“Ο ρόλος των θεών
στην Ελένη του Ευριπίδη” εργασία της μαθήτριας της Γ1 τάξης, Αναστασίας Αρόγλου
●
Ο Ευριπίδης αναφέρει αρκετά συχνά τους θεούς στην Ελένη.
●
Στο Α΄ επεισόδιο (στ. 437-575 )
●
3η Σκηνή (στ. 548-550) :
●
●
« Του Δία την είπε θυγατέρα. Μήπως κανένας ζει στο Νείλο που τον κράζουν Δία; Ένας μονάχα, αυτός στα ουράνια.» Σε αυτούς τους στίχους βλέπουμε τον Μενέλαο να ξαφνιάζεται, διότι στην αρχαία Ελλάδα δεν έδ ι ν α ν ο ν ό μ α τ α θ ε ώ ν σ τ ο υ ς θ ν η τ ο ύ ς , σ ε αντίθεση με την Αίγυπτο.
● ● ●
Στο Β΄ επεισόδιο (στ. 576-1919) 1η Σκηνή (στ. 588-658) στ. 622 « Θεοί! Θεϊκό ‘ναι να βρεις τους δικούς σου»
●
στ.648 « Έργο της Ήρας, να μη μ’έχει ο Πάρης. »
●
2η Σκηνή (στ. 659-840)
●
στ.670-675 «Τρωαδίτες δυστυχισμένοι κι οι Έλληνες, για μένα πεθάνατε στου Σκάμαντρου τις όχθες, ξεγελασμένοι από της Ήρας τα έργα, νομίζοντας πως την Ελένη ο Πάρης κρατούσε, όμως δεν την είχε»
Η αρπαγή της Ελένης
●
●
●
●
στ.706-708 « κι ένας θεός από το σπιτικό μου την άρπαξε για να την οδηγήσει σε τύχες πιο χαρούμενες». στ.743-745 « Έκλαψα τότε, ακόμη κλαίω και τώρα η ομόκλινη μ’ αφάνισε του Δία. Ή Ήρα; Ποιών τάχα το κακό ζητούσε; στ.752 «που ήμουν γι αυτόν της Κύπριδας το δώρο». Αυτοί είναι μερικοί στίχοι οι οποίοι αναφέρονται στους θεούς. Υπάρχουν και άλλες αναφορές σε άλλα επεισόδια, σκηνές και στάσιμα.
Τι παρατηρούμε : ●
●
Οι θ ε ο ί ε ίν αι π αρό ν τε ς στη ν « Ελ έν η » τ ο υ Ε υ ρ ι π ί δ η . Εμφανίζονατι στις τραγωδίες του, παίζουν το ρόλο τους και αφήνουν στον άνθρωπο να κρίνει την αλήθεια, αλλά πάντα κλείνουν την υπόθεση της τραγωδίας, εμφανιζόμενοι στη σκηνή, για να δώσουν λύσεις αποδεκτές. Οι θεοί ως « από μηχανής» δίνουν λύσεις εκεί που δεν μπορεί ο άνθρωπος. Ο Ευριπίδης όμως έχει μια κριτική διάθεση απέναντι τους, κάτι που του έδωσε και το χαρακτηρισμό του άθεου. Οι ήρωές του δεν αποδέχονται άκριτα τους θεούς, αλλά αναζητούν την αλήθεια που κρύβεται μέσα στους μύθους. Για παράδειγμα, αμφισβητεί την εκδοχή σχετικά με την καταγωγή της Ελένης ότι είναι κόρη του Δία, ότι δηλαδή ο Δίας ως κύκνος έσμιξε με τη Λήδα και γεννήθηκε η Ελένη.
●
●
●
Οι θεοί νοιάζονται μόνο για το συμφέρον τους και όχι για τη δικαιοσύνη. Ικανοποιούνται μόνο, όταν γίνει αυτό που θέλουν οι ίδιοι χωρίς να ενδιαφερθούν για τις καταστροφές που μπορούν να επιφέρουν στους θνητούς. Η ζωή κάθε θνητού βρίσκεται στα χέρια τουςκαι παρεμβαίνουν με δόλιο τρόπο στις ζωές των θνητών. Όπως επίσης, διακατέχονται από μικροπρέπειες και φτάνουν ακόμη και σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Για παράδειγμα, η Ήρα παίρνει την Ελένη από το σπίτι της και τον άντρα της, μόνο και μόνο για να μην γίνει το χατίρι της Αφροδίτης. Αλλά και η Αφροδίτη δίνει στον Πάρη για δώρο μια θνητή για να τον ξεπληρώσει για τη χάρη που της έκανε
Ανθρωπομορφισμός ●
●
Στην «Ελένη» ο Ευριπίδης μας παρουσιάζει τις θεότητες με πολλά στοιχεία ανθρωπομορισμού. Είναι πλασμένοι με ανθρώπινες διαστάσεις, με προτερήματα και ελαττώματα, όπως και οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι εκείνη την εποχή είχαν την τάση να αποδίδουν την εμάνιση των θεών με αυτήν των ανθρώπων. Όμως εκτός από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά υπήρχαν και τα εσωτερικά. Οι θνητοί πίστευαν ότι οι θεοί είχαν αρκετές αδυναμίες. Δηλαδή, αγαπούσαν, ζήλευαν, μισούσαν, χαίρονταν, εκδικούνταν,λυπόνταν και ήταν εγωιστές.
Η Αφροδίτη δίνει στον Πάρη την Ελένη
Η Ελένη στον τάφο του Πρωτέα
ΤΕΛΟΣ