Jaarverslag KBO-Brabant 2017

Jaarverslag 2017 KBO-Brabant

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren van de vereniging 3. Themajaar: Seniorenhuisvesting 4. Welzijn en Zorg 5. Wonen en Mobiliteit 6. Inkomen en Werk 7. FinanciĂŤn

05 07 16 18 25 28 31

Bijlagen 1. Samenstelling Algemeen Bestuur en vertegenwoordigingen KBO-Brabant 2. Samenstelling werkgroepen en adviescommissies KBO-Brabant 3. Medewerkers KBO-Brabant, taakverdeling beleidsmedewerkers 4. Regio’s met Kringindeling 5. Regio-overzicht met Kringen, Afdelingen en ledenaantallen 6. Balans per 31 december 2017 7. Staat van baten en lasten over 2017 8. Gedecoreerde KBO-leden 9. Jubilea van Afdelingen en Kringen

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

33 34 36 38 39 55 57 60 62

3

4

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

1. Inleiding

KBO-Brabant is een belangenvereniging van circa 130.000 senioren. Onze aandacht richt zich op de individuele en collectieve belangen van senioren op de terreinen welzijn & zorg, wonen & mobiliteit en inkomen & werk. Op al deze terreinen vinden ingrijpende veranderingen plaats als gevolg van decentralisaties, privatiseringen en bezuinigingen. De centrale overheid trekt zich in toenemende mate terug uit het sociaal domein en legt meer verantwoordelijkheid bij de gemeenten neer.

Met bijna 300 Afdelingen, verenigd in 58 gemeentelijke Kringen is KBO-Brabant lokaal zeer aanwezig en betrokken. Afdelingen en Kringen hebben een belangrijke rol bij de lokale individuele en collectieve belangenbehartiging.

KBO-Brabant ondersteunt dit, onder meer door vrijwillige ondersteuners op te leiden. KBOBrabant streeft er steeds naar om door samenwerking de eigen spankracht op de terreinen welzijn & zorg, wonen & mobiliteit en inkomen & werk te vergroten. KBO-Brabant heeft zich hierdoor weten te ontwikkelen tot een unieke organisatie.

Lokaal dicht bij de praktijk in de samenwerking met Afdelingen en Kringen, provinciaal en landelijk deelnemend in samenwerkingen die er toe doen en zo op een eigen manier het geluid van de achterban verwoorden.

Landelijk is KBO-Brabant aangesloten bij de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden (KNVG) voor de belangenbehartiging met name op het gebied van pensioenen en zorg. KBO-Brabant neemt deel in het samenwerkingsverband Coalitie Erbij, gericht op het voorkomen en bestrijden van eenzaamheid. Met de ANWB wordt samengewerkt in het mobiliteitsinitiatief ANWB AutoMaatje.

Met het Rode Kruis en enkele regionale organisaties zoals Brandweer Midden- en WestBrabant en GHOR Brabant Midden-West-Noord is in 2017 het gezamenlijke project Veilig wonen gericht op veiligheid in de eigen woning en woonomgeving voorbereid.

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

De decentralisatie van het rijk naar gemeenten leidde tot grote uitvoeringsverschillen tussen gemeenten en daarmee tot rechtsongelijkheid voor mensen met een ondersteuningsbehoefte.

Langer zelfstandig thuis wonen is een prachtige doelstelling, maar wanneer daar ondersteuning bij nodig is, moet die wel geleverd worden.

Te vaak nog is dat niet het geval. KBO-Brabant wil deze ondersteuning vanuit een onafhankelijke positie borgen. Vrijwillige cliëntondersteuners van de KBO zijn niet afhankelijk van overheidsfinanciering en zij gaan door waar andere cliëntondersteuners stoppen. Indien een gang naar de rechter nodig is om een onrechtvaardige afwijzing door de gemeente aan te vechten, dan wordt die gegaan. Voor dit doel heeft KBOBrabant de beschikking over een juridische helpdesk, bemand door vrijwilligers die voorheen als advocaat of rechter werkzaam waren.

Samen met de procesondersteuner zijn in 2017 43 Wmo zaken opgepakt, waarvan 34 zaken over huishoudelijke hulp. Uitspraken leiden tot jurisprudentie waarmee de onzorgvuldig ingevoerde wet uiteindelijk door schade en schande toch de uitvoering krijgt die de wetgever er eertijds mee bedoeld moet hebben. KBO-Brabant blijft hier scherp op toezien en handelen.

Het thema voor het jaar 2017 betrof seniorenhuisvesting. Het onderwerp langer thuis wonen lééft, dat blijkt wel uit de grote belangstelling voor het congres. KBO-Brabant is daarom blij met de samenwerking met het Rode Kruis,

5

de Brandweer Midden- en West-Brabant en GHOR Brabant Midden-West-Noord in het project Veilig wonen. Het bestuur heeft daarnaast gewerkt aan de samenstelling van een expertteam Wonen. Vrijwillige experts op het gebied van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, bouwen en wonen staan voortaan Kringen bij om de belangenbehartiging op dit gebied inhoudelijk te versterken. Dit expertteam kon tijdens de Algemene Vergadering in november worden gepresenteerd. Samenwerking met het ANWB initiatief Automaatje heeft in 2017 geleid tot uitvoering in onder meer Helmond en Son en Breugel.

Ook op het gebied van inkomen blijft KBOBrabant een taak houden. Samen met onze Brabantse partner PVGE vereniging voor Senioren heeft KBO-Brabant bijgedragen aan een ronde tafel gesprek van de vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer over afschaffing van de zogenaamde Wet Hillen. KBO-Brabant heeft samen met alle andere seniorenverenigingen in Nederland zijn leden opgeroepen om een handtekening te plaatsen onder het initiatief tot een referendum over deze afschaffing.

Initiatieven die er op gericht zijn om indexering van pensioenen weer mogelijk te maken, blijven ondersteund worden door KBO-Brabant.

Uiteraard verdienen niet alleen senioren met een pensioen aandacht. Ook senioren die aan de rand van een bestaansminimum verkeren hebben recht op de volle aandacht van KBO-Brabant.

Ledenwerving is een voortdurend aandachtspunt, ook van de Afdelingen. Om zijn Afdelingen hierbij praktisch te ondersteunen heeft KBO-Brabant in de vier regio’s praktijkgerichte trainingen georganiseerd. 23 Afdelingen en Kringen namen hieraan deel. Het belang van deze training laat zich aflezen aan het resultaat. Deelnemende Afdelingen bleken relatief gezien iets beter in staat om hun ledenbestand op peil te houden of zelfs iets te laten stijgen dan het totaal van alle Afdelingen. Ledenwerving, met name gericht op jongere senioren, zal ook in volgende jaren een punt van aandacht blijven.

6

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Na veel aandringen heeft de provincie NoordBrabant het Verenigde Bonden Overleg Brabant (VBOB) gefaciliteerd om de transitie van provinciale naar lokale financiering van de vrijwilligersopleidingen mogelijk te maken. Hiertoe zijn door het VBOB onder meer regiobijeenkomsten georganiseerd. Over de volle breedte bleek tijdens deze bijeenkomsten dat seniorenverenigingen belang hechten aan de provinciaal georganiseerde opleidingen voor vrijwillige ondersteuners. Nadat bleek dat het VBOB zelfstandig niet in staat zal blijven om de opleidingen te continueren heeft het bestuur van KBO-Brabant, als grootste partner in het VBOB, besloten om de verantwoordelijkheid voor de opleidingen naar zich toe te halen. De opleidingen blijven hierdoor beschikbaar voor KBOAfdelingen en -Kringen, alsmede voor Afdelingen van PCOB en PVGE. In dit jaarverslag treft u allereerst algemene informatie aan over de organisatie van KBOBrabant en het functioneren van de vereniging (hoofdstuk 2). Vervolgens komt het themajaar Seniorenhuisvesting in hoofdstuk 3 aan de orde.

In de drie hoofdstukken daarop wordt verslag gedaan van de werkzaamheden van KBO-Brabant op de drie beleidsterreinen Welzijn en Zorg (hoofdstuk 4), Wonen en Mobiliteit (hoofdstuk 5) en Inkomen en Werk (hoofdstuk 6). Een financiële verantwoording wordt gegeven in hoofdstuk 7.

In de hoofdstukken 4, 5 en 6 wordt een tweedeling aangehouden. Enerzijds komt de dienstverlening van KBO-Brabant aan leden aan de orde; anderzijds wordt de dienstverlening aan Afdelingen en Kringen belicht, ook al wordt deze indirecte dienstverlening van KBO-Brabant uiteindelijk ook verricht ten behoeve van de leden. Het tweeledige KBO-lidmaatschap – van de lokale Afdeling én van KBO-Brabant – vormt de basis en de voornaamste inkomstenbron van onze vereniging in al zijn geledingen.

9

2. Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren van de vereniging Op 1 januari 2017 telde KBO-Brabant 128.756 leden, lokaal in de eigen buurt, wijk of dorpskern verenigd in een van de 293 Afdelingen. In de meeste gemeenten vormen de Afdelingen een gemeentelijke Kring. Er zijn vier Kringen die een regio groter dan een gemeente bestrijken. In 2017 telde KBO-Brabant 58 Kringen. Bestuurders van Kringen vertegenwoordigen de leden in de Algemene Vergadering.

• ALGEMENE VERGADERING

De Algemene Vergadering is het hoogste orgaan van de vereniging KBO-Brabant. Statutair is bepaald dat de Algemene Vergadering minimaal tweemaal per jaar bijeen komt. In 2017 was dat op 29 juni en 30 november.

Tijdens de Algemene Vergadering in juni werden de inhoudelijke en financiële rapportages over 2016 vastgesteld. Tijdens deze vergadering is verder de procedure vastgelegd die bij de werving en voordracht van een nieuwe voorzitter van KBO-Brabant gevolgd zal worden. De Algemene Vergadering heeft het financiële meerjarenperspectief vastgesteld als leidraad voor het samenstellen van de begroting 2018. Er is ook ingestemd met het voorstel van het bestuur om de driejarige collectieve regeling Buma en Sena voor 2017 ten laste van de begroting te brengen en de bekostiging voor 2018 en 2019 nader te bezien. Deze collectieve regeling houdt in dat de KBO-Afdelingen geen aparte licentie hoeven aan te vragen voor activiteiten waarbij muziek gebruikt wordt. De Algemene Vergadering heeft het advies van de adviescommissie Beleid overgenomen om de naam en het logo van KBOBrabant te handhaven en vast te leggen dat indien een Afdeling er voor kiest om de eigen naam te wijzigen uit naam, ondertitel en/of logo duidelijk de verbinding met KBO-Brabant dient te blijken. De heer Van den Boomen en de heer Mustert werden voor een periode van drie jaar herbenoemd in het Algemeen Bestuur. Aan het slot van de Vergadering hield Manuela Kalsky van de Vrije Universiteit in Amsterdam een interessante lezing met als titel ‘Moet een ouderenvereniging katholiek blijven in de veranderende wereld van diversiteit?’

8

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Op 30 november stelde de Algemene Vergadering het werkplan en de begroting voor 2018 vast. De contributie van KBO-Brabant à € 11,93 per lid blijft gehandhaafd.

De Vergadering uitte haar bezorgdheid over de bekostiging van de opleidingen voor vrijwilligers nu de subsidie van de provincie wegvalt en Kringen zelf verantwoordelijk worden om lokale bekostiging te realiseren. Ook is er over de inrichting van de belangenbehartiging gesproken en is de werkwijze vastgesteld waarlangs de evaluatie zal plaatsvinden van het in 2014 vastgestelde vernieuwde tussenniveau. Door het Algemeen Bestuur is een presentatie gegeven over het nieuw gevormde expertteam Wonen en het thema Blauwe Zones dat voor 2018 gekozen is. De Algemene Vergadering heeft bij acclamatie de heer Leo Bisschops gekozen als nieuwe voorzitter van KBO-Brabant.

• AFDELINGEN

De basis van de vereniging wordt gevormd door de 293 Afdelingen die in buurten, wijken en dorpen georganiseerd zijn. Dit grote aantal Afdelingen staat borg voor fysieke nabijheid tot de leden. Vanuit deze Afdelingen zetten vele duizenden vrijwilligers zich dagelijks in om ontmoeting tussen ouderen te organiseren, concrete diensten aan te bieden als ouderenadviseur, cliëntondersteuner, belastinginvuller of thuisadministrateur en door activiteiten te organiseren op het gebied van cultuur en recreatie.

KBO-Brabant leidt deze vrijwilligers op en ondersteunt zijn Afdelingen bij vragen op beleidsinhoudelijk, juridisch of organisatorisch gebied.

KBO-Brabant zoekt hiervoor steeds aansluiting bij de vragen die bij Afdelingen leven. Dit gebeurt in rechtstreekse contacten van bestuurders en medewerkers van het bureau. Bestuursleden

7

van KBO-Brabant zijn desgevraagd aanwezig in een vergadering van Afdeling of Kring, treden op als gastspreker, vertegenwoordigen KBOBrabant bij bijzondere gelegenheden van Afdelingen en Kringen zoals jubileumvieringen en reiken in voorkomende gevallen KBO-onderscheidingen uit. Medewerkers van het bureau ondersteunen Afdelingen op verzoek bij zaken op het gebied van ICT, communicatie en PR, financiën en beleidsinhoudelijk.

In 2017 is tweemaal een Regionaal Beraad in de vier Brabantse regio’s bijeen geweest. Dit Regionaal Beraad was in hoofdzaak gericht op de voorbereiding van de Algemene Vergadering.

In de regio West-Brabant is twee keer een extra Regionaal Beraad gehouden. In het extra Regionaal Beraad hebben Kringen nagedacht hoe de onderlinge communicatie en die met het Algemeen Bestuur kan worden verbeterd.

• BESTUUR KBO-BRABANT

• KRINGEN EN REGIONAAL BERAAD

Kringen krijgen een steeds belangrijkere rol in de belangenbehartiging van senioren op lokaal niveau. De ontwikkeling dat gemeenten steeds meer taken krijgen in het sociaal domein als gevolg van grote decentralisaties door het rijk, vormde een belangrijk motief om de Kringen een leidende rol te geven ten aanzien van beleidsinhoudelijke zaken die zich op lokaal niveau afspelen.

De Kringen vormen via de Kringraden een platform voor Afdelingen om tot uitwisseling van ervaringen te komen. De Kringbesturen pakken Afdeling overstijgende zaken op en ondersteunen Afdelingen desgevraagd bij specifieke vraagstukken. Verder hebben Kringen een belangrijke taak in de behartiging van de belangen van senioren in de gemeente. Vertegenwoordigers uit de Kringraden hebben namens de leden zitting in de Algemene Vergadering van KBO-Brabant.

Het dagelijks contact tussen de Kringen en het Algemeen Bestuur van KBO-Brabant verloopt via de regiocontactbestuurder (zie bijlage 1 voor een overzicht).

Het Regionaal Beraad vormt een belangrijke schakel tussen de Kringen en het bestuur van KBO-Brabant. In de onderlinge uitwisseling tussen Kringen op regionaal niveau komen gemeente overstijgende thema’s aan de orde. De Kringen bereiden in het Regionaal Beraad de Algemene Vergadering voor en trachten voorstellen op elkaar af te stemmen. Ook draagt het Regionaal Beraad deelnemers voor ten behoeve van commissies en werkgroepen van KBO-Brabant.

Het Regionaal Beraad kiest zijn eigen voorzitter.

De regiocontactbestuurders nemen namens het Algemeen Bestuur deel aan het beraad in hun regio.

8

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Leden van het Algemeen Bestuur worden door de Algemene Vergadering voor een periode van drie jaar gekozen. De voorzitter wordt in functie gekozen, de overige bestuursfuncties en -taken worden onderling door de leden van het Algemeen Bestuur verdeeld. In iedere regio treden twee bestuursleden tevens op als contactpersonen voor de Afdelingen en Kringen. Daarnaast nemen bestuursleden met inhoudelijke kennis deel in werkgroepen en adviescommissies van KBO-Brabant (zie bijlagen 1 en 2).

Het Algemeen Bestuur kwam in 2017 twaalf keer in vergadering bijeen. Het bestuur hield een extra bijeenkomst vanwege het onverwachte vertrek van de voorzitter. Het bestuur heeft naar aanleiding van deze gebeurtenis een uitvoerig en open gesprek met de adviescommissie Beleid gevoerd.

Vast terugkerende onderwerpen op de agenda van het Algemeen Bestuur zijn werkplan en begroting, jaarverslag en jaarrekening, regionale ontwikkelingen en ontwikkelingen van organisaties waarin KBO-Brabant participeert, zoals het Verenigde Bonden Overleg Brabant (VBOB) en de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden (KNVG). Het Algemeen Bestuur heeft verder op basis van een gezamenlijk advies van de adviescommissies Beleid en Financiën een nieuw financieel meerjarenperspectief vastgesteld en dit aan de Algemene Vergadering voorgelegd. Voorts is er een meerjarige overeenkomst met Buma en Sena ondertekend. KBOAfdelingen hebben op grond van deze overeenkomst een licentie voor alle reguliere activiteiten (koor, orkest, dans, achtergrondmuziek, etc.) die door de Afdelingen worden georganiseerd.

De beëindiging door de provincie van de subsidie aan het VBOB was voor het bestuur uiteindelijk aanleiding om te besluiten de verantwoordelijk-

9

heid voor de opleiding van vrijwillige ondersteuners volledig naar KBO-Brabant toe te halen.

Ook werd aandacht besteed aan het jaarlijkse congres, Stichting Steunfonds KBO-Brabant en collectieve belangenbehartiging.

• ADVIESCOMMISSIES

Adviescommissie Beleid De leden van de adviescommissie Beleid zijn afkomstig uit de vier Brabantse regio’s. De commissie adviseert het bestuur, het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering over het beleid. In 2017 heeft de adviescommissie tien keer vergaderd. De commissie heeft advies uitgebracht over de volgende onderwerpen: vertrek voorzitter, profielschetsen voorzitter en leden van het Algemeen Bestuur, prioriteitsstelling ten behoeve van meerjarenperspectief, omgaan met partijpolitiek, naam en logo KBO-Brabant, werkplan 2018, visievorming naar aanleiding van Manifest Waardig Ouder Worden.

Adviescommissie Financiën De leden van de adviescommissie Financiën zijn evenals bij de commissie Beleid door het Regionaal Beraad voorgedragen. De adviescommissie adviseert het bestuur, het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering over begroting, financieel verslag en andere financiële zaken zoals een meerjarenbegroting. De commissie kwam in 2017 negen keer bijeen en sprak over de volgende onderwerpen: financieel meerjarenperspectief KBO-Brabant, kostenvergoeding aan de voorzitter, Stichting Steunfonds KBO-Brabant, financiële paragrafen in het Handboek voor Kaderleden, begroting 2018.

De commissies Beleid en Financiën hebben een gezamenlijk advies uitgebracht over het voorstel tot contributieverhoging door het Algemeen Bestuur.

• WERKGROEPEN EN PROJECTGROEPEN

Expertteams Na de inwerkingtreding van het nieuwe tussenniveau met gemeentelijke Kringen was er geen rol meer weggelegd voor de regionale werkgroepen lokale belangenbehartiging. Er is in de gemeenten voldoende kader met organisatorische vaardigheden, waardoor de behoefte aan deze vorm van ondersteuning vrijwel niet meer

10 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

aanwezig is. De ondersteuningsvraag van Kringen is inmiddels meer gericht op inhoudelijke beleidsthema’s dan op zaken van algemeen organisatorische aard. Daarom streeft het Algemeen Bestuur naar de vorming van expertteams met inhoudelijke deskundigheid. Tijdens de Algemene Vergadering in november kon het expertteam Wonen gepresenteerd worden. Deelnemers aan dit expertteam hebben in de loop der jaren op tal van gebieden met betrekking tot bouwen en wonen hun sporen verdiend.

Overleg grote steden Het overleg grote steden is gericht op de specifieke situaties die in de grote steden in NoordBrabant gelden. Het overleg is in 2017 tweemaal bijeen geweest. Deelname was er vanuit de Kringbesturen van Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg. De bijeenkomsten waren vooral gericht op uitwisseling van ervaringen met een onderscheidende aanpak.

Het overleg is als zodanig niet meer in het werkplan opgenomen. Deelnemers aan het overleg houden de mogelijkheid open om op basis van actualiteit bijeen te komen.

Informatie- & communicatietechnologie (ICT) ICT-adviseurs van de Kringen worden betrokken bij de ontwikkelingen op ICT-gebied en zij denken daarin mee met KBO-Brabant. De website van KBO-Brabant en daarmee ook de websites van Kringen en Afdelingen zullen gemoderniseerd worden. Voorbereidingen hiertoe zijn in 2017 in gang gezet en vinden voortgang in 2018.

LeaWeb functioneert naar behoren, Afdelingen kunnen er steeds beter mee werken.

KBO-Brabant en de ongeveer 15 helpdeskvrijwilligers verlenen regelmatig ondersteuning bij vragen en problemen die de gebruikers van de website, LeaWeb en Lea-Senior Financieel tegenkomen.

Werkgroep Identiteit & Zingeving Naarmate mensen ouder worden, spelen levensvragen en religie een grotere rol. Omdat KBOBrabant een van oorsprong katholieke vereniging is, vormen identiteit en zingeving belangrijke thema’s binnen KBO-Brabant. KBO-Brabant wil op een eigentijdse manier ruimte geven aan identiteit en zingeving. De werkgroep heeft zich in het verslagjaar gebogen over de invulling van

9

de katholieke identiteit in het doen en laten van KBO-Brabant. Uitgangspunt daarbij is dat de katholieke identiteit een pluriform karakter heeft.

De ene katholiek is de andere niet en iedere gelovige geeft op zijn of haar eigen manier invulling aan geloofsbeleving. Vanuit dat uitgangspunt vraagt de werkgroep aandacht voor onderwerpen als: levensvragen, eenzaamheid, afscheid nemen en ook weer verder gaan, reflectie op het eigen leven, praten over het levenseinde. Kortom, we willen op een eigentijdse manier invulling geven aan onze katholieke herkomst, met daarbij alle ruimte en respect voor verschillende opvattingen.

Dé katholiek bestaat immers net zo min als dé oudere. Het streven om een platform te bieden aan verschillende belevingen van katholieke geloofsovertuiging heeft in 2017 zijn beslag gekregen door een gevarieerd activiteitenaanbod.

U vindt dit terug in hoofdstuk vier.

• SAMENWERKING MET EXTERNE ORGANISATIES

KBO-Brabant werkt met vele organisaties samen op tal van terreinen, in een aantal gevallen gaat het om structurele samenwerking.

VBOB De voorzitter van KBO-Brabant is tevens voorzitter van het VBOB. Het VBOB is namens de in NoordBrabant gevestigde seniorenverenigingen dé overlegpartner voor de provincie Noord-Brabant.

Tevens voert het VBOB projecten uit met een provinciale of bovenregionale uitstraling, in opdracht van en/of ondersteund door de Provincie.

Het VBOB bestuur heeft met succes een overgangsperiode bepleit nu de Provincie de begrotingssubsidie aan de zogenoemde netwerkorganisaties, waaronder het VBOB, heeft beëindigd. In maart keurde Gedeputeerde Staten het transitieproject van het VBOB goed. In dit transitieproject konden opleidingen van vrijwillige ondersteuners in 2017 worden voortgezet. Daarnaast ondernam het VBOB activiteiten om de opleidingen lokaal onder te brengen.

In augustus en september werden hiervoor in veertien regio’s regiobijeenkomsten georganiseerd met Kringen en Afdelingen van KBO, Protestants Christelijke Ouderen Bond (PCOB) en PVGE vereniging voor Senioren (PVGE).

10 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

In vrijwel alle regio’s werd het belang onderstreept van centraal georganiseerde opleidingen met behoud van kwaliteit voor vrijwilligers en werd veel gewicht toegekend aan het principe om met de vrijwillige ondersteuning een onafhankelijke positie te houden.

Het gegeven dat het VBOB niet meer over een eigen geldstroom kan beschikken was voor het bestuur van KBO-Brabant aanleiding om te besluiten de opleidingen aan vrijwilligers zelf voort te zetten.

In december besloot het VBOB bestuur om het VBOB na 30 juni 2018, de datum dat het transitieproject formeel eindigt, op te heffen.

KNVG Het VBOB was sinds 1 januari 2014 al geassocieerd lid van de landelijke KNVG. Sinds 1 januari 2017 is dat geassocieerd lidmaatschap overgegaan naar KBO-Brabant. KBO-Brabant is vertegenwoordigd in het bestuur van de KNVG. In deze hoedanigheid hebben wij actief bijgedragen aan de landelijke belangenbehartiging voor senioren, in het bijzonder rond pensioenen en zorg(kosten). Tot 3 mei was voorzitter Frans Slangen lid van dit bestuur, per 3 mei heeft Algemeen Bestuurslid Noud van Vught deze functie overgenomen.

Oud in Afrika De stichting Oud in Afrika zet zich sinds 2001 in voor het verbeteren van het welzijn van ouderen in Kenia en Ethiopië door middel van thuiszorg, picopensioentjes en oogzorg. Er wordt samengewerkt met lokale partners (veelal nonnen van katholieke congregaties), die stevig geworteld zijn in de lokale samenleving. KBO-Brabant is vertegenwoordigd in het bestuur van Oud in Afrika en richt zich in de praktijk in het bijzonder op het gezamenlijke project Oog om Oog, waarmee staaroperaties worden bekostigd.

Voor een bedrag van 35 euro kan een slechtziende of blinde oudere worden afgeholpen van staar en zo weer zelfredzaam worden. In 2017 is door de Afdelingen van KBO-Brabant 2.739 euro ingezameld voor dit goede doel. Daarvan is 987 euro afkomstig van Expolaan, de organisatie van de Senioren Expo. Zij verdubbelden de opbrengsten van het kienen, dat op de beurs werd verzorgd door de Kring Veldhoven.

11

Coalitie Erbij Omdat eenzaamheid zo veel voorkomt, is in 2008 Coalitie Erbij opgericht. Coalitie Erbij is een samenwerkingsverband van maatschappelijke organisaties, die ieder op eigen wijze een maatschappelijke rol spelen om eenzaamheid te bestrijden, met concrete acties en activiteiten.

Kern van Coalitie Erbij vormen acht landelijke organisaties. Zij organiseren in het hele land activiteiten voor mensen die zich eenzaam voelen of dreigen te vereenzamen. Zoals ontmoetingsmiddagen, uitstapjes, activerend huisbezoek, maatjesprojecten, inloophuizen, vrijwilligerswerk, samen eten en een luisterend oor. Daarnaast maken dienstverleners, kennisinstituten, belangen- en brancheorganisaties deel uit van de coalitie. KBO-Brabant heeft zich in 2017 aangesloten.

Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) KBO-Brabant is lid van de NOV. De NOV is een netwerk- en belangenorganisatie voor het vrijwilligerswerk in Nederland. Vereniging NOV treedt op als woordvoerder en lobbyist van het vrijwilligerswerk en is gesprekspartner van politiek en overheid.

• DIENSTVERLENING VAN HET BUREAU RECHTSTREEKS AAN LEDEN

Algemene vraagbaak en juridische vraagbaak Op het bureau van KBO-Brabant komen dagelijks vele telefoontjes en e-mails binnen met vragen van leden. Zo zijn ook in 2017 weer veel vragen gesteld over de zorg(verzekering), bezuinigingsmaatregelen, pensioenen en tal van andere onderwerpen.

KBO-Brabant streeft ernaar om iedere vraag uiterlijk binnen enkele dagen te beantwoorden. Algemene vragen worden zoveel mogelijk door het secretariaat beantwoord. Specifieke vragen over de beleidsthema’s welzijn, zorg, wonen, mobiliteit en inkomen worden opgepakt door de beleidsmedewerkers.

en zorg. Ook welzijnsrubrieken zoals reizen, cultuur, gezondheid en ontspanning komen aan bod. Waar mogelijk zijn de KBO-Afdelingen betrokken bij de inhoudelijke totstandkoming van de rubrieken. Daarnaast bevat Ons interviews met politici en opiniemakers. Ons bevat ook een rubriek met ledenvoordeel. In deze rubriek worden in samenwerking met andere partijen speciaal voor leden van KBO-Brabant kortingsacties opgezet. De openingscolumn van de voorzitter wordt maandelijks verstuurd aan de Kringen, met het verzoek deze door te sturen naar lokale media. 2017 was door KBO-Brabant uitgeroepen tot het jaar van de seniorenhuisvesting; in de Ons werd daarom maandelijks aandacht aan dit thema besteed.

Senioren Expo Met ongeveer 20.000 bezoekers was de Senioren Expo in conferentiecentrum NH Koningshof te Veldhoven in 2017 wederom een succes, ondanks de slechte weersomstandigheden op enkele dagen. KBO-Brabant was voor de vijftiende maal medeorganisator van deze beurs en aanwezig met een KBO-Ontmoetingsplein, waar bezoekers terecht konden voor het uitwisselen van informatie, het stellen van vragen over uiteenlopende onderwerpen en uiteraard ontmoeting. De stand werd bemand door vrijwilligers, bestuursleden en medewerkers van het bureau.

Ook waren medewerkers van Ons Ledenvoordeel, de webshop die vele voordelen biedt via het KBO-Brabant lidmaatschap, de hele week aanwezig om vragen te beantwoorden. Voor het eerst werd dit jaar in de Baroniezaal kienen georganiseerd; vrijwilligers van de Kring Veldhoven coördineerden dit en hebben gezorgd voor een opbrengst van bijna 1.000 euro die ten goede kwam aan ons goede doel Oud in Afrika. Standhouders stelden leuke prijzen ter beschikking.

Ledenmagazine Ons Ledenmagazine Ons verscheen in 2017 elf keer, in een oplage van circa 110.000 exemplaren.

Het magazine is primair bedoeld voor leden en relaties van KBO-Brabant en omvat rubrieken op het gebied van inkomen, mobiliteit, wonen

12 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

11

Sociale media In 2017 was KBO-Brabant actief op Facebook en Twitter. Steeds meer senioren maken gebruik van deze moderne media. Via korte berichtjes maakt KBO-Brabant leden, bestuursleden, externe relaties en andere volgers attent op actualiteiten in de samenleving die senioren aangaan. Daarnaast brengt KBO-Brabant nieuws naar buiten over de vereniging, onder andere over en tijdens evenementen en bijeenkomsten die door KBO-Brabant (mede) worden georganiseerd.

Ledenpassen Ook in 2017 zijn ledenpassen gemaakt voor nieuwe leden, alsmede vervangende ledenpassen in het geval van verhuizing, verlies of diefstal.

De ledenpassen zijn geldig tot en met 2017. In het najaar van 2018 worden nieuwe passen uitgegeven. Tot zo lang zijn de oude nog gewoon geldig. Nieuwe leden krijgen een tijdelijke pas.

Ledenvoordelen via ledenmagazine Ons en via webshop Ons Ledenvoordeel Iedere maand worden er kortingsvoordelen voor leden onder de aandacht gebracht in ledenmagazine Ons. In 2017 varieerde dit van voordeel op producten, reizen en cursussen tot voordeel op uitjes, concerten, beurzen en musea.

Ook kon KBO-Brabant zijn leden weer veel voordelen bieden door collectieve inkoop van energie, zonnepanelen, telefonie, tablets, elektrische fietsen, etc. De voordeelwebsite Ons Ledenvoordeel wordt daarvoor ingezet. Het hele jaar werden lokaal ledenvoordeeldagen aangeboden aan de Afdelingen/Kringen, waar leden zich konden laten informeren over ledenvoordelen.

• ONDERSTEUNING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN VANUIT HET BUREAU

Algemeen Om de vereniging te ondersteunen beschikt KBOBrabant over een bureau met beroepskrachten.

De gemiddelde formatie in 2017 bedroeg 11 fte’s.

Een deel hiervan was werkzaam voor de vereniging KBO-Brabant zelf en een deel voor zogenaamde VBOB-projecten waarvan KBOBrabant kartrekker is. Dit zijn projecten die namens de in het VBOB samenwerkende seniorenorganisaties voor alle senioren in Brabant

12 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

worden uitgevoerd met financiële ondersteuning van de provincie Noord-Brabant. Dat betekent dat 0,75 van eerder genoemde 11 fte’s door de Provincie werd bekostigd.

Het bureau ondersteunt het Algemeen Bestuur, werkgroepen, projectgroepen en commissies bij het voorbereiden en ontwikkelen van beleid, bij beleidsuitvoering en met secretariële taken.

Het betreft onder meer de organisatie van de Algemene Vergadering, het Regionaal Beraad, (thema)dagen voor Kringen en Afdelingen, Jaarcongres, bijeenkomsten van werkgroepen en commissies en financieel overleg.

Belangrijk voor de KBO-Afdelingen is ook de serviceverlening en vraagbaakfunctie, waarvoor het bureau vijf dagen per week tijdens kantooruren bereikbaar is. Tenslotte zorgt het bureau voor een actueel relatiebestand, bundeling van de ledenbestanden van de Afdelingen, ledenpassen, uitvoering van het onderscheidingenbeleid, begeleiding bij aanvragen van Afdelingen voor Premieplan en SupportActie en voor de diverse communicatiemiddelen, zoals website, ledenmagazine Ons, KBO Actueel, Facebook en Twitter, jaarverslag en folder- en promotiemateriaal. Ook wordt hier de administratie gevoerd van alle aanmeldingen voor de vele bijeenkomsten die voor leden en kaderleden worden georganiseerd.

Lokale ondersteuning van Afdelingen en Kringen door beleidsmedewerkers Op het moment dat ondersteuning gewenst is bij de lokale belangenbehartiging, kon een Afdeling of Kring terecht bij een beleidsmedewerker van het bureau.

KBO Actueel Nieuwsbrief KBO Actueel wordt digitaal verstuurd aan alle bestuursleden van KBO-Brabant, kaderleden, externe relaties en eenieder die zich heeft geabonneerd. Iedere twee weken krijgen de ontvangers een korte update van het nieuws op de website op de verschillende beleidsterreinen, nieuws van de activiteiten van KBOBrabant en de projecten die KBO-Brabant uitvoert.

Website KBO-Brabant De website blijft voortdurend in ontwikkeling.

Afdelingen kunnen met hun website aanhaken

13

bij de centrale website van KBO-Brabant, waardoor de eenduidigheid binnen KBO-Brabant wordt bevorderd. De website is ingedeeld naar beleidsterreinen (herkenbaar aan icoontjes) en nieuws van KBO-Brabant. Er is een openbaar en een besloten deel, dit laatste voor kaderleden.

In 2017 is begonnen met een proces van grondige vernieuwing van de website.

Promotie en ledenwerving In het kader van ledenwerving is een training georganiseerd voor geïnteresseerde Afdelingen en Kringen. Deze training bestond uit drie bijeenkomsten. Na een stuk theorie over ledenwerving gingen deelnemers onder begeleiding aan de slag met eigen ideeën over ledenwerving.

Elke deelnemende Afdeling of Kring werd geacht tussen de bijeenkomsten door een idee daadwerkelijk uit te voeren. Tijdens de bijeenkomsten werd de voortgang besproken en getoetst aan de theorie. In totaal deden 23 Afdelingen en/of Kringen hieraan mee. De deelnemers deelden hun ervaringen tijdens de afsluitende bijeenkomst ledenwerving op 7 december. Bij deze bijeenkomst waren bijna 140 bestuursleden van KBO-Brabant aanwezig.

Introductie nieuwe kaderleden Onder de noemer ‘Introductie kennis maken met de KBO’ is een presentatie beschikbaar voor nieuwe bestuurders in Afdelingen en Kringen.

Een communicatiemedewerker van KBO-Brabant verzorgt deze introductie en er is ook een lid van het Algemeen Bestuur aanwezig om vragen te beantwoorden. Het is mogelijk voor Afdelingen en Kringen om een introductieprogramma aan te vragen op locatie. Uitleg wordt gegeven over de organisatie en activiteiten van KBO-Brabant, over de besteding van de lidmaatschapsgelden en over de mogelijkheden van het Premieplan voor Afdelingen.

Bovendien was er in 2017 weer de mogelijkheid om kennis te maken met voorzitter en directeur van KBO-Brabant, in aansluiting op de vergaderingen van het Algemeen Bestuur. Nieuwe bestuursleden van een Afdeling of Kring konden zich inschrijven om hieraan deel te nemen. Het is de bedoeling om met elkaar een persoonlijk gesprek aan te gaan; daarom is het maximum aantal te ontvangen personen beperkt tot tien. In 2017 vonden deze bijeenkomsten drie keer plaats.

14 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Premieplan In 2005 zijn de Stichting RCOAK en het Fonds Sluyterman van Loo gestart met het zogenoemde Premieplan. KBO-Brabant participeert hierin.

De uitvoering van het Premieplan is vanaf het jaar 2013 uitbesteed aan de vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). Met het Premieplan wordt geld dat voor een bepaalde activiteit door lokale KBO-Afdelingen zelf is ingezameld, verdubbeld. De opbrengst moet bestemd zijn voor een vooraf goedgekeurd tastbaar initiatief of project, gericht op het verbeteren van het welzijn van ouderen. KBO-Afdelingen zamelen geld in via bijvoorbeeld sponsorlopen, rommelmarkten, loterijen, kien-/bingobijeenkomsten, georganiseerde etentjes of door oud papier in te zamelen of andere werkzaamheden te verrichten.

Van alles is mogelijk! Het ingezamelde geld wordt door Premieplan verdubbeld tot een maximum van 2.000 euro per project. In 2017 zijn 150 uitgevoerde projecten van Afdelingen van KBOBrabant uitbetaald. Deze aanvragen waren goed voor iets meer dan 135.000 euro.

SupportActie Met ingang van 2011 neemt KBO-Brabant deel aan de SupportActie, een goede doelen loterij.

Leden en niet-leden kunnen met het kopen van een of meer loten een lokale KBO-Afdeling structureel steunen.

Onderscheidingen, jubilea Vanuit het bureau worden de onderscheidingen verzorgd die door de Afdelingen en Kringen worden aangevraagd of door het Algemeen Bestuur worden geïnitieerd. De zilveren speld met goud is in 2017 25 keer en de zilveren speld is 97 keer uitgereikt. Ook zijn er 468 oorkondes verwerkt die door de Afdelingen worden uitgereikt voor een 25-jarig lidmaatschap. Voor een overzicht verwijzen wij naar bijlage 8. In bijlage 9 treft u een overzicht aan van jubilerende Afdelingen en Kringen in 2017.

Vrijwilligers- en aansprakelijkheidsverzekeringen KBO-Brabant heeft verschillende verzekeringen afgesloten voor zijn Afdelingen en Kringen.

Hieraan nemen alle Afdelingen en Kringen automatisch deel.

Het zijn een Wettelijke aansprakelijkheidsverzekering, waarin men verzekerd is voor de gevolgen van schade aan derden, maar waarin ook de

13

particuliere aansprakelijkheid van de vrijwilliger is geregeld voor de uitoefening van vrijwilligerstaken.

Er is de Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering die twee zaken regelt. Allereerst verleent deze verzekering juridische bijstand aan aansprakelijk gestelde besturen van Afdelingen en Kringen.

Daarnaast zal, wanneer het aangesproken bestuur(slid) door de rechter inderdaad aansprakelijk wordt bevonden, de schade worden uitgekeerd en behoeft het privĂŠvermogen van de bestuurder(s) niet te worden aangesproken om kosten van advocaat, proces en schadeclaim te dekken.

KBO-Brabant heeft daarnaast een assurantievoorziening rechtsbijstand getroffen. Onder voorwaarden kunnen hieruit kosten voor rechtsbijstand van Afdelingen, Kringen en KBO-Brabant worden gefinancierd.

Buma en Sena KBO-Brabant heeft voor zijn Afdelingen een collectieve regeling met Buma en Sena getroffen in verband met de rechten op muziekgebied van artiesten, componisten, tekstdichters, uitgevers en muziekproducenten. Deze collectieve regeling heeft een looptijd van 1 januari 2017 tot en met 31 december 2019. De overeenkomsten hebben als voordeel dat een voor alle Afdelingen geldende wettige regeling is getroffen, waardoor Afdelingen niet meer door Buma of Sena benaderd worden; zij geen eigen opgaves meer hoeven te doen; er geen controles meer plaatsvinden; de administratieve last veel geringer is en de kosten lager zijn dan wanneer Afdelingen zelf licentieafspraken maken; elke Afdeling aan zijn wettelijke verplichtingen voldoet en de kans op overtreding/boetes niet meer aan de orde is.

14 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

15

• ORGANOGRAM Algemene Vergadering

• Kringvertegenwoordigers

Algemeen Bestuur

• Voorzitter Bureau KBO-Brabant*

• Secretaris

Commisies en Werkgroep

• Directie (1 fte)

• Penningmeester

•A dviescommissie Beleid

• Beleid/projecten (3,2 fte)

• Zes overige leden

•A dviescommissie Financiën

• Financiën (0,9 fte)

• Werkgroep Identiteit

• Communicatie (1,9 fte)

& Zingeving

• ICT (0,8 fte) • Secretariaat (2,6 fte) • Huishoudelijke dienst (0,6 fte)

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

West-Brabant

Midden-Brabant

Noordoost-Brabant

Zuidoost-Brabant

16 Kringen waarin

8 Kringen waarin

13 Kringen waarin

21 Kringen waarin

69 Afdelingen

47 Afdelingen

91 Afdelingen

86 Afdelingen

* Gemiddelde formatie 2017, inclusief 0,75 fte die door de provincie Noord-Brabant is gesubsidieerd.

16 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

15

3. Themajaar: Seniorenhuisvesting in Brabant De Brabantse bevolking gaat krimpen. Tegelijkertijd nemen de vergrijzing en het aantal eenpersoonshuishoudens toe. De komende 10 tot 15 jaar zijn er jaarlijks 10.000 woningen extra nodig om in te spelen op deze demografische veranderingen.

De meeste mensen willen zo lang mogelijk in het eigen huis blijven wonen. Dit is eveneens het overheidsbeleid. Om dat mogelijk te maken zal technologie een grotere rol gaan spelen, is creativiteit nodig om tot oplossingen te komen, moeten bureaucratische belemmeringen worden geslecht en is het van belang dat senioren zelf tijdig nadenken over een geschikte en gewenste woonsituatie.

Om het belang daarvan te onderstrepen heeft KBO-Brabant 2017 uitgeroepen tot themajaar Seniorenhuisvesting in Brabant.

AANDACHT IN LEDENMAGAZINE ONS

Het verenigingsblad van KBO-Brabant, Ons, heeft in 2017 in elke editie aandacht besteed aan het themajaar in de rubriek ‘Het jaar van de Seniorenhuisvesting’. Zo heeft hoogleraar sociale gerontologie Ruud Kempen het belang van tijdig nadenken over wonen bij het ouder worden belicht en is ter versterking van zijn advies een inkijkje gegeven in diverse Brabantse woonvoorzieningen. Het Ben Oude Nijhuis, een kleinschalige woonvorm voor zowel

16 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

gezonde senioren als mensen die lichte of zware zorg nodig hebben - dat is ontwikkeld door omroepbaas Jan Slagter - is in beeld gebracht, en voor wie zelf wil bouwen heeft wethouder Jan Jaap Kolkman van Deventer verteld over Eigenbouw, waarbij mensen het heft in eigen handen nemen bij het bouwen van hun eigen woning of gezamenlijk complex. Ook zijn thema’s aan de orde gekomen als alleen wonen en de vraag wat de gevolgen zijn van de aflossingsvrije hypotheek voor senioren.

CONGRES SENIORENHUISVESTING IN BRABANT

KBO-Brabant organiseerde op 8 juni een congres over seniorenhuisvesting. Het onderwerp langer thuis wonen lééft, dat bleek wel uit de grote belangstelling voor het congres; met 375 bezoekers zat de zaal helemaal vol.

Niek Bargeman van de provincie presenteerde de nieuwste cijfers. In 2050 zal maar liefst 42% van de huishoudens een eenpersoonshuishouden zijn. Door de krimpende bevolking zal tegelijkertijd, en niet alleen op het platteland, leegstand ontstaan door verdwijnende voorzieningen. Een andere verdeling van woonvormen is daarom hard nodig.

INTEGRALE BENADERING NODIG

Thuis blijven wonen verdient een integrale benadering, want het leven van mensen gaat niet alléén over zorg. Het is belangrijk om vroegtijdig na te denken over toekomstige woonwensen en je af te vragen: ‘Hoe wil ik wonen als ik minder mobiel ben? Wat is noodzaak en waar kan ik afstand van doen?

Hoe belangrijk is een tuin voor mij, of wordt dat juist een last? Hoe belangrijk is het dat de kleinkinderen kunnen blijven logeren?’ Het is zaak tijdig stappen te ondernemen, want uit onderzoek blijkt dat aanpassen aan een nieuwe woonomgeving lastiger wordt vanaf ongeveer het 70e levensjaar.

ROL VOOR DE OVERHEID EN WONINGCORPORATIES WEGGELEGD

Dat de overheid ervoor moet zorgen dat eigen initiatieven van burgers sneller en beter worden ondersteund werd nog eens benadrukt door Ditty Blom van Expertteam Eigenbouw, een door het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten opgezette organisatie die gemeenten aanzet tot betere regelgeving in die richting. Regels moeten vooral niet knellend zijn. Het Expertteam ondersteunt lokale initiatiefgroepen graag in hun contact met de gemeente om waar nodig knelpunten te helpen oplossen.

Verder kwamen de zogenaamde Blijversleningen

OOK KBO-AFDELINGEN LOKAAL ACTIEF

Binnen de gelederen van KBO-Brabant zijn ook Afdelingen lokaal actief op woongebied. Piet Wouda legde uit hoe men het in Prinsenbeek heeft aangepakt: enerzijds senioren via voorlichtingsrondes bewust maken van de uitdaging

19 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

aan de orde via een presentatie van Ben Boekraad van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting; gemeenten kunnen deze lening verstrekken, maar nog lang niet alle gemeenten in Brabant doen dat ook. Er is nog veel te winnen op dit gebied!

Ook van woningcorporaties mag actief beleid worden verwacht zodat mensen langer in hun huidige huurhuis kunnen blijven wonen.

Paul van der Velden van woningcorporatie Leystromen gaf aan dat senioren via commissies betrokken worden bij het bedenken van plannen en oplossingen. Belangrijke tip: schrijf je op tijd in om in aanmerking te komen voor een huurwoning als je nu nog niet huurt.

van langer thuis wonen, anderzijds beïnvloeden van de lokale instanties in Breda om op allerlei manieren medewerking te verlenen aan (eigen) initiatieven. Prinsenbeek trekt daarbij samen op met de organisatie Wonen met Gemak.

17

4. Welzijn en Zorg

L EDEN EN SEN IO R EN

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging Al een aantal jaar ondervinden senioren steeds meer de gevolgen van het beleid om ‘langer thuis te blijven wonen’ en van de uitwerking van de ideeën voor een participatiesamenleving.

Dat heeft gevolgen voor de belangenbehartiging van seniorenverenigingen en uiteraard voor veel senioren zelf. KBO-Brabant slaagt er steeds beter in om ter ondersteuning daarvan de individuele dienstverlening en de lokale en regionale belangenbehartiging elkaar te laten versterken.

In januari 2015 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) aangepast, als onderdeel van een grote decentralisatieslag in het sociaal domein. De gemeenten, die meer taken kregen dan voorheen, hebben dit aangegrepen om soms forse wijzigingen door te voeren in hun Wmobeleid. Niet altijd voldeed het beleid daarmee nog aan de wettelijke kaders. In 2016 en 2017 leidde dat tot meerdere rechtszaken. Zelfs na de richtinggevende uitspraak van de Centrale raad van Beroep van mei 2016 over huishoudelijke hulp is nog veel onduidelijk gebleven. Met onze procesondersteuning en cliëntondersteuners (zie verderop) heeft KBO-Brabant in 2017 een rol gespeeld bij het verder verhelderen van de rechten van hulpvragers. Bij deze en andere veranderingen in de zorg blijkt ondersteuning door de verschillende vrijwillige dienstverleners, zoals Vrijwillige ouderenadviseurs (VOA’s), belastinginvulhulpen, cliëntondersteuners en thuisadministrateurs van groot belang.

18 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Cliëntondersteuners zijn vrijwilligers, veelal VOA’s, die specifiek zijn opgeleid om senioren te helpen bij een Wmo-aanvraag. Het proces van de Wmo-aanvraag blijkt in de praktijk lastig te volgen voor mensen die ermee te maken krijgen. Een belangrijk onderdeel van dat proces is het zogenoemde ‘keukentafelgesprek’. In dat gesprek bespreken de hulpvrager en de gemeente de thuissituatie en de omgeving van degene die hulp nodig heeft. Het gesprek is belangrijk om de juiste hulp en hulpmiddelen te krijgen.

Cliëntondersteuners worden opgeleid om te adviseren over dit gesprek, erbij aanwezig te zijn en vervolgens te controleren en te bekijken of de wensen goed zijn verwoord door de gemeente.

De gemeente legt het uiteindelijke besluit vast in een Wmo-beschikking. Als die niet voldoende tegemoet komt aan de noden van de senior kan bezwaar worden gemaakt. Voor dat meer juridische vervolg kan de hulp worden ingeroepen van procesondersteuner en lid van onze juridische helpdesk Bert van ‘t Laar.

Bert van ’t Laar heeft in 2017 meerdere successen voor zijn cliënten behaald. Zowel in bezwaarprocedures bij de gemeenten als in beroep bij de rechtbank. In januari werd een langlopende zaak bij de Centrale Raad van Beroep gewonnen, de hoogste rechter. Die oordeelde in een zaak tussen de gemeente Etten-Leur en een oudere inwoner die huishoudelijke hulp kreeg van haar (uitwonende) dochter dat mantelzorg niet afgedwongen kan worden. De uitspraak laat zien dat het mogelijk blijft om met een persoonsgebonden budget een naaste die mantelzorgtaken op zich

25

neemt en niet met de zorgvrager samenwoont, te betalen voor de zorgtaken. Een groot succes voor de vele mensen die werk en andere taken aan de kant zetten om familieleden te verzorgen.

Sinds de zomer van 2016 kent KBO-Brabant een juridische helpdesk. Zes gepensioneerde juristen (advocaten, rechters en een notaris) helpen leden van KBO-Brabant met hun juridische vragen en problemen. In 2017 heeft de helpdesk in totaal 94 nieuwe cliënten geholpen: 43 vragen voor de procesondersteuner (Wmo) waarvan 34 over huishoudelijke hulp, zes vragen voor de notaris en 45 vragen over andere onderwerpen voor de vier overige leden. Naast Wmo gingen de meeste vragen over financiële zaken (pensioenrechten, alimentatie, uitkering), problemen met wonen (burenruzie, problemen met de verhuurder) en het (levens)testament.

VOA’s zijn opgeleid om senioren te helpen bij uiteenlopende vragen en problemen. Indien nodig verwijzen de VOA’s door naar iemand die ondersteuning kan bieden bij de thuisadministratie, naar een cliëntondersteuner of naar een andere faciliteit.

Collectieve belangenbehartiging In 2017 zijn in het kader van welzijn en zorg door KBO-Brabant persberichten naar landelijke, provinciale en lokale pers, naar (Brabantse) Eerste en Tweede Kamerleden, naar fractievoorzitters en (waar relevant) naar colleges van B&W of leden van Provinciale Staten in NoordBrabant verstuurd. Een aantal van de artikelen en persberichten is geplaatst in Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad en BN/De Stem of op de websites van deze kranten. Het ging om de volgende persberichten: • Informele cliëntondersteuning onmisbaar bij Wmo-aanvraag (8 februari) • Huishoudelijke hulp Waalwijk moet echt anders (2 maart) • Provincie laat vrijwilligers vallen (13 oktober) • Huizen voortaan schoner in Goirle (29 november)

26 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Nieuws van en over KBO-Brabant verscheen in/op: • Omroep Brabant over brandveiligheid (11 mei) • ED en BD, kranten en websites, opinieartikel van Gérard Mustert met de titel: Sociale Veerkracht, de hippe hobby van ons provinciale bestuur (13 oktober) Ook zijn brieven verstuurd aan enkele ministeries en de Nederlandse Vereniging van Gemeenten (VNG) om dringende zaken onder de aandacht te brengen: • Staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS): Informele cliëntondersteuning onmisbaar bij Wmo-aanvraag (8 februari) • VNG: Plan van Aanpak cliëntondersteuning (17 juli) • Ministerie van VWS: Plan van Aanpak cliëntondersteuning, kennisgeving van brief aan de VNG (24 juli) • Ministerie van BZK: Plan van Aanpak cliëntondersteuning, kennisgeving van brief aan de VNG (24 juli) • Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK): reactie op advies-Scheltema over integrale geschilbeslechting in het sociaal domein (31 oktober) Ledenmagazine Ons besteedde in 2017 ook veel aandacht aan zorg en welzijn: • Interview met voorzitter Frans Slangen: ‘Het is moeilijk vast te stellen of het écht om zelfbeschikking gaat’ (januari) • Interview met Arts-onderzoeker Machteld Huber: ‘Gezondheid is veel meer dan niet ziek zijn’ (februari) • Interview met procesondersteuner Bert van ’t Laar: ‘Gemeenten lappen Wmo regels aan hun laars’ (april) • Interview met hoogleraar Anja Machielse: ‘Eenzaamheid kun je niet in je eentje oplossen’ (mei) • Interview met Rob Bruntink, journalist: ‘Gesprekken in de laatste fase kunnen waardevol zijn’ (juni/juli) • Interview met schrijver Henk Geene: ‘Ouderenzorg moet dichter bij huis en informeler’ (september)

19

• Interview met psychologe Jeannette Rijks: ‘Uit de negatieve spiraal van eenzaamheid’ (september) • Interview met hoogleraar Katrien Luijkx: ‘Kwetsbare ouderen willen gehoord en gezien worden’ (december) • Reportage over onmisbare informele en onafhankelijke cliëntondersteuning, bezoek van enkele Tweede Kamerleden aan KBO-Brabant (december) Collectieve belangenbehartiging: Brief aan Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over Plan van Aanpak cliëntondersteuning Bij een overleg van de Tweede Kamer met minister Plasterk van Binnenlandse Zaken (BZK) over onderwerpen in het sociaal domein vroegen verschillende Kamerleden om meer aandacht voor de wettelijke verplichting van gemeenten om te zorgen voor onafhankelijke cliëntondersteuning. Op 13 juni nam de Tweede Kamer een motie over dat onderwerp aan. De regering wordt daarin opgeroepen om in overleg met de VNG een stappenplan te ontwikkelen zodat per 1 januari 2018 gemeenten aan hun wettelijke verplichting van onafhankelijke, vindbare en deskundige cliëntondersteuning voldoen.

KBO-Brabant meent dat de ervaringen met cliëntondersteuning zeer waardevol kunnen zijn bij de ontwikkeling van een stappenplan. Daarom is in juli 2017 een brief verzonden aan de VNG, met een afschrift naar de ministeries van VWS en BZK en de Leden van de vaste Kamercommissies op die terreinen. Met daarin vooral suggesties om serieus te kijken hoe eventuele bestaande onafhankelijke ondersteuning voor en door vrijwilligers gesteund en uitgewerkt kan worden; de waarschuwing dat nieuw beleid, met betaalde krachten, de vrijwilligersoplossingen niet ondermijnt; en het advies om vrijwilligers zoveel mogelijk te steunen, zo nodig met betaalde hulp.

Collectieve belangenbehartiging: Tweede Kamerleden op bezoek bij KBO-Brabant De seniorenverenigingen in Brabant zijn uniek in hun aanpak met onafhankelijke vrijwillige cliëntondersteuners. Om de Tweede Kamer meer te laten weten over zijn aanpak, ervaringen en successen, heeft KBO-Brabant de vaste Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport uitgenodigd voor een presentatie en gesprek

20 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

op het kantoor in ’s-Hertogenbosch. Ledenmagazine Ons van december besteedde aandacht aan het bezoek. Madeleine van Toorenburg (CDA) en Léonie Sazias (50PLUS) grepen de kans aan om zich te laten inspireren en informeren door enkele cliënt- en procesondersteuners van KBOBrabant. De bijeenkomst vond plaats op 7 oktober, de Nationale Dag van de Ouderen. Beide Tweede Kamerleden spraken hun waardering uit voor de werkzaamheden die de cliënt- en procesondersteuners van KBO-Brabant uitvoeren.

Collectieve belangenbehartiging: Bijeenkomst Ombudsman Op 20 oktober spraken het bureau van de Nationale Ombudsman en bestuur van KBO-Brabant met elkaar over ervaringen met cliëntondersteuning en de uitvoering van de Wmo 2015 in Brabant. Bestuursleden van KBO-Brabant, procesondersteuner Bert van ’t Laar en cliëntondersteuners gaven een toelichting op het functioneren van de cliëntondersteuning en de problemen die de ondersteuners in de praktijk tegenkomen.

Collectieve belangenbehartiging: Internetconsultatie klachtenbehandeling sociaal domein Op 30 mei 2017 heeft de adviescommissie van regeringscommissaris prof. mr. M. Scheltema een advies gepubliceerd over geschilbeslechting in het sociaal domein. Het advies lag voor in een internetconsultatie. KBO-Brabant heeft in oktober een reactie naar de minister gestuurd, gebaseerd op de ervaringen van cliëntondersteuners en de procesondersteuner met klachten en bezwaar. De opmerkingen hadden onder meer betrekking op de problemen met ‘resultaatgericht indiceren’ (beschikkingen die uitgaan van een schoon en leefbaar huis) en de lengte van de procedures.

Ledenvoordeel Welzijn en Zorg KBO-Brabant bood zijn leden in 2017 wederom de mogelijkheid om deel te nemen aan één van de collectieve zorgverzekeringen: • De VGZ-polis • Zorgpolis via IAK Verzekeringen • De Zilveren Kruis Achmea-polis Deze polissen bieden een pakket aan voordelen, waaronder collectiviteitskortingen op basis- en aanvullende verzekeringen, tegemoetkoming van 20 euro in het KBO-lidmaatschap voor over-

stappers, een pluspakket en een vergoeding van de verplichte rijbewijskeuring.

Datingsite Groet & Ontmoet Groet & Ontmoet is een moderne versie van de contactadvertentiepagina uit ledenmagazine Ons. Hier kan men een oproep plaatsen of reageren op een oproep als men op zoek is naar een hulp-, levens-, reis- of stapmaatje. Er staan gemiddeld zo’n 40 oproepen op de website, waarvan levensmaatje het grootste deel uitmaakt.

Activiteiten georganiseerd voor leden door werkgroep Identiteit & Zingeving In maart was er een zeer geslaagde studiedag (177 bezoekers) over eenzaamheid en zingeving.

In mei organiseerde de werkgroep een dag meditatief wandelen in Elsendorp. Hiervoor hadden zich 28 personen aangemeld.

In juli organiseerde de werkgroep een Kloosterdag in Sint Agatha. Er was onder andere een rondleiding door het Kruisherenklooster van Sint Agatha, het oudste klooster van Nederland.

Aan deze dag namen 50 belangstellenden deel.

Er was dermate veel belangstelling voor deze dag dat het programma in september is herhaald voor 45 deelnemers.

Ook in de maand september organiseerde de werkgroep een vervolg op de bijeenkomst Laudato Si’. Voor deze middag hadden zich 51 personen aangemeld.

In oktober was er in Oirschot een bijeenkomst over het onderwerp levenseinde. De bijeenkomst werd hogelijk gewaardeerd en was met 82 deelnemers volgeboekt. Vanwege de grote belangstelling voor dit onderwerp is in het verslagjaar 2017 gestart met de voorbereidingen voor een lezingencyclus over dit onderwerp in 2018.

Tenslotte organiseerde de werkgroep twee kerstconcerten, in Best en in Oudenbosch, met respectievelijk ongeveer 500 en 300 bezoekers.

Eet & Date KBO-Brabant zette in 2017 de samenwerking voort met Match4Dinner, maar nu onder de naam Eet & Date. Voor de diners stelden de organisatoren gezelschappen samen van minstens zes KBO-leden, waarbij werd gelet op man/vrouw verhouding, leeftijd en demografie. In 2017 vonden vijf etentjes plaats in de grotere steden in Brabant. Op 1 december 2017 is Eet & Date gestopt.

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Reportages voor YouTubekanaal Om onze leden te informeren over activiteiten en te inspireren op het gebied van hobby’s, lifestyle en vrijwilligerswerk, wil KBO-Brabant videoreportages inzetten. Die reportages worden geplaatst op ons eigen YouTube-kanaal. In 2016 zijn hiervoor mensen opgeleid. In 2017 is een groepje samengesteld dat een pilot heeft opgezet in de regio Kempen om uit te testen wat er praktisch komt kijken bij het organiseren van reportages. Afdelingen uit deze regio kunnen hun activiteiten aanmelden en in overleg met een plaatselijk team van filmers en verslaggevers wordt besloten of video-opnames worden gemaakt.

In 2017 zijn op deze manier twee activiteiten gefilmd en op ons YouTube-kanaal geplaatst: ‘Gezondheidsmarkt bij KBO Reusel 7 oktober 2017’ en ‘Kerstdiner KBO Oirschot 2017’.

A FDE LINGE N E N K R INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Individuele belangenbehartiging: Cliëntondersteuning Het Wmo-beleid is nog steeds in beweging en cliëntondersteuners worden steeds weer geconfronteerd met nieuwe vragen. Daarom zijn de terugkomdagen van groot belang. In 2017 vonden twee soorten bijeenkomsten plaats: vier inloopbijeenkomsten in mei/juni en vier terugkomdagen, samen met de VOA’s, in november/ december. Daarnaast werd een opleiding voor nieuwe cliëntondersteuners geboden.

De inloopbijeenkomsten richten zich vooral op de ondersteuning van cliëntondersteuners onderling. Iedereen kan zijn/haar verhaal kwijt en specifieke vragen stellen, aan de projectleider, maar vooral aan elkaar. Daarbij is het niet alleen belangrijk om kennis op peil te brengen, maar ook om het eigen functioneren regelmatig tegen het licht te houden. Mede daarom kwamen cliëntondersteuners en procesondersteuner Bert van ‘t Laar in september 2017 bij elkaar met 25 deelnemers om cliëntondersteuning en juridische opvolging te evalueren. De conclusie was dat de combinatie van directe hulp door cliëntondersteuners met juridische bijstand waar noodzakelijk, over het algemeen goed werkt.

21

Cliënten krijgen bijna altijd de hulp en ondersteuning die ze nodig hebben. De procedure is in de bijeenkomst verder aangescherpt, zodat nog duidelijker is wie op welk moment verantwoordelijk is voor hulp en contacten, zowel met de gemeente als met de cliënten.

Bij de inloopbijeenkomsten van mei en juni 2017 hebben cliëntondersteuners uitgebreid gesproken over hun eigen werk. Samenvattend kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: contact leggen met voldoende cliënten; handzame presentatie informatie (wetgeving, jurisprudentie, achtergrond); onkostenvergoeding; onderlinge contacten en informatie-uitwisseling; registratiesysteem; communicatie. Hieraan namen 68 mensen deel uit 36 gemeenten.

In november/december werd een opleiding voor nieuwe cliëntondersteuners gehouden. Achttien mensen namen deel aan de driedaagse cursus.

Voor het eerst werd het algemene deel gegeven door de projectleider samen met ervaren cliëntondersteuners en ondersteund door een inleiding van een gemeentelijk beleidsmedewerker.

Voorheen werd de opleiding uitbesteed aan een externe opleider. De juridische aanvulling van een halve dag werd voor de laatste keer gedaan door Yuris rechtshulp. Twee nieuwe cliëntondersteuners kregen een certificaat na alleen de juridische module gevolgd te hebben, vanwege hun grote kennis en basisvaardigheden met betrekking tot de Wmo. Zo wordt steeds gestreefd naar maatwerk in de opleiding en ondersteuning.

Individuele belangenbehartiging: Vrijwillige ouderenadvisering Senioren blijven tot op hoge leeftijd zelfstandig thuis wonen. Binnen het project Vrijwillige ouderenadvisering (VOA) zijn er in Brabant zo’n 570 vrijwilligers verspreid over alle gemeenten in Brabant om in hun eigen omgeving senioren te ondersteunen. Zij werken vanuit een Afdeling van KBO-Brabant. De Kringbesturen werven nieuwe VOA’s en melden hen aan om bij KBOBrabant een opleiding te volgen tot VOA. De dienstverlening is bedoeld voor zowel leden van KBO-Brabant als niet-leden.

In 2017 zijn 40 nieuwe VOA’s opgeleid in drie cursussen. De docenten voerden met de deel-

22 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

nemers vooraf individuele intakegesprekken om de verwachtingen van deelnemers goed af te stemmen op hetgeen kan worden geboden.

De besloten groepspagina Vrijwillige ouderenadvisering op de website van KBO-Brabant wordt regelmatig voorzien van nieuwe informatie.

Deze pagina is toegankelijk voor alle ouderenadviseurs (ook die van de andere seniorenverenigingen) en voor alle bestuursleden van KBO-Brabant. Op deze groepspagina is actuele informatie te vinden die voor VOA’s en bestuursleden van belang is. Ook het centrale digitale registratiesysteem is hier te vinden.

Individuele belangenbehartiging: Terugkomdagen VOA’s en cliëntondersteuners De terugkomdagen voor deze groepen zijn meer gericht op kennisoverdracht door externen.

Bij deze bijeenkomsten wordt gezocht naar onderwerpen die interessant zijn voor VOA’s en cliëntondersteuners. In 2017 werd onder andere gesproken over bezwaar en beroep bij de Wet maatschappelijke ondersteuning, over de overgang naar de Wet langdurige zorg, over het project AutoMaatje van ANWB en KBO-Brabant en het nieuw te starten project Veilig wonen. De terugkomdagen werden bezocht door 305 VOA’s en cliëntondersteuners uit 62 gemeenten.

Individuele belangenbehartiging: Bijeenkomsten met vrijwilligers en besturen In 2017 is met een aantal Kringen, tijdens vergaderingen of speciale bijeenkomsten, gesproken over cliëntondersteuning en de relatie met lokale belangenbehartiging. Tijdens de bijeenkomsten blijken vooral interne en externe communicatie van groot belang; interne communicatie tussen de verschillende individuele dienstverleners onderling en met het bestuur; externe communicatie om na te denken over de manier waarop de dienstverlening onder de aandacht van leden en niet-leden gebracht kan worden.

Werkgroep Identiteit & Zingeving In maart organiseerde de werkgroep in ’s-Hertogenbosch een inloopochtend voor bestuursleden van Afdelingen. Doel was om Afdelingen die aan de slag willen met het onderwerp identiteit en zingeving daarmee op weg te helpen.

Tablet-project Ons Platform Bestuursleden van vijf Afdelingen die in de eigen omgeving actief met Ons Platform werken, vormen gezamenlijk een zogenoemde kartrekkersgroep. Deze groep werkt mogelijkheden van Ons Platform uit en biedt desgevraagd ondersteuning aan Afdelingen. KBO-Brabant ziet Ons Platform als een passend en vellig middel om digitaal niet vaardige senioren vertrouwd te maken met digitale mogelijkheden. Dit is uitgebreid aan de orde gekomen in ledenmagazine de Ons van december 2017. In het artikel is een aanbod aan de leden gedaan om in de eigen omgeving naar een inloopbijeenkomst te komen. Deze inloopbijeenkomsten werden mogelijk door de inzet van Afdelingen en Kringen. De bijeenkomsten worden in 2018 uitgevoerd.

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

23

24 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

5 Wonen en Mobiliteit L EDEN EN SEN IO R EN

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging Ook in 2017 heeft KBO-Brabant vele vragen van leden behandeld op het gebied van wonen en mobiliteit. Thema’s die onder meer aan de orde kwamen waren: is een inloopdouche veiliger dan een bad; wie helpt mij met het ophangen van een schilderij; welke vervoersoplossing past het beste bij mij nu ik minder mobiel ben en geen gebruik meer kan maken van het openbaar vervoer; onze gemeente accepteert niet dat ik een mantelzorgwoning in mijn tuin wil plaatsen voor mijn vrouw, kan dat wel; hoe kan ik mijn veel te grote huurwoning ruilen voor een kleinere woning. Mensen hadden onder meer problemen met de veranderingen in het openbaar vervoer, vervoer op maat, de ondersteuning van de woningcorporatie en vroegen daarover advies.

Collectieve belangenbehartiging In het voorjaar is een informatiebijeenkomst georganiseerd over vervoer en mobiliteit, waar onder meer aandacht is besteed aan ANWB AutoMaatje en de website ikwilvervoer.nl.

ANWB AutoMaatje is een vervoersoplossing waarbij vrijwilligers hun minder mobiele plaatsgenoten vervoeren tegen een geringe onkostenvergoeding. Ikwilvervoer.nl is een overzichtelijke reisplanner die reismogelijkheden bevat per openbaar vervoer, auto en fiets. Ook locaties van deel- en huurfietsen, deel- en huurauto’s en parkeerinformatie worden vermeld. Aan beide thema’s is in de loop van het jaar extra aandacht besteed via de communicatiekanalen van KBO-Brabant. Dit heeft bevorderd dat in het merendeel van de Brabantse gemeenten ikwilvervoer.nl is gefaciliteerd. ANWB AutoMaatje is in 2017 in enkele Brabantse gemeenten gerealiseerd.

In de zomer vond een gesprek plaats tussen Tweede Kamerlid Erik Ronnes en waarnemend voorzitter, secretaris en directeur. KBO-Brabant besprak onder andere de strenge grenzen voor

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

sociale huurwoningen en de liquiditeit van de inkomensgrenzen.

In 2017 zijn is in het kader van wonen door KBO-Brabant een persbericht verstuurd naar landelijke, provinciale en lokale pers: • Ondanks krimp van de bevolking toch 10.000 nieuwe woningen per jaar nodig in Brabant (9 juni) Ledenmagazine Ons besteedde in 2017 vanwege het themajaar Seniorenhuisvesting in Brabant ook ruim aandacht aan wonen en mobiliteit met interviews en artikelen: • Interview met hoogleraar Ruud Kempen: ‘Hoe wilt u wonen? Denk er tijdig over na’ (januari) • Interview met wethouder Jan Jaap Kolkman: ‘Eigenbouw biedt ouderen geweldige kansen’ (maart) • Reportage over het project Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM): ‘Valincidenten voorkomen met vereende krachten’ (april) • Interview met moeder en dochter die gaan ‘samenwonen’ in twee woningen op hetzelfde erf (juni/juli) • Dossier mobiliteit, artikel over ANWB AutoMaatje: ‘Elke rit is een verhaal’ (augustus) • Dossier wonen, artikel met drie portretten over ouderen en woningmarkt: ‘Het klikt niet altijd’ (oktober) • ‘ANWB AutoMaatje helpt u op weg’, met ook aandacht voor ikwilvervoer.nl (november) • Interview met Omroep MAX-baas Jan Slagter over het Ben Oude NijHuis: ‘Hier gaat elke euro naar zorg en aandacht’ (december) Bovendien werd in bijna elk nummer van de Ons ook een inkijk gegeven bij bijzondere woonlocaties in heel Brabant: De Schrijver in Eindhoven, Voormekaar in Boxmeer, Mantelzorgwoning in de tuin in Molenschot, Appartementencomplex ’t Hof in Eindhoven, Vonderhof in Eindhoven, Thuishuis De Zevensprong in Deurne, Woonzorgentrum Vissershaven in Bergen op Zoom, Rijtjeshuizen in Deurne, De Leyhoeve in Tilburg.

25

Project Thuis Onbezorgd Mobiel In de gemeente Best is het project Thuis Onbezorgd Mobiel gestart, waarin aandacht wordt besteed aan valpreventie. Nu senioren langer zelfstandig blijven wonen, is vallen voor hen een van de grootste risico’s. Onder meer KBO Best en het VBOB werkten samen met VeiligheidNL, Nutricia, Philips, zorgverzekeraar ONVZ en PostNL om dit bijzondere programma, dat de kans op vallen verkleint en de mobiliteit vergroot, vorm te geven.

Ledenvoordeel Mobiliteit Automobilisten die de leeftijd van 75 jaar hebben bereikt én hun rijbewijs willen verlengen, zijn verplicht elke vijf jaar een medische keuring te ondergaan. Leden van KBO-Brabant krijgen op verschillende locaties korting op een rijbewijskeuring.

AFDEL IN G EN EN KR INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Congres: Seniorenhuisvesting in Brabant Op donderdag 8 juni organiseerde KBO-Brabant zijn jaarlijkse congres, met als thema Seniorenhuisvesting in Brabant. Ervaringen, ideeën en tips rondom huisvesting werden uitgewisseld.

KBO-Brabant had acht gastsprekers uitgenodigd.

Niek Bargeman van de Provincie deed de aftrap met enkele veelzeggende cijfers. De Brabantse bevolking krimpt én tegelijkertijd nemen de vergrijzing en het aantal eenpersoonshuishoudens toe. Tot 2030 zijn er jaarlijks 10.000 woningen extra nodig om op deze demografische ontwikkelingen in te spelen. Noord-Brabant staat voor een aantal forse opgaven op het vlak van (geschikt) wonen, zorg en welzijn.

Steeds meer senioren gaan zelf bouwen om hun woonwensen te realiseren, vertelde Ditty Blom van Expertteam Eigenbouw. Een collectieve woonvorm is populair. ‘Er wordt sociale samenhang gezocht in een beschermde leefgemeenschap. Daarnaast wil men niet afhankelijk zijn van de huidige geboden zorg, maar deze liever zelf regelen’, aldus Blom.

Gerard Broeksteeg van de Landelijke Vereniging van Gemeenschappelijk wonen van Ouderen

26 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

(LVGO) constateerde dat lang niet iedereen het zich kan permitteren om zelf te gaan bouwen.

Senioren met een inkomen dat te laag is om te kopen en te hoog voor sociale huur, vallen momenteel vaak tussen wal en schip.

Paul van der Velden van woningcorporatie Leystromen pleitte voor een integrale benadering: ‘Wonen gaat over meer dan alleen bakstenen.’

Het is belangrijk om vroegtijdig na te denken over toekomstige woonwensen.

Ben Boekraad van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting lichtte ons in over Blijversleningen: gemeenten kunnen deze leningen verstrekken, maar nog lang niet alle gemeenten in Brabant doen dat ook.

Karin Vissers van het Architectenbureau Vissers en Roelands heeft ruime ervaring in het creëren van geschikte seniorenwoningen. ‘Ouderen worden te vaak over één kam geschoren.

De individuele behoeften verschillen enorm.’

Ook diverse KBO-Afdelingen zijn actief op het gebied van seniorenhuisvesting. Piet Wouda, voorzitter Stichting Verankering Ouderenproof, legde uit hoe men het in Prinsenbeek heeft aangepakt: ‘Enerzijds hebben wij senioren via voorlichtingsrondes bewust gemaakt van de uitdaging van langer thuis wonen. Anderzijds beïnvloeden wij lokale instanties in Breda om op allerlei manieren medewerking te verlenen aan wooninitiatieven.’

Waarnemend KBO-Brabant-voorzitter Truus Noij deed tijdens het congres een appèl op de overheid: ‘De Provincie heeft sociale veerkracht als speerpunt op de agenda staan. Maar in visies alleen kun je niet wonen; ze moeten worden omgezet tot concrete plannen.’

Volgens Henri Swinkels, gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur, moeten bureaucratische belemmeringen worden geslecht. ‘Het provinciebestuur is zich terdege bewust van de woningopgave. Het gaat echter niet alleen om méér bouwen, maar ook om anders en flexibeler.’

Het onderwerp langer thuis wonen lééft, dat bleek duidelijk uit de grote belangstelling voor het congres; met 375 bezoekers zat de zaal helemaal vol.

ANWB AutoMaatje In navolging van eerdergenoemde informatiebijeenkomst in het voorjaar is KBO-Brabant in 2017 partner geworden van ANWB AutoMaatje.

Doordat de ANWB al haar kennis, software, begeleiding, training en materiaal gratis beschikbaar stelt, kunnen gemeenten snel en zonder grote investeringen deze vervoersservice opzetten.

Het initiatief wordt lokaal georganiseerd en heeft geen winstoogmerk. KBO-Brabant ondersteunt Kringen en Afdelingen die in hun eigen gemeente deze dienst willen opzetten.

Project Veilig wonen In 2017 is KBO-Brabant samen met het Rode Kruis, de Brandweer en de GHOR (Gemeenschappelijke Hulpverleningsorganisaties in de Regio) gestart met de opzet van het project Veilig wonen, dat in 2018 zal ingaan.

Expertteam Wonen Na de inwerkingtreding van het nieuwe tussenniveau met gemeentelijke Kringen was er geen rol meer weggelegd voor de regionale werkgroepen lokale belangenbehartiging van KBOBrabant. De ondersteuningsvraag van Kringen is inmiddels meer gericht op inhoudelijke beleidsthema’s. Daarom streeft het Algemeen Bestuur naar de vorming van expertteams met vergaande inhoudelijke deskundigheid. Het expertteam Wonen is inmiddels actief.

Ikwilvervoer.nl Ikwilvervoer.nl is een overzichtelijke reisplanner die reismogelijkheden bevat per openbaar vervoer, auto en fiets. Ook locaties van deel- en huurfietsen, deel- en huurauto’s en parkeerinformatie worden vermeld. Gemeenten kunnen zich bij deze website aansluiten. KBO-Brabant heeft een modelbrief gericht aan de colleges van B&W van Brabantse gemeenten die uit naam van Kringen en Afdelingen kon worden aangeboden als zij wensten dat hun gemeente aansluit bij dit handzame systeem. Inmiddels is meer dan de helft van alle Brabantse gemeenten aangesloten.

Reizigersoverleg Brabant KBO-Brabant heeft in 2017 extra aandacht besteed aan het Reizigersoverleg Brabant. Vertegenwoordiging van KBO-Brabant in de regionale werkgroepen en de Algemene Ledenvergadering van Reizigersoverleg Brabant is daarmee gewaarborgd en de samenwerking is versterkt.

VBOB-project Ouderen op weg naar contact In 2017 is KBO-Brabant kartrekker geworden vanuit het VBOB van het project Ouderen op weg naar contact. Dit project is opgezet door Zet-Brabant en gefinancierd door Fonds NutsOhra. Het behelst een inventarisatie van de vervoers(on)mogelijkheden in drie krimpgebieden en een handreiking voor senioren om hierin overzicht te krijgen. Het project loopt door tot eind 2018 en biedt de mogelijkheid om te bevorderen dat bij zichtbaar geworden hiaten een vervoersoplossing wordt gevonden.

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

27

6 Inkomen en Werk L EDEN EN SEN IO R E N

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging: Belastingservice KBO-Brabant is uitvoerder van de belastingservice voor kwetsbare senioren. Tot en met 2016 nam KBO-Brabant hiervoor namens het VBOB deel in het belastingproject van de landelijke ouderenbonden Unie KBO, PCOB en ANBO. Als gevolg van het verdwijnen van de landelijke subsidie van de Belastingdienst voerden de landelijke bonden een nieuw systeem in dat er toe zou leiden dat cliënten van belastinginvullers een extra bijdrage door middel van automatische incasso zouden moeten betalen. Het VBOB bestuur en het bestuur van KBO-Brabant besloten gezamenlijk om niet mee te gaan met deze belastingservice nieuwe stijl. Dit betekende dat de belastingservice in Noord-Brabant onafhankelijk van het landelijke project werd voortgezet.

De belastingservice is bedoeld voor senioren met de AOW-leeftijd die een laag inkomen hebben. Voor deze groep zijn binnen het project Belastingservice ruim 550 zeer betrokken belastinginvulhulpen actief. Tezamen vulden zij in 2017 de belastingaangiften van ongeveer 20.000 senioren in Noord-Brabant in. Er namen 22 vrijwilligers deel aan de basisopleiding voor startende belastinginvulhulpen.

In 2017 kregen belastinginvulhulpen voor het eerst de mogelijkheid om via de website van de Belastingdienst een certificaat te behalen.

Invulhulpen die een certificaat konden overleggen werden vrijgesteld van deelname aan een praktijkbijeenkomst. Op deze manier werd geprobeerd aan te sluiten bij kritiek van sommige invulhulpen die geen noodzaak zagen van deelname aan de opleiding. In totaal 323 belastinginvulhulpen kozen voor de praktijkbijeenkomst. De overige ruim 200 belastinginvullers konden een certificaat overleggen. Uit een evaluatie van deze werkwijze bleek dat het organiseren van praktijkbijeenkomsten in de regio veruit voorkeur geniet boven het behalen van een

28 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

certificaat via de website van de Belastingdienst.

Om deze reden wordt de komende jaren gekozen voor praktijkbijeenkomsten, met een sterker accent op onderlinge uitwisseling van ervaring en kennis.

Individuele belangenbehartiging: Administratieve ondersteuning In 2012 is het project Administratieve ondersteuning ontwikkeld. Met dit project, dat in de wandelgangen ook wel Thuisadministratie genoemd wordt, wordt hulp verleend aan mensen die tijdelijk of langdurig niet meer in staat zijn om zelfstandig hun administratie bij te houden. Er zijn inmiddels ongeveer 160 thuisadministrateurs opgeleid, die vanuit Afdelingen senioren thuis ondersteunen. In 2017 zijn 15 nieuwe thuisadministrateurs opgeleid.

Collectieve belangenbehartiging In 2017 zijn in het kader van inkomen en werk door KBO-Brabant persberichten naar landelijke, provinciale en lokale pers en naar (Brabantse) Eerste en Tweede Kamerleden verstuurd.

Een aantal van de artikelen en persberichten is geplaatst in Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad en BN/De Stem of op de websites van deze kranten. Het ging om de volgende persberichten: • KBO-Brabant steunt open brief van verontruste FNV kaderleden (8 september) • Brabantse senioren met eigen huis en klein inkomen klem gezet (16 november) KBO-Brabant werd gevraagd voor een uitzending van Omroep Brabant: • Radio Omroep Brabant, interview met Wilma Schrover over sluiting van bankfilialen: KBO-Brabant roept op om voor oplossingen te zorgen (6 juni) Bovendien stonden in het ledenmagazine Ons gedurende het jaar de volgende artikelen en interviews met gezaghebbenden: • Artikel over ZZP-ers op latere leeftijd, met drie portretten (februari)

• Interview met hoogleraar arbeidsrecht Mijke Houwerzijl: ‘Leven van een uitkering als 50-plusser’ (maart) • Interview met econoom David Hollanders: ‘Financiële sector heeft de macht over de pensioenen gekregen’ (maart) • Interview met hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen: ‘Geef 55-plussers een participatie-inkomen’ (augustus) • Interview met econoom en KBO-lid Rob de Brouwer over het Manifest Red ons pensioenstelsel, dat door KBO-Brabant werd ondersteund (november) • Dossier hypotheken: ‘Een aflossingsvrije hypotheek is niet echt aflossingsvrij’ (december) Collectieve belangenbehartiging: Inkomen-pensioenen De deelname van KBO-Brabant in de KNVG is gericht op de landelijke belangenbehartiging met betrekking tot pensioenen. KBO-Brabant heeft door middel van een bestuursfunctie invloed op standpunten van de KNVG en draagt deze standpunten ook mede uit.

KBO-Brabant heeft actief bijgedragen aan het samenstellen van een manifest ‘Red ons pensioenstelsel’. Kern van dit manifest is het behoud van het huidige pensioenstelsel.

Samen met KBO-Brabant ondertekenden in totaal twintig pensioenorganisaties dit manifest.

De ruime publiciteit bracht in totaal 10.000 ondertekenaars op de been, te weinig om het manifest verder door te zetten.

Regionaal werkt KBO-Brabant samen met de initiatiefgroep Verontruste Ouderen. KBOBrabant staat verder open voor samenwerking met overige initiatieven van senioren die de belangenbehartiging met betrekking tot pensioen beogen.

stelsel moet niet alleen voor de oudere generaties, maar ook voor de jeugd behouden blijven.

Daartoe willen we graag samenwerken.

Collectieve belangenbehartiging: Inkomen-hypotheek Onderdeel van de belastingplannen van kabinet Rutte III vormt de afschaffing van een belastingvoordeel voor huiseigenaren die hun hypotheek vrijwel volledig hebben afgelost. De wet die dit belastingvoordeel regelt is bekend onder de naam Wet Hillen. KBO-Brabant werd door de Tweede Kamer uitgenodigd om op 16 november deel te nemen aan een ronde tafel conferentie over de afschaffing van deze Wet. Samen met onze partner PVGE is een statement voorbereid.

Wilma Berkhout van de PVGE heeft dit statement met succes tegenover de vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer verdedigd. Dat afschaffing van deze wet nadelig is voor eigen woningbezitters met geen of weinig pensioen werd met enkele praktijkvoorbeelden duidelijk verwoord.

Nadat zowel Tweede Kamer als Eerste Kamer instemden met afschaffing van deze Wet Hillen is bij de Kiesraad een verzoek ingediend voor een referendum over de afschaffing van deze Wet. KBO-Brabant heeft dit initiatief samen met alle seniorenverenigingen in Nederland ondersteund. In december startte de zogenoemde inleidende fase. Tijdens deze inleidende fase dienden minimaal 10.000 ondersteunende handtekeningen verzameld te worden om toegang te krijgen tot de definitieve fase, waarin 300.000 handtekeningen bijeen gebracht moeten worden.

De vereiste 10.000 handtekeningen zijn ruimschoots gehaald, waardoor in januari 2018 de definitieve fase kan ingaan.

Op 11 september stuurde KBO-Brabant een brief aan de FNV waarin het bestuur aangaf de open brief te steunen die verontruste FNV-kaderleden op 24 augustus jl. hadden gericht tot FNVvoorzitter Han Busker over het behoud van ons pensioenstelsel. Wij maakten daarin duidelijk dat ook wij willen dat er een einde komt aan de onzekerheid en de nutteloze discussie over de toekomst van ons pensioenstelsel. Ons unieke

KBO-Brabant Jaarverslag 2017

29

AFDEL IN G EN EN KR INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Individuele belangenbehartiging: Belastingservice De belastingservice voor senioren wordt door vrijwilligers van de lokale Afdelingen van de seniorenverenigingen uitgevoerd. KBO-Brabant verzorgt de opleiding en ondersteuning van starters, de opfriscursus voor alle belastinginvulhulpen, een helpdesk en technische ondersteuning door vier fiscalisten.

Afdelingen konden in de periode juni tot en met september nieuwe kandidaten voor deze vrijwilligersfunctie aanmelden. Startende belastinginvulhulpen werden uitgenodigd voor een eerste bijeenkomst waarin zij geïnformeerd werden over de organisatie van de belastingservice en de taken van belastinginvulhulpen. In 2017 zijn 22 belastinginvulhulpen opgeleid.

In 22 bijeenkomsten namen in totaal 323 deelnemers deel aan de jaarlijkse bijscholing voor belastinginvulhulpen.

Individuele belangenbehartiging: Administratieve ondersteuning In 2017 zijn 15 vrijwilligers opgeleid als thuisadministrateur, waardoor er nu in totaal zo’n 160 actief zijn. Thuisadministrateurs zijn vanuit Afdelingen werkzaam voor leden en niet-leden.

Vanuit het bureau KBO-Brabant wordt ondersteuning verleend. Ook verleent het bureau ondersteuning aan Afdelingen bij het inrichten van een dienst Thuisadministratie.

30 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

7. Financiën

De financiële jaarstukken werden voorafgaande aan iedere Algemene Vergadering in de adviescommissie Financiën besproken.

• ADVIESCOMMISSIE FINANCIËN

• JAARREKENING

De adviescommissie is in 2017 negen keer voor overleg bijeen geweest.

In de vergadering van 12 april 2017 is een positief advies uitgebracht aan het Algemeen Bestuur inzake het financieel verslag 2016. Hierbij is aangegeven dat naar het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering een gecomprimeerde versie van het financieel verslag wordt gepresenteerd.

In de vergadering van 13 september 2017 is een positief advies uitgebracht inzake de begroting 2018.

Daarnaast zijn een aantal andere onderwerpen aan de orde geweest in de bijeenkomsten zoals de Kringbudgetten en de efficiency van het bureau.

In het verslagjaar 2017 zijn de op basis van het werkplan 2017 voorgenomen activiteiten goeddeels uitgevoerd. Er zijn positieve verschillen te constateren tussen begroting en realisatie, nader toegelicht in paragraaf 4 ‘Toelichting algemene en waarderingsgrondslagen’ en in paragraaf 8 ‘Nadere toelichting op diverse baten en lasten’ van het financieel verslag. Deze verschillen hebben ertoe geleid dat het saldo resultaat over 2017 uiteindelijk 113.875 euro positief was.

32 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Het eigen vermogen van KBO-Brabant aan het einde van het verslagjaar bedraagt 696.720 euro.

Van dit eigen vermogen is 111.698 euro opgenomen in bestemmingsreserves. Voorgesteld wordt van het positief exploitatieresultaat 2017 ad 91.000 euro toe te voegen aan bestemmingsreserves en het restant van 22.875 euro aan het eigen vermogen (kapitaal).

31

32 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

33

Bijlage 1 • ALGEMEEN BESTUUR

De heer L. Bisschops Best voorzitter per 30-11-2017 De heer F. Slangen Tilburg voorzitter tot 3-5-2017 De heer G. Mustert Vught secretaris De heer W. van Erp Liempde penningmeester De heer F. van den Boomen Asten bestuurslid De heer J. Donkers Hoeven bestuurslid De heer J. Lamers Overloon bestuurslid Mevrouw G. Noij Tilburg bestuurslid Mevrouw G. Noij Tilburg waarnemend voorzitter van 8-5-2017 tot

30-11-2017 De heer N. van Vught Rijkevoort bestuurslid Mevrouw M. van de Voorde Breda bestuurslid tot 22-5-2017 • REGIOCONTACTBESTUURDERS VANUIT HET ALGEMEEN BESTUUR

Midden-Brabant

Noordoost-Brabant

West-Brabant

Zuidoost-Brabant

Mevrouw G. Noij De heer G. Mustert De heer J. Lamers De heer N. van Vught De heer J. Donkers Mevrouw M. van de Voorde tot 22-5-2017 De heer F. van den Boomen De heer W. van Erp

• GEESTELIJK ADVISEUR

De heer. W. Kalb

Eindhoven

• VERTEGENWOORDIGING KBO-BRABANT IN BESTUUR VERENIGDE BONDEN OVERLEG BRABANT (VBOB)

De heer F. Slangen De heer F. van Beerendonk De heer F. van Beerendonk De heer G. Mustert

Tilburg Best Best Vught

tot 3-5-2017 tot 3-5-2017 per 4-5-2017 per 19-10-2017

voorzitter bestuurslid voorzitter bestuurslid

• SAMENSTELLING BESTUUR STICHTING STEUNFONDS KBO-BRABANT

De heer F. van Beerendonk De heer M. van Peer De heer W. van Erp Mevrouw E. Teune-Kasbergen De heer J. Lamers De heer N. van Vught Mevrouw W. Schrover

Best voorzitter Beek penningmeester Liempde bestuurslid Haaren bestuurslid per 28-8-2017 Overloon bestuurslid Rijkevoort secretaris ’s-Hertogenbosch ambtelijk secretaris

• VERTEGENWOORDIGING KBO-BRABANT IN BESTUUR KOEPEL VAN NEDERLANDSE VERENIGINGEN VAN GEPENSIONEERDEN (KNVG)

De heer F. Slangen De heer N. van Vught

Tilburg Rijkevoort

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

bestuurslid bestuurslid

tot 3-5-2017 per 3-5-2017

33

Bijlage 2 • WERKGROEP IDENTITEIT & ZINGEVING

De heer M. Dollevoet De heer W. Kalb Mevrouw H. Bastiaanssen De heer M. van Duijnhoven Mevrouw E. Geelen Mevrouw R. Mes Mevrouw G. Noij Mevrouw G. Soerland De heer J. Vermunt

Berlicum voorzitter Eindhoven geestelijk adviseur Tilburg Mierlo

’s-Hertogenbosch beleidsmedewerker Vught per 17-1-2017 Tilburg aandachtsbestuurder Valkenswaard Hoeven

• ADVIESCOMMISSIE BELEID

Mevrouw G. van Helmond Mevrouw E. Aarts Mevrouw C. Adriaansen De heer F. van den Boomen De heer E. Boonstra De heer M. Dollevoet De heer F. van Dongen De heer C. Gorrissen De heer P. Kisters De heer W. Kop De heer P. Krekels De heer B. Martens De heer A. de Mol De heer C. Raats De heer T. Schevers De heer G. Slagers De heer F. de Vroomen

Eindhoven voorzitter Tilburg tot 14-12-2017 Roosendaal Asten aandachtsbestuurder Oss Berlicum Riel Rijen tot 1-3-2017 ‘s-Hertogenbosch Eindhoven beleidsmedewerker Helenaveen Ulvenhout Loosbroek Baarle-Nassau Sint-Oedenrode Best Goirle

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

35

• ADVIESCOMMISSIE FINANCIËN

De heer J. Heemskerk De heer P. Bax De heer A. Beex De heer W. Bles De heer H. van der Bruggen De heer M. Eijkemans De heer W. van Erp De heer J. van Es De heer J. van Gemert De heer P. Jansen De heer C. Jaspers De heer J. Knapen De heer F. Maas De heer Mannaert De heer O. Nouwens

Megen voorzitter Bergeijk Middelrode Hilvarenbeek Rosmalen Loon op Zand Liempde aandachtsbestuurder Bergen op Zoom ‘s-Hertogenbosch financieel medewerker tot 1-9-2017 Valkenswaard Ossendrecht Heusden per 5-7-2017 Berkel-Enschot Breda per 12-4-2017 tot 4-10-2017 ‘s-Hertogenbosch financieel medewerker per 1-9-2017

• REGIONAAL BERAAD

De heer H. Dittner De heer B. Martens De heer F. Monchen De heer C. Raats Mevrouw B. van der Sloot

Asten voorzitter Zuidoost-Brabant Ulvenhout voorzitter West-Brabant per 31-10-2017 Oisterwijk voorzitter Midden-Brabant Baarle-Nassau voorzitter West-Brabant tot 31-10-2017 Liempde voorzitter Noordoost-Brabant

36 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

35

Bijlage 3 • MEDEWERKERS KBO-BRABANT

Mevrouw W. Schrover directeur De heer W. Kop beleidsmedewerker Mevrouw E. Geelen beleidsmedewerker tot 1-4-2017 Mevrouw E. Mostert beleidsmedewerker Mevrouw M. Pette beleidsmedewerker Mevrouw J. Cuppers communicatiemedewerker per 1-4-2017 Mevrouw E. Geelen communicatiemedewerker per 1-4-2017 Mevrouw M. Hageman communicatiemedewerker Mevrouw N. van der Knaap communicatiemedewerker tot 1-4-2017 De heer J. van Gemert financieel medewerker tot 1-9-2017 De heer O. Nouwens financieel medewerker per 1-9-2017 Mevrouw K. Roelofs-Vogel ICT-medewerker Mevrouw C. Bijnen secretaresse Mevrouw J. Cuppers secretaresse tot 1-4-2017 Mevrouw F. Gosma secretaresse Mevrouw S. Hulsenboom secretaresse Mevrouw L. Aalten huishoudelijk medewerker per 15-9-2017 Mevrouw Y. Geenen-van Deinsen huishoudelijk medewerker Mevrouw I. van de Pas huishoudelijk medewerker per 9-1-2017

tot 22-8-2017

• TAAKVERDELING BELEIDSMEDEWERKERS NAAR BELEIDSTERREINEN

Welzijn en Zorg:

Wonen en Mobiliteit: Inkomen en Werk:

36 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

mevrouw E. Geelen mevrouw M. Pette mevrouw E. Mostert de heer W. Kop

tot 1-4-2017

39

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

37

38 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

2

-

3

Kringen 1 tot en met 16

1

4

6

8

5

9

15

-

16

13

18

12

17

21

Kringen 17 tot en met 23, en 27

7

10

11

14

23

22

20

23

27

64

65

49

26

29

28

-

62

48

63

29

Kringen 26, 28, 29, 32 tot en met 38, 40, 42 en 44

66

23

19

29

38

60

61

51

50

38

58

59

57

54

37

36

44

55

46

35

56

-

42

42

Kringen 46 tot en met 66

47

40

52

38

53

34

32

33

42

Bijlage 4

• REGIO’S MET KRINGINDELING

38

Bijlage 5 • REGIO-OVERZICHT MET KRINGEN, AFDELINGEN EN LEDENAANTALLEN

Regio West-Brabant KRING 1 BERGEN OP ZOOM Afdeling Bergen op Zoom Halsteren Lepelstraat Totaal

Gemeente Bergen op Zoom Bergen op Zoom Bergen op Zoom

01-01-16 1390 180 87 1657

01-01-17 1421 170 85 1676

KRING 2 WOENSDRECHT Afdeling Hoogerheide/Woensdrecht Huijbergen Ossendrecht Putte Totaal

Gemeente Woensdrecht Woensdrecht Woensdrecht Woensdrecht

01-01-16 392 222 417 317 1348

01-01-17 378 218 423 330 1349

KRING 3 ROOSENDAAL Afdeling Heerle/Moerstraten Nispen Roosendaal Wouw Wouwse Plantage Totaal

Gemeente Roosendaal Roosendaal Roosendaal Roosendaal Roosendaal

01-01-16 231 366 1839 320 96 2852

01-01-17 223 354 1839 280 105 2801

KRING 4 STEENBERGEN Afdeling Dinteloord Kruisland Nieuw-Vossemeer Steenbergen Welberg Totaal

Gemeente Steenbergen Steenbergen Steenbergen Steenbergen Steenbergen

01-01-16 156 294 240 373 93 1156

01-01-17 152 283 244 386 79 1144

KRING 5 HALDERBERGE Afdeling Hoeven Oud Gastel Oudenbosch Stampersgat Totaal

Gemeente Halderberge Halderberge Halderberge Halderberge

01-01-16 619 402 846 148 2015

01-01-17 590 394 776 138 1898

40 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

39

Regio West-Brabant KRING 6 MOERDIJK Afdeling Fijnaart Klundert Langeweg Moerdijk-Dorp Noordhoek Standdaarbuiten Zevenbergen Zevenbergschen Hoek Totaal

Gemeente Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk

01-01-16 200 114 64 41 102 150 210 116 997

01-01-17 208 107 66 38 101 162 192 116 990

KRING 7 ETTEN-LEUR Afdeling Etten-Leur Centrum/Zuid Leur Totaal

Gemeente Etten-Leur Etten-Leur

01-01-16 1289 582 1871

01-01-17 1386 514 1900

KRING 8 RUCPHEN Afdeling Rucphen Schijf Sprundel St. Willebrord Zegge Totaal

Gemeente Rucphen Rucphen Rucphen Rucphen Rucphen

01-01-16 368 192 435 184 257 1436

01-01-17 352 188 421 216 245 1422

KRING 9 ZUNDERT Afdeling Achtmaal Klein Zundert Rijsbergen Wernhout Zundert Totaal

Gemeente Zundert Zundert Zundert Zundert Zundert

01-01-16 258 323 568 267 390 1806

01-01-17 255 314 555 266 381 1771

40 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

41

KRING 10 BREDA Afdeling Bavel Breda Noord Breda Oost Breda West Breda Zuid Haagse Beemden Liesbos Prinsenbeek Teteringen Ulvenhout Totaal

Gemeente Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda

01-01-16 425 362 155 221 343 220 149 1224 403 611 4113

01-01-17 412 349 136 226 329 248 142 1217 399 623 4081

KRING 11 DRIMMELEN Afdeling Hooge Zwaluwe Lage Zwaluwe Made Terheijden Wagenberg Totaal

Gemeente Drimmelen Drimmelen Drimmelen Drimmelen Drimmelen

01-01-16 94 181 621 243 141 1280

01-01-17 99 175 617 231 136 1258

KRING 12 GEERTRUIDENBERG Afdeling Geertruidenberg Raamsdonk Raamsdonksveer Totaal

Gemeente Geertruidenberg Geertruidenberg Geertruidenberg

01-01-16 198 147 144 489

01-01-17 196 186 133 515

KRING 13 OOSTERHOUT Afdeling Den Hout Dorst Oosteind Oosterhout Stad Totaal

Gemeente Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout

01-01-16 157 85 105 1473 1820

01-01-17 150 80 100 1458 1788

KRING 14 WERKENDAM Afdeling Hank Totaal

Gemeente Werkendam

01-01-16 235 235

01-01-17 249 249

42 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

41

KRING 15 ALPHEN-CHAAM Afdeling Alphen Chaam Galder/Strijbeek Totaal

Gemeente Alphen-Chaam Alphen-Chaam Alphen-Chaam

01-01-16 552 582 80 1214

01-01-17 538 585 83 1206

KRING 16 BAARLE-NASSAU Afdeling Baarle-Nassau Ulicoten Totaal

Gemeente Baarle-Nassau Baarle-Nassau

01-01-16 709 172 881

01-01-17 760 168 928

25170

24976

01-01-16 813 813

01-01-17 800 800

01-01-16 1063 39 241 1346 2689

01-01-17 985 34 236 1340 2595

01-01-16 966 256 193 33 173 195 394 2210

01-01-17 935 257 188 31 157 189 397 2154

Totaal regio West-Brabant

Regio Midden-Brabant KRING 17 DONGEN Afdeling Dongen Totaal KRING 18 GILZE EN RIJEN Afdeling Gilze Hulten Molenschot Rijen Totaal KRING 19 HEUSDEN Afdeling Drunen Elshout Haarsteeg Herpt Nieuwkuijk Vliedberg Vlijmen Dorp Totaal 44

42 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Gemeente Dongen

Gemeente Gilze en Rijen Gilze en Rijen Gilze en Rijen Gilze en Rijen Regio Midden-Brabant

Gemeente Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden

37

KRING 20 LOON OP ZAND Afdeling De Moer Kaatsheuvel Loon op Zand Totaal

Gemeente Loon op Zand Loon op Zand Loon op Zand

01-01-16 105 1051 922 2078

01-01-17 104 1056 895 2055

KRING 21 WAALWIJK Afdeling Waalwijk Waspik Totaal

Gemeente Waalwijk Waalwijk

01-01-16 1323 555 1878

01-01-17 1447 531 1978

KRING 22 TILBURG Afdeling Berkel-Enschot De Goede Herder Goirke-Hasselt Groenewoud Groeseind Heikant/Quirijnstok ’t Heike Koningshaven Korvel Petrus en Paulus Reeshof Sacrament St. Anna St. Maarten/De Reit Stokhasselt Theresia Trouwlaan Udenhout Vredesparochie Wandelbos Westend Totaal

Gemeente Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg

01-01-16 1563 162 190 282 159 521 308 74 72 222 428 140 96 248 153 151 143 1152 67 205 72 6408

01-01-17 1541 158 210 289 153 470 284 57 80 218 471 139 89 235 153 145 122 1131 68 206 68 6287 45

44 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

43

KRING 23 BEEKLAND Afdeling Goirle Riel Diessen Hilvarenbeek Moergestel Oisterwijk Totaal

Gemeente Goirle Goirle Hilvarenbeek Hilvarenbeek Oisterwijk Oisterwijk

01-01-16 1372 366 643 1209 746 1770 6106

01-01-17 1358 364 700 1213 733 1778 6146

KRING 27 HAAREN Afdeling Biezenmortel Esch Haaren Totaal

Gemeente Haaren Haaren Haaren

01-01-16 100 211 1109 1420

01-01-17 88 214 1108 1410

23602

23425

01-01-16 1921 487 2408

01-01-17 1949 489 2438

01-01-16 400 403 338 498 2491 277 4407

01-01-17 407 384 296 487 2514 271 4359

Totaal regio Midden-Brabant

Regio Noordoost-Brabant KRING 26 BOXTEL Afdeling Boxtel Liempde Totaal

Gemeente Boxtel Boxtel

KRING 28 ‘S HERTOGENBOSCH Afdeling Gemeente Centrum-Zuid ’s-Hertogenbosch Groot-West ’s-Hertogenbosch Noord-Maaspoort ’s-Hertogenbosch Nuland ’s-Hertogenbosch Rosmalen ’s-Hertogenbosch Vinkel ’s-Hertogenbosch Totaal

44 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

45

KRING 29 MAAS-DOMMEL Afdeling Ammerzoden Maasdriel Berlicum Den Dungen Gemonde St. Michielsgestel Vught Totaal

Gemeente Maasdriel Maasdriel St. Michielsgestel St. Michielsgestel St. Michielsgestel St. Michielsgestel Vught

01-01-16 460 905 941 414 147 796 430 4093

01-01-17 456 907 937 419 144 798 431 4092

KRING 32 OSS Afdeling Berghem Don Bosco Geffen Gerardus Majella ¹ H. Hart / Vlashoek Haren Herpen Het Zuiderlicht ² Kortfoort ² Krinkelhoek-Centrum Lith Lithoijen Macharen Megen Overlangel Ravenstein Ruwaard Sacrament St. Josef ² Ussen Totaal

Gemeente Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss

01-01-16 554 173 360 50 178 74 338

01-01-17 562 169 362 26 258 70 330 111

49 116 231 103 101 161 82 581 479 36 69 160 3895

129 3983

01-01-16 596 596

01-01-17 596 596

111 251 110 108 168 89 565 511 53

¹ Afdeling opgeheven per 01-09-2017, leden naar Krinkelhoek-Centrum ² Afdelingen per 01-01-2017 in nieuwe Afdeling Het Zuiderlicht

KRING 33 WEST MAAS EN WAAL Afdeling Gemeente Beneden-Leeuwen West Maas en Waal Totaal

46 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

45

KRING 34 BERNHEZE Afdeling Dinther Heesch Heeswijk Loosbroek Nistelrode Vorstenbosch Totaal

Gemeente Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze

01-01-16 502 1185 400 195 732 296 3310

01-01-17 513 1202 395 188 740 282 3320

KRING 35 GRAVE Afdeling Escharen Gassel Grave Velp Totaal

Gemeente Grave Grave Grave Grave

01-01-16 79 121 510 111 821

01-01-17 79 123 512 110 824

KRING 36 LANDERD Afdeling Reek Schaijk Zeeland Totaal

Gemeente Landerd Landerd Landerd

01-01-16 212 805 640 1657

01-01-17 230 804 646 1680

KRING 37 BOEKEL Afdeling Boekel Venhorst Totaal

Gemeente Boekel Boekel

01-01-16 877 185 1062

01-01-17 864 189 1053

46 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

47

KRING 38 MEIERIJSTAD Afdeling Schijndel Boschweg Schijndel Centrum Schijndel Hoevenbraak Schijndel Wijbosch Sint-Oedenrode Boskant Sint-Oedenrode Centrum Sint-Oedenrode Nijnsel Sint-Oedenrode Olland Eerde Erp Mariaheide Veghel Zijtaart Totaal

Gemeente Schijndel Schijndel Schijndel Schijndel Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Veghel Veghel Veghel Veghel Veghel

01-01-16 312 799 504 221 157 1429 139 101 215 764 210 1439 236 6526

01-01-17 321 803 512 228 156 1443 136 92 225 757 200 1548 232 6653

KRING 40 UDEN Afdeling Odiliapeel Uden Volkel Totaal

Gemeente Uden Uden Uden

01-01-16 398 2228 496 3122

01-01-17 402 2290 475 3167

48 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

47

KRING 42 LAND VAN CUIJK Gemeente Afdeling Boxmeer Beugen Boxmeer Boxmeer Maashees Boxmeer Oeffelt Boxmeer Overloon Boxmeer Boxmeer Rijkevoort Boxmeer Sambeek Boxmeer Vierlingsbeek / Groeningen Boxmeer Vortum-Mullem Cuijk Beers Cuijk Cuijk Centrum Cuijk Cuijk Noord Katwijk Cuijk Haps Cuijk St. Agatha Cuijk Vianen Sint Anthonis Landhorst Sint Anthonis Ledeacker Sint Anthonis Oploo Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis Stevensbeek Sint Anthonis Wanroij Sint Anthonis Westerbeek Totaal

01-01-16 192 1233 116 268 740 232 234 336 80 177 491 363 309 90 152 127 96 224 540 96 461 103 6660

01-01-17 184 1210 114 266 728 236 251 350 86 176 502 374 312 89 149 133 94 221 556 92 440 109 6672

KRING 44 MILL EN SINT HUBERT Afdeling Gemeente Langenboom Mill en Sint Hubert Mill Mill en Sint Hubert Sint Hubert Mill en Sint Hubert Wilbertoord Mill en Sint Hubert Totaal

01-01-16 254 642 157 173 1226

01-01-17 258 647 156 178 1239

39783

40076

Totaal regio Noordoost-Brabant

48 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

49

Regio Zuidoost-Brabant KRING 46 GEMERT-BAKEL Gemeente Afdeling Gemert-Bakel Bakel Gemert-Bakel De Mortel Gemert-Bakel De Rips Gemert-Bakel Elsendorp Gemert-Bakel Gemert Gemert-Bakel Handel Gemert-Bakel Milheeze Totaal

01-01-16 547 155 210 121 1203 248 272 2756

01-01-17 549 143 212 111 1201 235 258 2709

KRING 47 LAARBEEK Afdeling Aarle-Rixtel Beek en Donk Lieshout Mariahout Totaal

Gemeente Laarbeek Laarbeek Laarbeek Laarbeek

01-01-16 651 776 773 245 2445

01-01-17 652 780 769 242 2443

KRING 48 BEST Afdeling Best Totaal

Gemeente Best

01-01-16 1617 1617

01-01-17 1593 1593

KRING 49 OIRSCHOT Afdeling Oirschot Oost-, West- en Middelbeers Totaal

Gemeente Oirschot Oirschot

01-01-16 1279 850 2129

01-01-17 1309 851 2160

01-01-16 233 262 495

01-01-17 223 259 482

KRING 50 SON EN BREUGEL Gemeente Afdeling Son en Breugel Breugel Son en Breugel Son Totaal

50 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

49

Regio Zuidoost-Brabant KRING 51 EINDHOVEN Afdeling Acht Genderdal ยน Gestelse Ontginning Heilig Hart Jagershoef Judas Taddeus Lievendaal Lucas Michael St. Antonius Villapark St. Trudo St. Vincentius a Paulo St. Jan Stratum Woensel Noord Woensel-Oost Totaal

01-01-17 191 64 321 69 346 186 173 238 114 270 147 131 255 207 553 3265

ยน Afdeling opgeheven per 01-02-2017, leden naar Gestelse Ontginning

01-01-16 184 114 329 73 326 173 176 237 105 280 119 125 236 217 536 3230

KRING 52 GELDROP-MIERLO Gemeente Afdeling Geldrop-Mierlo Geldrop Totaal

01-01-16 1277 1277

01-01-17 1255 1255

KRING 53 NUENEN C.A. Afdeling Nuenen Totaal

Gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten

01-01-16 1759 1759

01-01-17 1741 1741

KRING 54 HELMOND Afdeling Bernadette Brouwhuis St. Lucia St. Trudo Totaal

Gemeente Helmond Helmond Helmond Helmond

01-01-16 377 506 606 686 2175

01-01-17 440 506 607 670 2223

Gemeente Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven

50 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

51

KRING 55 ASTEN Afdeling Asten Heusden Asten Ommel Totaal

Gemeente Asten Asten

01-01-16 388 1647 2035

01-01-17 372 1617 1989

KRING 56 DEURNE Afdeling Deurne Centrum Deurne H. Geest Deurne St. Jozef Deurne Vlierden Deurne Walsberg Deurne Zeilberg Helenaveen Liessel Neerkant Totaal

Gemeente Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne

01-01-16 699 316 327 199 271 337 164 529 284 3126

01-01-17 648 298 329 188 271 337 164 517 305 3057

KRING 57 SOMEREN Afdeling Lierop Someren Dorp Someren Eind Someren Heide Totaal

Gemeente Someren Someren Someren Someren

01-01-16 306 1316 435 241 2298

01-01-17 298 1328 430 244 2300

KRING 58 CRANENDONCK Gemeente Afdeling Cranendonck Maarheeze Cranendonck Budel Totaal

01-01-16 465 456 921

01-01-17 501 593 1094

KRING 59 HEEZE-LEENDE Gemeente Afdeling Heeze-Leende Heeze Heeze-Leende Leende Heeze-Leende Sterksel Totaal

01-01-16 1079 332 119 1530

01-01-17 1076 314 121 1511

52 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

51

KRING 60 VALKENSWAARD Gemeente Afdeling Valkenswaard Borkel en Schaft Valkenswaard Dommelen Valkenswaard Valkenswaard Totaal Regio Zuidoost-Brabant

01-01-16 118 188 1220 1526

01-01-17 124 201 1195 1520

KRING 61 WAALRE Afdeling Aalst Waalre Totaal

Gemeente Waalre Waalre

01-01-16 412 405 817

01-01-17 448 407 855

Gemeente Veldhoven Veldhoven Veldhoven

01-01-16 528 255 787

01-01-17 504 247 775

Veldhoven Veldhoven

257 417 2244

240 423 2189

KRING 63 BERGEIJK Afdeling Bergeijk Luyksgestel Riethoven Westerhoven Totaal

Gemeente Bergeijk Bergeijk Bergeijk Bergeijk

01-01-16 955 232 246 160 1593

01-01-17 930 225 259 156 1570

KRING 64 BLADEL Afdeling Bladel Casteren Hapert Hoogeloon Netersel Totaal

Gemeente Bladel Bladel Bladel Bladel Bladel

01-01-16 1277 167 704 302 116 2566

01-01-17 1299 175 684 309 113 2580

KRING 62 VELDHOVEN Afdeling Meerveldhoven-d`Ekker Oerle Veldhoven Dorp, Zonderwijk, ’t Look Veldhoven Heikant/de Kelen Zeelst Totaal

52 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

53

KRING 65 EERSEL Afdeling Duizel Eersel Knegsel Steensel Vessem Wintelre Totaal

Gemeente Eersel Eersel Eersel Eersel Eersel Eersel

KRING 66 REUSEL-DE MIERDEN Gemeente Afdeling Reusel-De Mierden Hooge Mierde Reusel-De Mierden Hulsel Reusel-De Mierden Lage Mierde Reusel-De Mierden Reusel Totaal

Totaal regio Zuidoost-Brabant

Regio West-Brabant Regio Midden-Brabant Regio Noordoost-Brabant Regio Zuidoost-Brabant Totaal

54 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Aantal Kringen 16 8 13 21 58

01-01-17 236 1042 144 140 274 267 2103

01-01-16 237 82 118 1230 1667

01-01-17 235 80 117 1208 1640

40383

40279

Aantal Leden 2016 25.170 23.602 39.783 40.383 128.938

Aantal Leden 2017 24.976 23.425 40.076 40.279 128.756

• TOTAAL AANTAL KRINGEN, AFDELINGEN EN LEDEN

Regio’s

01-01-16 245 1089 146 145 281 271 2177

Aantal Afdelingen 69 47 91 86 293

53

54 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

55

Bijlage 6 • BALANS PER 31 DECEMBER 2017

In euro’s ACTIVA

31 december 2017 Vaste activa Materiële vaste activa Vlottende activa Voorraden • Vorderingen/overlopende activa • Liquide middelen Totaal vlottende activa

31 december 2016

178.314

16.307 89.732 781.784

208.060

14.615 131.551 593.023 887.823

739.189

1.066.137

947.249

Kapitaal

585.022

561.693

Bestemmingsreserves

111.698

111.698

Te bestemmen resultaat

113.875

23.139

41.500

21.000

214.042

229.719

1.066.137

947.249

Totaal

PASSIVA

Voorzieningen Kortlopende schulden en overlopende passiva

Totaal

56 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

55

56 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

59

Bijlage 7 • STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2017

In euro’s Realisatie 2017 1.537.347 94.428 27.467 1.070 1.660.312

Begroting 2017 1.536.059 94.428 42.000 3.000 1.675.487

Realisatie 2016 1.538.230 236.176 17.000 2.243 1.793.649

825.534 -114.846 710.688

788.225 -47.805 740.420

879.867 -190.843 689.024

Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren vereniging Vereniging van en voor alle senioren 19.947 Communicatie 4.154 Workshop ledenwerving 12.069 Ondersteuning promotie/ledenwerving Afdelingen 1.887 Culturele Agenda Brabant 38.057

30.500 1.000 10.000 5.000 46.500

17.214 272 9.254 1.884 28.624

118

50.000

3.664

0 0 1.166 1.284

0 0 1.500 51.500

53.805 44.732 906 103.107

15.014 188.924 -248 7 417 82 204.196

15.000 180.000 3.000 0 3.000 500 201.500

15.167 189.311 -430 14 1.089 3.186 208.337

BATEN

Contributies Projectsubsidies (Provincie/VBOB) Diverse opbrengsten Financiële inkomsten Totale baten LASTEN

Personeelkosten Personeel Doorberekende salariskosten

Opleiding van kaderleden Kadervorming en educatie vrijwilligers Deskundigheidsbevordering lokale belangenbehartiging Werkplaats lokale thema’s Introductie nieuwe kaderleden

Ledenservice Ledenpassen Ledenmagazine ‘Ons’ Senioren Expo en andere beurzen Algemene vraagbaak Ledenvoordelen welzijn en zorg Collectieve zorgovereenkomsten

56 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

57

Realisatie 2017 Ondersteuning Afdelingen en Kringen Financiële ondersteuning Kringen (Kringbudget) Collectieve regelingen SupportActie, premieplan Afdelingen Jubilea, onderscheidingen ICT ondersteuning Diversen

Activiteiten gericht op functioneren vereniging Bijeenkomsten t.b.v. functioneren vereniging Jaarverslag KBO Jaarcongres Huisvesting bureau Centrale voorzieningen Diversen

Belangenbehartiging Collectieve belangenbehartiging landelijk/provinciaal VBOB, Steunfonds Diverse activiteiten

Inkomen en werk Diverse activiteiten Wonen en mobiliteit Diverse activiteiten Welzijn en zorg Ondersteuning aan kwetsbare ouderen Activiteiten identiteit en zingeving Activiteiten gericht op zorginnovatie

Totale lasten Saldo resultaat Onttrekking bestemmingsreserves Te bestemmen resultaat

58 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

Begroting 2017

Realisatie 2016

129.093• 90.580• 569 8.598 49.012 2.389 280.241

129.011 94.000 1.000 12.000 50.000 2.500 288.511

129.246 88.406 947 7.987 37.522 29.323 293.431

56.412 6.299 6.617 32.048 66.654 2.519 170.549

55.800 5.000 5.000 39.000 80.000 1.000 185.800

59.532 5.966 11.681 36.725 42.048 174 156.126

8.225 2.999 707 11.931

20.000 0 6.450 26.450

13.238 732 1.442 15.412

26.774 26.774

52.731 52.731

101.439 101.439

3.467 3.467

26.000 26.000

43.387 43.387

87.990 10.046 1.214 99.250

79.697 15.000 1.500 96.197

121.713 9.659 1.143 132.515

1.546.437

1.715.609

1.771.402

113.875

-40.122

22.247

0

30.000

-892

113.875

-10.122

23.139

•

57

58 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

59

Bijlage 8 • GEDECOREERDE KBO-LEDEN

Zilveren speld met goud De heer H.P.A. Arts te Helenaveen De heer J.F.M. Brienen te Rijkevoort De heer J.A.C. Coenraads te Chaam De heer J.H.W. Derikx te Sambeek De heer D. Endevel te Oirschot De heer H.M.A. Geerts te Sint-Oedenrode De heer J.C.J. Geerts te Moergestel De heer A.P. Goossens te Bladel De heer A.H.J. Hageman te Sint-Oedenrode Mevrouw Y.M.A. Hendriks-van Grinsven te Son Mevrouw H.Henkus-Hagen te Steensel De heer P.M.M. Hermsen te Veldhoven De heer J.Th. A.M. Jansen te Rosmalen Zilveren Speld Mevrouw H.C.N. Adriaans-Petit te Asten-Heusden Mevrouw C.M. Adriaansen-Knobel te Leur De heer W.C. van de Beek te Deurne Mevrouw M.M. op de Beke-Koonings te Helmond De heer J.A.M. van den Berg te De Mortel De heer P.J. van den Berg te Zeeland Mevrouw H.M. Berkelmans-van Gennep te Nieuwkuijk De heer J.J.M. de Blok te Oosteind Mevrouw M.G.M. Blonk-Houterman te Cuijk Mevrouw C. de Bont-Welten te Kruisland De heer J.M.C.G. Boomaars te Zundert Mevrouw M.T. Bottram-Daris te Riethoven Mevrouw J.M.A. Broeders-Verboven te Molenschot Mevrouw J.S.W.M. van Buuren te Tilburg De heer L.J.P. Claassen te Vessem De heer M.J. Cooijmans te Den Dungen De heer J. van Dalen te Oss Mevrouw C.J.G. Das-van Lippen te Riethoven De heer P. van Diepen te Helmond Mevrouw J. van Diessen-Roxs te Veldhoven

60 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

De heer M.J.W. de Louw te Ravenstein De heer A. van Nes te Roosendaal De heer J.J.M. van Oers te Rijsbergen De heer B.M.C.W. van Ophuizen te Cuijk De heer H. de Ruiter te Best De heer C.P. Smits te Oirschot De heer C.J. Sprenkels te Zundert De heer T. Tuijtelaars te Veldhoven De heer A. Vermeulen te Nuenen De heer H. van de Vorst te Steensel De heer L.P.C. Vrolings te Helmond De heer M.A. van der Zanden te Westerbeek

Mevrouw M.C.E. van Dongen-Maas te Oosteind De heer J.A.J. van den Eijnden te Deurne De heer J.A. van Engelen te Nieuwkuijk De heer C.J.A. Fitters te Nieuwkuijk De heer W. Fontijn te Vlijmen De heer J. van Ginkel te Helmond De heer P.A.C. Goorts te Alphen Mevrouw J.M. van Gorcom-van Drunen te Drunen De heer J.P.G. de Haan te Eersel De heer C.P. Haans te Tilburg Mevrouw A.C. Helsinger-Mol te Chaam De heer A.W. van den Heuvel te Deurne De heer J. Heuveling te Wintelre De heer F.H.G.M. van Heuven te Cuijk De heer A.J.C. van den Hout te Tilburg De heer A.P. Jacobs te Schijf De heer Jonkers te Moergestel De heer M.P.M. van Kalmthout te Schijf Mevrouw M. van de Kam-Stroot te Berkel-Enschot Mevrouw M.E. Kappen-van Hooft te Vinkel Mevrouw E. Kerckhoffs-Abeln te Elshout Mevrouw J.M.G. Kroos-Peters te Boekel

59

De heer L.A.G.M. Kuijlaars te Heesch De heer H.A.M. Kuijpers te Oss Mevrouw G.J.L.M. de Laat-van Lith te Sint-Michielsgestel De heer J.H.A. van de Langerijt te Helmond De heer P.D. Leising te Bergen op Zoom De heer M. Lemmen te Someren Mevrouw D.E. Leuris-van de Velden te Ulicoten De heer H.W.J. van der Linden te Zijtaart Mevrouw E.W.F.M. Lingers-Roosendaal te Heeze De heer J.G.W. Lips te Best De heer H.J. Lommen te Kaatsheuvel De heer J.S. Luijten te Lage Zwaluwe Mevrouw M.G.A. van der Maas te Leur De heer H.J.G. Melis te Tilburg De heer M.M. Mettler te Schijndel Mevrouw G.T. Middelkoop-van de Ploeg te Lage Zwaluwe Mevrouw S. de Mooy-Jacobs te Wouwse Plantage Mevrouw P. Niemeijer te Best Mevrouw P. Nouws-Vergouwen te Schijf Mevrouw C.H.I. van Oeffelen-de Goeij te Eindhoven De heer P. Oudenhoven te Boxmeer De heer J.M.M.J. Peters te Eindhoven Mevrouw E. Pluijm-de Blom te Best Mevrouw S. van de Rijdt-van Ratingen te Boekel Mevrouw J.M.C. Ruijs-Raaijmakers te Eersel De heer J.J.M. van Sambeeck te Eersel Mevrouw R. de Schepper te Putte De heer A.J.L. Schoenmakers te Moergestel De heer P.G.G. van den Schoor te Haaren

Mevrouw J.P.M. Selten-Willems te Gassel Mevrouw J.M.E. Smets-Verhoef te De Mortel Mevrouw P.W.M. Smit-Bindels te Gassel Mevrouw A.M. Spanjers-van de Wal te Wintelre De heer A.J.F.M. van Steen te Haaren Mevrouw E.R.M.A. van Steen-Klijn te Haaren Mevrouw M.P.A. van der Steen-van Beijsterveldt te Chaam Mevrouw T. Thiel te Best Mevrouw A.M. Tielemans-van Alphen te Erp Mevrouw I. Tillemans-Vervoort te Boxmeer Mevrouw C.C.C. Trebus te Tilburg Mevrouw J.W. van Uden-van Osch te Nistelrode Mevrouw R. Verbakel-Geven te De Mortel De heer J. Verbeek te Overloon De heer J.C. Verberne te Liessel Mevrouw C.M. Verheijen-van den Broek te Ulicoten Mevrouw N. Verkuijlen-van de Pas te Rijkevoort Mevrouw C.J. Vermeeren-Vissenberg te Leur Mevrouw A.M. Verweij te Helmond De heer P. Visser te Rosmalen Mevrouw N. Vlemmings-van Hoof te Helmond Mevrouw C.J.M. van Vonderen-Pennings te Grave Mevrouw A.G.I. de Vries-Beniers te ‘s-Hertogenbosch Mevrouw A. van Vroenhoven te Best Mevrouw W.A.M. van den Wildenberg-Dillen te Rosmalen De heer F.J.C. de Wit te Eindhoven

Er zijn in totaal 468 oorkondes uitgereikt voor een lidmaatschap van 25 jaar of langer

63 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

61

Bijlage 9 • JUBILEA VAN AFDELINGEN EN KRINGEN

25-jarig jubileum 4 november

Maasdriel

50-jarig jubileum 24 maart 9 juni 4 oktober 7 oktober 27 oktober 7 november 25 november 15 december

Galder Oss Ruwaard Netersel Schijndel Bosweg Eindhoven Lievendaal Nuland Haps Steensel

60-jarig jubileum 29 januari 17 mei 20 juni 22 augustus 16 september 5 oktober 6 oktober 18 oktober 5 november 7 november 12 november

Sambeek Moerdijk-Dorp Schijf Tilburg Groenewoud Escharen Ammerzoden Rijsbergen Beers Linden Moergestel Someren-Dorp Maashees

65-jarig jubileum 20 maart 10 mei 24 juni

Boxtel Langeweg Sprundel

62 KBO-Brabant Jaarverslag 2017

64

Colofon Redactie:

Vormgeving:

Leo Bisschops Marieke Hageman Wilma Schrover !Sotto

Foto’s:

ANWB Ivo Hutten Jozef Kok Roy Lazet Jan Panhuijzen Timo Reisiger Arnold Reyneveld Angeline Swinkels

Druk:

Drukkerij Perqa

Uitgever:

KBO-Brabant Albert Luthulilaan 10 Postbus 3240 5203 DE ‘s-Hertogenbosch

Telefoon: E-mail: Website:

(073) 644 40 66 info@kbo-brabant.nl www.kbo-brabant.nl

Oplage:

800