«ΕΛΕΝΗ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΤΗΣ Γ1 ΤΑΞΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΣΣΑΝΑΚΙΔΗ
ΣΤΙΧΟΙ 1-82 ΠΡΩΤΗ ΣΚΗΝΗ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Η ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΠΈΡΑΣΕ
• Στίχοι 19-25: Η εξιστόρηση των βασάνων του παρελθόντος της Ελένης και η θέληση της να μείνει πιστή στο Μενέλαο με την βοήθεια του βασιλιά Πρωτέα.
• Στίχοι 60-82: τα βάσανα του παρόντος της Ελένης και η ικεσία που κάνει στον τάφο του Πρωτέα για να γλυτώσει από τον Θεοκλύμενο.
• Στους στίχους 32-33 , 37-38 και 62-68 επισημαίνεται η τραγικότητα της Ελένης • εξαιτίας της ομορφιάς της που της προκάλεσε δυστυχία, • της Θείας βούλησης λόγω της οποίας υποφέρει χωρίς να φταίει .
• της κατάρας όλων των Ελλήνων, μια και της καταλογίζουν λάθη που δε διέπραξε.
• Το συμπέρασμα από την πρώτη σκηνή του προλόγου είναι • Ότι η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο και στην πραγματικότητα είναι μία γυναίκα πιστή και αφοσιωμένη στον άντρα της, • ενώ το ομοίωμά της ήταν αυτό για το οποίο συνέβησαν όλα αυτά που την κατηγορούν. Δηλαδή ότι ήταν ανήθικη, άπιστη και καταστροφική, εξαιτίας των θεών και της εκπληκτικής ομορφιάς της .
• Τα συναισθήματά της ήταν ο πόνος, η στενοχώρια, η απόγνωση και η θλίψη για όλα όσα συνέβησαν εξαιτίας της αδικίας που βίωσε.
ΣΤΊΧΟΙ 83-191 ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΉ ΠΡΟΛΟΓΟΥ • Στη συγκεκριμένη ενότητα τα πιο σημαντικά σημεία στα οποία αναφέρεται η τραγικότητα της Ελένης είναι στους στίχους 102-103 στους οποίους διαφαίνεται, μέσα από τα λόγια του Τεύκρου , πόσο πολύ την μισούν οι Έλληνες, μιας και την θεωρούν την αιτία του Τρωικού πολέμου.
• Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο που μας δίνεται στους στίχους 150-156 είναι η πληροφορία ότι ο Μενέλαος και η Ελένη πέθαναν , σύμφωνα με τα λεγόμενα του Τεύκρου . Με βάση αυτό, μαθαίνει το τραγικό γεγονός η ηρωίδα , κάτι που σημαίνει ότι θα ακολουθήσουν και νέες συμφορές για αυτήν.
ΣΤΊΧΟΙ 192-436 ΠΑΡΟΔΟΣ • Στίχοι 192-345: Στο μεγαλύτερο σημείο της παρόδου παρατηρούμε την Ελένη να μονολογεί, αλλά ταυτόχρονα παρεμβαίνει και ο χορός προσπαθώντας να συμμεριστεί τα προβλήματά της. Πιο συγκεκριμένα αναλύει τις συμφορές που την έχουν βρει, αλλά και θα την βρούνε στην συνέχεια. Για ακόμη μία φορά ρίχνει το φταίξιμο στην "ωραία θωριά της" και στους θεούς που την αδίκησαν. Από εδώ καταλαβαίνουμε ότι είναι αγανακτισμένη, στενοχωρημένη, πονεμένη, παραπονεμένη , πικραμένη και θυμωμένη.
• Στίχοι 346-436: Στο σημείο αυτό, παρατηρούμε το διάλογο του χορού και της Ελένης. Ο χορός συμβουλεύει την Ελένη να μην είναι τόσο σίγουρη για όλα όσα ακούει και να πάει να ρωτήσει την γνώμη της Θεωνόης. • Αν και στην αρχή η Ελένη συμφωνεί ,έπειτα φαίνεται πως είναι εντελώς απογοητευμένη και αυτό φαίνεται από το ότι επιθυμεί να αυτοκτονήσει αν ο Μενέλαος δεν ζει . • Έτσι, αν και μέχρι πριν η Ελένη ήταν στενοχωρημένη και απογοητευμένη, τώρα πια καταλαβαίνουμε το πόσο παραιτημένη αισθάνεται, γεμάτη από αμφιβολίες, χωρίς να έχει ένα στήριγμα να τη βοηθήσει .
ΣΤΙΧΟΙ 437-575 ΠΡΏΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ • Πρώτη σκηνή 437-494: Η εμφάνιση του Μενέλαου μετά από το τραγικό ναυάγιο που τον έκανε να μοιάζει σαν έναν ρακένδυτο επαίτη.
• συστήνεται στους θεατές και εξιστορεί πως έφτασε ως εκεί .
• Σύμφωνα με τα παραπάνω, εδώ παρουσιάζεται η κωμικοτραγικότητα του χαρακτήρα του Μενέλαου. Διότι, από τη μία, ενώ είναι βασιλιάς και υπήρξε από τους πιο γενναίους πολεμιστές ,από την άλλη παρουσιάζεται ως ένας ναυαγόςζητιάνος που τα έχει όλα εντελώς χαμένα και έτσι προκαλεί τον οίκτο και το έλεος των άλλων.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΉ , ΣΤΙΧΟΙ 495-541 ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΓΕΡΌΝΤΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΜΕΝΕΛΑΟΥ • Το πιο σημαντικό σημείο σε αυτήν την σκηνή είναι η επιθετική συμπεριφορά της Γερόντισσας απέναντι στον Μενέλαο κάτι που μας δείχνει πως ο Μενέλαος έχει έρθει για ακόμη μία φορά σε δυσχερή θέση. • Επίσης , φαίνεται η αντίθεση στην οποία ζει τώρα σε σχέση με την προηγούμενη ζωή του. Δηλαδή από βασιλιάς γίνεται ένας ζητιάνος που ζει μέσα στην αθλιότητα, ταπεινώνεται και παρακαλεί να τον φιλοξενήσουν. Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο σε αυτή την σκηνή είναι η αποκάλυψή της Γερόντισσας ότι η Ελένη κατοικεί εκεί.
ΤΡΊΤΗ ΣΚΗΝΗ ΣΤΙΧΟΙ 542-575 • Οι αμφιβολίες του Μενέλαου για την τύχη της Ελένης και το πόσο ευάλωτος αισθάνεται μέσα από αυτές τις καινούριες πληροφορίες γεμίζουν την ψυχή του φόβο και αγωνία.
Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΣΤΙΧΟΙ 576-658 Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΛΕΝΗΣ ΜΕΝΈΛΑΟΥ , Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΤΩΝ ΟΣΩΝ ΕΙΠΕ Η ΘΕΟΝΟΗ • Στίχοι 576-658: Στους στίχους αυτούς, μετά από την συνάντηση της Ελένης με την Θεονόη , η Ελένη φεύγει έχοντας ακούσει καλά νέα , δηλαδή πως ο Μενέλαος βολοδέρνει στο πέλαγος και δεν έχει πεθάνει. Στην αρχή , έχει μία απρόσμενη χαρά και λαχτάρα να δει τον άντρα της, ενώ στην συνέχεια, αναρωτιέται και αγωνιά για το πώς θα τον συναντήσει και αν καταφέρουν να σωθούν.
• Έπειτα, έρχεται αντιμέτωπη με έναν άγνωστο που νομίζει ότι την κυνηγάει για να την παραδώσει στον Θεοκλύμενο, ενώ αυτός είναι ο Μενέλαος. Αν και η Ελένη αναγνωρίζει κατευθείαν το Μενέλαο, αυτός είναι δύσπιστος, βρίσκεται σε αμηχανία, σύγχυση και νιώθει μεγάλη έκπληξη από όλα όσα συμβαίνουν. Χρήσιμο θα ήταν να αναφέρουμε πως αυτοί οι στοίχοι περιλαμβάνουν μία από τις πιο σημαντικές στιγμές αυτής της τραγωδίας, διότι εδώ είναι η πρώτη συνάντηση του Μενέλαου και της Ελένης.
• Δεύτερη σκηνή, στίχοι 659-840: Η εμφάνιση του αγγελιαφόρου και η παρέμβασή του στο διάλογο της Ελένης με το Μενέλαο, επιβεβαιώνει ότι η αληθινή Ελένη βρίσκεται μπροστά του, μιας και το ομοίωμά της εξαφανίστηκε. Σαν συνέπεια, διαπιστώνουμε την ανείπωτη χαρά και των δύο τους, καθώς περίμεναν να έρθει αυτή η μέρα που θα ξανασμίξουν.
• Από τη μία, η Ελένη ήταν αυτή που παρά τα δεινά που πέρασε και την άσχημη ψυχολογική κατάσταση, ήταν αυτή που ήλπιζε και αδημονούσε να ξανασυναντήσει τον άντρα της Μενέλαο. • Από την άλλη, ο Μενέλαος είχε άγνοια της πραγματικής κατάστασης, επειδή είχε μαζί του το είδωλο της «Ελένης», οπότε του ήταν εντελώς ξαφνική και ανέλπιστη όλη αυτή η κατάσταση.
ΤΡΙΤΗ ΣΚΗΝΗ ΣΤΙΧΟΙ 841-941 • Σε αυτή τη σκηνή έχουμε την εξιστόρηση των περιπετειών του Μενέλαου, αφότου έφυγε από την Τροία και τη στιχομυθία των δύο συζύγων για το ποια τύχη τους περιμένει αν προσπαθήσουν να φύγουν από εκεί. Έτσι παρατηρούμε την αυτοθυσία που είναι διατεθειμένοι να πράξουν και οι δυο τους, προκειμένου να μην ξανά χωριστούν και να συνεχίσουν μαζί ως το τέλος.
ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΚΗΝΉ, ΣΤΊΧΟΙ 942-1139 Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΝΟΗΣ - Η ΙΚΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΠΡΟς ΑΥΤΗΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΝΑ ΔΡΑΠΕΤΕΥΣΟΥΝ • Η είσοδος της Θεονόης είναι τόσο εντυπωσιακή που δεν περνάει απαρατήρητη από κανέναν. Η αντίδραση της Ελένης και του Μενέλαου σε αυτό το γεγονός είναι ιδιαίτερα τρομαχτική. Η Ελένη φοβάται με το που καταλαβαίνει ότι η Θεονόη πλησιάζει και προσπαθεί να μεταδώσει αυτό το συναίσθημα στο Μενέλαο. Έπειτα την παρακαλούν με πόνο ψυχής να μην τους προδώσει στον αδερφό της και να μιμηθεί το έργο του πατέρα της Πρωτέα. Επίσης ο Μενέλαος προσπαθεί να την πείσει και αυτός λέγοντας ξανά πως είναι πιο σωστό να τιμήσει τον ενάρετο πατέρα της και να μην φερθεί σαν μια «κακιά». Όλα αυτά, σημαίνουν πως και οι δυο τους εναγωνίωςς προσπαθούν να την πείσουν σαν μια απέλπιδα προσπάθεια πριν η μοίρα τους ξαναχωρίσει. Αυτό, το καταφέρνουν τελικά πείθοντας την Θεονόη να τους βοηθήσει, να μη μιλήσει στον αδελφό της..
ΠΕΜΠΤΗ ΣΚΗΝΗ ΣΤΙΧΟΙ 1140-1219 ΤΟ ΣΧΈΔΙΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ • Μέσα από όλα αυτά που πρότεινε ο Μενέλαος στο σχέδιο της απόδρασής τους φαίνεται πως είναι απερίσκεπτος, επιπόλαιος, αδρανής, διστακτικός και οι προτάσεις του είναι ανεφάρμοστες.
• Ενώ αντίθετα, διακρίνεται η ευφυΐα της Ελένης, η εξυπνάδα της, η ψυχραιμία της, η λογική της, η συνέπεια της, η αποφασιστικότητά της, η αυτοπεποίθησή της και το πόσο ετοιμόλογη ήταν. • Τελικά το σχέδιο πραγματοποιήθηκε και οι πρωταγωνιστές μας επιστρέφουν στην πατρίδα τους