Kazan töreni

KAZAN TÖRENİ Beşinci Basım Kazan Töreni, Aziz Nesin'in 1957 yılında

italya'da yapı­

lan Uluslararası Mizah Ya rışmasında ikinci kez kazanan

birincilik

alıp

ALTIN PALMİYE

kitabıdır.

Kazan Töreni bugüne dek Türkiye'de 48 bin , yabancı ülkelerdeyse

250 bin

tiraj

yapmıştır. İlk basımı basımı yine

1957, 1957,

ikinci üçüncü

basımı 1960, dördüncü b a ­ sımı

1967 yıllarında

yapıl­

mış ve çoktanberi t ü k e n d i ­ ğinden aranmakta

olan KA­

ZAN TÖRENİ'nin beşinci b a ­ sımını Tekin Yayınevi vançla •

10 Lira

sunar.

kı -

AZİZ

NESİN

KAZAN TÖRENİ HİKÂYELER

Beşinci Basım

TEKİN

YAYINEVİ SUNAR

Bu kitabın telif hakkı NESİN

VAKFInındır

Aziz Nesin, Türkiye'de ve başka ülkelerde yayınlanacak kitaplarının, sahnelenecek oyunlarının, filme alınacak eserlerinin telif haklarıyla, bü­ tün eserlerinin iç ve dış radyo ve televizyonlarda temsil ve yayınlarından elde edilecek te­ lif haklarını tümüyle NESİN VAKFFna bağışlamıştır.

NE­ SİN VAFFFnın amacı vakfın yurduna her yıl alınacak dört kimsesiz ve yoksul çocuğu, ilk­ okuldan başlatarak yüksek okulu, meslek okulunu bitirin­ ceye yada bir meslek edinin ceye dek, her türlü gereksi­ nimlerini sağlayarak barındır­ mak, yetiştirmektir.

NESİN VAKFFnın senedi gereğince, bu vakfın amacına uygun ol­ mak koşuluyla, her dileyen hertürlü yardım, katkı ve ba­ ğışta bulunabilir. İsteyenlere Yayınevimiz Ne­ sin Vakfı broşürünü gönderir.

TEKİN YAYINEVİ A n k a r a Caddesi. No: 51 İstanbul

Kapak : Erkal Yavi (San Grafik)

*

Bu kitabın 1957 yılında birinci ba­ sımı yapıldı, (8000) tane basıldı.

e

«Kazan Töreni» adlı hikâye,

1957

yılında İtalya'da yapılan Uluslara­ rası Mizah yarışmasında birincilik alarak ALTIN PALMİYE kazandı. s

Birinci basımı kısa zamanda tüken­ diğinden,

aynı yıl içinde

(1957)

ikinci basımı yapıldı, (10.000) tane basıldı. m

1960 yılında üçüncü basımı yapıldı, (8000) tane basıldı.

e

1967 yılında dördüncü basımı yapıl­ dı, (12.000) tane basıldı.

•

Tekin Yayınevi, KAZAN TÖRENİ'nin beşinci basımını kıvançla su­ nar.

K A Z A N T Ö R E N İ

Biri — B u y u r u n efendim, rica ederim, böyle buyurun!

Bizim gazetecilere k a r ş ı son derecede şeyimiz vardır. Yaaa...

Başka biri — T e b r i k e d e r i m beyefendi. İkincisi — T e ş e k k ü r ederim. A m a a n l a y a m a ­ dım,, neyi t e b r i k ediyorsunuz?

Başka biri — Yeni k a z a n ı n ı z ı . . .

— H a a a . . Evet, evet... K a z a n ı değil m i ? K a ­ z a m ı z o l m u y o r Beyefendi... K a z a n çok m ü h i m . . .

— Büfeye b u y u r s a n ı z a . . . B i r aperatif... Vali bey de teşrif edecekler. Neredeyse, bir y e r d e n çı­ k a r gelirler. Üçüncü — Zâtiâlinizle bir y e r d e n tanışıyoruz, a m a nereden?

Başka üçüncü — S i m a n ı z bana da hiç ya­ b a n c ı gelmiyor. Sizi bir y e r d e n g ö z ü m ısırıyor. Du­ r u n b a k a y ı m , siz M e z b a h a y a yeni y a p ı l a n k a p ı n ı n açılış t ö r e n i n e teşrif etmişmiydiniz?

— Maalesef... Efendim, t ö r e n l e r i a y n ı g ü n e getiriyorlar, yetişemiyoruz. Bendeniz o gün, c a m f a b r i k a s ı n a yeni bir b a c a ilâvesi dolayısiyle yapı­ lan törene gitmiştim.

— Ah beyefendi, b e n o t ö r e n e maalesef gele­ medim.

A r k a d a ş l a r söylediler, bir Ç e r k e s t a v u ğ u — 7 —

varmış, a n l a t a a n l a t a bitiremediler. Efendim, i n ­ s a n h e r t a r a f a b i r d e n yetişemiyor.

— D u r u n , d u r u n . . . Sizi şimdi ç ı k a r d ı m , siz Japonya'dan satın a l m a n geminin...

— T a m a m , g e m i n i n d â v e t i n e gelmiştim. B e n d e sizi h a t ı r l a d ı m . H a t t â o g ü n h e p k r e m a l ı t u r t a y i y o r d u n u z da, d i k k a t i m i çekmiştiniz.

— Evet, evet... Pek severim k r e m a l ı t u r t a y ı .

Efendim, d a h a evvel şeydeki ziyafette biraz fazlaca k a ç ı r d ı ğ ı m d a n , o c a n ı m etlere el s ü r e m e d i m .

Daha başka biri — Bu k o y d u k l a r ı ne kazanıymış?

Daha daha başka biri — Vallahi b i l m e m . . .

K a z a n işte... Ç a m a ş ı r k a z a n ı değil h e r h a l d e . . .

— Üzerinize afiyet, m i d e m d e n çok m u z t a r i bim. Hazımsızlık başladı...

— Bendeniz de öyleyim Beyefendi. Son z a m a n ­ l a r d a h e r k e s m i d e s i n d e n şikâyetçi. Sâri bir h a s t a ­ lık oldu. Ben y a n ı m d a k a r b o n a t t a ş ı y o r u m , ister­ seniz bir a v u ç vereyim, y u t u n .

— Ah, t e ş e k k ü r ederim. B u n d a n s o n r a öyle yapmalı. B e n de y a n ı m d a b u l u n d u r a y ı m . Öö-Ööö...

— Yaradı beyefendi... G e ğ i r m e k iyidir.

— Öö - Ööööö - Ü ü ü ü ü . . . A m a n h i n d i kızart­ m a s ı pek nefis olmuş. B u y u r s a n ı z a ! . . .

— T e ş e k k ü r ederim, ben börekleri t e r c i h e d e ­ rim. İçlerinden biri — Bu ş i ş m a n z a t k i m ? İçlerinden öbürü •— Hangisi? Viski içen m i ?

— Hayır öbürü.

— H a n i m u z u ısırıyor, o m u ?

• — Öteki...

— 8 —

— S o ğ u k et yiyor h a n i ? . . ı — O n u n a r k a s ı n d a , elini m a y o n e z l i levreğe uzatmış...

—• H a a a . . . Bilmem, h e p g ö r ü r ü m a m a . . .

Bir adam — M a k s a t t ö r e n m ö r e n değil... Bü­ t ü n b u ziyafetler filân h e p g ö r ü ş m e m i z e vesile...

Adamın biri — Tabiî, o n a ne ş ü p h e . . . Bu zi­ yafetler de olmasa, görüşemiyeceğiz vallahi... Efen­ dim, eskiden, b e n d e n i z çocukken, p e d e r m e r h u m , bendenizi elimden t u t a r , h e r g ü n bir t e k k e y e gö­ t ü r ü r d ü . P a z a r t e s i l e r i Ü s k ü d a r ' d a b i r Rüfaî dergâ­ h ı n a giderdik. Salı g ü n l e r i K a s ı m p a ş a ' d a k i Nakş-ibendî tekkesine, ç a r ş a m b a l a r ı , Ç ü r ü k l ü k ' t e k i K a ­ diri tekkesine, Perşembeleri, Mevlânakapıdaki Mevlevîhaneye... H e r Allanın g ü n ü bir t e k k e y e . . .

Evet, evet... Biz de öyle... O r a d a l o k m a ederdik.

G a n i g a n i yemekler... B a k ı r siniler dolar, d o l a r boşalırdı.

— M a k s a t y e m e k değil, m u h a b b e t . . .

— E l b e t t e e e . . . Ciğerden a l m ı y o r s u n u z . . .

— Bendeniz d o l m a y a bayılırım d a . . . Güzel de yapmışlar.

— B u r a s ı ne fabrikası beyefendi? i— Vallahi iyice b i l e m i y o r u m a m a , galiba... m a k i n e l e r e filân bakılırsa, bir m a k i n e fabrikası olacak.

— M a ş a l l a h çok b ü y ü k bir f a b r i k a . . .

— Efendim, ne de olsa m e d e n i y e t ilerliyor t a ­ bii... Tavsiye ederim, u s k u m r u d o l m a l a r ı pek gü­ zel...

— Mersi. B u r a d a n çıkınca şeydeki t ö r e n e gi­ deceğim d e . . .

— 9 —

— O zamana kadar hazmolur beyefendi.

T ö r e n mi dediniz? B e n de geleyim b a r i . . .

— A a a a a . . . Tabiî... B u y u r u n . . .

— Efendim, i n s a n t a k i p edemiyor, bâzı t ö r e n ­ leri kaçırıyoruz ne de olsa ...

— Maalesef... Geçenlerde gazeteler, A m e r i k a bize a t o m tesisatı verecekmiş diye yazdı. S a k ı n bu­ r a s ı yeni a t o m fabrikamız o l m a s ı n . . .

— Ş u r a d a k a z a n m a z a n diye lâf ediyorlar.

— K a z a n m a l ı , k a z a n m a l ı beyefendi, çalışıp k a z a n m a k lâzım.

Bir insan — K u r d e l â kesilmiyecek m i ?

Başka bir insan — Vali Beyefendiyi bekliyor­ lar.

— Bu f a b r i k a n ı n sahibi k i m beyefendi?

— A m e r i k a l ı l a r ı n olacak...

— Hiç z a n n e t m e m . Amerikalılar böyle ziya­ fet miyafet vermezler a d a m a . . . F a b r i k a bizim ol­ m a s ı n a bizim ya, a c a b a Tekel İ d a r e s i n i n mi, S u l a r İ d a r e s i n i n mi?

—. A m m a yaptınız. F a b r i k a d a su yapılır m ı ?

Ne fabrikası b u r a s ı ?

— K a z a n fabrikası...

— Öyleyse Tekelindir. H e r h a l d e r a k ı k a z a n ­ ları... Ş u a d a m ı h e r t ö r e n d e g ö r ü r ü m .

— Şu b a ş t a k i l e r kim?..

— Davetli m e b u s l a r . . .

Y a r ı n şeydeki açılış t ö r e n i n e gelmiyor m u s u n u z ?

— Tabiî... G i t m e s e m ayıp olur. B a d e m l e r ba­ yat, f a r k ı n d a mısınız?

Bir kişi — M e m l e k e t i n k a l k ı n m a s ı h e r şey­ d e n evvel f a b r i k a l a r a d a y a n ı r b i r a d e r . . .

İkinci biri — Keşke h e r g ü n b i r fabrika açıl­ sa... İ s t a k o z l a r pek güzelmiş...

—. Siz İstakozu, d ü n k ü t ö r e n d e verilen ziya­ fette yiyecektiniz. B u k ü ç ü k k i m ? M a h d u m m u ?

Allah bağışlasın.

— Cümleninkini...

— Al oğlum, b a k e l m a mı istersin, p o r t a k a l m ı ? P a s t a m ı ? Al y a v r u m . . .

— Şişşşt!... Beyefendi geldi...

— K i m o?

—• B i l m e m . . . F a b r i k a n ı n sahibi galiba... Yok­ s a B a k a n mı?

— U m u m m ü d ü r o l m a s ı n . . . Şey... B e n d e n i z zatiâlinizi b u k a d a r z a m a n d ı r t a n ı r ı m , h e r t ö r e n ­ de, her şölende b u l u ş u r u z da, s o r m a s ı ayıp olmasın a m a , zâtıâlinizin n e i ş y a p t ı ğ ı m b i l m e m . . .

—. B e n d e n i z m i ? . . . Şey... Beyefendi açış n u t ­ k u n a başlıyor galiba...

— M u h t e r e m v a t a n d a ş l a r ! . . B u g ü n (çatal bı­ ç a k sesleri) açılış t ö r e n i n i y a p t ı ğ ı m ı z T e z g â h t a r a ğ a Elektrik s a n t r a l ı m ı z ı n d ö r d ü n c ü k a z a n ı n ı n ye­ r i n e k o n m a s ı m ü n a s e b e t i y l e , hepinizi t e b r i k ede­ r i m . Bu kazanı, A m e r i k a d a n h i ç b i r y a r d ı m gör­ m e d e n , kendi k e n d i m i z e yerine koyduk. M a c a r millî t a k ı m ı n ı n 3 — 1 y e n e n azmimiz, enerjimiz, h e y e c a n ı m ı z b u r a d a d a k e n d i n i göstermiş, k a z a n ı n t a m ocağın ü s t ü n e k o n u l m a s ı n d a , ü ç Amerikalı m ü t e h a s s ı s , iki m ü h e n d i s , d ö r t u s t a b a ş m d a n b a ş k a hiçbir y a b a n c ı kuvvete l ü z u m gösterilmeksizin, kazan-ı mezkûr, mahall-i m a h s u s u n a k e n d i kuvvetle­ rimiz t a r a f ı n d a n vazedilmiştir. Ancak k a z a n yerine — 11

—

k o n u l d u k t a n sonra, içindeki s u y u n bir t ü r l ü kay­ n a m a d ı ğ ı n ı n sebebi araştırılınca, ocağın altı m e t r e k a d a r k a z a n d a n geride kaldığı g ö r ü l m ü ş t ü r . K a z a n ağır o l d u ğ u n d a n , a l t ı n a . ayrı bir ocak yapılması­ na t e k n i s y e n l e r l ü z u m görmüşlerdir. Bu k a z a n , Ya­ kın Doğu, O r t a Doğu ve B a l k a n l a r ı n en b ü y ü k ka­ zanıdır. Aynı z a m a n d a kalaylıdır ve bakırdır. Ka­ laylı ve b a k ı r o l m a k l a b e r a b e r yalnız iki y e r i n d e n deliği olup, bu delikler, h i ç b i r A m e r i k a n y a r d ı m ı n a l ü z u m g ö r ü l m e d e n k e n d i t a r a f ı m ı z d a n ü s t ü p ü , ec­ zalı p a m u k ve k a r a sakızla t ı k a n m ı ş t ı r . Delikler­ den a k a n s u l a r k a z a n ı n a l t ı n d a k i ocağı s ö n d ü r m e ­ yecek k a d a r cüz'i bir h a l e getirilmiştir. E ğ e r Terkos suları kesilmemiş olsaydı, şimdi g ö z ü n ü z ü n ö n ü n ­ de tecrübesini yapardık.

Bu kazan, K a b a k ç ı M u s t a f a i s y a n ı n d a Yeni­ çerilerin kaldırdığı k a z a n olup, o r a d a n S a d r â z a m K ı r k a y a k Halil P a ş a n ı n k o n a ğ ı n a g ö t ü r ü l m ü ş v e b u k o n a k t a u z u n z a m a n a ş u r e k a z a n ı olarak, kul­ lanılmıştır. S o n r a d a n y a n d a n çarklı a r a b a vapu­ r u n u n k a z a n ı o l a r a k u z u n yıllar vazife g ö r m ü ş t ü r .

K a z a n ı n dokuz k u l p u vardır. Biz o n a yeni bir k u l p u y d u r a r a k fabrikaya koyduk. B u k a z a n ı n . . .

Birisi — Birader, bu k a z a n u z u n s ü r e r b e n gidiyorum.

Başka biri — Ben d e . . . Y a r ı n şeydeki t ö r e n d e buluşalım, — Olur, eyvallah...

— Güle güle...

— Bu k a z a n . . .

—

12 —

KEDİ N E D E N KAÇTI?

«Her şeyin, h e r işin bir n e d e n i vardır.»

Hayır, olmadı.

B e n y a z ı m a d a h a b i r bilgiç lâfla b a ş l ı y a c a k t ı m .

«Ne olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k zorun­ dadır.»

Doğrusu, b u d a olmadı. Bir i n s a n b ü y ü k lâf edebilmek için, önce kendisi b ü y ü k a d a m olmalı­ dır. B u y ü z d e n k e n d i k e n d i m e h e p acır d u r u r u m .

H e r k o n u ş m a m ı n başında, bir k o c a m a n lâf, k i t a p ­ l a r a geçecek değerde bir b ü y ü k lâf e t t i ğ i m h a l d e , h i ç k i m s e n e b a n a , n e d e lâfıma m e t e l i k vermez.

Peki, b u b ü y ü k a d a m dedikleri n e l e r söylemişler s a n k i . . . F a l a n b ü y ü k a d a m «yazın sıcak olur» de­ miş. Am'an ne espri, a m a n ne güzel söz... İ n s a n l a ­ r ı n yüzyıllar boyu a r a d ı ğ ı gerçeği üç kelimeyle vermiş. B ü y ü k a d a m ı n ölürken, son sözü «Kapı­ y ı açın!» olsa, a r t ı k b u n d a n n e b ü y ü k gerçekler çıkarılmaz.

«Kapıyı açın!» dedi. Bu söz, b ü y ü k a d a m ı n i n s a n l ı ğ a gösterdiği yoldur. «Kapıyı açın!» n e d e m e k b u ? Bu, n e b ü y ü k lâftır. D ü ş ü n ü n bikez..

Bü iki kelimede yüklü, gizli a n l a m ı çözmek için k i t a p l ı k l a r dolusu k i t a p yazılsa, yine az. Yâni diyor ki... Ne diyor?

— Ey i n s a n l a r ! . . Eşek gibi a h ı r a k a p a n m a y ı n !

— 13 —

Ahırın k a p ı s ı n ı açın da içeriye bilim g ü n e ş i n i n ışıkları dolsun.

Hayır, öyle demiyor. «Kapıyı açın, g ö r ü ş ü n ü z de d ü n y a y a açılsın. H a p s o l d u ğ u n u z k e n d i zindanın ı z t a n k u r t u l s u n . » İşin doğrusu, b ü y ü k a d a m d a h e r a d a m gibi c a n çekişirken b u n a l m ı ş , nefes d a r ­ l ı ğ ı n d a n k u r t u l m a k için «Açın kapıyı!» demiş. İşte bu. Ölünce, ö b ü r d ü n y a y a gider gitmez, ilk işim Goethe'yi bulup sormak: — Sizi son nefsinizi v e r i r k e n «Perdeleri açın, biraz d a h a , biraz d a h a ışık!» demişsiniz? Bu bü­ y ü k sözün a n l a m ı n e d i r ?

G o e t h e ' n i n gülerek şu karşılığı vereceğini bi­ liyorum.

— ı K i m ? B e n mi? Ben m i «biraz d a h a ışık...» demişim? Gözlerimin feri s ö n ü y o r d u . Çevremdekileri g ö r m e k için d e m i ş i m d i r herhalde...»

• Yoldan geçiyordum. Bir evin k a p ı s ı n d a n , bir kedi c a n acısiyle b a ğ ı r a r a k ö n ü m e sıçradı. S o n r a alabildiğine k a ç t ı gitti. İ ş t e beni böyle d e r i n d e r i n d ü ş ü n d ü r e n , 'bu kedi oldu. Kedi n e d e n böyle bağı­ r a r a k evden fırladı? «Her şeyin, h e r işin bir n e ­ deni vardır.» Kedi, n e d e n k a ç t ı ? İ ş t e size b u n u açıklayacağım. Ama b i t ü r l ü a ç ı k l a m a y o l u n u bu­ l a m ı y o r u m . D e m o k r a t i k bir m e t o d l a a ş a ğ ı d a n yu­ k a r ı y a d o ğ r u m u a n l a t a y ı m , yoksa bizim D o ğ u ge­ leneğimize göre y u k a r ı d a n aşağı mı? Yâni kedi­ den B a k a n a m ı çıkayım, yoksa B a k a n d a n kediye mi ineyim? Biz yine geleneklerimizden caymıyalım.

— 14 —

K e d i n i n d a y a k yemesi, yediği d a y a ğ ı n acısiyle k a p ı d a n fırlaması olayı şöyle b a ş l a d ı : B ü t ü n gazeteler, a m a h e p birden, bir B a k a n a çok şiddetli saldırıya geçmişlerdi. B a k a n ı n b u n a c a n ı çok sıkıldı. Ne y a p a c a ğ ı n ı bilmiyordu. Ne ya­ p a c a ğ ı n ı bilmediği ve c a n ı çok sıkıldığı z a m a n l a r y a p t ı ğ ı gibi, M ü s t e ş a r ı n ı çağırdı. O n a bişey sordu.

M ü s t e ş a r , cevap verdi. B a ş k a bişey sordu. M ü s t e ­ ş a r o n u d a açıkladı.

Bakan, can sıkıntısından kurtulmak, rahat e t m e k z o r u n d a y d ı . Ç ü n k ü «ne olursa olsun, i n s a n ­ l a r r a h a t l a m a k zorundadır.»

B a k a n , M ü s t e ş a r d a n b a ş k a bir şey d a h a sor­ du. M ü s t e ş a r o işi n a s ı l y a p t ı ğ ı n ı a n l a t t ı . Hayır, o iş öyle y a p ı l m a y a c a k t ı . N e d e n öyle y a p m ı ş t ı Müs­ t e ş a r ? O l m a z öyle şey...! O l u r ! O l m a z ! Olur i ş t e !

O l m a z işte!

B a k a n , s o n u n d a bir püf n o k t a s ı b u l u n d u ğ u n a sevinçli, M ü s t e ş a r a epeyce söylendi.

Rahatladı.

E ğ e r içi r a h a t l a m a s a , o c a n sıkmtısiyle geceki t o p l a n t ı y a gitseydi, ertesi g ü n dillerde dolaşan ba­ şarısını elde edemezdi.

«Ne olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k zorun­ dadır.» Müsteşar, n a s ı l r a h a t l ı y a c a k t ı ? İstifa mı etsin? Hayır. Ne diye istifa edecekmiş? Genel Mü­ d ü r e , falan meseleyi sordu. Genel M ü d ü r f a l a n meseleye cevap verdi. Genel M ü d ü r e filân meseleyi sordu. Genel M ü d ü r , filân meseleye de cevap verdi.

P i ş m e k â n meselesi... O n a da cevap verdi. Verdi a m a , o fişmekân mesele öyle o l m a y a c a k t ı ki... Ta­ m a m . S e k r e t e r i n i çağırdı: — Yaz! dedi.—

15 —

M ü s t e ş a r söyledi, sekreteri yazdı. Ooooh!.. Ra­ h a t l a m ı ş t ı . E ğ e r içini dökmese p a t l ı y a c a k t ı Müs­ teşar. Evinin, ç o l u ğ u n u n , ç o c u ğ u n u r a h a t ı n ı , h u ­ zurunu kaçıracaktı. İyi a m a , Genel M ü d ü r n e y a p s ı n şimdi? Müs­ t e ş a r ı n yazdıkları y e n i r y u t u l u r şey mi?

Zile hastı: — M ü f e t t i ş Ali Beyi ç a ğ ı r ı n !

—. Ali Bey, on g ü n d ü r teftişte.

— Veli Beyi çağırın, —• B a ş ü s t ü n e !

M ü f e t t i ş Veli Bey geldi.

— B u y u r u n Beyefendi!

— Şu şey işi ne oldu?

— Oldu Beyefendi!

— Ö b ü r iş?

— O da oldu.

— Nasıl oldu?

— Şöyle, şöyle, şöyle oldu efendim!

— Öyle o l m a y a c a k t ı ki... K i m dedi size şöyle şöyle şöyle y a p ı n diye?.. Böyle, böyle, böyle ola­ caktı. Allah, Allah!..

G e n e l M ü d ü r söylendi, söylendi,... Oooh, d ü n ­ ya v a r m ı ş . İçini dökmese b o ğ u l a c a k t ı .

M ü f e t t i ş ne yapsın şimdi? Yâ sabır... Yâ sa­ bırla olmuyor.

— M ü d ü r Bey. — Efendim!

— Nasıl efendim? B e n size bu s a b a h ne de­ dim?

— Bu s a b a h mı? Bir şey demediniz.

— Nasıl d e m e d i m ? Bişey dedim, ben size.

—

16 —

— Bu s a b a h ben sizi g ö r m e d i m ki...

— Öyleyse d ü n s a b a h demişimdir.

— D ü n siz r a h a t s ı z .

— Öyleyse önceki s a b a h . . .

— Evet, söylemiştiniz.;.

H a h , söylemişti işte... Ne söylemişti? Söyle­ m i ş t i de n e d e n y a p ı l m a m ı ş t ı peki? O l m a z böyle şey... Anladınız mı, olmaz. İ s t e m e m , K a t i y e n ol­ maz!..

M ü d ü r ü n s u r a t ı asıldı. «Ne olursa olsun, in­ s a n l a r r a h a t l a m a k zorundadır.»

— Muavini çağırın bana...

— Başüstüne!

M ü d ü r m u a v i n i geldi. M ü d ü r s o r d u : — D. cetveli yapıldı mı?

— Yapıldı efendim.

— T a m a m mı yapıldı?

— Evet, t a m a m .

— Liste eklendi mi?

— Eklendi!

S a n k i n e diye h e r şeyi d e t a s t a m a m yapar­ lardı?...

— Gönderildi mi?

— Gönderildi.

Biraz geciktirseler olmaz mı?

— Ne g ü n gönderildi?

— Dün.

— Neee? d ü n m ü ? Bu ne i h m â l , bu ne biçim iş? Hiç kimse çalışmıyor. İş ç ı k a r m a l ı , iş... G ü n ü g ü n ü n e iş i s t e r i m . . . Anladınız m ı ?

Ooooh... İ n s a n içini d ö k t ü m ü , n e k a d a r d a rahatlıyor.

— 17 —

F. : 2

M ü d ü r Muavini, kısım â m i r i n i n o d a s ı n a girdi.

B u r n u n d a n soluyordu: — Bunlar ne?

— M u h a s e b e y e gönderilecek evrak.

— H ı h . . . T a m a m . Z a t e n siz...

M u a v i n Bey çıkınca, b a r u t kesilen Kısım Âmiri, m a s a y a y u m r u ğ u n u i n d i r d i : — Nerede H a s a n Bey? — H a n g i H a s a n Bey? İ k i n c i k ı s ı m d a k i H a ­ s a n Bey mi, k a y ı t m e m u r u H a s a n Bey mi, e v r a k k a l e m i n d e k i H a s a n Bey mi, yoksa t a h r i r a t t a k i k â t i p H a s a n Bey m î ? .— H a n g i s i olursa... şey... y â n i t a h r i r a t t a k i k â t i p H a s a n Bey...

— Efendim, paydos zili ç a l d ı ğ ı n d a n g i t m i ş . . .

— Öyleyse sen gel b u r a y a ! >— B e n i m a d ı m Hüseyin.

— Hüseyin m ü s e y i n . . . B e n d i n l e m e m . B e n size d i y o r u m ki...

O n d a k i k a k a d a r bağırdı, çağırdı. Ş a m a n d ı r a ­ ya y a n a ş t ı k t a n s o n r a i s t i m b ı r a k a n gemi gibi bo­ şaldı. R a h a t r a h a t d a i r e d e n çıktı.

M e m u r H ü s e y i n Bey, odacıya söylemediğini b ı r a k m a d ı . B u c a m l a r ı n h a l i n e d i r be? Y a ş u t a ­ vandaki örümcek ağları?... Şu masaların tozu...

Yerlerin pisliği... İ s t e m e m böyle şey!... İ s t e m e m ! . . .

Anladın mı, işte o k a d a r . . .

H ü s e y i n Bey, k ı ş t a n çıkıp yaza girerken, sırtın­ d a n p a l t o s u n u a t m ı ş a d a m ı n hafifliğiyle, r a h a t l ı ­ ğıyla d a i r e d e n çıktı.

C a n ı b u r n u n a gelen odacı, k a v g a e t m e k için kapıcıyı aradı, b u l a m a d ı . K a p ı c ı gitmişti. Ne y a p —

18 —

sın? «Her n e olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k : zorundadır.»

T r a m v a y a bindi.

— Ayağıma b a s t ı n . Ö n ü n e b a k !

A d a m a l d ı r m a d ı . Biletçi geldi.

— Bilet! ı — G ö r m ü y o r m u s u n kalabalığı. Bir elim a s ­ kıda, bir elim b a s k ı d a . . . C ü z d a n ç ı k a r mı şimdi?

—> N'apalımj?

— İ n e r k e n veririm.

—. O l u r mu öyle şey?

—- O l u r !

— Olmaz. i— Bal gibi de olur.

— K o n t r o l gelir, dinler m i ? İn aşağı...

Bir p a t ı r d ı , bir g ü r ü l t ü . O d a c ı fırsat y a k a l a ­ mıştı.

— H a y sizin gibi biletçinin d e . . .

Son seferini y a p a n biletçi, evine döndü. K a r ı s ı m u t f a k t a gülüyordu.

—• Ne g ü l ü y o r s u n u l a n ! İ n s a n kocasını...

Ver e t t i sopayı. S o n r a geçip sofraya, r a h a t b i r yemek yedi.

Biletçinin karısı ağlıyordu. Ayağının a l t ı n d a d o l a ş a n k e d i n i n s ı r t ı n a iki m a ş a indirdi.

Kedi c a n acısıyla k e n d i n i sokağa d a r a t t ı .

Biletçinin karısı, k o c a s ı n a sokuldu. Aşkın e n iyisi, göz y a ş ı n d a n s o n r a gelendir. İkisi de r a h a t t ı . . .

«Her şeyin, h e r işin bir n e d e n i vardır.» E ğ e r gazeteler B a k a n a saldırıya geçmeselerdi, şu k e d i d u r u p d u r u r k e n böyle b a ğ ı r a b a ğ ı r a fırlar m ı y d ı ? İ n s a n l a r r a h a t . . . Kedi ö n ü m d e n öyle bir k a ç ­ t ı ki, r a h a t l a m a k için o n u n n e y a p t ı ğ ı n ı göreme­ dim.

— 19 —

H E M ÇAL H E M O Y N A !

A

Ğ Z I N D A t e n e k e d e n megafon, bir a d a m , pazar meydanında barbar bağırıyordu: — B u g ü n . . . İ s t a n b u l d a n gelen...

Meşhur...

Millî t i y a t o r a a a . . S a h a t . . dörtte... Çınar meyda­ n ı n d a . . . Allo! Allo... S a h a t d ö r t t e . . . Üç perdelik g ü l ü n ç l ü k o m e d i . . . Ayriyeten üç p e r d e hisseli, kıssalı d ı r a m faaacası... İki t i y a t r o ile bir c a n b a z m bir a r a d a b u r a y a gelmeleri pek az görülen şeylerdendi. B u y ü z d e n r a k i p t i y a t r o n u n reklâmcısı, ö b ü r ü n d e n d a h a bas­ k ı n ç ı k m a k için, iki u z u n s o p a n ı n ü s t ü n d e palya­ ço kılığında, m e y d a n ı n öbür b a ş ı n d a n b a ğ ı r ı y o r d u : —• Allo... Allo!... M e m l e k e t i n . . . En n a m l ı , büy ü ü k . . . millet t i y a t o r a s ı . . . On sekiz artizlik b ü y ü k kadro... En büyük tiyatro kumpanyası... Hanede Ayten Şakırses... Ayriyeten altı kişilik saz ve caz t a k ı m ı . . . A l a t u r k a ve ilâveten a l a f r a n g a d a n s l a r . . .

R a k k a s e Celile Celâli... En m e ş h u r film yıldızımız b a ğ y a a n Ece Yakar...

C a n b a z l a r da, bu iki t i y a t r o d a n aşağı k a l m a ­ m a k için, iki ç ı ğ ı r t k a n b i r d e n ç ı k a r m ı ş l a r d ı : — Allo... Allo... M e m l e k e t i n en n a m l ı canbazl a r ı n ı . . . İki c a n b a a a z bir ipte. B u g ü n c a n b a z h a n e — 20

—

www.cizgiliforum.com enginel

ler kralı Ali Çolak ip ü s t ü n d e k u r b a n kesecek... İp ü s t ü n d e psiklet yarışları... Ayriyeten...

Ortalık panayıra dönmüştü. Çadırların önün­ de t r a m b o n , b u ğ ü l ü ve davul, bir çarliston, bir İz­ m i r m a r ş ı n ı çalıyordu. İki gezginci t i y a t r o ile c a n b a z h a n e , çok k ö t ü bir z a m a n d a gelmişlerdi. Ç ü n k ü a y n ı g ü n , Millî C e m a a t p a r t i s i n i n lideri de, üç kişilik y u r t gezisi ekibiyle gelmiş b u l u n u y o r d u . B ü t ü n b u ç ı ğ ı r t k a n ­ lar, cazlar h e p b o ş u n a y d ı . Ne iki t i y a t r o , ne de c a n b a z h a n e bir t e k bilet satabilmişti. T a a a a u z a k köylerden gelenler m e y d a n ı d o l d u r m u ş l a r d ı a m a , hiçbiri n e tiyatroya, n e d e c a n b a z h a n e y e gitmiyor­ du. Millî C e m a a t p a r t i s i n i n lideri k o n u ş a c a k ol­ d u k t a n sonra, t i y a t r o y a , c a n b a z a k i m gider?

M e y d a n d a ç ı n a r ı n a l t ı n d a k i k a h v e d e şöyle ko­ nuşuyorlardı: — A m a n m ğ , bi a ğ n a t i y o , bi a ğ n a t i y o . . . Bıldır diğnedim, güle güle öleyazdım...

— Bu herif h e p i s ü n d e n b a s g m . Öteki p a r t i ­ lerin hiç biri b u n u n k a d a r g ü l d ü r e m i y o . . .

— Bizim Kel İ b r â â m ' m g a y n ı M a m u t , bi mek­ tup iletmiş, diyokine, b u r a y a geldi, güle güle öl­ d ü k . . . diyo... T ü m g a r ı milleti yirlere serildi diyo...

G ü l m e k t e n gasıkları gevşemiş. H ı d ı r m g a y n a n a s ı a l t ı n a gaçırdı, diyo...

Buradan oriya geliyo, a m a n ı n ğ , g a ç ı r m a n , h e p t e n gidin, diğneyin, diyo...

Biz de köyden işi g ü c ü bıraktık, geldük.

— Herüf bi g o n u ş s u n , acep t i y a t r o gaç p a r a ider?

— P a r a y n a n mı M u s t a v a e m m i ?

— 21 —

—• Yoh bee!.. Herüf sevabına g û l d ü r ü y o . . . fi sebîlillâh...

•—• Pekiy, ne z o r u n a ? Heç bi c i h a r ı yok m u ?

— Milletin biraz y ü z ü g ü l s ü n deyi...

Eyilik ossun deyi... Bi ağnatiyo, töbeler ossun, bir ay yat, gül!...

Millî C e m a a t p a r t i s i n i n gezisine k a t ı l a n l a r ­ d a n hiç biri o r t a d a g ö r ü n m ü y o r d u . Yalnız mey­ d a n ı polisler d o l d u r m u ş t u . Yaya polis, atlı polis, motosikletli polis, motorlu, zırhlı, binmiş, bindi­ rilmiş polis... K o m ş u d ö r t ilin polisi b u r a y a dol­ muştu.

Biraz s o n r a ağızdan ağıza bir h a b e r yayıldı: — M e y d a n d a söyletmiyeceklermiş...

— Acep n e d e n ki?...

— Yasah...

— Neden yasah?..

— Besbelli bu tiyatoracılar, işimize keset vuruyo deyi h ö k û m a t a ş i k â y e t t e b u l u n d u l a r . Hökûm a t da, m a d e m t i y a t o r a c ı gısmısı ç a d ı r d a n u m r o yapıyor, b u n l a r da gapalı yerde n u m r o y a p s ı n diy e r e k t e n bi g a n u n çıkardı.

— Sincik n'olacak?

— S i n a m a d a y m ı ş . . . D ü z d a b a n Irıza'nm sinamasmda...

Biraz s o n r a yeni bir h a b e r çıktı: D ü z t a b a n Rıza s i n e m a s ı n ı v e r m i y o r m u ş . . .

— B e n h o k û m e t işinden g o r h a r ı m diyesiymiş.

Neme gerek diyomuş, elektriğimi bozarlar, bi zor çıkarırlar. Virmem d i y o r m u ş . . .

— Sincik n'olacak?

— Kör Yusuf'un l o g a n t a s m a ! . .

— 22 —

L o k a n t a n ı n önü tıklım tıklım dolmuştu. Ama k a p ı d a k i polisler, yalnız p a r t i l i o l a n l a r ı içeri so­ kuyor, o p a r t i d e n o l m ı y a n l a r ı l o k a n t a y a b ı r a k m ı ­ yordu.

K a p ı d a birikenler k o n u ş u y o r l a r d ı : — Len İsmiyl, b e n s a n a bu p a r t i y e girek d i m e d i m miydi? Şimcik b e d a v a d a n diğniyecekdik.

Ne bilet var, ne bişey... Sincik t i y a t r o y a gaymeyi bayıl, a n l ı n b a ş ı n a gelsin.

— C a n ı m İr eşit Dayı, p a n g a d a n gredo a l m a h iık için ö b ü r ü s ü n e girdik.

— İ k i p a r t i y e b i r d e n girilmiyo m u ?

— Get işine!...

— Sincik bu p a r t i y e gaydımızı y a p t ı r s a k , içeri gomazlar mı?

— Pulise s o r ! . . .

— Ben p u l i s n e n g o n u ş m a m . Sen sor!

Kapıdan parti kimliklerine bakılıp içeri gi­ renlere, P a r t i n i n İ l i d a r e h e y e t i n d e n biri ş u n l a r ı t e n b i h ediyordu: — Alkış y o h ! . . . G ü l m e k y o h ! . . . B a ğ ı r ı p çağır­ m a k y o h ! . . . Heç bi şiy y o h ! . . .

— M e v t a gibi d u r a c a k mıyız?

—• Ben bu p a r t i y e g i r m e m H a c ı e m m i , gül­ m e k o l m a d ı h t a n kelli... P a r t i y e gireceğime, tiyat o r a y a giderim. Yörü, t i y a t o r a y a ! P a r a l a r benden...

— Len, bu g a f a y l a n t i y a t o r a y a gidili mi? İl­ k i n ş o r d a n bi şişe i m a m s u y u al da içek, gafaları d u t u p öyle girek.

L o k a n t a doldu. L o k a n t a n ı n b ü t ü n pencereleri k a l ı n bezlerle ö r t ü l d ü . İ k i polis m e m u r u pencere­ l e r d e n içerisinin görüleceği delik kalıp k a l m a d ı ğ ı — 23 —

m denetledi. K a r a n l ı k olduğu için, l â m b a l a r ya­ kıldı. H a v a çok sıcaktı. İçerdekiler b u r a m b u r a m terlemeye başladılar.

O r t a d a yüksek bir yere m a s a , üzerine bir s ü r ü plâkla, bir de g r a m a f o n k o n u l d u . Millî C e m a a t p a r ­ tisinin lideri m a s a n ı n a r k a s ı n a geçti.

— V a t a n d a ş l a r ! dedi, biliyorsunuz, son ç ı k a n k a n u n l a r d a n s o n r a k o n u ş m a k , n u t u k v e r m e k çok tehlikeli bir d u r u m aldı. Biz polisi, savcıları, m a h ­ kemeleri m e ş g u l e t m e m e k , k e n d i başımızı da be­ lâya s o k m a m a k için, bu çareye baş v u r d u k . Bu­ r a d a b e n i m eskiden söylediğim ve içinde h i ç b i r suç o l m a y a n p l â k l a r var. Sesimi ve sözlerimi bu p l â k l a r d a n dinleyeceksiniz. Ş u n u da söylemeyi bir borç ve vazife bilirim ki, b a ş k a yerlerde, bizi y o l u m u z d a n alıkoymak, geç b ı r a k m a k için t r e n l e r i geciktirdiler. Bazı yer­ lerde suyu, bazı yerlerde elektriği kestiler. B u r a d a hiç bir zorlukla k a r ş ı l a ş m a d ı k . Gerek idarecilere, gerek polise h u z u r u n u z d a t e ş e k k ü r ederim. Şimdi n u t u k p l â k l a r ı m ı dinleyeceksiniz.

S a l o n u n gerisinde o t u r a n iki polis, bıyık al­ t ı n d a n kıskıs g ü l ü y o r d u .

P a r t i lideri e n ü s t t e k i plâğı g r a m o f o n a koydu.

Bir p a r t i l i g r a m o f o n iğnesini değiştirdi, kolu çe­ virdi. S a l o n d a çıt yoktu.

A r k a d a k i iki polis h â l â kıskıs g ü l ü y o r d u . İlk p l â k d ö n m e y e başladı.

«—Sayın v a t a n d a ş l a r ! P a r t i m i z p r e n s i p iti­ bariyle, iki meclisi k a b u l e t m i ş olup, Anayasa mahkemesinin kurulmasını da programına almış­ tır.»

— 24 —

Sıcaktan, h a v a s ı z l ı k t a n içerdekilere ağırlık basmıştı. K i m i t e r i n i siliyor, kimisi de u y u k l u y o r ­ du. İkinci p l â k g r a m a f o n a k o n d u . A r k a d a iki polis kıskıs g ü l ü y o r d u . İkinci p l â k ç a l m a y a b a ş l a d ı : «Eeeeminem E m i n e m . . . Çakır E m i n e m ! . . .

Göbeğinin a l t ı Çukur Eminem!...»

Partilileri bir telâş aldı. Lider ve çevresindeki­ ler g r a m o f o n a k o ş t u l a r .

— K a l d ı r ı n o plâğı...

— K i m koydu o n u ? . . .

—• Birisi p l â k l a r ı k a r ı ş t ı r m ı ş .

U y u k l a y a n l a r u y a n m ı ş , köylüler c a n l a n m ı ş t ı .

Yer yer: — Kaldırmayın!

— Bırakın çalsın!...

— Emineyi isteriz!...

—. Çakır E m i n e e e e ! . . .

Sesleri yükseliyordu. Ü ç ü n c ü plâğı k o y d u l a r : — Aziz v a t a n d a ş l a r ! . . .

Bir m e m l e k e t t e siyasî h ü r r i y e t o l m a y ı n c a hiçbişey olmaz...

Bu p l â ğ ı n sonu şöyle b i t i y o r d u : — Biz i k t i d a r a geçince ş u n l a r ı y a p a c a ğ ı z . . .

Dördüncü plâk kondu: «Sepetçioğluuuu, bir a n a n ı n k u z u s u . . .

D a h da da d a y d a y a . . . D a y da di di di dîîîî daaay!...»

G e n ç l e r ceketleri ç ı k a r ı p o r t a y a çıkmışlar, o y n a m a y a başlamışlardı. İ h t i y a r l a r elleriyle, ayaklariyle t e m p o t u t u y o r l a r d ı .

P l â k bitince o y u n d u r d u . Yeni p l â k b a ş l a d ı : — 25 —

—• H â k i m t e m i n a t ı . . . Üniversite m u h t a r i y e t i . . .

Bağımsız m a h k e m e . H e r v a t a n d a ş a bir ev... «Çadırımın ü s t ü n e . . . Şıp dedi d a m l a d ı . . .

Veresiye vere vere K a l m a d ı kalmadı...»

Bu sefer ihtiyarı, genci o r t a y a döküldü. H e p birden coşmuşlardı.

N u t u k p l â k l a r ı bir çalgı, bir şarkıyla d e v a m et­ ti. S o n u n d a p a r t i lideri, — V a t a n d a ş l a r ! . . . dedi. İ ş i n ciddiyeti kaçtı, s u l u l u ğ u çıktı.

G ö r ü y o r s u n u z ya, bir sabotajla karşı karşıyayız. P l â k l a r ı m ı z ı n a r a s ı n a o y u n h a ­ vaları k a r ı ş t ı r m ı ş l a r . Böyle d e m o k r a s i o l m a z !

Toplantı dağılırken gençler h â l â oynuyor, yaşlılar g ü l ü y o r d u . B u y ü z d e n pekçok kişi Millî Ce­ m a a t p a r t i s i n e girdi. Köylüler, — D ü ğ ü n d e r n e k c a n ı m , bir çengisi eğsükd ü . . . diyorlardı.

-

26

D O L M U Ş U N K A P I S I Şoför, —• K u r t u l u ş ! d e r demez, a r a b a n ı n k a p ı s ı n a s a l d ı r d ı m . N e y a p t ı m s a kapıyı b i t ü r l ü a ç a m a m .

K a p ı n ı n k u l p u dönmez. Şoför i ç e r d e n bağırıyor: —• Sola kıvır!

Sola kıvırıyorum k ı v ı r m a s ı n a a m a , k u l p kıv­ rılmıyor. Şoför bağırıyor: — Sola beyim sola!...

Allah Allah, askerlik yapmadın mı yahu?...

S o l u m u , sağımı m ı ş a ş ı r d ı m ? D o l m u ş u n ar­ k a s ı n a b a ş k a a r a b a l a r , otobüsler, k a m y o n l a r yığıl­ dı. Trafik m e m u r u , fııırt f m r t d ü d ü k ö t t ü r ü y o r .

— Sola kıvır b e !

— Kıvrılmıyor k a r d e ş i m . Şoför uzanıyor, kapıyı açıyor, içeri giriyorum.

D o l m u ş y ü r ü y o r a m a , şoförün de çenesi açıldı: — Ne a d a m l a r v a r be d ü n y a d a ? . . . T ü h Al­ l a h k a h r e t s i n . . . Y a h u s a ğ ı n ı s o l u n u d a h a öğrenm e m i ş l a r be! Ş o f ö r ü n çenesi k a p a n m ı y o r b i t ü r l ü : — H e r yolcuya t e k e r t e k e r a n l a t . K a p ı bu ya­ h u . . . Sola çevir, t a k açılır...

K e n d i m i övmek gibi olmasın, bir iyi h u y u m vardır, haksız o l d u ğ u m z a m a n k a r ş ı m d a k i n e der­ se desin, hiç sesimi ç ı k a r m a m . Şoför, hızını a l a m a m ı ş , b o y u n a dırdır ediyor: — 27 —

— Bir k a p ı a ç m a s ı n ı ö ğ r e n m e y e n i n s a n bu d ü n y a d a n e diye y a ş a r b i l m e m ki...

U t a n c ı m d a n r e n k t e n r e n g e giriyorum. N e de­ s e a d a m haklı. B u sefer yolcular d a şoförü t u t u p o n a h a k veriyorlar.

Bir ş i ş m a n a d a m , —. Efendim, dikkatsizlik... diyor, dikkatsiz in­ sanlar.

Bir şoför, bir o ş i ş m a n a d a m söylüyor: — Bayım, vallahi b ı k t ı m a r t ı k . . . Bu a d a m l a r a a r a b a kapısı a ç m a s ı n ı ö ğ r e t m e k için bir k u r s a ç ­ malı...

— Yok kardeşim, yok... M e d e n i y e t i n m e k t e b i yoktur. İ n s a n ı n kendisinde olmazsa n e yapsan boş...

Eminönü iıde şişman a d a m arabadan inmek istiyor. İstiyor a m a , b i t ü r l ü kapıyı açamıyor. Şo­ för, bu sefer o n a bağırıyor: —> Bayın, sağa çevir k u l p u . . .

— Çevrilmiyor k a r d e ş i m .

— Sola çeviriyorsun b a y ı m . . . Y a h u bu c e n a ­ bet, d ı ş a r d a n sola, içerden s a ğ a çevrilecek...

—> K a r d e ş i m , ne sola dönüyor, ne sağa... K ı ­ p ı r d a m ı y o r körolası...

Bir hayli çekişiyorlar. Sihirli define kapısı gi­ bi, k a p ı b i t ü r l ü açılmıyor. Şoför u z a n ı p kapıyı açıyor. Ş i ş m a n a d a m k e n ­ dini zor dışarı atıyor. B ü s b ü t ü n kızan şoför söyle­ nip d u r u y o r . Neredeyse küfüre başlayacak. Heri­ fin pis a ğ z ı n a d a y a n ı l ı r gibi değil. K u r t u l u ş ' a git­ m e k t e n vaz g e ç t i m a m a , y a kapıyı a ç a m a z s a m di­ ye k o r k u m d a n inemiyorum.

— 28 —

— O d u n oğlu o d u n l a r . . . Y a r m a l a r ! . . .

— Bay şoför, b e n b u r a d a ineceğim.

K a p ı n ı n k u l p u n a y a p ı ş t ı m . Açabilmek için a z ö n c e şoföre öyle d i k k a t e t m i ş t i m ki... S a ğ a çeviri­ y o r u m . Ooooh, çok şükür, d ı ş a r d a y ı m . B a ş k a bir a r a b a bekliyorum..

—• K u r t u l u ş ?

— Evet...

Araba ö n ü m d e . Şoför p a y l a m a s ı n diye, az ön­ ce ö ğ r e n d i ğ i m gibi, k a p ı n ı n k u l p u n u sola çeviriyo­ r u m , olmuyor. S a ğ a çeviriyorum, olmuyor. Bir da­ ha zorluyorum, bir d a h a , öyle ki elime k a n Oturu­

yor.

,. ;

Şoför bağırıyor: — Yukarı kaldır y a h u , y u k a r ı . . .

Yukarı k a l d ı r ı n c a kulpu, k a p ı açılıyor. Şimdi bu şoför b a ş l a d ı : — B u r a d a n b a ş k a İ s t a n b u l yok...

Y o l c u l a r d a n biri şoföre h a k veriyor: — Boşu b o ş u n a k a l d ı r ı m çiğniyorlar.

— Artık bir t a k s i kapısı a ç a m ı y a n da i n s a n ı m diye y a ş a m a m a l ı d ü n y a d a . . .

Bu ağır sözlere nasıl d a y a n ı l ı r ? Şoför de, yol­ c u l a r d a h e p beni haksız çıkarıyorlar.

K a r a k ö y ' d e bir yolcu i n m e k istiyor. A m a ka­ pı açılmaz. Şoför, — Y u k a r ı k a l d ı r ! diye b a r b a r bağırıyor.

Yolcu, — K a l k m ı y o r ! diye bağırıyor.

— Asıl b e !

— Asılıyorum, kalkmıyor. Şoför kapıyı açıyor, a d a m ç ı k a r çıkmaz, n e — 29 —

www.cizgiliforum.com enginel

olur n e olmaz b e n d e kapıyı a ç a m a m diye dışarı a t ı y o r u m k e n d i m i . Şimdi K a r a k ö y ' d e y i m . Zarzor bir a r a b a b u l u y o r u m . K a p ı n ı n k u l p u n u sola çevi­ r i y o r u m , o l m u y o r ; s a ğ a çevir, olmuyor; y u k a r ı , a-ah, aşağı, ı-ıh... Bre a m a n . Şoförden p a p a r a y ı yiyeceğim sağlam, asılıp d u r u y o r u m . K u l p u d ö r t yöne çeviriyorum, b a n a m ı s ı n demiyor.

— İt be i t ! . . . Şoföre s o r u y o r u m : — Nereye iteyim?

— Nereye itilir y a h u ? . . . İ t ! . . . İ t m e s i n i de mi bilmiyorsun... İçeri d o ğ r u i t !

Hiç böyle içeri d o ğ r u itilip de açılan k a p ı gör­ medim.

— Kapıyı i t m e b e ! K u l p u it!..

Hele ş ü k ü r k a p ı açılıyor. Şoför d u r u r m u ?

— H e r m ü ş t e r i y e t e k e r t e k e r öğret...

Bir yolcu, — K a z gibi a d a m l a r ! diyor.

B u n u söyleyen yolcu k a p ı n ı n y a n ı n d a o t u r u ­ yor. Şoför onu, — K a p ı a ç ı k ! diye tersliyor.

A d a m kapıyı açıp k ü t diye kapıyor.

— Olmadı!... Kapanmadı.

A d a m bir d a h a deniyor, yine k a p a n m ı y o r .

— Kapanmadı!

Y a n ı n d a k i yolcu, — Hızlı çek! diyor. Çat!... Pat!... Küt!... Şoför, — Yavaş y a h u , diyor yavaş b e ! . . . Alt t a r a f ı yirmi beş k u r u ş vereceksiniz b e ! . . .

— 30 —

Şoför u z a n ı p kapıyor kapıyı a m a çenesini açıyor: — H a f t a d a bir k a p ı t a m i r i . K a z a n k a z a n k a p ı t a m i r i n e ver. İş mi bu y â n i . . . Sizin evinizde k a p ı yok m u ? S a a t gibi k a p ı bu, yavaşça t ı k diye ka­ patacaksın.

Bir yolcu G a l a t a s a r a y ' d a i n m e k istiyor. Yine kapı açılmaz. Bir p a t ı r t ı , k ı y a m e t , sağa, sola, yu­ karı, aşağı... S o n u n d a k a p ı açılıyor. Y o l c u n u n ar­ k a s ı n d a n k e n d i m i s o k a ğ a fırlatıyorum.

— Kurtuluş?

—. Evet, b u y u r u n !

Buyurması kolay a m a , nasıl buyuracaksın?

K a p ı n ı n k u l p u n a yapışıyorum. Y u k a r ı k a l d ı r kalk­ maz, aşağı i n d i r inmez, s a ğ a sola dönmez, it itil­ mez... T ü h Allah k a h r e t s i n . . . B ü t ü n kuvvetimi de­ n i y o r u m . Koca Yusuf p e h l i v a n k a l k s a m e z a r d a n b u kapıyı a ç a m a z .

— K e n d i n e çek!

B u k a p ı d a k e n d i n e çekilince açılırmış. K a ç p a r a eder, b a y şoför başlıyor söylenmeye... Ama yooo, b u k a d a r ı n a d a y a n a r h a m a r t ı k .

— ı Birader, diyorum, h e p s i n i n kapısı bir baş­ k a çeşit b u n l a r ı n . Bizim n e s u ç u m u z var b u n d a ?

K i m i n i sağa, k i m i n i sola çevireceksin. K i m i yu­ karı, k i m i aşağı... Bir k ı s m ı n ı iteceksin, bir kıs­ m ı n ı çekeceksin... Şoför, b ü s b ü t ü n kızıyor: — İ n s a n bu k a d a r c ı k şeyi de bilmez mi be...

F o r d a r a b a l a r ı n ı n k u l p u n u sola, S t u d b a k e r ' l e r i sa­ ğa çevireceksin. Şevrole oldu mu iteceksin k u l p u .

H i l m a n ' l a r ı k e n d i n e d o ğ r u çekeceksin. F i a t a r a — 31 —

bası oldu m u önce bir s a ğ a çevirir, s o n r a ü s t ü n e basarsın. Buick'ler en kolayı, bir sola, bir s a ğ a çe­ virir, k u l p u k e n d i n e d o ğ r u biraz çeker, s o n r a biraz y u k a r ı kaldırır, kuvvetlice aşağı indirirsin, s o n r a k e n d i n e d o ğ r u çekip te, hafifçe ü s t ü n e basar, iter­ sen, çıt diye açılır k a p ı . . . Şoför, d u r m a d a n h e r m a r k a otomobil kapı­ sının n a s ı l açılacağını a n l a t ı y o r d u . Ben t a t l ı t a t l ı d i n l i y o r d u m a m a lâfının s o n u n u k ö t ü b a ğ l a d ı : — İ n s a n ı n bu k a d a r c ı k bir şeyi ö ğ r e n m e m e s i için m a n k a f a olması lâzım.

Y o l c u l a r d a n biri şoförden de baskın çıkıyor: — D a n g a l a k l ı k efendim. D ü p e d ü z d a n g a l a k l ı k bu... Alt y a n ı yirmi-otuz çeşit otomobil var. İ s t a n ­ bul gibi bir şehirde y a ş a y a n i n s a n bu k a d a r c ı k bişeyi öğrenemezse, k a l d ı r s ı n k e n d i n i denize a t ­ sın... Şoför onaylıyor: — Öyle ya, ölsün b e ! . . . Ölsün d a h a iyi.

— Koy ö n ü n e bir t o r b a s a m a n , yesin.

B a n a sövüp s a y a n yolcu Taksiim'de injyor.

Tam kapıdan çıkarken: — Vaaay... A m a n ! . . . diye bağırıyor.

— Ne oldu? Ne v a r ? İyi o l m u ş k e r a t a y a . Kapıyı k a p a r k e n baş p a r ­ m a ğ ı a r a y a sıkışmış. E l i n d e n ş a k ı r şakır k a n l a r a k a r k e n k a p ı y a sövüp sayıyor: — N a m u s s u z kapı... Hiç böyle k a p ı g ö r m e d i m .

Herif a m a n z a m a n diye b a ğ ı r a d u r s u n , şoför gaza basıyor, Harbiye'ye u ç u y o r u z . Harbiye'de bir m ü ş t e r i d a h a b i n m e k istiyor a m a n e m ü m k ü n . . .

Otomobil kapısı değil, kale kapısı n a m u s s u z . İs— 32 —

t a n b u l s u r l a r ı n ı n kapısını bir h a f t a d a a ç a n F a t i h S u l t a n M e h m e t gelse a ç a m a z . Şoför, — B a s t ı r ! B a s t ı r b e ! . . . diye bağırıyor.

— Neresini b a s t ı r a y ı m ?

— Ö m r ü n d e hiç a r a b a y a b i n m e d i n m i ? Düğ-mesini b a s t ı r !

— Düğme nerede yahu?

— Kilit d ü ğ m e s i b e ! . . .

D ü ğ m e dediği n e r e d e biliyor m u s u n u z ? Kapıy­ la, kilitle, k u l p l a h i ç ilgisi o l m a y a n bir yerde, a r a ­ banın iç yanında, pencere camının altında.. Ben d ü ğ m e y e basıyorum, a d a m kulpa, k a p ı açılıyor.

Açılır açılmaz d a c a n ı m ı d a r a t ı y o r u m dışarı.

Artık y ü r ü m e y e k a r a r verdim.

Y a n ı m d a bir a r a b a d u r u y o r .

— Nereye b a y ı m ?

— Kurtuluş. Şoföre b a k ı y o r u m , yaşlıca bir a d a m . Artık bu küfür filân etmez, d i y o r u m içimden. İçerde de üç yolcu d a h a var.

Acaba kapıyı a ç m a y ı . . . Bilirim b u n l a r ı , h e r b i r i n i n a y r ı bir h u y u vardır.

Elimi kapı k u l p u n a a t m a d a n s o r u y o r u m .

— Arabanız ne m a r k a ?

— De S o t o ! . . .

«De Soto» m u ? Bu nasıl açılır? Z a t e n k a p ı n ı n k u l p u da yok.

— İt!... İtiyorum.

— Bastır!

Bastırıyorum.

— Çek!... Kendine çek!... Döndür!

— i Döndürdüm.

— 33 —

F. : 3

K a ç defa d ö n d ü r d ü n ?

— İki. i — Olmaz, b a ş t a n d ö n d ü r . Ü ç defa... Şoför y a r d ı m a geliyor, o da açamıyor. Yolcu­ l a r l a şoför, içerden ben d ı ş a r d a n zarzor kapıyı a ç ı ­ yoruz. Bu sefer de b i t ü r l ü k a p a n m a z . B e n çeke­ rim, şoför çeker, k a p ı k a p a n m a z . B ü t ü n kuvvetim­ le kapıyı çektim. Eski a r a b a sarsıldı. K ü ü t d i y e bir ses... Şoför.

— H a h , k a p a n d ı şimdi... dedi.

Gidiyoruz, şoför a n l a t ı y o r d u r m a d a n . Ellibin liralık a r a b a y m ı ş . Yolcular bir yılda h u r d a y a çı­ k a r m ı ş l a r . D o l m u ş a i n i p binmesini, kapıyı a ç ı p k a p a m a s ı n ı bilmiyorlarmış. Ayda bir kere kapıyı t a m i r e g ö t ü r ü r m ü ş . Şoför sövüp sayıyor. B e r e k e t , bu seferkiler b a n a değil, b a ş k a l a r ı n a .

K u r t u l u ş ' a geliyoruz. Araba d u r u y o r . Bir yol­ cu kapıyı a ç m a k istiyor. Açılmaz...

— Bu a r a b a De Soto, diye ö ğ r e n d i k l e r i m i sa­ tıyorum, y u k a r ı al, sola it... Öbür yolcu işe karışıyor, ü ç ü n c ü s ü y a r d ı m edi­ yor. Şoför söylenerek k a p ı y a u z a m y o r . Hiç b i r i m i z açamıyoruz, Ö b ü r y a n d a k i kapıyı kurcalıyoruz, zorluyoruz, o da açılmıyor. K a l d ı k mı a r a b a n ı n içinde...

K a n - t e r içinde k a l a n şoförde k ü f ü r ü n bini bir p a r a . . . Bir kısmımız sağ, bir kısmımız sol k a p ı d a uğraşıyoruz. M a s a l l a r d a k i sihirli k a p ı gibi, ne y a p s a n açılmaz.

— S u s t a y ı çekin! H a d i ! . . . D a y a n ı n ! . . .

T r a m v a y l a r , a r a b a l a r a r k a m ı z a yığılmış. T r a ­ fik m e m u r u sesleniyor. Şoför a r a b a y ı k e n a r a çe­ kiyor. Bir erkek yolcu ceketini çıkarmış, kapıyı — 34 —

a ç m a y a çalışırken, biri de ö b ü r kapıyı tekmeliyor.

K a d ı n yolcu avazı çıktığı k a d a r , — İ m d a a t ! . . . diye bağırıyor.

— Sus h a n ı m , ortalığı t e l â ş a verme.

Kadın kaçırıyor zannedecekler.

Polis koşup geliyor. Etrafımızı k a l a b a l ı k çe­ viriyor.

— Ne v a r ?

— İçerde kaldık, kapı açılmıyor.

K a d ı n c ı k çığlık çığlığa, şoför k a p ı kilidinin s u s t a s ı n ı bozan m ü ş t e r i l e r e k ü f ü r eder, dışardakiler güler h â l i m i z e . . .

— Bir keser yok m u , keser...

— Keserle açılmaz, varyoz lâzım.

— Bir çilingir çağırın en iyisi...

K a r a n l ı k bastı, biz h â l â d o l m u ş t a m a h p u s u z .

Seyirciler gittikçe artıyor. Ne i ç e r d e n açılıyor, ne d ı ş a r d a n . . . B a ş k a bir şoför bizimkine, — Arkadaş, diyor, b u n u açsa açsa Yenişe­ hir'de t a m i r c i Y a n k o açar. Geçen g ü n B ü y ü k d e re'ye m ü ş t e r i g ö t ü r m ü ş t ü m ! . B e n i m de b a ş ı m a gel­ di. Öldür Allah k a p ı açılmadı. S o n r a m ü ş t e r i l e r i t e r s y ü z ü getirdim, beş t a m i r h a n e dolaştıktan sonra Y a n k o u s t a açtı.

Yenişehir'de Y a n k o u s t a n ı n t a m i r h a n e s i n e gi­ diyoruz. U s t a evine gitmiş. U s t a y a h a b e r gidiyor.

Biz içerde a r t ı k patlıyacağız. Bir s a a t mi, iki s a a t mi s o n r a u s t a geliyor. Bir z a m a n da o uğraşıyor.

— Siz b u n u T a r l a b a ş ı ' n d a kilitçi İbo var, o n a g ö t ü r ü n diyor.

Kilitçi İbo'ya gidiyoruz.

— S u s t a n ı n dili dişliye geçmiş, diyor.

— 35 —

— Ne yapacağız?

— Gece v a k t i olmaz.

B u n u n bir g ü n l ü k işi var. G ü n d ü z gözüyle i n ş a l l a h . . . İçerde y a l v a r m a y a başladık: — A m a n İbo usta, o c a ğ ı n a d ü ş t ü k . Bizi bu­ r a d a n k u r t a r . Ne istersen verelim, yüz, iki yüz...

K a d ı n a ğ l a m a y a başladı: — Ah n'olur, k o c a m a bir h a b e r verin bâri...

Hâlimize a c ı y a n İbo u s t a işe girişti. G e c e n i n on ikisinde, — Olmıyor, dedi, b u n u n işi u z u n . . . Pencere­ den çıkın!... İlkin k a d ı n ı n c a n ı n ı k u r t a r d ı k .

Pencereden başını u z a t t ı . A y a k l a r ı n d a n biz t u t t u k , b a ş ı n d a n dışardakiler, k a r g a t u l u m b a k a d ı n ı çıkardık. Yol­ c u n u n biri ş i ş m a n olduğu için n e y a p t ı k s a dışarı ç ı k a r a m a d ı k . S o n r a beni çıkardılar. H ü r r i y e t h a ­ vasını ciğerlerime çektim. Ş i ş m a n yolcuyu çıkar­ m a y a çalışıyorlardı. B a n a d a : «Yardım et» dedi­ ler. Çeke çeke a d a m ı yarı beline k a d a r dışarı çı­ kardık. A m a t a m beline gelince, ne içeri, ne dışarı, a d a m pencereye takılı kaldı; yarısı içerde, yarısı dışarda.

— Vazgeçtim, içeri s o k u n ! diye yalvarıyor. İçeri de sokamıyoruz.

Ben a r t ı k o r a d a n u z a k l a ş t ı m . Ne y a p t ı l a r bil­ m i y o r u m . Tabiî ' K u r t u l u ş ' a yaya gittiğimi, o gün­ den s o n r a d o l m u ş a binmeye tövbe ettiğimi t a h m i n edersiniz.

— 36 —

G AÇ INCI GILİNİK?

F" L İ M Î Z D E tavsiye k a r t ı v a r d ı ; işe g i r m e k için *— değil, h a s t a n e y e g i r m e k için.

Hastanelik bir h a s t a m ı z ı , yer yok diye k a p ı dışarı e t m e m e l e r i için... İki değil, üç h a s t a y ı k o y u n k o y u n a y a t ı r s a l a r razıydık.

Uluslararası tanınmış ordinaryüs profesöre tavsiye k a r t ı n ı b u y ü z d e n g ö t ü r m ü ş t ü k .

Y a k ı n l a r ı m d a n olan h a s t a , bir b a ş k a y a k ı n ı m l a içeri girmişti. Ben k a p ı d a bekliyordum. Yerde, sı­ r a l a r d a , a y a k t a h a s t a l a r bekleşip d u r u y o r l a r d ı .

B e n h a s t a n e d e n k o r k a r ı m . O n u n için k a p ı y a k a d a r gelmiş, içeri g i r m e m i ş t i m .

H a s t a n e n i n , bahçeye a ç ı l a n çift k a n a t l ı geniş, camlı kapısı iki üç d a k i k a d a bir, açılıyor, b a ş t a n aşağı beyazlar giyinmiş erkekler, k a d ı n l a r girip çıkıyorlardı.

K a p ı k a n a d ı iki y a n a d a açılıyor, h e m içeri, h e m dışarı. B u beyaz elbiselilerden b i r i içeri girdi, y a d a dışarı çıktı mı, a r k a s ı n d a n c a m l ı k a p ı hızını kesemiyor, içeri dışarı gidip geliyordu.

K a p ı k a n a d ı n ı n sallantısı b i t m e d e n , yeni bir be­ yaz elbiseli k a p ı d a n geçiyordu.

Gözüm, c a m l ı k a p ı k a n a t l a r m d a y d ı . Bu be­ yaz elbiseliler, h e r h a l d e doktor olacaklardı, dok­ tor, m ü t e h a s s ı s , asistan, doçent, stajyer, filân...

K i m i n i n ü s t ü n d e k a h v e rengi p e l e r i n d e vardı. B u beyaz elbiselilere d i k k a t l e b a k t ı k ç a o n l a r ı birbir— 37 —

lerinden a y ı r t e t m e y e başladım, r ü t b e l e r i n i a n l ı ­ yordum. Ç ü n k ü h a d e m e l e r , hizmetçiler, d o k t o r l a r h i ç ayırtsız, h e p beyaz giyiyorlardı.

Bembeyaz elbiseleri içinde kimler d a h a çok d o k t o r a benze­ m e k istiyorsa, işte o n l a r h a d e m e y d i .

Saçı t a r a n ­ m a m ı ş , h a t t â birazcık sakalı çıkmış doktorlar v a r ­ dı. Ama h a d e m e l e r i n içinde böylesi hiç yoktu. Dok­ torlar, h e r yerde y ü r ü d ü k l e r i gibi ellerini k o l l a r ı n ı sallıya sallıya y ü r ü y o r l a r d ı ; oysa h a d e m e l e r k a ­ sıla, kasıla, teftişe çıkmış feldmareşal gibi y ü r ü ­ yorlardı. D o k t o r l a r gülüyor, h a d e m e l e r s u r a t ası­ yorlardı. İçeri gönderdiğimiz h a s t a d a n h e r nedense h a ­ b e r çıkmadığı için, ben k a p ı a ğ z ı n d a bu beyaz el­ biselileri inceliyip d u r u y o r d u m .

Doktorlar, basbayağı d o k t o r d u l a r . Ama h a d e ­ meler; d o k t o r l a r d a n d a h a çok doktordular. Y a l n ı z bir yerlerinde bir işaretleri vardı ki, işte o i ş a r e t t e n şıp diye h a d e m e oldukları anlaşılıyordu. O i ş a r e t m i ? Ç o r a p l a r ı n ı n yırtığı... Gömlek bembeyaz. Ce­ k e t gıcır gıcır. P a n t a l o n tığ gibi ü t ü l ü . Ayakkabı, çorap, beyaz. Beyaz o l m a s ı n a beyaz ama, a r k a d a n b a k ı n c a ökçeden t o p u ğ a k a d a r yırtık g ö r ü n ü y o r .

Hele p a n t a l o n p a ç a l a r ı kısa o l a n l a r ı n t o p u k l a m a ­ daki k o c a m a n ç o r a p yırtıkları b ü s b ü t ü n g ö z e ba­ tıyordu. Yırtıksız o l a n l a r d a vardı a m a , e o ğ u n u n k i yırtıktı. S a n k i d o k t o r l a r l a a y ı r t edilsinler d i y e , istiyerek yırtık, y a m a l ı çorap giyiyorlardı.

Bir t a n e s i koridorda aşağı y u k a r ı d o l a ş ı p du­ r u y o r d u , elleri a r k a s ı n d a , başı t a v a n d a , b u r n u h a ­ vada... Y a n m a gittim, — Affedersiniz, dedim.

— 38 —

www.cizgiliforum.com enginel

1 Yürümeyi bırakmadı.

Lâfımı tamamlamak için, b e n d e y a n ı n d a y ü r ü m e y e b a ş l a d ı m .

— Affedersiniz, bir h a s t a m ı z m u a y e n e o l m a k için...

Başlnı çevirip b a k m ı y o r , p a s a y ü r ü y o r d u .

— Bir h a s t a m ı z m u a y e n e . . .

B u r n u , p e n c e r e n i n ü s t pervazını gösteriyordu.

— Bir h a s t a . . .

B a k t ı ğ ı yoktu.

— Bir...

Yürüdü, içeri girdi. O s ı r a d a m u a y e n e o l m a k için bekleşenlerden bir a d a m k e n d i n i t a ş l a r ı n üze­ r i n e fırlattı.

Kıvırkıvır kıvranıyor, acı çığlıklar a t ı y o r d u . Ç o r a b ı n ı n a r k a s ı yırtık olan beyaz göm­ leklilerden biri, yerde k ı v r a n a n adamla, — Öte v a r b e ! diye bağırdı, yolu k a p a m a ! . .

Ayağını a d a m ı n ü s t ü n d e n aşırıp geçti. Yerde i n l e y e n a d a m ı n d u r u m u n a d a y a n a m a d ı m , o beyaz gömleklilerden birine, — N'olur, d o k t o r a h a b e r verseniz, dedim, bel­ k i bir u y u ş t u r u c u iğne filân y a p a r l a r . . . Şöyle bir s a ç ı m d a n t ı r n a ğ ı m a k a d a r süzdük­ t e n sonra, — S e n bu h e r ü f ü n nisi oluyon? dedi.

— Hiç...

— M a d e m â k i heç, sen bu h e r ü f ü n hışmı, ahr a b a s ı olmuyon. da, ne demiye garışıyon?

— İnsanlık adına, — İ n s a n i y e t l i k y a p a c a k bir sen mi g u s u r galdın?

Kızgın y ü r ü d ü , gitti. Hiç olmazsa s o r u m a kar­ şılık vermişti.

— 39 —

Yerdeki a d a m b a ğ ı r m a s ı n ı yükseltince, başka, bir beyaz gömlekliyi t u t t u m , — G ü n a h t ı r , d o k t o r a h a b e r verin, n'olur, de­ dim.

Dişleri g ö r ü n d ü , g ü l ü y o r d u . Çok bilmişçesine elini salladı: — O-hoo... Ne n ü m e r e yapıyo b e ! A ğ n a m a dmğ?.. Biz neler g ö r m ü ş ü z . G a r ş ı d a n b a k ı n c a k , şıp diye n ü m e r e y i a ğ n a r ı m .

— Böyle n u m a r a olur m u ? Ne diye n u m a r a yapsın?

— H a s t a n e y e y a t s ı n deyi...

K u r n a z k u r n a z güldü.

Güle güle d e gitti.

Adam bir z a m a n k ı v r a n d ı . Ö b ü r bekleşenler d e , beyaz gömlekliler gibi, o n a aldırış e t m i y o r l a r d ı .

Yalnız bir k a d ı n a r a sıra, — Vah v a h ! diyordu.

Ayakları tekerlekli bir a r a b a d a , iki beyaz gömlekli bir h a s t a y ı g ö t ü r ü y o r d u . İkisinin de saçları pırıl pırıl t a r a l ı . Gömlekleri, p a n t a l o n l a n ü t ü l ü . Yalnız ç o r a p l a r ı n d a o işaret var, t o p u k l a ­ rında, kaz y u m u r t a s ı biçimi k o c a m a n bir yırtık...

G ü l ü ş e oynaşa, itişe k a k ı ş a a r a b a y ı k a p ı d a n ç ı k a r ­ dılar. A r a b a d a k i h a s t a belki a m e l i y a t t a n çıkmıştı, halsizdi. Arkadaki, a r a b a y ı k o ş t u r m a y a başladı.

Parkeden, h a s t a n e n i n kumlu yoluna birden düşün­ ce a r a b a , s a r s ı n t ı d a n t e k e r l e ğ i n biri fırladı. A r a b a y a n a y a t t ı . K a r a n t i n a sarısı, değnek gibi bir b a c a k , a r a b a d a n s a r k t ı . . . İki beyaz gömlekli, tekerleği ye­ r i n e geçirmeye çalışıyorlar, b i t ü r l ü b e c e r e m i y o r ­ lar. Kızmışlar, b o y u n a sövüyorlardı: — Dingiline... e t t i ğ i m i n a r a b a s ı . . .

— 40 —

— Dingilini... t i ğ i m i n n a m u s s u z u . . .

•— U l a n deliği n i r d e bu ölüsü gandillinin?..

Bul şu deliği!..

Ben k a p ı d a o n l a r ı seyrederken, bir sakallı ihti­ y a r geldi.

A y a k l a r ı n a k a i m , k a b a lâstikler; y ü n çoraplarını, a b a p a n t a l o n u n u n ü s t ü n e çekmiş.

P a n t a l o n u n y a m a l a r ı n d a n asıl k u m a ş ı n h a n g i s i olduğu a y ı r t edilmiyor. Belindeki kuşak, s ı r t ı n d a , m i a d ı n ı enaz on kere d o l d u r m u ş bir a s k e r ceketi.

B a ş ı n d a k i k a s k e t i bile delinmiş. İ h t i y a r , k a p ı d a d u r d u . E t r a f ı n a b a k ı n d ı , son­ ra, elleri a r k a s ı n d a bağlı d u r a n bir beyaz göm­ lekliye g i t t i : — Birinci h a r i c i y e n i n , ü ç ü n c ü servisi n i r e ?

Yırtık çoraplı, beyaz gömlekli bilgiç, adama yukardan baktı: — Ü ç ü n c ü h a r i c i y e n i n birinci zervisi mi, yohs a m birinci h a r i c i y e n i n ü ç ü n c ü zervisi m i ? İ h t i y a r d u ı a l a d ı . Birdenbire şaşalamıştı.

Beyaz gömlekli, i h t i y a r a y a r d ı m e t m e k isti­ yordu : — Beri b a h , dedi. Ü ç ü n c ü h a r i c i y e n i n birinci zervisi va, birinci h a r i c i y e n i n ü ç ü n c ü zervisi va...

Hangisi senin a r a d ı ğ ı n ? İ h t i y a r ı n b ü s b ü t ü n aklı k a r ı ş t ı : — Biri üç, biri bir e m m e , h a n g i s i üç, h a n g i s i bir ş a ş ı r t t ı m . .— İkinci h a r i c i y e de va. S a k ı n ola ki ikinci h a r i c i y e n i n ü ç ü n c ü zervisini a r a m a y a s m ? İ h t i y a r , gözlerini büzdü, başını kaşıdı, — T ü m g a r ı ş t ı r d ı m , dedi.

— Gılinik n ü m e r e s i n i a n l ı n d a d u t t u n m u ?

— 41 —

İhtiyar.

— İ k i m i y d i n e ? diye söylendi.

— Sakın, birinci h a r i c i y e n i n ikinci zervisin i n , ü ç ü n c ü gliniğinde olmasın? D ü ş ü n biyol...

— Sincik t ü m g a r ı ş t ı r d ı m . D ü ş ü n d ü k ç e garıştırıyom.

— İ n s a n bellemez mi c a n ı m . . . Bah, ikinci h a ­ riciyenin ü ç ü n c ü zervisi va... O n u n da birinci glin i ğ i va... İhtiyar, — Biri üç, biri bir... diye t e k r a r l a d ı .

— İyi d ü ş ü n . . . İkinci gılmik yoh m u ?

— Var besbelli... var ya... Birinci de var, ü ç ü n c ü de...

— Ü ç ü n c ü zervis, ikinci h a r i c i y e mi, y o h s a m ikinci hariciye, birinci zervis, ikinci gılinik mi? İhtiyar, k u ş a ğ ı n ı n a r a s ı n d a n t a b a k a s ı n ı çı­ kardı. Bir c i g a r a sardı. Aklının b a ş ı n a gelmesi için cigarayı t ü t t ü r d ü . D ü ş ü n d ü , düşündü, — Helbet biri ya, h a n g i s i ? dedi. Sen g a ç m c ı gılinik dedin?

Beyaz gömlekli bilgiç bilgiç s a y m a y a b a ş l a d ı : — C a n ı m a ğ n a m ı y a c a k n i va?... Ü ç ü n c ü h a r i ­ ciyenin birinci zervisinin ikinci gılmiğiynen, bir de efendime deyim, birinci h a r i c i y e n i n ü ç ü n c ü h a ­ riciyesinin ikinci gıliniğinin, birinci gıliniğinin, d ö r d ü n c ü zervisinin... A m a n m ğ e m m i , beni de sa­ s ı t t ı n be!.. B e n de garıştırdım, b a h bi d a h a baş­ t a n alıyom. Şimcik ü ç ü n c ü zervisin ikinci gılini­ ğ i n i n birinci hariciyesinde mi, y o h s a m . . .

Beyaz gömlekli b o y u n a «birinci, ü ç ü n c ü , ikin— 42 —

ci» dedikçe, i h t i y a r gözlerini k ı r p ı ş t ı r a k ı r p ı ş t ı r a h a y r a n l ı k l a o n u dinliyordu., S o n u n d a — Eşgossun!.. dedi, bu g a d a r şeyi n a s ı l da biliyon, bir bir sayıyon, akılda galır şiy değel...

Yırtık çoraplı, beyaz gömlekli, b u r n u n u n ucu­ n u h a v a y a kaldırdı, — Golay mı emmi, dedi, golay mı? Vazife bu... İ h t i y a r bir d a h a , — Eşgossun!.. dedi.

— Sincik bir iyi d ü ş ü n , yeni b a ş t a n . B a h ben s a n a diyiyim. Birinci h a r i c i y e n i n ü ç ü n c ü zervisi, ikinci gıliniği va...

B u n u bi k e r e m a n l ı n d a d u t .

O n d a n kelli ü ç ü n c ü . . .

Beyaz gömlekli, yeni b a ş t a n s a y m ı y a başladı. İ h t i y a r , a k l ı n a gelmiş gibi, — D u r hele, dedi. B e n s a n a ilkin ne demiş­ t i m ? G a ç m c ı h a r i c i y e d i m i ş t i m ? G a ç m c ı zervis d i m i ş t i m ? ilkin h e r ne didiysem, işte orasını arıyom. İlk dediğim d o ğ r u s u y d u . . .

— İlkin dediğin mi?

Bu sefer ikisi de d ü ş ü n d ü . İlk denileni h a t ı r l a y a m a d ı l a r . Yırtık çoraplı, beyaz gömlekli s o r d u : — Sen o r a d a kimi a n y o n ?

— O ğ l u m vardı. Köyden emeliyat için geldiydi.

— Sen v a r git, adresini bi iyi gaf a n d a z a p t e t .

S o n r a gel...

— Edresesi m e m l e k â t t a . . .

— B a ş k a bir z a m a n gel!..

— Hey oğul, otobosun p i l â t m ı , n e y i de almış­ t ı m . Dokuz g a y m e verdim, y a n s ı n m ı sincik? İkindileyin k a l k a c a k otobos. B a k işi, g ö r d ü n mü sen?

— 43 —

G i s m e t değelmiş, oğlanı görmiyeceğiz. Hey Yarabbi s e n biling... Ü ç ü n c ü hariciye miydi?

— Birinci olmasın... Birinci h a r i c i y e n i n ilkinci zervisinin ikinci gliniği mi y o h s a m . . . — D u r hele. Adı Mamut. G a m ı n d a b i r illet çıktıydı. İrecep oğlu M a m u t .

E ğ e r i m görürsen, b u b a n geldi, gitti, dersin. G o v u ş u n n ü m e r e s i n i g a r ı ş t ı r t t ı , g i t t i dirsin. Acep ü ç ü n c ü zervis miydi?

Haydi s a ğ l ı c a k l a n gal... G a ç m c ı gılinikti a c e p . . .

Ailaha e m a n e t o l ! . . .

•— G u l e gule e m m i . . . İhtiyar, — Ü ç ü n c ü , birinci... diye diye gitti. Çorabı yırtık, beyaz gömlekli, a r k a s ı n d a bağlı ellerini çöz­ dü, sol elini cebine soktu, içeri girdi...

— 44 —

I S L A T I R MI I S L A T M A Z MI?

| ŞSİZLİK c a n ı m a t a k demişti. Ne iş olsa ya" p a c a k t ı m . A m a ne iş olursa, çöpçülükten, lüpçülüğe k a d a r . . . ' Bir t a n ı d ı ğ ı m , — R a g ı p Beyin bir a d a m a i h t i y a c ı v a r m ı ş , seni o n a göndereyim, dedi.

— M a d e m a d a m arıyor, benden iyi a d a m mı bulacak? Ne iş için?

— Vallahi b i l m i y o r u m .

Bir k a r t yazdı, beni R a g ı p Beye gönderdi.

Ben y a z ı h a n e s i n d e n içeri girdiğim z a m a n , Ragıp Bey iki a d a m a şöyle söylemekteydi: — B e n i m e l i m d e bir şişe su olsa... Efendim...

Bu bir şişe su ile b ü t ü n b u r a l a r ı n ı ıslatabilir mi­ yim, ı s l a t a m a z mıyım?..

Efendim?.. E l b e t t e ıslat a m a m . B i n a e n a l e y h m a d e m ki ıslatamam., öyleyGetirdiğim k a r t ı u z a t t ı m .

— B u y u r u n , o t u r u n , dedi.

Biraz d a h a k o n u ş t u l a r , o iki a d a m nız kalınca, — B e n ellialtı y a ş ı n d a y ı m , dedi. çok şeyler geçti. H a y a t t e c r ü b e l e r i m d e n da şunu öğrendim ki...

Ellialtı yıllık h a y a t deneylerinden _ 45 —-

gitti. Yal­ Başımdan en s o n u n ­ elde ettiği

s o n u c u k a v r a y a b i l m e k için g ö z ü m ü de, k u l a ğ ı m ı da açmıştım.

— H a y a t t a n ş u n u n ö ğ r e n d i m . Meselâ, b e n i m elimde bir şişe olsa... E f e n d i m ? Bu bir şişe su ile bu y a z ı h a n e y i ıslatabilir miyim, ı s l a t a m a z m ı y ı m ?

Efendimi? Öyle bir s o r u ş u v a r d ı ki, ille bir karşılık ver­ m e k gerekti. Acaba n e d e r s e m h o ş u n a giderdi?

I s l a t ı r mı demeliydim, yoksa ı s l a t m a z mı? B i r a z önce, yine bu soruyu s o r m u ş k e n d i s o r u s u n a ken­ disi, ıslatmaz, diye cevap v e r m i ş t i .

B e n i m d ü ş ü n d ü ğ ü m ü görünce, s o r u s u n u tek­ rarladı: — I s l a t ı r mı?.. E f e n d i m ?

Lise b i t i r m e s m a v m d a y m ı ş ı m gibi t i t r e d i m .

B u l u n d u ğ u m u z y a h ı h a n e n i n t a b a n yüzeyini göz k a r a r l a m a s ı ölçmeye çalıştım. E n i d ö r t m e t r e var, boyu da altı m e t r e k a d a r .

— I s l a t ı r mı, ı s l a t m a z mı? Efendim?..

— Şişe ne k a d a r d e d i m . Şaşırdı.

— Ne şişesi?.. Hangi şişe?

— B u r a l a r ı n ı ı s l a t a c a ğ ı m ı z su şişesi...

Böyle bir soru ile k a r ş ı l a ş a c a ğ ı n ı u m m a d ı ğ ı s u r a t ı n d a n belliydi.

— Şey... Basbayağı şişe işte... su şişesi.

— I s l a t m a z efendim.

— G ö r d ü n ü z mü, ı s l a t m a z işte...

Binaena­ leyh, h e r i n s a n ı n bu h a k i k a t i bilerek, o n a göre... değil m i ?

— Evet...

— Sizi işe aldım.

B u r a d a bir a d a m ı m var.

— 46 —

K e n d i s i n e şimdi, sizin y a n ı n ı z d a yol vereceğim.

Zor bir d u r u m d a k a l m ı ş t ı m . D e m e k a d a m be­ n i m y ü z ü m d e n i ş i n d e n olacaktı.

B u n a vicdanım elvermedi.

— Beyefendi, dedim, b a ş k a birini ekmeğin­ d e n etmek, a y a ğ ı n ı k a y d ı r m a k i s t e m e m . . .

— Hayııır, dedi, sizi a l m a s a m da yine o n a yol verecektim.

B e n böyle i n a t ç ı a d a m g ö r m e d i m .

Bakın, ç a ğ ı r a y ı m da, siz de g ö r ü n . . .

Zile bastı. Gelen odacısına, — Bir şişe su getir, M ü m t a z Beyi de b u r a y a çağır! dedi. Önce M ü m t a z Bey içeri girdi. A d a m ı g ö r ü r görmez k a n ı m k a y n a d ı . G ü l e r yüzlü, sevimli, b i r a d a m . Hiç öyle i n a t ç ı bir g ö r ü n ü ş ü yok. P a t r o n a , — B u y u r u n Beyefendi, bendenizi e m r e t m i ş s i ­ niz, dedi.

O s ı r a d a odacı bir şişe iyi su getirmişti. S u y u görünce, a d a m ı n yüzü ekşidi, k a ş l a n çatıldı, yüz kasları gerildi, ş a k a k l a r ı a t m a y a , çene k e m i k l e r i o y n a m a y a başladı.

O sevimli yüzdeki bu b i r d e n değişmeye ş a ş t ı m . H a n i b i t a k ı m r o m a n l a r d a , kor­ k u n ç filmlerde g ü n d ü z insan, gece ay çıkınca c a n a ­ v a r l a ş a n y a r a t ı k l a r vardır; M ü m t a z Beyin yüzü d e öyle oldu.

P a t r o n eline şişeyi alıp s o r d u : —• Bu şişenin içindeki s u y u b u r a y a döksem, b u r a s ı n ı ıslatır mı, ı s l a t m a z mı?.. Efendim?..

Mümjtaz Bey? — I s l a t ı r ! diye bağırdı.

Bu, b a ğ ı r m a k t a n çok h ı r l a m a y a benziyordu.

— 47 —

www.cizgiliforum.com enginel

M ü m t a z Beyin y ü z ü değişe değişe,

t ı p k ı iri bir

buldog köpeğinin s u r a t ı n a d ö n m ü ş t ü .

Patron, — I s l a t m a z ! dedi.

M ü m t a z Bey, dişlerinin a r a s ı n d a n , — I s l a t ı r ! diye h ı r l a d ı .

— Islatmaz!

— Islatır!

— Islatmaz!

—• I s l a t ı r !

Patron bana, — Görüyorsun, ya, dedi, göz göre göre bir gerçeği n a s ı l da i n k â r ediyor... Şimdi bu elimdeki bir şişe su, b u r a s ı n ı ıslatır mı, ı s l a t m a z m ı ? Efen­ dim?...

— I s l a t m a z , dedim.

— Tabiî ıslatmaz. M a d e m k i ıslatmaz, öyle ise böyle bir a d a m l a bir a r a d a çalışılmaz!

M ü m t a z Beye döndü, — Artık sizinle beraber çalışamıyacağız. He­ m e n ilginizi kesip, b u r a d a n g i d i n !

M ü m t a z Beyin yüzü yine değişmiş, o sevimli­ liğini almıştı, — T e ş e k k ü r ederim Beyefendi, Allaha ısmar­ ladık! dedi. Şaşırıp k a l m ı ş t ı m .

—• Beyefendi ne iş y a p a c a ğ ı m ı öğrenebilir mi­ yim? dedim, belki M ü m t a z Beyin yaptığı işi yapa­ mam.

— B a n a m a n t ı k sahibi birisi lâzım, dedi. H e r şeyden önce m a n t ı k . Anladınız m ı ? Şimdi bu şi—- 48 —

ş e n i n içindeki suyu b u r a y a döksem, b u r a s ı n ı ısla­ t ı r m ı ? Efendim?..

— Islatmaz.

— T a m a a a m . . . B e n i m istediğim de işte b u . . . Şimdi içeriki odaya gidin. D e m i r b a ş eşyayı M ü m ­ t a z B e y d e n teslim alın.

— Baş üstüne.

Y a n d a k i o d a y a geçtim. M ü m t a z Bey k e n d i eş­ y a l a r ı n ı t o p l u y o r d u . Ne k a d a r güler yüzlü, sevimli bir a d a m d ı . B u k a d a r t a t l ı bir a d a m , d e m i n p a t r o ­ n u n karşısında nasıl d a kurtlaşmıştı. U t a n a r a k y a n m a sokuldum, — Çok ü z g ü n ü m , dedim, b e n i m y ü z ü m d e n , işinizden o l m u ş s u n u z gibi geliyor.

Gülerek, — Yok c a n ı m , dedi, n e d e n sizin y ü z ü n ü z d e n olsun? Siz olmasanız, b a ş k a birisi gelecekti.

— Affedersiniz a m a , s a n k i siz de ı s l a t m a z de­ seniz n e o l u r d u ?

—- Şimdi ne d e s e m boş, a n l a t a m a m . . . S o n r a siz de anlarsınız. B e n bir sene içinde değiştirdiği beşinci a d a m ı m . A n c a k i k i b u ç u k a y d a y a n a b i l d i m . İşsizliğin n e o l d u ğ u n u bilirim. O n u n için gözünü­ zü k o r k u t m a k istemiyorum.

Allaha ı s m a r l a d ı k .

Allah size de s a b ı r l a r versin ...

— Güle güle...

M ü m t a z Bey ç a n t a s ı n ı aldı, gitti. B e n ne ya­ pacağımı, ne iş göreceğimi b i l m i y o r d u m . M a s a n ı n b a ş ı n a geçtim. S a n d a l y e y e o t u r d u m . Biraz s o n r a p a t r o n u n odasından, g ü r ü l t ü l ü t a r t ı ş m a sesleri d u y u l d u . Odacı geldi, — Sizi çağırıyor! dedi.

— 49 —

F. : 4

P a t r o n u n o d a s ı n d a ü ç kişi d a h a vardı.

Ne o l d u ğ u n u a n l ı y a m a d ı ğ ı m bir s a t ı ş işi ü z e r i n d e ko­ nuşuyorlardı.

— Bir şişe s u y u b u r a y a döksem, buralarını ıslatır mı, ı s l a t m a z mı? Efendim?..

— I s l a t m a z ! dedim.

— T a m a m , dedi. Öbürlerine döndü: — G ö r d ü n ü z m ü , ıslatmaz. Siz göz göre göre...

A d a m l a r d a n biri, — Bu işin ıslatıp ı s l a t m a m a k l a bir ilgisi yok, dedi. Yüzde beşten fazla veremeyiz.

Patron, — Önce m a n t ı k , dedi. H e r işin esası m a n t ı k ­ tır.

O g ü n beni p a t r o n d ö r t defa odasına çağırdı.

H e r y a n m a gidişimde h e p o soruyu sordu. Ben de, — I s l a t m a z ! diye cevap verdim.

Ertesi g ü n yine öyle, b ü t ü n bir h a f t a böyle geçti. G ü n d e dört, bazı da beşaltı kere, «ıslatmaz» d i y o r d u m . C u m a r t e s i g ü n ü yüz lira haftalık aldım.

Patron, b ü t ü n h a y a t deneylerinin sonunda, bu b ü y ü k m a n t ı k gerçeğine i n a n m ı ş t ı : «Bir kova su­ y u n ıslatabileceği bir yeri, i n s a n l a r bir şişe su ile ı s l a t m a y a kalkmamalıdırlar.»

B u n u , bir a t a s ö z ü gibi, b ü y ü k bir felsefe, bir b ü y ü k özleyiş gibi dilin­ d e n d ü ş ü r m ü y o r d u . B e n i m ödevim de bu gerçeği onaylamaktı.

Bir ay ç a l ı ş t ı k t a n sonra, ödevimi çok iyi yap­ t ı ğ ı m için, h a f t a l ı ğ ı m ı yüzeni liraya çıkardı. Ar­ tık b e n i h e r yere y a n ı n d a götürüyor, kendi işine gelmeyen bir şey oldu m u , h e m e n , — 50 —

— Bir şişe suyu döksem, b u r a s ı n ı ıslatır mı, ı s l a t m a z m ı ? Efendim?., diye soruyordu.

— Islatmaz! diyordum.

G ü n d e yirmi, otuz kere «ıslatmaz» d i y o r d u m a m a , h a f t a l ı ğ ı m ı da iki yüz liraya ç ı k a r m ı ş t ı . Ar­ tık beni evine g ö t ü r ü y o r d u . P a t r o n d a n , bir y a t t ı ­ ğ ı m z a m a n l a r a y r ı l ı y o r d u m . Karışa bişey istese, oğlu p a r a , kız m a n t o istese, h e m e n p a t r o n , — Ben o n u b u n u bilmem, diyordu. Bu k a d a r sene y a ş a d ı m , n e t i c e d e ş u n u ö ğ r e n d i m ki... Elim­ de bir şişe su olsa da döksem, b u r a s ı n ı ıslatır mı, ı s l a t m a z m ı ? Efendim?..

O d a h a lâfını t a m a m l a m a d a n , ben bağırıyordum: — Islatmaz!..

O z a m a n a k a r sular d u r u y o r d u . B e n yüksek d ü ş ü n c e n i n ş u kısacık t e k cümlesile, p a t r o n h e p h a k l ı çıkıyordu. M a n t ı k bu, hiç şaşar m ı ? . . . Kend i k e n d i s i n i h a k l ı çıkarması, h a k l ı o l d u ğ u n a i n a n ­ d ı r m a s ı , m a n t ı k l ı iş y a p t ı ğ ı n a güvenmesi için, bir şişe s u y u n geniş bir döşemeyi ı s l a t m ı y a c a ğ m ı o n a y l a m a k gerekti.

Beş ay çalışabildim. Haftalığım iki yüz elli li­ r a y a çıktı. B ü t ü n işim g ü c ü m , günde kırk, elli kere, — Islatmaz! demekti.

O g ü n e k a d a r bu işi b e n i m k a d a r u z u n z a m a n yapabilen, d a y a n a n hiç kimse çıkmamış. B e n i m de c a n ı m b u r n u m a gelmişti. S ı r t ı m d a y ü k t a ş ı m a y a , işsiz, aç susuz s ü r ü n m e y e bile k a t l a n a c a k t ı m .

A m a bu, d a y a n ı l ı r bir iş değildi.

B i g ü n yine, bir m a l satışı üzerinde, yüzdeyedi, yok yüzdesekiz diye tartışıyorlardı.

P a t r o n beni çağırdı: —- 51 —

— Bu bir şişe suyu b u r a y a döksem, ıslatır mı, ıslatmaz mı? Efendim?., diye sordu.

— I s l a t ı r ! diye b a ğ ı r d ı m .

— Ne?..

B i r d e n d o n u p kalmıştı, şaşırmıştı.

— Islatır m ı ?

— Islatır!

H a k k o l d u ğ u n a o k a d a r güveniyordu ki, şişe­ deki suyu yere b o ş a l t t ı k . Dökülen, su d ö ş e m e n i n beşte birini bile ı s l a t m a m ı ş t ı .

Tıpkı v a k t i y l e M ü m t a z Beyin s u r a t ı n ı n değiş­ tiği gibi, s u r a t ı değişmişti. Dişlerinin a r a s ı n d a n : — Islatır m ı , ı s l a t m a z mı? diye hırladı.

— Islatır! d e d i m .

K a r ş ı s ı n d a k i a d a m l a r gülüyorlardı.

— Islatır nn?

— Islatır.

— Islatmağı .— Islatır.

— Islatmağı.

Avazım ç ı k t ı ğ ı k a d a r b a ğ ı r d ı m : — Islatır U l a n , ı s l a t ı r ! Islatılır, ı s l a t m ı r ! . .

—' Defoool!.. Gözüm g ö r m e s i n ! diye bağırdı.

Elimi k o l u m u sallaya sallaya sokağa çıktım.

A m a t a m bir y ı l p a t r o n u n hayali, g ö z ü m ü n ö n ü n ­ d e n gitmedi. S o k a k l a r d a dolaşırken, yoida gider­ ken, vapurda, t r a m v a y d a h a t t â u y u r k e n , — Islatır, ıslatır!.. I s l a t ı r da ıslatır!.. diye kendikendime s ö y l e n d i m d u r d u m .

Patronu kaç kere ıslatmaz cliye o n a y l a d ı m s a , o k a d a r da «ısla­ tır» diye b a ğ ı r c î i k t a n s o n r a bu h a s t a l ı k t a n çok şü­ kür k u r t u l d u m . .

— 52 —

V E R E M O L M A K L Â Z I M

E

VLENDİK ya... Evleninince i n s a n n e y a p a r ?

Ne y a p ı l a c a ğ ı n ı biliniyordun da, ne diye evlendin? Bilmez olur m u y m u ş u m ?

Bal gibi bi­ liyorum işte... İ n s a n evlendi miydi, ilk işi kışlık k ö m ü r ü n ü a l m a k t ı r . Eşe dosta sorduk, b u n u n yolu nedir?

— Ooooo.. dediler, alamazsınız.

— Neden?

— Alamazsınız da ondan...

— H a k k ı m değil mi y a h u ? Allah Allah!..

K i m b a n a , k ö m ü r a l a m a z s ı n dediyse, o n a h a k ­ t a n , h u k u k t a n sıkı bir k o n f e r a n s çektim.

Mahallemizin m u h t a r ı n a gittim. On dakika k a d a r i h t i y a r ı n ö k s ü r ü k n ö b e t i n i n geçmesini bek­ ledikten sonra, — H a n g i t a k ı m ı t u t u y o r s u n u z ? diye s o r d u m .

— D e m o k r a t l a r ı , dedi.

— H a h ! . . E e n de o t a k ı m d a n ı m , dedim, b e n falan sokakta, filân n u m a r a d a o t u r u y o r u m . Kö­ m ü r a l m a k istiyorum. T a k ı m a r k a d a ş ı o l d u ğ u m u ­ za göre a r t ı k bizi gör.

— Şimdiye k a d a r nasıl k ö m ü r a l ı y o r d u n ?

— Hiç a l m a d ı m . İlk a l a c a ğ ı m .

— B u r a y a n e r e d e n geldin?

— Efendim, b e n m u t l u bir aile yuvası kur­ d u m . Bundan^ önce n e r e d e a k ş a m o r d a s a b a h . Şimdi m u t l u aile y u v a m ı z d a k i k u ş l a r ı n kışın sıcak — 53 —

y u v a m ı z d a ı s ı n m a l a r ı için k ö m ü r a l m a k istiyorum.

— Sizin ve eşinizin geldiği y e r d e n birer be­ y a n n a m e getirin!

Acele telgraflar, yıldırımlar, cevaplı, teahhütlü mektuplarla birbuçuk ayda beyannameleri­ miz geldi. Bu kez m u h t a r , — K ö m ü r Tevzi Müessesesine dilekçe verecek­ sin! dedi.

Dilekçelerimizi verdik.

M u h t a r l ı k t a n doldu­ r u l a c a k bir k â ğ ı t verdiler. K i m demiş k ö m ü r alam a z m ı ş ı m diye?.. İ ş t e k â ğ ı d ı n ı aldık. M u h t a r kâ­ ğıdımızı d o l d u r d u . T e k r a r k ö m ü r d a ğ ı t m a yerine g ö t ü r d ü k . Bir i m z a . . . T a m a a a m . . . K ö m ü r alır mı­ yım, a l a m a z mıyım, görsünler. İşte imzasını al­ dık. Efendim bizim h a l k ı m ı z istiyor ki, cebine koy­ sun parasını, «Ver b a n a bir t o n k ö m ü r ! » desin, şıp diye k ö m ü r ü n ü alsın!

Hiç olur mu öyle şey? B u r a s ı b a k k a l d ü k k â n ı mı be? B a k k a l d ü k k â n ı n a bile gidince sıranı bek­ lersin. B u r a d a bu k a d a r m e m u r var, o n l a r ne iş ya­ p a c a k ? O r a d a n b a ş k a bir i m z a y a . . . İ m z a l a r bitince en son m a s a d a k i m e m u r gülerek, — K ö m ü r m ü ? dedi.

— Evet... K ö m ü r , dedim.

M e m u r u n y ü z ü n d e k i gülümseyiş biraz geniş­ ledi : — D e m e k k ö m ü r istiyorsunuz?

Neş'eli i n s a n l a r a bayılırım. B e n de bu neş'eli, sevimli m e m u r gibi g ü l ü m s e m e y e çalışarak, — Ya... Kömür..'. K ö m ü r istiyorum, dedim.

D i k k a t ettiniz mi bilmem, bizde m e m u r l a r ı n ç o ğ u n u n s u r a t ı asıktır. H a l k h i z m e t i n d e olan bir — 54 —

adamın, nalka surat asmasının anlamını bitürlü anlıyamam.

M e m u r b ü s b ü t ü n gülmeye başladı.

Sesli sesli g ü l ü y o r d u .

— K ö m ü r değil m i ?

B e n d e o n u n k a d a r gülerek, — K ö m ü r ya... K ö m ü r ! dedim.

Bir k a h k a h a koyuverdi. O k a h k a h a y l a güler d e b e n d u r u r m u y u m ? Bir k a h k a h a d a b e n p a t l a t ­ t ı m . K a r ş ı n ı z d a k i g ü l e r k e n s o m u r t a c a k değilsiniz ya... O güler, b e n gülerim. Allah hepimizi güldür­ sün.

— Demek, h a h h a h h a h ! . . . K ö m ü r h a ! H a h hah hah!... İ n s a n m a k a r a l a r ı bir koyverdi mi, a r t ı k t u t a ­ m a z . B e n o n d a n çok g ü l ü y o r u m .

— Kömür... Hah, hah, hah...

Kasıklarımızı t u t a t u t a gülüyoruz, gözleri­ m i z d e n yaş geliyor. Artık nerdeyse k a t ı l a c a ğ ı m .

— Kömür mü?... Hah h a h hah...

— H a h h a h h a h . . . K ö m ü r ya...

— Yok ki ...

— Neee?.. Yok m u ? Peki, neden g ü l ü y o r s u n ? . .

— Yok da o n a g ü l ü y o r u m , hah, h a h , h a h ! . . .

B e n i m a r t ı k g ü l m e m e m , h a t t â a ğ l a m a m gere­ k i r a m a , k e n d i m i t u t a m ı y o r u m ki,.. B o y u n a gülü­ yoruz. Bir sinir gülmesi bu. Allah razı olsun, bir sandalyeye o t u r t t u l a r , bir b a r d a k su verdiler, ya­ n a k l a r ı m ı t o k a t l a d ı l a r , kolonya koklattılar. Biraz k e n d i m e geldikten sonra.

— Eskidenberi a l a n l a r a bile zor veriyoruz. Siz d a h a yenisiniz. Size yok, dedi.

— Peki, kış k ı y a m e t t e b i z i m mutlu aile yuva— 55 —

mız ne olacak?

— Bir ş a r t l a alabilirsiniz.

— Nedir?

— Evinizde r o m a t i z m a l ı biri varsa, bir r a p o r getirirsiniz. O z a m a n çeyrek t o n veririz.

Eve k o ş t u m . Bizimkilere, .

— İçinizde r o m a t i z m a l ı o l a n v a r mı? d e d i m .

Kaynanam, — A m a n , yeni bir ilâç mı b u l u n m u ş ? On yıl­ dır şu r o m a t i z m a d a n n e l e r çekiyorum, Allah bilir... dedi.

K a y n a n a deyip geçmeyin, k a y n a n a n ı n r o m a ­ tizmalısı işte böyle b a z a n işe de y a r a r . D o k t o r r a ­ poru da aldık.

Eh, bir d e ş u k ö m ü r ü alırsam, b a n a , k ö m ü r a l a m a z s ı n diyenlere n e l e r y a p a c a ğ ı m ı ben bilirim.

K ö t ü m s e r i n s a n l a r ! H a s t a l a r d u r u r k e n sağlıklıya k ö m ü r verilecek değil ya... S e n de r o m a t i z m a ol,, s a n a d a k ö m ü r versinler.

Raporu götürdüm.

Bu r a p o r geçmez! dediler.

Galiba sahte sanmışlardı.

H a k l a r ı var, şimdi o k a d a r çok s a h t e m ü h e n ­ dis, s a h t e doktor o r t a y a çıktı ki, r a p o r u v e r e n d o k t o r u n s a h t e olup o l m a d ı ğ ı n ı n e r e d e n a n l a s ı n ­ lar? O n u n için h e y e t r a p o r u istiyorlar. B ü t ü n b i r h e y e t de s a h t e olacak değil ya...

Heyetten rapor almak, kömür a l m a k t a n çok d a h a zor. Uğraş, didin, bir a y d a h e y e t t e n r a p o r u aldım. R a p o r u elime alınca, bir de geniş soluk al­ dım. K ö m ü r verilmiyor diyorlar, elbette vermez­ ler. Sen r a p o r u a l m a z s a n s a n a k ö m ü r ü n a s ı l ver—

56 —

www.cizgiliforum.com enginel

_

_

_

_

_

_

_

~r.

^

sinler?

Raporu götürdüm.

— Maalesef...

— Neden? İ ş t e r a p o r !

— Bu sizinki r o m a t i z m a r a p o r u .

— Siz r o m a t i z m a r a p o r u istediniz, r o m a t i z ­ m a r a p o r u getirdik. K a n s e r r a p o r u isteseydiniz, evvel Allah k a n s e r r a p o r u da getirirdik.

— Eskiden r o m a t i z m a l ı l a r a k ö m ü r veriyor­ d u k a m a , şimdi r o m a t i z m a l ı l a r a d a k ö m ü r yetiş­ m e d i ğ i n d e n , o n l a r a d a veremiyoruz.

— Eyvah!.. Biz m u t l u aile y u v a m ı z ı n a s ı l ısı­ tacağız?

— Evinizde veremli var mı, veremli. Şimdi yalnız veremlilere k ö m ü r veriyoruz.

— Yok. — Yoksa biz ne y a p a l ı m ? K ö m ü r a l m a k için verem o l m a k lâzım. Öyle kızıyorum ki şu k a r a m s a r l a r a . Bir de k ö m ü r verilmiyor, derler. P e k â l â da işte verem­ lilere veriyorlar. Göreceksiniz, i n ş a l l a h bu kışı s a ğ salim geçirelim, seneye h e p i m i z e k ö m ü r verilecek.

Nasıl olsa s o ğ u k t a n ; evimizde v e r e m o l m a y a n b i r kişi k a l m a z . Ş u n u vereceksiniz madem, v e r e m e t m e d e n versenize! O l m a a a a z ! . . . Verem o l u n c a da, — K ö m ü r a l m a k i ç i n ö l m e k lâzım, diyecek­ ler, biz k ö m ü r ü yalnız, ölüyü y ı k a m a k için su kay­ n a t m a y a veriyoruz.

Bir d e k ö m ü r v e r m i y o r l a r m ı ş . Resmî m u a m e ­ le b u . . . Bir kere u s û l k o n m u ş . S e n ölmezsen on­ l a r n a s ı l k ö m ü r versin?.. Hele ş u k ö m ü r ü bir ala­ yım, k ö m ü r a l a m a z s ı n diyenlerin, g ö t ü r ü p gözü­ ne sokacağım.

— 57 —

Z A M A N I N D E Ğ E R İ

T

ARİFEYE b a k t ı m , v a p u r u n k a l k m a s ı n a o t u z üç d a k i k a var. Bir d o l m u ş bulabilsem, iyi.

Yoksa kırk beş d a k i k a beklemek gerekecek.

Boğ a z ' d a o t u r m a n ı n d a b u zorluğu var.

Bir v a p u r k a ç ı r d ı n ı z mı, y o r g u n argın, gece y a r ı s ı eve gidi­ y o r s u n u z . K a ç defa k a n t e r içinde t a m iskeleye gel­ d i m , d e m i r k a p ı l a r y ü z ü m e k a p a n d ı . Ç o k k ö t ü olu­ yor i n s a n . Artık k ü f ü r m ü edeceksin, b e d d u a m ı edeceksin, i n s a n şaşırıyor da, a ğ z ı n d a n p e p e m e gi­ bi, k e k e m e gibi, t ü k r ü k l e karışık a c a i p , m â n â s ı z h e c e l e r çıkıyor.

O t u z üç d a k i k a var. Eğer biraz k o ş a r s a m , bir d o l m u ş b u l u r s a m yetişirim.

— Âbidin Bey, cetveli t a n z i m e t t i n i z mi?

— D u r birader, sırası mı c e t v e l i n ?

Allah Allah... D a i r e paydos, h e r k e s gitmiş, o bana, h â l â cetvel soruyor. B a s a m a k l a r ı ü ç e r üçer atladım.

— Âbidin Beeeeey!...

— Ne v a r k a r d e ş i m ? H a y y e r i n dibine b a t s ı n b u Âbidin Bey. —< M ü d ü r bey ç a ğ ı n y o r .

H a h ! . . T a m m ü d ü r d e ç a ğ ı r a c a k sırayı b u l d u . .

T e r s yüzü döndüm.

Nefes nefese, soluya soluya _

58

—

m ü d ü r ü n o d a s ı n a girdim. M ü d ü r beni öyle görün­ ce bir t e l â ş l a n d ı : — Ne oldu? Ne v a r Âbidin Bey?..

— Hiç beyefendi, sağlığınız.

— Nefes nefesesiniz.

— Koştum da...

— Buyurun!

M ü d ü r b a n a bakıyor, ben m ü d ü r e b a k ı y o r u m .

— Bendenizi e m i r b u y u r m u ş s u n u z .

— B e n mi? Yooo... Ben sizi ç a ğ ı r t m a d ı m .

— Odacı söyledi.

M ü d ü r zile bastı. Odacı geldi.

— B e n s a n a Âbidin Beyi ç a ğ ı r mı dedim?

— Evet.

— Ne z a m a n ?

— Azönce...

— H a a a . . . S a h i . . . Neydi? Ben sizi bişey için ç a ğ ı r t m ı ş t ı m a m a , d u r b a k a y ı m . T u h Allah k a h ­ r e t s i n . İ h t i y a r l a d ı k be Âbidin Bey... Vallahi i h t i ­ yarladık.

Y a n gözle s a a t e b a k t ı m , otuz d a k i k a var. Hızlı k o ş a r s a m , bir d o l m u ş a • da r a s t l a r s a m , yetişebili­ rim.

— Eeee, ne olacak be Âbidin Bey, y i r m i d ö r t s e n e devlet k a p ı s ı n d a h i z m e t kolay m ı ? Akıl m ı k a l ı y o r i n s a n d a ? A m a n e y d i b e n i m s a n a söyliyec e ğ i m ? M ü h i m bir şeydi a m a , neydi?.. H e r neyse, a k l ı m a gelmedi. Y a r ı n a k a d a r gelirse bir yere n o t ederim.

— Gidebilir m i y i m beyefendi?

-— Acele işin mi var?

— V a p u r a yetişeceğim d e . . .

— 59 —

— H a a a . . . O başka. H a y d i gülegüle...

K a p ı d a n fırladım.

— Âbidin Bey, Âbidin Bey! — B u y u r u n Beyefendi!

— H a t ı r l a d ı m yahu, sen geçen g ü n k u l u ç k a y a t ı r d ı m d e m i ş t i n h a n i . . . Legorin y u m u r t a s ı bul­ m u ş s u n . Nereden aldın?

— Z i r a a t M e k t e b i n d e n beyefendi...

— Nerede o ziraat m e k t e b i ?

— H a l k a l ı ' d a beyefendi.

— T e ş e k k ü r ederim. H a d i sen geç k a l m a , güle güle!

S a a t e b a k t ı m , yirmi yedi d a k i k a var. K e n d i m i bir caddeye a t s a m .

— Âbidin Beeey!..

M ü d ü r p e n c e r e d e n bağırıyor.

—• Efendim.

— Y u m u r t a l a r p a h a l ı mı?

— Elli k u r u ş beyefendi.

—• P a h a l ı değilmiş. H a y d i sen geç k a l m a . Gü­ le güle.

Atlaya a t l a y a gidiyorum.

— Çüş u l a n d a n g a l a k !

B a ş ı m ı çevirdim, herif k a l d ı r ı m ı n ü s t ü n d e boylu b o y u n a u z a n m ı ş , küfür ediyor. Cevap ver­ sem v a p u r a yetişemiyeceğim.

— Yavaş y ü r ü be O d u n !

A d a m ı n h a k k ı da yok değil. Yollar da öyle ka­ labalık ki, ç a r p m a d a n y ü r ü n m ü y o r .

—• Vay öküz vay!.. İ ç i m d e n : «Öküz s e n i n bey pederindir» dedim, Hep ben ç a r p a c a k değilim ya, bu sefer b i r — 60 —

o m u z l a beni yere devirdiler. Hiç sesimi ç ı k a r m a ­ dım. Yerden fırladım, h a b a b a m k o ş u y o r u m . Vapu­ r u n k a l k m a s ı n a y i r m i iki d a k i k a var.

— — — — —

D o l m u ş ! Nereye?

Sen n e r e y e b a y ı m ?

C a n ı m söylesene nereye gidiyorsun?

Sen söylesene!

Karaköy...

— Yarın s a b a h gel, g ö t ü r e y i m .

K e n d i k e n d i m e , «uyma kör şeytana» d e d i m .

— Vay Âbidinciğim, vay... Ş ü k ü r g ö r ü ş t ü r e n e yahu!...

Herif, d u v a r gibi ö n ü m ü k a p a d ı . A m a t a n ı d ı ­ ğ ı m kimse değil.

— Ne bu telâşın y a h u ?

— V a p u r a yetişeceğim d e . . .

— Vapura mı? Hangi vapura?

— Boğaz v a p u r u . . .

— Haaa, yakınmış.

Ben K a r a d e n i z seferine filân çıkıyorsun z a n n e t t i m . Eee, n e v a r n e yok Âbidinciğim?

— İyilik sağlık. Ne olsun?

— Biz seninle görüşmeyeli ne k a d a r oldu?

— Epeyce oldu.

— En son ne z a m a n g ö r ü ş m ü ş t ü k ?

— Vallahi... Galiba... Neresiydi?...

S a a t e b a k t ı m , on sekiz d a k i k a var. Epi yol g e l d i m a m a , herif p a ç a m ı b ı r a k m ı y o r k i . . .

— Asker a r k a d a ş l ı ğ ı b a ş k a oluyor Âbidin.

Asker derdemez h a t ı r l a d ı m . K e n d i s i n i m a r e ­ ş a l s a n a n bir onbaşıydı.

— 61

— B a n a müsaade, vapuru kaçıracağım, de­ dim, y ü r ü d ü m .

— G ö r ü ş e l i m yine Âbidin.

—• İ n ş a l l a h . . . D o l m u ş ! . . . Nereye oğlum? K a raköy m ü ?

Cevap bile vermedi.

— Höst be!.. Ö n ü n e a r d m a b a k u l a n ! . .

A l d ı r m a a a ! . . . S ı r t ı m d a n t e r süzülüyor.

Bu k a d a r k o ş t u k t a n s o n r a yetişemezsem k ö t ü .

— U l a n h ı y a r ağası... Andavallı!... ; Sesimi ç ı k a r m ı y o r u m , h a b a b a m k o ş u y o r u m .

— Dolmuş!

A r a b a d u r d u . Bir koşu, t a m yetiştim, k a l k t ı .

Yirmi m e t r e k a d a r ilerde yine d u r d u . Bir koşu d a ­ h a . Elimi a r a b a n ı n k a p ı s ı n a a t a c a k k e n yine kalk­ tı. B e n d u r u n c a o da d u r u y o r . B e n koşuyorum, o kalkıyor.

A m a trafik l â m b a s ı n ı n dibinde yakala­ dım.

— Yahu, benimle a l a y mı ediyorsun?

— E s t a ğ f u r u l l a h p a ş a m . Sizinle ne diye alay edeyim?

— Öyleyse ne diye d u r u p d u r u p kalkıyorsun' 3 — S a n a ne yahu? İ s t e r s e m d u r u r u m , ister­ sem k a l k a r ı m .

— ı Nereye gidiyorsun?

— Eve! — N u m a r a n kaç?

— Y a k a n u m a r a s ı mı, a y a k k a b ı n u m a r a s ı m ı ?

— Yok, elektrik s a a t i n i n n u m a r a s ı .

Yeşil trafik l â m b a s ı yandı. Şoför gaza bastı.

O k a d a r kızdım ki, a r k a s ı n d a n k o ş t u m . Yine d u r ­ du. A m a yetiştim. Aaaa... Bir de b a k a y ı m ki, a r a — 62 —

ba dolu değil mi? Açtım ağzımı, y u m d u m gözümü.

— Siz ne biçim şoförsünüz b e ! İ ç e r d e beş kişi var, h â l â yolcu çağırıyorsunuz.

— Efendi, zatiâlinizi k i m çağırdı?

— D u r u y o r s u n ya...

—• D u r u r u m , k a l k a r ı m , size n e ? Siz b e n i dol­ m u ş şoförü z a n n e t t i n i z galiba...

H a y Allah k a h r e t s i n , h u s u s î a r a b a değil miy­ m i ş ! . . . Özür diledim: — Aceleden akıl k a l m a d ı beyefendi. V a p u r a o n ü ç d a k i k a kaldı d a . . . İyi bir a d a m m ı ş : — Buyur, biz de K a r a k ö y e gidiyoruz.

— R a h a t s ı z etmiyeyim.

— Estağfurullah... Buyurun.

Allah razı olsun, beni de aldılar a r a b a y a , Mo­ t o r u n bir yeri b o z u l m u ş da, o n d a n öyle gidip gidip d u r u y o r m u ş . Birkaç sefer d a h a d u r d u . A d a m indi. r a d y a t ö r ü açtı, t a m i r e başladı.

B a k ş u aksiliğe. İ n s e m , y ü r ü s e m ayıp olacak. Adam, — Biraz i t m e k lâzım, dedi.

O, d i r e k s i y o n a geçti. Biz b a ş l a d ı k a r a b a y ı ar­ k a s ı n d a n itmeye. K a n t e r içinde kaldım,. Motor bir kere «hırrr!» diye hırlıyor, s o n r a zınk, d u r u y o r .

A r a b a yüz m e t r e y a gitti, y a gitmedi, a m a ü ç yüz m e t r e ittik.

—• Çok affedersiniz baylar, dedim, ayıp ola­ cak ama, bendeniz vapuru kaçıracağım da...

Bir koşu t u t t u r d u m .

— Çüşşşş!..

— Önüne bak!..

— U l a n şey oğlu şey!

—

63 —

K ü f ü r ü n bini bir p a r a . N e k a d a r k ü f ü r varsa, a r k a m d a n h e p s i n i s a v u r u y o r l a r . B e n f ı r t ı n a gibi u ç u y o r u m . Kalabalığı, Y u n u s balığı denizi y a r a r gibi y a r ı p geçiyorum.

— Âbidin beeey!..

A r k a m d a n biri bağırıyor a m a , a l d ı r d ı ğ ı m yok.

— Âbidin B e y y a h u . . .

Kardeşim, Âbidin beeey!..

V a p u r u n k a l k m a s ı n a a l t ı d a k i k a var. Nere­ deyse d ü ş ü p k a l a c a ğ ı m .

— Âbidin Beeey!..

K ö p r ü b a ş ı n d a eli o m u z u m a yapıştı: — Aşkolsun be Âbidin Bey. Nereye böyle?

— Vapura...

L â f ı m a ğ z ı m d a kaldı.

— Affedersiniz, sizi birisine b e n z e t t i m .

— O l u r efendim.

— İyi ki, başınızı çevirdiniz. A r k a d a n Âbidin Bey d e n e n hergeleye o k a d a r b e n z i y o r s u n u z ki, az kalsın o diye k ö t ü bir şey y a p a c a k t ı m . Efendim, siz b u Âbidin'i bilmezsiniz. B u n u n k a d a r n a m u s ­ suz herif d ü n y a y a gelmemiş. B e n i m bir k a ş ı k koll e k s i y o n u m var.

— Beyefendi, v a p u r a yetişeceğim de, o n u n için...

— Ya öyle mi?.

Bu Âbidin olacak hergele, geçen p a z a r bize misafir gelmişti.

A d a m iri yarı. K o l u m a d a girdi.

Bir t ü r l ü kurtulamıyorum.

— B e n i m kaşık k o l l e k s i y o n u m d a n S a d r â z a m Çukurkazanzâde Yusuf p a ş a n ı n hoşaf k a ş ı ğ ı n ı ç a l m a s ı n m ı ? Alçak!.. N a m u s s u z herif!..

— 64 —

S a a t e b a k t ı m , eyvah!.. V a p u r kalktı. A m a bir ü m i t var. B a z a n b i r k a ç d a k i k a geç kalkıyor va­ purlar.

— B e n d e n i z D e f t a r d a r l ı k t a çalışıyorum beye­ fendi. Adım M e f t u n . . . D e f t e r d a r l ı k t a k i m e sorsa­ nız M e f t u n diye beni bilir. Eğer bir işiniz düşerse beklerim. Bir acı kahvemizi içersiniz. İsm-i âliniz beyefendi?..

— Âbidin.

— Ne benzerlik!.. Şaşılacak şey...

Adınız da ayni.

A d a m ı n d a l g ı n l ı ğ ı n d a n f a y d a l a n ı p fırladım. O arkamdan, — Âbidin Bey! diye b a ğ ı r ı r k e n iskele m e r d i ­ venini i n d i m .

Ooooh, çok ş ü k ü r v a p u r iskelede.

K e n d i m i içeri a t t ı m . Külçe gibi peykeye d ü ş t ü m .

O k a d a r k ü f ü r yedim a m a , v a p u r a d a yetiştim.

Yolculara b a k ı y o r u m , hiç acele eden yok. Hepsi de s a l l a n a s a l l a n a geliyorlar. Beş d a k i k a geçti, on da­ k i k a geçti, v a p u r k a l k m a z . İskeleye ç ı k t ı m . Me­ mura, — Tarife mi değişti? d e d i m .

—• Hayır, yaz tarifesi, dedi, on beş g ü n s o n r a değişecek.

— Peki, n e d e n v a p u r k a l k m ı y o r ? Bu ne lâu­ balilik!.. Ne r e z a l e t ! . . . Herkesin işi g ü c ü var. Z a t e n biz işte böyleyiz. Z a m a n ı n hiç değeri yok. Değil on dakika, on s a a t i n , on g ü n ü n bile değeri yok. Vakit, n e d e m e k t i r vakit?..

Artık söylemediğimi b ı r a k m a d ı m . Biz n e d e n ilerlemiyoruz? Ç ü n k ü z a m a n l a , s a a t l e hiç ilgimiz yok.

M e m u r bişey söylemek için çabalıyor a m a — 65 —.

F. : 5

www.cizgiliforum.com enginel

o n a fırsat b ı r a k m ı y o r u m . K a l a b a l ı k l a çevrilmiş­ tim. K a l a b a l ı k a r t t ı k ç a sesim de yükseliyor: — Avrupalılar n e d e n ilerliyor? Ç ü n k ü efen­ dim, herifler s a n i y e n i n d e ğ e r i n i bilirler.

K a l a b a l ı k t a n , beni destekliyen sesler yükseli­ yordu: — Çok doğru beyefendi.

— Bizde bu gidiş v a r k e n . . .

H a t t â sözlerimi yer yer alkışlarla kesiyorlardı.

— Bir v a p u r u n tarifedeki s a a t i n d e n y i r m i d a ­ kika geç kalktığı n e r d e g ö r ü l m ü ş ?

K a l a b a l ı k beni t a s d i k ediyordu: — Rezalet...

— O l u r şey değil...

— Ayıp y a h u . . . İskele m e m u r u , — Sizinki geri kalmış, dedi, altıyı otuz yedî geçiyor.

— Altıyı otuz beş geçiyor!

Birisi, — Yanlış, dedi, b e n i m k i r a d y o ayarıdır, a l t ı y ı otuz beş değil, o t u z d ö r t geçiyor.

B a ş k a birisi de ona, — Sizinki geri kalmış, dedi, altıyı o t u z yedi geçiyor.

O n l a r t a r t ı ş m a y a başladılar. Ben, — Tarife değişmemiş, s a a t yanlış değil, p e k i neye kalkmıyor bu v a p u r ? diye s o r d u m .

Memur, — Neye kalksın? dedi, d a h a on d a k i k a v a r kalkmasına.

Birden şaşırdım: — 66 —

— Allah Allah... Ben h e r a k ş a m b u r d a n . . .

— Nereye gideceksiniz? ı — Paşabahçeye...

D e m i n d e n b e r i h e r s ö z ü m ü destekliyen kala­ balık k a h k a h a y l a gülmeye başladı. M e m u r , — Bayım, ö b ü r iskeleye, dedi, sizin v a p u r kalkalı y a r ı m s a a t oluyor.

Ben aceleyle, bir a y a k önce yetişeyim diye, bir ü s t t e k i iskeleye gelmemiş m i y i m ?

Arkamdan bağırıyorlardı: —• Herif p u s u l a y ı ş a ş ı r m ı ş !

—• Ü ü ü ü ! . . B u n a m ı ş be!..

— Y u u u u u ! . . Sersem tavuk..

— 67 —

YAŞASIN ZÜĞÜRTLÜK

B

ANKADAN ev çıkıyor, b a n k a d a n a p a r t ı m a n çıkıyor, p a r a çıkıyor, s e y a h a t çıkıyor, ikra­ miye çıkıyor, h a y a t b o y u n c a gelir, aylık çıkıyor, herşey çıkıyor. Ne çıkmıyor ki bu b a n k a l a r d a n ?

Yeter ki, bir yerden yüz lira u y d u r , koş h e m e n b a n k a y a yatır. Ş a n s ı n y o k m u ş da, h i ç bişey çıkma­ mış diyelim. Ne kaybedersin? P a r a n yine p a r a , üs­ telik faizi de işliyor.

Gelgelelim, yıllar yılı b e n işte o yüz liracığı bir a r a y a getirip d e b a n k a l a r d a n b i r i n e y a t ı r a m a d ı m .

S ı k a r ı m dişimi, d a y a n ı r ı m , d a y a n ı r ı m , seksen olur, d o k s a n olur, t a m yüz olacakken ille bir yerden bir d e r t çıkar, gider p a r a c ı k l a r .

S a n k i p a r a l a r , biz bu a d a m ı n cebinde bir a r a ­ ya gelmiyelim, yüz lirayı bir a r a d a görmesin şu a d a m , diye i n a t etmişler. Onlar i n a t etti, b e n i n a t ettim, s o n u n d a o yüz a d e t T ü r k lirasını bir a r a y a getirebildim. Yine elimden gider korkusuyla, he­ men götürüp yatıracaktım bankaya ama, o akşam d a geç k a l d ı ğ ı m d a n b a n k a l a r k a p a n m ı ş t ı .

O k a d a r gözüm k o r k m u ş ki, p a r a l a r cıva gi­ bi t a n e l e n e r e k elimden kayıp gidecek s a n ı y o r u m .

— 68 —

G ö r m e m i ş i n oğlu o l u n c a ne y a p a r ? Ben de öyle­ yim işte... Ne diye övünecekmişim, d o ğ r u s u bu.

P a r a c ı k l a r ı m ı y a s t ı ğ ı m ı n a l t ı n a k o y d u m , yat­ t ı m . B i t ü r l ü u y u y a m ı y o r u m . Yüz lirayı bir a r a y a g e t i r d i m ya, a r t ı k d u r m a d a n a h k â m y ü r ü t ü y o r u m : — Azmin elinden hiçbişey k u r t u l m a z . İ n ­ san bişeyi isterse m u t l a k a y a p a r . Yok az kazanı­ yorum, yok h a y a t pahalı, yok efendim geçim zor, b u n l a r h e p b a h a n e . . Bak, n a s ı l yüz lirayı biriktir­ dim. Demek, istesem, ikiyüz de, beşyüz de biriktirebilirim, bin de biriktiririm, o n b i n d e . . .

O n d a n s o n r a dalga geçmeye başlıyorum;. Bin, onbin oluyor, o n b i n yüzbin oluyor, yüzbin yüzmilyon oluyor. B o y u n a dizi dizi sıfırları h i z a y a soku­ y o r u m ; s o n r a gecenin k a r a n l ı ğ ı n d a onları s a ğ d a n üçer üçer ayırıp o k u y o r u m : Yüz milyon, bir mil­ yar, on milyar, yüz milyar... Evet, a z m i n elinden hiç bişey k u r t u l a m a z .

Eskiden gazetelerde milyonerlerin hayatını yazarlardı. Z a m a n ı m ı z d a öyle milyonerler çıktı ki, m i l y o n l a r bozuk p a r a gibi kaldı. B e n önce milyo­ n e r oluyorum, s o n r a m i l y a r d e r oluyorum.. D a h a s o n r a trilyoner.. D ü n y a y ü z ü n e şimdiye k a d a r tirilyoner gelmiş m i ? Yok... İ ş t e b e n t r i l y o n e r olu­ yorum.. Milyoner, m i l y a r d e r b a b a m da olur. İş tril­ yoner olmakta... Trilyon be!.. Birin ö n ü n d e . , efen­ d i m e söyliyeyim.. K a f a m ı b i t ü r l ü toparlıyamıyor u m ki.. P a r m a ğ ı m l a k a r a n l ı ğ a bir «bir» çiziyorum, s o n r a yine p a r m a ğ ı m l a birin ö n ü n e sıfırları koyu­ y o r u m . Bir sıfır, iki sıfır, üç sıfır., beş sıfır... on sıfır, onbir... oniki, t a m oniki t a n e sıfır... A m a birin ö n ü n d e , ya ikinin ö n ü n e olursa? İki trilyon...

—

69

Alt t a r a f ı sıfır, elimi y o r g a n ı n a l t ı n d a n çıkarıp p a r m a ğ ı m l a k a r a n l ı ğ a bir y u v a r l a k d a h a çiziyo­ r u m . E t t i üç yüz trilyon. Sıfırlar, r e k l â m ışıkları gibi k a r a n l ı k t a asılı d u r u y o r . Bazısı kayıyor dü­ şüyor, kaçıyor. Y a r a m a z l a r ı t u t u p yerlerine ko­ y u y o r u m . Yine kaçıyorlar, yine t u t u y o r u m . H e p demezler m i y d i bize, p a r a y ı k a z a n m a k bişey değil, iş o n u t u t m a k t a diye... G e r ç e k t e n öyle oluyor.

Sıfırları b i t ü r l ü t u t a m ı y o r u m . Bilya t a n e l e r i gibi kaçıyorlar, y u v a r l a n ı y o r l a r . Ne yapsalar elimden k u r t u l a m a z l a r , bir kere a r t ı k zengin olmaya k a r a r verdim mi, v e r m e d i m mi?

Y a t a k t a n d o ğ r u l u p bir cigara içiyorum. Keyif­ le sıfırlarımı seyrediyorum. Maşallah, hepsi de t o m ­ bul t o m b u l , fıstık gibi. Genç, güzel k a d ı n l a r ı n du­ d a k l a r ı n a , k a l ç a l a r ı n a , omuzlarına, bellerine, gö­ ğüslerine benziyor. Zengin olmak ne de zevkmiş...

G ü n e ş doğuyor. H e m e n elimi yastığım a l t ı n a a t ı y o r u m , yüz l i r a m oracıkta. Doğru b a n k a y a ko­ ş u y o r u m . D a h a b a n k a l a r değil, d ü k k â n l a r bile açıl­ m a m ı ş . B a n k a n ı n k a p ı s ı n d a bekliyorum. Bir a r k a ­ daş rastlıyor.

— Ne o? diyor, ne oldu saha?

— Yooo... bişey yok, diyorum.

— Gözlerin k a n l a n m ı ş , rengin s a r a r m ı ş .

— Bu gece u y u m a d ı m da.. Çok işim vardı, ça­ lıştım.

B a n k a y a p a r a y a t ı r d ı ğ ı m ı görmesin diye arka­ daşımı s a v ı y o r u m . B a n k a açılıyor. Çekine çekine içeri g i r i y o r u m . A m a n Zarabbi...

Ne büyük, ne süslü yer. Çiçekler, vazolar, güzel güzel k a d ı n l a r , şık beyler... T a v a n d a koca koça avizeler. S a r a y a — 70 —

g i r d i m s a n d ı m . İçeride belki yirmi m e m u r var. H e r y e r gıcırgıcır. Stil mobilyalar. İ ç i m e bir k o r k u dü­ şüyor. D e m e k b ü t ü n b u a d a m l a r b e n i m verdiğim p a r a n ı n geliriyle geçinecek h a ? . . . B u koca b i n a l a r b e n i m p a r a c ı k l a r ı m l a , b u lüks eşyalar b e n i m p a r a c ı k l a r ı m l a , h e s a p makineleri, daktilolar h e p b e n i m p a r a c ı k l a r ı m l a . . . Olmaz böyle şey... B e n p a r a ve­ reyim, o n l a r yaşasın.

— B u y u r u n efendim, bir e m r i n i z mi var?

N e k a d a r d a n â z i k i n s a n b u bankacılar... B u n e z a k e t k a r ş ı s ı n d a d ö n ü p gidemedim. P a r a c ı k l a r ı m ı verdim. G ü l e r yüzlü m e m u r iki d a k i k a d a işimi g ö r d ü . B a n k a c ü z d a n ı n d a n başka, bir d e hediye c e p defteri verdi.

Dairede o gün arkadaşlar, <— Sen a y a k t a u y u y o r s u n ! . , diye takıldılar.

Hiçbirine yüz v e r m e d i m . Öğleyin bir a r k a d a ş ı m , — H a y d i l o k a n t a y a ! dedi.

— K a r n ı m tok, dedim.

S a b a h l e y i n de bişey y e m e m i ş t i m . İ ş t e n a r t ­ maz, d i ş t e n a r t a r . A k ş a m bir simitle nefsimi körl e t t i m . Bir gece ö n c e d e n u y k u s u z o l d u ğ u m için er­ k e n d e n y a t a ğ a girdim. B a ş ı m ı y a s t ı ğ a k o r k o m a z sıfırlar cirit o y n a m a y a başladı. T e k r a r d ü n gece k a l d ı ğ ı m y e r d e n d a l g a geçmeye b a ş l a d ı m .

H a v a d a , saydam, ışıklı bir kelebek gibi bir sı­ fır u ç t u , u ç t u , geldi y ü z ü n ö n ü n e k o n d u . Oldu bin... o n b i n , yüzbin, milyon... Sıfırlar, sıfırlar, sıfırlar...

Bir p a r m a k o y n a t ı ş t a , bir sıfır yapıp, yerine otur­ t u y o r u m . S o n r a onlara, — Uslu d u r u n ! diyorum, b e n öyle haylazlık— 71 —

t a n h o ş l a n m a m . H a y a t t a düzenli o l m a k ş a r t t ı r . H e r sıfır k e n d i yerine, m a r ş , m a r ş ! . .

Sıfırlar k o r k u d a n t i t r e y e r e k yerlerine geçiyor­ lar. Bir k o m u t a n gibi k o m u t vererek sıfırlarıma talim yaptırıyorum: — Hizaya geeel!...

Sıfırlar y a n y a n a diziliyor.

— U y g u n adııım!.. M a r ş . . .

Rap, rap, r a p ! . . .

— Bir, iki, üç, dört, bin, yüzbin, milyon!...

Sıfırlara on d a k i k a m o l a veriyorum, — Sağoool!... diye bağırıyorlar.

Sıfırlara t a l i m y a p t ı r a r a k s a b a h ı e t t i m . Saha­ n a s a l l a n a evden çıktım. Ayaklarım kendiliğinden b a n k a y a g ö t ü r d ü beni. S a n k i bana, b a n k a b a t a cakmış gibi geliyor, y a h u t bankayı sırtlayıp götü­ recekler, p a r a c ı k l a r ı m m ü s t ü n e o t u r a c a k l a r .

O g ü n de peynir ekmekle a k ş a m ı e t t i m . Uyku gözlerimden akıyordu. E r k e n d e n y a t t ı m . G ö z ü m ü y u m s a m da, a ç s a m da olmuyor.

Sıfırlar gecenin içinde göbek atıyorlar, m a m b o oynuyorlar.

B a n k a i k r a m i y e s i n d e n bir a p a r t ı m a n çıkıyor,, a p a r t m a n ı beş yıllık peşin kira, ayrıca h a v a p a ­ rasıyla k i r a y a veriyorum. K e n d i m ucuz bir yerde o t u r u y o r u m . Aklıma geldi, ben bu eve yüzyirmi li­ ra k i r a veriyorum, yazık değil mi? H e m e n y a r ı n sa^ b a h u c u z bir yere t a ş ı n m a l ı y ı m . K e n a r m a h a l l e ­ lerde yirmi liraya bir oda b u l u r u m . Ayda yüz lira b a n a kalır, b a n k a y a y a t ı r ı r ı m . Yılda binikiyüz l i r a eder. On yılda onikibin, yüz yılda yüzyirmibin...

H a v a d a n p a r a işte... Müsrifliğin sırası m ı ?

— 72 —

•

V&HRHHHHHBiH

Yine s a b a h ı e t t i m .

B a n k a n ı n ö n ü n d e n geç­ t i m . A r k a d a ş l a r eskisi gibi benimle a h b a p l ı k e t m i ­ yorlar. A m a n etmesinler. Çay k a h v e ı s m a r l a m a k ­ t a n k u r t u l d u m , d a h a iyi.

Sevgilim telefon e t t i .

K e n d i m için, — B u g ü n gelmedi, dedim.

Oysa o n u n l a evlenecektim. Ama şimdi vazgeç­ t i m . B a n k a y a p a r a y a t ı r d ı ğ ı m d a n beri o n u gör­ m e k i s t e m i y o r u m . Evlilik m a s r a f kapısıdır. Çeki t a ş ı asılmış gibi göz k a p a k l a r ı m k a p a n ı ­ yordu. D o s y a n ı n üzerine başımı k o y u p u y u m a y a h a z ı r l a n ı r k e n sıfırlar, v a r y e t e kızları gibi k a r ­ ş ı m a dizildi. U y u m a k elimde m i !

Uyku h a p ı a l m a y ı d ü ş ü n m e d i m değil... Arka­ d a ş l a r d a n birinde varmış, h â l i m e acıdı, verdi. Uy­ ku h a p ı da etkisiz. O gece, öyle zengin oldum, öy­ le zengin o l d u m ki... S o n r a bir a r a iflâs etmiyeyim mi? B ü t ü n m i l y a r l a r ı m elimden u ç t u gitti. İf­ lâs eden milyonerlerin geleneğine u y u p az k a l s ı n i n t i h a r edecektim.

B a n k a d a k i yüz l i r a m a k l ı m a gelince i n t i h a r d a n vazgeçtim. Yeniden zengin ol­ d u m . Öyle zengin o l d u m ki, d ü n y a y ü z ü n d e k i bü­ t ü n p a r a l a r ı topladım, kimsede metelik k a l m a d ı .

Gazeteciler gelip röportaj yapıyorlar.

— Nasıl zengin oldunuz? Nasıl b a ş a r ı k a z a n ­ dınız?

D o ğ r u s u n u h i ç söyler m i y i m ?

— Çalışmakla... H a y a t a beş p a r a s ı z a t ı l d ı m .

Bir k o n f e r a n s çekiyorum.

Sonra yoksullara iyilik e t m e y e başlıyorum. S ö m ü r d ü ğ ü m i n s a n l a r ı n ç o c u k l a r ı n a b a y r a m hediyesi ç o r a p d a ğ ı t ı y o r u m .

H a s t a işçiler için g ü n d e bir ö ğ ü n piyaz verdiriyo— 73 —

r u m . E l i n d e n t o p r a k l a r ı n ı aldığım köylülere a v u ç avuç t o p r a k d a ğ ı t ı y o r u m . Y a p m a d ı ğ ı m iyilik kal­ mıyor. Herkes b e n d e n «Ne iyiliksever a d a m ! » diye sözediyor.

Gece de iyilik y a p m a k l a s a b a h ı e t t i m . Açlık­ t a n , u y k u s u z l u k t a n a y a k t a zor d u r u y o r d u m . Doğ­ r u b a n k a y a gittim.. C ü z d a n ı m e m u r u n ö n ü n e a t ­ tım, — Versene sen b e n i m yüz liramı!., dedim.

— Hepsini mi, istiyorsunuz? diye sordu.

— Hepsini, hepsini!.-, diye bağırdım, y e t e r be!.. E ş i m d e n d o s t u m d a n oldum, i n s a n l ı ğ ı m d a n oldum, sağlığımdan, m u t l u l u ğ u m d a n oldum... Al­ l a h k a h r e t s i n ! . . . H a y o p a r a n ı n b e n içine...

Sinirlerim iyice bozulduğu için, k e n d i m i t u t a m ı y o r d u m . B ü t ü n b a n k a m e m u r l a r ı yöremi çevir­ di, beni y a t ı ş t ı r m a y a çalışıyorlardı.

— Verelim beyefendi, dediler.

P a r a m ı aldım. Cebimde de seksen l i r a m var­ dı. H e m e n bir l o k a n t a y a k o ş t u m . Ver o n d a n , ver o n d a n , ver o n d a n . . . O r a d a n en lüks otele... Üç g ü n üç gece u y u m u ş u m . Ooooh, d ü n y a v a r m ı ş b e ! . . .

B ü t ü n p a r a m ı ezdim.

Zenginlerin çektiklerini düşünüyorum da, k e n d i h a l i m e ş ü k r e d i y o r u m . Zavallıların uykusuz­ l u k t a n , a ç l ı k t a n , iflâs k o r k u s u n d a n , b a t m a k t a n , hırsız t e h l i k e s i n d e n neler çektiklerini ben bilirim.

Yaşasın z ü ğ ü r t l ü k ! . . .

— 74 —

www.cizgiliforum.com enginel

ARAŞTIRMA

B

İ R h a f t a içinde d ö r t v a k ' a b i r d e n görülmesi, h e m sağlık işleriyle u ğ r a ş a n l a r ı , h e m yö­ n e t m e n l e r i t e l â ş a d ü ş ü r d ü . B u d ö r t v a k ' a d a n son­ r a bir g ü n içinde ş e h r i n a y r ı v e u z a k y e r l e r i n d e n ü ç h a s t a d a h a gelince şaşkınlık b ü s b ü t ü n a r t t ı .

Telefonlar işliyor, h a b e r l e r gidip geliyor, r a p o r l a r yazılıyordu.

Vali, — Bu ne biçim h a s t a l ı k ? diye sordu.

U z m a n yetkisine d a y a n a r a k , — Çok k ö t ü bir h a s t a l ı k , dedi.

H a s t a l ı k g ü n d e n g ü n e yayılıyordu. Bir a y d a o t u z vak'a g ö r ü l m ü ş t ü .

Sağlık işlerinden yirmi kişi bir t o p l a n t ı y a p t ı .

T o p l a n t ı n ı n başkanı, — Bilgi verin, dedi d o k t o r l a r a .

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olan doktor.

— Çok k ö t ü bir h a s t a l ı k , diye t e k r a r l a d ı .

Vali, — Anladık, dedi, y â n i ne k a d a r k ö t ü ?

Doğum uzmanı, — Çok, dedi, o k a d a r k ö t ü ki, i n s a n ı ö l d ü r ü r .

Bir kere d e ö l d ü r d ü m ü a r t ı k k u r t u l u ş y o k t u r .

—

75 —

— Yaaa!.. ö l d ü r ü r h a ?

— Ö l d ü r ü r efendim. H e m de çok k ö t ü öldü­ rür.

Kırkbeş y a ş s u l a r ı n d a bir genç doktor, h a s t a ­ lık yayılmaya başlayınca t ı p ansiklopedisini aç­ mış, bu h a s t a l ı k için yazılan y a r ı m sayfalık yazı­ yı o k u m u ş t u .

— Müsaade buyurulursa hastalık hakkinda gerekli bilgiyi vereyim, dedi. Ç ü n k ü A m e r i k a d a ih­ tisasımı y a p a r k e n b u h a s t a l ı k üzerinde u z u n ça­ lışma y a p m ı ş t ı m .

D o ğ u m m ü t e h a s s ı s ı yaşlı doktor, genç d o k t o r a sert sert baktı, — Siz dedi, i d r a r yolları h a s t a l ı k l a r ı ü z e r i n d e ihtisas y a p m a k için A m e r i k a y a g i t m e m i ş miydi­ niz? İ h t i y a r k u r t , kırkbeşlik genç doktoru kalp beş­ lik gibi b o z m u ş t u . Öyle ya, m e m l e k e t fedakârlık edip, i d r a r yolları h a s t a l ı k l a r ı üzerine i h t i s a s y a p ­ sın diye o n u tâ A m e r i k a l a r a göndersin, o gitsin b a ş k a işler yapsın...

H a s t a l ı k için a y d ı n l a t ı c ı bir bilgi a l a m a m ı ş olan Vali, — A m a n a n l a t ı n , çok r i c a ederim, dedi.

Doktor a n l a t m a y a b a ş l a d ı : — Bu h a s t a l ı ğ ı n üç çeşidi vardır. Denizden ve sineklerden geçer. H a s t a l ı ğ ı n m i k r o p l a r ı lâğımlar­ da olur. Denize dökülen l â ğ ı m l a r d a k i m i k r o p l a r , o r a d a yüzenlere...

Vali, u m u t s u z c a , —. Öyleyse önleyemeyiz, dedi, n a s ı l önleriz bu — 76 —

h a s t a l ı ğ ı ? K o c a ş e h r i n d ö r t bir y a n ı deniz, denizin d e h e r y a n ı lâğım...

G ö z l ü ğ ü n ü sıkıntıyla düzeltti.

Bir çıkar yol b u l u n , der gibi d o k t o r l a r ı n yüzlerine battı. Bir doktor, — Peki, dedi, bu h a s t a l ı k denize akan lâğım­ l a r d a n geliyorsa, bu şehirde l â ğ ı m ve deniz yeni i c a t edilmedi ya... H a l b u k i bu hastalığın a d ı n ı d a h a yeni duyuyoruz.

Kırkbeşlik doktor, h a s t a l ı ğ ı n tarihçesini yap­ tı: — Bu h a s t a l ı k önce A m e r i k a d a görülmüştür, s o n r a l a r ı A m e r i k a d a n Avrupaya geçti. Bilindiği gibi, biz maalesef Amerikayla geç ilişkiye geçtik.

Bu ilişkinin on yıllık bir geçmişi vardır. Her şey bi­ ze A m e r i k a d a n gelmeye başladı. Eh böyle olunca...

Vali a n l a m ı ş t ı , — Evet, dedi, bu k a d a r sıkı ilişkiden sonra...

Pekiy şimdi n e yapacağız? İlâcı yok m u bunun?

Tıb Ansiklopedisinden h a s t a l ı ğ ı öğrenen dok­ tor, — Yok, dedi, d a h a ilâcı b u l u n a m a d ı .

Vali kızdı: ,— Yani, eli kolu bağlı d u r a c a k mıyız?

D o k t o r l a r bakıştılar. En yaşlısı, — Bir a r a ş t ı r m a k u r u l u k u r a l ı m , dediBu öneri yerinde görüldü. O n b i r kişilik bir h e ­ yet k u r u l d u . Heyet ü y e l e r i n d e n biri Amerika'ya bakterioloji ö ğ r e n i m i n e gitmiş ve o k u d u ğ u üniver­ s i t e n i n basketbol t a k ı m ı n d a k a p t a n l ı ğ a k a d a r yük­ selerek, bizi h â l â b a r b a r , fesli, k a v u k l u ve erkekle—

77 —

rimizi d ö r t karılı bilen Amerikalılara m e m l e k e t i ­ mizi t a n ı t m ı ş t ı . Biri v e t e r i n e r d i . . . Biri j a n d a r m a subaylığından emekliydi. Öbürleri de doktor, kimyager, eczacı ve b i r k a ç b ü y ü k h a s t a l ı k geçir­ dikleri için gayet tabiî olarak, bu işle çok yakın­ d a n ilgilenen kişilerdi.

B u k u r u l u n ödevi, hastalığı, m i k r o b u n u , n e r e ­ lerde ürediğini, n e r d e n , nasıl geçtiğini, aşısını, ilâ­ cını, k o r u n m a yollarını a r a ş t ı r m a k t ı .

K u r u l , o g ü n d a ğ ı l m a d a n önce, t o p l a n t ı n ı n başkanı, — Arkadaşlar, dedi, şimdi sizlere çok önemli bir iş düşüyor.

Bir doktor, —. Evet, diye k a r ş ı l ı k verdi, gece g ü n d ü z çalı­ ş a r a k h a s t a l ı ğ ı n b u l a ş m a s ı n ı önlemek.

— Hayır, b u n d a n da önemlisi var. Nedir o, bi­ liyor m u s u n u z ? Gizlilik. Bu işler çok gizli olmalı­ dır. Hiç kimse d u y m a m a l ı d ı r . Ama hiç k i m s e !

Bir doktor, — Evet anlıyoruz, dedi, a r a ş t ı r m a l a r ı m ı z ı ya­ bancıların öğrenmesini istemiyorsunuz.

—. Hayır. Y a b a n c ı l a r öğrensin. Z a t e n sizin bu a r a ş t ı r m a n ı z d a n bişey d e bulacağınızı u m m u y o ­ r u m . A m a boş d u r m a k olmaz, o n u n için boş d u r a ­ cağınıza a r a ş t ı r ı n .

K u r u l d a n birisi, — Yabancılardan gizlemiyeceksek, kimden saklıyalım Beyefendi? diye s o r d u .

— Bizimkilerden. Halk s a k ı n d u y m a s ı n . Siz h a l k psikolojisini b e n i m k a d a r bilmezsiniz. Mem­ lekete böyle bulaşıcı bir h a s t a l ı k geldiğini d u y a r 78 —

l a r s a hepsi b i r d e n h a s t a olur. Nezle olan, başı ağ­ r ı y a n , kirayı veremiyen, kocasiyle k a v g a eden, sevgilisinden ayrılan, r o m a t i z m a s ı a ğ r ı y a n , sınıfta, k a l a n h e p b u h a s t a l ı ğ a t u t u l d u m sanır. B i r telâş, bir p a n i k olur ki, bir d a h a ö n ü n ü alamayız. İ ş t e b u n u n için h a s t a l ı ğ ı n sineklerden, denize a k a n lâ­ ğ ı m l a r d a n geçtiğini kimse d u y m a m a l ı d ı r .

Bu kesin y a s a k e m r i n d e n sonra, ertesi g ü n ça­ l ı ş m a l a r ı n a b a ş l a m a k üzere, bilimsel a r a ş t ı r m a ku­ r u l u dağılmıştı. A m a ertesi gün gazetelerde kıya­ m e t l e r k o p t u . Bir gazete yirmi vak'a g ö r ü l d ü ğ ü n ü yazdı. Memleketimizde ilk görülen bu h a s t a l ı k kor­ k u n ç t u . Mikrobu, bir milimetrenin elli b i n d e biri k ü ç ü k l ü ğ ü n d e y d i . Gazeteler her şeyi h a t t â h a s t a ­ lığın denize a k a n l â ğ ı m l a r d a n bulaştığını bile yaz­ mışlardı.

Y ö n e t m e n l e r i n ve bilimsel a r a ş t ı r m a k u r u l u ­ n u n ilk işi gazetelere yalanlama g ö n d e r m e k oldu. ((Hastalık filân y o k t u r . Ne hastalığı? Denizlerimiz onsekizinde bir genç kız kalbi kadar temiz, saf, ba­ kir ve berraktır.»

Gazeteciler bu k o n u d a konuşmak için Valiyi buldular.

— Yirmi h a s t a varmış, dediler.

Vali, — K ı r k h a s t a n o r m a l d i r , dedi, h a t t â n o r m a l ­ d e n bile az.

— Eskiden h a s t a l ı k hiç yokken a n o r m a l miy­ dik?

Vali kızdı, — Yâni eski idareyi mi beğeniyorsunuz, dedi, — 79 —

elbette y i r m i v a k ' a n o r m a l d i r . B u g ü n d ü n y a n ı n e n n o r m a l m e m l e k e t i olan A m e r i k a ' d a yılda yüzyirmi bin kişi bu h a s t a l ı ğ a t u t u l u y o r . Bizimki o k a d a r az ki, n o r m a l bile değil.

Vali, gazetecilerle bu k o n u ş m a d a n s o n r a bi­ limsel a r a ş t ı r m a k u r u l u n a koştu. K u r u l d a h a yeni t o p l a n m ı ş t ı . Vali, s u r a t ı asık, — Baylar, dedi, ben size gizliliğe u y u n , h i ç bir h a b e r sızmasın, dedim, böyleyken gazeteler h e r şe­ yi yazdı. Şimdi size bir iş düşüyor. Bu h a b e r i çıka­ ranı, yayanı araştırmak!

Bu iş, h a s t a l ı ğ ı iyi e t m e y o l u n u n a r a ş t ı r m a k ­ t a n d a h a eğlenceliydi. Bilimsel A r a ş t ı r m a K u r u l u , b ü y ü k bir m e r a k l a suçluyu a r a ş t ı r m a y a başladı.

Herkes birbirinden k u ş k u l a n ı y o r d u . B u a r a ş t ı r m a çok y o r u c u oluyordu.

Bir y a n d a n da y u k a r d a n , suçluyu b u l m a l a r ı için sıkıştırıyorlardı.

A r a ş t ı r m a y ı b ü y ü k bir hızla y ü r ü t e n b a k t e r i olog bigün, — B u l d u m ! diye bağırdı, b u l d u m a r k a d a ş l a r .

Hepsi m e r a k l a s o r d u l a r : — Neyi? Mikrobu m u ?

— Hayır, suçluyu. Gizli h a b e r i y a y a n ı . . .

— Hangi hain? Kimmiş?

Bakteriolog, — H a s t a l a r , dedi, h a s t a l a r ı n kendileri... Has­ t a l a r a , b u h a s t a l ı ğ ı n gizli t u t u l a c a ğ ı , h a s t a olduk­ l a r ı n ı söylemenin y a s a k o l d u ğ u bildirilmemişti. İ h t i y a r doktor, — Evet, dedi, r a p o r u m u z u h e m e n yazalım.

— 80 —

Çok güzel bir r a p o r yazıldı: « yüksek m a k a m ı n a » .

«Memleketimizde yeni görülen «X» hastalığı­ n ı n m i k r o b u n u , tedavisini, ilâç ve k o r u n m a yolla­ rını a r a ş t ı r m a k için k u r u l a n Bilimsel A r a ş t ı r m a K u r u l u , iki aylık u z u n ve y o r u c u a r a ş t ı r m a s ı n d a n sonra, h a s t a l ı ğ ı n ve bu h a s t a l ı ğ ı n denize a k a n lâ­ ğ ı m l a r d a n geldiği h a b e r i n i y a y a r a k , h a l k ı n h u z u ­ r u n u k a ç ı r a n l a r ı n , h a s t a l ı ğ a t u t u l a n l a r ı n kendile­ ri o l d u ğ u n u m e y d a n a çıkarmıştır.

Saygılarımızla arzederiz.»

Bu r a p o r d a n sonra, işini t a m a m l a m ı ş olan Bi­ limsel A r a ş t ı r m a K u r u l u dağıldı.

— 81

_

F. : 6

AYA G İ D İ Y O R U Z

Y

ALNIZ A m e r i k a ' d a olmaz, bizde de olur. D u ­ yuyoruz ya gazetelerden: A m e r i k a ' d a «Altı P a r m a k l ı l a r Cemiyeti» «47 n u m a r a d a n Büyük K u n d u r a Giyenler Derneği», « K a r ı l a r ı n d a n Herg ü n D a y a k Yiyen K o c a l a r Kulübü» gibi birlikler, dernekler varmış. Bizimi neyimiz eksik o n l a r d a n ? İ ş t e bizde de «Aya Gidecekler Derneği» k u r u l m u ş .

B u d e r n e k t a m b a n a göre. Paris'e, Nevyork'a, de­ ğil, A n k a r a ' y a , İzmir'e bile gidemem.

En u z u n yolculuğum, Şişli - Sirkeci t r a m v a y ı n d a geçer. Hiç bir yere gidemediğime göre, hiç olmazsa a y a gide­ yim. «Aya Gidecekler Derneği»ne üye o l d u m . Aya g i t m e u m u d u n u n sevinciyle eve geldim. Tıka ba­ sa yedik. Tok k a r n ı m a , s o b a n ı n da k a r ş ı s ı n a ku­ r u l u n c a içim geçmiş. Sanki, d e r i m i n a l t ı n d a , et, kemik, k a n boşaldı, içime s a m a n d u m a n ı gibi h a ­ fif bir gaz doldu. İpi k o p a n renkli b a l o n l a r gibi u ç m a y a başladım.

— Uç b a b a torik!...

Yükseldim, yükseldim... Önce odun, k ö m ü r fi­ yatlarının, sonra ev kiralarının, d a h a sonra kara­ b o r s a n ı n ü s t ü n e çıktım.

Yüksel ki yerin bu yer değildir, Dünyaya geliş hüner değildir.

- - 82 —

Bir yüksekliğe ç ı k t ı k t a n sonra, içimdeki gaz­ lar, v ü c u d u m u n delik deşiklerinden sızmaya baş­ ladı. F e l â k e t . . . Bu k a d a r yükseklikten sonra, ikti­ d a r s a n d a l y e s i n d e n d ü ş e n ikbal s a r h o ş u gibi, ka­ çım yere v u r u n c a a y ı l m a k hoş olmazdı... B o r ç t a n , h a r ç t a n öyle de delik deşik o l m u ş u m ki, b i r ayıbı­ mı k a p a s a m , ö b ü r delik açılıyor.

— İ m d a a t ! . . diye b a ğ ı r m a y a b a ş l a d ı m .

— Sık dişini, a y a y o l u n az k a l d ı . . .

— Dişimi s ı k m a k kolay, delikler b ü y ü d ü , sı­ kılmıyor.

Kimseniz y a r d ı m edin, yoksa düşece­ ğim!

— B u r a s ı ay devleti... Y a r d ı m f o n u n d a n size iki çuval v a p u r d u m a n ı gönderiyoruz.

B u y a r d ı m l a birdenbire yükseldim, kendimi a y d a b u l d u m . Çevremi, tıpkı bize benzeyen insan­ l a r aldı.

— Hoş geldiniz!

— Hoş bulduk..

Beni hiç g ö r m e d i ğ i m acaip bir şeye bindirdi­ ler. Göz açıp k a p a y ı n c a y a k a d a r b ü y ü k bir ş e h r e girdik. Ü s t ü n d e «Ay Üniversitesi» yazılı bir bina­ y a daldık. B e n k o n u ş m a k istedikçe a y a d a m l a r ı , — B u r a s ı sizin d ü n y a değil, lâfla geçirecek vaktimiz yok! diye beni tersliyorlardı.

S t a d y u m k a d a r geniş, bir a n f i t e a t r dersaneye girdik. H e r t a r a f tıpkı bizdeki futbol m a ç l a r ı gibi, tıklım t ı k l ı m doluydu. Yalnız onlar, bağırmıyorlar, sessiz o t u r u y o r l a r d ı . Beni k ü r s ü y e çıkardılar.

Profesör kendisini ilgiyle dinleyenlere a n l a t m a y a başladı: — Geçen derslerimizde size a n l a t t ı ğ ı m , d ü n y a — 83 —

www.cizgiliforum.com enginel

h a y v a n l a r ı n d a n birini g ö r ü y o r s u n u z ! Sizlere d ü n ­ y a n ı n k u r u l u ş u n u bir kere d a h a t e k r a r l ı y o r u m .

D ü n y a h a y v a n l a r ı , ayın k e n d i d ü n y a l a r ı n d a n kop­ t u ğ u n u s a n ı r l a r . Gerçek b u n u n tersidir. B u n d a n ellibin ışık yılı önce, a y d a çılgınlar, sapıklar, deli­ ler çoğalmıştı. Yaptığımız t ı m a r h a n e l e r doldu, taş­ tı. Bu sapıklar g ü n d e n g ü n e işi azıtıyorlardı. Da­ h a kötüsü, çocuklarımızın a h l â k ı n ı bozuyorlar, aklı b a ş ı n d a i n s a n l a r ı d a b a ş t a n çıkarıyorlardı.

B u n l a r n e k a d a r t u t u k l a n s a , kapatılsa, b a ş a çı­ kılamadı. D a ğ başlarına, çöllere a t t ı l a r , k a m p l a r a koydular, olmadı.

S o n u n d a bu çılgınlardan, delilerden, ay insan­ l a r ı m temizlemek için, b u n l a r ı , a y d a n ayrı, u z a k bir yere a t m a y ı d ü ş ü n d ü l e r .

Ayın en b e r b a t bir parçasını, boşluğa fırlattık. Bu «dünya» oldu. Bü­ t ü n delileri b u r a y a a t t ı k . Yani d ü n y a , bir t ı m a r ­ h a n e d i r . O z a m a n d a n b e r i onlarla bağımızı kopar­ dık, ilgimizi kestik. Delilerin y a ş a m a s ı için kendi­ lerine zehirli k o k m u ş h a v a lâzımdı. O n u n için d ü n ­ y a n ı n etrafını da h a v a ile kapladılar. Şimdi d ü n ­ yadaki insanlar, havasız yaşıyamazlar.

O z a m a n a k a d a r s ı r a l a r d a sessiz dinleyenler birden ayaklandı, y u m r u k l a r ı n ı b a n a d o ğ r u sıkıp, — Mikrop!.. Mikrop!., diye b a ğ ı r m a y a başla­ dılar.

Profesör d e v a m e t t i : — Ayın t i m a r h a n e s i olan d ü n y a y a bu delileri a t a r k e n , yanlışlıkla a r a l a r ı n a bir k a ç da akıllı ka­ rışmış. Arasıra bu akıllıların çocukları d ü n y a d a g ö r ü n ü r . F a k a t d ü n y a delileri, b u akıllı a d a m l a r ı deli diye t i m a r h a n e y e k a p a r l a r .

84 —

Dinleyicilerin h e y e c a n ı a r t m ı ş t ı , bağırıyorlardı: — Asalım!..

— Keselim!..

O r t a l ı k birden k a r ı ş t ı . Üzerime atıldılar. Gırt­ l a ğ ı m a eller sarıldı.

— Hır, hır, h ı ı r r r ! ...

G ı r t l a ğ ı m d a n son nefesim çıkıyordu.

— Baba, h o r l u y o r s u n ! . . diye biri d ü r t t ü . Gö­ z ü m ü a ç t ı m . S o b a n ı n k a r ş ı s ı n d a u y u y a kalmışım.

E t r a f ı m a b a k t ı m , g ö ğ s ü m e derin d e r i n h a v a y ı çek­ tim: — Oooh, d ü n y a varmış!., dedim.

i — 85 —

GİNA TERZİHANESİ

— B a k kocacığım, b e ğ e n d i n mi elbisemi?

— Güzel.. Çok güzel a m a , şimdilik s e n i n elbi­ seye i h t i y a c ı n yoktu.

— Nasıl y o k t u . . . Bir yere giderken giyecek, 1 iki kişinin a r a s ı n a çıkacak bişeyim var mı?

— Yavrum, d a h a geçen g ü n gri üzerine sarı çizgili elbise y a p t ı r m a d ı n mı?

— Bu m e v s i m d e o giyilir mi n o n o ş u m ?

— K ı r m ı z ı p u v a n l ı var...

— Aman, o n u n m o d a s ı geçti.

— Bir t a n e de k u m l u bej y a p t ı r d ı n .

— H e r elbisenin bir z a m a n ı var. Çok anlayış­ sızsın y â n i . . .

— Değil şekerim, vallahi değil.. Şey meselesi..

— C a n ı m , b e n b a ş k a l a r ı gibi p a h a l ı k u m a ş l a r a l m ı y o r u m ki... Bak, meselâ, b u n u n m e t r e s i k a ç a dersin?

— B i l m e m ki...

—• Söyle bişey...

A d a m d ü ş ü n d ü . Eliyle şöyle bir k u m a ş ı yokla­ dı. Arasıra k u m a ş m a ğ a z a l a r ı n ı n vitrinlerine ba­ kar, etiketleri g ö r ü n c e r e n g i u ç a r d ı . E r k e k k u m a ş — 86 —

lariyle bir o r a n t ı k u r d u .

Karısının üstündekine benzer bir k u m a ş ı n vitrinlerde 43 lira o l d u ğ u n u h a t ı r l ı y o r d u . Karısı, b u k a d a r p a h a l ı s ı n ı alamazdı.

— Yirmi lira mı? diye a t t ı .

Kadın güldü: —; Ayol, n e r d e o k a d a r p a r a ? B e n d e yirmi lira verecek göz v a r mı? Bu, i k i b u ç u k m e t r e l i k bir par­ çaydı. Hepsine onsekiz lira verdim. Sen bilirsin, n a ­ sıl çekişe çekişe pazarlık e t t i ğ i m i . . .

Erkek, k a r ı s ı n ı öptü. O n u n l a ö v ü n ü y o r d u . O g ü n dairede h e r f ı r s a t t a k a r ı s ı n ı övdü. Arkadaşı Melih, — Bizim h a n ı m da pek t u t u m l u d u r , diye baş­ ladı...

Bir o söylüyor, bir ö b ü r ü söylüyordu. Akşam d a i r e d e n iki a r k a d a ş birlikte çıktılar. Bir k u m a ş m a ğ a z a s ı n ı n vitrini ö n ü n d e d u r d u l a r .

— B a k Melihciğim, şu k u m a ş a bak, 49 lira.

Bizim h a n ı m , b u n u n t ı p k ı s ı n ı n i k i b u ç u k metresi­ ni k a ç a alsa iyi... Onsekize a l m ı ş vallahi...

— Bizimki de b u n d a n bir elbise yaptırmıştı.

Metresini beş liraya mı ne almış. Bizimki bir pa­ zarlık eder, g ö r m e . . .

— B e n i m k i de..

— Birader, hiç olmazsa kadınlardan yana ş a n s ı m ı z var.

— Tutumlu kadınlara düşmüşüz...

— Yoksa, bu aylıkla nasıl geçinirdik?

Eve gidince, b o y n u n a sarılıp öpen karısının ü s t ü n d e açık yeşil üzerine koyu yollu b a ş k a bir y e n i elbise g ö r ü n c e k a ş l a r ı n ı ç a t t ı .

— 87 —

— Ayol, ne öyle s u r a t ediyorsun? Alt t a r a f ı oniki l i r a . . . K a r ı n d a n iyi m i ?

— Değil, değil a m a y a v r u m , ya b u n u n dikişi?

Kimbilir k a ç a d i k t i r d i n ?

— Aaaa.. Aşkolsun. Bizim m a h a l l e d e bir Neb a h a t var.

Akşam Kız S a n a t a gidiyor. Eline b i r ikibuçuk v e r d i m mi, o y n a y a o y n a y a dikiyor.

Erkek, k a r ı s ı n ı n işbirliğinden sevinçliydi.

— Güzel o l m a m ı ş m ı y ı m ?

— Çok güzelsin h a y a t ı m .

Dairede b ü t ü n memurlar, Cevat'm etrafına t o p l a n m ı ş l a r d ı . Cevat, h e r g ü n a r k a d a ş l a r ı n a bal­ l a n d ı r a b a l l a n d ı r a o yeri a n l a t ı r d ı .

— Azizim, dikizin zevki b a ş k a oluyor. Ö b ü r iş­ lere benzemiyor. Ne k a d ı n l a r be... Boy boy, biçim biçim, r e n k r e n k . . . H a n g i y a ş t a istersen... D ü n belki a l t m ı ş y a ş ı n d a bir k a r ı seyrettim, on sekizin­ de kıza d e ğ i ş m e m . . . Bizim gibiler için en iyisi b u .

Yoksa bu aylıkla başa mı çıkılır? Vallahi evlen­ m e k t e n iyi...

Hepsi, ağızlarının s u y u a k a r a k Cevat'ı dinli­ yordu. Cevat, a r k a d a ş l a r ı n d a n birini h e r g ü n k a n ­ dırır, o r a y a g ö t ü r ü r d ü . Ama öbürleri Cevat gibi açıkça a n l a t m a z l a r , o r a y a gittiklerini söylemezler­ di. H a t t â bu yıl emekliye a y r ı l a c a k olan H ü s a m e t ­ t i n Bey bile gitmiş, s o n r a bir h a f t a h a s t a y a t m ı ş , dairede alay k o n u s u o l m u ş t u .

Melih a r k a d a ş ı n a , — Ş u r a y a biz de gidelim, dedi.

— D u y u l u r s a k rezil oluruz.

O a k ş a m yine Cevat'la birlikte çıktılar. Cevat, — Öyle fena bir yer değil, diyordu, b a s b a y a ğ ı — 88 —

n a m u s l u müessese... K a d ı n l a r ı n h a b e r i yok diyor­ l a r a m a y a l a n . . . Haberleri olmasa, hiç öyle soyu­ nurlar da dakikalarca dururlar mı?

— K a ç p a r a vereceğiz?

— Deliğine göre... Üst k a t o d a l a r d a k i delikle­ re p a r a d i diyorlar, o r a d a dikiz üç lira. Ben ay son­ l a r ı n a doğru p a r a d i d e n dikizliyorum. Yere boylu b o y u n c a u z a n ı p deliğe g ö z ü n ü u y d u r m a s ı iyi olu­ yor a m a , kuşbakışı bir şey g ö r ü n m ü y o r . En iyi alt­ t a k i o d a l a r d a n dikizlemek.

Ayna gibi...

Oraya lüks k o l t u k diyorlar. Aybaşlarında ikiüç g ü n lüks k o l t u k t a n dikizliyorum.

Tavana bakmaktan bir h a f t a b o y n u m t u t u l u y o r . Bir d e y a n o d a l a r var.

Orası b a l k o n . . . E n r a h a t orası... S a a t i o n lira...

Ben bir kere de b a l k o n d a n dikizledim. Bir de loca­ lar varmış. O r a y a zenginler, yaşlı b ü y ü k a d a m l a r giriyor...

Ayna t e r t i b a t ı yapmışlar. O t u r d u ğ u n yerden, b ü t ü n m a n z a r a y ı t a b a k gibi g ö r ü y o r s u n .

— Bilet kesiyorlar m ı ?

— Bilet olur m u ? M i t h a t P a ş a s t a d y o m u m u ıburası? A v r u p a ' d a biletlisi varmış, h a t t â abon­ m a n k a r t ı a l ı y o r m u ş s u n . . . Bizde n e r e d e o k a d a r ı . . .

Her şey kendimize göre... , Üç a r k a d a ş a p a r t ı m a n ı n merdivenlerini çıktı­ lar. Kılavuz Cevat ö n d e n gidiyordu. Ö b ü r ikisi u t a n d ı k l a r ı n d a n a r k a d a y d ı l a r . Cevat, — K o r k a c a k bişey yok, dedi, iki kapısı var.

Erkekler önden, k a d ı n l a r a r k a d a n işliyorlar.

Cevat, üzerindeki l e v h a d a altın yıldızla «Gina Terzihanesi» yazılı kapıyı açtı. K a p ı n ı n dikiz deli­ ğine bir göz geldiği belli oldu. S o n r a k a p ı açıldı: — Buyurun!..

— 89 —

Üç erkek, içeri girdi., Kapıyı a ç a n k a d ı n sor­ du: — Neresi? Loca mı? B a l k o n d a yer yok. P a ­ z a r a k a d a r b ü t ü n yerler kapalı. L ü k s k o l t u k ister­ seniz, bir kişilik yerimiz var.

Melih, —. Ucuz olsun, diye C e v a t ' a fısıldadı.

Cevat, — Üç p a r a d i , dedi.

K a t ı n içine yapılmış merdivenleri çıktılar. Bu­ r a s ı geniş bir t a v a n arasıydı. Yerlere bir s ü r ü a d a m u z a n m ı ş t ı , h e y e c a n içinde o l d u k l a r ı n d a n yeni ge­ lenlerin f a r k ı n d a olmadılar.

Onları g e t i r e n kadın, y a k a l a r ı n d a n t u t u p , ü ç kişiyi a y a ğ a kaldırdı, — H a d i bakalım, vaktiniz doldu,dedi.

• Üstlerini, b a ş l a r ı n ı d ü z e l t e n l e r d e n biri: — N'olur, beş dakikacık d a h a . . . diye yalvar­ dı.

Kadın hiç acımadan, — S e a n s b i t t i . . . dedi.

Boşalan deliklere, üç a r k a d a ş yere u z a n ı p , göz­ lerini u y d u r d u l a r . Aşağıda k o n u ş u l a n l a r d a duyu­ luyordu.

— Bir m a n t o istiyorum. Bej tüylü.. Bol spor — Peki şekerim..

— Şu m o d e l d e n . . .

— Ah şekerim, çok p a h a l ı . . . Metresi d o k s a n lira... Dikiş... Hepsi senin cici h a t ı r ı n için yediyüz...

D e m e k ki, y a r ı m ş a r s a a t t e n on gün, g ü n d e üç se­ a n s poz vereceksin.

— Pahalı ama...

—

90 —

— Değil v a l l a h i . . . S e n i n v ü c u d u n biçimli de ondan. Başkasına dünyada yapmam. Kurtarmaz nonoşum.

— Pekiy...

— Soyun yavrucum.-— Ç ı k a r çıkar...

— S u t y e n i n i de çıkar. Ö l ç ü n ü iyi alamam s o n r a . . . D ö n şöyle. M a ş a l l a h , n e g ö ğ ü s ! Ş u y a n a . . .

Basenlerin ideal:..

— T e ş e k k ü r e d e r i m , y a r ı n p r o v a y a gelirim.

Başka bir kadın girdi.

— Senin tayyörün hazır yavrucum.

Soyu­ n u n güzelim!

— Çoraplarınızı

da...

— G ü z e l o t u r d u . N e t a y y ö r . B u m a v i üzerine çizgiler b u s e n e n i n m o d a s ı . . Uydu m u cicim?

— Mersi...

A k ş a m e v e g i d i n c e k a r ı s ı b o y n u n a atıldı, ö p t ü : — N a s ı l y e n i t a y y ö r ü m ? B u yıl m a v i çok m o ­ da.. Y a k ı ş m ı ş m ı ? A m a s u r a t a s m a öyle... Bilirsin, n a s ı l p a z a r l ı l c e t t i ğ i m i . . . Ç e k i ş e çekişe p a z a r l ı k et­ tim. İ k i b u ç u K m e t r e l i k b i r parçaydı, kaça alsam iyi? S ö y l e s e m ş a ş a r s ı n . . Ş a ş m a z m ı s ı n ? Vallahi şa­ şarsın... O n d Ö r t l i r a . . . A m a n gül birazcık.. Bizim N e b a h a t ' a d a o n l i r a v e r d i m , güle o y n a y a dikti...

Güzel değil m i ? Y a k ı ş m ı ş m ı k a r ı c ı ğ ı n a ? S e n beni sevmiyorsun v a l l a h i . . .

Erkek, — Seviyorum,...

diye

—

91

inledi.

MUHASEBECİ

B

E C E R İ K S İ Z L İ Ğ İ M İ N ve k ü l t ü r ü m ü n sağ­ l a m kanıtı olarak, • elimde iki resmî belge var; biri E d e b i y a t F a k ü l t e s i Türkoloji, biri de Fel­ sefe b ö l ü m ü diploması. T u v a l e t k â ğ ı d ı n ı n bile ka­ r a b o r s a y a çıktığı bu çağda, elimdeki k a p ı ka­ d a r bu iki diploma kâğıdı, bir çuval dolusu eski Be­ yaz Rus p a r a s ı k a d a r olsun değer taşımıyor. Ap­ tallığımın bu iki belgesi y e t m e z m i ş gibi, bir de dok­ t o r a y a p t ı m , edebiyat d o k t o r u o l d u m .

B e n i m g i t t i ğ i m F a k ü l t e y e gelenlerin çoğu, ya koca b u l m a y a çalışan kızlar, y a d a k ü l t ü r edinmek, b i y a n d a n d a g ö n ü l e ğ l e n d i r m e k için gelen, ü s t t a b a k a n ı n p a r a k a z a n m a y a ihtiyacı o l m a y a n r a h a t gençleriydi. İçimizde b e n i m gibi bikaç t a n e de felsefe d a l ı n d a o k u m a k l a filosof, E d e b i y a t F a k ü l ­ tesinde o k u m a k l a da, edebiyatçı o l u n a c a ğ ı n ı s a n a n eksik akıllılar vardı. Felsefe t a r i h i n d e o k u d u ğ u m u z filosoflarm, edebiyat t a r i h i n d e o k u d u ğ u m u z ede­ b i y a t ç ı l a r ı n hiç birinin ne felsefe b ö l ü m ü n d e , ne Edebiyat F a k ü l t e s i n d e , h a t t â ç o ğ u n u n Üniversite­ de bile o k u m a d ı k l a r ı n ı ö ğ r e n d i ğ i m z a m a n , ben ç o k t a n bu iki diplomayı almış, k e n d i m i işsizlik uçurumuna atmıştım.

— 92 —

www.cizgiliforum.com enginel

Nereye b a ş v u r d u m s a , g ü l ü n ç o l m a m d a n baş­ k a bir işe y a r a m a d ı . K a n t ' ı , D u r k a y m ' ı , Bergson'u bilmiş olmam, hiç bir işe y a r a m ı y o r d u .

Bir z a m a n , a n l a ş ı l m a m ı ş genç bir bilgin d u r u ­ m u n d a yırtık p a b u ç l a s ü r t t ü m d u r d u m . . Spinoza, Laypniç ü s t ü n e geniş bilgim, bir ö ğ ü n bile k a r n ı m ı doyurmama yaramıyordu.

B e n i m gibi olanlar, biz o r t a d a kaldık, d e r k e n öbürleri işin kolayını b u l d u l a r ; t i c a r e t evlerinin vergi ve h e s a p defterini t u t m a y a başladılar.. Gelir vergisi, işimize y a r a d ı . Gelir vergisinden h ü k ü m e ­ t i n ne k a z a n d ı ğ ı n ı bilemem a m a , biz bu yüzden bir odacı k a d a r k a z a n m a y a başladık. Yalnız oda­ c ı l a r d a n bir farkımız vardı, o n l a r a bahşiş f a l a n ve­ rirler, biz yüksek ö ğ r e n i m g ö r d ü ğ ü m ü z d e n b u n d a n d a yoksun kalırdık..

Muhasebecilik k i t a p l a r ı aldım, gelir vergisi k a n u n u aldım. B a ş l a d ı m çalışmaya. Nasıl «defter-i kebir» t u t u l a c a ğ ı n ı , «muzaaf usul» ile, yahut «Amerikan usulü» ile nasıl m u h a s e b e t u t u l a c a ğ ı n ı öğrendim^, B i g ü n K ö p r ü ' d e n geçerken, bir a d a m şöyle bağırıyordu: — Gelir vergisinden m â f o l a n «mahvolan» es­ n a f l a r k u r t u l d u . . . Yeni k a n u n çıktı. Şaşırıp kaldım. Gelir vergisinden m a h v o l a n es­ naf!... T u h a f şey! Yirmibeş k u r u ş verdim, bir t a ­ ne k a n u n s a t ı n aldım. Meğer zavallı satıcı «muaf»ı bilmediği için «Gelir vergisinden m u a f olan esnaf» diyeceğine, «Gelir vergisinden m a h v o l a n esnaf!» diye b a ğ ı r ı y o r m u ş .

— 93 —

O g ü n iş a r a m a k için b i k a ç y e r e d a h a g i t m i ş ­ t i m . E n son g i t t i ğ i m yerdeki a d a m s o r d u : — H a n g i o k u l d a n yetiştiniz?

— T ü r k edebiyatı ile Felsefe b ö l ü m l e r i n d e n . . .

— Yaaaa!...

A d a m önce şaşırdı, s o n r a güldü. B e n i o t u r t t u . İşi de o l m a m a l ı y d ı ki, b a n a N e d i m ' d e n gazeller, Bâki'den, F u z u l î ' d e n kasideler o k u t t u . B o y u n a gü­ l ü y o r d u . Sonra, — Sizi bir yere göndereceğim, dedi.

— T e ş e k k ü r ederim, dedim.

Bir a d r e s verdi.

— O r a d a bir m a d a m vardır, t i c a r e t h a n e işle­ tir. O n a gidin, size iş verir!

Söylediği adrese g i t t i m . Orası bir b a ş k a yerdi.

Sokağın iki y a n ı n d a k i evlerin k a p ı l a r ı n a y a r ı çıp­ lak, ipek p i j a m a l a r l a k a d ı n l a r çıkmış, b i t a k ı m evlerin k a p ı l a r ı n a d a erkekler birikmişti.

B e n i m iş isteyeceğim evin kapısı t ı k l ı m t ı k l ı m doluydu. H e r h a l d e m a d a m ı n t i c a r e t i y o l u n d a ola­ c a k t ı . M e m n u n o l d u m . Kalabalığı o m u z l a y a r a k ka­ p ı y a geldim. D e m i r k a p ı n ı n avuç k a d a r d e l i ğ i n d e n içeri b a k t ı m . B u r a s ı k a d ı n l a r h a m a m ı gibi bir yer­ di. Salonda, m e r d i v e n b a s a m a k l a r ı n d a ipekli iç çamaşırlariyle o t u r m u ş k a d ı n l a r vardı. K a p ı y ı v u r ­ d u m , açtılar. İçeri girdim. Renk, r e n k , boy boy, t ü r l ü t ü r l ü , biçim biçim çıplak k a d ı n l a r ı görünce, d o ğ r u s u u t a n d ı m . Ne y a p a c a ğ ı m ı ş a ş ı r d ı m . İçle­ r i n d e n a ğ ı r sıklet bir k a d ı n beni s a l o n a aldı. Ben oturur oturmaz, o da kucağıma o t u r d u . Halbuki salonda boş sandalyeler vardı. O l d u m olası ağırbaşlıyımdır, — 94 —

—• B a y a n , s u l u l u k t a n hiç h o ş l a n m a m , dedim,.

— P e k i şekerim, beni beğenmedinse, başkası gelsin, dedi.

Sonra, ufaktefek bir k a d ı n a , — Leylâ, b a k seni istiyor, diye seslendi.

O ufaktefek k a d ı n geldi, boynuma sarıldı.

Elimle i t t i m . .

— B e n i m Leylâ'yı falan istediğim yok, dedim.

— Peki, kimi istiyorsun?

— M a d a m Fofo'yu.

B ü t ü n k a d ı n l a r k a h k a h a y l a gülmeye, neşele­ r i n d e n yerlere y u v a r l a n m a y a başladılar. Neden s o n r a içlerinden bir esmer, — Bu da b a ş k a bir çeşit, dedi.

Saçları k a n a r y a s a r ı s ı n a boyalı bir k a d ı n , —• M a d a m Fofo ev sahibi y a v r u m , dedi.

— Biliyorum. B e n . d e ev sahibi ile görüşece­ ğim.

Yine bir g ü l m e d i r t u t t u r d u l a r .

S o n r a hepsi birden, — A n n e ! . . Anneee!.. diye seslendiler.

O d a l a r d a n b i r i n d e n belki yüzelli kilo ağırlığın­ da, h e r bir b a c a ğ ı gövdem kalınlığında, g e r d a n ı m e m e l e r i n i n ü s t ü n e , m e m e l e r i göbeğinin ü s t ü n e , göbeği b a l d ı r l a r ı n ı n ü s t ü n e d ü ş m ü ş , altmışıncı b a h a r ı n ı ç o k t a n geçmiş bir k a d ı n çıktı. Ayakları­ nı sürüye sürüye yürüyordu.

Kolları bileğinden dirseğine k a d a r a l t ı n bileziklerle, p a r m a k l a r ı ışıl ışıl yüzlüklerle doluydu.

K u l a k l a r ı n d a küpeler, b o y n u n d a g e r d a n l ı k vardı. Dişleri h e p a l t ı n kapla­ m a y d ı . Zengin bir p a t r o n u n y a n ı n d a ç a l ı ş a c a ğ ı m için sevindim.

— 95 —

— Ne v a r kızlar? diye sordu.

Sesi, d o l m u ş a r a b a l a r ı değnekçilerininki gibi b o ğ u k ve kalındı. K a h k a h a d a n k ı r ı l a n kızlar beni göstererek, — Seninle g ö r ü ş m e k istiyormuş, dediler, bi­ zimle görüş dedik, beğenmedi. İlle p a t r o n l a görü­ şeceğim diye t u t t u r d u .

B a y a n p a t r o n kızgınlıkla y a n ı m a geldi.. Sesini b ü s b ü t ü n b ü y ü k gemilerin d ü d ü ğ ü gibi kalmlaştırarak, — Sen benimle görüşmeye u t a n m ı y o r m u s u n ? dedi.

— Affedersiniz a m a , b u n d a u t a n a c a k ne var?

Siz de insansınız, b e n d e . . . Şimdi d e m o k r a s i var.

Bir i n s a n isterse p a r t i b a ş k a n ı y l a bile görüşür.

Kızlar h e p birden, — T û û û û , terbiyesiz! diye bağırdılar.

Bayan patrona, — M a ş a l l a h bu k a d a r çok kız yetiştirmişsiniz, d a r ı l m a y ı n a m a ben b u r a y a s u l u l u k için gelme­ dim. İş y a p m a y a geldim. İşimize b a k a l ı m . . . dedim.

M a d a m Fofo, — Benimle mi iş y a p m a y a geldin? dedi.

— Eğer siz k a b u l ederseniz, tabiî... dedim.

S o n r a ben b u r a y a k e n d i l i ğ i m d e n gelmedim. Tav­ siye ile geldim. T a n ı d ı ğ ı m biri gönderdi, bir bil­ dik...

M a d a m Fofo, — Kimleri t a n ı r s ı n ?

K i m l e r i bilirsin? diye sordu.

Beni işe a l m a k için i m t i h a n ediyor s a n d ı m .

— Tâ eski Y u n a n d a n g ü n ü m ü z e k a d a r . Sok-

— m

r a f t a n , Aristo'dan t u t u n , B e r t r a n d Russel'e k a d a r h e p s i n i bilirim, dedim.

— Hep yabancı mı?

— Yerlilerden de bilirim. Nedim, Nabi, Baki...

M e r c i m e k Ahmet, Çizmeci Zati, Şeyh G a l i p . . .

M a d a m Fofo y u m u ş a r gibi oldu, — Aslanım, dedi, a r t ı k ben iş yapmıyorum...

B a k k ı z l a r d a n h a n g i s i n i istersen o n u n l a görüş...

Anlaşıldı, M a d a m Fofo y a ş l a n d ı ğ ı için, işi kız­ l a r ı yönetiyordu.

— B e n i m için hepsi bir, görüşelim, d e d i m . . . İ ç l e r i n d e n ç o p u r yüzlü biri y a n ı m a geldi.

—• G ö r ü ş m e k istediğim k o n u . . . diye söze baş­ l a r k e n kızlar k a h k a h a l a r i y l e beni s u s t u r d u l a r .

— Ayol, b u r a d a görüşülmez. H a y d i o d a m ı z a çıkalım.

—. Neden? B u r a d a da görüşebilirdik... dedim.

— A a a a . . . H e r k e s i n içinde m i ?

—• Gizli değil ki...

Kızlar h e r lâfıma gülüyorlardı. M a d a m Fofo, o b o ğ u k sesiyle h ı r l a r gibi, — Olmaz, o d a y a çıkın! dedi.

T a m m e r d i v e n d e n ç ı k a r k e n M a d a m Fofo, — Bizde p a r a p e ş i n ! dedi.

D e m e k s a ğ l a m müesseseydi.

— T e ş e k k ü r ederim, dedim ç a l ı ş t ı k t a n s o n r a d a a l s a m z a r a r ı yok m a d a m . B e n i m size g ü v e n i m var.

Kızlar bir k a h k a h a d a h a t u t t u r d u l a r . M a d a m , — On lira, dedi.

— Çok iyi, dedim, b e n s a a t ü z e r i n e çalışmayı t e r c i h ederim.

— 97 —

F. : 7

Kızlar k a h k a h a d a n yerlere serilmişlerdi. Ma­ d a m Fofo.

— O s a n a kalmış, n a s ı l istersen... dedi. Şöyle bir a k l ı m d a n h e s a p l a d ı m , g ü n d e ortala­ m a sekiz s a a t çalışırsam, seksen lira p a r a k a z a n a ­ c a k t ı m . İ n a n ı l ı r şey değil!.. A r k a d a ş l a r ı m bu p a r a ­ yı a n c a k bir h a f t a d a alabiliyorlardı.

— Ben gerekirse g ü n d e on s a a t bile çalışırım, h a t t â gece işi de y a p a r ı m , dedim.

Kızlar k a h k a h a d a n boğuluyorlardı.

Madam Fofo, beni bir iyi s ü z d ü k t e n sonra, — Hiç g ö s t e r m i y o r s u n a m a . . . dedi, h a y d i gel benimle!

Z e k â m ı a n l a m ı ş olacaktı ki, M a d a m Fofo kendisi b e n i m l e g ö r ü ş m e k istiyordu.

Merdiveni çıktık. M a d a m ı n b ü r o s u n a gidiyo­ r u z s a n m ı ş t ı m . Oysa, beni bir y a t a k o d a s ı n a aldı.

— Efendim, dedim, görüşeceğimiz mesele...

— B ı r a k meseleyi!..

— İş için sizi r a h a t s ı z ediyorum.

— R a h a t s ı z olur m u y m u ş c a n ı m . . . Ne r a h a t ­ sızlığı? H a y d i s o y u n !

M a d a m beni işe a l m a k için sağlık m u a y e n e ­ s i n d e n geçirecekti h e r h a l d e .

— Hiçbir h a s t a l ı ğ ı m y o k t u r M a d a m Fofo, d e ­ dim, isterseniz d o k t o r d a n r a p o r getireyim.

— B e n d e de h a s t a l ı k yoktur, dedi, h a y d i soyu­ n u n bakalım.

M a d a m y a t a ğ a u z a n d ı . M a d a m Fofo'da, m a b e ­ yincisini y a t a k o d a s ı n a a l m ı ş bir kraliçe h a l i var­ dı. A n l a t m a y a b a ş l a d ı m : — Efendim, biliyorsunuz, şimdi b ü t ü n e s n a f —

98 —

•HBBHHHHHH

gelir vergisine tâbi. B e n m u h a s e b e c i y i m . B ü t ü n m u a m e l e n i z i t u t a r ı m . Gireni çıkanı deftere işle­ rim.

M a d a m Fofo k o c a m a n v ü c u d u ile y a t a k t a n fırladı. Belimin o r t a s ı n d a , O r t a ç a ğ d ü ş m a n kalele­ r i n i n k a p ı l a r ı n ı k ı r m a k için k u l l a n ı l a n «Koç başı» gibi bir ağırlık d u y d u m , s o n r a d a k e n d i m i merdi­ venin a l t ı n d a b u l d u m .

A m a M a d a m Fofo hiç de k ö t ü kalbli bir ka­ d ı n değilmiş. Beni h e m e n işe aldı. Şimdi M a d a m F o f o n u n evinde defter t u t u y o r u m . M a d a m Fofo'n u n sermayesi de çok, işleri de iyi. B a n a a y d a yüzelli lira veriyor.

S a b a h sekizden gece on ikiye k a d a r çalışıyo­ r u m . Bazı m u a m e l e l e r i deftere işlemiyoruz. Artık b u k a d a r ı n ı d a b ü t ü n t i c a r e t h a n e l e r yapıyor. Ka­ çak çalışan kızlar da v a r ... İşler o k a d a r çok ki, edebiyat ve felsefeyle uğ­ r a ş a c a k pek v a k i t b u l a m ı y o r u m . Arasıra Mevlânan m Mesnevisini, N e d i m ' i n Divanını o k u y o r u m . Ge­ celeri de Russo'yu, A d a m S m i t h ' i , K a n t ' ı , D e k a r t ' ı okuyorum.

Diplomalarım yatağımın başucunda, d u v a r a asılı.

Yalnız şu M a d a m Fofo hiç de iyi bir k a d ı n de­ ğil vallahi. E l i m d e n g ü n d e şu k a d a r m u a m e l e ge­ çiyor da, b a n a bişey k o k l a t m ı y o r l a r .

Bal t u t a n p a r m a ğ ı n ı y a l a r derler, ben h â l â a v u c u m u yalıyo­ rum.

—

99 —

BİR \ H L ÂK DERSİ

B

İR sınıfta öğrencilere a h l â k dersi veriliyor: — Ahlâk, çok iyi bişeydir çocuklar. E ğ e r bir i n s a n ahlâksız olursa çok fena olur.

— Öğretmeniiim!

—i Ne var?

— Şu Çetin'e b a k s a n ı z a !

— S u s u n ! İ n s a n , a h l â k sahibi olmalı. Ahlâ­ k ı n iyilikleri o k a d a r ç o k t u r ki... s a y m a k l a bitmez.

Bir i n s a n ahlâksız olursa çok fena olur.

— Ne olur ö ğ r e t m e n i m ?

— Ne olacak, h e r k e s o n a ahlâksız a d a m , der.

K ö t ü şeydir ahlâksızlık. O n u n için a h l â k l ı olmalı.

Ahlâkın iyi bişey olduğu ş u r a d a n da belli ki, okul­ l a r d a ders diye o k u t u l u y o r . Öyle değil m i ? K ö t ü bişey olsaydı h i ç size öğretir miydik?

Sonra ah­ lâk... n e d e m i ş t i k ? , — İyi bişey demiştiniz?

—. Evet, iyi bişeydir. Neden derseniz? Şura­ d a n da belli ki iyi bişey olduğu, b ü t ü n b ü y ü k a d a m l a r hep, a h l â k ı n iyi bişey o l d u ğ u n u söylemiş­ lerdir.

— Öğretmeniiim!...

— Yine ne var? Ne oldu?

—

100 —

— A l t a n ' a bişey söyleyin, a r k a d a n tekmeliyor.

— ı S u s u n çocuklar. B a k ı n size k i t a p t a n ahlâ­ k ı n n e o l d u ğ u n u o k u y o r u m : «Ahlâk, t o p l u m k u r a l ­ larına, gelenek ve göreneklere aykırı d a v r a n m a ­ m a k , y a s a l a r a karşı gelmemek, demektir.» Anla­ dınız değil m i ? Çevrenizdeki çoğunluk, büyükleri­ niz n e yapıyorsa, siz de öyle y a p a c a k s ı n ı z . Kalk b a k a y ı m S u n a y . K a r a b o r s a c ı l ı k n a s ı l bişeydir? i — Çok iyi bişeydir ö ğ r e t m e n i m .

— Çok iyi mi?

— Tabiî. Ahlâk k u r a l l a r ı n a u y g u n d u r öğret­ m e n i m . Ç ü n k ü bir t o p l u m d a ç o ğ u n l u ğ a aykırı dav­ r a n m a k ahlâksızlık olur. O n u n için iyi a h l â k s a h i p ­ leri h e p k a r a b o r s a c ı o l d u ğ u n d a n . . .

— O nasıl söz?

— Vallâ öyle ö ğ r e t m e n i m . K a s a p , bakkal, kö­ m ü r c ü , m a n a v , hepsi k a r a b o r s a yapıyorlar. Bizim bir t a n ı d ı ğ ı m ı z var, çok zengin a d a m . B a b a m , o n u n k a r a b o r s a yaptığını söylüyordu. Geçenlerde o n l a r a misafir gitmiştik. O a d a m da b a n a «her bi­ şey a h l â k l a elde edilir» dedi. B ü y ü y ü n c e çok ah­ lâklı olacağım.

Boyuna a p a r t ı m a n l a r ı m olacak.

B a b a m gibi ahlâksız a d a m g ö r m e d i m .

— Sus!.. İ n s a n b a b a s ı n a . . .

— Söylerim tabiî... Evin k i r a s ı n ı bile veremi­ yor.

— O t u r yerine!.. Çocuklar, hiç bir z a m a n a h ­ lâk k u r a l l a r ı n ı n dışına çıkmayın.

— Öğretmenim!

— Söyle Ergun.

— B e n i m bir a m c a m var. «Hep bu a h l â k yü­ z ü n d e n iki* y a k a m bir a r a y a gelmedi» diyor. B e n a h l â k s ı z olacağım.

-— 101 —

www.cizgiliforum.com enginel

— S u s bakayım. Ahlâksız o l u r s a i n s a n a son­ ra ne derler? Haa?... Hep b e r a b e r söyleyin baka­ yım, ne derler?

— Ahlâksız derler.

— G ö r d ü n ü z m ü ? İ n s a n ı n isterse milyonları olsun, ahlâksız o l d u k t a n s o n r a n e y e y a r a r ?

— R a h a t eder ö ğ r e t m e n i m !

— İ n s a n ı n vicdanı r a h a t olmalı. B ü t ü n b ü y ü k a d a m l a r h e p ahlâklıydı.

— Eskidenmiş o ö ğ r e t m e n i m . Bizim m a h a l ­ lede bir büyük a d a m var. Üç t a n e K a d i l l â k a r a b a ­ sı var. P a m u k Kralı, h e m d e . . .

— B e n size b ü y ü k a d a m diyorum. Yâni bü­ yük bilgin, büyük d ü ş ü n ü r , b ü y ü k s a n ' a t ç ı . . . Me­ selâ S o k r a t . . .

— Sokrat'ı t a n ı y o r u m ö ğ r e t m e n i m .

—> Tabiî tanırsınız.

— Bizim t a r a f t a d ü k k â n ı var, elbise temizle­ yicisi... A m a o k a d a r çok zengin değil. O n d a n d a h a ahlâklı n e l e r var...

— B e n size eski Y u n a n Filozofu S o k r a t ' ı söy­ l ü y o r u m . Sokrat, Aristo, Galile gibi ahlâklı o l u n !

— Öğretmenim, yâni o Sokrat dediğiniz a d a m , bizim t a n ı d ı ğ ı m ı z bir d e m i r t ü c c a r ı A h m e t Bey var, o n d a n d a h a m ı ahlâklıymış?

— Ç o c u k l a r ! Ahlâkın p a r a y l a p u l l a ilgisi yok.

T a r i h t e öyle iyi a h l â k l ı i n s a n l a r v a r d ı r ki, a ç l ı k t a n ölmüşlerdir. A m a a h l â k l a r ı n a leke s ü r m e m i ş l e r d i r .

— Ö ğ r e t m e n i m , y â n i bu a h l â k iyi bişey değil galiba...

— Çok iyi şeydir. Ahlâklı i n s a n doğru bildiği şeyi k o r k m a d a n söyler.

—

102 —

—• Ama b e n i m bir d a y ı m var, d o ğ r u y u söyle­ m i ş diye p a r t i d e n kovmuşlar.

—. O b a ş k a şey... Ben size siyaset söylemiyo­ r u m , a h l â k ı a n l a t ı y o r u m . Söyle b a k a y ı m Oğuz, ya­ l a n n a s ı l bişeydir?

— Çok iyi bişeydir ö ğ r e t m e n i m . Eğer y u t t u rabilirsen çok iyidir. Evde y a l a n söylemesem h e r g ü n d a y a k yerim.

— Ben size ne d e d i m ? İ n s a n b ü y ü k l e r i n i ör­ nek almalı...

—• İyi ya ö ğ r e t m e n i m . Ablam a n n e m e ya­ l a n söylüyor, a n n e m d e b a b a m a . . . B a b a m d a ala­ caklı geldi mi, k e n d i n i evde yok dedirtiyor.

— Gık d ı ş a r ı ! Çık! Terbiyesiz!.

— Öğretmenim siz demediniz mi ahlâklı a d a m doğru söyler diye...

— O t u r y e r i n e . . . Çocuklar, a h l â k son derece iyi bişeydir. Hepiniz a h l â k l ı olmalısınız. Örneğin, birisine bir söz verdiniz mi, ne olursa olsun, sözü­ nüzü tutmalısınız.

— Ama ö ğ r e t m e n i m , b a b a m söyledi a m a adı­ n ı u n u t t u m , birisi varmış, h a y a t ı u c u z l a t a c a ğ ı m demiş...

— Sus b a k a y ı m . . . Ü s t ü n e d ü ş m e y e n işlere ka­ r ı ş m a ! . . . Ç o c u k l a r ! Ahlâk gibi iyi bişey y o k t u r . Ah­ lâk üzerine yazılan k i t a p l a r ı okursanız, şaşırır ka­ lırsınız. P e y g a m b e r l e r bile söylüyor. Siz d a h a mı iyi biliyorsunuz? Ahlâk çok, a m a çok iyi bişey­ dir. O k a d a r iyidir ki... Ahlâk çok iyi şeydir. Vallahi billahi çok iyi şeydir, n a m u s s u z u m çok iyidir.

«Zırrrr!» Paydos zili çalar, ö ğ r e t m e n a l n ı n d a ­ ki terleri siler, — O o o o o h ! . . . çeker. _ 103 —

DURUP BAKAN ADAM

Y

ARIM s a a t e r k e n gelmişim. K ö p r ü ü s t ü n e çıktım. İ n s a n a r a s ı r a böyle başıboş s a a t l e r a r ı y o r doğrusu. Her g ü n koşar a d ı m ö n ü n d e n ge­ çip gittiğimiz yerlerin hiç f a r k ı n d a bile değiliz.

Dirseklerimi k ö p r ü p a r m a k l ı ğ ı n ı n başlığına daya­ dım.

L i m a n d a k i canlılığı seyrediyorum. K a y ı k t a taze taze balık t a v a s ı yapıyorlar, sıcak y a r ı m ek­ m e ğ i n a r a s ı n a koyup, satıyorlar. B a ş k a bir ka­ y ı k t a şeftali, ü z ü m satılıyor. D u b a l a r ı n ü s t ü n d e b a l ı k avlıyorlar. S a ğ y a n ı m a birisi d a h a geldi. O d a dirseklerini dayadı. Boğaz'a, A d a l a r a v a p u r l a r kalkıyor. D o l m u ş m o t o r l a r ı , m a v n a l a r , ç a t a n a l a r , i s t i m b o t l a r geçiyor. .

Sol y a n ı m a da biri gedi, a r k a d a n iki k i ş i . d a h a geldi.

S a r a y b u r n u ' n a a k ı n t ı öyle çarpıyor ki, s a n k i Sarayburnu, denizde giden b ü y ü k bir g e m i n i n burnu.

A r k a m d a n i t m e y e başladılar. B a ş ı m ı çevirdim.

Beş on kişi yığılmış, sağıma, s o l u m a da t o p l a n m ı ş ­ lar.

G ü n e ş i n b a t t ı ğ ı bu s a a t t e , karşı kıyıdaki evle­ rin h e r p e n c e r e c a m ı n d a bir g ü n e ş yanıyor.

—

104 —

— Ne varmış?

— Bilmem.

— Neye t o p l a n m ı ş l a r ?

Arkamdakiler, s a ğ ı m d a solumdakiler k o n u ş u ­ yor. M a r t ı l a r a b a k ı y o r u m . M a r t ı l a r h a v a d a dönü­ yor.

— J e t u ç a ğ ı değil mi?

— B u l u t l a r a girdi.

— M ü s a a d e edin de, çocuk da baksın.

— Ne z a m a n gelecekmiş?

— Kim? — Krala bakmıyor musunuz?

— H a a a . . . K r a l değil mi?

— Efendim, ne itiyorsun?

— Kim itti yahu?... Baksana, a r k a d a n daya­ nıyorlar.

K a l a b a l ı k gittikçe a r t t ı .

— M u h a l e f e t i n k u d r e t i n e bak, beyim, i k t i d a r p a r t i s i n d e n biri gelseydi bu k a d a r k a l a b a l ı k o l u r muydu?

— A m m a y a p t ı n ? Bu gelen m u h a l i f değil ki...

Yaşar bey geliyor y a h u . . .

— Yaşar bey mi? M ü s a a d e edin de, b e n çıka­ yım.

— K a r d e ş i m , y ü k l e n m e öyle...

— Pardon...

— İtmeyin yahu!...

— K i m itiyor b e ! . . .

— K a ç gemiymiş?

— Ne k a ç gemisi?

— A a a a . . . H a b e r i n yok m u ? En b ü y ü k A m e ­ r i k a n filosu geliyor...

—. 105 —

— — — Sonra işte...

Yaaa!.., Pekiy, h a b e r i n yok da neye geldin?

B e n g e l m e d i m k a r d e ş i m . Akıntıya kapıldık. d a ö n ü m ü z t ı k a n d ı , b u r a y a takıldık kaldık

— O ğ l u m , biraz b a ş ı n ı şu y a n a çeksene!..

— Şu k ü ç ü ğ ü ö n e alın da, o da görüversin, se­ vaptır.

— — —.

— —

İ t m e y i n y a h u . . . Gebe k a d ı n var...

K r a l m o t o r l a mı gelecek?

S a n m a m . Z ı r h l ı y a biner.

K a r ı s ı da v a r m ı ş değil mi?

Karısı d e n m e z . Koca K r a l be!.. Kraliçe de­

— — — mışlar.

Çek şu d i r s e ğ i n i ! . .

Boğulan olmuş mu?

K u r t a r m ı ş l a r , iyi ki yine l i m a n d a çarpış­ Açıkta olsaydı, ikisi de b a t m ı ş t ı .

nir..

— Deniz kazası tarihte...

— ÖfffL .adamsın!..

çok fenadır birader. Biz bir

Çekil

arkamdan!

Ne

utanmaz

— N a m u s u n a mı d o k u n d u k ? . . Pek o k a d a r titizsen kralı m o t o r d a k a r ş ı l a s a y d m .

— Terbiyesiz!.

— Sensin.

— Çek elini d i y o r u m .

— Balık değil m i ? Lüfer mi t u t u y o r l a r ?

— Ne balığı y a h u ? Balık için bu k a d a r kala­ balık birikir mi?

—. Nedir peki?..

—

106

—

—• Yeni gemi y a p t ı ya bizim t e r s a n e . İ ş t e o g e m i n i n tecrübesi yapılacak.

— A m m a gemi!.. M o t ö r ü A l m a n y a d a n , m a k i ­ n e s i A m e r i k a ' d a n , boyası İ t a l y a ' d a n . . .

— Olsun. Eskiden o k a d a r ı n ı da y a p a m a z d ı k ya...

— Şişşşt.. Geliyorlar galiba!..

— K i m geliyor?

— Ay, h a b e r i n yok m u ? Bu k a d a r millet, as­ l a n l a r ı m ı z ı bekliyor.

Dünya şampiyonu oldular ya... Güreşçilerimiz A v r u p a ' d a n v a p u r l a geliyor.

— Öff!.. Nedir bu sıkış sıkış... Açılın, biraz nefes alayım.

— Aşkolsun p e h l i v a n l a r ı m ı z a , o n l a r da olma­ sa, işimiz bitik.

Bitürlü kendimi kalabalıktan kurtaramıyo­ r u m . H a l k yığıldıkça yığıldı. A r t ı k itiş, kakış...

Her k a f a d a n bir ses çıkıyor.

— N u t u k verecek b a ş k a yer b u l a m a m ı ş mı k u z u m ? K ö p r ü ü s t ü n d e d e n u t u k verilir miymiş?

— Sen hiç Cafer beyi dinledin m i ?

— Hayır.

— Dinle de gör. Neredeyse şimdi gelir.

— Ne t o p l a n m ı ş l a r o r a d a ? Sinek kâğıdı mı sa­ tılıyor?

— Yok teyze. Gazeteler yazdı ya... h a n i Sarı­ şın B o m b a gelecek diye.

— O mu gelecek? A m a n göreyim.

—• Beşon d a k i k a s o n r a gelir. Gemiyle karşıla­ m a y a gittiler. B u r a d a n geçecek.

— A m a n d i k k a t et kardeşim, böyle kalabalık­ t a yankesiciler d a l a r a r a y a .

—

107 —

— İ s t a n b u l ' a H a r e k e t O r d u s u n u n girişini h a ­ t ı r l a r mısınız? O z a m a n da böyle k a l a b a l ı k t ı .

—. B e n İ s t a n b u l ' a Millî K u r t u l u ş O r d u s u n u n girişini h a t ı r l ı y o r u m . Ne kalabalıktı, iğne a t s a n , yere düşmez. Eh, o z a m a n da bu k a d a r k a l a b a l ı k vardı. Bu k r a l h a z r e t l e r i n e r d e n geliyor?

— K r a l değil, C u m h u r b a ş k a n ı y m ı ş .

— K a r d e ş i m , ne i t i p d u r u y o r s u n . Gelince h e p göreceğiz.

— A r k a d a n i t i y o r l a r vallahi..

— F e n e r b a h ç e y i y e n e r b u n l a r , değil mi?

— Kimler?

— Brezilya t a k ı m ı gelecek ya.. Millet o n u bek­ liyor.

— Brezilya t a k ı m ı mı?

— Ayağıma b a s t ı n b e ! K ö r m ü s ü n ?

— Bu geçit r e s m i ne z a m a n olacak?

— Şimdi geçerler. B a k s a n a millet bekliyor.

— Ne b a y r a m ı y ı m ş bu?

— Çocuk b a y r a m ı .

— Y a v r u k u r t l a r ı m ı z geçecek mi ?

— Tabiî...

— Biraz d i k k a t l i ol be k a r d e ş i m .

— Affedersiniz.. İ n s a n gibi b a k m ı y o r l a r ki...

— Siz g ö r d ü n ü z m ü ?

— G ö r d ü m , şu t a r a f a d o ğ r u u ç t u . S o n r a şu öküz başı b i ç i m i n d e k i b u l u t var ya... O n u n içine girdi, kayboldu. ı — B u u ç a n d a i r e l e r n e r d e n geliyor a c a b a ?

M e r i h t e n mi?

— U ç a n daire değil ki, u ç a n p u r o . . .

—

108 —

ı — i İşte, i ş t e ! . . .

— Aaaa... B a k ı n ! . . A m m a da gidij-or!..

— Vay anasını..

— Yahu, o u ç u r t m a be!.. İ p i n i k o p a r m ı ş gidi­ yor.

Ezile, çiğnene, k a l a b a l ı k t a n sıyrıldım. Trafik d u r m u ş , k ö p r ü n ü n ü s t ü m a h ş e r gibi kalabalıklaşmıştı. Polisler d ü d ü k ö t t ü r ü y o r , yol a ç m a y a çalışı­ yorlardı, k a n t e r içinde kalmışlardı. Kolonyel şap­ kalı bir polise yaklaştım, — Affedersiniz, ne var? dedim.

— Bilmem.. Ya K r a l geliyor, ya bir futbol t a ­ k ı m ı , dedi. S o n r a d ü d ü ğ ü n e asıldı: — P ı r p ı ı r r r r ! . . Çekilin şöyle y a h u ! . . .

—

109

—

FUHUŞLA MÜCADELE

Gazetelerden: «Şehrimizde film yıldızlığı gibi parlak vaadlerle kandırılan ve baştan çıkarılan kızların sayısı bir­ kaç bini bulmaktadır. Biz birlik olarak kendi üye­ miz bulunan genç kadınlardan bazılarını bu ajan taklaklarına bizzat müracaat ettirerek suçüstü yapmak için, gerekli hazırlıklarımızı tamamladık.

Bu hususta Emniyet Müdürlüğü, kadın elemanları ile bizi destekliyecektir•.»

K a d ı n l a r Birliği B a ş k a n ı

Kadınlar Birliği toplantısında: — Arkadaşlar, ö n c e d e n aldığımız bir k a r a r a , göre, biliyorsunuz...

— Hangisi? H a n g i k a r a r o? O k a d a r k a r a r al­ dık ki, i n s a n ı n a k l ı n d a mı kalıyor?

— M ü s a a d e ederseniz söyliyeyim...

— A m a n kardeş, s a n a söyleme diyen v a r mı?— Şu filmciler meselesi. G e n ç kızları film ar­ tisti yapacağız, diyerek...

—

110 —

www.cizgiliforum.com enginel

— F i l m dediniz de a k ı m a geldi. Siz «Bakire Aşkı»nı g ö r d ü n ü z m ü ? A m a n n e film...

— H a n ı m l a r , r i c a ederim, söyleyim m i ?

— Söylersen söyle ayol...

Sen söylersen biz s u s a r mıyız s a n ı y o r s u n . . .

— Bazı a h l â k d ü ş k ü n l e r i , genç kızları yıldız yapacağız diyerekten k a n d ı r ı y o r l a r .

— Yazıklar olsun...

— Ne yalancı erkekler v a r şu d ü n y a d a . . .

— Bir defa az kalsın ben de yıldız o l a c a k t ı m .

Ama öyle çok değil, az bişey...

—. Şimdi a r a n ı z d a yıldız o l m a y a gönüllü v a r mı?

«Hep kaldırırlar.

birden ayağa kalkarlar. Ellerini havaya Başkanın kürsüsünü çevirirler.)

— Ben varım!

— Bu y a ş t a n s o n r a seni yıldız y a p a r l a r mı?

— Beni seçmezsen darılırım vallahi..

— S a n a k a r a k t e r rolleri gider.

— Öyle ya... F i l m d e k a y n a n a da lâzım.!

— Anlaşıldı. D e m e k ki hepiniz bu hayırlı işe isteklisiniz.

— Ama ben figüranlık i s t e m e m !

— Baş rol vermezlerse d ü n y a d a o y n a m a m !

— ı Ben acıklı filmde o y n a r ı m . . . Aşkî olmalı...

—• Ben danslı filmlere bayılırım. Bir step y a p ­ sam, a ğ z ı n açık kalır!

— B a y a n l a r ! Yanlış anlaşıldı s a n ı r ı m . Biz bu meseleyi önce de g ö r ü ş m ü ş t ü k : a r t i s t olacak de­ ğiliz!

— Yalancıktan mı?

— 111 —

— Maksadımız, a r t i s t a c e n t e l e r i n i n g e n ç kız­ l a r ı nasıl...

— Ben vazgeçtim! \ — A a a a . . . İ s t e m e m . Ben sahici a r t i s t l i k zan­ nettim!

— B e n i m a d ı m ı silin!

— Hiç kimse istemiyor m u ?

— Beni yazın!... Ben isterim.

* Bir

film

şirketi

Rejisör — G ö r d ü n

yazıhanesinde: mü

kadınları?..

Prodüktör — S a b a h gelenleri mi? İ ç l e r i n d e işe y a r a r p a r ç a yok.

Rejisör — Değil c a n ı m . Gazeteler ne yazıyor, "baksanıza!..

Bir kadın — Ne v a r m ı ş gazetelerde?

Rejisör — K a d ı n l a r Birliği...

(Hepsi g a z e t e n i n e t r a f ı n a ü ş ü ş ü r .

Havadisi «okurlar.)

Kadın yıldız — Ay, h i ç güleceğim y o k t u .

Fotoğrafçı — H a h h a h h a h ! ! . .

Prodüktör — T a m a m ! . . Arkadaşlar, b u n d a iş var. İyi iş çıkarabiliriz şimdi. Y a v r u m G ü l p e r i , al eline bir kâğıt, söylediklerimizi yaz. «Artist a r a n ı ­ yor! Yeni çevrilecek beş yerli film için, yıldız ol­ m a y a meraklı, h e r y a ş t a k a d ı n aranıyor.»

A l t ı n a adresimizi yaz. H a s a n , oğlum, h e m e n • g a z e t e l e r e koş, i l â n ver.

• —- 112 —

kadın

Emniyet polis

Müdürlüğünde : memur):

(Sivil

komiserle

bir

— Meliha h a n ı m !

—• B u y u r u n k o m i s e r bey.

— Size çok ö n e m l i bir görev çıktı.

— Yine bir ü f ü r ü k ç ü mü yoksa?

— Hayır.

— Gizli evlerse...

— Değil.. Bu, t a m sizin b a ş a r a c a ğ ı n ı z bir iş.

A r t i s t a j a n l a r ı varmış...

— Evet... evet...

— F i l m ç e v i r m e k için artist a r ı y o r l a r m ı ş .

— Evet k o m i s e r i m .

— M ü r a c a a t edeceksiniz.

— Sahi mi?

— Artist olacaksınız.

— A m a n , ne iyi...

— G e n ç kızları d ü ş ü r m e k için...

—. İyi bir rol verseler bari...

— R o l ü n ü z çok ö n e m l i . Bu a d r e s e m ü r a c a a t edeceksiniz.

— Sizin tavsiye e t t i ğ i n i z i söylerim.

— G e n ç kızları n a s ı l kandırdıklarını, h a n g i y o l l a r l a . . . Anlıyorsunuz, değil mi?

— A h ! . . . Y a r a b b i m ! . . Teşekkür e d e r i m efen­ dim — B a k ı n g a z e t e d e k i ilâna! Bu i l â n bir t u z a k .

— Tabiî... Tabiî k o m i s e r bey, a h , acıklı film olsa...

— G ö r e y i m sizi.

113

—

F. : 8

— Hiç m e r a k etmeyin. Baş ü s t ü n e ! Şimdi, h e ­ m e n gidiyorum.

• Film yazıhanesinde: Bir bayan — Gazetedeki ilânınızı g ö r d ü m de efendim. K ü ç ü k y a ş t a n b e r i a r t i s t l i ğ e k a r ş ı . . . A h bilseniz öyle bir m e r a k ı m v a r d ı r ki.. H a t t â bir za­ m a n gazeteye yıldız m ü s a b a k a s ı n a r e s m i m i gön­ d e r m i ş t i m , h a k k ı m ı yediler.

Prodüktür — Evvelce oynadınız mı?

Bayan — M e k t e p m ü s a m e r e l e r i n e ç ı k a r d ı m . Öyle alkışlarlardı ki, görmeyin. T a k l i t de y a p a r ı m .

Yapayım mı? ( K a d ı n polis g i r e r ) : Kadın polis — B u r a s ı değil mi efendim? Ar­ t i s t arıyorrrruşsunuz... Affedersiniz... birdenbire...

O k a d a r şeyim ki.. Yani... K a l b i m h e y e c a n d a n k ü t k ü t atıyor..

Prodüktör -— Şöyle b u y u r u n ! H e y e c a n l a n a c a k bişey yok. Bir kere a l ı ş m c a y a k a d a r . Alıştınız mı pişersiniz. Şöyle gelin de rejisör m u a y e n e etsin. Öl­ çülerinize baksın.

Bayan — B e n i m ölçülerim gayetle m u n t a z a m dır.

Kadın polis — Belli!.. Allah için...

Bayan — Göğüslerimi B r i g i d a ' n ı n k i n e benzeti­ yorlar.

Kadın polis — B a n a M a r l i n M e l â h a t derler.

Bakın!...

Rejisör — L ü t f e n eteğinizi... Biraz d a h a . . . G ü zeeel!...

—

114 —

Bayan — Neresi güzelmiş!.. Hiç mi güzel ba­ c a k görmedik?

Rejisör — Beliniz? H ı m m m . . İyi.

Bayan — B e n i m belim çok incedir. Basenle­ rim...

Rejisör — Göğüsler de m ü k e m m e l . . . Enfes!..

Bayan —• B e n i m k i l e r t a k m a değil a m a reji­ sör bey... Vallahi t a k m a değil, k e n d i m i n . B a k ı n ! .

Rejisör — Bir kere d e n e m e k lâzım. Fotojeni­ nizi d e n e m e k lâzım.

Bayan — B e n i m fotojeniğim ü s t ü n e y o k t u r .

K e n d i m i m e t h e t m e gibi o l m a s ı n a m a , k a ç kişi ba­ n a r e s i m d e n âşık oldu.

Kadın polis — F o t o ğ r a f l a r ı m d a , o l d u ğ u m d a n d a h a d a güzel ç ı k a r ı m .

Prodüktör — Şimdi sizin kaydınızı yapsınlar.

Bayan — Ne kaydı?

Prodüktör — Adınızı deftere geçireceğiz. L ü t ­ fen y i r m i beş lira kaydiye veriniz.

Kadın polis — Verelim.

Bayan — B u y u r u n ! . .

Prodüktör — S o n r a gider, bizim fotoğraf s t ü d ­ y o s u n d a resimlerinizi çektirirsiniz. Artistik pozlar olacak. Önden, a r k a d a n , y a n d a n , y u k a r ı d a n , aşa­ ğıdan...

Kadın polis — S o n r a ?

Bayan — Ne z a m a n oynıyacağız?

Prodüktör — Evvelâ t e c r ü b e filmi çevirecek­ siniz. Eğer beğenirsek, muvaffak olursanız, o za­ m a n sizi m e m l e k e t i m i z i n m e d a r ı iftiharı bir yıldız yapacağız.

Bayan — Ah Y a r a b b i m !

—

115 —

t

Kadın polis — Çok t e ş e k k ü r ederim.

Bayan — Rejisör bey, size h u s u s î bir şey söyliyeceğim.

Kadın polis — B e n de söyliyeceğim. Gizli..

• (Rejisörle b a y a n , y a n o d a y a girerler.)

Bayan — Bu k a d ı n a h i ç g ü v e n m e y i n ! Bir defa b a c a k l a r ı çok çirkin, değil mi? Beli de k a i m . Ne­ dir o göbek?

Rejisör — Yok, göbeğine diyecek yok m a ş a l ­ lah.

Bayan — Siz bilirsiniz. Size bişey d a h a söyli­ yeceğim a m a . . .

Rejisör — Söyleyin, söyleyin!

Bayan — Eğer o k a d ı n a rol vermezseniz söyle­ r i m . O k a d ı n v a r ya... Vallahi billahi sizi h a b e r ve­ recek. Anladınız mı? Ben, s a n a t a ş k ı n a . . . ya., sa­ n a t aşkı için.. ( P r o d ü k t ö r l e k a d ı n polis a r a s ı n d a ) : Kadın polis — Beyefendi, b e n m ü k e m m e l rol y a p a r ı m . C a n ı m istediği z a m a n h ü n g ü r h ü n g ü r a ğ l a r ı m . S o n r a da -hiç y o k t a n k a t ı l a k a t ı l a güle­ r i m . H e m acıklı rollere gelirim, h e m k o m i k rolle­ re...

Prodüktör — B a n a ne söyliyecektiniz?

— E ğ e r b a ş r o l ü b a n a verirseniz.. Vereceksiniz değil mi? Ne olur, o k a d ı n a vermeyin. Ç ü n k ü o...

— Evet?...

— Ç ü n k ü o, b u r a y a b a ş k a şey için geldi.

— Y a a a . . . T e ş e k k ü r ederim. İkinize de rol ve­ receğim..

— Ah ne iyi, ne iyi!..

—

116 —

BİZİM SOKAĞIN FENERİ

B

İ Z İ M sokak halkı, milletvekili seçimlerinin d ö r t yılda bir o l m a s ı n d a n şikâyetçi.

Bir milletvekili torpilimiz mi var, dayımız, a r k a m ı z var da o n d a n m ı ? Ne gezer...

S o k a ğ ı m ı z d a n bir milletvekili mi çıkaracağız?

Ne m ü n a s e b e t . . . Bizim s o k a ğ a milletvekili ne gi­ rer, ne de girse bir d a h a çıkabilir. İ l k i n otomobili işlemez, t r a m v a y işlemez, v a p u r işlemez, a r a b a iş­ lemez, k a t ı r bile işlemez. İşleyecek ne v a r s a bizim s o k a k t a işleyemez. Bu s o k a k t a n geçeyim demeyin, cebinizdeki s a a t bile işlemez. H a t t â bu b ü y ü k şe­ h i r d e böyle bir sokağı gören m e d e n î a d a m ı n beyni bile işlemez.

K a t ı r ı n bile işleyemediği bizim s o k a k t a n , biz işleriz. T a k u n y e l i kızlar, y a l ı n a y a k çocuklar işler.

Ne yapalım, bizim sokak işte, a t s a n atılmaz, sat­ s a n satılmaz, işlemeyip de ne y a p a c a k s ı n ? . .

Bizim sokak halkı, şimdi b o y u n d a n b ü y ü k iş­ lere kalkmış, çizmeden y u k a r ı çıkıyor. D ö r t yılda bir seçim istemiyor.

— Yahu, dedim, siz k ü m , seçim kim, millet­ vekili k i m . . .

Gel de a n l a t . A n l a r l a r mı? H a k l a r ı da var, el—

117

b e t t e a n l a m a z l a r . Ne olacak, k a t ı r ı n bile işleyemediği yolda işliyorlar.

— Peki, dedim, d ö r t yılda bir değil de, sekiz yılda bir mi seçim yapılsın?

— Hayır, dediler, d a h a çabuk, d a h a sık ...

— İki yılda bir mi?

— Yok c a n ı m . . . Her gece, k a r a n l ı k b a s t ı mı, milletvekili seçimi de yapılsın...

Eeeeh, dedim, s a ğ l a m bizim sokak h a l k ı t o p ­ t a n çıldırdı.

Bizim sokak bir acayiptir, hepimizin u ç a n ku­ şa bile b o r c u m u z var.

Evsahipleri evden kovar.

Alacaklılar h e r g ü n kapıya d a y a n ı r . K a p ı k a n a t ­ l a r ı n d a s ü t ç ü n ü n , s u c u n u n , e k m e k ç i n i n çakı ile, kalemle, tebeşirle çetele y a p a c a ğ ı boş yer k a l m a ­ m ı ş t ı r artık. K u ş l a r l a b e r a b e r u y a n ı r , öğleye ka­ d a r alacak-verecek kavgası ederiz. Öğleden ikin­ diye k a d a r a n a l a r çocuklarını döver. İ k i n d i d e n ak­ ş a m a k a d a r çocuklar birbirini döver Ocakta k a v r u l a n soğan kokusu, d e d i k o d u l a r a karışır. Bu a r a d a k a d ı n l a r birbirleriyle, a k ş a m d a n s a b a h a ka­ d a r d a kocalarıyla kavga ederler. D ü n y a y ü z ü n d e savaş bitmiş, k i m i n u m u r u n d a . . .

Bizim s o k a k t a savaş bitmiyecek.

Uzatmayalım efendim, bizim sokak h a l k ı bu k a d a r dert, m i h n e t , g a m , k a s a v e t a r a s ı n d a çıldır­ dı, dedim.

— Y a h u a r k a d a ş l a r , hiç h e r gece seçim o l u r mu? İş b e n i m bildiğim gibi değilmiş. Mesele şu: Bi­ zim sokağın b a ş ı n d a bir fener vardır. Y a l a n söyle­ mesini sevmem. Bizim s o k a ğ ı n b a ş ı n d a fener yok—

118 —

t u r , fenerin a d ı vardır. Ç ü n k ü c a m ı yok, çerçevesi yok, l â m b a s ı yok, y a n i bir fenerde olması gereken ne varsa, o n l a r ı n hiç biri yok, yalnız bir d e m i r sı­ r ı k . . . A m a dil alışkanlığı, biz o n a fener deriz.

Bizim s o k a k t a o t u r a n l a r ebenced b u fenerin sokağı a y d ı n l a t a c a ğ ı n ı a k ı l l a r ı n a bile g e t i r m e m i ş ­ lerdir. Köşe b a ş ı n a kakılı bu d e m i r kazık bir süs gibi o r a d a d u r u r . Ç o c u k l a r ı n d a eğiencesidir. B u d e m i r kazığın tepesine bir k a r g a k o n m a y a görsün. Ç o c u k l a r ı n t a ş l a r ı n a hedef olur.

Bu feneri k i m y a p t ı ? Bir h a y ı r s a h i b i mi, bir h a y ı r cemiyeti mi, devlet mi, h ü k ü m e t mi, bele­ diye mi? Orası bizce bilinmez. Ne z a m a n yapıldı, Nemize gerek...

Yalnız, b u g ü n y a r ı n a r a m ı z d a n eksik olacak bir a y a ğ ı ç u k u r d a i h t i y a r l a r ı n riva­ y e t i n e göre b u fener S u l t a n R e ş a d ' m t a h t a çıktığı gece y a n m ı ş .

S o n r a M e ş r u t i y e t t e de biriki gece yanmış. Sonra Cumhuriyet ilân olunduğu z a m a n y a n ı p y a n m a d ı ğ ı p e k belli değil. Bir k ı s m ı y a n d ı , bir kısmı y a n m a d ı diyor. Şimdi bir de bizim s o k a k h a l k ı n ı dinleyelim.

Bir ihtiyar, — Hani, dedi, bir seçim o l m u ş t u ya geçenler­ d e . . . İşte o g ü n k ü bizim fenere cam, çerçeve takıl­ dı, l â m b a kondu, o gece h a v a g a z ı y a n d i . S o k a ğ ı m ı z şenlendi. O g ü n b u g ü n d ü r de y a n d ı ğ ı yok.

Meseleyi çok ş ü k ü r a n l a y a b i l d i m . Bizim so­ k a k t a k i fenerin y a n a b i l m e s i için, bizim s o k a k h a l ­ kı, seçimlerin h e r gece, k a r a n l ı k l a r b a s ı n c a yapıl­ m a s ı n ı istiyor. D o ğ r u s u b e n d e h a k verdim.

(1946 d a M a r k o p a ş a ' d a ç ı k m ı ş t ı r ) .

—

119

www.cizgiliforum.com enginel

78 SANTİMLİK ARSA KES !

K

AÇ gecedir u y k u s u z d u m . Çok ç a l ı ş m a k t a n sinirlerim bozulmuş, u y k u m v a r a m a b i t ü r lü u y u y a m ı y o r u m . .

Sinir d o k t o r u n a g i t t i m .

— G ü n d e k a ç s a a t çalışıyorsun? dedi.

— O n a l t ı ile yirmi s a a t arası, dedim. İnanmadı.

— Y o r g u n s u n , dedi, n e d e n bu k a d a r çalışıyor­ sun?

Cevap yerine i ç i m d e n herife sövmek geldi. Bu da lâf mı yâni?.. Keyfimden ç a l ı ş m ı y o r u m ya...

Sinir yatıştırıcı ilâçlar, u y k u h a p l a r ı verdi. Hiç bi­ ri yaramadı. Yatağa uzanıyorum, t a m dalacakken, biriken üç aylık ev kirası a k l ı m a geliyor. O n d a n sonra uyuyabilirsen uyu.

B a ş l ı y o r u m h e s a p l a r a . . . 360... yirmibeşini çı­ kar., sıfırdan beş çıkmaz, a l t ı d a n bir alırız, veririz, eder o n . . . o n d a n beş ç ı k a r s a beş kalır. D ö r t t e n iki çıkarsa iki kalır.. Üç aşağı.. 325... 96 d a h a . . . Beş, altı d a h a onbir.. Bire bir, elde v a r bir.

Hesabı a k l ı m d a n d o ğ r u l t a m a y m c a , h a d i ya­ t a k t a n fırlıyorum. B u sefer k â ğ ı t ü s t ü n d e hesapla—

120 —

r a başlıyorum. Bir u y k u h a p ı d a h a a l ı y o r u m . Uy­ k u m gelir gibi o l u n c a y a t a ğ a u z a n ı y o r u m . T a m dalacakkeeen, a y d a 10 lira k o y s a m bir k e n a r a diyo­ r u m , yılda ne eder?.. Şu ev kirası ö l d ü r ü y o r beni..

Başımızı sokacak bir d a m sahibi o l a m a d ı k ş u d ü n ­ yada.

B ü t ü n bir h a f t a , beş s a a t y a u y u d u m , y a uyu­ m a d ı m . Uykusuz geçen d ö n d ü r c ü g ü n ü n gecesi ar­ tık d u r a c a k h a l i m k a l m a d ı . Elime gazeteyi a l d ı m .

Okurken u y u m a k istiyordum.

Birinci sayfada bir h a v a d i s g ö r d ü m : «Taksim'de bir a r s a 4 m i l y o n l i r a y a satıldı.»

D ö r t milyon lira... Arsa 1624 m e t r e k a r e imiş..

Dört m i l y o n u 1624'e bölmeye k a l k t ı m .

Hesapsız a d a m o l d u ğ u m h a l d e h e s a b a çok m e r a k l ı y ı m d ı r .

A r s a n ı n m e t r e karesi, 2500 liraya geliyor.

Acaba, d e d i m k e n d i k e n d i m e , b e n b u a r s a y ı a l m a y a k a l k s a y d ı m . . . H a ? . . . D ö r t milyon lira. B e n ne k a z a n ı y o r u m ayda?.. Beşyüz.

K a r ı m geldi, — U y u ş a n a a r t ı k ! . , diye y a l v a r m a y a başladı.

• — ı Git b a ş ı m d a n ; g ö r m ü y o r m u s u n , h e s a p ya­ pıyorum!., diye tersledim.

Ayda beşyüz... Dişimi sıksam sıksam, ne biriktirebilirim?

Hiç bişey b i r i k t i r e m e m ya.. Neyse...

H e r ay yüz liracık bir k e n a r a koysam, yılda eder 1200 lira. On yılda 12000, yüz yılda 120.000 lira!..

Bin yıl d a h a yaşasam, h e r a y d a d i ş i m d e n t ı r n a ­ ğ ı m d a n 100 liracık a r t t ı r s a m , 1 m i l y o n ikiyüz b i n lira. Yine h e s a p yok.

Ne o l u r s a olsun, bu a r s a y ı a l m a y a n i y e t e t t i m .

Horozlar ö t m e y e başladı.

—

121 —

Bende b u h e s a p m e r a k ı eskidir. Lisedeyken de, hiç d u r m a d a n , yemeden, i ç m e d e n koşsam, aya, güneşe, m e r i h e k a ç milyon yılda gidebileceğimi he­ saplardım.

Y a p t ı ğ ı m h e s a p l a r a göre; güneşe y ü r ü y e r e k gitmek, b u a r s a y ı s a t ı n a l m a k t a n d a h a kolaydı.

S a b a h oldu, b e n h â l â h e s a b ı n içinden çıkama­ dım. Üçbin yıl y a ş a s a m bile olmuyor. Bu sefer he­ sabı değiştirdim. Ayda k a z a n d ı ğ ı m beşyüz liraya hiç d o k u n m a s a m , h e p s i n i b i r i k t i r s e m . . . Ne olur?

H e s a p k i t a p , t a m 666 yıl d a h a y a ş a m a m , çalış­ m a m gerekiyor. B u h e s a p d a olmadı. Ü s t ü s t e iki u y k u h a p ı d a h a aldım, y a t a ğ a u z a n d ı m .

Aklım fikrim a r s a d a o l d u ğ u için gözüme u y k u girmiyor ki... T e k r a r k a l k t ı m .

G ü n d e 16 s a a t yerine 24 s a a t çalışıp aylık ka­ z a n c ı m ı b i n liraya ç ı k a r s â m , b u n u n d a bir kuru­ ş u n a d o k u n m a d a n biriktirsem. Efendime söyliyeyim, bu a r s a y ı a l m a k için, bu t a r i h t e n s o n r a 333 yıl d a h a y a ş a m a m gerekli...

Kızım y a l v a r m a y a başladı: — Babacığım, u y u ş a n a ! . . Ne olur...

— Defol!., diye o n u p a y l a d ı m .

Arsayı a l a m a z s a m u y u y a m ı y a c a ğ ı m . Bu sefer h e s a b ı t e r s y a n d a n t u t t u m . Ayda k a ç b i n lira ka­ z a n m a l ı y ı m , kaç bin lira biriktirmeliyim ki, bu ar­ sayı s a t ı n alabileyim? Ayda 2 b i n lira biriktirsem 167 yıl y a ş a m a m gerekli.

H a y Allah cezasını versin!.. B i t ü r l ü arsayı ala­ mıyorum.

Kendikendime, —

122 —

—• Bak, bu arsayı a l a n l a r da i n s a n , diyorum, çalışmış, k a z a n m ı ş , işten a r t m a z d i ş t e n a r t a r , de­ m i ş . . . Hayır, h e m işten, h e m d i ş t e n a r t a r d e m i ş . . .

Oooofff!.. Ne demişse demiş işte!

Dört milyonu saymış, a l m ı ş arsayı...

— Bir h a p d a h a alır mısın?

Bir u y k u h a p ı d a h a y u t u y o r u m . M i d e m ecza dolabına döndü.

— Hadi, n ' o o o l u r s u n u y u c a n ı m !

— G i d i n b a ş ı m d a n be!..

Peki, b u d ö r t m i l y o n u s a y a n a d a m , b u p a r a y ı nasıl k a z a n d ı ? Haydi al s a n a yeni bir h e s a p daha...

Arsaya d ö r t milyon verdiğine göre, geriye en az bir d ö r t m i l y o n u d a h a kalmıştır, sekiz milyon...

B u a d a m necidir?.. B a r e m d e e n yüksek derece­ li m e m u r olsa, a y d a alsa alsa 1500 lira alır. D ö r t m i l y o n u b i r i k t i r m e s i için, m a a ş ı n a hiç d o k u n m a ­ d a n , 276 yıl, m a a ş alması gerekir.

H a y Allah k a h r e t s i n , k a f a m ç a t l a y a c a k .

Bu adam, olsa olsa doktor olur. D o k t o r l a r çok kazanır.

H e r m u a y e n e d e n o t u z lira alsa...

— S a b a h oldu, birazcık yat..

— K a f a m ı k a r ı ş t ı r m a y ı n d i y o r u m size!...

G ü n d e on kişi m u a y e n e etse, üçyüz lira eder.

Ayda d o k u z b i n . . . B u n u n a l t ı b i n i n i bir k e n a r a koy­ sa... Bir d o k t o r u n bu arsayı alabilmesi için, 67 yıl d o k t o r l u k e t m e s i gerekir... Hayır, bu a r s a n ı n sa­ hibi d o k t o r d a olamaz. T ü c c a r olsa, h e r a y ortala­ ma onbin kazansa... olmuyor be!

— Beşinci gecedir uykusuzsun...

Biraz u z a n , belki u y u r s u n .

B a ş ı m ı y a s t ı ğ a koyuyorum, gözlerimi y u m u y o — 123 —

r u m . Uyuyabilirsen uyu.. H a h , b u l d u m . Bir i n s a n r a n d e v u evi işletse... Elinde fıstık gibi beş kız ser­ mayesi olsa. H e r kız g ü n d e yüz k â ğ ı t getirse, beş kere yüz, beşyüz... O t u z kere beşyüz, a y d a o n b e ş bin... Kirası, masrafı, h a r c ı , elde kalır diyelim ki, on bin. Yılda yüzyirmi b i n . . . O t u z yılda... T u h , Al­ l a h k a h r e t s i n , r a n d e v u c u l u k bile y a p s a m yine a r ­ sayı a l a m ı y o r u m .

Kaçakçılık y a p s a m . . . Bu d ü ş ü n c e u y g u n geli­ yor, y a t a k t a n fırlıyorum. Hesap k i t a p , bu da olmu­ yor.

K a f a m d a yeni bir d ü ş ü n c e şimşek gibi çaktı.

Ceplerimi k a r ı ş t ı r d ı m , on iki b u ç u k lira var.

— Sizde ne k a d a r var?..

K a r ı m d a n beş, ç o c u k l a r d a n iki lira çıktı. E d e r hepsi o n d o k u z b u ç u k lira... Ş a r t değil a r s a n ı n h e p ­ sini a l m a k , p a r a m ı n yettiği k a d a r ı n ı alırım. Arsa­ n ı n m e t r e karesi 2500 lira o l d u ğ u n a göre, bir m e t ­ re k a r e a l a m a m . D e s i m e t r e karesi 25 lira eder.

D e s i m e t r e karesini de a l a m ı y o r u m . S a n t i m e t r e ka­ resi eder 25 k u r u ş . B e n d e var, o n d o k u z b u ç u k li­ r a . . . Cebimdeki p a r a y l a 78 s a n t i m e t r e k a r e a r s a alabilirim. S a a t e b a k t ı m , s a b a h a d a h a iki s a a t var.

S a b a h e r k e n d e n giderim, — Kes, s u r d a n b a n a 78 s a n t i m e t r e l i k bir ar­ s a ! . . . derim,.

Evdekiler y a l v a r m a y a b a ş l a d ı l a r : — H a y d i uyu.. Biraz u y u ! . .

78 s a n t i m e t r e karelik toprak.. Ebedi u y k u m a y a t m a k için u z a n s a m , k e n d i a r s a m a sığamıyorum, b a c a k l a r ı m ı , k o m ş u n u n ebedî i s t i r a h a t g â h m a giri124 —-

yor. Arsayı alıp, a y a k t a d u r m a k t a n b a ş k a ç a r e yok..

K a r ı m a , çocuklara, — Size yer yok, dedim. Size yer yok.. B e n ken­ dime, b u d ü n y a d a a n c a k a y a k l a r ı m ı b a s a c a k bir t o p r a k p a r ç a s ı b u l d u m . H a d i defolun!.. Siz de ken­ di başınızın çaresine b a k ı n ! . .

— Uykusuzluk b a ş ı n a v u r d u ! . , diye söylene­ rek, korkuyla çekildiler.

Size de salık veririm; şu d ö r t m i l y o n u n a s ı l kazanabileceğinizi, k a ç s a n t i m l i k a r s a alabileceği­ nizi, bir de siz hesaplayın. S o n r a leblebi gibi u y k u h a p ı y u t a r s a n ı z . Ve.. Akıl h a s t a n e s i n i n 8 n u m a r a ­ lı k o ğ u ş u n d a sizinle b u l u ş u r u z . Ben k a p ı n ı n y a n ı n ­ daki yatakta yatıyorum.

—

125 —

GEL DE ANLAT Yollar tamir edildiği için dolmuş arabaları, genelevlerin bulunduğu sokaktan geçiyordu.

S

O F Ö R ' ü n y a n ı n d a onbir, oniki y a ş l a r ı n d a bir erkek çocuk v a r d ı . B e n de ç o c u ğ u n ya­ n m a o t u r d u m . A r k a d a b i r erkek, bir genç v e bir yaşlı k a d ı n l a bir de k ü ç ü k kız çocuğu var. K o n u ş ­ m a l a r ı n d a n b u d ö r t k i ş i n i n bir aile o l d u k l a r ı a n l a ­ şılıyor; baba, a n n e , iki ç o c u k ve b ü y ü k a n n e . . . İ k i çocuk da çok m e r a k l ı . Kız, d u r m a d a n soruyor. Oğ­ l a n k e n d i s i n e söz sırası g e l m e y i n c e kızıyor. O da geriye d ö n ü p , «Baba şu n e , bu ne?» diye d u r m a ­ d a n soruyor.

T a k s i m ' d e n a r a b a s a ğ a saptı, a r a s o k a k l a r d a n geçiyoruz. Bir a r a sokak d a h a . . . D e r k e n efendim, o sokağa girmiyelim m i ? H a n i , şu sokak c a n ı m . . .

Herkes bilir de a d ı n ı s ö y l e m e k istemez. K a d ı n l a ­ r ı n geçmediği, evli e r k e k l e r i n geçmek isteyip ge­ çemediği, y a d a gizli gizli geçtikleri, bekârlann geçmek istemedikleri h a l d e , geçtikleri sokak... İ ş t e o sokak... Evlerin ö n ü t ı k l ı m tıklım.

E r k e k yolcu çok k ö t ü kızdı. Şoföre çıkıştı: — Geçecek b a ş k a y o l b u l a m a d ı n mı? Şoför, a d a m d a n d a h a çok kızdı: — 126 - -

— Ne y a p a l ı m ? Biz istiyerek mi geçiyoruz yâ­ ni?.. Allah Allah... B ü t ü n yolcular d a s o r a r : B u ­ r a d a n niye geçiyor m u ş u z ? K e y f i m d e n . . .

Bu sefer kadın, k o c a s ı n a s o r d u : — Ne v a r bu s o k a k t a Bey? A d a m başını iki y a n a sallayıp «Lahavle» çeki­ yor.

— Ne v a r Bey, söylesene c a n ı m . . . Şoför d u r m u y o r ki, b o y u n a söyleniyor: — Belediye ö b ü r yolları t a m i r ediyor i ş t e . . .

Trafik polisi, a r a b a l a r ı n b a ş k a y o l l a r d a n geçmesi­ n i y a s a k e t t i . Gazeteler cayır cayır yazdı o k u m a d ı ­ nız m ı ? A r a b a l a r b u r a d a n geçecek.

Adam, —• Anladık, y e t e r ! dedi.

Yol d a r bir y a n d a n , k a l a b a l ı k bir yandan, önde de bir t ı k a n ı k l ı k var, bindiğimiz a r a b a t a k ı l ­ dı kaldı. İki m e t r e gidiyoruz, beş d a k i k a d u r u y o ­ ruz, yine iki üç m e t r e gidiyoruz, yine beş d a k i k a . . .

B u sefer i h t i y a r k a d ı n d a m a d ı n a s o r u y o r : — Ne v a r o ğ l u m bu s o k a k t a ? Bişey mi v a r ?

Adam, — Hey Yarabbi, gel de a n l a t . . . diye söyleni­ yor. G ö r m ü y o r m u s u n a n n e , d a h a n e olacak? Bi­ şey değil, çok şey var. «İnsen inilmez, d a h a kötü» diyor a d a m . «Öy­ le de bir yere geldik d u r d u k ki...»

— Yahu sür şunu!

—• Nasıl s ü r e y i m beyim, u ç a y ı m m ı ? Ö n ü t ı k a ­ lı, a r d ı tıkalı.

5 n u m a r a l ı evin ö n ü n d e d u r m u ş u z . K a p ı d a k i ­ ler, delikten içerdekilerini gözetlemek i ç i n birbiri­ n i itiyorlar.

— 127 —

G e n ç kadın, — B u r a d a p a z a r var galiba, diyor.

— D e m e k perşembe p a z a r ı b u r a d a k u r u l u y o r muş...

G e n ç kadın, — Bir perşembe p a z a r ı da bizim o r a d a k u r u ­ luyor, diyor.

A d a m a bakıyorum, b o n c u k b o n c u k terlemiş.

B u s ı r a d a k a d ı n galiba evin t a b e l â s ı n ı o k u m u ş : — A a a a ! diye bir çığlık atıyor.

Kocası, I— A a a a ya, diyor, â, ya... Şimdi a n l a d ı n ı z mı neresiymiş!.

Kız çocuğu, b ü s b ü t ü n m e r a k l a n ı p , — Ne v a r Anne? Bişey mi oldu? diye soruyor.

— Hiç.. Hiç kızım.

K a d ı n ı n yüzü kıpkırmızı olmuş. İki m e t r e d a h a ilerliyoruz. Ö n ü n d e d u r d u ğ u ­ m u z evden bir a d a m , y a r ı y a r ı y a k a p ı ö n ü n d e t o ­ p a r l a n a r a k m e r d i v e n l e r d e n iniyor. K a l a b a l ı k evin k a p ı s ı n a h u r r a ediyor. Bağırıyorlar: — Aç u l a n ! . .

— Açsana be!..

A d a m ı n k o r k t u ğ u b a ş ı n a geliyor. D u r m a d a n h e r şeyi s o r a n oğlan, — Baba, ne yapıyorlar b u r a d a ? diyor.

Adam, —• Okul, oğlum, diye cevap veriyor.

— A m m a kalabalık okul B a b a . . . Ne okulu Ba­ ba?

— Gel de a n l a t . . . Okul işte. B a s b a y a ğ ı okul.

G a l i b a s a n a t okulu.

— 128 —-

www.cizgiliforum.com enginel

Bu sefer kız, — A m m a da b ü y ü k öğrenciler v a r B a b a bu okulda, diyor. Bıyıklı bıyıklı a d a m l a r .

Oğlan, — A m a k ü ç ü k l e r i de var, diyor.

Baba, ben b ü y ü y ü n c e b u o k u l a giderim.

Annesi, —• S u s ! diye paylıyor, şoför efendi h a d i s i n e canım!

— Ö n ü m ü z tıkalı b a y a n .

Oğlan, — Neden? B e n o k u m ı y a c a k m ı y ı m ? Ben bu o k u l u i s t e r i m ! diye t u t t u r u y o r .

Bu s ı r a d a evin b i r i n i n kapısı a r a l a n ı y o r . Ço­ c u k l a r içerdeki k a d ı n l a r ı görüyorlar.

— Aaa, kızlar da v a r m ı ş . Anne, b ü y ü y ü n c e b e n de bu o k u l a geleceğim.

— Ağzını k a p a s e n ! Terbiyesiz!

•—• Neye A n n e ? İ k i ü ç m e t r e d a h a ilerliyoruz. Ö n ü n d e dur­ d u ğ u m u z evin k a p ı s ı n d a n ş i ş m a n bir k a d ı n çıkı­ yor. Eli belinde, eve y ü k l e n e n l e r e avazı çıktığı ka­ d a r bağırıyor: — L a n hergeleler! P a t l a d ı n ı z mı be!.. Beş da­ kika bekleşeniz geberir misiniz? Çocuklar d u r m a d a n s o r u y o r l a r : —• Baba, bu k a d ı n ö ğ r e t m e n mi?

— A m m a da azarlıyor koca a d a m l a r ı . . .

H â l â işin f a r k ı n d a o l m a y a n yaşlı k a d ı n , — Ayol bu ne biçim m e k t e p böyle, diyor. Kos­ koca k a r ı l a r . . . A a a a d e s t u r u n , h i ç böyle m e k t e p g ö r m e d i m . Üniversite midir, n e d i r ? B u r a s ı n e ü n i ­ versitesi?

— 129 — F. : 9

İhtiyar kadının damadı, arabada oturup otu­ r u p kalkıyor.

— Gel de a n l a t , gel de anlat., diye söylenip duruyor.

Genç kadın, annesinin kulağına, b u soka­ ğın h a n g i sokak o l d u ğ u n u söyler söylemez, koca­ k a r ı b a r b a r bağırıyor: — Şoför efendi, ayıp değil mi s a n a ? D ö n ç a ­ buk, ç a b u k diyorum,. Ayol şu rezillere b a k bir k e r e , sokak o r t a s ı n d a d u r m u ş p a z a r l ı k ediyorlar.

— Sus a n n e ! . .

— S u s u l u r m u imiş?

Herkesin n a m u s u var ayol...

A r a b a biraz d a h a ilerliyor. Kız çocuğu evler­ d e n b i r i n i n açık k a p ı s ı n d a n içerideki y a r ı s o y u n u k k a d ı n l a r ı görünce, — H a m i n n e , a n l a d ı m b e n , diyor. B u r a s ı b a l e okulu...

O ğ l a n düzeltiyor: — Bale m a l e değil b e ! J i m n a s t i k okulu. D e ­ ğil mi B a b a ?

Baba, n e diyeceğini ş a ş ı r m ı ş . Kocakarı, — İ n e l i m ! . , diye t u t t u r u y o r .

Damadı, — A n n e sus! diye d u r m a d a n paylıyor. N e r e ­ ye ineceksin b a k s a n a , sağ sol h e p o evlerden...

A r a b a b i r k a ç m e t r e d a l ı a gidiyor.

Soldaki evlerden bir k a d ı n fırlıyor, k a p ı y a y ü k l e n e n kala­ balığa, — K u y r u ğ a girin u l a n !

Kuyruğa girmeyeni n a m u s s u z u m içeri a l m a m ! , d i y e bağırıyor.

—

130

—

, .,.„,„....... r 7 . ^ _ ,

,—

'

— Baba, a m m a da sert ö ğ r e t m e n . Bu başöğ­ r e t m e n galiba..

— H a y d i be... O n a b a ş ö ğ r e t m e n demezler.

— Ya ne derler?

— M ü d ü r derler.

— S u s u n çocuklar!..

— Baba, bu koca a d a m l a r ı n e y e s ı r a y a soku­ yorlar?

Kızın s o r u s u n a ağabeyisi cevap veriyor: — G ö r m ü y o r m u s u n , i m t i h a n a girecekler.

Koskoca a d a m l a r k o r k u d a n t i t r i y o r l a r . B a k ş u ada­ ma, i m t i h a n ı n ı v e r e m e m i ş galiba, n e biçim düşü­ n ü y o r . ..

A r a b a b a ş k a bir evin ö n ü n e geliyor. D e m i r ka­ p ı n ı n telli k ü ç ü k p e n c e r e s i n d e n k a r t bir k a d ı n se­ si d ı ş a r ı y a sesleniyor: — S ı r a k i m d e ? İki kişi...

Kız, — Baba, yazılı i m t i h a n mı? diye soruyor.

Baba, k e n d i kendine, —< Gel de a n l a t ! . , diye söyleniyor.

Araba o s o k a k t a n çıkıyor. Oğlan çocuğu.

— ı B e n b u okula gideceğim! diyor.

Kız, — Seni a l ı r l a r mı? diyor. Liseden s o n r a alı­ yorlar oraya.

— Haydi be!.. G ö r m e d i n mi? diyor oğlan, or­ t a okul çocukları d a vardı. İ m t i h a n ı v e r d i k t e n son­ ra, neye a l m a s ı n l a r ?

— Baba, sen bu okula g i t t i n m i ?

A d a m mendiliyle a l n ı n d a k i t e r l e r i siliyor...

— S u s u n artık, y e t e r ! diye çocukları paylıyor.

— 131 —-

•

ELEKTRİK DİREĞİNE BAĞLANAN ADAM

İ N G İ L T E R E ' n i n bir ş e h r i n d e polisler, sokak I lâmbalarından birinin direğine sıkısıkıya bağlı bir a d a m b u l m u ş l a r . B u a d a m k i m ? K i m ol­ d u ğ u n u size söylemiyeceğim. A m a olayı s a n k i İs­ t a n b u l ' d a o l m u ş gibi d ü ş ü n ü n .

— ı Sen k i m s i n ?

Cevap yok. Bekçi d ü d ü ğ e asılır, p ı r r r r ! . . Dü­ dükler birbirine karışır.

Bekçi, • — Direğe bir a d a m bağlamışlar, der.

Polis sorar: 1 — Kim bağlamış?

— Bilmem!

—• Çözelim mi?

— Yooo... d o k u n m a ! Bıelki savcı gelir, b a k a r .

Komisere h a b e r verelim. Herif ö l m ü ş m ü ?

— Bilmem. Gözleri fıldır fıldır.

Polis, elektrik direğine bağlı a d a m a s o r a r : — H e m ş e r i m , k i m s i n sen?

Cevap yok...

Komisere h a b e r verirler.

Komiser, e m n i y e t m ü d ü r l ü ğ ü nöbetçi â m i r i n e telefon eder. Nöbetçi âmiri, —- 132 -—

— K a r a k o l a getirin, h ü v i y e t i n i tesbit edin.

A m a d i k k a t edin, belki c a s u s t u r , k a ç a r der.

E l e k t r i k direğine bağlı a d a m ı çözerler, k a r a ­ kola getirirler. Şimdi, t e k r a r İngiltere'ye dönelim. İ k i polis, elekrik direğine bağlı a d a m ı g ö r ü n c e h e m e n çö­ zerler.

— Adınız n e ?

— Adım A m o l d M a c h i n g . İki polis saygıyla eğilirler.

Bu adı çok duy­ m u ş l a r d ı r . Polisin biri s o r a r : — B ü y ü k h e y k e l t r a ş Arnold M a c h i n g m i ?

—• Evet, heykelciyim... Ö b ü r polis s o r a r : — İngiliz K r a l l ı k Akademisi üyesi Arnold Ma­ ching?

— Evet, Akedemi üyesiyim.

— Sör, karakola kadar gelebilir misiniz?

Yoksa sizi bir a r a b a y l a evinize mi b ı r a k a l ı m ?

— K a r a k o l a gelirim. Ü n l ü İngiliz h e y k e l t r a ş ı ve İngiliz Akademi üyesi Arnold M a c h i n g gazetelerin y a z d ı ğ ı n a göre işte böylece k a r a k o l a gitmiştir.

Gelelim bize...

Direğe bağlı a d a m ı polisle bekçi çözerler.

— Y ü r ü karakola!

A d a m önde, polisle bekçi a r k a s ı n d a n k a r a k o l a giderler. K o m i s e r s o r a r : — Adın n e ?

Bizde akademi ve akademi üyesi olmadığına göre, diyelim ki, bu adam k e n d i m e m l e k e t i m i z i n ü n l ü heykeltraşlanndan biridir.

—

133 —

— Sana soruyorum, adın ne?

—• H i k m e t efendim.

— Ne iş y a p a r s ı n ?

— Heykeltraşım.

— Nesin?..

— Heykeltraşım.

—< Yani ne y a p a r s ı n ?

— Heykel y a p a r ı m .

— Ne heykeli?

— İ n s a n , h a y v a n . . . Ne olsa...

Biraz y o r u l d u n u z a m a , t e k r a r İngiltereye dö­ nelim. Ç ü n k ü İngilteredeki olay g e r ç e k t e n olmuş­ t u r . İ s t a n b u l d a k i n i o n a b e n z e t e r e k ben u y d u r u ­ yorum. İngiliz komiseri h e y k e l t r a ş Arnol M a c h i n g ' i oturtur.

— Sör,' sizi elektrik direğine kim bağladı?

H a y d u t l a r mı?

— Hayır.

— D ü ş m a n l a r ı n ı z mı?

—• H a y ı r . . . K a r ı m bağladı.

— Nasıl? Misis M a c h i n g mi dediniz?

— Evet...

— O saygı değer leydi?.. Şaşılacak şey!..

—• B u n d a şaşılacak hiçbişey yok bay komi­ ser. Ç ü n k ü beni elektrik d i r e ğ i n e b a ğ l a m a s ı n ı ka­ r ı m d a n kendim rica etmiştim!

—• Pekiy a m a n e d e n Mister Arnold M a c h i n g ? Ü n l ü İngiliz h e y k e l t r a ş ı m n cevabını a l m a d a n t e k r a r İ s t a n b u l ' a dönelim. Bizim komiser hey­ k e l t r a ş H i k m e t ' e sorar: — Seni k i m b a ğ l a d ı direğe? Hırsızlar m ı ?

— 134 —

— Hayìr.

— P a r a n ı s o y m a k için mi?

— Param, yok ki soysunlar.

— Düşmanların mı?

—• B e n k i m i m ki d ü ş m a n ı m olsun!..

— Pekiy k i m bağladı, söylesene?

— Karım.

— Vay a n a s ı n ı ! D ü n y a d a ne k a r ı l a r v a r be!..

K a r ı n seni b a ş k a bir erkekle b e r a b e r m i bağladı?

— Hayır. Yalnız başına.

— Bir k a d ı n , bir erkeği yalnız b a s m a direğe bağlayabilir mi?

— B e n sesimi ç ı k a r m a d ı m .

•— Vay kılıbık herif!...

— Beni direğe b a ğ l a m a s ı n ı k a r ı m d a n k e n d i m rica e t m i ş t i m .

K o m i s e r i n ciddiyeti b i r d e n çözülür. K o m i s e r d e , polisler de k a h k a h a l a r l a gülmeye b a ş l a r l a r . Er­ tesi g ü n gazetelerde şöyle bir polis h a b e r i çıkar.

ZALİM

BİR

KADIN

«Dün şehrimizde eşine az rastlanır, bir hâdise cereyan etmiş, Sadist ruhlu bir kadın, kocasını çamaşır ipiyle gece sabaha karşı bir sokak lâmba­ sının direğine bağlamıştır.

Hâdisenin tafsilâtını üçüncü sayfamızda okuyacaksınız.

Yukarıdaki fo­ toğrafta kocasını iple bağlayan canavar ruhlu ka­ dınla, direğe çamaşır ipiyle bağlanan adamın mut­ lu evlilik günlerinden bir hâtıra görüyorsunuz».

Yine İ n g i l t e r e ' y e dönelim. Nerede k a l m ı ş t ı k ? İngiliz komiseri h e y k e l t r a ş a , n e d e n k a r ı s ı n a ken—

135 —

dişini elektrik direğine bağlattığını sormuştu.

Mister A m o l d M a c h i n g ' i n verdiği cevap a y n e n şudur: — Bay komiser, ben bir s a n a t ç ı y ı m . Çirkin­ liklerden gözüm r a h a t s ı z olur. Hele bu çirkinlik, kendi ş e h r i m d e olursa hiç d a y a n a m a m . B e n i m b i r s a n a t ç ı o l a r a k ödevim, h e m ş e r i l e r i m i n güzel bi­ çimler, r e n k l e r içinde y a ş a m a l a r ı n a y a r d ı m et­ m e k t i r . Oysa S t o c k o n - T r e n t şehri belediyesi çok zevksiz, ahenksiz, biçimsiz elektrik direkleri dikti.

Yıkılan eski direkler ş e h r i n h a v a s ı n a u y g u n d u . B u yeni direkler, şehrimizin yollarına, yapılarına, a n ı t l a r ı n a u y m u y o r . Gazetelerde, dergilerde yaz­ dım, a n l a t t ı m , belediye b e n i dinlemedi. Belediye­ n i n , eskilerini yıktırıp yeni diktiği biçimsiz, çir­ k i n direkleri h e m ş e r i l e r i m e lâyık g ö r m e d i m .

Bu zevksizliği p r o t e s t o için de, k a r ı m a r i c a e t t i m , ken­ dimi bu yeni direklerden birine b a ğ l a t t ı m .

Haydi buyurun İstanbul'a. t r a ş a soruyor:

Komiser heykel-

— S e n i n a k l ı n d a n z o r u n m u var? İ n s a n k e n ­ disini, sokak l â m b a s ı n ı n direğine b a ğ l a t ı r mı? Deli misin sen?

— Deli değilim.

— lattın?

— — — hatsız —

Deli değilsen, ne diye k e n d i n i k a r m a bağ­ M ü s a a d e ederseniz a n l a t a y ı m .

Anlat bakalım.

E f e n d i m bu İ s t a n b u l şehri bendenizi r a ­ ediyor..

Allah Allah... Herkes İ s t a n b u l için c a n a t ı —

136 —

yor b e ! Sen İ s t a n b u l ' u b e ğ e n m i y o r s a n çek a r a b a ­ nı git! Neymiş seni r a h a t s ı z eden?

— Y a p ı l a r ı n biçimleri... Ölçüsüzlükleri... B i r gecekondu, y a n ı n d a dokuz k a t l ı a p a r t ı m a n . . . Son­ ra o pis r e n k l e r . . . D a r a c ı k sokaklar, b e r b a t kaldı­ r ı m l a r . H a n g i birini a n l a t a y ı m ? . . .

— ı Ş u n a b a k y a h u ! . . S e n n e karışıyorsun, Be­ lediye B a ş k a n ı m ı s ı n ? ,, —. Efendim, gözlerim r a h a t s ı z oluyor.

— Hımm... Anlaşıldı... Seni elektrik d i r e ğ i n e değil, b a ş k a bir y e r e b a ğ l a m a l ı . S ü l ü m a n Bey, yaz b u a d a m ı n evrakını, bir zabıt t u t , b u n u aidi­ yeti cihetiyle adlî t ı b b a m ü ş a h e d e y e gönderelim. Şimdi İngilteredeyiz. Ü n l ü helkeltraş, İngiliz K r a l i y e t Akademi üyesi Arnold M a c h i n g ' i n p r o ­ testosu y e r i n d e ve h a k l ı görülmüş, eski elektrik direkleri yerlerine k o n m u ş t u r .

Bizde? Bizde m i ? Bizde böyle şeyler olmaz.

Ne h e y k e l t r a ş m gözü r a h a t s ı z olur, ne de kendisi­ n i elektrik direğine bağlatır. Pekiy a m a s o r g u y a çekilen h e y k e l t r a ş a ne oldu? O n u da bir k ü ç ü k ga­ zete h a v a d i s i n d e öğrenebiliriz: BİR

DELİ

YAKALANDI

«Şehrin biçimsizliğinden gözlerinin rahatsız olduğunu iddia eden bir adam, gece yarısı kendisi­ ni karısı eliyle elektrik direğine bağlatmıştır.

Po­ lisler tarafından yakalanan adam, adlî tıbda mü­ şahede altında tutulduktan sonra deli olduğu an­ laşılarak akıl hastahanesine yatırılmıştır».

—

137 —

www.cizgiliforum.com enginel

YA

BUNLAR

NERELİ?

B

eni t a n ı m a z s a n ı z bile, r a c o n u m d a n Kasımpaşa'lı o l d u ğ u m u anlamışsınızdır.

Ben o z a m a n Tersanede kaynakçı çıraklığı y a p a r d ı m . Ü ç b u c u k lira h a f t a l ı k alırdım. Ü ç b u ç u k lira ne de­ m e k ? Yersin yersin, bitiremezsin.

C u m a r t e s i geceleri, Beyoğlu B a l ı k p a z a r ı n d a ki C u m h u r i y e t m e y h a n e s i n e g i t t i n mi, bir papele birinci sınıf s a r h o ş o l u r d u n .

Biz «Yahya Kâhya» da b o s t a n ı n k a r ş ı s ı n d a k i evde o t u r u r d u k . T e k başımıza değil, bu iki k a t l ı evde beş aileydik. Evin içinde h a n g i kapıyı açsan, içerisi k o m p l e . . .

B e n i m ilk aşkım, bu evde u y a n d ı . Sevgilim, o n a l t ı s ı n d a v a r y o k t u . İ k i b u ç u k lira h a f t a l ı k l a bir k u t u c u n u n y a n ı n d a çalışır, m u k a v v a kıvırır, son­ r a d a yapıştırır, k u t u y a p a r d ı . Adı Zübeyde... Ha­ y a t ı m d a Zübeyde'ninkiler gibi d u d a ğ a r a s t l a m a ­ d ı m . O n u n d u d a k l a r ı b a n a ı s m a r l a m a gibi gelir­ di. Gözlerimi bağlasalar, t e k e r t e k e r b i n k a d ı n öpsem, içlerinden h a n g i s i n i n Zübeyde o l d u ğ u n u h e ­ men anlardım.

Z ü b e y d e ' n i n d u d a k l a r ı çikolata kokardı. Ne­ d e n biliyor m u s u n u z ? O z a m a n l a r şimdiki r u j l a r — 138 —•

mı yoktu, yoksa v a r d ı da biz mi bilmezdik, bile­ mem.. Zübeydem, d u d a k l a r ı n a çikolata ambalajla­ r ı n ı n kırmızı k â ğ ı t l a r ı n d a n sürer, d u d a k l a r ı n ı on­ l a r l a boyardı. R e n g i ona, t a d ı b a n a y a r a r d ı .

Zübeyde'ler, evin alt k a t ı n d a bizim o t u r d u ğ u ­ m u z o d a n ı n k a r ş ı s ı n d a k i odada, babası, annesi, iki kardeşi, o t u r u r l a r d ı . Evin, y â n i o d a n ı n kirası çok geldiği için, b a ş k a b i r yere t a ş ı n d ı l a r .

Bir d a h a Zübeyde'mi g ö r e m e d i m .

Ama dudaklarının tadı d a m a ğ ı m d a kaldı. D u d a ğ ı d u d a ğ ı m a o k a d a r uy­ g u n b a ş k a bir k a d ı n görmedim. Yooo... Bir t a n e d a h a g ö r d ü m . B a k ı n nasıl oldu?

B ü t ü n hayatımda, haddim olmayarak, bir kere yüksek sosyeteye girebilmiştim. H e m de yük­ sek sosyetenin en civcivli y e r i n e . . . E ğ e r k a y n a k ç ı ­ l ı k t a k a l s a y m ı ş ı m çok iyi olacakmış.

O zaman ben de yüksek sosyeteden biri olacakmışım. Ç ü n ­ k ü o z a m a n k i ç ı r a k a r k a d a ş l a r ı m ı n hepsi a d a m oldu. İ ç l e r i n d e otomobilsizi, a p a r t ı m a n s ı z ı yok,.

T e r s a n e d e bir m e m u r , b a b a m ı n z i h n i n e girdi, •— Sen bu ç o c u ğ u ziyan ediyorsun, bu çocuk­ t a cevher var, ille d e b u n u o k u t d a a d a m e t ! diye tutturdu. Şimdi o a d a m ı bulsam, çiğ çiğ yerim. B ü t ü n ç e k t i k l e r i m i n sebebi işte o a d a m d ı r . B e n d e de suç var. Lisenin o n u n c u sınıfına k a d a r o k u d u m . On­ d a n sonra sürün Ailah sürün... Gazetelerde mu­ sahhihlik yaptım, ticarethanelerde kâtiplik ettim, bir a r a P o s t a h a n e ö n ü n d e d o l m a k a l e m s a t t ı m .

B o y a m a d ı ğ ı m boya k a l m a d ı . S o n r a da çıkar yolu, yirmibeş yıl geç de olsa, k a y n a k ç ı çıraklığına dön­ mekte buldum.

—

139

—

Bizim u s t a , yüksek sosyetenin ü c ü ğ ü n d e n cü­ c ü ğ ü n e t o p l a n t ı yeri olan bir k u l ü p b i n a s ı n ı n ka­ lorifer t a m i r işini üzerine almıştı. Beş işçi çalıştı­ rıyorduk. Geceleri de k u l ü p b a h ç e s i n d e k i lojman­ d a kalıyorduk. Ben ötedenberi, a d ı n ı d u y u p bitürlü k e n d i n i g ö r e m e d i ğ i m bu y ü k s e k sosyeteyi m e ­ r a k ederdim. S a n k i bu yüksek sosyeteliler üç ku­ laklı, iki ağızlı, d ö r t gözlü a c a i p y a r a t ı k l a r m ı ş gi­ bi gelirdi b a n a . B a ş l a d ı m b u n l a r ı incelemeye. Ge­ celeri giyinir, k u ş a n ı r , k e n a r d a n köşeden a r a l a r ı ­ n a k a r ı ş ı r d ı m . U z a k t a d u r d u ğ u m için, hiç biri be­ n i m o n l a r a y a b a n c ı o l d u ğ u m u a n l a m ı yordu. B u n ­ l a r ı n hepsi de birbirinden ilgi çekici i n s a n l a r d ı .

Giyimleri, k u ş a m l a r ı , sözleri, k o n u ş m a l a r ı , her bişeyleri başka.. O r a d a g ö r d ü k l e r i m d e n yalnız bi­ rini size a n l a t a c a ğ ı m . K a r ş ı k a r ş ı y a geldiler mi, çok nâziktirler, birbirlerinin a r k a s ı n d a n da söyle­ medik söz b ı r a k m a z l a r . Birbirlerini gördüler m i , erkek olsun, k a d ı n olsun, şöyle k o n u ş u r l a r : — A m a n efendim, o ne cici ç a n t a öyle!.. Ne­ reli o ç a n t a ?

— Parisli efendim.

— Ne şık i s k a r p i n o n l a r H a m f e n d i ! İ s k a r p i n ­ leriniz nereli?

— L o n d r a l ı efendim. İlk z a m a n l a r bir ç a n t a n ı n Parisli, iskarpin­ lerin L o n d r a l ı o l m a s ı n ı n n e demeye geldiğini an­ l a y a m a z d ı m . S o n r a sonra, Parisli ç a n t a n ı n , P a r i s malı, o r a d a n a l ı n m ı ş d e m e k o l d u ğ u n u ö ğ r e n d i m .

K i m kimi görse a y n i şeyleri s o r a r d ı : — A m a n beyefendi, ne h â r i k a k r a v a t ı n ı z var.

Nereli o k r a v a t ?

—

140 —

— Karaşi'li. Sizin gömlek de pek Hoş. Nereli?

-— New-York'lu. Ay bu kol d ü ğ m e l e r i n i z i ilk g ö r ü y o r u m . Pek güzel şeyler.

— R o m a l ı ' d ı r efendim.

B u n l a r , yüksek sosyetenin parolası yerine ge­ çen lâflardı. Bir i n s a n yüksek sosyeteden mi, de­ ğil mi, bu s o r u ş t u r m a l a r d a n , verilen c e v a p l a r d a n anlaşılırdı.

K u l ü p t e k i k a d ı n l a r içinde T ü l i n a d ı n d a k i ka­ d ı n ı gözüme kestirdim. Ama b e n i m b u n d a s u ç u m yok. K ı s m e t kendiliğinden a y a ğ ı m a geldi. Yoksa yüksek sosyeteden bir varlık için böyle şeyler dü­ ş ü n m e k kim, b e n k i m . . .

K u l ü p t e balo verilmişti. Ağustos a y ı n d a oldu­ ğ u m u z için, h e r k e s dışarda, k u l ü b ü n sık ağaçlık­ lı bahçesindeydi. Ben aydınlığa, a ğ a ç l a r ı n dalla­ r ı n a asılı r e n k r e n k l â m b a l a r a s o k u l m a d a n , yük­ sek sosyete bilgimi az d a h a ilerletmek için k u y t u ­ larda, dolaşıyor, h e r a ğ a c ı n dibinde, h e r k u y t u d a ­ ki fısıltıları, iniltileri, m ı r ı l t ı l a r ı d i n l i y o r d u m . Ya­ vaşça deniz kıyısına i n e r k e n , bir kavga d u y d u m , bir aile kavgası...

Seslerinden Tülin'le kocası ol­ d u k l a r ı n ı t a n ı d ı m . Kocası Tülin'e çıkışıyordu: — Ticarî şerefimi, itibarımı, k r e d i m i iki pa­ ralık e t t i n . Beni a l d a t ı y o r s u n , hiç olmazsa ser­ mayesi b e n d e n yüksek birisiyle aldat. B e n i m yal­ nız d ö n e r s e r m a y e m i n bir m i l y o n d a n çok oldu­ ğ u n u biliyorsun.

D a h a d ü n i ş h a y a t ı n a atılmış, eline b i r k a ç yüzbin lira geçince, gözü k a r a r m ı ş bir a d a m l a beni k a n d ı r m a y a u t a n m ı y o r m u s u n ?

Tülin, içini çekerek, —

141 —

— Beni k a n d ı r d ı , dedi. Beni beşmilyon l i r a s e r m a y e m var, diye k a n d ı r d ı .

— Vay şerefsiz herif vay!. D ü n y a d a ne a h ­ lâksızlar var b e ! Sen herkesi k o c a n gibi sanıyor­ sun. Zavallı bir kadını, sermayesini yüksek göste­ rerek kandırmaya utanmıyorlar.

Tülin, kandırılmış zavallı bir k a d ı n sesiyle konuştu: —• Beş m i l y o n u m var a m a , dedi, o şey bey v a r ya, o da a k r a b a s ı y m ı ş . Yalnız o n u t a n ı m a k onmilyon eder, dedi.

Kısa bir sessizlik oldu. S o n r a Tülin, — Bereket ç a b u k h a b e r verdin kocacığım, de­ di. Yoksa kimbilir d a h a k a ç kere beni k a n d ı r a c a k ­ t ı n a m u s s u z herif...

Kocası, — Ben y u t a r m ı y ı m ? dedi. B e n i m g ö z ü m d e n kaçar mı ulan? Hemen çaktım.

— Çok k u r n a z s ı n . A m a vallahi kocacığım, o k a d a r çok k a n d ı r m a d ı .

— İş o n u n sayısında değil y a v r u m , d u y u l m a ­ sında. Senin, b e n d e n az sermayeli bir a d a m l a be­ ni kandırdığın piyasada duyulursa, herkes beni iflâs ediyor s a n ı r . . . B a n k a l a r krediyi keser. B e n işte asıl b u n d a n k o r k u y o r u m .

Yoksa seni üzer m i y i m hiç?

T ü l i n bu sefer k o c a s ı n a çıkışmaya başladı: — A m a suç h e p s e n i n . . .

— Neden?

— B e n h e r k e s i n sermayesini, ticarî i t i b a r ı ­ n ı n n e k a d a r o l d u ğ u n u n e r e d e n bileyim? S e n b a -

142 —

n a , şu şu k a d a r , bu bu k a d a r , z e n g i n d i r diye a n ­ l a t m a d ı n ki...

— Doğru. Bak, şimdi a n l a t a y ı m , a k l ı n d a tut...

Kocası, T ü l i n ' e sayıp dökmeye başladı.

En sonra, — A h m e t K a b a l a k v a r ya, dedi. Herif o k a d a r zengindir ki, isterse b ü t ü n b u k u l ü p t e k a ç kişi varsa, hepimizi gözü k a p a l ı s a t ı n alabilir.

— O n u hiç görmedim, t a n ı m ı y o r u m .

— Bir fırsat ç ı k a r s a t a n ı ş t ı r ı r ı m . A h m e t Kab a l a k ' ı çok y a k ı n d a n t a n ı m a l ı s ı n karıcığım.

Yine kısa bir sessizlik oldu. S o n r a , kocası, — T ü l i n y a v r u m , dedi. Sen şimdi o y u n salo­ n u n a git. Çok yüksek o y n a ki, h e r k e s b e n i m iflâs e t m e d i ğ i m i anlasın. H a k k ı m d a , ç ı k a n d e d i k o d u y u b a ş k a t ü r l ü önleyemeyiz. Yaptığın b u h a t â y ı ta­ m i r etmelisin.

— Peki kocacığım. H e m e n t a m i r ederim.

— Ticarî i t i b a r ı m ı n yüksekliğini g ö s t e r m e k için, en aşağı, o y u n d a onbin lira kaybetmelisin.

Anladın mı? K a y b e t t i k t e n s o n r a da, hiçbişey o l m a m ı ş gibi güler, d a n s edersin. H a d i karıcığım.

Tülin, k o c a s ı n d a n ayrılınca b e n de a r k a s ı n ­ d a n y ü r ü d ü m . Ağaçların a r a s ı n d a n geçtim. Bir­ d e n ö n ü n e çıkınca, — Ay!., diye k ü ç ü k bir çığlık a t t ı .

— K o r k t u n u z mu H a m f e n d i ? dedim.

— Aman, çok k o r k t u m .

— Sizi k o r k u t t u ğ u m için çok ü z g ü n ü m . Af­ federsiniz. Z a n n e d e r s e m bu vesileyle İ s t a n b u l ' u n en güzel k a d ı n ı y l a t a n ı ş m a k şerefine n a i l oluyo­ rum.

—

143 —

Yüksek sosyetenin bu r a c o n l a r ı n ı o r a d a öğ­ r e n m i ş t i m . Bir k a d ı n l a t a n ı ş ı r t a n ı ş m a z , s a ç ı n d a n , k a l ç a s ı n d a n , t o p u ğ u n a k a d a r öveceksin. Hele ko­ c a s ı n ı n y a n ı n d a översen, d a h a sosyetik (!) bir h a ­ r e k e t olur. K a d ı n k o c a s ı n a «bak b e n n e m a l ı m a n ­ la!», kocası da «bakın, b e n i m ne m a l ı m , var!» de­ m i ş olur, ikisinin de k o l t u k l a r ı kabarır, şişerler.

Tülin, — İltifat ediyorsunuz efendim, dedi.

— Yooo... Vallahi iltifat değil, güzelliğiniz h e r k e s i n dilinde. Affedersiniz, k e n d i m i t a n ı t m a y ı u n u t t u m : Ben Ahmet Kabalak.

Tülin, bir sersemledi, sarsıldı: — Y a a a a ! . . D e m e k sizsiniz?

— - E v e t . . . H a v a n e k a d a r güzel H a m f e n d i . . . ı — Evet... H a k i k a t e n . B e n k a l a b a l ı k t a n hiç hoşlanmıyorum.

— Ne k a d a r birbirimize benziyoruz. R u h ­ larımız bir... Çok ç a b u k anlaşacağımızı ü m i t edi­ yorum.

Benim u m d u ğ u m d a n d a h a ç a b u k anlaştık.

Yirmi d a k i k a bile geçmeden T ü l i n ' i n o d a s m d a y d ı k .

B e n i m yüksek sosyeteden olmadığımı a n l a m a s ı n diye, h e p yüksek sosyete dillleri d ö k ü y o r d u m : — A m a n T ü l i n Hamfendi, Ç a n t a n ı z pek şık. .Nereli?

— Parisli!..

Tülin çantasını atmıştı.

—I K a p ' m ı z fevkalâde güzel, bu k a p nereli?

— Londralı!..

T ü l i n k a p ' m ı d a çıkarmıştı.

—• Bu h a r i k u l a d e k o s t ü m nereli?

_

144

_

— Viyanalı!

T ü l i n ü s t ü n d e k i n i de çıkarmıştı.

— Ya bu cici iskarpinler nereli?

— Madritli! İ s k a r p i n l e r de çıktı.

— A m a n bu h â r i k a kombinezon, n e r e l i b u ?

— Beyrutlu!

— Ya bu çoraplar?

— O n l a r da B e y r u t l u .

— Bu korse nereli şekerim?

— Berlinli!

— Bu s u t y e n l e r nereli y a v r u m ?

— Romalı!

D u d a k d u d a ğ a gelince, kendimi kaybettim.

Bu dudak başka dudaktı.

— Ulan, hiç n u m a r a y a p m a , t a n ı d ı m ! diye bağırdım. B u d u d a k l a r K a s ı m p a ş a ' n . . .

Kıkırdadı: —• Ben de seni t a n ı d ı m , dedi. Bu öpüş, K a s ı m ­ p a ş a ö p ü ş ü . . . B u r a d a k i heriflerin h i ç b i r i böyle öpmesini beceremez.

K a s ı m p a ş a l ı Zübeyde'me, yüksek s o s y e t e d e n T ü l i n etiketiyle k a v u ş m u ş t u m .

Bu hikâyeyi, Genar Tiyatrosunda, ye uyarladı.

1965 - 68 Tiyatro sezonunda, rejisör Sermet Çağan, sahne­

— 145

—

F . : 10

HAL TERCÜMESİ

— Bendenizi Abbas Bey gönderdi beyefendi.

Zatıâlinize k a r t ı n ı d a yolladı efendim. B u y u r u n !

K a r t a bakar, bendeniz h a k k ı n d a bir fikre s a h i p olursunuz. Beyefendi, Abbas Beyin zatıâlinize se­ l â m l a r ı v a r efendim, m a h s u s s e l â m etti. H a n g i Ab­ bas Bey mi? T a n ı m a d ı n ı z mı yoksa? Çok y a k ı n dostunuz, çok... Bir yediğiniz ayrı gidermiş. H a t ı r ­ ladınız mı? Çok yakın, çok eski d o s t u n u z . Z a t ı â linizi çok iyi biliyor. Yine h a t ı r l a m a d ı n ı z m ı ?

Acaip... D e m e k h a t ı r l a y a m a d ı m z . Olur Beyefen­ di, dalgınlık. B a z a n bendenizde de olur, b a b a m ı bile h a t ı r l a y a m a m . . . Ama d u r u n , size m u t l a k a h a ­ t ı r l a t a c a ğ ı m . H a t t â bir gece... Çok hoş bir h â t ı r a ­ nız v a r m ı ş . . . A n l a t t ı da, o k a d a r g ü l d ü k ki... P a ­ sajdaki Yorgo'nun m e y h a n e s i n d e b u l u ş m u ş s u n u z d a . . . H a t ı r l a d ı n ı z tabiî. S o n r a m e y h a n e d e n çıkın­ ca Sosyete N e r i m a n ' ı n evine gitmişsiniz de, p e k hoş bişey olmuş. Ahlâk zabıtası evi basınca, evde­ k i k ı z l a r d a n birinin m u a y e n e d e erkek olduğu a n ­ laşılmamış mı? H a t t â siz o erkek ç ı k a n kızı gözü­ n ü z e kestirmiş o l d u ğ u n u z d a n bir acaip olmuşsu­ nuz.

«Aman iyi ki..» demişsiniz, Abbas Bey sizin halinizi a n l a t ı r k e n güle güle gözlerinden yaş ge­ liyor. Ya... Şimdi h a t ı r l a d ı n ı z değil mi Beyefendi?

—

146

www.cizgiliforum.com enginel

Nasıl? H a t ı r l a m a d ı n ı z m ı ? H a t t â bir kere de Ame­ r i k a n sermayesinin m e m l e k e t i m i z d e ilk k u r d u ğ u yerli viski fabrikasının açılış t ö r e n i n d e yine Abbas Beyle berabermişsiniz de, ziyafetten s o n r a zatıâlinizin midesi, Abbas Beyin de b a ğ ı r s a k l a n bozul­ m u ş da, şeye k a d a r zor gitmişsiniz.

D e m e k yine h a t ı r l a m a d ı n ı z . D o ğ r u Beyefendi, kimbilir bu çe­ şit hâdiseler sizin b a ş ı n ı z d a n ne k a d a r çok geç­ miştir. H a n g i b i r i n i h a t ı r l a y a c a k s ı n ı z ? H a t t â siz «Allanın hikmeti, h e r nedense, h e r ziyafette böyle o l u r u m . Şu m i d e m e bir kızıyorum ki..» demişsiniz.

Evet efendim. Abbas Beyi çok iyi t a n ı m a n ı z lâzım. Ç ü n k ü çok yaKm d o s t u n u z .

H a t t â bir z a m a n l a r a r a n ı z d a n bir s o ğ u k l u k geçmiş; siyasî bir m e s e l e d e n dolayı. H a t ı r l a m a n ı z lâzım. İl i d a r e k u r u l u n d a . . . İşte o Abbas Bey, par­ ti ikiye ayrılmış d a , işte o z a m a n , zatıâliniz istim­ lâk işlerinde... Bir yolsuzluk m u , n e y m i ş . . . Tabiî, dedikodu... Anladınız değil m i ? S o n r a A n k a r a ' d a n Beyefendi gelince «Anlaşın!» demiş, anlaşmışsı­ nız. D ü n y a vaziyetinin n e z a k e t i dolayısiyle... Bir­ liği, beraberliği b o z m a m a k için anlaşmışsınız..

T e k r a r d a n barış g ö r ü ş o l m u ş s u n u z . . . Ne iş mi ya­ pıyor? Ne olsa y a p a r . Abbas Bey deyince h e r k e s t a n ı r a efendim. İşi iyidir, çok ş ü k ü r işleri çok iyi­ dir. Bikaç g ü n d ü r başını kaşıyacak v a k t i yok, başını bile k a ş ı y a m ı y o r . İşi... O k a d a r çok işleri var ki, y e k t e n şu işi yapıyor, denilemez. E m l â k üze­ rine, t i c a r e t üzerine, komisyon üzerine, siyaset üzerine tabiî... A k s a r a y ' d a yeni bir a p a r t ı m a n al­ m ı ş t ı ya... B i l m e m , biliyor m u s u n u z ? Kiracılar, eski k i r a ü z e r i n d e n verdiklerinden, h e p s i n i çıkar—

147 —

m a y a uğraşıyor. Hiç v a k t i yok, h a t t â , kongreye nasıl gideceğim, diyordu, p a r t i kongresine.. Tabiî zatıâliniz de A n k a r a ' y a gidiyorsunuzdur.

Bir iş için zatıâlinizi r a h a t s ı z e d i y o r u m beye­ fendi. Abbas Bey, sen bu k a r t ı götür, ü s t t a r a f ı n a k a r ı ş m a , dedi. Sana, m ü n a s i p bir iş bulur, dedi.

Artık sizin insaniyetinize k a l m ı ş efendim. Eh, b e n de iyiliğinizin a l t ı n d a k a l m a m tabiî Beyefendi.

K a l m a m tabiî.. Bendeniz temiz s ü t e m m i ş bir in­ s a n evlâdıyımdır. Bendenizi bilen bilir, k i m e ister­ seniz s o r u n Beyefendi.

Temiz s ü t e m m i ş i m d i r .

D o ğ r u s u . . . d o ğ r u Beyefendi. İ n s a n o ğ l u çiğ s ü t emmiştir. A m a bendeniz öyle değilimdir. B e n d e n i z doğar doğmaz a n n e m vefat e t t i ğ i n d e n , hiç çiğ süt e m m e d i m Beyefendi. B a b a a n n e m bendenizi, iyice k a y n a t ı l m ı ş halis i n e k s ü t ü y l e b ü y ü t m ü ş Beyefen­ di. Ne, işim m i ? Yani mesleğim? Ne iş olsa y a p a r ı m evvel Allah.. Ne iş olsa. E l i m d e n h e r iş gelir. H e r işin h a k k ı n d a n gelirim. Öyle b a ş k a l a r ı gibi ş u n u yaparım, ş u n u y a p a m a m d e m e m .

E f e n d i m ! Hal t e r c ü m e m mi buyurdunuz?

Arzedeyim efendim. Hâl t e r c ü m e s i değil mi? 1913 de L â n g a ' d a d o ğ d u m . D o ğ d u ğ u m yer istemez mi?

B a ş ü s t ü n e . D e m e k yalnız h a n g i işlerde çalıştığımı ö ğ r e n m e k istiyorsunuz? P e k â l â : Efendim ilk önce, d u r u n b a k a y ı m . Evet evet, ilk işim, hayırsever va­ tandaşlara Pembeay yardım makbuzları satmak­ tı. Yüzde yirmi a l ı r d ı m Beyefendi. O z a m a n için iyi p a r a idi doğrusu. S o n r a efendim, P e m b e a y m bizim şube b a ş k a n ı çok lanet bir a d a m d ı . İşte o herifin y ü z ü n d e n o işten a y r ı l m a k z o r u n d a k a l d ı m .

O n d a n s o n r a D e f t a r d a r l ı k t a ücretli k a d r o d a ça—

148 —

l ı ş m a y a b a ş l a d ı m . D e r k e n efendim, o r a d a d a m ü ­ d ü r ü n h u y s u z l u ğ u n d a n dolayı d u r a m a d ı m . Bir otele k â t i p girdim. Otel sahibi çok sinirli bir a d a m o l d u ğ u n d a n ç ı k m a k m e c b u r i y e t i n d e kaldım,. Eksik olmasın, bir t a n ı d ı ğ ı n vasıtasiyle bekçi t a h s i l d a r ı o l d u m s a d a o r a d a d a iftiracılar çoktu. Bir iftiraya u ğ r a d ı ğ ı m d a n dolayı işi b ı r a k t ı m . O n d a n s o n r a . . .

Neresiydi? Haa.. G e n ç kızları esirgeme k u r u m u n a girdim. İyi yerdi a m a , m ü f e t t i ş i n münasebetsizli­ ğ i n d e n dolayı o işi de b ı r a k t ı m . S o n r a efendim, b i r m a ğ a z a y a . . . Yooo, o d a h a sonra.. O n d a n önce bir ş i r k e t i n m u h a s e b e s i n d e çalışıyordum. M u h a s e b e ­ cinin a h l â k s ı z l ı ğ ı n d a n dolayı o r a d a n çıkıp a r z e t t i ğim m a ğ a z a y a t e z g â h t a r oldum.

Fakat mağaza sahibi o k a d a r n a m u s s u z bir a d a m d ı ki, d a y a n a ­ m a d ı m ; o n u n n a m u s s u z l u ğ u n d a n dolayı işi bırak­ t ı m . Bu sefer Ay s i n e m a s ı n d a biletçiliğe başladıms a d a o r a d a d a maliye m e m u r u n u n u k a l â l ı ğ ı n d a n dolayı fazla d u r a m a d ı m . O n d a n s o n r a bir a v u k a t ı n y a n ı n d a ç a l ı ş m a y a başladım. D e r k e n efendim, ora­ d a n da.. Neden dolayı idi? Haaa.. E v e t . Tamam,, o r a d a n da a v u k a t ı n . . Yeter mi? Arkası istemez mi efendim? B a ş ü s t ü n e , d e m e k h a k k ı m d a bir fikir sa­ hibi o l d u n u z Beyefendi. Teşekkür ederim. D ü n y a d a fena i n s a n l a r çok efendim. Hep işte o y ü z d e n val­ l a h i . . . Peki efendim, B a ş ü s t ü n e . Ne iş olsa yapa­ r ı m Beyefendi, h e r iş gelir elimden.

Abbas Beyi.. Nasıl? T a n ı m a d ı n ı z m ı ? Zatıâlinize k a r ş ı çok d e r i n h ü r m e t i v a r efendim. H a t t â bir gece biz Abbas Beyle... Pekiy efendim. Başüs­ t ü n e A n l a t m a m efendim. Adresim m i ? Söyliyeyim efendim. Beyazit, H ı y a r a ğ a mahallesi, Dipsizkuyu — 149 —

sokak. No. 31. Evet, otuzbir.. D e m e k siz m e k t u p l a bildireceksiniz. Siz z a h m e t b u y u r m a y ı n , b e n y i n e u ğ r a r ı m Beyefendi.

Peki efendim, uğramam, m e k t u b u n u z u beklerim. B a ş ü s t ü n e , m e k t u p . . Eğer, şey... Olur efendim..

Nasıl? B u r a s ı H ü r r i y e t s e v e r l e r P a r t i s i değil mi? Tuh.. B u r a s ı Millî S e l â m e t P a r t i s i mi? H a y Al­ lah. D e m e k b e n yanlış gelmişim. Dalgınlık Beye­ fendi. Abbas Bey, bendenize H ü r r i y e t s e v e r l e r P a r t i ­ si demişti, b e n yanlışlıkla Millî S e l â m e t P a r t i s i n e gelmişim. Evet efendim, hepsi bir Beyefendi. Mak­ sat m e m l e k e t i n yükselmesi değil mi, tabiî Beye­ fendi, ha Millî S e l â m e t Partisi, ha H ü r r i y e t s e v e r l e r P a r t i s i . . . Hepsi bir k a p ı y a ç ı k a r Beyefendi. Doğ­ ru efendim. M a k s a t , tabiî... M e m l e k e t e h i z m e t . De­ m e k h â l t e r c ü m e m i beğendiniz, b e n i k a b u l b u y u r a ­ caksınız, s a ğ olun. M e k t u p l a mı? S o n r a a d r e s i m e m e k t u p yazacaksınız.

Acaba? Şey... Eğer Abbas Beyin gönderdiği k a r t size lâzım değilse geri alabilir m i y i m ? Bende­ niz Abbas Beyden bu k a r t ı a l ı n c a y a k a d a r Beye­ fendi, bir bilseniz... Evet belki b a ş k a bir yerde de.. Çok t e ş e k k ü r ederim, Allah ö m ü r l e r versin Beye­ fendi... Allahaısmarladık.

—- 150 —-

AŞK HASTANESİ

— Alto... F e r y a d ü f i g a n Gazetesi mi?

— Evet...

— Polis m u h a b i r i Cafer Beyi rica ediyoruz.

G a z e t e n i n s e k r e t e r i b a n a seslendi: — Cafer... Cafer!..

Bak, E m n i y e t M ü d ü r l ü ­ ğ ü n d e n seninle k o n u ş m a k istiyorlar.

Alıcıyı k u l a ğ ı m a g ö t ü r d ü m : — B u y u r u n . F e r y a d ü f i g a n Gazetesi polis ve adliye m u h a b i r i Cafer Bezgetiren.

— M e r h a b a Cafer Bey. Bu gece üç n u m a r a l ı a h l â k zabıtası ekipi gece baskını y a p a c a k . . . Ö b ü r gazetelere de h a b e r verdik. B u l u n m a k isterseniz, s a a t d o k u z d a m ü d ü r i y e t e gelin!

— B a s k ı n h a n g i eve yapılacak?

—• M a d a m AnjeFin evine.

B i r d e n irkildim: — İyi ki h a b e r verdiniz, dedim, yoksa rezalet olacaktı.

— Neden?

— Beni b a s t ı r a c a k t ı n ı z da o n d a n . . . B e n bu gece M a d a m Anjel'in evine bir r ö p o r t a j için gide­ cektim.

— S e n bilirsin. İ s t e r s e n bizimle gel, istersen d a h a önce eve git, bizi bekle!

151 —

— Sizinle gelirim. M a d a m Anjel'in evi geçen h a f t a b a s ı l m a m ı ş mıydı?

— O M a ç k a ' d a k i a p a r t m a n ı y d ı . O r a s ı n ı ka­ p a t t ı k , şimdi Şişli'de bir a p a r t m a n d a çalışıyor.

— Pekiy, gelirim, dedim.

G a z e t e n i n sekreteri, — Cafer Bey, dedi, çok rica ederim, ne görür­ sen o n u yaz.

— A n l a m a d ı m , dedim, tabiî g ö r d ü k l e r i m i ya­ zacağım.

— S e n a t a r s ı n da... dedi. A t m a ! Başyazar a t ı ­ yor, fıkra yazarları; spor y a z a r l a r ı atıyor. A n k a r a m u h a b i r i , politika y a z a r ı atıyor. Cafer, b a r i sen a t ­ ma!

— A t m a m ! dedim.

— Bir r i c a m d a h a var.

Estağfurullah....

— A m a n Cafer Bezgetiren, h a b e r l e r i tez getir.

— Başüstüne.

T a m saat dokuzda Emniyet Müdürlüğündeyim. B e n d e n b a ş k a beş g a z e t e n i n polis ve foto m u ­ h a b i r l e r i de vardı. Altı a h l â k zabıtası m e m u r u ile birlikte kırmızı polis a r a b a s ı n a bindik. A r a b a d a ko­ n u ş m a y a başladık. M u h a b i r l e r d e n biri, — Üzerinize afiyet, dedi, öyle b i r nevazil ol­ m u ş u m , bir kırıklık var ki ü z e r i m d e ...

Ahlâk zabıtası şefi, — B e n i m de r o m a t i z m a l a r ı m , dedi. On yıl­ dır çekerim bu cenabeti.

Bir m u h a b i r , — Bilirim, dedi, b e n de çok çektim. Ne yap—

152 —

t ı m s a geçmedi. S o n r a birisi bişey sağlık verdi. Şıp diye. kesti.

— A m a n söyle birader, n e d i r ?

— Arı v a r ya, a r ı . . .

— Evet... . — Ama b a l a n s ı değil. Eşekarısı.. H e m de yaş­ lı eşekarıları olacak. E ş e k a r ı s ı m n o ğ u l ' u n a gidecek­ sin. R o m a t i z m a l ı b a c a ğ ı n ı a r ı k o v a n ı n a u z a t ı r s ı n .

B a c a ğ ı n d a n b a ş k a h e r y a n ı n ı iyice ört. S o n r a eline bir çöp alırsın. Çöpü oğul'a d ü r t ü p a r ı l a r ı iyice kızdırırsın. Eşekarıları, b ü y ü k a d a m l a r a benzer­ ler. Kızdılar mı sokarlar. H e p birden b a c a ğ ı n a üşüşür, iğnelerler.

— Çok acıyor m u ?

— Vallahi a c ı m a s ı n a acıyor a m a , ben gaze­ teci o l d u ğ u m d a n e ş e k a r ı l a r m ı n iğneleri b a n a vızgeldi. Bilmem, s e n i n gibi bir dargelirli d a y a n a ­ bilir mi?

— Bari geçiyor m u ?

— Geçiyor birader, geçiyor. H e m de öyle ge­ çiyor ki... B e n i m sol b a c a ğ ı m d a r o m a t i z m a vardı, bacağımı kıpırdatamazdım.

H a n i çift a t l ı a r a b a beygirleri v a r d ı r ya... Biri hızlı gider de, biri kı­ p ı r d a m a z , yükü öbür enayiye çektirir. B e n i m de sol b a c a ğ ı m öyleydi. B ü t ü n y ü k ü s a ğ a y a ğ ı m a ve­ rirdi. Eşekarıları s o k t u k t a n sonra, m a ş a l l a h , sol b a c a ğ ı m a bir kuvvet geldi, bir kuvvet geldi, sağ a y a ğ ı m o n a b i t ü r l ü yetişemez oldu. S a ğ n o r m a l y ü r ü r k e n , sol a y a ğ ı m koşardı.

M e m u r l a r d a n biri, — A m a n pek zor, dedi.

—• Ne diyorsunuz, h e p sağa s a ğ a giderdim..

—

153 —

B a z a n d a k e n d i m i t u t a m a z , y a sağ y a n ı m a devrilirdim, y a d a t o p a ç gibi d ö n e r d i m .

— Sonra?

— Sonrası, b a k t ı m ki sol b a c a ğ ı m gemi azıya aldı. P a n t a l o n u m u n sol cebine yeni ç ı k a n bir Ba­ sın k a n u n u koydum,. O g ü n d e n s o n r a yavaşladı.

Herkes gülmeye başlayınca, polis m u h a b i r i sol cebinden bir Basın K a n u n u çıkardı.

— İ ş t e b a k ı n ! dedi.

M e m u r l a r d a n biri de n a s ı r ı n d a n dertliydi: — Acaba S ü l e y m a n Efendinin n a s ı r ı n d a n çek­ tiği bişey mi? Her ilâcı d e n e d i m . B i t ü r l ü geç­ miyor. Ben eskiden kaçakçılık şubesinde çalışıyor­ d u m . Ama, bu kör olası n a s ı r l a r d a n b i t ü r l ü koşam a m ki... K a ç a k ç ı l a r b e n d e n hızlı k o ş t u k l a r ı için, b ü t ü n kaçakçıları k a ç ı r ı y o r d u m . Sekiz yılda bitek kaçakçı yakalıyabildim.

— Herhalde onun nasırı seninkinden çoktu.

— Hayır. Hiç n a s ı r ı yoktu. Topaldı. S o n r a be­ n i b u n a s ı r l a r ı n y ü z ü n d e n kaçakçılık şubesinden aldılar, a h l â k zapıtası ekipine verdiler.

R o m a t i z m a ilâcı salık veren polis m e m u r u , — O n u n da ilâcı var, dedi. N a s ı r a birebirdir.

— A m a n söyle k a r d e ş i m .

— K ı r k t a n e erkek ö r ü m c e k bulacaksın.

— Evet.

— A m a örümcekler, kırmızı renkli olacak.

K ı r k kırmızı erkek örümceği h a v a n d a bir güzel d ö v d ü k t e n sonra, ayın ilk Cuması, t a m müezzin, salâ verirken n a s ı r ı n ı n ü s t ü n e bağlıyacaksın. İ k i g ü n d e n çok t u t m a , s o n r a yalnız n a s ı r değil, n a s ı r o l m ı y a n yerler de k a l m a z .

—

154 —

— K ı r m ı z ı renkli ö r ü m c e k hiç g ö r m e d i m .

— Ö r ü m c e k l e r kırmızı olmaz. Ö r ü m c e k l e r , bil­ diğimiz kül r e n g i n d e d i r . S e n onları t u t u p , s a f r a n l a kırmızıya b o y a y a c a k s m .

Gazete m u h a b i r l e r i n d e n biri de k a l b i n d e n dertliydi.

— B e n i m de k a l b i m zayıf, dedi. Hiç h e y e c a n a gelmiyorum. S i n e m a d a , y a n ı m d a o t u r a n bir ka­ d ı n l a bir erkek film çevirseler, k a l b i m k ü t k ü t atı­ yor. Plajda bikinili bir k a d ı n g ö r s e m k a l b i m d u r a ­ c a k gibi oluyor. Çok zayıf k a l b i m var.

Herkese ilâç söyliyen polis m u h a b i r i , —• Y u m u ş a k kalblisin de o n d a n . . . dedi. O n u n çaresi var.

— Aman, n e d i r ?

— En aşağı d ö r t p a r t i değiştirmiş, en az yir­ mi yıl politikacılık etmiş yurtsever bir y u r t t a ş ı n k a n ı n d a n alacaksın. B u k a n d a n h e r s a b a h kalbine iki litre şırınga edeceksin. K a l b i n t o p ç u askerleri­ n i n çizme köselesi gibi sertleşir.

Z a b ı t a şefi, — Maşallah, siz birinci sınıf d o k t o r gibisiniz... dedi.

Gazeteci, — Eskiden d o k t o r d u m , diye cevap verdi.

— Neden b ı r a k t ı n ı z ?

— Bir yılda ü ç t e n çok h a s t a ö l d ü r e m e d i ğ i m için d i p l o m a m ı aldılar.

— Z a b ı t a m u h a b i r l i ğ i n i n e d e n seçtiniz?

— C i n a y e t l e r i n esrarını bir d o k t o r k a d a r hiç kimse çözemez de o n d a n . . .

K o n u ş a k o n u ş a , M a d a m Anjel'in gizli çalış. — 155 —

www.cizgiliforum.com enginel

tirdiğı r a n d e v u evinin b u l u n d u ğ u a p a r t ı m a n a gel­ m i ş t i k A r a b a d a n indik. Şef önde, birinci k a t ı n zilini çaldı. P e m b e kombinezonlu bir k a d ı n kapıyı açtı. Şef, — R a n d e v u evi b u r a s ı mı? diye sordu.

Kadın, — Evet, dedi, H a c e r H a n ı m ı n evi. T a r l a b a ş r n d a k i ev basılıp k a p a t ı l ı n c a , üç g ü n önce b u r a s ı n ı açtık. B u y u r u n ! Şef kaşlarını, Hazret-i Ali'nin çift dilli zülfik â r ı gibi ç a t m ı ş t ı . K a d ı n , — H a c e r H a n ı m ı ç a ğ ı r a y ı m mı? dedi. Şef, — Biz M a d a m Anjel'in evini arıyoruz, dedi.

Kadın, — M a d a m Anjel'in evi ikinci k a t t a , d ö r t n u • m a r a , dedi. Ü ç ü n c ü k a t t a da S e l m a ' n m evi var. Şef, piyade mavzeri m e r m i s i gibi v m l ı y a n bir sesle, — Pekâlâ, dedi.

K a d ı n kapıyı k a p a y ı n c a , şef n o t defterine baktı, iş p r o g r a m ı n ı o k u d u : — H a c e r ' i n evi Salı g ü n ü basılacak, Selma'­ n m evi Ç a r ş a m b a g ü n ü . . . P e r ş e m b e g ü n ü dinlen­ m e . . . C u m a g ü n ü H a c e r ' i n yeni açtığı e v basıla­ cak...

S o n r a bize, —• Haydi çocuklar, d ö r t n u m a r a y a ! dedi. Yal­ nız a y a k l a r ı n ı z ı n u c u n a basın, m e r d i v e n d e gürül­ t ü olmasın. Yavaş y a v a ş ! , . .

—

1'56 —

Dört n u m a r a n ı n zilini çaldı. K a p ı y ı a ç a n ka­ dın, bizi görünce, — Çok kalabalık gelmişsiniz, dedi. İçerde se­ kiz k a d ı n var. O n l a r ı n da beşi gece mesaisi yapı­ yor, komple. İ n s a n önceden telefonla h a b e r ver­ mez mi? Şef, — Sen M a d a m Anjel'e h a b e r ver, biz y a b a n c ı değiliz, dedi.

M a d a m Anjel, b u y u r s u n l a r , diye h a b e r yolla­ mış. Bizi görünce, —• Ayol evi açalı d a h a bir h a f t a oldu, dedi, b u g ü n basacağınızı hiç t a h m i n e t m e m i ş t i m . Yok­ s a ortalığı derler t o p l a r d ı m .

Kusura bakmayın, h e r yer dağınık.

M e m u r l a r , f ı r t ı n a gibi oda k a p ı l a r ı n a saldır­ dılar. Bu, t a m bir baskındı.

Ben M a d a m Anjel'e, — Şaşılacak şey m a d a m , dedim, eviniz bası­ lıyor da hiç telâş e t m i y o r s u n u z ! . . .

—. Neden telâş edeyim, içeride yüksek sos­ yeteden h a n ı m yok ki...

— B a s k ı n l a r p i y a s a d a ticarî itibarınızı d ü ş ü r ­ müyor mu?

— T a m t e r s i n e . . . Reklâmımız oluyor. Bilme­ yenler de adresimizi öğreniyor.

—• A m a eviniz k a p a n a c a k . . .

— Yarın... Yarın yenisini a ç a r ı m . Z a t e n be­ n i m dört evim var. Biri k a p a n d ı , biri k a p a n a c a k , ikisi çalışır. İ s t a n b u l d a bu k a d a r ev b u h r a n ı n ı n sebebini biliyor m u s u n u z ?

— Şimdi ö ğ r e n d i m .

—

157 —

— Bu b e n i m basılan d o k s a n d o k u z u n c u evim.

Yüzüncü evim de k a p a n ı n c a , bir t ö r e n y a p a c a ğ ı m .

S a l o n d a iki erkekle d ö r t k a d ı n vardı.

— Ne bekliyorsunuz? diye s o r d u m .

— S ı r a bekliyoruz, dediler.

E r k e k l e r i n biri yetmişinde gösteriyordu.

— Siz de mi sıra bekliyorsunuz?

— Evet... Ne v a p a r s m evlât? G ü n d ü z l e r i ça­ lıştığım için, a n c a k gece m u a y e n e s i n e gelebildim.

— M u a y e n e mi?

— Yaa... Evet... B u r a s ı n ı salık verdiler. B e n tık-nefesim evlâdım. H a n g i d o k t o r a g i t t i m s e ç a r e b u l a m a d ı . En s o n r a b u r a s ı n ı söylediler.

«Oraya git, ya iyi olursun, ya kalbin d u r u r , k u r t u l u r s u n ! » dediler. Tık-nefeslere iyi geliyormuş. Açılıyormuş burada insan...

Bir güzel k a d ı n da, — B e n i m gözüm kararıyor, dedi. B u r a s ı gözü k a r a r a n l a r a çok iyi geliyormuş. Bir k o m ş u m u z u n da gözü k a r a r ı y o r d u . Şimdi h a f t a d a iki kere b u ­ r a y a geliyor, bişeyi k a l m a d ı .

— Neden b a ş k a d o k t o r a gitmediniz?

— P a r a nerede?.. Hepsi p a r a istiyor. B u r a d a h e m tedavi ediyorlarmış, h e m d e ü s t e p a r a veriyorlarmış.

M e m u r l a r ı n baskın y a p t ı k l a r ı o d a l a r a git­ tim. O d a l a r d a n birinde s u ç ü s t ü y a k a l a n a n ondokuz y a ş ı n d a bir kız, — K a l b i m var, dedi. Vallahi k a l b i m d e bir kö­ t ü l ü k yok. K a l b tedavisi için b u r a y a geldim.

M a d a m Anjel, — İnanmazsanız, kapının üstüne bakın! de­ fi-

-

158

—

B u o d a n ı n k a p ı s ı n ı n ü s t ü n d e , «Kalp h a s t a l ı k ­ l a r ı servisi» yazılıydı. Öbür o d a n ı n k a p ı s ı n d a . «Fizik t e d a v i servisi», birinde «Âktivite servisi», birinde de «Hariciye» yazılıydı.

O d a l a r d a n birinde y i r m i ü ç yaşında, deniz k ö p ü ğ ü vücutlu, b a d e m içi tenli bir k a d ı n çıktı.

Y a n ı n d a ağır sıklet boks ş a m p i y o n u n a benzer, ya­ rı insan, kıllı bir y a r a t ı k vardı. K a d ı n a , — Sizin neyiniz var? diye s o r d u m .

— B e n i m bişeyim yok, dedi, bu a d a m ı n n a ­ sırları v a r da, o n u tedavi ediyorum.

— Siz d e m e k n a s ı r u z m a n ı s ı n ı z ? ı — • Evet... İki aydır tedavi ediyorum, b i t ü r l ü iyi olmadı. Baksanıza, sırım gibi herif, h e r y a n ı n a s ı r bağlamış.

Adama, — Öyle mi? diye s o r d u m , c e v a p vermedi.

Kadın, — K o n u ş a m a z , dedi.

— Neden?

— Kendisi a r s l a n d ı r da o n d a n . Zavallının h e r y a n ı güreş m i n d e r i n d e n a s ı r b a ğ l a m ı ş . Y u m u ş a t a ­ mıyorum.

O d a l a r d a n birinde u y g u n s u z vaziyette yaka­ l a n a n çiftlerden erkek, d e m i n k i n a s ı r l ı a d a m d a n d a h a k o r k u n ç t u . K a d ı n d a i n a d ı n a , Çengelköy salatalığı gibi körpe m i körpe... Bileğinden t u t u p çeksen, çıt diye kopacak..

— Sizin neyiniz var? ı— R o m a t i z m a l a r ı m , dedi. Çok ı s t ı r a p çeki­ yorum. N e y a p t ı m s a p a r a etmedi. Şimdi Allah r a z ı —

159 —

•olsun,-'bu a d a m tedavi ediyor. Masaj çok iyi geldi.

H e r k e s i n h a s t a l ı ğ ı n a bir ilâç sfoyliyen polis m u h a b i r i , k a d ı n a eşekarısı ilâcını a n l a t ı r k e n er­ kek kızdı: —• Ne diye eşekarısına s o k t u r a c a k m ı ş ı m ! . . Ba­ n a n e olmuş? Bir e ş e k a r ı s m m y a p t ı ğ ı n ı ben yapa­ maz mıyım?

Kızmıştı. Hep s u s t u k . A r a b a d a r o m a t i z m a l a ­ r ı n d a n şikâyet eden, _ — Hiçbişeyim k a l m a d ı , geçti, dedi.

Ama n a s ı r l ı a r k a d a ş , — B e n i m de bir iyi tedaviye i h t i y a c ı m var, dedi.

M a d a m Anjel, — G ö r ü y o r s u n u z , dedi, b u r a d a k ö t ü bir iş yapmıyoruz. Ben i n s a n i y e t e h i z m e t ediyorum. Bu­ rası «Aşk h a s t a n e s i » .

Ahlâk zabıtası m e m u r l a r ı , zührevî h a s t a l ı k l a r h a s t a n e s i n e gönderilmek üzere basılan kadınları toplayıp, kırmızı a r a b a y a bindirdiler. Erkeklere de, — Haydi güle güle!., dediler.

E r k e k l e r d e n biri, — Oldu mu bu ya, dedi, şimdi biz ne yapaca­ ğız?

B a ş k a bir erkek, — Ben b a ş k a bir ev biliyorum. H a y d i o r a y a a r k a d a ş l a r ! dedi.

G a z e t e n i n sekreteri b a n a «Cafer, a t m a .

Ne g ö r ü r s e n olduğu gibi yaz» demişti. Ben de olduğu gibi yazdım. B a k a l ı m sekreter, b e n i m olduğu gibi yazdığım bu yazıyı olduğu gibi gazeteye k o y a c a k mı, yoksa orasını b u r a s ı n ı k ı r p a c a k mı?

— 160 —

Gazetelerden

ra rıcı

«Üç sene arandıktan son­ tutulan sabıkalı dolandı­ Sülün Osman kaçtı.»

SÜLÜN OSMAN PIRR

S

ü l ü n O s m a n k a r a k o l d a . Komiser, m u a v i n v e dört polisin altı çift gözü o n u n üzerinde.

Komiser (iki m e m u r u n k u l a ğ ı n a ) — Bay İs­ mail, Bay Recep, g ö z ü n ü z ü d ö r t a ç a c a k s ı n ı z ! Bu herif azılı. D i k k a t edin, k a ç a r . E v r a k ı n d a «Dik­ k a t ! k a ç a r ! » yazılı.

— Siz hiç m e r a k etmeyin.

— Komiser Bey, a c a b a diyorum, b e n i m yeri­ me Niyazi'yi gönderseniz, nasıl olur?

— O l m a z ! Z a t e n Niyazi'nin gözleri miyop.

— Baş ü s t ü n e !

Komiser ( S ü l ü n O s m a n ' a ) — B a n a bak, sakın kaçayım deme!

— E s t a ğ f u r u l l a h . . . Vallâ billâ k a ç m a m .

Polis İ s m a i l ile Recep, S ü l ü n O s m a n ' ı n elle­ r i n e kelepçeyi t a k a r l a r .

—

161 —

F . : 11

— Sıktın be âbi. İnsaf e t !

—. H a d i h a d i , iyidir.

— D a m a r ı sıktın, k a n geçmiyor.

— Geçer... İki polis, o r t a l a r ı n d a S ü l ü n O s m a n , k a r a k o l ­ d a n çıkarlar. Polis İsmail, S ü l ü n O s m a n ' ı n sağ kol yeninden, Recep de ceket eteğinden, ne olur ne ol­ m a z diye, hafifçe t u t u y o r l a r .

— Bana bak Sülün Osman!

— B u y u r âbi...

— Bak, a k i m varsa, s a k ı n k a ç a y ı m d e m e !

— Nerden a k l ı m a getirdin şimdi?..

— İ s t e r s e n kaç. S e n bilirsin!

— Dinime imanıma k a ç m a m !

— Senin bileceğin iş... T a b a n c a d a beş m e r m i var.

S ü l ü n O s m a n ve iki polis k a r a k o l d a n ç ı k a r çıkmaz, komiser, S ü l ü n ' ü teslim a l a c a k k a r a k o l a telefon eder: — Allo... Allo!.. Komiserim, siz misiniz? B e n komiser Ahmet. Şimdi iki polisle kelepçeli olarak­ t a n g ö n d e r i y o r u m size...

— Kimi?

— Sülün Osman'ı.

— Ne? . — Sülün Osman'ı.

— Eyvah!

— Efendim?

— Yâni... h i ç . . .

— E v r a k ı n d a «dikkat, k a ç a r ! » yazılı. Siz t e s ­ lim a l ı n c a a m a n b a n a bir telefon edin.

— Pekâlâ...

—

162 —

S ü l ü n O s m a n ( y a n ı n d a k i polislere) — Bileği­ m e k a n o t u r d u b e âbi! Biraz gevşetin ş u n u !

— K a r a k o l a gidince çözeriz.

Polis İ s m a i l (polis Recep'e yavaşça) — R e c e p !

— Ne var?

— Bu herifin n i y e t i bozuk.

— Aman gözünü dört aç!

— Kaçarsa?

— ; T ü h Allah k a h r e t s i n , d ü n a y a k k a b ı l a r k a r suyu çekmiş.

Gece s o b a n ı n y a n m a k o y m u ş t u m , k a s k a t ı kesilmiş. Ayağımı sıkıyor. Ya kaçarsa?..

— B e n i m k i n d e de iki t a n e çivi çıkmış. Koşam a m d a . . . (Yüksek sesle) Yavaş y ü r ü S ü l ü n Os­ man!

— Ç a b u k gidelim âbi... Sıktı bu kelepçe...

— Yavaş u l a n !

K a l a b a l ı k caddeye gelmişlerdi.

— Recep kardeşim.

— Ne var?

— Kaçarsa?

— Yandık...

(Yüksek sesle) Sülün Osman Kardeşim.

— B u y u r âbi...

— K a ç m a , olur m u ?

— Kaçmam namussuzum.

— İ s t e r s e n k a ç ! Eceline s u s a d m s a , k a ç !

— ı K a ç m a m âbi...

(Polisler birbirlerine f ı s ı l d a y a r a k ) : — İsmail.

— Efendim?

—. Hemen düdüğü öttürürsün!

— Kaçarsa?

—

163 —

— Yandık b e !

— Yandık vallahi... (Yüksek sesle) B a n a bak Sülün Osman!

— B u y u r âbi...

— B e n bir t a r i h t e senin gibi bir sabıkalıyı götürüyordum. İşte böyle kalabalık caddeye ge­ lince...

— Evet âbi?

— A r a b a l a r ı n a r a s ı n d a n k a ç m a s ı n mı?

—. Vay n a m u s s u z ! S o n r a âbi?

— Biz a d a m kaçırır mıyız? B a k s a n a sen be­ n i m gözüme. Ç e k t i m t a b a n c a y ı , beş k u r ş u n u da, beynine boşalttım.

— İyi âbi. S o n r a s a n a bişey y a p m a d ı l a r mı?

— K a ç a r k e n v u r d u ğ u m d a n hiçbişey lâzım gelmedi. Ç ü n k ü vazife başında. D u r ! acele e t m e !

Kırmızı l â m b a yanıyor. Yavaş y ü r ü ! (İki polis b i r b i r l e r i n e ) : — İsmail.

— Ne var?

•—. K a ç a r s a ?

—. Yandık b e !

— Vallahi y a n d ı k . . . Eteğini sıkı t u t ! Ben ko­ l u n a yapışırım (Yüksek sesle) S ü l ü n O s m a n kar­ deşim.

— B u y u r âbi!

— Bak, k a ç m a kardeşim.

— K a ç m a m âbi. K e n d i n a m ı m a , k a ç a n karı­ dır.

— K a ç m a ! Neden dersen k a n u n d a n kaçılmaz.

— Vallahi billahi k a ç m a m !

—

164 —

www.cizgiliforum.com enginel

— K e n d i n e g ü v e n i y o r s a n kaç. B a n a göre h a ­ va hoş. Değil mi Recep? Bize göre h a v a hoş.

— H a v a hoş. Hızlı g i t m e ! (Yavaş sesle) Recep, bu herif k a ç a c a k .

— K a ç a c a k . Vallahi k a ç a c a k .

Hep de böyle belâlıları b a n a verirler.

— H a y Allahım! Y a r a b b i m sen bilirsin!... Allahım kaçırma şunu. • —. İ n ş a l l a h k a ç m a z . (Yüksek sesle) B a n a bak, Sülün Osman!

— E m r e t âbi...

— Sen k a ç a c a k s ı n .

— K a ç m a m . Ne diye k a ç a y ı m ?

— Ben y u t m a m S ü l ü n O s m a n . Sen k a ç a c a k ­ sın.

— K a ç a r s a m dünyanın en namussuz adamı­ yım. Şu kelepçeyi biraz gevşetin, ne olur?

— B a n a y u t t u r a m a z s m . Ben o n d ö r t yıllık po­ lisim. A d a m ı n gözüne b a k ı n c a şıp diye a n l a r ı m .

Sen k a ç a c a k s ı n .

— Allah Allah, k a ç m a m d i y o r u m be âbi...

— S ü l ü n ! K a ç m a kardeşim. K a ç m a ! K a ç m a k hiçbir z a m a n iyi bişey değildir. (Alçak sesle) İsma­ il, bu herif tüyecek.

— Ayakkabı vuruyor.

— B e n i m k i n d e de çivi var. T r a m v a y a bine­ lim m i ?

— Kalabalıkta kaçar.

— Kaçar namussuz.

— Ş u n u hayırlısıyla bir k a r a k o l a teslim et­ sek. (Yüksek sesle) B a k ! İyi dinle S ü l ü n .

Diye­ l i m k i k a ç t ı n . S o n r a b e n seni y a k a l a m a z m ı y ı m ?

—

165 —

Yakalarım. Y a k a l a r s a m gerisini sen d ü ş ü n . Seni elimden kimse k u r t a r a m a z .

— K a ç m a m d i y o r u m âbi...

— K a ç m a oğlum.

K a ç a r s a n seni v u r u r u m .

Gençliğine yazık değil mi?

— K a ç a r s a m v u r be âbi... Allah bin t ü r l ü be­ l â m ı versin k a ç a r s a m . Yalnız şu demiri biraz gev­ şetin...

— S ü l ü n Osman, s a k ı n k a ç a y ı m d e m e ! Ama sen bilirsin, erkeksen kaç. Ama s o n u n u d a d ü ş ü n . . .

(Alçak sesle) Recep, bu hergele k a ç a r .

— K a ç a r İsmail.

— Yahu, ben d ü n gece nöbetçiydim, u y k u s u ­ zum da...

— Ben de vazifeden geliyorum, s a b a h t a n b e r i a ğ z ı m a bişey k o y m a d ı m . Vakit yok ki...

— Bu hergele k a ç a r mı dersin?

— Kaçar. ı— Yandık.

S ü l ü n yalvarır: — Sizden çok bir r i c a m v a r âbi... Bir insani­ yetliğinizi gösterin.

—• Ne var?

— Bir h a f t a d ı r k a r a k o l k a r a k o l m u v a c â (mu­ vacehe, yüzleşme) geziyorum. Ş u r a d a kahveye uğr a y a l ı m . A r k a d a ş l a r d a n m a n g ı r alayım. Sizin ya­ nınızda, g ö z ü n ü z ü n ö n ü n d e . . .

— Bak bunu y a p a m a m Sülün, b a ş k a bişey desen neyse...

— Öyleyse şu l o k a n t a d a h e p b e r a b e r bir ye­ m e k yiyelim, h a ?

—

166 —

— İşte bunu yapamam kardeşim Sülün.

E l i m d e n gelen bişey olsa c a n ı m l a beraber.

— Bir h a f t a d ı r y o r g u n l u k t a n b i t t i m . Şu k a h ­ vede birer çay içelim.

— B a k bu olmaz.

— ı Açlıktan içim kazındı, ş u r a d a n bir simit a l a y ı m öyleyse...

— Vallahi S ü l ü n kardeşim, bak işte bu olmaz.

— Öyleyse ş u r a y a . . . helaya... Çok s ı k ı ş t ı m âbi.

— Yoo S ü l ü n . . . B a ş k a şey olsa neyse...

—• Âbi şu kelepçeyi biraz gevşetin b e !

— Sık dişini, neredeyse geldik işte.

Polisler

fısıldaşır:

—• İ s m a i l . . .

— Ne var R e c e p . . .

— A r k a d a ş bu herif k a ç a c a k .

— Y a n d ı k Recep.

— Billahi yandık. (Yüksek sesle) S ü l ü n Os­ man!

— B u y u r âbi...

— B a k kardeşim, sen eğer k a ç a r s a n , bize ya­ zık olur. Ç o t u ğ u m u z ç o c u ğ u m u z var. Biliyorum, ka­ ç a c a k s ı n a m a , sen gel k a ç m a . E k m e ğ i m i z d e n olu­ r u z S ü l ü n O s m a n . Değil mi k a r d e ş i m ? Ne diye k a ç a c a k s ı n ? S a n k i kaçıp d a n e olacak?

— Söz âbi! N a m u s sözü. A m a ikidebir h a t ı r ­ l a t m a , k a ç m a m vallahi...

— Sen kaçarsın...

— Kaçmam.

— K a ç m a kardeşim. Sonra, beni kaçırdı sa—

167 —

m r l a r . Bak, e v r a k ı n d a bile «dikkat, kaçar» diyor.

Ben yine s a n a insaniyetliğimi gösteriyorum.

— Sağol âbi...

—• Bak, s u r d a k a r a k o l a beşon dakikalık yolu­ m u z kaldı. B e n seni şu k a r a k o l a teslim edeyim, s o n r a sen n e istersen y a p !

— Peki âbi...

—' B e n i m b a ş ı m ı belâya sokma. B a n a da, ya­ zık. K a ç m a , emi?

— Olur âbi.

— (Yavaş sesle) Ah İsmail, ş u n u bir k a r a k o ­ la teslim etsek!

— Bir etsek... K a ç a c a k a m a n a m u s s u z .

— Kaçacak. Aman dikkat et!

— ı Sen d e a ç gözünü. Nerdeyse geldik. H e y yarabbim, sen b ü y ü k s ü n .

— Aman, i n ş a l l a h k a ç m a z .

— İ n ş a l l a h . . . K a ç a r s a , a y a ğ ı takılıp düşer in­ şallah...

Polisler Cibali K a r a k o l u n d a n içeri girerler.

— Oooh! Çok şükür.

— A m a n bir b e l â d a n k u r t u l d u k İsmail. Ya kaçırsaydık...

— H a d i c a n ı m , çocuk m u s u n ? B e n i m elim­ den kaçacak kabadayı göremiyorum.

— K u ş olsa u ç u r m a m o n u evvel Allah. K u ş olsa...

K o m i s e r i n o d a s ı n a girerler. K o m i s e r i n m a s a ­ sına S ü l ü n O s m a n ' ı n evrakını b ı r a k ı r l a r .

— Komiserim, m ü v a c â â için S ü l ü n O s m a n ' ı k a r a k o l u n u z a getirdik.

Ortada Sülün Osman yoktur.

—

168 —

İ k i polis sevinçle k a r a k o l d a n girerlerken Sü­ l ü n O s m a n , polis Receb'e kendi c e k e t i n i n eteği di­ ye İ s m a i l ' i n eteğini, İsmail'e de k e n d i kolu diye Receb'in k o l u n u t u t t u r m u ş v e k a ç m ı ş t ı r .

Komiser sorar: — Nerde?

—• K i m efendim?

— Sülün Osman.

Birbirlerinin eteğinden, kolundan yapışmış olan iki polis birden, — İşte!., derler, s o n r a şaşkınlıkla birbirlerine bakarlar.

—. S ü l ü n O s m a n !

— Şimdi b u r a d a y d ı . . .

— B e r a b e r girdik içeri...

— Sülün Osman!

— Sülün!

— Osman!.. İki polis k a r a k o l d a n dışarı fırlarlar, düdük ö t t ü r m e y e başlarlar.

— Sülün Osman!

— Sülün Osman!...

— 169 —

PAZARLIK

D

emir gibiyimdir, y ü z m e d e n güreşe k a d a r s p o r u n h e r d a l ı n d a çalıştım. ' K e n d i m i öv­ m ü ş o l m a y a y ı m a m a , barfikste, p a r a l e l d e bir za­ m a n l a r ü s t ü m e yoktu. A n l a t a c a ğ ı m olayla sıkı il­ gisi olduğu için bu k a d a r şişiniyorum. Yalnız, sol k o l u m d a bir şaşılacak arıza vardır. H a f t a d a , hiç değilse a y d a bir, sol k o l u m orrruz b a ş ı n d a n çıkar. Öyle a ğ ı r spor y a p a r k e n değil, g e r i n i r k e n bile, çıt, diye bir ses d u y a r ı m , t a m a m , k o l u m çıkmıştır.

Bende kol çıkması öyle önemli bir olay sayılmaz, P a r m a k ç ı t l a t m a k gibi bişey... ya k i m s e n i n yardı­ m ı o l m a d a n , k e n d i k e n d i m e ç ı k a n k o l u m u yuvası­ n a o t u r t u r u m , y a d a bir a r k a d a ş y a r d ı m ı y l a b u işi y a p a r ı m . B e n b u n a a l ı ş t ı m a m a , b a ş k a l a r ı alışa­ m a d ı l a r . K o l u m omuzbaşı e k l e m i n d e n çıktı mı, öy­ le acayip biçimde aşağı doğru s a l l a n ı r ki, görenler b ü y ü k bir felâket o l m u ş ç a s m a korkar, bağırır, ellerini yüzlerine k a p a r l a r . S o n r a o n l a r ı n gözü ö n ü n d e omuz b a ş ı m d a n , çıt, diye çıkan k o l u m u , küt, diye yerine o t u r t u n c a bu kez b ü s b ü t ü n şaşar, gülerler.

Size olayı bu k a d a r kolay, r a h a t l ı k l a a n l a t t ı ­ ğ ı m a bakıp da s a k ı n bu işin ağrısız, sızışız oldu­ ğ u n u s a n m a y ı n . K o l u m u n çıkması çok a ğ r ı verir.

— 170 —-

E ğ e r o n u h e m e n yerine o t u r t m a s a m , a ğ r ı s ı n a da­ y a n a m a m . A m a b u a ğ r ı iki d a k i k a d a n çok sürmez, h e m e n kol k e m i ğ i m i o m u z basımdaki yuvasına o t u r t u r u m . Bu bende o k a d a r eskidir ki, ne z a m a n ­ d a n beri k o l u m u n y u v a s ı n d a n ç ı k m a y a alıştığını hatırlayamıyorum.

Bir valiz t a ş ı r k e n çıkar bazı, bazı d a k â ğ ı t o y u n u n d a kâğıdı m a s a y a v u r u r k e n çıkar, hiç belli olmaz.

D o k t o r l a r a g i t m e d i m değil. R ö n t g e n m u a y e ­ nesinde, omuzla kol kemiği o y n a k y e r i n i n l a ç k a olduğu anlaşıldı.

— Tehlikesi v a r m ı ? diye s o r d u m .

D o k t o r l a r ı n hepsi de, gençken o k a d a r değil­ se de, y a ş l a n ı n c a tehlikeli o l d u ğ u n u söylediler.

Gire çıka bir z a m a n s o n r a eklem öylesine a ş ı n m ı ş ki, a r t ı k ne yapılsa kol bir d a h a yerine o t u r m a z mış. Hele ç ü r ü r s e iş d a h a da buyurmuş. Hiç bir işe y a r a m ı y a n çıkık bir kolu n e y a p a r s ı n , k a l d ı r a t . . .

K o r k u m d a n otuz y a ş ı m d a n s o n r a sporu bı­ r a k t ı m . S o n r a döne dolaşa y a z a r olunca, sağ ko­ l u m u d a h a çok k o l l a m a y a başladım. Ç ü n k ü sol elimle bir h a r f bile y a z a m a m .

Tıpkı b e n i m gibi bir a r k a d a ş ı m d a h a vardı.

O n u n da ikide bir a l t çene emeği y u v a l a r ı n d a n çı­ kardı. Çok gülse, kuvvetli esnese, ağzını a ç a r a k bağırsa, h a p ş ı r s a çene kemiği çıkıverir, aşağı doğ­ ru s a r k a r sallanırdı.

O da b e n i m gibi, çenesini avuçlar, t a b a k a k a p a ğ ı n ı k a p a r gibi, çenesini ye­ rine o t u r t u r d u .

S o n r a d a n o a r k a d a ş ı m politika h a y a t ı n a atıldı. B u n u n n e d e m e k o l d u ğ u n u elbet bilirsiniz. H e r siyasî t a r t ı ş m a d a çenesi b i r k a ç ke­ r e çıkardı.

— 171 —

Geçenlerde o n d a n p e k acıklı bir m e k t u p a l d ı m .

Bir açılış t ö r e n i n d e n u t u k verirken çenesi öyle b i r çıkmış ki, n e kendisi, n e başkası bir d a h a yerine o t u r t a m a m ı ş . «Şimdi ç e n e m s a r k ı k ve d ü ş ü k kaldı­ ğ ı n d a n hiç k o n u ş a m ı y o r u m , a n c a k yazı y a z a r a k m e m l e k e t e olan b o r c u m u ödüyorum» diye yazıyor­ du.

Bu, beni b ü s b ü t ü n k o r k u t t u . K o l u m u d a h a ti­ tizlikle k o r u m a y a başladım. Sekiz ay k o l u m çıkma­ dı. D o k t o r l a r «şimdi d a h a kötü» diyorlar, «ke­ mikler k a r t l a ş t ı , bir kere çıkarsa, i m k â n ı yok b i r d a h a yerine oturmaz.»

Eğer içimde bu korku olmasaydı ben d a k t i l o makinesi satın almazdım.

G ü n ü m ü z ü n olayları öyle sinirlendirici ki, d u y g u l u bir yazar bu olaylar k a r ş ı s ı n d a elindeki k a l e m i n i h ı r s l a m a s a y a çarp­ m a d a n y a p a m a z . B u sinir b e n i m için e n b ü y ü k korku. H a y a t ı m ı k a z a n d ı ğ ı m zavallı k o l u m u büs­ b ü t ü n kaybedebilirim. K o l u m u n s i n i r l e n m e m e s i için bir daktilo m a k i n e s i aldım. Bu iş o k a d a r kolay olmadı. B e n i m gibi harfleri y a n y a n a getirerek keli­ m e y a p a n , kelimeleri y a n y a n a getirip cümle, c ü m ­ leleri dizip h i k â y e y a p a n , s o n r a bu hikâyeleri b i n zorlukla p a t r o n l a r a beğendirip aldığı o n l i r a n ı n yüzelli k u r u ş u n u da devlet bütçesine vergi veren bir yazar için, daktilo m a k i n e s i s a t ı n a l m a n ı n n e d e m e k o l d u ğ u n u , z a h m e t olmazsa, lütfen gözünü­ z ü n ö n ü n e getirin. Üç yıl gece g ü n d ü z yazı yaz­ dım. Harfler, kelimeler, cümleler y a n y a n a gelerek o r t a y a ç ı k a n b u yazılarla p a t r o n u m geçindi, oğlu­ n u Avrupa'da o k u t t u , öbür oğlunu evlendirdi, — 172 —-

k e n d i s i Avrupa gezisine çıktı, ben ev k i r a m ı ver­ dim, vergi ödedim, üstelik a r a d a b e n i m de geçin­ diğim y e t m i y o r m u ş gibi, bir de d a k t i l o m a k i n e s i aldım. Yazı pek bereketli bir iştir, o k a d a r ki, ba­ zen yazıyı y a z a n l a r ı n bile geçindikleri görülür.

N o r m a l bir a d a m , evet, n o r m a l bir a d a m di­ y o r u m , bir a p a r t ı m a n y a p t ı r ı n c a n e k a d a r sevinir­ se, b e n de beşyüzseksen lirayı sayıp d a k t i l o y u al­ d ı ğ ı m z a m a n o k a d a r sevinçliydim.

M a k i n e sol elimde, elbette sol elimde, ağzım k u l a k l a r ı m d a , s a l l a n a s a l l a n a geliyordum. Keyfimden n e dolmu­ şa bindim, ne otobüse, ne t r a m v a y a . Herkes elim­ de k u t u ile görüp, «Ne o?» diye sorsun. B e n de kasıla kasıla, u m u r s a m ı y a r a k , «Hiç, b i r daktilo m a k i n e s i a l d ı m da...» diyeyim, i s t i y o r d u m .

Tersliğe bakın, hiç bir t a n ı d ı k l a k a r ş ı l a ş m a ­ dım, hiç kimse «o elindeki ne?» diye s o r m a d ı . Bas­ bayağı c a n ı m sıkılıyordu.

Bizim evin s o k a ğ ı n a k a d a r geldim. Evin ö n ü n d e n t r e n geçer. T r e n yo­ l u n u n ö b ü r geçitinde p e r ş e m b e g ü n ü p a z a r k u r u ­ lur. O g ü n de perşembeydi. M a h s u s y o l u m u u z a t ­ tım, p a z a r d a n geçtim, belki bir t a n ı d ı ğ a rastla­ r ı m da «o elindeki ne?» diye sorardı.

P a z a r a girdim, y ü r ü d ü m , y ü r ü d ü m . İ s t a s y o n a geldim. İ s t a s y o n a l a n ı n d a bir kalabalık. B u n l a r ı n hepsi köylüydü. Mal alıp satıyorlardı; tavuk, h i n ­ di, çuvallarla p a t a t e s , soğan, küfelerle meyva. On­ l a r ı n çekişerek pazarlık edişleri h o ş u m a gidiyordu.

Alıcıyla satıcı elele t u t u ş u y o r l a r , p a z a r l ı k t a uyuş u n c a y a k a d a r birbirlerinin ellerini sallıyorlardı.

B e n ö t e d e n b e r i k ö y l ü m ü z ü n bir çift ç o r a p alır sa—

173 —

www.cizgiliforum.com enginel

t a r k e n bile n e d e n böyle karşılıklı el sıkışıp, el sal­ ladıklarını m e r a k eder, b i t ü r l ü b u n u n sebebini anlayamazdım. İ r i y a r ı bir köylü y a n ı m a sokuldu, — Hemşefim, o elindeki n e ? diye sordu.

D ü ş ü n ü n bendeki sevinci...

— Daktilo m a k i n e s i . . . diye b a ğ ı r d ı m .

H e m e n d ö r t y a n ı m ı beşon köylü d a h a çevirdi.

B u n a k u ş a t m a d a denebilir. B i r d e n sarılmış, k u ­ şatılmıştım. O iriyarı köylü delikanlı, — Satılık mı h e m ş e r i m ? dedi.

Daktiloyu a l d ı ğ ı m a o k a d a r seviniyordum ki, köylü y u r t t a ş l a r l a biraz dalga geçmek, şakalaş­ m a k istiyordum.

— Satılık, alır mısınız? dedim.

Daktilo makinesi Öküz olsa neyse...

köylünün ne

işine y a r a r ?

— K a ç a ? diye s o r m a s ı n m ı ! . .

Artık iyice alayı h a k e t m i ş t i . O g ü n keyfim ye­ rinde olduğundan, — Bin p a p e l . . . dedim.

Benim a ğ z ı m d a n d a h a «bin papel» sözü ç ı k a r çıkmaz o iriyarı köylü delikanlısı sağ elimi yaka­ ladı. H e m sıkıyor, h e m sallıyordu.

— D u r y a h u , d u r . . . dedim, d u r be, ne yapıyor­ sun?

Hem p a r m a k kemiklerimi birbirine geçirircesine elimi sıkıyor, h e m de, — Olacağını söyle k a r d e ş i m de alalım, diyor­ du.

— 174 —

— D u r kardeşim, d u r a l l a h a ş k m a . . . d u r b e . . . d u r y a h u . . . Sallama, k o l u m u k ı r a c a k s ı n .

— H a d i olacağını söyle de a l a l ı m ş u n u .

— Bırak kolumu be!

— C a n ı m , u z u n e t m e . Söyle olacağını da helâllaşalım.

Delikanlı, d u t ağacı silker gibi k o l u m u salla­ y a r a k beni zıpzıp zıplatıyor. Yukarı aşağı a t l a y ı p duruyordum.

— Yoo, h e l â l l a ş m a d a n b ı r a k m a m .

— Yahu, b e n i m satılık m a l ı m yok, git işine.

— Yoo hemşeri, söz dediğin a ğ ı z d a n çıkar.

B u k a d a r insan içinde satılık dedin, h e r k e s d u y d u .

Tükürdüğünü yalama!

Beni k u ş a t a n l a r b a ğ ı r d ı l a r : — Biz duyduk, satılık dedin.

— D u y d u k . . . Allah şahit, satılık dedi...

— Vallah dedi bilâder...

K o l u m u n ç ı k m a s ı n d a n geçtim, k ö k ü n d e n k o ­ pacak.

— Yahu, elimi s ı k m a be... b ı r a k elimi... k o p a ­ racaksın!

— Vallaha b ı r a k m a m . Söyle bişey de u y u ş a ­ lım.

B a k t ı m elimi . k u r t a r a m ı y a c a ğ ı m , m a k i n e y i s a t m a k t a n b a ş k a yol b u l a m a d ı m . Aldığım p a r a y a s a t ı p k u r t u l a c a ğ ı m . Gider bir başkasını alırdım.

— Beşyüzseksen lira, dedim.

Delikanlı güldü. H e m güldü, h e m k o l u m u bir­ kaç kere d a h a salladı. H e r sallayışmda a y a k l a r ı m y e r d e n kesiliyor, h a v a l a n ı y o r d u m .

—

175 —

— Hele ş u n u n b e ş y ü z ü n ü b ı r a k da seksen verelim, dedi.

— Arkadaş, şu elimi bırak, öyle k o n u ş a l ı m .

— P a z a r l ı k h a k , bilâder, el bırakılır m ı y m ı ş ?

— B ı r a k ulan..

— Yoo... ağzını bozma. S e n i n m a l ı n ı zorba­ lıkla a l a n yok. S e n i n m a l ı n elinde, b e n i m p a r a m -cebimde.

—• İyi ya v e r m i y o r u m .

— C a n ı m h e m ş e r i m , neye y a b a n c ı y a gitsin.

Bir k e r e m p a z a r l ı ğ a başladık, bitirelim. Ben sek­ sen verdim, sen de bişey söyle..

D ö r t bir y a n d a n , — Uyuşun!..

—' U y u ş u n ! diye sesler yükseldi.

B a k t ı m elimi k u r t a r a m ı y a c a ğ ı m , — H e m ş e r i m , ne o l u r s u n , o elimi b ı r a k da •sol elimi t u t ! diye y a l v a r d ı m .

— O l m a a a z , kardeşim, dedi, sol serdir, s a ğ d a h a y ı r vardır, sağ el u ğ u r l u d u r . Sen de bişey söyle c a n ı m . S e n i n m a l ı n sende, b e n i m p a r a m b e n d e .

Elimi k u r t a r a b i l m e k için z a r a r ı

da göze al­

dım.

— ı Sekseni b ı r a k t ı m , beşyüz ver, dedim, d a h a iki s a a t önce beşyüz seksene a l d ı m n a m u s s u z u m .

— Hele n a m u s u b ı r a k bir k e n a r a . O n a söz yok.

P a z a r l ı k h e l â l . . . k i m i n i n parası, k i m i n i n duası. Sa­ n a h e l â l m d a n bir i k i b u ç u k k a y m e d a h a vereyim.

H a a ? b u n a d a bir diyeceğin yok ya...

— Yahu, elimi b ı r a k be k a r d e ş i m .

—

176 —

— Elini b ı r a k ı n c a p a z a ı l ı k mı olur?

—. Öyleyse s a l l a m a hiç olmazsa.

— S a l l a m a z s a n p a z a r l ı ğ ı n t a d ı mı olur?

Bir belâya ç a t t ı k ki o l u r şey değil... Herif de­ m i r m e n g e n e gibi elimi p e n ç e s i n e geçirmiş, h a b a b a m sallıyor.

—• Arkadaş, s a l l a m a ş u n u . Bu t u l u m b a kolu değil, i n s a n kolu...

Beni k u ş a t a n l a r , — C a n ı m p a z a r l ı k bu, sen de o n u n k i n i salla... diyorlar.

B e n d e s a l l a y a c a k h â l m i kaldı, elim k o l u m uyuşmuş.

—. H e m ş e r i m s a n a en son dörtyüze b ı r a k ı r ı m , a m a ş u k o l u m u salıver, dedim.

K o l u m u bir k a ç kere d a h a sallayıp, — Hadi, bismillah... y a r ı m k a y m e d a h a ver­ d i m , ş u n u seksenüç p a n g o n o t a b ı r a k . . . dedi.

— A a a a h ! . . diye inledim, a a a h ! . . . üçyüz lira ver de al be...

—. Ha bismillah... H a d i b e n d e n de yirmibeş k u r u ş d a h a . M ü s l ü m a n parasıdır.

Hadi hayrını gör.

Ben d a n a l a r gibi b a ğ ı r ı y o r d u m .

K o l u m çık­ m a k değil, kopacak, herifin elinde k a l a c a k t ı .

— B ı r a k şakayı... Bir p a z a r l ı ğ a d a y a n a m ı y a n k o l u a t gitsin... H a d i bismillah, senin h a t ı r ı n için y i r m i b e ş k u r u ş d a h a verdim. Bir k u r u ş d a h a de­ s e n vermem, b a k o n a göre...

—. Ben k o l u m u k u r t a r a b i l m e k için yüzer lira i n i y o r d u m , o da elli k u r u ş , yirmibeş k u r u ş çıkı­ yordu.

— 177 —-

F . : 12

— Yüzseksen ver de al ş u n u , b ı r a k k o l u m u ! diye b a ğ ı r d ı m . B e n i çevirenler, — U y u ş u n , u y u ş u n , a r a n ı z ı bulalım. Aranız­ da çok bişey k a l m a d ı , diyorlardı.

Delikanlı, — M ü s l ü m a n ı eziyete s o k m a k g ü n a h t ı r , dedi, iki çeyrek d a h a vereyim d e h e l â l l a ş a l ı m D a h a o n para vermem.

— Yüz lira ver be..

— B ü t ü n p a r a m b u . . . Bir çeyrek d a h a koy­ d u m . H a d i h e l â l et...

K o l u m u n sızısı tâ içime işledi, a v a z ı m çıktığı kadar, — Poliis! diye b a ğ ı r d ı m .

H ü k ü m e t kuvveti o l m a d a n k o l u m u k u r t a r a ­ mayacaktım.

Artık d ü ş ü n ü n , c a n acısıyla n a s ı l b a ğ ı r m ı ş ı m ki, h e r c i n a y e t e ikiüç g ü n s o n r a yeti­ şen polis bile sesimi d u y u p gelmişti.

— Ne var? diye sordu.

— Elimi bırakmıyor, dedim.

Köylü delikanlı, — P a z a r l ı k ediyoruz beyim, dedi.

Polis b a n a , — P a z a r l ı k t a bağırılır m ı ? dedi, h a d i a r a n ı z ı bulun da uyuşun.

P o l i s t e n d e h a y ı r gelmeyince y a r a d a n a sığı­ nıp herifin k a s ı k l a r ı n a bir t e k m e i n d i r d i m . Hıh, di­ ye b ö ğ ü r ü p yere y u v a r l a n d ı . A m a elimi b ı r a k m a ­ mıştı. S a n k i elim pençesinde p e r ç i n l e n m i ş t i . Yer­ de y u v a r l a n ı r k e n , — Bir çeyrek d a h a , h a y d i helâllaşalım, di­ yordu.

—

178 —

— Al h a y r ı n ı gör! diye bağırdım, e l i m d e n m a ­ kineyi b ı r a k t ı m . O da sağ elimi b ı r a k t ı . Kolum, o m u z b a ş ı m d a n aşağı, k a s a p çengeline asılı d a n a b u d u gibi s a r k ı y o r d u . Ben a c ı d a n k ı v r a n ı r k e n , o s e k s e n ü ç lira otuzbeş k u r u ş u sayıyordu.

Artık sağ k o l u m işe y a r a m ı y o r . Bu hikâyeyi de, b a ş ı m d a n geçenleri de, k a r ı m a a n l a t t ı m , o yazdı.

Köylülerin p a z a r l ı k e d e r k e n n e d e n s a a t l e r c e birbirlerinin elini sıkıp salladıklarını a n l a m ı ş t ı m .

H a n g i s i n i n eli kuvvetliyse ö b ü r ü n ü c a n ı n d a n bez­ d i r i p pazarlığı k a z a n ı y o r d u .

Bizim k ö y l ü m ü z ü n y ö n e t i m i n i k u l l a n a r a k ya­ b a n c ı t i c a r e t heyetleriyle p a z a r l ı ğ a girişmemiz çok k a z a n ç l ı bir iş olur...

— 179 —•

İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa Kazan Töreni Kedi Neden Kaçtı?

Hem Çal Hem Oyna!

' 13 26

Dolmuşun Kapısı

27

Gaçıncı Gılinik

37

Islatır mı Islatmaz mı?

45

Verem Olmak Lâzım

53

Zamanın Değeri Yaşasın Züğürtlük

58 •>ı\

68

Araştırma

'5

Aya Gidiyoruz

*2

Gina Terzihanesi

86

Muhasebeci

92

Bir Ahlâk Dersi

100

Durup Bakan Adam

104

Fuhuşla Mücadele

110

Bizim Sokağın Feneri

11'

78 Santimlik Arsa Kes!

120

Gel de Anlat

126

Elektrik Direğine Bağlanan Adam

132

Ya Bunlar Nereli?

138

Hal Tercümesi

I*6

Aşk Hastanesi

151

Sülün Osman Pırr

1*1

Pazarlık

1'°

YAYINEVİMİZİN ÇIKARDIĞI DİĞER KİTAPLAR Üçü Birden Zübük Azizname Mahallenin Kısmeti Aziz Nesin Poliste Sosyalizm Geliyor Savulun İhtilâli Nasıl Yaptık Şimdiki Çocuklar Harika Deliler Boşandı Rıfat Bey Neden Kaşınıyor Fil Hamdi Ah Biz Eşekler Kazan Töreni

Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz iziz iziz Aziz

Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin

20.— 15.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10.— 10 —

Aferin

Aziz Nesin

El Kızı Yalancı Dünya Üç Kâğıtçı Sokaklardan Bir Kız

Orhan Orhan Orhan Orhan

Kemal Kemal Kemal Kemal

20,— 20,— 15.— 15.—

Irgatların Öfkesi Memo cilt 1 Memo cilt 2 Cemo Ay Tutulduğu Gece

Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal

Bîlbaşar Bilbaşar Bilbaşar Bilbaşar Bilbaşar

20.— 15.— 10.— 12.50 10.—

Mapushane Çeşmesi Bizim- Koğuş Ak Zambaklar Ülkesi

Adnan Veli Rıfat İlgaz Grigoriy Petrov

15.— 10.— 7.50

7.50

20.— Oğuz Özdeş Karapençe 20.— Oğuz Özdeş Karapençe'nin İntikamı 10.— Oğuz Özdeş Karapençe'nin Oğlu 15.— Oğuz Özdeş Vatan Borcu 12.50 Tuna Nehri Akmam Diyor Oğuz Özdeş 10.— Oğuz Özdeş l i s e l i Bir Kız Sevdim 10.— Oğuz Özdeş Yerdeki Bulutlar 10.— Oğuz Özdeş Aşk, Para ve Şöhret 10.— Oğuz Özdeş Dertli Kadınlar 10.— Oğuz Özdeş Reyhan «Aşka Dönüş» 12.50 Oğuz Özdeş Sermem 10.— Oğuz Özdeş Hülya Şafak Sökerken (Rusyada bir Türk Subayı 10.— Oğuz Özdeş Kızım ve Ben 10.— Oğuz Özdeş Dağ Başını Duman Almış 10.— Oğuz Özdeş Ağlayan Kadın 10.— Oğuz Özdeş Aşka Susayan Dudaklar 15.— Oğuz Özdeş Gizli Sevda Basılıyor Oğuz Özdeş Oğuz Han Basılıyor Oğuz Özdeş Kartal Başlı Kadırga Basılıyor Oğuz Özdeş Yavuz'un Pençesi Basılıyor Oğuz Özdeş Gülmeyi Unutanlar Basılıyor Oğuz Özdeş Yaşanmamış Mektuplar 4.— Turhan Oğuzbaş Sonbahar Rüzgârları 4.— Turhan Oğuzbaş İstanbul Meyhanesinde Seni Aradım Turhan Oğuzbaş S.­ Beyaz Kasımpatlar Turhan Oğuzbaş 5.— Makedon Hikâyeleri Antoloj isi 7.50 Türk Romanı (Açık Oturum) Mehmet Şeyda 5.— Türkiye'de Parti Kavgaları Tekin Erer 20.— Tekin Yayınevi Ankara Cad. 51 Tel. : 27 69 69

İST.

www.cizgiliforum.com enginel