ΖΑΝΝΕΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ
ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Χρυσούλα Κατσούγκρη, ΠΕ15
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα ερευνητική εργασία επιδιώκει να διερευνήσει, γενικότερα, τις διατροφικές συνήθειες που επικρατούν σήμερα ανάμεσα στους εφήβους και ειδικότερα, να διαπιστώσει σε τι βαθμό υιοθετούν το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Κύριος στόχος είναι, αφού διερευνηθούν οι διατροφικές τους συνήθειες, οι μαθητές να προσανατολιστούν προς υγιεινότερα πρότυπα διατροφής, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, μέσα από συγκεκριμένες δράσεις, τις οποίες θα καθορίσουν τα αποτελέσματα της έρευνας.
Οι μαθητές που πραγματοποίησαν την έρευνα
Στην ομάδα που πραγματοποίησε την έρευνα συμμετείχαν οι μαθητές της Α’ τάξης:
Δ. Μαλαδάκης Α. Σαγρής Θ. Τσιγκάρης Π. Χαχάμη
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Αρχικά, δημιουργήσαμε ένα ερωτηματολόγιο που δόθηκε σε μαθητές του σχολείου μας, για να το απαντήσουν.
ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Τόπος της έρευνας ήταν το σχολείο μας. Συμμετείχαν 98 μαθητές/τριες, εκ των οποίων οι 60 ήταν αγόρια και οι 38 κορίτσια. Από αυτούς οι 57 είναι μαθητές της Α’, οι 20 της Β’ και οι 21 της Γ’ τάξης του σχολείου μας.
Αποτελέσματα Έρευνας
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (59) πιστεύει ότι ξέρει τι είναι Μεσογειακή Διατροφή και μαζί με εκείνους που ισχυρίζονται ότι ξέρουν έστω και λίγο (26), αποτελούν ένα πολύ μεγάλο αριθμό μαθητών (85). Είναι αναμενόμενο αφού τόσο στο σχολείο, όσο και στα μέσα ενημέρωσης γίνεται συχνά πληροφόρηση για την Μεσογειακή Διατροφή. Μόνο 10 από τους ερωτηθέντες, συνολικά, δεν ξέρει ή αδιαφορεί.
Πιστεύετε ότι η Μεσογειακή Διατροφή βοηθάει την υγεία μας;
Στη δεύτερη ερώτηση, για τη συμβολή της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία, η απάντηση είναι ξεκάθαρη, αφού οι 83 μαθητές πιστεύουν ότι βοηθάει στην υγεία, με ένα ελάχιστο αριθμό (4) να μην συμφωνεί.
Οι μαθητές ρωτούνται, αν ξέρουν, στην αντιμετώπιση ποιών ασθενειών βοηθάει η Μεσογειακή Διατροφή. Οι 57,που απαντάνε σε όλες, δίνουν μια αναμενόμενη απάντηση, αν τη συνδέσουμε με τις απαντήσεις στις προηγούμενες ερωτήσεις, όπου φαίνεται ότι εκτιμούν ιδιαιτέρως την αξία της Μεσογειακής Διατροφής. Ο μεγάλος αριθμός των μαθητών (27) που απαντάει το Σακχαρώδη Διαβήτη, πιθανώς να συνδέεται με το γεγονός ότι για τη συγκεκριμένη πάθηση είναι ιδιαίτερα γνωστή η εξάρτηση της από τη διατροφή.
Στην ερώτηση ‘’με ποιό κριτήριο επιλέγετε το φαγητό σας’’ είναι ολοφάνερο ότι η γεύση είναι εκείνη που παίζει καθοριστικό ρόλο στις επιλογές των ερωτηθέντων. Ακολουθεί η επιλογή ‘’με κριτήριο τις θρεπτικές ουσίες’’ που λιγότερο από το 1/3 (27) το απαντά. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο 6 μαθητές δηλώνουν ότι επηρεάζονται από τη διαφήμιση.
Κάτι λιγότερο από τους μισούς μαθητές λαμβάνουν τα τρία γεύματα την ημέρα, ενώ κάποιοι δηλώνουν έως και 4-5 γεύματα καθημερινά. 12 μαθητές δηλώνουν ότι παίρνουν μόνο 2 ή λιγότερα γεύματα. Ενδεχομένως, οι πολλές ώρες που περνούν οι μαθητές εκτός σπιτιού να δικαιολογούν αυτή την απάντηση, όπως και το ‘’απροσδιόριστα’’ που απαντούν οι 18.
Οι 44 δηλώνουν ότι τρώνε λαχανικά καθημερινά. Οι 24, 3-4 φορές τη βδομάδα. Όμως, και ο αριθμός όλων των υπολοίπων, που δηλώνουν ότι τρώνε 1-2 φορές, σπάνια ή ποτέ, είναι αρκετά μεγάλος, σχεδόν το ένα τρίτο των ερωτηθέντων, και επιβεβαιώνει ότι οι έφηβοι δεν προτιμούν την πολύτιμη αυτή ομάδα. Αν συνδυάσουμε αυτή την ερώτηση με εκείνη που απαντούν ότι βασικό κριτήριο τους είναι η γεύση, πιθανώς προτιμούν πιο έντονες γεύσεις.
Στην ερώτηση για τη συχνότητα με την οποία τρώνε φρούτα καθημερινά, οι μαθητές απαντούν περίπου με την ίδια κλίμακα με την προηγούμενη ερώτηση για τα λαχανικά, αλλά με σαφώς ένα μεγαλύτερο αριθμό να τα προτιμούν καθημερινά. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η γλυκιά γεύση αυτής της ομάδας την κάνει πιο εύληπτη από την προηγούμενη. Όμως, και εδώ βλέπουμε 19 μαθητές, που δεν είναι λίγοι, να τα λαμβάνουν μόνο 1-2 φορές την εβδομάδα, σπάνια ή ποτέ.
Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός μαθητών (64) τρώει δημητριακά σε καθημερινή βάση .Αυτό εξηγείται από τους πολλούς συνδυασμούς και την ποικιλία που διαθέτει αυτή η ομάδα, με αποτέλεσμα να καλύπτεται σε ικανοποιητικά επίπεδα από τους εφήβους. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και 18 μαθητές συνολικά που τρώνε σπάνια ή ποτέ από την ομάδα αυτή.
Ένας μεγάλο αριθμός των ερωτηθέντων (56),που αντιπροσωπεύει την επιλογή των μαθητών στο κόκκινο κρέας για 1-2 φορές την εβδομάδα, δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα της προτίμησής τους. Ενδιαφέρουσα παρατήρηση αποτελούν οι 23 που απαντούν σπανίως, ενώ μόνο 6 συνολικά απαντούν καθημερινά ή ποτέ.
Στην ερώτηση, σχετικά με την κατανάλωση άσπρου κρέατος, οι απαντήσεις των μαθητών δε διαφέρουν και πολύ από την προηγούμενη ερώτηση, που αφορά την κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Έχει, όμως, ένα προβάδισμα αυτή η ομάδα, που δείχνει ότι οι μαθητές προτιμούν το άσπρο από το κόκκινο κρέας. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί βρίσκουν τη γεύση του καλύτερη , είτε γιατί πιστεύουν ότι αυτή η ομάδα έχει λιγότερο βλαβερά συστατικά από την προηγούμενη.
Και σε αυτή την ερώτηση οι 52 μαθητές ισχυρίζονται ότι τρώνε ψάρι 1-2 φορές την εβδομάδα . Όμως, υπάρχει και ένας αρκετά μεγάλος αριθμός (32) που δηλώνει ότι τρώει ψάρι σπανίως και αυτό μαρτυράει, δυστυχώς, την αποστροφή πολλών εφήβων σ’ αυτή την απαραίτητη για όλους μας τροφή. Τέλος, υπάρχουν και 9 μαθητές που δηλώνουν ότι δεν τρώνε ψάρι ποτέ.
Για την κατανάλωση οσπρίων τα αποτελέσματα δεν εντυπωσιάζουν ιδιαίτερα, αφού ένας αρκετά μεγάλος αριθμός(53) δηλώνει ότι καταναλώνει όσπρια 1-2 φορές την εβδομάδα. Αξιοσημείωτο, βέβαια, είναι ότι ένας σχετικά μεγάλος αριθμός(25) τρώει όσπρια σπανίως ή ποτέ.
Και σε αυτή την ερώτηση , για τη χρήση ελαιολάδου, οι μαθητές απαντούν ότι στο σπίτι τους το χρησιμοποιούν καθημερινά ή πολύ συχνά, σε πολύ μεγάλα ποσοστά. Οι απαντήσεις είναι μάλλον αναμενόμενες, αν αναλογιστούμε ότι , ως ελαιοπαραγωγική χώρα, διαθέτουμε άφθονη ποσότητα ελαιολάδου σε ελκυστικές τιμές. Αυτό σε συνδυασμό με την πληροφορία, που σχεδόν όλοι έχουμε, για το πόσο πολύτιμο για την υγεία μας είναι το λάδι, δικαιολογεί απόλυτα τις απαντήσεις.
Ο ένας στους τέσσερεις μαθητές ,που ρωτήθηκαν, καταναλώνουν γλυκά καθημερινά . Αν τους αθροίσουμε με αυτούς που καταναλώνουν 3-4 φορές την εβδομάδα, θα διαπιστώσουμε ότι περισσότεροι από τους μισούς τρώνε αρκετά από αυτή την ομάδα, ενώ μόνο 11 απαντούν σπανίως ή ποτέ. Βέβαια, τα αποτελέσματα ήταν αναμενόμενα, αφού γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι και κυρίως οι έφηβοι έχουν μεγάλη αδυναμία στις γλυκές γεύσεις.
Το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών (54 ), σ’ αυτή την ερώτηση, απαντά ότι καταναλώνει αναψυκτικά σπανίως, ποτέ ή 1-2 φορές το μήνα και είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια. Οι 43 πίνουν 1-4 φορές την εβδομάδα, που θεωρείται μέτρια έως μεγάλη ποσότητα, ενώ υπάρχουν και 8 που καταναλώνουν, δυστυχώς, καθημερινά και, με δεδομένο ότι αυτή η ομάδα διαθέτει μόνο βλαβερά συστατικά για την υγεία μας, οι ποσότητες αυτές καταγράφονται ως υπερβολικές.
Σε αυτή την ερώτηση, οι απαντήσεις των μαθητών είναι σαφείς. Σχεδόν όλοι (82) δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα, ότι η συνήθεια για φαγητό στο σπίτι επικρατεί, παρόλο που υπάρχουν και 13 οι οποίοι δηλώνουν ότι υπάρχει 1-4 φορές την εβδομάδα μαγειρεμένο φαγητό στο σπίτι και μόνο 3 δηλώνουν 1-2 φορές το μήνα.
Στην τελευταία ερώτηση, που αφορά τη συχνότητα της κατανάλωσης φαγητού ,που δεν έχει παρασκευαστεί στο σπίτι, η συνηθέστερη απάντηση είναι 1-2 φορές την εβδομάδα (35), ενώ και ένας μεγάλος αριθμός (52) απαντά σπανίως ή 1-2 φορές το μήνα και μόνο 9 δηλώνουν ότι τρώνε 3-4 φορές την εβδομάδα ή καθημερινά. Οι απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση επιβεβαιώνουν απολύτως τις απαντήσεις της προηγούμενης ερώτησης που αφορά την κατανάλωση σπιτικού φαγητού.
Συμπεράσματα Έρευνας
•
Η πλειοψηφία των μαθητών ισχυρίζεται ότι ξέρει τι είναι Μεσογειακή Διατροφή και είναι αναμενόμενο αφού ,τόσο στο σχολείο, όσο και στα μέσα ενημέρωσης, γίνεται συχνά πληροφόρηση για αυτό το θέμα.
•
Σχεδόν όλοι γνωρίζουν τη συμβολή της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία μας. Σχετικά με τη συμβολή της Μεσογειακής Διατροφής στην αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών, η επικρατούσα άποψη είναι ότι η συμβολή της είναι μεγάλη, και είναι αναμενόμενο ,αν τη συνδέσουμε με τις απαντήσεις στις προηγούμενες ερωτήσεις, όπου φαίνεται ότι εκτιμούν ιδιαιτέρως την αξία της Μεσογειακής Διατροφής. Ο μεγάλος αριθμός που απαντάει το Σακχαρώδη Διαβήτη, πιθανώς να
•
συνδέεται με το γεγονός ότι για τη συγκεκριμένη πάθηση είναι ιδιαίτερα γνωστή η εξάρτηση της από τη διατροφή. •
Το βασικό κριτήριο ,με το οποίο επιλέγουν το φαγητό τους, είναι ολοφάνερο ότι είναι η γεύση . Λιγότεροι έχουν ως κριτήριο τις θρεπτικές ουσίες της τροφής και μόνο ελάχιστοι δηλώνουν ότι επηρεάζονται από τη διαφήμιση.
•
Οι απαντήσεις των μαθητών για την κατανάλωση λαχανικών σε καθημερινή βάση, δυστυχώς, επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι οι έφηβοι δεν προτιμούν την πολύτιμη αυτή ομάδα.
•
Στην ερώτηση για τη συχνότητα με την οποία τρώνε φρούτα, απαντούν περίπου στην ίδια κλίμακα με την προηγούμενη ερώτηση για τα λαχανικά, αλλά με ένα εμφανώς μεγαλύτερο αριθμό μαθητών να τα προτιμούν. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η γλυκιά γεύση αυτής της ομάδας την κάνει πιο εύληπτη από την προηγούμενη. Όμως, και εδώ βλέπουμε ένα αριθμό , όχι ευκαταφρόνητο, να τα προσλαμβάνει ανεπαρκώς.
•
Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός μαθητών τρώει δημητριακά σε καθημερινή βάση. Αυτό εξηγείται από τους πολλούς συνδυασμούς και την ποικιλία που διαθέτει αυτή η ομάδα, με αποτέλεσμα να καλύπτεται σε ικανοποιητικά επίπεδα από τους εφήβους. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που τρώνε σπάνια ή ποτέ από την ομάδα αυτή.
•
Η πρόσληψη κόκκινου κρέατος δείχνει να κινείται σε φυσιολογικά επίπεδα, 1-2 φορές την εβδομάδα.
•
•
•
•
•
•
•
•
Σχετικά με την κατανάλωση άσπρου κρέατος, οι απαντήσεις δείχνουν ότι προτιμούν το άσπρο από το κόκκινο κρέας. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί βρίσκουν τη γεύση του καλύτερη , είτε γιατί πιστεύουν ότι αυτή η ομάδα έχει λιγότερο βλαβερά συστατικά από την προηγούμενη. Οι μισοί, περίπου, μαθητές καταναλώνουν ψάρι σε φυσιολογικά επίπεδα,1-2 φορές την εβδομάδα . Όμως, υπάρχει και ένας αρκετά μεγάλος αριθμός που δηλώνει ότι τρώει ψάρι σπανίως ή ποτέ και αυτό μαρτυράει, δυστυχώς, την αποστροφή πολλών εφήβων σ’ αυτή την απαραίτητη σε όλους μας τροφή. Η κατανάλωση των οσπρίων καταγράφεται σε φυσιολογικά επίπεδα, αφού αρκετοί είναι εκείνοι που δηλώνουν ότι καταναλώνουν όσπρια 1-2 φορές την εβδομάδα. Αξιοσημείωτο, βέβαια, είναι ότι ένας σημαντικός αριθμός τρώει όσπρια σπανίως ή ποτέ. Η χρήση ελαιολάδου κυριαρχεί σε καθημερινή βάση και είναι λογικό , αν αναλογιστούμε ότι , ως ελαιοπαραγωγική χώρα, διαθέτουμε άφθονη ποσότητα ελαιολάδου σε ελκυστικές τιμές. Αυτό σε συνδυασμό με την πληροφορία, που σχεδόν όλοι έχουμε, για το πόσο πολύτιμο για την υγεία μας είναι το λάδι, δικαιολογεί απόλυτα τις απαντήσεις. Περισσότεροι από τους μισούς μαθητές καταναλώνουν γλυκά πολύ συχνά. Βέβαια, αυτό είναι αναμενόμενο, αφού γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, και κυρίως οι έφηβοι, έχουν μεγάλη αδυναμία στις γλυκές γεύσεις. Το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών, απαντά ότι καταναλώνει αναψυκτικά σπανίως, ποτέ ή 1-2 φορές το μήνα . Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν αρκετοί που καταναλώνουν, καθημερινά και, με δεδομένο ότι αυτή η ομάδα διαθέτει μόνο βλαβερά συστατικά για την υγεία μας, οι ποσότητες αυτές καταγράφονται ως υπερβολικές. Στην επόμενη ερώτηση, οι απαντήσεις των μαθητών είναι σαφείς: η κατανάλωση μαγειρεμένου σπιτικού φαγητού επικρατεί σε καθημερινή βάση Στην τελευταία ερώτηση, που αφορά τη συχνότητα της κατανάλωσης φαγητού, που δεν έχει παρασκευαστεί στο σπίτι, η συνηθέστερη απάντηση είναι 1-2 φορές την εβδομάδα και, γενικότερα, οι απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση επιβεβαιώνουν απολύτως τις απαντήσεις της προηγούμενης που αφορά την κατανάλωση σπιτικού φαγητού.
Συμβουλές για έναν υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο διατροφής
Να αποφεύγονται κάθε είδους υπερβολές και η διατροφή μας να χαρακτηρίζεται από την τήρηση του μέτρου
Θα πρέπει να τηρούμε τουλάχιστον τα τρία βασικά γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό)
Να αποφεύγεται η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων γλυκών γιατί μακροχρόνια μπορεί να βλάψουν την υγεία των δοντιών (π.χ. τερηδόνα) και να συμβάλουν σε ασθένειες (π.χ. διαβήτης)
Να αποφεύγεται η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λιπιδίων και ιδιαίτερα κορεσμένων (π.χ. λιπών ζωικής προέλευσης) γιατί μακροχρόνια μπορεί να βλάψουν την υγεία (π.χ. παχυσαρκία και καρδιαγγειακές παθήσεις)
Να καταναλώνουμε φυτικές ίνες με την κατανάλωση αρκετών ποσοτήτων φρούτων και λαχανικών, δημητριακών και οσπρίων. Έτσι, πέρα από την καλή ρύθμιση της λειτουργίας του εντέρου, επιτυγχάνεται και η πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών
Να πίνουμε άφθονα υγρά (τουλάχιστον 2 λίτρα νερό την ημέρα).
Να ελέγχουμε την καθαριότητα και την υγιεινή των τροφίμων πριν τα καταναλώσουμε (π.χ. να πλένουμε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά, να συντηρούμε τα ευαίσθητα τρόφιμα στο ψυγείο, να μαγειρεύουμε καλά το κρέας και τα αβγά κ.ά.)
Η φυσική δραστηριότητα σε συνδυασμό με την ισορροπημένη διατροφή αποτελούν τους δύο σημαντικότερους παράγοντες που συντελούν στην υγεία
Τέλος