module11-1 (2) by Batbayar A

IPDE T

Модуль 11: Цогц оролцоог үнэлэхүй

Удиртгал • Хөгжлийн үнэлгээний том зураг үзэл бодол • Хамтын үнэлгээ • Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээ • Салбарын хөтөлбөрийн үнэлгээ • Сэдэвчилсэн үнэлгээ • Дэлхийн болон бүс нутгийн хөтөлбөрийн үнэлгээ IPDET © 2009

Том зургийг харах • Нийт туршлага, нөлөөн дэх төвлөрлийн зүг чигийг өөрчлөх • Хөндлөнгийн нэг оролцооноос цааш харж, дараагийн бүх олон талын оролцооны үр нөлөөг харах: – – – –

Бүхий л улс орон, бүс нутаг болон дэлхий Нэг салбар Жендэр гэх мэт нэг сэдэв Нэг салбар дахь дэлхийн болон бүс нутгийн нийтийн сэдэв (биологийн төрөл зүйл)

Илүү цогц хойшуулашгүй асуудал • Дараахийг улам илүү шийвэрлэх хэрэгтэй болж байна: – Улс орны бодлогын шинэтгэл – Улс орны болон бүс нутгийн чадавхийг бий болгох – Дэлхийн санаа зовоосон асуудал • Үнэлгээг дараахад хандууулан өргөтгөх хэрэгтэй: – Үнэлгэний төвлөрлийг төслийн түвшнээс улс орон, сэдэв, эсвэл дэлхий дахины түвшинд чиглүүлж өөрчлөх – Дээд түвшинд болон тогтолцооны түвшинд хэрэглэгдэх боломжийг хайх IPDET © 2009

Хамтын үнэлгэээ • Янз бүрийн хандивлагч болон\эсвэл түншүүдийн оролцоонд үнэлгээ хийх – – – –

хандивлагч + хандивлагч хандивлагч + хандивлагч орон олон талт хандивлагч + олон талт түншлэл түнш + түнш

Төлөвлөж, удирдахуй • Үл явцын эхнээс нь үйл явц болон хийх ажлын хүрээ заагыг боловсруулах, тохиролцоход хангалттай хугацаа олго • Удирдлагын тогтолцоо – энгийн: тогтмол уулзаж, санал бодлоо солилц, бүгэд адил тэгш оролц, нэг манлайлагчтай бай – Удирдлагыг нэг байгууллагад төлөөлөн гүйцэтгүүлэхээр өгч, бусад нь гол гарцыг хяна – хоёр шат: хяналтын хороо болон удирдлагын цомхон бүлэг IPDET © 2009

Хамтын үнэлгээний тохиролцоо • Үнэлгээг удирдах үндсэн дүрэм • Үнэлгээний багийн ажил гүйцэтгэх удирдамж (TOR) • Үнэлгээний багийг сонгох • Төсөв, зардал, санхүүжилт • Дүгнэлтийг тайлагнах түүний дотор нээлттэй болгох дүрэм орно IPDET © 2009

Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээ • Байгууллага /хандивлагч/-аас аль нэг улс оронд олгосон бүхий л тусламжийн хөтөлбөрт төвлөрнө • Хийхээр төлөвлөсөн зүйлийг нь хийсэн зүйлд нь харьцуулдаг ихэнхдээ нэрлэсэн судалгаа байдаг

Улсын хөтөлбөрийн бусад хэрэглэгдэхүүн • Хандивлагч орны тусламжийн хөтөлбөрийг авч буй улс орны хэрэгцээнд нь хамаатуулан түүний стратегийн хамаарлыг тооцож үнэлнэ. • Янз бүрийн салбар, хандалага дахь амжилт, бүтэлгүйтлийг таниж тогтоох, гүйцэтгэлд хувь нэмэр болж байгаа хүчин зүйлийг тодорхойл • Тухайн оронд хандивлагчийн өгч байгаа тусламжийн үр нөлөөг тооцож үнэлнэ. IPDET © 2009

Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээний төвлөрөл • Нөлөө, хамаарал, үр ашгийн ХТХ-ийн шалгуур – Нөлөөний үнэлгээ нөөц их шаарддаг – Хамаарал, үр ашиг нөөц бага шаардна (цөөн асуудал)

10 10

Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээний сорилт • Уялдаа холбоотой зорилго байхгүй • Хэрвээ олон эх үүсвэрээс санхүүжүүлсэн бол тэнд шаардлагагүй давхардал, хөндлөнгийн оролцоо бүрт зориулсан өөр өөр мэдээлэл бэлтгэх зэрэг будлиан гарч болох юм • Хандивлагч орны тусламжийн зураглал байхгүйгээс бусад нь юу хийж байгааг мэдэхэд бэрх • Хөтөлбөр болон Засгийн газрын албаны хүмүүс үнэлгээний үр дагвараас айж болох юм. Тэд ёс зүйн болон хоригдох хүртэл арга хэмжээнд орж болно гэж айна. IPDET © 2009

11 11

Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээний зөвлөмж • Үнэлгээний ихээхэн хэсэг тусламж хүлээн авагч болон бусад түншүүдийг бүрэн, идэвхитэй оролцоотой хамтарч хийх үнэлгээ байх ёстой • Хөгжиж байгаа орнуудыг үнэлгээ төлөвлөх, зохицууулах, товлоход тэргүүлж оролцоход ихээхэн санаачлага гаргах явдлыг урамшуулах ёстой. • Хөгжиж байгаа орнуудыг хамтын үнэлгээ санаачлах, тэргүүлэхэд зориулж зохион байгуулалтын чадавхиа бий болгоход нь дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай (үргэлжлэл нь дараагийн слайданд)

12 12

хөтөлбөрийн үнэлгээний зөвлөмж (үргэлжлэл) • Тусламж хүлээн авагч орны дотор төрөл бүрийн түншүүд хооронд зохицуулалт сайтар хийх, мэдлэгээ хуваалцах явдал чухал шаардлагатай. Үндэсний ХШҮ-ний сүлжээ, мэргэжлийн холбоодыг байгуулж, өргөжүүлэх хэрэгтэй. • Хэд хэдэн хөгжиж байгаа орон оролцсон томоохон хамтын үнэлгээ хийхдээ тэднээс өөрсдийн үзэл бодол, орцоогоо зохицуулахаар уулзалт хийж байх явдлыг дэмижих ёстой 13

Улсын хөтөлбөрийн үнэлгээний Ажил гүйцэтгэх удирдамж (TOR) • Ойлгомжтой тодорхойлсон TOR байх шаардлагатай: – Тодорхой мэдэгдсэн зорилго, үнэлгээний шалгуур, дүгнэлтийг яаж ашиглах арга зам – Улсын хөтөлбөрийн ойлгомжтой тодорхойлсон зорилго – Ойлгомжтой тодорхойлсон тайлагнах, түгээн дэлгэрүүлэх, бататгах талаар тусгах

14 14

Салбарын хөтөлбөрийн үнэлгээ • Хөтөлбөрийн гол салбарт хийх үнэлгээ • Салбар дараах үйл ажиллагааны онцлог талбарыг хамардаг: боловсрол, эрүүл мэнд, аж үйлдвэр, орон сууц, тээвэр, эсвэл хөдөө аж ахуй • Байгууллагын гүйцэтгэл, үйл явц, өөрчлөлт, харилцан хамтын ажиллагаанд илүү төвлөрнө • Нэг оронд, эсвэл орон даяар нэг салбарт байршсан төрөл бүрийн тусламжийн үйл ажиллагааны үнэлгээ IPDET © 2009

15 15

Салбарын хөтөлбөрийн үнэлгээний сорилт • Янз бүрийн зорилт болон олон төрлийн хандивлагчтай олон төслийг хардаг учраас илүү цогцолбор байдаг • Гол асуудал: – Хандивлагчдын санаа тавих зүйл нь туламжийг хүргэж өгөх болон хариуцлагын тогтолцоо – Түнш байгууллагын санаа тавьдаг зүйл нь салбар дахь хөгжлийг сайжруулах

Сэдэвчилсэн үнэлгээ • Хөгжлийн олон үйл ажиллагаан дахь сонгомол талыг буюу сэдвийг үнэлнэ. • Сэдэв нь бодлогын мэдэгдлээс гарч ирнэ • Үнэлгээний мэдээллийн янз бүрийн төрлийг харж, эдгээр эх сурвалжаас цогц мэдээллийг ялгаж ишлэнэ. IPDET © 2009

17 17

Хөгжил дэх жендэр: сэдэвчилсэн хандлага • Эмэгтэй, эрэгтэй хүмүүсийн нийгмийн үүргийн цогцолбор шинжийг хүлээн зөвшөөрөх • Үнэлгээний төлөвлөлтөд жендэрийн төвлөрлийг илээр оруулж өгнө • Бодлого гаргах, төлөвлөх, хөрөнгө оруулах асуудал жендэрийн мэдрэмжтэй байх ёстой. IPDET © 2009

18 18

Хөгжлийн үнэлгээн дэх жендэр • Үнэлээчдэд хөгжлийн олон үйл ажиллагаа, тэдгээр нь жендэрийн хөгжилд үзүүлж байгаа үр нөлөөг харах боломж олгодог • Ихэнх үнэлгээ эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүст үзүүлж байгаа янз бүрийн нөлөөг тогтолцоотойгоор шинжилдэггүй. • Жендэрийн сэдвийг шийдвэрлэх гэж буй үнэлгээ нь хөгжил дэх жендэрийн үүргийг олж харах арга зам юм. IPDET © 2009

19 19

Хөгжлийн үнэлгээн дэх жендэрийн ач холбогдол • Жендэрийн тэгш бус байдал эдийн засгийн өсөлтийг бууруулж, төрийн үйлчилгээний хүртээмжийг хязгаарладаг • Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс эдийн засгийн өөр өөр үүрэгтэй учраас тэдний үүрэг хариуцлага нь: – – – –

Ядуурлыг янз бүрээр хүлээн авна Янз бүрийн тэргүүлэх зорилттой Өөр, өөр саад бэрхшээлтэй нүүр тулдаг Хөгжлийн хөтөлбөрийн үр нөлөө өөр, өөрөөр тусдаг

20 20

Жендэрийн мэдрэмж ба хэрэгсэл • Үнэлгээнд хэрэглэгддэг олон арга, хэрэгсэл жендэрийн мэдрэмжгүй байдаг – Судалгаа “өрхийн аж ахуйн тэргүүн”-ээс мэдээлэл авах ба тэр нь голдуу эрэгтэй хүн байдаг – Эмэгтэй хүнээс ярилцлага авах үед, бусад гэр бүлийн гишүүн байж байвал, тэрээр чөлөөтэй ярьдаггүй – Эмэгтэйчүүд зөвхөн нутгийн хэлээр ярина – Эмэгтэйчүүд элгэн олны уулзалтад оролцохгүй байж болох ба ярих боломжгүй, эсвэл оролцохын тулд эрэгтэй хамаатангаасаа зөвшөөрөл авдаг – Олон судалгаанд эрэгтэй хүн ярилцлага авагч эмэгтэй хүнтэй ярьж чаддаггүй байж 21 21 IPDET ©байдгаас 2009 болдог

Өгөгдөл ба жендэр • Өгөгдөл цуглуулах арга нь эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн талаар мэдээлэл үүсгэх явдлыг хангаж, түүнээс гарсан жендэрийн гол асуудлыг шийдвэрлэнэ • Мэдээллийг зөвхөн “өрхийн аж ахуйн тэргүүн”-ээс бус түүний гишүүдээс буюу тэдний тухай мэдээлэл цуглуулсан байх явдлыг баталгажуулна. • Өгөгдөл цуглуулахдаа жиндэр оролцдог аргыг хэрэглэнэ. (үргэлжлэл нь дараагин слайд дээр) IPDET © 2009

22 22

Өгөгдөл ба жендэр (үргэлжлэл)

• Судалгааны багт эрэгтэй, эмэгтэйчүүд тэнцүү орох нөхцлийг бүрдүүлнэ • Сонирхогч талууд үнэлгээний төлөвлөлт, шинжилгээ, түгээн дэлгэрүүлэх талаар зөвшөлцсөн байх явдлыг хангах ба тэрхүү зөвшөлцөлд эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийг оролцуулсан бүлэг хамрагдах ёстой IPDET © 2009

23 23

Дэлхийн болон бүс нутгийн түншлэлийн хөтөлбөрийн үнэлгээ (ДБНТХҮ)

• Хөгжлийн туслалцааг чиглүүлэх, хүргэхэд улам чухал болж байгаа дэг журам • Салбар юмуу сэдэвт хамгийн онцлог байдаг • Хөтөлбөржсөн түншлэл нь: – Түншүүд тохиролцсон зорилтдоо тодорхой хугацаанд хүрэхэд зориулж хувь оруулж, нөөцийн сан байгуулдаг – Дэлхийн, бүс нутгийн, олон орны хэлбэртэй байна – Түншүүд засаглалын бүтэц, удирдлагын нэгж бүхий шинэ байгууллага бий болгодог – Ихэнхдээ дэлхийн нийтийн бараанд төвлөрдөг

24 24

ДБНТХҮ-ний жишэээ • Дэлхийн хөтөлбөр – Олон улсын хөдөө аж ахуйн эрдэм шинжилгээний зөвлөлдөх бүлэг (нээлттэй эх үүсвэрийн үндсэнд шинжилгээ судалгаа болон сайн чанарын үрээр хангадаг) – Бөмбөрцгийн хүрээлэн байгаа орчны хэрэгсэл (биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах, уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг тооцож үнэлэх, зөөлрүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих)

• Бүс нутгийн хөтөлбөр --Найле Басины санаачлага (хамтын нөөцийг удирддаг) --Баруун африкийн ХДХВ/ДОХ болон Тээврийн хөтөлбөр (хилийн тээвэрт халдварт өвчний тархалтаас хамгаалах хамтын стратегийг удирдана ) IPDET © 2009

25 25

ДБНТХҮ-ний цогцолбор шинж • Түншлэлийн хэмжигдэхүүн, янз бүрийн сонирхогч талын хэтийн төлөвийг авч үзэх шаардлагатай; засаглалын механизмыг үнэлэх хэрэгцээтэй • Нээлттэй-төгсөх хугацаа-хүрээ: Зорилт, стратеги нь цаг хугацааны туршид хувьсч, түүний шилжүүлэх, түүнээс гарах мэт дунд хугацааны асуудлын өсөлтийг үнэлгээнд хамруулах шаардлага гарч болно. • Янз бүрийн түвшинд зардал гарч, үр өгөөж хуримтлагддаг (үр дүнгийн гинжин хэлхээ)26 26 IPDET © 2009 (дараагийн слайд дээр үргэлжлэнэ.)

ДБНТХҮ-ний цогцолбор шинж (үргэлжлэл) • Бөмбөрцгийн болон бүс нутгийн хэмжигдэхүүн гэдэг нь зардал, үр өгөөжийн хоорондох хазайлтыг хэлдэг (өртөг-үр ашигийн үнэлгээ цогцолбор болж байгаа) • Нээттэй төгсдөг болон урт хугацааны хүрээтэй учраас үнэлээчээс цогцолбор дунд хугацааны стратегийн зорилтын дэвшлийг авч үзэхийг хүсдэг IPDET © 2009

27 27

Санал, дүгнэлт • Хөгжлийн үнэлээчид олон төрлийн сонирхогч талын хэрэгцээг хангахуйц өндөр чанартай үнэлгээ хийх гэж чармайхдаа эдийн засаг, улс төр, нийгмийн цогцолбор хүчин зүйлийн онцгой багцтай нүүр тулж байна. • Эдгээр үнэлгээ орон нутгийн нөхцөл байдал, хөгжлийн асуудалд эмзэг байдаг биеэ ёс зүйтэй авч явж,үнэлгээг сайтар төлөвлөж, явуулсан байхыг шаардаж байна. (жендэр ба ядуурлыг бууруулах) IPDET © 2009

28 28

Төгсгөлийн тэмдэглэл… “Ертөнц заримдаа амьдралыг эргэлдүүлж орхидог. Бид тэнцвэртээ эргээд орсон үед бүхий л дүр зургийг гарган харснаар илүү ихийг мэдэх болно.” --Дэвис Бартон

Асуулт ?

29 29