សម្មឋចរពះមហាសុម្មធាធិ បតី ជួន ណាត (ម្ោតញ្ញដម្ណា) សម្មឋចរពះសង្ឃរាជថ្នបក់ទី១ ននគណៈមហា និកាយ (របសូត ១១ មីនា ព.ស.២៤២៧/គ.ស.១៨៨៣ សុគត ២៥ កញ្ញដ ព.ស.២៥១៣/គ.ស.១៩៦៩) ោសម្មឋចរពះសង្ឃរាជអង្គទី៤ ននគណៈមហានិ កាយ ននរពះរាោណាចរកកមពុោ។ រទង្់ កាន់តំណណង្ពី ព.ស.២៤៩២ ដល់ ព.ស.២៥១៣ កបុង្រជជសម័យរពះបាទសម្មឋចរពះនម្រាតឋម សីហនុ ។ ជីវរបវតថិ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ រទង្់ របសូតម្ៅនថងអង្គគរ ១១ម្រាច ណែផលគុន ឆ្នបំវក ឆស័ក ព.ស.២៤២៧ គឺនថងទី១១ ណែ មីនា គ.ស.១៨៨៣ ម្ៅភូមិកំម្រៀង្ សង្គាត់រកាម្កាះ ស្សុកគង្ពិ សី ម្ែតថកំពង្់សឺ។ ព សម្មឋចមាន រពះោតិកុង្រតកូ ប លកសិករ រពះមាតាននសម្មឋចនាម យក់ រពះបិ តានាម រពហម ជួ ន។ រគួសារម្នះមាន បុរតណតពីរនាក់គឺ អង្គសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ និ ង្ម្ោកឧកញ៉៉ ម្សាភណឍមន្តនថី ជួ ន នុ ត ោរពះអនុ ជនន សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ។ សម្មឋចកាលឋិតម្ៅកបុង្កុមារភាព មានរពះជនាមយុរវាង្១២ឆ្នបំ រពះមាតាបិ តាបាននាំយកម្ៅផធុកផ្ដឋក់ឲ្យ ម្រៀនសូរតអកសរសាស្តសថ របស់ោតិកុង្សំ ប ណាក់ម្ោករគូសូរតសាឋនា ំ ម ណក ម៉ ម វតថម្ោធិរពឹកស ម្ៅវតថ ម្ោលយំ សង្គាត់រោំង្ណកន ស្សុកកណា ឋ លសធឹង្ ម្ែតថកណា ឋ ល។ 1
លុះសម្មឋចមានរពះជនាមយុ១៤ឆ្នបំ បានបួ សោសាមម្ណរ កបុង្នថង១៥ម្កើ ត ណែពិ សាែ ឆ្នបំច សំរ ឹទនិស័ក ព.ស.២៤៤១ គ.ស.១៨៩៧ ម្ៅបំម្ពញកិ ចស ច ិកានាវតថម្ោធិ រពឹកស អស់រយៈកាលពី រឆ្នបំ ម្ទើ បម្ចញអំពី វតថម្ោធិរពឹកសម្ៅម្រៀនសូរតរពះបរ ិយតថិធម៌ ឯវតថឧណាតម្ោម រកុង្ភបំម្ពញ កបុង្សំណាក់រពះពុ ទរន គូ ម្ទព ម្សា នាកុដិណថវរបបកំណពង្ខាង្ម្ជើង្កបុង្កាលព.ស.២៤៤៣ គ.ស.១៨៩៩។ សម្មឋច លុះបានរពះជនាមយុគរមប់២១រពះវសាបានរទង្់និមនថរតឡប់ ម្ៅសូម ឧបមផទាោភិ កុខ កបុង្វតថ ម្ោធិរពឹកសណដលោវតថម្ដើមវ ិញ ម្ោយមានរពះម្តជរពះគុ ណ រពះពុ ទនម្ោសាចារយ មា៉ ម្កត សុវណត បផម្ញ្ញដោរពះឧបជាយ៍ កាលម្ោកម្ៅោម្ៅអធិការវតថម្ោធិរពឹកសមានរពះម្តជរពះគុ ណ ណក ម៉ម មិសសនាម្ោ ោរគូសូរតសាឋំ និង្រពះម្តជរពះគុណ អុឹ ម ែឹ ម តិ កខបផម្ញ្ញដ ោរគូសូរតម្ឆវង្ សូរត បំម្ពញកិចឧ ច បសមផទាម្ៅនថង១៤ម្កើត ណែម្ជសឌ ឆ្នបំម្រាង្ ឆស័ក ព.ស.២៤៤៨ គ.ស.១៩០៤។ សម្មឋចរទង្់ ទទួលរពះនាមបផញ្ដ តថ្ន ិថ ម្ោតញ្ញដម្ណា លុះរទង្់ បំម្ពញឧបសមផទាោភិ កុខភាពរួចម្ហើយ រទង្់ ក៏និមនថ រតឡប់ មកគង្់ម្ៅវតថឧណាតម្ោម ទទួលការសិកាគនទធុរៈវ ិញម្ទៀត។ បរ ិយតថិបរ ិម្ចឆទ (កំណត់អំពីការសិកា) សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានម្សចកឋីពាយាមរបកបម្ោយថ្នមពលដ៏ ម្កលៀវកាលកបុង្ការសិកា ទាំង្ណផបក ភាសាបាលី ទាំង្ណផបកភាសាឯម្ទៀតៗ មានភាសាបារាំង្ ោម្ដើ ម។ ការសិការបស់សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានម្ោគជ័យរបម្សើរណាស់ ម្
ើញមានណតសម្មឋចសង្ឃរាជណដលម្រៀនចម្រមើ នលូតោស់ មានម្លផឿន
ឈបះម្ោកឯម្ទៀតៗ។ សម្មឋចចាប់ម្រៀនដំ បូង្ម្មសូរត ណរបមូ លកចាចយនៈ និ ង្គមពីរធមមបទអំ ពីរពះពុ ទន ម្ោសាចារយរពះនាម មា៉ ម្កត ណដលោរពះឧបជាយ៍ ននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ណដលរទង្់ ចាប់ម្រៀនវ ិោជណាមួ យ មានវ ិោជបាលីោម្ដើ ម គឺ ម្រៀនម្ោយយករពះទ័ យ ទុកោក់ ែិតែំរបឹង្ណរបង្ ឥតមានបននូរបនទយកបុង្ការសិកាម្នាះម្ឡើយ។ សម្មឋចរទង្់ ទទួលការសិកា
ម្នាះគឺ សិកាម្ោយឆនធៈដ៏ មានកមាលំង្ណមនណទន ពុំណមនសិកាវ ិោជណាមួ យម្ោយម្លង្ៗ ម្ទ។ វ ិោជខាង្ ភាសាបាលី ភាសាសំស្តសាឹត និង្ភាសាបារាំង្ សុទណន តវ ិោជណដលរបោប់ម្ោយម្វយាករណ៍ហមត់ចត់ រោលម្រៅលំបាកម្រៀន លំបាកយល់ោទីបំផុត ប៉ុ ណនថសម្មឋចអាចម្រៀន អាចយល់ចាស់ោស់ ម្ោយឆ្នប់ រហ័សគួរឲ្យម្កាតសរម្សើរ ពន់ម្ពកណាស់។ សម្មឋចរទង្់ម្ចះដឹង្យល់ធុះធា ល ល យចំម្ោះម្វយាករណ៍រគប់ ភាសា ណដលសម្មឋចបានម្រៀន មាន ម្វយាករណ៍បាលីសំស្តសាឹតោម្ដើម ទាំង្អកសរសាស្តសថរបស់ ោតិ និ ង្ោក្យម្ពចន៍កុង្ណផប ប កវបផធម៌ បុរាណ 2
ក៏ សម្មឋចម្ចះចាំយល់ម្ហតុ ផល ោម្រចើនណាស់។ ភាសាម្សៀម ភាសាោវ និ ង្ភាសាបារាំង្ ណដល សម្មឋចបានម្រៀន អាចនិយាយរបាស្ស័យទាក់ទង្នឹ ង្ជនោតិម្សៀម ោតិោវ និ ង្ោតិបារាំង្បាន។ សម្មឋចឈ្លលសនវរបសពវយកតរមាប់តាមសំម្ឡង្ភាសាោតិ ដនទៗឲ្យស្សម្ដៀង្ ឬដូ ចភាសាោតិដនទ បាន។ ភាសាអង្់ម្គលស និង្ភាសាម្វៀតណាម ក៏ សម្មឋចបានម្រៀន អាចម្មើ ល សរម្សរនិ យាយ របាស្ស័យ បានម្រចើនណដរ។ កបុង្សម័យណដលសម្មឋចកំពុង្សិកាវ ិោជខាង្បាលីកុង្រវាង្គ.ស. ប ១៩១០ ម្
ើញថ្នសម្មឋចមានរពះ
កិតិថស័ពល ធ ផីថ្ន ោរពះម្ថរៈ សាធត់ជំនាញពូ ណកខាង្ភាសាបាលី អាចនិ យាយភាសាបាលីបានោង្ភិកុខ សាមម្ណរឯម្ទៀត ណដលម្រៀនោមួយោបកបុង្សម័ យម្នាះ។ ម្ៅព.ស.២៤៥៧ គ.ស.១៩១៣ សម្មឋចរទង្់ បានចូលរបឡង្ម្ដញរបម្យាគកបុង្រពះឧម្បាសថរតនារាម វ ិហាររពះណកវមរកត ចំ ម្ោះរពះភ័ន្តកថរពះ
ករុណារពះបាទសម្មឋចរពះសុីសុវតទិបាន៤របម្យាគ ណដលោរបម្យាគោន់ែពស់បំផុតកបុង្សម័ យម្នាះ។ ព.ស.២៤៥៩ គ.ស.១៩១៥ សម្មឋចរទង្់ បានរបឡង្ោប់ម្លែ២ បានទទួ លការណតង្តាំង្ោ សាស្តសាថចារយម្ៅសាោបាលីោន់ែពស់ ណដលសពវនថងមានម្ឈ្លមះោពុ ទិក ន វ ិទាល័យសុរារមឹ ត។ ម្រៅពីភាសាណែមរ ណដលសម្មឋចរទង្់ បានស្សាវរោវយល់ឫសគល់ពិតរបាកដ សម្មឋចបានសិកាភាសា បាលី អាចអាន ឬសនធនាតាមសំម្នៀង្ោតិបរម្ទសបានទាំង្អស់ គឺ សំម្នៀង្លង្គា ភូ មា មន ម្សៀម និង្ ោវ ឥតមានម្ទើសទាក់់ភាលំង្ភាលត់ម្ឡើយ។ ព.ស.២៤៦៦ និ ង្២៤៦៧ គ.ស.១៩២២ និ ង្១៩២៣ សម្មឋច កាលម្ៅោរពះរគូសង្ឃសតាទ (ោមួយនឹង្សម្មឋចរពះម្ោធិវ ័ង្ស ហួត តាត វជិរបផម្ញ្ញដ កាលម្ៅោរពះ រគូសង្ឃវ ិោជ) បានម្ធវើោសមណៈសិសស និ មនថម្ៅបំ ម្ពញវ ិោជខាង្ភាសាសំស្តសាឹត និ ង្អកសរសិោចារ ឹក ោម្ដើម ម្ៅសាោបារាំង្ណសសចុ ង្បូោ៌របម្ទស នារកុង្ហាណូយ (ម្វៀតណាមខាង្ម្ជើ ង្) កបុង្សំណាក់ ម្ោក លវី ហវឺណូត៍ (L. Finot) ោតិបារាំង្ម្សស ោចាង្ហាវង្សាោម្នះ។ ម្បសកកមមបរ ិម្ចឆទ (កំណត់អំពីការទទួលបម្រមើកិចចការ) ព.ស.២៤៦៣ គ.ស.១៩១៩ សម្មឋចរទង្់បានម្ធវើោសមាជិកននរកុមជំ នុំណតង្វចនានុរកមណែមរ ណដលរទង្់ ោម្លខាធិ ការ កាន់កិចចការផ្ដធល់ លុះរតាបានចប់ ចុង្ចប់ម្ដើ ម។ ព.ស.២៤៦៩ គ.ស.១៩២៥ សម្មឋចបានម្ធវើោសមាជិក ននរកុមជំ នុំពិនិតយអកខរាវ ិរុទនន នម្សៀវម្ៅនានា ណដលសាោបាលីោន់ែពស់ ម្បាះពុមផ ព ាយ។ ព.ស.២៤៧០ គ.ស.១៩២៦ តមកោម្រចើនឆ្នបំ សម្មឋចបានទទួលការណតង្តាំង្ោម្មរបម្យាគ កបុង្ការ
របឡង្យកវ ិញ្ញដបនប័រតបឋមសិកាណែមរ និ ង្ការរបឡង្យកសញ្ញដប័រតបឋមសិកាោន់ែពស់ បារាំង្ណែមរ ម្ៅរកុង្ភបំម្ពញ។ 3
ព.ស.២៤៧១ គ.ស.១៩២៧ សម្មឋចរទង្់បានទទួលការណតង្តាំង្ោសមាជិក ននរកុមជំ នុំម្ផធៀង្សម្រមច ខាង្វចនានុរកមណែមរ ម្ហើយសម្មឋចរទង្់ បានទទួលភារៈម្ធវើវចនានុរកម ណតមួ យរពះអង្គឯង្ ដរាបដល់ បានចប់សពវរគប់ បានម្បាះពុមផ ព ាយទាំង្ភាគ១ភាគ២ បាន៥រោម្ហើយ។ កបុង្ឆ្នបំដណដលម្នះ សម្មឋចរទង្់បានទទួលការណតង្តាំង្ោ សមាជិ កននរកុមអភិបាលជំ នុំផ្ដឋច់ឆ្នបំ សរមាប់ បណាតល័យកមពុោ ណដលសពវនថងម្ៅថ្ន វ ិទាសាទនពុ ទសា ន សនបណិ ឍ តយ។ ព.ស.២៤៧៤ គ.ស.១៩៣០ សម្មឋចរទង្់បានទទួលការណតង្តាំង្ កបុង្មុ ែង្គរោចាង្ហាវង្រង្ ននសាោ បាលីោន់ែពសរ់ កុង្ភបំម្ពញ។ កបុង្ឆ្នបំដណដលម្នាះ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលការណតង្តាំង្ោ សមាជិកជំ នួយនន រកុមជំ នុំរពះនរតបិ ដក ម្ៅ ពុទសា ន សនបណិឍ តយ រកុង្ភបំម្ពញ។ ព.ស.២៤៧៦ គ.ស.១៩៣២ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលការណតង្តាំង្ោសមាជិកននរកុមជំ នុំខាង្ការ ស្សាវរោវម្រជើសម្រ ើសរកោកយម្ពចន៍កុង្នផធ ប ននកវ ីនិ ពននណែមរបុ រាណ ម្ដើ មផីរបមូលបញ្ូច លោកយទាំង្ម្នះ ម្ៅកបុង្វចនានុរកមណែមរ។ ព.ស.២៤៧៧ គ.ស.១៩៣៣ សម្មឋចរទង្់ បានទទួ ល ការណតង្តាំង្ោសមាជិក ននរកុមជំ នុំពិនិតយ ម្សៀវម្ៅណដលរកសួង្សិកាធិការោតិម្បាះពុមព ផាយ។ ព.ស.២៤៧៨ គ.ស.១៩៣៤ សម្មឋចរទង្់បានទទួលការណតង្តាំង្ោសមាជិកននរកុមជំ នុំម្រជើសម្រ ើស ោកយណែមរម្របៀបម្ធៀបនឹង្ោកយបារាំង្សរមាប់ម្របើកុង្កិ ប ចចការ រាជការ។ ព.ស.២៤៧៩ គ.ស.១៩៣៥ សម្មឋចរទង្់បានទទួលការណតង្តាំង្ោសាស្តសាថចារយបម្រង្ៀនភាសាបាលី សំស្តសាឹត ណែមរ និង្ោវ របចាំថ្នបក់ទីបំផុតននមធយមសិកា ម្ៅវ ិទាល័យរពះសុីសុវតទិ រកុង្ភបំម្ពញ។ រាប់តាំង្ពី នថង១៣ម្រាច ណែស្សាពណ៍ ោនថងណដលរទង្់ ម្
ើញសុបិននិ មិ មតថ រហូតមកដល់នថង១២ម្កើ ត ណែ
ភរទបទ គឺ រតូវនឹង្នថងទី១០ ណែកញ្ញដ មកដល់នថងទី២៣ កញ្ញដ រតូវោ១៤នថង គឺសម្មឋចចាប់មានអាោធ កបុង្ នថង១២ម្កើត ណែភរទបទ ឆ្នបំរកា ឯកស័ក ព.ស.២៥១៣ រតូវនឹ ង្នថងទី២៣ កញ្ញដ ឆ្នបំ១៩៦៩ ម្វោម្មា៉ ង្១៥ និង្៤៥នាទី។ រពះសង្ឃណដលធាលប់ចូលោល់បម្រមើរពះអង្គ នាំោបអង្គុយម្ៅម្រៅបនធប់រកឡារពះបនធំ ស្សាប់ណតឮសូរ កណឹឋ ង្ម្រាទ៍ណបលកពី ធមមតា ក៏នាំោបសធុះចូលម្ៅកបុង្រកឡារពះបនធំភាលម។ រោម្នាះសម្មឋចមានរពះឱង្គារថ្ន �អាតាមចុករទូង្ណាស់!�។ កបុង្ម្ពលម្នាះ រពះសង្ឃណដលម្ៅកំ ដរម្នាះ ក៏ ជំនុំពិម្រោះោបឲ្យរពះ សិរ ិវ ិសុទន មុី យាុំ និយាយទូរស័ពម្ធ ៅម្ោកម្វជជបណិ ឍ ត ម្ថ្ន ម្ប៉ង្ថុង្ ម្ៅរកសួង្ធមមការ។ រគូម្ពទយោ ម្រចើននាក់ គឺ ម្ោក ម្វជជបណិឍ ត ម្ថ្ន ម្ប៉ង្ថុ ង្, មី សាមុឺ ឌី, យូ គឹ មយាន, រពំ ភួ ន, រស សារ ី, និ ង្ម្ោក ម្វជជបណិឍ ត មា៉ ហសូ ោតិបារាំង្ ក៏ បានមកោបនាធប់ោប ពិ និតយម្ 4
ើញថ្នអាការម្រាគននសម្មឋចមិ នទាន់
ធងន់ធងរប៉ុនាមនម្ទ ប៉ុ ណនថម្ទាះបីោយា៉ ង្ណា រកសួង្សុខាភិ បាលក៏បានចាត់ម្ោករគូម្ពទយ យូ គឹ មយាន និង្លី គឹមសាន ឲ្យមកម្ៅរការពះម្រាគរបចាំការ របកបឱសថថ្នវយោដរាបរហូតដល់នថងរពហសផត៍ ១៤ម្កើត ណែភរទបទ រតូវនឹង្នថង២៥ កញ្ញដ ១៩៦៩ ម្វោម្មា៉ ង្២០និ ង្២០នាទី ស្សាប់ណតរពះអសាសៈ បសាសៈ ននរពះអង្គរលត់ សប ង ឈ ់ ឹង្ អំពីរពះកាយរទង្់ ម្សាយទិ វង្គត កបុង្គរមប់រពះជនម៨៦រពះវសា ម្ៅម្លើរពះណទនសយនា ម្ោយសងប់ម្សងៀមនាណលវង្ធំ ម្ៅកបុង្រពះរាជដំ ណាក់រពះអង្គ កណា ឋ លពួ ក
ម្ថរានុម្តទរៈ មានរពះសិរ ិវ ិសុទន មុីយាុំ និង្រពះឥនធមុនី ឆ្នយ ថន ោម្ដើ ម នាវតថឧណាតម្ោម។ កបុង្ម្ពល
ណដលសម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្សាយទិវង្គតភាលមម្នាះ រពះសង្ឃម្រចើ នអង្គ មានរពះសិរ ិវ ិសុទន មុី យាុំ និ ង្រពះ ឥនធមុនី ឆ្នយ ថន ោម្ដើម រពមទាំង្ម្ោក មា៉ អុ ក គិ ោនុ បោឌក ក៏ម្ៅកំ ដរោមួ យណដរ មានចិ តរថ ំជួ ល ញ៉ប់ញ័រ ស្សឡាំង្កាំង្ ម្សធើរភាន់ភាំង្សាមរតី បានចាត់ការផាយដំ ណឹង្ទិ វង្គត ដល់រពះសង្ឃកបុង្វតថ
ភាលម អង្គែលះក៏រត់ ម្ៅរបម្គនដំណឹង្ម្នះដល់ សម្មឋចរពះម្ោធិវ ័ង្ស។ រពះសិរ ិវ ិសុទន មុី យាុំ ក៏ទូរស័ពម្ធ ៅ ម្ោកម្វជជបណិឍ ត ម្ថ្ន ម្ប៉ង្ថុង្ ម្ៅរពះរាជដំ ណាក់ចមាារមន ម្ៅរកសួង្ធមមការ ម្ៅសាោរកុង្ ម្ៅ សបង្ការោឌនប៉ូលីសភាលម ម្ោកអង្គែលះក៏យកដំ ណឹង្ម្ៅវតថឯម្ទៀតៗកបុង្រកុង្ភបំម្ពញ។ បនាធប់ពីបានដំណឹង្ននការម្សាយរពះទិវង្គតននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជោ អមាចស់ភាលម កបុង្រារតីម្នាះ សម្មឋចរពះរបមុែរដឌរទង្់បានម្សឋចយាង្រលះរោំង្មកកាន់មហាកុ ដិ វតថឧណាតម្ោមភាលម ម្ដើ មផីរកាប ថ្នវយបង្គំរពះបរមសព។ សម្មឋចរពះម្ោធិវ ័ង្ស ក៏ និមនថមកគង្់ ម្ៅជិ តរពះបរមសព តាំង្ពី ម្ពលមុ ន សណមឋង្រពះសមានទុកម្ខ សាកសាឋយយា៉ ង្ខាលំង្ចំ ម្ោះបរម សព។ ដំណាលោបម្នះ សម្មឋចរពះមហាកសរតី យានី ោអមាចស់ជីវ ិត ក៏ រទង្់ចាត់អបកអង្គមាចស់នាយករកសួង្ នានា កបុង្រពះបរមរាជវាំង្ ោរពះរាជតំណាង្មកថ្នវយបង្គំរពះបរមសពណដរ ម្ហើយម្ពលោមួ យោបម្នាះ ឯកឧតឋម ឧតឋមម្សនីយ៍ឯក លន់ នល់ នាយករដឌមន្តនថ,ី អង្គមាចស់ សុីសុវតទិ សិរ ិមតៈ ឧបនាយករដឌមន្តនថីទី ១ រពមទាំង្សមាជិករដឌមន្តនថី ឧកញ៉៉ មហាមន្តនថី ណក មាស ចាង្ហាវង្ពិ ធីការរពះបរមរាជវាំង្ និ ង្មន្តនថី នានាកបុង្រពះបរមរាជវាំង្ ឧតឋមម្សនីយ៍ឯក ម្ង្គ៉ ហ៊ូ ទីរបឹកាសម្មឋចរពះរបមុែរដឌ ម្ោក ឌី ទូ ច រដឌម្លខាធិការរកសួ ង្ធមមការ ម្ោកអុី ទុ យ អភិ បាល រកុង្ភបំម្ពញ ឯកឧតឋម ទិ ម ដុ ង្ របតិភូ រាជរោឌភិបាលរបចាំម្ែតថកណា ឋ ល រពមទាំង្នាយទាហានោន់ែពសទា ់ ំង្ឡាយ សហជីវ ិន ោង្ ហ័បអាន នាយកវ ិោជឋានពុទនសាសនបណិឍ តយ រកុមអភិ បាលពុ ទិ ក ន សមាគមទាំង្បី មានម្ោក ទា ប៊ុនឡុង្ ោម្ដើម។ អស់ម្ោកអបកឥសសរជនធំ តូច ណដលអម្ញ្ជើញមកកាន់វតថឧណាតម្ោម កបុង្ម្វោរារតី ១៤ម្កើត ណែភរទបទ រតូវនឹង្នថងទី១៥ ណែកញ្ញដម្នាះ សុទណន តមានមុ ែស្សម្ោន ម្រកៀមរកំរគប់ ៗោប ម្ោយ ម្សចកឋីម្សាកសាឋយចំម្ោះសម្មឋចដ៏នរកណលង្ បានចូ លមកសណមឋង្មរណទុ កខ ម្សាកសាឋយ ម្រកៀមរកំ រ ំជួលចំម្ោះរពះបរមសព ម្ោយរគប់ ោបទាំង្អស់។ 5
បនាធប់ពីម្ពលម្នាះមក រពះសង្ឃោម្រចើនអង្គមានរពះពុ ទនម្ោសាចារយ រាជ កឹ ង្ ម្មគណរកុង្ភបំម្ពញ និង្ រពះមុនីម្កាសលយ សូរ ហាយ ម្ៅអធិការវតថនិម្រាធរង្សី ោម្ដើ ម រពមទាំង្រពះរាោគណៈ និ ង្ឋានានុរកម ោម្រចើនរយអង្គនិមនថមកម្រោង្រោត សុទណន តមានមុ ែម្រកៀមរកំ ស្សង្ូ តស្សង្គត់រគប់ ៗអង្គ ម្ោយម្សចកឋី សាឋយស្សម្ណាះអាម្ឡាះអាល័យ ចំម្ោះសម្មឋចោអង្គមាចស់។ លំោប់តមកម្ទៀត កបុង្ម្ពលរារតីម្នាះ រវាង្ម្មា៉ ង្២២-២៣ ម្ចះណតមានពុទប ន រ ិស័ទ ទាំង្បពវជិត ទាំង្រគហសទ និ មនថអម្ញ្ជើញមកកាន់វតថ ឧណាតម្ោមរជយៗ នាំោបឈរម្រតៀបរតា ោសម្ពញដី បរ ិម្វណរពះរាជដំ ណាក់ ទាំង្អស់ម្ោកអបក រាជការកបុង្រកុង្ភបំម្ពញ មានម្ោកអបករកសួង្ធមមការោម្ដើ ម បាននាំោបមកោលំោប់លំម្ោយ ចូ ល រកាបថ្នវយបង្គំោល់រពះបរមសពសុទណន តមានទឹ កមុ ែរជប់ស្សម្ោន ម្សធើរណតរគប់ ៗោប ែលះមានជលម្នរត ស្សក់ សស្សាក់រកហានិយាយសឋីពុំម្កើត ម្ពលោលំោប់មកម្ទៀត ម្ចះណតមានពុ ទប ន រ ិស័ទ ទាំង្រគហសទ បពវជិត ម្ធវើដំម្ណើរមកកាន់វតថឧណាតម្ោម យា៉ ង្ណណនណាន់តាន់ តាប់រហូតទាល់ណតភលឺ។ ម្ោកអបកែលះ មានទឹកណភបកហូររហាម ម្ហើយបនលឺវាចារថងូរថ្ន ឱ! សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ចូ លទិ វង្គតម្ហើយម្តើ! សូមផីរពះ អង្គ មានរពះជនម៨៦ពិតណមន ប៉ុណនថម្យើង្ែញំុរពះអង្គម្ៅណតសាឋយស្សម្ណាះ ចង្់ ឲ្យសម្មឋចគង្់ ម្ៅោង្រយ រពះវសាម្ោយម្យើង្ែញំុរពះអង្្ គធាលប់ សាឋប់រពះរាជឱវាទ ធាលប់ម្
ើញធាលប់ម្ោរពសម្មឋចោអង្គមាចស់
ឥឡូវម្នះស្សាប់ណតសម្មឋចោអង្គមាចស់ចូលទិ វង្គត ម្ៅកាន់បរម្ោកនាយម្ចាលម្យើង្ែញំម្ុ ៅម្ហើយ។ ការ ចូលទិវង្គតននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្នះ នាំឲ្យទូ លរពះបង្គំរគប់ រប ូ រម្ហង្រហាង្ រតមង្់រតម្មាចកបុង្ចិតថ អស់ម្សចកឋីសង្ឃឹមកក់ ម្ៅឋចំម្ោះសម្មឋចម្ៅ ម្ហើយ។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ណដលរពះអង្គបានយាង្មកម្សាយ រពះោតិកុង្របម្ទសកមព ប ុោម្យើង្ម្នះ រពះអង្គ បានម្ធវើរបម្យាជន៍ ទាំង្ផលូវរពះពុទសា ន សនា ទាំង្ផលូវម្ោក ទុ កឲ្យពុ ទប ន រ ិស័ទោម្រចើនណាស់ ម្ឈ្លមះថ្ន រពះអង្គបានម្លើករពះពុទនសាសនា ម្លើករបម្ទសោតិឲ្យបានថាំុម្ថាើនរុង្ម្រឿង្ រួមោមួ យនឹ ង្សម្មឋចរពះ ឧបយុវរាជរពះរបមុែរដឌណដលយឹតម្យាង្របោ ពលរដឌ ម្ោយរពះមម្ធាបាយដ៏ែពង្់ែពសប ់ ំ ផុត ឲ្យ របម្ទសោតិមានឯកភាព សាមគគីភាព សនថិភាព បានឯករាជយដ៏ បរ ិបូ រណ៍ ដូ ចម្សចកឋីរបាថ្នប ម្ហើយយា៉ ង្ ណាសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានរពះរាជជីវរបវតថិលណា អ ស់ មានរពះបំ ណង្សម្រមចក៏ យា៉ង្ម្នាះណដរ។ រពឹកម្ឡើង្ នថង១៥ម្កើត ណែភរទបទ (២៦ កញ្ញដ) អស់ម្ោកឥសសរជន បានរបជុំ តាំង្គណៈកមមការមួ យ បម្ណា ឋ ះអាសនបសរមាប់ចាត់ការបុណយ រពះបរមសពតម្ៅ។ រយៈកាលមុនអំពីកាលណដលសម្មឋចរទង្់ ម្សាយរពះទិ វង្គត សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានរពះអាោធោដំ បូង្កបុង្នថងអង្គគរ ១២ម្កើ ត ណែភរទបទ ឆ្នបំរកា ឯកស័ក រតូវនឹង្ នថង២៣ ណែកញ្ញដ ឆ្នបំ១៩៦៩។ ដំណឹង្រពះអាោធននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្នះ បានថ្នវយចំ ម្ោះសម្មឋច 6
រពះរបមុែរដឌរច ួ ម្ហើយ។ ឯកឧតឋម អុឹង្ ហុង្សាធ តាមរពះរាជបញ្ញ ជ ននសម្មឋចរពះរបមុែរដឌ បានចាត់ឲ្យ អស់ម្ោកម្វជជបណិឍ តណែមរ បារាំង្ដ៏ ជំនាញៗទាំង្ឡាយ មកជួ យែវល់ខាវយពាបាលម្រាគរពះអង្គយា៉ង្ ម្ពញសមតទភាព ប៉ុណនថម្ធវើម្មឋចម្ឡើយនឹង្អាចយកជ័ យជមបះម្លើមចចុសន្តង្គគមបាន។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជោអមាចស់រទង្់ បានរោបរពះអង្គោមុ ន ចាប់តាំង្ពី នថងរបឈួន រទង្់ មានរពះឱង្គារ របាប់រពះសង្ឃ និង្អស់ម្ោកណដលមកថ្នវយបង្គំសាកសួររពះសុែភាពថ្ន �អាតាមមានជំ ង្ឺមឋង្ម្នះ ដូច ោោមនសង្ឃឹមម្ទ� រពះរាជឱង្គារម្នះ ម្ធវើឲ្យម្យើង្រាល់ោបមានការរពួយបារមភណាស់ ប៉ុ ណនថម្យើង្រាល់ោប ម្ជឿទុកថ្ន រពះអង្គមុែោនឹង្គង្់រពះជនាមយុតម្ៅម្ទៀតបាន ពី ម្រោះសម្ង្ាតម្ៅរពះសរ ីរាង្គកាយរពះអង្គ ពុំ ម្
ើញមានណរបរបួលណបលកប៉ុនាមនម្ទ មា៉ ង្ម្ទៀត រទង្់ ម្ៅចាំរពះសាមរតីលណា អ ស់ អាចមានរពះឱង្គារ
មាំមួន សំម្ណះសំណាលនឹង្អស់ម្ោក ទាំង្រពះសង្ឃ រគហសទ ណដលមករកាបបង្គំោល់ម្នាះ បាន ស្សួលម្ៅម្ឡើយ ោពិម្សសកាលពីរពឹកនននថងម្សាយរពះទិវង្គតម្នះឯកឧតឋមនាយក រដឌមន្តនថី នឹ ង្អបក អង្គមាចស់ឧបនាយករដឌមន្តនថទ ី ី ១ បានចូលបង្គំោល់រពះអង្គម្ដើ មផីសាកសួររពះម្រាគរពះអង្គផង្ ម្ដើ មផី រកាបបង្គំោរពះអង្គម្ៅកាន់បរម្ទសតាមការអម្ញ្ជើញនន សាធារណរដឌចិនរបោមានិត និ ង្ សាធារណរដឌរបោធិ បម្តយយអាលលឺម៉ង្់ផង្។ រោម្នាះរពះអង្គបានទទួលរាក់ទាក់ ម្ហើយបានរបសិទនពរជូ នចំ ម្ោះ ឯកឧតឋមនាយករដឌមន្តនថី និ ង្ថ្នវយ ចំម្ោះអបកអង្គមាចស់ ឧបនាយករដឌមន្តនថទ ី ី១ សូមម្ៅបំ ម្ពញម្បសកកមមម្ៅរបម្ទសម្រៅបានម្ោគជ័យ។ ម្រកាយមកម្ទៀតសម្មឋចក៏ រពះរាជទានសនធនាោមួ យម្ោក ឌី ទូ ច រដឌម្លខាធិការរកសួង្ធមមការ និង្ ម្ោក រទិញ វា៉ ញ របធានសមាគមអបកនិពននណែមរអំ ពីការម្ធវើម្ចតិ យ។ រពះអង្គរទង្់ មានរពះរាជបនធូល ហូរណហ ម្ហើយរទង្់ និទានអំពីម្ចតិយម្ឈ្លមះ សិង្ុគតថរៈ ម្ៅសហភាពភូ មាណថមម្ទៀតផង្។ រួចរពះអង្គ រតាស់រ ំលឹកអំ ពីការម្បាះពុមវព ចនានុរកមណែមរណដលរទង្់ បានែិ តែំណកសរមួលបណនទមោកយោម្រចើ នម្ទៀត ម្ទាះបី ជរានិង្ពាធិម្ចះណតម្បៀតម្បៀនរពះអង្គក៏ម្ោយ។ សភាពទាំង្ម្នះសឲ្យម្
ើញថ្ន រពះអង្គម្ៅ
រ ឹង្បុឹង្ណាស់ មិនគួរម្ឡើយនឹង្ណរបរបួលម្ោយឆ្នប់រហ័សដូ ម្ចបះម្សាះ នាំឲ្យម្យើង្ម្រកៀមរកំស្សង្គកចិតថ ដូចោម្យើង្ធាលក់ម្បះដូង្។ ម្នះម្ហើយសមដូ ចរពះម្ថរដី ការបស់រពះអង្គ ណដលរទង្់ រតាស់ោម្រឿយៗថ្ន៖ ជួនកាលម្ពលរពឹកមនុសសសតវជួបោបរញង្់ លុះម្ពលោងចក៏ ស្សាប់ណតណបកោបភាលមៗ។ សភាពម្នះរតូវ ដូចរពះតរមាស់ម្នាះណាស់ រពះអង្គយាង្ម្ៅម្ចាលពុ ទប ន រ ិស័ទរាល់ោប ឥតមានរបទានដំ ណឹង្ោមុ នឲ្យ ចាស់ដល់ម្យើង្ ម្ដើមផីនឹង្ពាបាលរពះអាការម្រាគឲ្យបានយូរនថងម្សាះ គួ រឲ្យម្យើង្ែញំសា ុ ឋ យនរកម្ពក ណាស់នឹង្រកោកយណាមួយណថលង្ម្រៀបរាប់ ពុំបានម្ឡើយ។ រពះអង្គម្សាយទិ វង្គតម្នះ ម្ធវើឲ្យរញ្ួជ យសកល កមពុោ ម្រោះរពះអង្គមានរពះគុណធម៌ម្រចើនណាស់ម្លើពុទប ន រ ិស័ទ ទាំង្បពវជិត ទាំង្រគហសទ។ សម្មឋច រទង្់ ម្សាយរពះទិវង្គត បាត់រពះរូបពិតណមន ប៉ុ ណនថរពះកិ តិថនាមឋិ តម្ៅដណដល។ 7
អស់ម្ោកអបកពុទនបរ ិស័ទទាំង្ឡាយ! រពះបរមសពននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្នះ ោរពះសពរតូវតមាល់ ទុកតាមផលូវការរបស់ រាជរោឌភិបាល ម្ដើមផីម្ធវើទកខិណានុ បផទានម្រៀង្រាល់នថងតម្ៅ ទរមាំគណៈកមមការ បុណយជំនុំោបម្ោះស្សាយ ម្រៀបចំ រពះរាជពិ ធីបុណយរពះបរមសពកំ ណត់យកនថងណា ណែណា តម្ៅោ ម្រកាយ។ ឥឡូវម្នះ គណៈកមមការបុណយបម្ណា ឋ ះអសនប បានរពមម្រពៀង្យកនថង១ម្រាច ណែភរទបទ រតូវ នឹង្នថងទី២៧ ណែកញ្ញដ ឆ្នបំ១៩៦៩ ោកិចចម្ធវើទកខិណានុ បផទាន មានម្ទសនា និ ង្ម្វរភតថ ម្រៀង្រាល់យប់ នថងត ម្រៀង្ម្ៅ ចំនួន៦ណែ គិតពី ណែម្នះម្ៅ ម្រកាមរពះរាជធិ បតីភាពននសម្មឋចរពះមហាកសរតី យានី និ ង្សម្មឋច រពះរបមុែរដឌ៕ ៤. ធមមម្ទសនាម្កាសលយ �កាលរឈ្លលសនវកបុង្ធមមម្ទសនា� ភាពននការឈ្លលសនវមានម្រចើនយា៉ ង្ គឺឈ្លលសនវកបុង្អំ ម្ពើបាបក៏ មាន កបុង្អំ ម្ពើបុណយក៏មានឈ្លលសនវកបុង្ អំម្ពើឥតរបម្យាជន៍ក៏មាន កបុង្អំម្ពើមានរបម្យាជន៍ក៏មាន។ ការឈ្លលសនវកបុង្ទី ម្នះសំម្ៅយក ម្ហតុ ការណ៍ណដលមានរបម្យាជន៍ចំម្ោះមនុ សស កបុង្បចចុបផនប និ ង្កបុង្អនាគត។ ណដលម្ៅថ្ន �ធមមម្ទសនាម្កាសលយ� សំម្ៅយកការឈ្លលសនវកបុង្ធមមម្ទសនា។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជរទង្់ មាន ភាពឈ្លលសនវកបុង្ធមមម្ទសនាម្ោយ រគប់រោន់។ ធមមម្ទសនាននសម្មឋចរបកបម្ោយរបម្យាជន៍ទាំង្ផលូវម្ោក ទាំង្ផលូវធម៌ អាចបំ ភឺព ល ុ ទនបរ ិស័ទ របោពលរដឌឲ្យយល់ផូវែុ ល ស ផលូវរតូវ ឲ្យម្ជឿោក់ចំម្ោះោតិ សាសនា និ ង្រពះរាជបលល័ង្ា។ រពះធមមម្ទសនា ននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជចាត់ទុកថ្នោមូ លោឌនមួ យដ៏ សកសឋ ម្ភអាច បំ ភឺរល បោពលរដឌ ុឋ ឲ្យមានការពាយាម មានជំហររ ឹង្បុឹង្ ឲ្យរបឹង្ណរបង្របកបការង្គរកុំ ឲ្យែជិលរចអូ ស ឲ្យមានធម៌សាមគគី មូលមិតោ ថ ឯកភាពកបុង្រវាង្ោតិ សាសនា និ ង្រពះរាជបលល័ង្រា បស់ម្យើង្ ម្ដើ មផីឲ្យែពង្់ែពសម្់ ថាើង្រុង្ម្រឿង្ត ម្ៅអនាគត។ ធមមម្ទសនាននសម្មឋច ម្ឈ្លមះថ្នោធមមម្ទសនាម្រទាលបំ ភឺ លពុទប ន រ ិស័ទរបោពលរដឌឲ្យ យល់ របម្យាជន៍ រគប់យា៉ង្ បំភឺទា ល ំង្ខាង្គុ ណសមផតថិ ទាំង្គុ ណវ ិបតថិ ោធមមម្ទសនារបកបម្ោយ មម្ធាបាយដ៏របម្សើរវ ិម្សស អាចដឹកនាំចង្អុលបង្គាញរបម្យាជន៍បចចុបផនប និ ង្របម្យាជន៍អនាគត ម្ៅ ថ្នោរពះធមមួម្ទសនាោស់ពុទប ន រ ិស័ទឲ្យភាញក់ែួនម្រកាកម្ឡើ ល ង្ របកបការង្គរម្ដើ មផីឲ្យមានជី វភាព ែពង្់ែពសឲ្ ់ យសមគួរដល់កិតិថយស របស់ម្យើង្រាល់ោប ោរបោពលរដឌរបស់របម្ទសឯករាជយ ឲ្យម្ចះ ឈឺឆ្នអលស្សឡាញ់ោតិ សាសនា និង្រពះរាជបលល័ង្ារបស់ម្យើង្។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានធមមម្ទសនាម្កាសលយដ៏ បរ ិបូ ណ៌។ ធមមម្ទសនារបស់សម្មឋចគួ ររាប់ថ្នោ ធមមម្ទសនាយឺតម្យាង្ ម្ស្សាចស្សង្់របោពលរដឌឲ្យមានសតិ សមផជញ្ដ ៈរ ឹង្បុឹ ង្ បរ ិបូ ណ៌ម្ឡើង្ទាំង្ផលូវ 8
ពុទនចរក និង្ផលូវអាណាចរក ម្ដើមផីឲ្យចរកទាំង្ពី រវ ិលម្លឿនម្ៅម្សមើោប។ ធមមម្ទសនារបស់សម្មឋចគួ រ ម្លើកថ្ន ោធមមម្ទសនាម្បើកម្ោក គឺ របម្ទសកមពុោទាំង្មូ លឲ្យមានរបាោញសាមរតីភឺ លសាវង្ រុង្ម្រឿង្ម្ឡើង្ ម្ោយពិត ណដលអាចផឋល់មម្ធាបាយដ៏ របម្សើរ ឲ្យរបោពលរដឌភាញក់ែួនរបាណម្ចះជួ ល យែលួនម្ោយែលួន ឯង្។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ោរពះធមមកថិកមួ យរពះអង្គយា៉ង្ឯក ពុំ មានរពះធមមកថិកណាមួ យម្របៀប ម្សមើបាយម្ឡើយ។ ធមមម្ទសនាណដលពីម្រាះម្កាះកាយរបកបម្ោយោកយម្ពចន៍ របម្យាគមានរបធាន មានរម្បៀបម្រៀបរយ មានករមង្ននោកយសមឋីដ៏រតឹមរតូវឥតម្
ៀល ង្ោលត ភាលំង្ភាលត់ទាំង្របកបម្ោយ
ឧតឋមគតិ ម្ៅចំម្ោះរបម្យាជន៍កុង្បចច ប ុបផនប និ ង្អនាគតដូ ចម្សចកឋីអធិ បាយមកម្នះម្ៅថ្ន �ធមមម្ទសនាម្កាសលយ�។ ៥. បណីតសកមមភាព �សកមមភាពដ៏របម្សើរ� ការង្គររបស់សម្មឋចរពអសង្ឃរាជ សុទណន តោការង្គរមានរបម្យាជន៍ដ៏ឧតឋុង្ឧតឋម ចំ ម្ោះពុ ទនបរ ិស័ទ ពុំ មានការង្គរណាមួយ ណដលឥតរបម្យាជន៍ម្នាះម្ទ។ សម្មឋចបានម្ធវើបុណយម្ផសង្ៗោម្រចើ នដង្ណាស់ មានកឋិនទានោម្ដើម កបុង្ឆ្នបំនីមួយៗបានម្ធវើកឋិន២ ឬ៣វតថ ម្រៀង្រាល់ឆ្នបំ ឥតណដលខានម្ឡើយ។ កិ ចចការ របស់សម្មឋចសុទណន តមានម្ោលម្ៅម្ឆ្នពះម្ៅរកម្សចកឋីសុែ ម្សចកឋីចម្រមើ ន ទាំង្ម្ោកម្នះ ទាំង្ម្ោក ខាង្មុែម្ោយពិតរបាកដ សឹង្មានភ័សតាង្យា៉ ង្ោក់ ោក់កុង្រពះរាជជី ប វរបវតថិម្នះ។ ចូ រម្មើ លបរ ិម្ចឆទ ុថ ននរពះរាជជីវរបវតថិរតង្់ បរ ិម្ចឆទទី ៥ ទី ៦ និ ង្ទី ១០។ សម្មឋចមានរពហមវ ិហារដ៏ទូោយ សម្ន្តង្គគះដល់
សាធារណជនមិនតផិតម្តផៀតម្ពកម្ឡើយ កិ ចចការណដលម្ចះណតមាន ម្ចះណតម្ដើ រម្ៅស្សួល មិ នម្ចះឈប់ មិនម្ចះោំង្ ម្ៅណថមទាំង្មានរបម្យាជន៍ ដ៏ែពង្់ែពស់ ម្ៅថ្ន �បណីតសកមមភាព�។ សកមមភាពរបស់សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ របកបម្ោយម្ហតុ ផលលអណាស់ អាចបង្គាញោឧទាហរណ៍មួយ ម្ដើមផីបញ្ញ ជ ក់វរជន បញ្ដ វនថទាំង្សម័យចាស់ សម័ យថមីណដលគួ រោទិ ោឌនុគតិ (ការយកតរមាប់តាម) បាន ម្ោយពិត ម្ោយម្ហតុ ណដលម្
ើញរូបរាង្ កិ ចចការោភ័ សតាង្ផង្ រទឹសីឋការង្គរដ៏ របម្សើរយា៉ ង្ម្នះផង្ ុថ
ម្ទើបម្ៅថ្ន �បណីតសកមមភាព�។ ចរ ិតសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ការរបរពឹតោ ថ ប់ម្ោយកាយ វាចា ចិតរថ គប់ ម្ពលម្វោយូរៗម្ៅ អាចោប់ម្ៅោទមាលប់ ម្ៅថ្ន �ចរ ិត របរកតី�។ ដូចយា៉ ង្សមឋីម្រោតរោត ណដលធាលប់និយាយោប់ោទំ ម្នៀម ម្ៅថ្ន ចរ ិតម្រោតរោត។ ការ និយាយកុហកម្លង្ចំម្ោះមិតស ថ ំឡាញ់ យូរៗម្ៅក៏អាចធាលប់មាត់ោទំ ម្នៀម ម្នះម្ៅថ្ន ចរ ិតកុ ហក។ ការជក់ បារ ី ម្ដើ មដំបូង្ម្ នថង ម្ដើមដំបូង្ម្
ើញម្គជក់ ក៏ ជក់ម្លង្តាមម្គ យូរៗម្ៅក៏ អាចោប់ោទំ ម្នៀមជក់ បារ ី។ ការម្ដក
ើញម្គម្ដកនថង ក៏ម្ដកតាមម្គ លុះម្ដកនថងយូរៗម្ៅក៏ អាចកាលយោទំ ម្នៀម ម្នះម្ៅថ្ន 9
ចរ ិតម្ដកនថង។ ការរបរពឹតិថទាល់ណតោប់របម្យាគ ណដលអាចលះម្ចញបានម្ោយករម ដូ ម្ចបះម្ៅថ្ន �ចរ ិតរបរកតី� សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ រពះអង្គក៏មានចរ ិតរបរកតីណដរ ប៉ុ ណនថចរ ិតរបស់សម្មឋចោចរ ិតធូរ ស្សាល ពុំ ណមននាំឲ្យែូចខាតម្ពលម្វោ ែូ ចខាតរបម្យាជន៍ម្នាះម្ឡើយ។ មនុសសែលះមានចរ ិតរបរកតី ោប់ម្ោកធងន់ណាស់ ដូចយា៉ ង្ចរ ិតរបរកតីផឹកស្សាទាល់ណតកឹ កោប់ ណដលអាចលះបង្់ម្ចញមិ នបាន។ ចរ ិតរបរកតីណបបម្នះ ម្ឈ្លមះថ្នោចរ ិតនាំឲ្យែូ ចខាតទាំង្ជី វ ិតែលួនឯង្ ទាំង្រទពយសមផតថិរបស់ែួលន។ ការ ជក់អាម្ភៀន ក៏អាចនាំឲ្យោប់ម្ញៀន លះម្ចញបានម្ោយករមណាស់។ ការម្ញៀនអាម្ភៀនម្នះ ម្ៅថ្ន ចរ ិតរបរកតីជក់ អាម្ភៀន។ មនុសសអបកមានចរ ិតណបបម្នះ នាំឲ្យែូ ចខាតទាំង្ជី វ ិត ទាំង្រទពយសមផតថិ ោង្ ចរ ិតអបកផឹកសុរាម្រចើនណាស់ម្ៅម្ទៀត។ ចរ ិតរបរកតីននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ១. រពះអង្គម្សាយសាលមលូ ោញឹកញយណាស់កុង្នថង ប នីមួយៗ មិ នម្សាយបារ ី។ ប៉ុ ណនថម្ោកអបកធាលប់ដឹង្ ម្
ើញនិយាយថ្ន សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ កាលពី រពះជនមរវាង្២០ឆ្នបំ រហូតដល់រពះជនមោង្៣០ឆ្នបំ ម្
ើញ
សម្មឋចម្សាយបារ ីណដរ ប៉ុណនថម្សាយរម្ង្វើលៗមិ នញឹកញ៉ប់ម្ទ លុះដល់មករពះជនមរវាង្៤០ឆ្នបំ ម្ទើ ប សម្មឋចម្សាយសាលមលូកាន់ណតញឹកញ៉យម្ឡើង្ដរាបមក។ ២. សម្មឋច កាលម្បើមានម្រាគផ្ដឋសាយ ណដលនាំឲ្យតឹ ង្រចមុះ និ ង្កអកម្ោយម្រាគផ្ដឋសាយម្នាះ ម្រចើ នណត ម្
ើញសម្មឋចម្សាយថ្នបំចិនញ៉ត់ម្ែសៀ ម្ហើយសម្មឋចមានបនធូលថ្ន ម្រាគផ្ដឋសាយម្នះបានណតជក់ថ្នបំចិន
ម្ទើបឆ្នប់ោសះម្សផើយ ថ្នបំចិនម្នះនាំឲ្យោឫសដូ ង្រចមុះណថមម្ទៀត។ ៣. សម្មឋចមានចរ ិតរបរកតី កបុង្ការម្សាយរកយាហារ ម្រចើ នណតសពវរពះទ័យនឹ ង្សមលស្សឡក់ របម្ហើរ និង្កកូរ ពុំ សូវម្សាយសាច់ឈ្លមម្ទ។ មាូប៣មុ ែខាង្ម្លើម្នះ ម្រចើ នណតឲ្យម្គសលនឹង្រតីម្ឆអើរ ម្បើពុំមានមាូប ម្នះម្ទ ម្រចើនសពវរពះទ័យមាូបម្រកៀមម្រកាះ មានបុ ករតីម្ឆអើរ មជូររកសាំង្ ឬណផលមាាក់ោម្ដើ ម។ សម្មឋច ពុំ សូវ ម្សាយបណង្អមម្រចើនម្ទ ម្សាយណតបនឋិចបនថួច មិ នសូវម្សាយកាម្ហវ ទឹ ករកូច ទឹ កមា៉ ណាត់ញឹកញ៉យម្ទ ម្សាយណតទឹកណត និង្សារស។ ៤. សម្មឋចសពវរពះរាជហឬទ័យនឹង្កូនម្ឈើ ម្ផសង្ៗ ណដលមានណមកម្រចើ ន ដូ ចយា៉ ង្ម្ដើ មរចណកង្ ទួ យ រទាំង្ ោម្ដើម យកមកោំោក់កុង្ម្ផើ ប ង្ោម្រចើន ចំ នួនោង្១០០ម្ផើ ង្។ ៥. ម្ដើមម្ឈើ ឯម្ទៀតៗ ោម្ឈើ ដំណាំស្សុកកឋី ម្ឈើ កុង្នរពកឋ ប ី សម្មឋចសពវរពះរាជហឬទ័យោំម្រចើ នណាស់ ដូចម្ឈើ កុង្របង្ឈ្លបនោ ប ឌ នវតថឧណាតម្ោម និ ង្ម្ឈើ វតថម្ោធិរពឹកស។ កមមវ ិធីរបចាំនថងរបស់ សម្មឋច កមមវ ិធីរបស់សម្មឋចម្ទៀង្ទាត់ចំម្ោះរតង្់ ណតម្សាយរកយាហារម្ពលនថង រតង្់ ម្ហើយនឹ ង្ម្ពលណដលម្ធវើ ការ ដូចយា៉ ង្សម្មឋចសរម្សរដកស្សង្់ ធម៌ អាថ៌ម្រៀបចំ ម្ធវើម្សៀវម្ៅម្ផសង្ៗ មានវចនានុរកមណែមរោម្ដើម 10
ម្នះ ម្ទៀង្ទាត់ម្រៀង្រាល់យប់ ទាល់ៗភលឺ រវាង្ម្មា៉ ង្៦កនលះ ឬម្មា៉ ង្៧ ម្ទើ បម្សាយយាគូ ជួ នកាលម្ពលរពឹក មិនទាំង្ម្សាយយាគូណថមម្ទៀត ម្
ើញថ្នម្ពលយាគូពុំសូវម្ទៀង្ទាត់ម្ទ។
ម្ពលណដលសម្មឋចកំពុង្ោប់រពះហសទសរម្សរ ម្ហើយមានម្ភញៀវចូ លមកថ្នវយបង្គំោល់ សម្មឋចក៏ ចូល មកោល់ម្ធវើបដិ សណា ឌ រៈភាលមៗ ម្ហើយមិនឲ្យម្ៅយូរម្ទ ម្រោះមានកិ ចចការម្រចើ នណាស់ ម្បើនថងណាមួយ ណដលសម្មឋចទំម្នរមិនមានកិចចការ ម្ហើយមានម្ភញៀវ បពវជិត ឬរគហសទចូលមកថ្នវយបង្គំោល់ម្នាះ សម្មឋចសពវរពះរាជហឬទ័យរបាស្ស័យទាក់ទង្ ម្ោយរពះរាជឱង្គារសាកសួរពី ម្នះ ពីម្នាះ ម្ហើយរទង្់ ដឹក នាំបំភឺអ ល ំពីផូវម្ោក ល ផលូវសាសនាយា៉ ង្ពិសាឋរ ណវង្ឆ្នងយណាស់អស់៤-៥ម្មា៉ ង្ក៏ មាន ទាល់ណតភលឺក៏មាន មិន ម្ចះតអូញថ្នង្ង្ុ យសឹង្ ថ្នចុករួយស្សពន់ ម្ទ ឲ្យណតម្ភញៀវម្នាះរទាំអង្គុយចូ លចិ តថសាឋប់ចុះ។ ការណ៍ម្នះ ចំម្ោះណតម្ពលណាមួយណដលសម្មឋចមានរពះសុែភាពរាង្កាយស្សួលលអ។ កបុង្នថងយប់ នីមួយៗ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ម្ចះណតមានកមមវ ិធីោនិ ចចកាល ដូ ចយា៉ ង្កាលសម្មឋចម្ៅកបុង្ រវាង្រពះជនម៣០ឆ្នបំ រហូតដល់មករពះជនមោង្៦០ឆ្នបំ ក៏ ម្ៅណតែំ របឹ ង្បម្រង្ៀនភិ កុខ សាមម្ណរចំ នួន២០ ឬ ៣០អង្គកុង្ម្ពលយប់ ប ៗ ចំម្ោះភិកុខ សាមម្ណរ ម្ៅកបុង្កុ ដិរបស់រពះអង្គែលះ មកពី កុដិដនទែលះ។ សម្មឋច មានកមមវ ិធីចំម្ោះម្ពលបម្រង្ៀនម្នាះម្ទៀង្ទាត់ណាស់ កមមវ ិធី ណដលរតូវបម្រង្ៀនកបុង្សាោបាលីោន់
ែពស់ ណដលឥឡូវម្នះម្ៅថ្នពុទិក ន វ ិទាល័យសុរារមឹតផង្ កមមវ ិធីបម្រង្ៀនកបុង្ម្ពលយប់ ឯកុ ដិម្នាះផង្។ អពភូតម្ហតុ មុនម្ពលណដលរពះសង្ឃរាជរពះអាោធ ម្ៅនថងពុធ ១៣ម្រាច ណែស្សាពណ៍ រតូវនឹង្នថងទី១០ ណែកញ្ញដ ឆ្នបំ១៩៦៩ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជមានរពះ ឱង្គារថ្ន �ែញំុពីយប់មិញសុបិននិមិតម ថ ួយចំ ណឡកណាស់ គឺ ម្
ើញម្ចតិយពី រម្លើអាកាស មកអំ ពីទិស
ឦសានតរមង្់មករកែញំុណដលកំពុង្អង្គុយម្ៅយ៉កុដិខាង្មុ ន ម្ចតិយម្នាះ មានពណ៌ដូ ចមាស លុះ អណណឋតចូលមកជិត ម្
ើញម្ចតិយម្នាះកាន់ណតតូ ច ម្ហើយបាត់មួយ ម្ៅណតមួ យអណណឋតមកជិ តអាតាម
អាតាមក៏ លូកនដម្ៅរទម្ចតិយម្នាះ រួចក៏ ភាញក់ែួនរពឺ ល តម្ឡើង្ កបុង្ម្ពលជិ តភលឺរវាង្ម្មា៉ ង្៤។ រពះឱង្គារ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្នះ កបុង្ម្ពលរបជុំ សង្ឃ ម្ដើ មផីតាំង្គណៈកមមការធមមវ ិន័ យ កបុង្នថង២ម្កើ ត ណែភរទបទ រតូវនឹង្នថងទី១៣ ណែកញ្ញដឆ្នបំ១៩៦៩។ បនាធប់មកម្ទៀតសម្មឋចមានរពះឱង្គារថ្ន អង្គការធមមវ ិន័ យរបស់
ម្យើង្ម្ៅែវះម្សៀវម្ៅធម៌ោម្រចើនមុែ ម្រោះម្ហតុ ម្នាះម្យើង្រតូវតាំង្គណៈកមមការោថមីម្ទៀត ម្ដើ មផីរបជុំ ោបម្រៀបចំម្ធវើម្សៀវម្ៅធម៌ រតូវដកស្សង្់ ធម៌វ ិន័ យ អំ ពីបាលី និ ង្អដឌកថ្ន មកម្រៀបម្រៀង្អតាទធិបាយ តរមូវ តាមថ្នបក់រតី ម្ទា ឯក។ �រតង្់ ណដលអាតាមយល់សបឋិម្
ើញម្ចតិយម្នាះ របណហលោនិ មិមតម ថ ួ យរបផបូលឲ្យម្យើង្ដឹ ង្ថ្នគណៈ
កមមការធមមវ ិន័យ របស់ម្យើង្ នឹង្បានសម្រមចម្ោយលអ�។ រពះសុបិននិ មិតថ ននសម្មឋចណដលម្ 11
ើញ
ម្ចតិយមួយគូ ម្នះ ទុកោអពភូតម្ហតុ មួយដ៏ អសាចរយចណមលកណាស់។ អពភូតម្ហតុ មួយម្ទៀត ម្ៅនថង១៣ម្កើត និង្១៤ម្កើ ត ណែភរទបទ រតូវនឹ ង្នថងទី២៤ និ ង្២៥ ណែកញ្ញដ ឆ្នបំ ១៩៦៩ ម្ៅម្វោយប់ពីម្មា៉ ង្២០ម្ៅម្មា៉ ង្២២ ម្
ើញរពះច័ នធមានរសមីម្លឿង្ ម្ែៀវ រកហម មានរង្វង្់មូល
ព័ទជ ន ុំវ ិញរពះច័នធ ណដលម្យើង្ធាលប់ម្ៅថ្នរពះច័ នបា ធ ំង្ឆ័ រត។ ពុទនវឌ ុ ណិបរ ិម្ចឆទ (កំណត់អំពីការម្ធវើម្សចកឋីចម្រមើ នកបុង្ផលូវម្ោក និ ង្ផលូវរពះពុ ទសា ន សនា) កិចចការឯម្ទៀតរបស់ សម្មឋច ម្រៅពី មុែការខាង្សិកាណដលសុទណន តោការមានរបម្យាជន៍ោសាធារណៈ កបុង្រពះពុទសា ន សនា និង្របម្ទសោតិម្នាះ ម្ៅមានម្រចើ នម្ៅម្ទៀត និ យាយម្ោយសម្ង្ខបគឺ ចាប់តាំង្ពី ឆ្នបំឆូវសបថ ល ស័ក ព.ស.២៤៧០ គ.ស.១៩២៤ ម្រៀង្មក សម្មឋចបានម្ធវើការឧបតទមវភ តថម្ោធិរពឹកស (ម្ៅវតថ ម្ោលយំ) កបុង្សង្គាត់រោំង្ណកន ស្សុកកណា ឋ លសធឹង្ ម្ែត្តកណា ឋ ល ណដលមានរពំរបទល់ោប់ោបនឹ ង្ សង្គាត់រកាម្កាះ ស្សុកគង្ពិសី ម្ែតថកំពង្់ សឺព ោទី ោតិភូមិរបស់សម្មឋច ដូ ចមានម្សនាសនភ័ណឍតម្ៅ ម្នះ៖ * សម្មឋចបានោវដី ជុំវ ិញវតថចំនួនោង្៣ហិកតា ពរង្ី កទីវតថឲ្យធំ ទូោយម្រចើ នោង្ពី ម្ដើ ម។ * បានជួយឧបតទមម្ភ លើកថបល់ ភាជប់ពីថបល់ោតិចូលមកវតថសុរភី និ ង្ម្ោធិ រពឹកស រួមចមាងយ៣គឺ ឡូណម៉រត។ * បានសាទបនាវ ិហារម្បតុង្អារម្ម៉ សាោបាលីរង្ (ពុ ទិក ន បឋមសិកា) ម្រៀបចំ ទីវតថម្ោធិ រពឹកសទាំង្មូល ឲ្យមានម្ទសភាពសមរមយតាមសម័យនិយម។ * បានសាទបនាសាពនធំ មួយ និង្សាពនតូចមួ យសុទណន តម្បតុ ង្អារម្ម៉ ឆលង្សធឹង្តូ ចរាំង្រពំរបទល់ សង្គាត់ រោំង្ណកន និ ង្សង្គាត់រកាម្កាះ។ * បានឧបតទមក ភ ុង្ការសា ប ទ បនាសាោបឋមសិកាបំ ម្ពញវ ិោជ សុរភីម្ោធិរពឹ កស៣ែបង្ តាំង្ពី គ.ស.១៩៤៨ ម្រៀង្រហូតដល់សាោម្នះម្ឡើង្ដល់ថ្នបក់ឧតឋមោឌន សរមាប់កូនម្ៅអបកស្សុកម្ជើ ង្វតថសុរភី និ ង្វតថ ម្ោធិរពឹកស។ * បានឧបតទមឲ្ ភ យម្គម្ធវើថបលល ់ ំមួយ ចាក់រកួសបាយម្រកៀម ម្របើ ការបានម្ោយស្សួល។ * បានោវទី ដី៣ហិកតាកនលះទុកោក់ោសាសនសមផតថិម្រៀង្ម្ៅ។ * បានសាទបនាម្ខាលង្ទាវររបង្អារម្ម៉មួយ។ * បានសាទបនា អាវសថសាោ (សាោសំណាក់) ១ែបង្។ * បានចាត់ការឲ្យជីកស្សះមួយទំហំ១០០ណម៉រតបួ នរជុង្ ម្ៅរតង្់ ទីថបល់ណបកម្ចញពី ថបល់ោតិកុង្សង្គ ប ា ត់ រកាម្កាះ។ * បានជួយឧបតឋមជ ភ ីកអណូឋ ង្បុកម្របើសប ប ់៣កណនលង្។ * បានសាទបនាគិោនោឌនមួយែបង្ របសូតិរគឹ ះ (មនធីរសមភព) មួ យែបង្ ម្ោយម្បតុង្អារម្ម៉។ 12
* បានម្ធវើកំណពង្ម្បតុង្អារម្ម៉ បម្ណា ឋ យ១០០ណម៉រត ទទឹ ង្៥២ណម៉រត ព័ ទនជុំវ ិញមនធីរម្ពទយទាំង្ពី រែបង្ម្នះ។ * បានសាទបនាអោរគពភិនីសំណាក់កុង្កំ ប ណពង្ម្នាះណដរ។ * បានសាទបនាអោរម្បតុង្អារម្ម៉ ២ែបង្ ម្រៅកំ ណពង្ម្នាះសរមាប់ គិោនសមណៈ។ * បានចាត់ការឲ្យម្លើកទំនប់ទឹក១កណនលង្បម្ណា ឋ យ៩០០ណម៉រត ទទឹ ង្៨០០ណម៉រត (ម្ោយសម្មឋចរពះ នម្រាតឋម សីហនុ ឧបយុវរាជរពះរបមុែរដឌ រទង្់ សពវរពះទ័យបានម្របាសរបទានរពះរាោនុញ្ញដតឲ្យម្លើក ទំនប់ទឹក ម្នាះ)។ * បានឧបតទមឲ្ ភ យម្វយាវចចករោំដំណាំម្លើទីដីខាង្ម្លើម្នះ ោរបម្យាជន៍ដល់គិោនោឌន និ ង្ របសូតិរគឹះរបស់សម្មឋចម្ៅកបុង្អនាគតកាល (សាទបនកមមទាំង្ម្នះម្ៅកបុង្ភូ មិណស្សបនាធយ សង្គាត់ រកាម្កាះ)។ * បានលះបង្់ទីដីមួយកណនលង្ ណដលសម្មឋចបានោវម្ហើយម្នាះជូ នរពះរាជរោឌភិ បាលឲ្យសាទបនាអោរ មណឍល នីតិកមម (ប៉ុសិប ថ ៉ូលីស) និង្មនធីររាជសហករណ៍។ល។ * បានម្ផឋើមគំ និតម្ធវើសមាគមកសាង្មនធីរម្ពទយរពះសង្ឃ រកុង្ភបំម្ពញ។ * បានកសាង្វ ិហារវតថឧណាតម្ោម ណដលោវ ិហារធំ បំផុតោង្វ ិហារទាំង្អស់កុង្របម្ទសកមព ប ុោ ម្ហើយ មានបីោន់ កបុង្ព.ស.២៤៩៩ គ.ស.១៩៥៦។ * បានម្ផឋើមកសាង្រពះសកយមុនីម្ចតិយម្ៅខាង្ម្កើ តសាទនីយ៍រាោយសម័យយាន។ * បានទំនុកបរមុង្ រពមទាំង្ចាត់ណចង្សមណនិ សសិតបញ្ូជ នឲ្យម្ៅម្រៀនឯបរម្ទស មានរបម្ទសឥណា ឍ ភូមាោម្ដើម។ * បានបម្ង្ាើតការសិកាធមមវ ិន័យ ម្ដើមផីសិកាខកាមកុ លបុ រតទូ ម្ៅម្ពញរបម្ទសកមពុោ។ * បានបម្ង្ាើតការអប់រ ំយុវជនម្ោយសីលធម៌ណដលម្ៅកបុង្វតថឧណាតម្ោម ឬវតថឯម្ទៀតៗ ណដលមាន យុវជនម្ៅវតថោម្រចើននាក់។ * បានម្ផឋើមកសាង្ឈ្លបនោឌន (ទី បូោសព) កបុង្វតថឧណាតម្ោម ណដលមានម្ោកអបកឧកញ៉៉ ម្តជះ តាន់ ម្៉៉ ោអបកម្ចញរបាក់កសាង្ឲ្យម្កើតមានកបុង្របម្ទសកមពុោមុ នដំ បូង្ បង្អស់ គ.ស.១៩៥៣។ * បានម្ផឋើមសង្់ឧបោឌនសាោសរមាប់មន្តនថីសង្ឃ ណដលនិ មនថមកកបុង្ឱកាសអនុ សំវចឆរមហាសនបិបាត ម្ដើមផីរបជុំ ទទួលភតាថហារ និង្សរមាប់ភំុប ជ ិណឍណដលគហបតី លី ស៊ុនង្ន, ឧបាសិកា តាន់ សុីប៊ី ម្ចញ របាក់កសាង្។ * បានបម្ង្ាើតឲ្យមានការហាត់ម្រៀនរបឡង្សូរតបាតិ ម្មាកខបាលី។ * បានម្រៀបចំ តាំង្គណៈកមមការសង្ឃ និង្គណៈកមមការរគហសទតាមផលូវការរគប់វតថទាំង្អស់ ម្ដើ មផីម្រៀបចំ ទី វតថឲ្យសាអត ទាំង្មានរម្បៀបម្រៀបរយ តាំង្ពី ឆ្នបំ១៩៥៥ដរាបមក។ រពះគុ ណសមផតថិននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ 13
រពះគុ ណសមផតថិននសម្មឋចោអមាចស់មានម្រចើ នយា៉ ង្ណាស់ ប៉ុ ណនថម្យើង្ែញំុបានពិ ចារណាម្ោយហមត់ចត់ ម្ហើយសរម្សររួបរួមរបមូលយកចំម្ោះណតម្ោលធំ ៗ ម្ោយសម្ង្ខបមានរបាំយា៉ង្ ដូ ចម្សចកឋីម្រៀបម្រៀង្ ណវកណញកតម្ៅម្នះ៖ ១. វ ីរ ិយភាពកបុង្ការសិកា ២. បដិភាណបផញ្ញដ �របាោញវាង្នវ� ៣. ម្វសារជជបផញ្ញដ �បញ្ញដម្កលៀវកាលអង្់អាច� ៤. ធមមម្ទសនាម្កាសលយ �ភាពឈ្លលសនវកបុង្ធមមម្ទសនា� ៥. បណីតសកមមភាព �សកមមភាពដ៏របម្សើរ� អធិបាយពរង្ីកម្សចកឋីចំម្ោះគុណសមផតថិនីមួយៗ ១. វ ីរ ិយភាព ននសម្មឋចោអមាចស់ ណដលមនុ សសចាស់ទុំធាលប់បានសម្ង្ាតតាំង្ពី សម្មឋចមានរពះជនមម្ៅ ម្កមង្ គឺ តាំង្ពី ម្ៅោសាមម្ណរដរាបមករហូតដល់សម្មឋចមានរពះជនមរជុលចូ ល មកបចឆិមវ ័យម្ហើយ ក៏ ម្ៅណតពាយាមឥតមានបននូរបនទយបញ្ឈប់ម្សចកឋីពាយាមម្នាះម្ឡើយ សូមផីរពះអង្គមានសមណៈស័កិ ថ ដ៏ ែពសប ់ ំផុតទី ោសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ ម្ហើយក៏ម្ោយ។ វ ីរ ិយភាព ម្នះណរបថ្ន ម្សចកឋីពាយាម ឬថ្នរបឹង្ ណរបង្ រាប់ ថ្នោបារមីមួយរបស់រពះម្ោធិសតវណដលម្យើង្ធាលប់ម្ចះដឹ ង្មកម្ហើយ ម្ៅថ្ន វ ីរយៈបារមី។ បណា ឋ កិចចការរគប់ យា៉ង្ រណមង្របកបម្ោយឧបសគគ គឺ ធម៌ោគម្រឿង្រារាំង្ម្បើ មិនម្រចើ នក៏ តិច ណតថ្នម្បើ ម្សចកឋីពាយាម មានកមាលំង្ម្កលៀវកាល ក៏អាចពុ ះោរចំ ម្ោះឧបសគគម្នាះបានម្ោយពិ តសម្មឋច រពះសង្ឃរាជរទង្់ មាន វ ីរយៈធម៌ ដ៏រ ឹង្បុឹង្ោទី បំផុត បានោរពះអង្គម្ចះណតមានជ័ យជមបះសង្ាត់ម្ៅម្លើ ឧបសគគរគប់ យា៉ង្បាន ោដរាប ម្ទាះបី រពះអង្គហត់ម្នឿយណាស់ ប៉ុ ណនថរពះអង្គមិនសូវម្ចះតអូញណតអរ ម្ឡើយ។ ករណីកិ ចណា ច មួយណដលម្គរតូវម្ធវើម្ោយកាយកឋី ម្ោយវាចាកឋី ម្ោយចិ តក ថ ី ឋ អាចសម្រមចម្ៅ បានម្ោយកមាលំង្ ននម្សចកឋីពាយាមទាំង្អស់។ ឥរ ិយាបទទាំង្៤ គឺ ការម្ដើ រ ឈរ អង្គុយ ម្ដក ណដលនាំ ឲ្យសម្រមចរបម្យាជន៍ម្ៅបាន ដ៏ម្ោយគុ ណានុ ភាពននម្សចកឋីពាយាមណដរ។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ រពះអង្គមានវ ីរ ិយបារមីដ៏បរ ិបូ ណ៌ណាស់ សូមផីសម្មឋចណដលមានរពះជនម៨៦ឆ្នបំ ម្ហើយ ក៏ម្ៅបំម្ពញកិចចការរបស់រពះអង្គឥតមានបននូរបនទយរពះកាយពលម្ឡើយ។ ដូ ចយា៉ ង្រពះអង្គ ចាប់ម្ធវើវចនានុរកមណែមរ រទង្់ ឥតមានសំនចកមាលំង្ និ ង្ម្ពលម្វោម្ទ។ សម្មឋចយកម្ពលយប់ ម្ធវើោនថង យកម្ពលនថងម្ធវើោយប់ ែំ របឹង្សរម្សរម្រៀបម្រៀង្ តាំង្ពី រពលប់រហូតដល់ភឺ លក៏មាន លុះរទង្់ ម្សាយយាគូ រួច ចាប់សរម្សរតម្ៅម្ទៀត ទាល់ណតដល់ម្ពលម្មា៉ ង្១១ក៏មាន។ កបុង្រយៈម្វោយប់ មួយ សម្មឋចរទង្់ បានផធំុកុង្រវាង្៤ ប ឬ៥ម្មា៉ ង្ប៉ុម្ណាតះ។ ការរបរពឹតម្ថ ោយម្សចកឋីពាយាម ននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជម្នះោ 14
ការករមមនុសសម្ធវើបានណាស់។ ២. បដិភាណបផញ្ញដ �បញ្ញដវាង្នវ� របាោញសំម្ៅយកការម្ចះដឹ ង្យល់ទូម្ៅ ឬការយល់ចាស់ោស់ ចំម្ោះម្ហតុការណ៍ម្ផសង្ៗតាមធមមតា។ ណដលម្ោកម្ៅថ្ន �បដិ ភាណបផញ្ញដ� ម្នាះ សំម្ៅយក របាោញណដលម្កើ តម្ឡើង្ភាលមៗ ម្ហើយអាចម្ឆលើយតបវ ិញបានភាលម មិ នបាច់គិតគូរអស់ម្វោយូរម្ទ។ របាោញ របស់សម្មឋចម្កើតម្ឡើង្រហ័សកបុង្ម្ពលណដលម្គម្ចាទសួរ ឬនិ យាយឲ្យឮភាលមក៏ អាចដឹ ង្ទាន់ចាប់ភឹ ក ល នឹក ម្
ើញ ម្ឆលើយវ ិញបានភាលម ហាក់ដូចោបានគូ សម្ៅទុ កយូរម្ហើយ។ របាោញសាមរតីរហ័សវាង្នវ របកប
ម្ោយសមតទភាព ឆ្នប់យល់ម្ហតុការណ៍រគប់ យា៉ង្ ណដលអាចដឹ ង្ទាន់ភាលមៗ ដូ ចអធិ បាយម្ោយ សម្ង្ខបមកម្នះ ម្ៅថ្ន �បដិភាណបផញ្ញដ�។ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជ មានបដិភាណបផញ្ញដម្នះបរ ិបូ ណ៌ណាស់ ដូ ចយា៉ ង្ សម្មឋចណដលបានរទង្់យាង្ ម្ៅកាន់ទីរបជុំណាមួយ ណដលមានសមាជិ កោន់ែពស់ ម្ហើយម្គរតូវសាកសួរនិ យាយពិ ភាកាការណ៍ោ ចាំបាច់ ណដលទាក់ ទង្មកម្លើសម្មឋចភាលម រទង្់ក៏អាចម្ឆលើយម្ោះស្សាយទាន់បានភាលមវ ិញណដរ។ ៣. ម្វសារជជបផញ្ញដ �បញ្ញដអង្់អាច ម្កលៀវកាល� ភាពននរបាោញអង្់អាចម្កលៀវកាលម្នះ ោគុ ណសមផតថិមួយដ៏ របម្សើររបស់មនុសស។ របាោញរបស់សម្មឋចរពះសង្ឃរាជោអមាចស់របស់ម្យើង្ រាប់ថ្នោរបាោញមួ យដ៏ ែពង្់ែពស់ អាចម្ោលបានថ្ន សម្មឋចមានម្វសារជជបផញ្ញដរគប់រោន់ ម្រោះរពះអង្គបានទទួ លរពះកិតិនា ថ ម ដ៏ ែចរខាចយម្ៅកបុង្របម្ទស និង្ម្រៅរបម្ទស។ ដូ ចយា៉ ង្សម្មឋចរទង្់ យា៉ង្ម្ៅកាន់ទីរបជុំ ធំៗកបុង្របម្ទស ដនទ រពះអង្គណតង្បនលឺសីហនាទ របកបម្ោយរបាោញដ៏ ម្កលៀវកាល អង្់អាចឥតញ៉ប់ ញ័រតក់ សុតចំ ល ម្ោះទី របជុំ ម្នាះម្ឡើយ។របាោញណដល ម្កលៀវកាលអង្់អាច ដូ ចអធិ បាយម្ោយសម្ង្ខបមកម្នះម្ៅថ្ន �ម្វសារជជបផញ្ញដ�។ ឋាននថរបរ ិម្ចឆទ (កំ ណត់អំពីឋាននថរ) * ព.ស.២៤៨៦ គ.ស.១៩៤២ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលឋាននថរ ោចាង្ហាវង្នន សាោបាលីោន់ែពស់ រកុង្ភបំម្ពញ ណដលសពវនថងណកណរបម្ឈ្លមះោពុ ទិ ក ន វ ិទាល័យរពះសុរារមឹ ត។ * ព.ស.២៤៨៨ គ.ស.១៩៤៤ សម្មឋចរទង្់ បានទទួ លតំ ណណង្ោម្ៅអធិការវតថឧណាតម្ោម។ * ព.ស.២៤៨៩ គ.ស.១៩៤៥ សម្មឋចរទង្់ បានទទួ លនាទីោអធិបតីននម្ថរសភា គឺ រកុមជំ នុំោន់ ែពស់ របស់សង្ឃ។ * ព.ស.២៤៩១ គ.ស.១៩៤៧ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលនាទីោអនុរបធានគណៈកមមការវបផធម៌ណផបកអកសរ ក នន គណៈកមមការោតិខាង្ការសិកា។ * ព.ស.២៤៩២ គ.ស.១៩៤៨ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលនាទីោរបធានគណៈកមមការធមមវ ិន័ យពិ និតយការ 15
ផាយម្សៀវម្ៅសរមាប់សាោធមមវ ិន័យកបុង្រពះរាោណាចរក។ * គ.ស.១៩៦១ រហូតមក សម្មឋចរទង្់ម្របាសម្មតាថទទួ លនិ មនថរបស់សមាគមអបកនិ ពននណែមរម្ធវើ ោ រពះរបធាននន ការសមាភសអកសរសាស្តសថ ផាយតាមវ ិទយុោតិម្រៀង្រាល់នថងសុរក។ * គ.ស.១៩៦៨ រទង្់ ទទួលឋានៈោរបធានគណៈកមមការពិ និតយអតទបទផាយោម្រឿង្ខាង្របវតថិសាស្តសថ ណែមរ។ * គ.ស.១៩៦៩ រពះអង្គរទង្់ ទទួលការណតង្តាំង្ោរបធានគណៈកមមការពិ និតយ និ ង្កំ ណត់អំពីន័យរបស់ ទង្់ោតិណែមរ។ រពះរាជកិចចការណដលសម្មឋចរទង្់ បានបំម្ពញកបុង្រពះពុទសា ន សនាម្ៅបរម្ទស * ម្ៅព.ស.២៤៧៥ គ.ស.១៩៣១ សម្មឋចរទង្់ បានដឹ កនាំគណៈរបតិភួននមន្តនថីសង្ឃ ម្ៅកាន់រកុង្ ម្វៀង្ច័នធន៍ និ ង្រកុង្ហលួង្រពះបាង្ របម្ទសោវ ម្ដើ មផីរប ួ រួមកបុង្ពិ ធីសម្មាពធពុ ទសា ន សនបណិ ឍ តយរបម្ទស ោវផង្ ម្ដើមផីជំនុំពិភាកាអំពីការសិកាសរមាប់សាោបាលីរង្ម្ៅរបម្ទសោវ ផង្។ * ព.ស.២៤៧៧ គ.ស.១៩៣៣ សម្មឋចរទង្់បានដឹ កនាំ គណៈរបតិភូរពះសង្ឃណែមរម្ៅម្ធវើទសសនាចរណ៍ ចំម្ោះវតថណែមរទាំង្ឡាយ កបុង្ណដនកូសាំង្សុីន កមពុោម្រកាម។ * ម្ៅព.ស.២៤៨៣ គ.ស.១៩៣៩ សម្មឋចរទង្់ បានដឹ កនាំគណៈរបតិភូមួយម្ៅកាន់របម្ទសោវមឋង្ ម្ទៀត ម្ដើមផីរបជុំ របឹកាកិចចការ ននពុទសា ន សនបណិ ឍ តយរបម្ទសោវ និ ង្ការសិកាសរមាប់សាោបាលី ម្ៅរបម្ទសោវផង្ ម្ដើមផីជួយរ ំលឹកោស់ម្តឿនរបោោតិោវឲ្យមានការសិការពះ បរ ិយតថធម៌ និង្ការ របតិបតថិរពះពុ ទសា ន សនា ឲ្យស្សបោបតាមរម្បៀបការសិកា និ ង្ការរបតិបតថិរពះពុ ទសា ន សនាននរបម្ទស កមពុោ ទាំង្របោោតិម្ៅកបុង្ទី របជុំជន និ ង្កបុង្ម្ែតថនានា ននរពះរាោណាចរកោវ ែំ របឹ ង្យកចិ តថទុក ោក់កុង្ការសិ ប កា និង្ការរបតិបតថិឲ្យបានរតឹ មរតង្់ គនលង្រពះពុ ទសា ន សនាផង្។ * ព.ស.២៤៨៧ គ.ស.១៩៤៣ សម្មឋចរទង្់ បានទទួលនាទីោសមាជិកម្ឆលើយឆលង្ននសាោបារាំង្ណសស ម្ៅចុង្ បូោ៌របម្ទស ម្ហើយម្ៅព.ស.២៤៩២ គ.ស.១៩៤៨ សម្មឋចបានរទង្់ ទទួលនាទីោសមាជិក កិតិថយសននសាោម្នះដរាបមក។ * ព.ស.២៤៩៤ គ.ស.១៩៥០ សម្មឋចបានរទង្់ដឹកនាំគណៈរបតិភូណែមរម្ៅរបជុំសនបិសីទម្ដើ មផី បម្ង្ាើត ពុទិក ន សមាគមពិភពម្ោកម្ៅរកុង្ម្កាលមផូ របម្ទសស្សីលង្គាទវីប។ * ម្ៅព.ស.២៤៩៧ គ.ស.១៩៥៣ សម្មឋចបានរទង្់ ដឹកនាំគណៈរបតិភូណែមរម្ៅបំ ម្ពញម្បសកកមមសុឆនធៈ របឹកាសម្រមចម្រឿង្ឆដឌសង្គគយនា ម្ៅរកុង្រង្គូន សហភាពភូ មា។ * កបុង្ឆ្នបំោបនាធប់ម្ៅព.ស.២៤៩៨ គ.ស.១៩៥៤ សម្មឋចបានរទង្់ ដឹកនាំគណៈរបតិភូណែមរនិ មនថម្ៅកាន់ រកុង្រង្គូន របម្ទសភូមាមឋង្ម្ទៀត ម្ដើមផីរប ួ រួមកបុង្ការរបជុំ ម្ធវើឆដឌសង្គគយនាសម័ យរបជុំ ដំបូង្។ * កនលង្មួយឆ្នបំម្រកាយមក ព.ស.២៤៩៩ គ.ស.១៩៥៥ សម្មឋចរទង្់បានដឹ កនាំគណៈរបតិភូណែមរម្ៅកាន់ 16
ទី ឆដឌសង្គគយ ម្ៅរកុង្រង្គូន របម្ទសភូមា ោម្លើកទី បីម្ដើ មផីរបជុំ ម្ហើយបិ ទសម័ យរបជុំ របចាំឆ្នបំ។ * ម្ៅព.ស.២៥០៣ គ.ស.១៩៥៩ សម្មឋចរទង្់ បានដឹ កនាំគណៈរបតិភូណែមរម្ៅកាន់រកុង្ជកតា៌ និ ង្រកុង្ សឹមា៉រាុង្ ំ ម្កាះោវ របម្ទសឥណូឍ ម្ណសុី ម្ដើ មផីចូលរួមកបុង្ពិ ធីបុណយវ ិសាែបូ ោ។ * ព.ស.២៥០៣ ចូលរួមពិធីបញ្ុច ះែណឍសីមា និ ង្ពិ ធីសនមតម្រាង្ឧម្បាសថ រពមទាំង្ោរពះឧបជាយ៍ បំបួសកុលបុរត អបករបម្ទសម្នាះចំនួនបីរប ូ ផង្។ សមណសកឋិបរ ិម្ចឆទ (កំណត់អំពីសមណស័កិ)ថ ម្ោយរពះមហាវ ិរ ិយភាពរបស់សម្មឋច ណដលរទង្់បានបំ ម្ពញទាំង្ផលូវរពះពុ ទសា ន សនា ទាំង្ផលូវម្ោក ណដលម្យើង្បានម្
ើញោភសថុតាង្ សម្មឋចក៏បានម្ឡើង្សមណស័កិោ ថ លំោប់ លំម្ោយ ដូ ចតម្ៅម្នះគឺ៖
* ព.ស.២៤៥៤ គ.ស.១៩១០ សម្មឋចបានទទួ លការណតង្តាំង្កបុង្សមណស័កិថ ោរពះបាឡាត់ សាកយបុ តិ យ ថ ៍ (បាឡាត់របស់រពះសកយវង្ស នុ ត វតថឧណាតម្ោម)។ * ព.ស.២៤៥៦ គ.ស.១៩១២ សម្មឋចបានទទួ លសមណស័កិោ ថ រពះរគូសង្ឃសតាទ (ទី ឋានានុ រកម សរមាប់ថ្នបក់ឯករបស់សម្មឋចរពះសង្ឃរាជរពះនាម ម្ទៀង្)។ * ព.ស.២៤៧៥ គ.ស.១៩៣១ សម្មឋចបានម្ឡើង្សមណស័កោ ិថ រពះសាសនម្សាភ័ណ (រាោគណៈ កិតិថយស)។ * ព.ស.២៤៨៤ គ.ស.១៩៤០ សម្មឋចបានម្ឡើង្សមណស័កោ ិថ រពះពុទម្ន ោសាចារយ (រាោគណៈថ្នបក់ទី ២)។ * ព.ស.២៤៨៨ គ.ស.១៩៤៤ សម្មឋចបានម្ឡើង្ោសមណស័កិោ ថ រពះម្ោធិវ ័ង្ស (រាោគណៈថ្នបក់ទី១)។ * ព.ស.២៤៩២ គ.ស.១៩៤៨ សម្មឋចបានម្ឡើង្សមណស័កិែ ថ ពស់បំផុតោរពះមហាសុ ម្មធាធិបតី សង្ឃនាយក គណៈមហានិ កាយ។ * ព.ស.២៤៩៤ គ.ស.១៩៥០ រពះករុណាោអមាចស់ជីវ ិតរទង្់បានម្របាសរបទានរបម្គនរពះឋានៈោ សម្មឋចរពះមហាសុម្មធាធិ បតី សង្ឃនាយកគណៈមហានិ កាយ។ * លុះដល់មកព.ស.២៤៩៨ គ.ស.១៩៥៤ រោឌភិបាលសហភាពភូ មាបានរបម្គនរពះឋានៈសម្មឋចោ រពះអគគមហាបណិឍ តសហភាពភូមា។ * ស្សាប់ ណតដល់មកព.ស.២៥០១ គ.ស.១៩៥៧ រោឌភិ បាលសហភាពភូ មា បានសូមតម្មលើង្រពះឋានៈ សម្មឋចោ រពះអភិធជៈមហារដឌគរុ ននសហភាពភូ មាម្ទៀត ណដលោសមណស័កិដ ថ ៏ ែពសប ់ ំ ផុតមានណតមួយ អង្គកុង្សហភាពភូ ប មា។ * ណែកុមភៈ គ.ស.១៩៦៤ អបកនិពននណែមរទាំង្អស់បានថ្នវយរពះឋានៈរពះអង្គោ រពះអគគនិពននអកសរសាស្តសថ ណែមរ និង្ោសមាជិកកិតិថយសននសមាគមអបកនិ ពននណែមរផង្។ * ព.ស.២៥០៧ គ.ស.១៩៦៣ សម្មឋចរពះ នម្រាតឋម សីហនុ រពះរបមុែរដឌននរបម្ទសកមពុោ រទង្់ បាន 17
ម្របាសរបទានរពះឋានៈសម្មឋចោ សម្មឋចរពះសង្ឃរាជថ្នបក់ទី១។ * នថងទី២៨ ឧសភា ១៩៦៧ រទង្់ បានទទួលសញ្ញដប័ រតបណិ ឍ តអកសរសាស្តសថ ម្ពញលកខណៈអំ ពីសម្មឋច ិទាល័យ អកសរសាស្តសថ និ ង្មនុ សាស្តសថ ននភូ មិនស រពះរបមុែរដឌកុង្នាមមហាវ ប ធ កលវ ិទាល័យ។ ឥសសរ ិយបរ ិម្ចឆទ (កំណត់អំពីឥសសរ ិយយស) ម្រគឿង្ឥសសរ ិយយសណដលសម្មឋចបានទទួ លមានដូ ចតម្ៅម្នះ គឺ ៖ * ម្មោយអសសឫទនិមុនីសារភរណ៍ ម្ៅព.ស.២៤៦១ គ.ស.១៩១៧។ * ម្មោយអសសឫទនិរពះរាោណាចរកកមពុោ ម្ៅព.ស.២៤៦៧ គ.ស.១៩៣២។ * ម្មោយអសសឫទនិដំរ ីមួយោន និង្ម្សវតចឆរត របម្ទសោវ ម្ៅព.ស.២៤៧៦ គ.ស.១៩៣២។ * ម្មោយម្សនាននបណិឍ តសភា សាធារណរដឌបារាំង្ ម្ៅព.ស.២៤៨១ គ.ស.១៩៣៧។ * ម្មោយអសសឫទនិដឹឡាម្ឡសយុង្ដូម្ណតើ រ ននសាធារណរដឌបារាំង្ ម្ៅព.ស.២៤៨៦ គ.ស.១៩៤២។ * ម្មោយម្សនា ននរពះរាោណាចរកកមពុោ ម្ៅព.ស.២៤៨៨ គ.ស.១៩៤៤។ * ម្មោយម្សនាដឹឡាម្ឡសយុង្ដូម្ណតើ រ ននសាធារណរដឌបារាំង្ ម្ៅព.ស.២៤៩២ គ.ស.១៩៤៨។ * ម្មោយមហាសិរ ីវឌណន៍ រពះរាោណាចរកកមពុោ ម្ៅព.ស.២៥០៥ គ.ស.១៩៦២។ * ម្មោយមហាសិរ ីវឌណសុវតាទរា ម្ៅព.ស.២៥០៦ គ.ស.១៩៦៣។ * ម្មោយោតូបការ ណដលោម្រគឿង្ឥសសរ ិយយសធំ បំផុត កបុង្រពះរាោណាចរកកមពុោ ម្ៅព.ស. ២៥១៣ គ.ស.១៩៦៩។ សាបរពះហសថខាង្អកសរសាស្តសថននសម្មឋចរពះសង្ឃរាជ រពះសង្ឃរាជ បានកសាង្គមពីរដីកាោម្រចើ នណាស់ ទាំង្គមពីរសលឹករ ឹត ទាំង្ម្សៀវម្ៅ ោពិ ម្សស គឺ ម្សៀវម្ៅណដលសម្មឋចរបមូលម្រៀបម្រៀង្ និ ង្ម្សៀវម្ៅណដលរទង្់ណរបពីបាលីមកោភាសាណែមរ សរមាប់ពុទន បរ ិស័ទម្រៀនសូរត។ ម្សៀវម្ៅែលះោម្សៀវម្ៅណដលករមនឹ ង្ម្ធវើម្កើ ត ទាំង្មានរបម្យាជន៍ោម្រចើ នណាស់ គឺ៖ ១. វចនានុ រកមណែមរ មាន២ភាគ កបុង្ព.ស.២៤៦១ គ.ស.១៩១៧ ម្សៀវម្ៅម្នះបានម្បាះពុ មម្ព រចើ នរោមក ម្ហើយ។ ២. កចាចយនូ បតទមភកៈ (ម្វយាករណ៍បាលី) មាន២ភាគ តាំង្ពីព.ស.២៤៦២ គ.ស.១៩១៨ បានម្បាះពុ មព ម្រចើនរោម្ហើយ។ ៣. គហិបដិបតថិ កបុង្ព.ស.២៤៦៨ គ.ស.១៩២៦ ោមួ យនឹ ង្រពះឧតឋមមុ នី អ៊ុ ម ស៊ូ និ ង្រពះម្ោធិវ ័ង្ស ហួត តាត តាមបញ្ញ ជ ននរពះម្តជរពះគុណរពះមហាវ ិមលធមម ម្ថ្នង្ (ពុ ទនសាសនបណិ ឍ តយ)។ 18
៤. សាមម្ណរវ ិន័យ កបុង្ព.ស.២៤៦០ គ.ស.១៩១៧ ោមួ យនឹ ង្រពះម្ថរៈទាំង្ពី ររពះអង្គខាង្ម្លើម្នះ ណដរ។ ៥. បាតិម្មាកខសំវរសម្ង្ខប (សរមាយ) ព.ស.២៤៧០ គ.ស.១៩២៨ បានម្បាះពុ មម្ព រចើ នរោម្ហើយ។ មាន ម្សៀវម្ៅឯម្ទៀតៗោម្រចើនណដលោបនាធប់បនសំ។ ៦. កាពយម្ោកធម៌ ម្បាះពុមដ ព ំបូង្កបុង្ព.ស.២៥០០ គ.ស.១៩៥៧។ កាពយម្នះរទង្់ណតង្កាលម្ៅោរពះ រគូសង្ឃសតាទ។ ៧. នាម្ោបមាទិកថ្ន ព.ស.២៤៧៥ គ.ស.១៩៣៣។ ៨. ព.ស.២៤៨៤ គ.ស.១៩៤១ សម្មឋចបានណតង្សុភមង្គលោថ្នបាលីបឋាវតថ៧ោថ្ន រពមទាំង្ណរបោ សរមាយផង្ សរមាប់សូរតថ្នវយសុភមង្គលសួសីច ឋ ំ ម្ោះរពះករុណាោអមាចស់ជីវ ិត រពះបាទសម្មឋចរពះ នម្រាតឋម សីហនុវរ ម័ន។ ៩. បពវោជែននកៈពិសាឋរ។ ១០. ចីវរកខននៈពិសាឋរ។ ១១. អតទបទ ម្ផសង្ៗោម្រចើនកបុង្ទសសនាវដឋីកមពុជសុរ ិយារបស់ពុទនសាសន បណិ ឍ តយ តាំង្ពី ឆ្នបំ១៩២៦ និង្ឆ្នបំតៗមក ណដលពុំអាចស្សាវរោវមកោក់កុង្ទី ប ម្នះបានម្ោយម្ពលមមាញឹក រពមទាំង្អតទបទធម៌ឯ ម្ទៀតៗោម្រចើន ណដលម្បាះពុមច ព ុះកបុង្ទសសនាវដឋីពនលឺពុទនចរក។ ១២. បាន ពិនិតយណកសរមួលោកយម្ពចន៍របស់គណៈកមមការម្ែមរយានកមម ម្ោយរពះម្មតាថជួ យឲ្យ គណៈកមមការម្នះោរបស់រកសួង្អប់រ ំោតិ បានរួបរួមម្បាះពុ មោ ព ម្សៀវម្ៅទសសនាវដឋីសរមាប់បម្រង្ៀន ៍ ថ យសំខាន់ណាស់ណដលរលឹកម្ សិសសណផបក មធយមសិកាម្ចញម្រៀង្រាល់ ណែ។ រពះម្ករមួ
ើញបានរាល់នថង គឺ
រពះរាជនិពននទំនុកម្រចៀង្ បទនគររាជ សរមាប់ម្ភលង្ោតិណែមរ រទង្់ បាននិ ពននពីនថងទី២០ ណែកកាោ ឆ្នបំ ១៩៤១ និង្ទំ នុក រពមទាំង្បទ សរភញ្ដ ណដលរទង្់ បាននិ ពននកាលពីឱកាសបុ ណយពុ ទនសករាជ២៥០០។
19