσεις γράφονταν σε χαρτάκια, τα οποία περιείχαν 9 διαφορετικές προβλέψεις για το μέλλον σχετικά με το ερώτημα που είχε ειπωθεί. • Μετά, τα χαρτάκια έμπαιναν σε 9 μικρές μπαλίτσες φτιαγμένες από αλεύρι και νερό. • Στη συνέχεια ο ερωτών, αφού ανακάτευε τις μπαλίτσες, διάλεγε μία που ήταν και η απάντηση στην ερώτηση που είχε τεθεί. 17
Θυοσκοπία ή ιεροσκοπία Στηριζόταν στην παρατήρηση όλων των φάσεων της θυσίας του ζώου. 1. Παρατηρούσαν τις αντιδράσεις του ζώου πριν θυσιαστεί. 2. Κατά τη διάρκεια της θυσίας παρατηρούσαν πρώτα πώς το ζώο σπάραζε, έπεφτε και εξέπνεε. 3. Στη συνέχεια, παρατηρούσαν το ήπαρ, την καρδιά, τη χολή, τη σπλήνα, τα σπλάχνα, τα έντερα και τα πνευμόνια του. Η θυοσκοπία κρίνονταν απαραίτητη πριν από κάποια σπουδαία επιχείρηση.
18
Μορφές μαντικής τέχνης στη σημερινή εποχή •Αστρολογία : Η αστρολογία είναι η «επιστήμη» η οποία θεωρεί ότι το μέλλον του ανθρώπου αποτυπώνεται στα άστρα και του σχηματισμούς των άστρων . •Χαρτομαντεία : Είναι η μαντική τέχνη όπου ο άνθρωπος παίρνει απαντήσεις μέσα από την τράπουλα. •Καφεμαντεία : Στηρίζεται στις γραμμές , τους σχηματισμούς ακόμη και το χρωματισμό που αφήνει ο καφές στο φλιτζάνι και εξηγεί το μέλλον. •Χειρομαντεία : «διαβάζει» τις πτυχώσεις των χεριών . •Μέντιουμ : Υποτίθεται ότι διαθέτουν την ικανότητα να επικοινωνούν με πνεύματα τα οποία δίνουν απαντήσεις. •Ονειρομαντεία : Εξηγεί αυτά που βλέπουμε στα όνειρα. Ουσιαστικά είναι το γλωσσάρι το λεξιλόγιο των ονείρων .
19
Διαφορές της μαντικής τέχνης στην αρχαία Ελλάδα και στη σύγχρονη Αρχαία Ελλάδα • Η μαντική τέχνη απαντούσε σε πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα τα οποία είχαν και μία στοιχειώδη σαφήνεια . • Οι χρησμοί ήταν δίσημη δηλαδή είχαν δύο διαφορετικές ερμηνείες οι οποίες συχνά προβλημάτιζαν τους ανθρώπους .
Σύγχρονη Ελλάδα • Οι απαντήσεις δίνονται χωρίς ερωτήματα ώστε να γίνεται πιστευτή η ικανότητα της προφητείας .
20
Η ομοιότητα στη μαντική τέχνη του τότε και του σήμερα • Είναι ότι σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν σε άλλα άτομα τα οποία υποτίθεται ότι διαθέτουν υπερφυσικές – προφητικές ικανότητες και μπορούν να πουν το μέλλον .
21
Συμπέρασμα • Η μαντική είναι μια τέχνη η οποία στο μεγαλύτερο βαθμό περιπλανάει τον άνθρωπο, γιατί πίσω από αυτό βρίσκονται τεράστια συμφέροντα. Υπάρχει μόνο και μόνο, γιατί ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να πιστεύει κάπου ίσως και για να περιπλανήσει και τον ίδιο του τον εαυτό του .
22