Jaargang 12, nummer 8, augustus 2014
HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK
DIVERSE ORGANISATIES PLEITEN VOOR WETTELIJKE CASTRATIEVERPLICHTING
Mythe over explosieve voortplanting katten ontkracht
Huisarrest tijdens de vakantie? Niet doen! Foto © Desiree Houtekamer
Wij willen een castratieverplichting in Nederland! België neemt zijn kattenoverschot serieus en doet er wat aan. Nu Nederland nog. Want een kattenoverschot is echt niet nodig. Sinds september 2012 moeten alle katten in Belgische asielen gecastreerd*, gechipt en geregistreerd zijn. Per 1 september 2014 gelden er ook nieuwe regels voor particulieren en fokkers. Of op z’n Vlaams: kwekers. Vanaf die datum moeten alle katten voordat zij worden weggegeven of verkocht, zijn gecastreerd, gechipt en geregistreerd. Katten waarmee gefokt gaat worden in een erkende cattery of die worden geëxporteerd, mogen wel ongecastreerd worden verhandeld. De castratieplicht geldt helaas niet voor kittens die niet van eigenaar veranderen. * castreren = het verwijderen van de inwendige voortplantingsorganen van een kater of poes.
Verplicht zwerfkattenbeleid gemeente Verder is elke gemeente in België verplicht een contactpunt te organiseren waar inwoners zwerfkatten kunnen melden, zodat deze gevangen, gecastreerd en weer vrijgelaten kunnen worden. Dit heet ook wel trap, neuter & return (TNR), een internationaal erkende, katvriendelijke methode.
Maya
In dit nummer o.a. Wij willen een castratieverplichting
2
Zwerfkattenellende 4 Roofdier! 5 Meld zwerfkatten
6
Geen huisarrest voor buitenkat 7 EU-studie naar dierenwelzijn
7
Socialiseren na 7 weken?!
8
Kitten ‘redden’?
9
Nederland: kat is dumpdier Stichting Vier Voeters, Stray AFP, Feline Welfare Foundation, het Kattengedragsadviesbureau en Felinova willen dat er in Nederland ook een castratie-, chipen registratieverplichting komt. Het is te gek voor woorden dat er zo’n groot kattenoverschot is met zo veel kattenleed en zo veel maatschappelijke overlast, dat de opvangen en asielen uitpuilen en dat er overal gratis kittens en katten worden aangeboden, terwijl dit niet nodig is. In Nederland is onlangs overigens wél een chip- en registratieplicht ingevoerd voor honden, maar niet voor katten… Cat hoarding Het enige minpunt aan de castratieverplichting in België is dat deze niet geldt voor kittens die niet van eigenaar wisselen, zoals eerder gezegd. Dat brengt een risico van cat hoarding (katten verzamelen) en kittendump met zich mee. Als Nederland ook een castratie-, chip- en registratieverplichting zou invoeren, zou deze eveneens moeten gelden voor kittens die na hun geboorte bij dezelfde eigenaar blijven.
Acht weken en mensenschuw 10 Explosieve voortplanting
11
Kittens hebben moeder 16 weken nodig
12
Buddy blaast naar zijn vriend
13
Wil elke kat een dak boven zijn hoofd?
13
Mandatory castration
14
Kattendagen 15
Foto’s © Desiree Houtekamer 2
Zwerfkat. Foto © Elles Nijssen
Sterft de rasloze kat uit? Sinds de verschijning van het boek Het geheim van de kat van John Bradshaw, uiten nogal wat kattenliefhebbers in navolging van Bradshaw de vrees dat een castratieverplichting ertoe kan leiden dat alleen rasloze katten die in de periferie van mensen leven en die niet gesocialiseerd zijn op mensen, zich nog zullen voortplanten. Daarmee zou de mensgerichte huiskat een zeldzaamheid kunnen worden. Deze vrees is begrijpelijk maar niet nodig, als er tegelijk met de castratieverplichting een certificering en vergunningen/ontheffingssysteem wordt ingevoerd voor kattenfokkers die voldoen aan zeer strenge eisen met betrekking tot gezondheid, gedrag en welzijn, en door hen te stimuleren ook rasloze katten te fokken. Dan zal de rasloze huiskat niet uitsterven.
De verhouding raskat/rasloze kat zal waarschijnlijk anders worden dan nu. Maar is dat erg? Wij vinden van niet. Het zou juist goed zijn als welbewust gefokte dieren die goed zijn voorbereid op een leven als huiskat, terechtkomen bij mensen die een weloverwogen keuze maken om de komende vijftien à twintig jaar hun leven met deze dieren te delen. Kattenleed zal helaas altijd blijven bestaan, maar nodeloos kattenleed kan op deze manier verleden tijd worden. Stichting Vier Voeters Stray AFP Feline Welfare Foundation Kattengedragsadviesbureau Felinova Denise van Lent, MSc Biologie, gespecialiseerd in hersenen en gedrag. Elles Nijssen, kattengedragsdeskundige & schrijver over kattengedrag
Maak van rasloos een ‘merk’! Rasloze katten zijn net zo aantrekkelijk als raskatten. Net zo slim, lief, grappig, mooi, bijzonder en interessant. Hun uiterlijk kent allerlei prachtige variaties. Door de eerdergenoemde gecertificeerde fokkers rasloze katten te laten fokken die alléén worden geselecteerd op gedrag en gezondheid, zal het kattenwelzijn enorm toenemen.
Kan jouw (dieren)organisatie zich hier ook in vinden? Mail de redactie!
3
Zwerfkatten: aanrijdingen, parasieten en andere ellende
MARIEKE KNIES Marieke Knies is dierenarts bij Cat Friendly Clinic Rijnoever in Alphen aan den Rijn. Zij studeert bij de European School for Advanced Veterinary Studies om European Master of Small Animal Veterinary Medicine te worden. Al haar keuzevakken gaan over kattengeneeskunde. Zelf heeft Marieke drie katten.
Echte zwerfkatten zijn mensenschuw. Daarom zien wij ze in onze kliniek dikwijls pas als ze zo ziek of zwak zijn dat ze gevangen kunnen worden. Vaak zijn ze dan aangereden. Ze zitten bijna allemaal onder de parasieten. Vaak zijn zwervers als ze bij ons binnenkomen in shock en hebben ze erg veel pijn. Een shock is een acute verstoring van de weefseldoorbloeding door een tekort aan circulerend bloedvolume, bijvoorbeeld door bloedverlies. Er ontstaat dan een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in de cellen. De klinische verschijnselen hangen af van de ernst en het stadium. Hoofdtrauma Als bij een aanrijding de kop geraakt is, ontstaan er dikwijls kaakfracturen. Vaak is dat een separatie van de symfyse van de onderkaak. De twee onderkaakhelften zitten niet met bot, maar met verbindweefseld kraakbeen aan elkaar vast. Dit kan kapotgaan door trauma, waardoor de twee helften van de onderkaak los van elkaar kunnen bewegen. Dit kan gerepareerd worden met cerclage-draad, een dunne metalen draad die onder narcose
vastgemaakt wordt achter de hoektanden en zo de onderkaak stabiliseert. Bij hoofdtrauma is er vaak sprake van oogproblemen, zoals bloedingen in of zelfs luxatie van het oog, waarbij het uit de kas hangt. Als dit laatste niet heel snel opgelost wordt, is dit funest voor het oog. Helaas is dit bij zwerfkatten vaak het geval. Achterhandtrauma Aan de achterhand aangereden worden levert vaak bekkenfracturen op. Als er geen ernstige verschuiving is van de botdelen ten opzichte van elkaar, kan dit vaak helen met rust en pijnstillers. Natuurlijk is een chirurgische correctie beter, maar ook duurder, waardoor dit bij zwerfkatten helaas geen optie is. Poottrauma Ook voor- en achterpoten kunnen breuken oplopen. Daarnaast kan de huid beschadigd zijn. Soms treedt er zelfs ‘degloving’ op: het losscheuren van de huid over een groot oppervlak, alsof er een handschoen wordt uitgetrokken. Bij degloving van een aanzienlijk oppervlak is de kans op herstel erg klein, zodat er vaak gekozen wordt
Zwerfpoes Lapje had een lelijke breuk aan haar voorpoot. Dierenkliniek Rijnoever is een inzamelingsactie begonnen, zodat ze geopereerd kon worden om haar poot te behouden. Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam heeft met korting geopereerd. Er is een goed huis voor haar gevonden. 4
voor amputatie van de betreffende poot. Ook bij ernstige of ingewikkelde breuken wordt bij zwerfkatten de poot meestal geamputeerd. Simpele, dwarse fracturen kunnen soms worden behandeld met een spalk. Borstkas/buikholte In de borstholte kunnen na een aanrijding problemen ontstaan als pneumothorax (klaplong), longcontusie (longkneuzing) of een hernia van het diafragma (scheur in het middenrif). Ook kunnen er ribfracturen zijn. In de buikholte kunnen bloedingen optreden van bijvoorbeeld de milt of de lever. Als deze niet heel heftig zijn, houden ze meestal vanzelf op, hoewel dit natuurlijk goed in de gaten gehouden moet worden! Soms wordt een zwerfkat zo ongelukkig geraakt dat er een (sub)luxatie of een fractuur in de wervelkolom optreedt. Vaak leidt dit tot ernstige verschijnselen zoals verzwakking of verlamming. Dit betekent euthanasie. Parasieten De meeste zwerfkatten zitten onder de ecto- en/of endoparasieten. Ectoparasieten zitten aan de buitenkant. Voorbeelden zijn vlooien en teken. Endoparasieten zitten inwendig, denk maar spoel-, lint- en haakwormen. De kattenvlo (Ctenocephalides felis) is de meest voorkomende ectoparasiet. Hij voedt zich met bloed. Zwerfkatten kunnen uiteraard huiskatten besmetten met vlooien. De meest voorkomende klacht bij een vlooienbesmetting is jeuk. Dit kan door een heftige vlooienbesmetting komen, maar ook door een vlooienallergie. De kat heeft dan een overgevoeligheid ontwikkeld voor het speeksel van de vlo. Een beet van één vlo kan dan al leiden tot vreselijke jeuk. Met name aan het achterlijf, de nek en de kop. Katten kunnen zich dan helemaal kaallikken of zelfs hun huid kapotbijten of -krabben. Met name bij kittens kan een heftige vlooieninfectie zorgen voor bloedarmoede. Zeker als ze ook geïnfecteerd zijn met andere parasieten zoals wormen, kan de bloedarmoede ernstig zijn. Lintworm en Bartonella Vlooien kunnen drager zijn van andere
ziekteverwekkers. De belangrijkste is de lintworm. Katten die besmette vlooien oplikken, lopen zo een lintwormbesmetting (Dipylidium caninum) op. Vlooien kunnen ook besmet zijn met de Bartonella-bacterie. Deze bevindt zich met name in vlooienpoep. Mensen kunnen daar ziek van worden (kattenkrabziekte), maar katten ook. Ze kunnen dan koorts krijgen, vergrote lymfeklieren en/of een ontsteking van de voorste oogkamer. Een Bartonella-besmetting van een kat aantonen is lastig. Minder dan de helft van de dieren die positief zijn op antilichamen, zijn werkelijk geïnfecteerd. Sommige katten die negatief testen (= niet besmet) kunnen tóch besmet zijn.
En dat is nog niet alles. Veel zwerfkatten hebben chronische niesziekte (besmettelijk). We zien ook we veel (vecht)abcessen. Wie betaalt? De Dierenambulance en de Dierenbescherming betalen de kosten voor diergeneeskundige zorg van zwerfkatten. Hun budget is beperkt, waardoor dierenartsen vaak voor lastige keuzes staan. Want wat doe je als je een kat de best denkbare behandeling wilt geven, maar weet dat dit betekent dat je andere katten dan niet meer kunt helpen? Vaak komt dit neer op een compromis.
De gebroken poot van Lapje voor en na behandeling.
Gebroken rug. Dit bekende helaas euthanasie voor de betreffende zwerfkat. 5
ONDERZOEK NAAR NIEUWE EDUCATIEMIDDELEN
Roofdier! Dit is Houdini van lezeres Carolien Quispel. De muis heeft het niet overleefd…
Het Kattengedragsadviesbureau onderzoekt hoe mensen dingen over kattengedrag willen leren en of er belangstelling is voor een online cursus. Vul jij de vragenlijst ook in? Hij bestaat uit ongeveer tien korte vragen over je interesse in online educatie en twee algemene vragen. Je gegevens worden anoniem verwerkt. Alvast bedankt!
Heb jij ook een mooie foto van roofdiergedrag van je kat? Mail hem met een korte tekst naar info@kattengedragstherapie.nl en wie weet komt jouw kat in dit blad!
Meld zwerfkatten In het kader van het wetenschappelijke onderzoek ‘Zwerfkatten in Nederland, een inventarisatie’, is het Meldpunt Zwerfkatten Nederland zeer benieuwd waar de meeste zwerfkatten in Nederland te vinden zijn en waar de meeste overlast gevoeld wordt. Via dit formulier kun je melding maken van zwerfkatten. Het meesturen van foto- of videomateriaal wordt zeer op prijs gesteld. Bij voorbaat dank!
Houdini
Meldpunt zwerfkatten Nederland Meldpunt Zwerfkatten is een initiatief van Stray Animal Foundation Platform, Wageningen University en Wetenschapswinkel. Het Kattengedragsadviesbureau maakt deel uit van de begeleidingscommissie.
Jet Bijen kon wegens drukte helaas geen bijdrage leveren voor dit nummer.
6
EU-studie naar het welzijn van katten De EU heeft de opdracht gegeven tot een overzichtsstudie om het welzijn van katten en honden in commerciële praktijken in de EU te evalueren. Verschillende ontwikkelingen geven reden tot zorg, zoals illegale fokkerij en handel, illegale import en export en rasgebonden afwijkingen. Al deze problemen kunnen invloed hebben op de gezondheid en het welzijn van dier én mens.
Wil jij de online enquête ook invullen? Er zijn verschillende vragenlijsten voor verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld burgers, dierenartsen, fokkers en opvangen. Door de vragenlijst die op jou van toepassing is in te vullen, kun je meehelpen het welzijn van katten en honden in de EU te verbeteren.
Alle actuele nieuwtjes over katten, gedrag en wetenschap vind je op onze Facebookpagina. Ook te bekijken als je niet zelf op Facebook actief bent.
Op ons Youtube-kanaal vind je veel filmpjes over kattengedrag. Ingedeeld op thema en voorzien van uitleg. Kijken dus!
Tip van de Kattenoppasservice:
Geen huisarrest voor buitenkat tijdens je vakantie De Kattenoppasservice ziet dat veel katten tijdens de vakantie binnen worden gehouden omdat hun eigenaren zich zorgen maken over hun veiligheid. Voor buitenkatten is huisarrest echter buitengewoon stressvol. Ze moeten hun territorium nauwgezet in de gaten houden en er regelmatig in patrouilleren. Hun territorium betekent letterlijk álles voor ze. Als ze het niet kunnen bewaken, is de kans is groot dat het wordt ingelijfd door buurkatten. Na de ‘vakantieperiode’ moet het dan herveroverd worden door te vechten. De meeste buitenkatten laten hun oppas met luid gemiauw echt wel weten dat ze dringend naar buiten moeten om op patrouille te gaan. Maar vaak mag dat niet omdat er geen kattenluikje is.
KGA biedt kennis op eigen locatie Wist je dat het Kattengedragsadviesbureau ook kennis op locatie biedt? Dat kan in allerlei vormen: een incompanytraining, inclinic, scholing op de werkvloer, een lezing op locatie, je zegt het maar!
De garanties van het Kattengedragsadviesbureau • 100% katvriendelijk advies •b ehandeling op basis van de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen •b ehandeling door de meest ervaren en meest succesvolle kattengedragstherapeut van Nederland en België • zorgvuldige anamnese met uitgebreide vragenlijst en drie uur durende gedragsobservatie • versuffende middelen als valium en Clomicalm worden niet geadviseerd • alle katten en problemen worden behandeld voor één duidelijke prijs. Een tevreden klant van de Kattenoppasservice op patrouille. Foto © Natascha Vlieland 7
Niet gesocialiseerd op de diersoort mens.
Socialiseren na 7 weken: mosterd na de maaltijd Er zijn veel reacties gekomen op het artikel ‘Socialiseren is ingewikkelder dan vaak gedacht’ in het vorige magazine. Hierin wordt onder meer uitgelegd waarom starten met het socialiseren van kittens op de leeftijd van zeven weken geen zin heeft en neurobiologisch gezien onmogelijk is.
in de menselijke samenleving mee te maken krijgt: telefoons, stofzuigers, kinderen, tv’s, enzovoorts. Leren Bij een leerproces draait het om een stabiele verandering in kennis of gedrag, die het gevolg is van leeractiviteiten. Er zijn diverse vormen van leren, zoals gewenning en training.
In Nederland en België worden kittens van ouder dan zeven weken en zelfs ook volwassen katten op grote schaal ‘gesocialiseerd’ terwijl dat gezien de leeftijd van de dieren niet meer mogelijk is. Wat men daarbij doet, heeft niets met socialisatie van doen. Het is mosterd na de maaltijd. Dit soort ‘socialisatiepogingen’ pakt, hoe goed bedoeld ook, meestal niet positief uit. Veel katten bij wie na de leeftijd van zeven weken nog een socialisatiepoging wordt gedaan, moeten hun leven in angst doorbrengen. Het gaat daarbij om angst voor mensen en angst voor een huiselijke omgeving. Angst is zeer welzijnsondermijnend.
Gewenning Wennen is leren zonder een beloning te krijgen. Een kat reageert op een prikkel. Als hij merkt dat er niets bijzonders gebeurt wanneer hij die prikkel ervaart, went hij eraan. Een kat kan bijvoorbeeld wennen aan een stofzuiger omdat hij heeft geleerd dat die niet gevaarlijk is. Trainen Bij trainen gebruik je specifieke technieken om ervoor te zorgen dat de uitkomst van het leren voorspelbaar wordt als respons op een menselijke interventie. Een voorbeeld is een kitten iets lekkers geven of hem eten geven als je bij hem komt. Zo gaat hij jou associëren met voer. Er is dan geen sprake van socialiseren, maar van klassiek conditioneren. Op deze manier kan een kitten van acht of tien weken misschien best leren dat jij aangenaam gezelschap bent omdat je telkens wat lekkers geeft, maar hiermee voorkom je niet dat een niet-gesocialiseerde kitten (die niet in de leeftijd van 2 t/m 7 weken prettig contact met mensen heeft gehad) levenslang angstig is voor andere mensen. Een kitten kan na zeven weken best wennen aan een of twee personen, maar niet meer overkoepelend aan de diersoort mens en het leven in een huiselijke omgeving. Daar is neurobiologisch geen basis meer voor.
Wetenschap Door onbekendheid met wetenschappelijke onderzoeken naar het socialiseren van katten en de bijbehorende terminologie, wordt de term socialisatie ten onrechte gebruikt voor andere leerprocessen die niets met socialiseren te maken hebben. Daarom hierbij enige uitleg. Socialisatie als huisdier Socialiseren op een leven als huisdier is het benutten van zenuwcellen in de gevoelige periode (van 2 t/m 7 weken) waardoor een kitten leert dat het bij mensen prettig en veilig is. Uitsluitend op deze leeftijd, en uitsluitend op een prettige, veilige of neutrale wijze, kan een kitten leren leven als huisdier. Dit voorkomt levenslange angst voor mensen en alles waar een kat 8
Hoera, we redden een kitten Het is lekker rustig in de trein. Totdat er een boomlange jongen binnenkomt die keihard begint te bellen. Ik doe mijn best om zijn megafoonstem te negeren. Maar als hij het ineens over katten heeft spits ik mijn oren. ‘En dan heb ik nog ander nieuws: we krijgen een kitten! Hij is acht weken en komt uit het buitenland, via een stichting. Mijn vriendin wilde geen kitten uit Nederland, ze wilde er écht een redden. We hebben foto’s gezien, hij is zó snoezig!’ Ik voel mijn hart breken. Dikke kans dat deze kitten wel degelijk een moeder had, die zich niet liet zien omdat ze mensenschuw was. Kittens hebben hun moeder minimaal zestien weken nodig. Eerder moederloos worden leidt onder meer tot levenslange extra stressgevoeligheid. Het kan heel goed dat deze kitten niet of gebrekkig is gesocialiseerd op mensen en een leven als huisdier. Dat kan alleen
in week twee tot en met zeven. Daarna niet meer. Helaas wordt dat vaak nog geprobeerd, terwijl dat ‘hersentechnisch’ niet meer kan. Een kitten kan dan nog wel wennen aan een of twee mensen, maar niet aan de diersoort mens, en niet aan in huis leven. Niet of gebrekkig gesocialiseerde kittens worden angstige, gestreste katten met een sterk verminderd welzijn. Geen gezellige huisdieren. De kans op agressie, in huis pissen en sproeien en andere ellende is levensgroot. Ik vraag me ook af of de kleine alleen komt te wonen. Alleen in week acht tot en met zestien kan hij leren hoe katten met elkaar omgaan. Daarna niet of nauwelijks meer. Zou toch jammer zijn als hij levenslang niet met soortgenoten overweg kan. Daar zitten deze mensen dan straks, met hun goede bedoelingen en hun ‘geredde’ kat. En intussen puilen de Nederlandse opvangen uit van de kittens.
ELLES NIJSSEN Elles Nijssen is verbonden aan het Kattengedragsadviesbureau en werkt voor de Budgetservice Gedragsadvies. Zij schrijft over kattengedrag voor De Telegraaf en kattenblad Majesteit en zet zich in voor de FWF. facebook.com>EllesNijssen Kattengedragsdeskundige
Kittens van acht weken. Foto © Linda Beumer
9
Acht weken en mensenschuw, wat nu? Kittens die acht weken en mensenschuw zijn, daar stellen wij van Cat Shelter ons ernstig de vraag bij of het in hun het belang is om ze te veroordelen tot een leven bij wezens die ze niet vertrouwen… Als kittens bang zijn kan dat verschillende dingen betekenen. Het kan zijn dat ze wél vriendelijke contacten hebben gehad met mensen en dat daardoor de aanleg om met mensen overweg te kunnen nog aanwezig is, maar dat ze gewoon bang zijn door het gedumpt zijn of andere nare ervaringen. Als dat het geval is, bloeien ze vaak wel weer op in het contact naar mensen. Alleen heeft dit tijd nodig. TNR Het kan ook zijn dat kittens die ouder dan zeven weken binnenkomen mensenschuw zijn en zich binnenshuis niet op hun gemak voelen, omdat ze niet of gebrekkig gesocialiseerd zijn op mensen en een huiselijke omgeving. Dan is het niet ons beleid om ze bij mensen te plaatsen en ze daarmee levenslang te stresseren, alleen maar omdat wij mensen geneigd zijn te denken dat een iedere kat een huis nodig heeft. Dat is niet zo. Deze kittens laten wij castreren, daarna zetten we ze terug in de omgeving waar ze gevonden zijn (TNR). Geen bench! In sommige gevallen, zeker als ze medische hulp nodig hebben, vangen we bange kittens ouder dan acht weken wel op. We kijken dan steeds wat precies goed voor ze is. Hun mentale welzijn gaat voor. Zodra het verantwoord is zetten we ze, uiteraard na castratie, weer terug in hun vertrouwde omgeving. Angstige, niet of gebrekkig gesocialiseerde kittens wekenlang opsluiten in een bench, wat helaas in de praktijk nogal eens gebeurt (uitdrukkelijk niet bij ons!), is niet in hun belang. Integendeel! Eenkennig Dit jaar hebben we overigens nog geen kittens binnengekregen die na verzorging beter weer uitgezet konden worden in hun
Foto © Cat Shelter
vertrouwde omgeving. Wel een aantal katjes die eenkennig waren. Ze vertrouwen hun verzorgers, laten zich goed benaderen, genieten van aaitjes, maar contact met vreemden is voor hen net weer iets te veel. Aftasten Het is dus steeds voorzichtig, en met kennis van zaken, aftasten wat het beste is. Wat wij voorop stellen: laat een kat het leven leiden waarop hij is gesocialiseerd. Laat een kat die in week twee tot en met zeven is gesocialiseerd als huiskat, huiskat zijn. Hetzelfde geldt voor zwerfkatten en boerderijkatten. Meld zwerfkatten Tot slot: zwerfkatten leven daar waar ze eten kunnen vinden. Vrijwel iedere buurt heeft vaste zwervers. Gelukkig voeren de
10
gemeenten in Belgisch Limburg een zwerfkattenbeleid. Zwerfkatten die niet gesocialiseerd zijn op mensen worden gevangen, gecastreerd en teruggezet. Helaas is het zo dat niet iedereen meteen de reflex heeft de gemeente te bellen als hij een zwerfkat signaleert. Want ‘het is er maar eentje’. Maar die ene zwerfkat heeft wel contacten met andere zwerfkatten en al snel komt er dan kroost. En ja, dan wordt er wel gebeld, want die kleintjes die kunnen er echt niet blijven. Kortom, meld zwerfkatten altijd, ook al is het er maar één! Cat Shelter is een professionele Belgische organisatie die hulpbehoevende zwerfkittens opvangt.
Explosieve voortplanting zonder toedoen van mensen onmogelijk Er wordt nogal eens gedacht dat ongeholpen poezen en hun kinderen in korte tijd duizenden nakomelingen kunnen krijgen, en dat dit de oorzaak is van het zwerfkattenprobleem. Dit is echter niet het geval. Wanneer zwervende kittens en moederpoezen niet worden bijgevoerd door mensen, of nergens kunnen schooien, overleven verreweg de meeste kittens het niet. En áls ze al overleven, worden ze gemiddeld niet ouder dan zes jaar. Wanneer geslachtsrijp? Sommige poezen zijn al geslachtsrijp als ze vier maanden oud zijn, maar de gemiddelde leeftijd waarop dat gebeurt is zes maanden. Mannetjes zijn geslachtsrijp als ze tussen de zes en acht maanden zijn. In elk geval kunnen beide geslachten zich voortplanten voordat ze één jaar zijn. Poezen kunnen het hele jaar door zwanger raken. Katten zijn echter slechts in bepaalde periodes seksueel actief. Deze paartijden hangen samen met de lengte van de dagen en de temperatuur, en zijn afgestemd op de draagtijd. Dat zorg ervoor dat kittens geboren worden in een periode van het jaar waarin ze de grootste overlevingskans hebben.
ontwikkeld. Ze kunnen niet vluchten voor predatoren. Hun bewegingen zijn ongecontroleerd waardoor er makkelijker ongelukken kunnen gebeuren. Onderkoeling Moedermelk bevat voedings- en afweerstoffen die kittens beschermen tegen ziekten en infecties. Als er in de omgeving weinig prooidieren te vinden zijn, moet een moederpoes haar kittens lang alleen laten. Zij kunnen dan niet drinken en worden ook niet veilig en warm gehouden. Als ze te lang wegblijft, kunnen ze onderkoeld raken. Dan werken hun lichaamsprocessen minder goed, wat tot hersenbeschadiging en zelfs de dood kan leiden.
DENISE VAN LENT Denise van Lent is bioloog. Zij studeert aan de VU om master of science te worden, gespecialiseerd in hersenen en gedrag. Ze heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar obesitas bij katten in samenwerking met het Kattengedragsadviesbureau. Denise heeft drie katten.
Nieuwe zwerfkatten Het zwerfkattenprobleem hangt dus niet echt samen met hun voortplantingscapaciteit. Nieuwe zwerfkatten komen uit een andere hoek dan je misschien verwacht. Het zijn vooral ongecastreerde, ongechipte huiskatten die op straat terechtkomen door weglopen of dumping. Daarom is een castratieverplichting zo belangrijk. Onderkoelde zwerfkitten, vier weken oud.
Niet elke kitten wordt volwassen Naar schatting kunnen zwerfpoezen ongeveer één tot vier nestjes per jaar produceren met gemiddeld drie kittens per nest. Van de kittens die in de natuur geboren worden en van wie de moeder moet overleven van de jacht alleen, sterft 75% voordat ze vruchtbaar zijn. Vaak is dat door gebrek aan voedsel. Andere oorzaken zijn predatoren (roofdieren) en ziektes. Kwetsbaar Katten kunnen zich goed aanpassen aan hun omgeving, maar pasgeboren kittens zijn erg kwetsbaar. Ze zijn afhankelijk van hun moeder voor warmte, veiligheid, hun gezondheid en voeding. Ze kunnen hun lichaamstemperatuur niet regelen. Ook hun afweersysteem is nog niet goed
11
Hoe lang hebben kittens hun moeder nodig?
Kittens die dat niet of onvoldoende leren, lopen meer kans later agressief te worden.
Minstens 16 weken
Met een maand of drie wordt de melk minder voedzaam en is het zelfs de vraag of er nog melkvloed is. Voor kittens maakt dat niet uit. Aan de tepel zuigen is een zelfbelonende handeling: melk of geen melk, ze vinden zuigen fijn en worden er rustig van. In nogal wat wetenschappelijke boeken over kattengedrag staat dat het speenproces met een week of zeven à negen voltooid is. Helaas betreft het hier onderzoek naar proefdierkatten die vaak onder stressvolle omstandigheden moeten leven. Het is maar zeer de vraag of deze dieren natuurlijk gedrag vertonen. Onderzoek bij in het wild levende katten en zwerfkatten zijn dan ook betrouwbaardere bronnen voor de duur van het speenproces. Bij hen duurt dit tot vier à zes maanden. Regelmatig zelfs tot anderhalf jaar. Of totdat moeder het volgende nest krijgt.
De meeste katten worden veel te vroeg bij hun moeder weggehaald. Raskatten boffen maar; zij mogen in de regel dertien weken in het nest blijven. Toch is ook dit is niet lang genoeg. Kittens hebben hun moeder (en nestgenootjes) minstens zestien weken nodig. Hier lees je de drie belangrijkste redenen; er zijn er nog veel meer! 1. Eerst de ‘opleiding’ tot huisdier afronden Kittens kennen twee fasen waarin ze kunnen worden voorbereid op een leven als sociaal huisdier. Dat kan alleen in deze fasen, daarna niet of nauwelijks meer. De eerste socialisatiefase duurt van week twee tot en met week zeven. Hierin dienen kittens neutrale of positieve ervaringen te hebben met alle wezens, zaken en gebeurtenissen waar ze in hun verdere leven als huisdier mee moeten kunnen ‘dealen’. Zoals mensen, andere katten, huiselijke geluiden en dierenartsbezoek. De tweede socialisatiefase duurt van week acht tot en met zestien. Hierin leren kittens ‘katse sociale vaardigheden’, zoals waar de grens ligt tussen speels bijten en echt bijten. Kittens die in deze fase alleen zijn, kunnen later niet of nauwelijks meer met andere katten omgaan. Terwijl een kat een sociaal dier is. In beide fasen leren kittens primair van hun moeder. Onderzoek heeft aangetoond dat ze haar gedrag eerder overnemen dan dat van andere katten.
3. Zelfstandig kunnen overleven Onder natuurlijke omstandigheden blijven poesjes vaak levenslang bij hun moeder en overige vrouwelijke familieleden. Katertjes gaan hun eigen weg als ze tussen de 6 en 36 maanden zijn. Alleen als er onvoldoende bronnen zijn om in leven te blijven, zoals eten, drinken en schuilplaatsen, kunnen de wegen van moeders en kittens eerder scheiden om ieders overlevingskansen te verhogen. Dit kan echter pas als de kittens minstens zestien weken zijn. Eerder zijn ze namelijk niet in staat om zelfstandig te overleven. Elles Nijssen Verder lezen: • Op de site van de Feline Welfare Foundation vind je meer informatie over dit onderwerp. • In het juninummer van KGA Magazine Katten, Gedrag & Welzijn, vertelt Denise van Lent, auteur van dit magazine, over haar baanbrekende onderzoek naar de relatie tussen de scheidingsleeftijd van kitten en moeder, en de kans op het ontwikkelen van obesitas en blaasproblemen.
2. Het natuurlijke speenproces voltooien Spenen is een geleidelijk proces waarin een kitten steeds minder afhankelijk wordt van zijn moeder. Daarbij gaat het niet alleen om overgaan van moedermelk op vast voedsel, zoals vaak wordt gedacht. Het speenproces start in week drie à vier en duurt gemiddeld een halfjaar. Tijdens dit proces mag een kitten steeds minder bij zijn moeder drinken. Daarmee leert hij ook omgaan met frustratie, wat een belangrijke levensles is.
16 weken en nog altijd lekker sabbelen. Foto © Linda Beumer 12
Waarom blies Buddy steeds naar zijn vriend? Buddy is een kater van acht maanden. Hij doet wat jonge katers doen: gek en wild. Vanaf de eerste dag was hij goede vrienden met labrador Coco, zijn huisgenoot. Totdat hij op een van zijn gekke middagen uit het kiepraam probeerde te springen en klem kwam te zitten. Daar hield hij een gekneusde, zere voorpoot aan over. De dierenarts had een röntgenfoto gemaakt om er zeker van te zijn dat het pootje niet gebroken was. Gelukkig was dat niet zo. Dat viel mee! Met een paar dagen rust en pijnstilling zouden Buddy’s klachten snel over zijn. Zijn pootje herstelde inderdaad vlot. Na een week rende hij weer enthousiast door het huis. Alles leek in orde. Behalve dan dat hij niets meer van Coco moest hebben. Buddy kromde zijn rug, zette zijn haren overeind en blies als Coco in zijn buurt kwam. Dat had hij nog nooit gedaan! Buddy’s baasjes keken het een paar weken aan, maar zijn gedrag veranderde niet. Terug naar de dierenarts. Daar werd hij van top tot teen onderzocht. Hij leek geen pijnlijke plekken te hebben, totdat de dierenarts aan zijn rug kwam. Halverwege de rug zat wel degelijk een pijnlijke plek. Buddy sprong op, keek om naar de dierenarts en blies hard.
Er werd een röntgenfoto gemaakt van de rug, maar hierop waren geen afwijkingen te zien. ‘Dat wil niet met zekerheid zeggen dat er niks aan de hand is,’ legde de dierenarts uit, ‘een röntgenfoto is namelijk slechts een tweedimensionaal beeld. Bovendien kun je de zenuwen en het ruggenmerg er niet op zien’. Op aanraden van de dierenarts maakte Buddy’s eigenaren een afspraak met mij voor orthomanuele therapie. Ik onderzocht Buddy grondig. Op de pijnlijke plek halverwege zijn rug bleek een aantal wervels gekanteld te zijn. Hierdoor was er een soort bochtje in de wervelkolom ontstaan. Ik corrigeerde alle wervels die afwijkend stonden. Ik vertelde zijn eigenaren dat hij het toch twee weken rustig aan moest doen. Dat viel niet mee. Coco moest maar even uit de buurt blijven.
JACHA HEUKELS Orthomanueel dierenarts Jacha Heukels behandelt regelmatig katten met onverklaard (probleem)gedrag door niet-herkende wervelstandproblemen of gewrichtsklachten. Katten laten deze behandeling goed toe. Gemiddeld zijn 2 à 3 behandelingen nodig. Zij werkt met de methode Aharon. orthomanueeldierenarts.nl
Na een week revalideren had Buddy er genoeg van en zocht hij Coco zelf weer op om te spelen. Blazen deed Buddy niet meer. Het was weer als vanouds, dikke vrienden.
Iedere kat wil een dak boven zijn hoofd Maak dat de kat wijs!
Als een kat wildgeboren is of in week twee tot en met zeven niet of gebrekkig gesocialiseerd is op mensen én op een leven als huisdier, kan hij geen gelukkige huiskat meer worden. Katten met zo’n achtergrond kunnen het beste worden gecastreerd en teruggezet, of boerderijkat worden bij mensen die uitdrukkelijk niet de verwachting hebben dat ze een gezellige huiskat zullen worden. In de praktijk is dat door het grote kattenoverschot lastig te realiseren. Maar één ding is zeker: een kat die bang is en blijft voor mensen, wil helemaal geen dak boven zijn hoofd. Tenzij het van bladeren en sterren is gemaakt... 13
Is er een ‘kattenwijsheid’ waar jij aan twijfelt? Mail ons en wie weet komt jouw vraag de volgende keer in Maak dat de kat wijs!
English part
Mandatory castration of cats in Australia (verplichte castratie van katten in Australië)
The Cat Act 2011 requires the identification, registration and sterilisation of domestic cats, and gives local governments the power to administer and enforce the legislation. The legislation provides for better management of the unwanted impacts of cats on the community and the environment, as well as encourage responsible cat ownership. From 1 November 2012, some provisions of the Act commenced to allow local governments to prepare to administer and enforce the legislation. From 1 November 2013, the full Cat Act 2011 takes effect and will require all cats that have reached 6 months of age to be: • Microchipped • Sterilised • Registered with the relevant local government. Cats will be required to wear a collar and registration tag to ensure that owned cats can be easily identified and returned to their owner.
Princes. Foto© Beatrice van Goethem
EU study on the welfare of cats and dogs The European Commission has commissioned a study on the welfare of cats and dogs involved in commercial practices in EU Member States .
functioning of the EU internal market, protection of EU consumers (both from financial damage and health risks), and welfare of cats and dogs.
The purpose of the study is to collect and analyse information on breeding, keeping and trade of cats and dogs in European Member States, and import and export to third countries. The study focuses on the economic development of the sector,
Please help us to gather important information by participating in our on-line survey. Your answers will be of great value for the study!
14
Zomerlezing
KGA Katten Weekend
zondag 17 augustus 2014
zaterdag 23 en zondag 24 augustus 2014
Thema: Specifieke gedragsproblemen bij volbloed raskatten in Nederland
Thema: Kattenverzorging in de praktijk
Doelgroep: fokkers, eigenaren van raskatten, mensen die met raskatten werken.
Doelgroep: Mensen die voorlichting geven over katten en hun verzorging, zoals oppassers, fokkers, asielmedewerkers, paraveterinairen, docenten. De leerstof is ook geschikt voor katteneigenaren.
In Amerika is onderzocht welke specifieke gedragsproblemen bij raskatten voorkomen. Hoe zit het eigenlijk in Nederland? Komen deze specifieke gedragsproblemen daar ook voor bij volbloed raskatten of spelen daar andere specifieke gedragsproblemen? Daar is recent onderzoek naar gedaan. Inhoud Deel 1 Welke gedragsproblemen zijn er bij katten? Welke specifieke gedragsproblemen van volbloed raskatten worden beschreven in de literatuur? Pauze Resultaten onderzoek: Welke specifieke gedragsproblemen komen voor bij de volbloed raskat in Nederland? Welke gedragsproblemen houden verband met het scheiden van kittens op een bepaalde leeftijd van de moeder? Conclusie onderzoek. De presentatie wordt gehouden door Mandy Meijers, derdejaars studente dier- en veehouderij van hogeschool Inholland in Delft. Zij heeft voor het Kattengedragsadviesbureau onderzoek gedaan naar raskatten in Nederland. Deel 2 Twee fokkers vertellen over hoe zij kennis hebben opgedaan over kattengedrag en hoe dat van invloed was op hun cattery. Marcellina Stolting, van Brits Korthaar cattery Van Oeba en kattengedragsdeskundige, geeft een korte presentatie over welzijn in de cattery.
Programma Lesdag 1: 09.30 - 10.30 uur: 10.30 - 10.45 uur: 10.45 - 11.15 uur: 11.15 - 11.20 uur: 11.20 - 12.50 uur: 12.50 - 13.30 uur: 13.30 - 15.15 uur: 15.15 - 15.30 uur: 15.30 - 16.45 uur: 16.45 - 17.00 uur: 17.00 - 18.00 uur:
Kattenwelzijn pauze Frustratie pauze Communicatie lunch Gedragsproblemen pauze Voeding en vochtvoorziening pauze Spelen
Lesdag 2: 09.30 - 10.00 uur: 10.00 - 11.15 uur: 11.15 - 11.30 uur: 11.30 - 13.15 uur: 13.15 - 14.00 uur: 14.00 - 15.00 uur: 15.00 - 15.15 uur: 15.15 - 15.45 uur: 15.45 - 17.15 uur: 17.15 - 18.00 uur:
Parasieten en zoönosen Lichamelijke verzorging pauze Ziekten lunch Katvriendelijk hanteren pauze De ontspannen kat Voorlichten Examen
Het gevolgde weekend zal worden afgesloten met een examen. Docent: Marcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag )
Tijd 12.00-15.30 uur
Prijs: € 85,-, inclusief vegetarische lunch, lesmateriaal en certificaat.
Prijs: € 50,-, inclusief koffie, thee of sap met wat lekkers. Per twee inschrijvingen geen €100,- maar €90,- (beide deelnemers tegelijk inschrijven). Fokkers die de enquête voor dit onderzoek hebben ingevuld, krijgen 25% korting.
Hoe inschrijven? Vraag een inschrijfformulier aan bij info@kattengedragstherapie.nl
De lezing wordt op 23 november nog een keer gehouden, op dezelfde tijd.
Leslocatie: Kattengedragsadviesbureau Joris Ivensplein 108 1087 BP Amsterdam
15
KGA Katten Weekend
KGA Kattendag
zaterdag 30 en zondag 31 augustus 2014
7 september 2014
Thema: Basiscursus kattengedrag Een tweedaagse cursus, waarvan beide dagen ook los te volgen zijn.
Thema: Goed welzijn voor de oudere kat
Oudere katten ontwikkelen vaker probleemgedrag. Het is bekend dat problemen voorkomen makkelijker is dan ze verhelpen. Deze cursus leert je precies wat je nodig hebt om senioren een goede oude dag te bieden.
Uit recent onderzoek blijkt dat er - in tegenstelling tot wat je wellicht denkt - helaas een gebrek aan kattenkennis is bij kattenfans. Problemen met deze dieren zijn te voorkomen, maar daar is wel kennis voor nodig. Doelgroep: iedereen die een kat heeft, met deze dieren werkt of advies geeft over hun gedragsmatige behoeften.
Doelgroep: iedereen die advies geeft over oudere katten, met ze werkt of er zelf een heeft of krijgt.
Programma Programma Lesdag 1: 09.30 - 16.30 uur 1. W at is een kat? Informatie over onder meer het historische kader, domesticatie en leven bij mensen, gedragingen, feromonen, ethologie. 2. Wat kun je allemaal doen als je kat probleemgedrag vertoont? 3. Hoe huisvest je een kat?
Programma Wat is oud? Ouderdomsklachten CDS Goed welzijn bieden Euthanasie: welke methoden zijn er? Deze Kattendag duurt de hele dag. De begin- en eindtijd zijn nog niet bekend.
Lesdag 2: 09.30 - 16.30 uur 4) Natuurlijk voeren? 5) Communicatie tussen kat en mens. 6) Een ontspannen kat.
Docent: Marcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag ) Prijs: € 85,-, inclusief vegetarische lunch, lesmateriaal en certificaat.
Docent: Marcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag ) Prijs: Per dag € 85,- , inclusief lunch en lesmateriaal. Voor het hele weekend is de prijs € 170,-
Hoe inschrijven? Vraag een inschrijfformulier aan bij info@kattengedragstherapie.nl Leslocatie: Kattengedragsadviesbureau Joris Ivensplein 108 1087 BP Amsterdam Foto© Elles Nijssen 16
Cursusoverzicht KGA Kattendagen De KGA Kattendagen vinden regelmatig plaats in Nederland en België, met steeds verschillende verdiepingsthema’s op het gebied van kattengedrag. Deze cursusdagen zijn geschikt voor iedereen die professioneel met katten werkt, en voor kattenliefhebbers. Wat je relatie tot katten ook is, je doet altijd kennis op waarmee je direct aan de slag kunt. Ons cursusaanbod voor 2014 Datum Plaats 28 juni KGA Kattendag Hoogvliet 13 juli KGA Kattendag Amsterdam 23 en 24 augustus KGA Weekend Academie Amsterdam 30 en 31 augustus KGA Weekend Academie Amsterdam 7 september KGA Kattendag Amsterdam 14 september KGA Kattendag Meppel 21 september KGA Kattendag Amsterdam 26 oktober KGA Kattendag Amsterdam 2 november KGA Kattendag Amsterdam 16 november KGA Kattendag Den Bosch 6 en 7 december KGA Weekend Academie Amsterdam 13 december KGA Kattendag St. Job BE
Thema Kattenverzorging in de praktijk -1 Kittenspecial Kattenverzorging in de praktijk (2 lesdagen) incl. examen 2-daagse cursus Kattengedrag basis incl. examen Special: goed welzijn voor de oudere kat Begrijp je kat: alles over communicatie Asiel special 2: Vergroten Adoptiekansen Vachtspecial (2 dagen) Vachtspecial (2 dagen) Stress en de rol van huisvesting Kattenverzorging in de praktijk (2 lesdagen) incl. examen Asiel Special 1: Welzijn verbeteren
Herfstlezing 23 november
Gedragsproblemen bij raskatten
Herfstlezing Amsterdam
Winterlezingencyclus door Marcellina Stolting 12 december 2014 Lezing 1: Agressie naar mensen voorkomen en verhelpen 9 januari 2015 Lezing 2: Kattenconflicten voorkomen en verhelpen 23 januari 2015 Lezing 3: Pijn bij de kat herkennen
Amsterdam IJburg Amsterdam IJburg Amsterdam IJburg
Voor meer informatie kijk hier
Gratis Katten Advies Lijn Heb jij een vraag over je kat? Blijf er niet mee rondlopen! Bel de gratis Katten Advies Lijn 020-4160883. Elke dinsdag van 17.00-18.00 uur professioneel en katvriendelijk advies. Lukt het je niet om op dit tijdstip te bellen? Dan kun je ook gratis je vraag stellen • op het Forum kattengedrag http://kattengedrag.forumup.nl • aan dierenvriend@telegraaf.nl (mogelijk wordt je vraag dan in de krant beantwoord) • bij de Sophia Kattenbond Wil je liever op een ander moment bellen? Dan kun je een betaalde bel- of Skype-afspraak maken op een geschikter moment. Dat kan via info@kattengedragstherapie.nl. 17
MAGAZINE Dit magazine wordt maandelijks kosteloos verspreid vanaf 2002 en heeft inmiddels meer dan 15.000 abonnees, zowel professionals als niet-professionals. Onder de professionals zijn (medewerkers van) dierenspeciaalzaken, asiels, kattentrimsalons, dierenartsenpraktijken, kattenfokkers, en producenten en toeleveranciers van kattenbenodigdheden. Je vindt het Kattengedragsadviesbureau ook op Facebook, Twitter, Youtube en www.kattengedragstherapie.nl.
COLOFON
CONTACTGEGEVENS
Dit magazine is een uitgave van het Kattengedragsadviesbureau.
Websites: http://www.kattengedragstherapie.nl http://www.kattengedragcentrum.nl
Redactie: Elles Nijssen en Marcellina Stolting Eindredactie Elles Nijssen Opmaak: Karin Jansen Aan dit nummer werken mee Carolien Quispel Cat Shelter Denise van Lent Desiree Houtekamer Feline Welfare Foundation Felinova Jacha Heukels Kattenoppasservice Linda Beumer Marieke Knies Stichting Vier Voeters Stray AFP ©Kattengedragsadviesbureau. Overname van artikelen is niet toegestaan zonder onze schriftelijke toestemming. Wil je het magazine niet meer ontvangen? Stuur dan een e-mail met in de berichtregel ‘Uit adresbestand verwijderen’. Indien je juist abonnee wilt worden, is het sturen van een e-mail eveneens voldoende.
Forum: http://kattengedrag.forumup.nl E-mailadressen: info@kattengedragstherapie.nl kattengedragstherapie@gmail.com (voor grote bestanden: foto’s en filmpjes) Cursusinformatie en inschrijvingen: info@kattengedragstherapie.nl Skype: kattengedragstherapie.nl (op afspraak) Katten Advies Lijn telefonisch spreekuur: 020 - 4160883 (dinsdag van 17.00-18.00 uur) Kattengedragsadviesbureau: 020 - 3308780 Katten Cursus Centrum: 020 - 4160547 Website Kattenoppasservice: http://www.kattenoppasservice.nl Telefoonnummer Kattenoppasservice: 020 - 4230947 Het Kattengedragsadviesbureau is een Aequor-erkend leerbedrijf
Adverteren Wil je meer weten over de mogelijkheden en tarieven? Stuur dan een mail naar info@kattengedragstherapie.nl of bel: 020-3308780.
18