Çini desenleri

Çini Desenleri - 1 September 27, 2016 | Aytaç Demir

Birçok Türk sanatında olduğu gibi, çiniye özenle işlenen desenler de derin anlamlar taşırlar; bizlere bir şeyler anlatırlar. Gelin bunların bazılarına birlikte göz atalım ve bizlere neler anlatıyorlar neleri sembolize ediyorlar öğrenelim:

Çintemani Leopardan esinlenerek ortaya çıkmış üç benekten oluşur. Güç kuvvet, kudret simgesidir. Koruyucu özelliği olduğuna inanılır. Osmanlı padişahlarının giysilerinde ve kaftanlarında de sıkça kullanılmıştır. Kökeni Uzak Doğuya dayanır.

Tavuskuşu Cenneti ve Cennet bahçesini simgeler.

Tavus kuşunun gagasındaki yuvarlak, Adem ile Havva’nın cennet’ten kovulmasının nedeni olan elmanın sembolize edilmesidir.

Lale Kelime olarak ele alındığında Arapça "Allah" lafzına ait harfleri taşıyan "Lale", tasavvufta Allah'ın Bir'liğini temsil ediyor. “Allah” ismi, elif, lâm ve he harfleri ile yazılmaktadır. Bu harflerin n ebced hesabı ile sayı değeri 66’ya tekabül etmektedir. Lâlenin de, lâm, elif ve he harfleri ile yazılmasında, aynı sayıya ulaşılmaktadır.

Hayat Ağacı Genel olarak ağaç, insanların birbirleriyle ve doğanın da insanlarla bağını sembolize eder. Yaşam ağacı kavramın kökeni tarih-öncesine kadar uzanan, başta Asya Şamanist gelenekleri olmak üzere, pek çok gelenekte rastlanan bir semboldür. Tüm kültürlerde yaşamın bir ağaç üzerinden tasviri yaygındır. Türklerin gözünde yaşam ağacı, köküyle toprağa ve dünyevi yaşama sımsıkı tutunurken, dallarıyla göğe ve manevi âleme uzanır. Şamanist geleneğe göre Dünya, göksel alemle yaşam ağacı aracılığıyla ilişki kurar ve onun özsuyuyla beslenir.

Kalyon Osmanlı döneminde kazanılan deniz savaşlarını anlatmak için yapılmıştır.

Kalyonun balık figürleriyle birlikte resmedilmesi çoğunlukla 'hasret' tasviri olarak değerlendirilmektedir.

Karanfil Arınmayı, yenilenmeyi, yeniliği temsil eder. Yeni bir hayat, yeni bir ev, yeni bir iş, yeni bir düzen, yeni bir aşk hepsi kusursuz bir şekilde açmış karanfilin yapraklarında gizlidir.

Nar Kuran-ı kerimde nar, Cennet meyvesi olarak geçmektedir. Bolluk ve bereketin simgesi olan nar Allah'ın yaratma gücünün bir sembolü olarak tasvir edilmektedir.

Tevratta, kutsallık, doğurganlık ve bolluğun simgesi. İncil'de ise kıyamet günü sonsuz hayatın sembolüdür. İznik çinisinde nar deseni bolluk ve berekettir

Zümrüd-ü Anka Kuşu Güzellik, bereket ve kuvvet gibi kavramların simgesi olarak kullanılmasının yanında, şifa verici bir yaratık olarak da metinlerde yer alır. Zümrüd-ü anka kuşunun diğer bir adı da Simurg’tur. Si =30 Murg = Kuş, anlamlarına gelmektedir. Bu yaratığın otuz ayrı kuşun bütün özelliklerine sahip olduğununa inanılır.