Ons 12 2019 by KBO-Brabant

2019

jaar van de vrijwillig ers

magazine voor senioren NUMMER 12 DECEMBER 2019 RAYON 1

— ZINGEVING—

Zonder vrijwilligers geen activiteiten — I N T E RV I E W—

Carry Slee: ‘Omdat het niet fijn was thuis, vluchtte ik in mijn fantasie’ — DOSSIER—

Pijn door artrose verminderen? Ga méér bewegen Interview

David van Bodegom: ‘Na onze zestigste verjaardag zitten we in onze biologische reservetijd’

Reportage

Eiwitverrijkte voeding: KBO ’t Heike Tilburg doet een smaaktest!

De mooiste vakantiegebieden van Duitsland, België en nu ook Nederland!

Hotel Hof van Twente

Hotel Riche

Hengevelde - Twente

Valkenburg / Limburg V.A. SLECHTS

V.A. SLECHTS

€ 279,95

€ 179,95

p.p.

NIEUW in nederland

OPENINGSAANBIEDING! 1 maart Nu slechts

Enjoyhotel Hof van Twente ligt centraal op de grens van Twente en de

Hotel Riche telt 55 hotelkamers en bestaat uit 3 aaneen-

Achterhoek, in het landelijk gelegen Overijsselse dorp Hengevelde. Dit

geschakelde historische stadspanden. Kom bij na een

gebied, genoemd het Hof van Twente, is het meest karakteristieke deel

dag rondslenteren in Valkenburg. Fris je op voor een ge-

van Overijssel met een prachtig coulissenlandschap. De omgeving is zeer

zellig avondje. Plof neer op het bed met een goed boek.

gevarieerd en bestaat uit prachtige natuur met kleine weggetjes, uitge-

Geniet van een warme bad/douche of droom nog even

strekte bossen, boerderijen, pittoreske dorpjes en kastelen. De kamers

verder over Valkenburg. Ons Hotel biedt u een heerlijke

zijn van alle gemakken voorzien, badkamer met douche, toilet, föhn, tv

start van de dag met een zeer uitgebreid ontbijtbuffet.

en gratis Wifi. In het gezellige restaurant van het hotel geniet u van een

Besluit u op pad te gaan, neem dan een lunchpakket mee

lekker ontbijt inclusief de traditionele krentenwegge en van een afwisse-

of geniet van een lunchbuffet in het hotel. ‘s Avonds verwennen wij u met

lend 3-gangen diner. Bij mooi weer kunt u heerlijk genieten op ons terras

een uitgeserveerd 3-gangen keuzediner met saladebuffet. Om de avond af

met een hapje en drankje en ’s avonds is er regelmatig vertier en enter-

te sluiten hebben wij een wisselend avondprogramma met een ontspannen

tainment.

avondwandeling, een Bingo, Oud-Hollandse spellen en een muziekavond.

€ 179,95

p.p.

13 maart Nu slechts

€ 199,95

p.p.

Hotel Riche is zoals thuis, daar zorgen wij hoe dan ook wel voor.

Inbegrepen bij uw 5-daagse all-in vakantie

4 hotelovernachtingen Ontvangst met koffie en Limburgse vlaai Dagelijks uitgebreid ontbijt- en lunchbuffet of lunchpakket Uitgeserveerd 3-gangen keuze diner met saladebuffet Dagelijks gratis consumpties tussen 17:00 en 24:00 Frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen en jenevers Koffiecorner: de gehele dag gratis koffie en thee Avondvullende programma’s met o.a live muziek Lekkere versnapering in de avonduren, zoals een bittergarnituur en een zoutje Gratis parkeren op ons eigen terrein, uw auto is immers ook op vakantie Gratis rondrit door Valkenburg Gratis entree Gemeentegrot met een treintje Gratis entree zwembad in Polfermolen Gratis entree Holland Casino Gratis diverse auto- en fietsroutes Korting voor diverse attracties Alles-inclusief Gratis stadsmap met plattegrond en pocketgids met 5 dagen met uitgebreide tips

Ontvangst met koffie en gebak 4 x overnachting inclusief ontbijt 4 x warme lunch of lunchpakket 4 x 3-gangen keuzemenu Dagelijks consumpties gratis, van 17:00 tot 24:00 uur, frisdranken, vruchtensappen, bieren, wijnen en jenevers Koffiecorner (gratis koffie/thee, gehele dag) 1x middagactiveit zoals bustocht of huifkartocht Regelmatig avond entertainment met borrelgarnituur Jeu de boules baan op 250 meter afstand gratis te gebruiken Boekje met kortingskaartjes voor diverse bezienswaardigheden Gratis diverse auto-, wandelen fietsroutes Versnellings- en/of E-bikes ter plaatste te huur Gratis gebruik van de plaatselijke tennisbaan (op basis van beschikbaarheid) Alles-inclusief 5 dagen met eigen auto!

Aankomstdata en prijzen 2020 23, 30 januari / 6, 13, 27 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 279.95 p.p. 21 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 319.95 p.p. 5, 12, 19, 23, 30 maart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 279.95 p.p. 6, 10, 20, 24 april . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 319.95 p.p.

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

eigen auto!

Aankomstdata en prijzen 2020 22, 26 februari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 189.95 p.p. 2, 6 april . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 239.95 p.p. 23 april . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 299.95 p.p. 16, 20, 24, 28 mei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 299.95 p.p.

Kijk voor meer Enjoyhotels of informatie op

Voor alle Enjoyhotels geldt geen boekings-,

www.enjoyhotels.nl of bel

mer toeslag. Alle fouten voorbehouden en

0049 - 2953 9625 333 Nederlands gesproken.

en reserveringskosten, geen 1-persoonskaexclusief eventuele toeristenbijdrage.

Geen aanbetaling verplicht!

Vraag nu onze nieuwe GRATIS hotelbrochure 2020 aan!

Voor verdere aankomstdata zie www.enjoyhotels.nl

colofon

welkom

JAARGANG 9 NR. 12 - 2019

Ons is een uitgave van KBO-Brabant en wordt 11 keer per jaar bezorgd bij de 130.000 leden. Op www.kbo-brabant.nl kunt u de Ons laten voorlezen. ISSN 2211-5277 REDACTIE KBO-BRABANT

Jacquelien Cuppers, Truus Noij, Wilma Schrover REDACTIEADRES

Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch (073) 644 40 66, ons@kbo-brabant.nl C O N C E P T E N R E A L I S AT I E

www.mooimag.com, Pauline Mulder (mooi mag.), Susanne Mullenders (mooi mag.), Marike Ooms VO R M G E V I N G

Grafisch bureau Brust, Remco Brust, Michelle Uit de Weerd - Leemkuil, Ilse Vesters A DV E R T E N T I E S

SGNM, Oscar van den Bosch, (06) 15 62 29 53, oscar@sgnm.nl KBO-Brabant draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters in Ons. DRUK EN AFWERKING

Habo DaCosta L I D M A AT S C H A P

Indien u een lidmaatschap bij de KBO in Brabant wilt aangaan of opzeggen, dan kunt u terecht bij het secretariaat van uw lokale KBO-Afdeling. U vindt de adresgegevens op www.kbo-brabant.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder KBO-Brabant daar vooraf van in kennis te stellen. Het toesturen van foto’s en teksten impliceert toestemming tot publicatie in Ons. Toegestuurde foto’s en teksten worden niet automatisch geplaatst. www.kbo-brabant.nl  www.facebook.com/kbobrabant  @kbo_brabant

magazine voor senioren

Landelijk beleid verbinden met sociale vernieuwing aan de basis Onlangs was minister Hugo de Jonge te gast op ons jaarcongres. Een groot aantal Brabanders, merendeels KBO-leden, meldde zich aan om te horen hoe de minister zich in Oirschot liet informeren over het wel en wee van de Brabantse senioren. Dat deze aandacht terecht was, bleek wel uit de cijfers. De komende decennia verdubbelt immers het aantal Brabantse vijfenzestigplussers van ruim 470.000 in 2016 naar 730.000 in 2040. Op zich prima, wordt alleen maar gezelliger. Maar er zijn ook gevolgen die tijdig aandacht vragen. Bekend is dat senioren, naarmate hun leeftijd stijgt, onder andere meer zorg nodig hebben. En daar dreigt een probleem. Want het aantal beschikbare professionele zorghandjes neemt af. Van alle werkende Nederlanders werkt nu één op de zeven in de zorg. Door de groeiende zorgvraag zou dat in de toekomst één op de vier worden. Die zijn er niet, nog los van de vraag hoe we dat als samenleving zouden gaan betalen. Bovendien is het landelijk beleid erop gericht de zorg zo lang mogelijk in de eigen omgeving, het eigen huis te bieden. De verzorgingshuizen zijn verdwenen, de toegang tot het verpleeghuis is aangescherpt. En langer thuis, in eigen omgeving, sluit aan bij wat senioren ook graag willen. Verbonden met het eigen sociale netwerk, lokale clubs en voorzieningen zoals de drie A’s op loopafstand: Arts, Apotheek en Albert Heijn (in Brabant Jumbo natuurlijk). Ook goed openbaar vervoer hoort daarbij. Het merkwaardige is nu dat Brabant rijk is aan initiatieven, gericht op het langer thuis wonen, alleen of samen met anderen. Tegelijk is ook de minister gestart met een ambitieus beleid met de naam Langer Thuis en heeft daar voor deze kabinetsperiode zelfs 340 miljoen euro voor beschikbaar! Alleen komt daarvan aantoonbaar weinig in Brabant terecht. Sociale vernieuwing aan de basis enerzijds en landelijk beleid anderzijds, schuiven als ijsschotsen over elkaar heen. Daar moeten we iets aan doen, erkende uiteindelijk ook de minister. Hoe? Daarover later.

Leo Bisschops, voorzitter

Veilig douchen binnen 1 dag TOT

€1100 LEEFTIJDSKORTING*

Extra ondersteuning

Gisteren

Eigen productie en montageteam

Anti-slip proﬁel

Lage instap

Levenslange garantie op wandpanelen

Ruim 10.000 douches geplaatst

Geplaatst binnen 1 dag

Goedkoopste van de Benelux

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Pure instapbad NIEUW

Naam Straat + nr Postcode Telefoon

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats ONS 02_12_19

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

inhoud ONS BELANG

16/

Dossier artrose: ‘Als je bij beginnende klachten níets doet, worden ze vaak erger’

30/ Drie bijzondere Brabantse woonzorglocaties: Zorghoeve

Kakelbont, D’n Bolle Akker en Nieuwe Hoeven/Carrousel Groen

MENSEN

52/ Henk Weijnen onderzocht armoedebeleid gemeenten: ‘Ik

schrok van de uitkomsten’

12/ Carry Slee: ‘Ik heb een enorme discipline. Zo leef ik het prettigst’

24/ Vrijwilligers maken activiteiten van werkgroep I&Z mogelijk: ‘Zij geven zingeving de aandacht die het verdient!’

LEVEN

20/ Ruim 230 kerststalletjes vormen een 15 kilometer lange Kribkesroute in Liempde 40/ Interview met

verouderingswetenschapper David van Bodegom: ‘Ouderdom is geen ziekte, maar een normaal slijtageproces’

46/ Eiwitverrijkte voeding: leden

van KBO-Afdeling ’t Heike proberen hoe het smaakt

magazine voor senioren

ELKE MAAND

06/ Schrijf ons! 09/ Fotoalbum 10/ Juridische helpdesk 34/ Ons kloppend hart 36/ Ontspanning 45/ Onsje geluk 59/ Op zoek naar 61/ Ledenvoordeel 65/ Puzzel

schrijf ons

Verhalen, brieven en berichten die ons bezighouden

Maak nu gratis kennis met De Ouderenlijn!

doe mee! Reageren op artikelen

in Ons? Stuur uw reactie naar KBO-Brabant, t.a.v. redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Mailen kan ook:

KBO-KRING HELMOND STEUNT STRIJD PENSIOENBEHOUD

Albert Coppens secretaris KBO-Kring Helmond

Vergeet niet uw naam, adres en woonplaats te vermelden.

B R A BA N TS VO O R G E VO R D E R D E N!

Hoe goed bent u thuis in het

U kunt u inschrijven via de link:

Brabantse dialect?

aanmelden.deouderenlijn.nl

Weet u bijvoorbeeld

Heeft u geen internet, dan kunt u contact

wat onderstaande zin betekent?

Hij vliegt dur op es unne haon op unne kroeselbos

Er als de kippen bij zijn

‘De meeste mensen kennen de KBO van alle leuke activiteiten die we organiseren. Maar al lange tijd wordt steeds meer energie gestoken in belangenbehartiging op lokaal, provinciaal en landelijk niveau. Het bestuur van Kring Helmond is zich daar ten volle van bewust en is hierin zelf ook steeds actiever. En wil dat natuurlijk ook uitdragen. Omdat de Kring zich zorgen maakt over de financiële positie van senioren, heeft het bestuur besloten om een financiële bijdrage over te maken om de rechtsprocedure van KBO-Brabant en Stichting PensioenBehoud tegen de Staat te ondersteunen. De Kring heeft hiervoor totaal 2.170 euro – dat is 1 euro per Helmonds KBO-lid – overgemaakt. We duimen voor succes.’

ons@kbo-brabant.nl

De Ouderenlijn brengt u in contact met leeftijdgenoten. Gezellig, gemakkelijk en veilig! Van 15 december 2019 tot en met 15 februari 2020 krijgt u gratis 250 belminuten per maand en daarna houdt uw deelname vanzelf weer op. Bij inschrijving geeft u onder meer uw interesses en gewenste beltijden aan. Daarna zorgt De Ouderenlijn ervoor dat deelnemers met gelijke interesses op de juiste momenten met elkaar worden verbonden. U ziet elkaars telefoonnummers niet en ook uw achternaam en adres blijven beschermd. U kunt na afloop van het gesprek wel bij De Ouderenlijn aangeven of u vaker een telefoongesprek met die deelnemer wilt hebben, of juist niet.

opnemen met KBO-Brabant via (073) 64 44 066.

Dit tijdelijke abonnement wordt u gratis aangeboden door KBO-Brabant in samenwerking met De Ouderenlijn. U hoeft geen KBO-lid te zijn om deel te mogen nemen. De Universiteit voor Humanistiek doet onderzoek naar de ervaringen van de deelnemers. Uw gegevens worden daarbij uiteraard vertrouwelijk behandeld en zijn niet tot u als persoon te herleiden. Dit project is financieel mogelijk gemaakt door een subsidie van Fonds Sluyterman van Loo, RCOAK en VGZ.

ons

column

Leven naast alzheimer tekst Will

Bridge kampioenen! Op 5 november werd de finale van het KBO-Brabant Bridgekampioenschap gespeeld in Den Durpsherd in Berlicum. Toon van Aar en Harrie Lagarde wonnen dit toernooi met een score van 60,93 procent. Zij ontvingen de winnaarsbeker uit handen van Leo Bisschops en voorzitter van de BridgeBond Koos Vrieze. Veel dank aan alle vrijwilligers, die met hun enorme inzet ook dit jaar weer voor een prachtig toernooi hebben gezorgd!

Niet CO2-melder maar CO-meter ‘Graag wil ik reageren op het artikel in Ons 10 waarbij drie vrijwilligers over de training brandveiligheid vertellen. Een van de vrijwilligers stelt de vraag: “Hebben mensen bijvoorbeeld CO2- en rookmelders in huis?”. CO2 is kooldioxide, maar waarschijnlijk wordt een CO-meter bedoeld; een koolmonoxidemelder. Die is namelijk geschikt om het levensgevaarlijke koolmonoxide te signaleren. Een klein verschil in schrijfwijze, maar een levensgroot verschil in betekenis...’ Met vriendelijke groet, Jan van Donschot

magazine voor senioren

De wijde wereld in

100

leden van KBO-Brabant bezochten op 7 november het Europees Parlement in Brussel. Deze leden hadden een prijsvraag gewonnen uit de Ons van mei dit jaar. Zij kregen een uitgebreide rondleiding van Brabander Tom Berendsen, sinds dit jaar lid van het Europees Parlement

Het was zo mooi op de zorgboerderij. Samen met lotgenoten gezellige dingen doen, buurten en verzorgd worden. Buiten wat rondscharrelen, de stoep vegen en op de duofiets een tochtje maken. Het werkte allemaal, maar niet lang. Je sliep overdag veel en als je wakker was, werd je onrustig. Dan wilde je de wijde wereld in. Naar buiten, lopen, liefst alleen, flink de pas er in. De soldaat van vroeger kwam tot leven. De begeleiding kon je er niet van overtuigen om mee terug te gaan en op het erf te blijven. Een paar keer moest ik eraan te pas komen om je op te halen met de auto. Samen met de leidster, die dan ook bekaf was! En aangezien er geen hekken, sloten en codes op de zorgboerderij zijn, was je veiligheid niet gewaarborgd. Een halfjaar ging het goed. Nu is het tijd voor een volgende stap. Dat moet een plek zijn waar je wel ‘De soldaat ruimte hebt en het van vroeger gevoel van vrijheid. Maar waar je toch kwam tot niet aan de wandel leven’ gaat in de onveilige buitenwereld. Hoe mooi men het ook omschrijft, het komt neer op een ‘gesloten’ verblijf. Maar gelukkig zul je het niet zo ervaren. Men noemt het dagbehandeling en de activiteiten klinken veelbelovend. Er zijn zelfs een fitnesszaal en een beweegtuin. De poort is op slot, maar de deur staat open, je kunt naar buiten om wat rond te scharrelen. We gaan eens kijken of de soldaat hier een vluchtroute weet te vinden.

Advertentie

Je douche houdt van zacht

Zacht houdt van AquaCell Na het douchen nooit meer tegels en sanitair moeten afdrogen. Zomaar een van de vele voordelen van AquaCell, de waterontharder met 100% zacht garantie. De twee cellen van AquaCell zorgen voor een continue en krachtige werking. Daarmee heb je 24 uur per dag zacht water, zonder een spoortje kalk. En dat voel je ook aan je huid.

100% kalkvrij water

Niet alleen je douche houdt van zacht. Ook je espressomachine, je strijkijzer, je vaatwasser, je wasmachine en al je andere huishoudelijke apparaten houden van zacht. Want zacht water betekent een betere werking, minder onderhoud en een langere levensduur. Omarm ook zacht en kijk voor alle voordelen op www.aquacell.nl

de kracht van zacht

fotoalbum

tekst Ed Vervoorn

Lezers delen een foto van een memorabel moment met Ons

LENY VAN DE BUND-PETERS (1950) Als kind verbleef Leny van de Bund-Peters uit Mill ruim twee jaar in een sanatorium voor behandeling tegen tuberculose (tbc). Zestig jaar geleden was tbc in Nederland al lang niet meer volksziekte nummer 1 zoals een halve eeuw daarvoor, maar het kwam toch nog veel voor. Leny’s broertje van achttien maanden was tegelijk opgenomen.

1960:

een bellefleur in het sanatorium

‘O

p de foto krijg ik het vormsel toegediend door de bisschop, mgr. Bekkers. Achter mij staat de vrouw van de directeur van het sanatorium Sint-Jozefheil in Bakel. Ik was daar tussen mijn achtste en elfde jaar opgenomen omdat ik tbc had. Op school maakten ze krasjes in je arm en als die gingen zwellen had je tbc. De diagnose kwam voor mij onverwachts, want ik zag eruit als een echte bellefleur! Het sanatorium in Bakel lag zo’n 30 kilometer van ons huis in Mill. Mijn ouders kwamen mij op woensdag en zondag bezoeken, met het openbaar vervoer of op de brommer. Mijn zes broers en zussen heb ik haast niet

magazine voor senioren

gezien in Bakel. Ik herinner me wel een lieve vrijwilligster van de Zonnebloem, Marianne Schijvens uit Hilvarenbeek, die zag ik vaak. Hoe zou het nu met haar zijn? Ik weet nog dat meisjes en jongens op aparte zalen sliepen. Iedere ochtend was er de verplichte griesmeelpap, die vind ik nu nog steeds erg vies. De bedden werden naar de longafdeling gereden voor de longfoto’s en met mooi weer was het hup, met bed en al naar buiten, de frisse boslucht inademen! Ik heb geen nare herinneringen aan die tijd. Ik heb later contact gehouden met de zus van mgr. Bekkers, die in een klooster in Boxmeer zat. Jarenlang schreven we elkaar brieven en ik ben zelfs een keer bij haar op bezoek geweest. Dat is me altijd bijgebleven.’ ■

Uw foto?

Heeft u een bijzondere foto die u met Ons wilt delen? Stuur een e-mail met toelichting naar ons@kbo-brabant.nl Ons behoudt zich het recht voor uw reactie te bewerken en/of in te korten. De foto die u instuurt, ontvangt u uiteraard retour.

juridische helpdesk Deze rubriek gaat over onze rechten en plichten en over notariële zaken, beschreven aan de hand van een concreet voorbeeld. Deze keer: hoe is schade door een Wmo-hulp verzekerd?

tekst Berber Bijma | illustratie Shutterstock

Wat als de Wmo-hulp schade veroorzaakt? Een huishoudelijke hulp die via de Wmo bij u werkt, kan een keer iets laten vallen of beschadigen. Hoe is de aansprakelijkheid van de Wmo-hulp geregeld? Oud-rechter Bert van ’t Laar, lid van de Juridische Helpdesk van KBO-Brabant, geeft uitleg.

evrouw Bressers (74) krijgt binnenkort huishoudelijke hulp via de gemeente. De zorgaanbieder stuurt haar een brief die ze moet ondertekenen. Daarin staat dat mevrouw Bressers een eigen risico heeft van 50 euro als haar hulp schade veroorzaakt aan haar spullen. Ze vraagt zich af of ze wel moet tekenen.

Zorgaanbieder verantwoordelijk

Oproep!

Heeft u een financiële of notariële kwestie die u aan de Juridische Helpdesk wilt voorleggen? E-mail uw vraag o.v.v. Juridische Helpdesk naar ons@kbo-brabant.nl Uw eigen situatie kan anders zijn dan dit voorbeeld. Leg uw vragen voor aan een notaris of juridisch adviseur.

Zorgorganisaties zijn verantwoordelijk voor de schade die hun medewerkers veroorzaken bij cliënten thuis. Zij sluiten daarom WA-verzekeringen af voor hun medewerkers. Verzekeraars hanteren daarbij vaak een eigen risico van 50 euro, om niet te veel werk te hebben van kleine schades. ‘Dat eigen risico is dus voor de zorgaanbieder en die mag dat niet afwentelen op de cliënt’, benadrukt Bert van ’t Laar. ‘Onder meer in Helmond probeert de zorgaanbieder dat helaas wel.’ Van ’t Laars advies is duidelijk: ‘Zet geen handtekening, schakel eventueel een cliëntondersteuner van de KBO in. Dit risico hoort bij de

zorgaanbieder te blijven. Ook zonder een handtekening zal de zorg zeker worden geleverd; dat is nu eenmaal de afspraak tussen gemeente en zorgaanbieder.’

Te weinig zorg De samenwerking tussen gemeente en zorgaanbieder voor de Wmo-hulp verloopt nog lang niet altijd soepel. Dat merkt Van ’t Laar aan de klachten die hij binnenkrijgt. ‘Ook afgelopen zomer hebben veel mensen weer te weinig zorg gekregen. Zorgaanbieders verschuilen zich achter personeelstekort, maar ze zijn wettelijk verplicht de afgesproken zorg te leveren. Cliënten worden aan de telefoon vaak afgepoeierd. Een schriftelijke klacht werkt dikwijls beter. Ook daarbij kan de cliëntondersteuner helpen.’ Een ander veel voorkomend probleem is dat huishoudelijke hulpen te veel moeten doen in te weinig tijd. ‘Ook dat hoeven cliënten niet te accepteren. De cliëntondersteuner kan helpen hierover een klacht te sturen of een aanvraag in te dienen voor een nieuwe beoordeling bij de gemeente.’ ■

ons

advertentie

Voel u veilig in uw eigen huis

De donkere maanden zijn de inbraakmaanden – bescherm wat u lief is!

Voorkom inbraak met een deskundig Feenstra alarmsysteem: een voordelig abonnement, dus géén hoge investering. Wilt u zich veilig voelen in uw eigen huis? Dan is dit de oplossing. Makkelijk én voordelig! Een Feenstra alarmsysteem werkt namelijk met een abonnement. U hoeft geen apparatuur te kopen, maar betaalt slechts € 33,75 per maand, plus € 99,- installatiekosten. Daarvoor krijgt u een compleet en deskundig alarmsysteem, inclusief montage, onderhoud en service.

Voordelig, makkelijk en deskundig

✓ Een compleet en deskundig draadloos alarmsysteem ✓ 24/7 bewaking door onze bemande Nederlandse meldkamer ✓ Eenvoudige bediening via de gratis app op telefoon en tablet ✓ Oók veilig bij sabotage, internet- en elektriciteitsstoringen ✓ Inclusief installatiecertificaat, onderhoud en 24/7 service

Reageer voor vrijblijvend advies en 3 maanden 50% korting In Nederland wordt gemiddeld elke 11 minuten ingebroken. En in de donkere maanden nog véél vaker. U wilt toch ook zorgeloos slapen of weg kunnen gaan? Als u nu reageert, krijgt u vrijblijvend advies. Besluit u hierna een 3-jarig abonnement te nemen, dan krijgt u 3 maanden lang 50% korting.

Post de antwoordkaart voor de Kerst, bel 088 8455 000 (lokaal tarief) of reageer via www.feenstra.com/onsmagazine

interview

CARRY SLEE:

‘Schrijven en oppassen, dat vind ik zinvol’

Tientallen boeken heeft ze op haar naam staan, voor alle leeftijden. Een periode lang schreef ze er wel drie per jaar. Maar tegenwoordig doet Carry Slee (70) het iets rustiger aan: drie dagen per week schrijft ze, twee dagen per week past ze op haar kleinkinderen. ‘Het is een cadeautje om ze elke keer weer te zien. Ze zijn springlevend! Dat vind ik leuk.’ tekst Susanne Mullenders | beeld Roland van den Eijnden

‘E

lles heeft me gestimuleerd om fulltime te gaan schrijven.’ Carry Slee zit aan haar eettafel, in de lichte woonkamer van het huis in het Noord-Hollandse Bergen. Terwijl ze het zegt, wijst ze naar haar vrouw die binnenkomt met een lief wit hondje aan de riem. ‘We zijn al 45 jaar samen en helemaal op elkaar ingespeeld. Ik stem alles af met Elles, ze denkt met me mee. Elke ochtend om acht uur lopen we met de honden in het bos en dan verzinnen we samen hoe het verhaal waaraan ik werk, verder gaat.’ Het hondje waar Elles mee binnenkomt, een Maltezer, heeft zeven jaar bij een fokker gewoond. ‘Ze woont nu twee maanden bij ons en is overal bang voor. Ik hoop maar dat ze het hier fijn heeft.’ Die indruk wekt ze wel, de kleine Lulu. Ze loopt ontspannen door de kamer en kan goed opschieten met de vrolijke pup Tommie, ook een Maltezer, die nu net een halfjaar is.

Discipline ‘Ik wilde dat heel graag, me volledig richten op het schrijven’, vervolgt Slee, ‘maar ik magazine voor senioren

dacht dat het niet kon. Ik dacht: we hebben twee kleine kinderen, we werken allebei parttime… dan kan ik mijn baan niet zomaar opzeggen. Maar Elles zei: “Volg je hart, daar schieten we allemaal het meest mee op.” Ik had nooit kunnen weten dat het zo’n succes zou worden.’ Slee was 38 toen ze zich helemaal ging wijden aan het schrijven. Daarvoor had ze tien jaar gewerkt als docent drama in het voortgezet onderwijs. ‘De leerlingen vond ik leuk, maar het werk bevredigde me niet helemaal.’ Schrijven was wat haar blij maakte. ‘Al toen ik kleuter was, schreef ik verhaaltjes. Daar plakte ik boekjes van, die ik voorlas aan mijn poppen en knuffels. En toen mijn dochters klein waren, verzon ik elke avond verhaaltjes voor het slapengaan. Die heb ik op een dag – op aanraden van mijn jongste dochter – opgeschreven en naar de Bobo gestuurd.’ Sindsdien is ze veel gaan schrijven, écht veel. Als ik vraag waar die werklust vandaan komt, zegt ze nuchter: ‘Die vraag krijg ik wel vaker, maar ik ben al die jaren fulltime schrijver geweest, dan kan je best veel schrijven. Ik heb een periode gehad, waarin ik elk jaar voor elke leeftijdscategorie een boek wilde schrijven. Dat was hard werken, maar dat wilde ik. Die werklust zit in me. Als ik niet zou schrijven, zou ik ergens anders helemaal voor gaan. Ik heb een enorme discipline. Zo leef ik het prettigst.’

Springlevend Tegenwoordig doet ze het wat rustiger aan. Ze vindt het nog steeds heel leuk om te werken, maar niet meer met dezelfde snelheid als vroeger. ‘Ik heb drie kleinkinderen: een van anderhalf, een van vijf en een van negen. Ze wonen alle drie in de buurt. Twee dagen per week pas ik op. Ik heb altijd veel energie in mijn werk gestoken en nu vind ik het mooi om dit erbij te doen. Dan blijven er drie dagen over, en die besteed ik aan schrijven. Dat is genoeg

» 13

WIE IS CARRY SLEE Schrijfster Carry Slee (Amsterdam, 1949) ging na de middelbare school naar de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar in Utrecht. Vervolgens werkte ze als lerares drama in het voortgezet onderwijs. In 1988 debuteerde ze in het kindertijdschrift Bobo met verhalen over Keetje Karnemelk. Haar eerste boek, Rik en Roosje, een voorleesboek voor jonge kinderen, verscheen in 1989. Daarna volgden al gauw meer jeugdboeken. In de jaren erna ging ze ook voor oudere kinderen schrijven. Haar boeken voor kinderen van twaalf jaar en ouder – over onderwerpen als discriminatie, drugs en pesten – werden razend populair. In deze categorie vallen onder meer Spijt!, Afblijven en Timboektoe. In 2001 debuteerde Slee als schrijfster voor volwassenen met Moederkruid. De lijst met boeken van haar hand is lang, net als de lijst met prijzen die ze voor haar boeken ontving.

nu.’ Ze geniet volop van haar oppasdagen. doen. Voor mijn moeder was het ‘t ‘Het is een soort cadeautje om elke keer die moeilijkst dat ik uit huis ging. Dat mijn zus kinderen weer te zien. Ze zijn springlevend, vertrok, was niet zo erg in haar ogen: zij ging die energie die ervan uitgaat! Ze weten trouwen, daar was ze trots op. Maar ik ging overal wat van te maken, altijd. Dat vind weg terwijl er in haar ogen geen reden toe ik leuk. Daarin zijn ze totaal anders dan was.’ Uiteindelijk begreep haar moeder het volwassenen: wij piekeren, maken ons wel, denkt Slee. ‘Ze was ook lief en zacht. Ze zorgen. Kinderen leven in het kreeg er vrede mee. Ik had het hier en nu. Net als honden gevoel dat ze het uiteindelijk trouwens’, zegt ze terwijl ze accepteerde.’ Maar ze heeft naar Tommie wijst, die blij met dat nooit kunnen staven. ‘We ‘Omdat het een kauwstaafje rondloopt. konden niet praten, mijn niet fijn was ‘Daar kunnen wij volwassenen moeder wilde de diepte niet in. thuis, vluchtte wat van leren. Als je in het hier Nooit, daar kon ze niet tegen. ik altijd in en nu leeft, voel je je stukken Toen mijn vader gestorven mijn fantasie’ beter.’ Ze is een zorgzame oma was, belde ze me op. Ik ben toen en moeder. ‘Mijn kinderen en naar haar toe gereden. Ze deed kleinkinderen staan altijd op open en het eerste wat ze zei, de eerste plaats. Zij zijn heel was: “Praat maar nergens over.” belangrijk, net als Elles. Ik ben een echt Ze dacht dat ze het niet aan zou kunnen als familiemens. Ik vind het belangrijk om ze erover zou praten. Ze kon er niet anders echte aandacht te geven aan de mensen die naar kijken.’ dicht bij me staan.’

De regie nemen Metaalmoeheid Voor Slee is het moederschap het belangrijkste in haar leven. Misschien is de kiem daarvoor wel in haar jeugd gelegd. ‘Ik heb me als kind vaak onveilig gevoeld thuis. Mijn moeder voelde zich psychisch meestal niet fijn. Ze was depressief, vond het leven heel moeilijk. En dat wisten wij, mijn zus en ik, want dat liet ze merken. Ze zei wel eens dingen als: “Misschien ben ik er niet meer als je uit school komt.” Het was heel naar om haar zo te zien zwoegen en lijden. Ik wilde voor haar zorgen, maar niks hielp.’ Daarom ging Slee al jong het huis uit. ‘Er kwam een soort metaalmoeheid over me. Ik had voortdurend het gevoel dat mijn moeder een beroep op me deed, maar de dingen die ik deed, hielpen niet. Dan kan je je er beter een beetje van losmaken, vond ik.’ Ze zat nog op de middelbare school toen een lerares haar een tijdje in huis nam. Daarna ging ze op kamers. ‘Ik moest toen nog eindexamen

Ondanks dat haar kindertijd bepaald geen lolletje was, heeft Slee er veel van geleerd. ‘Ik heb me al jong gerealiseerd dat ik zélf de regie over mijn leven moest nemen. Mijn moeder dacht dat het allemaal van buiten moest komen. Dat andere mensen en externe omstandigheden haar gelukkig moesten maken. Dat was haar grootste probleem, denk ik: haar slachtoffergevoel. Daardoor ben ik me heel bewust geworden van het feit dat je het zelf moet doen. Dat je je leven zelf mooi moet maken. Dat heb je – voor een deel in elk geval – zelf in de hand.’ Daarnaast heeft haar jeugd er op een bepaalde manier voor gezorgd dat ze is gaan schrijven. ‘Omdat het niet fijn was thuis, vluchtte ik altijd in mijn fantasie en verzon ik verhaaltjes. Ook heb ik me leren inleven in anderen: ik wilde graag voor mijn moeder zorgen, ik probeerde altijd te bedenken wat zij fijn zou vinden. Die empathie komt me als schrijver natuurlijk heel erg van pas.’

ons

Opnieuw veroveren Slee is misschien vooral bekend van haar jeugdboeken, maar ze schrijft voor alle leeftijden. ‘In het begin ben ik met mijn oudste dochter meegegroeid. Eerst schreef ik voor kleuters, vervolgens voor kinderen, daarna voor twaalf-plus. En in 2001 verscheen mijn eerste roman voor volwassenen: Moederkruid – gebaseerd op mijn eigen jeugd. Ik wil altijd weer een nieuwe uitdaging. Dat prikkelt me, inspireert me. Anders ga je door op je succes en dat vind ik niet zo’n prettig gevoel. Ik wil het elke keer opnieuw veroveren.’ Op de vraag of ze ook een favoriete leeftijd heeft om voor te schrijven, antwoordt ze: ‘Iedereen heeft een bepaalde innerlijke leeftijd, denk ik. Twaalf-plus is echt mijn

magazine voor senioren

leeftijd; daar heb ik het meeste gevoel bij. Het zoekende, het prille… dat vind ik er mooi aan. Als het over liefde gaat bijvoorbeeld: het is er nog niet, maar het is al wel begonnen.’

Hier en nu Inmiddels is ze 70. Heeft het ook nadelen, ouder worden? Zonder aarzelen antwoordt ze: ‘Nee, tot nu toe niet. Maar ik heb het geluk dat ik me fysiek goed voel. Ik denk dat het anders wordt als je bepaalde dingen niet meer kan. Het enige minpunt dat ik kan bedenken, is dat ik weet dat er niet meer zoveel vóór me als achter me ligt. Maar daar kan ik wel mee leven.’ Slee zorgt ervoor dat ze actief blijft en midden in het leven blijft staan. ‘Ik doe nog veel en nog steeds met veel plezier. Schrijven en oppassen – dat vind ik zinvolle dingen. Ook al heb ik een dag niet veel zin, dan vind ik het belangrijk toch door te gaan.’ Tegenwoordig is ze wel iets minder streng voor zichzelf, vertelt ze. ‘Het ouder worden brengt een bepaalde wijsheid met zich mee. Ik ben minder zwart-wit gaan denken. Ik heb bereikt wat ik wilde bereiken en voel niet meer zo’n druk. Ik heb een periode lang zo hard gewerkt dat ik mezelf kwijt was. Wie ben ik eigenlijk? Ik had nooit ruimte gemaakt om mezelf die vraag te stellen: ik was altijd maar verhalen aan het schrijven. Op een dag – zo’n twaalf jaar geleden – kreeg ik van mijn oudste dochter een dvd met meditatielessen. Mijn eerste gedachte was: pfff, niks voor mij, zweverig gedoe. Maar dat vond ik onaardig: ik had die dvd van mijn kind gekregen, dus ik ging er toch naar kijken. En het was liefde op het eerste gezicht.’ Sindsdien mediteert Slee elke dag. Met dezelfde discipline die ze bij het schrijven laat zien. ‘Dagelijks anderhalf uur. Ik sla nooit over. Ik ben er veel rustiger door geworden. Ik voel me gezonder, gelukkiger. Mediteren relativeert. Het laat je zien: wat stelt het eigenlijk echt voor? Het heeft me zoveel gebracht!’ ■

Durf te schrijven! Eerder dit jaar schreef Carry Slee Durf te schrijven!, een boek vol tips en tricks voor mensen die een boek willen schrijven. Meer informatie over Carry Slee vindt u op www.carryslee.nl Wilt u kans maken op het boek Durf te schrijven!? Los dan de puzzel op op pagina 65 van deze Ons!

dossier

ARTROSE: IN BEWEGING BLIJVEN IS BELANGRIJK 16

ons

tekst Berber Bijma | beeld Shutterstock

Meer dan een miljoen Nederlanders heeft last van artrose: gewrichtsslijtage. Dat is vaak pijnlijk, zeker als de slijtage gepaard gaat met ontstekingen. De reactie om dus maar zo weinig mogelijk te bewegen, is begrijpelijk, maar werkt juist averechts. Thea Sybesma en Ellis Bos, beiden werkzaam in het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop/Eindhoven, leggen uit wat artrose is en hoe u daar het beste mee kunt omgaan.

rtrose is een vorm van reuma die in de volksmond vaak ‘slijtage’ wordt genoemd. Dat klopt in zekere zin, vertelt Thea Sybesma, orthopedisch chirurg in het St. Anna Ziekenhuis. ‘De kraakbeenlaag op het gewricht slijt langzamerhand af.’ Toch heeft ze haar bedenkingen bij de term ‘slijtage’. ‘Dat klinkt als een proces dat alleen maar erger kan worden en waarbij je

magazine voor senioren

nooit meer een goed moment zult hebben. In werkelijkheid heeft artrose echter een golvend beloop. Er kunnen zeker weer betere periodes komen.’ Het kraakbeen is als het ware de smeerolie van onze gewrichten. Als die laag dunner wordt en minder goed van kwaliteit, kan dat heel pijnlijk zijn. De pijn begint vaak al voordat op een röntgenfoto overduidelijk slijtage te zien is. Sybesma: ‘Vaak zijn er eerst ontstekingsreacties in het gewricht, die zorgen voor stijfheid, pijn en soms zwelling. Dat laatste hangt af van het gewricht: een heup zwelt niet zichtbaar, een hand of een knie wel.’ Dat zoveel mensen artrose hebben, komt mede doordat we steeds ouder worden. ‘Onze gewrichten zijn er eigenlijk niet voor gemaakt om honderd jaar actief te zijn. Maar nu we ouder worden, moeten ze wel langer mee. Bovendien hebben mensen tot steeds hogere leeftijd een actief leven, dus we stellen hogere eisen aan onze gewrichten, bijvoorbeeld om te kunnen sporten.’

Behandeling Wie bij de huisarts komt met gewrichtsklachten die duiden op artrose, komt daarna terecht in het ziekenhuis. Ellis Bos, physician assistant orthopedie in het St. Anna Ziekenhuis, is een van de zorgverleners die samen met de orthopeden deze patiënten op het artrosespreekuur krijgt. ‘We kijken hoeveel last mensen hebben van de artroseklachten en hoezeer die hun leven en hun functioneren beperken. Vaak beginnen we met wat wij noemen een “conservatief” traject: pijnstillers, fysiotherapie en soms injecties in de gewrichten. Fysiotherapie is heel belangrijk. Mensen denken vaak: minder bewegen is minder pijn, maar het tegenovergestelde is waar. Bij artrose wordt niet alleen de kraakbeenlaag aangetast,

WIE ZIJN THEA SYBESMA EN ELLIS BOS?

Thea Sybesma (foto boven) is orthopedisch chirurg in het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop/Eindhoven. Ze komt uit een Fries ondernemersgezin, studeerde eerst fysiotherapie en had een topsportcarrière als triatleet voor ze orthopeed werd. Haar specialismen zijn heup- en knieprotheses, sportblessures en kinderorthopedie. Ellis Bos (foto onder) is physician assistant orthopedie in hetzelfde ziekenhuis. Ze werkte aanvankelijk als fysiotherapeut in het St. Anna. Als physician assistant doet ze op de operaties na hetzelfde werk als de orthopeden: ze voert gesprekken met patiënten, stelt diagnoses, maakt behandelplannen en voert kleine behandelingen uit. Ze heeft een speciaal spreekuur voor mensen met rugklachten.

» 17

maar zit er ook vaak stijfheid in de spieren en het kapsel om het gewricht heen. Daarom is bewegen juist zo belangrijk.’ Sybesma: ‘Als je bij beginnende klachten níets doet, worden ze vaak erger. En andersom: als je gemotiveerd bent om je gewricht en alles daaromheen zo soepel mogelijk te houden, heb je vaak minder pijn en kun je beter bewegen. Mensen zijn vaak bang voor de pijn die ze door bewegen zullen krijgen en vrezen bovendien dat de slijtage alleen maar sneller zal gaan als ze veel bewegen. Dat zetten wij vaak in onze gesprekken recht. Beweging betekent niet méér klachten, maar juist mínder.’

Operatie: laatste oplossing Met iedere patiënt wordt een behandelplan opgesteld, vertelt Sybesma. Vaak gaat het om een combinatie van fysiotherapie, medicijnen en levensstijl. ‘Overgewicht heeft een negatieve invloed op artrose. Daarom gaan mensen soms ook naar een diëtiste.’ De behandeling door huisarts en orthopeed wordt vergoed door de zorgverzekeraar (na aftrek van eigen risico); bij fysiotherapeut en diëtist hangt de vergoeding af van de gekozen aanvullende verzekering. Een nieuwe heup of knie is de laatste mogelijkheid. ‘Dat is wereldwijd weliswaar een van de meest uitgevoerde en meest succesvolle operaties, maar het blijft een stuk kunststof in je lijf. Mensen verwachten soms dat ze met een nieuwe knie of heup weer net zoveel kunnen als dertig jaar geleden, maar zo wordt het nooit weer. Bovendien is er kans op complicaties. Zeker bij iemand met beginnende artrose moeten we de verwachtingen soms flink bijstellen. Pas als het echt niet meer gaat en we verwachten dat een nieuwe knie of heup zal zorgen voor minder pijn en een betere functie van het gewricht, is een operatie een goede optie.’ ‘Mensen moeten er zelf ook klaar voor zijn om die

‘Pas als het echt niet meer gaat en we verwachten dat een nieuwe knie of heup zal zorgen voor minder pijn en een betere functie van het gewricht, is een operatie een goede optie’

operatie te ondergaan’, vult Bos aan. ‘Veel mensen vinden het toch maar een eng idee en willen het zelf ook zo lang mogelijk uitstellen.’

Genezing nog niet mogelijk Wereldwijd wordt veel onderzoek gedaan naar mogelijkheden om het artroseproces te vertragen of om te buigen naar genezing, maar een succesvolle methode is nog niet gevonden, vertelt Sybesma. ‘Bij de drogist worden ook allerlei middelen verkocht die artrosepatiënten zouden helpen, zoals glucosaminen. Ik kan niet met zekerheid zeggen dat ze níet werken, maar het is in ieder geval niet wetenschappelijk onderbouwd dat ze wél werken. De verzekeraar vergoedt ze dan ook niet; het zijn geen geregistreerde medicijnen.’ Vandaar dat fysiotherapie, pijnstillers en soms de aanpak van de levensstijl vooralsnog de belangrijkste methoden zijn om als artrosepatiënt met zo weinig mogelijk pijn door het leven te gaan. Het is wel belangrijk om de juiste vorm van beweging te kiezen, benadrukken Sybesma en Bos. Fietsen, roeien, fitness, golfen en zwemmen zijn sporten waarbij de gewrichten wel goed in beweging komen, maar niet te veel worden belast. Lange wandelingen zijn minder geschikt, omdat uw knieën bij iedere stap een ‘klap’ opvangen. Bij hardlopen geldt dat nog sterker. Ook ‘contactsporten’ zijn niet ideaal. Dat zijn sporten waarbij u tegen anderen kunt opbotsen, zoals voetbal, basketbal en volleybal. Daarnaast is ook tennis vaak lastig, vanwege de abrupte bewegingen en de schokken die uw armen en benen moeten opvangen. ■

ons

Weten jouw dierbaren wat je wenst? Bij een overlijden is er veel te regelen. Helaas gebeurt het nogal eens dat, juist op een moment dat er sprake is van veel emoties, naar allerlei zaken moet worden gezocht. Om dit te voorkomen, is het raadzaam vooraf dingen vast te leggen. Dit kan via de Hartstichting in het ‘Erfenisdossier’. Dit voorkomt een zoektocht en misschien zelfs niet terug te draaien beslissingen. Bovendien geeft het invullen van het Erfenisdossier een gerust gevoel in de wetenschap dat alles goed geregeld is. Het Erfenisdossier is geen vervanging voor het testament, maar een handig hulpmiddel om alle bezittingen in kaart te brengen.

De Hartstichting vindt dat iedereen recht heeft op een gezond hart. Een hart dat je de kracht geeft om te groeien, te genieten, lief te hebben, te léven! Helaas is dit niet voor iedereen vanzelfsprekend. Als we niets doen, stijgt het aantal hartpatiënten de komende jaren aanzienlijk. Daarom werken we aan oplossingen om hart- en vaatziekten eerder te kunnen herkennen en opsporen én beter te behandelen. Kijk voor meer informatie op hartstichting.nl

www.hartstic hting.nl

Vraag het Erfenisdossier aan Weten nabestaanden waar ze gegevens kunnen vinden als je er zelf niet meer bent? Wat je voor je huisdier wenst? Hoe persoonlijke bezittingen verdeeld moeten worden? Welke verzekeringen dienen te worden opgezegd? In het Erfenisdossier leg je al deze zaken die nabestaanden bij een overlijden moeten regelen overzichtelijk vast. Al is het misschien een onderwerp waar je niet graag bij stilstaat, het is nooit te vroeg om hierover na te denken. Vraag daarom nu vrijblijvend het Erfenisdossier van de Hartstichting aan voor jezelf of iemand anders via de antwoordcoupon of email: erfenisdossier@hartstichting.nl Of vraag het boekje aan via onze website: www.hartstichting.nl/ons

Hartstichting Postbus 300, 2501

Mijn Erfenisd

ossier

CH Den Haag

Antwoordcoupon

Ik ontvang graag gratis het Erfenisdossier van de Hartstichting. Naam: ............................................................................................................................................................................................................................. M / V

De antwoordcoupon graag sturen naar: Hartstichting, t.a.v. Team Nalatenschappen, Antwoordnummer 300 2501 VB Den Haag. Een postzegel is niet nodig. Meer informatie? Bel dan naar 070 - 315 55 74.

Adres: ............................................................................................................................................................................................................................................. Postcode: .....................................................................................Plaats:............................................................................................................................ Telefoonnummer: ................................................................................................................................................................................................................. E-mail: ...........................................................................................................................................................................................................................................

De Hartstichting gaat vertrouwelijk om met uw persoonsgegevens. Voor meer informatie verwijzen we u naar onze privacy statement zoals vermeld op onze website.

Ons Brabant dec19

Ja, ik ontvang graag maandelijks per email nieuws over het werk en de activiteiten van de Hartstichting.

✁

Geboortedatum: ..................................................................................................................................................................................................................

reportage

KRIBKESROUTE

brengt Liempde in kerstsfeer â&#x20AC;˘ Voor kinderen is er een speurtocht langs de kribkes

â&#x20AC;˘ De groep bewondert een zelfgemaakte kerststal

ons

klinkt er een kerkelijk gezang. ‘Schône stal hoor’, zegt Ine Hazenberg, secretaris van KBO Liempde, terwijl ze naar de stal in een nagebouwde grot kijkt. Jan Kuppens is betrokken bij de organisatie van de kerststalroute en vertelt meer over deze creatie. ‘De beelden zijn geschonken door een kerk uit Eindhoven en de kerstliederen zijn ingezongen door een lokale troubadour. Zo kom je helemaal in de kerststemming.’

Tijdens de donkere dagen voor kerst brengen zo’n 230 kerststalletjes, groot en klein, onvervalste kerstsfeer in Liempde. Bezoekers komen van heinde en verre naar deze sfeervolle winterse belevenis. Ook leden van KBO Liempde raken tijdens het wandelen van de Kribkesroute al in de kerststemming.

Wandelroutekaart

tekst Linda Groothuijse | beeld Roland van den Eijnden

p een winterse decemberavond hebben het bestuur en enkele leden van KBO Liempde en het comité Kribkesroute zich verzameld voor de Kerk van St. Jan’s Onthoofding in het dorp. Samen gaan ze een gedeelte van de Kribkesroute lopen. ‘In de avond is de route het mooist, want dan zijn alle stalletjes mooi uitgelicht’, vindt Wim van Erp, voorzitter van KBO Liempde. De kerststalroute is in totaal 15 kilometer lang en opgesplitst in vier verschillende wandelen/of fietsroutes. Startpunt van alle routes is het voormalig gemeentehuis in Liempde, waar de kerststal van de organisatie staat. Nieuwsgierig neemt de groep een kijkje. Eenmaal dichterbij springen de lichten plotseling aan en

• Verlichting speelt een belangrijke rol

Geestelijk vader van de Kribkesroute is Anton van de Ven. Ook hij vergezelt deze avond de leden van KBO Liempde tijdens hun route. In december 2010 bezocht Anton samen met zijn vrouw het Limburgse dorpje Epen, waar hij de inspiratie voor de route opdeed. ‘Het sneeuwde die dag en overal in het dorp stonden prachtige kerststalletjes, in allerlei soorten en maten. Er was ook een route uitgezet, die je langs alle afzonderlijke kerststalletjes voerde. Dat vond ik zo’n geweldig idee, dat ik een dergelijk initiatief ook in Liempde wilde realiseren’, vertelt Anton. Zo gezegd, zo gedaan. In 2012 riep Anton alle inwoners van Liempde op om die kerst een kerststal te plaatsen in de tuin of voor het raam. Vervolgens werden deze stalletjes opgenomen in een speciale wandelroutekaart. ‘Het eerste jaar waren er ruim vijftig inwoners, die een mooie kerststal plaatsten. Daarna steeg het aantal rap. Elk jaar breidt het aantal kerststallen langs de route zich

• Welk kribke springt boven de rest uit? De meningen zijn verdeeld!

‘Liempdenaren zijn ontzettend betrokken bij hun gemeenschap’

magazine voor senioren

Een traplift maakt uw woning toekomstbestendig Is uw woning al toekomstbestendig? Grote kans dat uw woning voorzien is van dubbel glas en goede isolatie en dat u zich aan het oriĂŤnteren bent op de aanschaf van zonnepanelen of een warmtepomp. Maar is uw woning ook geschikt om in te wonen op uw oudere dag? De 50-plusser van nu is veel mobieler en vitaler dan vroeger, maar de kans op ouderdomskwalen zoals artrose, reuma en evenwichtsklachten, blijft in grote mate aanwezig. EĂŠn op de tien 65-plussers geeft aan veel moeite te hebben met traplopen; voor 75-plussers geldt dat zelfs voor 25%. Een verhuizing naar een gelijkvloerse woning is een optie, maar wilt u uw vertrouwde omgeving wel achterlaten? Een traplift maakt uw woning weer toegankelijk, waardoor u in uw eigen huis kunt blijven wonen. De trapliften van Koninklijke Otolift passen nagenoeg altijd, of u nu een rechte trap, een trap met meerdere bochten of een wenteltrap heeft. De nieuwste traplift, de Otolift Modul-Air, kan dankzij zijn ingenieuze bouw zowel aan de binnen- als de buitenzijde van uw trap geplaatst worden. Hierdoor kan uw trapleuning in de meeste gevallen blijven zitten, waardoor uw trap veilig beloopbaar blijft voor alle gebruikers. De rail van de traplift wordt opgebouwd uit perfect aansluitende modules, zodat de traplift moeiteloos gevormd kan worden naar vrijwel iedere trap. Veilig en duurzaam Tijdens het ontwerpproces van de Otolift Modul-Air is er tevens rekening gehouden met de veiligheid van de gebruiker. Zo

komt de traplift automatisch en zachtjes tot stilstand wanneer er een obstakel op de trap ligt en kan de stoel zich zijwaarts of achterwaarts naar boven en beneden bewegen, waardoor plaatsing al mogelijk is op trappen van minimaal zestig centimeter. Het ingebouwde noodprogramma en

de slimme accu-aandrijving zorgen ervoor dat de traplift ook bij stroomuitval gebruikt kan worden. Mocht er onverhoopt toch een monteur nodig zijn, dan kunt u op ieder moment van de dag, het hele jaar door, rekenen op ondersteuning van de storingsdienst. Met meer dan negentig eigen monteurs door heel Nederland is er altijd wel eentje bij u in de buurt.

Lange levensduur Om een zo lang mogelijke levensduur te garanderen, bestaat de Otolift Modul-Air uit duurzame en slijtvaste materialen. In combinatie met de modulariteit zorgt dit ervoor dat de traplift 100% herbruikbaar is. Ingenomen trapliften worden, na een volledige inspectie en een grondige schoonmaakronde, gereconditioneerd. Kiest u voor een tweedehands traplift, dan ontvangt u er altijd een die zo goed als nieuw is. En omdat deze door de fabrikant geplaatst wordt, voldoet de traplift te allen tijde aan de strenge kwaliteits- en veiligheidsnorm van het Nederlands Liftinstituut. Familiebedrijf Koninklijke Otolift is een betrokken familiebedrijf dat al sinds 1891 bestaat. Dat merkt u duidelijk aan de kwaliteit en de gepatenteerde technieken. Wilt u meer weten over de Otolift Modul-Air of de andere trapliftmodellen? Vraag dan een gratis brochure aan of maak een geheel vrijblijvende afspraak om de mogelijkheden te bespreken. Kijk op www.otolift.nl of bel gratis naar 0800 444 777 5.

nog verder uit. Inmiddels zijn er ruim 230 kerststallen te zien. Daarmee is de Kribkesroute de grootste kerststallenroute van Nederland’, zegt Anton trots. Naast de wandelroutekaart is er een Kribkesrouteapp ontwikkeld: ‘Deze kun je via de Appstore of QR-code downloaden. En erg leuk: bij de digitale routes vind je allerlei extra informatie over de kribkes waar je langsloopt.’

Betoverend Tijdens de route zijn er veel zelfgemaakte kerststallen te zien, bijvoorbeeld gemaakt van klompen, babypoppen, lego, glas-in-lood of berkenboomstammen. ‘Het initiatief leeft in het hele dorp; naast particulieren nemen onder meer buurtverenigingen, scholen en kinderdagverblijven deel. Weken of soms maanden van tevoren zijn ze al bezig met knutselen’, vertelt Tiny Bax. Zelf loopt het bestuurslid van KBO Liempde de Kribkesroute jaarlijks met drie van haar oudste kleinkinderen, die twaalf, acht en zeven jaar oud zijn. ‘We pakken telkens een stukje van de route. Bijvoorbeeld als we kerstkaarten gaan bezorgen of als we even de benen willen strekken na het kerstdiner. De kinderen vinden de beeldjes en lichtjes erg betoverend.’ Omdat er ieder jaar nieuwe kerststallen bijkomen, blijft de route volgens Tiny verrassen. ‘Er zijn niet alleen meer stallen te zien; er wordt ook steeds grootster uitgepakt. Soms wordt de hele tuin omgetoverd. Maar Amerikaanse toestanden zie je hier gelukkig niet; er zijn geen schreeuwende, knipperende en kleurrijke objecten te zien.’

Overtreffen Na afloop van de wandeling geniet het gezelschap na onder het genot van een kop koffie op een sfeervol winters terras. Uiteraard wordt ieders favoriete kerststal besproken. De meningen lopen uiteen. magazine voor senioren

DE KRIBKESROUTE

De Krikbesroute is te zien van zaterdag 14 december 2019 tot en met maandag 6 januari 2020. Naast de routes van 6,5 kilometer (oranje route), 4 kilometer (groene route) en 3,5 kilometer (gele route) is er een speciale route voor kinderen en mindervaliden van 1 kilometer (witte route). Naast de wandelroutes is het ook mogelijk om fietsuitstapjes te maken naar de buurtschappen Hezelaar, Kasteren en Vrilkhoven. Ook rijdt er een treintje door het dorp in de weekenden. Er is een digitale route beschikbaar via een wandelapp. Deze route is te downloaden via de QR-code op de routefolder en via de Appstore op een mobiele telefoon (naam app: Routes in Het Groene Woud). Meer informatie vindt u op: www.kribkesrouteliempde.nl of www.facebook.com/ kribkesroute

Zo kiest Jan Hazenberg voor de stal met Spaanse beelden in de Generatietuin van Liempde. ‘De beeldjes waren prachtig gedrapeerd in fraaie stoffen en tot in de kleinste details netjes afgewerkt.’ Zijn vrouw Ine is het meest onder de indruk van de kerststal die geheel uitgevoerd is in Dick Bruna-stijl. ‘Deze stal staat er vanaf het eerste jaar en trekt altijd veel bekijks. Ook bij veel kinderen is deze favoriet, die zie je hier vaak staan kijken.’ Volgens Wim is de enorme diversiteit aan stallen en meningen ook juist wat de Kribkesroute zo leuk maakt. ‘Voor elk is er wat wils; van klassieke tot moderne stalletjes of zeer creatieve. Het is mooi om te zien dat ieder jaar iedereen zichzelf probeert te overtreffen. “Wie bedenkt er het meest originele idee?” is dé vraag die in december in ons dorp leeft.’ Tot genoegen van de organisatie is er nog nooit een beeld gestolen of kerststal vernield. ‘Dat respect weet iedereen gelukkig op te brengen, anders is de lol er snel van af’, meent Anton.

Liemt in het Licht Niet alleen de Kribkesroute brengt het dorp in kerstsfeer, ook de fraaie lichtversiering draagt hieraan bij. De kerststalroute sluit namelijk perfect aan op een ander lokaal initiatief: ‘Liemt in het Licht’, waarbij gedurende de decembermaand nagenoeg het complete dorpscentrum feestelijk is verlicht. Wim licht toe: ‘Beide initiatieven zijn bedoeld om Liempde in de donkere wintermaanden nog gezelliger te maken en de contacten tussen bewoners onderling te vergroten.’ Volgens bestuurslid Marnel Peters komen dergelijke initiatieven in het dorp altijd snel van de grond. ‘Liempdenaren zijn ontzettend betrokken bij hun gemeenschap. We zijn bereid om elkaar te helpen en de handen uit de mouwen te steken. De kerstgedachte leeft in Liempde eigenlijk het hele jaar door.’ ■

vrijwilligers

Vrijwilligers achter de activiteiten rond identiteit en zingeving:

BEDANKT! Vrijwilligers van de werkgroep Identiteit & Zingeving organiseren jaarlijks een symposium, lezingen over het levenseinde, Kloosterdagen en een kerstconcert. ‘Zonder deze vrijwilligers en iedereen die verder vrijwillig betrokken is bij deze activiteiten, kunnen we niets’, zegt Eva Geelen, beleidsmedewerker bij KBO-Brabant. Samen met acht andere KBO’ers bedankt zij op deze plek die onbetaalbare vrijwilligers.

ons

tekst Marike Ooms illustratie Shutterstock portretten privébezit

Jac Maas Voorzitter van KBO Steensel

‘Iedereen was hartstikke enthousiast’ ‘We hebben net een nieuw bestuur en zijn daarmee op zoek naar activiteiten die aansluiten bij de wensen van onze 140 leden. Toen we opperden een lezing over het levenseinde te organiseren, zeiden sommige leden: “Over dat soort onderwerpen moet je niet praten!”. Gelukkig hebben we toch doorgezet en is de lezing doorgegaan. Er kwamen bijna vijftig leden op af, en iedereen was enorm enthousiast. Blijkbaar heeft men er juist behoefte aan om wat bewuster en dieper na te denken over het leven. Met onze activiteiten willen we iedereen binnen onze doelgroep, zowel de jongere ouderen als de oudere ouderen, overhalen om erop uit te gaan. Dat doen we met allerlei groepjes vrijwilligers. Gelukkig zijn die allemaal even enthousiast en ook trots om dit werk te mogen doen.’

Anneke Vialle Bestuurslid KBO Mariahout

‘Belangrijk voor de sociale contacten en de verbinding’ ‘We organiseren uiteenlopende activiteiten binnen onze Afdeling. Daarvan was de lezing over het levenseinde van Rieke Mes er eentje. Als vereniging vinden we het belangrijk om ook dit soort onderwerpen te magazine voor senioren

bespreken. Niet de vrolijkste, maar wel hele zinvolle. De activiteiten draaien volledig op onze vrijwilligers en op vrijwilligers vanuit KBO-Brabant, zoals Rieke. Zonder hen zouden we niets kunnen. Activiteiten als deze zijn ook erg belangrijk voor de sociale contacten en de verbinding met de Afdeling. We organiseren ook activiteiten voor meer kwetsbare doelgroepen die sneller in een sociaal isolement kunnen raken. En we hebben vrijwilligers die zieken binnen de Afdeling bezoeken. Het is fijn om op die manier met elkaar iets voor elkaar te kunnen betekenen.’

Koos Scheffers Lid van KBO Tilburg Heikant-Quirijnstok

‘Zingeving is belangrijk in tijd van individualisering’ ‘Ik vind het heel mooi dat dankzij de activiteiten van de werkgroep het onderwerp zingeving aandacht krijgt. Het onderwerp leeft erg onder ouderen, merk ik. Het is dan ook een belangrijk thema in deze tijd van individualisering. We moeten meer naar elkaar luisteren, aandacht hebben voor elkaar. Dat las ik ook in een interview met psychiater Dirk de Wachter, die vertelt over “geluk”. Hij zoekt het geluk heel dichtbij, bij een luisterend oor. Ik leid een gebedsgroep waarmee we wekelijks samen bidden. Het samen zijn, samen bidden, elkaar vasthouden; je merkt dat daar veel behoefte aan is. Ik ben ontzettend blij dat de vrijwilligers van de werkgroep Identiteit & Zingeving dit belangrijke aspect in het leven de aandacht geven die het verdient!’

vrijwilligers Jacques Heeren Lid van werkgroep Kunstkring bij KBO Goirle

‘Enorm betrokken en begaan’ ‘Samen met mijn vrouw ben ik naar enkele Kloosterdagen geweest. We kijken altijd uit naar dit soort bijeenkomsten. Dat komt doordat er onderwerpen besproken worden die te maken hebben met zin geven aan het leven. Ze geven je stof tot nadenken en zetten je aan je eigen houding ten opzichte van je medemens kritisch te bezien. Bezig zijn met fundamentele levensvragen vinden we belangrijk. Juist in deze tijd waarin deze kant van het leven in de maatschappij verdrongen lijkt te worden. We vinden het een verademing dat deze onderwerpen zo respectvol en open worden gepresenteerd tijdens de bijeenkomsten. Het is dankzij de inzet van vrijwilligers dat de aanloop naar zo’n dag en de dag zelf zo goed verlopen. Tijdens de Kloosterdagen zelf zijn de vrijwilligers enorm betrokken en begaan met de deelnemers. Ze verdienen echt een pluim!’

Kees Gijzen Voorzitter van KBO Schijf

‘Veel vrijwilligers hebben niet eens door dat ze vrijwilliger zijn!’ ‘Het dorpje Schijf, waar ik woon, is een kleine hechte gemeenschap. Als voorzitter van de KBO-Afdeling in het dorp wil ik onze leden een zo breed mogelijk activiteitenprogramma aanbieden, en daar horen bijeenkomsten

op het gebied van zingeving ook bij. Ik vind het goed dat deze activiteiten worden georganiseerd vanuit KBO-Brabant, ze zorgen voor diepgang en ontmoeting. Natuurlijk zijn vrijwilligers onmisbaar bij de organisatie. Bij alles wat we als vereniging doen, eigenlijk. Ik denk dat veel vrijwilligers misschien niet eens door hebben dát ze vrijwilliger zijn. Het is vaak gewoon een vorm van een ander helpen. Ook mantelzorg hoort daar bij, bijvoorbeeld. Ik vind het belangrijk om elkaar te helpen waar we kunnen, en gelukkig zie ik om me heen ook dat dit veel gebeurt.’

Ankie van Agtmaal

Secretaris bij KBO Drunen

‘Zinvolle lezing die aansloot bij mijn beleving van het rouwproces’ ‘Ik ben vrijwilliger bij KBO Drunen, onder andere als secretaris en als mede-organisator van de Zomerschool. Ook bezoek ik ernstig zieke mensen tijdens hun ziekteproces. Daarom wilde ik graag de lezing van Manu Keirse bijwonen, over omgaan met verlies en verdriet. Het was een zinvolle lezing, die helemaal aansluit bij mijn beleving van een ander bijstaan in het rouwproces. In dat proces draait het om luisteren, luisteren, luisteren. En de ander in zijn waarde laten. Ik ben de vrijwilligers die deze lezing mogelijk hebben gemaakt, heel erg dankbaar. Voor veel mensen rust er een taboe op om bij een ernstig zieke op bezoek te gaan. Het schrikt mensen af. Hopelijk zien ze door bijeenkomsten als deze dat die angst niet nodig is.’

ons

Jet Terlingen Lid van KBO Heeswijk

‘De vrijwilligers zijn onmisbaar’ ‘Ik bezoek de laatste jaren regelmatig lezingen. Maar dat kan alleen als een vriendin van me meegaat, want zij rijdt ons er naartoe. Zelf ben ik daar te oud voor met mijn 98 jaar. De lezingen en bijeenkomsten geven me de verdieping die ik zoek en ze inspireren me. Deze bijeenkomsten zouden zonder vrijwilligers niet gehouden kunnen worden, ze zijn dus echt onmisbaar. Zelf ben ik nooit vrijwilliger geweest, ik heb tot mijn 86ste yogales gegeven en nu ben ik er te oud voor om nog vrijwilliger te worden. Ik word zelfs te oud voor de lezingen merk ik, het wordt steeds lastiger om me met mijn rollator in oude kerken voort te bewegen. Ik voel me dan wel tot last, ook al is iedereen altijd ontzettend behulpzaam.’

Caroline de Vet-van Zon Lid van KBO Gilze

‘Wij ouderen houden elkaar een beetje in de gaten’ ‘Sinds vijf jaar ben ik weduwe, en sindsdien bezoek ik de lezingen en bijeenkomsten van de werkgroep Identiteit & Zingeving. Ik ga altijd samen met een paar vriendinnen. Toen ik alleen kwam te staan, had ik er behoefte aan om bewust bij die laatste levensfase stil te staan. En ik had wat vragen die werden magazine voor senioren

beantwoord. Het is fijn om samen met anderen serieuzere onderwerpen te bespreken. En om daarna even koffie met elkaar te drinken en te praten. Ik ben bijna negentig, maar nog best actief binnen onze Afdeling. Ik zing in twee koren, zit in de Cliëntenraad en neem regelmatig deel aan activiteiten van de Afdeling. Dat is ontzettend fijn om te doen. Thuis zitten piekeren is niets voor mij. Ik ben zelf dus vrijwilliger en word omringd door vrijwilligers. Zo houden we elkaar ook allemaal een beetje in de gaten, en we helpen elkaar als dat nodig is. Dat is ontzettend fijn!’

Eva Geelen Beleidsmedewerker KBO-Brabant

‘Het zijn vrijwilligers die de kar trekken’ ‘Bij de activiteiten van de werkgroep zijn het steeds wisselende vrijwilligers die de kar trekken. Ze bedenken de inhoud van de activiteiten, zoeken naar geschikte sprekers en nodigen die vervolgens uit. Ze zijn hierin ontzettend actief en dat is precies wat we nodig hebben! Dankzij hen krijgen onze leden de mogelijkheid om samen met andere leden over de zin en invulling van hun leven na te denken. Daarbij komen vragen aan bod als: “Hoe ga ik verder na verlies?” en “De wereld verandert; wat doet dit met mij en hoe kan ik mee blijven doen?”. Ontmoeting en de uitwisseling van ervaringen zijn bij deze bijeenkomsten erg belangrijk.’

ACTIVITEITEN WERKGROEP IDENTITEIT & ZINGEVING IN 2020 Lezingen ‘In gesprek over het levenseinde’: Dinsdag 28 januari:

KBO Huijbergen

Maandag 16 maart:

KBO Goirle

Donderdag 26 maart:

KBO Gassel

Donderdag 3 september:

KBO Klundert

Zou u binnen uw Afdeling ook graag een lezing willen bijwonen over het levenseinde? Neem dan contact op met uw Afdelingsbestuur. Een lezing ‘In gesprek over het levenseinde’ kan kosteloos worden aangevraagd door Afdelingsbesturen. Het jaarlijkse symposium staat vooralsnog gepland voor woensdag 25 maart in De Schakel in Gilze. Deze datum is nog niet officieel vastgesteld en kan daarom nog wijzigen. Kijk voor de meest actuele data en locaties op www.kbo-brabant.nl

advertentie

DIRECT, EN MET 100% ZEKERHEID, UW HUIS VERKOPEN? Meer informatie: www.fvzvastgoed.nl of bel 076 - 561 59 55

Betrouwbaar Directe aanbetaling mogelijk Geen makelaars- en notariskosten Koopsom is 90% van de werkelijke waarde Uw eigen woning terug huren is mogelijk Wij ontzorgen – direct zekerheid

adres: Annevillelaan 230 - 4858 RB Ulvenhout tel.: 076 - 561 59 55 - mob.: 06 - 270 826 65 e-mail: info@fvzvastgoed.nl

Blijf zelfstandig thuis wonen

WIJ ZIJN ER OM HET LEVEN GEMAKKELIJKER TE MAKEN

BEL GRATIS

0800 - 5066

0,€50 RTING KO

Voor vrijblijvende informatie over de trapliften van Stannah stuurt u de ingevulde coupon in een ongefrankeerde envelop naar Stannah B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB, Sassenheim.

9212

EER PROFIT N NU VA

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 9212

Dhr/Mevr:

STANNAH TRAPLIFTEN

STANNAH INLOOPDOUCHE

’s Werelds meest gekozen merk trapliften

Van bad naar inloopdouche in 1 dag

Betaalbare traplift voor elke trap

Uw badkamer wordt niet ingrijpend verbouwd

Ruime keuze uit nieuw en gebruikt

100% waterdicht!

Ruimtebesparende, opklapbare stoel

Incl. antislipstructuur en antibacteriële hars

Levertijd vanaf 3 dagen

Verkrijgbaar in alle kleuren

Tel. Nummer:

Postcode:

Email:

Huisnummer:

Graag ontvang ik informatie over: □ Trapliften □ Inloopdouche Stannah gaat zorgvuldig om met uw gegevens. www.stannah.nl/privacy

WWW.STANNAH.NL

Past uw autoverzekering nog bij u? Betaal nu voor gebruik in plaats van bezit Herman (63) en Mieke (60) gaan in het weekend regelmatig samen op pad met hun elektrische fiets, waardoor hun auto vaak stil staat. Sinds kort hebben ze een autoverzekering gevonden die daar goed bij past. Hierdoor betalen ze nooit meer teveel. Als u uw auto weinig gebruikt dan heeft u relatief hoge kosten. Reken eens uit: u betaalt voor uw verzekering, wegenbelasting, brandstof, APK en onderhoud. Vaak is de auto wegdoen geen optie vanwege het gemak dat u ervaart. Maar wegen de kosten als u niet veel rijdt dan nog op tegen het gebruik? Er zijn tegenwoordig goede oplossingen op de markt die beter passen bij uw persoonlijke situatie.

Speciaal voor automobilisten die weinig rijden Bent u geĂŻnteresseerd in een moderne vorm van verzekeren waarbij u betaalt voor gebruik in plaats van bezit? Kijk dan eens naar Bundelz. Deze digitale

autoverzekering is ontwikkeld voor automobilisten die weinig rijden. U betaalt per bundel van 1.000 km in plaats van per maand. Een klein kastje in de auto houdt de gereden kilometers bij en in de Bundelz app op uw smartphone heeft u inzicht in uw bundelverbruik.

Ontdek uw besparing Hoeveel rijdt u tegenwoordig nog in uw auto? Is dat de afgelopen jaren steeds minder geworden, bijvoorbeeld omdat u minder bent gaan werken? Of pakt u tegenwoordig liever de fiets of de trein? Als u weinig rijdt, kunt u besparen op uw autoverzekering. Ontdek het zelf op bundelz.nl/ons.

Herman: â&#x20AC;&#x153;Sinds ik met pensioen ben rij ik niet meer zoveel in de auto, maar de maandelijkse lasten zijn gelijk gebleven. Nu we onze auto hebben verzekerd bij Bundelz besparen we geld als we fietsen, want onze verzekering betalen we alleen als de auto rijdt. Dat het een initiatief is van Nationale-Nederlanden geeft ons vertrouwen dat het goed zit.â&#x20AC;?

Lezersactie Speciaal voor u als lezer van dit blad ontvangt u, zodra u overstapt op Bundelz, 25% korting op de aanschaf van een TomTom navigatiesysteem naar keuze. Ga naar www.bundelz.nl/ons en lees alles over deze aanbieding.

070 - 513 33 36 | hallo@bundelz.nl | www.bundelz.nl/ons

Bundelz is een initiatief van

portretten

ZINVOLLE ZORG IN DE NATUUR Op allerlei bijzondere plekken in Brabant worden zorg en natuur gecombineerd. Afgelopen zomer bezocht voormalig gedeputeerde Marianne van der Sloot er een aantal, samen met het bestuur van KBO-Brabant. In het oktober-nummer van de Ons kon u daarover lezen. In dit nummer zetten we opnieuw een aantal bijzondere locaties in de schijnwerpers.

ons

tekst Berber Bijma | beeld Arnold Reyneveld

Angèle Wijnhoven, manager bij Joris Zorg, over woonzorgboerderij D’n Bolle Akker in Vessem

‘Bewegingsvrijheid geeft een gevoel van autonomie’ ‘Op onze locatie in Vessem staan vijf boerderijen op één terrein. In drie daarvan wonen ouderen met dementie, in de twee andere mensen met een verstandelijke beperking. Een jaar of tien geleden zijn we met twee zorgorganisaties – Joris Zorg en Lunet Zorg – en een woningcorporatie bij elkaar gaan zitten om dit idee uit te werken. We wilden graag dat er ook in de kleine dorpen voorzieningen zouden komen voor mensen met een hulpvraag. Zo zijn we gekomen tot de gezamenlijke locatie voor deze twee doelgroepen. Onze overtuiging is dat deze groepen elkaar iets te bieden hebben. Mensen met een verstandelijke beperking halen bijvoorbeeld het oud papier op bij de ouderen of komen gezellig met ze koffiedrinken. Andersom helpen de ouderen iemand met een verstandelijke beperking weleens terug naar de begeleider, als ze denken dat het daar tijd voor is. We hebben allerlei kleine en wat grotere dieren op onze boerderijen. Vooral de mensen met een verstandelijke beperking werken met die dieren, maar een aantal wat jongere mensen met dementie helpt ook mee. We merken dat voor beide groepen het onderlinge contact en de zinvolle invulling van de dag het leven aangenamer maakt. Dat geldt al helemaal als er kinderen van de nabijgelegen school op het terrein komen. Dan is iemand ineens weer oma die een kind bij de hand neemt, in plaats van een hulpbehoevende oudere die wordt verzorgd door de zuster. We proberen activiteiten zoveel mogelijk voor beide bewonersgroepen samen te organiseren, waarbij mensen meestal kunnen kiezen tussen meedoen, toekijken of zich terugtrekken op de eigen kamer. We merken wel dat ouderen met steeds zwaardere problematiek bij ons binnenkomen. Gewoon gezellig samenzijn wordt daardoor een steeds grotere uitdaging. De grote bewegingsvrijheid op ons terrein is misschien wel het belangrijkst voor het welzijn van de mensen met dementie. We hebben geen poort, maar een detectiesysteem bij de uitgang van het terrein. Alleen als het nodig is, voorzien we een bewoner van een sensor die een seintje geeft als iemand het terrein dreigt te verlaten. Die bewegingsvrijheid is voor ons soms een behoorlijke uitdaging, maar tegelijk heel belangrijk, want mensen krijgen daardoor een gevoel van vrijheid en autonomie.’

magazine voor senioren

Peter Verkuijlen, regiomanager BrabantZorg, over Nieuwe Hoeven en Carrousel Groen in Schaijk

‘ Mensen krijgen weer een levensverhaal’ Een jaar of drie geleden wilden we het terrein rond verpleeghuis Nieuwe Hoeven graag herontwikkelen tot een innovatief concept waarin de natuur en natuurbeleving een grote rol spelen voor de 115 bewoners, van wie de meesten dementie hebben. Het terrein van 11 hectare is inderdaad herontwikkeld, met onder meer een voedselbos, een fruitpad en bloempluktuinen. Dat gebied moet natuurlijk onderhouden worden en met de gemeente raakten we in gesprek over mensen die langdurig van een uitkering leven en niet meer uit die situatie lijken te komen. Wij denken en werken in de Nieuwe Hoeven vanuit het concept van Positieve Gezondheid: we kijken naar wat iemand wél kan en welke behoeftes hij of zij heeft, in plaats van wat iemand níet kan. Zo zijn we ook met Carrousel Groen begonnen: een innovatieve dagactiviteit voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Aanvankelijk ging het alleen om werken in de natuur, maar er bleken ook mensen met andere behoeftes te zijn. Daarom hebben we nu ook een houtwerkplaats en een naaiatelier. In de keuken van de Nieuwe Hoeven die leegstond, zit nu een mooie horecavoorziening. Een ondernemer met een geheel eigen stijl leidt het project. We zien Carrousel Groen ook echt als een onderneming, niet als een zorgvoorziening. We hebben geen cliënten, maar assistent-medewerkers – tachtig inmiddels. De afgelopen drie jaar is er een hele mooie wisselwerking ontstaan, allerlei kanten op. We zijn een hybride organisatie geworden, waarbij assistent-medewerkers in het verpleeghuis meewerken en bewoners en hun familieleden bij Carrousel Groen. Sommige assistent-medewerkers zijn zelfs buiten werktijd vrijwilliger in de Nieuwe Hoeven geworden. Wat mensen wél kunnen, staat bij alles voorop. Daardoor hebben veel mensen weer een levensverhaal gekregen, een rol van betekenis. Dat geldt ook voor de bewoners van de Nieuwe Hoeven die meewerken bij Carrousel Groen: ze hebben een zinvolle taak, ondanks hun ziekte. Bovendien wordt het ziekteproces geremd door het werken in de natuur. We krijgen inmiddels veel belangstelling vanuit andere gemeenten, die ook iets met ons concept willen. De succesfactor is de relatie die we met de assistent-medewerkers aangaan. Ons loket sluit niet om vijf uur. Dat maakt dat mensen zich gezien voelen.’

ons

Marianne Rommens over Zorghoeve Kakelbont in Dinteloord

‘ Buitengebied is een prachtige plek voor een woonvoorziening’ ‘Vanuit mijn achtergrond in het jeugdwelzijnswerk lag het wel een beetje voor de hand om iets te doen met zorg op ons bedrijf. Mijn man en ik hebben een fruitteeltbedrijf, vroeger in combinatie met pluimvee. We zijn begonnen met kinderen op te vangen, inmiddels is de jongste 5 en de oudste 85. Mijn man doet vooral het agrarische deel; ik hou me bezig met de zorg. Er komen heel verschillende doelgroepen op ons bedrijf: kinderen met gedragsproblematiek, vroegtijdige schoolverlaters die we toch weer proberen te laten instromen in het onderwijs, volwassenen met psychiatrische problematiek of een verslavingsachtergrond en ouderen. De meeste ouderen die bij ons komen, zijn mensen met dementie die nog thuis wonen. Hun zelfredzaamheid wordt op die manier gestimuleerd en de mantelzorger wordt een dag ontlast. De ouderen die bij ons komen, doen lichte taken naar hun eigen mogelijkheden: een bankje verven, aardappels uit de moestuin halen, maar ook wandelen, koffiedrinken, kijken wat er allemaal op het bedrijf gebeurt. Wij vangen alleen overdag mensen op. We zouden ons werk heel graag willen uitbreiden met een logeer- en woonvoorziening, maar daarvoor krijgen we geen toestemming. We zitten in het buitengebied en daar wil de provincie geen nieuwe bebouwing en “verstening”. Daar kan ik op zich wel inkomen, maar wij zien bij onze doelgroep juist de behoefte om in het buitengebied te wonen. Aan de slag in de natuur, dat doet heel veel mensen goed. De kans dat het lukt, is heel klein geworden, maar we blijven het proberen. Wellicht kunnen we iets op een tweede locatie, met de zogeheten ruimte-voor-ruimteregeling, een provinciale regeling waarbij je onder voorwaarden nieuw mag bouwen in ruil voor de sloop van oude agrarische gebouwen. Er zullen de komende jaren heel wat agrarische gebouwen in de provincie vrijkomen. Daar moet toch iets mee gebeuren? In de loop der jaren is ons bedrijf uitgegroeid tot een gemeenschapje op zich. Onze passie is om mensen met elkaar te verbinden en onze mooie plek te delen. Als je ziet hoe de een met de ezel rondloopt en de ander aardappels naar de keuken brengt, dan is dat toch prachtig?’ ■

ons kloppend hart

DAAR GAAT-IE WEERRRâ&#x20AC;¦! 34

ons

tekst en beeld Ivo Hutten

Buiten is het nat en herfstig, maar binnen stijgt de temperatuur als het Rad van Avontuur overuren draait. KBO Volkel vierde onlangs haar zestigjarig bestaan met een grote fancy fair.

roeger was er jaarlijks een fancy fair waarvan de opbrengst meeging met de missionarissen en missiezusters naar hun goede doelen in Afrika of de koloniën. Spelletjes als ringwerpen en het grote Rad van Avontuur zorgden voor geld in het laatje. Met de editie van 2019 was dat niet anders. De zeskoppige feestcommissie zocht het goede doel alleen wat dichter bij huis: de Stichting Volkel Hartveilig, die zich inzet voor voldoende AED-apparaten in het dorp. 1. Henk van Erp (74) 2. Toon van de Ven (77) ‘Ik vind het prachtig om ons jubileum met zo’n knalfeest te vieren. Hopelijk maken we er nieuwe senioren enthousiast mee, want ledenwerving is ook een belangrijk doel van de fancy fair.’ 3. Els Peeters (73) ‘Elk dorp had vroeger wel een fancy fair. Samen met de kermis was dat een jaarlijks hoogtepunt waar iedereen naar uitkeek. Het enthousiasme was daarom groot om het na 25 jaar weer eens te organiseren.’ 4. Anneke van der Rijt (79) ‘We hebben de fancy fair van vroeger geprobeerd na te bootsen. Wij waren altijd van de partij, samen met de kinderen. Die waren toen al blij als ze een klein prijsje uit de grabbelton haalden.’ 5. Mia van den Brandt (66) ‘Ik kende een paar KBO’ers van onze carnavalsclub. Toen ik het idee van de fancy fair opperde waren er twee voorwaarden: ik moest wel helpen organiseren én ik moest lid worden van KBO Volkel. Dat heb ik gedaan!’ 6. Antoinet van de Broek (76)

magazine voor senioren

Fancy fair Daar gaat-ie weerrr...! Geen fancy fair is compleet zonder Rad van Avontuur, want daarmee win je de grote prijzen. In totaal draaide het rad op zondag 20 oktober maar liefst 36 rondes. Voordat er gedraaid werd, moesten eerst zestig loten verkocht zijn. De prijzen kreeg KBO Volkel deels geschonken door de lokale middenstand of werden aangeschaft met behulp van het Uden Fonds.

ACTIVITEIT

Fancy fair AANTAL BEZOEKERS

Enkele honderden OPBRENST

€ 2.700,- voor nieuwe AED-apparaten in Volkel AFDELING

KBO Volkel AANTAL LEDEN

450 leden LOCATIE

MFA De Schakel, Volkel OOK OP DEZE LOCATIE

Biljarten, kienen, sjoelen, koersballen, kaarten, jeu de boules, themamiddagen en cursussen

ontspanning Boeken, ﬁlms, uitstapjes en andere interessante dingen

FEEST OP Z’N DICKENS

Van Scrooge, Oliver Twist, Pickwick tot David Copperfield. Van weeskinderen tot dronkaards, van dienstmeisjes tot deftige lieden. Voor de vijftiende keer verandert het centrum van Drunen in de wereld van Charles Dickens, de beroemde Engelse schrijver. Ontmoet ruim vijfhonderd personages uit zijn boeken, laat u meevoeren door koormuziek, kerstliederen en straattheater. En geniet van de geur van punch en gepofte kastanjes, marshmallows, glühwein en brandend hout. Duizenden lichtjes maken het sprookje compleet. Locatie: Centrum Drunen. Data: zaterdag 14 december Dickens by Night, 17.00 tot 22.00 uur; zondag 15 december Dickensfestijn Drunen, 12.00 tot 17.00 uur. Entree: gratis. Meer informatie: www.dickensfestijndrunen.nl

OPROEP

Heeft u een mooi boek gelezen, een indrukwekkende tentoonstelling bezocht of een andere leuke uitstap gemaakt? Wij zijn benieuwd! Stuur uw tips naar de redactie van Ons: ons@kbo-brabant.nl

Kerst met een Russisch randje ‘De muzikale tovenaars uit Rusland’, zo worden ze weleens genoemd. Het Nevaensemble bestaat uit vijf topzangers en een pianiste. Het gezelschap wordt internationaal geroemd om zijn loepzuivere zang en is regelmatig op radio en tv te horen. Hun kerstconcert op Tweede Kerstdag is inmiddels een traditie, waar vaste bezoekers al maanden naar uitkijken. Aria’s, romances, duetten en trio’s. Volks- en kerkmuziek, allemaal van Russische componisten. Een oorstrelend samenzijn voor een warm kerstgevoel. Adres: St. Servatiuskerk, Schoolstraat 1, Megen. Datum: donderdag 26 december. Aanvang: 15.00 uur, deuren open om

WIJSHEID

‘Ik eer Kerst in mijn hart en tracht dat het hele jaar vol te houden’ CHARLES DICKENS (1812-1870) Britse schrijver van klassiekers als A Christmas Carol en Oliver Twist

14.30 uur. Toegang: gratis. Meer informatie: www.toerismemegen.nl

Senioren Expo Dinsdag 14 januari start weer de Senioren Expo, een complete beurs over sfeervol wonen en leven, reizen, gezondheid en beweging, hobby en creativiteit. Met, net als vorige jaren, het KBO Ontmoetingsplein. U kunt tijdens de Expo in een sfeervolle ambiance genieten van optredens van orkesten, koren en artiesten. Adres: NH Conference Center Koningshof, Locht 117, Veldhoven. Data: dinsdag 14 tot en met zondag 19 januari van 10.00 tot 17.00 uur. Entree: € 6,- met uw KBO-ledenpas (i.p.v. € 10,-). Meer informatie en tickets bestellen: www.seniorenexpo.nl

ons

tekst Suzanne Geurts

Messiah van Händel Wilt of kunt u er niet meer alleen op uit? En bent u een liefhebber van Händels meesterwerk de Messiah? Geen reden om thuis te blijven, want Stichting Vier het Leven begeleidt u van deur tot deur. Geniet van het Kempisch Kamerkoor, dat dit monumentale kerstconcert uitvoert met barokorkest en topsolisten, onder leiding van dirigent Cees Wouters. Een bron van inspiratie, troost en kracht.

Tip!

Adres: Kerkstraat 31, St. Willibrorduskerk,

Van Gogh-arrangement

Eersel. Datum: vrijdag 20 december.

De lezing over Van Gogh in het Het Noordbrabants Museum was zo’n groot succes, dat het museum heeft besloten om nóg een lezing te organiseren voor KBO-leden. Deze vindt plaats op zondag 12 januari 2020. Het programma ziet er als volgt uit: 13.30 uur: aankomst met koffie/thee. 14.00 uur: inleiding op de tentoonstelling door een Van Gogh-kenner. Hierbij worden enkele relaties van Van Gogh kort besproken, zodat het verhaal bij de kunstwerken en voorwerpen uit de tentoonstelling tot leven komt. 14.30 uur: bezoek aan de tentoonstelling Van Goghs intimi op eigen gelegenheid.

Toegangstijd: 19.30 uur. Prijs: € 44,50 voor een arrangement inclusief entree, consumpties, vervoer, begeleiding en reservering. Meer informatie en reserveren: (035) 524 51 56, bereikbaar op werkdagen tussen 9.00 en 18.00 uur.

5,3

Knusse kerststallen

online te koop via www.hnbm.nl/kbobrabant

Zeven kilometer met ruim tachtig kerststalletjes, een verlichte Mariakapel én een grote kerststal. Kerst in de Vleut vindt alweer voor de zevende keer plaats. Niet te missen voor de liefhebbers van het kerstverhaal. De kerststallenroute kunt u zowel lopen als fietsen. Ook bijzonder ’s avonds, want dan zijn veel stalletjes feestelijk verlicht. De route vindt u op www.kerstindevleut.nl of in de app ‘Routes in het Groene Woud’. De kerststal bij de Mariakapel wordt op zondag 15 december om 18.00 uur geopend.

Ticketverkoop sluit op 6 januari 2020.

Locatie: Mariakapel, Hogevleutweg, Best.

Let op, er is een beperkt aantal plaatsen

Entree: gratis. Openingstijden: de route kunt

beschikbaar.

u de hele dag lopen, de kerststal is dagelijks

Datum: zondag 12 januari. Waar: Het Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, ’s-Hertogenbosch. Prijs zonder Museumkaart: € 18 p.p. Prijs met Museumkaart: € 5,25 p.p. (vergeet niet uw Museumkaart mee te nemen). Tickets voor dit arrangement zijn uitsluitend

Beeld: Vincent van Gogh, Zelfportret, zomer 1887, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

magazine voor senioren

miljoen bezoekers trok De Efteling in 2018. Wist u dat u ook de Winter Efteling kunt bezoeken en zo nodig een scootmobiel voor een dag kunt huren?

geopend van 09.00 tot 22.00 uur. Meer informatie: www.kerstindevleut.nl

Maatjes

4703 BH Roosendaal 0165 599 936 www.humanitas.nl wbw@humanitas.nl Humanitas

Advertentie

Taalmaatjes

Wij zetten alles op alles.

Humanitas West-Brabant West

Thuisadministratie

West-Brabant West

Rouw & Verlies Maatjes

Maatjes

Taalmaatjes

Taalmaatjes Thuisadministratie Rouw & Verlies Thuisadministratie

Badhuisstraat 18 4703 BH Roosendaal Badhuisstraat 18 0165 599 936 4703 BH Roosendaal www.humanitas.nl 0165 599 936 wbw@humanitas.nl

www.humanitas.nl wbw@humanitas.nl

Rouw & Verlies

Vrijwilliger of deelnemer worden? Thuiszorg Matilda

www.thuiszorg-matilda.com

Thuiszorg Matilda

Zorg zoals u die wenst

Bel of mail onsofen meld Vrijwilliger je vrijblijvend aan! deelnemer worden? Bel of mail ons en meld je vrijblijvend aan!

Vrijwilliger of deelnemer worden?

Kerstarrangement Kerstarrangement

Bel of mail ons en meld je vrijblijvend aan!

Merry Christmas

3x overnachtingen 3x ontbijtbuffet 1x 3-gangendiner 1x 4-gangen Kerstdiner 1x Kerstbuffet Familie Krans Dorpsstraat 38 Zorgvlied

www.villa-nova.nl Telefoon: 0521 387 212 Email: info@villa-nova.nl

ngement a r r a t s r e K 75,- p.p. vanaf â&#x201A;Ź 2

Advertentie

Bij aanschaf van een hoortoestel in de maanden november en december 1 jaar gratis hoortoestelbatterijenâ&#x20AC;?.

8,5

interview

Als verouderingswetenschapper bij kennisinstituut Leyden Academy onderzoekt hij hoe we langer gezond kunnen leven. Met als missie: meer mensen gezond oud laten worden en op een ﬁjne manier laten genieten van alle fases van het leven. David van Bodegom: ‘Ik wil mensen niet beter maken, maar gezond houden.’ tekst Susanne Mullenders | beeld Marc de Haan

V DAVID VAN BODEGOM

over de biologie van het ouder worden 40

an huis uit is hij historicus, hij had een late roeping om arts te worden, en specialiseerde zich uiteindelijk in de biologie van veroudering. ‘Ik raakte gefascineerd door de vraag waarom een muis in twee jaar veroudert, een mens in tachtig jaar en een schildpad in 250 jaar’, vertelt verouderingswetenschapper dr. David van Bodegom (41). ‘Voor mijn promotieonderzoek naar veroudering kwam ik terecht op het platteland van Ghana. Daar worden mensen heel anders oud dan hier. Weliswaar zijn daar veel infectieziektes, maar typische ouderdomsziektes zoals diabetes, hart- en vaataandoeningen, hoge bloeddruk, zag ik daar niet. Toen ik terugkwam, kón ik gewoonweg geen huisarts meer worden. Ik wilde mensen niet beter maken, maar gezond houden.’

ons

Meer mensen gezond oud Van Bodegom heeft een doel: hij wil meer mensen de kans geven om gezond tachtig te worden en alle fases van het leven op een plezierige manier door te maken. Hij wil zich uitdrukkelijk niet bezighouden met de vraag hoe we nóg ouder kunnen worden, want: ‘Er zijn behoorlijk grote maatschappelijke verschillen. Hoogopgeleide mensen leven gemiddeld zeven jaar langer dan laagopgeleide mensen. En bovendien leven ze gemiddeld negentien jaar langer in goede gezondheid. Dat is niet omdat ze meer pillen kunnen betalen, nee, dat komt doordat ze gezonder leven. Ik vind het belangrijk dat meer mensen met pensioen gaan zónder een hoog cholesterol of last van hun knie. Begrijp me niet verkeerd: iedereen kan pech hebben. Maar veel aandoeningen ontstaan door een verkeerde levensstijl. Ouderdomsdiabetes bijvoorbeeld: een miljoen mensen in Nederland hebben dat. Bij een groot deel van hen komt dat doordat ze te dik zijn – maar liefst 50 procent van de Nederlandse volwassenen is immers te dik. Diabetes kun je voorkomen. Je kunt het zelfs genezen. Hoe? Door een gezonde levensstijl. Het is mijn missie mensen daar bewust van te maken.’

En net zoals een wondje een litteken achterlaat, zo herstelt ons lichaam ook van binnen niet perfect. Bovendien vind ik het maatschappelijk ongewenst om iedereen die oud is, per definitie ziek te noemen. Er zijn zeventigjarigen die gezonder zijn dan veertigjarigen.’ De slijtage gaat bij een muis sneller dan bij een walvis. Van Bodegom verklaart dat vanuit de theorie van het wegwerplichaam: een levend wezen hoeft maar zo lang mee te gaan als nodig is om zich voort te planten. Van Bodegom: ‘Mensen planten zich voort tot een jaar of veertig. Onze kinderen hebben ons dan nog een jaar of twintig nodig voordat ze zich zelf kunnen redden. Dus ons lichaam moet ongeveer zestig jaar meegaan. Na die zestig jaar verstrijkt de garantie, dan zitten we in onze biologische reservetijd.’ Hij benadrukt dat dit geldt in het algemeen: ‘Iedereen kan pech hebben en bijvoorbeeld ongeneeslijk ziek worden op zijn twintigste. Maar in principe gaat het bij de meeste mensen goed tot een jaar of zestig. Hoe beter je in die periode zorgt voor je lichaam, hoe beter de conditie waarin het verkeert als het de reservetijd ingaat. En hoe groter dus de kans op een langer en vitaler leven.’

Geen ziekte

Slaapprobleem?

Een grote groep wetenschappers beschouwt ouderdom als ziekte. Zij zijn op zoek naar het medicijn dat die ziekte kan genezen. Van Bodegom deelt die visie niet: ‘Ouderdom is geen ziekte, maar een normaal slijtageproces. Alles wat je gebruikt veroudert, dus ook je lichaam. Veroudering start al in de baarmoeder. Want we slijten niet alleen van externe factoren – UV-straling, tabaksrook – maar ook van processen in ons lichaam. Ons lichaam is een chemische fabriek die stoffen omzet in andere stoffen en zo bijproducten vormt die schade aanrichten.

In zijn boek Het geheim van de schildpad (zie hiernaast) gaat Van Bodegom in op de vraag waarom bepaalde dieren, zoals een schildpad, zoveel langzamer verouderen dan andere. En hij trekt van daaruit parallellen met mensen. Van knaagdieren die een winterslaap houden, weten we dat ze ouder worden dan soortgenoten die dat niet doen. Wat kunnen we daarvan leren? Van Bodegom: ‘Wij mensen kunnen geen winterslaap houden, maar ook voor ons is slaap een periode van herstel. Wie minder dan zeven uur slaapt, veroudert sneller. Gemiddeld slapen we in Nederland zeven

magazine voor senioren

Meer weten? Kijk op www.davidvanbodegom.nl Ook kunt u het boek Het geheim van de schildpad, Wat dieren ons leren over lang leven van David van Bodegom lezen, of het boek Tien jaar cadeau, Nieuwe inzichten om langer gezond te leven van David van Bodegom en Rudi Westendorp.

Advertentie

Zorg- en welzijnshulpmiddelen van Medipoint U kunt bij ons lenen, huren en kopen

1 loket voor alle zorghulpmiddelen Sommige dingen wilt u niet opgeven, wat er ook gebeurt. Zelfstandigheid en sociale contacten bijvoorbeeld. De hulpmiddelen van Medipoint zorgen voor bewegingsvrijheid en zelfredzaamheid. Medipoint staat bovendien garant voor deskundig advies en service. Medipoint heeft een breed assortiment zorgen welzijnshulpmiddelen. Of het nu gaat om advies, lenen, huren of kopen: bij Medipoint kan iedereen terecht met zijn zorgvragen. Ook bij u in de buurt!

Kosteloos hulpmiddelen lenen

Medipoint locaties bij u in de buurt:

Heeft u tijdelijk een hulpmiddel nodig? U kunt bij ons terecht.

Medipoint l Careyn, Slingerweg 87, Breda Medipoint l Thebe, Kerkwerve 50, Etten-Leur Medipoint l Thebe, Heuvelstraat 1B, Oosterhout Medipoint l TWB, Belder 2, Roosendaal Medipoint l TWB, Boerhaaveplein 9A, Bergen op Zoom

Denk aan: • loop- en transferhulpmiddelen* • douche- en toilethulpmiddelen • rolstoelen • bedden • matrassen Wij werken * samen met • rollators alle zorg • kraamproducten verzekeraars! Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op medipoint.nl/lenen

En uitleenpunten in heel de regio. Kijk voor een locatie bij u in de buurt op: www.medipoint.nl/winkels Wilt u liever advies aan huis? Maak vrijblijvend een afspraak met onze Thuisservice via 088 - 10 20 100 of via medipoint.nl/thuisservice

*Kijk voor de afspraken met uw ledenvereniging op medipoint.nl/lenen

Lenen, huren en kopen

088 – 10 20 100 www.medipoint.nl

uur en twintig minuten, dus dan kun je wel nagaan dat veel mensen die zeven uur niet halen.’ Van Bodegom legt uit hoe dat komt. ‘Als het donker wordt, maken onze hersenen melatonine aan: dat zorgt ervoor dat we slaap krijgen. Maar wat doen wij als het donker wordt? We doen het licht aan. En dan stopt de aanmaak van melatonine. We kijken nog een tijdje tv of zitten op onze tablet en dan gaan we naar bed. En daar liggen we met wijd open ogen te denken dat we een slaapprobleem hebben, terwijl we ons eigenlijk gewoon niet hebben voorbereid op slapen. We moeten dus kritisch naar ons eigen gedrag kijken in het laatste uur voordat we naar bed gaan. Het is beter om dan nog wat muziek te luisteren of warm te douchen. En telefoons, tv’s en dergelijke moeten we weghouden uit de slaapkamer. Dan zal slapen in veel gevallen makkelijker worden.’

Tien jaar cadeau Samen met hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp heeft Van Bodegom Tien jaar cadeau geschreven, een boek vol praktische tips. ‘Hierin stappen we af van de strategie van gebieden en verbieden. Dertig jaar lang hebben we van onze dokters gehoord dat we meer moeten bewegen, en niet te vet, te zoet of te zout mogen eten. Nu, dertig jaar later, kunnen we concluderen dat Nederland er niet gezonder op is geworden. Eigenlijk is ons gedrag daar niet schuldig aan, maar onze moderne omgeving. En dus moeten we de omgeving aanpassen.’ In Tien jaar cadeau omschrijven Van Bodegom en Westendorp de methode van de vier V’s.

Verwijderen Haal ongezonde prikkels weg. Als we die uit het zicht zetten, eten we er minder van. Doe koekjes dus niet in een glazen pot, maar liefst in een trommel. En zet die trommel niet op het aanrecht maar in een keukenkastje.

Vervangen Zorg voor gezonde prikkels. Zet bijvoorbeeld een schaaltje wortels op de tafel waar normaal chocolaatjes staan. Ongemerkt gaan we daar dan meer van eten.

Scharrel- versus plofkip

Vermijden

Niet alleen van dieren, maar ook van Ghanezen kunnen wij gezondheidslessen leren, vertelt Van Bodegom. ‘Op het platteland van Ghana komen welvaartsziektes bijna niet voor. Ouderen daar zijn slank en fit, doordat ze de hele dag scharrelen: ze voeren de kippen, werken op het land, halen water. In het westen scharrelen we niet meer, hier leven we meer als plofkippen. We zijn veel te inactief en zitten de hele dag: op kantoor, thuis, in de auto. En in tegenstelling tot de Ghanezen – die eten wat het land hen te bieden heeft – eten we te veel; veel meer dan we verbranden. Die balans kunnen we herstellen door intensief te gaan sporten, maar liever niet, want daar slijt ons lichaam veel sneller van dan van scharrelen. Dus wat mij betreft moeten we gewoon meer slapen, meer scharrelen en minder eten.’ ■

In openbare ruimtes kunnen we niet verwijderen en vervangen, maar wél vermijden. We kunnen dus beter niet via het winkelcentrum naar huis lopen, maar eromheen wandelen.

magazine voor senioren

Voorbereiden Als vermijden ook geen optie is, kunnen we voorzorgsmaatregelen treffen. Als we bijvoorbeeld een feestje hebben, kunnen we van tevoren een banaan en een groot glas water nemen. Dan nemen we ongetwijfeld minder bitterballen en chardonnay. Van Bodegom is overigens geen voorstander van een streng dieet. ‘Nee, daar worden we alleen maar ontzettend chagrijnig van. Eigenlijk moeten we gewoon leven zoals het normaal is voor een mensdier: we moeten scharrelen, iets minder eten en goed slapen.’

WINACTIE! We mogen 10 exemplaren weggegeven van het boek Tien jaar cadeau! Wilt u kans maken op een van de boeken? Schrijf dan naar Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ʼs-Hertogenbosch of mail naar: redactieons@kbo-brabant.nl Vermeld als onderwerp: ʻTien jaar cadeauʼ.

Reserveringlijn: 0 5 5 - 2 0 3 2 0 2 2 7 dagen per week van 8:00 t/m 19:00 uur Nederlands gesproken * Buiten Nederland: +31 55 20 320 22

Zorgeloos genieten

............................................................................................................................................................

HOTEL AM WALL

HOTEL MAYZER Moezel, Treis-Karden

INBEGREPEN IN HET ALL IN HOTEL AANBOD VAN ALL IN HOTELS.NL

Jan. €169,95

INBEGREPEN IN HET ALL IN HOTEL AANBOD VAN ALL IN HOTELS.NL

Dec. €159,95

5 Daags All in Arrangement met o.a.

en Apfelkorn • Iedere avond vertier en entertainment

• Wijn proeverij met presentje na afloop! • GRATIS div. auto-, wandelroutes en een lunchpakket, GRATIS Kortingskaartjes voor Boottocht

• Ontvangst met warme lunch of koffie met gebak • 4 x Overnachting met uitgebreid “All In” ontbijtbuffet • 4 x Warme lunch of lunchpakket • 4 x Buffet of 3 gangen menu • NIEUW : Koffiecorner koffie en thee gehele dag GRATIS • Dagelijks alle drankjes van 17:00 t/m 24:00 GRATIS! bieren, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers Aankomstdata en Prijzen December 2019: 1, 15, 19 ...................................................... € 194,96 p.p. Januari 2020: 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26 ...................ACTIE!! € 169,95 p.p. Voor verdere data & info, zie www.allinhotels.nl Géén boekingskosten, géén 1 persoon toeslag, géén administratiekosten, géén aanbetaling verplicht

0031 552 032022

HOTEL HEIDERHOF

Dec. €165,00

• Ontvangst met warme lunch of koffie met gebak • 4 x Overnachting met uitgebreid “All in” ontbijtbuffet • 4 x Warme lunch of lunchpakket • 4 x Driegangenkeuze menu • NIEUW : Koffiecorner koffie en thee gehele dag GRATIS • Dagelijks alle drankjes van 17:00 t/m 24:00 GRATIS! bieren,wijnen,fris- en vruchtendranken,jenevers

en apfelkorn • GRATIS Dagtocht per touringcar door het Westerwald • Iedere avond vertier en entertainment o.a live muziek, dorpswandeling en Quizavond. Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd • GRATIS div. auto-, wandelroutes en een lunchpakket • GRATIS gebruik overdekte stalling • GRATIS uitstapjesboekje t.w.v. €6,95 en gebruik infotheek

Aankomst data en Prijzen December 2019: 1, 5, 9, 13, 17 ..............................ACTIE!! ...............................ACTIE!! € 165,00 p.p. Februari 2020: 2, 6, 10, 14, 18 .............................................. € 169,95 p.p. Februari 2020: Carnaval 22, 26 ............................€ 259,95/ € 229,95 p.p. Voor verdere data & info 2020, zie www.allinhotels.nl Kerst arrangement 22 tot 26 december + 1 dag cadeau!............................. €299,95 Oud & Nieuw Arrangement 29 December 2019 tot 2 Januari 2020......................... €279,95

www.allinhotels.nl of bel 0031 552 032022

over de Moezel, GRATIS gebruik overdekte stalling, GRATIS uitstapjesboekje t.w.v. €6,95 en gebruik infotheek

Aankomstdata en Prijzen 159,95p.p. p.p December 2019: 7, 11, 15 ......................................ACTIE!! € 159,95 Februari 2020: 15, 27 ............................................................... € 189,95 p.p. Februari 2020 Caranaval 19 & 23 ........................................ € 229,95 p.p. Maart 2020 3, 7, 11, 15, 19, 23, 27 ...................................... € 219,95 p.p. Voor verdere data & info 2020, zie www.allinhotels.nl

Drenthe, Nederland

5 Daags All in Arrangement met o.a.

Kijk voor meer All in Hotels of informatie op

Tap bieren, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers en apfelkorn

HOTEL HET WITTEVEEN

Westerwald, Eifel- & Rheingebied

INBEGREPEN IN HET ALL IN HOTEL AANBOD VAN ALL IN HOTELS.NL

• Ontvangst koffie met gebak ! • 4 x Overnachting met uitgebreid “All in” ontbijtbuffet en warme lunch of lunchpakket • 4 x Culinair Buffet voor de vlees, vis liefhebber en natuurlijk vegetarisch • All-in : Koffiecorner koffie & thee, Appelsap & Jusd’orange gehele dag GRATIS • Dagelijks alle drankjes van 18:00 t/m 23:00 GRATIS!

INBEGREPEN IN HET ALL IN HOTEL AANBOD VAN ALL IN HOTELS.NL

Dec. €179,95

5 Daags All in Arrangement met o.a.

• Ontvangst met warme lunch of koffie met gebak • 4 x Overnachting met uitgebreid “All in” ontbijtbuffet • 4 x Warme lunch of lunchpakket • 4 x Driegangenkeuze menu / Buffet • GRATIS Koffiecorner koffie en thee gehele dag • Dagelijks alle drankjes All in: 17:00 t/m 24:00 GRATIS • Bieren van de tap- normaal en wit bier, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers en Apfelkorn & Bayleys.

• GRATIS mooie Dagtocht per Huifkar door de prachtige Drenthse omgeving (directe omgeving) en aansluitend een bezoek aan Biologische Kaasboerderij

• Hier word u ontvangen met een kopje koffie en eerst een introductie en natuurlijk een heerlijke proeverij!

• Bij geen dagtocht GRATIS entree kaarten voor het gedenkwaardige kamp Westerbork. • Iedere avond vertier en entertainment o.a, live muziek, wandeling en Quizavond • Hierbij wordt regelmatig een bittergarnituur geserveerd. • GRATIS gebruik versnellingsfietsen en alle andere hotel faciliteiten • GRATIS div. auto-,fiets en wandelroutes en een lunchpakket • GRATIS uitstapjesboekje t.w.v. €6,95 en gebruik infotheek Aankomst data & Prijzen December 2019: 9, 13, 17.......................................ACTIE!! 17.......................................ACTIE!! € 179,95 159,95 p.p Januari 2020: 3, 23, 27, 31....................................................... € 189,95 p.p. Februari 2020: 4, 8, 12, 16, 20, 28 ........................................ € 189,95 p.p. Voor verdere data & info 2020, zie www.allinhotels.nl

Nederlands telefoonnummer, dus geen hoge kosten met buitenlandse nummers bellen! Boekingslijn: 7 dagen van 8.00 uur tot 19.00 uur bereikbaar! Voor alle All in Hotels geldt géén boekings- en reserverings kosten, geen 1-persoonskamers toeslag. Alle fouten voorbehouden en exclusief eventuele toeristenbijdrage.

VRAAG NU DE BROCHURE 2020 AAN! Géén aanbetaling verplicht

Knip deze advertentie uit en ontvang €5 korting bij aankomst

Soest, Sauerland

............................................................................................................................................................

onsje geluk

tekst en beeld Ivo Hutten

Truus Visser (70) uit Hurwenen:

‘Klei is buigzaam, net als het leven’ Keramiste Truus Visser koopt nooit cadeautjes voor anderen. Die maakt ze liever zelf. En veel cursisten van haar hobbyclub volgen dat voorbeeld inmiddels. Ze komen graag in het grote atelier in haar achtertuin waar ze al twintig jaar lesgeeft in boetseren, bakken en glazuren. ‘Het is zó mooi om iets wat je in je hoofd hebt, met je handen te maken. Ik maak nu een vogelflat voor de verjaardag van een vriendin. Dan kan ik naar de winkel lopen, maar het is veel leuker en persoonlijker om het zelf te maken. Bovendien: het is altijd uniek. Je maakt nooit exact hetzelfde nog een keer. Het meest trots ben ik op het borstbeeld dat ik van mijn man heb gemaakt. Daar heeft hij heel lang voor moeten stilzitten! Klei is buigzaam, net als het hele leven eigenlijk. Je kunt het vormen zoals je wil. Dat fantastische gevoel wil ik doorgeven aan mijn cursisten. Eens in de twee jaar, in het tweede weekend van juni, exposeren ze hun mooiste werk in mijn tuin. Een gezellige boel is het dan, met vaak wel driehonderd bezoekers.’ ■

reportage

PROEVERIJ VAN EIWITVERRIJKTE MAALTIJDEN Zo lang mogelijk gezond blijven, dat willen we allemaal. Maar naarmate we ouder worden, eten we steeds minder. En zo is de kans groot dat we te weinig voedingsmiddelen binnen krijgen. Eiwitten vooral, terwijl we die zo hard nodig hebben. Wist u dat er speciale voeding is die én lekker is én verrijkt is met eiwitten? Leden van KBO-Afdeling ’t Heike maken er kennis mee bij Stichting Maaltijdenexpres Brabant in Tilburg.

ons

tekst Lotte Bogaerts | beeld Arnold Reyneveld

red Bergmans van Carezzo vertelt uitgebreid over de eiwitverrijkte voeding die het bedrijf heeft ontwikkeld. Het gaat om eten waaraan eiwitten zijn toegevoegd, zonder dat je dat proeft. Els Donders (76) herkent zich helemaal in zijn verhaal. ‘Hoe ouder we worden, hoe kleiner onze eetlust is. Vroeger aten we veel meer. Nu eten we vooral omdat het moet of omdat de klok het aangeeft, maar niet omdat we honger hebben.’ Dat zij en haar man Jos (80) weleens te weinig eiwitten zouden binnenkrijgen, is dus niet zo onwaarschijnlijk. Elke dag kookt Els zelf, kant-en-klaarmaaltijden komen er niet in en Jos is blij dat zijn vrouw zo lekker kan koken. ‘Natuurlijk let ik er wel op dat we gezond eten, maar eiwitten? Nee, nooit naar gekeken.’ Het stel geniet zichtbaar van de proeverij. De gestoofde prei gaat er goed in en ook de hachee smaakt heerlijk. De gerechten gaan helemaal op. ‘Het vlees is lekker mals en je proeft helemaal niet dat er iets aan is toegevoegd. Ik was van tevoren een beetje bang dat het zou tegenvallen, maar ik vind het erg lekker’, vertelt Els. Deelneemster Toos van Amelsfort (90) vindt de maaltijden wat flauw en roept grinnikend dat ze liever een glaasje Schrobbelèr vooraf had gelust. Maar haar buurvrouw Riet van de Sande (94) vindt dat het eten goed is klaargemaakt. Ze woont nog zelfstandig en kookt elke dag zelf. Er wordt flink voor haar geapplaudisseerd. Zo hoopt iedereen wel oud te worden.

Meedenken met de klant We zijn vandaag te gast bij Stichting Maaltijdenexpres Brabant in Tilburg. magazine voor senioren

Coördinator Hans van Rooij vertelt over het uitgebreide assortiment van de Maaltijdenexpres. Met een grote groep vrijwilligers bezorgt deze organisatie maaltijden én boodschappen in de regio. Tijdens de rondleiding door het pand maakt vooral de enorm grote en ijskoude koeling (4 graden Celsius) indruk. Zeker niet iedereen gaat naar binnen: de meeste bezoekers vinden het veel te koud en bovendien voelt niet iedereen zich prettig in zo’n afgesloten ruimte. Dan arriveert een van de bezorgauto’s bij de Maaltijdenexpres en zien we hoe de maaltijden in de regio worden bezorgd. Daar is goed over nagedacht. De bezorging is altijd afgestemd op de wensen en behoeften van de klant. De bestelformulieren hebben elke week een andere kleur. Van Rooij legt uit waarom:

Hans en zijn collega van de Maaltijdenexpres delen uit

De slimme bestelformulieren van de Maaltijdenexpres

Kun je niet gewoon meer eieren eten? Tijdens de presentatie van Carezzo stelt Toon Hopmans (82) een slimme vraag: ‘Eiwit zit toch in eieren? Kun je dan niet gewoon meer eieren eten?’ Ja, dat klopt wel, maar het eiwit dat senioren tekortkomen, kun je niet aanvullen met alleen eieren. Bovendien eten ouderen minder, dus dan zouden ze tegen heug en meug eieren moeten eten. Dat is geen optie. Eiwitten zijn helaas niet als pilletje of in poedervorm beschikbaar. Sterker nog: puur eiwit is hartstikke vies, vertelt Fred Bergmans van Carezzo. Elke maaltijd, soep, sap en brood hebben ze daarom uitgebreid getest, geproefd en aangepast totdat het precies hetzelfde smaakt als gewoon, lekker eten. De voeding is te koop via www.carezzo.nl en in een groot deel van Noord-Brabant te bestellen via www.maaltijdenexpres.nl

De groep geniet van het eiwitverrijkte eten

Carezzo heeft een zeer uitgebreid assortiment

30+

GEMAK DIENT DE MENS KLEINE MAALTIJDEN MET EXTRA EIWIT U als oudere weet maar al te goed dat de warme maaltijd vaak teveel is en deels blijft staan, want uw eetlust is wat minder geworden. Toch heeft u juist behoefte aan extra eiwit. Daarom heeft Carezzo hiervoor een oplossing gevonden. Dat is een gemakkelijke manier om uw eiwitinname te verhogen terwijl u minder hoeft te eten.

KIEZEN WAT JE LEKKER VINDT EN KRIJGEN WAT JE NODIG HEBT

Carezzo brengt 10 populaire koelverse maaltijden in kleine porties van 350 gram, met 30 gram eiwit. De porties zijn kleiner dan de reguliere maaltijd van 500 gram, die vaak 20-25 gram eiwit bevat. De maaltijden zijn gemakkelijk op te warmen in de magnetron. De Stichting Maaltijdenexpres Brabant in Tilburg, zorgt met haar team van vrijwilligers ervoor dat deze maaltijden wekelijks naar u toe komen. Zo kunt u op een prettige manier verzekerd zijn dat u voldoende eiwit binnen krijgt.

# Stuur mij gratis de nieuwe herfst / winter brochure toe, met KBO-Korting! Naam ____________________________________________________________________________________________________ Adres _____________________________________________________________________________________________________ Postcode _________________ Telefoon _______________________________________________________________________ Woonplaats _______________________________________________________________________________________________ Stuur deze bon in een envelop -frankeren is niet nodig- naar: MAALTIJDENEXPRES, Antwoordnummer 60779, 5000WB Tilburg. Of bel 013-544 2513

‘Want wie weet nou meteen in welke week we zitten? Nu hoeven klanten alleen de kleur van het formulier door te geven.’ Er wordt instemmend en waarderend geknikt en gemompeld: dat klinkt goed, dat de Maaltijdenexpres met klanten meedenkt en het ze gemakkelijker maakt.

Nooit op eiwitten gelet ‘Misschien hoort dat wel bij ouder worden: dat je wil dat dingen makkelijker zijn’, zegt de 81-jarige Ria Hopmans. Zij is met haar man Toon (82) en hun vrienden Ria (69) en Karel Jansen (71) op de bijeenkomst. Ze kennen elkaar via KBO en hebben een mooie vriendschap opgebouwd. ‘En weet je wat zo handig is? Je hoeft maar één keer “Ria” te roepen en ze reageren allebei’, lacht Toon hartelijk. Elke week eten de vier vrienden een avond samen in het Wijkcentrum In De Boomtak in Tilburg. Vandaag genieten ze volop van de eiwitverrijkte maaltijden van Carezzo. Er is brood, beleg, soep, sap en er zijn warme maaltijden, zoals macaroni bolognese, hutspot met hachee en een kipragoutschotel. Ook voor hen geldt dat ze nooit eerder rekening hebben gehouden met de hoeveelheid eiwit in hun voeding. ‘Nu we hier bewust van zijn geworden, ga ik er echt op letten, hoor. Als zelfs de meeste ziekenhuizen in Nederland deze voeding gebruiken voor hun oudere patiënten, dan moet het wel goed zijn. Ja, ik denk zeker dat we dit een aantal keer per week gaan eten. Ik ben heel blij dat we naar deze bijeenkomst zijn gekomen’, zegt Ria Hopmans. ‘En we blijven natuurlijk veel bewegen. Zo doen we aan gymnastiek via onze Afdeling en elke week gaan we linedancen’, vertelt ze met een lach.

Geen dag zonder toetje Haar man vult aan: ‘Dankzij deze bijeenkomst zijn we wijzer geworden en wakker geschud, deze informatie is magazine voor senioren

Na afloop krijgen alle deelnemers een goodiebag mee naar huis

nieuw voor ons. Nu kunnen we dit ook aan anderen doorgeven. Ik veronderstel dat deze voeding helpt om langer gezond te leven, dus dan gaan we daar gewoon mee beginnen. Je moet geen dingen uitstellen, maar nu doen wat nog kan.’ Ondertussen wordt er uitgebreid gesnoept van het eiwitverrijkte ijs, zowel in vanille- als aardbeiensmaak. Het ijs is binnenkort ook leverbaar via de Maaltijdenexpres, alle andere gerechten kan de Brabantse maaltijdservice nu al thuis bezorgen. Aan tafel van de twee Ria’s en hun mannen worden de bakjes helemaal leeg gelepeld. Ria: ‘Ja, we willen zeker gezond leven en eten, maar dat toetje… dat móét! Er gaat geen dag voorbij zonder toetje.’ ■

En jawel, er is óók eiwitverrijkt ijs!

Waarom hebben we eiwitten nodig?

Even de ingrediënten van de Carezzo producten bestuderen

Het eten van Carezzo smaakt niet alleen lekker, maar ziet er ook goed uit

In eiwitten zitten belangrijke aminozuren die spieren, die afbreken wanneer we ouder worden en minder bewegen, weer helpen opbouwen. Als we ouder worden gaan we over het algemeen steeds kleinere porties eten, en dan krijgen we ook steeds minder eiwitten binnen. En dat terwijl we die eiwitten juist zo hard nodig hebben. Eiwitverrijkte voeding zorgt ervoor dat we ook met kleinere porties tóch aan de juiste hoeveelheid eiwitten komen om onze spieren op te blijven bouwen. Meer weten over het belang van eiwitten? In Ons 9 interviewden we voedingswetenschapper Joost Linschooten over dit onderwerp. U kunt die editie teruglezen op www.kbo-brabant.nl/ons-magazine

“Dankzij

vervangende mantelzorg kan ik weer tot rust komen”

Mantelzorgers besteden vaak veel tijd aan de zorg voor hun zieke naaste. Ze willen hen een zo waardig mogelijk leven bieden. Dat gaat niet vanzelf. Eén op de zeven mantelzorgers ervaart hun zorgtaak als ‘zwaar tot zeer zwaar’.

advertentie

Frans de Jel (64) is mantelzorger. Hij zorgt thuis intensief voor zijn ernstig zieke vrouw Mirjam. Zij lijdt aan een ernstige vorm van dementie. “Eerst nam ik bijna alle zorg op me. Het aankleden, het wassen, het meegaan met doktersafspraken, maar ook de huishoudelijke taken. Daarnaast was er ook het regelwerk met veel verschillende instanties. Dat was zwaar. Het voelde alsof ik er vaak alleen voor stond.”

“Even naar mijn chalet om op te laden. Heel fijn!” Frans heeft inmiddels hulp gekregen bij de zorg voor Mirjam. Door een zware operatie kan hij namelijk zelf niet alles meer doen. Mirjam uit haar stoel tillen kan Frans bijvoorbeeld nu niet meer. “De mantelzorg wordt één dag in de week overgenomen. Die dag ga ik naar mijn chalet om even tot rust te komen. Heel fijn! Dat heb ik echt nodig om even op te laden.”

Ruime vergoedingen voor mantelzorg Veel mensen die intensief zorgen voor een naaste kunnen wel wat hulp gebruiken. Bent u mantelzorger, net als Frans? En bent u aanvullend verzekerd bij VGZ via KBO-Brabant? Dan krijgt u tot 25 dagen vervangende mantelzorg en tot € 1.000 voor een mantelzorgmakelaar die u helpt met regeltaken.

Met de aanvullende zorgverzekering VGZ Zorgt profiteert u van nog meer voordelen: Tot 32 behandelingen fysiotherapie Tot € 700 budget voor preventie Aantrekkelijke korting op uw premie De hoogte van de vergoedingen hangt af van de door u gekozen aanvullende verzekering.

Bekijk alle

voordelen op

vgz.nl/kbo-brabant

achtergrond

‘ARMOEDEBELEID VAN GEMEENTEN LOOPT VER UITEEN’ Te veel Brabantse ouderen hebben een laag inkomen in combinatie met hoge woon- of zorgkosten en schamen zich om daarover te praten. Ondertussen schieten gemeenten – sinds een paar jaar verantwoordelijk voor armoedebeleid – schromelijk tekort en zijn de onderlinge verschillen groot. Dat concludeert Henk Weijnen na onderzoek onder Brabantse gemeenten. KBO-Brabant maakt de komende tijd meer werk van het ondersteunen van mensen met een laag inkomen.

ons

tekst Berber Bijma | beeld Shutterstock

enk Weijnen uit ’s-Hertogenbosch onderzocht van bijna 70 procent van alle Brabantse gemeenten hoe zij voor chronisch zieken en gehandicapten invulling geven aan hun ‘armoedebeleid’: de financiële steun aan mensen met een laag inkomen. ‘Ik schrok van de uitkomsten van mijn eigen onderzoek’, vertelt hij. Hoe groot is het probleem van ouderen met een laag inkomen? ‘Landelijk gezien heeft officieel 3,3 procent van de ouderen een laag inkomen. Dat is een stuk minder dan de ruim 8 procent van de héle bevolking die een laag inkomen heeft. Maar dat officiële cijfer is naar mijn mening misleidend. Het houdt er namelijk geen rekening mee dat veel ouderen hoge woon- en zorgkosten hebben. Hoge woonkosten omdat ze relatief vaak voor een aangepaste woning aangewezen zijn op een dure huurwoning en hoge zorgkosten omdat relatief veel ouderen – 40 tot 50 procent – chronisch ziek of gehandicapt zijn. De grootste risicogroepen onder ouderen zijn diezelfde chronisch zieken of gehandicapten, mensen met een heel klein aanvullend pensioen boven op hun AOW, mensen die een tijd in het buitenland hebben gewoond of over de grens hebben gewerkt en daardoor minder AOW krijgen én mensen met weinig inkomen en hoge vaste lasten. Die laatste groep wordt nogal eens vergeten en praat er zelf ook niet makkelijk over, maar dreigt steeds groter te worden. Deze mensen hebben een inkomen net boven de armoedegrens en worden daarom niet meegerekend in de statistieken, maar omdat ze hoge kosten hebben voor hun aangepaste woning, servicekosten, zorgkosten en eigen bijdrages, blijft er per saldo toch te weinig over.’

magazine voor senioren

Hoe is de Brabantse situatie? ‘Brabantse ouderen hebben iets minder vaak een laag inkomen dan het landelijk gemiddelde. Wat ik wel heb gezien bij het onderzoek naar de Brabantse gemeenten: het maakt een enorm verschil waar je woont. In 2015 is het beleid voor mensen met een laag inkomen van het Rijk naar de gemeenten gegaan. Die geven daar heel verschillend invulling aan. Sommige gemeenten schelden de eigen bijdrage voor de Wmo kwijt, compenseren het eigen risico voor de zorgverzekering of keren een jaarlijks vast bedrag uit aan chronisch zieken en gehandicapten zoals het Rijk dat tot 2015 deed. Andere gemeenten doen dat niet of veel minder. Per gemeente levert dat behoorlijke inkomensverschillen op.’ Wat doet KBO-Brabant aan de problemen van ouderen met een laag inkomen? ‘De vrijwilligers van de KBO – de Wmocliëntondersteuners, ouderenadviseurs, thuisadministrateurs en belastinginvullers – helpen mensen individueel, bijvoorbeeld met het aanvragen van compensatie. Op het niveau van de Afdelingen en Kringen wordt gepraat met gemeenten, om die onder druk te zetten de regelingen te verbeteren. In januari worden op vier plaatsen in Brabant regionale bijeenkomsten georganiseerd om bestuurders van Afdelingen en Kringen te informeren over de manier waarop ze daar werk van kunnen maken. En ook op landelijk niveau maakt KBO-Brabant zich sterk voor een beter overheidsbeleid voor mensen met een laag inkomen, onder meer door gesprekken met Tweede Kamerleden. Dat laatste heeft ook geleid tot vragen aan staatssecretaris Van Ark, maar zij heeft zich er helaas nogal makkelijk van afgemaakt. Klop maar aan bij uw gemeente, is wat zij mensen adviseert als ze niet rond kunnen komen. Vooralsnog moet de hulp dus vooral van gemeenten komen. Daarom willen we daar de komende tijd meer werk van maken.’ ■

WIE IS HENK WEIJNEN? Henk Weijnen (1940) uit ’s-Hertogenbosch werkte als socioloog-onderzoeker onder meer aan de Radboud Universiteit Nijmegen en bij de Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad Nederland. Hij is nu gepensioneerd. ‘Ik vind het mooi dat ik via KBO-Brabant mijn oude vak weer kan uitoefenen.’

HANDREIKING EN REGIOBIJEENKOMSTEN KBO-Brabant ondersteunt Afdelingen en Kringen die werk willen maken van een beter armoedebeleid in hun gemeente. Daarvoor is onder meer de Handreiking Armoedebeleid opgesteld en worden in januari 2020 vier regionale bijeenkomsten gehouden. Kijk op www.kbo-brabant.nl voor meer informatie.

advertentie

Otolift, dé meest gekochte traplift van Nederland

ra il e l e k n e e t D u n s we re l d! ter � � � � �

Uw trapleuning blijft zitten Brede kant van de trap blijft vrij Niet goed = geld terug Huren, nieuw en tweedehands Slechts 48 uur levertijd

Ge l dig t /mb e r 31 d e c e m 2019

Stuur mij een gratis brochure Adres

Bel gratis 0800 444 777 5

ONS2019

Telefoon

Korting!

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

Naam Postcode/plaats

€750,-

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

www.otolift.nl

advertentie

Traplift sneller leverbaar én goedkoper Mensen die steeds meer moeite hebben met traplopen, stellen de aankoop van een traplift vaak uit tot het écht niet meer anders kan. Veel trapliften moeten dan ook met spoed worden geplaatst. Omdat een traplift doorgaans geheel op maat wordt gemaakt, is er meestal sprake van een levertijd van enkele weken. Elke dag zonder traplift is er dan één te veel.

Binnen 48 uur geleverd

Geen compromis

De zekerheden van Otolift

De vraag naar een steeds kortere levertijd heeft Otolift ertoe gezet om een nieuwe traplift te ontwikkelen, die nóg beter op de huidige marktsituatie is afgestemd. Door de modulaire opbouw is er geen maatwerk in de fabriek benodigd, de monteurs maken de rail voortaan op locatie op maat. De levertijd wordt hierdoor verkort van enkele weken tot slechts 48 uur. De nieuwe Otolift is ook goedkoper, omdat duur maatwerk wordt overgeslagen. Wel zo prettig in een tijdperk waarin steeds minder WMO-vergoedingen worden toegekend en steeds meer mensen de traplift met eigen middelen moeten bekostigen.

Ondanks die modulaire opbouw is de Otolift Modul-Air allesbehalve een compromis. De traplift heeft namelijk de dunste enkele rail ter wereld. Deze slanke rail neemt zeer weinig ruimte in beslag en valt nauwelijks op in het interieur. Hij kan gemakkelijk langs de binnenbocht worden geplaatst, de brede kant van de trap blijft beloopbaar en de trapleuning kan gewoon blijven zitten. De overige gebruikers van de trap hebben dan geen last van de aanwezigheid van de rail van de traplift. Brede-, smalle- of wenteltrappen, de Otolift Modul-Air voegt zich met gemak naar de meest veeleisende trappen en volgt onopvallend alle bochten.

De gebruikszekerheid is van essentieel belang. Otolift biedt daarom een levenslange garantie. Uniek is ook de ‘niet goed, geld terug’ garantie. Koninklijke Otolift B.V. maakt al sinds 1968 trapliften en is marktleider in Nederland. Er zijn al ruim 200.000 Otolift trapliften geleverd. Met de Modul-Air zet Otolift weer een nieuwe maatstaf in de branche.

Meer weten?

Bel kosteloos 0800 - 444 777 5 voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen. Voor meer informatie kunt u terecht op www.otolift.nl

advertentie

Gegarandeerd een comfortabele en zorgeloze vakantie!

SCOOT 2

Meerheide 100.S 5 5 2 1 D X Eersel 0497 - 518805 www.scoot2be.nl Info@scoot2be.nl

Diverse showroom scootmobielen extra scherp geprijsd!

OOK IN 2020 VOLOP Schitterende arrangementen voor individuele gasten Tijdens bepaalde arrangementen bestaat de mogelijkheid van een haal en brengservice.

Scootmobielen

Rolstoelen

www.postelhoef.nl

Actief genieten in de Brabantse Kempen! Stijlvolle hotelkamers voorzien van alle comfort, lift, voortreﬀelijke keuken, zwembad, terrassen, park en natuurrijke omgeving. Wij bieden speciale arrangementen met dagexcursies, avondprogramma’s met artiesten e.d. Kijk op onze website en vraag naar onze brochure.

Rollators

Driewielfietsen

Trippelstoelen

Voor KBO leden extra voordeeel: op hand rolstoelen, trippelstoelen en rollators 10% korting op fietsen en scootmobielen 2 jaar gratis onderhoud.

Boscheind 73 • 5575 AA Luyksgestel • T (0497) 541 426 • www.postelhoef.nl

Senioren Winkel DE SPECIALIST IN VERANTWOORD ZITTEN EN SLAPEN

Vraag naar onze WINTERPROMOTIE Senioren matras van 90 x 200 cm van € 580,- voor

€ 480,-

Gun U zelf comfort en gemak Stop nu met vegen. Ga voor hygiëne en wellness! Kies een verwarmde toiletzitting met onderdouche: • Prijs: € 745,- incl. btw en 3 jaar garantie. • Spatoilet past op vrijwel iedere wc-pot • Installatie door ons zonder hakken en breken: € 150,- alles inclusief.

Als je wacht tot je “er aan toe bent”, dan ben je te laat. Doe het NU en profiteer meteen van pure wellness. Bel en vraag naar de actievoorwaarden

Klant

beoordeling

9,1

Sta op stoelen worden op maat gemaakt. Wij komen indien gewenst thuis opmeten. Bel ons voor zit- en slaapadvies!

Eenvoudige installatie – gebruiksvriendelijk – met geurvreter – verwarmde zitting – afstandsbediening gratis proberen – betalen achteraf

Hoofdstraat 127 | 5481 AD | Schijndel

*Wij leveren ook wc-liften, verhogers, handgrepen, e.d. *Informeer of uw gemeente de aanschaf via de WMO vergoedt.

T: 073-547 52 78

www.seniorenwinkel.nl

Waar wacht u nog op?

072 5629 269 / 020 6141 232 • info@spatoilet.com

De mooiste reizen voor 2020 8 dagen va.

8 dagen

€ 429,-

va.

8 dagen

€ 449,-

va.

INCL. 3 TREINREIZEN | GLACIER EXPRESS, MONT BLANC EXPRESS EN TÄSCH - ZERMATT

ALL INCLUSIVE

Vier Alpenlanden en de Bernina Express

Wintersfeer Zwitserse Alpen met bus en trein

Meer van Genève, Châtel

All inclusive

Ontbijt en diner

All inclusive

Vertrek: apr, mei, jun, jul, aug, sep, okt

Vertrek: dec, jan, feb, mrt, apr

Vertrek: mei, jun, jul, aug, sep

va.

8 dagen

8 of 10 dagen

€ 459,-

va.

€ 459,-

10 dagen

€ 349,-

va.

€ 699,-

ALL INCLUSIVE

Beierse Woud

Italiaanse Bloemenrivièra en Côte d’Azur

Baltische Staten: Estland, Letland en Litouwen

All inclusive

Ontbijt en diner

Vertrek: apr, mei, jun, jul, aug, sep, okt

Vertrek: mrt, apr, mei, jun, jul, aug, sep, okt

Vertrek: mei, jun, jul, aug, sep, okt

10 dagen va.

11 dagen

€ 799,-

va.

12 dagen

€ 699,-

va.

Rondreis Noorwegen

Rondreis Schotse Hooglanden

Rondreis Roemenië

Ontbijt en diner

Vertrek: mei, jun, jul, aug, sep, okt

Vertrek: apr, mei, jun, jul, aug, sep

Vertrek: apr, mei, jun, jul, aug, sep, okt

Boek zonder aanbetaling

of bel 088 10 30 800 Alle fouten voorbehouden. Excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds.

€ 599,-

advertentie

luxe woonhuislift zonder schacht

w w w. m i j n l i f t . n l Rotterdam - Strickledeweg 96 T. 010 â&#x20AC;&#x201C; 4373211

Onderdeel van: Drives & Lifting

aa d r

Bezoek gratis de Yakult fabriek in Almere!

j n 5 t 2 erla

l ed u a k in N

In 1994 rolde het eerste flesje Yakult van de band. Bij Yakult in Almere laten we je al 25 jaar lang ons productieproces van begin tot eind uitgebreid zien. Van de zogenaamde kraamkamer van de Lactobacillus casei Shirota bacterie tot het vullen en doppen van de flesjes wat in een razend tempo gebeurt. Ook vertellen we je meer over de verschillende producten en onze fascinerende geschiedenis die al in 1930 begon. Natuurlijk kun je genieten van een lekker flesje Yakult. Aanmelden De Yakult Tour is gratis (incl. koffie en thee) en duurt circa 1,5 uur. Reserveren via yakult.nl/factorytour Je bent van harte welkom. Graag tot ziens bij Yakult!

Seniorenmagazine ONS van KBO-Brabant.indd 1

19/09/2019 10:20:34

op zoek

illustratie Shutterstock

e-bike, maar alleen is dat niet zo gezellig. Ik

Reageren?

Oproep plaatsen?

Bent u op zoek naar een wandelmaatje of reisgenoot? U kunt uw oproep sturen naar KBO-Brabant o.v.v. ‘Contactoproep Ons’. Vermeld uw adres, telefoonnummer en e-mailadres. Een oproep plaatsen kost eenmalig € 15,-. Als er meer oproepen zijn dan ruimte in dit blad, dan leggen we een wachtlijst aan.

BR.O.NR. 12.001/19

Stuur uw bericht in een gesloten envelop naar KBO-Brabant en zet linksboven op de envelop: ʻReactie Contactoproep Onsʼ en het nummer van de oproep waarop u reageert. Wij sturen uw envelop ongeopend door. Vermeld uw naam, adres of e-mailadres in uw reactie, zodat de ontvanger contact met u kan opnemen.

vind het ook wel eens leuk om samen ergens wat te gaan eten of een wijntje te drinken. Ik zou ook graag willen ontdekken wat jij leuk en gezellig vindt, om elkaar aan te vullen in wat wij missen. Ik heb een auto en zou ook graag korte vakanties willen doen. Ik rook niet, heb astma en hoop dat jij ook niet rookt. Als je wat ziet in deze oproep, dan zie ik heel graag een reactie, liefst met foto, van je tegemoet.

BR.O.NR. 12.004/19 Rustige weduwnaar, 65 jaar, omgeving 040, werkt bij OV Eindhoven, is op zoek naar een gezellige vrouw rond 65 jaar om leuke dingen te doen: fietsen, wandelen, uit eten, korte uitstapjes. Komt het tot een relatie, dan

Adres

een latrelatie. Reacties graag met foto en

KBO-Brabant, Postbus 3240, 5203 DE ʼs-Hertogenbosch of

telefoonnummer.

contactadvertentie@

Weduwnaar, nog goed gezond, zoekt een

kbo-brabant.nl

BR.O.NR. 12.005/19 zachtaardig vrouwke (80-85 jaar) om de stilte

Weduwnaar (72) zoekt voor vriendschap of

en eenzaamheid weg te nemen. Ik heb alles

latrelatie een gezellige vrouw van ongeveer

wat mijn hartje begeert, maar het alleen-zijn

dezelfde leeftijd. Ik ben fit en gezond, houd van reizen, bridgen, fietsen en wandelen. Als een

Groet & Ontmoet

vind ik vreselijk. Ik woon in het stiltegebied in Limburg en heb een mooie tuin. Heeft u interesse, reageert u dan.

BR.O.NR. 12.002/19

Mocht u uw oproep liever online plaatsen, dan kunt u dat doen op Groet & Ontmoet op

Ik ben een goed uitziende vrouw van bijna

www.kbo-brabant.nl

geven mij 75 jaar. Wil graag een leuke

van die hobby’s je aanspreekt, laat dan iets van je horen. Liefst omgeving 073.

66 jaar. Zoek een maatje, man/vrouw, om leuke dingen mee te doen; fietsen, wandelen, terrasje, vakantie (liefst op een camping),

Groet & Ontmoet staat garant voor veel gezellige contacten!

stedentrips. Leeftijd tussen 65 en 70 jaar.

BR.O.NR. 12.006/19 Ik ben een vrouw van 84 jaar, maar ze man ontmoeten om leuke dingen te doen, bijvoorbeeld een terrasje pikken. Ik heb drie kinderen. Graag een briefje met je telefoonnummer, liefst uit omgeving Breda.

Omgeving 0165-076. Alle brieven worden beantwoord, niet per e-mail maar telefonisch of per brief.

BR.O.NR. 12.003/19 Ik, man van 71 jaar, ben op zoek naar een serieuze vriend, liefst van ongeveer dezelfde leeftijd, om samen de avonden door te brengen en de eenzaamheid op te lossen. Ik onderneem regelmatig fietstochtjes met mijn magazine voor senioren

Is uw oproep geplaatst?

Vergeet u niet om altijd een reactie te sturen, óók aan de mensen met reacties waar u verder niet op in wenst te gaan? Het is maar een kleine moeite en het wordt heel erg op prijs gesteld!

KLASGENOTEN GEZOCHT! Ik zoek vroegere klasgenoten uit Tilburg. Ik heb 24 jaar in Tilburg gewoond, ging naar school in de Gasthuisstraat en volgde de Mulo op ‘t Heike. Mijn examen deed ik 1953. Zijn er nog dames die zich iets herinneren van die periode en die mijn klasgenoten waren? Hopend op een berichtje via aartsmt@telenet.be Marie-Therese Aarts.

advertentie

SeniorenExpo

18e

20 0 2 i r a 9 janu

Editie

ag d n o z 4 t/m

nsdag 1

ningVesldhoven NHt 1K17o M , 5504 R

e s voor d nt! te beur s ba k a r u B le De sers in s lu P 0 5

Loch

Koop je t ic gemakkeliket jk én www.sen snel op iorenexp o.nl

· Wonen & Leven · Reizen · Gezondheid & Beweging · Mode & Beauty

Alles op het gebied van huis en tuin, onderhoud en inrichting. Reizen naar exotische oorden of tripjes in eigen land.

KORTINGSBON

Gezond eten en drinken en verantwoord bewegen. Dé laatste trends van mode en persoonlijke verzorging én meerdere keren per dag een modeshow.

· KBO Ontmoetingsplein

Laat u o.a. informeren en adviseren over pensioenen, digitalisering, veiligheid en zingeving.

workshops, entertainment en · Presentaties, méér dan 100 exposanten

Met de taxi naar Schiphol of uw regionale luchthaven Met Schiphol Travel Taxi begint en eindigt uw vliegreis op de drempel van uw eigen deur. Waar u ook woont, wanneer u wilt. Geen gesjouw met koffers of afhankelijk zijn van wegbrengers en afhalers. Op de avond voor vertrek wordt uw ophaaltijd telefonisch bevestigd. Reserveren: reisbureau, Schiphol.nl Via uw of bel met 0900 - 8876 (€ 0,10 p/min.)

www.schiphol.nl/traveltaxi

7.00 uu

.00 - 1 hof · 10

De een tel axi al va n

€19 af

per p

ersoo

met deze coupon €4,- korting vóór 2 personen Tegen inlevering van deze kortingsbon, betaalt u slechts € 6,- per persoon in plaats van € 10,- per persoon (max 2 personen). Geldig op een dag naar keuze van dinsdag 14 t/m zondag 19 januari 2020.

SeniorenExpo

18e

Editie

Scan bij entree

NH Koningshof · Locht 117, 5504 RM Veldhoven

ledenvoordeel FYSIC F101

Senioren smartphone 4G

Leden van KBO-Brabant betalen € 128,95 i.p.v. € 349,95 (verzendkosten € 4,95).

De Fysic F101 4G is een smartphone met Tot allerlei handige functionaliteiten en het gebruiksgemak van een ‘normale’ telefoon. minder Daardoor is hij vet! ideaal voor senioren. Geen ingewikkelde Schrijf u nu in voor de handleidingen en nieuwsbrief van Ons lastige bediening, TURBOTRONIC AF-2 Ledenvoordeel via maar een www.onsledenvoordeel.nl Multifunctionele oven toegankelijk toestel /nieuwsbrief om moeiteloos mee & airfryer te bellen, appen, De Turbotronic AF-2 Oven & Airfryer is internetten en een multifunctioneel keukenapparaat dat fotograferen. Gratis diverse losse keukenapparaten overbodig Alle functies beschermfolie maakt. Hij kan bakken, braden, grillen, zijn via het t.w.v. gratineren, roosteren, verwarmen én touchscreen frituren. Dat scheelt u heel veel ruimte in te bedienen, Leden van de keuken. Bij de verschillende bereidingen met grote en duidelijke afbeeldingen. KBO-Brabant gebruikt de Turbotronic weinig tot Ook de letters en cijfers waarmee u betalen € 189,geen vet. Het apparaat werkt met een nummers intoetst of berichten schrijft, zijn i.p.v. € 239,moderne AirFlow-technologie, die hete heel gebruiksvriendelijk. Het scherm van (wordt gratis lucht optimaal laat circuleren. De unieke de telefoon heeft een diameter van 12,7 cm. thuisbezorgd). combinatie tussen hete, circulerende Daardoor zijn de iconen en letters heel goed lucht en een perfecte temperatuur zorgen leesbaar. Het toestel heeft verschillende ervoor dat u uw maaltijden gezonder kunt niveaus voor de geluidsversterking, bereiden, of u nu bakt, grilt of frituurt. waardoor hij ook geschikt is als u een MEER INFORMATIE & De Turbotronic heeft een afmeting van hoorapparaat heeft. Met een druk op de BESTELLEN? slechts 36x32x31cm (bxhxd) en neemt SOS-knop stuurt u tot vijf ontvangers www.onsledenvoordeel.nl daardoor weinig ruimte in. De behuizing is automatisch een bericht wanneer u hulp of telefonisch via gemaakt van hoogglanzende kunststof en nodig heeft. De interne opslagcapaciteit (085) 486 33 63 voorzien van een touchscreen. Het apparaat is 6GB en uit te breiden tot 32 GB. Overige heeft tien vooraf ingestelde programma’s en kenmerken zijn: een camera voor en achter, In de webshop van wordt geleverd met twee roosters, een tray, dubbele sim, sim-lock vrij en 24 maanden Ons ledenvoordeel vindt u een frituurmandje, een greephouder en een fabrieksgarantie. Het toestel wordt geleverd nog veel meer aantrekkelijke grilhouder. De inhoud van de Turbotronix met twee covers. U kiest zelf of u een zwarte ledenvoordelen van is 12 liter. Het apparaat heeft drie niveaus, of witte achterkant wilt. KBO-Brabant. Bezoek onze waardoor het mogelijk is om in één keer shop en proﬁteer van uw een complete maaltijd te bereiden. De oven/ voordeel! airfryer heeft een vermogen van 1.500 Watt.

80%

€ 9,99

magazine voor senioren

ledenvoordeel ACHT DAGEN ZWITSERLAND Ski- en excursiereis naar de Zwitserse Alpen Genieten van de Zwitserse Alpen maar u wilt niet meer zelf hier naar toe rijden en u zoekt de gezelligheid van een leuke groep mensen? Dan is deze reis perfect voor u, overdag kunt u mee tijdens één van onze excursies of u geniet heerlijk op de mooie pistes. En ’s avonds vindt u veel gezelligheid in het hotel. De prachtige Zwitserse Alpen vormen het decor van deze bijzondere reis. Tijdens deze reis per luxe Excellent-bus krijgt u veel vrijheid om van de mooie pistes te skiën of u kunt heerlijk mee gaan tijdens de leuke excursies. Het skigebied van Saas-Grund ligt op loopafstand van het hotel. Het mooie witte landschap en de vriendelijke gastvrijheid van de Zwitsers zorgen voor een heerlijke winterreis. U verblijft in het beste hotel van Saas-Grund bij de familie Burgener. Zij zullen er alles aan doen om u een heerlijke vakantie te bezorgen.

8-daagse busreis vanaf € 629,per persoon, per luxe Excellentbus

Reisinformatie Vertrek op zaterdag 18 januari 2020 en 07 maart 2020

Inbegrepen • Reis per luxe Excellent-bus, o.l.v. chauffeur/reisleider • Verblijf in het beste hotel van Saas-Grund, hotel Eden. • Verblijf in een 2-persoonskamer met bad of douche en toilet • Welkomstdrankje • Fakkelwandeling • Halfpension (ontbijt en diner) vanaf diner eerste dag t/m ontbijt laatste dag • Warme wintermaaltijd • Genoemde excursies

Niet inbegrepen • • • •

Evt. entreegelden Toeslag 1-persoonskamer Skipas Toeristenbelasting

Boek nu met € 50,ledenvoordeel Hoogtepunten • • • •

Montreux aan het meer van Genève Treinrit van Täsch naar Zermatt De parel van de Alpen, Saas-Fee Het skigebied van Saas-Grund op ruim 3000 meter hoogte • Het hoogste restaurant van de wereld op 3500 meter hoogte • Het mooie Lago Maggiore

Boek via oad.nl/ons of bel naar (0547) 20 16 16 en ontvang € 50,-* ledenvoordeel o.v.v. actiecode ons50oad * korting is per boeking en geldig t/m 3 januari 2020

ons

ledenvoordeel

Energievoordeel Eerlijk, blijvend goedkoop ĂŠn groen

KBO doet het anders!

U herkent het ongetwijfeld. De talloze energieleveranciers die u met tijdelijke kortingen, welkomstcadeaus of andere lokkertjes verleiden om klant te blijven of over te stappen. Samen met onze vaste partner Energiebesteding hebben we een paar jaar geleden de regie in eigen hand genomen en houden we het voor onze leden blijvend voordelig ĂŠn met succes. Al duizenden leden hebben geen omkijken meer naar hun energiezaken en profiteren van Ons Energievoordeel.

ja,

ik wil weten wat ik kan besparen... Bel KBO-klantenservice (085) 486 33 63. Of ga naar www.onsledenvoordeel.nl/energie

Energievoordeel voor KBO-leden 1: Blijvend voordelige tarieven. 2: U kunt de tarieven voor 1 of 3 jaar vastzetten. 3: We leveren uitsluitend 100% groene stroom van Nederlandse bronnen. 4: Onze klantenservice neemt graag de tijd voor een persoonlijk en eerlijk advies. 5: Uw overstap regelen wij, daarna hoeft u nooit meer over te stappen!

O DHR. O MEVR. NAAM STRAAT POSTCODE / PLAATS TELEFOON

E-MAILADRES

Stuur deze bon met een kopie van uw energie jaarnota in een gesloten en gefrankeerde envelop naar: Ons Energievoordeel, Postbus 1469, 4700 BL Roosendaal. Of stuur bovenstaande gegevens per e-mail naar: klantenservice@onsledenvoordeel.nl

magazine voor senioren

EXCLUSIEF LEDENVOORDEEL KBO-BRABANT

45%

KORTING ACTIECODE MTR44

Wir setzen uns mit tränen nieder ‘Al eeuwenoud maar nog steeds actueel’

De Matthäus Passion is in Nederland de favoriete compositie in de passietijd. The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands zijn specialisten in het uitvoeren van deze compositie: het orkest bespeelt authentieke instrumenten uit Bachs tijd en het koor wordt geroemd om zijn dynamische klank. Pieter Jan Leusink heeft een onuitputtelijke passie die de compositie helemaal tot zijn recht laat komen voor de luisteraar. The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands Robert Luts Evangelist / Adrian Fernandes Evangelist Henk van Heijnsbergen Christus / Olga Zinovieva sopraan Bethany Shepherd sopraan / Melina Meschkat mezzosopraan Annette Stallinga alt / Martinus Leusink tenor Thilo Dahlmann bas / Jasper Schweppe bas Pieter Jan Leusink dirigent

WWW.BELEEFKLASSIEK.NL/KBOBR

vrijdag zaterdag zondag vrijdag zaterdag zondag donderdag vrijdag zaterdag zondag donderdag vrijdag zaterdag zondag vrijdag zaterdag zondag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zaterdag zondag

6 maart 7 maart 8 maart 13 maart 14 maart 15 maart 19 maart 20 maart 21 maart 22 maart 26 maart 27 maart 28 maart 29 maart 3 april 4 april 5 april 7 april 8 april 9 april 10 april 11 april 11 april 12 april

Grote Kerk Concertgebouw Grote Kerk Grote Kerk Janskerk Concertgebouw Dominicanenkerk Martinuskerk Marekerk Concertgebouw Hooglandse Kerk Jh. Bosch Artcenter Laurenskerk Janskerk Martinikerk Concertgebouw Stevenskerk Catharinakerk Martinikerk Eusebiuskerk Grote Kerk Janskerk Concertgebouw Concertgebouw

Elburg Amsterdam Alkmaar Apeldoorn Utrecht Amsterdam Zwolle Amersfoort Leiden Amsterdam Leiden Den Bosch Rotterdam Utrecht Groningen Amsterdam Nijmegen Eindhoven Groningen Arnhem Den Haag Utrecht Amsterdam Amsterdam

19.00 19.30 15.00 19.00 15.00 14.15 19.00 19.00 15.00 19.30 t tverkoch ui19.00 19.00 14.30 & 19.00 15.00 19.00 14.15 14.30 & 19.00 19.00 19.00 19.00 14.30 & 19.00 13.30 19.30 14.15 & 19.30

U betaalt geen € 75,00 maar slechts € 39,95* per ticket. BESTELLEN: • www.beleefklassiek.nl/KBOBR gebruik actiecode MTR44 • Telefonisch 0900 - 8191 45 cpm actiecode MTR44

OF 0900 - 8191 45 CPM TIJDENS KANTOOURUREN

Exclusief € 6,95 servicekosten per complete bestelling *Concertgebouw Amsterdam Rang 1 € 5,00 toeslag incl. ontvangst en pauze consumpties.

puzzel

puzzel puzzelpro.nl

In elke editie van Ons maakt u kans op een leuke prijs. Los de woordzoeker op, stuur uw oplossing naar de redactie en win een exemplaar van het boek Durf te schrijven!. De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar ook overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

ASIEL ATOOM BIZAR BONEN DICTEREN DISCREET EIGEN ERNAAST FREAK GEDOGER HOEKIG LABILITEIT MACARONI MANIE

MUISSTIL NERVEUS NOTIE ONDERONSJE ONTDEKKING OORARTS OVERTOCHT POLOSHIRT POSEIDON POSITIEF RETORT REUMA RIMBOE ROZET

RUKKEN SEINEN SKIFF SLANK STAAR STELLIG UPPERCUT WADEN WAPEN WEKKER WINNEN WIPKAR ZELFBEKLAG ZIELTOGEND

Stuur de oplossing van de puzzel, uw naam, adres en telefoonnummer vóór 3 januari 2020 naar: Redactie Ons, Postbus 3240, 5203 DE ’s-Hertogenbosch. Of mail naar: puzzelpagina@kbo-brabant.nl en vermeld als onderwerp ‘puzzel Ons 12’.

Puzzel mee en win! We mogen aan vijf winnaars het boek Durf te schrijven! van Carry Slee weggeven! Durf te schrijven! is een boek vol inspirerende schrijftips en -opdrachten voor alle leeftijden. In ruim dertig hoofdstukken leert Carry Slee u over alle aspecten waarmee u te maken krijgt als u schrijver wilt worden. Of u nu korte verhalen, kinderboeken, romans of thrillers wilt schrijven. Durf te schrijven! Carry Slee. ISBN: 9789048847020. Prijs: € 16,99 magazine voor senioren

Winnaars van de puzzel Ons 10 Hartelijk gefeliciteerd! De oplossing van de puzzel was: brandblusser.

De winnaars van het boek Prikkeldraad van Dick Wittenberg zijn: J. Adriaans W. van Beek J. Theuns C. van Veen M. Versluis H. Zwanenberg

advertentie

Onze openingstijden: Di, Wo & Do 10:00 - 17:30, Vrijdag 10:00 - 21:00, Zaterdag 10:00 - 17:00 tel.: 0485 - 45 29 86 www.teunarts.nl Boersestraat 11, 5454NG, Sint Hubert. In St.Hubert op de rotonde richting Wanroij, dan 3e weg links, 1e rechts.

info@teunarts.nl

Voor fantastische reizen!

v.a. slechts

199,-

v.a. slechts

269,-

v.a. slechts

279,-

369,7 dagen

5-daagse

5 dagen

Stedenreis Praag

Luxemburg en Clervaux

Dresden en omgeving

Het Loiredal, de tuin van Frankrijk

Diverse vertrekdata in 2020

v.a. slechts

369,-

v.a. slechts

399,8 dagen

v.a. slechts

499,8 dagen

499,-

Beierse Woud, Bayerisch Eisenstein en Passau

Drielandenreis Zwarte Woud en Bodensee

8 dagen

10 dagen

De Engelse Rivièra

Dolomieten en meren

Diverse vertrekdata in 2020

v.a. slechts

599,-

v.a. slechts

699,-

v.a. slechts

499,-

699,-

Italiaanse Bloemenrivièra

10 dagen

10 dagen Rondreis Schotse Hooglanden en Orkney-eilanden

Makarska Rivièra en Dubrovnik

Lago Maggiore, Cinque Terre en Toscane

Diverse vertrekdata in 2020

Bij Bolderman aanbetalen niet verplicht! Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.

12 dagen

Brochure en boekingen:

(0318) 58 09 58 www.bolderman.nl

Prijs p.p. o.b.v. 2 pers. kamer excl. Calamiteitenfonds & reserveringskosten

Hans Kazàn: ‘Als illusionist neem ik in het theater vaak risico’s, maar thuis beslist niet. Thuis ga ik voor veiligheid én zekerheid. Daarom liet ik onze oude badkamer in één dag vervangen door een nieuwe veilige inloopdouche van Molenaar. Het gevaarlijk gladde bad eruit, nieuwe inloopdouche erin. Allemaal in één dag voor elkaar. Molenaar is voor mij dé badkamer tovenaar.’

Klantwaardering op Trustpilot

Uitstekend

Kijk voor de voorwaarden op www.molenaar.nl/actie. Geldig t/m 31 december 2019

‘Een veilige badkamer in 1 dag geplaatst... Magisch!’

Vraag een vrijblijvend thuisadvies of gratis inspiratiegids aan. Bel 0341 - 23 23 00, scan de QR-code met uw smartphone of kijk op www.molenaar.nl