Tạp chí quy hoạch số 82

Soá 82 Naêm thöù möôøi ba - Construction Planning Magazine

Chuyeân ñeà: Ñoåi môùi toaøn dieän phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam

Sˇ 82 n®m 2016

ÑOÅI MÔÙI TOAØN DIEÄN PHÖÔNG PHAÙP LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ TAÏI VIEÄT NAM

sË 82

ISSN 1859 - 3054

ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN VEÀ LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ, TAÊNG TRÖÔÛNG XANH NHÌN TÖØ GOÙC ÑOÄ QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ XANH KHOAÛNG VEÂNH TRONG ÑOÂ THÒ ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ ÔÛ VIEÄT NAM THAÙCH THÖÙC ÑOÅI MÔÙI QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG DÖÏA TREÂN “MOÂ HÌNH TIEÁP CAÄN ÑA CHIEÀU”

VIEÄN QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ VAØ NOÂNG THOÂN QUOÁC GIA - BOÄ XAÂY DÖÏNG

VIETNAM INSTITUTE FOR URBAN AND RURAL PLANNING – MINISTRY OF CONSTRUCTION

75 1 75x1* *,}, 7+,n8 &8á1 6e&+

7+,¼7 .¼ 7+s

TRONG QUY HOÑCH X¢Y D#NG ߧ THë VIåT NAM" Ñôn vò phaùt haønh: Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng - Taàng 7 soá 10 Hoa Lö - Hai Baø Tröng - Haø Noäi Tel: 04-39741942 * Email: tapchiquyhoach@gmail.com

G THOÂN NING VAØ NOÂN L PLAN ÑOÂ THÒ RURA N AND HOAÏCH ÙC, QUYITECTURE, URBA TRUOF ARCH KIEÁN TUTE VIEÄNAM INSTI VIETN

MÂ Y ¹ ÂY DÖÏNG Y P AÏCH XA 9MN¹ QUY HO Â THÒ VIEÄT NAM TRONG

ESIGN D N A URB

THIEÁT KEÁ ÑOÂ THÒ TRONG QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ VIEÄT NAM

ÑO

VIEÄN KIEÁN TRUÙC, QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ VAØ NOÂNG THOÂN

VIETNAM INSTITUTE OF ARCHITECTURE, URBAN AND RURAL PLANNING

9MN¹Y P¹ YMÂ

VIEÄN KIE ÁN TRUÙC VIETN AM INSTI , QUY TUTE OF ARCH HOAÏCH ÑOÂ THÒ ITEC

URBANDESIGN URBAND TRONG QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ VIEÄT NAM

TURE

, URBA

VAØ NOÂN G THOÂN RURA

N AND

L PLAN

NING

9MN¹Y P ¹ Y TRONG QUY HO MÂ AÏCH XA ÂY DÖ

ÏN ÑOÂ THÒ VIEÄT NA G M

ESIGN

NHAØ XUAÁT BAÛN KHOA HOÏC & KYÕ THUAÄT

NHAØ XUAÁT

BAÛN KHOA

HOÏC &

ÄT KYÕ THUA

NHAØ XUAÁT

BAÛN KHOA

HOÏC &

KYÕ THUA ÄT

8Ë

1

AÛnh bìa: VIUP

Toång bieân taäp/ Editor in Chief ThS. KTS. Phoù Toång bieân taäp/ Deputy Editor NB. PHAÏM HOAØNG TUÙ Hoäi ñoàng khoa hoïc/ Editorial Adviser Council PGS. TS. NGUYEÃN QUOÁC THOÂNG (Chuû tòch)

Baïn ñoïc thaân meán!

Trong khoâng khí töng böøng chaøo möøng leã kyû nieäm 60 naêm ngaøy thaønh laäp Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia (VIUP). Naèm trong chuoãi caùc soá taïp chí ñaëc bieät kyû nieäm söï kieän yù nghóa, Quy hoaïch xaây döïng kyø naøy xin göûi tôùi baïn ñoïc noäi dung heát söùc haáp daãn, ñaëc bieät vôùi giôùi chuyeân moân vaø caùc nhaø quaûn lyù, ñoù laø chuyeân ñeà Ñoåi môùi toaøn dieän phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam. Môû ñaàu cho noäi dung Taïp chí kyø naøy seõ laø nhöõng taâm söï, chia seû cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu VIUP – Vieän tröôûng Ngoâ Trung Haûi, ñeå nhìn laïi chaëng ñöôøng 60 naêm ñaõ ñi qua, nhöõng thaønh quaû maø VIUP ñaõ ñaït ñöôïc trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån.

Ban coá vaán/ Advisory board

LÖU ÑÖÙC CÖÔØNG

Ban bieân taäp/ Editorial board PHAÏM HOAØNG TUÙ - NGUYEÃN THÒ QUYØNH LAN BUØI CHUNG HAÄU - NGUYEÃN THUYØ ANH NGUYEÃN THÒ MINH ÑÖÙC - NGUYEÃN AÙI DÖÔNG NGUYEÃN TIEÁN DUÕNG

Thö kyù toøa soaïn/ Sub Editor BUØI CHUNG HAÄU

Thieát keá myõ thuaät/ Designer NGUYEÃN MINH TUÙ

Lieân heä Quaûng caùo - Phaùt haønh tapchiquyhoach@gmail.com Tel:(04) 3.9741942 - 0989080987

Beân caïnh ñoù, “VIUP vaø Nhöõng ngöôøi baïn” seõ laø nhöõng tình caûm, suy nghó cuûa caùc ñoái taùc, nhöõng ngöôøi baïn ñaõ ñoàng haønh cuøng söï tröôûng thaønh vaø lôùn maïnh cuûa VIUP hoâm nay. Hoï laø moät phaàn khoâng theå khoâng nhaéc tôùi.

Tieáp tuïc vôùi noäi dung chuyeân ñeà kyø naøy, loaït baøi vieát vôùi giaù trò chuyeân moân cao cuûa nhieàu chuyeân gia, caùc nhaø nghieân cöùu teân tuoåi seõ phaân tích, ñaùnh giaù vaø nhaän ñònh saâu saéc veà vaán ñeà ñoåi môùi trong quy hoaïch. Taát caû seõ ñöôïc nhìn nhaän moät caùch ña chieàu ôû nhieàu khía caïnh khaùc nhau.

Khoâng chæ döøng laïi ôû nhöõng noäi dung mang tính chuyeân moân, taïp chí kyø naøy coøn giôùi thieäu tôùi ñoäc giaû nhöõng kinh nghieäm quy hoaïch quyù giaù cuûa Nhaät Baûn, ñoàng thôøi ñöa baïn ñoïc ñeán vôùi nhöõng ñòa danh noåi tieáng vôùi nhöõng hình aûnh quy hoaïch tuyeät ñeïp.

Nhieàu noäi dung haáp daãn khaùc seõ ñoàng haønh cuøng baïn ñoïc trong caùc chuyeân muïc quen thuoäc.

Traân troïng môøi quyù ñoäc giaû ñoùn ñoïc!

TAÏP CHÍ QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG

16/GP-BTTTT caáp ngaøy 10/1/2014 CTY COÅ PHAÀN IN HAØ NOÄI

SË 82 . 2016

1

CON

t

e

n

t

s

Topic: COMPREHENSIVE REFORM FOR THE METHOD OF URBAN PLANNING IN VIETNAM

Events Bao Hien Q 60 years - VIUP accompany the development of the country Minh Anh Q VIUP and Friends

Information Huy Minh Q In-country information Nguyen Huy Q International information Forum Luu Duc Cuong Q “Current situation of urban planning in Vietnam and the Cao Sy Niem proposition for some innovative orientations” Tran Trong Hanh Q “Innovative method of urban planning in Vietnam based on “”model multidimensional approach” Pham Hung Cuong Q The relationship between the planning and urban development strategies Tran Thi Lan Anh Q “Renovating the urban construction planning towards the sustainable development” Nguyen Dang Son Q Development planning of our coutry after 30 years of innovation Quang Ha Q Disparities in urban is the challenge to the construction planning innovation Nguyen Thanh Hung Q Innovation of regulations, technical standards for construction planning Le Kieu Thanh Q “Methodological innovation for urban planning, green growth from the perspective of green urban planning” Luu Duc Hai Q Renewal for the infrastructure contents in the construction planning Vu Tuan Vinh Q Some suggestions on the renewal for the urban infrastructure planning 56 Nguyen Trung Dung Q Innovation of urban planning processes in Hanoi Nguyen Minh Huan Q Renovating the urban planning contributes to improving the efficiency of urban management

4 8

12 15

18 23 30

43 46 50 52

76

SË 82 . 2016

Khoaûng Veânh trong ñoâ thò thaùch thöùc ñoåi môùi quy hoaïch xaây döïng

64

For students Gia Bao Q Graduation thesis of Planning Department - HAU

2

38

60

68 72

Multi-sectors Luu Duc Cuong Q Urban construction management in the coastal cities Le Viet Truong to cope with the climate change and sea level rise Pham Thi Nham Q “The process of building new countryside in Japan and the lessons to Vietnam

Moái quan heä giöõa coâng taùc quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò

34 38

Planning and worldwide architecture Iwata Shizuo Q Urban planning experience in Japan and proposition for Vietnam Thuc Anh Q The beauty of the urbans through planning images

Plans and authors Pham Anh Tuan Q The role of urban greenery in Hanoi Pham Hoang Phi Pham Anh Tuan Q The current situation of the management and development of urban greenery in Hanoi

30

68

Kinh nghieäm laäp quy hoaïch ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn vaø ñeà xuaát cho Vieät Nam

82

86

90 94

76

Ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc Khoa Quy hoaïch Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

MÙc lÙc 23

Chuyeân ñeà: ÑOÅI MÔÙI TOAØN DIEÄN PHÖÔNG PHAÙP LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ TAÏI VIEÄT NAM Trong SOÁ NAØY

Quy hoaïch vaø Kieán truùc theá giôùi

Iwata Shizuo Q Kinh nghieäm laäp quy hoaïch ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn vaø ñeà xuaát cho VN Thuïc Anh Q Neùt ñeïp cuûa caùc ñoâ thò qua hình aûnh quy hoaïch

68 72

Daønh cho sinh vieân Söï kieän

Baûo

Hieàn Q VIUP - 60 naêm gaén boù cuøng söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc

VIUP 60 naêm

Minh Anh Q Viup vaø nhöõng ngöôøi baïn

Thoâng tin

Huy Minh Q Tin Trong nöôùc Nguyeãn Huy Q Tin Quoác teá

Dieãn ñaøn

Gia Baûo Q Ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc Khoa Quy hoaïch - Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

4 8

12 15

Löu Ñöùc Cöôøng Q Thöïc traïng coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò Cao Syõ Nieâm taïi Vieät nam vaø ñeà xuaát moät soá 18 ñònh höôùng ñoåi môùi.

Traàn Troïng Hanh Q Ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam döïa treân “Moâ hình tieáp caän ña chieàu” 23 Phaïm Huøng Cöôøng Q Moái quan heä giöõa coâng taùc quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò.

30 Traàn Thò Lan Anh Q Ñoåi môùi coâng taùc quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng 32 Nguyeãn Ñaêng Sôn Q Quy hoaïch phaùt trieån nöôùc ta sau 30 naêm ñoåi môùi 34 Quang Haø Q Khoaûng Veânh trong ñoâ thò thaùch thöùc ñoåi môùi quy hoaïch xaây döïng 38 Nguyeãn Thaønh Höng Q Ñoåi môùi quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät veà quy hoaïch xaây döïng 43 Leâ Kieàu Thanh Q Ñoåi môùi phöông phaùp luaän veà laäp quy hoaïch ñoâ thò, taêng tröôûng xanh nhìn töø goùc ñoä quy hoaïch ñoâ thò xanh 50 Löu Ñöùc Haûi Q Ñoåi môùi caùc noäi dung veà haï taàng kyõ thuaät trong coâng taùc laäp quy hoaïch xaây döïng 52 Vuõ Tuaán Vinh Q Moät soá ñeà xuaát veà ñoåi môùi coâng taùc quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. 56 Nguyeãn Trung Duõng Q Ñoåi môùi quy trình quy hoaïch ñoâ thò thaønh phoá Haø Noäi 60 Nguyeãn Minh Huaân Q Ñoåi môùi coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò goùp phaàn naâng cao hieäu quaû quaûn lyù ñoâ thò 64

76

Quy hoaïch vaø taùc giaû

Phaïm Anh Tuaán Q Vai troø cuûa caây xanh ñoâ thò taïi Haø Noäi Phaïm Hoaøng Phi Phaïm Anh Tuaán Q Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò hieän nay taïi Haø Noäi

82 86

Ña ngaønh

Löu Ñöùc Cöôøng Q Quaûn lyù xaây döïng ñoâ thò taïi caùc ñoâ thò ven bieån Leâ Vieát Tröôøng öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng 90 Phaïm Thò Nhaâm Q Quaù trình xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn vaø baøi hoïc vôùi Vieät Nam trong coâng taùc quy hoaïch quaûn lyù vaø phaùt trieån 94

72 SË 82 . 2016

3

GAÉN BOÙ CUØNG SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA ÑAÁT NÖÔÙC

SÖÏ KIEÄ N OÂng Ngoâ Trung Haûi - Vieän tröôûng Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia (VIUP)

Thaùng 11 naøy, seõ ghi daáu aán ñaëc bieät vôùi söï kieän Vieän Quy hoaïch ñoâ thò noâng thoân quoác gia - VIUP kyû nieäm 60 naêm thaønh laäp. Söï kieän nhaèm toân vinh nhöõng thaønh quaû cuûa bao theá heä cha anh ñaõ tieáp noái nhau vun ñaép, xaây döïng neân moät ñoäi nguõ caùc nhaø quy hoaïch, kieán truùc naêng ñoäng, saùng taïo cuøng nhau chung söùc taïo döïng ñaát nöôùc Vieät Nam lôùn maïnh nhö ngaøy hoâm nay.

Nhaân söï kieän troïng ñaïi naøy, Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng ñaõ coù cuoäc trao ñoåi vôùi oâng Ngoâ Trung Haûi - Vieän tröôûng VIUP veà chaëng ñöôøng 60 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån ñaày choâng gai nhöng raát ñoãi töï haøo cuûa VIUP. 4

SË 82 . 2016

Theo oâng, 60 naêm treân chaëng ñöôøng xaây döïng vaø phaùt trieån, VIUP ñaõ coù nhöõng böôùc tieán naøo quan troïng, khaúng ñònh ñöôïc söùc maïnh noäi löïc cuûa mình?

Neáu so vôùi lòch söû haøng nghìn naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc cuûa daân toäc ta, thì chaëng ñöôøng 60 naêm cuûa Vieän Quy hoaïch ñoâ thò noâng thoân quoác gia (VIUP) chöa phaûi laø daøi, tuy nhieân, vôùi nhöõng gì maø ngaønh Quy hoaïch xaây döïng ñaõ ñoùng goùp cho coâng cuoäc kieán thieát ñaát nöôùc “ñaøng hoaøng hôn, to ñeïp hôn” nhö Baùc Hoà kính yeâu haèng mong ñôïi, thì coù theå khaúng ñònh, ngaønh Quy hoaïch xaây döïng maø cuï theå hôn laø nhöõng ngöôøi con cuûa VIUP, ñaõ hoaøn thaønh söù meänh cuûa mình laø “Quy hoaïch ñi tröôùc moät böôùc”.

60 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa VIUP, phaûi khaúng ñònh laø 60 naêm gaén boù cuøng söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Suoát chaëng ñöôøng 60 naêm, ñaõ coù hôn moät ngaøn caùn boä coâng nhaân vieân ñaõ vaø ñang coâng taùc taïi Vieän. Ñieåm laïi nhöõng gì ñaõ qua chuùng toâi caøng thaáy töï haøo. Keå töø naêm 1956, khi Vieän chæ coù 10 ngöôøi coâng taùc taïi phoøng Ñoâ thò thuoäc

Nha Kieán truùc, Boä Thuûy Lôïi – Kieán truùc, nhöng laïi ñaûm nhieäm moät troïng traùch lôùn laø thieát keá caûi taïo, phaùt trieån xaây döïng, phuïc hoài caùc ñoâ thò vaø ñieåm daân cö noâng thoân toaøn Mieàn Baéc, ñoàng thôøi xaây döïng ñoâ thò phaûi gaén lieàn vôùi chieán löôïc quoác phoøng.

Giai ñoaïn 1965 - 1975 laø giai ñoaïn cöïc kì khoù khaên khi Ñeá quoác Mó môû roäng chieán tranh ra mieàn Baéc. Luùc naøy Vieän vöøa phaûi tham gia chieán ñaáu baûo veä cô quan, baûo toaøn löïc löôïng, vöøa phaûi nghieân cöùu thuùc ñaåy coâng taùc Quy hoaïch noâng thoân phuïc vuï hôïp taùc hoùa tieán nhanh leân saûn xuaát lôùn. Thaùng 4/1975 Vieän Xaây döïng Ñoâ thò - Noâng thoân ra ñôøi. ÔÛ giai ñoaïn naøy Vieän ñaõ ñoùng goùp nhieàu cho ngaønh xaây döïng veà phöông phaùp, caùch tieáp caän laäp Quy hoaïch ñoâ thò, noâng thoân, ñònh hình moät soá boä Tieâu chuaån quy chuaån veà thieát keá coâng trình, haï taàng kó thuaät… chuaån bò cho giai ñoaïn phaùt trieån môùi sau naøy.

Giai ñoaïn 1976 – 1985, maëc duø coù nhöõng khoù khaên raát lôùn sau chieán tranh nhöng coâng taùc Quy hoaïch xaây döïng ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc, phuø hôïp vôùi tình hình

S ˘

k i ÷ n

môùi laø chuaån bò cho coâng taùc taùi thieát caùc ñoâ thò ôû mieàn Baéc, chuyeån hoùa caáu truùc caùc ñoâ thò mieàn Nam - caáu truùc ñoâ thò phuïc vuï quaân söï - sang caáu truùc ñoâ thò phaùt trieån kinh teá XHCN...

Giai ñoaïn 1986 - 1995, vôùi chính saùch Ñoåi môùi cuûa Ñaûng nhieàu cô hoäi, thaùch thöùc môùi trong lónh vöïc Quy hoaïch xaây döïng cuøng xuaát hieän. Giai ñoaïn naøy, Vieän coá gaéng môû roäng quan heä quoác teá, ñaåy maïnh nghieân cöùu khoa hoïc. Ñoäi nguõ caùn boä ngaøy caøng ñöôïc treû hoùa, öùng duïng coâng ngheä tin hoïc ñöôïc trieån khai maïnh meõ. Coâng vieäc cuûa Vieän ñöôïc ñoåi môùi toaøn dieän veà con ngöôøi, veà ñieàu haønh vaø ñaàu tö chieàu saâu... Vieän thöïc söï chuyeån sang giai ñoaïn môùi, phuïc vuï ngaøy caøng toát hôn nhieäm vuï cuûa Boä vaø Nhaø nöôùc giao phoù.

Giai ñoaïn 1996 - 2008, trong boái caûnh cuûa quaù trình Ñoåi môùi böôùc ñaàu ñaõ thu ñöôïc moät soá thaønh coâng nhaát ñònh, Vieän cuõng ñaõ coù söï thay ñoåi vaø lôùn maïnh khoâng ngöøng. Chaát löôïng ñoäi nguõ caùn boä, KTS, KS, chuyeân gia nghieân cöùu cuûa Vieän ñöôïc ngaøy moät naâng cao theo höôùng chuyeân nghieäp… Giai ñoaïn naøy, Vieän coù nhieàu ñoùng goùp cho coâng taùc xaây döïng cuûa ngaønh. Beân caïnh vieäc Quy hoaïch heä thoáng ñoâ thò, ñieåm daân cö noâng thoân, Vieän cuõng ñaõ laäp nhieàu Quy hoaïch caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu kinh teá, vuøng kinh teá troïng ñieåm… laøm thay ñoåi dieän maïo khoâng gian nhieàu ñoâ thò, ñieåm daân cö noâng thoân cuûa nhieàu tænh, nhieàu vuøng treân ñòa baøn caû nöôùc. Coâng trình ñieåm nhaán phaûi keå ñeán ñoà aùn QHXD vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi, vuøng TP. HCM vaø Ñieàu chænh Quy hoaïch toång theå phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñeán naêm 2025, taàm nhìn ñeán naêm 2050.

Ñieàu chænh Quy hoaïch Xaây döïng Vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050

QHXD Vuøng TP.HCM ñeán naêm 2020 taàm nhìn 2050

Giai ñoaïn töø 2008 ñeán nay trình ñoä chuyeân moân vaø tính chuyeân nghieäp ñöôïc naâng cao raát nhieàu. Thieát keá ñoâ thò - moät coâng cuï hoã trôï trong coâng taùc naâng cao chaát löôïng toå chöùc khoâng gian, quaûn lí thöïc hieän Quy hoaïch do Vieän khôûi xöôùng ñaõ ñi vaøo thöïc tieãn vaø ñöôïc phaùp lyù hoùa trong Luaät, Nghò ñònh, Thoâng tö… cuûa ngaønh. Vieän vaãn luoân ñi tieân phong trong coâng taùc nghieân cöùu ñoåi môùi phöông phaùp laäp Quy hoaïch cho phuø hôïp vôùi xu höôùng hoäi nhaäp, tieán boä cuûa KHCN. Caùc coâng trình ñieåm nhaán giai ñoaïn naøy phaûi keå ñeán: Quy hoaïch chung xaây döïng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050; Ñieàu chænh Quy hoaïch xaây döïng Vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050...

Ñieàu chænh Quy hoaïch toång theå phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñeán naêm 2025, taàm nhìn ñeán naêm 2050.

60 naêm, traûi qua bao thaêng traàm cuøng Ñaát nöôùc, töø Phoøng ñoâ thò ngaøy aáy giôø ñaõ lôùn maïnh khoâng ngöøng trôû thaønh Vieän Quy hoaïch ñoâ thò noâng thoân quoác gia (VIUP) ngaøy nay vôùi ñoäi nguõ treân 550 caùn boä vieân chöùc. VIUP ñaõ laø moät thöông hieäu maïnh coù vò trí quan troïng trong nöôùc vaø khu vöïc, xöùng ñaùng vôùi nieàm tin cuûa caùc theá ñi tröôùc, ñaët neàn moùng vöõng chaéc cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa Vieän trong töông lai.

SË 82 . 2016

5

do bieán ñoåi khí haäu maø chuùng ta khoâng löôøng ñöôïc tröôùc trong töông lai, nhaèm traùnh ñi nhöõng thieät haïi naëng neà do thieân tai trong quaù trình taùc ñoäng vaøo heä thoáng ñoâ thò vaø noâng thoân cuõng nhö moâi tröôøng töï nhieân cuûa ñaát nöôùc.

3. Taäp trung vaøo coâng taùc laäp caùc quy hoaïch töø: quy hoaïch xaây döïng vuøng, quy hoaïch ñoâ thò, quy hoaïch phaùt trieån noâng thoân, haï taàng kyõ thuaät vaø moâi tröôøng, thieát keá ñoâ thò khoâng gian kieán truùc caûnh quan ñeå laøm sao giuùp ñöôïc nhieàu chính quyeàn ñòa phöông, caùc nhaø quaûn lyù taïi caáp phöôøng/xaõ, töø noâng thoân cho ñeán caùc ñoâ thò, cuõng nhö caùc nhaø ñaàu tö coù ñöôïc caùc baûn quy hoaïch vöøa phuø hôïp vôùi toác ñoä phaùt trieån, vöøa taïo ñöôïc nhöõng hình aûnh môùi höôùng veà nhöõng moâ hình ñoâ thò hieän ñaïi vöøa tieát kieäm, vöøa sinh thaùi, vöøa beàn vöõng vaø ñaëc bieät laø coù baûn saéc.

Nguyeân thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng cuøng caùc Laõnh ñaïo cao caáp cuûa Nhaø nöôùc ñeán thaêm vaø chæ ñaïo coâng taùc Quy hoaïch chung xaây döïng Thuû ñoâ Haø Noäi (Naêm 2011)

OÂng coù theå lyù giaûi nhöõng nguyeân nhaân ñeå VIUP coù ñöôïc nhöõng thaønh quaû to lôùn nhö vaäy?

Theo toâi, ñoù chính laø söùc maïnh noäi löïc, tinh thaàn ñoaøn keát, lao ñoäng saùng taïo, yù chí, baûn lónh vöôït khoù vaø treân heát, Vieän luoân laø ñôn vò tieân phong trong coâng taùc nghieân cöùu, ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch cho phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Ñaëc bieät, trong baát kyø giai ñoaïn lòch söû naøo, Vieän cuõng luoân nhaän ñöôïc söï tin töôûng, quan taâm cuûa Ñaûng vaø Chính phuû, cuûa Boä chuû quaûn, söï chia seû cuûa caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông vaø nhaân daân caû nöôùc. Ñoù chính laø nguoàn coå vuõ lôùn lao, giuùp caùc theá heä caùn boä vieân chöùc VIUP luoân saün saøng vöôït qua moïi khoù khaên, thöû thaùch ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï.

Tröôùc nhöõng thaùch thöùc cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø ñeå phuø hôïp tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñaát nöôùc, Vieän ñeà ra chieán löôïc gì ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa coâng taùc laäp quy hoaïch xaây döïng trong töông lai, thöa OÂng?

Höôùng tôùi ñònh höôùng lôùn laø xaây döïng moät moâ hình toå chöùc KHCN töï chuû, moät Vieän nghieân cöùu chieán löôïc cuûa quoác gia trong lónh vöïc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò, noâng thoân, VIUP ñaõ ñöôïc Chính phuû vaø Boä Xaây döïng giao nhieäm vuï chuû yeáu taäp trung vaøo thöïc hieän caùc ñoà aùn QHXD (töø vuøng, ñeán quoác gia, cho ñeán caùc heä thoáng ñoâ thò vaø noâng thoân); ñoàng thôøi, chöùc naêng nghieân cöùu ñöôïc taêng leân moät haøm löôïng nhaát ñònh. Taát caû nhöõng nghieân cöùu ñoù seõ ñöôïc chuyeån hoùa vaøo trong caùc ñoà aùn quy hoaïch vôùi haøm löôïng chaát xaùm cuõng nhö nhöõng tö duy khoa hoïc vaøo thöïc tieãn maïnh meõ hôn, hieäu quaû hôn. Vôùi chöùc naêng lôùn nhö vaäy, chuùng toâi ñöa ra 4 chieán löôïc:

Thöù 4 laø chieán löôïc veà ñaøo taïo, chuùng toâi seõ tieáp tuïc phaùt huy caùc nguoàn löïc nhaèm naâng cao trình ñoä cho chính ñoäi nguõ caùn boä cuûa Vieän, vaø ñaøo taïo giuùp caùc ñòa phöông, caùc chính quyeàn ñoâ thò coù ñöôïc ñoäi nguõ laäp quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò xöùng taàm, ñoàng thôøi, thoâng qua ñoù chuyeån giao caùc coâng ngheä môùi trong lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa nghaønh.

Thieát keá Cung Quy hoaïch Kieán truùc tænh Baéc Ninh

Quy hoaïch khu ñoâ thò ñaïi hoïc tænh Vónh Phuùc

1. Tham gia vaøo heä thoáng vaên baûn phaùp quy chính saùch quy phaïm, tieâu chuaån, cuõng nhö nhöõng nghieân cöùu cô baûn ñeå ñoùng goùp cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa Chính phuû cuûa Boä Xaây döïng giao.

2. Ñaåy maïnh nghieân cöùu khoa hoïc töø vieäc taïo ra caùc phöông phaùp nghieân cöùu quy hoaïch ñoåi môùi, phuø hôïp hôn vôùi nghieân cöùu quy hoaïch, caùch thöùc laäp quy hoaïch cuûa caùc nöôùc nhöng coù tính ñeán hoaøn caûnh kinh teá - xaõ hoäi cuõng nhö boái caûnh lòch söû vaø toác ñoä phaùt trieån ñoâ thò cuûa Vieät Nam. Chuùng toâi seõ öùng duïng nhieàu phöông phaùp khoa hoïc khaùc veà quy hoaïch ñoâ thò nhö: coâng ngheä 3D, GIS vaø nhöõng coâng cuï khaùc ñeå chuùng ta coù theå taêng cöôøng coâng taùc döï baùo, öùng phoù ñöôïc vôùi nhöõng thaùch thöùc, hoaëc nhöõng nguy cô

6

SË 82 . 2016

Cuïm coâng trình Thö vieän – Baûo taøng tænh Quaûng Ninh

S ˘

k i ÷ n

Chuùng toâi cuõng öùng duïng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò tieân tieán vaøo trong caùc döï aùn quy hoaïch ñoâ thò Vieät Nam, caùc döï aùn hôïp taùc quoác teá. Thoâng qua ñoù, chuùng ta coù theå cuøng chia seû nhöõng kinh nghieäm, hoïc taäp ñöôïc caùch laøm baøi baûn, coù yù töôûng, coù nhöõng giaûi phaùp cuï theå ñeå thöïc hieän yù töôûng ñoù, ñoàng thôøi, huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán cuõng nhö nhöõng chính saùch coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò ñeå chuùng ta taïo döïng ra ñöôïc nhöõng saûn phaåm quy hoaïch coù chaát löôïng trong thöïc tieãn.

Toâi hy voïng raèng vôùi ñoäi nguõ gaàn 600 con ngöôøi, chuùng ta seõ phaùt huy noäi löïc, ñoaøn keát xaây döïng VIUP xöùng ñaùng vôùi danh hieäu maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ trao nhaân dòp 55 naêm thaønh laäp Vieän. Ñoù laø Huaân chöông Ñoäc laäp haïng Nhaát vaø giöõ vöõng ñöôïc danh hieäu ñôn vò quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân haøng ñaàu cuûa Vieät Nam vaø trong khu vöïc.

Xin traân troïng caûm ôn OÂng!

Soå tay Höôùng daãn Thieát keá ñoâ thò

Quy hoaïch toång theå baûo toàn, toân taïo vaø phaùt huy giaù trò Coâng vieân Ñòa chaát toaøn caàu cao nguyeân ñaù Ñoàng Vaên giai ñoaïn 2012 - 2020 vaø taàm nhìn 2030

Soå tay Höôùng daãn loàng gheùp öùng phoù bieán ñoåi khí haäu vaøo quy hoaïch xaây döïng

Thieát keá Nhaø haùt daân ca quan hoï Baéc Ninh

Quy hoaïch chung xaây döïng Vöôøn quoác gia Phong Nha - Keû Baøng, tænh Quaûng Bình ñeán naêm 2030

Soå tay Höôùng daãn QHXD noâng thoân môùi

SË 82 . 2016

7

VIUP VAØ NHÖÕNG NGÖÔØI BAÏN 60 naêm – Moät daáu moác quan troïng ñaùnh daáu nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc cuûa VIUP trong suoát chaëng ñöôøng hình thaønh, xaây döïng vaø phaùt trieån. Teân tuoåi vaø thöông hieäu cuûa VIUP coù ñöôïc ngaøy hoâm nay, khoâng theå khoâng nhaéc tôùi söï hôïp taùc, hoã trôï cuûa baïn beø trong nöôùc cuõng nhö quoác teá. Noäi dung döôùi ñaây seõ laø nhöõng taâm söï veà suy nghó vaø tình caûm cuûa nhöõng ngöôøi baïn, nhöõng ñoái taùc ñaõ ñoàng haønh cuøng VIUP trong chaëng ñöôøng ñaõ qua.

ILE DE FRANCE (IMV)

T

EMMANUEL CERISE

Giaùm ñoác Döï aùn hôïp taùc Phaùt trieån ñoâ thò Haø Noäi – Ile de France (IMV)

röôùc heát, phaûi noùi raèng toâi raát aán töôïng vôùi ñoäi nguõ huøng haäu vaø chuyeân nghieäp cuûa VIUP. Ñoù thöïc söï laø moät cô quan ñoái taùc hoäi tuï ñöôïc nhieàu naêng löïc chuyeân moân ña daïng vaø coù chaát löôïng cao. Trong quaù trình hôïp taùc thôøi gian qua, caùc nhoùm chuyeân moân cuûa VIUP luoân tham gia cuøng chuùng toâi raát nhieät tình, say ngheà vaø ñoùng goùp raát hieäu quaû, duø ñoù laø khi thöïc hieän caùc ñoà aùn hay tham gia caùc hoäi thaûo chuyeân ñeà veà moïi khía caïnh khaùc nhau trong quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò. Moät soá döï aùn nghieân cöùu coù quy moâ lôùn vaø noäi dung raát phöùc taïp, chaúng haïn nhö nghieân cöùu ñieàu chænh Quy hoaïch Vuøng thuû ñoâ Haø Noäi, ñoøi hoûi khaû naêng phaûn öùng nhanh vaø tính linh hoaït cao. Nhôø tinh thaàn hôïp taùc toaøn dieän giöõa hai beân maø caùc chuyeân gia Île-de-France vaø ñoäi nguõ chuyeân gia cuûa VIUP ñaõ ñaùp öùng ñöôïc taát caû nhöõng yeâu caàu ñoù. Ñeå noùi veà nhöõng daáu aán vaø thaønh quaû maø IMV ñaõ ñaït ñöôïc khi hôïp taùc vôùi VIUP thì phaûi thöøa nhaän raèng, nhöõng döï aùn quan troïng nhaát maø Vuøng Île-de-France vaø IMV ñaõ thöïc hieän thaønh coâng vôùi VIUP chính laø hai

8

SË 82 . 2016

laàn nghieân cöùu Quy hoaïch Vuøng thuû ñoâ Haø Noäi (laàn thöù nhaát vaøo naêm 2007 vaø laàn thöù hai vaøo naêm 2015).

Coù theå noùi, VIUP chính laø ñôn vò chuyeân moân ñaàu tieân giuùp cho IMV vaø caùc chuyeân gia quy hoaïch cuûa Vuøng Ile de France thöû nghieäm thaønh coâng vaø khaúng ñònh ñöôïc hieäu quaû cuûa moät moâ hình hôïp taùc môùi, döïa treân cô sôû haøi hoøa lôïi ích kinh teá. Moâ hình naøy laø moät phöông thöùc höõu hieäu ñaûm baûo phuø hôïp vôùi nhöõng thay ñoåi trong tình hình chính trò vaø kinh teá - xaõ hoäi cuûa caû Haø Noäi vaø Ile de France, ñoàng thôøi cuõng cho pheùp duy trì ñöôïc caùc hoaït ñoäng hôïp taùc theo höôùng laâu daøi vaø beàn vöõng.

Do quan heä hôïp taùc caáp ñòa phöông cuûa Vuøng Ile de France thoâng qua hoaït ñoäng cuûa Döï aùn IMV chæ ñöôïc pheùp öu tieân thöïc hieän treân phaïm vi ñòa baøn Thuû ñoâ Haø Noäi, trong quan heä hôïp taùc vôùi VIUP, chuùng toâi mong muoán seõ tieáp tuïc coù nhieàu döï aùn nghieân cöùu vaø quy hoaïch treân quy moâ Vuøng Thuû ñoâ. Moät trong nhöõng noäi dung lôùn maø chuùng toâi hy voïng hai beân coù theå hôïp taùc trong thôøi gian tôùi chính laø nghieân cöùu xaùc ñònh roõ vai troø cuûa Thaønh phoá Haø Noäi trong caáu

truùc khoâng gian toaøn Vuøng Thuû ñoâ. Beân caïnh ñoù, IMV cuõng mong muoán phoái hôïp vôùi VIUP phaùt trieån moät höôùng môùi thuùc ñaåy caùc quan heä hôïp taùc kinh teá giöõa Vieät Nam vaø Phaùp chöù khoâng chæ ôû quy moâ ñòa phöông laø giöõa Haø Noäi va Iø le de France. Höôùng ñi naøy seõ ñöôïc cuï theå hoùa thoâng qua vieäc taêng cöôøng thöïc hieän caùc döï aùn hoaëc ñoà aùn nghieân cöùu chung giöõa VIUP vaø caùc coâng ty tö vaán cuûa Vuøng Ile de France theo moâ hình win-win. Qua ñoù, ñoäi nguõ chuyeân moân cuûa VIUP seõ naâng cao theâm ñöôïc trình ñoä vôùi nhöõng kyõ naêng hieän coøn khaù môùi meû ôû Vieät Nam, coøn caùc coâng ty cuûaIle de France seõ cuûng coá theâm ñöôïc hình aûnh vaø uy tín quoác teá cuûa mình.

OÂng MANUEL DER HAGOPIAN Toång giaùm ñoác

GROUP8ASIA

Qua quaù trình hôïp taùc döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö: Caùc cuoäc thi, caùc döï aùn, caùc hoaït ñoäng goùp yù, ñaùnh giaù..., chuùng toâi ñaõ nhaän thaáy raát nhieàu toá chaát cuûa VIUP. Coù theå keå ñeán nhö nhöõng hieåu bieát veà ñòa phöông maø VIUP coù ñöôïc, tính chuyeân nghieäp cao, cuõng nhö khaû naêng vaø hieåu bieát trong vieäc hôïp taùc quoác teá vôùi nhöõng ñôn vò nhö Group8asia.

Thaønh töïu lôùn nhaát maø chuùng toâi ñaõ ñaït ñöôïc khi hôïp taùc vôùi VIUP, ngoaøi nhöõng döï aùn ñaït giaûi, chính laø söï hieåu bieát laãn nhau caû treân phöông dieän ngheà nghieäp, laãn phöông dieän con ngöôøi. Mong muoán chung veà vieäc caûi thieän ñieàu kieän ñoâ thò ôû Haø Noäi noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung, thöïc söï ñoù laø moät thaønh coâng cuûa cuoäc gaëp gôõ giöõa Group8asia vaø VIUP. Hôïp taùc chuyeân moân giöõa Group8asia vaø VIUP chaéc chaén seõ ñöa chuùng toâi ñeán vôùi nhöõng döï aùn chung môùi.

Söï buø tröø cho nhau, giôø ñaõ trôû thaønh moät “yeáu toá caàn” trong ngaønh ngheà cuûa chuùng toâi. Yeáu toá naøy seõ tieáp tuïc gaén keát chuùng toâi vôùi nhau, ñeå coù theå cuøng ñöa ra nhöõng giaûi phaùp saùng taïo veà chuyeân moân cho Vieät Nam. Sau gaàn 10 naêm hoaït ñoäng trong lónh vöïc kieán truùc vaø quy hoaïch ñoâ thò.

Group8asia töï haøo vì coù theå coi VIUP laø moät ñoái taùc tin caäy cho töông lai.

SË 82 . 2016

9

AREP VILLE

Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia - VIUP laø ñôn vò tö vaán ñaàu ngaønh trong nöôùc vaø coù raát nhieàu kinh nghieäm trong vieäc laäp quy hoaïch caùc döï aùn vôùi nhieàu quy moâ vaø phaïm vi traûi roäng treân toaøn laõnh thoå Vieät Nam. Trong quaù trình laøm vieäc vôùi VIUP, thöïc hieän caùc döï aùn vaø tham gia caùc cuoäc thi tuyeån phöông aùn quy hoaïch, chuùng toâi aán töôïng bôûi söï hieåu bieát, nhöõng kinh nghieäm, uy tín vaø söï chuyeân nghieäp trong caùch laøm vieäc cuûa toaøn theå caùc phoøng ban, trung taâm tröïc thuoäc VIUP. AREP vaø VIUP ñaõ coù söï hôïp taùc thaønh coâng trong vieäc lieân danh thöïc hieän caùc ñoà aùn vaø giaønh ñöôïc caùc giaûi thöôûng thi tuyeån quy hoaïch ñaït chaát löôïng cao. Cuï theå caùc ñoà aùn: Ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Quy Nhôn vaø vuøng phuï caän tôùi 2035, taàm nhìn tôùi 2050, Raø soaùt vaø Ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Phuû Lyù, tænh Haø Nam tôùi naêm 2035, taàm nhìn ñeán naêm 2050, Khaûo saùt ñòa hình, Raø soaùt vaø Ñieàu chænh Quy hoaïch chung xaây döïng cuûa thaønh phoá Thaùi Nguyeân, tænh Thaùi Nguyeân tôùi naêm 2035, Khaûo saùt ñòa hình, Raø soaùt vaø Ñieàu chænh Quy hoaïch chung thò traán Cao Baèng (hieän nay laø thaønh phoá Cao Baèng), tænh Cao Baèng tôùi naêm 2030, taàm nhìn tôùi naêm 2050…

Vaø gaàn ñaây nhaát, Lieân danh tö vaán AREP– VIUP ñaõ giaønh Giaûi nhaát cuoäc thi yù töôûng ñieàu chænh Quy hoaïch chung thaønh phoá Long Xuyeân ñeán naêm 2020 vaø taàm nhìn ñeán 2035 taàm nhìn ñeán 2050. Ñaây laø nieàm vui vaø thaønh quaû cuûa söï chuaån bò kyõ löôõng cuøng taâm huyeát cuûa caùc chuyeân gia quy hoaïch, kieán truùc sö trong Lieân danh.

Trong töông lai, chuùng toâi raát hy voïng söï hôïp taùc giöõa AREP Ville vaø VIUP seõ ngaøy caøng phaùt trieån, thaêng hoa vôùi nhieàu loaïi hình döï aùn goùp phaàn laøm phaùt trieån vaø hoaøn thieän dieän maïo cuûa ñoâ thò Vieät Nam. Nhaân söï kieän VIUP 60 naêm, thoâng qua cuoán Taïp chí soá ñaëc bieät “VIUP vaø nhöõng ngöôøi baïn”, coâng ty AREP Ville xin göûi tôùi toaøn theå laõnh ñaïo, caùn boä, nhaân vieân Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia nhöõng lôøi chuùc toát ñeïp nhaát, chuùc VIUP ngaøy caøng phaùt trieån vaø gaët haùi ñöôïc nhieàu thaønh coâng.

10

SË 82 . 2016

ANTOINE MOUGENOT

Toång Giaùm ñoác AREP Ville

SDesign

Toâi ñaõ töøng laøm vieäc vôùi VIUP khoâng ít laàn vaø nhaän thaáy caùc baïn laø moät toå chöùc chaët cheõ, coù heä thoáng vaø tính chuyeân moân cao. Beân caïnh ñoù, VIUP ñeå laïi aán töôïng cho toâi ñoù laø söï nhieät thaønh khi hôïp taùc. Töø nhöõng buoåi troø chuyeän, chuùng ta ñaõ noùi veà nhieàu vaán ñeà, nhieàu khía caïnh chuyeân moân. Toâi cho raèng nhöõng thoâng tin aáy ñaõ ñöôïc löu chuyeån hai chieàu, moät caùch maïch laïc. Toâi giaõi baøy suy nghó, phöông thöùc maø toâi ñuùc keát ñöôïc töø nhieàu naêm kinh nghieäm khi tieáp nhaän, hoïc hoûi töø nhieàu neàn vaên hoùa khaùc nhau. Ñoàng thôøi, toâi nhaän ñöôïc nhöõng quan ñieåm rieâng trong caùch laøm cuûa caùc baïn. Qua ñoù, toâi hieåu saâu saéc theâm veà neàn vaên hoùa Vieät Nam. Toâi yeâu meán Vieät Nam, ñaëc bieät laø phong vò ñaát nöôùc naøy ñem laïi qua hình thöùc kieán truùc ñaëc tröng, vaø VIUP laø moät trong soá ít keânh thoâng tin giuùp toâi naém baét theâm nhieàu ñieåm nhaán mang tính giaù trò cao cuûa neàn vaên hoùa naøy.

VIUP luoân laø moät ngöôøi baïn ñaùng traân troïng vôùi baûn thaân toâi cuõng nhö SDesign. VIUP ñaõ taïo ñieàu kieän giuùp toâi xaây döïng caàu noái vôùi lôùp kieán truùc sö treû cuûa Vieät Nam qua caùc cuoäc thi, hoäi thaûo. Ñoàng thôøi, cuõng giuùp toâi coù cô hoäi tieáp xuùc vôùi caùc ñoái taùc trong lónh vöïc xaây döïng.

Toâi vaãn coù döï ñònh hôïp taùc vôùi VIUP trong thôøi gian tôùi. Nhö toâi ñaõ traû lôøi ôû treân, VIUP laø moät trong soá ít keânh thoâng tin giuùp toâi hieåu roõ hôn veà Vieät Nam treân khía caïnh kieán truùc cuõng nhö laø vaên hoùa. Beân caïnh ñoù, VIUP laø moät dieãn ñaøn keát noái nhöõng ngöôøi thuoäc ngaønh Xaây döïng noùi chung vaø caùc kieán truùc sö noùi rieâng.

Do ñoù, toâi saün saøng chia seû, trao ñoåi kieán thöùc vaø kinh nghieäm cuûa mình vôùi quyù Vieän trong thôøi gian tôùi.

SALVADOR PEREZ ARROYO Chuû tòch HÑQT Coâng ty

SË 82 . 2016

11

TIN QUOÁC TEÁ

TRUNG QUOÁC

NGA

Nguoàn cung ñaát ñai ôû Trung Quoác giaûm xuoáng thaáp nhaát trong 4 naêm qua

Xaây nhaø maùy ñieän haït nhaân noåi 500 trieäu USD

Nguoàn cung ñaát ñai ôû Trung Quoác ñang döøng ôû möùc 71.000ha, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2016, giaûm 7,8% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Söï giaûm suùt naøy seõ taùc ñoäng ñeán nguoàn cung nhaø ôû trong 2 naêm tôùi. Baùo caùo môùi ñaây töø Boä Ñaát ñai vaø Taøi nguyeân Trung Quoác, giaù ñaát ñaõ taêng leân phuø hôïp vôùi nguoàn cung giaûm. Giaù ñaát trung bình taïi hôn 100 thaønh phoá lôùn ôû Trung Quoác ñaõ taêng ñeán 852 USD/m2 trong quyù thöù III naêm nay, taêng 6,77% so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi.

Caùc chuyeân gia cho raèng möùc giaù hieän taïi bò aûnh höôûng do söï giaûm phaân boå nguoàn cung ñaát ñai ôû caùc thaønh phoá loaïi 1, trong ñoù coù Baéc Kinh, nôi maø Chính phuû Trung Quoác ngaøy caøng kieåm soaùt chaët cheõ hôn vieäc giao dòch ñaát ñai ôû caùc vò trí ñeïp. Nhaø nghieân cöùu Wang Jianwu thuoäc Boä Ñaát ñai vaø Taøi nguyeân Trung Quoác cho bieát vieäc chính quyeàn ñòa phöông coâng boá vieäc kieàm cheá nguoàn cung BÑS trong nhöõng tuaàn gaàn ñaây ñaõ gaây ra khoù khaên trong vieäc ñieàu chænh vaø kieåm soaùt thò tröôøng bôûi thò tröôøng BÑS ñaát ñai ñaõ trôû thaønh moät lónh vöïc rieâng bieät.

Khaùnh thaønh Trung taâm vaên hoùa thanh nieân quoác teá Nam Kinh (Trung Quoác) Zaha Hadid Architects Moät toøa nhaø choïc trôøi coù hình daïng töïa nhö thieát bò router maùy tính ñang chuaån bò khaùnh thaønh ôû phía Ñoâng tænh Giang Toâ - Trung Quoác. Ñaây laø Trung taâm vaên hoùa thanh nieân quoác teá Nam Kinh, moät coâng trình kieán truùc khaù phöùc taïp vaø hieän ñang ñi vaøo coâng ñoaïn thi coâng cuoái cuøng. Döï aùn do coâng ty kieán truùc Zaha Hadid Architects thieát keá.

Toaøn boä toøa nhaø ñöôïc xaây döïng treân khoaûng ñaát roäng 5,2ha vaø ñöôïc thieát keá xaây döïng ña phöông tieän goàm moät khaùch saïn chuaån 5 sao vaø quaûng tröôøng, trung taâm hoäi nghò 2.100 choã ngoài, khoái vaên phoøng vaø moät taàng haàm ñeå xe...

Nhìn moät caùch toång quaùt, toøa nhaø coù kieåu thieát keá chaû khaùc gì thieát bò router wifi maùy tính vaø chia laøm 2 phaàn roõ reät. Phaàn thaân coâng trình, ñoù laø moät khoái toøa nhaø dò daïng ña giaùc, ñöôïc laøm baèng gaïch men traéng xen keõ vôùi caùc oâ cöûa soå laøm baéng kính ñen ñoái laäp noåi baät goàm 5 taàng khoâng gian söû duïng chuyeân bieät. Hieän coâng trình naøy ñang ñi vaøo coâng ñoaïn cuoái vaø döï kieán seõ hoaøn thaønh vaøo ñaàu naêm 2017.

ANH

Thaùp cao nhaát chaâu AÂu bò chæ trích vì taïo hình nhaïy caûm

Toøa thaùp choïc trôøi 67 taàng ôû London bò dö luaän phaûn ñoái vì hình daùng gioáng heät cô quan sinh duïc ñaøn oâng khi nhìn töø treân cao.

Döï aùn toøa nhaø Spire London trò giaù 980 trieäu USD cuûa Anh vaáp phaûi nhieàu yù kieán phaûn ñoái cuûa ngöôøi daân do coù hình daùng gioáng nhö cô quan sinh duïc cuûa ñaøn oâng khi nhìn töø treân cao.

Vò trí xaây toøa nhaø laïi naèm caïnh saân bay London, khieán haønh khaùch ñi maùy bay baát ñaéc dó troâng thaáy hình aûnh ñöôïc cho laø nhaïy caûm naøy.

Theo döï kieán, toøa nhaø 67 taàng seõ khaùnh thaønh vaøo naêm 2020. Vôùi ñoä cao 235m, Spire London seõ trôû thaønh toøa nhaø cao nhaát chaâu AÂu, vöôït xa 40m so vôùi coâng trình ñang giöõ kyû luïc naøy laø thaùp St.George Wharf. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà chôø thang maùy, toøa thaùp trang bò 9 thang toác ñoä cao, giaûm thôøi gian chôø xuoáng döôùi 35 giaây. Toác ñoä di chuyeån cuûa thang laø khoaûng 6m/giaây.

12

SË 82 . 2016

Nga saép hoaøn thaønh nhaø maùy ñieän haït nhaân noåi mang teân Akademik Lomonosov nhaèm cung caáp nhieät vaø naêng löôïng cho Chukotka, khu töï trò thuoäc vuøng Vieãn Ñoâng cuûa Nga. Döï aùn trò giaù gaàn 500 trieäu USD naøy bao goàm moät boä phaän phaùt ñieän, moät beán taøu vôùi caùc phöông tieän gaàn bôø vaø nhaø maùy nöôùc. Ñöôïc bieát, beán taøu, nôi neo giöõ nhaø maùy ñieän haït nhaân noåi, ñöôïc khôûi coâng xaây döïng hoâm 5/10/2016 vaø seõ hoaøn thaønh vaøo thaùng 10/2019.

Sau khi hoaøn thaønh, nhaø maùy ñieän Akademik Lomonosov seõ coù coâng suaát laø 75MW, gaàn gaáp ñoâi nhaø maùy ñieän treân maët ñaát saép bò ñoùng cöûa ôû Chukotka.

Lôïi theá cuûa nhaø maùy ñieän haït nhaân noåi laø noù coù theå thaû neo ôû baát cöù nôi naøo coù ñöôøng daây ñieän. Ngoaøi ra, do nhaø maùy ñieän Akademik Lomonosov noåi treân maët nöôùc neân noù coù theå traùnh taùc ñoäng töø ñoäng ñaát, thaäm chí laø caû soùng thaàn. Noù coù boä phaän loø phaûn öùng nhoû vaø kheùp kín, khoâng gioáng vôùi loaïi ñöôïc laép ñaët ôû nhaø maùy ñieän haït nhaân Chernobyl. Kòch baûn gioáng nhö söï coá ôû nhaø maùy ñieän haït nhaân Fukushima cuõng seõ khoâng xaûy ra.

Nhaø maùy ñieän haït nhaân naøy cuõng ñöôïc ca ngôïi veà ñieàu kieän soáng daønh cho 70 kyõ sö laøm vieäc taïi ñaây. Noù gioáng nhö moät chuyeán ñi treân taøu du lòch. Caùc nhaân vieân seõ soáng ôû nôi coù ñieàu kieän nhö khaùch saïn 4 sao vôùi ñaày ñuû tieän nghi.

NAM PHI

Toøa nhaø vaên phoøng vôùi nhieàu tính

MYÕ

Thieát keá xaây döïng toøa thaùp ñoâi cao nhaát Miami

Haõng kieán truùc Foster + Partners vöøa coâng boá keá hoaïch xaây döïng cho döï aùn toøa nhaø cao nhaát ôû phía Nam cuûa Manhattan. Toøa thaùp ñoâi vôùi thieát keá thanh lòch ñöôïc thieát laäp ñeå ñem laïi söï keát hôïp haøi hoøa vôùi cô caáu ñoâ thò naêng ñoäng cuûa thaønh phoá Miami.Thay vì taïo ra moät khoái ñôn giaûn vaø nhaøm chaùn treân maët ñaát, caùc kieán truùc sö ñaõ hình dung ra moät khoâng gian coâng coäng ñöôïc bao boïc bôûi caùc ñôn vò baùn leû vaø nhaø ôû.

Norman Foster - Chuû tòch vaø laø ngöôøi saùng laäp cuûa Foster+Partners cho bieát: “Chuùng toâi luoân höôùng tôùi taàm nhìn cuûa thaønh phoá Miami trong töông lai nhö vaán ñeà maät ñoä ñoâ thò taêng leân. Vì vaäy, thieát keá cuûa caùc toøa thaùp cao taàng seõ giaûi phoùng khoâng gian treân maët ñaát ñeå taïo ra moät quaûng tröôøng coâng coäng, caùc cöûa haøng, nhaø haøng vaø phoøng tröng baøy ngheä thuaät ñeå phuïc vuï cho coäng ñoàng ñòa phöông cuõng nhö caùc cö daân trong toøa thaùp.” Ñöôïc thieát keá bôûi MDS Architecture, döï aùn xaây döïng toøa nhaø vaên phoøng môùi ôû Nam Phi töï haøo coù nhieàu tính naêng beàn vöõng ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng Coâng trình Xanh cuûa Nam Phi (GBCSA) coâng nhaän.

Toøa nhaø vaên phoøng naèm ôû Sandton, naèm trong khu vöïc taøu ñieän ngaàm cuûa Johannesburg - Nam Phi. Noù thay theá cho moät toøa nhaø moät taàng ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1991 ñaõ bò lu môø bôûi söï phaùt trieån cuûa caùc kieán truùc laân caän. MDS Architecture ñaõ thieát laäp moät heä thoáng quaûn lyù nhieät cuûa maët tieàn höôùng Taây ñeå taêng cöôøng söï kieåm soaùt aùnh saùng. Trong khi maët tieàn höôùng Taây seõ laøm giaûm ñi aùnh naéng maët trôøi gay gaét thì maët tieàn höôùng Baéc vôùi vieäc söû duïng hoaøn toaøn vaät lieäu kính seõ môû roäng theâm khoâng gian vaên phoøng vaø höôùng taàm nhìn tôùi khu vöïc Bryanston.

Ngoaøi söï kieåm soaùt naêng löôïng hieäu quaû, toøa nhaø cuõng bao goàm heä thoáng laøm maùt cuõng nhö caùc heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi thoâng minh vaø giaûm tieâu thuï nöôùc. Vieäc xaây döïng cuûa noù caét giaûm ñaùng keå löôïng khí thaûi carbon thoâng qua vieäc söû duïng nhieàu hôn 60% toång soá vaät lieäu taùi cheá cho taát caû caùc yeáu toá theùp. Soá löôïng xi maêng Portland ñaõ giaûm hôn 30% treân taát caû caùc hoãn hôïp beâ toâng ñöôïc söû duïng trong xaây döïng vaø vieäc söû duïng caùc oáng daãn PVC cuõng ñaõ giaûm hôn 30% thoâng qua vieäc söû duïng caùc saûn phaåm thay theá. Ngoaøi ra, caùc khoâng gian löu tröõ xe ñaïp, phoøng taém, phoøng thay ñoà vaø tuû khoùa ñöôïc thieát laäp trong xaây döïng ñaõ khuyeán khích moät loái soáng laønh maïnh giöõa nhöõng ngöôøi cö nguï.

SCOTLAND

East Whins - Coäng ñoàng sinh thaùi ñaày maøu saéc ñoäc ñaùo

Moät trong nhöõng coäng ñoàng sinh thaùi môùi nhaát taïi Findhorn Ecovillage, Scotland mang teân East Whins bao goàm 25 caên nhaø söû duïng naêng löôïng gioù cung caáp vôùi moät loaït caùc löïa choïn veà nhaø ôû, nhöõng khoâng gian toå chöùc hoäi thaûo vaø laøm vieäc. Ñöôïc thieát keá bôûi haõng kieán truùc John Gilbert Architects, döï aùn xaây döïng coäng ñoàng sinh thaùi naøy laø moät trong nhöõng phaùt trieån tieán boä nhaát trong vieäc phaùt trieån beàn vöõng, moät moâ hình cho hoâm nay vaø töông lai. Ñöôïc xaây döïng treân moät khu ñaát coâng nghieäp bò boû hoang, thieát keá ñaày maøu saéc cuûa East Whins öu tieân vieäc söû duïng naêng löôïng maët trôøi thuï ñoäng trong moãi khoâng gian. Theo caùc kieán truùc sö, moãi ngoâi nhaø ñeàu bao goàm moät khoâng gian ngoaøi trôøi cho pheùp ngöôøi daân coù theå taän duïng toái ña lôïi ích naêng löôïng maët trôøi thuï ñoäng. Ngoaøi ra, nhöõng maùi nhaø ñeàu ñöôïc xaây döïng trong khu vöïc saân phía Nam nhaèm toái ña hoùa söï haáp thuï naêng löôïng maët trôøi trong suoát muøa xuaân vaø muøa thu ñeå höôûng ñöôïc nhieàu lôïi nhaát trong vieäc tích luõy naêng löôïng maët trôøi.

THUÏY ÑIEÅN

Böôùc ngoaët môùi veà kieán truùc vaø moâi tröôøng taïi Stockholm

Moät beán phaø hieän ñaïi vöøa ñöôïc hoaøn thaønh taïi Stockholm laø söï keát hôïp cuûa caáu truùc coâng vieân ñoâ thò vaø hình aûnh cuûa moät con taøu ñang baét ñaàu khôûi haønh.Ñöôïc thieát keá bôûi C.F. Moller, beán phaø ñöôïc hình dung nhö moät coâng vieân coâng coäng, taïo thaønh caây caàu keát noái thaønh phoá vaø bôø soâng.

Caáu truùc naøy bao goàm caû caùc hình daùng di chuyeån cuûa taøu bieån, caàn caåu vaø nhaø kho ôû caùc khu vöïc xung quanh. Noù hoaït ñoäng nhö moät phaàn môû roäng töï nhieân cuûa ñoâ thò. Beàn phaø nhö ñang töø töø noåi leân maët ñaát ñeå cho pheùp ngöôøi daân thaønh phoá coù theå söû duïng caùc keát caáu maùi nhö moät coâng vieân coâng coäng.

Toøa nhaø chaïy baèng naêng löôïng maët trôøi vaø ñòa nhieät, ñöôïc phaân phoái thoâng qua heä thoáng tích hôïp. Vôùi muïc tieâu ñaït ñöôïc chöùng nhaän vaøng LEED, beán phaø môùi ñöôïc döï kieán seõ trôû thaønh moät böôùc ngoaët môùi veà caû hai lónh vöïc kieán truùc vaø moâi tröôøng cho khu vöïc phaùt trieån Norra Djursgardsstaden.

SË 82 . 2016

13

Ñoåi môùi toaøn dieän coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò cuûa Vieät Nam - Kinh nghieäm töø Nhaät Baûn

N

haèm tieáp tuïc tìm hieåu kinh nghieäm quoác teá trong coâng taùc quy hoaïch ñeå ñöa ra caùc ñeà xuaát môùi trong Ñeà taøi NCKH caáp Nhaø nöôùc “Ñoåi môùi toaøn dieän coâng taùc laäp QHÑT cuûa Vieät Nam” do Boä KHCN giao cho Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia (VIUP) thöïc hieän, ñoaøn caùn boä chuyeân gia VIUP tham gia nghieân cöùu ñeà taøi ñaõ ñi coâng taùc Nhaät Baûn töø ngaøy 1425/10/2016.

Trong chuyeán ñi, ñoaøn chuyeân gia VIUP ñaõ laøm vieäc vôùi chính quyeàn thaønh phoá YOKOHAMA. Taïi ñaây, ñoaøn trao ñoåi kinh nghieäm veà phaùt trieån caùc döï aùn lôùn taïi Yokohama vaø taïi Vieät Nam (tröôøng hôïp Ñaø Naüng). Sau ñoù, ñaïi dieän thaønh phoá daãn ñoaøn ñi tham quan vaø giôùi thieäu veà döï aùn Minatomirai 21 (MM21) moät döï aùn noåi tieáng veà phaùt trieån môùi cuûa Thaønh phoá.

Beân caïnh ñoù, ñoaøn VIUP ñaõ laøm vieäc vôùi Cô quan Hôïp taùc Quoác teá Nhaät Baûn (JICA).

Taïi ñaây, ñoaøn ñaõ trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia haøng ñaàu cuûa JICA veà heä thoáng quy hoaïch cuûa Vieät Nam, heä thoáng quy hoaïch cuûa Nhaät Baûn, caùc vaán ñeà toàn taïi cuûa caû 02 heä thoáng, caùc giaûi phaùp khaéc phuïc. Cuõng nhö ñoái chieáu so saùnh heä thoáng QH cuûa Nhaät Baûn vaø cuûa Anh. Nhaèm tìm hieåu coâng taùc ñaøo taïo taïi Nhaät Baûn, ñoaøn ñaõ tôùi thaêm tröôøng Ñaïi hoïc Toyo: Ñaây laø tröôøng ñaïi hoïc vôùi nhieàu giaùo sö ñaõ töøng tham gia caùc nghieân cöùu veà quy hoaïch

14

SË 82 . 2016

taïi Vieät Nam vaø hôïp taùc maät thieát vôùi VIUP. Taïi caùc buoåi laøm vieäc, caùc chuyeân gia VIUP vaø caùc giaùo sö ñaõ trao ñoåi kieán thöùc veà phaùt trieån noâng thoân, caùc giaûi phaùp veà quy hoaïch vuøng vaø quy hoaïch noâng thoân.

Taïi Nhaät Baûn, ñoaøn VIUP laøm vieäc vôùi moät soá coâng ty tö vaán chuyeân thöïc hieän caùc döï aùn veà quy hoaïch, ñaøo taïo, naâng cao naêng löïc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò vaø ñaõ thöïc hieän nhieàu döï aùn taïi Vieät Nam nhö Coâng ty ALMEC, Coâng ty NIKKEN SEKKEI CIVIL, Coâng ty Shin Takamatsu Architect & Associates Co. Ltd… Taïi caùc buoåi laøm vieäc, caùc chuyeân gia VIUP vaø laõnh ñaïo caùc coâng ty naøy ñaõ trao ñoåi nhieàu vaán ñeà lieân quan nhö kieán thöùc veà heä thoáng quy hoaïch cuûa Nhaät Baûn vaø Vieät Nam, caùc vaán ñeà toàn taïi, höôùng giaûi quyeát ñoåi môùi heä thoáng quy hoaïch Nhaät Baûn giai ñoaïn töø nhöõng naêm 1960 ñeán nay. Moät chuyeân ñeà nöõa laø veà TOD (Moâ hình phaùt trieån ñoâ thò döïa treân caùc ñònh höôùng veà ñaàu moái giao thoâng vaän taûi coâng coäng quy moâ lôùn), phaùt trieån TOD ôû Tokyo vaø kinh nghieäm aùp duïng

TOD taïi Ga Haø Noäi cuõng nhö laø khaû naêng hôïp taùc tieáp theo vôùi VIUP trong töông lai. Ñoaøn caùn boä VIUP ñaõ ñi thaêm quan Heä thoáng Ga taøu chính cuûa Tokyo nhö: Ga Shibuya, Ga Tokyo; Sinkaju… laø caùc moâ hình TOD thaønh coâng taïi Nhaät Baûn. Ngoaøi ra, ñoaøn cuõng thaêm quan caùc coâng trình di tích coå vaø hoïc taäp kinh nghieäm baûo toàn di saûn ôû hai thaønh phoá Kyoto vaø Osaka.

Theo ñaùnh giaù, ñaây laø moät chuyeán ñi thaønh coâng, ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu ñeà ra. Kinh nghieäm töø chuyeán ñi giuùp ích khaù nhieàu cho ñeà taøi. Vaán ñeà maâu thuaãn, xung ñoät trong caùc quy hoaïch vó moâ (Quoác gia, Tænh) Nhaät Baûn cuõng ñaõ töøng gaëp phaûi (naêm 1960) vaø ñeán nay ñaõ ñöôïc giaûi quyeát; Quy hoaïch cuûa Nhaät coù nhieàu noäi dung coù khaû naêng aùp duïng ñöôïc cho Vieät Nam; Noäi dung ñoà aùn, cô quan laäp, quaûn lyù quy hoaïch trong heä thoáng cuûa Nhaät Baûn cuõng ñöôïc laøm roõ… Caùc taøi lieäu veà quy hoaïch, ñoà aùn quy hoaïch maãu, TOD… ñöôïc ñoaøn thu thaäp, söu taàm phuïc vuï cho ñeà taøi ñang trieån khai.

TIN TRONG NÖÔÙC

THÖØA THIEÂN HUEÁ

Hôn 63 tyû ñoàng ñaàu tö ñöôøng ñi boä phía Nam soâng Höông

UBND tænh Thöøa Thieân Hueá ñaõ coù quyeát ñònh pheâ duyeät döï aùn maïng löôùi keát noái heä thoáng tuyeán ñöôøng ñi boä phía Nam soâng Höông - TP Hueá, vôùi toång möùc ñaàu tö 63 tyû ñoàng.

Döï aùn seõ ñaàu tö xaây döïng caàu ñi boä roäng 4m, saøn laùt goã lim vôùi toång dieän tích 2.443m2; beán thuyeàn roäng 450m2; saân khaáu bieåu dieãn ngoaøi trôøi 65m2; chænh trang coâng vieân Lyù Töï Troïng vaø xaây döïng baõi ñoã xe roäng 3.250m2; xaây döïng heä thoáng ñöôøng daïo noäi boä noái töø khu vöïc caàu Phuù Xuaân ñeán coâng trình nhaø haøng Festival vaø ñöôøng ñi boä trong coâng vieân Lyù Töï Troïng; laép ñaët heä thoáng ñieän chieáu vaø caùc haïng muïc phuï trôï khaùc. Döï aùn seõ taïo ñieåm nhaán ñoâ thò, ñieåm troïng taâm ñeå lieân keát khu vöïc ven soâng töø Coàn Heán ñeán coàn Daõ Vieân. Khai thaùc phaùt huy giaù trò caûnh quan, khoâng gian ñoâ thò, moâi tröôøng vaø vaên hoùa lòch söû cuûa soâng Höông. Thôøi gian thöïc hieän trong naêm 2016-2017.

HAØ NOÄI

Quy hoaïch Khu du lòch sinh thaùi toång hôïp hoà Quan Sôn

Taïi vaên baûn soá 5877/UBND-ÑT, laõnh ñaïo TP Haø Noäi ñaõ coù yù kieán chæ ñaïo veà vieäc quy hoaïch Khu du lòch sinh thaùi toång hôïp hoà Quan Sôn - huyeän Myõ Ñöùc.

Theo ñoù, UBND TP chaáp thuaän ñeà xuaát cuûa Sôû QH&KT veà vieäc cho pheùp nhaø ñaàu tö nghieân cöùu caùc coâng trình coù chöùc naêng cô sôû du lòch theo höôùng sinh thaùi, phuø hôïp vôùi quy hoaïch chung xaây döïng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050 vaø caùc quy hoaïch lieân quan ñöôïc duyeät.Veà döï aùn saân golf, tieáp tuïc trieån khai Döï aùn thuoäc khu du lòch ñoâ thò sinh thaùi hoà Quan Sôn theo vaên baûn soá 1382/UBND-KH&ÑT, ngaøy 2/3/2010, cuûa UBND TP, soá 7630/VP-XDGT, ngaøy 4/11/2015, cuûa Vaên phoøng UBND TP vaø soá 3235/UBND-KH&ÑT, ngaøy 1/6/2016, cuûa UBND TP. UBND TP giao Sôû QH&KT nghieân cöùu, höôùng daãn nhaø ñaàu tö trieån khai quy hoaïch Khu du lòch sinh thaùi toång hôïp hoà Quan Sôn, huyeän Myõ Ñöùc theo ñuùng quy ñònh hieän haønh.

Khôûi coâng döï aùn xaây döïng, môû roäng ñöôøng Tam Trinh

Quaän Hoaøng Mai ñaõ toå chöùc khôûi coâng xaây döïng ñöôøng Tam Trinh. Döï aùn coù chieàu daøi 3.557,7m, ñieåm ñaàu noái vôùi ñöôøng Minh Khai, ñieåm cuoái giao vôùi ñöôøng vaønh ñai 3, trong ñoù, ñoaïn ñaàu tuyeán töø ngaõ tö Minh Khai ñeán nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Yeân Sôû coù maët caét roäng 39,5 ñeán 40m; Ñoaïn cuoái tuyeán töø ñöôøng vaøo nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Yeân Sôû ñeán ñöôøng vaønh ñai III coù maët caét roäng 55m. Döï aùn ñöôïc ñaàu tö ñoàng boä tuyeán ñöôøng: Neàn ñöôøng, maët ñöôøng, thoaùt nöôùc, caáp nöôùc, chieáu saùng, væa heø, caây xanh, haøo kyõ thuaät, toå chöùc giao thoâng, di chuyeån ñöôøng daây ñieän trung vaø haï aùp.

Toång dieän tích thu hoài ñaát cuûa DA laø 111.956m2 thuoäc ñaát caùc phöôøng Mai Ñoäng, Hoaøng Vaên Thuï, Yeân Sôû, lieân quan GPMB caàn taùi ñònh cö hôn 700 hoä daân. Toång möùc ñaàu tö döï aùn laø 2.066,79 tæ ñoàng, trong ñoù, kinh phí cho GPMB laø 1.648,3 tyû ñoàng; giaù trò thi coâng xaây döïng 243,58 tyû ñoàng; ñôn vò thi coâng laø Tcty XD Tröôøng Sôn (Binh ñoaøn 12)…

Hieän taïi, coâng taùc chuaån bò ñaàu tö ñaõ hoaøn thaønh theo ñuùng quy ñònh phaùp luaät. UBND quaän chuû ñoäng xin yù kieán caùc sôû, ban, ngaønh Thaønh phoá ñeå xaây döïng tuyeán ñöôøng ñoàng boä veà caûnh quan, moâi tröôøng, caây xanh, chieáu saùng, haï taàng kyõ thuaät ñeå vôùi muïc ñích xaây döïng tuyeán ñöôøng ñaàu tö hieän ñaïi treân ñòa baøn.

Phaùt leänh khôûi coâng döï aùn, Phoù Chuû tòch UBND TP Haø Noäi Nguyeãn Theá Huøng nhaán maïnh ñaây laø döï aùn giao thoâng troïng ñieåm goùp phaàn giaûm thieåu uøn taéc nôi cöûa ngoõ phía Nam cuûa Thaønh phoá. Ñoàng chí Nguyeãn Theá Huøng yeâu caàu UBND quaän Hoaøng Mai tieáp tuïc toå chöùc tuyeân truyeàn, vaän ñoäng caùc hoä daân trong dieän GPMB uûng hoä chuû tröông cuûa Thaønh phoá, ñoàng thuaän trong vieäc baøn giao maët baèng ñeå döï aùn trieån khai ñaûm baûo ñuùng tieán ñoä.

SË 82 . 2016

15

TIN TRONG NÖÔÙC

VÓNH PHUÙC

Pheâ duyeät Quy hoaïch chung khu vöïc chaân nuùi Tam Ñaûo

Vöøa qua, UBND tænh Vónh Phuùc ñaõ pheâ duyeät Quy hoaïch chung xaây döïng tyû leä 1/500 phaùt trieån du lòch, dòch vuï khu vöïc chaân nuùi Tam Ñaûo ñeán naêm 2030. Quy hoaïch naøy seõ taïo ñieàu kieän cho Vónh Phuùc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö vaøo lónh vöïc du lòch nghæ döôõng, du lòch sinh thaùi gaén vôùi du lòch taâm linh cuûa tænh.

Quy hoaïch chung xaây döïng tyû leä 1/500, khu vöïc phaùt trieån du lòch, dòch vuï khu vöïc chaân nuùi Tam Ñaûo coù dieän tích hôn 6.000ha thuoäc caùc xaõ Minh Quang, Hôïp Chaâu, Tam Quan, Ñaïi Ñình vaø Ñaïo Truø, huyeän Tam Ñaûo. Quy hoaïch nhaèm cuï theå hoùa quy hoaïch xaây döïng (QHXD) vuøng tænh, vuøng phía Baéc ñoâ thò Vónh Phuùc. Vieäc xaùc ñònh quyõ ñaát phaùt trieån du lòch dòch vuï, khai thaùc caùc thuaän lôïi veà giao thoâng, ñòa hình caûnh quan khu vöïc chaân nuùi Tam Ñaûo treân cô sôû gaén keát vôùi caùc khu vöïc du lòch, danh thaéng, di tích hieän höõu ñöôïc coi laø nhieäm vuï quan troïng. Ñaây laø khu vöïc coù nhieàu ñieàu kieän phaùt trieån du lòch nghæ döôõng, sinh thaùi, du lòch taâm linh.

Quy hoaïch coøn coù muïc ñích cuï theå hoùa caùc khu chöùc naêng treân lôïi theá khu vöïc. Khu vöïc du lòch nghæ döôõng treân toång dieän tích hôn 1.193ha goàm heä thoáng caùc khu du lòch nhö khu du lòch hoà Vónh Ninh, hoà Ñoàng Moû, Beán Taém, khu trung taâm leã hoäi Taây Thieân, hoà Laøng Haø, saân golf Tam Ñaûo, hoà Xaï Höông, Baûn Long… Xaây döïng vuøng baûo veä thieân nhieân treân dieän tích 3.115ha vaø caùc khu chöùc naêng ñaëc thuø khaùc vôùi dieän tích 687ha.

Quy hoaïch choïn höôùng phaùt trieån thích hôïp vôùi khaû naêng veà quyõ ñaát xaây döïng, keát caáu haï taàng vaø lao ñoäng taïi khu vöïc ñaûm baûo cho du lòch phaùt trieån theo höôùng du lòch sinh thaùi gaén vôùi giaù trò taâm linhTöø nhöõng nhieäm vuï ñoù, vieäc phaùt trieån khoâng gian kieán truùc vaø caûnh quan theo 1 tuyeán vaø 1 chuoãi vôùi ñieåm nhaán cuûa khu vöïc laø Trung taâm leã hoäi Taây Thieân, khu du lòch hoà Laøng Haø, hoà Xaï Höông, thaùc Baûn Long, khu sinh thaùi Beán Taém caàn ñöôïc thöïc hieän.

TP. HOÀ CHÍ MINH

Choïn tö vaán giaùm saùt Döï aùn giaûi quyeát ngaäp do trieàu cöôøng taïi TPHCM

Thuû töôùng yeâu caàu nhaø thaàu ñöôïc löïa choïn phaûi ñaùp öùng yeâu caàu veà naêng löïc, kinh nghieäm.

Thuû töôùng Chính phuû ñoàng yù veà nguyeân taéc UBND TP.HCM ñöôïc aùp duïng hình thöùc löïa choïn nhaø thaàu trong tröôøng hôïp ñaëc bieät theo quy ñònh taïi Ñieàu 26 Luaät Ñaáu thaàu ñeå löïa choïn nhaø thaàu ñoái vôùi goùi thaàu tö vaán giaùm saùt Döï aùn giaûi quyeát ngaäp do trieàu khu vöïc TP.HCM coù xeùt ñeán yeáu toá bieán ñoåi khí haäu (giai ñoaïn 1) - Hôïp ñoàng BT. Thuû töôùng Chính phuû uûy quyeàn cho Chuû tòch UBND TP Hoà Chí Minh pheâ duyeät phöông aùn löïa choïn nhaø thaàu trong tröôøng hôïp ñaëc bieät ñeå löïa choïn nhaø thaàu tö vaán giaùm saùt thöïc hieän hôïp ñoàng BT cuûa Döï aùn theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà ñaáu thaàu vaø chòu traùch nhieäm veà quyeát ñònh cuûa mình.

UBND TP Hoà Chí Minh tieáp thu yù kieán Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, chæ ñaïo thöïc hieän löïa choïn nhaø thaàu trong tröôøng hôïp ñaëc bieät ñuùng quy trình, thuû tuïc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà ñaáu thaàu; chòu traùch nhieäm veà tính chính xaùc cuûa caùc thoâng tin ñaõ cung caáp vaø caùc quyeát ñònh cuûa mình.

Beân caïnh ñoù, ñaûm baûo nhaø thaàu ñöôïc löïa choïn phaûi ñaùp öùng yeâu caàu veà naêng löïc, kinh nghieäm theo yeâu caàu cuûa goùi thaàu; ñaùp öùng veà chaát löôïng (ñaëc bieät laø naêng löïc, soá löôïng cuûa caùc chuyeân gia), kyõ thuaät, tieán ñoä, giaù caû vaø hieäu quaû kinh teá, giaùm saùt chaët cheõ caùc khaâu, caùc giai ñoaïn thöïc hieän hôïp ñoàng BT cuûa döï aùn, khoâng ñeå xaûy ra thaát thoaùt, laõng phí trong quaù trình thöïc hieän.

16

SË 82 . 2016

Xaây môùi nhieàu bieät thöï coå

UBND TP.HCM chæ ñaïo Sôû Xaây döïng chuû trì, phoái hôïp vôùi caùc sôû, ngaønh lieân quan khaûo saùt, thoáng keâ caùc bieät thöï cuõ xaây döïng tröôùc naêm 1975 treân ñòa baøn thaønh phoá. Ñoàng thôøi, UBND TP cuõng yeâu caàu UBND caùc quaän, huyeän treân ñòa baøn kieåm ñeám vaø phaân loaïi nhoùm bieät thöï theo döï thaûo “Tieâu chí phaân loaïi bieät thöï cuõ” do Vieän nghieân cöùu phaùt trieån TP trình ngaøy 9/8/2016.

Töø ñoù, caùc quaän, huyeän xaùc ñònh nhanh caùc bieät thöï thuoäc dieän baûo toàn thuoäc nhoùm 1 vaø 2 vaø caùc coâng trình khoâng thuoäc dieän baûo toàn. Vieäc phaân loaïi naøy nhaèm xaùc ñònh nhöõng coâng trình khoâng thuoäc dieän baûo toàn ñeå sôùm giaûi quyeát vieäc thaùo dôõ, caáp giaáy pheùp xaây döïng cho ngöôøi daân.

UBND TP cuõng yeâu caàu caùc sôû, ngaønh chöùc naêng sôùm hoaøn chænh döï thaûo “Tieâu chí ñaùnh giaù phaân loaïi bieät thöï cuõ” ñaûm baûo chaët cheõ veà phaùp lyù, phuø hôïp quy ñònh vaø coù ñeà xuaát höôùng giaûi quyeát thuaän lôïi nhaát cho ngöôøi daân sau ñoù trình UBND TP xem xeùt pheâ duyeät tröôùc ngaøy 10/11/2016.

Vieän nghieân cöùu phaùt trieån TP cho bieát, hieän taïi, TP.HCM coù khoaûng 1.500 bieät thöï cuõ xaây döïng tröôùc naêm 1975. Trong ñoù, coù nhieàu bieät thöï cuõ coù giaù trò veà maët lòch söû vaên hoùa, caûnh quan, kieán truùc - ngheä thuaät. Ñaây laø nhöõng bieät thöï cuõ caàn ñöôïc baûo toàn, giöõ gìn baûn saéc caûnh quan vaø kieán truùc cuûa thaønh phoá...

Cuoái naêm 2015, UBND TP.HCM ñaõ chaáp thuaän ñeà xuaát cuûa Sôû Quy hoaïch - Kieán truùc cho pheùp thaùo dôõ 29 bieät thöï cuõ khoâng theå nghieân cöùu baûo toàn. Trong ñoù coù 17 bieät thöï ñaõ bò phaù boû, chæ coøn laïi khu ñaát troáng hoaëc coâng trình khaùc; 12 bieät thöï bò chia caét, xaây döïng theâm, coù nhieàu sôû höõu chuû vôùi giaáy tôø phaùp lyù sôû höõu rieâng treân töøng dieän tích…

BÌNH ÑÒNH

Quy hoaïch coâng trình cao taàng doïc caùc truïc giao thoâng chính cuûa quaän Thuû Ñöùc

Coâng ty Studio Milou Singapore quy hoaïch toång theå Coâng vieân khoa hoïc Quy Hoøa UBND tænh Bình Ñònh ñaõ thoáng nhaát chuû tröông cho Coâng ty StudioMilou Singapore quy hoaïch toång theå Coâng vieân khoa hoïc Quy Hoøa. Ñoàng thôøi, yeâu caàu trong quaù trình laäp quy hoaïch toång theå, khoâng quy hoaïch xaây döïng ñöôøng haàm qua nuùi Vaïn Xuaân, baûo ñaûm giöõ gìn caûnh quan töï nhieân vaø nhöõng coâng trình kieán truùc tieâu bieåu cuûa khu Quy Hoøa.

Beân caïnh ñoù, quy hoaïch taùi ñònh cö khu daân cö hieän traïng vaø quy hoaïch moät soá phaân khu chöùc naêng veà phía Taây tuyeán Quoác loä 1D, di dôøi nghóa trang hieän höõu ñeán vò trí khaùc vaø daønh quyõ ñaát töø 30-40ha ñeå quy hoaïch Khu coâng vieân phaàn meàm veà Trung taâm phaàn meàm cuûa tænh.

UBND TP.HCM vöøa duyeät nhieäm vuï quy hoaïch phaân khu tyû leä 1/2000 Khu daân cö phía Ñoâng ñöôøng Kha Vaïn Caân phöôøng Linh Trung, quaän Thuû Ñöùc. Nhaèm ñieàu chænh quy hoaïch chi tieát xaây döïng ñoâ thò.

Trong ñoù, öu tieân boá trí caùc coâng trình cao taàng doïc caùc truïc giao thoâng chính nhö: Truïc Phaïm Vaên Ñoàng, Kha Vaïn Caân, Linh Trung.

Vieäc quy hoaïch naøy seõ phaùt huy öu theá ñòa hình soâng nöôùc ñoái vôùi caùc khu vöïc tieáp giaùp soâng, keânh, raïch, qua ñoù, taïo khoâng gian môû haøi hoøa vôùi caûnh quan chung taïi khu vöïc. Beân caïnh ñoù, phaùt trieån moâ hình nhaø vöôøn thaáp taàng vôùi maät ñoä xaây döïng thaáp, caùc coâng trình cao taàng ñöôïc boá trí luøi daàn phía sau theo nguyeân taéc cao daàn veà phía beân trong so vôùi soâng, keânh, raïch. Ngoaøi ra, seõ coù caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng ven soâng, keânh, raïch keát noái vôùi maïng löôùi giao thoâng toaøn khu, phuø hôïp vôùi caûnh quan moâi tröôøng xung quanh.

Seõ öu tieân boá trí taùi ñònh cö taïi choã cho caùc khu vöïc taùi thieát ñoâ thò, khuyeán khích ngöôøi daân hôïp taùc ñaàu tö vaøo nhöõng döï aùn xaây döïng nhoùm nhaø ôû taäp trung nhaèm khai thaùc hieäu quaû tieàm naêng söû duïng ñaát vaø thay ñoåi daàn boä maët ñoâ thò theo höôùng chuyeån ñoåi moâ hình ôû töø thaáp taàng thaønh cao taàng, giaûm maät ñoä xaây döïng, naâng taàng cao, taïo quyõ ñaát cho caùc coâng trình phuùc lôïi coâng coäng vaø caây xanh, caûi thieän, naâng cao ñieàu kieän - moâi tröôøng soáng cho coäng ñoàng daân cö.

Quy hoaïch coâng vieân Quy Hoøa laø moät trong nhöõng haïng muïc döï aùn trong toång Döï aùn xaây döïng Toå hôïp khoa hoïc khoâng gian, Trung taâm nghieân cöùu khoa hoïc quoác teá taïi Bình Ñònh. Ñöôïc bieát, kieán truùc sö Jean-Francois Milou laø kieán truùc sö tröôûng cuûa Thö vieän Ngheä thuaät Quoác gia Singapore, oâng coøn laø ngöôøi tö vaán cho moät soá döï aùn cuûa UNESCO vaø Chính phuû Phaùp taïi AÁn Ñoä, Nepal, Indonesia vaø Georgia.

CAÀN THÔ

Nhaän giaûi thöôûng Caûnh quan Chaâu AÙ 2016

TP Caàn Thô laø ñòa phöông duy nhaát ôû Vieät Nam vöøa chính thöùc nhaän giaûi thöôûng Caûnh quan Chaâu AÙ (Asian Townscape Awards) naêm 2016 do Ban Giaùm khaûo bình choïn. Leã trao giaûi dieãn ra vaøo ngaøy 30/10/2016 taïi thaønh phoá Ngaân Xuyeân (Trung Quoác).

Taïi cuoäc thi, baøi giôùi thieäu cuûa ñôn vò Caàn Thô moät laàn nöõa thuyeát phuïc Ban Giaùm khaûo vôùi hình aûnh moät thaønh phoá trung taâm ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ noã löïc trong vieäc taïo döïng nhieàu coâng trình phuïc vuï ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa coäng ñoàng. Ñieåm nhaán laø caàu ñi boä beán Ninh Kieàu…

Naêm nay coù 41 hoà sô döï thi, trong ñoù coù 12 hoà sô ñaït giaûi caûnh quan vaø 3 hoà sô ban giaùm khaûo bình choïn. Giaûi thöôûng Caûnh quan Chaâu AÙ ñaùnh giaù 5 tieâu chí chính: Söï keát hôïp haøi hoøa giöõa moâi tröôøng ñòa phöông vaø khu vöïc; An toaøn, thuaän tieän vaø beàn vöõng; Toân troïng vaên hoùa, lòch söû; Chaát löôïng thaåm myõ cao; Khaû naêng trôû thaønh ñieån hình cho caùc thaønh phoá khaùc.

Giaûi thöôûng Caûnh quan chaâu AÙ laø cuoäc thi thöôøng nieân, toå chöùc laàn ñaàu tieân vaøo naêm 2010 döôùi söï phoái hôïp cuûa 4 toå chöùc: Vaên phoøng Toå chöùc ñònh cö con ngöôøi Lieân Hieäp Quoác vuøng chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, UÛy ban ñònh cö chaâu AÙ, Toå chöùc thieát keá phong caûnh chaâu AÙ vaø Trung taâm nghieân cöùu ñoâ thò TP Fukuoka (Nhaät Baûn). Vôùi muïc tieâu taïo laäp moâi tröôøng soáng ñaày ñuû vaø haïnh phuùc cho ngöôøi daân chaâu AÙ, ñoàng thôøi cuoäc thi ñöôïc toå chöùc ñeå toân vinh caùc thaønh phoá, vuøng, döï aùn… theå hieän vai troø tích cöïc nhö laø hình maãu trong vieäc taïo laäp coâng trình caûnh quan. Cuoäc thi goàm hai giaûi thöôûng (Giaûi Caûnh quan chaâu AÙ vaø Giaûi Ban giaùm khaûo bình choïn). Naêm 2016, cuoäc thi ñöôïc toå chöùc laàn 6, leã trao giaûi dieãn ta taïi thaønh phoá Ngaân Xuyeân (Trung Quoác) vaøo chieàu 30/10/2016. Naêm 2013, Ñaø Naüng, Hoäi An töøng ñoaït giaûi “Phong caûnh thaønh phoá chaâu AÙ”.

SË 82 . 2016

17

THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ TAÏI VIEÄT NAM Ñeà xuaát moät soá ñònh höôùng ñoåi môùi

DIEÃN ÑAØN

Cuøng vôùi quaù trình CNH-HÑH ñaát nöôùc, toác ñoä ñoâ thò hoùa cuûa nöôùc ta cuõng ngaøy caøng taêng nhanh, heä thoáng ñoâ thò quoác gia ñöôïc quan taâm ñaàu tö phaùt trieån caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Nhieàu ñoâ thò, ñieåm daân cö noâng thoân, nhieàu khu coâng nghieäp, khu kinh teá, du lòch, keát caáu haï taàng... ñaõ ñöôïc quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng môùi, hoaëc caûi taïo môû roäng ñeå ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån môùi cuûa Ñaát nöôùc. Hieän nay laø thôøi ñieåm toát nhaát ñeå ñaùnh giaù moät caùch toång quan toác ñoä, chaát löôïng ñoâ thò hoùa vaø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán phaùt trieån ñoâ thò, trong ñoù coù coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò ñeå chuaån bò cho giai ñoaïn ñoâ thò hoaù tieáp tuïc ñöôïc thaønh coâng toát hôn.

PGS.TS.KTS. LÖU ÑÖÙC CÖÔØNG * ThS.KTS. CAO SYÕ NIEÂM **

I. Toång quan thöïc traïng heä thoáng ñoâ thò vaø coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam

Cuøng vôùi söï phaùt trieån nhanh veà caùc maët kinh teá - xaõ hoäi, heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñang phaùt trieån maïnh caû veà soá löôïng vaø quy moâ daân soá ñoâ thò, naêm 1990 caû nöôùc coù khoaûng 500 ñoâ thò (tyû leä ñoâ thò hoaù khoaûng 19,51%), ñeán naêm 1999 laø 604 ñoâ thò (tyû leä ñoâ thò hoaù khoaûng 23,61%), naêm 2009 laø 731 ñoâ thò (tyû leä ñoâ thò hoaù khoaûng 29,6%). Tôùi thôøi ñieåm thaùng 12/2015, caû nöôùc coù 787 ñoâ thò (tyû leä ñoâ thò hoaù khoaûng 35,2%), trong ñoù coù 2 ñoâ thò ñaëc bieät, 16 ñoâ thò loaïi I, 24 ñoâ thò loaïi II, 41 ñoâ thò loaïi III, 73 ñoâ thò loaïi IV vaø 631 ñoâ thò loaïi V. Ñoùng goùp cho söï phaùt trieån chung coù vai troø lôùn cuûa coâng taùc Quy hoaïch ñoâ thò.

Bieåu ñoà ñoâ thò hoaù vaø taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam

18

SË 82 . 2016

Soá löôïng ñoâ thò vaø tyû leä ñoâ thò hoaù

(Nguoàn: TCTK, Phaïm Thò Nhaâm, Vieän Quy hoaïch ñoâ thò - noâng thoân quoác gia, BXD)

Quy hoaïch ñoâ thò ñaõ thöïc söï goùp phaàn taïo ra nguoàn löïc trong phaùt trieån KT-XH cuûa ñaát nöôùc. Trong ñoù, kinh teá ñoâ thò goùp khoaûng 70% GDP caû nöôùc, caùc chæ soá thu ngaân saùch cuûa caùc vuøng tænh vaø caùc ñoâ thò lôùn cho thaáy nhìn chung taêng tröôûng kinh teá ôû khu vöïc ñoâ thò ñaït trung bình töø 12 ñeán 15%, cao gaáp 1,2 ñeán 1,5 laàn so vôùi maët baèng chung trong caû nöôùc. Heä thoáng haï taàng xaõ hoäi, haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò, keå caû khu vöïc noâng thoân ñöôïc quan taâm ñaàu tö xaây döïng töøng böôùc theo höôùng ñoàng boä, hieän ñaïi. Nhìn chung, dieän maïo kieán truùc ñoâ thò vaø noâng thoân Vieät Nam ñaõ coù nhieàu thay ñoåi theo höôùng hieän ñaïi, coù baûn saéc...

II. Thöïc traïng nhöõng toàn taïi trong coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam

Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc chuùng ta cuõng caàn coù caùc giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc coù hieäu quaû nhöõng haïn cheá trong thôøi gian qua nhö: Chaát löôïng ñoâ thò hoùa cuûa Vieät Nam chöa cao; cô sôû haï taàng dòch vuï xaõ hoäi vaø haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò cuõng nhö khoâng gian, kieán truùc ñoâ thò maëc duø ñaõ ñöôïc quan taâm ñaàu tö nhöng chaäm phaùt trieån, chaát löôïng chöa ñaùp öùng yeâu caàu; toác ñoä phaùt trieån quaù nhanh cuûa ñoâ thò coù nguy cô vöôït khaû naêng ñieàu haønh cuûa chính quyeàn ñòa phöông; tình traïng xaây döïng chöa ngaên naép, uøn taéc giao thoâng ôû caùc ñoâ thò lôùn, cung caáp ñuû nöôùc saïch, thoaùt nöôùc vaø xöû lyù chaát thaûi, taêng quyõ nhaø ôû xaõ hoäi cho caùc ñoái töôïng laø ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, laø coâng nhaân, sinh vieân chöa ñöôïc giaûi quyeát thaáu ñaùo...; quy hoaïch söû duïng ñaát ñoâ thò coøn chöa thoáng nhaát vôùi quy hoaïch söû duïng ñaát theo Luaät Ñaát ñai... Vieäc trieån khai xaây döïng moâ hình noâng thoân môùi coøn chaäm.

2.1. Toàn taïi trong vaên baûn phaùp quy Caùc vaên baûn Luaät: Heä thoáng Luaät veà quy hoaïch tuy nhieàu nhöng chöa ñoàng boä vaø ñaày ñuû, khoù tích hôïp vaøo QHÑT (QHÑT ñöôïc ñieàu chænh taïi Luaät QHÑT; Quy hoaïch xaây döïng vuøng, caùc ñieåm daân cö noâng thoân taïi Luaät Xaây döïng; Quy hoaïch söû duïng ñaát taïi Luaät Ñaát ñai; Ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc ñoà aùn quy hoaïch taïi Luaät XD, Luaät QHÑT vaø Luaät Baûo veä moâi tröôøng; Quy hoaïch du lòch taïi Luaät Du lòch... Rieâng quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi laïi chæ ñöôïc ñieàu chænh baèng Nghò ñònh cuûa Chính phuû). Caùc Luaät coøn choàng cheùo veà quy ñònh laäp quy hoaïch giöõa caùc ngaønh (giöõa quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng vaø quy hoaïch xaây döïng vuøng; QHÑT vaø quy hoaïch söû duïng ñaát veà quy ñònh loaïi ñaát, quy hoaïch baûo toàn cuûa ngaønh vaên hoùa vôùi QHXD. Coù nhöõng noäi dung nhö: Khu chöùc naêng ñaëc thuø naèm trong ñoâ thò, hoaëc khu ñoâ thò naèm trong khu chöùc naêng ñaëc thuø thì cuøng ñöôïc ñieàu chænh bôûi Luaät Xaây döïng vaø Luaät Quy hoaïch ñoâ thò...). Caùc Boä Luaät coøn thieáu caùc quy ñònh veà giaùm saùt vieäc thöïc hieän quy hoaïch, cô cheá xöû lyù quy hoaïch “treo”.

Vieäc tham gia cuûa coäng ñoàng trong coâng taùc QHÑT, quaûn lyù xaây döïng theo quy hoaïch coøn mang tính hình thöùc, hoaëc möùc ñoä tham gia coøn giaûn ñôn, chöa thaáy roõ traùch nhieäm, quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan trong coâng taùc QHÑT, quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Coäng ñoàng thöôøng laø caùc ñoái töôïng bò ñoäng, thieáu caùc thoâng tin caàn thieát ñeå thöïc hieän traùch nhieäm, quyeàn lôïi cuûa mình. Ñaây laø moät keõ hôû khoâng nhoû maø quyeàn lôïi coäng ñoàng bò xaâm haïi, aûnh höôûng tôùi tính daân chuû trong quaù trình ñoåi môùi Ñaát nöôùc...

Coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò ñaõ tieáp caän tö duy ñoåi môùi, nhöng trieån khai coøn chaäm (maëc duø nhöõng yeáu toá môùi ñaõ ñöôïc ñieàu chænh taïi caùc boä Luaät Xaây döïng, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò vaø caùc nghò ñònh, thoâng tö höôùng daãn keøm theo). Chaát löôïng ñoà aùnquy hoaïch ñoâ thò chöa cao.

Phaùt trieån ñoâ thò theo moâ hình döï aùn Khu ñoâ thò môùi ñaõ xuaát hieän nhöõng ñieåm yeáu nhö thieáu tính toång theå, khoâng ñoàng boä veà keát noái haï taàng kyõ thuaät, haï taàng xaõ hoäi... Laõng phí nguoàn taøi nguyeân ñaát ñai, coù nguy cô suy thaùi chaát löôïng moâi tröôøng, caûnh quan, nhöõng vaán ñeà môùi nhö bieán ñoåi khí haäu, taêng tröôûng xanh chöa ñöôïc loàng gheùp thoûa ñaùng trong quaù trình laäp quy hoaïch.

Qua ñieàu tra khaûo saùt, raø soaùt coâng taùc laäp QHÑT taïi 10 thaønh phoá tieâu bieåu cuûa Vieät Nam goàm: thaønh phoá Haø Noäi, TP Haûi Phoøng, TP Haï Long (tænh Quaûng Ninh), TP Vinh (tænh Ngheä An), TP Ñaø Naüng, TP Buoân Ma Thuoät (tænh Ñaéc Laék), TP Vuõng Taøu (tænh Baø Ròa-Vuõng Taøu), TP Hoà Chí Minh, TP Caàn Thô, TP Raïch Gía (tænh Kieân Giang) sô boä toång keát nhöõng toàn taïi trong coâng taùc laäp QHÑT theo 5 nhoùm vaán ñeà (1)Vaên baûn phaùp quy, (2) Quy trình, (3) Phöông phaùp, (4) Noäi dung, (5) Hoà sô saûn phaåm.

Nghò ñinh, Thoâng tö: Cuõng chöa quy ñònh ñaày ñuû, chaët cheõ veà noäi dung, tính phaùp lyù cuûa QHÑT, vaãn coøn chöa cuï theå vaø truøng laëp (Nghò ñònh 38 vaø Thoâng tö 19 laäp Quy cheá quaûn lyù quy hoaïch, kieán truùc ñoâ thò khoù ñi vaøo thöïc tieãn do noäi dung chuû yeáu quy ñònh veà lónh vöïc Quy hoaïch, kieán truùc, trong khi ñoù thöïc tieãn ñoøi hoûi phaûi coù söï quaûn lyù keøm theo cuûa caùc ngaønh lieân quan khaùc trong ñoâ thò; Nghò ñònh 37 vôùi Quy ñònh quaûn lyù, Nghò ñònh 38 vôùi Quy cheá quaûn lyù ñeàu quy ñònh veà quaûn lyù quy hoaïch, kieán truùc ñoâ thò, vì vaäy khoâng nhaát thieát phaûi laäp caû hai loaïi vaên baûn naøy; Caùc yeâu caàu veà theå hieän ñoà aùn trong Thoâng tö 10 (nay laø Thoâng tö 12) coøn chung chung, caàn quy ñònh chi tieát hôn nhö quyeát ñònh 03 tröôùc ñaây; Thoâng tö 01/2013 cuûa Boä Xaây döïng vaø Thoâng tö 25/2015 cuûa Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng khoâng khôùp nhau veà quy ñònh ÑMC...).

2.2. Toàn taïi trong quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò Thôøi gian laäp vaø duyeät QHÑT keùo daøi, laøm aûnh höôûng ñeán cô hoäi ñaàu

SË 82 . 2016

19

tö. Theo Quy trình laäp QHÑT goàm: laäp Quy hoaïch chung, Quy hoaïch phaân khu, Quy hoaïch chi tieát (chöa keå Thieát keá ñoâ thò rieâng) vôùi toång thôøi gian laø 36 thaùng (khoâng keå thôøi gian chôø baùo caùo, thaåm ñònh, pheâ duyeät). Ñoàng thôøi trong tröôøng hôïp phaûi ñieàu chænh quy hoaïch thì chu trình laäp laïi seõ tieáp tuïc keùo daøi thôøi gian chôø ñôïi.

Vieäc xin yù kieán coäng ñoàng coøn mang tính hình thöùc vaø chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Caùc vaên baûn höôùng daãn chöa roõ ñoái töôïng xin yù kieán, hình thöùc xin yù kieán, khoâng roõ giôùi haïn ñoái töôïng xin yù kieán ôû caùc loaïi QHÑT khaùc nhau. Vieäc laáy yù kieán coäng ñoàng ôû giai ñoaïn laäp nhieäm vuï QHÑT coøn keùm hieäu quaû, do ôû giai ñoaïn naøy chöa coù noäi dung cuï theå ñeå daân goùp yù ñöôïc. Ñoái vôùi caùc döï aùn xaây döïng môùi hoaøn toaøn treân caùc khu ñaát chuyeån ñoåi töø ñaát noâng nghieäp chöa coù höôùng daãn cuï theå laáy yù kieán coäng ñoàng laø nhöõng ñoái töôïng naøo.

Hieän nay trong quy trình coøn toàn taïi nhieàu loaïi QHÑT neân maát nhieàu thôøi gian cho coâng taùc laäp vaø pheâ duyeät, trong khi ñoù noäi dung cuûa caùc loaïi quy hoaïch naøy theo töøng caáp ñoä laïi coù nhieàu ñieåm truøng laëp coù theå löôïc bôùt (trong ñoà aùn quy hoaïch chung cuõng coù phaân khu neân khoâng nhaát thieát phaûi laäp quy hoaïch phaân khu maø neân tích hôïp luoân vaøo ñoà aùn quy hoaïch chung. Noäi dung laäp quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò rieâng coù nhieàu ñieåm truøng nhau, vì vaäy khoâng nhaát thieát phaûi laäp caû hai ñoà aùn naøy).

Vieäc coâng boá QHÑT chöa ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû, kòp thôøi, khieán caùc doanh nghieäp, nhaø ñaàu tö vaø coâng daân gaëp khoù khaên trong vieäc tieáp caän, nghieân cöùu vaø khai thaùc caùc quy hoaïch. Vieäc toå chöùc thöïc hieän quy hoaïch coøn haïn cheá moät phaàn do caùc nguoàn löïc khoâng ñuû, moät phaàn do caùc nguyeân nhaân khaùc.

2.3. Toàn taïi trong phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò Phöông phaùp laäp QHÑT hieän laø phöông phaùp quy hoaïch soá hoïc, naëng veà caùc chæ tieâu, chæ phuø hôïp vôùi neàn kinh teá bao caáp chöù khoâng phuø hôïp vôùi kinh teá thò tröôøng, khoâng baùm saùt nhu caàu thöïc teá neân thieáu tính khaû thi vaø phaûi ñieàu chænh lieân tuïc, khoâng xoùa “treo” ñöôïc.

Phöông phaùp laäp QHÑT mang nhieàu caûm tính, laøm theo chuû tröông, chæ ñaïo, thieáu coâng cuï laäp quy hoaïch mang tính khoa hoïc, logic.

Thieáu caùc coâng cuï trong vieäc ñaùnh giaù hieän traïng vaø döï baùo phaùt trieån.Thieáu tính chieán löôïc vaø toaøn dieän trong nghieân cöùu. Vieäc tính toaùn quy moâ theo söùc chöùa ñaõ trôû neân laïc haäu.

Vieäc laäp QHÑT chæ ñôn thuaàn veà khoâng gian vaø söû duïng ñaát. Chöa nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà lieân quan nhö:taùc ñoäng cuûa quy hoaïch ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi nhaát laø taàng lôùp thu thaäp thaáp, kinh teá ñoâ thò, taøi chính ñoâ thò, bieán ñoåi khí haäu… laø nhöõng yeâu caàu thöïc tieãn cuûa ñoà aùn QHÑT nhöng chöa ñöôïc nghieân cöùu, tính toaùn ñaày ñuû.

Tính tích hôïp vaø söû duïng keát quaû cuûa caùc quy hoaïch ngaønh khaùc vaøo quy hoaïch ñoâ thò coøn raát haïn cheá. Chöa coù phöông phaùp tích hôïp höõu hieäu.

Caùch tieáp caän coøn naëng töø treân xuoáng, mang tính aùp ñaët. Caùc quy hoaïch gia söû duïng phöông phaùp hai chieàu veà quy hoaïch phaùt trieån ñaát ñai, thuaàn tuùy coi ñaây laø vaán ñeà phaân vuøng, caùc maïng löôùi vaø döï baùo. Trong khi caàn söï hieåu bieát kyõ löôõng hôn veà thò tröôøng baát ñoäng saûn vaø tính chaát ña chieàu cuûa taøi nguyeân ñaát.

20

SË 82 . 2016

2.4. Toàn taïi trong noäi dung laäp quy hoaïch ñoâ thò Quy hoaïch chung: Thieáu taàm nhìn vaø tính chieán löôïc trong ñònh höôùng laäp quy hoaïch chung ñoâ thò. Noäi dung döï baùo coøn nhieàu baát caäp do thieáu caùc coâng cuï döï baùo hieän ñaïi daãn ñeán quy hoaïch coù taàm nhìn ngaén haïn, mang nhieàu tính chuû quan, aùp ñaët, mong muoán hôn laø döïa treân caùc cô sôû khoa hoïc vöõng chaéc. Möùc ñoä laäp quy hoaïch chung coøn chöa ñöôïc quy ñònh cuï theå, nhieàu quy hoaïch chung laäp nhö quy hoaïch phaân khu. Coøn moät khoaûng caùch lôùn giöõa ñònh höôùng vaø thöïc teá khi trieån khai quy hoaïch ñöôïc duyeät do thieáu cô cheá chính saùch chuyeån hoaù quy hoaïch thaønh caùc chöông trình keá hoaïch thöïc thi phuø hôïp vôùi thöïc teá phaùt trieån cuûa ñòa phöông daãn ñeán nhieàu quy hoaïch vaãn “treo” sau khi ñöôïc duyeät. Quy hoaïch theo taàng baäc ñaõ trôû neân khoâ cöùng thieáu linh hoaït neân nguy cô vôõ quy hoaïch khi thay ñoåi veà kinh teá - xaõ hoäi, muïc tieâu, quaù trình quaûn lyù vaän haønh daãn ñeán ñieàu chænh nhieàu laàn. Noäi dung ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc coøn chöa cuï theå, thieáu nghieân cöùu veà ñaùnh giaù taùc ñoäng xaõ hoäi, öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu.

Quy hoaïch phaân khu: Quy hoaïch phaân khu caàn ñöôïc trieån khai ñeå ñieàu tieát söû duïng ñaát, keát noái haï taàng cô sôû, nhöng thieáu hoaëc chöa theå hieän vai troø hoaëc khoâng taùch baïch ñöôïc vôùi quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát (thöïc hieän theo Luaät Ñaát ñai) daãn ñeán nhöõng khoù khaên trong quaûn lyù ñaàu tö, giao ñaát, cho thueâ ñaát, thu hoài ñaát, chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát vaøo muïc ñích phaùt trieån ñoâ thò. Möùc ñoä laäp quy hoaïch phaân khu coøn chöa ñöôïc quy ñònh cuï theå, nhieàu QHPK laäp nhö QHC hoaëc QHCT. Quy ñònh chöùc naêng khu ñaát, loâ ñaát coøn cöùng nhaéc, thieáu linh hoaït trong caùc chöùc naêng coâng trình caáp ñoâ thò.

Quy ñònh caùc chæ tieâu loâ ñaát veà maät ñoä, taàng cao xaây döïng coøn baát caäp, thieáu tính linh hoaït, khoù khaên trong coâng taùc caáp pheùp, nhaát laø caùc khu vöïc ñoâ thò hieän höõu. Noäi dung thieát keá ñoâ thò loàng gheùp trong ñoà aùn quy hoaïch phaân khu khaù chi tieát, cuï theå, nhöng vieäc thöïc hieän chöa ñaït yeâu caàu daãn ñeán tình traïng laøm cho ñuû keùm hieäu quaû.

Quy hoaïch chi tieát: Quy hoaïch chi tieát taïi caùc quaän, phöôøng, caùc khu coù chöùc naêng ñaëc thuø chöa ñaûm baûo noäi dung thieát keá ñoâ thò, sô saøi, chöa ñuû cô sôû ñeå xaây döïng quy cheá quaûn lyù kieán truùc caûnh quan ñoâ thò. Beân caïnh ñoù, quy hoaïch chi tieát 1/500 thöôøng xuyeân ñöôïc ñieåu chænh theo höôùng taêng dieän tích kinh doanh, giaûm dieän tích coâng trình haï taàng kyõ thuaät – xaõ hoäi vaø caây xanh daãn ñeán döï aùn khi thöïc hieän khoâng ñaûm baûo quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät xaây döïng, thieáu traàm troïng dieän tích caây xanh, maët nöôùc, coâng vieân vaø caùc coâng trình phuùc lôïi coâng coäng. Ñaùnh giaù taùc ñoäng xaõ hoäi caàn ñöôïc laøm roõ trong noäi dung ñoà aùn vaø phaûi coi ñaây laø moät thaønh phaàn baét buoäc trong noäi dung cuûa ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò.

2.5. Toàn taïi trong hoà sô ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò Hoà sô baûn veõ QHÑT coøn coàng keành bôûi caùc baûn veõ thieát keá cuï theå chi tieát nhöng khoâng coù tính thöïc tieãn cao.QHC vaø QHPK chuû yeáu söû duïng hai baûn ñoà laø söû duïng ñaát vaø giao thoâng, caùc baûn veõ veà haï taàng kyõ thuaät ít ñöôïc söû duïng, hieäu quaû khoâng cao. Taïi moät soá ñòa phöông,baûn veõ veà ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc, thoâng tin lieân laïc gaàn nhö khoâng ñöôïc söû duïng. Baûn veõ toång maët baèng söû duïng ñaát ñöôïc söû duïng nhieàu tuy nhieân kyù hieäu caùc loaïi ñaát chöa thoáng nhaát vôùi baûn veõ quy hoaïch söû duïng ñaát cuûa ngaønh taøi nguyeân, moâi tröôøng. Coù yù kieán cho raèng baûn veõ toång hôïp ñöôøng daây ñöôøng oáng chæ neân quy ñònh ôû quy hoaïch chi tieát. Hoà sô thieát keá ñoâ thò coøn khoù khaên trong thöïc hieän.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Quy hoaïch chi tieát 1/500 laø cô sôû ñeå laäp Thieát keá cô sôû, Laäp döï aùn, thieát keá thi coâng, neân moät soá yù kieán cho raèng khoâng nhaát thieát phaûi laäp ñuû caùc baûn veõ haï taàng kyõ thuaät, chæ caàn baûn veõ giao thoâng vaø san neàn.

Thieáu caùc höôùng daãn cuï theå veà möùc ñoä nghieân cöùu vaø möùc ñoä theå hieän baûn veõ theo töøng loaïi quy hoaïch ñoâ thò. Caàn ruùt goïn, ñôn giaûn hoùa hoà sô baûn veõ ñeå xaây döïng loä trình thaåm ñònh pheâ duyeät baèng hoà sô meàm, keát hôïp chuaån hoùa soá löôïng hoà sô caùc loaïi ñoà aùn vaø ñöôïc quaûn lyù baèng phaàn meàm quaûn lyù. Coâng taùc naøy caàn ñöôïc duy trì ñeàu ñaën nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò theo höôùng hieän ñaïi.

Saûn phaåm cuûa quy hoaïch ñoâ thò caàn höôùng tôùi trôû thaønh nhöõng baûn ñoà hoaëc sô ñoà ñònh höôùng vaø nhöõng keøm theo ñoù laø nhöõng thuyeát minh thay vì ñöa ra nhöõng baûn veõ thieát keá cuï theå chi tieát nhöng khoâng coù tính thöïc tieãn cao.

III. Ñeà xuaát moät soá ñònh höôùng ñoåi môùi coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam

3.1. Caùc yeâu caàu ñoái vôùi ñoåi môùi coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò.

1. Caàn xaùc ñònh roõ chöùc naêng, nhieäm vuï, vai troø, vò trí, thöù töï taàng baäc vaø moái quan heä giöõa QHÑT vaø caùc quy hoaïch ngaønh. Töø ñoù ñeà xuaát caùc phöông phaùp QHÑT môùi coù theå loàng gheùp, hôïp nhaát caùc quy hoaïch ngaønh.

2. Phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng, ñaùp öùng ñöôïc soá ñoâng cö daân ñoâ thò, ñaëc bieät laø taïi caùc ñoâ thò ngheøo vaø caùc ñoâ thò toàn taïi nhieàu hình thöùc phi chính quy.

3. Taïo ra nhöõng saûn phaåm quy hoaïch beàn vöõng, xem xeùt ñaày ñuû caùc vaán ñeà nhö caïnh tranh ñoâ thi, kinh teá, taøi chính ñoâ thò, moâi tröôøng ñoâ thò, baûo toàn vaø taùi thieát ñoâ thò, bieán ñoåi khí haäu, coâng baèng xaõ hoäi…

4. Thay ñoåi caùch tieáp caän coøn naëng töø treân xuoáng, mang tính aùp ñaët, phaûi töông thích vôùi quaù trình thay ñoåi theå cheá vaø caûi caùch heä thoáng quaûn trò cuûa chính quyeàn ñoâ thò. Khoâng ñöôïc naèm ngoaøi xu theá caûi caùch haønh chính cuûa quoác gia, phaûi höôùng tôùi quaù trình ngaøy caøng môû trong ra quyeát ñònh coâng vôùi söï tham gia roäng raõi cuûa caùc beân lieân quan vaø coâng chuùng.

5. Höôùng tôùi giaûm chi phí ngaân saùch nhaø nöôùc cho coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò, ruùt ngaén quy trình, thôøi gian laäp vaø thaåm ñònh pheâ duyeät, caûi thieän coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc theo höôùng ñôn giaûn, goïn nheï, taïo ñieàu kieän cho chuû ñaàu tö sôùm thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö, trong khi vaãn ñaûm baûo hieäu quaû quaûn lyù vó moâ vaø hoaïch ñònh chính saùch.

3.2. Ñònh höôùng ñoåi môùi coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò. a. Ñònh höôùng ñoåi môùi phöông phaùp.

1. Phöông phaùp laäp QHÑT phaûi ñaûm baûo ñöôïc tính thieát thöïc trong vieäc tham gia cuûa toå chöùc, caù nhaân, coäng ñoàng daân cö ñoái vôùi QHÑT. Caùc muïc tieâu cuûa quy hoaïch phaûi thaät roõ raøng vaø deã hieåu vôùi taát caû caùc chuû theå thuoäc khoái nhaø nöôùc cuõng nhö vôùi caùc ñoái taùc tö nhaân.

Quaù trình ñoái thoaïi ôû caáp ñoâ thòcuõng ñöôïc coi laø coâng vieäc quan troïng khoâng keùm gì so vôùi chính noäi dung ñoà aùn. Caùc muïc tieâu cuûa ñoà aùn phaûi ñöôïc ñöa vaøo moät chieán dòch truyeàn thoâng ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng seõ thöïc hieän ñoà aùn ñoù.

SË 82 . 2016

21

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

2. Phöông phaùp laäp QHÑT theo höôùng tieáp caän ña ngaønh, ñaûm baûo ñöôïc söï tích hôïp caùc ñoà aùn quy hoaïch ngaønh vaøo ñoà aùn QHÑT baèng vieäc xaây döïng boä coâng cuï chuyeån hoùa noäi dung cuûa quy hoaïch ngaønh vaøo QHÑT. 3. Xaây döïng ñöôïc boä coâng cuï ñaùnh giaù hieän traïng mang tích logic khoa hoïc vôùi keát quaû mang tính ñònh löôïng cao. Xaây döïng phöông phaùp döï baùo phaùt trieån mang tính toaøn dieän, ñaày ñuû caùc coâng cuï nghieân cöùu phaân tích.

4. Phöông phaùp laäp quy hoaïch theo höôùng “Quy hoaïch linh hoaït”, “Quy hoaïch haønh ñoäng”, “Quy hoaïch meàm” nhaèm laøm roõ nhöõng noäi dung caàn phaûi thöïc hieän, loä trình thöïc hieän, öùng phoù hieäu quaû vôùi caùc bieán ñoäng veà kinh teá - xaõ hoäi. Ñaëc bieät phaûi ñaûm baûo tính chieán löôïc cho QHC, traùnh tình traïng khi trieån khai QHPK laïi baát caäp vaø laïi ñieàu chænh QHC. b. Ñònh höôùng ñoåi môùi veà quy trình, noäi dung 1. Veà quy trình: Caàn ruùt ngaén quy trình theo höôùng giaûm bôùt loaïi quy hoaïch ñoâ thò baèng caùch tích hôïp toái ña caùc caáp ñoä laäp quy hoaïch ñoâ thò. Hoaëc xaây döïng quy trình hai böôùc nhö moät soá nöôùc phaùt trieån: Quy hoaïch chieán löôïc vaø quy hoaïch haønh ñoäng.

2. Veà noäi dung:Noäi dung QHÑT phaûi ñaûm baûo tính chieán löôïc, coù taàm nhìn nhöng cuõng phaûi saùt nhu caàu, naêng löïc thaät söï cuûa ñoâ thò, traùnh daøn traûi. Xaùc ñònh ñöôïc roõnguoàn löïc thaät söï theo quan ñieåm thò tröôøng, döïa treân lôïi ích cuûa daân, haøi hoøa lôïi ích cuûa ngöôøi daân nhaø ñaàu tö vaø Nhaø nöôùc. Theo ñoù noäi dung QHÑT phaûi phaân ñònh roõ vuøng naøo ñeå phaùt trieån ñoâ thò theo höôùng neùn, taäp trung; vuøng naøo döï tröõ phaùt trieån; vuøng naøo laø ñaát noâng nghieäp thì khoanh vuøng laïi vaø phaûi baûo veä ñaát noâng nghieäp ñoù, khoâng cho phaùt trieån traøn lan. Ñeán khi ñoâ thò phaùt trieån heát ñaát khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò, coù ñieàu kieän ñeå phaùt trieån haï taàng ñeán khu döï tröõ, khu ñaát noâng nghieäp thì môùi tieáp tuïc quy hoaïch ôû khu ñaát noâng nghieäp ñaõ khoanh.

Treân cô sôû ñònh höôùng neâu treân sô boä ñeà xuaát moâ hình ñoåi môùi quy trình vaø noäi dung laäp quy hoaïch ñoâ thò.Theo sô ñoà hình beân. c. Ñònh höôùng ñoåi môùi veà saûn phaåm quy hoaïch 1. Khaéc phuïc ñöôïc tính xô cöùng cuûa saûn phaåm quy hoaïch ñoâ thò hieän nay, ñaûm baûo ñuû linh hoaït ñeå coù theå ñaùp öùng caùc thay ñoåi cuûa thöïc tieãn, traùnh tình traïng thöôøng xuyeân ñieàu chænh, giaûm thieåu thôøi gian laäp quy hoaïch.

2. Saûn phaåm cuûa quy hoaïch ñoâ thò caàn trôû thaønh nhöõng baûn ñoà hoaëc sô ñoà ñònh höôùng tích hôïp ña ngaønh vaø nhöõng keøm theo ñoù laø nhöõng thuyeát minh ñöôïc giaûi trình cuï theå, chi tieát noäi dung vaø caùch thöùc thöïc hieän ñoà

22

SË 82 . 2016

aùn thay vì ñöa ra nhöõng baûn veõ thieát keá cuï theå chi tieát nhöng khoâng coù tính thöïc tieãn cao nhö hieän nay.

3. Hoà sô, saûn phaåm höôùng tôùi giaûm thieåu tính ñôn naêng, taêng cöôøng tính ña naêng trong phaân boá caùc khoâng gian, quy hoaïch söû duïng ñaát cuûa ñoâ thò. Ruùt goïn, ñôn giaûn caùc baûn veõ ôû quy hoaïch caáp cao (caáp chieán löôïc), ñoàng thôøi taêng cöôøng noäi dung chi tieát cho caùc baûn veõ ôû quy hoaïch caáp thaáp (caáp haønh ñoäng, hay coøn goïi laø döï aùn ñaàu tö). Quy ñònh roõ möùc ñoä nghieân cöùu vaø theå hieän baûn ñoà ôû moãi loaïi hình QHÑT. 4. Xaây döïng loä trình thaåm ñònh pheâ duyeät baèng hoà sô meàm keát hôïp chuaån hoùa soá löôïng hoà sô caùc loaïi ñoà aùn vaø ñöôïc quaûn lyù baèng phaàn meàm theo höôùng hieän ñaïi.

Lôøi keát

Vieät Nam ñang ôû thôøi ñieåm quan troïng cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù, löïa choïn ñuùng ñaén chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò quoác gia seõ traùnh ñöôïc nhöõng ruûi ro veà kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng, an ninh quoác phoøng. Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù XII ñaõ khaúng ñònh Vieät Nam trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, tieáp tuïc laø trung taâm phaùt trieån naêng ñoäng, coù vò trí ñòa - kinh teá chính trò chieán löôïc ngaøy caøng quan troïng. Söï chuyeån ñoåi caáu truùc neàn kinh teá cuûa Vieät Nam töø moät nöôùc noâng nghieäp trôû thaønh moät quoác gia coâng nghieäp hieän ñaïi trong giai ñoaïn tôùi khoâng theå thieáu vieäc xaây döïng chieán löôïc, keá hoaïch cho quaù trình ñoâ thò hoùa. Trong quaù trình naøy coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò seõ laø moät phaàn quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh töông lai cuûa heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam. Vì vaäy, vieäc nhìn nhaän laïi thöïc traïng coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò ñeå xaùc ñònh ñònh höôùng ñoåi môùi laø coâng vieäc quan troïng vaø caàn laøm ngay. Ñaây cuõng seõ trôû thaønh moät phaàn coâng vieäc caàn thieát trong chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò cuûa Vieät Nam ñeå ñaûm baûo coù thaønh phoá ñaùng soáng, soáng toát vaø coù khaû naêng caïnh tranh trong khu vöïc cuõng nhö treân toaøn caàu. * Phoù Vieän tröôûng- Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân Quoác gia. ** Tröôûng phoøng NCCL vaø CSPTÑT.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: (1) Cao Syõ Nieâm vaø nhoùm chuyeân gia VIUP: Baùo caùo Ñieàu tra, khaûo saùt, raø soaùt thöïc traïng coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò veà phöông phaùp laäp, quy trình, noäi dung vaø saûn phaåm taïi 10 ñoâ thò tieâu bieåu cuûa Vieät Nam: thaønh phoá Haø Noäi, TP Haûi Phoøng, TP Haï Long (tænh Quaûng Ninh), TP Vinh (tænh Ngheä An), TP Ñaø Naüng, TP Buoân Ma Thuoät (tænh Ñaéc Laék), TP Vuõng Taøu (tænh Baø Ròa-Vuõng Taøu), TP Hoà Chí Minh, TP Caàn Thô, TP Raïch Gía (tænh Kieân Giang) phuïc vuï nghieân cöùu ñeà taøi khoa hoïc caáp nhaø nöôùc Maõ soá:ÑTÑL-CN.24/15veà “Nghieân cöùu ñoåi môùi toaøn dieän coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò taïi Vieät Nam (2) PGS.TS Vuõ Thò Vinh, TS. Tröông Vaên Quaûng. KTS Phaïm Thò Nhaâm: Ñaùnh giaù thöïc traïng ñoâ thò Vieät Nam thoâng qua keát quaû ñieàu tra, ñaùnh giaù theo caùc lónh vöïc löïa choïn (3) Kyû yeáu hoäi thaûo ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp nhaø nöôùc: Chieân löôïc phaùt trieån beàn vöõng ñoâ thò Vieät Nam.

DIEÃN ÑAØN

Ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam DÖÏA TREÂN “MOÂ HÌNH TIEÁP CAÄN ÑA CHIEÀU” PGS. TS. KTS. TRAÀN TROÏNG HANH

I. Nhìn laïi quaù trình ñoåi môùi phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi

1.1. Caùc nhaän thöùc cô baûn Ñoâ thò laø saûn phaåm cuûa lòch söû, laø moät trong nhöõng phaùt minh lôùn nhaát cuûa nhaân loaïi. Töø laâu, con ngöôøi ñaõ coi thaønh phoá nhö moät taám göông phaûn chieáu toå chöùc kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng sinh soáng cuûa loaøi ngöôøi hoaëc noùi moät caùch khaùc thaønh phoá laø hình chieáu cuûa xaõ hoäi treân laõnh thoå.

Tuy nhieân, nhaän thöùc vaø ñònh nghóa moät caùch ñaày ñuû veà ñoâ thò khoâng deã daøng. Trong taùc phaåm “Tö töôûng cuûa nöôùc Phoå”, C.Maùc vaø Ph.Anghen ñaõ cho raèng “Söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi trong hoaëc ngoaøi phaïm vi moät quoác gia, moät beân laø coâng nghieäp, thöông maïi vaø moät beân laø saûn xuaát noâng nghieäp ñaõ taïo ra söï phaân chia ranh giôùi giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân”. ôû moät khía caïnh khaùc, V.I.Lenin ñaõ xaùc ñònh “Baûn chaát cuûa thaønh phoá chính laø trung taâm kinh teá, chính trò vaø tinh thaàn cuûa daân cö vaø laø ñoäng löïc chuû yeáu cuûa söï tieán boä”. Töø theá kyû thöù IV tröôùc Coâng nguyeân, Aristone ñaõ ñònh nghóa: “Ñoâ thò laø nôi choán; ôû ñoù con ngöôøi ñaõ chung soáng cuøng vôùi muïc tieâu sang troïng”. Ngaøy nay, ngöôøi ta thoáng nhaát cho raèng: “Thaønh phoá laø nôi taäp trung daân cö, laø moät tröôøng sinh soáng cuûa con ngöôøi, chuû yeáu hoaït ñoäng trong lónh vöïc saûn xuaát phi noâng nghieäp; giöõ vai troø laø trung taâm phaùt trieån cuûa moät vuøng hoaëc quoác gia” [6].

Quy hoaïch ñoâ thò laø phöông phaùp thieát keá toång hôïp thoâng qua vieäc xaây döïng moâ hình thaønh phoá lyù töôûng cho töông lai, nhaèm boá trí vaø toå chöùc khoâng gian cho caùc chöùc naêng, ñeå ñaït ñöôïc caùc hoaït ñoäng toát nhaát vaø caûi thieän quan heä xaõ hoäi. Noùi moät caùch khaùc, quy hoaïch ñoâ thò laø moät phaïm vi hoaït ñoäng, bao goàm nhieàu boä moân, nhaèm taïo laäp trong thôøi gian moät söï boá trí coù traät töï veà khoâng gian baèng caùch tìm söï haøi hoøa vaø hieäu quaû.

Quy hoaïch ñoâ thò laø moät phöông phaùp hoaëc coâng cuï cuûa quaûn lyù ñoâ thò hay coøn goïi laø quaûn lyù nhaø nöôùc ôû ñoâ thò. Noù bao goàm caùc hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc can thieäp vaøo nhieàu lónh vöïc, nhaèm toå chöùc vaø ñieàu tieát vieäc söû duïng toái öu caùc nguoàn löïc ñeå ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng.

Quaûn lyù ñoâ thò ñoøi hoûi phaûi coù söï tham gia saâu roäng cuûa daân cö vaø coäng ñoàng. Trong tröôøng hôïp naøy, ngöôøi ta goïi laø “Quaûn trò ñoâ thò”.

Nhö vaäy, quy hoaïch ñoâ thò coù chaát löôïng toát seõ laø tieàn ñeà quan troïng naâng cao hieäu quaû phaùt trieån vaø quaûn trò ñoâ thò. Tuy nhieân, ñeå coù ñöôïc quy hoaïch ñoâ thò toát, söï caàn thieát phaûi coù caùc phöông phaùp khoa hoïc laäp quy hoaïch ñoâ thò. Phöông phaùp khoa hoïc laø coâng cuï phuïc vuï coù hieäu quaû nhaát cho lôïi ích con ngöôøi. Do ñoù, C.Maùc ñaõ noùi: “Caùi phaân bieät giöõa xaõ hoäi naøy vôùi xaõ hoäi khaùc khoâng phaûi laø saûn phaåm ñöôïc laøm ra maø chính laø caùch laøm ra saûn phaåm ñoù” [4].

SË 82 . 2016

23

1.2. Toång quan Trong theá kyû XX vaø ñaàu theá kyû XXI, quy hoaïch ñoâ thò ñaõ coù nhöõng böôùc tieán quan troïng, töø trong nhaän thöùc ñeán phöông phaùp vaø moâ hình quy hoaïch ñoâ thò tieán boä höôùng theo “Tö töôûng phaùt trieån beàn vöõng”.

Veà nhaän thöùc, trong theá kyû XX vaø tröôùc ñoù, nhieàu traøo löu vaên hoùa, tö töôûng môùi veà quy hoaïch ñoâ thò ñaõ xuaát hieän, noåi baät trong soá naøy laø: Q Naêm 1898, E. Howard ñaõ coâng boá maãu “Thaønh phoá vöôøn” (Garden City).

Q Naêm 1928, Ñaïi hoäi Quoác teá veà Kieán truùc hieän ñaïi CIAM vôùi söï tham gia cuûa caùc Kieán truùc sö noåi tieáng treân theá giôùi.

Q Naêm 1933, Hieán chöông Athenes khôûi xöôùng phong traøo “Quy hoaïch ñoâ thò coâng naêng” döïa treân 04 chöùc naêng chính laø: ÔÛ, laøm vieäc, nghæ döôõng vaø ñi laïi. Vôùi quan ñieåm naøy, Chuû nghóa duy lyù (Racionalisme) vaø Chuû nghóa chuyeån hoùa (Metabolisme) ñaõ laàn löôït ra ñôøi trong Quy hoaïch ñoâ thò hieân ñaïi.

Q Naêm 1963-1977: Caùc “Tuyeân ngoân Delo”.

Q Naêm 1977: Hieán chöông Machu Pichu.

Q Naêm 1945: Thaønh laäp Lieân hôïp quoác.

Q Naêm 1948: Thaønh laäp UIA. Q Naêm 1976: Hoäi nghò veà “Khu ñònh cö cuûa con ngöôøi” laàn I taïi Vancouver.

Q Naêm 1992: Hoäi nghò veà “Moâi tröôøng vaø phaùt trieån” taïi Rio de Jainero vaø vieäc coâng boá “Chöông trình haønh ñoäng theá kyû XX (Agenda 21) taïi Hoäi nghò Thöôïng ñænh Traùi ñaát ôû Brazil.

Q Naêm 1996: Hoäi nghò veà “Khu ñònh cö cuûa con ngöôøi” laàn II taïi Istanbul.

Böôùc sang theá kyû XXI, nhaân loaïi ñöùng tröôùc söï chuyeån ñoåi lôùn, ñoái maët vôùi nhöõng vaán ñeà nhöùc nhoái veà kinh teá vaø chính trò, ñaëc bieät laø Xu höôùng toaøn caàu hoùa; söï phaùt trieån cheânh leäch, baát bình ñaúng giöõa caùc khu vöïc ngaøy caøng lôùn; tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng gia taêng daãn ñeán söï maát caân baèng sinh thaùi; bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu vaø ñoâ thò hoùa taêng cöôøng, nghieâng truïc veà Chaâu AÙ,… laø cô sôû ñeå hình thaønh caùc hoïc thuyeát môùi nhö: Q Töø “Xaõ hoäi coâng nghieäp” tieán tôùi “Xaõ hoäi haäu coâng nghieäp”; Q Töø thôøi ñaïi “Hieän ñaïi hoùa” tieán tôùi “Thôøi ñaïi thoâng tin”; Q Töø thôøi ñaïi “Cô khí” tieán tôùi “Thôøi ñaïi sinh meänh”; Q Töø “ Ñoùng cöûa kín” tieán tôùi “Toaøn caàu hoùa”; Q Töø “Chuû nghóa taêng tröôûng” tieán tôùi “Taêng tröôûng xanh” vaø “Phaùt trieån beàn vöõng”; Q Töø “Ñoâ thò hoùa” tieán tôùi “Theá kyû ñoâ thò”; Q Töø “Thôøi ñaïi kyõ thuaät” tieán tôùi “Thôøi ñaïi nhaân vaên”…

Töø nhöõng xu höôùng, tö töôûng treân, nhieàu phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò môùi ñaõ xuaát hieän vaø raát ña daïng, nhö Jean&Paul Lacaze trong cuoán saùch “Caùc phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò” ñaõ vieát: “Moãi loaïi phöông phaùp töøng phaùt trieån ñeàu tuøy thuoäc vaøo boái caûnh lòch söû vaø kinh teá - xaõ hoäi ñaëc bieät cuûa noù,… nhöõng phöông phaùp keá tieáp aáy ñaõ khoâng bò bieán maát khi giai ñoaïn lòch söû ñaõ töøng chöùng kieán söï ra ñôøi cuûa chuùng” [1].

Caùc taùc giaû cuûa cuoán saùch treân ñaõ heä thoáng hoùa 05 loaïi phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc aùp döïng töø 70 naêm laïi ñaây goàm:

24

SË 82 . 2016

1) Phöông phaùp quy hoaïch caáu truùc ñoâ thò: Laø phöông phaùp coå xöa nhaát, nhöng beàn laâu nhaát. Nhieäm vuï cuûa phöông phaùp naøy laø xaùc ñònh veà phöông dieän vaät chaát vieäc toå chöùc khoâng gian vaø maët baèng cuûa thaønh phoá hoaëc khu phoá thoâng qua bieän phaùp laäp ñoà aùn quy hoaïch, nhaèm ñaùp öùng hai muïc tieâu chính laø: (i) Thieát laäp hình aûnh chung cuûa thaønh phoá hay khu phoá laäp quy hoaïch; (ii) Xaùc ñònh caùc quy taéc boá trí ñòa ñieåm, saép xeáp coâng trình vaø keá hoaïch trieån khai caùc döï aùn xaây döïng ñaõ ñöôïc quy hoaïch.

Nhôø phöông phaùp naøy, maø trong moãi moät giai ñoaïn lòch söû, ngöôøi ta ñaõ saùng taïo ra nhöõng moâ hình ñoâ thò hoaëc maãu chuû ñoâ thò coù phong caùch rieâng nhö: Kieåu ñoâ thò Baroc; kieåu ñoâ thò oâ baøn côø; kieåu ñoâ thò coâng naêng; kieåu ñoâ thò taàng baäc; kieåu ñoâ thò coâng nghieäp; kieåu thaønh phoá vöôøn…

2) Phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc: Phöông phaùp naøy ñaõ phaùt trieån maïnh meõ, nhaát laø töø nhöõng naêm 60cuûa theá kyû XX nhaèm khaéc phuïc caùc baát caäp cuûa phöông phaùp quy hoaïch caáu truùc ñoâ thò; voán thöôøng gaëp khoù khaên trong thöïc tieãn khi xaùc ñònh treân baûn veõ “Hình aûnh töông lai mong muoán cuûa ñoâ thò”, ñoàng thôøi khoâng maáy ñaûm baûo söï phaùt trieån töông lai cuûa thaønh phoá seõ dieãn ra coù ñuùng nhö moâ hình mong ñôïi hay khoâng?

Noäi dung vaø trình töï cuûa phöông phaùp naøy goàm: Q Löïa choïn phaïm vi vaø quy moâ nghieân cöùu; Q Phaân vuøng nghieân cöùu thaønh caùc khu vöïc ñoàng nhaát; Q Thu thaäp caùc döõ lieäu thoáng keâ caàn thieát ñeå xaây döïng caùc moâ hình ñaëc tröng; Q Xaây döïng caùc giaû thuyeát coù söï kieåm chöùng, coù lieân quan ñeán vieäc löïa choïn phaïm vi keá hoaïch hoùa khoâng gian. Keát quaû cuûa böôùc naøy laø ñöa ra ñöôïc quyeát ñònh chung coù theå laømoät baûn Quy hoaïch ñoâ thò quy cheá hoaëc moät Sô ñoà quy hoaïch toång theå vaø cuõng coù khi chæ laø nhöõng coâng vieäc caàn phaûi thöïc hieän.

3) Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò coù söï tham gia cuûa daân cö: Phöông phaùp naøy ñaõ ra ñôøi töø nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû XX. Noù mang tính taûn maïn vaø töï phaùt, nhaèm boå khuyeát cho nhöõng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò tröôùc ñoù.

Caùc möùc ñoä tham gia cuûa daân cö chuû yeáu goàm: caáp thoâng tin hoaëc thoâng baùo; Q Tham khaûo yù kieán; Q Chaáp nhaän chia seû quyeàn choïn quyeát ñònh trong quy hoaïch; Q Toå chöùc vieäc phaân chia quyeàn giaùm ñònh.

Q Cung

4) Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò quaûn lyù: Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò quaûn lyù ñöôïc ra ñôøi moät caùch thöïc duïng, xuaát phaùt töø nhöõng tình huoáng khoù khaên maø caùc chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc nhaø thöïc hieän quy hoaïch phaûi ñoái maët. Noù nhaèm muïc tieâu taùi taïo laïi, naâng caáp caùc khu vöïc ñoâ thò ñaõ bò xuoáng caáp, loãi thôøi. Phöông phaùp naøy ñöôïc trieån khai töø sau naêm 1975 ôû Phaùp, thoâng qua nhöõng khaûo saùt cuï theå cuûa thò tröôøng ñaát ñai, quan saùt caùch thöùc ñieàu chænh töông quan cung-caàu nhaø ôû ñeå ñöa caùc quyeát ñònh caàn phaûi thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò ôû choã naøo vaø phaûi laøm gì? Phöông phaùp naøy döï baùo phaûi ñoái maët caùc nguy cô bieán quy hoaïch ñoâ thò thaønh hoaït ñoäng mang tính thöïc duïng quaù möùc, thoâng qua söï tìm kieám nhöõng

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

giaûi phaùp maàu nhieäm hay thaäm chí coøn taïo ra “moät quy hoaïch ñoâ thò tuøy höùng”, maø khoâng quan taâm ñeán taùc ñoäng vaø dieãn bieán sau naøy, vì theá coù theå gaây ra nhöõng haäu quaû nghieâm troïng.

5) Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò thoâng tin: Caùc phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò thoâng tin chuû yeáu laø taïo ra söï taùc ñoäng vaøo lónh vöïc hình aûnh, hình töôïng vaø ñoäng thaùi thöông maïi, ñeå lôïi duïng ñöôïc toái ña caùc khaû naêng phoái keát hôïp vôùi caùc ngaønh noâng nghieäp, kyõ ngheä cao.

Phöông phaùp naøy taïo ra 03 möùc ñoä taùc ñoäng goàm: Q Taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo lónh vöïc thoâng tin thaønh phoá nhaèm laøm cho moïi ngöôøi bieát ñeán hình aûnh cuûa thaønh phoá vaø söï naâng cao theâm giaù trò cuûa hình aûnh aáy trong maét moïi ngöôøi coù theå tham gia taïo choã laøm vieäc môùi.

Q Xöû lyù khoâng gian ñoâ thò ñeå gaây aán töôïng maïnh baèng caùch söû duïng caùc Kieán truùc sö danh tieáng thieát keá nhöõng khu phoá môùi hoaëc caûi taïo khu phoá cuõ coù chaát löôïng cao nhaèm gaây aán töôïng maïnh meõ.

Q Taïo ra caùc “thaønh phoá cöïc kyõ thuaät” ñeå thu huùt ñaàu tö. ÔÛ Nhaät cuõng aùp duïng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò phaân khu hoaëc chi tieát, chieán löôïc coù tính chaát töøng töông töï nhö quy hoaïch ñoâ thò thoâng tin.

6) Caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò khaùc Ngoaøi caùc phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò neâu treân, ôû moät soá quoác gia ñaõ ñeà xuaát aùp döïng nhöõng phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò khaùc nhö: Q Quy hoaïch ngaén haïn ôû Trung Quoác.

Q Quy hoaïch haønh ñoäng ôû caùc nöôùc phaùt trieån.

Q Quy hoaïch ñoâ thò phaùt trieån ôû Nhaät, Phaùp, Haøn Quoác, Australia,… nhaèm toå chöùc thöïc hieän quy hoaïch döïa treân caùc moâ hình thu huùt ñaàu tö nhö: Ñieàu chænh ñaát, caáp giaáy pheùp quy hoaïch vaø moâ hình ZAC, LOTIS hoaëc phaân loâ v.v… taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vaø tö nhaân tham gia vaøo quaù trình thöïc hieän Quy hoaïch ñoâ thò.

Quy hoaïch ñoâ thò phaùt trieån khoâng chæ laáy yeáu toá “phaùt trieån” laø coát loõi maø coøn coi troïng yeáu toá “kieåm soaùt”. Toùm laïi, “phaùt trieån vaø kieåm soaùt” laø hai truï coät cuûa phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò naøy.

Ngoaøi ra, gaàn ñaây phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng ñang ñöôïc trieån khai ôû nhieàu quoác gia.

Ngaøy 17/08/1994, Chính phuû ban haønh Nghò ñònh soá 91/CP veà quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò, sau ñoù laø Nghò ñònh soá 72/2001/NÑ-CP ngaøy 05/10/2001 veà phaân loaïi vaø phaân caáp quaûn lyù ñoâ thò laøm tieàn ñeà cho söï ra ñôøi haøng loaït caùc quy cheá, tieâu chuaån, quy phaïm, thoâng tö höôùng daãn vieäc laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät vaø thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò.

Beân caïnh heä thoáng caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà quy hoaïch ñoâ thò laø caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà quy hoaïch söû duïng ñaát ñai (Luaät Ñaát ñai 1993) vaø phaùp luaät veà quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi: Nghò ñònh soá 92/2006/NÑ-CP ngaøy 07/09/2006 vaø Nghò ñònh soá 04/2008/NÑ-CP ngaøy 11/01/2008 cuûa Chính phuû. Ñeán naêm 2003, Luaät Xaây döïng ñöôïc ban haønh, trong noäi dung Luaät coù 01 chöông veà quy hoaïch xaây döïng, chuû yeáu keá thöøa nhieàu noäi dung cuûa Quyeát ñònh soá 322/QÑ-DT, trong ñoù khaúng ñònh heä thoáng quy hoaïch xaây döïng goàm 03 loaïi: (i) Quy hoaïch xaây döïng vuøng; (ii) Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò; (iii) Quy hoaïch xaây döïng ñieåm daân cö noâng thoân.

Naêm 2009, Quoác hoäi Vieät Nam ban haønh Luaät Quy hoaïch ñoâ thò, trong ñoù xaùc ñònh 05 loaïi quy hoaïch: (i) Ñònh höôùng quy hoaïch toång theå heä thoáng ñoâ thò quoác gia; (ii) Quy hoaïch chung ñoâ thò; (iii) Quy hoaïch phaân khu (tröôùc ñaây trong Quyeát ñònh soá 322/QÑ-DT ñöôïc goïi laø quy hoaïch söû duïng ñaát); (iv) Quy hoaïch chi tieát; (v) Quy hoaïch chuyeân ngaønh vaø (vi) Thieát keá ñoâ thò ñöôïc loàng gheùp trong noäi dung caùc loaïi quy hoaïch neâu treân hoaëc ñöôïc laäp thaønh moät ñoà aùn rieâng.

Naêm 2014, Quoác hoäi ban haønh Luaät Xaây döïng söûa ñoåi, trong ñoù moät laàn nöõa taùi khaúng ñònh vò trí quy hoaïch xaây döïng vuøng vaø quy hoaïch noâng thoân, ñoàng thôøi boå sung theâm quy hoaïch khu chöùc naêng ñaëc thuø (thöïc chaát laø quy hoaïch ñoâ thò noâng thoân). Ngaøy 06/05/2015, Chính phuû ban haønh Nghò ñònh soá 44/2015/NÑ-CP quy ñònh chi tieát moät soá noäi dung veà quy hoaïch xaây döïng.

II.Toång quan caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam

Cuøng vôùi phaùp luaät veà quy hoaïch xaây döïng, hieän nay, caû nöôùc coù 82 Luaät, phaùp leänh vaø 82 Nghò ñònh veà quy hoaïch, trong ñoù coù 04 loaïi quy hoaïch giöõ vai troø chuû choát, ñoù laø: (i) Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi caùc vuøng vaø Quy hoaïch phaùt trieån ngaønh, lónh vöïc vaø quy hoaïch saûn phaåm; (ii) Quy hoaïch söû duïng ñaát ñai; (iii) Quy hoaïch xaây döïng vaø (iv) Quy hoaïch baûo veä moâi tröôøng, taøi nguyeân khoaùng saûn [3].

Ngaøy 28/12/1993, Boä tröôûng Boä Xaây döïng ban haønh Quyeát ñònh soá 332/QÑ-DT quy ñònh laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò, ñaùnh daáu söï hình thaønh vaø phaùt trieån theå cheá coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò Vieät nam trong tieán trình ñaát nöôùc ñoåi môùi chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc.

1.4. Caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò ñaõ aùp duïng ôû Vieät Nam Trong nhöõng naêm qua, ôû Vieät Nam chuû yeáu ñaõ aùp duïng moät soá phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò goàm: 1) Phöông phaùp quy hoaïch caáu truùc ñoâ thò Phöông phaùp naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu döïa treân caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch cuûa Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc XHCN. Phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò truyeàn thoáng naøy bò chi phoái bôûi neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, quan lieâu bao caáp neân khoâng phaùt huy ñöôïc taùc duïng. Nhieàu ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc laäp, song khoâng döôïc pheâ duyeät vaø khoâng coù nguoàn löïc thöïc hieän.

1.3. Quaù trình ñoåi môùi coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam Tröôùc naêm 1992, Vieät Nam gaàn nhö khoâng coù phaùp luaät veà quy hoaïch ñoâ thò. Noäi dung, phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò bò aûnh höôûng saâu saéc bôûi lyù luaän vaø thöïc tieãn quy hoaïch ñoâ thò cuûa Xoâ Vieát ñöôïc theå hieän taïi Quyeát ñònh soá 115-CT ngaøy 02/05/1986 cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng veà phaân caáp xeùt duyeät ñoà aùn thieát keá quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò.

SË 82 . 2016

25

Sau naêm 1993, Coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc ñoåi môùi treân cô sôû phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN, neân noäi dung vaø phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò coù nhieàu thay ñoåi, nhö taùc giaû cuûa baøi tham luaän naøy ñaõ traû lôøi phoûng vaán “Thôøi baùo Kinh teá” soá 89 ngaøy 06/11/1999 nhö sau: “Coâng taùc quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò ñaõ coù nhöõng ñoåi môùi, böôùc ñaàu coù taùc duïng thieát thöïc, taêng cöôøng quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò, tröïc tieáp phuïc vuï ñôøi soáng nhaân daân vaø toaøn boä xaõ hoäi. Vieäc caûi taïo xaây döïng ñoâ thò tröôùc ñaây chuû yeáu baèng nguoàn voán Nhaø nöôùc caáp phaùt theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, nay coù söï tham gia cuûa nhieàu nguoàn voán, ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc chöông trình vaø döï aùn ñaàu tö, coù muïc tieâu roõ raøng ñaõ laøm thay ñoåi ñòa vò vaø chöùc naêng cuûa quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò.

Trình töï, thuû tuïc laäp quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò tröôùc ñaây raát phieàn haø, goàm 05 loaïi ñoà aùn laø: Luaän chöùng kinh Töø - kyõ thuaät (TEO), toång maët baèng, quy hoaïch xaây döïng ñôït ñaàu, quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/1000 1/2000 vaø ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng tyû leä 1/500, nay ñaõ caûi tieán coøn laïi hai loaïi ñoà aùn laø: Quy hoaïch chung (laäp cho phaïm vi toaøn boä laõnh thoå ñoâ thò, goàm ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò 15-20 naêm vaø maët baèng söû duïng ñaát ñai 5-10 naêm) vaø quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/5000; 1/2000 vaø 1/500. Caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò tröôùc khi ñöôïc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn pheâ duyeät ñaõ ñöôïc laáy yù kieán cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân coù lieân quan vaø phaûi ñöôïc hoäi ñoàng nhaân daân, tænh uûy thoâng qua vieäc laäp, xeùt duyeät quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò böôùc ñaàu ñaõ coù taùc duïng thieát thöïc.

Trong nhöõng naêm tôùi ñaây, yeâu caàu chaát löôïng quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò caøng cao. Do ñoù, noäi dung vaø phöông phaùp laäp quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò phaûi ñöôïc tieáp tuïc ñoåi môùi. Cuøng vôùi söï thieát laäp vaø hoaøn thieän cô cheá thò tröôøng, quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò khoâng chæ laø caùc baûn veõ toát, tieän cho vieäc xaây döïng maø coøn phaûi coù chöùc naêng ñieàu tieát, chæ ñaïo, phoái hôïp caùc moái quan heä giöõa caùc chuû ñaàu tö thuoäc nhieàu thaønh phaàn kinh teá ñeå xaây döïng ñoâ thò. Quan troïng hôn nöõa laø quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò phaûi khaéc phuïc nhöõng yeáu ñieåm cuûa thò tröôøng, ñoù laø vieäc baûo veä caûnh quan moâi tröôøng, giöõ gìn caùc di saûn vaên hoùa lòch söû, duy trì baûo toàn quyõ ñaát noâng nghieäp, phaùt trieån coâng trình phuïc vuï lôïi ích coâng coäng cuûa xaõ hoäi, ñaûm baûo an ninh, quoác phoøng, an toaøn xaõ hoäi.

Vôùi nhöõng nguyeân taéc treân, trình töï, noäi dung vaø phöông phaùp laäp, xeùt duyeät quy hoaïch caàn ñöôïc nghieân cöùu boå sung, söûa ñoåi, ñaëc bieät caàn laøm roõ hôn caùc khía caïnh veà kieán truùc ñoâ thò, kinh teá, baûo veä moâi tröôøng, tính khaû thi, yeáu toá tham gia cuûa coäng ñoàng, thöïc hieän phöông chaâm phaùt trieån ñoâ thò laø söï nghieäp do daân, vì daân, Nhaø nöôùc giöõ vai troø laø ngöôøi quaûn lyù vaø ñieàu tieát thoâng qua bieän phaùp taïo ñieàu kieän vaø kieåm soaùt, ñeå ñoâ thò phaùt trieån theo quy hoaïch vaø phaùp luaät.” (Trích Phoûng vaán Thôøi baùo Kinh teá soá 89 ngaøy 06/11/1999 do Ñaøm Haûi Vaân thöïc hieän).

2) Phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc Ngaân haøng theá giôùi (WB)vaø Toå chöùc JICA cuûa Nhaät Baûn ñaõ taøi trôï cho Vieät Nam laäp CDS cho moät soá ñoâ thò nhö sau: Q Töø naêm 2000-2010, laäp CDS cho 06 ñoâ thò: Thaønh phoá Haï Long, thaønh phoá Haûi Phoøng, thaønh phoá Nam Ñònh, thaønh phoá Ñoàng Hôùi, thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø thaønh phoá Caàn Thô baèng voán cuûa WB. Q Naêm 2012-2014, JICA taøi trôï laäp CDS cho thaønh phoá Haûi Döông.

26

SË 82 . 2016

Q Naêm

2010-2016, toå chöùc Habitat taøi trôï laäp CDS cho hai thaønh phoá Tam Kyø vaø Quy Nhôn.

Tuy nhieân, CDS ôû Vieät Nam vaãn chæ laø phöông phaùp thí ñieåm vaø thöïc teá chöa phaùt huy ñöôïc taùc duïng.

3) Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò coù söï tham gia cuûa daân cö Phöông phaùp naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh aùp duïng taïi Ñieàu 20, 21, Muïc 2 Laáy yù kieán veà quy hoaïch ñoâ thò taïi Luaät Quy hoaïch ñoâ thò soá 30/2009/ QH12. Tuy nhieân ñeán nay, Boä Xaây döïng vaãn chöa coù höôùng daãn cuï theå, neân vieäc phaùt huy taùc duïng cuûa phöông phaùp naøy coøn nhieàu haïn cheá.

4) Phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò thoâng tin Vieäc coâng khai minh baïch veà ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc duyeät ñaõ ñöôïc coi troïng trong thôøi kyø Ñoåi môùi. Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009 quy ñònh vieäc coâng boá, coâng khai quy hoaïch ñoâ thò, cung caáp thoâng tin veà quy hoaïch ñoâ thò thoâng qua caùc bieän phaùp toå chöùc coâng boá, caáp chöùng chæ Quy hoaïch, caém moác giôùi ngoaøi thöïc ñòa theo quy hoaïch ñoâ thò taïi caùc ñieàu 53, 54, 55, 56 vaø 57, Muïc 1, chöông V cuûa Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009. Tuy nhieân, taïi nhieàu ñòa phöông khi thöïc hieän caùc quy ñònh naøy coøn naëng veà hình thöùc, khoâng ñuùng thôøi gian vaø do khoâng coù kinh phí.

5) Caùc phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò phaùt trieån Töø naêm 1990, ôû Vieät Nam ñaõ raát quan taâm ñeán vieäc ñaàu tö xaây döïng theo quy hoaïch ñoâ thò baèng döï aùn döôùi caùc hình thöùc: Khu coâng nghieäp, Khu ñoâ thò taäp trung, caùc hình thöùc döï aùn BOT, BT, PPP… neân ñaõ thu huùt ñöôïc nhieàu voán ñaàu tö, vôùi keát quaû laø voán NSNN ñaàu tö xaây döïng chæ coøn chieám 15-20% toång soá voán ñaàu tö coù theå thu huùt ñöôïc ñeå caûi taïo vaø xaây döïng ñoâ thò. Ngoaøi ra, vieäc khuyeán khích tö nhaân ñaàu tö xaây döïng nhaø ôû rieâng leû thoâng qua caùc bieän phaùp caáp Giaáy pheùp xaây döïng vaø Giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát vaø quyeàn sôû höõu nhaø ñaõ phaùt huy ñöôïc taùc duïng treân cô sôû caùc Nghò ñònh soá 60/NÑ-CP vaø Nghò ñònh soá 61/NÑ-CP cuûa Chính phuû.

1.5. Ñaùnh giaù caùc heä luïy do taùc ñoäng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñeán phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam Baùo caùo “Quy hoaïch ñoâ thò cuûa Vieät Nam giai ñoaïn 2010-2015” cuûa taùc giaû tham luaän naøy ñaõ xaùc ñònh caùc heä luïy do taùc ñoäng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñeán chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò goàm 09 ñieåm, trong ñoù ñaëc bieät nhaán maïnh nhöõng haïn cheá veà söû duïng caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch; nhaän thöùc sai leäch veà neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; nhöõng baát caäp veà theå cheá laäp quy hoaïch; söï yeáu keùm veà naêng löïc cuûa cô quan tö vaán, chuû ñaàu tö vaø cô quan thaåm ñònh; ngoaøi ra, laø söï tham gia cuûa toå chöùc, daân cö, doanh nghieäp trong quaù trình laäp quy hoaïch ñoâ thò [4].

Töø nhöõng haïn cheá, yeáu keùm treân, Baùo caùo ñaõ chæ ra 05 xu höôùng chính coù taùc ñoäng gaây heä luïy ñeán chaát löôïng caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam goàm: 1) Xu höôùng “Kyù trò duy lyù” Xu höôùng naøy ñaõ coi troïng vieäc söû duïng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò caáu truùc, vôùi quan nieäm quy hoaïch ñoâ thò laø moät boä moân khoa hoïc, kyõ thuaät vaø ngheä thuaät neân chæ coù caùc KTS, KS quy hoaïch môùi coù theå laøm ñöôïc caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò, do ñoù ñaõ coi nheï söï tham gia phoái hôïp caùc beân lieân quan.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Heä quaû laø caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc duyeät chæ laø nhöõng saûn phaåm kyõ thuaät duy yù chí, bieán ñoâ thò thaønh “Caùc coã maùy ñeå ôû”. Tuy nhieân, neáu söû duïng toát phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò caáu truùc thì môùi coù theå khaéc phuïc ñöôïc yeáu keùm naøy.

2) Xu höôùng coi troïng quyeàn löïc Nhaø nöôùc Moät soá laõnh ñaïo cho raèng: “Quy hoaïch ñoâ thò laø yù chí cuûa laõnh ñaïo”.

Nhaän thöùc naøy daãn ñeán heä luïy taïo ra caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò hoaønh traùng, phaùp lyù, phaù vôõ caûnh quan, duy yù chí, daãm ñaïp leân caùc nguyeân taéc “Khaùch quan, khoa hoïc” vaø quay löng laïi vôùi quy luaät thò tröôøng. Moät soá ví duï nhö: Khu kinh teá Nhôn Hoäi; Quy hoaïch thaønh phoá Haï Long, Nha Trang; Khu coâng nghieäp Formosa Vuõng AÙng, Haø Tónh; khu khai thaùc Boâxit Taây Nguyeân; quy hoaïch chung thuû ñoâ Haø Noäi… laø nhöõng minh chöùng cho quan ñieåm “Quyeàn löïc Nhaø nöôùc laø voâ bieân”.

3) Xu höôùng “Thöông maïi hoùa” quy hoaïch ñoâ thò Trong neàn kinh teá thò tröôøng, lôïi nhuaän ñöôïc coi laø muïc tieâu toái thöôïng, maø caùc doanh nghieäp phaûi ñaït ñöôïc baèng moïi bieän phaùp coù theå. Ñieàu naøy khoâng sai? Caùi ñaùng noùi ôû ñaây laø, moät soá laõnh ñaïo nhaø nöôùc ñaõ khoâng bieát ñieàu hoøa toát caùc lôïi ích nhaø nöôùc, doanh nghieäp vaø ngöôøi daân, maø laïi nhaán maïnh, coâng khai hoùa nguyeân taéc “Quy hoaïch laø nguyeän voïng cuûa nhaø ñaàu tö, coøn tö vaán chæ laø ngöôøi theå hieän”, daãn ñeán vieäc hôïp thöùc hôn 800 döï aùn trong Quy hoaïch chung thuû ñoâ Haø Noäi, ñaëc bieät söï cho pheùp vöôït quy ñònh cuûa nhieàu laõnh ñaïo tænh, thaønh phoá trong vieäc ñieàu chænh quy hoaïch ñoâ thò, bieán ñaát coâng thaønh ñaát tö; trieån khai caùc döï aùn vaø quaûn lyù traät töï xaây döïng ñoâ thò, laøm cho caùc ñoâ thò trôû thaønh “oám yeáu”, do söï “chieàu chuoäng” quaù möùc ñoái vôùi caùc nguyeän voïng khoâng chính ñaùng cuûa chuû ñaàu tö, gaây böùc xuùc ñoái vôùi dö luaän xaõ hoäi.

4) Xu höôùng “Thoûa hieäp” trong quy hoaïch ñoâ thò Vì muoán coù vieäc laøm neân nhieàu ñôn vò, caù nhaân tö vaán ñaõ trôû thaønh nhöõng ngöôøi coá gaéng “Goït chaân cho vöøa giaày” chæ laøm chöùc naêng theå hieän cho vöøa “yù chí cuûa laõnh ñaïo vaø nguyeän voïng cuûa chuû ñaàu tö” trong vieäc nghieân cöùu laäp quy hoaïch ñoâ thò laøm toån haïi ñeán lôïi ích cuûa quoác gia, coäng ñoàng, daân cö, ñaëc bieät daãn ñeán vieäc öu tieân “caùc giaù trò töông lai” cuûa quy hoaïch ñoâ thò.

5) Xu höôùng tieáp caän “Tö töôûng phaùt trieån beàn vöõng” trong quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng Ñaây laø xu höôùng raát ñaùng khích leä, ngaøy caøng ñöôïc Nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc quan taâm vaø höôùng ñeán nhaèm caäp nhaät vôùi tö töôûng caáp tieán cuûa thôøi ñaïi. Ñeå coù theå phaùt trieån roäng raõi xu höôùng tieán boä naøy, ngoaøi caùc bieän phaùp naâng cao nhaän thöùc, caûi caùch theå cheá quy hoaïch, söï caàn thieát phaûi ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò theo “Moâ hình tieáp caän ña chieàu” nhaèm keát noái, caân ñoái haøi hoøa caùc lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, chuû ñaàu tö, coäng ñoàng daân cö vaø caùc nhaø tö vaán trong maët baèng chung cuûa moät “Nhaø nöôùc phaùp quyeàn laáy daân laøm chuû” [4].

III. Ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng ôû Vieät Nam döïa treân “Moâ hình tieáp caän ña chieàu” 3.1. Taïi sao phaûi höôùng tôùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng döïa treân “Moâ hình tieáp caän ña chieàu”? yù töôûng hình thaønh moâ hình naøy ñöôïc döïa treân keát quaû phaân tích ñaùnh giaù quaù trình ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò treân theá giôùi noùi chung vaø ôû Vieät Nam noùi rieâng.

Ngoaøi ra, moâ hình naøy coøn xuaát phaùt töø 05 ñaëc ñieåm cuûa quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi, goàm: 1.) Ñaëc ñieåm thöù nhaát: Quy hoaïch ñoâ thò laø yù chí, nguyeän voïng vaø lôïi ích chính ñaùng cuûa nhieàu beân lieân quan.

Trong neàn kinh teá thò tröôøng, nhaø nöôùc ñaõ söû duïng quy hoaïch nhö laø moät coâng cuï caân ñoái vaø ñieàu tieát vó moâ vaø laø cô sôû phaùp lyù phuïc vuï cho söï phaùt trieån vaø kieåm soaùt söï phaùt trieån ñoâ thò. Doanh nghieäp thoâng qua quy hoaïch ñeå tìm cô hoäi ñaàu tö. Caùc coäng ñoàng vaø daân cö vöøa laø nhaø ñaàu tö vöøa laø ngöôøi ñöôïc höôûng lôïi töø caùc tieän ích coâng coäng, moâi tröôøng soáng an taâm, an toaøn nhôø vaøo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñoâ thò.

Caùc ñôn vò tö vaán, chuyeân gia quy hoaïch ñöôïc tham gia nghieân cöùu, saùng taïo vôùi mong muoán goùp phaàn taïo ra moâ hình ñoâ thò laønh maïnh, mang laïi lôi ích cho nhaø nöôùc, doanh nghieäp vaø daân cö.

2) Ñaëc ñieåm thöù hai: Quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi phaûi laáy Tö töôûng phaùt trieån beàn vöõng laøm neàn taûng.

Tö töôûng veà phaùt trieån ñaõ ñöôïc uûy Ban Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån cuûa Ngaân haøng theá giôùi ñeà xuaát naêm 1987 trong ñònh nghóa: “Phaùt trieån beàn vöõng laø söï phaùt trieån phaûi thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi, khoâng chæ trong giai ñoaïn hieän taïi maø coøn caû trong töông lai, phaûi ñaùp öùng caû yeâu caàu kinh teá laãn baûo veä moâi tröôøng”.

Naêm 1991, Ngaân haønh chaâu AÙ (ADB) ñaõ nhaán maïnh noäi haøm cuûa phaùt trieån beàn vöõng raát roäng, bao goàm caû söï phaùt trieån beàn vöõng veà chính trò, kinh teá, xaõ hoäi, caùc loaïi kyõ thuaät, thaäm chí caû vaên hoùa vaø myõ hoïc.

Toùm laïi, phaùt trieån beàn vöõng ñöôïc döïa treân ba truï coät chính, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu veà phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Tö töôûng treân laø neàn taûng cho söï ra ñôøi caùc phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng.

3) Ñaëc ñieåm thöù ba: Quy hoaïch ñoâ thò laø moät quaù trình.

Ngaøy nay, quy hoaïch ñoâ thò khoâng coøn chæ laø 1 ñoà aùn bao goàm caùc baûn veõ vaø thuyeát minh. Quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi laø moät quaù trình keát noái caùc khaâu: Nghieân cöùu chieán löôïc (CDS); Thieát keá quy hoaïch (MP) vaø Quaûn lyù thöïc hieän quy hoaïch (AP). Ñaëc ñieåm naøy laø tieàn ñeà ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ôû Vieät Nam. 4) Ñaëc ñieåm thöù tö: Theå cheá nhaø nöôùc phaùp quyeàn, trong ñoù phaùp luaät laø toái thöôïng.

Hieán phaùp nöôùc CHXHCN Vieät Nam naêm 2013 quy ñònh: “Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN cuûa Nhaân daân, do Nhaân daân, vì Nhaân daân”.

Nhaân daân laøm chuû; taát caû quyeàn löïc thuoäc veà Nhaân daân maø neàn taûng laø lieân minh giöõa giai caáp noâng daân vaø ñoäi nguõ trí thöùc; Quyeàn löïc nhaø nöôùc laø thoáng nhaát coù söï phaân coâng, phoái hôïp giöõa caùc cô quan nhaø nöôùc trong vieäc thöïc hieän caùc quyeàn laäp phaùp, hieán phaùp vaø tö phaùp”.

Do ñoù, quy hoaïch ñoâ thò phaûi theå hieän ñöôïc tính phaùp quyeàn cuûa Nhaø nöôùc XHCN [2].

5) Ñaëc ñieåm thöù naêm: Vai troø xaõ hoäi daân söï vaø quyeàn con ngöôøi ñöôïc toân troïng.

Q Ñieàu 25, Hieán phaùp CHXHCN Vieät Nam naêm 2013 quy ñònh “Coâng daân Vieät Nam coù quyeàn töï do ngoân luaän, töï do baùo chí, tieáp caän thoâng tin, hoäi hoïp, laäp hoäi, bieåu tình. Vieäc thöïc hieän caùc quyeàn naøy do phaùp luaät quy ñònh”.

Q Ñieàu 28 cuûa Hieán phaùp 2013 cuõng khaúng ñònh: “Coâng daân coù quyeàn tham gia quaûn lyù nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi, tham gia thaûo luaän vaø kieán nghò

SË 82 . 2016

27

vôùi cô quan nhaø nöôùc veà caùc vaán ñeà cô sôû, ñòa phöông vaø caû nöôùc; Nhaø nöôùc taïo ñieàu kieän ñeå coâng daân tham gia quaûn lyù nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi; coâng khai, minh baïch trong vieäc tieáp nhaän, phaûn hoài yù kieán, kieán nghò cuûa coâng daân” [2].

Quy ñònh naøy laø tieàn ñeà ñeå thieát laäp phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø daân cö.

3.2. Caùc phöông phaùp tieáp caän trong quaù trình laäp quy hoaïch ñoâ thò theo “Moâ hình tieáp caän ña chieàu”. Ñaëc tröng lôùn nhaát cuûa quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi laø tính ña daïng, ña chieàu. Do ñoù, vieäc aùp duïng töøng phöông phaùp rieâng leû ñeå laäp quy hoaïch ñoâ thò nhö tröôùc ñaây seõ khoâng phaùt huy ñöôïc taùc duïng. Jean& Paul Lacaze ñeà xuaát hai phöông phaùp tieáp caän laøm cô sôû löïa choïn, söû duïng caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi: Q Moät laø, Giai ñoaïn nghieân cöùu ñaët vaán ñeà, döïa treân phöông phaùp tieáp caän duy lyù. Giai ñoaïn naøy ñoøi hoûi vieäc toång hôïp caùc döõ lieäu moät caùch khaùch quan, caàn thieát cho vieäc ñaët vaán ñeà moät caùch khoa hoïc vaø chuaån xaùc. Do ñoù, coâng vieäc naøy ñoøi hoûi söï tham gia cuûa caùc chuyeân gia quy hoaïch chuyeân saâu.

Q Hai laø, Giai ñoaïn xaây döïng chieán löôïc haønh ñoäng, döïa treân phöông phaùp tieáp caän toång hôïp.Giai ñoaïn naøy ñoøi hoûi caùc nhaø chöùc traùch vaøo cuoäc vaø ñaët vaán ñeà veà phöông thöùc vaø tieâu chí choïn quyeát ñònh quy hoaïch ñoâ thò phuø hôïp, mang tính khaû thi vaø hieäu quaû [1].

Tuy nhieân, caùc taùc giaû treân ñaõ khoâng quan taâm ñeán Giai ñoaïn quaù ñoä, trong ñoù, vai troø cuûa xaõ hoäi daân söï trong vieäc tham gia caùc quyeát ñònh quy hoaïch ñoâ thò laø heát söùc quan troïng. Söï tham gia naøy phaûi xuyeân suoát quaù trình töø giai ñoaïn ñaët vaán ñeà ñeán giai ñoaïn xaây döïng chieán löôïc haønh ñoäng (Hình 1).

Hình 1. Moâ hình laäp quy hoaïch ñoâ thò coù söï phoái hôïp caùc beân lieân quan

28

SË 82 . 2016

Xuaát phaùt töø phaân tích treân coù theå ruùt ra 05 phöông phaùp tieáp caän trong quaù trình laäp quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi nhö sau: 1) Tieáp caän duy lyù Laø phöông phaùp tieáp caän mang tính khoa hoïc vaø tính khaùch quan.

Khi cho raèng quy hoaïch ñoâ thò laø moät khoa hoïc, thì quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc goïi laø Quy hoaïch hôïp lyù (Rational Planning), ñöôïc laäp döïa treân caùc taøi lieäu, soá lieäu chuaån xaùc, caùc phaân tích chuaån ñoaùn vaø döï baùo phaûi toân troïng tính khaùch quan vaø coù cô sôû khoa hoïc, laøm nhieäm vuï “Nghieân cöùu ñaët vaán ñeà”.

2) Tieáp caän thöông löôïng Khi quy hoaïch phaûi ñieàu hoøa, caân ñoái haøi hoøa caùc moái quan heä vaø lôïi ích cuûa caùc beân. Khi ñoù quy hoaïch trôû thaønh muïc tieâu chung, coù vai troø hoøa hôïp, troïng taøi vaø ñaøm phaùn. Luùc ñoù ñöôïc goïi laø quy hoaïch ñoâ thò coù söï thöông löôïng (Negotication).

3) Tieáp caän tham gia Khi quy hoaïch coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân, phaûn aùnh nguyeän voïng cuûa caù nhaân vaø coäng ñoàng thì luùc ñoù quy hoaïch mang tính tham döï (Participation) hoaëc quy hoaïch ñeà xuaát (Advocacy planning).

4) Tieáp caän toång hôïp - duy lyù Sau nhöõng naêm 60, nhieàu nhaø nghieân cöùu quy hoaïch ñaõ coi troïng quy hoaïch mang lyù tính, laø quy hoaïch mang tính khoa hoïc vaø toång hôïp (Rational comprehansive planning).

5) Tieáp phaùt trieån beàn vöõng Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vieäc laäp quy hoaïch ñoâ thò caùc nöôùc ñeàu döïa treân Tö töôûng phaùt trieån beàn vöõng. Tröôøng hôïp naøy ñöôïc goïi laø quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng (Sustainable urban planning) [5,6].

3.3. Kieán nghò ñoåi môùi phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng ôû Vieät Nam döïa treân “Moâ hình tieáp caän ña chieàu” Moâ hình tieáp caän ña chieàu trong laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn tôùi ñöôïc döïa treân 04 ñeà xuaát, kieán nghò goàm: (i) Ñoåi môùi heä thoáng caùc quy hoaïch ñoâ thò; (ii) Ñoåi môùi quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng; (iii) Xaây döïng boä tieâu chí vaø chæ soá ñaùnh giaù chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò; (iv) Kieán nghò aùp duïng caùc phöông phaùp, kyõ thuaät vaø coâng cuï trong quaù trình laäp quy hoaïch ñoâ thò.

3.3.1. Ñoåi môùi heä thoáng quy hoaïch ñoâ thò 1) Caùc ñoái töôïng laäp quy hoaïch ñoâ thò: Q Caùc ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, loaïi 1, loaïi 2, loaïi 3, loaïi 4, loaïi 5 ñöôïc xaùc ñònh theo Nghò quyeát cuûa UBTV Quoác hoäi veà phaân loaïi ñoâ thò; Q Caùc ñoâ thò môùi; Q Caùc khu chöùc naêng ñaëc thuø; Q Caùc huyeän vaø caùc vuøng chuyeân moân coù quy moâ töông ñöông.

2) Heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò: Q Quy hoaïch chung: Tyû leä 1/5000 - 1/50000, thôøi haïn töø 15- 25 naêm, taàm nhìn ñeán naêm 50 naêm, laäp cho caùc ñoâ thò, ñoâ thò môùi, caùc khu chöùc naêng ñaëc thuø vaø vuøng caáp huyeän; Q Quy hoaïch phaân khu chính laø quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/1000- 1/2000 ñöôïc laäp cho caùc khu vöïc trong thaønh phoá, ñoâ thò môùi coù quy moâ töø loaïi III trôû leân; Q Quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/500 chính laø thieát keá xaây döïng, chuû yeáu laäp cho khu ñoâ thò phaùt trieån theo döï aùn vaø caùc khu baûo toàn, chænh trang hoaëc caûi taïo coù yeâu caàu ñaàu tö xaây döïng taäp trung theo quyeát ñònh cuûa chính quyeàn ñòa phöông.

3.3.2. Ñoåi môùi, hoaøn thieän quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng 1) Trình töï laäp quy hoaïch ñoâ thò Trình töï laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng goàm 06 giai ñoaïn sau: Q Giai ñoaïn chuaån bò.

Q Giai ñoaïn nghieân cöùu xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng (CDS).

Q Giai ñoaïn thieát keá quy hoaïch vaø laäp baùo caùo DMC. Q Giai ñoaïn laáy yù kieán veà quy hoaïch.

Q Giai ñoaïn thaåm ñònh, pheâ duyeät, theå cheá hoùa vaø coâng khai quy hoaïch.

Q Giai ñoaïn giaùm saùt, thöïc hieän vaø ñieàu chænh quy hoaïch.

2) Noäi dung vaø caùc nhieäm vuï chuû yeáu cuûa caùc giai ñoaïn laäp quy hoaïch ñoâ thò a) Giai ñoaïn I: Chuaån bò vaø xaây döïng döõ lieäu.

Q Choïn tö vaán; Q Laäp ñeà cöông nhieäm vuï quy hoaïch vaø döï toaùn chi phí; Q Pheâ duyeät ñeà cöông nhieäm vuï quy hoaïch; Q Xaây döïng döõ lieäu. b) Giai ñoaïn II: Nghieân cöùu, xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng.

Q Xöû lyù caùc döõ lieäu; Q Phaân tích, chaån ñoaùn; Q Ñaùnh giaù toång hôïp ñaát ñai, nguoàn löïc; Q Xaùc ñònh muïc tieâu vaø döï baùo trieån voïng phaùt trieån ñoâ thò töông lai;

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Q Laäp

baùo caùo CDS (ñoái vôùi quy hoaïch chung ñoâ thò töø loaïi III trôû leân) hoaëc Baùo caùo yù töôûng quy hoaïch (Concept plan). c) Giai ñoaïn III: Thieát keá quy hoaïch.

Q Thieát laäp caáu truùc ñoâ thò; Q Phaân khu chöùc naêng;

Q Toång maët baèng söû duïng ñaát; Q Thieát keá ñoâ thò;

Q Cô sôû haï taàng xaõ hoäi;

Q Cô sôû haï taàng kyõ thuaät; Q Laäp baùo caùo DMC;

Q Toå chöùc thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò.

d) Giai ñoaïn IV: Laáy yù kieán vaø tham vaán.

Q Laáy yù kieán veà CDS hoaëc yù töôûng quy hoaïch ñoâ thò; Q Laáy yù kieán veà thieát keá quy hoaïch; Q Giaûi trình, tieáp thu vaø hoaøn chænh quy hoaïch ñoâ thò.

3.3.3. Xaây döïng boä tieâu chí vaø caùc chæ soá ñaùnh giaù chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa kieán nghò naøy goàm: 1. Xaùc ñònh caùc yeâu caàu cuûa QHÑT beàn vöõng.

2. Xaây döïng boä tieâu chí veà chaát löôïng QHÑT. 3. Xaây döïng boä chæ soá cuï theå hoùa caùc tieâu chí veà chaát löôïng quy hoaïch.

4. Xaây döïng Thoâng tö veà ñaùnh giaù chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò ñaõ aùp duïng caùc tieâu chí vaø boä chæ soá ñaùnh giaù chaát löôïng quy hoaïch ñoái vôùi: (i) Ñôn vò tö vaán; (ii) Chuû ñaàu tö ñoái chieáu, nghieäm thu, thanh quyeát toaùn; (iii) Toå chöùc laáy yù kieán vaø tham vaán; (iv) Thaåm ñònh, pheâ duyeät; (v) Giaùm saùt thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò.

3.3.4. Kieán nghò, aùp duïng caùc phöông phaùp, kyõ thuaät vaø coâng cuï trong laäp quy hoaïch ñoâ thò.

Baûng 1. Heä thoáng caùc phöông phaùp laäp quy hoaïch ñoâ thò

e) Giai ñoaïn V: Thaåm ñònh, pheâ duyeät, thieát laäp theå cheá vaø coâng khai quy hoaïch ñoâ thò.

Q Thaåm ñònh, trình duyeät; Q Xem xeùt pheâ duyeät quy hoaïch; Q Ban haønh Quy ñònh quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò; Q Coâng boá, coâng khai, cung caáp thoâng tin veà quy hoaïch. a) Giai ñoaïn VI: Giaùm saùt vieäc quaûn lyù, thöïc hieän

Q Quaûn lyù phaùt trieån, caûi taïo vaø xaây döïng theo quy hoaïch;

Q Trieån khai caùc quy hoaïch, keá hoaïch, chöông trình vaø caùc döï aùn ñaàu tö; Q Ñieàu chænh quy hoaïch ñoâ thò (Hình 2).

Haø Noäi, 03/08/2016

Hình 2. Quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng döïa treân moâ hình tieáp caän ña chieàu kieán nghò aùp duïng ôû Vieät Nam

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Jean &Paul Lacaze, Caùc phöông phaùp Quy hoaïch ñoâ thò, NXB Theá giôùi, Haø Noäi -1996.

2. Quoác hoäi, Hieán phaùp naêm 2013.

3. Quoác hoäi, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009.

4. Traàn Troïng Hanh, Baùo caùo Quy hoaïch ñoâ thò Vieät Nam giai ñoaïn 2010 - 2015, Hoäi KTS Vieät Nam. 5. Echebarria Migurel, Planificacion urbana sostenible, Tröôøng Ñaïi hoïc quoác gia Vasco.

6. Traàn Troïng Hanh, Moâ hình ñoâ thò töông lai cuûa Vieät Nam, Tap chí Kieán truùc Vieät Nam soá 9/2014.

SË 82 . 2016

29

DIEÃN ÑAØN

MËi quan h÷

GIÖÕA COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN ÑOÂ THÒ PGS.TS PHAÏM HUØNG CÖÔØNG Ñaïi hoïc Xaây döïng

Thôøi gian qua chuùng ta ñaõ quaù taäp trung vaø kyø voïng vaøo coâng vieäc laäp caùc ñoà aùn Quy hoaïch, coù phaàn chöa chuù troïng thích ñaùng ñeán caùc coâng cuï ñeå quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Thöïc teá cho thaáy ñoà aùn Quy hoaïch môùi chæ ñöa ra ñöôïc muïc tieâu, noäi dung, keá hoaïch mong muoán, döï kieán thöïc hieän, coøn coù thöïc hieän ñöôïc hay khoâng laïi do Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò nhö caùc chính saùch phaùt trieån ñoâ thò, giaûi phaùp huy ñoäng nguoàn löïc quyeát ñònh. Ñoàng thôøi Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò cuõng ñònh höôùng cho caùc giaûi phaùp Quy hoaïch trong caùc ñoà aùn ôû moïi caáp ñoä. Nhieàu ñoà aùn quy hoaïch khoâng khaû thi bôûi ñi leäch hoaëc khoâng coù caùc ñònh höôùng phaùt trieån roõ reät.

30

SË 82 . 2016

Moät soá haïn cheá cuûa coâng taùc quy hoaïch lieân quan tôùi phaùt trieån ñoâ thò Phaïm vi baøi vieát khoâng coù khaû naêng moâ taû toaøn dieän böùc tranh hieän traïng vaø coâng taùc quy hoaïch. Moät soá nhaän ñònh döôùi ñaây neáu moät soá haïn cheá cuûa coâng taùc quy hoaïch hieän nay ñeå thaáy roõ söï caàn thieát phaûi thieát laäp moái lieân keát giöõa chuùng vôùi coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò.

1. Caùc ñoà aùn quy hoaïch chung, vuøng gaàn ñaây lieân tuïc ñöôïc ñieàu chænh, laäp môùi do söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Haàu heát caùc ñoà aùn quy hoaïch chung môùi ñöôïc ñieàu chænh laïi trong voøng 10 naêm trôû laïi, gaén vôùi vieäc naâng caáp ñoâ thò. Coâng vieäc xaây döïng môùi ñöôïc thöïc hieän neân khoù ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû cuûa coâng taùc quy hoaïch.

Tuy nhieân coù theå thaáy caùc ñònh höôùng phaùt trieån trong caùc ñoà aùn quy hoaïch chung naøy ñaõ coù söï thay ñoåi khaù nhieàu caû veà quy moâ, caáu truùc so vôùi giai ñoaïn tröôùc. Ñoàng thôøi ngay trong quùa trình laäp vaø sau pheâ duyeät

khoaûng 5 naêm, nhieàu haïn cheá ñaõ laïi boäc loä vaø lieân tuïc phaûi ñieàu chænh trong quùa trình laäp ñoà aùn quy hoaïch phaân khu hoaëc chi tieát .

Söï ñieàu chænh trong caùc ñoà aùn quy hoaïch chung chuû yeáu naèm ôû söï ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi caùc nhu caàu phaùt trieån, caùc döï aùn ñaàu tö lôùn (caùc nhaân toá taïo thò). Nhieàu söï ñieàu chænh laøm thay ñoåi hoaøn toaøn caáu truùc ñoâ thò, tuy nhieân khoâng phaûi taát caû caùc yeáu toá khaùc ñeàu ñöôïc ñieàu chænh töông ñoàng, daãn ñeán nhöõng heä luïy veà söï maâu thuaãn, choàng cheùo trong baûn thaân ñoà aùn quy hoaïch vaø trong quùa trình thöïc hieän.

Caùc muïc tieâu ñaàu tö taïo söï phaùt trieån cho ñoâ thò khoâng ñöôïc nhìn nhaän treân goùc ñoä vuøng daãn ñeán nhöõng söï caïnh tranh trong quaù trình thöïc hieän, hoaëc söï ñaàu tö mang tính ñaàu cô ñaát nhö söï phaùt trieån caùc khu du lòch, nghæ döôõng ôû caùc ñoâ thò ven bieån, ñoâ thò du lòch trong tình traïng ñaàu tö dang dôû, caùc khu vöïc caûnh quan bò baêm naùt (Ñaø Laït, Phuù Yeân). Quy hoaïch chung ñieàu chænh “chieàu” theo yù ñoà cuûa caùc nhaø ñaàu tö lôùn ñaõ trôû neân

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

khaù phoå bieán vaø khoâng ít caùc tröôøng hôïp xung ñoät vôùi caùc ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng.

coâng taùc quy hoaïch cuõng raát ñöôïc chaäm trieån khai hoaëc coù laäp nhöng khoâng ñöôïc thöïc hieän.

2. Trong caùc quy ñònh quaûn lyù veà laäp ñoà aùn quy hoaïch, hieän ñaõ phaân theo caùc daïng nhö Quy hoaïch phaùt trieån khu ñoâ thò môùi, Quy hoaïch caûi taïo, Quy hoaïch chænh trang ñoâ thò, Quy hoaïch caùc khu vöïc ñaëc thuø… Tuy nhieân caùc noäi dung cuûa ñoà aùn quy hoaïch ñöôïc quy ñònh cuï theå vaãn theo caáp ñoä hôn laø theo tính chaát cuûa khu vöïc ñoâ thò. Chöa taïo ra söï gaén keát giöõa coâng taùc quy hoaïch vôùi quaù trình phaùt trieån.

Coù theå thaáy roõ soá löôïng caùc quy ñònh phaùt trieån cho caùc khu vöïc caûi taïo chung cö cuõ, caûi taïo truïc ñöôøng, caûi taïo caùc laøng xaõ ñoâ thò hoùa, quy hoaïch khu vöïc baûo toàn laø raát ít, khoâng ñaày ñuû so vôùi heä thoáng caùc vaên baûn veà quaûn lyù phaùt trieån caùc khu ñoâ thò môùi, khu coâng nghieäp taäp trung, du lòch nghæ döôõng, haï taàng khung.

Ví duï cuõng laø quy hoaïch caûi taïo nhöng quy hoaïch caûi taïo khu chung cö cuõ vaø caûi taïo khu daân cö laøng xaõ cuõ noäi ñoâ laø khaùc bieät veà tính chaát phaùt trieån, ñònh höôùng huy ñoäng nguoàn löïc, caùch thöùc thöïc thi caûi taïo. Tuy nhieân trong caùc quy ñònh cuûa noäi dung ñoà aùn quy hoaïch thieân veà quy ñònh loaïi baûn veõ, phaàn noäi dung khaù gioáng nhau. Ñieàu naøy daãn ñeán chaát löôïng caùc ñoà aùn chöa cao, thieáu tính khaû thi.

3. Thieát keá ñoâ thò ôû Vieät Nam phaùt trieån raát chaäm chaïp, söï loän xoän trong kieán truùc ñoâ thò khaù phoå bieán, caùc khu ñoâ thò xaây döïng môùi thieáu baûn saéc, caùc quaûng tröôøng xaây döïng hình thöùc, thieáu caùc khoâng gian coâng coäng, caùc khoâng gian môû. Caùc ñaët haøng cho ñoà aùn Thieát keá ñoâ thò khaù ít vaø cuõng ñöôïc trieån khai raát ít. Nhöõng döï aùn coù noäi dung Thieát keá ñoâ thò nhö chænh trang 2 beân truïc ñöôøng maëc duø ñaõ laøm nhieàu nhöng khoâng coù hieäu quaû. Coâng taùc quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò thöïc söï ñang laø moät thaùch thöùc.

Coù theå ruùt ra nhaän ñònh: Chæ coù khu vöïc phaùt trieån naøo, daïng phaùt trieån naøo coù ñaày ñuû caùc chinh saùch phaùt trieån thì caùc ñoà aùn quy hoaïch ôû ñoù môùi coù cô hoäi ñöôïc thöïc hieän thaønh coâng.

Moät soá ñònh höôùng veà Khung chính saùch trong Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò Töø moät soá nhaän ñònh veà coâng taùc quy hoaïch treân ñaây cho thaáy neáu taäp trung vaøo coâng taùc Quy hoaïch hay chæ thieát laäp Keá hoaïch ñaàu tö, quaûn lyù ñaàu tö theo keá hoaïch nhö noäi dung chính cuûa Nghò ñònh 11 thì cuõng chöa thuùc ñaåy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò moät caùch laønh maïnh. Moät Chieán löôïc phaùt trieån taàm quoác gia, vuøng vaø ñoâ thò phaûi ñöôïc thieát laäp, trong ñoù vieäc xaây döïng muïc tieâu, heä thoáng chính saùch phaùt trieån, xaây döïng boä maùy thöïc hieän phaûi ñöôïc ñaët trong moät heä thoáng thoáng nhaát cho caùc caáp quaûn lyù.

Neáu coi Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò laø coâng cuï ñeå quaûn lyù phaùt trieån thì heä thoáng Khung chính saùch phaùt trieån ñoâ thò laïi laø noäi dung chuû ñaïo beân trong phaûi ñöôïc thieát laäp toát.

Khung chính saùch ñöôïc hieåu laø nhöõng chính saùch cô baûn ñeå thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò.

Khung Chính saùch phaùt trieån ñoâ thò hieän nay caàn phuû kín ñöôïc caùc khu vöïc phaùt trieån, caùc vaán ñeà phaùt trieån ñeå hoã trôï coâng taùc quy hoaïch. Ñoàng thôøi coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch khoâng chæ höôùng tôùi hoaøn thieän chính saùch quaûn lyù quy hoaïch theo caáp ñoä (QH chung, Phaân khu, Chi tieát) maø phaûi thieát laäp söï gaén keát hôn nöõa vôùi loaïi hình, tính chaát cuûa caùc khu vöïc phaùt trieån.

Khung chính saùch phaùt trieån ñoâ thò hieän nay phaûi bao haøm ñöôïc ñaày ñuû hôn caùc noäi dung quaûn lyù phaùt trieån. Töø quaûn lyù quaù trình laäp Quy hoaïch (thieát laäp coâng cuï) ñeán Quaûn lyù phöông thöùc phaùt trieån (huy ñoäng nguoàn löïc, caân baèng lôïi ích, chính saùch xaõ hoäi, quaûn lyù vaän haønh caùc moâ hình môùi) vaø naâng cao naêng löïc cuûa boä maùy quaûn lyù.

Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc chính saùch phaûi hoã trôï cho vieäc taïo ra caùc nguoàn löïc ñeå phaùt trieån ñoàng thôøi ñaûm baûo söï coâng baèng lôïi ích giöõa caùc beân lieân quan trong quaù trình phaùt trieån aáy.

Beân caïnh nhöõng yeáu keùm veà chuyeân moân trong coâng taùc laäp ñoà aùn Thieát keá ñoâ thò thì cuõng thaáy chuùng ta khoâng coù Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù theo Thieát keá ñoâ thò, naâng cao chaát löôïng caùc khoâng gian ñoâ thò. Caùc chính saùch quaûn lyù phaùt trieån theo Thieát keá ñoâ thò laø khoâng ñaày ñuû vaø khoâng ñuû söùc maïnh. Ví duï veà söï thoáng nhaát veà hình thaùi kieán truùc trong ñoâ thò duø coù ñöôïc ñeà xuaát trong Thieát keá ñoâ thò thì vaãn chæ laø mong muoán. Ñieàu naøy cuõng cho thaáy coøn thieáu chính saùch ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån caùc hoaït ñoäng naøy.

4. Treân goùc nhìn ngöôïc laïi töø heä thoáng quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò cuõng cho thaáy, khu vöïc, loaïi hình phaùt trieån naøo ít coù caùc chính saùch phaùt trieån ñöôïc ban haønh thì ôû khu vöïc ñoù

SË 82 . 2016

31

Khung chính saùch phaùt trieån ñoâ thò phaûi döï baùo, naém baét vaø thaùo gôõ ñöôïc caùc xung ñoät coù theå xaûy ra trong quaù trình phaùt trieån taïi töøng khu vöïc.

Ví duï, hieän nay khoâng coù khung chính saùch phaùt trieån cho caùc laøng xaõ ñoâ thò hoùa, khoâng coù chính saùch naøo ñeå taïo ñieàu kieän cho caù nhaân tham gia ñaàu tö phaùt trieån heä thoáng haï taàng kyõ thuaät cuõng nhö caùc coâng trình haï taàng xaõ hoäi, thu gom ñaát, taùi phaùt trieån. Ñaây laø khu vöïc khoâng theå huy ñoäng caùc doanh nghieäp lôùn, laøm döï aùn lôùn maø phaûi huy ñoäng ñöôïc nguoàn löïc töø caùc nguoàn löïc quy moâ nhoû hôn nhöng roäng hôn vaø linh hoaït hôn. Cuõng chính vì chæ troâng chôø vaøo nguoàn löïc Nhaø nöôùc maø cho ñeán nay chaát löôïng soáng trong caùc khu vöïc naøy thöïc söï laø thaáp keùm, chöa coù moät laøng xaõ ñoâ thò hoùa naøo trong vaøi traêm laøng xaõ chuyeån thaønh phöôøng ôû Haø Noäi coù theå ñöôïc coi laø moâ hình maãu ñeå hoïc taäp, nhaân roäng trong giai ñoaïn tôùi.

Hoaëc vôùi caùc khu ñoâ thò môùi, khu nhaø ôû xaõ hoäi, caùc chính saùch phaùt trieån cuõng khoâng ñaày ñuû, ñaëc bieät laø caùc chính saùch veà quaûn lyù vaän haønh. Chæ ñeán khi coù caùc xung ñoät xaõ hoäi, maâu thuaãn giöõa caùc beân (giaù dòch vuï, tieàn baûo haønh, duy tu…) chuùng ta môùi ban haønh chính saùch ñeå thaùo gôõ.

Töø thöïc teá phaùt trieån ñoâ thò giai ñoaïn vöøa qua cho thaáy caùc Chính saùch quaûn lyù phaùt trieån raát caàn ñöôïc boå sung, hoaøn thieän cho caùc khu vöïc coù caùc vaán ñeà noåi coäm: Q Hoaøn thieän chính saùch quaûn lyù phaùt trieån Khu ñoâ thò môùi Q Quaûn lyù phaùt trieån caùc khu vöïc di saûn vaø di saûn trong ñoâ thò Q Quaûn lyù phaùt trieån caùc khoâng gian du lòch ven bieån Q Quaûn lyù phaùt trieån hai beân truïc ñöôøng Q Quaûn lyù phaùt trieån laøng xaõ ñoâ thò hoùa Q Quaûn lyù phaùt trieån caùc khoâng gian coâng coäng ñoâ thò (hoã trôï cho ñoà aùn Thieát keá ñoâ thò) Q Quaûn lyù phaùt trieån caùc khu vöïc caûi taïo ñoâ thò.

Q Quaûn lyù phaùt trieån caùc khu vöïc ñaëc thuø : Khu coâng nghieäp, khu kinh teá….

Höôùng tôùi xaây döïng caùc chính saùch quy moâ nghò ñònh, thoâng tö hoaëc höôùng tôùi moät boä luaät Phaùt trieån ñoâ thò, phuû kín caùc vaán ñeà phaùt trieån ñoâ thò.

32

SË 82 . 2016

Baûn thaân caùc ñoà aùn quy hoaïch khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc xung ñoät veà phaùt trieån. Tröôøng hôïp quy hoaïch baûo toàn caùc khu vöïc di saûn coù daân cö sinh soáng (Quy hoaïch laøng coå Ñöôøng Laâm) laø moät ví duï veà chính saùch phaùt trieån ñoâ thò quyeát ñònh ñeán söï thaønh coâng cuûa caùc ñoà aùn quy hoaïch. Ñoù laø söï ñoøi hoûi phaûi keát hôïp giöõa quy hoaïch Baûo toàn (chòu söï chi phoái cuûa luaät Di saûn), Quy hoaïch xaây döïng (söï chi phoái cuûa luaät Xaây döïng, luaät Quy hoaïch vaø quy ñònh veà Quy hoaïch noâng thoân môùi), quy hoaïch Du lòch (nhu caàu khai thaùc, ñaàu tö phaùt trieån), caùc chính saùch veà ñeàn buø, taùi ñònh cö cuûa caùc hoä coù coâng trình di saûn... Caùc luaät, chính saùch naøy xung ñoät trong baûn thaân muïc tieâu quaûn lyù cuûa moãi luaät, trong cuøng moät khu vöïc. Khoù khaên trong thöïc hieän ñoà aùn quy hoaïch laø khoâng coù moät Chính saùch quaûn lyù phaùt trieån chính thöùc ñeå ñieàu phoái caùc xung ñoät naøy, chæ khi coù chính quyeàn thaønh phoá Haø Noäi vaøo cuoäc, giaûi quyeát qua nhieàu cuoäc hoïp, ñeà xuaát caùc quy trình khaùc bieät môùi coù theå gôõ ñöôïc.

Caùc chính saùch trong chieán löôïc phaùt trieån caàn coù tính ñòa phöông, traùnh tình traïng ñaùnh ñoàng giöõa caùc khu vöïc kinh teá, ñòa lyù. Baøi hoïc veà xaây döïng noâng thoân môùi vôùi caùc tieâu chí thoáng nhaát trong caû nöôùc laø moät ví duï. Cuõng laø phaùt trieån noâng thoân vaø ñieåm daân cö noâng thoân nhöng muïc tieâu, phöông thöùc phaùt trieån giöõa ñoàng baèng Baéc Boä, Nam boä hay vuøng nuùi Taây Nguyeân laø khoâng theå gioáng nhau.

Chính saùch phaùt trieån ñoâ thò taát yeáu phaûi laø chính saùch lieân ngaønh, ñaây seõ laø moät khoù khaên, thaùch thöùc lôùn trong hieän traïng heä thoáng quaûn lyù ôû nöôùc ta. Trong ñoù caàn söï tích hôïp giöõa chính saùch quaûn lyù phaùt trieån khoâng gian, vaät theå, vôùi quaûn lyù ñaát ñai, quaûn lyù taøi chính, ñaàu tö vaø caùc vaán ñeà xaõ hoäi.

Coù chính saùch phaùt trieån lieân ngaønh môùi coù theå taïo neàn taûng cho caùc quy hoaïch tích hôïp.

Hieän nay chuùng ta ñaõ thaáy roõ nhöõng lôïi ích cuûa quy hoaïch tích hôïp. Tuy nhieân chöa coù chính saùch phaùt trieån ñoâ thò tích hôïp lieân ngaønh thì vieäc laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch tích hôïp cuõng chöa coù cô sôû.

Neáu chæ duøng caùc chính saùch trong thaåm quyeàn cuûa Boä Xaây döïng ñeå ñieàu tieát quaù trình phaùt trieån ñoâ thò ñoâi khi cuõng seõ taïo ra caùc heä quaû phuï khoâng mong muoán. Ví duï nhö chính saùch chia nhoû caên hoä chung cö, cho pheùp chia loâ baùn neàn trôû laïi naêm 2013 ñeå giaûi quyeát ñoùng baêng baát ñoäng saûn, giaûm caùc chæ tieâu quy hoaïch khi phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi...

Tieáp tuïc nghieân cöùu ñoåi môùi coâng taùc Quy hoaïch, theo höôùng laäp Quy hoaïch caáu truùc chieán löôïc vaø quy hoaïch tích hôïp. Nhaèm taïo cô sôû phaùp lyù cho vieäc ñoåi môùi vieäc laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch chung, gaén keát toát hôn giöõa ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian vaät theå vôùi caùc ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Moät soá noäi dung trong Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò caàn ñöôïc öu tieân thieát laäp Caàn taäp trung ñoåi môùi Chieán löôïc phaùt trieån ñaát ñoâ thò. Ñoåi môùi chính saùch ñaát ñai khoâng chæ laø treân khía caïnh quaûn lyù ñaát maø coøn phaûi ñoåi môùi treân khía caïnh phaùt trieån ñaát. Tuy ñaõ coù Luaät ñaát ñai nhöng vaán ñeà phaùt trieån ñaát ñoâ thò, chuyeån ñoåi ñaát ôû noâng thoân vaãn chöa ñöôïc giaûi quyeát oån thoûa.

Hieän nay maëc duø caùc Ban phaùt trieån quyõ ñaát ñaõ taäp trung moät ñaàu moái veà Boä Taøi nguyeân Moâi tröôøng nhöng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Hoaït ñoäng cuûa caùc Ban cô baûn theo daïng ñôn vò söï nghieäp coù thu, laøm vieäc theo keá hoaïch, trong khi quyeán söû duïng ñaát ñaõ ñöôïc vaän haønh khaù ñaày ñuû theo cô cheá thò tröôøng (maëc duø chöa phaûi laø quyeàn sôû höõu ñaát).

Ban phaùt trieån quyõ ñaát thöïc hieän chuû yeáu cho caùc döï aùn ñaàu tö coù nhaø nöôùc thu hoài ñaát. Caùc döï aùn do doanh nghieäp thöïc hieän vai troø cuûa caùc Ban chöa cao, hoaït ñoäng chöa hieäu quaû. Chính vì vaäy nhieàu döï aùn doanh nghieäp boû cuoäc, chaäm trieån khai döï aùn vì coâng taùc giaûi phoùng maët baèng, taïo quyõ ñaát saïch chaäm thöïc hieän.

Neáu ngöôøi ñi thu gom, phaùt trieån ñaát khoâng ñöôïc höôûng lôïi töông xöùng vôùi giaù trò ñaát taêng leân sau khi hoï ñaõ thu gom thì khoâng theå khuyeán khích hoaït ñoäng naøy, voán maát nhieàu coâng söùc, phöùc taïp.

Vì vaäy ñeå phaùt trieån ñöôïc quyõ ñaát phuïc vuï cho phaùt trieån ñoâ thò, maáu choát laø ñöa hoaït ñoäng phaùt trieån ñaát nhö moät hoaït ñoäng cuûa kinh teá thò tröôøng (khoâng chæ laø hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò nhaø nöôùc). Ñaây laø moät khoù khaên nhöng neáu coù chính saùch naøy môùi thuùc ñaåy ñöôïc caùc moâ hình phaùt trieån thu gom taùi phaân loâ, quy hoaïch ñi ñoâi vôùi ñieàu chænh ñaát, caùc moâ hình thu gom ñaát cho caùc döï aùn nhoû… voán ñaõ thaønh coâng ôû nhieàu nöôùc nhöng hieän vaãn khoâng theå aùp duïng taïi Vieät Nam. Neáu moâ hình naøy ñöôïc hoaït ñoäng, caùc loaïi hình nhaø ôû sieâu moûng, sieâu meùo 2 beân ñöôøng seõ ñöôïc giaûm thieåu, caùc ñaát noâng nghieäp xen keït trong khu laøng xaõ cuõ seõ ñöôïc thu gom vaø söû duïng coù hieäu quaû.

Xaây döïng Chíeán löôïc phaùt trieån ñoâ thò theo höôùng taêng tröôûng xanh, öùng phoù bieán ñoåi khí haäu, giaûm thieåu thaûm hoïa… cuõng seõ laø moät noäi dung quan troïng maø caàn ñöôïc chuyeån taûi trong taát caû caùc chính saùch quaûn lyù ôû caùc khu vöïc ñoâ thò. Ñaây ñaõ laø ñònh höôùng phaùt trieån trong chính saùch phaùt trieån quoác gia. Tuy nhieân ñeå ñöa ñöôïc vaøo thöïc tieãn, caùc quy ñònh caàn cuï theå hôn, traùnh nhöõng vieäc ñaùnh giaù hình thöùc, caàn boå sung theâm ngoaøi ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng laø caùc noäi dung phoøng choáng giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa thaûm hoïa, ruûi ro vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu.

Thieát laäp caùc cô sôû ñeå xaây döïng chính saùch phaùt trieån ñoâ thò theo höôùng taêng tröôûng xanh. Beân caïnh chæ soá taêng tröôøng xanh ñang ñöôïc nghieân cöùu thieát laäp seõ laø caùc chính saùch khaùc

ñeå khuyeán khích phaùt trieån ñoâ thò nhö vieäc söû duïng tieát kieäm naêng löôïng trong coâng trình, khuyeán khích phaùt trieån coâng trình xanh, phaùt trieån haï taàng xanh. Xaây döïng Boä chæ soá ñoâ thò xanh, haï taàng xanh, coâng trình xanh vaø caùc chính saùch ñeå thöïc hieän theo muïc tieâu ñoù.

Xaây döïng Chieán löôïc ñieàu tieát quaù trình ñoâ thò hoùa gaén vôùi taêng tröôûng kinh teá cuûa caùc ñoâ thò truï coät kinh teá cuûa Vieät Nam. Xaây döïng caùc chính saùch ñieàu tieát quaù trình ñoâ thò hoùa taïi caùc ñoâ thò lôùn. Vaán ñeà cuûa caùc ñoâ thò lôùn nhö Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh seõ laø baøi toaùn khoù trong chieán löôïc phaùt trieån neáu khoâng ñöôïc nhìn nhaän roäng hôn treân goùc ñoä ñoâ thò hoùa. Caàn coù caùc chính saùch veà daân cö , lao ñoäng, vieäc laøm, nhaäp cö, di daân gaén vôùi taêng tröôûng kinh teá. Caùc chính saùch giaûm thieåu maët traùi cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa.

Xaây döïng Chieán löôïc phaùt trieån haï taàng ñoâ thò, haï taàng ngaàm vaø haï taàng keát noái vuøng.

Xaây döïng hoaøn thieän heä thoáng chính saùch quaûn lyù phaùt trieån haï taàng ñoâ thò, taêng cöôøng tính töông thích trong ñaàu tö, vaän haønh, naâng caáp. Chuù troïng caùc chính saùch quaûn lyù phaùt trieån haï taàng ngaàm. Thieát laäp caùc chính saùch quaûn lyù keát noái haï taàng vuøng, haï taâng ñoâ thò vôùi ñöôøng cao toác, ñöôøng traùnh, ñöôøng truïc kinh teá.

Xaây döïng Chieán löôïc phaùt trieån vuøng ven ñoâ thò lôùn lieân quan ñeán quaù trình chuyeån hoùa daân cö noâng nghieäp vaø quaûn lyù phaùt trieån vaønh ñai xanh Xaây döïng chính saùch quaûn lyù phaùt trieån vuøng ven ñoâ trong quaù trình môû roäng ñoâ thò, ñaûm baûo söï chuyeån ñoåi beàn vöõng cuûa daân cö noâng nghieäp. Xaây döïng chính saùch quaûn lyù phaùt trieån Vaønh ñai xanh, Haønh lang xanh.

Xaây döïng Chieán löôïc phaùt trieån caùc khoâng gian coâng coäng vaø thöïc hieän Thieát keá ñoâ thò Xaây döïng caùc chính saùch ñeå thöïc hieän quaûn lyù kieán truùc ñoâ thò, quaûn lyù thöïc hieän trieån khai theo Thieát keá ñoâ thò. Bao goàm söï phoái hôïp caùc chính saùch quaûn lyù theo quy hoaïch, thieát keá ñoâ thò, chính saùch khuyeán khích vaø xöû phaït, thanh tra xaây döng. Vaän ñoäng coäng ñoàng vaø caùc chính saùch xaõ hoäi hoùa trong xaây döïng theo Thieát keá ñoâ thò.

Nhöõng Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån treân neáu ñöôïc thieát laäp seõ coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán coâng taùc quy hoaïch vaø ngöôïc laïi. Ñöa coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò thöïc söï gaén keát vaø laø coâng cuï hieäu quaû ñeå quaûn lyù coâng taùc phaùt trieån ñoâ thò ôû nöôùc ta.

Khoái löôïng thieát laäp caùc Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån ñoâ thò ôû nöôùc ta trong giai ñoaïn tôùi seõ laø raát lôùn. Tuy nhieân cuõng khoâng theå chôø ñôïi quaù laâu bôûi toác ñoä ñoâ thò hoùa, söï phaùt trieån cuûa caùc ñoâ thò raát nhanh hieän nay laø moät ñoøi hoûi thöïc teá, chính saùch phaûi ñi tröôùc, khoâng ñi sau ñeå giaûi quyeát haäu quaû. Raát mong caùc cô quan phaùt trieån chính saùch taäp trung thöïc hieän ñeå coâng taùc phaùt trieån ñoâ thò coù ñöôïc keát quaû toát hôn trong thôøi gian tôùi.

SË 82 . 2016

33

ÑOÅI MÔÙI COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ HÖÔÙNG TÔÙI PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG TS.KTS. TRAÀN THÒ LAN ANH

Cuïc Phaùt trieån ñoâ thò – Boä Xaây döïng

Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò hieän nay

Trong thôøi gian qua, vôùi chính saùch ñoåi môùi, hoäi nhaäp, cuøng vôùi söï phaùt trieån nhanh veà caùc maët kinh teá – xaõ hoäi, heä thoáng caùc ñoâ thò Vieät Nam ñaõ taêng nhanh caû veà soá löôïng, chaát löôïng. Ñeán thaùng 9/2015 caû nöôùc coù khoaûng 788 ñoâ thò trong ñoù coù 2 ñoâ thò ñaëc bieät (Haø Noäi, TP.HCM), 15 ñoâ thò loaïi I, 25 ñoâ thò loaïi II, 42 ñoâ thò loaïi III, 74 ñoâ thò loaïi IV vaø khoaûng 630 ñoâ thò loaïi V. Tyû leä ñoâ thò hoùa ñaït saáp xæ 35,2%. Ñoùng goùp cho söï phaùt trieån chung coù vai troø lôùn cuûa heä thoáng caùc ñoà aùn QHÑT. Tuy nhieân, treân yeâu caàu phaùt trieån thöïc tieãn, coù theå chæ roõ moät soá nhöõng vaán ñeà caàn khaéc phuïc trong thôøi gian tôùi.

Quy hoaïch toång theå phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò quoác gia, quy hoaïch xaây döïng vuøng tænh ñaõ vaø ñang coù ñoùng vai troø quan troïng trong phaùt trieån ñoâ thò vaø ñieåm daân cö noâng thoân. Hieän nay, caùc tænh ñang trieån khai raø soaùt, toå chöùc nghieân cöùu ñieàu chænh theo quy ñònh cuûa Luaät Xaây döïng.

Quy hoaïch xaây döïng vuøng tænh trong thôøi gian qua ñöôïc xaây döïng vaø trieån khai theo kieåu daøn haøng ngang, taêng veà soá löôïng ñoâ thò (gaáp1,5-2 laàn so vôùi hieän traïng) daãn ñeán söï phaùt trieån thieáu kieåm soaùt khoâng phuø vôùi quy hoaïch ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò quoác gia.

Quy hoaïch chung ñoâ thò coù aûnh höôûng maïnh nhaát ñeán quaù trình phaùt trieån cuûa töøng ñoâ thò nhöng coøn thieáu hieäu quaû, chöa phuø hôïp thöïc teá phaùt trieån taïi ñòa phöông. Coù moät khoaûng caùch lôùn giöõa quy hoaïch mang tính taàm nhìn vaø thöïc teá trieån khai quy hoaïch ñöôïc duyeät. Thieáu cô cheá chính saùch chuyeån hoaù quy hoaïch thaønh caùc chöông trình keá hoaïch thöïc thi phuø hôïp vôùi thöïc teá phaùt trieån cuûa ñòa phöông daãn ñeán nhieàu quy hoaïch vaãn “treo” sau khi ñöôïc duyeät. Ñeå caùc quy hoaïch coù hieäu quaû hôn, quy hoaïch caàn coù tính chieán löôïc, ít cöùng nhaéc hôn vaø ñieàu quan troïng nhaát caàn döïa treân caùc nguoàn löïc thöïc teá cuûa ñòa phöông vaø phaûi tính tôùi caùc ruûi ro, thaùch thöùc phaûi choáng chòu ñeå coù tính khaû thi cao hôn.

Quy hoaïch phaân khu (thöïc hieän theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò), caàn ñöôïc trieån khai ñeå ñieàu tieát söû duïng ñaát, keát noái haï taàng cô sôû, nhöng thieáu hoaëc chöa theå hieän vai troø hoaëc khoâng taùch baïch ñöôïc vôùi quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát (thöïc hieän theo Luaät Ñaát ñai) daãn ñeán nhöõng khoù khaên trong quaûn lyù ñaàu tö, giao ñaát, cho thueâ ñaát, thu hoài ñaát,

34

SË 82 . 2016

DIEÃN ÑAØN

Tröôùc yeâu caàu thöïc tieãn hieän nay, coâng taùc quy hoaïch ñaõ theå hieän raát nhieàu yeâu caàu ñoåi môùi toaøn dieän, ñaëc bieät laø vieäc tích hôïp caùc quy hoaïch chuyeân ngaønh vôùi quy hoaïch xaây döïng, quy hoaïch ñoâ thò. Höôùng ñeán phaùt trieån beàn vöõng, saûn phaåm quy hoaïch ñoâ thò caàn theå hieän tính chieán löôïc, taêng cöôøng söï ñieàu tieát vó moâ cuûa nhaø nöôùc, traùch nhieäm coäng ñoàng vaø ñaët trong heä thoáng phoái hôïp toaøn dieän.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát vaøo muïc ñích phaùt trieån ñoâ thò.

Quy hoaïch chi tieát taïi caùc quaän, phöôøng, caùc khu coù chöùc naêng ñaëc thuø chöa coù noäi dung thieát keá ñoâ thò, hoaëc neáu coù thì coøn sô saøi, chöa ñuû cô sôû ñeå xaây döïng quy cheá quaûn lyù kieán truùc caûnh quan ñoâ thò.

Beân caïnh ñoù, quy hoaïch chi tieát 1/500 thöôøng xuyeân ñöôïc ñieàu chænh taêng dieän tích kinh doanh giaûm dieän tích coâng trình haï taàng kyõ thuaät – xaõ hoäi vaø caây xanh daãn ñeán döï aùn sau ñöôïc thöïc hieän khoâng ñaûm baûo quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät xaây döïng, thieáu traàm troïng dieän tích caây xanh, maët nöôùc, coâng vieân vaø caùc coâng trình phuùc lôïi coâng coäng.

Kinh nghieäm quoác teá

Kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn Quy hoaïch ñoâ thò Nhaät Baûn laø moät baûn quy hoaïch chieán löôïc phaùt trieån hay caûi taïo naâng caáp chung cho ñoâ thò, raát nhieàu döï aùn maáu choát ñöôïc xaùc ñònh taïi böôùc quy hoaïch chung ñoâ thò. Tuy nhieân, quy hoaïch ñoâ thò thöôøng chòu aûnh höôûng raát maïnh bôûi quy hoaïch giao thoâng, ñaëc bieät tuyeán ñöôøng saét cao toác (Shinkansen) vaø söï gaén keát caùc loaïi hình giao thoâng thuûy boä, haøng khoâng…

Treân quan ñieåm phaùt trieån beàn vöõng quy hoaïch caùc thaønh phoá cuûa Nhaät thöôøng ñöôïc xem xeùt kyõ caû quy hoaïch “cöùng” vaø “meàm” cuûa ñoâ thò. Phaàn cöùng laø xaây döïng haï taàng caû kyõ thuaät vaø xaõ hoäi cho ñoâ thò, phaàn meàm laø chuaån bò chaát löôïng daân cö, moâi tröôøng soáng cho ngöôøi daân ñoâ thò. Quy hoaïch vuøng vaø quy hoaïch chung ñöôïc xem laø coâng cuï phaùp luaät quan troïng, ñöôïc chuyeån taûi thaønh caùc chöông trình döï aùn cuï theå (quy ñònh taïi Ñieàu 3 trong Luaät Quy hoaïch), quaûng baù xuùc tieán ñaàu tö neân sau khi ñöôïc hoaøn chænh, seõ ñöôïc coâng boá roäng raõi, ñaëc bieät veà quy hoaïch söû duïng ñaát vaø quy hoaïch haï taàng cô sôû, caùc chöông trình, chính saùch vaø nhöõng nguyeân taéc phaùt trieån ñeå caùc nhaø ñaàu tö vaø nhaân daân tham gia thöïc hieän.

Quy hoaïch ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn coù ba saûn phaåm chính: Moät laø quy hoaïch söû duïng ñaát, hai laø quy hoaïch haï taàng vaø ba laø danh muïc caùc döï aùn phaùt trieån. Quy hoaïch söû duïng ñaát laø vieäc laäp keá hoaïch taän duïng ñaát ñai moät caùch coù hieäu quaû, treân cô sôû ñaùnh giaù ñuùng ñieàu kieän töï nhieân – moâi tröôøng vaø nhaän bieát chính xaùc söï phaân boå caùc khu vöïc chöùc naêng cuõng nhö haï taàng ñoâ thò. Quy hoaïch söû duïng ñaát laø noäi dung chuû yeáu trong caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò chuû yeáu xaùc ñònh ñeà xuaát hai khu vöïc cô baûn: Khu khuyeán khích vaø haïn cheá phaùt trieån ñoâ thò. Caùc khu vöïc naøy ñöôïc quy hoaïch chia nhoû theo giaûi thöûa hay töøng loâ vôùi caùc quy ñònh chaët cheõ veà thieát keá kyõ thuaät coâng trình ñoâ thò.

Quy hoaïch caùc quaän huyeän ñöôïc laäp coù noäi dung chuû yeáu lieân quan ñeán thieát keá ñoâ thò (TKÑT), höôùng tôùi vieäc ñöa ra nhöng nguyeân taéc vaø höôùng daãn xaây döïng ñoâ thò cuõng nhö giöõ gìn ñaëc tröng cho töøng khu vöïc ñoâ thò. Vì vaäy, quy hoaïch quaän huyeän coù theå xem laø phaàn boå sung chi tieát cho quy hoaïch söû duïng ñaát toaøn thaønh phoá. Quy hoaïch ñoâ thò caáp quaän xaùc ñònh caùc döï aùn chuyeån ñoåi ñaát xaây döïng ñoâ thò vaø thieát laäp ñieàu leä quaûn lyù söû duïng ñaát vaø caùc höôùng daãn thieát keá ñoâ thò ôû caáp quaän, ñaûm baûo söû duïng ñaát coù hieäu quaû ñaëc bieät vôùi caùc khu vöïc chuyeån ñoåi chöùc naêng vaø caùc khu vöïc ñaát troáng trong noäi thò.

Kinh nghieäm cuûa Australia Quy hoaïch ôû Australia laø moät quaù trình töø döôùi leân treân, quy hoaïch baét ñaàu töø caáp chính quyeàn ñòa phöông, coù söï tham gia, tham vaán cuûa chính quyeàn caáp cao ñaûm baûo söï phoái hôïp caàn thieát giöõa caùc cô quan coù lieân quan taïi ñòa phöông. Ñeå kieåm soaùt phaùt trieån, sau baûn quy hoaïch chieán löôïc, thöïc hieän laäp quy hoaïch caáu truùc chæ ra caùc yeâu caàu quaûn lyù söï thay ñoåi: Veà söû duïng ñaát (ñoái vôùi taát caû caùc khu vöïc chöùc naêng bao goàm caû vieäc chuyeån ñoåi ñaát taïi khu vöïc noâng thoân vaø chuyeån ñoåi hoaït ñoäng noâng nghieäp). Ñòa phöông döïa treân kieán thöùc vaø kinh nghieäm cuûa mình toå chöùc laäp quy hoaïch chieán löôïc cho toaøn ñoâ thò vaø laäp quy hoaïch caáu truùc cho töøng phaàn khu vöïc. Söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo quy trình quy hoaïch ôû Australia laø khoâng ñaùng keå, (tröø caùc döï aùn xaây döïng ñöôøng cao toác, ñöôøng saét…).

Taïi Australia, ñoà aùn quy hoaïch taïi ñòa phöông ñöôïc laäp laøm cô sôû ñeå caáp pheùp quy hoaïch. Caùc khu thöïc söï coù nhu caàu ñaàu tö xaây döïng caûi taïo chænh trang, xaây döïng môùi toå chöùc laäp quy hoaïch caáu truùc laøm cô sôû caáp giaáy pheùp quy hoaïch ñeå laäp hoà sô xaây döïng; ñôn xin caáp pheùp ñöôïc xem xeùt khi thoûa maõn caùc ñieàu kieän veà quy hoaïch chieán löôïc, quy hoaïch caáu truùc vaø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán xung quanh (ñaëc bieät laø aûnh höôûng veà tieáng oàn, oâ nhieãm veà moâi tröôøng… cuõng nhö nhöõng ñoùng goùp tích cöïc veà taïo theâm khoâng gian xanh, troàng caây, baûo veä khí haäu, naâng cao khaû naêng tieáp caän,…). Ñoà aùn quy hoaïch ñöôïc duyeät laø coâng cuï phaùp luaät ñeå phoå bieán roäng raõi cho coâng chuùng vaø coäng ñoàng, doanh nghieäp.

Vieäc caáp pheùp quy hoaïch laø moät quy trình môû taïo tính linh hoaït toái ña cho nhaø ñaàu tö cuõng laø coâng cuï höõu hieäu ñeå taêng cöôøng kieåm soaùt quaù trình ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò theo quy hoaïch ñöôïc duyeät.

Moät soá noäi dung ñeà xuaát nghieân cöùu ñoåi môùi Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò caàn ñi tröôùc moät böôùc vaø mang tính chieán löôïc höôùng tôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng.

Beàn vöõng veà xaõ hoäi: Ñeå ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng,

SË 82 . 2016

35

quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò phaûi phaûi caân baèng ñöôïc moïi giaù trò vaên hoùa, toân giaùo, phaûi baûo ñaûm ñaày ñuû caùc yeáu toá xaõ hoäi kyõ thuaät vaø dòch vuï thieát yeáu. Ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu ñoù, coâng taùc tuyeân truyeàn phaûi ñöôïc tieán haønh xuyeân suoát; Chính quyeàn caàn taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát ñeå ngöôøi daân ñöôïc tham gia quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò.

cho caùc ñôn vò quy hoaïch ñeå caùc cô sôû naøy coù theå laäp caùc phöông aùn quy hoaïch coù noäi dung khaû thi, taàm nhìn daøi haïn, coù hieäu quaû thieát thöïc nhieàu maët, ñaùp öùng nhanh keá hoaïch trieån khai quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò. Tröôùc maét, quy hoaïch caàn tieán haønh nhanh vaø truùng caùc döï aùn öu tieân 5-10 naêm, taïo ñaø cho phaùt trieån ñoâ thò. Coøn caùc muïc tieâu laâu daøi caàn coù taàm nhìn roäng, mang chieán löôïc.

Beàn vöõng veà töï nhieân: Tieâu chí naøy döïa treân nguyeân taéc quy hoaïch phaûi taïo söï thaân thieän vôùi moâi tröôøng xung quanh, öùng phoù thích nghi vôùi bieán ñoåi khí haäu (BÑKH); thieát laäp moät thöù töï öu tieân ñeå coù giaûi phaùp thöïc hieän cuï theå.

Ñeå phaùt huy taùc duïng vôùi toaøn xaõ hoäi, heä thoáng quaûn lyù hieän nay caàn ñöôïc xaây döïng vaø chaán chænh theo höôùng nghieâm tuùc veà caùc quy ñònh theå cheá vaø môû roäng veà caùch laøm vaø noäi dung ñeå quy hoaïch ñi vaøo cuoäc soáng, saùt lôïi ích cuûa xaõ hoäi. Vieäc phoå bieán kieán thöùc, thoâng tin quy hoaïch roäng raõi, vaø khuyeán khích ñoùng goùp yù kieán, laø caùc caùch ñeå nhaø quy hoaïch bieát ñoái thoaïi, laéng nghe vaø ñeán gaàn vôùi ngöôøi daân hôn.

Beàn vöõng veà kyõ thuaät: Theå hieän söï gaén keát quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät ñöôïc keát hôïp vôùi thieát keá caûnh quan ñoâ thò. Quy hoaïch quy ñònh chi tieát tieán ñoä thi coâng, ñoàng boä caùc haïng muïc, xaây tröôùc, xaây sau nhòp nhaøng vaø hôïp lyù. Trong ñoù löïa choïn coâng ngheä cuõng laø ñieàu ñaùng chuù yù. Coâng ngheä toát nhaát laø coâng ngheä phuø hôïp vôùi söï tieán boä, vôùi naêng löïc vaän haønh phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi…

Beàn vöõng veà taøi chính: Coâng taùc phaân tích kinh teá – xaõ hoäi vaø taøi chính ñöôïc thöïc hieän raát nghieâm ngaët ôû taát caû caùc giai ñoaïn cuûa döï aùn nhaèm tính toaùn moïi chi phí caàn thieát ñeå ñaàu tö, vaän haønh, baûo döôõng, vaø quaûn lyù.

Quy hoaïch caàn coù vai troø taêng cöôøng ñieàu tieát khoáng cheá vó moâ naâng cao hieäu löïc quaûn lyù Nhaø nöôùc, söï hieåu bieát vaø traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng, caùc beân lieân quan tröôùc phaùp luaät veø quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò phaûi laø coâng cuï luaät phaùp ñeå xöû lyù thoûa ñaùng caùc moái quan heä giöõa phaùt trieån ñoâ thò töø ñieàu tieát söï phaùt trieån cuûa caû heä thoáng ñeán söï phaùt trieån trong töøng ñoâ thò caùc khu vöïc môùi hoaëc coù tieàm naêng hình thaønh ñoâ thò; caàn laøm roõ: caùc quy ñònh veà baûo toàn vaø caàn naém vöõng troïng ñieåm caàn söûa ñoái trong quaù trình phaùt trieån môùi. Ñieàu ñoù ñöôïc hieåu moïi yù ñoà phaùt trieån ñoâ thò caàn phaûi xem xeùt ñaày ñuû caùc khía caïnh phaùt trieån beàn vöõng (quan heä taùc ñoäng, phaân boá, ñoàng boä, cô cheá thöïc hieän…), vaø truø tính caån thaän veà maët chieán löôïc cuõng nhö caùc noäi dung öu tieân vaø böôùc thöïc hieän.

Trong ñoù vieäc löïa choïn chöông trình haønh ñoäng cuï theå thieát thöïc tröôùc maét caàn ñöôïc nghieân cöùu ñeå trieån khai ngay ñöôïc.

Quy trình vaø noäi dung quy hoaïch caàn ñoåi môùi theo höôùng loàng gheùp noäi dung phaùt trieån beàn vöõng, öùng phoù bieán ñoåi khí haäu, phaùt trieån ñoâ thò xanh.

Cho duø caùc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng, öùng phoù bieán ñoåi khí haäu, phaùt trieån ñoâ thò xanh vaø ñieàu kieän loàng gheùp coù ñöôïc ñeà ra ñaày ñuû ñeán ñaâu, vaán ñeà quan troïng vaãn laø bieän phaùp loàng gheùp vaøo quaù trình laäp quy hoaïch vaø keá hoaïch phaùt trieån ñoâ thò.

Tröôùc heát, quy hoaïch xaây döïng vuøng vaø quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng phaûi trôû thaønh noäi dung laøm vieäc thöôøng xuyeân cuûa caáp laõnh ñaïo ñòa phöông. Bieän phaùp naøy seõ khaéc phuïc tình traïng traïng pheâ duyeät chaäm treã, vaø noäi dung quy hoaïch ñôn ñieäu. Ñoàng thôøi, phaûi naâng cao naêng löïc laäp vaø thöïc hieän caùc quy hoaïch

36

SË 82 . 2016

Thieát laäp cô cheá ñeå caùc thaønh phaàn lieân quan thöôøng xuyeân phoái hôïp, traùnh tình traïng choàng laán hay söï chia caét caùc ngaønh, caùt cöù ñòa phöông, vì quy hoaïch caàn söï phoái hôïp chia seû cuûa toaøn xaõ hoäi.

Caùc trang web, trieån laõm, hoäi thaûo, hoïp baùo coâng boá, tôø rôi..., laø caùc phöông tieän truyeàn thoâng raát khaû thi vaø höõu hieäu. Caùc quy hoaïch ngaén haïn vaø keá hoaïch xaây döïng caàn phuø hôïp vôùi caùc kyø baàu cöû Ñaûng vaø chính quyeàn, khuyeán khích söï tham gia goùp yù cuûa caùc toå chöùc, ñoàng thôøi cuõng giuùp caùc theå cheá naøy cam keát vaø cuï theå hôn chöông trình haønh ñoäng cuï theå veà phaùt trieån ñoâ thò. Ñoái vôùi vaán ñeà theo doõi, giaùm saùt ñaùnh giaù, ñieàu chænh quy hoaïch, haøng naêm caàn coù caùc cuoäc hoïp giöõa cô quan quaûn lyù quy hoaïch, cô quan laäp quy hoaïch, chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc beân lieân quan (nhaø ñaàu tö, ngöôøi daân trong khu quy hoaïch) ñeå ñaùnh giaù ñuùng sai, tieán ñoä thöïc hieän vaø bieän phaùp boå sung khaéc phuïc.

Hoã trôï taát caû caùc bieän phaùp treân coù vai troø khoâng nhoû cuûa vieäc ñoåi môùi coâng ngheä, ñaëc bieät laø vieäc aùp duïng coâng ngheä tin hoïc vaø heä thoáng thoâng tin ñòa lyù GIS vaøo quaù trình laäp, quaûn lyù vaø theo doõi ñieàu chænh quy hoaïch. Caùc thoâng tin veà phaùt trieån ñoâ thò caàn ñöôïc keát noái tröïc tieáp qua ñöôøng daãn tôùi coång ñieän töû cuûa Chính phuû.

Veà quy trình quy hoaïch caàn taäp trung ñoåi môùi caùc noäi dung sau: Ñaùnh giaù ñaày ñuû ñieàu kieän ñòa lyù vaø nguoàn taøi nguyeân töï nhieân: Nhieäm vuï naøy khaúng ñònh caùc cô sôû ñeå moät ñoâ thò toàn taïi laâu daøi. Kinh nghieäm cho thaáy nhöõng nôi coù ñieàu kieän thôøi tieát, khí haäu thuaän lôïi, nguoàn nöôùc doài daøo, ít luït baõo thieân tai... cuõng laø nôi ñeå caùc ñoâ thò toïa laïc vaø ngaøy caøng phoàn thònh.

Caùc phaân tích vaø döï baùo phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi phaûi chính xaùc, ñoàng boä, caäp nhaät goùp phaàn phaân tích ñaùnh giaù caùc xu höôùng, ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá, tình hình ñôøi soáng xaõ hoäi vaø dieãn bieán daân soá ñoâ thò nhaèm cuï theå hoùa caùc nhu caàu phaùt trieån khoâng gian maø quy hoaïch caàn ñaùp öùng.

Caân ñoái ñaát ñai vaø cô sôû vaät chaát cho caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi ñoâ thò: Caùc quyõ ñaát coù theå phaùt trieån ñoâ thò seõ ñöôïc caân ñoái ñeå laøm sao vöøa ñaùp öùng cho caùc thôøi kyø phaùt trieån ñoâ thò ngaøy caøng cao, vöøa ñaûm baûo maät ñoä tieän nghi caàn thieát vaø quyõ ñaát cho caùc hoaït ñoäng khaùc. Ñoàng thôøi giaûi phaùp nhaø ôû vaø caùc coâng trình phuïc vuï coâng coäng (tröôøng hoïc, beänh vieän, caây xanh coâng vieân...) cuõng ñöôïc hoaïch ñònh.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Toå chöùc phaùt trieån giao thoâng ñoâ thò: Nhieäm vuï naøy nhaèm boá trí ñuû vaø hôïp lyù cho caùc nhu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø ñi laïi cuûa ngöôøi daân trong ñoâ thò cuõng nhö vôùi caùc ñòa baøn khaùc vaø quoác gia. Ñoàng thôøi, noù cuõng xaùc ñònh chæ giôùi giao thoâng vaø haønh lang boá trí caùc haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Ñaûm baûo cung caáp haï taàng kyõ thuaät: Nhieäm vuï naøy ñaûm baûo caùc nhu caàu caáp nöôùc, caáp ñieän vaø thoaùt nöôùc baån, caùc nhu caàu cô baûn vaø thöôøng xuyeân cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc hoaït ñoäng ñoâ thò. Ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng: Raùc thaûi ñoâ thò caùc loaïi ngaøy caøng nhieàu vaø caàn coù giaûi phaùp thu gom vaø xöû lyù höõu hieäu.

Beân caïnh ñoù laø caùc vaán ñeà ñaûm baûo veä sinh coâng coäng, ñaûm baûo yeáu toá vaên minh ñoâ thò. Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa caùc giaûi phaùp quy hoaïch: Laäp quy hoaïch vaø quaûn lyù khoâng toát seõ gaây ra taùc ñoäng moâi tröôøng khoâng nhoû. Do ñoù baûn thaân ngöôøi laøm coâng taùc quy hoaïch caàn phaûi xem xeùt ñaày ñuû caùc taùc ñoäng baát lôïi coù theå gaây ra cho quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Quy cheá quaûn lyù thöïc hieän: Ñaây laø noäi dung höôùng daãn thöïc hieän vaø quaûn lyù quy hoaïch vaø kieán truùc caûnh quan ñoâ thò. Trong ñoù, ñöa ra cô cheá chính saùch phaùt trieån keøm theo caùc höôùng daãn thieát keá ñoâ thò cuï theå cuõng nhö caùc coâng boá, caém moác chæ giôùi quy hoaïch, höôùng daãn thuû tuïc pheâ duyeät döï aùn ñaàu tö, caáp pheùp xaây döïng...

Quy hoaïch vaø caùc quy ñònh quaûn lyù ñoâ thò caàn ñöôïc ñaët trong heä thoáng phoái hôïp toaøn dieän Quy hoaïch caàn hôïp taùc vôùi nhieàu ngaønh lieân quan. Ví duï nhu caàu phaùt trieån – cô sôû vaät chaát cuûa caùc ngaønh chính laø döõ lieäu ñaàu vaøo cho vieäc nghieân cöùu laäp Quy hoaïch. Caùc yù ñoà toå chöùc khoâng gian ñoâ thò – saûn phaåm ñaàu ra cuûa quy hoaïch cuõng caàn söï naém baét, phaûn hoài töø caùc ngaønh, ñeå cuøng tuaân thuû quy hoaïch ñöôïc duyeät.

Beân caïnh ñoù, quy hoaïch caàn ñaët trong heä thoáng phoái hôïp thoáng nhaát cuûa caùc vuøng mieàn (vuøng nuùi – ñoàng baèng, noâng thoân – ñoâ thò), cuûa caùc chuû theå quoác gia vaø töøng ñòa phöông, cuûa caùc lónh vöïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Quy hoaïch vaø vieäc quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng vaø quaûn lyù vaän haønh.

Nhôø ñoù seõ chaám döùt tình traïng quy hoaïch khoâng saùt, rieâng reõ – choàng cheùo, hoaëc quy hoaïch coù tính hình thöùc chieáu leä.

Theo ñoù caàn taäp trung thöïc hieän caùc nhieäm vuï sau: Thöù nhaát, caàn tieáp tuïc kieân trì nguyeân taéc xuyeân suoát laø quaûn lyù vaø phaùt trieån ñoâ thò phaûi phuø hôïp quy hoaïch ñoâ thò.

Naêm 2013, Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh 11/2013/NÑCP xaùc ñònh nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå phaùt trieån ñoâ thò, yeâu caàu ñaûm baûo phuø hôïp vôùi quy hoaïch nhöng ñoàng thôøi phaûi coù keá hoaïch, loä trình thöïc hieän cuï theå ñoái vôùi töøng khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò ñöôïc xaùc ñònh. Moãi ñoâ thò caàn xaùc ñònh roõ ñònh höôùng phaùt trieån trong moái töông quan toång theå quy hoaïch vuøng tænh vaø quoác gia. Töø ñoù, ñeà ra caùc chöông trình phaùt trieån ñoâ thò, caùc khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò ñeå öu tieân

taäp trung nguoàn löïc ñaàu tö ñaûm baûo ñoàng boä theo loä trình.

Thöù hai, tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng taùc nghieân cöùu, raø soaùt, boå sung hoaøn chænh heä thoáng quy hoaïch vuøng tænh, quy hoaïch chung xaây döïng caùc ñoâ thò, caùc khu chöùc naêng ñaëc thuø, caùc khu vöïc daân cö taäp trung. Ñoàng thôøi, caàn nghieân cöùu aùp duïng caùc moâ hình, tieán boä khoa hoïc coâng ngheä treân theá giôùi trong phaùt trieån ñoâ thò ñi ñoâi vôùi khai thaùc vaø phaùt huy caùc kinh nghieäm truyeàn thoáng veà öùng phoù vôùi bieán ñoåi cuûa ñieàu kieän töï nhieân. Coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä, toaøn dieän phuø hôïp vôùi boái caûnh vaø ñaëc thuø rieâng cuûa moãi ñoâ thò. Phaùt trieån ñoâ thò caàn chuù troïng vieäc naâng cao chaát löôïng, ñieàu kieän soáng cho ngöôøi daân; khai thaùc ñaëc tröng vaên hoùa, loái soáng ñeå taïo döïng nhöõng moâ hình ñoâ thò ñaëc thuø cuûa khu vöïc. Phaùt huy toái ña söï tham gia cuûa coäng ñoàng, huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn löïc ña daïng taïi choã ñoàng thôøi söû duïng coù hieäu quaû hoã trôï cuûa trung öông vaø baïn beø quoác teá.

Thöù ba, chuù troïng naâng cao naêng löïc vaø chaát löôïng ñoäi nguõ nguoàn nhaân löïc xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò ñi ñoâi vôùi caûi caùch thuû tuïc haønh chính nhaèm giaûi phoùng caùc tieàm naêng cuûa ñoâ thò; phaùt huy söï saùng taïo, thu huùt söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong xaõ hoäi, taïo neân söï caân baèng trong nguoàn löïc ñaàu tö phaùt trieån kinh teá ñòa phöông.

Thöù tö, thay ñoåi vaø ñieàu chænh trong xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò ñeå thích öùng vôùi BÑKH. Nguy cô cuûa bieán ñoåi khí haäu khoâng chæ taùc ñoäng ñeán rieâng moät ñoâ thò, moät khu vöïc naøo.

Töø ñoâ thò lôùn trung taâm vuøng hay ñoâ thò nhoû taát caû ñeàu ñaõ vaø ñang chòu taùc ñoäng vaø aûnh höôûng. Vieäc chuû ñoäng lieân keát vaø phoái hôïp haønh ñoäng môùi coù theå haïn cheá xuoáng möùc thaáp nhaát nhöõng taùc ñoäng baát lôïi, naâng cao khaû naêng saün saøng öùng phoù vaø taïo neân cô hoäi taêng tröôûng chung cho ñoâ thò caùc tænh vaø caû nöôùc.

Quy hoaïch vaø chöông trình quaûn lyù ñoâ thò caàn ñöôïc xem xeùt ñieàu chænh phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån môùi Phaùt trieån laø quaù trình naêng ñoäng vôùi nhieàu dieãn bieán veà nguy cô cuõng nhö thôøi cô khoù maø löôøng heát ñöôïc. Coøn quy hoaïch caàn baùm saùt thöïc tieãn, caàn ñöôïc xem xeùt thöôøng xuyeân ñeå noù coù theå ñöôïc ñieàu chænh kòp thôøi, keá thöøa caùc nhaân toá tích cöïc vaø khaéc phuïc caùc yeáu toá tieâu cöïc. Vaán ñeà naøy caàn loàng gheùp ôû hai möùc ñoä: Haøng naêm ñaùnh giaù vaø boå sung taát caû caùc quy hoaïch hieän haønh. Ñaây laø quaù trình lieân tuïc ñeán khi quy hoaïch ñöôïc thöïc hieän xong, keå caû Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò quoác gia, caùc quy hoaïch chuyeân ngaønh hieän haønh. Ñaùnh giaù ñieàu chænh laïi noäi dung quy hoaïch. Khi ôû ñòa baøn coù caùc thay ñoåi gaây taùc ñoäng lôùn lôùn nhö thieân tai, nhaäp taùch haønh chính, caáp haïng, quy hoaïch hay döï aùn caáp vuøng quoác gia...

Taát caû caùc nhieäm vuï treân, neáu ñöôïc loàng gheùp chaët cheõ theo moät quy trình thoáng nhaát, chaéc chaén seõ phaùt huy taùc duïng tích cöïc giuùp cho ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng.

SË 82 . 2016

37

DIEÃN ÑAØN

QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN ÔÛ NÖÔÙC TA

SAU 30 NAÊM ÑOÅI MÔÙI NGUYEÃN ÑAÊNG SÔN *

Toång quan veà söï tieán hoùa cuûa phöông phaùp quy hoaïch treân theá giôùi

Töø sau theá chieán thöù 2 tôùi nay, phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò cuõng thay ñoåi theo töøng thôøi kyø. Quy hoaïch phaùt trieån bao goàm caû caùc quy hoaïch phi khoâng gian kinh teá - xaõ hoäi - baûo veä moâi tröôøng - bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) vaø quy hoaïch khoâng gian - quy hoaïch ñoâ thò.

Söï tieán hoùa cuûa phöông phaùp quy hoaïch treân theá giôùi theo döï aùn “Naâng cao naêng löïc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò TP.HCM” - VIE/95/051 - (Stregthening the Capacity for Urban Management and Planning in Ho Chi Minh City) do UNDP taøi trôï töø 1996, coù theå toùm taét nhö sau: Quy hoaïch toàng theå (Master Planning) Quy hoaïch toång theå laø quy hoaïch ñoâ thò, quy hoaïch chöùc naêng do Le Corbusier ñeà xöôùng töø naêm 1933 trong thôøi kyø coâng nghieäp neân coøn goïi laø “quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi” hay “quy hoaïch truyeàn thoáng”. Quy hoaïch toång theå nay coøn ñöôïc goïi laø “quy hoaïch phaân khu chöùc naêng” ñöôïc söû duïng traøn lan sau theá chieán thöù 2 vaø phaûn aùnh keá hoaïch taäp trung trong tay nhaø nöôùc thôøi baáy giôø vaø thònh haønh cho tôùi cuoái thaäp nieân 60 theá kyû tröôùc. Khi quy hoaïch ñöôïc pheâ chuaån thaønh luaät seõ trôû thaønh heä thoáng quy ñònh ñeå kieåm soùat söû duïng ñaát ñai chi tieát vaø coøn ñöôïc goïi laø “quy hoaïch ñònh cheá” (Statutory Plans).

Quy hoaïch toång theå phaùt trieån theo nguyeân taéc phaân khu vôùi söï taùch bieät nghieâm ngaët phaân ñònh roõ raøng caùc hoaït ñoäng söû duïng ñaát vaø maät ñoä, quy hoaïch ñònh höôùng maïnh meõ veà giao thoâng vaø vaän taûi caù nhaân, caùc khu daân cö, nôi laøm vieäc vaø dòch vuï coâng coäng. Tuy nhieân, cô sôû kinh teá - xaõ hoäi taïo ra caùc yù töôûng cho quy hoaïch toång theå ñaõ khoâng ñöôïc xem laø moät phaàn cuûa tieán trình quy hoaïch.

Thoâng thöôøng thì caùc quy hoaïch toång theå ñöôïc soaïn thaûo bôûi caùc nhaø quy hoaïch chuyeân nghieäp, caùc nhaø tö vaán laøm vieäc trong cô quan taùch bieät khoûi söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø chæ cuoái cuøng tieán trình soaïn thaûo quy hoaïch môùi ñöôïc ñem ra thaûo luaän chieáu leä.

Toaøn caàu hoùa saûn xuaát thöông maïi vaø taùi caàu truùc laïi neàn kinh teá caùc nöôùc ñaõ laøm quy hoaïch toång theå khaù cöùng nhaéc ñaõ trôû thaønh moät coâng cuï loãi thôøi ñoái vôùi nhaø quy hoaïch vì khoâng thích nghi ñöôïc vôùi thò tröôøng neân ñaõ thaát baïi.

Quy hoaïch cô caáu (Sturcture Planning) Tröôùc nhöõng khieám khuyeát cöùng nhaéc cuûa quy hoaïch toång theå nhieàu nöôùc ñaõ tieán haønh caûi tieán caùc phöông phaùp quy hoaïch. Caùc thaønh phoá ôû Anh quoác ñöôïc xaây döïng thaäp nieân 1950 ñaõ daãn tôùi hình thaønh quy hoaïch cô caáu.

Quy hoaïch cô caáu ñeà caäp ñeán söï phaùt trieån ñaát ñai daøi haïn vaø uyeån chuyeån hôn laø noùi roõ laø xaây döïng loaïi hình cuï theå naøo trong baûn quy hoaïch. Baûn quy hoaïch cho thaáy cô caáu vaø höôùng phaùt trieån trong töông lai vaø boû laïi quy hoaïch chung cuoäc (chi tieát) cho tieán trình sau ñoù.

Quy hoaïch cô caáu laø quy hoaïch ñoâ thò coù söï tham gia cuûa coâng chuùng vaø söï phoái hôïp cuûa caùc toå chöùc lieân ngaønh.

Quy hoaïch cô caáu ñöôïc nöôùc Anh chính thöùc ñöa vaøo söû duïng naêm 1968 ñeå chæ daãn toång quaùt veà phaùt trieån khoâng gian vaø ñeå kieåm soùat söï phaùt trieån. Quy hoaïch cô caáu

38

SË 82 . 2016

coøn coù teân goïi khaùc nhö: “quy hoaïch höôùng daãn” (Guide Plans), “quy hoaïch caáu truùc” (Framework Plans), “quy hoaïch chæ daãn” (Indicative Plans). Quy hoaïch cô caáu thònh haønh cho ñeán cuoái thaäp nieân 1970.

Tuy nhieân quy hoaïch cô caáu ñaõ khoâng coù choã ñeå baøn ñeán caùc khía caïnh phi khoâng gian cuûa söï phaùt trieån, chaúng haïn nhö kinh teá - xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Do vaäy, quy hoaïch cô caáu cuõng khoâng thích nghi ñöôïc vôùi toaøn caàu hoùa vaø cô cheá thò tröôøng.

Quy hoaïch chieán löôïc (Strategic planning) Quy hoaïch chieán löôïc ra ñôøi ôû Myõ trong thaäp nieân 60 vôùi nhieäm vuï höôùng daãn caùc taäp ñoaøn, coâng ty ñieàu chænh toå chöùc ñeå caïnh tranh trong moâi tröôøng kinh doanh ñang thay ñoåi mau choùng trong xu theá toaøn caàu hoùa. Noù cuõng chi phoái söï quan taâm cuûa caùc taäp ñoaøn, coâng ty phöông Taây laø laøm theá naøo ñeå ñoái phoù vôùi söï caïnh tranh xuaát phaùt töø Nhaät Baûn vaø Ñoâng AÙ.

Quy hoaïch chieán löôïc laø quaù trình xaùc ñònh taàm nhìn, caùc muïc ñích chieán löôïc, caùc chính saùch vaø chieán löôïc haønh ñoäng cuûa moät caáu truùc laõnh thoå (phaùt trieån theo ñòa giôùi haønh chính hay theo ñaëc tröng) ñeå sôû höõu, söû duïng vaø saép xeáp hôïp lyù caùc nguoàn taøi löïc laõnh thoå nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån ñeà ra (theo Rem Koolhaas).

Quy hoaïch chieán löôïc laø quy hoaïch phaùt trieån, phoái hôïp caùc nhu caàu ña ngaønh vaø ña khu vöïc ñoái vôùi caùc nguoàn löïc vaø söû duïng caùc nguoàn löïc ñoù. Tuy nhieân giai ñoaïn naøy quy hoaïch chieán löôïc chöa chuù troïng ñeán muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng (PTBV).

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát (Integrated Strategic Planning) Ñaàu thaäp nieân 90, ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng, ñaõ ra ñôøi “quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát” treân neàn taûng cuûa quy hoaïch chieán löôïc, quy hoaïch phaùt trieån vaø khaéc phuïc caùc toàn taïi cuûa noù.

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø söï hôïp nhaát giöõa caùc quy hoaïch kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng vaø quy hoaïch khoâng gian vaät chaát ñeå tìm ra vuøng chung, tieáng noùi chung vaø muïc tieâu quy hoaïch chung ñaûm baûo yeâu caàu coâng baèng, soáng toát vaø tính beàn vöõng.

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø söï hôïp taùc veà maët toå chöùc giöõa nhaø nöôùc, coäng ñoàng vaø doanh nghieäp theo phöông phaùp quy hoaïch coù söï tham gia. Ñoù laø söùc maïnh ñeå huy ñoäng caùc nguoàn löïc, phoái hôïp haønh ñoäng treân dieän roäng, laø coâng cuï cuûa chính quyeàn, ñaõ thay ñoåi töø quan nieäm “laäp quy hoaïch thaønh phoá” sang “thaønh phoá laäp quy hoaïch”.

Quy hoaïch chieán löôïc phaûn aùnh quan ñieåm xem quy hoaïch nhö moät quaù trình bao goàm söï phoái hôïp lieân ngaønh, söï khaû thi veà taøi chính, nhöõng cô cheá taïo ñieàu kieän thoâng qua vieäc khu vöïc nhaø nöôùc hoã trôï hai khu vöïc hoaït ñoäng tö nhaân chính thöùc vaø khoâng chính thöùc, caùc cô cheá choïn loïc gaén vôùi thöïc hieän vaø vieäc giaùm saùt ñaùnh giaù saûn phaåm cuûa quy hoaïch chieán löôïc naøy khoâng phaûi chæ laø baûn quy hoaïch phaùt trieån veà maët baèng maø laø taäp hôïp caùc chieán löôïc coù moái lieân heä laãn nhau duøng trong vieäc phaùt trieån thaønh phoá bao goàm ñaát ñai, cô sôû haï taàng, taøi chính, ñònh cheá, nghóa laø moät quaù trình phaùt trieån ñoâ thò ña ngaønh.

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát naøy caøng ñöôïc xem nhö moät giaûi phaùp phaùt trieån ñoâ thò hôïp nhaát coù nhieàu thaønh phaàn tham gia ñeå ñaït ñöôïc quaù trình taêng tröôûng vaø quaù trình haønh ñoäng söûa sai ôû caû quy moâ toaøn thaønh phoá laãn ñòa phöông.

Tuy nhieân quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát khoâng thay theá ñöôïc quy hoaïch kinh teá - xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng, quy hoaïch ñoâ thò ñuùng hôn laø quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát nhö moät caùi duø bao truøm leân caùc loaïi quy hoaïch neâu treân. Trong ñoù quy hoaïch ñoâ thò laø nôi chöùa ñöïng nhu caàu khoâng gian cuûa caùc quy hoaïch chuyeân ngaønh. Do vaäy, caàn giao cho moät ñôn vò ñöùng ra laøm ñaàu moái hôïp nhaát caùc baûn quy hoaïch neâu treân.

Moät soá nöôùc nhö Nhaät Baûn, Trung Quoác laïi söû duïng phöông phaùp quy hoaïch mang tính toång hôïp (Comprehensive Planning).

Tuy nhieân theo nghieân cöùu cuûa WB naêm 2009: Coù theå tö duy quy hoaïch cuûa chuùng ta quaù laïc haäu so vôùi ñoøi hoûi cuûa thöïc teá, caùc raøng buoäc cuûa tö duy cuõ trong ñoåi môùi quy hoaïch coù theå dieãn giaûi vieäc chaäm (hay coá tình caûn trôû) quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát vaøo Vieät Nam.

Döï thaûo Luaät Quy hoaïch

Hieän traïng quy hoaïch ôû nöôùc ta Theo Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, quy ñònh veà quy hoaïch ñang ñöôïc ñieàu chænh bôûi 71 vaên baûn luaät, phaùp leänh vaø 73 nghò ñònh. Toång soá löôïng caùc loaïi quy hoaïch ñaõ laäp theo quy ñònh laø 19.285. Thöïc teá cho thaáy, coâng taùc quy hoaïch phaùt trieån ôû Vieät Nam tuy ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû ban ñaàu nhöng coøn khoâng ít haïn cheá yeáu keùm, chöa thöïc söï trôû thaønh coâng cuï quaûn lyù hieäu quaû trong phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.

Coù theå noùi, ôû nöôùc ta hieän nay laø cô cheá “Kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN” vôùi quaù trình hoäi nhaäp toaøn caàu, heä thoáng kinh teá naøy trôû neân “hoãn hôïp”. Tuy nhieân, hieän nay vaãn söû duïng phöông

SË 82 . 2016

39

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Veà vieäc ban haønh Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng ôû Vieät Nam (Chöông trình nghò söï 21 cuûa Vieät Nam) soá 153.2004/ QÑ-TTg, ngaøy 17/8/2004 laø “Quy hoaïch toång theå vaø keá hoaïch phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ñòa phöông nhaèm keát hôïp chaët cheõ, hôïp lyù vaø haøi hoøa giöõa phaùt trieån kinh teá, thöïc hieän tieán boä xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng, ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc”. phaùp quy hoaïch truyeàn thoáng, vaãn keá thöøa töø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung neân coøn nhieàu toàn taïi yeáu keùm nhö: Saûn phaåm quy hoaïch nhanh choùng bò laïc haäu tröôùc nhöõng söï thay ñoåi lieân tuïc vaø nhanh choùng cuûa thöïc tieãn.

tính beàn vöõng theo ñoù quy hoaïch caàn phaûi ñöôïc nghieân cöùu theo höôùng ña ngaønh gaén vôùi khoâng gian, laõnh thoå. Coù theå noùi ngaønh quy hoaïch caàn thay ñoåi caùch tieáp caän cuï theå, töø ñôn ngaønh sang caùch tieáp caän toång hôïp, heä thoáng vaø ña ngaønh.

Caùch tieáp caän coøn naëng töø treân xuoáng, mang tính aùp ñaët thieáu linh hoaït vaø haïn cheá khaû naêng phaùt huy moïi nguoàn löïc trong xaõ hoäi.

Ñöa quy hoaïch tích hôïp vaøo Döï thaûo Luaät Quy hoaïch höôùng ñeán muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng PTBV vaø thích öùng vôùi BÑKH Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù IV BCH TÖ Ñaûng khoùa XI “Xaây döïng heä thoáng keát caáu haï taàng ñoàng boä nhaèm ñöa nöôùc ta cô baûn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp vaøo naêm 2020” coù chæ roõ caàn: “Xaây döïng Luaät Quy hoaïch coù phaïm vi ñieàu chænh chung cho caùc loaïi quy hoaïch phaùt trieån treân phaïm vi caû nöôùc”.

Söï phoái hôïp ña ngaønh trong quaù trình laäp quy hoaïch coøn raát haïn cheá daãn tôùi söï choàng cheùo giöõa caùc loaïi quy hoaïch phaùt trieån ngaønh.

Tuït haäu veà phöông phaùp quy hoaïch trong boái caûnh toaøn caàu hoùa.

Coù theå noùi “maïnh ai naáy laøm” neân “khaäp kheãnh” khoâng theå phaùt trieån beàn vöõng. Hieän nay ôû nöôùc ta laäp quaù nhieàu quy hoaïch nhöng khoâng ñoàng boä, thieáu thoáng nhaát, thieáu söï lieân keát khôùp noái vaø coøn nhieàu choàng laán maâu thuaãn. Chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa quy hoaïch thaáp, ñieàu chænh boå sung nhieàu maø khoâng gaén vôùi yeâu caàu söû duïng cuõng nhö nguoàn löïc thöïc hieän, quy hoaïch bò buoâng loûng, chöa kòp thôøi, thieáu cöông quyeát, quaûn lyù quy hoaïch do nhieàu cô quan quaûn lyù, thieáu cô quan ñaàu moái, thieáu ñaûm baûo tính taäp trung. Nguyeân nhaân treân laø do tö duy vaø nhaän thöùc veà quy hoaïch coøn nhieàu haïn cheá. Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán haïn cheá yeáu keùm trong coâng taùc quy hoaïch laø phöông phaùp noäi dung quy hoaïch chöa phuø hôïp vôùi xu theá cuûa theá giôùi.

Phöông phaùp quy hoaïch vaø noäi dung quy hoaïch chöa phuø hôïp vôùi kinh teá thò tröôøng, hoäi nhaäp quoác teá, vì vaäy caàn coù Luaät Quy hoaïch ñeå giuùp nhaø nöôùc trong quaûn lyù ñieàu haønh kinh teá xaõ hoäi baûo veä moâi tröôøng khoâng gian thoâng qua ñoù theå hieän ñöôïc söï coâng baèng, haøi hoøa giöõa vaät chaát - tinh thaàn, giöõa kinh teá - xaõ hoäi vaø ñaûm baûo tính hieäu quaû vaø

40

SË 82 . 2016

Coøn theo Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö: “Hieän nay, Chính phuû ñang giao Boä KH-ÑT chuû trì soaïn thaûo Luaät Quy hoaïch. Boä KH-ÑT ñang tieán haønh böôùc trieån khai ñaàu tieân. Veà cô quan thaåm ñònh quy hoaïch Boä KH-ÑT cuõng laø cô quan ñoäc laäp coù theå thaåm ñònh quy hoaïch.

Neân khi soaïn luaät Boä KH-ÑT seõ ñöa moät phöông aùn laø ñeå Boä ñöùng ra laøm cô quan ñaàu moái thaåm ñònh lieân keát caùc loaïi quy hoaïch, traùnh choàng cheùo, daøn traûi laõng phí. Boä ñang laø ñaàu moái tham möu chính phuû hoaïch ñònh, phaân boá voán neân ñuû khaû naêng xem chuùng ta coù ñuû nguoàn löïc thöïc hieän toång theå caùc quy hoaïch ñaõ ñöôïc duyeät hay khoâng”.

Coù theå noùi, caùc ñieàu neâu treân chính laø cô sôû ñeå ñöa Phöông phaùp “Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát”/ Quy hoaïch tích hôïp (ra ñôøi töø thaäp nieân 1990 trong thôøi kyø toaøn caàu hoùa – kinh teá thò tröôøng ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng) vaøo Luaät Quy hoaïch ñang soïan thaûo ôû nöôùc ta. Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát ñöôïc ñöa vaøo Vieät Nam laø nhôø döï aùn VIE/95/051.

Quy hoaïch tích hôïp cuõng phuø hôïp vôùi tinh thaàn Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø hôïp nhaát caùc quy hoaïch: Kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi röôøng vaø quy hoaïch ñoâ thò ñeå tìm vuøng chung/tieáng noùi chung ñaûm baûo coâng baèng, soáng toát vaø tính beàn vöõng.

Treân cô sôû vuøng chung, tieáng noùi chung caàn ñieàu chænh caùc baûn quy hoaïch chuyeân ngaønh cho phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng.

Moãi quy hoaïch laïi coù nhieàu chieán löôïc, moãi chieán löôïc laûi coù nhieàu döï aùn, chöông trình, moãi döï aùn, chöông trình coù theå coù nhu caàu veà khoâng gian, ñaàu ra cuûa quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát, chính laø ñaàu vaøo cuûa quy hoaïch ñoâ thò ñaõ ñöôïc ñieàu chænh höôùng tôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng. Coøn quy hoaïch ñoâ thò laø nôi chöùa ñöïng nhu caàu khoâng gian cuûa caùc quy hoaïch chuyeân ngaønh.

Tuy nhieân quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát khoâng thay theá ñöôïc caùc baûn quy hoaïch kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng vaø quy hoaïch ñoâ thò, ñuùng hôn laø quy hoaïch chieán löôïc nhö moät caùi duø bao truøm leân caùc loaïi quy hoaïch neâu treân. Do vaäy, caàn giao cho moät ñôn vò ñöùng ra laøm ñaàu moái hôïp nhaát caùc baûn quy hoaïch neâu treân, caû ôû caáp quoác gia vaø caáp tænh, thaønh phoá, ôû TP.HCM hieän nay laø Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån.

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø söï hôïp taùc veà maët toå chöùc giöõa nhaø nöôùc, coäng ñoàng vaø doanh nghieäp theo phöông phaùp quy hoaïch coù söï tham gia. Ñieàu ñoù laø söùc maïnh ñeå huy ñoäng caùc nguoàn löïc vaø phoái hôïp haønh ñoäng treân dieän roäng, laø coâng cuï quaûn lyù cuûa chính quyeàn, cho neân ñaõ thay ñoåi töø quan nieäm “laäp quy hoaïch thaønh phoá” sang “thaønh phoá laäp quy hoaïch”.

Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát so vôùi quy hoaïch truyeàn thoáng coù nhöõng ñieåm môùi sau ñaây: Q Mang tính chieán löôïc thay vì toaøn dieän.

Q Linh hoaït (hay “ñoäng”) thay vì cöùng nhaéc.

Q Mang tính haønh ñoäng thay vì lyù thuyeát.

Q Taäp trung vaøo quy trình thay vì saûn phaåm.

Q Coù

söï tham gia roäng raõi cuûa coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan thay vì yù chí chính trò vaø quan ñieåm chuyeân gia thuaàn tuùy.

Q Taàm nhìn daøi haïn thay vì nhieäm ky.ø Q Tính ñeán toaøn caàu hoùa thay vì chæ ñòa phöông Q Ñoùng vai troø ñieàu phoái vaø hôïp nhaát lieân ngaønh trong hoaïch ñònh chính saùch phaùt trieån vaø quaûn lyù ñoâ thò thoâng qua khuyeán khích caùc cô quan quaûn lyù phoái hôïp quy hoaïch ngaønh theo khoâng gian.

Q Kieán taïo hình thöùc ñoâ thò hoùa môùi vaø hình thaùi ñoâ thò theo höôùng thaân thieän vôùi moâi tröôøng, baûo veä taøi nguyeân vaø naâng cao chaát löôïng khoâng gian soáng.

Quy hoaïch thích öùng vôùi BÑKH Trong thôøi kyø BÑKH, ñeå ñaùp öùng xu höôùng bieán ñoåi khí haäu vaøo heä thoáng ñoâ thò vaø caûi thieän khaû naêng ñaùp öùng, caàn öùng duïng chieán löôïc keùp. Khaû naêng ñaùp öùng trong boái caûnh naøy ñöôïc hieåu roäng nhö laø khaû naêng cuûa moät heä thoáng ñeå quaûn lyù caû hai vieäc thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu (khaû naêng thích öùng) vaø ñaûm nhieäm vieäc khaéc phuïc vieäc bieán ñoåi khí haäu (khaû naêng khaéc phuïc/ giaûm nheï) (Tomkins & Adger 2005, Yohe 2001). Maët khaùc thì “Quy hoaïch thích öùng vôùi BÑKH” ñöôïc trieån khai treân cô sôû keát hôïp giöõa quy hoaïch töø treân xuoáng vôùi quy hoaïch töø döôùi leân, do ñoù “ñieàu kieän phaûi ñaùp öùng” cho pheùp taïo neân “heä thoáng hoïc thích öùng”, vôùi ñieàu kieän phaûi tích hôïp theâm “caùc chieán löôïc thích öùng vaø giaûm nheï BÑKH” vaøo “quy hoaïch chíeán löôïc hôïp nhaát”.

Do vaäy caàn ñoåi môùi phöông phaùp quy hoaïch ôû nöôùc ta ñöa “quy hoaïch tích hôïp” vaøo “Luaät Quy hoaïch” ñeå ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng trong kinh teá thò tröôøng - toaøn caàu hoùa, khuûng hoaûng sinh thaùi vaø BÑKH. Tuy trong döï thaûo Luaät Quy hoaïch hieän nay ñaõ chuyeån taûi moät soá noäi dung cuûa phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát trong quy hoaïch caùc caáp nhöng chöa taïo thaønh haønh lang phaùp lyù coù tính theå cheá ñeå quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát trôû thaønh coâng cuï chính cho heä thoáng quy hoaïch laõnh thoå goùp phaàn ñöa ñaát nöôùc ra vôùi theá giôùi.

Theo Lawrie Wilson (UÙc), taïi caùc neàn kinh teá phaùt trieån coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån chuù troïng roõ reät vaøo vieäc ñaït ñöôïc “caùc keát quaû” nhö döï kieán caùc keát quaû cuoái cuøng, trong khi Vieät Nam vaãn coøn chuù troïng vaøo quaù trình – noùi chung laø khoâng coù lôïi cho keá quaû. Do ñoù heä thoáng quaûn lyù phaùt trieån “hieäu quaû” phaûi laø coát loõi cho vieäc aùp duïng vaø thöïc hieän taát caû caùc quy hoaïch ñöôïc moâ taû trong döï thaûo Luaät Quy hoaïch. Vì vaäy caàn chuyeån töø quy trình quy hoaïch chæ döïa treân “quaûn lyù xaây döïng” sang quy trình quy hoaïch döïa treân “giaù trò quy hoaïch”, vaø vaán ñeà quaûn lyù phaùt trieån caàn ñöôïc ñöa vaøo döï thaûo Luaät Quy hoaïch.

Hy voïng quy hoaïch phaùt trieån ôû nöôùc ta sau 30 naêm ñoåi môùi seõ theo kòp xu theá cuûa theá giôùi.

Höôùng tôùi quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi

Trong thôøi kyø toaøn caàu hoùa vaø kinh teá thò tröôøng, haäu coâng nghieäp, thoâng tin vaø laäp trình, khuûng hoaûng sinh thaùi thì khoâng thích hôïp neáu quy hoaïch khoâng gian vaät chaát laïi vaãn söû duïng quy hoaïch “ñoâ thò hieän ñaïi” truyeàn thoáng theo “phaân khu kieåu hình hoïc cöùng nhaéc thieáu söï linh hoaït”.

“Trong khuoân khoå cuûa quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát”, caàn söû duïng “quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi” coù tính ña phöông thì ngoaøi phaân khu coøn caàn linh hoaït vaø hôïp lyù vaø ña daïng coù theå coøn bao goàm nhieàu loaïi: töø khoâng gian lòch söû, khoâng gian trí tueä, khoâng gian tinh thaàn, khoâng gian ngheä thuaät vaø khoâng gian vaên hoùa ñeán khoâng gian töï nhieân…

Veà quy hoaïch ñoâ thò, thì ôû nöôùc ta töø sau 1954 tôùi nay (theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009 khi chæ taäp trung chuû yeáu vaøo 3 loaïi quy hoaïch: QH chung, QH phaân khu vaø QH cho tieát ñeå raøng buoäc moïi hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo moät “khuoân khoå cöùng nhaéc” cuûa QH chi tieát) thöïc chaát laø vaãn söû duïng theo phöông phaùp quy hoaïch cuûa Lieân Xoâ cuõ chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa quy hoaïch chöùc naêng do Le Corbusier ñeà xöôùng vaøo thôøi kyø coâng nghieäp, hay coøn ñöôïc goïi laø quy hoaïch toång theå, quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi hay quy hoaïch ñoâ thò truyeàn thoáng, ñoù laø quy hoaïch phaân khu chöùc naêng kieåu hình hoïc cöùng nhaéc, thieáu linh hoaït khoâng thích öùng vôùi kinh teá thò tröôøng, toaøn caàu hoùa vôùi haøng traêm haøng ngaøn caùc nhaø ñaàu tö tö nhaân vaø caù nhaân maø trong ñoù söï ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc raát haïn cheá.

Treân thöïc teá, coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta hieän nay vaãn coá gaéng döï baùo vaø ñònh höôùng toái ña moïi vieäc. Treân cô sôû ñoù chính quyeàn luoân coù mong muoán kieåm soaùt moïi quy ñònh veà quy hoaïch vaø keá hoaïch.

Keá hoaïch hoùa thöôøng ít linh hoaït hôn thò tröôøng vaø chæ coù taùc ñoäng ñeán nhöõng “khoái löôïng haïn cheá” trong khi ñoù thò tröôøng coù theå taùc ñoäng ñeán nhöõng “khoái löôïng coù tieàm naêng khoâng haïn cheá”. Ñieàu naøy buoäc coâng taùc quy hoaïch vaø keá hoaïch phaûi thay ñoåi ñeå coù theå phaûn öùng vaø ñieàu chænh thò tröôøng.

Toùm laïi, caùch nhìn trong quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta vaãn laø taïo ra moät cô caáu oån ñònh trong töông lai theo keá hoaïch. Trong khi ñoù coâng cuï quy hoaïch trong kinh teá thò tröôøng caàn ñöôïc xem nhö nhöõng “coâng cuï ñieåu tieát vaø ñieàu chænh” trong moät thöïc teá kinh teá - xaõ hoäi naêng ñoäng vaø linh hoaït.

Theo Lawrie Wilson, quy hoaïch xaây döïng toång theå cuûa Vieät Nam laø di tích cuûa thôøi kyø tieàn ñoåi môùi vaø raát ít coù giaù trò trong thôøi kyø haäu gia nhaäp WTO. Baïn coù theå ñöùng laïi vaø coù caùi nhìn toång quan veà ña soá caùc thaønh phoá ôû Vieät Nam, raèng moät ñieàu khoâng theå baùc boû chính laø quy hoaïch ñoâ thò nhö hieän nay ñang aùp duïng ñaõ thaát baïi trong vieäc cung caáp chaát löôïng cuoäc soáng nhö ñaõ höùa heïn.

Thôøi kyø hieän nay laø thôøi kyø toaøn caàu hoùa - kinh teá thò tröôøng, haäu coâng nghieäp - thoâng tin vaø laäp trình vaø khuûng hoaûng sinh thaùi thì khoâng theå söû duïng maõi phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi maø chuyeån sang söû duïng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi vì: So vôùi quy hoaïch hieän ñaïi ñôn thuaàn coâng naêng thì quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi khaúng ñònh raèng phaûi thoûa maõn yeáu toá con ngöôøi soáng trong ñoâ thò, maët khaùc moät ñoâ thò khoâng ñôn thuaàn chæ laø coâng naêng maø coøn coù tính baûn saéc hay giaù trò lòch söû.

Theo William S.W.Lim: “Khoâng gian haäu hieän ñaïi coù tính ña phöông vaø coù theå goàm nhieàu loaïi töø khoâng gian lòch söû, khoâng gian trí tueä, khoâng gian tinh thaàn, khoâng gian ngheä thuaät vaø khoâng gian vaên hoùa… ñeán khoâng gian töï nhieân vaø khoâng gian thaät söï…

SË 82 . 2016

41

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Tính haäu hieän ñaïi laø moät hieän töôïng vaên hoùa toaøn caàu. Söï naêng ñoäng vaø khaùc bieät cuûa noù coù tính toaøn caàu thích öùng vôùi ñòa phöông...”.

Thöïc ra thì ñoâ thò haäu hieän ñaïi cuõng chính laø söï hoøa troän giöõa caùc yeáu toá hieän ñaïi vaø haäu hieän ñaïi trong thieát keá vaø toång theå.

Do vaäy, coù theå noùi quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi ngaøy nay thì vöøa “phaân khu chöùc naêng” vöøa phaûi “linh hoaït, hôïp lyù vaø raát ña daïng” vì noù coøn ñöôïc quyeát ñònh nhieàu hôn bôûi caùc ñaïi löôïng nhö vò trí ñòa hình, söï lieân heä giöõa caûnh quan vaø nöôùc, caùc di saûn kieán truùc caàn baûo toàn… Neáu chæ söû duïng “Quy hoaïch phaân khu” cuûa quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi thì khoâng theå cöùng nhaéc “kieåu hình hoïc” nhö tröôùc ñaây vì seõ “khoâng hieäu quaû”, vì “ñoâ thò raát phöùc taïp” do vaäy maø caàn “linh hoaït” toå chöùc khoâng gian ñeå hôïp nhaát giöõa khu ôû, khu laøm vieäc vaø dòch vuï coâng coäng, phaùt huy vai troø cuûa ngöôøi ñi boä vaø traùnh giao thoâng con laéc, ñeå giaûm aùch taéc giao thoâng nhaèm taïo ra moät cô caáu ñoâ thò “hôïp lyù”, “ña daïng” “coâng naêng söû duïng hoãn hôïp” (mixed use) theo höôùng “ña duïng”, vaø caàn coù giaûi phaùp öùng xöû coù hieäu quaû vôùi söï “suy thoaùi veà moâi tröôøng”. Moät thaønh phoá sinh ñoäng phaûi laø “moät baûn lieân hôïp”.

Chuû nghóa ñoâ thò coù theå taïm goïi laø haäu hieän ñaïi phaûi coù moät baûn saéc ñòa phöông ñaõ ñöôïc phaùt trieån vôùi quaù trình hieän ñaïi hoùa. Ñaûm baûo tính coâng baèng giöõa caùc nhoùm ngöôøi vaø giöõa con ngöôøi vôùi moâi tröôøng. Thöïc ra haäu hieän ñaïi chính laø söï hoøa troän giöõa caùc yeáu toá hieän ñaïi vaø haäu hieän ñaïi trong thieát keá toång theå. Laø vieäc gaëp nhau cuûa vieäc ñem caùc caùch thöùc thieát keá vaø quaûn lyù hieän ñaïi ra xaây döïng caùc ñaëc tröng gaén lieàn vôùi baûn saéc ñòa phöông. Ñieàu naøy coù leõ phuø hôïp vôùi ñoâ thò, vì theo Charles Jenks “Chuû nghóa haäu hieän ñaïi laø moät thöù hoãn hôïp mang tính chieát trung cuûa baát cöù truyeàn thoáng naøo vôùi nhöõng gì môùi qua: noù vöøa laø söï keá tuïc vöøa laø söï sieâu vieät hoùa chuû nghóa hieän ñaïi”.

Quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi “chöùa ñöïng caùc nhu caàu khoâng gian ña daïng” cuûa caùc baûn quy hoaïch: Kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng, cô sôû haï taàng trong “söï hôïp nhaát haøi hoøa” giöõa coâng baèng xaõ hoäi, soáng toát vaø tính beàn vöõng, höôùng tôùi muïc tieâu “phaùp trieån beàn vöõng” theo phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát, quy hoaïch tích hôïp.

Hieän coù nhieàu “moâ hình ñoâ thò” theo höôùng haäu hieän ñaïi nhö: Thaønh phoá sinh thaùi - kinh teá (Eco2 City), thaønh phoá soáng toát (Liveable City), taêng tröôûng thoâng minh (Smart Growth), moâ hình TOD (Transit - Oriented Development), chuû nghóa ñoâ thò môùi (New Urbanism), ñoâ thò hoïc caûnh quan (Landscape Urbanism)... Trong thôøi kyø BÑKH, thì phaûi laø ñoâ thò sinh thaùi, ñoâ thò xanh.

Caàn söûa ñoåi Luaät Quy hoaïch ñoâ thò 2009 cho phuø hôïp vôùi cô cheá thò tröôøng, toaøn caàu hoùa vaø BÑKH. Hy voïng Quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta sau 30 naêm ñoåi môùi cuõng seõ theo kòp xu theá cuûa theá giôùi. * Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò & phaùt trieån haï taàng Nguyeân Giaùm ñoác Döï aùn quoác gia “Naâng cao naêng löïc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò TPHCM”(VIE/95/051)

42

SË 82 . 2016

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Strategic planning_John M Bonfson & Robert Einsaweiler,1987 2. Planning under Pressure- The stategic choice Approach,John Frend &Allen Kickling, 1987 3. Integrated Urban Development- Urban management_UN, 1990 4. Strategic planning for Management Regional growth and Development _ Robert J Stimson, 1992 5. Monitoring and Evaluating Urban Development Programs _Elenor Hewitt, 1992 6. Strategic Issues: What are they and from where do they are?_ Peter Smith Ring, 1992 7. Applying Private Sector Stategic Planning in Public sector_John M Bryson& Wiliam P Roering, 1992 8. Quy hoaïch ñoâ thò_Piere Merlin, 1993 9. Ñoùn theá kyû saép tôùi. Baøn veà nhöõng phaùt trieån hoïc thuaät trong quy hoaïch ñoâ thò Trung Quoác_Ngoâ Löông Dung,1994 10. From Master Planning to Stategic Planning _ Gile Clark.1996 11. From Master Planning to Integrated Strategic Planning_ Brian Roberts, 1998 12. Töø quy hoaïch toång theå ñeán quy hoaïch chieán löôïc_VIE/95/051,1998 13. Höôùng tôùi söï tham gia cuûa nhieàu thaønh phaàn trong quaûn lyù vaø phaùt trieån ñoâ thò_ VIE/95/051, 1998 14. Ñoâ thò hoùa, khuûng hoaûng sinh thaùi & phaùt trieån beàn vöõng_ Nhieàu Taùc giaû, Nxb Treû naêm 2001 15. Khoùa taäp huaán veà quy hoaïch vaø quaûn lyù ñaát ñai_Region Rhoâne-Alpes (Phaùp) & TP HCM (VN), 2006 16. Quy hoaïch ñoâ thò ñaïo lyù Chaâu AÙ_William.S.W , NXB Xaây döïng 2007 17. Kieán truùc seõ trôû thaønh thöù yeáu_Albert Speer,2010 18. Moâ hình BÑKH lieân keát vaø Quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng – Nghieân cöùu taïi TPHCM_ Frank Schwartze, Ronald Eckert, Andrens Gravert, Ulrike Schinkel, Ralf Kersten, 2010.

19. Quy hoaïch ñoâ thò trieån khai thöïc hieän veà quy hoaïch phaân khu_Pratice Berger,2011 20. Trieån khai thöïc hieän Luaät Quy hoaïch: ñaát ñai vaø quy hoaïch ñoâ thò_Gautier Rouhet,2011 21. Kinh nghieäm quoác teá trong ñoåi môùi phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò ñöông ñaïi_Ngoâ Trung Haûi& Löu Ñöùc Cöôøng, 2011 22. Zonning Plan_Robert van Nouhuys, 2011 23. Suy nghó veà phaùt trieån ñoâ thò Vieät Nam_ Phaïm Syõ Lieâm,TC Ngöôøi Xaây Döïng soá 1&2 naêm 2012.

24. Moâ hình bieán ñoåi khí haäu lieân keát vaø quy hoaïch ñoâ thò beàn vöõng_Frank Schwartze,Ronald Eckert,Andreas Gavert,Ulrike Schinkel& Ralf Kersten,2010 25. Quy hoaïch ñoâ thò thôøi kyø haäu hieän ñaïi_ Phoù Ñöùc Tuøng, Dieãn ñaøn HKTS Quaûng Nam, 25/10/2013 26. Ñoâ thò: Chuû nghóa hieän ñaïi, haäu hieän ñaïi_ Traàn Quang, Ashui.com, 11/6/2014 27. Nhöõng thaùch thöùc trong lónh vöïc quy hoaïch phaùt trieån ôû Vieät Nam_ Vuõ Quang Caùc, TC QH ÑT, soá 22 naêm 2015 28. Quy hoaïch phaùt trieån kinh nghieäm cuûa UÙc vaø ñeà xuaát cho Vieät Nam_ Lawrie Wilson.

TC QH ÑT, soá 22 naêm 2015 29. Kyû yeáu Hoâi thaûo “Luaät Quy hoaïch – höôùng tôùi PTBV vaø thích öùng BÑKH”, ngaøy 25/4/2016, taïi Haø Noäi, Boä KH ÑT. 30. Ñoâ thò: Chuû nghóa hieän ñaïi, haäu hieän ñaïi_ Traàn Quang, Internet 2016 31. Quy hoaïch ñoâ thò thôøi kyø haäu hieän ñaïi – Phoù Ñöùc Tuøng, Internet 2016

DIEÃN ÑAØN

KHOAÛNG VEÂNH TRONG ÑOÂ THÒ THAÙCH THÖÙC ÑOÅI MÔÙI QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG QUANG HAØ *

Heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam cho thaáy toàn taïi “khoaûng caùch” giöõa quy hoaïch vôùi thöïc teá trieån khai quy hoaïch. Töø goùc nhìn ña chieàu, chuùng ta nhaän thaáy moät soá “khoaûng veânh” trong ñoâ thò ñaõ taïo neân caùc hình thaùi ñoâ thò khoâng hoaøn chænh vaø thieáu beàn vöõng. Muïc tieâu baøi vieát seõ taäp trung vaøo phaân tích khoaûng caùch - ñoä veânh tieàm aån laâu nay giöõa: moâ hình ngoaïi nhaäp vaø naêng löïc noäi taïi, thích nghi meàm tröôùc luaät ñònh cöùng, yù chí quy hoaïch vaø quyeát taâm ñaàu tö. Töø ñoù, laøm roõ hôn caùc vaán ñeà trong ñoâ thò vaø thaùch thöùc ñoái vôùi coâng taùc ñoåi môùi quy hoaïch ñoâ thò (QHÑT) taïi Vieät Nam höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng.

V

ietnam cities’ system depicts existing ‘distances’ between urban planning with its implementation in reality. From a multidimentional view, several ‘city’s gaps’realized are shaping city typologies uncompletedly and unsustainably. The aim of paper is to analyze hidden gaps existed between imported city-forms and internal capability of local city, soft adaptability to hard regulatory framework, planning-driven will and investment determination respectively. According to the findings, it clarifies cities’ issues clearer and challenges in necessarily innovating Vietnam’surban planningsystem towards sustainable development.

SË 82 . 2016

43

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝ Boái caûnh chung

Thôøi gian qua, vôùi chính saùch ñoåi môùi, hoäi nhaäp, heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñaõ phaùt trieån nhanh caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Döï kieán ñeán heát 2016, caû nöôùc coù gaàn 800 ñoâ thò [5] vôùi tyû leä ñoâ thò hoùa ñaït khoaûng 36,8%. Beân caïnh maët tích cöïc, caùc ñoâ thò coøn ñoái maët vôùi tình traïng thieáu haï taàng kyõ thuaät, laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng ñoâ thò. Song song, boä maët kieán truùc ñoâ thò phaùt trieån loän xoän laøm thay ñoåi baûn saéc vaên hoaù - xaõ hoäi vaø daàn ñaùnh maát ñaëc tröng vuøng - mieàn voán coù.

Veà quy hoaïch toång theå phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò quoác gia, xaây döïng vuøng tænh, chung ñoâ thò, ñeán phaân khu vaø chi tieát, cho thaáy: coøn moät soá “khoaûng caùch lôùn”[3] giöõa quy hoaïch vôùi thöïc teá trieån khai daãn ñeán hieän töôïng quy hoaïch keùm hieäu quaû. Chính vì theá, yeâu caàu veà ñoåi môùi QHÑT taïi Vieät Nam ñöôïc ñaët ra ñeå coù höôùng chuyeån bieán, öùng phoù vôùi quaù trình toaøn caàu hoùa vaø ñoâ thò hoùa. Xeùt veà toång theå, coâng taùc laâp QHÑT laø böôùc cuï theå hoùa nhöõng mong muoán vaø ñònh höôùng cuûa caùc caáp - ngaønh cho söï phaùt trieån ñoâ thò (hay) giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñoâ thò quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai. Ñeå hieåu hôn veà QHÑT, tham gia vaøo hoaït ñoäng cuûa ñoâ thò döôùi caùc goùc nhìn quaûn lyù ñoâ thò, tö vaán (quy hoaïch, kieán truùc, xaây döïng…), ñaàu tö xaây döïng cho pheùp chuùng ta nhaän ra moät soá “khoaûng veânh” tieàm aån laâu nay. Thöïc teá cho thaáy, coù nhieàu khoaûng veânh phaùt sinh voâ hình ngay töø khi manh nha quaù trình phaùt trieån ñoâ thò; ñaõ taïo neân hình aûnh ñoâ thò khaùc vôùi mong ñôïi cuûa xaõ hoäi. Trong khuoân khoå coù haïn, baøi vieát seõ taäp trung phaân tích saâu hôn veà khoaûng caùch - ñoä veânh giöõa (1) moâ hình ngoaïi nhaäp vaø naêng löïc noäi taïi; (2) thích nghi meàm tröôùc khung luaät ñònh cöùng; (3) yù chí quy hoaïch vaø quyeát taâm ñaàu tö.

Cuï theå nhö sau:

Moâ hình ngoaïi nhaäp vaø naêng löïc noäi taïi

Ban ñaàu, ñoâ thò ñöôïc hình thaønh töø moái gaén keát laøng xoùm vaø saép xeáp taïo neân caùc trung taâm - nôi gaëp gôõ vaên hoaù - tín ngöôõng, duy trì vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Keá ñeán laø söï hình thaønh, toàn taïi caùc ñoâ thò coå vaø lòch söû, ñoâ thò trung coå, ñoâ thò taân coå ñieån. Sau ñoù, caùc ñoâ thò coâng nghieäp, roài thaønh phoá töông phaûn. Trong thôøi kyø daân soá theá giôùi buøng noå, Le Corbusier ñaõ ñöa ra moâ hình ñoâ thò khoâng töôûng. Töø ñoù döï baùo cho xu höôùng ñoâ thò hieän ñaïi trong vaø sau Theá chieán thöù I, roài ñeán thaønh phoá vaønh ñai xanh. Theá kyû 19, haøng loaït quoác gia chaïy ñua xaây döïng kieåu ñoâ thò thöïc duïng vaø neùn. Theá kyû sau ñoù laø ñoâ thò sinh thaùi vaø beàn vöõng.

Trong moät thaäp kyû gaàn ñaây, ñoâ thò ñaõ chuyeån töø hình thöùc chöùc naêng sang sinh thaùi kinh teá, roài ñeán thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu, höôùng tôùi muïc tieâu taêng tröôûng xanh[7]. Keá ñeán, ñoâ thò xanh ñöôïc ñöa ra nhaèm phaùt huy ñaëc ñieåm moâi tröôøng, giaûm thieåu phaùt thaûi Cacbon vaø söû duïng naêng löôïng taùi taïo, taêng tröôûng kinh teá vaø giaûm ngheøo ñoùi. Gaàn ñaây nhaát (11/2016), Vieät Nam ñang phaùt ñoäng moâ hình ñoâ thò thoâng minh (Singapore trieån khai töø naêm 2014), trong ñoù coù TP.HCM, Ñaø Naüng, Caàn Thô, Haûi Phoøng vaø 6 thaønh phoá khaùc, cho höôùng phaùt trieån 10-20 naêm tôùi [1][2].

Söï ña daïng caùc moâ hình ñoâ thò treân ôû caùc quoác gia phaùt trieån töïu chung ñeàu höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng veà moâi tröôøng, vaên hoùa vaø xaõ hoäi [10] vôùi ñaëc tröng khu vöïc. Ngöôïc laïi, taïi quoác gia ñang phaùt trieån, traøo löu du nhaäp caùc moâ hình ñoâ thò hieän ñaïi vaø môùi so vôùi

44

SË 82 . 2016

chuùng ta, ñang dieãn ra nhieàu nôi döôùi söï quan taâm cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo, toå chöùc vaø quy hoaïch gia tham gia thöïc hieän döï aùn QHÑT. Tröôùc ñoøi hoûi yeáu toá môùi cho ñoâ thò vaø tö duy nhieäm kyø, caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò döôøng nhö deã tính hôn cho vieäc tieáp nhaän ñöa caùc moâ hình ñoâ thò phöông taây theo loái “ñi taét- ñoùn ñaàu” vaøo caùc döï aùn QHÑT vôùi hy voïng sôùm ñaït ñöôïc nhöõng hình aûnh ñoâ thò vaên minh - hieän ñaïi beàn vöõng (Trung Quoác, Singapore ñaõ töøng laø ví duï ñieån hình). Veà maët chuû tröông khoâng sai, song aùp duïng “khaùi nieäm ñoâ thò vaø moâ hình ñoâ thò môùi moät caùch hoaøn chænh” trong nöôùc coøn haïn cheá nhieàu maët. Do ñoù, vieäc “gaéng goø” caùc hình thöùc ñoâ thò treân sao cho vöøa vôùi khuoân khoå ñoâ thò trong nöôùc (chaät heïp veà khoâng gian, haïn cheá veà naêng löïc) khoâng theå traùnh khoûi. Vì theá, hieän töôïng “aùp duïng thöû” (thöïc chaát môùi veà teân goïi cho caùc noäi dung cuõ) dieãn ra oà aït maø thieáu ñaùnh giaù heä luïy “thaát baïi” (try-fault, try- error) daãn ñeán laõng phí nguoàn löïc.

Töø ñoù cho thaáy khoaûng cheânh giöõa vieäc “baûn ñòa hoùa” hình thaùi ñoâ thò vaøo töøng ñòa phöông laø khaù lôùn. Vì theá, sinh ra vieäc aùp ñaët caùc khuoân maãu phaùt trieån thoâng qua caùc döï aùn QHÑT - seõ chæ taïo neân ñoâ thò khoâng hoaøn chænh vaø thieáu beàn vöõng. Khoâng ngaïc nhieân, khi nhieàu thaønh phaàn döï aùn QHÑT khoâng thieát thöïc, leäch so vôùi nhu caàu thöïc teá vaø ñaõ taïo neân keõ hôû phaùp lyù trong quaûn lyù xaây döïng laøm boä maët ñoâ thò theâm bieán daïng.

Maët khaùc, caùc khaùi nieäm, hình thöùc ñoâ thò môùi ñöôïc dieãn giaûi ngoân ngöõ chuyeân ngaønh tröøu töôïng, khoù gaàn ñoái vôùi moät boä phaän xaõ hoäi vaø ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö lôùn ñoái vôùi chuû ñaàu tö. Do ñoù, nhieàu döï aùn khu ñoâ thò môùi (KÑTM) (do tö nhaân thöïc hieän) luoân tìm caùch “neù traùnh” caùc moâ hình ñoâ thò xanh vaø tieát kieäm naêng löôïng toán keùm. Ngöôïc laïi, caùc KÑTM luoân gia taêng dieän tích kinh doanh, thöông maïi; tieát giaûm dieän tích coâng coäng, caây xanh vaø maët nöôùc... Vì theá, ôû ñaây toàn taïi moät khoaûng troáng giöõa “tính öu vieät daøi haïn” cuûa hình thöùc ñoâ thò môùi vôùi “nieàm tin ngaén haïn” cuûa chuû ñaàu tö trong phaùt trieån ñoâ thò.

Thích nghi meàm tröôùc Khung luaät ñònh cöùng

Nhu caàu xaây döïng coâng trình haøng naêm taïi caùc ñoâ thò laø raát lôùn, phaùt xuaát töø nhu caàu thieát yeáu cuûa caùc chuû ñaàu tö nhaèm phuïc vuï muïc ñích söû duïng khaùc nhau. Trong ñoâ thò, vieäc thöc hieän caùc döï aùn, xaây döïng coâng trình ñeàu phaûi xin pheùp theo luaät ñònh. Tuy nhieân, mong muoán vaø muïc tieâu cuûa chuû ñaàu tö thöôøng voâ haïn vaø khoù chieàu trong khi khung phaùp ñònh (maät ñoä xaây döïng, chieàu cao, taàng cao, chöùc naêng, hình thöùc kieán truùc quy ñònh theo ñoà aùn QHÑT- quy cheá xaây döïng ñöôïc duyeät...) laø höõu haïn. Hieåu caùch khaùc, khung quy ñònh cöùng laø “barrier” - haøng raøo kieåm soaùt hoaït ñoäng xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò cuûa caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò (theo höôùng “top- down”).

Tröôùc nhöõng haøng raøo kieåm soaùt cöùng, caùc chuû ñaàu tö (vôùi loái tö duy doanh nghieäp nhanh - nhaïy vaø kinh nghieäm) nhaän ra caùch thöùc “xeù raøo” trong xaây döïng cô baûn khoâng coøn phuø hôïp bôûi söï kieåm soaùt chaët treõ cuûa nhaø nöôùc. Ví duï, coâng trình 8B Leâ Tröïc (quaän Ba Ñình), soá 53- 55 phoá Nhaân Hoøa (quaän Thanh Xuaân), Haø Noäi ñaõ bò phaït vaø phaûi tieán haønh caét ngoïn thôøi gian qua. Nhöõng loãi vi phaïm cho thaáy mong muoán cuûa chuû ñaàu tö vöôït xa vôùi tính toaùn cuûa caùc nhaø quy hoaïch.

Tuy nhieân, ñeå giaûi quyeát baøi toaùn ñaàu tö, chuû ñaàu tö ñaõ öùng xöû theo chieàu saâu nhaèm môû “barrier” cöùng moät caùch kheùo leùo (khi caàn) cho quyeát taâm thöïc hieän döï aùn. Ñieàu naøy ñöôïc ngaàm hieåu khaû naêng môû

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

raøo cho moät soá raát ít vaø ñoùng kín vôùi ña soá trong lónh vöïc xaây döïng.

Vôùi hieän töôïng “ñoùng- môû” haøng raøo, caùc saûn phaåm QHÑT trôû neân laïc haäu, khoù theo kòp vôùi yeâu caàu thöïc teá khieán caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò chaïy theo caùc chuû ñaàu tö (hoaëc) ngöôïc laïi daãn ñeán quy hoaïch treo.

YÙ chí quy hoaïch vaø Quyeát taâm ñaàu tö

Veà maët quaûn lyù nhaø nöôùc, QHÑT ñöôïc xem nhö laø coâng cuï theå hieän yù chí cuûa nhaø laõnh ñaïo; ñoàng thôøi cho thaáy moái quan heä khaêng khít giöõa “QHÑT vôùi chính trò” [11]. Theo tinh thaàn chæ ñaïo töø treân xuoáng, caùc nhaø quy hoaïch seõ chuyeån taûi yù chí vaø cuï theå hoùa chuû tröông vaøo döï aùn QHÑT theo caùc caùch vaø caáp khaùc nhau.

Veà nguoàn löïc, hieän coù 3 nhoùm thöïc hieän QHÑT. Thöù nhaát, goàm caùc ñôn vò tö vaán thuoäc nhaø nöôùc (Vieän nghieân cöùu tröïc thuoäc Boä chuû quaûn vaø trung taâm chuyeân moân thuoäc Sôû ñòa phöông). Nhoùm tieáp theo laø caùc coâng ty (hay) nhoùm tö vaán nöôùc ngoaøi coù ñieåm maïnh vöôït troäi. Khi thöïc hieän caùc döï aùn taïi Vieät Nam hoï thöôøng lieân danh vôùi tö vaán trong nöôùc (nhoùm thöù 3) nhaèm hôïp lyù hoùa noäi dung döï aùn theo caùc quy ñònh vaø yeâu caàu cuûa ñòa phöông. Quaù trình hôïp taùc naøy, phía Vieät Nam “khoù coù theå hoïc hoûi nhöõng kinh nghieäm vaø phöông phaùp quy hoaïch tieân tieán”[4]. Nhö vaäy, KTS vaø kyõ sö quy hoaïch trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi vaãn coøn toàn taïi moät khoaûng caùch lôùn veà naêng löïc, phöông phaùp luaän; ñoàng thôøi, cheânh leäch veà nhaän thöùc vaø chuyeân moân saâu khi thöïc hieän caùc döï aùn QHÑT, cho duø caùc böôùc trieån khai quy hoaïch giöõa caùc beân khoâng coù söï khaùc bieät nhieàu.

Tuy nhieân, höôùng phaùt trieån ñoâ thò top - down seõ gaëp moät soá trôû ngaïi nhaát ñònh tröôùc nhöõng thay ñoåi töø caùc chuû ñaàu tö khi thöïc hieän caùc döï aùn cuï theå. Töø ñoù, naûy sinh cô cheá “xin – cho” neáu coù khaùc bieät giöõa döï aùn vaø QHÑT ñöôïc duyeät. Moät trong nhieàu thí duï cho thaáy döï aùn KÑTM Xala, quaän 2, TP.HCM ñaõ thay ñoåi phaân khu chöùc naêng vaø chæ giöõ laïi 2 tuyeán ñöôøng chính (xuyeân taâm vaø vaønh ñai) trong quy hoaïch KÑTM Thuû Thieâm do Sasaki thöïc hieän (2003-04). Nhö vaäy, baøi toaùn ñaàu tö ngaén haïn vaø quyeát taâm “mì aên lieàn” cuûa caùc chuû ñaàu tö nhanh choùng vöôït ra khoûi yù chí ñoâ thò beàn vöõng cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh tröôùc khi thöïc hieän ñieàu chænh QHÑT chu kyø 5 naêm: 1 laàn.

Khoaûng veânh treân cuõng xaûy ra ñoái vôùi caùc döï aùn coâng trình thöông maïi - daân duïng khi chuû ñaàu tö coù tieàm löïc vôùi quyeát chí vöôït giôùi haïn

cho pheùp khieán cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc gaëp khoù khaên. Hieåu moät caùch khaùc, noäi dung QHÑT coøn thieáu caùc giaûi phaùp thieát thöïc cho chính quyeàn ñòa phöông ñoái vôùi caùc vaán ñeà ñoâ thò maø khoâng phaù vôõ quy hoaïch ñöôïc duyeät. Do vaäy, ñeå QHÑT ñem laïi hieäu quaû hôn, söï tham gia cuûa coäng ñoàng (bottom - up) ngay töø ban ñaàu laø raát caàn thieát ñeå traùnh hieän töôïng try - fault vaø laõng phí veà sau.

Thay cho lôøi keát

Moät phaàn caùc vaán ñeà ñoâ thò laø heä quaû töø nhöõng “khoaûng veânh” giöõa moâ hình ngoaïi nhaäp vaø naêng löïc noäi taïi, thích nghi meàm tröôùc khung luaät ñònh cöùng, yù chí quy hoaïch vaø quyeát taâm ñaàu tö trong hoaït ñoäng ñoâ thò hieän nay. Nhöõng khoaûng caùch naøy ñang thaùch thöùc caùc nhaø quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò caàn ñoåi môùi maïnh meõ hôn nhaèm thu heïp ñoä leäch veà: nhaän thöùc moâ hình ñoâ thò toái öu vaø öùng duïng tích hôïp, löïa choïn thoâng minh vaø kieân ñònh xaây döïng ñoâ thò hoaøn chænh, ñònh höôùng quy hoaïch saùt vôùi yeâu caàu thöïc teá (baèng vieäc khuyeán khích söï tham gia cuûa coäng ñoàng) ngay töø khi laäp nhieäm vuï quy hoaïch. Hôn heát, noäi dung QHÑT caàn ñöa ra nhieàu giaûi phaùp ña ngaønh ñaùp öùng coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò seõ ñaûm baûo quaù trình phaùt trieån moâi tröôøng, vaên hoùa, xaõ hoäi moät caùch beàn vöõng hôn ñoái vôùi heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam trong töông lai./. * uem0001@ gmail.com TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1]. Anh. P (2016)., TP.HCM seõ laø ñoâ thò thoâng minh. Ngöôøi Lao ñoäng, 26/07/2016.

[2]. Anh. H (2016)., Caàn Thô quyeát taâm trôû thaønh ñoâ thò thoâng minh.

Vietnamnet,12/09/2016.

[3]. Anh. T.T.L (2016)., Ñoåi môùi coâng taùc quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng. Baùo Xaây döïng, 09/12/2015.

[4]. Bình. N. M (2011)., Caàn coù moät nhaän thöùc môùi cho quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam. SXD Tænh Bình Phöôùc, 08/09/2011.

[5]. Haø & Höông (2013)., Hôn 70 coâng trình xaây sai pheùp, duøng sai coâng naêng. Tieàn Phong,13/01/2013.

[6]. Huyeàn. T (2013).,Tyû leä ñoâ thò hoùa ôû Vieät Nam ñaït gaàn 33%. NDH, 8/11/2013.

[7]. Thanh. L. K (2016)., Taêng tröôûng Xanh, nhìn töø goùc ñoä quy hoaïch ñoâ thò Xanh. Ashui, 19/10/2016.

[8]. Vietstock (2016)., Naêm 2016, tyû leä ñoâ thò hoùa phaán ñaáu ñaït 36,8%. Vietstock Online, ngaøy 16/01/2016.

[9]. VNS (2016).,Vieät Nam commits to green growth. Vietnam News, 25/08/2016.

[10]. Claes. G. G (1997).,Swedish Planning Towards Sustainable Development. Swedish Scociety for Town and Planning. Westlund & Soner, Gavle, Sweden.

[11]. William C. J (1989)., Urban Planning and Politics. American Planning Association.

Washington D.C. USA.

SË 82 . 2016

45

ÑOÅI MÔÙI QUY CHUAÅN, TIEÂU CHUAÅN KYÕ THUAÄT VEÀ QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG DIEÃN ÑAØN

ThS.KTS. NGUYEÃN THAØNH HÖNG Phoù Vieän tröôûng VIUP

Môû ñaàu

Quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät ñaõ ñöôïc caùc nöôùc tieân tieán treân theá giôùi xaây döïng vaø aùp duïng töø laâu, taïi Vieät Nam, vaøo nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû XX, heä thoáng tieâu chuaån kyõ thuaät ñaõ ñöôïc hình thaønh döïa treân heä thoáng caùc tieâu chuaån nöôùc ngoaøi chuû yeáu laø caùc tieâu chuaån ñöôïc dòch hoaëc xaây döïng treân cô sôû caùc tieâu chuaån cuûa Lieân Xoâ cuõ. Cho ñeán tröôùc nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, chöa hình thaønh khaùi nieäm Quy chuaån kyõ thuaät trong heä thoáng vaên baûn phaùp quy, heä thoáng Tieâu chuaån kyõ thuaät chính laø coâng cuï ñeå quaûn lyù vaø coù hieäu löïc “baét buoäc aùp duïng” töông töï yù nghóa cuûa khaùi nieäm Quy chuaån kyõ thuaät.

Sang thôøi kyø ñoåi môùi, töø giöõa nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, baét ñaàu coù söï phaân bieät veà heä thoáng Quy chuaån kyõ thuaät vaø Tieâu chuaån kyõ thuaät vaø chính thöùc töø naêm 2006, sau khi Luaät Tieâu chuaån vaø Quy chuaån kyõ thuaät ñöôïc ban haønh, ñaõ coù söï phaân bieät roõ raøng veà Tieâu chuaån kyõ thuaät vaø Quy chuaån kyõ thuaät, theo ñoù: Q Tieâu chuaån kyõ thuaät laø: Caùc quy ñònh veà ñaëc tính kyõ thuaät vaø yeâu caàu quaûn lyù duøng laøm chuaån ñeå phaân loaïi, ñaùnh giaù saûn phaåm, haøng hoùa, dòch vuï, quaù trình, moâi tröôøng vaø caùc ñoái töôïng khaùc trong hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa caùc ñoái töôïng naøy. Tieâu chuaån do moät toå chöùc coâng boá döôùi daïng vaên baûn ñeå töï nguyeän aùp duïng.

Q Quy chuaån kyõ thuaät laø: Quy ñònh veà möùc giôùi haïn cuûa ñaëc tính kyõ thuaät vaø yeâu caàu quaûn lyù maø giaù saûn phaåm, haøng hoùa, dòch vuï, quaù trình, moâi tröôøng vaø caùc ñoái töôïng khaùc trong hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi phaûi tuaân thuû ñeå ñaûm baûo an toaøn, veä sinh, söùc khoûe con ngöôøi; baûo veä ñoäng vaät, thöïc vaät, moâi tröôøng; baûo veä lôïi ích vaø an ninh quoác gia, quyeàn lôïi ngöôøi tieâu dung vaø caùc yeâu caàu thieát yeáu khaùc. Quy chuaån kyõ thuaät do cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh döôùi daïng vaên baûn ñeå baét buoäc aùp duïng.

Sau khi Luaät Tieâu chuaån vaø Quy chuaån kyõ thuaät ra ñôøi, heä thoáng Tieâu chuaån kyõ thuaät vaø Quy chuaån kyõ thuaät ngaønh Xaây döïng coù söï phaùt trieån maïnh meõ, ngoaøi caùc Tieâu chuaån, Quy chuaån ñöôïc chuyeån ñoåi töø heä thoáng tröôùc ñaây coøn xuaát hieän theâm nhieàu Tieâu chuaån, Quy chuaån môùi ñöôïc xaây döïng caên cöù treân caùc tieâu chuaån, quy chuaån nöôùc ngoaøi (Myõ, UÙc, chaâu AÂu…). Maëc duø vaäy, heä thoáng tieâu chuaån, quy chuaån

46

SË 82 . 2016

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

vaãn chöa thöïc söï hoaøn chænh, baûn thaân heä thoáng tieâu chuaån, quy chuaån cuõ cuõng coøn chöa ñöôïc chuyeån ñoåi ñaày ñuû daãn ñeán nhöõng loã hoång trong heä thoáng tieâu chuaån, quy chuaån, cuõng nhö nhöõng khieám khuyeát trong baûn thaân töøng quy chuaån, tieâu chuaån caàn ñöôïc nhanh choùng khaéc phuïc.

tuy nhieân do chöa coù moät keá hoaïch toång theå neân caùc noäi dung caùc Quy chuaån naøy coøn coù nhöõng truøng laëp, thaäm chí maâu thuaãn, caùc vaán ñeà naøy ñaõ daàn ñöôïc nhaän ra vaø ñaõ ñöôïc chænh söûa hoaëc coù keá hoaïch chænh söûa thoâng qua caùc döï aùn raø soaùt, chænh söûa caùc Quy chuaån hieän nay.

I. Thöïc traïng heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät veà quy hoaïch xaây döïng vaø HTKT ñoâ thò

Ñoái vôùi heä thoáng TCVN lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät, caùc tieâu chuaån hieän nay raát nhieàu boä khoâng coøn phuø hôïp vôùi nhöõng quy ñònh môùi trong Luaät Xaây döïng 2014, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò 2009... veà caû noäi dung vaø quy trình; Caùc tieâu chuaån lónh vöïc quy hoaïch ñöôïc bieân soaïn töø laâu, nguoàn taøi lieäu tham khaûo chính laø heä thoáng tieâu chuaån cuûa Lieân Xoâ ñöôïc xaây döïng töø tröôùc nhöõng naêm 80 neân cuõng khoâng coøn phuø hôïp trong hoaït ñoäng ñaàu tö xaây döïng.

Trong khi ñoù heä thoáng caùc tieâu chuaån kyõ thuaät veà haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò cuõng coù nhieàu noäi dung caàn phaûi thay ñoåi phuø hôïp vôùi heä thoáng quy ñònh hieän haønh cuõng nhö thöïc teá coâng taùc quy hoaïch, xaây döïng, quaûn lyù vaø vaän haønh hieän nay.

Ñeå phuïc vuï cho coäng taùc quaûn lyù ngaønh xaây döïng, Boä Xaây döïng ñaõ toå chöùc xaây döïng vaø ban haønh hang loaït caùc Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia vaø Tieâu chuaån Quoác gia, Heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån thuoäc caùc lónh vöïc do Boä Xaây döïng quaûn lyù ñöôïc chia thaønh nhieàu nhoùm: Lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät, lónh vöïc kieán truùc, lónh vöïc keát caáu, lónh vöïc vaät lieäu, lónh vöïc coâng ngheä….

Caùc quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät thuoäc lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät trong heä thoáng tieâu chuaån xaây döïng cuûa Vieät Nam ñaõ bao truøm leân haàu heát caùc khía caïnh. Tuy nhieân, caáu truùc cuï theå cuûa töøng phaàn coøn chöa ñaày ñuû, chöa ñoàng boä. Noäi dung cuûa nhieàu tieâu chuaån ñaõ laïc haäu. Nhieàu tieâu chuaån coù noäi dung nhö moät vaên baûn phaùp quy, bao goàm caû caùc quy ñònh mang tính haønh chính.

Trong khi ñoù, heä thoáng vaên baûn phaùp quy lieân quan ñeán hoaït ñoäng xaây döïng ñang daàn daàn ñöôïc hoaøn thieän nhö Luaät Xaây döïng, Luaät Tieâu chuaån, quy chuaån kyõ thuaät, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò, Luaät Ñaát ñai, Luaät Moâi tröôøng, Luaät Nhaø ôû, Luaät Baát ñoäng saûn... Ñieàu naøy ñaõ laøm cho noäi dung cuûa moät soá quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät thuoäc lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät khoâng coøn phuø hôïp, caàn phaûi soaùt xeùt, boå sung hoaëc thay theá.

Tính ñeán ñaàu naêm 2016, soá Quy chuaán kyõ thuaät Quoác gia ñöôïc Boä Xaây döïng ban haønh vaãn coøn hieäu löïc laø 16 Quy chuaån cuøng haøng ngaøn tieâu chuaån quoác gia khaùc trong lónh vöïc xaây döïng. Trong ñoù rieâng lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät coù theå keå ñeán caùc Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia nhö: Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia veà Quy hoaïch xaây döïng (QCXDVN 01:2008), Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà soá lieäu ñieàu kieän töï nhieân duøng trong xaây döïng (QCVN 02:2009/BXD), Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà Caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò (QCVN 07:2010/BXD), Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà coâng trình ngaàm ñoâ thò (QCVN 08:2009/BXD), Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia veà Quy hoaïch xaây döïng noâng thoân QCVN 14:2009/BXD, caùc tieâu chuaån chuyeân ngaønh haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò (giao thoâng, caáp nöôùc, thoaùt nöôùc, chaát thaûi raén, nghóa trang…) vaø ñaëc bieät laø tieâu chuaån thieát keá quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò (TCVN 4449-1987)...

Heä thoáng Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia lónh vöïc Quy hoaïch xaây döïng hieän taïi chuû yeáu ñöôïc xaây döïng baèng caùch raø soaùt vaø chuyeån ñoåi caùc Quy chuaån, Tieâu chuaån Vieät Nam, Tieâu chuaån ngaønh baét buoäc aùp duïng tröôùc ñaây. Caùc tieâu chuaån naøy coù theå coù hoaëc khoâng ñöôïc söûa ñoåi, boå sung noäi dung khi chuyeån ñoåi thaønh Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia. Moät soá lónh vöïc môùi cuõng ñaõ vaø ñang ñöôïc nghieân cöùu vaø ban haønh nhö: nhaø cao taàng, coâng trình ngaàm, tieát kieäm naêng löôïng, an toaøn sinh maïng, bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng, coâng trình xanh.

Nhìn chung veà maët heä thoáng Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia lónh vöïc Quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät veà boá cuïc vaø caùch theå hieän ñaõ tieáp caän, haøi hoøa vôùi tieâu chuaån quoác teá vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi,

Ngoaøi ra, heä thoáng quy chuaån kyõ thuaät quoác gia ra, quy chuaån ñòa phöông vaø tieâu chuaån cô sôû cuõng chöa ñöôïc thöïc söï ñöôïc quan taâm, xaây döïng. Cuï theå laø trong lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät chöa coù quy chuaån kyõ thuaät ñòa phöông, tieâu chuaån cô sôû naøo ñöôïc ban haønh, ngoaïi tröø thaønh phoá Haø Noäi ñang trieån khai xaây döïng Quy chuaån kyõ thuaät veà Quy hoaïch Kieán truùc cho 4 quaän noäi thaønh. Caùc cô quan quaûn lyù ñòa phöông, caùc cô quan nghieân cöùu khoa hoïc khaùc chöa coù xu höôùng xaây döïng caùc quy chuaån ñòa phöông hay tieâu chuaån cô sôû ñeå aùp duïng treân ñòa baøn hoaëc noäi boä. Tuy nhieân, moät soá maàm moáng ban ñaàu cuûa caùc tieâu chuaån cô sôû ñaõ ñöôïc hình thaønh qua caùc Höôùng daãn kyõ thuaät, Soå tay thieát keá do caùc ñôn vò nghieân cöùu khoa hoïc thuoäc Boä Xaây döïng ñaõ ñöôïc ban haønh.

Döïa treân keát quaû kieåm tra giaùm saùt cuûa Boä Xaây döïng veà vieäc aùp duïng caùc QCVN, TCVN vaø kieåm tra thöïc teá coâng taùc laäp quy hoaïch xaây döïng vaø noäi dung caùc ñoà aùn quy hoaïch hieän nay, coù theå thaáy raèng: Q Veà cô baûn caùc ñoà aùn, döï aùn ñaõ ñöôïc laäp, thaåm ñònh vaø pheâ duyeät,thieát keá vaø xaây döïng tuaân thuû theo caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng, quaûn lyù chaát löôïng coâng trình xaây döïng taïi thôøi ñieåm thöïc hieän ñoà aùn, döï aùn. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng, trong thuyeát minh coøn nhieàu coâng trình chöa ñöôïc quy ñònh veà caáp coâng trình, tuoåi thoï (nieân haïn söû duïng), baäc chòu löûa cuûa coâng trình, veäc naøy lieân quan ñeán löïa choïn caùc yeâu caàu kyõ thuaät, thoâng soá phuï vuï tính toaùn trong quy chuaån kyõ thuaät, tieâu chuaån aùp duïng cho döï aùn khi trieån khai thieát keá xaây döïng.

Q Moät soá ñoà aùn, döï aùn coù ñaày ñuû danh muïc caùc quy chuaån kyõ thuaät, tieâu chuaån aùp duïng, tuy nhieân trong noäi dung laïi khoâng söû duïng caùc quy chuaån kyõ thuaät, tieâu chuaån ñaõ ñöôïc neâu. Ngoaøi ra trong danh muïc ñoù nhieàu quy chuaån kyõ thuaät, tieâu chuaån laø caùc tieâu chuaån cuõ ñaõ ñöôïc thay theá hoaëc huûy boû.

Q Caùc soá lieäu ñieàu kieän töï nhieân söû duïng trong coâng taùc xaây döïng chuû yeáu laáy töø caùc tieâu chuaån Vieät Nam veà cô baûn phuø hôïp vôùi QCVN 02:2010/BXD. Tuy nhieân, moät soá ñoà aùn quy hoaïch coøn söû duïng caùc soá lieäu ñieàu kieän töï nhieân khaù cuõ khoâng coøn phuø hôïp theo QCVN 02:2010/BXD.

SË 82 . 2016

47

Q Caùc

noäi dung veà ñaûm baûo ngöôøi taøn taät tieáp caän söû duïng, caùc noäi dung veà ñaûm baûo an toaøn sinh maïng vaø söùc khoûe cho ngöôøi söû duïng, an toaøn chaùy cho nhaø vaø coâng trình ñaõ ñöôïc caùc döï aùn quan taâm vaø ñöa vaøo trong noäi dung nghieân cöùu nhöng chöa ñöôïc trieät ñeå, nhieàu noäi dung vaãn chöa thöïc söï tuaân theo quy chuaån: Ñaëc bieät laø caùc noäi dung veà tieáp caän cho ngöôøi taøn taät vaø phoøng chaùy. Trong coâng taùc quy hoaïch xaây döïng caùc noäi dung naøy chuû yeáu taäp trung vaøo coâng taùc phoøng chaùy choáng chaùy, chöa coù nhieàu nghieân cöùu ñeå aùp duïng quy chuaån veà vieäc ñaûm baûo ngöôøi taøn taät tieáp caän söû duïng trong quy hoaïch xaây döïng (keå caû trong caùc ñoà aùn quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò).

Q Taïi nhieàu ñòa phöông, caùc ñôn vò tö vaán vaø chuû ñaàu tö chöa caäp nhaät ñöôïc caùc tieâu chuaån, quy chuaån kyõ thuaät môùi ban haønh.

Q Tröôùc

khi nghò ñònh 15/2013/NÑ-CP coù hieäu löïc thi haønh, Sôû Xaây döïng khi thaåm ñònh thieát keá chæ ñöa ra caùc löu yù cho caùc chuû ñaàu tö veà danh muïc caùc quy chuaån kyõ thuaät, tieâu chuaån chuû yeáu aùp duïng cho döï aùn, ñoà aùn. Coøn hieän nay, vieäc yeâu caàu tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa Quy chuaån kyõ thuaät quoác gia ñaõ ñöôïc ñaûm baûo chaët cheõ hôn.

Q Moät

soá noäi dung trong tieâu chuaån vaø caû Quy chuaån kyõ thuaät trong thöïc teá haàu nhö khoâng ñöôïc söû duïng vì khoâng coù coâng cuï ñeå kieåm tra, ño löôøng hoaëc khoâng thöïc söï coù aûnh höôûng hay taùc ñoäng gì ñeán quaù trình quy hoaïch, xaây döïng, quaûn lyù vaø vaän haønh, hoaëc thuoäc phaïm truø cuûa caùc moái quan heä daân söï ñöôïc quy ñònh baèng heä thoáng vaên baûn ngoaøi noäi dung kyõ thuaät.

II. Ñònh höôùng heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät veà quy hoaïch xaây döïng vaø haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò

Quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät vaãn laø thöôùc ño kyõ thuaät caàn thieát ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeå phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Ñeå heä thoáng Quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät lónh vöïc lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng vaø haï taàng kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng roäng raõi vaø coù hieäu quaû hôn trong thöïc tieãn, vieäc quy hoaïch caàn phaûi döïa treân moät soá nhöõng quan ñieåm sau: Q Heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån phaûi ñoàng boä veà möùc ñoä bao phuû trong töøng nhoùm vaán ñeà, soá löôïng vaø loaïi hình vaên baûn (quy chuaån, tieâu chuaån, höôùng daãn kyõ thuaät). Caùc quy chuaån, tieâu chuaån phaûi ñöôïc laäp taäp trung vaøo giaûi quyeát caùc vaán ñeà cô baûn cuûa con ngöôøi vôùi khoâng gian soáng.

Q Quy chuaån, tieâu chuaån khi söûa ñoåi, boå sung trong quaù trình soaùt xeùt

hay bieân soaïn môùi caàn ñaûm baûo söï phuø hôïp laãn nhau. Ví duï nhö caùc chæ tieâu quy hoaïch phaûi phuø hôïp vôùi tieâu chuaån thieát keá coâng trình, tieâu chuaån thieát keá kieán truùc phaûi phuø hôïp vôùi tieâu chuaån keát caáu vaø thieát keá heä thoáng kyõ thuaät...

Q Caàn döïa vaøo heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät hieän haønh ñeå raø soaùt, boå sung, söûa ñoåi vaø bieân soaïn môùi. Boå sung caùc ñoái töôïng tieâu chuaån hoùa chöa coù hoaëc coù nhöng chöa ñöôïc saép xeáp vaøo khung phaân loaïi laøm cô sôû cho vieäc quy hoaïch.

Q Daønh

öu tieân vaø xaây döïng caùc quy chuaån, tieâu chuaån ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø xaõ hoäi, öùng phoù vôùi caùc thaùch thöùc toaøn caàu cuûa

48

SË 82 . 2016

theá kyû 21 nhö bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng; coâng trình xanh; toøa nhaø thoâng minh, phaùt trieån beàn vöõng...

Q Quy

chuaån, tieâu chuaån phaûi tieáp caän ñöôïc vôùi trình ñoä coâng ngheä tieân tieán, hieän ñaïi. Heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån phaûi ñaït trình ñoä khoa hoïc vaø coâng ngheä ngang baèng vôùi heä thoáng tieâu chuaån quoác gia cuûa caùc nöôùc tieân tieán trong khu vöïc vaø coù möùc ñoä haøi hoaø cao vôùi caùc tieâu chuaån quoác teá, tieâu chuaån khu vöïc. Taêng cöôøng chaáp nhaän caùc tieâu chuaån quoác teá, tieâu chuaån khu vöïc vaø tieâu chuaån nöôùc ngoaøi thaønh quy chuaån, tieâu chuaån quoác gia ñoàng thôøi tieáp tuïc soaùt xeùt, thay theá caùc tieâu chuaån laïc haäu, khoâng coøn phuø hôïp.

Q Quy chuaån, tieâu chuaån phaûi ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi caùc höôùng

daãn vaø phöông phaùp luaän theo caùc nguyeân taéc môùi nhaát cuûa ISO/IEC veà caáu truùc, theå hieän noäi dung vaø trình baøy nhaèm ñaåy nhanh quaù trình chaáp nhaän tieâu chuaån quoác teá, tieâu chuaån khu vöïc vaø tieâu chuaån nöôùc ngoaøi vaø taïo tieàn ñeà ñeå Vieät Nam deã daøng tham khaûo vaø tham gia vaøo quy trình xaây döïng caùc tieâu chuaån ñoù trong thôøi gian tôùi.

Q Quy chuaån, tieâu chuaån ñöôïc bieân soaïn theo phöông phaùp tính naêng vaø coù tính môû vôùi nhöõng ñaëc ñieåm sau: Minh baïch (coâng khai trong hoäi hoïp, thaûo luaän caùc vaán ñeà kyõ thuaät vaø ra quyeát ñònh); Thích öùng (quaù trình tieâu chuaån hoùa phaûi baét ñaàu döïa vaøo phaân tích nhu caàu, ñaûm baûo tính truy caäp deã daøng vaø ña ngoân ngöõ); Bình ñaúng vaø ñoàng thuaän (coâng baèng ñoái vôùi moïi ngöôøi tham gia); Deã daøng tieáp caän.

Q Ñaåy maïnh söï hôïp taùc, trao ñoåi kinh nghieäm giöõa caùc toå chöùc cô quan tieâu chuaån hoùa khu vöïc, quoác gia vaø caùc thaønh vieân ISO. Naâng cao nhaän thöùc veà taàm quan troïng cuûa vieäc söû duïng quy chuaån, tieâu chuaån trong moïi maët cuûa hoaït ñoäng kinh teá nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng trong chính saùch chaát löôïng quoác gia.

Q Quy

chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät veà quy hoaïch xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò phaûi ñaûm baûo tính linh hoaït trong aùp duïng vaø ñaùp öùng, giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà noåi baät trong coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò nhö: Söû duïng tieát kieäm, hieäu quaû taøi nguyeân ñaát; Baûo veä moâi tröôøng soáng ñoâ thò; ÖÙng phoù hieäu quaû vôùi bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng cuõng caùc vaán ñeà thöïc teá khaùc cuûa ñoâ thò Vieät Nam ñang vöôùng maéc nhö: Ngaäp luït, uøn taéc giao thoâng, caûnh quan loän xoân, an toaøn trong phoøng choáng chaùy noå.

Do vaäy, trong thôøi gian tôùi caùc höôùng ñeà xuaát nhaèm ñoåi môùi heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät veà quy hoaïch xaây döïng vaø haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò laø: T Taêng cöôøng heä thoáng quy chuaån cuûa ñòa phöông: Vôùi ñaëc thuø veà vuøng mieàn, ñieàu kieän töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi khaùc nhau, caùc caáu truùc ñoâ thò khaùc nhau yeâu caàu phuû kín moïi vaán ñeà baèng caùc Quy chuaån quoác gia laø khoù thöïc hieän. Vieäc ban haønh caùc quy chuaån ñòa phöông ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà mang tính ñaëc thuø vuøng mieàn laø raát caàn thieát. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh trong Luaät Tieâu chuaån vaø Quy chuaån kyõ thuaät (Ñieàu 27).

T Taäp trung vaøo caùc vaán ñeà troïng taâm, neàn taûng cuûa Quy chuaån, tieâu

chuaån: Quy chuaån trong coâng taùc QHXD coù ñaëc thuø khaùc bieät vôùi caùc quy chuaån khaùc. Trong khi caùc quy chuaån ngaønh khaùc thuaàn tuùy veà tính kyõ thuaät thì quy chuaån veà QHXD laïi yeâu caàu tính ña daïng, caàn

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

tích hôïp kyõ thuaät vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi, quaûn lyù... Do vaäy, xaây döïng Quy chuaån caàn ñaët troïng taâm vaøo ba yeáu toá: An toaøn - Moâi tröôøng – Tieän ích xaõ hoäi.

T Öu tieân cho coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc ñeå ñöa ra caùc thoâng soá

kyõ thuaät môùi: Vôùi quaù trình dòch, bieân soaïn vaø vaän duïng caùc thoâng soá kyõ thuaät trong quy chuaån, tieâu chuaån hieän nay coù nhieàu noäi dung ñaõ laïc haäu. Vieäc thay ñoåi caùc thoâng soá kyõ thuaät neâu treân caàn phaûi coù cô sôû khoa hoïc vöõng chaéc baèng caùc caùc nghieân cöùu lyù thuyeát vaø thöïc nghieäm. Do vaäy, ñaàu tö cho coâng taùc NCKH ñeå ñöa ra caùc thoâng soá kyõ thuaät môùi laø raát caàn thieát.

T Ñôn giaûn hoùa, minh baïch hoùa: Quy chuaån veà quy hoaïch do tính ñaëc thuø neân coù tính chaát cuûa moät vaên baûn phaùp quy. Do vaäy, caáu truùc quy chuaån caàn linh hoaït, tieän tra cöùu, aùp duïng. Ñaëc bieät, caàn ñôn giaûn vaø theå hieän tính minh baïch, khoâng gaây hieåu laàm, khoâng taïo keõ hôû ñeå vaän duïng dieãn giaûi quy chuaån theo caùc chieàu höôùng khaùc.

T Thöïc hieän soaùt xeùt, söûa ñoåi theo ñònh kyø: Caùc quy chuaån hieän haønh caàn ñöôïc soaùt xeùt, söûa ñoåi ñònh kyø haøng naêm. Vieäc naøy caàn thieát vì thöïc tieãn caùc hoaït ñoäng phaùt trieån ñoâ thò vaø xaây döïng luoân bieán ñoäng. Caàn coù nhöõng quy ñònh kyõ thuaät thích öùng ngay vôùi thöïc tieãn. Neáu ñeå heä thoáng quy chuaån trong moät thôøi gian daøi coù nhieàu bieán ñoäng môùi söûa ñoåi seõ gaëp nhieàu khoù khaên.

III. Keát luaän – Kieán nghò

Treân cô sôû ñaùnh giaù hieän traïng heä thoáng Quy chuaån, Tieâu chuaån kyõ thuaät lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät cuøng vôùi vieäc tham khaûo heä thoáng caùc tieâu chuaån lónh vöïc quy hoaïch xaây döïng, haï taàng kyõ thuaät cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi, ñeà xuaát trieàn khai chænh söûa, boå sung noäi dung vaø heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån hieän coù ñaûm baûo söï thoáng nhaát giöõa caùc quy chuaån, tieâu chuaån vôùi nhau, traùnh caùc quy ñònh choàng cheùo giöõa caùc quy chuaån, tieâu chuaån, ñaûm baûo ñuùng tính chaát cuûa quy chuaån, tieâu chuaån vaø ñaûm baûo söï phuø hôïp vôùi thöïc teá Vieät Nam. Cuï theå laø raø soaùt vaø ban haønh sôùm caùc Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia veà Quy hoaïch Xaây döïng vaø veà Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò, ñoàng thôøi xaây döïng boä Tieâu chuaån Quoác gia veà Thieát keá Quy hoaïch cuõng nhö caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò… (döïa treân TCVN 4449-1987 vaø moät soá TCVN khaùc).

Taêng cöôøng traùch nhieäm ñòa phöông trong vieäc xaây döïng quy chuaån, tieâu chuaån thoâng qua heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån ñòa phöông. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh trong Luaät Tieâu chuaån vaø Quy chuaån kyõ thuaät (Ñieàu 27). Vieäc xaây döïng heä thoáng quy chuaån, tieâu chuaån ñòa phöông coøn goùp phaàn ñaûm baûo söï phuø hôïp vôùi nhöõng ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñòa phöông (moät yeáu toá raát quan trong trong coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò.

Soaùt xeùt theo ñònh kyø caùc Quy chuaån hieän haønh (goàm 16 Quy chuaån kyõ thuaät) ñeå thay theá Boä Quy chuaån xaây döïng Vieät Nam ban haønh naêm 1996-1997. Ñoái vôùi Quy chuaån QCXDVN 01:2008, vieäc aùp duïng gaëp nhieàu khoù khaên, vöôùng maéc vaø nhaän ñöôïc nhieàu yù kieán ñoùng goùp nhaát töø caùc cô quan quaûn lyù ñòa phöông. Quy chuaån QCXDVN 01:2008/ BXD ñang ñöôïc trieån khai raø soaùt, hieäu chænh treân cô sôû giaûi quyeát caùc voäi dung baát caäp do ñòa phöông phaûn hoài. Tuy nhieân ñeå ñöa ra thoâng soá kyõ thuaät chuaån caàn coù söï nghieân cöùu coâng phu vôùi caùc phöông phaùp: Q Nghieân

cöùu tieâu chuaån, quy chuaån, ñoà aùn nöôùc ngoaøi ñeå tham chieáu.

Q Nghieân cöùu thöïc tieãn taïi caùc khu vöïc ñaõ xaây döïng taïi Vieät Nam. Q Laäp thöû caùc sô ñoà, moâ hình treân maùy ñeå kieåm chöùng.

Q Ñöa ra keát luaän veà thoâng soá.

SË 82 . 2016

49

DIEÃN ÑAØN

ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN

VEÀ LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ, TAÊNG TRÖÔÛNG XANH NHÌN TÖØ GOÙC ÑOÄ QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ XANH ThS.KTS. LEÂ KIEÀU THANH Tröôûng phoøng Quaûn lyù KHKT - VIUP Hieän nay, moâ hình phaùt trieån ñoâ thò ñaõ chuyeån daàn töø ñoâ thò chöùc naêng (Zoning) sang ñoâ thò sinh thaùi (ECO), ñoâ thò sinh thaùi kinh teá (ECO2) vaø ñoâ thò thích öùng (Compatitible-Adaptation) ñeå giaûi quyeát caùc thaùch thöùc phaùt trieån, thích öùng bieán ñoåi khí haäu, höôùng tôùi muïc tieâu taêng tröôûng xanh, phaùt trieån kinh teá nhanh, hieäu quaû, beàn vöõng.

Khaùi nieäm Ñoâ thò xanh (ñoâ thò sinh thaùi) - Eco city ñöôïc xaây döïng treân nguyeân taéc laáy moâi tröôøng laøm neàn taûng phaùt trieån, giaûm thieåu phaùt thaûi Cacbon, söû duïng naêng löôïng taùi taïo, vaø loàng gheùp caùc yeáu toá moâi tröôøng (caây xanh, maët nöôùc, heä sinh thaùi töï nhieân) vaøo trong caùc hoaït ñoäng ñoâ thò, taêng tröôûng kinh teá, giaûm ngheøo ñoùi, taêng maät ñoä daân cö, taêng cöôøng chaát löôïng moâi tröôøng soáng - ECO2. Ñöôïc xaùc ñònh trong Chieán löôïc quoác gia veà taêng tröôûng xanh taïi Quyeát ñònh soá 1393/QÑ-TTg ngaøy 25 thaùng 9 naêm 2012, Taêng tröôûng xanh laø moät noäi dung quan troïng cuûa phaùt trieån beàn vöõng, ñaûm baûo phaùt trieån kinh teá nhanh, hieäu quaû, beàn vöõng vaø goùp phaàn quan troïng thöïc hieän Chieán löôïc quoác gia veà bieán ñoåi khí haäu, taêng tröôûng xanh döïa treân taêng cöôøng ñaàu tö vaøo baûo toàn, phaùt trieån vaø söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn voán töï nhieân, giaûm phaùt thaûi khí nhaø kính, caûi thieän naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng, qua ñoù kích thích taêng tröôûng kinh teá.

Theo ñaùnh giaù cuûa Lieân hôïp quoác, caùc ñoâ thò chieám 2/3 toång nhu caàu söû duïng naêng löôïng vaø 76% löôïng khí thaûi Cacbon coù nguoàn goác töø giao thoâng, coâng nghieäp, caùc hoaït ñoäng xaây döïng vaø coâng trình. Do ñoù vai troø cuûa Quy hoaïch ñoâ thò höôùng tôùi moâ hình ñoâ thò xanh ñaëc bieät quan troïng goùp phaàn ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu veà taêng tröôûng xanh quoác gia.

Trieát lyù Quy hoaïch ñoâ thò

Töø loái tö duy Quy hoaïch chinh phuïc thieân nhieân cuûa nhöõng thaäp nieân 70 sang xu theá Thích öùng vôùi thieân nhieân. Caùc ñoâ thò coå cuûa Vieät Nam ñaõ coù nhieàu baøi hoïc kinh nghieäm lòch söû quyù baùu veà quy hoaïch caùc ñoâ thò caûnh quan soâng nöôùc nhö Haø Noäi, Hoäi An, Caàn Thô, caûnh quan cao nguyeân nhö Sapa, Ñaø Laït. Thieân nhieân laøm neàn taûng ñeå xaây döïng caáu truùc ñaëc tröng ñòa sinh, khai thaùc lôïi theá caûnh quan, ñòa hình vaøo caùc giaûi phaùp quy hoaïch ñoâ thò vöôøn (Ñaø Laït), ñoâ thò nöôùc, ñoâ thò hoà, ñoâ thò ven soâng (Caàn Thô, Haø Noäi, Hoäi An).

Q Xu theá treân theá giôùi nhö Haø Lan, Bæ caùc nöôùc Chaâu AÂu veà giaûi phaùp quy hoaïch ñoâ thò trong boái caûnh bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng laø chuyeån höôùng ‘tu boå vaø xaây döïng môùi’ heä thoáng ñeâ sang ‘thaùo, thu heïp laïi” heä thoáng naøy döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Caùc khoâng gian ñöôïc “thaùo” khoûi heä thoáng ñeâ laø cô hoäi ñeå phaùt trieån quyõ ñaát caùc khoâng gian xanh, sinh thaùi, phaùt trieån hoãn

50

SË 82 . 2016

hôïp. Ñaây cuõng laø moät trieát lyù quan troïng ñoù laø thích nghi vôùi thieân nhieân, hôn laø chinh phuïc.

Q Giaûm nhu caàu söû duïng naêng löôïng ñoâ thò nhôø caùc giaûi phaùp hình thaønh vaø taïo laäp khung caáu truùc caûnh quan toång theå cuûa ñoâ thò döïa treân caùc yeáu toá caûnh quan Vuøng ñaëc tröng nhö ñòa hình, khí haäu, thuûy vaên, hay noùi moät caùch khaùc phaùt huy hôn nöõa lôïi theá saün coù cuûa ñieàu kieän töï nhieân hoaëc bieán thaùch thöùc (ngaäp, luït) thaønh cô hoäi (phaùt trieån ñoâ thò noåi, ñoâ thò nöôùc). Caáu truùc xanh naøy cho pheùp giaûm ñaùng keå nhu caàu söû duïng naêng löôïng vaø phaùt thaûi cuûa ñoâ thò nhö Giaûm nhu caàu laøm maùt, giaûm thieåu caùc hieäu öùng ñaûo nhieät cho caùc hoaït ñoäng ñoâ thò, giaûm nhu caàu thoaùt nöôùc möa do taêng beàn maët thaåm thaáu cuûa thaûm thöïc vaät, vaø taêng söùc haáp daãn cuûa ñoâ thò taïo bôûi hình aûnh rieâng bieät ñaëc tröng veà ñieàu kieän ñòa hình, thöïc vaät khoâng nôi naøo coù ñöôïc.

Q Khung caáu truùc caûnh quan naøy seõ laø giôùi haïn phaùt trieån Khu vöïc xaây döïng ñoâ thò vaø laø neàn taûng ñeà xuaát

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

cho caùc giaûi phaùp haï taàng kyõ thuaät Xanh, tieát kieäm naêng löôïng, thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu. Giaûi phaùp haï taàng xanh nhö coâng vieân öôùt, hoà ñieàu hoøa, vöôøn öôùt, laøm saïch nöôùc baèng quaù trình sinh hoïc, môû roäng khoâng gian chöùa nöôùc... taïo ra nhieàu “khoâng gian xanh saùng taïo” trong ñoâ thò. Yeáu toá naøy raát quan troïng ñoái vôùi tieâu chí ñoâ thò öu vieät hieän nay, haáp daãn.

Q Thöïc hieän phaân vuøng chöùc naêng döïa treân ñaëc tính sinh thaùi, tieàm naêng taøi nguyeân (con ngöôøi, vaên hoùa, lòch söû) vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu laøm caên cöù ñeå laäp quy hoaïch khoâng gian vaø söû duïng ñaát.

Vai troø cuûa heä sinh thaùi töï nhieân trong vaø xung quanh ñoâ thò Khaùi nieäm “Dòch vuï sinh thaùi” noùi leân vai troø, chöùc naêng cuûa caùc heä sinh thaùi töï nhieân coù khaê naêng cung caáp nhöõng lôïi ích phuïc vuï cho con ngöôøi nhö baûo veä khu vöïc töø caùc hieän töôïng thieân tai töï nhieân, duy trì chaát löôïng nguoàn nöôùc töï nhieân, ñieàu hoøa khí haäu khu vöïc, cung caáp ñaát ñai troàng troït phì nhieâu, taøi nguyeân khoaùng saûn… Caùc heä sinh thaùi töï nhieân trong ñoâ thò vaø xung quanh noù hoaït ñoäng vaø cung caáp caùc dòch vuï sinh thaùi ñoù maø khoâng caàn tôùi söï can thieäp, taùc ñoäng naøo cuûa con ngöôøi, do ñoù ñaây ñöôïc coi laø nguoàn löïc quyù giaù cuûa ñoâ thò, maø khi chuùng ta laäp quy hoaïch caàn xem xeùt vaø ñaùnh giaù. Ñoâ thò töï noù khoâng theå phaùt trieån beàn vöõng, luoân luoân vaän ñoäng vaø phaûi döïa vaøo heä sinh thaùi töï nhieân trong ñoâ thò vaø xung quanh bao goàm töø: Heä thoáng thuûy vaên, haûi vaên, soâng bieån, hoà, suoái, raïch, tôùi ñoài coàn caùt, ñoài nuùi vaø röøng, vuøng troàng troït, vuøng ngaäp nöôùc ñeå toàn taïi vaø thích nghi. Caùc heä sinh thaùi töï nhieân trong ñoâ thò vaø xung quanh noù hoaït ñoäng vaø cung caáp caùc dòch vuï sinh thaùi ñoù maø khoâng caàn tôùi söï can thieäp, taùc ñoäng naøo cuûa con ngöôøi. Tuy nhieân, khi coù caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò dieãn ra, chuyeån hoùa caùc khoâng gian töï nhieân nhö hoà, ao, vuøng ngaäp nöôùc töï nhieân, ñoài caùt, trieàn soâng thaønh caùc khoâng gian xaây döïng thì caùc chöùc naêng veà sinh thaùi seõ bò maát ñi, gaây maát caên baèng, ngaäp uùng, ñaûo nhieät, veä sinh moâi tröôøng, söùc khoûe con ngöôøi, laøm gia taêng chi phí ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò, giaûm söùc caïnh tranh cuûa caùc döï aùn ñaàu tö (khu vöïc bò ngaäp luït, thieáu caây xanh, noùng böùc seõ coù giaù thaønh thaáp hôn, chi phí ñaàu tö haï taàng cao hôn so vôùi khu vöïc coù ñieàu kieän caûnh quan caây xanh, maët nöôùc, thoaùt nöôùc toát hôn).

Q Hoaøn

toaøn töï nhieân; nhö röøng caây, vuøng ngaäp maën, ñaàm, bieån, soâng, suoái.

Q Baùn töï nhieân; coâng vieân ñoâ thò, coâng vieân chuyeân ñeà.

Q Khoâng gian töï nhieân nhaân taïo; saân golf, ruoäng, vöôøn.

Q Khoâng gian nhaân taïo hoaøn toaøn (khoâng gian xaây döïng); coâng trình, ñöôøng phoá, nhaø ôû...

Vôùi phöông phaùp tieáp caän quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò trong ñoù moâi tröôøng laøm troïng taâm thì caùc giaûi phaùp seõ tieäm caän vaø haøi hoøa vôùi töï nhieân, höôùng tôùi caùc giaûi phaùp loàng gheùp ñöôïc vôùi yeâu caàu dòch vuï sinh thaùi vaø muïc tieâu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, trong khi ñoù phöông phaùp tieáp caän quy hoaïch ‘nhaân taïo’ thì coù xu höôùng ngöôïc laïi vaø thöôøng caùc yeáu toá caûnh quan sinh thaùi töï nhieân phaûi hy sinh cho caùc hoaït ñoäng kinh teá.

Caùc böôùc xaùc ñònh Khung sinh thaùi vuøng ñeå ñaûm baûo ngöôõng phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñoâ thò Q Xaùc

ñònh ranh giôùi, vò trí vaø phaïm vi aûnh höôûng cuûa heä thoáng sinh thaùi töï nhieân nhö heä thoáng thuûy vaên, soâng, hoà, suoái, raïch, tôùi ñoài nuùi, coàn caùt, vaø röøng, vuøng troàng troït, vuøng ngaäp nöôùc ñeå coù theå baûo veä nhöõng heä thoáng sinh thaùi quan troïng cuûa vuøng.

Q Xaùc ñònh khung sinh thaùi vuøng vôùi caùc hình thaùi töï nhieân cô baûn: T Hoaøn toaøn töï nhieân; röøng caây, vuøng ngaäp maën, ñaàm, bieån, soâng, suoái T Baùn töï nhieân; coâng vieân ñoâ thò, coâng vieân chuyeân ñeà T Khoâng gian töï nhieân nhaân taïo; saân golf, ruoäng, vöôøn T Khoâng gian nhaân taïo hoaøn toaøn (khoâng gian xaây döïng); coâng trình, ñöôøng phoá, nhaø ôû...

Caùc tieâu chí giaùm saùt thöïc hieän

Phöông phaùp xaùc ñònh heä sinh thaùi trong ñoâ thò vaø xung quanh (caùc vuøng, ñieåm, tuyeán) cuûa ñoâ thò vaø moái lieân keát giöõa chuùng, ñoøi hoûi coù goùc nhìn vöôït ra ngoaøi phaïm vi ranh giôùi haønh chính, chính trò moät ñoâ thò, moät thaønh phoá, vaø ñoâi khi caû moät tænh, noù giuùp nhaän dieän vaø caân baèng giöõa caùc muïc tieâu phaùt trieån vôùi ñieàu kieän ñòa lyù töï nhieân ñeå giaûm nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc, giaûm khaû naêng cung caáp dòch vuï sinh thaùi cuûa heä sinh thaùi töï nhieân trong khi vaãn ñaûm baûo ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi, taêng khaû naêng choáng chòu vôùi ñieàu kieän bieán ñoåi khí haäu.

Caùc yeáu toá caáu thaønh cuûa Khung sinh thaùi vuøng ñoâ thò Haàu heát caùc ñoâ thò ñeàu taäp trung taïi khu vöïc trung taâm vaø ñöôïc bao quanh bôûi heä thoáng khoâng gian sinh thaùi töï nhieân, caøng ra xa trung taâm ranh giôùi giöõa ñoâ thò vaø töï nhieân caøng môø nhaït. Caùc hình thaùi cô baûn ñöôïc ñònh nghóa vaø phaân loaïi döïa treân moái quan heä giöõa ñoâ thò vaø töï nhieân, vaø ñöôïc phaân ra laøm 4 hình thaùi chính:

Baûng tieâu chí ñaùnh giaù hieän thöïc TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: 1. Chieán löôïc quoác gia veà haønh ñoäng taêng tröôûng xanh, pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 1393/ QÑ-TTg ngaøy 25 thaùng 9 naêm 2012.

2. Chieán löôïc phaùt trieån thaønh phoá döïa vaøo coäng ñoàng cho Tam Kyø vaø Quy Nhôn 2016 3. Planning sustainable cities – UN Habitat, Global report on Human Settlements 2011, Cities and climate change.

4. Urban pattern for Green Economy, Working with nature-UN Habitat for a better urban future

SË 82 . 2016

51

DIEÃN ÑAØN

ÑOÅI MÔÙI CAÙC NOÄI DUNG HAÏ TAÀNG KYÕ THUAÄT

TRONG COÂNG TAÙC LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ PGS. TS. LÖU ÑÖÙC HAÛI *

Töø quy trình laäp quy hoaïch HTKT ñoâ thò hieän taïi.

Caên cöù vaøo Luaät soá 30/2009/QH12 cuûa Quoác hoäi: Luaät Quy hoaïch ñoâ thò, quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät (HTKT) ñöôïc neâu taïi Chöông II, Muïc 5 vôùi caùc ñieàu: Ñieàu 36. Ñoái töôïng cuûa quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò; Ñieàu 37. Noäi dung quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò; Ñieàu 38. Ñoà aùn quy hoaïch chuyeân ngaønh haï taàng kyõ thuaät.

Caên cöù vaøo Nghò ñònh soá 37/2010/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 07/04/2010 veà laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät vaø quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò, quy hoaïch HTKT ñöôïc neâu ôû Chöông III, Muïc 1 vaø Muïc 2 vôùi caùc ñieàu: Ñieàu 15. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chung thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông; Ñieàu 16. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chung thaønh phoá thuoäc tænh, thò xaõ; Ñieàu 17. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chung thò traán, ñoâ thò loaïi V chöa coâng nhaän laø thò traán; Ñieàu 18. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chung ñoâ thò môùi; Ñieàu 19. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch phaân khu; Ñieàu 20. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chi tieát; Ñieàu 21. Nguyeân taéc laäp ñoà aùn quy hoaïch chuyeân ngaønh haï taàng kyõ thuaät; Ñieàu 22. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chuyeân ngaønh giao thoâng ñoâ thò; Ñieàu 23. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch cao ñoä neàn vaø thoaùt nöôùc maët ñoâ thò; Ñieàu 24. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch caáp ñieän ñoâ thò; Ñieàu 25. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chieáu saùng ñoâ thò; Ñieàu 26. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch caáp nöôùc ñoâ thò; Ñieàu 27. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch thoaùt nöôùc thaûi ñoâ thò; Ñieàu 28. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch xöû lyù chaát thaûi raén; Ñieàu 29. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch nghóa trang; Ñieàu 30. Noäi dung ñoà aùn quy hoaïch thoâng tin lieân laïc.

Tö duy quy hoaïch thoâng thöôøng hieän nay laø “laäp theo quy trình” vaø “duyeät theo quy trình”. Ñieàu naøy ñaõ haïn cheá tính saùng taïo cuûa caùc nhaø quy hoaïch HTKT, thöôøng ñöôïc cho laø khoâ khan, nhaøm chaùn! Ví duï ôû OÂ 1 cho thaáy moät phaàn ñaùng buoàn cuûa vieäc “quy trình hoaù” cuûa OÂ 1: Soâng Hoàng chaûy qua thaønh phoá Pleiku!?

Caùch ñaây khoaûng 10 naêm, moät ñôn vò tö vaán QHÑT cuûa Haø Noäi baùo caùo ñoà aùn Ñieàu chænh QHC TP. Pleiku. Khi ñoïc trong thuyeát minh ñoà aùn taïi cuoäc baùo caùo quy hoaïch ôû thaønh phoá Pleiku naêm aáy, moïi ngöôøi ñaõ buoàn cöôøi khi coù ñoaïn vieát: “Soâng Hoàng chaûy qua thaønh phoá Pleiku!?”.

Thaät laø cöôøi ra nöôùc maét! Ñoù khoâng chæ laø loãi chính taû. Ñoù laø saûn phaåm cuûa coâng ngheä vi tính hieän ñaïi khi copy töø ñoà aùn khaùc maø söûa khoâng heát loãi. Song ñau loøng hôn caû ñoù chính laø söï “quy trình hoaù” khoâ cöùng thieáu tính saùng taïo khi laäp ñoà aùn QHÑT. Nguoàn: Taùc giaû.

52

SË 82 . 2016

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

caùc nhaø QHÑT hieän nay.

Nhö vaäy laø beân caïnh noäi dung HTKT trong caùc ñoà aùn QHÑT laïi coù ñoà aùn quy hoaïch chuyeân ngaønh cho töøng boä moân/töøng loaïi HTKT, söï khaùc bieät cuûa chuùng laø gì? Vaø ñoù chính laø ñieàu baát caäp caàn ñöôïc nghieân cöùu caån troïng nhö laø moät noäi dung cuûa söï ñoåi môùi.

Nhìn laïi quaù khöù.

Ñoâ thò hoùa vaø phaùt trieån ñoâ thò ñaõ vaø ñang taïo neân nhöõng ñoäng löïc phaùt trieån chính trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån ñaát nöôùc cô baûn thaønh nöôùc coâng nghieäp vaøo naêm 2020. Theo baùo caùo taïi Dieãn ñaøn ñoâ thò Vieät Nam (04/11/2015), tính ñeán thaùng 10/2015, caû nöôùc ñaõ coù 788 ñoâ thò, vôùi tyû leä ñoâ thò hoùa ñaït 35,2%.

Tuy nhieân quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ laøm cho daân soá taêng nhanh trong khi cô sôû haï taàng kó thuaät ñoâ thò maëc duø ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñoät phaù, vaãn khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû, taïo neân söùc eùp quaù taûi ngaøy caøng lôùn.

Vì vaäy caàn coù söï boå xung, ñoåi môùi caùc noäi dung veà haï taàng kó thuaät trong coâng taùc laäp ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò. Coù theå keå ra moät soá vaán ñeà môùi baét ñaàu ñöôïc quan taâm trong coâng taùc laäp ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò nhö sau: a) Taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) tôùi haï taàng kó thuaät ñoâ thò BÑKH toaøn caàu coù aûnh höôûng maïnh meõ tôùi caùc ñoâ thò cuûa Vieät Nam, ñaëc bieät aûnh höôûng tôùi caùc coâng trình haï taàng kó thuaät vaø haï taàng xaõ hoäi ñoâ thò. Soá löôïng ñoâ thò hieän coù lôùn cuøng vôùi toác ñoä ñoâ thò hoùa cao ñoàng nghóa vôùi vieäc nhöõng aûnh höôûng, taùc ñoäng cuûa BÑKH ñeán heä thoáng ñoâ thò taïi Vieät Nam seõ laø moät aùp löïc lôùn.

Moãi vuøng ñoâ thò laïi chòu nhöõng möùc ñoä taùc ñoäng khaùc nhau. Cuï theå, nhoùm ñoâ thò ven bieån nhö vuøng ñoàng baèng soâng Hoàng, duyeân haûi mieàn Trung, ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) vaø Ñoâng Nam Boä seõ coù nguy cô bò ngaäp luït, nöôùc bieån daâng, trieàu cöôøng, maát ñaát, nhieãm maën nguoàn nöôùc…

Coù khoaûng 40 tænh vôùi khoaûng 128 ñoâ thò coù nguy cô ngaäp cao, trong ñoù coù 24 ñoâ thò thuoäc 15 tænh trong nhoùm naøy coù nguy cô ngaäp naëng ñeán raát naëng. Rieâng ÑBSCL seõ laø moät trong ba ñoàng baèng coù khaû naêng bò ngaäp luït, maát ñaát lôùn nhaát treân theá giôùi.

Theo döï baùo, khi möïc nöôùc bieån daâng leân moät meùt, toaøn boä 13 tænh, thaønh cuûa ÑBSCL coù nguy cô ngaäp naëng, coù 63 ñoâ thò nguy cô ngaäp cao.

Khoâng chæ gaây ngaäp uùng, BÑKH coøn gaây möa lôùn, luõ oáng, luõ queùt, saït lôû ñaát. Coù 29 tænh thuoäc trung du vaø mieàn nuùi phía Baéc, Baéc Trung Boä vaø duyeân haûi mieàn Trung, Taây Nguyeân, Ñoâng Nam Boä vôùi khoaûng 143 ñoâ thò chòu aûnh höôûng; trong ñoù coù 17 ñoâ thò lôùn, trung bình. Ñaëc bieät, caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm, caùc vuøng ñoâ thò lôùn, caùc khu kinh teá toång hôïp ñoùng vai troø laø cöïc taêng tröôûng chuû ñaïo caáp quoác gia vaø caáp vuøng ñang ñöôïc taäp trung ñaàu tö lôùn veà cô sôû saûn xuaát, haï taàng kyõ thuaät, nhaø ôû… ñöôïc caûnh baùo seõ chòu aûnh höôûng naëng töø BÑKH. b) Ñoái töôïng haï taàng kó thuaät: khoâng gian ngaàm ñoâ thò coøn thieáu vaéng Khai thaùc khoâng gian ngaàm cho phaùt trieån vaø chænh trang ñoâ thò laø xu höôùng taát yeáu cuûa phaùt trieån ñoâ thò hieän ñaïi nhö moät phöông caùch taän duïng taøi nguyeân vaø höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng. Söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa ñoâ thò Vieät Nam khoâng theå taùch rôøi vieäc khai thaùc khoâng gian ngaàm vôùi caùc lôïi ích: tieát kieäm naêng löôïng; naâng cao hieäu quaû söû duïng maët ñaát, giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà maät ñoä taäp trung quaù cao taïi caùc khu trung taâm; naâng cao naêng löïc cô sôû haï taàng, thöïc hieän phaân lôùp giao thoâng deã daøng; giöõ gìn caûnh quan lòch söû vaên hoùa cho ñoâ thò; taêng dieän tích caùc khu vöïc xanh, giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caûi thieän sinh thaùi ñoâ thò.

Nhìn laïi, haàu heát caùc coâng trình ñaõ coù vaø caùc döï aùn ngaàm ñang, saép trieån khai ñeàu mang tính cuïc boä, khai thaùc chæ cho moät muïc ñích chöù chöa coù söï lieân keát moät caùch toång theå cho caû vuøng, caû thaønh phoá. Ngay baûn Quy hoaïch TP. Haø Noäi 2030, cuõng nhö moät soá ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò cuõng chöa ñeà caäp roõ noäi dung quy hoaïch naøy.

Vieäc xaây döïng khoâng gian ngaàm ñôn leû thieáu taàm nhìn daøi haïn, daãn ñeán nguy cô taøi nguyeân ñaát ngaàm bò söû duïng phí phaïm khoâng theå cöùu vaõn ñöôïc nhö caûnh baùo cuûa caùc chuyeân gia quoác teá: “Ngöôøi söû duïng ñaàu tieân” ñeán chieám moät vò trí thuaän lôïi nhaát cho mình hoaëc nhu caàu cuï theå cuûa mình nhö ñòa ñieåm, ñieàu kieän ñòa chaát, xaây döïng deã daøng hôn… maø khoâng coù baát kyø taàm nhìn cho

SË 82 . 2016

53

töông lai coù theå söû duïng khoâng gian ngaàm taïi ñòa ñieåm ñoù” (Pierrick Maire).

laø quy hoaïch CSÑT chi tieát bôûi vì noù bao truøm chieáu saùng cuûa toaøn boä thaønh phoá.

coøn chöa phuø hôïp yeâu caàu phaùt trieån giöõa ñoâ thò môùi vaø khu ñoâ thò caûi taïo.

c) Quy hoaïch chieáu saùng ñoâ thò coøn môùi meû Chieáu saùng ñoâ thò (CSÑT) khoâng chæ ñaûm baûo an ninh, an toaøn giao thoâng maø coøn goùp phaàn caûi thieän hình aûnh ñoâ thò, höôùng tôùi giaù trò thaåm mó, laøm thay ñoåi saâu saéc hình aûnh cuûa ñoâ thò. Chieáu saùng ñoâ thò, trong ñoù coù ngheä thuaät chieáu saùng ñoâ thò luoân gaén lieàn vôùi lòch söû phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Chaát löôïng ñoâ thò ñöôïc naâng cao cuõng nhôø moät phaàn vaøo tieâu chí chaát löôïng chieáu saùng ñoâ thò. Ngaøy nay, chieáu saùng ñoâ thò ñang coù xu höôùng ñöôïc chính quyeàn caùc ñoâ thò ñaëc bieät quan taâm nhaèm ñaûm baûo an ninh, an toaøn, tieát kieäm naêng löôïng, goùp phaàn taïo ra söï khaùc bieät, haáp daãn, laøm taêng theâm giaù trò thöông hieäu, hình aûnh mang tính bieåu töôïng cuûa caùc ñoâ thò trong phaïm vi toaøn caàu.

Ñeå goùp phaàn naâng cao chaát löôïng ñoâ thò hoùa vaø phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng taïi Vieät Nam, Thuû töôùng ñaõ coù quyeát ñònh soá 1874/ QÑ-TTg pheâ duyeät Ñònh höôùng phaùt trieån chieáu saùng ñoâ thò Vieät Nam ñeán naêm 2025.

Ngoaøi ra coøn coù caùc vaên baûn khaùc nhö: Nghò ñònh soá 79/2009/NÑ-CP ngaøy 28/09/2009 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù chieáu saùng ñoâ thò (CSÑT), Thoâng tö höôùng daãn veà CSÑT, TCXDVN 333:2005/Chieáu saùng nhaân taïo beân ngoaøi caùc coâng trình coâng coäng vaø kó thuaät haï taàng ñoâ thò/Tieâu chuaån thieát keá, TCVN 4400:1987 - Kyõ thuaät chieáu saùng/ Thuaät ngöõ vaø Ñònh nghóa; TCVN 259:2001 Tieâu chuaån kó thuaät chieáu saùng nhaân taïo ñöôøng phoá, quaûng tröôøng ñoâ thò…

Nhieàu ñoâ thò coøn thieáu quy hoaïch phaân khu vaø quy hoaïch chi tieát. Quy hoaïch chung laø cô sôû toång theå, coù tính ñònh höôùng cho söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Coøn ñeå phaùt trieån beàn vöõng phaûi coù quy hoaïch phaân khu vaø quy hoaïch chi tieát. Vì theá caùc khu ñoâ thò phaùt trieån coù tính chaát chia caét, rieâng reõ, vaán ñeà keát noái haï taàng giöõa caùc khu ñoâ thò laø raát khoù khaên.

Caên cöù vaøo caùc vaên baûn qui ñònh (Luaät, Nghò ñònh, Thoâng tö…) theo quy hoaïch CSÑT môùi chæ ñöôïc ñeà caäp nhö laø moät noäi dung trong quy hoaïch caáp ñieän ñoâ thò. Caùc ñoà aùn Quy hoaïch chung ñoâ thò haàu nhö ít quan taâm ñeán vaán ñeà CSÑT hoaëc neáu coù cuõng raát sô boä. Trong caùc ñoà aùn Quy hoaïch phaân khu (QHPK), Quy hoaïch chi tieát (QHCT) theo quy hoaïch CSÑT cuõng chæ quan taâm chuû yeáu ñeán chieáu saùng giao thoâng… Bôûi vaäy, theo caùc quy ñònh hieän nay, quy hoaïch CSÑT cuûa Vieät Nam khoâng phaûi laø quy hoaïch CSÑT toång theå bôûi vì noù ñoøi hoûi caùc tính toaùn, döï toaùn toång möùc ñaàu tö, xaùc ñònh nguoàn voán thöïc hieän. Noù cuõng khoâng phaûi

54

SË 82 . 2016

d) Söï thieáu ñoàng boä giöõa HTKT khu ñoâ thò môùi vaø HTKT ngoaøi khu ñoâ thò Hieän nay vaãn coøn nhieàu thaùch thöùc trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Trong ñoù, ôû moät soá ñoâ thò xaûy ra tình traïng thieáu heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoàng boä, tính keát noái haï taàng coøn yeáu. Vaán ñeà uøn taéc giao thoâng, moâi tröôøng oâ nhieãm, caûnh quan… aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng.

Coù 2 nguyeân nhaân chính daãn ñeán tình traïng treân, ñoù laø: + Do heä thoáng phaùp luaät thieáu ñoàng boä, phaïm vi ñieàu chænh chöa phuû kín, boû troáng nhieàu lónh vöïc, coù choã choàng cheùo. + Quaù trình quaûn lyù nhaø nöôùc veà xaây döïng

ñ) Söï thay ñoåi cuûa noäi dung quy hoaïch HTKT chöa theo kòp caùc moâ hình phaùt trieån ñoâ thò Trong nhöõng naêm qua nhieàu moâ hình phaùt trieån ñoâ thò laàn löôït xuaát hieän vôùi nhöõng khaùi nieäm, tieâu chí khaùc nhau, ñoù laø: ñoâ thò coâng nghieäp, ñoâ thò ñaïi hoïc, ñoâ thò sinh thaùi, ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng… vaø gaàn ñaây laø ñoâ thò öùng phoù vôùi BÑKH, ñoâ thò xanh, ñoâ thò coù khaû naêng thích öùng vaø choáng chòu…

Tuy nhieân coù raát ít söï thay ñoåi trong caùc noäi dung quy hoaïch HTKT cho töøng loaïi ñoâ thò, hay noùi caùch khaùc laø raát thieáu tính saùng taïo trong caùc ñoà aùn ñoù.

Höôùng ñeán töông lai.

Trong töông lai ñeå ñoåi môùi noäi dung quy hoaïch HTKT trong vieäc laäp ñoà aùn QHÑT, taùc giaû ñeà xuaát moät soá yù kieán sau ñaây: a) Ñeå öùng phoù vôùi BÑKH, vieäc ñieàu tra, ñaùnh giaù möùc ñoä taùc ñoäng cuûa BÑKH ñeán phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò hieän coù vaø ñoâ thò

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

döï kieán hình thaønh môùi trong giai ñoaïn ñeán naêm 2020 caøng trôû neân böùc thieát. Ñoàng thôøi phaûi coù söï ñieàu chænh trong coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò, ñaëc bieät trong coâng taùc laäp ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò caàn loàng gheùp öùng phoù taùc ñoäng cuûa BÑKH. b) Ñeå toå chöùc caùc khoâng gian ngaàm phuïc vuï hoaït ñoäng ñoâ thò thöïc söï hieäu quaû, caàn phaûi leân keá hoaïch nhaèm taän duïng heát khaû naêng quyõ ñaát ngaàm moãi vò trí. Ñoàng thôøi taän duïng moïi öu theá cuûa coâng trình ngaàm ñeå keát hôïp nhieàu chöùc naêng nhaèm phuïc vuï cho nhieàu muïc ñích vaø keát noái chaët cheõ vôùi maët ñaát thaønh moät theå thoáng nhaát. Vôùi ñaëc thuø rieâng, quy hoaïch khoâng gian ngaàm phaûi ñöôïc thieát laäp khaùc vôùi caùch laøm quy hoaïch treân maët ñaát thoâng thöôøng hieän nay.

Thay vì ñöa ra caùc baûn veõ cöùng nhaéc, vieäc tröôùc tieân caàn xaây döïng caùc ñònh cheá theå hieän qua caùc vaên baûn veà quyeàn, nghóa vuï, phaûi lieân keát khoâng gian ngaàm vôùi maët ñaát vaø caùc coâng trình treân maët ñaát cuõng nhö caùc chæ daãn kyõ thuaät veà keát noái (caên cöù vaøo Luaät Ñaát ñai ñaõ boå sung veà quyeàn, nghóa vuï sôû höõu, chuyeån nhöôïng khoâng gian döôùi loøng ñaát vaø caùc quy cheá lieân quan veà laäp döï aùn, xaây döïng vaø vaän haønh khai thaùc khoâng gian ngaàm). c) Chieáu saùng khoâng chæ ñaûm baûo an ninh, an toaøn maø coøn höôùng tôùi giaù trò thaåm myõ, laøm thay ñoåi hình aûnh cuûa ñoâ thò. Vì vaäy chính quy hoaïch ñoâ thò phaûi xaùc laäp roõ caùc ñònh höôùng quy hoaïch haï taàng chieáu saùng ñoâ thò theo yeâu caàu thöïc tieãn baét ñaàu töø coâng taùc hoaøn thieän heä thoáng tieâu chuaån, quy chuaån CSÑT hieän haønh. d) Ñoåi môùi khoâng coù nghóa laø sao cheùp caùc thuyeát minh cuõ ñeå roài “thay teân, ñoåi hoï”, laép soá lieäu khaùc vaøo moät caùch thieáu saùng taïo, ñeå ñöôïc nghieäm thu, pheâ duyeät, thanh toaùn vaø coù thu nhaäp. ñ) Ñoåi môùi khoâng chæ laø ngoài chôø ai ñoù ñoåi môùi quy trình laäp QHÑT thì ta seõ ñoåi môùi noäi dung HTKT trong ñoù. Ñoåi môùi phaûi laø moät quaù trình ngay caû khi ñang thöïc hieän laäp quy hoaïch HTKT theo quy trình hieän taïi. e) Moãi ñoà aùn quy hoaïch HTKT phaûi nhö moät ñeà taøi NCKH, khoâng ñoâ thò naøo gioáng ñoâ thò naøo, phaûi luoân saùng taïo vaø coù nhieàu ñeà xuaát môùi.

g) Ñoåi môùi chính laø luoân laøm môùi mình qua moãi ngaøy laøm vieäc. h) Ñoåi môùi phaûi baét nguoàn töø tình yeâu lao ñoäng, yeâu ngheà nghieäp, ñeå roài coù theå soáng baèng ngheà, soáng toát baèng ngheà, töï haøo vôùi ngheà, ñeå xaõ hoäi vaø cô quan khoâng theå queân ta khi nhaéc ñeán ngheà cuûa ta vôùi nhöõng saùng taïo khoâng meät moûi vaø ñoùng goùp ñaày traùch nhieäm cuûa ta trong ñoù. i) Leâ Nin töøng noùi “Hoïc, hoïc nöõa, hoïc maõi”. Ñaây khoâng phaûi laø moät khaåu hieäu. Ñaây cuõng khoâng phaûi laø moät lôøi hieäu trieäu ñoái vôùi caùc Vieän NCKH. Ñaây laø mong muoán chính ñaùng cuûa moãi nhaø khoa hoïc noùi chung vaø nhaø quy hoaïch HTKT ñoâ thò noùi rieâng.

Vì vaäy, phaûi taïo ñieàu kieän cho lôùp treû trong NCKH, trong hoïc taäp naâng cao ngheà nghieäp; Phaûi bieát toân troïng nhöõng ngöôøi duø tuoåi ñaõ cao maø vaãn coøn hoïc; Phaûi bieát quyù troïng/kính troïng nhöõng ngöôøi duø ñaõ veà höu vaø vaãn coøn tieáp tuïc hoïc: Ñoù chính laø ñoåi môùi tö duy trong quy hoaïch HTKT ñoâ thò höôùng tôùi töông lai. * Phoù Chuû tòch Hoäi Quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò Vieät Nam Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò vaø Phaùt trieån haï taàng Nguyeân Vieän tröôûng Vieän Quy hoaïch ñoâ thò - noâng thoân

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Luaät Xaây döïng (2003 vaø 2015).

2. Luaät Quy hoaïch ñoâ thò (2009).

3. Caùc vaên baûn döôùi luaät höôùng daãn thöïc hieän Luaät Xaây döïng vaø Luaät QHÑT. 4. Ngoâ Trung Haûi, Löu Ñöùc Cöôøng vaø nnk - Höôùng daãn öùng phoù bieán ñoåi khí haäu loàng gheùp trong quy hoaïch ñoâ thò - 2015.

5. Nguyeãn Truùc Anh, Ñinh Tuaán Haûi - Höôùng daãn thieát keá quy hoaïch xaây döïng khoâng gian ngaàm loàng gheùp trong quy hoaïch ñoâ thò - 2015.

6. Tröông Vaên Quaûng - Caàn hoaøn thieän quy hoaïch chieáu saùng ñoâ thò - Taïp chí Kieán truùc Vieät Nam, 1/2016.

SË 82 . 2016

55

DIEÃN ÑAØN

MOÄT SOÁ ÑEÀ XUAÁT VEÀ ÑOÅI MÔÙI

COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH HAÏ TAÀNG KYÕ THUAÄT ÑOÂ THÒ

THS. VUÕ TUAÁN VINH Phoøng Quaûn lyù KHKT - VIUP

1. Ñaët vaán ñeà

Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi vieäc hình thaønh moät ñoâ thò hieän ñaïi, tieän nghi vaø phaùt trieån beàn vöõng. Ñoái vôùi caùc khu ñoâ thò, ñieåm daân cö môùi, chaát löôïng heä thoáng haï taàng kyõ thuaät laø nhaân toá quyeát ñònh mang ñeán tính haáp daãn cuûa döï aùn ñoái vôùi khaùch haøng vaø taïo ra caùc tieàn ñeà cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa khu ñoâ thò ñoù veà laâu daøi. Taïi caùc khu vöïc ñoâ thò hieän coù ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng haï taàng thaáp keùm, uøn taéc giao thoâng, uùng ngaäp, luït loäi vaø oâ nhieãm xaûy ra thöôøng xuyeân vieäc naâng cao chaát löôïng cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät caøng coù taàm quan troïng vaø yù nghóa cao hôn. Trong khi ñoù, trong thöïc teá phaùt trieån heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò caùc khaùi nieäm môùi veà haï taàng beàn vöõng, haï taàng xanh hay caùc vaán ñeà veà vieäc taêng cöôøng vaø phaùt huy vai troø cuûa coäng ñoàng trong coâng taùc quy hoaïch cuõng ñang ñöôïc nhaéc tôùi nhö laø yeáu toá then choát ñeà giaûi quyeát caùc xung ñoät noäi taïi khi trieån khai quy hoaïch vaø xaây döïng ñoâ thò. Beân caïnh ñoù, nhöõng aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu ngaøy caøng trôû neân traàm troïng hôn ñoái vôùi ñoâ thò cuõng nhö heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò vì vaäy caùc giaûi phaùp thích nghi, öùng phoù vôùi nhöõng taùc ñoäng khoù löôøng cuûa bieán ñoåi khí haäu luoân phaûi ñöôïc tính ñeán khi ñöa ra caùc quyeát saùch veà phaùt trieån ñoâ thò.

Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò luoân bao goàm tính heä thoáng, tính kinh teá, tính xaõ hoäi, tính phöùc taïp, tính khoâng gian - thôøi gian... Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät coù nhöõng maét xích quan heä vôùi nhau, hoã trôï cho nhau vaø coù nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi nhau trong caùc quan heä ñoù nhaèm ñaùp öùng nhu caàu thieát yeáu cuûa cuoäc soáng vaø phaùt trieån saûn xuaát. Chuùng cuõng ñoøi hoûi tính ñoàng boä cao töø toång theå ñeán chi tieát, töø coâng trình ñaàu moái ñeán caùc tuyeán, töø caùc tuyeán chính ñeán caùc tuyeán nhaùnh, töø tuyeán nhaùnh ñeán hoä tieâu duøng. Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò thöôøng yeâu caàu khoaûn kinh phí lôùn cho ñaàu tö xaây döïng, vaän haønh, duy tu, baûo döôõng nhöng khaû naêng thu hoài voán ñaàu tö thöôøng khoâng cao hoaëc phaûi yeâu caàu thôøi gian laâu daøi. Ñaàu tö xaây döïng heä thoáng haï taàng kyõ thuaän ñoâ thò laø ñaàu tö cho phaùt trieån vaø luoân

56

SË 82 . 2016

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

ñoøi hoûi phaûi ñi tröôùc moät böôùc vôùi nguoàn voán thöôøng chieám tyû troïng töø 20-30% toång ngaân saùch vaø tính haáp daãn ñaàu tö haïn cheá. Ngoaøi ra, ñaàu tö cô sôû haï taàng coøn ñoøi hoûi caân nhaéc veà thôøi cô, thôøi ñieåm, vò trí, ñaûm baûo tieát kieäm kinh phí do khoâng phaûi caûi taïo, thay ñoåi sau naøy maëc duø ñaàu tö haï taàng kyõ thuaät trong ñoù coù heä thoáng seõ taêng giaù trò ñaát ñai, taïo söùc haáp daãn, thuaän lôïi cho moâi tröôøng ñaàu tö vaø phaùt trieån kinh teá. Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò laø moät loaïi hình dòch vuï coâng coäng phuïc vuï ña daïng ñoøi hoûi phaûi coù söï tham gia cuûa toaøn xaõ hoäi vaø cuõng giaûi quyeát caùc vaán ñeà mang tính xaõ hoäi cuûa toaøn ñoâ thò. Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät coù nhöõng yeâu caàu phöùc taïp trong coâng ngheä - kyõ thuaät vaø caû trong quaûn lyù bôûi noù bao haøm taäp hôïp nhieàu chuyeân ngaønh. Ñoàng thôøi vieäc phaân boá treân khaép khoâng gian ñoâ thò (treân maët ñaát, treân khoâng vaø döôùi ngaàm…) vôùi nhöõng ñoái töôïng phuïc vuï khaùc nhau vaø vôùi thôøi gian phuïc vuï keùo daøi caøng laøm taêng tính phöùc taïp cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò caøng laøm taêng tính phöùc taïp cuõng nhö theå hieän roõ tính khoâng gian - thôøi gian cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Caùc ñaëc tính cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò phaûi ñöôïc ñaëc bieät quan taâm ñeå giaûi quyeát khi thöïc hieän quy hoaïch cuõng nhö trieån khaûi caùc döï aùn ñaàu töø xaây döïng. Ñeå goùp phaàn taïo neân moät heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò vaän haønh toát, phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän ñòa phöông, caùc coâng taùc nhö ñaàu tö xaây döïng, quaûn lyù vaän haønh laø raát quan troïng. Tuy nhieân, vieäc xaây döïng ñöôïc ñònh höôùng cho heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò cuõng nhö vieäc coù quan taâm maïnh meõ ñeán coâng taùc quaûn lyù theo ñònh höôùng quy hoaïch ñaõ ñöôïc xaây döïng laø yeáu toá then choát. Ñaây chính laø noäi dung cuûa coâng taùc laäp quy hoaïch vaø quaûn lyù vieäc thöïc hieän theo ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò veà haï taàng kyõ thuaät.

2. Moät soá toàn taïi trong coâng taùc quy hoaïch heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò

Theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò, heä thoáng quy hoaïch ñoâ thò goàm: Quy hoaïch chung, quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò, trong ñoù quy hoaïch chi tieát laø caên cöù ñeå trieån khai thöïc hieän caùc döï aùn trong ñoù coù döï aùn haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Trong khi ñoù, theo quy ñònh thôøi gian ñeå laäp quy hoaïch chung bao goàm caû nhieäm vuï quy hoaïch laø töø 10 thaùng ñeán 18 thaùng, thôøi gian laäp quy hoaïch phaân khu bao goàm caû laäp nhieäm vuï laø khoaûng 10 thaùng vaø thôøi gian laäp quy hoaïch chi tieát bao goàm caû laäp nhieäm vuï laø khoaûng 7 thaùng. Ngoaøi ra coøn caùc thôøi gian cho coâng taùc ñaáu thaàu, coâng taùc khaûo saùt, ño ñaïc baûn ñoà ñòa hình vaø caùc böôùc chuaån bò khaùc. Vôùi caùch tieáp caän nhö vaäy neân thôøi gian trung bình ñeå moät döï aùn coù theå baét ñaàu trieån khai ñöôïc phaûi keùo daøi khoaûng 3 naêm khoâng keå vieäc keùo daøi thôøi gian do nhöõng lyù do khaùch quan vaø chuû quan khaùc, trong khi ñoù sau khoaûng 4-5 naêm, caùc ñoà aùn quy hoaïch chung ñoâ thò laïi ñeán chu kyø raø soaùt, ñieàu chænh, nhö vaäy vieäc trieån khai caùc döï aùn seõ gaëp nhieàu vöôùng maéc, caùc döï aùn luoân ôû trong tình traïng chöa coù quy hoaïch ñöôïc pheâ duyeät hoaëc quy hoaïch ñang trong giai ñoaïn raø soaùt, ñieàu chænh vaø caùc ñòa phöông thöôøng xuyeân phaûi söû duïng caùc quyeát ñònh haønh chính ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy.

Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò luoân coù tính heä thoáng cao, caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät luoân gaén lieàn trong moät heä thoáng, söï vaän haønh khoâng toát cuûa moät coâng trình seõ aûnh höôûng ñeán söï vaän haønh cuûa toaøn heä thoáng. Vì vaäy, trong quy hoaïch ñoâ thò, tính heä thoáng cuûa haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò caàn phaûi ñöôïc ñaûm baûo, tuy nhieân vôùi vieäc caùc quy

hoaïch chi tieát ñöôïc nghieân cöùu rieâng reõ keå caû veà chuû theå nghieân cöùu, quaûn lyù cuõng nhö thôøi ñieåm nghieân cöùu, daãn ñeán tính heä thoáng cuûa caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khoâng coøn, daãn ñeán söï thieáu ñoàng boä cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Maëc duø beân caïnh heä thoáng quy hoaïch chung, quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát coù caùc quy hoaïch chuyeân ngaønh (thöôøng chæ laäp cho caùc ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, ñoâ thò loaïi I). Tuy nhieân, ñieàu naøy laïi caøng laøm cho tính thoáng nhaát cuûa quy hoaïch bò suy giaûm, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät do caùc ngaønh khaùc quaûn lyù nhö: Giao thoâng, ñieän, thoâng tin lieân laïc… Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò cuõng coù tính phöùc taïp cao, do thôøi gian söû duïng keùo daøi vaø khoâng gian roäng lôùn bao phuû toaøn ñoâ thò. Caùc döï baùo laøm cô sôû cho vieäc löïa choïn phöông aùn thieát keá heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khoâng theå ñaûm baûo söï chính xaùc tuyeät ñoái, daãn ñeán vieäc döï baùo nhu caàu phaùt trieån haï taàng kyõ thuaät quaù thaáp vaø nhanh choùng bò laïc haäu, khoâng coøn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá, ñoàng thôøi neáu löïa choïn heä thoáng vôùi caùc heä soá an toaøn cao laïi gaây laõng phí nguoàn löïc. Trong khi ñoù, taïi caùc ñoà aùn quy hoaïch, phaàn noäi dung quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät thöôøng ñöa ra moät phöông aùn quy hoaïch cöùng vôùi ñaày ñuû caùc haïng muïc töø coâng trình ñaàu moái, tuyeán daãn, tuyeán chính, tuyeán nhaùnh… vaø caùc coâng trình khaùc treân maïng löôùi theo phaân caáp theo tyû leä baûn veõ theå hieän öùng vôùi moãi caáp quy hoaïch nhöng laïi khoâng coù söï keát noái töø möùc ñoä nghieân cöùu toång theå ñeán möùc ñoä nghieân cöùu chi tieát gaây khoù khaên cho caùc nhaø quaûn lyù trong vieäc ñöa ra quyeát ñònh trong quaù trình quaûn lyù ñoâ thò theo quy hoaïch.

Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò luoân phaûi ñöôïc ñaàu tö tröôùc trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chung cuûa xaõ hoäi, nguoàn voán ñaàu tö thöôøng lôùn vaø khoâng phaûi coâng trình haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò naøo cuõng coù tính haáp daãn ñaàu tö, trong khi ñoù nguoàn voán ngaân saùch khoâng phaûi laø luoân luoân ñaày ñuû, ñaëc bieät laø taïi caùc ñoâ thò nhoû.

Chính vì vaäy, beân caïnh vieäc keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caàn huy ñoäng nguoàn löïc töø tö nhaân vaø caùc thaønh phaàn kinh teá “phi chính thöùc” cho vieäc ñaàu tö xaây döïng heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Vieäc huy ñoäng nguoàn löïc ngoaøi ngaân saùch nhaø nöôùc seõ thuaän lôïi hôn raát nhieàu khi ngay töø khaâu laäp quy hoaïch, caùc “nhaø ñaàu tö” ñöôïc tham gia thaûo luaän veà caùc phöông aùn, giaûi phaùp quy hoaïch. Tuy nhieân hieän nay, maéc duø trong quy trình toå chöùc laäp quy hoaïch coù nhieàu böôùc xin yù kieán nhöng ñoái töôïng caùc doanh nghieäp tö nhaân vaø caùc thaønh phaàn kinh teá “phi chính thöùc” chöa ñöôïc quan taâm. Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò phuïc vuï nhu caàu cuûa coäng ñoàng vaø xaõ hoäi, vì vaäy söï ñoàng thuaän vaø vieäc ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân laø vaán ñeà caàn quan taâm haøng ñaàu vaø maëc duø ñaõ coù quy ñònh veà vieäc laáy yù kieán coäng ñoàng trong caû giai ñoaïn laäp nhieäm vuï vaø giai ñoaïn laäp ñoà aùn quy hoaïch, nhöng hieäu quaû chöa cao, nhieàu khi böôùc laáy yù kieán chæ mang tính thuû tuïc. Caùc quy ñònh veà coâng taùc laáy yù kieán coäng ñoàng chöa xem xeùt ñeán nhöõng vaán ñeà nhö: Trong caùc ñoùng goùp cuûa coäng ñoàng veà quy hoaïch thöôøng caùc nhoùm coäng ñoàng quan taâm ñeán nhöõng vaán ñeà mang tính chi tieát vaø lieân quan tröïc tieáp ñeán quyeàn lôïi cuûa nhoùm, caùc nhoùm coäng ñoàng khaùc nhau seõ coù nhöõng yeâu caàu quyeàn lôïi khaùc nhau vaø caùc vaán ñeà quy hoaïch ñoâ thò laø nhöõng vaán ñeà coù tính tröøu töôïng cao khoâng phaûi laø nhöõng kieán thöùc deã hieåu cho ñaïi ña soá ngöôøi daân…

Theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò vaø nghò ñònh, thoâng tö höôùng daãn keøm theo, cuõng nhö caùc heä thoáng luaät coù lieân quan, thaønh phaàn hoà sô ñoà aùn quy hoaïch ñaõ ñöôïc quy ñònh raát chi tieát, ñieàu naøy taïo ra söï ñoàng

SË 82 . 2016

57

boä trong coâng taùc laäp quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò theo ñoà aùn quy hoaïch. Tuy nhieân, ñoái vôùi lónh vöïc haï taàng ñoâ thò vôùi thöïc traïng ñoâ thò Vieät Nam phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu, ñaëc bieät laø khaû naêng taøi chính ñoâ thò daãn ñeán nhieàu lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät treân thöïc teá khoâng ñöôïc trieån khai ñaàu tö hoaëc ñaàu tö ôû möùc haïn cheá. Chính vì vaäy, vieäc yeâu caàu baét buoäc phaûi coù ñaày ñuû caùc noäi dung veà haï taàng kyõ thuaät trong quy hoaïch ñoâ thò, ñaëc bieät laø yeâu caàu veà thaønh phaàn hoà sô caàn phaûi caân nhaéc vaø neân theo höôùng linh hoaït ñoái vôùi töøng ñoâ thò khaùc nhau. Neáu ñoà aùn quy hoaïch ñeå phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò thì yeâu caàu veà noäi dung nghieân cöùu vaø hoà sô ñoà aùn quy hoaïch phaàn haï taàng kyõ thuaät chuû yeáu taäp trung vaøo vieäc hoaïch ñònh quy moâ chieám ñaát cuûa caùc coâng trình ñaàu moái, caùc haønh lang cho caùc tuyeán haï taàng kyõ thuaät vaø caùc yeâu caàu kyõ thuaät - moâi tröôøng keøm theo. Ngoaøi ra, hieän nay hoà sô quy hoaïch duøng cho coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò chuû yeáu laø hoà sô in treân giaáy, hoaëc laø caùc baûn veõ ñöôïc soá hoùa baèng phaàn meàm AutoCad vaø caùc phaàn meàm dieãn hoïa khaùc, chính vì vaäy nhöõng thoâng tin ñi keøm vôùi caùc ñoái töôïng khoâng gian (ñaëc bieät laø heä thoáng haï taàng kyõ thuaät) thöôøng ñôn giaûn vaø khoâng coù khaû naêng caäp nhaät lieân tuïc theo thôøi gian. Trong caùc böôùc taùc nghieäp laäp quy hoaïch ñoâ thò noùi chung nhö: Laäp nhieäm vuï quy hoaïch, thu thaäp soá lieäu hieän traïng, ñaùnh giaù hieän traïng vaø xaùc ñònh tieàm naêng phaùt trieån ñoâ thò, ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian, quy hoaïch söû duïng ñaát, quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät, ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc, thieát keá ñoâ thò,... haàu heát ñeàu chöa öùng duïng coâng ngheä GIS ñeå hoã trôï quy hoaïch.

Vieäc öùng duïng coâng ngheä GIS trong quaûn lyù quy hoaïch hoã trôï phaùt trieån ñoâ thò coøn haïn cheá. Do vaäy, coâng taùc quaûn lyù döõ lieäu ngaønh hieän taïi chöa ñaït hieäu quaû cao, vieäc caäp nhaät, theo doõi caùc hoaït ñoäng, tra cöùu thoâng tin khi caàn thieát laø moät vaán ñeà khoù khaên.

3. Caùc ñeà xuaát ñoåi môùi coâng taùc quy hoaïch heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò Giaûm bôùt caùc loaïi hình ñoà aùn quy hoaïch, caùc khaâu chuaån bò laäp quy hoaïch ñeå ruùt ngaén thôøi gian ñeán ñöôïc vôùi döï aùn ñaàu tö heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Ñeå phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà phaùt trieån ñoâ thò chæ thöïc hieän ñoà aùn quy hoaïch chung ñoâ thò trong ñoù coù nghieân cöùu ôû caùc tyû leä baûn ñoà khaùc nhau tuøy theo thöïc teá taïi töøng ñoâ thò, quy hoaïch naøy do cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc toå chöùc thöïc hieän. Ñoái vôùi lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät trong caùc quy hoaïch chung phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù chuû yeáu taäp trung trong giai ñoaïn nghieân cöùu coù theå ñöa ra moät soá phöông aùn mang tính ñieån hình töông öùng vôùi moät vaøi kòch baûn phaùt trieån ñoâ thò khaùc nhau, nhöng cuoái cuøng phaûi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng noäi dung caàn phaûi quy ñònh chi tieát (coâng trình ñaàu moái, haønh lang tuyeán kyõ thuaät chính…) vaø nhöõng noäi dung chæ ñöa ra nguyeân taéc thöïc hieän. Caùc noäi dung caàn quy ñònh chi tieát phaûi ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu ngay trong ñoà aùn quy hoaïch chung ñeå ñaûm baûo caùc yeâu caàu khoáng cheá, caùc quy ñònh chi tieát coù tính khaû thi cao. Böôùc quy hoaïch chi tieát seõ gaén vôùi giai ñoaïn laäp döï aùn ñaàu tö xaây döïng, quy hoaïch naøy do chuû döï aùn toå chöùc thöïc hieän seõ caäp nhaät nhöõng vaán ñeà ñaõ quy ñònh chi tieát ôû quy ñònh chung vaø cuï theå hoùa nhöõng noäi dung maø quy hoaïch chung chi ñöa ra nhöõng nguyeân taéc.

58

SË 82 . 2016

Tích hôïp ña ngaønh, taêng cöôøng tính thoáng nhaát nhöng vaãn ñaûm baûo söï linh hoaït cho caùc nhaø quaûn lyù khi ra quyeát ñònh. Ñaûm baûo tính thoáng nhaát, giaûi quyeát trieät ñeå tính phöùc taïp vaø tuaân thuû tính khoâng gian - thôøi gian laø yeáu toá then choát ñeå taêng cöôøng chaát löôïng ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò veà lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät.

Vôùi khoâng gian laø ñoâ thò, caùc vaán ñeà haï taàng kyõ thuaät phaûi ñöôïc tích hôïp trong moät ñoà aùn laø quy hoaïch chung ñoâ thò. Toaøn boä caùc noäi dung, caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñeàu phaûi ñöôïc nghieân cöùu trong quy hoaïch chung ñoâ thò nhöng nhöõng vaán ñeà ñöôïc quy ñònh (coù tính phaùp quy) trong ñoà aùn quy hoaïch phaûi ñöôïc löïa choïn ñeå ñaûm baûo cho söï linh hoaït khi ñöa ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn lyù. Quy hoaïch ñoâ thò phuïc vuï quaûn lyù nhaø nöôùc neân xaây döïng phöông aùn khung nhaèm ñöa ra caùc giôùi haïn öùng vôùi caùc kòch baûn phaùt trieån traàn vaø saøn cuûa ñoâ thò töø ñoù xaây döïng heä thoáng hoã trôï ra quyeát saùch (PSS) cho caùc nhaø quaûn lyù coù tính ñeán toaøn boä caùc lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät vaø linh hoaït theo thöïc teá phaùt trieån ñoâ thò, ñaëc bieät laø trong ñieàu kieän taùc ñoäng khoù löôøng cuûa söï phaùt trieån kinh teá vaø aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu ñeán ñoâ thò. Trong ñoù, caùc vaán ñeà haï taàng kyõ thuaät chính caàn phaûi quy ñònh thoáng nhaát laø caùc coâng trình ñaàu moái ña naêng, caùc haønh lang tuyeán coù tính ñeán vieäc söû duïng chung cuûa caùc lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät khaùc nhau ñeå laøm ñaàu baøi cho töøng lónh vöïc haï taàng thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng.

Taêng cöôøng hieäu quaû söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan. Caùc beân caàn laáy yù kieán veà quy hoaïch ñoâ thò bao goàm: caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coù lieân quan, caùc nhaø chuyeân moân, caùc doanh nghieäp vaø ngöôøi daân chòu aûnh höôûng cuûa quy hoaïch ñoâ thò. Vieäc laáy yù kieán caàn thöïc hieân qua ít nhaát laø 02 böôùc: Böôùc 1 laø laáy yù kieán veà nhöõng yeâu caàu mong muoán cuûa caùc beân ñoái vôùi ñoà aùn quy hoaïch, böôùc 2 laø laáy yù kieán veà phöông aùn quy hoaïch tröôùc khi xaây döïng hoà sô thaåm ñònh veà chuyeân moân ñeå trình pheâ duyeät. Vôùi moãi ñoái töôïng moãi böôùc laáy yù kieán. seõ phaûi coù phöông phaùp laáy yù kieán khaùc nhau. Vôùi böôùc 1, vieäc laáy yù kieán caàn ñöôïc xaây döïng nhö moät cuoäc ñieàu tra xaõ hoäi hoïc nhaèm thu thaäp ñöôïc caùc yeâu caàu, mong muoán cuûa caùc beân lieân quan ñeå cô quan toå chöùc laäp quy hoaïch vaø ñôn vò tö vaán laäp quy hoaïch döïa vaøo ñeå xaây döïng phöông aùn quy hoaïch. Böôùc naøy coù theå keát hôïp vôùi coâng taùc ñieàu tra, khaûo saùt ban ñaàu, trong böôùc naøy nhaân toá quan troïng nhaát chính laø coäng ñoàng daân cö, caùc nhaø chuyeân moân. Vôùi böôùc 2, vieäc laáy yù kieán caàn ñöôïc chia nhoû theo ñoái töôïng, moãi ñoái töôïng seõ coù phöông phaùp laáy yù kieán khaùc nhau: ñoái vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc laø caùc vaên baûn thoáng nhaát veà caùc noäi dung chuyeân ngaønh, ñoái vôùi caùc nhaø chuyeân moân laø caùc yù kieán phaûn bieän thoâng qua hoäi thaûo khoa hoïc, ñoái vôùi doanh nghieäp vaø ngöôøi daân seõ laø caùc yù kieán toång hôïp thoâng qua caùc hoäi nghò baøn troøn coâng khai vôùi ñaïi ñieän doanh nghieäp vaø coäng ñoàng daân cö.

Naâng cao hieäu quaû söû duïng saûn phaåm quy hoaïch, öùng duïng coâng ngheä GIS trong laäp vaø quaûn lyù theo ñoà aùn quy hoaïch.

Caàn taùch heä thoáng saûn phaåm hieän nay thaønh hai nhoùm rieâng bieät: Nhoùm saûn phaåm keát quaû nghieân cöùu khoa hoïc vaø nhoùm saûn phaåm phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc. Nhö vaäy caùc saûn phaåm nghieân cöùu khoa hoïc seõ laø boä hoà sô ñaày ñuû nhöng

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

seõ chæ laø taøi lieäu tham khaûo cho coâng taùc quaûn lyù, coøn keøm theo quyeát ñònh pheâ duyeät seõ phaûi ban haønh moät taøi lieäu goàm thuyeát minh vaø baûn veõ trong ñoù laø caùc quy ñònh, chæ tieâu, thoâng soá ñeå phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù (töông töï nhö quy ñònh quaûn lyù theo ñoà aùn quy hoaïch hieän nay). Ñoái vôùi phaàn saûn phaåm nghieân cöùu khoa hoïc cuûa ñoà aùn quy hoaïch: Thaønh phaàn hoà sô seõ ñaày ñuû caùc chuyeân ngaønh vôùi caùc sô ñoà phaân tích, lyù luaän vaø nhieàu phöông aùn thieát keá khaùc nhau (öùng vôùi caùc kòch baûn khaùc nhau) vaø khoâng nhaát thieát phaûi coù phöông aùn choïn. Nhö vaäy, coù theå coù ñoàng thôøi nhieàu saûn phaåm nghieân cöùu khoa hoïc cho moät ñoái töôïng cuï theå ñeå laøm cô sôû cho cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc caên cöù ñeå ñöa ra quyeát ñònh cho töøng tình huoáng cuï theå trong quaù trình quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò.

Coøn ñoái vôùi saûn phaåm phuïc vuï quaûn lyù phaûi xaùc ñònh roõ caùc noäi dung quy ñònh cöùng, quy ñònh chi tieát vaø caùc noäi dung chæ ñöa ra nguyeân taéc, saûn phaåm phuïc vuï quaûn lyù khoâng nhaát thieát phaûi ñaày ñuû caùc chuyeân ngaønh maø chæ löïa choïn caùc noäi dung, caùc chuyeân ngaønh quan troïng ñoái vôùi töøng ñoâ thò ñeå quy ñònh. Tuy nhieân, saûn phaåm phuïc vuï quaûn lyù laïi ñoùng vai troø nhö moät vaên baûn phaùp quy vôùi nhöõng ñoøi hoûi khaét khe vaø nghieâm ngaët trong quaù trình söû duïng. Taøi lieäu naøy baét buoäc phaûi ñöôïc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ban haønh keøm theo quyeát ñònh pheâ duyeät döïa treân caùc ñeà xuaát cuûa caùc nhaø chuyeân moân trong saûn phaåm nghieân cöùu khoa hoïc cuûa ñoà aùn quy hoaïch. Xaây döïng heä thoáng haï taàng cô sôû döõ lieäu khoâng gian (SDI) ñeå löu tröõ taøi lieäu quy hoaïch treân cô sôû GIS nhaèm ñaûm baûo cho vieäc kieåm tra, giaùm saùt vaø ñoàng boä hoùa caùc hoà sô quy hoaïch treân ñòa baøn, ñoàng thôøi deã daøng cho vieäc boå sung, caäp nhaät, ngoaøi ra cuõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc coâng khai vaø taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi hoà sô quy hoaïch. Coâng ngheä GIS phaûi ñöôïc thöïc hieän ngay töø coâng taùc ño ñaïc baûn ñoà neàn, laäp quy hoaïch ñeán khaâu caäp nhaät, hieäu chænh vaø phoå bieán thoâng tin. Ñeå ñaûm baûo söï ñoàng boä cuûa toaøn heä thoáng caàn thieát phaûi thöïc hieän caùc noäi dung sau: Xaây döïng heä thoáng döõ lieäu baûn ñoà, xaây döïng heä thoáng döõ lieäu thoâng tin phaùt trieån ñoâ thò, xaây döïng heä thoáng thoâng tin veà quy hoaïch treân toaøn quoác.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Luaät Quy hoaïch ñoâ thò - Quoác hoäi khoùa XII, 2009.

2. Taøi lieäu ñieàu tra, khaûo saùt taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam phuïc vuï ñeà taøi Ñoåi môùi toaøn dieän coâng taùc laäp Quy hoaïch ñoâ thò, 2016.

3. Thöïc traïng öùng duïng coâng ngheä GIS vaø SDI trong quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò vaø haï taàng kyõ thuaät höôùng tôùi ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng vaø öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu taïi Vieät Nam - Phaïm Thò Nhaâm, Vuõ Tuaán Vinh, Löu Ñöùc Minh, 2016.

4. Quaûn lyù quy hoaïch thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc ñoâ thò loaïi III ôû Vieät Nam - Vuõ Tuaán Vinh, 2016 5. Quy hoaïch vì tính haøi hoøa xaõ hoäi, Sang-Yun Han, 2009

SË 82 . 2016

59

ÑOÅI MÔÙI QUY TRÌNH QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ

thaønh phoá Haø Noäi

DIEÃN ÑAØN TS.KTS. NGUYEÃN TRUNG DUÕNG

Tröôûng phoøng ÑT&HTQT - VIUP

60

SË 82 . 2016

Boái caûnh

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaõ dieãn ra nhieàu söï kieän quan troïng coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò thuû ñoâ Haø Noäi. Ñaàu tieân phaûi keå ñeán vieäc Quoác hoäi thoâng qua Nghò quyeát môû roäng ñòa giôùi haønh chính Thuû ñoâ Haø Noäi ngaøy 29/5/2008, saùt nhaäp toaøn boä tænh Haø Taây vaø moät soá xaõ cuûa tænh Hoøa Bình, Vónh Phuùc vaøo Haø Noäi, laøm gia taêng ñaùng keå dieän tích töï nhieân cuûa thaønh phoá (dieän tích ñaát töï nhieân taêng töø 924km2 tôùi 3344km2, daân soá toaøn thaønh phoá taêng töø 3,2 ñeán 6,4 trieäu ngöôøi). Söï thay ñoåi lôùn veà quy moâ naøy ñaõ khieán cho thaønh phoá phaûi tieán haønh xem xeùt ñieàu chænh laïi haøng loaït caùc quy hoaïch quan troïng. Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi Haø Noäi giai ñoaïn 2010-2030 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng chính phuû pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh 1081/QÑ-TTg ngaøy 06/7/2011, trong ñoù ñaõ ñeà ra caùc chæ tieâu toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi môùi cho toaøn Thuû ñoâ. Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ Haø Noäi tôùi naêm 2030 vaø taàm nhìn tôùi 2050 (Quyeát ñònh 1259/QÑ-TTg ngaøy 26/7/2011), trong ñoù xaùc ñònh caùc ñònh höôùng cô baûn cho xaây döïng vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò thuû ñoâ. Theo ñònh höôùng cuûa baûn quy hoaïch naøy, caáu truùc ñoâ thò Thuû ñoâ ñaõ hoaøn toaøn thay ñoåi, töø moâ hình moät ñoâ thò trung taâm chuyeån sang moâ hình ñoâ thò veä tinh, bao goàm: Ñoâ thò trung taâm vaø naêm ñoâ thò veä tinh, thò traán sinh thaùi.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Luaät Quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc Quoác hoäi ban haønh thaùng 6 naêm 2009, treân cô sôû taùch vaø boå sung caùc noäi dung lieân quan ñeán quy hoaïch ñoâ thò trong Luaät Xaây döïng naêm 2003, ñaõ taïo ra cô sôû phaùp lyù ñaày ñuû cho coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch treân toaøn quoác.

Q 12 Quy hoaïch chung thò traán, thò traán sinh thaùi, thò xaõ

Naêm 2010, Thaønh phoá cuõng ñaõ tieán haønh toång keát 10 naêm thöïc hieän Nghò quyeát 15/NQ-TW cuûa Boä Chính trò vaø Phaùp leänh Thuû ñoâ Haø Noäi - Cô sôû phaùp lyù cao nhaát cho xaây döïng vaø phaùt trieån thuû ñoâ giai ñoaïn 2000-2010. Ñeå xaùc ñònh phöông höôùng, nhieäm vuï cho phaùt trieån Thuû ñoâ giai ñoaïn 2011-2020, Boä Chính trò ñaõ ban haønh Nghò quyeát 11/NQTW ngaøy 6/1/2012 vaø ñaëc bieät sau hôn 03 naêm toå chöùc nghieân cöùu, hoaøn chænh, Luaät Thuû ñoâ ñaõ ñöôïc kyø hoïp Quoác hoäi khoùa XIII thoâng qua vaø baét ñaàu coù hieäu löïc töø 1/7/2013, vôùi caùc cô cheá, chính saùch ñaëc thuø veà caû baûy lónh vöïc: Quy hoaïch, vaên hoùa, giaùo duïc, khoa hoïc coâng ngheä, moâi tröôøng ñaát ñai, kinh teá taøi chính vaø an ninh an toaøn xaõ hoäi.

Q 38 Quy hoaïch tuyeán ñöôøng

Luaät Thuû ñoâ cuõng ñaõ ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 21/11/2012, trong ñoù ñaõ ñeà ra nhieàu cô cheá ñaëc thuø cho Thuû ñoâ Haø Noäi trong coâng taùc quy hoaïch xaây döïng, quaûn lyù daân cö, ñaàu tö, xaây döïng vaø ñaëc bieät nhaán maïnh vai troø ñònh höôùng, daãn daét cuûa Quy hoaïch xaây döïng trong toång theå coâng taùc quy hoaïch phaùt trieån thuû ñoâ.

Nhöõng thay ñoåi keå treân beân caïnh vieäc taïo ra nhöõng thuaän lôïi cuõng ñaõ ñaët coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò Haø Noäi tröôùc nhöõng yeâu caàu vaø thaùch thöùc hoaøn toaøn môùi töø vieäc phaûi taêng cöôøng ñaùng keå naêng löïc laäp quy hoaïch ñeán vieäc phaûi ñoåi môùi quy trình cho phuø hôïp caáu truùc ñoâ thò môùi, cuõng nhö ñaùp öùng caùc yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa hieän ñaïi hoùa vaø hoäi nhaäp quoác teá.

Moät soá vaán ñeà khi trieån khai quy trình quy hoaïch ñoâ thò hieän nay taïi Haø Noäi:

Q Do Haø Noäi laø thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông neân Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn 2050 ñöôïc nghieân cöùu döïa treân quan ñieåm coi caû Haø Noäi laø moät ñoâ thò ñaëc bieät, ñoâ thò toaøn thaønh phoá vaø khoâng caàn tieán haønh böôùc laäp quy hoaïch vuøng (vuøng tænh), maëc duø veà maët caáu truùc khoâng gian laõnh thoå, thaønh phoá Haø Noäi cuõng gioángnhöcaùc tænh thoâng thöôøng. Vieäc phaûi tích hôïp caû noäi dung cuûa ñoà aùn quy hoaïch vuøng khieán cho phaïm vi vaø noäi dung nghieân cöùu cuûa ñoà aùn QHC trôû neân quaù lôùn, caùc ñònh höôùng ñöa ra mang tính khaùi quaùt neân khoù aùp duïng cho coâng taùc quaûn lyù do vaäy phaûi chôø trieån khai caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu ñeå cuï theå cuï theå hoùa.

Q Sau khi môû roäng ñòa giôùi haønh chính, caùc ñoâ thò cuûa tænh Haø Taây cuõ

(thaønh phoá Haø Ñoâng, thaønh phoá Sôn Taây) tham gia vaøo khoâng gian ñoâ thò Haø Noäi laøm thay ñoåi caáu truùc ñoâ thò thaønh phoá töø moâ hình ñôn taâm sang moâ hình ña taâm. Caáu truùc naøy ñöôïc Quy hoaïch chung thuû ñoâ khaúng ñònh vaø ñònh höôùng phaùt trieån trôû thaønh moâ hình caáu truùc ñoâ thò veä tinh, bao goàm moät ñoâ thò haït nhaân trung taâm vaø naêm ñoâ thò veä tinh vaø caùc thò traán sinh thaùi. Do vaäy, sau khi hoaøn thaønh Quy hoaïch chung, Haø Noäi caàn phaûi tieáp tuïc trieån khai raát nhieàu caùc quy hoaïch caáp döôùi theo quy trình cuûa Luaät Quy hoaïch ñoâ thò 2009 nhö sau:

Q Caùc quy hoaïch chuyeân nghaønh haï taàng kyõ thuaät Q 05 Quy hoaïch chung ñoâ thò veä tinh

Q 15 Quy hoaïch huyeän

Q 37 Quy hoaïch phaân khu Q 09 Quy hoaïch chi

khu ñaëc thuø ñoâ thò trung taâm

Q 16 Quy hoaïch caûi taïo khu chung cö cuõ

Nguoàn: Soá lieäu theo Chöông trình 06 Thaønh uûy Haø Noäi.

Ñaây laø moät khoái löôïng coâng vieäc heát söùc ñoà soä. Vieäc trieån khai caùc quy hoaïch naøy cuøng vôùi caùc quy ñònh quaûn lyù ñi keøm theo ñuùng trình töï quy ñònh cuûa luaät Quy hoaïch ñoâ thò vaø luaät Xaây döïng hieän haønh ñoøi hoûi phaûi coù raát nhieàu thôøi gian trong khi nhöõng thay ñoåi ngoaøi thöïc tieãn ñoâ thò dieãn ra raát nhanh choùng vaø coâng taùc caáp pheùp ñaàu tö, xaây döïng vaø quaûn lyù quy hoaïch laïi phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo caùc quy hoaïch naøy. Vieäc naøy aûnh höôûng raát lôùn ñeán tieán ñoä vaø chaát löôïng caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò. Raát nhieàu döï aùn ñaàu tö ñöôïc caáp pheùp tröôùc khi ñieàu chænh Quy hoaïch chung phaûi tieáp tuïc taïm ngöng trieån khai ngay caû sau khi Quy hoaïch chung môùi ñaõ ñöôïc pheâ duyeät ñeå chôø caùc quy hoaïch phaân khu hoaëc chi tieát lieân quan. Coâng taùc caáp pheùp cho caùc döï aùn ñaàu tö môùi cuõng bò aûnh höôûng do thieáu caùc thoâng tin chæ soá quy hoaïch, cuõng nhö caùc quy ñònh quaûn lyù. Cho ñeán nay, sau hai naêm Quy hoaïch chung ñöôïc pheâ duyeät, thaønh phoá Haø Noäi vaãn chöa ban haønh ñöôïc Quy cheá quaûn lyù kieán truùc, quy hoaïch toaøn thaønh phoá cuõng nhö cho caùc khu vöïc ñoâ thò ñaëc bieät.

Q Vieäc phuû kín caùc quy hoaïch treân ñòa baøn Haø Noäi cuõng ñoøi hoûi moät nguoàn löïc (nhaân löïc vaø vaät löïc) thöïc hieän caùc quy hoaïch treân laø raát lôùn, trong khi vieäc thöïc hieän chuû yeáu döïa vaøo nguoàn ngaân saùch vaø do caùc ñôn vò tö vaán quy hoaïch cuûa Haø Noäi vaø Boä Xaây döïng thöïc hieän.

Do vaäy, chöa huy ñoäng ñöôïc söï tham gia cuûa khoái tö nhaân vaø doanh nghieäp vaøo coâng taùc naøy.

Q Trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn quy hoaïch lieân quan ñeán phaùt trieån ñoâ thò Thuû ñoâ, vai troø cuûa Quy hoaïch chung cuõng nhö söï phoái hôïp vôùi Quy hoaïch toång theå kinh teá - xaõ hoäi cuõng caùc ñoà aùn quy hoaïch chuyeân nghaønh khaùc nhö Giao thoâng, caáp, thoaùt nöôùc... chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ baèng theå cheá. Toàn taïi quaù nhieàu caùc quy hoaïch cho moät vaán ñeà chung lieân quan ñeán xaây döïng, phaùt trieån ñoâ thò, daãn ñeán söï xeù leû vaø choàng cheùo giöõa caùc quy hoaïch, caùc cô quan quaûn lyù. Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà cuûa rieâng Haø Noäi maø cuûa caû heä thoáng quy hoaïch nöôùc ta noùi chung.

Q Caùc

quy hoaïch ñoâ thò veä tinh Haø Noäi ñöôïc quy hoaïch naèm treân ñòa baøn caùc huyeän ngoaïi thaønh chæ coù giaù trò veà maët quy hoaïch maø chöa ñöôïc ñònh nghóa roõ veà maët toå chöùc ñôn vò haønh chính cuõng nhö cô cheá quaûn lyù sau naøy.

Moät soá ñeà xuaát ñoåi môùi:

1). Caáu truùc laïi heä thoáng, quy trình quy hoaïch taàng baäc hieän taïi Q Ñoái vôùi ñoâ thò trung taâm Haø Noäi: Tieán haønh ñaày ñuû caùc böôùc laäp quy hoaïch ñoâ thò theo luaät hieän haønh, tuy nhieân khoâng phuû kín quy hoaïch phaân khu maø chæ laäp cho caùc khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò.

Q Ñoái vôùi caùc ñoâ thò veä tinh: Ruùt ngaén quy trình quy hoaïch ñoâ thò hieän taïi: Quy trình ñeà xuaát seõ bao goàm hai böôùc: Quy hoaïch chung # Quy hoaïch chi tieát vaø Thieát keá ñoâ thò Loàng gheùp Quy hoaïch phaân khu vaøo Quy hoaïch Chung. Ñeå coù theå

SË 82 . 2016

61

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy caàn tieán haønh ñoåi môùi noäi dung, vaø naâng cao naêng löïc quaûn lyù cho ñoà aùn Quy hoaïch chung theo höôùng tích hôïp noäi dung cuûa Quy hoaïch phaân khu vaø ñoåi môùi phöông phaùp nghieân cöùu, noäi dung cuûa ñoà aùn Quy hoaïch chung hieän haønh.

2). Loàng gheùp, hôïp nhaát ña ngaønh Q Loàng gheùp caùc noäi dung cuûa quy hoaïch toång theå KT-XH, caùc quy hoaïch nghaønh, caùc quy hoaïch Vuøng vaøo quy hoaïch ñoâ thò. Veà laâu daøi, ñeà xuaát höôùng tôùi xaây döïng moät quy hoaïch toång theå hôïp nhaát ña nghaønh cho phaùt trieån ñoâ thò thuû ñoâ.

Q Ñaûm baûo söï phoái hôïp, thoáng nhaát giöõa caùc quy hoaïch coù lieân quan: Höôùng tôùi vieäc xaây döïng moät Quy hoaïch toång theå hôïp nhaát ña ngaønh cho quy hoaïch phaùt trieån thaønh phoá, trong ñoù coù söï loàng gheùp quy hoaïch ñoâ thò vôùi caùc quy hoaïch khaùc coù lieân quan.

3). Ñoåi môùi noäi dung ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò Q Loàng gheùp Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò vaøo noäi dung ñoà aùn QHC. Q Taêng cöôøng noäi dung quaûn lyù cho ñoà aùn quy hoaïch chung.

Q Loàng gheùp caùc yeâu caàu veà phaùt trieån beàn vöõng.

Q Ñoåi môùi noäi dung caùc hôïp phaàn kieán truùc, kinh teá, haï taàng vaø moâi tröôøng.

4). Ñeà xuaát veà söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò Q Ñeà xuaát söï tham gia vaø giaùm saùt cuûa coäng ñoàng theo nhöõng hình thöùc phuø hôïp trong suoát quaù trình xaây döïng vaø thöïc hieän ñoà aùn quy hoaïch.

5). Ñoåi môùi heä thoáng vaø coâng taùc quaûn lyù thaønh cô quan ñaàu moái, ña nghaønh veà quaûn lyù hoaït ñoäng quy hoaïch (toå chöùc laäp, thaåm ñònh…).

Q Hình

62

SË 82 . 2016

Q Taêng

cöôøng coâng taùc phaân caáp, phaân quyeàn cho chính quyeàn ñòa phöông treân cô sôû naâng cao naêng löïc cho ñoäi nguõ caùn boä chuyeân traùch; Q Nghieân cöùu xaây döïng, aùp duïng moâ hình chính quyeàn ñoâ thò cho thuû ñoâ Haø Noäi: Nhaèm naâng cao hôn nöõa vai troø vaø naêng löïc cuûa UBND, HÑND thaønh phoá trong coâng taùc ñieàu haønh, toå chöùc phoái hôïp caùc cô quan, ñôn vò tham gia vaøo coâng taùc quy hoaïch, xaây döïng, phaùt trieån thaønh phoá; Q Naâng cao naêng löïc cuûa HÑND, hình thaønh caùc Ban chuyeân moân ñeå xem xeùt caùc ñònh höôùng, giaùm saùt thöïc hieän.

Q Nghieân cöùu moâ hình quaûn lyù ñoâ thò phuø hôïp cho caùc ñoâ thò veä tinh: Kieán nghò quaûn lyù caùc ñoâ thò veä tinh theo moâ hình chính quyeàn ñoâ thò tröïc thuoäc chính quyeàn thaønh phoá Haø Noäi; Q Hoaøn thieän heä thoáng phaùp lyù veà quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò: Ñaët troïng taâm vaøo coâng taùc quaûn lyù ñaàu tö vaø xaây döïng caùc khu ñoâ thò môùi; Sôùm nghieân cöùu, ban haønh Luaät Phaùt trieån ñoâ thò, Luaät Caûnh quan…

Ñeà xuaát tröôùc maét:

Q Thöïc thi moät caùch linh hoaït Luaät Xaây döïng, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò taïi ñòa baøn Haø Noäi: Ñeà xuaát khoâng caàn laäp quy hoaïch phaân khu taïi caùc khu vöïc ñoâ thò trung taâm phaùt trieån oån ñònh vaø ñaõ coù caùc quy hoaïch chi tieát Quaän.

Q Tieán haønh caùc Quy hoaïch phaân khu gaén vôùi ñòa giôùi haønh chính (khoâng maùy moùc theo caùc phaân khu chöùc naêng) ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng taùc quaûn lyù thöïc hieän sau quy hoaïch.

Q Nghieân cöùu moâ hình quy hoaïch huyeän noâng thoân môùi phuø hôïp cho Haø Noäi.

Q Xaây döïng Ñeà aùn thaønh laäp caùc thaønh phoá veä tinh cuûa Haø Noäi theo loä trình vaø phuø hôïp vôùi Luaät toå chöùc chính quyeàn ñòa phöông söûa ñoåi 2015.

DIEÃN ÑAØN

ÑOÅI MÔÙI COÂNG TAÙC LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ

GOÙP PHAÀN NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ QUAÛN LYÙ ÑOÂ THÒ

KTS. NGUYEÃN MINH HUAÂN PGÑ Sôû Xaây döïng Thanh Hoùa

Môû Ñaàu

Ñaát nöôùc ta ñang ôû trong quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh choùng. Nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc ñoâ thò trong caû nöôùc ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä cao. Cuøng vôùi vieäc chuyeån ñoåi neàn kinh teá töø cô cheá bao caáp sang kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc, söï ñoåi môùi maïnh meõ trong lónh vöïc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò ñang laø yeâu caàu thöïc teá khaùch quan vaø mang tính caáp baùch. Theo ñoù nhaø nöôùc ñaõ ban haønh nhöõng chính saùch thöïc hieän nhaèm phaùt trieån beàn vöõng, xaây döïng caùc ñoâ thò coù ñieàu kieän soáng toát hôn. Tuy nhieân, thöïc teá hieän nay ôû nöôùc ta noùi chung vaø tænh Thanh Hoaù noùi rieâng, coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu vaán ñeà nan giaûi, nhieàu thaùch thöùc môùi. Quaù trình laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch, xeùt duyeät caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng vaø trieån khai thöïc hieän töø khaâu ñieàu tra khaûo saùt hieän traïng, ñeà xuaát caùc phöông aùn cho ñeán caùc khaâu ñeàn buø, giaûi phoùng maët baèng, xaây döïng heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khung ñoâ thò, heä thoáng haï taàng xaõ hoäi, caùc coâng trình theo döï aùn ñaàu tö... coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên, baát caäp. Moät trong nhöõng khoù khaên raát lôùn trong vieäc thöïc hieän quy hoaïchñoù laø coâng taùc ñeàn buø, giaûi phoùng maët baèng.

Nguyeân nhaân thì coù nhieàu, trong ñoù coù nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán coâng taùc laäp quy hoaïch vaø chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò. Ñeå quy hoaïch ñoâ thò coù chaát löôïng toát thì phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá, trong ñoù moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng ñaàu tieân laø caàn xaùc ñònh roõ nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng lôùn tôùi quy hoaïch xaây döïng. Trong soá ñoù, phaûi keå ñeán caùc nhoùm taùc ñoäng chínhñeán quy hoaïch xaây döïng, bao goàm: Caùc nhaø quy hoaïch (ñoäi nguõ kieán truùc sö, kyõ sö… laøm coâng taùc tö vaán laäp quy hoaïch), caùc nhaø quaûn lyù, caùc nhaø ñaàu tö vaø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp chòu aûnh höôûng cuûa quy hoaïch. Vôùi goùc ñoä quaûn lyù nhaø nöôùc lónh vöïc quy hoaïch treân ñòa baøn tænh Thanh Hoùa, baøi vieát naøy seõ thaûo luaän veà vieäc ñoåi môùi coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò thoâng qua caùc nhoùm taùc ñoäng ñeán coâng taùc quy hoaïch neâu treân, trong ñoù taäp trung vaøo nhoùm caùc nhaø quaûn lyù. Naâng cao chaát löôïng quaûn lyù, thaåm ñònh quy hoaïch ñoâ thò laø moät trong nhöõng yeáu toá ñeå naâng cao chaát löôïng, taàm nhìn döï baùo cuûa caùc ñoà aùn

SË 82 . 2016

63

quy hoaïch ñoâ thò, ñaûm baûo haïn cheá toái thieåu nhöõng maët coøn toàn taïi trong coâng taùc quy hoaïch xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò cuûa tænh Thanh Hoùa noùi rieâng vaø cuûa caû nöôùc trong giai ñoaïn hieän nay. Phaàn thöù nhaát cuûa baøi vieát seõ neâu khaùi quaùt thöïc traïng coâng taùc laäp, quaûn lyù quy hoaïch treân ñòa baøn tænh Thanh Hoaù; tieáp theo laø nhöõng toàn taïi vaø haïn cheá trong coâng taùc laäp quy hoaïch xaây döïng; vaø cuoái cuøng laø moät soá quan ñieåm veà giaûi phaùp quaûn lyù naâng cao chaát löôïng quy hoaïch xaây döïng.

Phaàn thöù nhaát: Thöïc traïng coâng taùc laäp, quaûn lyù quy hoaïch treân ñòa baøn tænh Thanh Hoaù Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tænh Thanh Hoaù ñaõ ñaït ñöôïc toác ñoä phaùt trieån ñoâ thò khaù cao vôùi tyû leä ñoâ thò hoaù ñaït 18,6% vaøo naêm 2013 (taêng 8,2% so vôùi naêm 2010), tuy tæ leä coøn thaáp so vôùi caû nöôùc (31,5% trong naêm 2011) song ñaây laø böôùc tieán ñaùng keå töø tröôùc ñeán nay. Quaù trình ñoâ thò hoaù naøy ñoøi hoûi soá löôïng caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò caàn ñöôïc laäp ngaøy caøng cao keå caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt trieån ñoâ thò vôùi nhöõng tính chaát khaùc nhau, töø töù giaùc taêng tröôûng trung taâm, bao goàm thaønh phoá Thanh Hoaù (ñoâ thò loaïi I) vaø thò xaõ Saàm Sôn (ñoâ thò loaïi III) keát noái tröïc tieáp tôùi caùc ñoâ thò coâng nghieäp laø Khu kinh teá Nghi Sôn, thò xaõ Bæm Sôn (ñoâ thò loaïi IV) vaø ñoâ thò Lam Sôn – Sao Vaøng ñeán caùc ñoâ thò huyeän lî laø caùc thò traán (ñoâ thò loaïi V) vaø khu vöïc döï kieán hình thaønh caùc ñoâ thò trong töông lai, söï khaùc bieät töø mieàn nuùi ñeán ñoàng baèng vaø vuøng ven bieån.

Söï ña daïng veà caùc loaïi ñoâ thò theo phaân caáp, chöùc naêng vaø phaân boá ñòa lyù neâu treân ñoøi hoûi tröôùc heát chieán löôïc toång theå toaøn dieän veà phaùt trieån vuøng

64

SË 82 . 2016

cuûa tænh (caùc vuøng ñoâ thò vaø vuøng noâng thoân, vuøng mieàn nuùi, vuøng ñoàng baèng vaø ven bieån vôùi nhöõng tieàm naêng, lôïi theá vaø ñaëc thuø khaùc nhau). Tuy nhieân, heä thoáng quy hoaïch vuøng trong tænh Thanh Hoaù coøn nhieàu khoaûng troáng döôøng nhö chöa ñöôïc nghieân cöùu döï baùo tröôùc moät caùch ñoàng boä maø moät soá ñoà aùn quy hoaïch vuøng baét buoäc ñöôïc ñöa ra ñeå thöïc hieän nhö laø giaûi phaùp ñi keøm ñeå kieåm soaùt, lieân keát caùc ñoâ thò, caùc khu chöùc naêng phaùt trieån môû roäng hoaëc döï baùo coøn haïn cheá veà taàm nhìn. Hieän nay tænh Thanh Hoaù ñang toå chöùc laäp quy hoaïch xaây döïng vuøng tænh Thanh Hoaù. Trong thôøi gian tôùi khi quy hoaïch vuøng ñöôïc duyeät seõ laø coâng cuï höõu hieäu ñeå toå chöùc quaûn lyù heä thoáng ñoâ thò, noâng thoân, caùc khu chöùc naêng ñaëc thuø… treân toaøn tænh.

Quy hoaïch chung ñoâ thò ñaõ ñöôïc phuû kín treân ñòa baøn toaøn tænh. Traûi qua quaù trình phaùt trieån, coù nhieàu ñoâ thò ñaõ vaø ñang ñöôïc trieån khai ñieàu chænh, môû roäng. Chaát löôïng ñoà aùn quy hoaïch chung caùc ñoâ thò naøy ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå nhöng coøn moät soá vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån hieän nay. Moät ñieàu deã nhaän thaáy vaø moïi ngöôøi coù theå chæ ra raèng nguyeân nhaân chính cuûa chaát löôïng laäp quy hoaïch coøn yeáu keùm vaø taàm nhìn haïn cheá laø do naêng löïc yeáu keùm cuûa ñôn vò tö vaán. Beân caïnh ñoù, chaát löôïng quy hoaïch chung ñoâ thò coøn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo söï quan taâm, tham gia vaøo cuoäc cuûa nhieàu caáp, ngaønh vaø caùc beân lieân quan.

Thöïc teá coâng taùc laäp quy hoaïch chung ñoâ thò ñòa baøn tænh Thanh Hoùa hieän nay vaãn chöa ñöôïc söï quan taâm ñuùng möùc cuûa caùc ngaønh vaø chính quyeàn ñòa phöông. Ñieàu naøy coù theå thaáy thoâng qua caùc yù kieán tham gia veà ñoà aùn quy hoaïch chung ñoâ thò coøn sô saøi, ñoâi khi laø chieáu leä.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

Beân caïnh ñoù coøn coù nhöõng lyù do khaùch quan khoù traùnh khoûi cho tính döï baùo cuûa moät ñoà aùn quy hoaïch, ñoù laø söï thay ñoåi nhanh choùng veà kinh teá khi ñaát nöôùc ñang trong quaù trình hoäi nhaäp toaøn caàu. Trong boái caûnh ñoù, döï baùo quy hoaïch phuï thuoäc raát nhieàu vaøo söï phaùt trieån kinh teá vaø haàu nhö khoù coù theå trôû thaønh hieän thöïc do nhöõng nhaân toá môùi xuaát hieän, ví duï nhö quy hoaïch chung Khu Kinh teá Nghi Sôn coù theå phaûi môû roäng taêng gaáp ba laàn dieän tích môùi coù theå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån hieän nay, quy moâ dieän tích quy hoaïch chung ñoâ thò Lam Sôn – Sao Vaøng caàn phaûi ñieàu chænh môû roäng ñeán hôn naêm laàn do caùc yeáu toá môùi xuaát hieän nhö Caûng haøng khoâng Thoï Xuaân, khu coâng nghieäp coâng ngheä cao, khu noâng nghieäp coâng ngheä cao.

Töông töï quy hoaïch chung ñoâ thò, coâng taùc laäp quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò cuõng coøn nhieàu haïn cheá baát caäp neâu treân, theâm vaøo ñoù nguoàn voán cho lónh vöïc naøy coøn thieáu daãn ñeán coøn nhieàu khoaûng troáng quy hoaïch trong ñoâ thò, caøng laøm taêng theâm aùp löïc cho coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò. Söï phaân caáp trong coâng taùc quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát cho ñòa phöông hieän nay ñaõ giuùp caùc huyeän, thò xaõ, thaønh phoá (caáp huyeän) töï chuû vaø chuû ñoäng hôn trong vieäc hoaïch ñònh keá hoaïch, chöông trình thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò cuûa ñòa phöông. Tuy nhieân, coâng taùc phaân caáp coøn haïn cheá do naêng löïc caùn boä chuyeân moân caáp huyeän nhieàu nôi chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu. Ñieàu naøy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò, coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò. Nhieàu chuyeân gia ñaõ chæ ra raèng trong coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò thì quaûn lyù quy hoaïch laø moät trong nhöõng lónh vöïc quan troïng nhaát. Trong

ñoù, coâng taùc laäp quy hoaïch ñöôïc xem nhö böôùc ñaàu cuûa coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch, muoán quaûn lyù quy hoaïch toát thì chaát löôïng quy hoaïch phaûi toát.

Phaàn thöù hai: Nhöõng toàn taïi vaø haïn cheá trong coâng taùc laäp quy hoaïch ñoâ thò

1. Ñaùnh giaù chung veà nhöõng toàn taïi haïn cheá: Q Söï khoâng khôùp nhau giöõa caùc quy hoaïch nhö: Quy hoaïch ñoâ thò vôùi quy hoaïch söû duïng ñaát, quy hoaïch söû duïng ñaát vôùi quy hoaïch xaây döïng noâng thoân môùi... (beân caïnh ñoù coøn coù Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi; Quy hoaïch phaùt trieån ngaønh, saûn phaåm), gaây khoù khaên trong quaûn lyù quy hoaïch vaø deã nhaän thaáy nhaát laø cho coâng taùc giôùi thieäu ñòa ñieåm ñaàu tö xaây döïng. Trong tröôøng hôïp cuøng moät loâ ñaát maø chöùc naêng söû duïng ñaát laïi khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo töøng loaïi hình quy hoaïch (phuø hôïp vôùi quy hoaïch naøy nhöng laïi khoâng phuø hôïp vôùi quy hoaïch khaùc) thì vaãn chöa coù quy ñònh cuï theå veà tuaân thuû theo quy hoaïch naøo, vaø giaûi phaùp ñöa ra thöôøng laø phaûi ñieàu chænh quy hoaïch.

Q Nhöõng khoù khaên baát caäp trong quy hoaïch chung môû roäng thò traán, caùc ñoâ thò loaïi V chöa ñöôïc coâng nhaän thò traán vôùi caùc quy ñònh veà phaân loaïi ñoâ thò.

Theo quy ñònh taïi Nghò ñònh soá 42/2009/NÑ-CP ngaøy 07/5/2009 cuûa Chính phuû veà vieäc phaân loaïi ñoâ thò, hay môùi ñaây uûy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi ñaõ thoâng qua Nghò quyeát soá 1210/2016/UBTVQH13 ngaøy 25/5/2016 veà Phaân loaïi ñoâ thò, taïi caùc thò traán laø ñoâ thò loaïi IV, loaïi V khoâng phaân chia caùc khu vöïc noäi thò, ngoaïi thò, do ñoù vieäc xaùc ñònh ranh giôùi coâng nhaän ñoâ thò phaàn lôùn seõ laøm chia taùch ñòa giôùi haønh chính töø 01 xaõ thaønh: 01 ñoâ thò (theo ranh giôùi quy hoaïch) vaø phaàn coøn laïi cuûa xaõ.

SË 82 . 2016

65

Q Löïc löôïng caùn boä ñaõ qua ñaøo taïo chuyeân moân lónh vöïc xaây döïng vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng (caáp xaõ, phöôøng) chöa ñaùp öùng ñöôïc möùc ñoä ñoøi hoûi cuûa khoái löôïng vaø yeâu caàu coâng vieäc. ÔÛ nhieàu nôi, vai troø cuûa chính quyeàn ñòa phöông trong vieäc ñieàu phoái caùc ñoái töôïng vaø ñieàu tieát nguoàn löïc tham gia trong quaù trình quaûn lyù quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò coøn coù nhieàu haïn cheá, daãn ñeán thöïc teá vaãn coøn phoå bieán tình traïng thieáu thoâng tin, choàng cheùo giöõa caùc lónh vöïc.

Q Toác ñoä taêng tröôûng vaø ñoâ thò hoùa cao (daân soá taêng nhanh) taïi phaàn lôùn caùc ñoâ thò (ñaëc bieät laø taïi caùc khu vöïc ñoâ thò lôùn nhö thaønh phoá Thanh Hoaù, Khu Kinh teá Nghi Sôn, thò xaõ Saàm Sôn) ñaõ daãn ñeán söï maát caân ñoái trong khaû naêng ñaùp öùng cuûa heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät, haï taàng xaõ hoäi ñoâ thò.

Q Naêng löïc cuûa caùc ñôn vò tö vaán laäp quy hoaïch coøn

haïn cheá aûnh höôûng ñeán keát quaû, chaát löôïng cuûa ñoà aùn quy hoaïch. Do ñoù, taàm nhìn quy hoaïch chöa xa, döï baùo phaùt trieån chöa chính xaùc daãn ñeán ñieàu chænh quy hoaïch, toán thôøi gian vaø nguoàn löïc xaõ hoäi.

Q Hieän nay, vieäc laáy yù kieán veà ñoà aùn quy hoaïch coøn hình thöùc, ñaëc bieät laø laáy yù kieán cuûa coäng ñoàng daân cö. Caùc quy ñònh taïi caùc luaät hieän haønh ñeàu khoâng coù cheá ñònh ñuû maïnh trong vieäc yeâu caàu cô quan laäp vaø toå chöùc tö vaán phaûi tieáp thu yù kieán cuûa caù nhaân, coäng ñoàng hay toå chöùc. Trong tröôøng hôïp khi ngöôøi daân coù yù khaùc vôùi caùc chæ tieâu, ñònh höôùng trong ñoà aùn quy hoaïch seõ daãn ñeán khoâng hôïp taùc khi thöïc hieän quy hoaïch. Chính töø ñaây laøm cho ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng sau khi ñöôïc pheâ duyeät thieáu tính khaû thi, khoù giaûi phoùng maët baèng.

2. Caùc vaán ñeà veà ñieàu chænh quy hoaïch a. Nguyeân nhaân ñieàu chænh quy hoaïch theo thôøi haïn quy ñònh Quy hoaïch ñoâ thò phaûi ñöôïc ñònh kyø xem xeùt, raø soaùt, ñaùnh giaù quaù trình thöïc hieän ñeå kòp thôøi ñieàu chænh phuø hôïp vôùi tình hình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong töøng giai ñoaïn. Thôøi haïn raø soaùt ñònh kyø ñoái vôùi quy hoaïch chung, quy hoaïch phaân khu laø 5 naêm, quy hoaïch chi tieát laø 3 naêm, keå töø ngaøy quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc pheâ duyeät theo quy ñònh taïi Ñieàu 46, Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009. Trong quaù trình phaùt trieån coù söï ñieàu chænh veà chieán löôïc, quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, quoác phoøng, an ninh, Ñònh höôùng quy hoaïch toång theå heä thoáng ñoâ thò quoác gia, quy hoaïch xaây döïng vuøng, quy hoaïch ñoâ thò caáp treân vaø ñòa giôùi haønh chính laøm aûnh höôûng lôùn ñeán tính chaát, chöùc naêng, quy moâ cuûa ñoâ thò hoaëc khu vöïc laäp quy hoaïch… caàn thieát phaûi thöïc hieän laäp ñieàu chænh quy hoaïch.

66

SË 82 . 2016

b. Ñieàu chænh theo quy hoaïch nhu caàu thöïc teá quaù trình thöïc hieän laäp quy hoaïch chung ñoâ thò taïi ñòa phöông, UBND huyeän vaø chính quyeàn ñòa phöông ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình khaûo saùt, ñaùnh giaù hieän traïng quy hoaïch tuy nhieân chöa coù söï quan taâm saâu saùt, cuõng nhö trình ñoä chuyeân moân coøn haïn cheá, daãn ñeán vieäc ñaùnh giaù hieän traïng con nhieàu thieáu soùt. Vieäc xin yù kieán coäng ñoàng daân cö taïi khu vöïc laäp quy hoaïch chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ, nhieàu nôi chæ mang tính hình thöùc, daãn ñeán trong quaù trình nghieân cöùu phöông aùn quy hoaïch coù söï sai khaùc so vaø khoâng phuø hôïp vôùi thöïc teá. Sau khi quy hoaïch chung ñoâ thò ñöôïc pheâ duyeät, trieån khai laäp caùc quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát coù söï nghieân cöùu chi tieát hôn, phaùt hieän vaø ñieàu chænh kòp thôøi ñeå phuø hôïp vôùi thöïc teá taïi ñòa phöông.

Q Trong

Q Trong quaù trình laäp quy hoaïch chi tieát chæ nghieân cöùu, caäp nhaät nhöõng döï aùn ñaàu tö ñaõ ñöôïc UBND tænh ñoàng yù chuû tröông hoaëc ñang trieån khai thöïc hieän, ngoaøi ra caùc döï aùn ñaàu tö khaùc ñöôïc trieån khai sau khi quy hoaïch ñöôïc pheâ duyeät coù söï nghieân cöùu ñaàu tö theo quy moâ, maät ñoä xaây döïng, daây chuyeàn coâng naêng theo döï aùn maø trong quy hoaïch chi tieát chöa ñònh höôùng ñöôïc neân daãn tôùi vieäc ñieàu chænh quy hoaïch cuïc boä ñeå phuø hôïp vôùi döï aùn ñaàu tö.

Q Chaát

löôïng ñoà aùn quy hoaïch cuõng laø moät yeáu toá daãn ñeán vieäc ñieàu chænh quy hoaïch. Phöông aùn quy hoaïch tuy ñaõ ñaït ñöôïc caùc quy ñònh veà caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät tuy nhieân taàm nhìn coøn haïn cheá, chöa coù söï ñaàu tö nghieân cöùu veà hieän traïng vaø ñònh höôùng chung veà phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi taïi ñòa phöông. Nguyeân nhaân chuû yeáu aûnh höôûng tôùi chaát löôïng cuûa ñoà aùn quy hoaïch do naêng löïc coøn haïn cheá cuûa ñôn vò tö vaán vaø moät phaàn traùch nhieäm cuûa chuû ñaàu tö trong vieäc löïa choïn ñôn vò tö vaán.

Phaàn thöù ba: Moät soá quan ñieåm veà giaûi phaùp quaûn lyù naâng cao chaát löôïng quy hoaïch ñoâ thò Ñeå thöïc hieän toát coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò thì coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò vaø quaûn lyù theo quy hoaïch phaûi cuøng ñöôïc quan taâm ñoàng thôøi song song moät caùch ñuùng möùc. Ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy, raát caàn söï chung tay goùp söùc cuûa caû coäng ñoàng, nhöõng nhaø quaûn lyù, nhaø ñaàu tö, nhaø chuyeân gia (caùc ñôn vò tö vaán) giaøu kinh nghieäm, nhieät taâm vôùi söï nghieäp quy hoaïch vaø quaûn lyù xaây döïng phaùt trieån ñoâ thò cuûa tænh. Sau ñaây laø moät soá quan ñieåm veà giaûi phaùp quaûn lyù nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû quaûn lyù vaø chaát löôïng quy hoaïch xaây döïng treân ñòa baøn tænh:

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhμ qu∂n l˝

1. Khoâng ngöøng ñaåy maïnh vai troø coâng taùc laäp quy hoaïch vaø naâng cao chaát löôïng quy hoaïch Coâng taùc quy hoaïch phaûi ñöôïc öu tieân ñaàu tö ñi tröôùc ñeå ñònh höôùng vaø baûo ñaûm tính ñoàng boä trong quaù trình xaây döïng phaùt trieån cuõng nhö caûi taïo chænh trang ñoâ thò ñoàng thôøi phaûi ñaùp öùng toát yeâu caàu veà döï baùo gaén saùt vôùi thöïc tieãn vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, thaät söï trôû thaønh neàn taûng cho vieäc taïo döïng nguoàn löïc phaùt trieån cho ñoâ thò.

2. Taïo döïng nguoàn löïc phaùt trieån ñoâ thò töø chính noäi löïc cuûa ñoâ thò Cuøng vôùi caùc nguoàn hoã trôï phaùt trieån maø ñoâ thò coù ñöôïc, caàn ñaëc bieät chuù troïng vieäc ñoåi môùi cô cheá, chính saùch phaùt trieån ñoâ thò trong caùc lónh vöïc quaûn lyù nhaø nöôùc, quaûn lyù quy hoaïch, quaûn lyù thò tröôøng baát ñoäng saûn; quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng, quaûn lyù khai thaùc söû duïng coâng trình ñoâ thò. Thoâng qua caùc giaûi phaùp veà quy hoaïch ñoâ thò keát hôïp vôùi caùc chính saùch phuø hôïp ñeå huy ñoäng söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong xaõ hoäi, thöïc hieän chuû tröông xaõ hoäi hoùa ñaàu tö cho phaùt trieån ñoâ thò, ñoàng thôøi goùp phaàn naâng cao hieäu quaû ñaàu tö, ñaåy nhanh tieán trình naâng caáp chaát löôïng ñoâ thò hoùa.

3. Ñoåi môùi tö duy trong quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng Caàn ñaåy maïnh hôn nöõa vieäc ñoåi môùi tö duy trong quaûn lyù nhaø nöôùc veà quy hoaïch xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò ñi ñoâi vôùi vieäc naâng cao phaåm chaát, naêng löïc vaø trình ñoä caùn boä quaûn lyù ñoâ thò caùc caáp. Taêng cöôøng phaân caáp quaûn lyù ñoâ thò; naâng cao quyeàn haïn, traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñoâ thò caùc caáp, naâng cao tính hieäu quaû, hieäu löïc quaûn lyù, ñoàng thôøi chuù troïng hôn nöõa coâng taùc ñaøo taïo vaø boài döôõng caùn boä baèng nhieàu hình thöùc phuø hôïp vôùi thöïc teá trình ñoä, kinh nghieäm vaø kieán thöùc.

4. Ñaåy maïnh hôn nöõa söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö - giaûi phaùp quaûn lyù naâng cao chaát löôïng quy hoaïch xaây döïng Caàn chuù troïng phaùt huy vai troø vaø traùch nhieäm laøm chuû cuûa coäng ñoàng, cuûa ngöôøi daân ñoâ thò. Vieäc quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò vaø duy trì chaát löôïng ñoâ thò phuï thuoäc moät phaàn quan troïng trong yù thöùc cuûa ngöôøi daân thöïc hieän neáp soáng vaên minh ñoâ thò. Do ñoù, caàn coù giaûi phaùp tích cöïc ñeå coäng ñoàng nhaän thöùc roõ vai troø vaø traùch nhieäm tham gia vaøo tieán trình laäp quy hoaïch ñoâ thò vaø quaûn lyù ñoâ thò ñöôïc cuï theå hoùa ngay töø trong cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa moãi caù nhaân, moãi coäng ñoàng cuûa ñoâ thò.

SË 82 . 2016

67

THEÁ GIÔÍ

QUY HOAÏ C H

& KIEÁN TRUÙC

KINH NGHIEÄM LAÄP QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ CUÛA NHAÄT

Ñeà xuaát cho Vieät Nam TIEÁN SYÕ IWATA SHIZUO Chuû tòch Coâng ty Almec, Nhaät Baûn

Quaù trình ñoâ thò hoùa ôû Nhaät Baûn

Heä thoáng laäp quy hoaïch ñoâ thò cuûa baát cöù quoác gia naøo treân theá giôùi ñeàu chòu aûnh höôûng bôûi caùc ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi vaø chính trò cuõng nhö ñieàu kieän noäi taïi khaùc maø caùc ñoâ thò phaûi ñoái maët trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Taøi lieäu naøy nhaèm giôùi thieäu tieán trình ñoâ thò hoùa ñaõ dieãn ra trong giai ñoaïn tröôùc ñaây ôû Nhaät Baûn, caùch thöùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch cuõng nhö caùc baøi hoïc kinh nghieäm thu ñöôïc ñeå töø ñoù ñöa ra moät soá ñeà xuaát cho Vieät Nam. Kinh nghieäm veà quaù trình ñoâ thò hoùa cuûa Nhaät Baûn khaù kòch tích. Nguyeân nhaân chính laø do 4 yeáu toá goàm taêng tröôûng daân soá ñoâ thò nhanh - ñaëc bieät laø ôû caùc ñoâ thò lôùn, taêng tröôûng kinh teá thaàn toác gaén lieàn vôùi coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, caùc khu ñoâ thò môû roäng nhanh choùng vaø cô giôùi hoùa buøng noå. Caùc vaán ñeà naøy dieãn ra ñoàng thôøi trong suoát caùc thaäp kyû 50-80 cuûa theá kyû XX, laøm thay ñoåi nhanh choùng boä maët vaø caûnh quan ñoâ thò ôû Nhaät Baûn. Tình hình naøy cuõng dieãn ra töông töï ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm 1990 vaø thöïc söï buøng noå trong caùc thaäp kyû tieáp theo. Nhöõng baøi hoïc cuûa caùc ñoâ thò Nhaät Baûn chaéc chaén seõ laø baøi hoïc tham khaûo höõu ích ñeå caùc ñoâ thò Vieät Nam phaùt trieån theo höôùng beàn vöõng hôn. ÔÛ Nhaät Baûn, daân soá ñoâ thò nhöõng naêm 1920 chæ chieám 15% toång daân soá cuûa caû nöôùc nhöng ñaõ nhanh choùng voït leân möùc 50% vaøo naêm 1955 vaø treân 80% vaøo naêm 2000, sau ñoù oån ñònh daàn.

Caàn löu yù raèng quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh choùng nhö vaäy tröôùc ñoù chöa töøng dieãn ra ôû baát cöù quoác gia naøo treân theá giôùi. Tuy nhieân, tieán trình naøy hieän ñang dieãn ra taïi nhieàu quoác gia chaâu AÙ vôùi toác ñoä taêng tröôûng thaäm chí coøn cao hôn. Trong giai ñoaïn ñoù, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa Nhaät Baûn ñaõ taêng töø 500-700 USD/ngöôøi leân 30.000 USD/ngöôøi, loái soáng cuûa ngöôøi daân cuõng thay ñoåi do aûnh höôûng maïnh bôûi vaên hoùa phöông Taây. Tuy nhieân, quaù trình cô giôùi hoùa ôû Nhaät Baûn laïi baét ñaàu khaù chaäm. Ñeán nhöõng naêm 1960, Nhaät Baûn chæ coù khoaûng 500.000 xe con nhöng löôïng xe con ñaõ taêng voït leân möùc 52 trieäu xe naêm 2000 vaø vaãn coøn tieáp tuïc taêng. Hieän tyû leä sôû höõu xe bình quaân laø 450 xe/1.000 daân. Caùc ñoâ thò taêng tröôûng ngaøy caøng lôùn hôn. Soá ñoâ thò coù quy moâ daân soá treân 1 trieäu daân tröôùc ñaây ñaõ taêng leân möùc töø 2 ñeán 12 trieäu daân. Khu vöïc ñoâ thò ñaõ môû roäng vôùi toác ñoä nhanh hôn möùc taêng daân soá vôùi söï haãu thuaän cuûa heä thoáng giao thoâng vaän taûi. Ví duï, trong giai ñoaïn 1910-1990, vuøng ñoâ thò Tokyo ñaõ môû roäng 5 laàn trong khi daân soá ñoâ thò chæ taêng 2 laàn (xem Hình 1).

68

SË 82 . 2016

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Coù theå thaáy, tröôùc khi coâng cuoäc ñoâ thò hoùa buøng noå, caùc ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn thöôøng laø nhöõng ñoâ thò vôùi nhaø thaáp taàng vaø nhaø goã. Maät ñoä daân soá raát cao nhöng caùc tuyeán ñöôøng thöôøng nhoû heïp do caùc ñoâ thò ñaõ phaùt trieån khi chöa coù caùc phöông tieän cô giôùi, ngoaïi tröø xe keùo vaø xe ñaïp (xem Hình 2). Heä thoáng coâng trình coâng ích hieän ñaïi cuõng chöa ñöôïc cung caáp. Caùc khu ñoâ thò cuõng thieáu khoâng gian coâng coäng keå caû coâng vieân. Caùc khu ñoâ thò deã bò aûnh höôûng bôûi thieân tai nhö hoûa hoaïn, ñoäng ñaát, baõo luõ,... Sau ñoù chính quyeàn ñaõ raát quan taâm ñeán vieäc laøm theá naøo ñeå chuyeån ñoåi caùc khu ñoâ thò naøy thaønh caùc khu ñoâ thò hieän ñaïi vôùi haï taàng vaø dòch vuï tieän ích.

Vaán ñeà thöù nhaát laø laøm theá naøo ñeå quaûn lyù toát söï taêng tröôûng cuûa caùc khu ñoâ thò; vaán ñeà thöù hai laø laøm theá naøo ñeå ñaùp öùng nhanh choùng nhu caàu veà nhaø ôû vaø dòch vuï cho ñoâng ñaûo ngöôøi daân ñoâ thò vaø thöù ba laø laøm theá naøo ñeå phoøng choáng uøn taéc giao thoâng vaø ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi daân.

Hình1. Söï môû roäng cuûa thuû ñoâ Tokyo

Hình 2. Caùc khu daân cö ñieån hình trong quaù khöù

Khung theå cheá

Luaät Laäp quy hoaïch ñoâ thò ñaàu tieân cuûa Nhaät Baûn ñöôïc ban haønh naêm 1888 vôùi muïc tieâu cuï theå laø caûi taïo thuû ñoâ Tokyo töø moät ñoâ thò cuõ naùt thôøi phong kieán thaønh moät ñoâ thò vôùi haï taàng hieän ñaïi. Ñeán naêm 1919, Nhaät Baûn ñaõ aùp duïng Luaät Quy hoaïch Ñoâ thò Toång theå cho taát caû caùc ñoâ thò trong caû nöôùc. Tuy nhieân, ñeán naêm 1968, Luaät Quy hoaïch Ñoâ thò ñaõ ñöôïc söûa ñoåi toaøn dieän khi caùc vaán ñeà ñoâ thò ngaøy caøng nghieâm troïng do taêng tröôûng kinh teá vaø ñoâ thò nhanh.

Luaät coù 5 ñaëc tröng chính laø: thöù nhaát, chính quyeàn ñòa phöông coù quyeàn quyeát ñònh quy hoaïch ñoâ thò cuûa ñòa phöông; thöù hai, khuyeán khích söï tham gia cuûa ngöôøi daân; thöù ba laø Luaät quy ñònh ranh giôùi taêng tröôûng ñoâ thò vaø taùch khu vöïc khuyeán khích phaùt trieån ñoâ thò vôùi khu vöïc kieåm soaùt phaùt trieån ñoâ thò ñeå ñoái phoù vôùi tình traïng phaùt trieån ñoâ thò thieáu kieåm soaùt (xem Hình 3); thöù tö laø theå cheá hoùa caùc coâng cuï kieåm soaùt phaùt trieån ñeå haïn cheá phaùt trieån khoâng theo quy hoaïch; vaø thöù naêm laø ñaát ñai ñöôïc phaân laïi thaønh 8 loaïi thöù khoâng phaûi 4 loaïi nhö tröôùc ñaây nhaèm caûi thieän moâi tröôøng soáng. Maëc duø Luaät tieáp tuïc ñöôïc söûa ñoåi vaø boå sung vaøo caùc naêm 1980, 1988, 1992, 1998 vaø 1999 nhöng 5 ñaëc tröng cô baûn treân vaãn ñöôïc giöõ nguyeân trong Luaät Quy hoaïch ñoâ thò hieän haønh.

Nhieäm vuï chính cuûa quy hoaïch ñoâ thò trong giai ñoaïn naøy laø giaûi quyeát vaán ñeà phaùt trieån ñoâ thò töï phaùt vaø thuùc ñaåy phaùt trieån theo quy hoaïch vôùi caùc coâng trình vaø dòch vuï phuø hôïp.

Khu vöïc laäp quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc chia thaønh 2 phaàn vôùi ranh giôùi taêng tröôûng ñoâ thò; trong khu vöïc khuyeán khích phaùt trieån ñoâ thò, hoaït ñoäng phaùt trieån ñöôïc khuyeán khích theo quy hoaïch vaø öu tieân ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Ngöôïc laïi, trong khu vöïc kieåm soaùt phaùt trieån ñoâ thò, hoaït ñoäng phaùt trieån ñöôïc kieåm soaùt nghieâm ngaët ñeå traùnh phaùt trieån töï phaùt vaø baûo toàn vaên hoùa, moâi tröôøng vaø söû duïng ñaát.

Khu vöïc khuyeán khích phaùt trieån ñoâ thò goàm caùc khu vöïc ñaõ ñoâ thò hoùa vaø caùc khu vöïc nôi caùc quy hoaïch ñoâ thò seõ ñöôïc thuùc ñaåy trong 10 naêm tôùi. Nhieàu bieän phaùp vaø höôùng daãn ñöôïc quy ñònh roõ trong Luaät.

Hình 3. Khu vöïc laäp quy hoaïch ñoâ thò

Veà quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò, tröôùc tieân chính quyeàn ñòa phöông seõ laäp Quy hoaïch döï thaûo treân cô sôû tham vaán Hoäi ñoàng Quy hoaïch ñoâ thò vaø laéng nghe yù kieán cuûa ngöôøi daân. Trong quaù trình naøy, Chính quyeàn quaän lieân quan seõ raø soaùt caùc quy hoaïch ñoâ thò vaø phoái hôïp vôùi caùc ñòa phöông lieân quan. Chính phuû seõ ñöa

SË 82 . 2016

69

ra caùc tieâu chuaån, quy ñònh vaø luaät leä quy hoaïch, caáp voán vaø hoã trôï veà maët kyõ thuaät. Quy hoaïch söû duïng ñaát laø hôïp phaàn chính cuûa quy hoaïch ñoâ thò, laø cô sôû ñeå höôùng daãn vaø kieåm soaùt caùc bieän phaùp thöïc hieän quy hoaïch ñoâ thò.

Quy hoaïch söû duïng ñaát coù 3 chöùc naêng chính laø: thöù nhaát, haïn cheá söû duïng ñaát khoâng ñuùng quy ñònh, ví duï nhö khoâng cho pheùp caùc cô sôû coâng nghieäp gaây oâ nhieãm naèm trong caùc khu daân cö; thöù hai laø giaûm thieåu taùc ñoäng baát lôïi do phaùt trieån quaù möùc trong ñieàu kieän caùc coâng trình vaø haï taàng ñoâ thò hieän coù baèng vieäc quy ñònh maät ñoä xaây döïng ñeå xaùc ñònh khoái löôïng phaùt trieån toái ña; vaø ba laø ñöa ra caùc trieån voïng vaø ñònh höôùng cho caùc ñôn vò phaùt trieån vaø ngöôøi daân, giuùp hoï hieåu roõ ñònh höôùng chính saùch phaùt trieån ñoâ thò vaø moâi tröôøng trong töông lai. Quy hoaïch phaân vuøng söû duïng ñaát ôû Nhaät Baûn ñöôïc quy ñònh trong Luaät Xaây döïng. Phaân vuøng söû duïng ñaát quy ñònh danh muïc caùc coâng trình khoâng ñöôïc pheùp xaây döïng. Dieän tích saøn toái ña cuõng ñöôïc quy ñònh roõ cho moät soá phaân vuøng vaø coâng trình cao taàng.

Quy ñònh pheâ duyeät caùc coâng trình coâng coäng trong quy hoaïch ñoâ thò cuõng laø ñaëc ñieåm ñaùng chuù yù trong heä thoáng laäp quy hoaïch ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn.

Khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa caùc coâng trình coâng coäng trong töông lai nhö caùc tuyeán ñöôøng, coâng vieân vaø heä thoáng thoaùt nöôùc, chuû sôû höõu caùc khu ñaát quy hoaïch phaûi coù traùch nhieäm tuaân thuû quy hoaïch (xem Hình 4). Caùc hoaït ñoäng söû duïng ñaát vaø xaây döïng sau ñoù seõ bò haïn cheá trong khu vöïc nôi caùc coâng trình coâng coäng pheâ duyeät seõ ñöôïc xaây döïng. Ñôn vò thöïc hieän caùc döï aùn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät ñöôïc quyeàn thu hoài ñaát vaø thöïc hieän döï aùn. Tuy nhieân, neáu quy hoaïch phaân vuøng söû duïng ñaát hoaëc giaáy pheùp xaây döïng khoâng ñaûm baûo phaùt trieån caùc khu ñoâ thò nhö quy hoaïch, heä thoáng quy hoaïch quaän seõ coù hieäu löïc. Phöông phaùp naøy nhaèm ñaûm baûo söï thoáng nhaát trong söû duïng ñaát, thieát keá coâng trình vaø phaùt trieån haï taàng coâng ích trong quy hoaïch phaùt trieån ñeå pheâ duyeät vaø thöïc hieän döï aùn.

Hình 4. Caùc coâng trình coâng ích ñaõ ñöôïc pheâ duyeät trong Quy hoaïch ñoâ thò

Hình 5. Phaùt trieån töï phaùt

Baát cöù hoaït ñoäng phaùt trieån naøo treân dieän tích treân 1.000m2 caàn phaûi coù giaáy pheùp phaùt trieån cuûa Quaän tröôûng. Hoaït ñoäng phaùt trieån ñeà xuaát nhö xaây döïng chung cö vaø khu coâng nghieäp tröôùc tieân phaûi tuaân thuû caùc tieâu chuaån kyõ thuaät ñeå ñaûm baûo phaùt trieån theo traät töï. Caùc tieâu chuaån kyõ thuaät goàm caùc tieâu chuaån boá trí caùc coâng trình coâng ích nhö ñöôøng, coâng vieân, tröôøng hoïc vaø caùc keát caáu ñaûm baûo an toaøn, baûo veä moâi tröôøng, thieát keá heä thoáng caáp/thoaùt nöôùc,... Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, chính quyeàn ñòa phöông seõ yeâu caàu caùc ñôn vò phaùt trieån xaây döïng ñöôøng tieáp caän, coù caùc bieän phaùp phoøng choáng ngaäp luït ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng baùt lôïi do phaùt trieån. Caùc coâng trình giaùo duïc vaø caùc coâng trình tieän ích khaùc cuõng phaûi ñöôïc phaùt trieån ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa daân soá taêng theâm.

Chia seû chi phí vaø vai troø giöõ khu vöïc nhaø nöôùc vaø tö nhaân trong phaùt trieån ñoâ thò vaø cung caáp haï taàng cuõng ñöôïc thöïc hieän raát toát ôû Nhaät Baûn. Phöông phaùp phoå bieán nhaát laø taùi ñieàu chænh ñaát ñai. Khoaûng 1/3 caùc khu ñoâ thò hieän nay ñöôïc phaùt trieån aùp duïng phöông phaùp naøy. Neáu khoâng laøm gì thì caùc khu ñoâ thò seõ ñöôïc phaùt trieån töï phaùt (xem Hình 5), neáu chæ xaây döïng ñöôøng thì tình hình söû duïng ñaát seõ khoâng ñöôïc caûi thieän (xem Hình 6). Tuy nhieân, neáu aùp duïng moâ hình ñieàu chænh laïi ñaát ñai, toaøn boä khu vöïc ñöôïc caûi thieän toaøn dieän (xem Hình 7). Caùc coâng trình haï taàng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû vaø moâi tröôøng soáng ñöôïc caûi thieän roõ reät.

Chöông trình taùi ñieàu chænh ñaát ñai ñöôïc thöïc hieän trong khu vöïc döï aùn vôùi söï tham gia cuûa chuû sôû höõu ñaát vaø thoâng thöôøng laø caû chính quyeàn ñòa phöông.

Chuû sôû höõu ñaát thöôøng goùp 15-30% tuøy thuoäc vaøo dieän tích ñaát trong döï aùn taùi ñieàu chænh ñaát ñai, döï aùn coù boá trí moät phaàn dieän tích ñeå xaây döïng caùc coâng trình coâng ích vaø ñeå baùn treân thò tröôøng taïo nguoàn thu buø ñaép chi phí döï

70

SË 82 . 2016

Hình 6. Giaûi phoùng maët baèng xaây döïng ñöôøng

Hình 7. Döï aùn taùi ñieàu chænh ñaát ñai

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

aùn. Chính quyeàn ñòa phöông cuõng chia seû phaàn chi phí phaùt trieån naøy. Sau khi döï aùn hoaøn thaønh, chuû sôû höõu ñaát seõ sôû höõu loâ ñaát coù dieän tích nhoû hôn nhöng coù giaù trò cao hôn hoaëc töông ñöông cuøng caùc dòch vuï vaø tieän ích toát hôn do phaùt trieån theo quy hoaïch (xem Hình 8). Vaán ñeà quan troïng khaùc laø taát caû chuû sôû höõu ñaát ñeàu ñöôïc taùi ñònh cö taïi choã, nhôø ñoù duy trì ñöôïc moái lieân keát coäng ñoàng tröôùc ñaây. Cô cheá töï caáp voán naøy laø heä thoáng coù ñaëc ñieåm khaù khaùc bieät vaø ñöôïc ñaùnh giaù cao trong giai ñoaïn taêng tröôûng ñoâ thò nhanh khieán giaù baát ñoäng saûn taêng. Khi 2/3 chuû sôû höõu ñaát ñoàng yù vôùi döï aùn quy hoaïch trong Quy hoaïch ñoâ thò, ñôn vò thöïc hieän - coù theå laø khu vöïc nhaø nöôùc hoaëc tö nhaân - seõ ñöôïc pheùp thöïc hieän döï aùn ñieàu chænh laïi ñaát ñai (xem Hình 9 vaø Hình 10)

Toång keát kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn

Toùm laïi, Nhaät Baûn veà cô baûn ñaõ thaønh coâng trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu caáp baùch naûy sinh trong quaù trình ñoâ thò hoù vaø ñaõ cung caáp haï taàng vaø dòch vuï vôùi chaát löôïng phuø hôïp cho ngöôøi daân. Caùc baøi hoïc kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn laø: Chính phuû ñoùng vai troø then choát trong giai ñoaïn ñoâ thò hoùa nhanh ñeå ñöa ra khung theå cheá caàn thieát cho chính quyeàn ñòa phöông, xaây döïng höôùng daãn phaùt trieån, hoã trôï kyõ thuaät vaø ñaëc bieät laø hoã trôï ngaân saùch ñeå thöïc hieän; heä thoáng quy hoaïch ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn ñaõ ñöôïc söûa ñoåi, boå sung nhieàu laàn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu vaø thöïc tieãn luoân bieán ñoäng cuûa caùc ñoâ thò moät caùch linh hoaït; söï tham gia tích cöïc cuûa khu vöïc tö nhaân trong phaùt trieån ñoâ thò vaø caùc cô cheá hôïp taùc nhaø nöôùc vaø tö nhaân trong lónh vöïc phaùt trieån ñoâ thò cuõng ñöôïc aùp duïng hieäu quaû.

(i) Taêng cöôøng cô sôû döõ lieäu kinh teá-xaõ hoäi vaø moâi tröôøng, môû roäng caùc coâng cuï laäp quy hoaïch nhaèm xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc hôn caùc vaán ñeà ñoâ thò chính yeáu vaø phaûn aùnh ñöôïc caùc noäi haøm ñoù trong caùc quy hoaïch ñoâ thò. (ii) AÙp duïng khaùi nieäm “ranh giôùi taêng tröôûng” ñeå haïn cheá phaùt trieån töï phaùt vaø xaùc ñònh caùc khu vöïc öu tieân phaùt trieån caùc coâng trình haï taàng then choát vaø höôùng daãn ñaàu tö. (iii) Xaùc ñònh roõ vò trí vaø chæ giôùi ñöôøng ñoû cuûa caùc coâng trình haï taàng coâng coäng chính nhö caùc tuyeán ñöôøng chính, coâng vieân, caùc nhaø maùy tieän ích, caùc coâng trình phoøng choáng thieân tai ñeå caùc beân lieân quan vaø nhaø ñaàu tö coù theå giaùm saùt. (iv) Taêng cöôøng quy trình thaåm ñònh, caáp giaáy pheùp cho caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò ñeå taêng tính minh baïch vaø chia seû chi phí coâng baèng hôn cho caùc nhaø ñaàu tö. (v) AÙp duïng caùc phöông phaùp phaùt trieån môùi nhö Taùi ñieàu chænh Ñaát ñai nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån ñoâ thò gaén keát vôùi söï tham gia roäng raõi hôn cuûa caùc beân lieân quan vaø chia seû coâng baèng giaù trò taêng theâm töø coâng cuoäc phaùt trieån.

Ñeà xuaát cho Vieät Nam

Coâng taùc laäp quy hoaïch vaø thöïc hieän phaùt trieån ñoâ thò luoân laø nhieäm vuï khoâng maáy deã daøng khoâng chæ ñoái vôùi caùc ñoâ thò cuûa Vieät Nam maø cuûa baát cöù ñoâ thò ñang taêng tröôûng nhanh naøo treân theá giôùi. Maëc duø Vieät Nam ñaõ ban haønh Luaät Quy hoaïch ñoâ thò vaø caùc quy ñònh höôùng daãn laäp quy hoaïch nhöng cô cheá kieåm soaùt, quaûn lyù vaø thöïc hieän quy hoaïch vaãn coøn nhieàu yeáu keùm. Hôn nöõa, caùc quy hoaïch môùi chæ taäp trung vaøo phaàn ñònh höôùng caùc giaûi phaùp veà maët kyõ thuaät maø thieáu ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. Trong khi ñoâ thò hoùa nhanh ñaõ vaø ñang aûnh höôûng baát lôïi tôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån ñoâ thò, Nhaø nöôùc caàn ñoùng vai troø then choát hôn trong coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò. Töø caùc baøi hoïc kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn, ñeà xuaát moät soá ñieåm sau nhaèm sau goùp phaàn caûi thieän tình hình ôû Vieät Nam:

Hình 9. Söï phaùt trieån tröôùc/sau khi thöïc hieän döï aùn taùi ñieàu chænh ñaát ñai 1

Hình 10. Söï phaùt trieån tröôùc/sau khi thöïc hieän döï aùn taùi ñieàu chænh ñaát ñai 2

Hình 8. Khung taùi ñieàu chænh ñaát ñai SË 82 . 2016

71

Neùt ñeïp cuûa caùc Quy hoaïch

QUA HÌNH AÛNH QUY HOAÏCH QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

HUY MINH

& KIEÁN TRUÙC

Brasília - Brazil

Thuû ñoâ cuûa Brazil laø moät trong nhöõng thaønh phoá ñeïp nhaát ñöôïc bieát ñeán vôùi maët baèng thaønh phoá ñöôïc chia laøm hai truïc giao nhau hình chöõ thaäp. Vì theá, khoâng gian ñoâ thò cuûa thaønh phoá khi nhìn töø treân cao ñöôïc quy hoaïch troâng gioáng nhö moät chieác maùy bay, hay nhö daùng daáp cuûa moät chuù chim ñang xoøe caùnh bay, theo ñoù ñaàu chim laø khu vöïc truï sôû cuûa 3 ngaønh quyeàn löïc toái cao (laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp). Toïa laïc treân thaûo nguyeân Cerrado ôû ñoä cao 1.200m so vôùi maët bieån, Brasília ñöùng trong danh saùch caùc thaønh phoá ñöôïc quy hoaïch toát nhaát theá giôùi.

Trieån khai döï aùn ñeå ñôøi naøy, caùc kieán truùc sö gioûi nhaát ñaõ ñöôïc vò Toång thoáng theo khuynh höôùng xaõ hoäi môøi tham gia. Qua tuyeån choïn, kieán truùc sö Luùcio Costa trôû thaønh ngöôøi quy hoaïch chính, kieán truùc sö Oscar Niemayer - töøng tham gia thieát keá truï trôû cuûa LHQ taïi New York - thieát keá phaàn lôùn caùc toøa nhaø coâng coäng, vaø oâng Roberto Burle Marx ñaûm nhieäm thieát keá caûnh quan. Ñeå quy hoaïch Brasília, caùc chuyeân gia naøy ñaõ aùp duïng nguyeân lyù quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi cuûa kieán truùc sö ngöôøi Thuïy Syõ Le Corbusier ñöa ra hoài thaäp nieân 1920.

Thaønh phoá mang phong caùch kieán truùc vò lai naøy - bieåu töôïng cuûa moät Brazil hieän ñaïi - ñöôïc khôûi coâng ngaøy 23/10/1956, vaø sau 41 thaùng khaån tröông xaây döïng vôùi chi phí raát lôùn, ngaøy 21/4/1960, ñaõ ñöôïc long troïng khaùnh thaønh vôùi söï hieän dieän cuûa Juscelino Kubitschek. Ñaây laø thuû ñoâ ñaàu tieân treân theá giôùi ñöôïc xaây môùi hoaøn toaøn trong theá kyû 20, hieän nay vaãn ñang tieáp tuïc phaùt trieån veà kinh teá vaø xaõ hoäi vôùi 4 trieäu daân.

72

SË 82 . 2016

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Canberra - Australia

Vaøo cuoái theá kyû XIX, Australia coù hai thaønh phoá lôùn laø Sydney vaø Melbourne tranh ñua nhau ñeå ñöôïc laø Thuû ñoâ cuûa nöôùc naøy. Nhö vaäy, caàn xaây döïng moät thaønh phoá môùi ôû giöõa hai thaønh phoá cuõ. Chính vì vaäy, vaøo naêm 1908, keá hoaïch xaây döïng Canberra ra ñôøi. Coù moät cuoäc thi ñaõ ñöôïc toå chöùc ñeå quyeát ñònh ai seõ thieát keá Canberra. Vaøo naêm 1912, döï aùn cuûa KTS ngöôøi Myõ Walter Burley Griffin ñaõ ñöôïc löïa choïn. Vò KTS naøy noùi: “Toâi ñaõ leân keá hoaïch thieát keá moät TP chöa töøng coù tröôùc ñoù treân theá giôùi”. Vaø cuoái cuøng thì roõ raøng, Canberra quaû thaät laø moät thaønh phoá quy hoaïch lyù töôûng baäc nhaát.

Canberra laø moät thaønh phoá töông ñoái treû ñöôïc hình thaønh theo quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò môùi, do kieán truùc sö noåi tieáng ngöôøi Myõ thieát keá vaø xaây döïng. Thaønh phoá ñöôïc khôûi coâng xaây döïng töø naêm 1913, chính thöùc ñöa vaøo söû duïng hoài thaäp nieân 20 cuûa theá kyû 20.

Canberra laø moät ñoâ thò khaùc vôùi caùc thaønh phoá khaùc, moâi tröôøng xung quanh khoâng nhöõng khoâng bò phaù hoaïi, maø coøn keát hôïp haøi hoøa vôùi moâi tröôøng gaàn ñoù. Tuy Canberra ñaäm ñaø hôi thôû ñoàng queâ, song cuõng laø truï sôû cuûa Chính phuû Australia, ñoàng thôøi laø moät trong nhöõng trung taâm ngoaïi giao chuû yeáu cuûa khu vöïc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông. Ñaët chaân leân maûnh ñaát cuûa thaønh phoá naøy, hieän leân tröôùc maét du khaùch seõ laø nhöõng kieán truùc ñoâ thò caân ñoái vaø ngay ngaén, laø nhöõng kieät taùc thieát keá caàu kyø, an toaøn vaø ñeïp maét.

Canberra naèm ôû phía Ñoâng vaø laø thaønh phoá naèm saâu trong ñaát lieàn lôùn nhaát nöôùc UÙc, ñöôïc quy hoaïch hoaøn toaøn môùi theo loái thaønh phoá vöôøn. Thaønh phoá ñöôïc thieát keá ñeå coù theå deã daøng ñi boä töø nôi naøy ñeán nôi khaùc, bôûi Canberra khoâng coù nhöõng toaø nhaø cao taàng (cao nhaát laø 15 taàng), thay vaøo ñoù laø nhöõng ngoâi nhaø ñöôïc bao boïc bôûi caây coái töï nhieân. Khu vöïc caây xanh daøy ñaëc trong thaønh phoá, vì theá maø Canberra luoân laø löïa choïn ñaàu tieân cho nhöõng ai yeâu thích thieân nhieân vaø moâi tröôøng trong laønh.

Palmanova - Italia

Palmanova laø moät thò traán naèm ôû Ñoâng Baéc Italy, khu vöïc giaùp vôùi bieân giôùi Slovenia. Ñaây laø phaùo ñaøi bao boïc thò traán Palmanova. Coâng trình naøy bao goàm 3 voøng, ñöôïc xaây döïng trong caùc giai ñoaïn khaùc nhau. Voøng ñaàu tieân coù chu vi 7km, ñöôïc xaây vaøo naêm 1593 vaø maát 30 naêm ñeå hoaøn thaønh. Voøng thöù 2 ñöôïc xaây töø naêm 1658 ñeán 1690. Voøng cuoái ñöôïc hoaøn thaønh töø naêm 1806 ñeán 1813. Palmanova goàm 9 coâng söï hình tam giaùc, 9 phaùo ñaøi nhoû, 9 coâng söï hình baùn nguyeät vaø 18 choøi canh.

Palmanova laø moät toøa thaønh noåi tieáng khaép theá giôùi bôûi noù ñöôïc xaây döïng gioáng heät moät ngoâi sao nhieàu caùnh vôùi caùc lôùp bao boïc kyõ löôõng. ÔÛ caùc maët cuûa phaùo ñaøi laø nhöõng con ñöôøng huyeát maïch, giuùp noái lieàn toøa thaønh vôùi nhöõng khu vöïc xung quanh.

Bao boïc taát caû laø nhöõng caùnh ñoàng roäng lôùn vôùi nhöõng oâ ruoäng nhieàu maøu saéc.

Phaùo ñaøi chín cöûa naøy laø moät ví duï ñieån hình cuûa moät thaønh phoá coù thieát keá quy hoaïch töø thôøi kyø Phuïc Höng. Nôi ñaây ñöôïc döï ñònh seõ trôû thaønh moät coäng ñoàng ñoäc laäp, töï baûo veä mình choáng laïi ñeá quoác Ottoman. Noù coù ba loái vaøo baûo veä, böùc töôøng cao giöõa moãi ñieåm vaø sau ñoù laø haøo saâu. Tuy nhieân, ñaùng tieác laø khoâng ai saün saøng ñeå ñònh cö ôû ñoù. Vaø cuoái cuøng, Palmanova laïi trôû thaønh “nhaø ôû” cho boïn toäi phaïm.

Ngaøy nay, Palmanova trôû thaønh moät di tích quoác gia, moät ñieåm ñeán du lòch vaø nôi sinh soáng cuûa khoaûng 5 nghìn ngöôøi.

SË 82 . 2016

73

El Salvador - Chileâ

El Salvador laø moät thò traán nhoû ôû giöõa Chi-leâ. Sau khi phaùt hieän moät löôïng lôùn quaëng ñoàng naêm 1954, Cty khai thaùc moû Anaconda ñaõ xaây döïng moät thò traán töï duy trì ñeå cung caáp coâng nhaân cho hoï. Ñöôïc thieát keá bôûi moät KTS ngöôøi Myõ, noù ñöôïc coi laø “chieác muõ baûo hieåm La Maõ”. Thò traán hoaøn thaønh naêm 1959, cuøng naêm ñoù, moû El Salvador cuõng ñöôïc môû ra. Thaønh phoá coù 24 nghìn ngöôøi, nhöng hieän taïi chæ coøn 7 nghìn ngöôøi vaø vaãn laø moät thò traán khai thaùc moû ñang hoaït ñoäng.

El Salvador laø moät thò traán moû ôû Diego de Almagro, Cha#aral Province, Atacama Region, Chile. Naèm ôû chaân daõy nuùi Andes vôùi ñoä cao 2.400m, El Salvador laø khu vöïc ngaên caùch giöõa ngoïn nuùi vôùi sa maïc Atacama. Vôùi daân soá khoaûng 7.000 ngöôøi, neàn kinh teá ôû khu vöïc bieät laäp naøy döïa hoaøn toaøn vaøo ngaønh coâng nghieäp khai thaùc ñoàng.

La Plata - Argentina

Naêm 1880, Buenos Aires trôû thaønh thuû ñoâ cuûa Argentina. Thoáng ñoác cuûa tænh ñaõ quyeát ñònh ra ñôøi moät thaønh phoá môùi vaø theo ñoù, naêm 1882 La Plata ñaõ ñöôïc thaønh laäp.

“Thaønh phoá vuoâng” naøy ñöôïc “thieát laäp” bôûi caùc ñöôøng cheùo xuyeân taâm.

Trong naêm 1884, ñaây laø thaønh phoá ñaàu tieân ôû chaâu Myõ Latinh coù ñieän chieáu saùng ñöôøng phoá. Naêm 1952, thaønh phoá ñöôïc ñoåi teân thaønh Eva Peron, nhöng laïi laáy teân cuõ La Plata ngay sau ñoù. Ngaøy nay, thaønh phoá coù khoaûng 700 nghìn ngöôøi, nhaø thôø lôùn nhaát ôû Argentina vaø hai toøa nhaø ñöôïc thieát keá bôûi Le Corbusier.

La Plata ñaõ ñöôïc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñeå phuïc vuï nhö laø thuû phuû cuûa tænh sau khi thaønh phoá Buenos Aires ñöôïc chuyeån thaønh thuû ñoâ lieân bang vaøo naêm 1880, vaø noù ñaõ ñöôïc chính thöùc thaønh laäp bôûi caùc Thoáng ñoác Dardo Rocha ngaøy 19/11/1882. La Plata ñaõ ñöôïc ñoåi teân thaønh Eva Peroùn giöõa giai ñoaïn 1952-1955.

Washington, DC - Myõ

Thaønh laäp naêm 1790, Washington laø thaønh phoá duy nhaát cuûa nöôùc Myõ khoâng phuï thuoäc vaøo tieåu bang naøo vaø ñöôïc quy hoaïch ngay töø khôûi thuûy neân ñaõ phaùt trieån raát traät töï vaø hôïp lyù. Naêm 1791, Toång thoáng George Washington giao thieát keá thaønh phoá naøy cho Pierre Charles L’Enfant, moät kyõ sö, kieán truùc sö vaø nhaø quy hoaïch ñoâ thò ngöôøi Phaùp. George Washington muoán Pierre L’Enfant döïng neân thaønh phoá vôùi taàm nhìn töø 50 ñeán 100 naêm.

Baûn quy hoaïch cuûa L’Enfant döïa treân maãu kieåu Baroque. Caùc

74

SË 82 . 2016

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

ñöôøng phoá roäng hoäi tuï taïi caùc ñieåm hình chöõ nhaät vaø hình troøn, taïo neân caûnh quan vôùi nhieàu khoaûng khoâng gian troáng. Ñeán nay, chính quyeàn Lieân bang döï tính keá hoaïch phaùt trieån thuû ñoâ Washington laàn thöù 3 vôùi teân goïi Môû roäng Di saûn (Extending the Legacy). Keá hoaïch naøy do UÛy ban Quoác gia veà Quy hoaïch thuû ñoâ (NCPC) ñeà xuaát, ñöôïc khôûi ñoäng töø naêm 1997, sau khi coâng boá vaøo naêm 1996.

Quy hoaïch ñoâ thò Washington do kieán truùc sö Pierre L’Enfant thieát keá theo daïng moät ñoâ thò Baroque treân neàn cuûa maïng löôùi ñöôøng hình oâ côø. Phöông aùn coù tính ñaëc saéc laø quy hoaïch ñöôøng thaúng keát hôïp vôùi maïng löôùi ñöôøng cheùo taïo neân veû haøi hoøa trong kieán truùc, tieän lôïi cho giao thoâng, toå hôïp nhaán maïnh hai khu vöïc chính cuûa thuû ñoâ laø khu vöïc Nhaø traéng vaø khu vöïc Capitol.

Soá löôïng quaûng tröôøng cuõng nhö dieän tích caây xanh raát ñöôïc chuù yù. Thaønh phoá Washington khoâng gioáng vôùi caùc ñoâ thò doanh traïi nhö ôû caùc ñoâ thò khaùc trong nöôùc, maø haáp thu vaên hoùa Phaùp vaø phong caùch Baroque. Nhìn chung, quy hoaïch ñoâ thò ôû Myõ khoâng theo traät töï cho ñeán khi coù saéc leänh ñaát ñai naêm 1875 vaø söï can thieäp tröïc tieáp cuûa Thomas Jefferson (1743-1826), vöøa vôùi tö caùch laø nhaø kieán truùc, vöøa vôùi tö caùch laø vò toång thoáng (thöù ba) cuûa nö ôùc Myõ.

Jaipur - AÁn Ñoä

Thaønh phoá Jaipur caùch Thuû ñoâ New Dehli 262km, ñöôïc meänh danh laø “thaønh phoá maøu hoàng”, naèm treân khu vöïc baùn sa maïc cuûa Rajasthan vaø töøng laø coá ñoâ cuûa AÁn Ñoä vaø laø thuû ñoâ cuûa vuøng Rajasthan thuoäc mieàn Baéc AÁn Ñoä. Coù leõ Jaipur laø thaønh phoá xöa duy nhaát ñöôïc xaây theo loái kieán truùc cuûa moät ñoâ thò buoân baùn, ñöôïc bao quanh baèng nhöõng töôøng thaønh cao vaø nhöõng ñöôøng phoá roäng lôùn vôùi hai beân laø nhöõng cöûa haøng ñöôïc xaây baèng ñaù hoa cöông hoàng. Nôi ñaây töï haøo laø thaønh phoá coù quy hoaïch nhaát AÁn Ñoä.

Ngöôøi daân baûn ñòa giaûi thích raèng: “Thaønh phoá maøu hoàng” chæ laø khu vöïc thaønh coå ñöôïc xaây töôøng bao xung quanh naèm trong Jaipur. Thaønh coå naøy ñöôïc vua Maharaja Sawai Jai Singh II tröïc tieáp veõ thieát keá vaø ra leänh xaây döïng naêm 1727. Do vaäy, thaønh coå Jaipur ñöôïc coi laø ñoâ thò ñaàu tieân ôû AÁn Ñoä coù thieát keá quy hoaïch khi xaây döïng. Vua Maharaja Sawai Jai Singh voán laø moät nhaø toaùn hoïc, ñoàng thôøi moät nhaø thieân vaên hoïc ñaõ thieát keá thaønh phoá Jaipur coå vôùi nhöõng ñöôøng phoá roäng vaø thaúng, giao loä taïo ra nhöõng goùc vuoâng.

Jaipur ñöôïc thieát keá döïa treân caùc nguyeân taéc cuûa Vastu Shastra, khoa hoïc kieán truùc AÁn Ñoä coå ñaïi. Noù ñaõ ñöôïc leân keá hoaïch ñeå trôû thaønh moät trung taâm cuûa tieåu bang Rajasthan cuûa AÁn Ñoä vaø ñöôïc xaây döïng trong boán naêm, baét ñaàu töø naêm 1727. Noù ñöôïc taïo thaønh bôûi nhöõng khoái töôøng lôùn ngaên caùch bôûi caùc ñöôøng phoá roäng 111 foot. Vaøo thôøi ñoù, vieäc thieát keá vaø thi coâng nhö vaäy laø raát tieân tieán. Naêm 1853, toaøn boä thaønh phoá ñaõ ñöôïc sôn maøu hoàng ñeå chaøo ñoùn caùc Hoaøng töû xöù Wales, vaø nhieàu con ñöôøng vaãn coøn sôn maøu hoàng. Ngaøy nay, thaønh phoá ñaõ phaùt trieån vöôït ra ngoaøi böùc töôøng cuûa noù vaø laø queâ höông cuûa hôn 3 trieäu ngöôøi.

SË 82 . 2016

75

ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SINH VIEÂN NGAØN THIEÁT KEÁ ÑOÂ THÒ TUYEÁN ÑÖÔØNG NGUYEÃN TRAÕI, THANH XUAÂN, HAØ NOÄI (ÑOAÏN TÖØ LÖÔNG THEÁ VINH ÑEÁN GA BEÁN XE HAØ ÑOÂNG), TYÛ LEÄ 1/500.

Nhoùm sinh vieân: NGUYEÃN THÒ THANH HÖÔNG: 9.3 ñieåm ÑAËNG HOÀNG NHUNG: 9.2 ñieåm HAØ MINH THUÛY: 9.2 ñieåm Truïc ñöôøng Nguyeãn Traõi laø moät trong soá caùc truïc ñöôøng chính ñoâ thò. Khoâng gian tuyeán ñöôøng ña daïng vaø phong phuù, mang giaù trò ñaëc tröng cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc trong khu vöïc.

Tuy ña daïng nhöng khoâng ñoàng boä vaø thoáng nhaát, ñaõ daãn ñeán hình aûnh tuyeán ñöôøng loän xoän, chaép vaù.

Nhöõng ñònh höôùng caûi taïo, chænh trang khoâng gian kieán truùc caûnh quan ñaëc tröng cuûa truïc ñöôøng Nguyeãn Traõi: T Caûi taïo, chænh trang nhöõng khoâng gian ñoâ thò, nhöõng coâng trình vaø caùc yeáu toá taïo thaønh mang ñaëc tröng cuûa truïc ñöôøng coù giaù trò veà vaên hoùa, lòch söû kieán truùc, quy hoaïch caûnh quan, laø nhöõng hình aûnh ñoâ thò ñaëc tröng cuûa truïc.

T Phuïc hoài, toân taïo nhöõng khoâng gian ñoâ thò nhöõng coâng trình vaø caùc yeáu toá taïo thaønh mang ñaëc tröng cuûa truïc ñöôøng ñang bò hö hoûng, xuoáng caáp, thay ñoåi chöùc naêng vaø khoâng gian söû duïng.

T Caûi taïo vaø xaây môùi caùc khoâng gian ñoâ thò. Caùc coâng trình ít giaù trò thaåm myõ, giaù trò vaên hoùa, kieán truùc, hoaëc caùc coâng trình ñaõ xuoáng caáp nghieâm troïng, khoâng phuø hôïp vôùi hình aûnh chung cuûa truïc ñöôøng.

T Keát hôïp haøi hoøa moïi khoâng gian ñoâ thò, moïi coâng trình vaø caùc thaønh toá tuyeán trong moät toång theå thoáng nhaát mang baûn saéc voán coù cuûa truïc ñöôøng, taïo neân hình aûnh ñoâ thò ñaëc tröng nhaát haáp daãn nhaát, phaùt trieån beàn vöõng nhaát cuûa toaøn truïc.

Taïi moãi khu vöïc seõ coù moät nuùt ñaëc tröng vaø caùc tieåu caûnh, khoâng gian chuû ñeà: T Khu vöïc Baùch Hoùa Thanh Xuaân: taïo ñieåm nhaán laø caàu boä haønh Thanh Xuaân.

T Khu vöïc Ñaïi hoïc Haø Noäi: taïo ñieåm nhaán laø caàu boä haønh ngoân ngöõ.

T Khu vöïc ga Thanh Xuaân 3: taïo ñieåm nhaán laø hai coâng vieân ôû hai beân ñöôøng gaàn ga Thanh Xuaân 3.

T Khu vöïc Kieán Truùc –Böu Chính taïo ñieåm nhaán caàu boä haønh coâng ngheä - kó thuaät.

T Khu vöïc ga Haø Ñoâng töø ñöôøng Nguyeãn Khuyeán ñeán caàu Traéng, ñieåm nhaán laø ga Haø Ñoâng.

76

SË 82 . 2016

AØNH QUY HOAÏCH KHOÙA 2011 – 2016 Khu vöïc öu tieân 1: Thieát keá chi tieát phaân ñoaïn Ga beán xe Haø Ñoâng Khoâng gian môû: Vöôøn daïo khu vöïc ga beán xe Haø Ñoâng taïo thaønh truïc khoâng gian môû naèm ôû vò trí trung taâm.

Taïo söï haøi hoøa giöõa caùc vuøng khoâng gian môùi vaø cuõ baèng caùch laëp laïi söï saép seáp cuûa hieän traïng daân ôû cuõ.

Khoâng gian ñoùng: Nhaø ga ñöôïc vaây boïc bôûi caùc coâng trình cao taàng taïo neân khoâng gian nöûa ñoùng nöûa môû coù caû khoâng gian xanh laãn khoái tích coâng trình.

Coâng trình ñieåm nhaán: Hoà Göôm Plaza mang kieán truùc hieän ñaïi ñaët ôû vò trí môû ñaàu moät tuyeán Giao giöõa ñöôøng Traàn Phuù vaø Moã Lao. Keát thuùc truïc caûnh quan laø Toøa nhaø Hattoco. Ngoaøi ra caùc ñieåm nhaán laø giao giöõa caùc truïc ñöôøng noäi boä cuûa khu vöïc

Khu vöïc öu tieân 2: Thieát keá chi tieát phaân ñoaïn ñöôøng Moâ Lao ñeán ñöôøng Phaïm Vaên Loäc Khuyeán khích di chuyeån baèng phöông tieän coâng coän â g, giaûm thieåu vieäc söû duïng xe maùy, oâ toâ.

Thieát keá laøn xe ñaïp, ñi boä phuïc vuï nhu caàu ñi laïi khoâng oâ nhieãm moâi tröôøng Môû caùc khoaûng khoâng gian xanh trong khu vöïc Taêng yeáu toá giao tieáp coäng ñoàng Môû caùc tieän ích: coffee, gheá nghæ, theå duïc vöøa taïo caûnh quan vöøa söû duïng höõu ích taïo moâi tröông phong phuù haáp daãn treân tuyeán ñöôøng.

Thieát keá nhöõng khoâng gian ñaëc tröng mang baûn saéc cuûa töøng khu vöïc trong phaân ñoaïn.

khu vöïc öu tieân 3: Phaân ñoaïn töø ñöôøng Nguyeãn Vaên Loäc ñeán ñöôøng Chieán Thaéng

Chöùc naêng söû duïng ñaát cuõng nhö chöùc naêng söû duïng coâng trình treân cô baûn vaãn giöõ nguyeân nhö hieän traïng, chæ can thieäp caûi taïo chænh trang laïi phaàn væa heø ñi boä.

Phaân chia laïi laøn giao thoâng cô giôùi, toå chöùc tuyeán xe bus vaø caùc ñieåm chôø xe bus vaøo giaûi phaân caùch ôû giöõa. Boá trí theâm laøn rieâng cho xe ñaïp treân væa heø, ñaët caùc ñieåm bike share gaàn vôùi nhaø ga ñeå thuaän tieän cho vieäc di chuyeån giöõa caùc hình thöùc giao thoâng.

Taïo theâm nhieàu khoâng gian xanh, phuû xanh treân maùi Caûi taïo, chænh trang laïi maët ñöùng coâng trình. Quy ñònh chieàu cao, maøu saéc cho bieån quaûng caùo, maøu sôn nhaø...

SË 82 . 2016

77

ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SINH VIEÂN NGAØN QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ SINH THAÙI HOAØNG TAÂN (PHAÂN KHU 9C), THAØNH PHOÁ HAÏ LONG, QUAÛNG NINH

Nhoùm sinh vieân: NGUYEÃN THÒ MAI: 9.3 ñieåm NGUYEÃN THÒ THAÛO LY: 9.2 ñieåm

YÙ töôûng thieát keá chung: Xaây döïng khu du lòch theo moâ hình phaùt trieån du lòch beàn vöõng, döïa treân caùc yeáu toá vaên hoùa - kinh teá xaõ hoäi - moâi tröôøng- caûnh quan.

Sô ñoà lyù thuyeát ñoâ thò ñeà xuaát - tích hôïp haønh lang xanh - maïng löôùi nöôùc phi taäp trung (Nguoàn - Nhoùm sinh vieân)

T Yeáu toá vaên hoùa: loái soáng laøng chaøi laø yeáu toá chính taïo neân hình aûnh vaø saûn phaåm du lòch, phaùt trieån loaïi hình du lòch coäng ñoàng, gaén vôùi hoaït ñoäng nuoâi troàng vaø ñaùnh baét thuûy haûi saûn, thuû coâng mó ngheä, nuoâi trai laáy ngoïc, laøm goám, ñan ngö cuï….

T Yeáu toá kinh teá xaõ hoäi: moät khu ñoâ thò sinh thaùi, du lòch hoaønh traùng, ña daïng caùc loaïi hình dòch vuï seõ laø nhöõng haït nhaân thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá, thu huùt khaùch du lòch cho khu du lòch tænh Quaûng Ninh.

T Yeáu toá moâi tröôøng caûnh quan: Nhoùm sinh

78

SË 82 . 2016

vieân ñöa ra caùc giaûi phaùp baûo veä heä sinh thaùi, khai thaùc, söû duïng hieäu quaû ñaàm ngaäp maën vaøo hoaït ñoäng du lòch, ñoàng thôøi, ñöa ra phöông aùn baûo toàn heä ñoài thoâng sinh thaùi töï nhieân, ñaây seõ laø khung caây xanh chaïy xuyeân suoát khu ñoâ thò.

YÙ töôûng toå chöùc khoâng gian theo chöùc naêng: Q Toång theå khu ñoâ thò sinh thaùi Hoaøng Taân chia laøm 4 khu chöùc naêng chính: Caùc khu ôû mang tính chaát laø ñôn vò ôû cao

caáp, keát hôïp caùc hoaït ñoäng kinh teá thöông maïi dòch vuï, goàm: Khu bieät thöï ven bieån naèm phía Ñoâng, Khu bieät thöï ven ñoài, nuùi; Khu bieät thöï phoá vaø Khu laøng taùi ñònh cö höôùng tôùi xaây döïng thaønh khu taùi hieän laøng ngheà truyeàn thoáng, bao goàm 6 laøng nhoû töông öùng vôùi laøng ngheà ñaëc tröng cuûa khu vöïc. Ñaây cuõng chính laø nguoàn nhaân löïc coù ích phuïc vuï cho hoaït ñoäng du lòch coäng ñoàng, traûi nghieäm, home stay. Ñoàng thôøi caùc saûn phaåm ñöôïc taïo ra seõ ñöôïc quaûn lí vaø trôû thaønh saûn phaåm löu nieäm xuaát khaåu coù giaù trò.

Maïng löôùi trung taâm coâng coäng cuûa ñoâ thò sinh thaùi Hoaøng taân ñöôïc toå chöùc theo hình thöùc ña cöïc (3 cöïc) ñaûm nhieäm nhöõng chöùc naêng vaø nhieäm vuï rieâng bieät: khu trung taâm vaên hoùa - theå thao; khu trung taâm haønh chính - giaùo duïc; khu trung taâm du lòch - dòch vuï - thöông maïi.

Khu resort cao caáp phía Ñoâng Nam, mang tính chaát laø khu nghæ döôõng cao caáp.

Khu baûo toàn phaùt trieån heä sinh thaùi ñòa

AØNH QUY HOAÏCH KHOÙA 2011 – 2016 Khu vöïc öu tieân 1: Khu du lòch sinh thaùi Ocean Echo.

Sinh vieân theå hieän: Nguyeãn Thò Mai

Khu vöïc öu tieân 2: Quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò khu Trung taâm Thöông maïi-Dòch vuï.

Sinh vieân theå hieän: Nguyeãn Thò Thaûo Ly.

phöông, bao goàm 3 vuøng lôùn: Khu baûo toàn sinh thaùi röøng ngaäp maën phaùi Taây Baéc ñoâ thò; Khu noâng nghieäp coâng ngheä cao phía Taây Nam ñoâ thò; Khu ñoài thoâng sinh thaùi naèm chính giöõa khu vöïc.

nöôùc, tuùi tröõ nöôùc, vôùi caùc coát ñòa hình khaùc nhau, chuaån bò saün cho caùc kòch baûn nöôùc bieån daâng trong haøng thaäp kæ tôùi.

Mang hình aûnh phoûng sinh hoïc, gaàn guõi vôùi thieân nhieân vaø ñieàu kieän töï nhieân voán coù.

YÙ töôûng toå chöùc khoâng gian theo ñieàu kieän töï nhieân: Quan ñieåm cuûa nhoùm sinh vieân laø baûo toàn heä thoáng roi caùt vaø phaùt trieån heä thoáng caây xanh treân roi caùt ñeå taïo thaønh moät daûi xanh xuyeân suoát khu du lòch, ñaây cuõng laø truïc xanh lieân keát khoâng gian cho khu du lòch. Ñoàng thôøi, taïo ra nhieàu raïch

YÙ töôûng toå chöùc khoâng gian theo haï taàng kó thuaät: Lieân keát heä thoáng giao thoâng noäi, ngoaïi cuûa khu ñoâ thò moät caùch phuø hôïp nhaát, haïn cheá giao thoâng cô giôùi, taêng toái ña dieän tích giao thoâng tónh, ñöôøng daïo, xe ñieän, xe ñaïp, khu taäp trung coäng ñoàng…

SË 82 . 2016

79

ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SINH VIEÂN NGAØN QUY HOAÏCH PHAÂN KHU DU LÒCH THÖÔNG MAÏI - DÒCH VUÏ - ÑOÂ THÒ - THÒ XAÕ SAÀM SÔN - TÆNH THANH HOÙA

Nhoùm sinh vieân: ÑOÃ KHAÙNH TUØNG: 9.1 ñieåm NGUYEÃN THÒ PHÖÔNG THAÛO: 9.3 ñieåm LEÂ THÒ CHUNG ANH: 9.2 ñieåm

YÙ töôûng chung:

T Khai thaùc heä thoáng keânh raïch hieän höõu: Heä thoáng maët nöôùc keânh Raøo ñöôïc

khôi thoâng vaø môû roäng ñeå ñöa vaøo khu vöïc thieát keá vôùi heä thoáng maët nöôùc laø chuû ñaïo trong khu caây xanh vaø trung taâm thöông maïi.

T Yeáu toá maët nöôùc laø yeáu toá caûnh quan quan troïng trong khu vöïc thieát keá.

T Hình thaønh moät heä thoáng giao thoâng thaân thieän vôùi moâi tröôøng: öu tieân cho ngöôøi ñi boä, ñi xe ñaïp vaø giao thoâng coâng coäng. Cung caáp caùc tieän nghi nhö caàu vöôït boä haønh, baõi ñoã xe, caùc ñieåm döøng nghæ, loái ñi cho ngöôøi khuyeát taät.

T Keát noái vôùi heä thoáng giao thoâng chính ñi qua khu vöïc. Trong töông lai seõ keát noái vôùi caùc khu vöïc laân caän vaø khu trung taâm thaønh phoá baèng heä thoáng xe buyùt vôùi muïc ñích coù moät heä thoáng giao thoâng xanh.

T Keát noái vôùi heä thoáng laøng xoùm hieän höõu laøm cho khu vöïc laøng xoùm lieân keát vôùi toång theå caû khu caây xanh vaø nhaø ôû cao caáp maø vaãn giöõ ñöôïc nhöõng neùt ñaëc tröng rieâng.

T Haønh lang xanh - khoâng gian caây xanh: Hình thaønh khu coâng vieân caây xanh taäp trung cuøng caùc haønh lang xanh, heä thoáng caây xanh coâng vieân ñi boä keát noái doïc nhoùm nhaø ôû, gaén keát caûnh quan töï nhieân vôùi caùc coâng vieân lôùn, caùc vöôøn hoa trong khu vöïc.

Taäp trung xaây döïng maät ñoä cao taïi 1 soá khu vöïc, ñoàng thôøi giöõ laïi moät phaàn â khoâng gian sinh thaùi töï nhieân.

Sô ñoà yù töôûng giao thoâng Giöõ nguyeân nhöõng truïc ñöôøng chính töø quy hoaïch chung: T Taïo theâm tuyeán xanh ñi qua caùc khu du lòch vaø caùc khu trung taâm daân cö; T Taïo ra nhöõng quaûng tröôøng cöûa ngoõ; T Taïo ra nhöõng nuùt ñeå giaûm toác ñoä cuûa xe cô giôùi.

Sô ñoà phaân khu chöùc naêng yù töôûng

T Taïo hai truïc thöông maïi chính cho ñoâ thò vôùi

caùc coâng trình thöông maïi toå hôïp; T Taïo 1 daûi caây xanh xuyeân suoát ñoâ thò keát noái vôùi khu du lòch noâng nghieäp; T Taïo neân moät ñoâ thò ñoäc ñaùo vaø rieâng bieät.

YÙ ñoà veà caây xanh caûnh quan T Taïo haøng lang xanh baèng vieân keát noái caùc khoaûng xanh trong ñoâ thò hoaëc caùc tuyeán ñi boä; T Taïo ra nhöõng khoaûng môû vöøa laáy ñieåm nhìn vöøa taïo khoâng gian xanh thoaùng ñaõng; T Hai truïc ñoâ thò chính cuõng ñöôïc nhaán maïnh hôn nhôø daûi caây xanh caûnh quan; T Taïo 1 daûi caây xanh xuyeân suoát ñoâ thò keát noái vôùi khu du lòch noâng nghieäp.

80

SË 82 . 2016

AØNH QUY HOAÏCH KHOÙA 2011 – 2016 Khu vöïc öu tieân 1: Trung taâm dòch vuïthöông maïi phía Baéc. Sinh vieân theå hieän: Ñoã Khaùnh Tuøng.

Xaây döïng moät khu trung taâm mang ñaëc tröng lòch söû oai huøng nhöng vaãn luoân phaùt trieån cuøng vôùi neàn kinh teá nöôùc nhaø noùi chung cuõng nhö tænh Thanh Hoùa noùi rieâng. Caùc yeáu toá ñöôïc hình thaønh cuï theå nhö sau: Truïc nhaân vaên lòch söû; truïc hoäi nhaäp; truïc du lòch; quaûng tröôøng Huøng Vöông; Quaûng tröôøng Giao Löu; Quaûng tröôøng Chieán Thaéng; Coâng vieân chuyeân ñeà; Caùc khu chöùc naêng.

Khu vöïc öu tieân 2: Quy hoaïch chi tieát vaø thieát keá ñoâ thò ñôn vò ôû môùi sinh thaùi Green Pearl. Sinh vieân theå hieän: Nguyeãn Thò Phöông Thaûo.

Xuaát phaùt töø vieäc laáy con ngöôøi laøm trung taâm, xaây döïng moät khu ôû sinh thaùi, hieän ñaïi thaân thieän vaø beàn vöõng vôùi con ngöôøi, tieän nghi, thoaûi maùi.

Khu ôû laø söï keát noái haøi hoøa giöõa khoâng gian ñoäng (khu ôû) vôùi khoâng gian tónh (khoâng gian caây xanh maët nöôùc). Ñöôïc thieát keá döïa treân moái töông quan caân baèng giöõa khoâng gian ñoâ thò vaø moâi tröôøng töï nhieân.

Khu vöïc öu tieân 3: Khu nghæ döôõng sinh thaùi theo chuû ñeà laøng noâng nghieäp. Sinh vieân theå hieän: Leâ Thò Chung Anh. Khu vöïc öu tieân 1

Khu vöïc öu tieân 2

Khu vöïc öu tieân 3

SË 82 . 2016

81

VAI TROØ CUÛA

caây xanh ñoâ thò taïi Haø Noäi QUY HOAÏCH

& TAÙ C GIAÛ

Tree always has an important role in establishing urban landscape architecture and environment. Its role becomes more evidence under the pressure of urbanization and climate change phenomena.

In Vietnam, the large cities in general and Hanoi in particular, the high speed of urbanization results in reducing and lack of trees.

Therefore, the role of urban trees have been received more and more concern from government, scientists, citizens and popular verdict.

This paper concentrates on clarifying these roles of urban trees from general and systematical aspects, such as environment, climate, economic, and social culture.

82

SË 82 . 2016

TS.KTS. PHAÏM ANH TUAÁN * TS. PHAÏM HOAØNG PHI **

1. Ñaët vaán ñeà

Chöa bao giôø vai troø cuûa röøng, cuûa caây xanh laïi ñöôïc ñeà cao nhö hieän nay khi maø toaøn nhaân loaïi ñaõ vaø ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng haäu quaû nghieâm troïng töø söï bieán ñoåi khí haäu. Neáu nhö Röøng ñöôïc coi laø “Laù phoåi xanh cuûa Traùi ñaát” thì Caây xanh ñoâ thò chính laø “Laù phoåi xanh cuûa caùc thaønh phoá, ñoâ thò” bôûi chuùng ta ñeàu bieát ñoâ thò laø nôi taäp trung daân cö ñoâng ñuùc, laø truï sôû cuûa caùc nhaø maùy vaø khu coâng nghieäp hay noùi caùch khaùc ñaây chính laø nôi phaùt thaûi ra nhieàu khí CO2 nhaát. Nhôø coù heä thoáng caây xanh bao phuû, caùc ñoâ thò khoâng nhöõng coù moät moâi tröôøng soáng trong laønh hôn cho ngöôøi daân maø coøn toâ ñieåm theâm cho veû ñeïp cuûa caùc con ñöôøng, ngoõ phoá.

Laø moät quoác gia ñang phaùt trieån, Vieät Nam noùi chung vaø caùc ñoâ thò lôùn nhö TP.HCM, Ñaø Naüng vaø ñaëc bieät laø Thuû ñoâ Haø Noäi, toác ñoä ñoâ thò hoùa nhanh ñang laøm maát daàn söï hieän dieän cuûa caây xanh. Chính vì vaäy, vai troø cuûa caây xanh ñoâ thò ngaøy caøng nhaän ñöôïc söï quan taâm saâu saéc cuûa caùc caáp chính quyeàn thaønh phoá Haø Noäi, caùc toå chöùc vaø ñaëc bieät cuûa ngöôøi daân. Ñeå goùp phaàn naâng cao nhaän thöùc xaõ hoäi, vai troø cuûa caây xanh caàn phaûi nhìn nhaän moät caùch coù heä thoáng vaø toång theå caû veà moâi tröôøng, khí haäu, kinh teá vaø vaên hoùa - xaõ hoäi.

2. Vai troø cuûa caây xanh ñoâ thò

2.1. Caûi thieän moâi tröôøng tieåu khí haäu Tieåu khí haäu trong ñoâ thò vaø khí haäu ôû caùc vuøng xung quanh luoân coù söï khaùc bieät. Nhieät ñoä khoâng khí trong ñoâ thò luoân cao hôn caùc vuøng xung quanh, löôïng möa cuõng nhieàu hôn, gioù to thì toác ñoä gioù trong ñoâ thò nhoû hôn vuøng noâng thoân nhöng gioù nhoû thì toác ñoä gioù trong ñoâ thò laïi lôùn hôn vuøng noâng thoân. Löôïng buïi trong khoâng khí taïi ñoâ thò nhieàu hôn nhöng löôïng buïi coù khaû naêng nhìn thaáy thì ít hôn caùc vuøng xung quanh. Do ñoù khaû naêng tieáp nhaän tia saùng maët trôøi chieáu tröïc tieáp vaøo ñoâ thò thaáp hôn vuøng xung quanh.

Quy hoπch &

t∏c gi∂

Do daân soá ñoâng, saûn xuaát coâng nghieäp taäp trung, ñoâ thò bò beâ toâng hoùa cao, dieän tích caây xanh giaûm; daãn ñeán löôïng buïi nhieàu, khí gaây oâ nhieãm cao, khaû naêng chieáu saùng ít töø ñoù daãn ñeán taàm nhìn chòu aûnh höôûng.

Ngoaøi ra, hieän töôïng naøy khoâng chæ laøm giaûm nhieät naêng cuûa naêng löôïng maët trôøi maø coøn taïo ra nhieät löôïng phaân taùn trong ñoâ thò. Keát hôïp vôùi nhieät löôïng taïo ra töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp, vaän taûi, hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa con ngöôøi, caùc vaät lieäu phuû beà maët taïo ra caùc tia böùc xaï nhieät töø ñoù laøm gia taêng nhieät ñoä ñoâ thò.

Hôn nöõa, söï khaùc bieät veà khí haäu khoâng chæ xaûy ra giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân maø trong phaïm vi noäi ñoâ giöõa caùc vuøng vôùi nhau do ñaëc tröng veà kieán truùc, maät ñoä daân soá, coâng naêng cuûa töøng khu vöïc khaùc nhau. Ví duï khu vöïc taäp trung coâng nghieäp nhieàu, löu löôïng xe tham gia giao thoâng lôùn hoaëc trung taâm thaønh phoá bao giôø nhieät ñoä cuõng cao hôn caùc khu vöïc coøn laïi.

Hình 1. Thieáu huït caây xanh goùp phaàn laøm nhieät ñoä ñoâ thò noùng hôn noâng thoân töø 1,8-5,40F vaøo ban ngaøy vaø leân ñeán 220F vaøo ban ñeâm. (Nguoàn: http://www.urbanreleaf.org)

Caây xanh coù taùc duïng laøm giaûm böùc xaï nhieät, ñieàu hoøa nhieät ñoä, quang hôïp haáp thuï tia saùng maët trôøi, caûi thieän moâi tröôøng vi khí haäu. Goùp phaàn giaûm thieåu chi phí ñieän naêng tieâu thuï cho heä thoáng laøm maùt nhaân taïo.

Theo Toång cuïc moâi tröôøng (2010): Döôùi taùn caây xanh nhieät ñoä khoâng khí coù theå giaûm töø 4-50C so vôùi ñaát troáng; caây xanh cuõng coù theå giöõ ñöôïc treân 40% löôïng buïi trong khoâng khí vaø nhieät ñoä khoâng khí trong vuøng coù caây xanh thaáp hôn nhöõng nôi khoâng coù caây xanh. Ví duï, taïi Vöôøn Baùch thaûo Haø Noäi, nhieät ñoä nôi khoâng coù caây xanh laø 32.30C, coøn döôùi taùn caây laø 28.290C. Ngoaøi vai troø ñieàu hoøa nhieät ñoä caây xanh ñoâ thò cuõng coù vai troø giöõ aåm trong khoâng khí döôùi taùn caây. Theo moät soá keát quaû nghieân cöùu thì söï cheânh leäch aåm ñoä giöõa nôi coù caây vaø nôi khoâng coù caây coù theå cheânh leäch nhau töø 7-20%, tuøy theo beà daøy cuûa taùn caây hay maûng caây, ñieàu naøy seõ gaây ra hieäu quaû caûm giaùc nhieät ñoä haï töø 2-40C. 2.2.Laøm trong laønh moâi tröôøng khoâng khí vaø giaûm tieáng oàn Laøm trong laønh moâi tröôøng khoâng khí Ñoái vôùi caùc ñoâ thò, heä thoáng caây xanh ñöôïc coi laø moät nhöõng nhaân toá quan troïng ñeå baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng. Caây xanh khoâng chæ coù taùc duïng nhö moät heä thoáng loïc khoâng khí khoång loà goùp phaàn laøm giaûm haøm löôïng buïi, haáp thuï khí ñoäc haïi. Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån maïnh cuûa coâng nghieäp vaø phöông tieän giao thoâng daãn ñeán löôïng khí CO2 thaûi ra ngaøy moät taêng, bieän phaùp duy nhaát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy laø troàng caây xanh. Trung bình 1ha caây xanh taùn roäng coù theå haáp thuï ñöôïc 1 taán khí CO2/ngaøy vaø nhaû ra 730kg khí oxy. Löôïng CO2 do con ngöôøi thaûi ra trong 1 ngaøy seõ ñöôïc 10m2 caây xanh huùt heát. Ngoaøi ra, caây xanh coøn coù coù khaû naêng haáp thuï moät soá chaát oâ nhieãm trong khoâng khí vaø moät soá nguyeân toá kim loaïi naëng nhö: Fe, Mn, Cu, Zn. Theo Phaïm Ngoïc Ñaêng (2002) thì caây xanh coù theå: - Giaûm thieåu caùc khí ñoäc haïi töø 10% - 35% - Giaûm thieåu noàng ñoä buïi töø 20% -65% Cuõng theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Toång cuïc moâi tröôøng (2010) cho thaáy löôïng buïi trung bình khu vöïc

SË 82 . 2016

83

khoâng coù caây xanh laø 0.9mg/m3 khoâng khí, döôùi taùn caây thaân goã laø 0.52mg/m3 khoâng khí. Nhö vaäy, caây xanh coù khaû naêng giaûm ñöôïc 42% löôïng buïi.

Hieän nay, treân khu vöïc thaønh phoá Haø Noäi coù moät soá loaøi caây xanh ñoâ thò coù khaû naêng haáp thuï ñöôïc caùc chaát kim loaïi naëng trong ñaát oâ nhieãm nhö chaát Pb, Cd, Co, Zn, Cu neân caây coù theå laøm giaûm ñöôïc caùc chaát ñoäc haïi saâm nhaäp tôùi nguoàn nöôùc ngaàm khu vöïc daân cö. Coù nhieàu loaøi caây xanh coøn coù khaû naêng caûn buïi, haáp thuï caùc chaát ñoäc haïi, chaát thaûi cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng nöôùc vaø ñaát nhö caây Truùc Ñaøo, Cheïo, Long Naõo... Ngoaøi ra trong quaù trình quang hôïp caây xanh coøn thaûi ra Phitonxit coù taùc duïng dieät khuaån trong moâi tröôøng khoâng khí. Caên cöù vaøo keát quaû nghieân cöùu vai troø cuûa caây xanh cuûa LiZhengSheng, vai troø laøm saïch khoâng khí cuûa caây xanh ñoâ thò cuï theå nhö sau:

Bieåu 1: Vai troø laøm saïch khoâng khí cuûa caùc loaïi caây xanh ñoâ thò

Töø nhöõng keát quaû nghieân cöùu treân ñaõ phaàn naøo chöùng minh ñöôïc vai troø cuûa caây xanh trong caûi thieän moâi tröôøng soáng cuûa daân cö ñoâ thò. Hieän nay treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi vai troø cuûa caây xanh ñoâ thò laøm trong laønh moâi tröôøng taäp trung chuû yeáu ôû quaän Ba Ñình vaø quaän Hoaøn Kieám. Do khu vöïc naøy coù dieän tích caây xanh lôùn vaø coù nhieàu loaøi caây goã lôùn. Taïi caùc quaän môùi ñang trong quaù trình ñoâ thò hoùa maïnh nhö Thanh Xuaân, Hoaøng Mai neân dieän tích caây xanh, coâng vieân khoâng coù nhieàu neân vai troø cuûa caây xanh chöa ñöôïc theå hieän roõ.

Giaûm tieáng oàn Caây xanh ñoâ thò coøn coù taùc duïng giaûm tieáng oàn. Theo Toång cuïc moâi tröôøng (2010): taùn caây laù to coù theå haáp thuï treân 25% aâm löôïng vaø taùn xaï khoaûng 75% tieáng oàn ñi qua noù. Ñoä oàn nôi ñöôøng phoá khoâng coù caây xanh cao gaáp 5 laàn so vôùi nôi coù caây xanh. AÂm thanh phaûn xaï qua laïi nhieàu laàn qua caùc taùn caây seõ giaûm löôïng aâm thanh ñaùng keå. Vì vaäy, thieát keá caây xanh ñöôøng phoá caàn boá trí xen keõ caây buïi, caây thaáp taàng vaø caây cao ñeå laøm taêng hieäu quaû giaûm bôùt aâm thanh töø heä thoáng giao thoâng ñeán caùc coâng trình daân cö. TheoLiZhengSheng (2005), vôùi khoaûng caùch 24m töø ñöôøng giao thoâng vaøo ñeán khu daân cö coù ñai caây xanh thì ñoä oàn cuûa heä thoáng ñöôøng giao thoâng giaûm ñöôïc 90%.

Caên cöù vaøo keát quaû khaûo saùt hieän traïng thì hieän nay treân caùc tuyeán phoá Haø Noäi, khu vöïc vaên phoøng chính phuû vaø cô quan ban ngaønh cuûa trung öông do coù maät ñoä caây xanh lôùn, chuûng loaïi caây nhieàu, caây xanh ñöôïc troàng theo 3 taàng taùn: Caây taàng cao, caây taàng trung vaø caây taàng thaáp neân coù khaû naêng giaûm thieåu ñöôïc tieáng oàn do caùc phöông tieän giao thoâng gaây ra. Caùc khu vöïc khaùc vai troø giaûm thieåu tieáng oàn cuûa caây xanh khoâng ñöôïc nhieàu. Nguyeân nhaân laø do ñaëc tröng veà heä thoáng giao thoâng vaø coâng trình kieán truùc cuûa Haø Noäi thöôøng ngay maët ñöôøng maø heä thoáng caây xanh cuûa Haø Noäi chuû yeáu laø caây taàng cao neân vai troø laø böùc töôøng ngaên caùch khoâng ñöôïc toát.

84

SË 82 . 2016

2.3.Caûi taïo caûnh quan vaø söùc khoûe taâm lyù cho daân cö ñoâ thò Caûi taïo caûnh quan Quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh ñaõ laøm thay ñoåi söï caân baèng veà tyû leä giöõa khoâng gian caây xanh maët nöôùc vaø caùc coâng trình xaây döïng. Cuøng vôùi ñoù, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa daân cö ñoâ thò khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao vaø nhu caàu veà moät moâi tröôøng soáng trong laønh, khoâng gian caûnh quan ñeïp laø moät taát yeáu, trong ñoù coù yeáu toá caây xanh. Ñaëc tính sinh tröôûng vaø phaùt trieån bieán ñoåi theo muøa cuûa caây xanh laø yeáu toá quan troïng taïo neân söï bieán ñoåi veà khoâng gian caûnh quan nhö: maøu tím cuûa hoa baèng laêng, hoaëc maøu vaøng nhaït cuûa laù saáu non hay nhöõng tuyeán ñöôøng xanh maùt; Vôùi 174 loaøi caây xanh boùng maùt ñang ñöôïc troàng ñaõ taïo nhöõng ñaëc tröng ña daïng veà hình khoái, maøu saéc phong phuù vaø höông thôm cuûa caây xanh goùp phaàn cuøng vôùi caùc yeáu toá caûnh quan khaùc hình thaønh giaù trò thaåm myõ cuûa caûnh quan ñoâ thò Haø Noäi. Töø nhöõng giaù trò ñoù maø heä thoáng caây xanh ñoâ thò luoân laø ñòa ñieåm vui chôi, giao löu lyù töôûng cuûa daân cö ñoâ thò Taïo söùc khoûe taâm lyù cho daân cö ñoâ thò Phaùt trieån caây xanh trong caùc khu ñoâ thò laø moät trong caùc bieän phaùp höõu hieäu vaø coù taùc duïng laâu daøi tôùi vieäc caûi thieän moâi tröôøng, söùc khoûe, tinh thaàn cö daân ñoâ thò. Caùc nghieân cöùu khoa hoïc lieân quan giöõa caây xanh ñoâ thò vôùi taâm lyù moâi tröôøng vaø caûnh quan ñoâ thò chuû yeáu taäp trung vaøo 2 noäi dung chính: (1) So saùnh caûnh quan töï nhieân vaø caûnh quan ñoâ thò; (2) So saùnh moâi tröôøng ñoâ thò coù caây xanh vaø khoâng coù caây xanh. Keát quaû ñieàu tra nhaän thöùc cuûa quaàn chuùng vôùi caây xanh ñoâ thò do Lyuch vaø Rivkin (1959) thöïc hieän taïi moät soá khu phoá thöông maïi thaønh phoá Boston cho thaáy moïi ngöôøi ñeàu coù taâm lyù thieân veà nhöõng nôi caûnh quan ñoâ thò coù caây xanh, ñaëc bieät laø nhöõng caây xanh coâng coäng nhö ôû coâng vieân, vöôøn hoa. Theo Thayer vaø Atwood (1978) ôû caùc khu ñoâ thò coù maät ñoä daân cö taäp trung cao, veà taâm lyù cuûa nhöõng ngöôøi daân khi hoï quan saùt caûnh quan moâi tröôøng xung quanh cöûa soå nhaø cao taàng, ña soá ngöôøi phoûng vaán ñeàu thích töø cöûa soå nhaø mình coù theå nhìn thaáy caûnh saéc cuûa caây coái, ngöôïc laïi caûm thaáy khoù chòu khi nhìn thaáy coâng trình kieán truùc hay nhöõng baõi ñaát troáng vaéng boùng caây xanh. Töø caùc keát quaû nghieân cöùu treân coù theå thaáy, ñöôïc soáng trong moâi tröôøng ñoâ thò coù nhieàu caây xanh luoân laø öôùc muoán cuûa nhieàu ngöôøi.

Hieän nay chöa coù caùc nghieân cöùu saâu veà taùc duïng cuûa caây xanh ñoâ thò ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi taïi thaønh phoá Haø Noäi. Nhöng theo quan ñieåm cuûa nhoùm taùc giaû thì nhöõng yù kieán treân khoâng phaûi khoâng coù caên cöù. Ñoái vôùi ngöôøi Haø Noäi töø tröôùc ñaõ ñöôïc coäng ñoàng quoác teá bieát ñeán laø thaønh phoá xanh vôùi nhöõng haøng caây coå thuï ñöôïc troàng caùch ñaây caû traêm naêm. Chính nhöõng caây xanh naøy ñaõ goùp phaàn taïo neân moät Haø Noäi thanh lòch, haøi hoøa giöõa thieân nhieân vaø moâi tröôøng. Trong moãi gia ñình Vieät Nam cuõng thaáy ñaâu ñoù moät vaøi caây xanh, caây caûnh duø to hay nhoû noù vaãn coù moät giaù trò nhaát ñònh veà taâm lyù trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa ngöôøi Vieät.

2.4. Vai troø vaên hoùa xaõ hoäi vaø lòch söû Haø Noäi laø thaønh phoá coå coù beà daøy lòch söû. Traûi qua nhieàu bieán coá thaêng traàm caây xanh Haø Noäi toàn taïi ñeán ngaøy nay nhö laø nhöõng nhaân chöùng lòch söû. Nhö caây Ña coå thuï trong saân toøa soaïn Baùo Nhaân Daân, caây Si treân ñöôøng Thanh Nieân laø nhöõng caây ñeïp. Trong caùc Ñình, Chuøa, Ñeàn ôû Haø Noäi ñeàu coù nhöõng loaøi caây tieâu bieåu nhö Muoãn, Ña, Ñeà....

Quy ho πc h &

t∏c g i∂

Caây xanh ñoâ thò ôû Haø Noäi coøn ghi daáu aán lòch söû vaø kyû nieäm cuûa caùc laõnh tuï ñaát nöôùc, danh nhaân vaø caùc vò khaùch quoác teá. Ví duï: 2 caây Ña Baùc Hoà troàng töø nhöõng naêm 60 theá kyû tröôùc, caây Ña treân vöôøn hoa Lyù Töï Troïng vaø caây Ña trong coâng vieân Thoáng Nhaát. Ñaõ coù raát nhieàu loaøi caây ñaõ ñöôïc caùc vò laõnh tuï troàng trong khuoân vieân Phuû Chuû Tòch vaø Vieän Baûo taøng Hoà Chí Minh.

2004 xaây döïng coâng vieân Trieàu Döông thaønh khu sô taùn khaån caáp trong trung taâm ñoâ thò Baéc Kinh; tieáp sau ñoù haøng loaït caùc coâng vieân khaùc ñöôïc xaây döïng nhö: Coâng vieân AÙnh saùng; Coâng vieân Hoaøng Thaønh... Taïi Thöôïng Haûi thaønh phoá ñaõ quy hoaïch moãi quaän huyeän ñeàu phaûi xaây döïng heä thoáng ñaát xanh giaûm thieåu taùc haïi cuûa ñoäng ñaát vôùi dieän tích khoâng ít hôn 3000m2.

Caây xanh caây boùng maùt treân caùc tuyeán phoá ñaõ gaén boù vôùi bao nhieâu theá heä ngöôøi daân Haø Noäi. Caây xanh Haø Noäi ñaõ ñi vaøo thô ca laøm cho ai ñi xa Haø Noäi cuõng phaûi nhôù vaø nhaéc veà noù. Nhöõng loaøi caây naøy ñaõ troàng nhieàu nôi treân ñaát nöôùc ta, nhöng ñoái vôùi Haø Noäi ñoù laø neùt vaên hoùa rieâng khoâng theå thieáu ñöôïc moãi khi ai ñoù nghó veà Haø Noäi.

* Phoù Vieän tröôûng, Vieän Kieán truùc caûnh quan vaø Noäi thaát, Tröôøng Ñaïi hoïc Laâm nghieäp. ** Vieän Kieán truùc caûnh quan vaø Noäi thaát, Tröôøng Ñaïi hoïc Laâm nghieäp.

2.5.Baûo veä tính ña daïng sinh hoïc vaø phoøng choáng thieân tai Baûo veä tính ña daïng sinh hoïc Ña daïng sinh hoïc laø söï sinh tröôûng, toàn taïi vaø duy trì trong heä thoáng sinh thaùi töï nhieân, heä sinh thaùi naøy laø taäp hôïp chuoãi caùc sinh vaät höõu cô, sinh tröôûng vaø phaùt trieån taïo neân söï ña daïng chuûng loaïi. Quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh daãn ñeán thay ñoåi moâi tröôøng, khoâng gian soáng cuûa nhieàu loaïi ñoäng thöïc vaät, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán tính ña daïng sinh hoïc. Do ñoù vieäc xaây döïng vaø duy trì heä thoáng khoâng gian xanh ñoâ thò taïo moâi tröôøng soáng gaàn vôùi töï nhieân ñeå caùc loaøi ñoäng vaät, thöïc vaät coù theå sinh tröôûng vaø phaùt trieån töø ñoù heä thoáng caây xanh ñoâ thò chôû thaønh nôi cö truù, cung caáp nguoàn thöùc aên cho 1 soá loaøi ñoäng vaät.

Moãi loaøi ñoäng vaät thích nghi vôùi 1 soá loaïi hình khoâng gian xanh ñoâ thò khaùc nhau vì theá heä thoáng haønh lang ven soâng, caây xanh ñöôøng phoá laø haønh lang keát noái ñaûm baûo tính löu thoâng cuûa loaøi, taïo söï lieân keát caùc loaøi vôùi nhau thaønh moät maïng löôùi sinh thaùi. Trong quaù trình phaùt trieån vaø xaây môùi nhöõng coâng trình caûnh quan thì söï dung naïp loaøi môùi luoân ñöôïc dieãn ra. Töø ñoù taïo ra tính ña daïng veà loaøi, taïo söï oån ñònh vaø caân baèng sinh thaùi.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: LiZhengSheng (2005) LuJianQuo (2010) Lyuch Kenvin and Malcolm Rivkin (1959) “A walk around the Block”, Landscape magazine of Human Geograpy, Vol 8 (3), 24-38.

Phaïm Ngoïc Ñaêng (2002) Moâi tröôøng khoâng khí, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, Haø Noäi.

Thayer, R.L., and Atwood, B.G. (1978) “Plants, complexity, and pleasure in urban and suburban environments”, Enviromental Psychological and Nonverbal Behavior, Vol 3, 67-76.

Toång cuïc Moâi tröôøng (2010), Chöông trình quan traéc toång theå moâi tröôøng vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Baéc giai ñoaïn 2010 – 2015, Haø Noäi.

Phoøng choáng thieân tai cuûa heä thoáng caây xanh ñoâ thò Heä thoáng caây xanh ñoâ thò coù theå taêng cöôøng khaû naêng phoøng troáng thieân tai, vaø giaûm thieåu caùc thieät haïi nhö: chaén gioù, chaén caùt, giaûm taùc haïi cuûa baõo, xoùi moøn ñaát do nöôùc möa, giaûm nheï taùc haïi cuûa luõ luït, ngaên chaën chaùy vaø phoøng tröø hoûa hoaïn cuõng nhö giaûm thieåu taùc haïi cuûa ñoäng ñaát.

Taïi moät soá quoác gia phaùt trieån heä thoáng khoâng gian xanh ñoâ thò ñaõ phaùt huy taùc duïng raát roõ raøng trong vieäc giaûm thieåu caùc taùc haïi trong vaø sau khi quaù trình ñoäng ñaát xaûy ra. Ví duï: Nhaät Baûn sau khi thaønh phoá Tokyo xaûy ra ñoäng ñaát thì thaønh phoá caàn xöû lyù traùnh naïn cho khoaûng 1.3 trieäu ngöôøi daân. Trong ñoù coâng vieân Ueno Onshi laø ñòa ñieåm traùnh naïn cuûa 500 nghìn ngöôøi daân; coâng vieân Shiba coù theå traùnh naïn ñöôïc 50 nghìn ngöôøi daân, chæ 2 coâng vieân naøy coù theå thaønh ñòa ñieåm traùnh naïn cuûa gaàn moät nöûa soá daân taïi thaønh phoá Tokyo khi xaûy ra ñoäng ñaát. Taïi Trung Quoác sau traän ñoäng ñaát maïnh 7.8 ñoä Richter taïi Ñöôøng Sôn- Haø Baéc (naêm 1976) ñaõ gaây thöông vong 255 nghìn ngöôøi vaø traän ñoäng ñaát taïi Töù Xuyeân (naêm 2008) gaây thöông vong 69 nghìn ngöôøi thì chính phuû Trung Quoác cuøng caùc nhaø khoa hoïc taïi nöôùc naøy ñaõ ñaëc bieät quan taâm ñeán vaán ñeà quy hoaïch öùng duïng heä thoáng khoâng gian xanh ñoâ thò trong vieäc giaûm thieåu taùc haïi cuûa ñoäng ñaát. Cuï theå haøng loaït coâng vieân ñöôïc chuyeån ñoåi muïc ñích thaønh coâng vieân cöùu hoä vaø traùnh naïn trong caùc ñoâ thò lôùn nhö: Baéc Kinh naêm 2003 xaây döïng coâng vieân Nguyeân Ñaïi Ñoâ Thaønh; naêm

SË 82 . 2016

85

1. Ñaët vaán ñeà

Maëc duø heä thoáng caây boùng xanh treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi ñaõ phaùt trieån hôn moät theá kyû nay, nhöng ñeán naêm 1993 coâng taùc quaûn lyù vaø baûo veä heä thoáng coâng vieân caây xanh môùi hình thaønh. Thöïc teá, ñaõ coù nhieàu vaên baûn phaùp quy ñöôïc ban haønh, coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò treân ñòa baøn Haø Noäi ñöôïc toå chöùc thaønh nhieàu ñaàu moái, söï phaân coâng, phaân caáp trong quaûn lyù coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Tình traïng vi phaïm vaø laán chieám khoâng gian xanh coâng coäng hoaëc bò chuyeån chöùc naêng söû duïng trong ñoâ thò vaãn dieãn ra phoå bieán. Töø ñoù daãn tôùi tình traïng keùm chaát löôïng cuûa heä thoáng caây xanh vaø moâi tröôøng ñoâ thò bò xuoáng caáp nghieâm troïng. Ngoaøi ra, caùc yeáu toá taùc ñoäng töø khía caïnh kinh teá, yù thöùc, traùch nhieäm cuûa ngöôøi daân vaø caùn boä quaûn lyù vaãn chöa cao; ñaây cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc ñaàu tö xaây döïng heä thoáng caây xanh ñoâ thò chöa ñaït hieäu quaû nhö mong muoán.

QUY HOAÏCH

& TAÙ C GIAÛ

Th˘c trπng COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ VAØ PHAÙT TRIEÅN CAÂY XANH ÑOÂ THÒ HIEÄN NAY TAÏI HAØ NOÄI TS.KTS. PHAÏM ANH TUAÁN* Phoù Vieän tröôûng - Vieän Kieán truùc caûnh quan vaø Noäi thaát - Tröôøng Ñaïi hoïc Laâm nghieäp

Although the urban tree system in Hanoi receives much concern from government, scientists, citizensand popular verdict, management and development interms of this field still have too many difficult and chanlenges. Urban tree has become a victim of crazy urbanization phenomenon and human activities. Therefore, the atticle would like to highlight the current situation in this work, including legal document system, governmental management, implement, strategic planning and social awareness in management and development about urban trees, which can support to find solutions aiming to quality enhance the urban tree system and improve the urban environment for development strategy in Hanoi.

86

SË 82 . 2016

Beân caïnh ñoù, caùc coâng trình ngaàm ñöôïc xaây môùi hoaëc caûi taïo, söûa chöõa daãn tôùi vieäc ñaøo laáp ôû heø ñöôøng phoá laøm aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán phaùt trieån caây xanh. Trong thôøi gian qua, caây xanh ñaõ bò chaët haï haøng loaït; khoâng chæ laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng vi khí haäu maø coøn laøm giaûm nghieâm troïng chaát löôïng khoâng gian kieán truùc caûnh quan ñöôøng phoá. Ngoaøi ra, vieäc tæa ñoït, chaët nhaùnh chöa ñuùng quy trình, kyõ thuaät ñaõ goùp phaàn laøm suy yeáu vaø giaûm tuoåi thoï caây. Trong khi tính kieân quyeát trong söû lyù caùc vi phaïm coøn haïn cheá.

Vieäc troàng caây xanh ôû nhöõng nôi coâng coäng treân ñöôøng phoá vaø caây xanh trong caùc khuoân vieân vaãn coøn mang tính töï phaùt, manh muùn, phaân taùn, thieáu quy hoaïch veà löïa choïn vaø boá trí loaïi caây troàng phuø hôïp ôû töøng coâng trình, töøng khoâng gian ñaëc tröng cuûa ñoâ thò. Söï ñan xen laãn nhau veà caây xanh ñöôïc troàng giöõa nhaø nöôùc vaø ngöôøi daân mang tính chaát laáp choã troáng vaø khoâng ñöôïc kieåm soaùt taïo neân moät khoâng gian caûnh quan ñöôøng phoá chaép vaù vaø laøm maát tính ñaëc tröng vôùi nhieàu loaøi caây, nhieàu löùa tuoåi vôùi chieàu cao vaø hình thaùi taùn khaùc nhau.

2. Thöïc traïng quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò taïi Haø Noäi 2.1. Tính thoáng nhaát trong caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät Naêm 2005, Boä Xaây döïng coù thoâng tö 20/2005/TT-BXD ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005 veà vieäc höôùng daãn quaûn lyù caây xanh ñoâ thò, tuy nhieân ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu môùi cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh taïi Vieät Nam, thoâng tö 20/2005/TT-BXD nhanh choùng ñöôïc thay theá baèng thoâng tö soá 20 /2009/TTBXD ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2009.

Naêm 2010, Chính phuû ban haønh Nghò ñònh 64/2010/NÑCP ngaøy 11 thaùng 6 naêm 2010 veà vieäc quaûn lyù caây xanh ñoâ thò. Ñaây laø vaên baûn phaùp lyù caáp nhaø nöôùc ñaàu tieân trong vieäc quaûn lyù heä thoáng caây xanh taïi Vieät Nam. Trong khi ñoù, UBND Thaønh phoá Haø Noäi ñaõ ban haønh quyeát ñònh 19/2010/ QÑ-UBND ngaøy 14 thaùng 5 naêm 2010 (tröôùc khi ra ñôøi Nghò ñò 64/2010/NÑ-CP) veà vieäc ban haønh “Quy ñònh veà quaûn lyù

Quy ho πc h &

t∏c g i∂

heä thoáng caây xanh ñoâ thò, coâng vieân, vöôøn hoa, vöôøn thuù treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi”; vaø quy ñònh naøy hieän vaãn coøn hieäu löïc. Hôn nöõa, töø naêm 2005 xaõ hoäi hoùa coâng taùc quaûn lyù, troàng, chaêm soùc, baûo veä caây xanh ñoâ thò vaø phaùt trieån vöôøn öôm caây ñöôïc khuyeán khích vaø cuï theå hoùa trong thoâng tö höôùng daãn cuûa Boä Xaây döïng. Maëc duø vaäy, duø ra ñôøi sau noäi dung naøy khoâng ñöôïc ñeà caäp roõ raøng trong nghò ñònh 64/NÑ-CP; theå hieän tính thoáng nhaát trong heä thoáng vaên baûn trong coâng taùc quaûn lyù caây xanh ñoâ thò cuûa Haø Noäi chöa cao.

2.2. Heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc Sôû Xaây döïng Haø Noäi laø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoàng thôøi cuõng laø chuû ñaàu tö, giaùm saùt, nghieäm thu, thanh quyeát toaùn caùc coâng trình haï taàng caây xanh ñoâ thò. UBND caùc caáp tham gia trong coâng taùc quaûn lyù chung treân caùc tuyeán ñöôøng thuoäc ñòa baøn quaûn lyù. Tröôùc naêm 2016, coâng taùc troàng, chaêm soùc vaø duy tu heä thoáng caây xanh ñoâ thò ñang ñöôïc giao cho 17 cô quan chính vaø nhieàu caùc ñôn vò phoái hôïp. Trong ñoù, nhieàu ñôn vò thöïc chaát hoaït ñoäng khoâng chuyeân trong lónh vöïc caây xanh ñoâ thò. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán chaát löôïng thi coâng vaø giaùm saùt coâng taùc troàng caây xanh treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi. Vieäc quaù nhieàu ñôn vò thöïc hieän taïo ra nhöõng khoù khaên nhaát ñònh cho vieäc thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi. Chính vì vaäy, naêm 2016, UBND Thaønh phoá ñaõ quyeát ñònh giao coâng taùc naøy cho ñôn vò duy nhaát hieän nay laø Coâng ty CVCX Haø Noäi.

2.3. Quaûn lyù vaø phaùt trieån vöôøn hoa – coâng vieân Coâng taùc quy hoaïch heä thoáng vöôøn hoa - coâng vieân chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc trong thôøi gian daøi; söï phaân boá caùc vöôøn hoa - coâng vieân chöa ñem laïi hieäu quaû ñoái vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi. Soá löôïng vöôøn hoa - coâng vieân taäp trung nhieàu taïi khu vöïc noäi thaønh, nhöng quy moâ nhoû vaø hình thöùc chöa phong phuù; trong khi quyõ ñaát ñeå phaùt trieån haàu nhö khoâng coøn. ÔÛ caùc quaän coù toác ñoä ñoâ thò hoaù nhanh, maät ñoä xaây döïng cao nhö Ñoáng Ña, Thanh Xuaân tyû leä caây xanh thaáp (thaäm trí haàu nhö khoâng coù coâng vieân). Taïi caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò, caây xanh chæ ñöôïc quan taâm ôû möùc ñoä töøng döï aùn nhoû vôùi caùc vöôøn hoa caáp ñôn vò ôû trong caùc khu ñoâ thò môùi maø haàu nhö khoâng coù coâng vieân caáp khu vöïc. Trong moät vaøi naêm trôû laïi ñaây coù moät soá ít coâng vieân môùi coù quy moâ lôùn ñöôïc xaây döïng vaø ñang trong giai ñoaïn hoaøn chænh (coâng vieân Yeân Sôû, Kim Quy, Caàu Giaáy...).

Hình 1. Troàng caây khoâng ñuùng chuûng loaïi vaø choàng laán vôùi caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khaùc (Nguoàn: Phaïm, 2015)

khoâng cuûa rieâng gì cô quan quaûn lyù.

2.4. Quaûn lyù vaø baûo toàn caây coå vaø caây di tích Cuøng chung soá phaän nhö bao caây xanh khaùc, caây coå thuï ñang coù nguy cô suy giaûm maïnh do taùc ñoäng cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø caû söï khaéc nghieät cuûa thôøi gian. Thöïc teá, caây coå thuï ñang bò suy giaûm caû veà chaát löôïng vaø soá löôïng vì giaø coãi khoâng coù cheá ñoä duy trì, chaêm soùc vaø baûo veä rieâng; ñieån hình nhö caây Muoàng Nguû (vöôøn Baùch Thaûo), caây Voâng Nem (hoà Hoaøn Kieám); bò saâu beänh nhö caây Sao Ñen (Loø Ñuùc), caây Thò (laøng Veõ)… Tuy nhieân söï khaéc nghieät cuûa tuoåi taùc caây xanh khoâng thaám vaøo ñaâu so vôùi taùc ñoäng cuûa chính con ngöôøi baèng nhöõng haønh ñoäng voâ yù thöùc nhö: ñoùng ñinh, troùc voû, treo bieån, chaêng ñeøn quaûng caùo… Thaäm chí caây coøn bò böùc töû do lôïi ích nhoùm trong kinh doanh hay söï thôø ô trong coâng taùc quaûn lyù.

Ñoái vôùi khu vöïc ngoaïi thaønh, ngoaøi caùc yeáu toá röøng töï nhieân (Ba Vì, Soùc Sôn, Höông Sôn…) vaø khu vöïc noâng nghieäp, chæ coù moät soá ít vöôøn hoa nhoû thuoäc caùc ñoâ thò töông ñoái phaùt trieån (thò xaõ Sôn Taây, thò traán Xuaân Mai, thò traán Phuøng…).

Coâng taùc quaûn lyù vöôøn hoa, coâng vieân treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi chöa thöïc söï ñöôïc chuù troïng. Chaát löôïng cuûa heä thoáng naøy phuï thuoäc nhieàu vaøo caáp vaø ñoái töôïng quaûn lyù; Coâng vieân do thaønh phoá quaûn lyù coù chaát löôïng toát hôn coâng vieân do quaän huyeän quaûn lyù. Trong khi ñoù, coâng vieân do tö nhaân ñaàu tö vaø tröïc tieáp quaûn lyù cuõng coù chaát löôïng toát hôn coâng vieân do nhaø nöôùc quaûn lyù. Heä thoáng vöôøn hoa, coâng vieân môùi chæ döøng laïi vieäc toå chöùc khoâng gian xanh neân hình thöùc vaø loaïi hình hoaït ñoäng coøn sô saøi vaø chöa ñöôïc quan taâm ñaàu tö. Coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieàn vöôøn hoa, coâng vieân caàn nhìn töø khía caïnh phuùc lôïi xaõ hoäi vaø vaán ñeà caûi thieän moâi tröôøng; vaán ñeà naøy caàn coù söï tham gia cuûa caû coäng ñoàng chöù

Hình 2. Baûo veä goác caây xanh ñöôøng phoá (Nguoàn: Phaïm, 2015)

2.5. Thieát keá vaø thi coâng cô sôû haï taàng kyõ thuaät Quy trình thieát keá vaø thi coâng heä thoáng caây xanh chöa hôïp lyù, thöôøng ñi sau khi heä thoáng haï taàng kyõ thuaät khaùc ñaõ ñöôïc trieån khai hoaøn chænh.

SË 82 . 2016

87

Beân caïnh ñoù, khaû naêng quaûn lyù vaø löu tröõ hoà sô khoâng ñaûm baûo daãn ñeán vieäc choàng laán giöõa caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät.

Quy caùch hoá troàng treân caùc tuyeán ñöôøng hieám khi ñaït tieâu chuaån do Boä Xaây döïng ban haønh; thaäm chí goác coøn bò bòt kín ñeå phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng cuûa cö daân ñòa phöông.

Chæ ít tuyeán ñöôøng taïi noäi thaønh, caùc goác caây ñöôïc baûo veä baèng hình thöùc raøo saét (goã) thaáp hoaëc troàng caùc loaøi caây phuû ñaát. Nhieàu tuyeán ñöôøng, ngöôøi daân coøn taän duïng khoaûng xanh hieám hoi trong hoá troàng caây ñeå taêng gia saûn xuaát rau saïch hoaëc caây caûnh thaân boø. Hoaït ñoäng naøy laøm aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán caûnh quan ñöôøng phoá.

2.6. Coâng taùc quaûn lyù, giaùm saùt vaø thöïc hieän thi coâng coâng trình caây xanh Caây xanh coøn chòu nhieàu aùp löïc cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø phaùt trieån heä thoáng haï taàng kyõ thuaät. Ñieån hình nhö tuyeán ñöôøng Nguyeãn Traõi, ñeå thi coâng heä thoáng ñöôøng saét treân cao, haøng caây xaø cöø coå thuï ñaõ bò chaët haï hoaøn toaøn vaø ñöôïc troàng thay theá baèng caây Laùt hoa. Naêm 2015, dö luaän xaõ hoäi ñaëc bieät quan taâm tôùi vieäc thay theá caây xanh treân ñöôøng Nguyeãn Chí Thanh. Treân thöïc teá, vieäc troàng thuaàn loaøi caây Hoa söõa tuyeán ñöôøng naøy laø khoâng ñuùng vôùi quy ñònh. Tuy nhieân, coâng taùc thay theá caây xanh ñaõ ñöôïc trieån khai voäi vaõ, thieáu kieåm soaùt nguoàn goác caây vaø coâng taùc giaùm saùt troàng caây: troàng khoâng ñuùng chuûng loaïi caây thieát keá, troàng sai quy trình kyõ thuaät. Haäu quaû laø 100% soá caây xanh ñöôïc thay theá cheát. Caây Laùt hoa ñaõ ñöôïc thieát keá löïa choïn thay theá caùc caây cheát treân tuyeán ñöôøng Nguyeãn Chí Thanh.

Maëc duø ñaõ ñöôïc trieån khai baøi baûn, nhöng vieäc löïa choïn kích thöôùc caây troàng vaãn chöa thöïc söï hôïp lyù, cô quan quaûn lyù thoáng nhaát löïa choïn caây troàng coù ñöôøng kính D1.3 laø töø 15-18cm trong khi ñeà xuaát cuûa tö vaán chæ töø 10-12cm.

Ngoaøi ra, vieäc thay theá caây xanh treân caùc tuyeán ñöôøng ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc thay theá ñuùng chuûng loaïi caây ñaõ troàng tröôùc ñoù. Tuy nhieân coâng taùc trieån khai thöïc teá gaëp raát nhieàu khoù khaên; ñaëc bieät vôùi khu vöïc phoá coå, chuûng loaïi caây troàng chæ coù theå löïa choïn caùc loaøi caây coù kích thöôùc nhoû nhö Baèng Laêng… ñaõ taïo ra söï thieáu ñoàng nhaát trong caûnh quan ñöôøng phoá.

Thöïc hieän chæ ñaïo cuûa Chuû tòch UBND thaønh

88

SË 82 . 2016

phoá “1 trieäu caây xanh cho Haø Noäi” trong thôøi gian qua, caây xanh khoâng chæ ñöôïc troàng vôùi toác ñoä choùng maët maø coøn boå sung loaøi caây môùi nhö Phöôïng Tím. Caây xanh ñöôïc thi coâng taïi moïi vò trí nhö Phöôïng vôùi kích thöôùc D1.3*18cm treân giaûi phaân caùch caùc tuyeán ñöôøng nhö Xaõ Ñaøn, Laùng Haï, Ñaïi Coà Vieät, Leâ Duaån..., Baøng Ñaøi loan döôùi gaàm ñöôøng saét treân cao caùc tuyeán phoá Yeân Laõng, Hoaøng Caàu. Vieäc trieån khai troàng ñaïi traø cuøng vôùi kích thöôùc lôùn cho caùc loaøi caây môùi khi chöa thí ñieåm treân seõ khoù löôøng tröôùc nhöõng haäu quaû veà sau.

lónh vöïc caây xanh ñoâ thò.

2.9. Kyõ thuaät troàng chöa ñuùng quy trình hay quy trình chöa ñaûm baûo? Ñoái vôùi caây ñöôøng phoá, boä reã laïi laø cô quan gaëp phaûi nhieàu vaán ñeà nhaát: Khoâng ñuû ñaát, khoâng ñuû dinh döôõng, vöôùng vaøo ñöôøng giao thoâng, ñöôøng ñieän, ñöôøng nöôùc ngaàm, heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ngaàm khaùc, ñaát chaët, ñaát oâ nhieãm, thieáu nöôùc hoaëc ngaäp uùng, caùc taùc ñoäng cô hoïc ñeø neùn, chaët phaù. Nhöõng ñaëc ñieåm moâi tröôøng naøy laø ñaëc tröng cuûa moïi ñöôøng phoá vaø noù aûnh höôûng ñeán boä reã caây raát nhieàu vaø laøm cho caây keùm phaùt trieån.

Vieäc ñieàu tra phaùt hieän saâu beänh thöôøng gaëp cuûa caây xanh môùi chæ trieån khai baèng maét vaø ñöôïc tieán haønh khoâng thöôøng xuyeân.

Nguyeân nhaân chính laø do nhaân löïc moûng cuûa cô quan quaûn lyù caây xanh ñoâ thò. Saâu beänh haïi beân trong chæ ñöôïc phaùt hieän khi ñaõ boäc loä beân ngoaøi, ñoàng thôøi cuõng laø thôøi ñieåm ruûi ro xaûy ra.

Caây troàng treân nhieàu tuyeán phoá coøn ñeå nguyeân vaät lieäu boïc baàu (nilon hoaëc bao polime). Ñaây laø nhöõng vaät lieäu khoù phaân huûy trong ñieàu kieän töï nhieân vaø gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa boä reã sau khi troàng, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe vaø quaù trính sinh tröôûng phaùt trieån veà sau cuûa caây xanh. Hôn nöõa, vieäc giöõ nguyeân heä thoáng baàu vaø daây buoäc sau khi troàng laø chöa ñuùng quy trình; boäc loä nhöõng thieáu soùt trong quaù trình thieát keá, thi coâng vaø giaùm saùt thi coâng caây xanh.

2.7. Coâng taùc ñaùnh soá vaø thoáng keâ caây xanh ñöôøng phoá Trong ba naêm 2010, 2011 vaø 2012, Coâng ty CVCX Haø Noäi ñaõ tieán haønh gaén thí ñieåm 4463 bieån maõ soá caây taïi caùc phoá chính cuûa hai quaän Ba Ñình vaø Hoaøn Kieám ñeå töøng böôùc hoaøn chænh heä thoáng caây xanh. Vieäc quaûn lyù caùc bieån maõ soá ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên trong coâng taùc quaûn lyù, nhieàu tuyeán ñöôøng ñaõ bò ngöôøi daân thaùo dôõ.

Vieäc xaùc ñònh chính xaùc teân loaøi caây phuïc vuï coâng taùc ñaùnh soá cuõng ñang coøn nhieàu vaán ñeà baát caäp; teân caây vaãn ñang ñöôïc ñònh loaïi sai hoaëc söû duïng teân ngaén goïn. Vieäc naøy khoâng chæ gaây khoù khaên cho vieäc quaûn lyù, maø coøn aûnh höôûng ñeán coâng taùc tuyeân truyeàn giaùo duïc ngöôøi daân veà caây xanh ñoâ thò.

2.8. Tính lieân thoâng giöõa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc Caùc ñôn vò quaûn lyù vaø trieån khai phaàn lôùn laø ñoäc laäp, khoâng ñoàng boä vaø tính lieân thoâng thaáp khoâng chæ daãn ñeán laõng phí maø coøn aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng vaø caûnh quan ñoâ thò. Caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät vaø coâng trình ngaàm (veà lyù thuyeát ñöôïc quaûn lyù bôûi phoøng quaûn lyù haï taàng kyõ thuaät vaø coâng trình ngaàm) ñang ñöôïc caùc ñôn vò quaûn lyù tröïc tieáp theo ngaønh doïc phuï traùch, quaûn lyù vaø trieån khai. Caùc döï aùn caûi taïo, naâng caáp hay xaây môùi ñang khoâng coù söï tham gia cuûa chuyeân gia, ngöôøi laøm trong

2.10. Caét tæa caønh taïo taùn - quaûn lyù coâng taùc caét tæa ñoán haï vaø thay theá caây xanh boùng maùt Vôùi quy moâ roäng veà ñòa giôùi haønh chính vaø soá löôïng lôùn caây xanh ñöôøng phoá, coâng taùc quaûn lyù vaø thöïc hieän caét tæa taïo taùn cho heä thoáng naøy ñang laø moät thaùch thöùc lôùn cho caùc ñôn vò quaûn lyù caây xanh. Ngoaøi caùc tröôøng hôïp khaån caáp caàn xöû lyù kòp thôøi hay nhöõng caây coù hieän traïng thöïc söï nguy hieåm caàn ñöôïc trieån khai thöïc hieän ngay; quy trình caét tæa caây xanh bò saâu muïc gaây nguy hieåm hoaëc caây cheát khaù phöùc taïp vaø qua nhieàu ñôn vò quaûn lyù nhaø nöôùc. Ñieàu naøy seõ khoù quy traùch nhieäm trieät ñeå cho ñôn vò quaûn lyù caây xanh ñoâ thò vaø daãn ñeán quaù trình trieån khai caét tæa vaø chaët haï raát chaäm; tieàm aån nhieàu nguy cô ruûi ro.

Maëc duø, quy trình caét söûa vaø chaët haï caây boùng maùt ñaõ ñöôïc xaây döïng, ban haønh vaø aùp duïng töø naêm 2010; nhöng caùc tieâu chí vaø yeâu caàu kyõ thuaät caét söûa caønh khoâng cuï theå. Chính vì vaäy, coâng taùc caét tæa taïo taùn caây xanh ñöôøng phoá chöa ñaûm baûo quy trình kyõ thuaät vaø môùi ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi daân ñoâ thò; nhöng chöa ñaûm baûo chaát löôïng veà khoâng gian kieán truùc caûnh quan ñoâ thò, chöa quan taâm vaø khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu veà ñoä cao khoáng

Quy h o πc h &

cheá, hình khoái caây xanh cho töøng khoâng gian ñaëc tröng cuûa töøng tuyeán phoá.

2.11. YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân ñoâ thò, coâng taùc xöû lyù vi phaïm vaø coâng taùc tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân trong coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò coøn laø moät thaùch thöùc. Nhöõng haønh vi bò caám nhö: ñuïc khoeùt, ñoùng ñinh; ñoå raùc,… xaây buïc, beä quanh goác caây; treo, gaén bieån quaûng caùo, bieån hieäu, giaêng ñeøn trang trí vaøo caây xanh khi chöa ñöôïc pheùp… ñang laø hieän töôïng phoå bieán vaø khoâng coù khaû naêng kieåm soaùt. Theå hieän söï keùm hieäu quaû trong coâng taùc xöû lyù vi phaïm cuõng nhö coâng taùc tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng daân cö ñoâ thò. Caây xanh Haø Noäi trôû thaønh naïn nhaân do chính con ngöôøi gaây ra nhö moät hình thöùc phaù hoaïi vaø thaùch thöùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc.

2.12. Coâng taùc caäp nhaät thoâng tin, cô sôû döõ lieäu cuûa caùc cô quan quaûn lyù Ñòa baøn roäng, nhaân löïc heïp, lónh vöïc quaûn lyù phöùc taïp, quy trình hoaït ñoäng choàng cheùo, thieáu tính lieân thoâng giöõa caùc cô quan ban ngaønh ñang laø nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc caäp nhaät thoâng tin vaø cô sôû döõ lieäu caây xanh ñoâ thò gaëp nhieàu khoù khaên. Döõ lieäu quaûn lyù ñoäc laäp vaø thöôøng xuyeân khoâng ñöôïc caäp nhaät gaây raát nhieàu khoù khaên cho vieäc quaûn lyù vaø phaùt trieån moät caùch coù heä thoáng. Treân thöïc teá, thoâng tin veà caây xanh luoân thay ñoåi theo thôøi gian; hieän töôïng caây xanh muïc, gaõy caønh, cheát thöôøng xuyeân ñöôïc thay theá vaø troàng boå sung haøng naêm.

Do ñoù döõ lieäu naøy phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chaát löôïng vaø coâng taùc quaûn lyù cuûa cô quan nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng xaõ hoäi.

Sau khi Haø Noäi môû roäng ñòa giôùi haønh chính, coâng taùc quaûn lyù caây xanh caøng trôû neân khoù khaên vaø phöùc taïp. Döõ lieäu caây xanh ñoâ thò chöa ñöôïc boå sung vaø caäp nhaät ñoái vôùi caùc khu vöïc noäi thaønh môùi, ñieån hình nhö quaän Haø Ñoâng, Nam Töø Lieâm vaø Baéc Töø Lieâm. Do ñoù, caùc soá lieäu thoáng keâ caây xanh chöa thöïc söï chính xaùc; Trong khi coâng taùc phaùt trieån vaø troàng môùi caây xanh ñöôøng phoá vaãn ñang ñöôïc trieån khai thöïc hieän.

2.13. Vaán ñeà xaõ hoäi hoùa coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh Beân caïnh söû duïng ngaân saùch phuïc vuï coâng taùc phaùt trieån caây xanh ñoâ thò, Haø Noäi ñaõ vaø ñang huy ñoäng nhieàu nguoàn voán khaùc cho coâng taùc naøy, keå caû caùc voán döï aùn, ñieån hình nhö döï aùn troàng röøng PAM 3352 giai ñoaïn 1989-1993. Cuøng vôùi ñoù laø caùc döï aùn troàng röøng 327 giai ñoaïn 1994-1998 taäp trung vaøo caây baûn ñòa vaø caây aên quaû, döï aùn 5 trieäu ha röøng giai ñoaïn 1999-2000 ñaõ goùp phaàn taêng ñaùng keå dieän tích caây xanh cho khu vöïc Haø Noäi.

Coâng taùc xaõ hoäi hoùa khoâng chæ thöïc hieän ñoái vôùi coâng taùc troàng môùi vaø phaùt trieån caây xanh maø coøn thöïc hieän ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù vaø giaùm saùt. Sôû Xaây döïng Haø Noäi ñaõ laäp “Ñeà aùn caûi taïo, thay theá caây xanh ñoâ thò hai beân ñöôøng phoá Haø Noäi giai ñoaïn naêm 2014-2015”; trong ñoù, coâng taùc xaõ hoäi hoùa ñaõ ñöôïc ñeà xuaát caû veà kinh phí vaø nhaân löïc. Tuy nhieân, coâng taùc quaûn lyù thöïc hieän treân thöïc teá ñaõ gaëp nhieàu khoù khaên vaø thaùch thöùc.

2.14. Coâng taùc quy hoaïch vöôøn öôm, saûn xuaát caây gioáng vaø troàng môùi caây xanh Vöôøn öôm coù vò trí vaø vai troø voâ cuøng quan troïng; goùp phaàn taïo neân söï thaønh coâng cuûa coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh. Ñaây laø nôi cung caáp caây con, caây gioáng, caây thay theá cho caùc coâng vieân, vöôøn

t∏c g i∂

hoa vaø heä thoáng caây xanh ñöôøng phoá. Hieän taïi treân ñòa baøn thaønh phoá coù 4 khu vöïc vöôøn öôm caây lôùn, coù toång dieän tích khoaûng 21,3ha.

Trong soá caùc vöôøn öôm naøy, vöôøn öôm caây boùng maùt cuûa Coâng ty CVCX Haø Noäi taïi Caàu Dieãn (17ha – vöôøn öôm lôùn nhaát cuûa Haø Noäi) ñaõ chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng. Trong khi ñoù, vôùi quy moâ daân soá döï kieán ñeán 2030 laø 9,1 trieäu ngöôøi, ñoøi hoûi caàn moät dieän tích vöôøn öôm töông öùng laø 910ha. Ñaây laø moät thaùch thöùc khoâng nhoû cho coâng taùc quaûn lyù caây xanh ñoâ thò cuûa Haø Noäi. Ngoaøi ra coøn coù moät soá caùc vöôøn öôm caây tö nhaân, chuû yeáu cung caáp caây xanh caûnh quan cho caùc gia ñình, döï aùn ñaàu tö tö nhaân, chöù khoâng cung caáp cho ñoái töôïng caây xanh coâng coäng ñoâ thò.

3. Keát luaän

Tính thoáng nhaát cuûa heä thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät chöa cao.

Tính caäp nhaät trong heä thoáng vaên baûn coøn chaäm, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò.

Tính lieân thoâng trong coâng taùc quaûn lyù chöa cao; söï phoái hôïp thöïc hieän coøn loûng leûo nhöng nhieàu quy trình laïi choàng cheùo. Chính vì vaäy, haïn cheá söï chòu traùch nhieäm, tính naêng ñoäng, tö duy saùng taïo vaø ñoåi môùi trong lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa caùc caù nhaân vaø toå chöùc lieân quan. Ñònh höôùng quy hoaïch vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò, vöôøn hoa coâng vieân vaø hoà Haø Noäi môùi chæ döøng laïi ôû böôùc quy hoaïch khoâng gian xanh ñoâ thò, ñoøi hoûi phaûi trieån khai caùc böôùc tieáp theo nhaèm töøng böôùc hieän thöïc hoùa muïc tieâu; xaây döïng Haø Noäi trôû thaønh moät ñoâ thò muoán vaø ñaùng soáng döïa treân giaù trò chaát löôïng moâi tröôøng ñoâ thò.

YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi vaán ñeà giöõ gìn vaø xaây döïng thaønh phoá Xanh - Saïch - Ñeïp chöa cao, ngöôøi daân chöa thöïc söï coù yù thöùc chaêm soùc, baûo veä caây xanh. Nguyeân nhaân moät phaàn quan troïng chính laø do thaønh phoá chöa coù nhöõng chöông trình cuï theå trong coâng taùc tuyeân truyeàn, keâu goïi söï ñoàng loøng, hôïp söùc vaø tham gia cuûa ngöôøi daân trong vieäc phaùt trieån heä thoáng caây xanh, vöôøn hoa vaø coâng vieân cho thaønh phoá.

Nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån heä thoáng caây xanh, vöôøn hoa vaø coâng vieân chöa ña daïng, chuû yeáu döïa vaøo nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc.

Chöa coù söï keát hôïp chaët cheõ vaø khai thaùc nguoàn voán töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Chính vì vaäy kinh phí cho coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò luoân haïn heïp. Vieäc khai thaùc söïc maïnh coäng ñoàng (kinh phí vaø nhaân löïc) chính laø giaûi phaùp höõu hieäu vaø goùp phaàn laøm taêng vai troø traùch nhieäm cuûa caù nhaân, taäp theå vaø caùc taàng lôùp khaùc nhau trong xaõ hoäi – coâng taùc xaõ hoäi hoùa.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Boä Xaây döïng, Thoâng tö soá 20/2005/TT-BXD ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005 cuûa Boä Xaây döïng Veà Höôùng daãn quaûn lyù caây xanh ñoâ thò; Chính phuû, Nghò ñònh 64/2010/NÑ-CP ngaøy 11 thaùng 6 naêm 2010 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà quaûn lyù caây xanh ñoâ thò, 2010; UBND Thaønh phoá Haø Noäi, Quyeát ñònh 6032/QÑ-UB ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1993 cuûa UBND Thaønh phoá Haø Noäi veà vieäc Ban haønh moät soá vaên baûn phaùp quy veà quaûn lyù chuyeân ngaønh giao thoâng coâng chính ôû Thaønh phoá Haø Noäi; UBND Thaønh phoá Haø Noäi, Quy ñònh veà Quaûn lyù heä thoáng caây xanh ñoâ thò, coâng vieân, vöôøn hoa, vöôøn thuù treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi. (Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 19/2010/QÑ-UBND ngaøy 14/5/2010 cuûa UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá Haø Noäi); Vieän Quy hoaïch xaây döïng Haø Noäi. Quy hoaïch heä thoáng caây xanh, coâng vieân, vöôøn hoa vaø hoà thaønh phoá Haø noäi ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050. Haø Noäi, 2013.

SË 82 . 2016

89

QUAÙ TRÌNH XAÂY DÖÏNG NOÂNG THOÂN MÔÙI ÔÛ NHAÄT BAÛN VAØ BAØI HOÏC VÔÙI VIEÄT NAM TRONG COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH QUAÛN LYÙ VAØ PHAÙT TRIEÅN

ÑA NGAØNH KTS PHAÏM THÒ NHAÂM

Phoù Vieän tröôûng - Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân Quoác gia

Chöông trình muïc tieâu quoác gia xaây döïng noâng thoân môùi (QÑ 800/QÑ-TTg naêm 2010) giaûi quyeát vaán ñeà “tam noâng” noâng nghieäp, noâng daân, noâng thoân laø quaù trình mang tính lòch söû; trong boái caûnh ñaát nöôùc ta ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu trong coâng cuoäc Ñoåi Môùi, chuyeån töø nöôùc keùm phaùt trieån trôû thaønh nuôùc ñang phaùt trieån coù thu nhaäp trung bình, vôùi moät neàn kinh teá ñang hoäi nhaäp vaø ñoâ thò hoaù maïnh meõ. Cuõng nhö nhieàu quoác gia khaùc, coâng cuoäc xaây döïng noâng thoân môùi ôû Vieät Nam seõ laø cuoäc caùch maïng laâu daøi; khoâng chæ döïa vaøo noäi boä noâng thoân ñeå giaûi quyeát vaán ñeà “tam noâng”, maø phaûi tìm kieám phöông phaùp trieät ñeå hôn.

Coù nghóa laø giaûi quyeát vaán ñeà noâng thoân phaûi mang tính tích hôïp ña ngaønh, coâng nghieäp vaø khoa hoïc coâng ngheä coù vai troø thuùc ñaåy noâng nghieäp, ñoâ thò thuùc ñaåy noâng thoân. Nhieàu quoác gia treân theá giôùi nhö Nhaät Baûn, Trung Quoác, Israel, UÙc… ñaõ traûi qua tieán trình xaây döïng noâng thoân môùi. Trong ñoù, Nhaät Baûn laø quoác gia chuù troïng ñeán phaùt trieån noâng nghieäp noâng thoân, laø nhöõng baøi hoïc caàn thieát ñeå Vieät Nam coù theå hoïc hoûi vaø ruùt kinh nghieäm.

I. Quaù trình xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn

1.1. Toång quaùt chung Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, Nhaät Baûn ñaõ quan taâm ñaàu tö phaùt trieån coâng nghieäp vaø caùc ñoâ thò lôùn. Ñeán thaäp kyû 70 theá kyû XX, Nhaät trôû thaønh cöôøng quoác kinh teá thöù hai theá giôùi ñöùng sau Myõ. Coâng nghieäp hoùa laøm cho khoaûng caùch giöõa noâng thoân vaø ñoâ thò ngaøy caøng xa caùch aûnh höôûng lôùn ñeán phaùt trieån beàn vöõng quoác gia. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, chính phuû Nhaät trieån khai chöông trình noâng thoân môùi nhaèm ñöa noâng thoân truyeàn thoáng thoaùt khoûi tình traïng suy kieät. Ñoàng thôøi phaùt trieån caân baèng giöõa caùc vuøng mieàn vaø caùc ngaønh, ngheà trong xaõ hoäi. Nhaät Baûn ñaõ ruùt ra nhöõng kinh nghieäm laø: Löïa choïn moâ hình xaây döïng noâng thoân môùi phaûi xuaát phaùt töø tình thöïc teá vaø kinh nghieäm truyeàn thoáng cuûa ñaát nöôùc. Taäp trung söùc maïnh noäi löïc ñeå thuùc ñaåy CNH noâng nghieäp noâng thoân vaø töøng böôùc ñoâ thò hoaù noâng thoân.

90

SË 82 . 2016

Khoâng theå aùp duïng maùy moùc moät moâ hình ñaõ töøng thaønh coâng ôû caùc nöôùc phöông Taây vaøo Nhaät Baûn. Cho duø moâ hình ñoù ñaõ phaùt huy hieäu quaû phöông thöùc saûn xuaát hieän ñaïi thay theá phöông thöùc saûn xuaát noâng nghieäp cuõ.

1.2. Caùc giai ñoaïn xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn q Giai ñoaïn 1 (1956-1962): Chính phuû xaùc ñònh khu vöïc öu tieân aùp duïng xaây döïng noâng thoân môùi goàm caùc laøng coù quy moâ töø 900-1000 hoä noâng daân. Xaây döïng cô cheá thuùc ñaåy noâng thoân môùi vaø thaønh laäp Hieäp hoäi xaây döïng noâng thoân; töø ñoù tieán haønh quy hoaïch xaây döïng vaø toå chöùc thöïc hieän. Nhaø nöôùc hoã trôï noâng daân mua thieát bò maùy moùc saûn xuaát noâng saûn treân caùc thöûa ñaát lôùn baèng nguoàn voán vay töø quyõ tín duïng (chieám 40-50%), nguoàn kinh phí coøn laïi do noâng daân ñòa phöông ñoùng goùp. Giai ñoaïn naøy, Nhaät Baûn ñaõ thaønh coâng trong keá hoaïch doàn ñieàn ñoåi thöûa taïo neân caùc thöûa ñaát noâng nghieäp quy moâ lôùn ñaët neàn moùng aùp duïng cô giôùi hoaù treân quy moâ lôùn trong noâng nghieäp.

ß a

q Giai ñoaïn 2 (giöõa thaäp nieân 60 ñeán giöõa thaäp nieân 70): Chính phuû ñaåy maïnh xaây döïng cô sôû haï taàng phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp vaø caûi thieän moâi tröôøng soáng cuûa ngöôøi daân. Phaùt trieån caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng töï nhieân, söûa chöõa nhaø ôû, cung caáp dòch vuï xaõ hoäi cô baûn cho noâng thoân nhö caáp ñieän, nöôùc saïch, giao thoâng, y teá, giaùo duïc, an sinh xaõ hoäi... Thôøi kyø naøy, thu nhaäp bình quaân hoä noâng daân taêng ñaït 12,7% so vôùi caùc hoä laøm coâng aên löông ôû thaønh phoá. q Giai ñoaïn 3 (giöõa thaäp kyû 70 ñeán thaäp kyû 80). Phaùt huy caùc tieàm naêng vaø lôïi theá ñaëc thuø cuûa moãi ñòa phöông, baûo toàn caùc laøng ngheà truyeàn thoáng, taïo theá caïnh tranh vôùi quoác teá ñeå quaûng baù saûn phaåm ñoäc ñaùo baûn ñòa. Chính phuû phaùt ñoäng phong traøo “Moãi laøng moät saûn phaåm” vôùi phöông chaâm “Haønh ñoäng ñòa phöông, suy nghó toaøn caàu; töï tin saùng taïo; phaùt trieån nguoàn löïc”. Giai ñoaïn naøy ñaõ xoaù boû khoaûng caùch giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân veà möùc soáng. Caùc hoaït ñoäng phi noâng nghieäp phaùt trieån ña daïng ñaõ laøm cho thu nhaäp hoä noâng daân taêng theâm vaø khích thích hoaït ñoäng tieâu duøng ôû noâng thoân. q Giai ñoaïn 4: Sau thaäp kyû 90. Do taùc ñoäng hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu, chính phuû haï giaù thaønh caùc saûn phaåm noâng nghieäp ñeå taêng tính caïnh tranh quoác teá. Ñaây laø giai ñoaïn saûn xuaát noâng nghieäp ôû Nhaät Baûn giaûm chæ ñaùp öùng khoaûng 50% nhu caàu thò tröôøng. Ruoäng ñaát noâng nghieäp bò boû hoang nhieàu. Daân soá noâng nghieäp giaûm maïnh vaø ngöôøi giaø laøm noâng nghieäp >65 tuoåi chieám treân 70% lao ñoäng. Ñeán nay, Chính phuû Nhaät Baûn vaãn phaûi ñoái maët vôùi nhieàu vaán ñeà phaùt sinh môùi ôû khu vöïc noâng thoân trong boái caûnh hoäi nhaäp quoác teá maïnh meõ. Nhöng Nhaät Baûn xaây döïng thaønh coâng chöông trình noâng thoân môùi vôùi moät neàn noâng nghieäp hieän ñaïi, xaõ hoäi noâng thoân phaùt trieån.

Trong ñoù, khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa Nhaø nöôùc Nhaät Baûn trong trieån khai chính saùch vó moâ vaø taàm quan troïng cuûa heä thoáng hôïp taùc xaõ noâng nghieäp trong giaûi quyeát vaán ñeà tam noâng.

1.3. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät veà noâng nghieäp noâng thoân Chính phuû ñaõ chuù troïng coâng taùc laäp phaùp veà noâng nghieäp, lieân tuïc hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån.

Naêm 1947 ban haønh Luaät Hôïp taùc xaõ ñaõ khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän ñeå noâng daân tham gia hôïp taùc xaõ; taïo ñieàu kieän thay ñoåi phöông thöùc saûn xuaát noâng nghieäp töø moâ hình truyeàn thoáng naêng suaát thaáp sang moâ hình hieän ñaïi naêng suaát cao. Naêm 1948 ban haønh Luaät Vieän trôï noâng nghieäp nhaèm baûo hoä caùc saûn phaåm noâng nghieäp. Naêm 1949 ban haønh Luaät Ñaát ñai; naêm 1952: Luaät Quaûn lyù löông thöïc, naêm 1953: Luaät Cô giôùi hoaù noâng nghieäp. Naêm 1961: Luaät Noâng nghieäp nhaèm ñieàu chænh cô caáu noâng nghieäp, naâng cao thu nhaäp cuûa ngöôøi daân vaø hieän ñaïi hoaù neàn noâng nghieäp. Naêm 1969 ban haønh Luaät Chaán höng noâng thoân, söûa ñoåi Luaät Ñaát ñai noâng nghieäp, ban haønh Luaät caûi taïo vaø phaùt trieån nhöõng vuøng ñaát coù khaû naêng môû roäng saûn xuaát noâng nghieäp; naêm 1970 söûa ñoåi Luaät Hôïp taùc xaõ; naêm 1971 ban haønh Luaät Xuùc tieán ñaàu tö caùc khu coâng nghieäp vaøo khu vöïc noâng thoân nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö ôû caùc ñoâ thò vaøo khu vöïc noâng thoân, taïo cô hoäi vieäc laøm vaø naâng cao thu nhaäp cho noâng daân töø caùc hoaït ñoäng phi noâng nghieäp. Caùc naêm thuoäc thaäp nieân 80 cuûa TK20 tieáp tuïc söûa ñoåi Luaät Ñaát ñai vaø söûa ñoåi Luaät Chaán höng noâng thoân taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc khu vöïc mieàn nuùi khoù khaên, caùc ñaûo coâ laäp vaø khu vöïc thöa daân cö. Naêm 1995 ban haønh Luaät Löông thöïc phuø hôïp vôùi caùc quy taéc

n g μ n h

cuûa WTO vaø thò tröôøng löông thöïc theá giôùi; naêm 1997 ban haønh Luaät cô baûn veà thöïc phaåm, noâng nghieäp, noâng thoân.Heä thoáng luaät phaùp ñaõ thuùc ñaåy nhanh choùng quaù trình xaây döïng noâng thoân môùi vaø khaéc phuïc nhanh choùng caùc thieät haïi sau chieán tranh.

1.4. Xaây döïng heä thoáng hôïp taùc xaõ noâng nghieäp (HTXNN) ÔÛ Nhaät Baûn, 100% noâng daân tham gia vaøo HTXNN. Ñaây laø moâ hình kinh teá nöûa nhaø nöôùc nöûa nhaân daân, ñöôïc toå chöùc theo 3 caáp: Lieân ñoaøn toaøn quoác HTXNN, lieân ñoaøn HTXNN tænh vaø HTXNN cô sôû; hoaït ñoäng theo cô cheá töï quaûn, töï chuû, töï phuïc vuï. Nhaø nöôùc hoaïch ñònh chính saùch hoã trôï veà taøi chính, coøn noâng daân phaùt huy tính töï chuû.

HTXNN laø caàu noái thöïc thi chính saùch cuûa nhaø nöôùc ñaûm baûo lôïi ích cuûa noâng daân; chuû ñoäng töø caùc vaán ñeà taøi chính, baûo hieåm ñeán ñôøi soáng cuûa noâng daân. Tröôùc naêm 1961, chuû yeáu laø caùc HTXNN ñôn chöùc naêng quy moâ nhoû. Sau ñoù, chính phuû khuyeán khích hôïp nhaát caùc HTXNN nhoû thaønh HTXNN quy moâ lôùn ña chöùc naêng. HTXNN chòu traùch nhieäm vôùi noâng daân cung caáp caùc dòch vuï, nhö: Q Thoâng qua toå tö vaán HTXNN höôùng daãn giaùo duïc noâng daân troàng troït, chaên nuoâi coù naêng suaát vaø hieäu quaû theo kyõ thuaät tieân tieán, kyõ naêng quaûn lyù vaø laäp keá hoaïch hoaït ñoäng saûn xuaát.

Q Cung caáp noâng cuï phöông tieän saûn xuaát tieân tieán, cung caáp voán tín duïng, löïa choïn maët haøng noâng saûn phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng, giuùp noâng daân cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm vaø baûo hieåm cho caùc hoaït ñoäng cuûa noâng daân khoâng ñaët muïc tieâu lôïi nhuaän leân haøng ñaàu.

Q HTXNN laø dieãn ñaøn ñeå noâng daân kieán nghò leân Chính phuû caùc chính saùch hôïp lyù vaø hoã trôï laãn nhau giöõa caùc HTXNN ñòa phöông.

Hieän taïi, lieân minh HTXNN ñaõ phuï traùch tieâu thuï >80% soá noâng phaåm; cung caáp >90% taøi lieäu höôùng daãn saûn xuaát noâng nghieäp, 70% thoâng tin saûn xuaát vaø 59% thoâng tin sinh hoaït. HTXNN ñaõ môû roäng ra caùc lónh vöïc phuùc lôïi xaõ hoäi nhö ñieàu trò y teá, giaùo duïc, vaên hoaù, du lòch vaø ñaëc bieät laø thöông maïi. Caùc toå tö vaán noâng nghieäp trong moãi HTXNN laøm caàu noái vôùi caùc cô quan noâng nghieäp, caùc traïm nghieân cöùu, caùn boä thuù y vaø caùc nhoùm nghieân cöùu khoa hoïc khaùc. Ñaây cuõng laø thò tröôøng lôùn thu huùt caùn boä kyõ thuaät, kyõ sö veà coâng taùc ôû noâng thoân.

1.5. Giaûi quyeát vaán ñeà “Tam noâng” q Noâng nghieäp: Nhaø nöôùc baûo hoä vaø trôï giaù cho ngaønh noâng nghieäp, aán ñònh möùc giaù vaø haïn cheá khoâng nhaäp khaåu haøng noâng saûn. Ñaây laø 1 trong nhöõng chính saùch quan troïng duy trì vaø phaùt trieån noâng thoân, kieåm soaùt doøng dòch cö töø noâng thoân ra thaønh thò, oån ñònh thu nhaäp cho ngöôøi noâng daân. Nhöng, nhaø nöôùc phaûi chi khoaûn ngaân saùch khoång loà; giaù noâng saûn trong nöôùc raát cao ñaõ taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán tôùi nhieàu taàng lôùp nhaân daân coù thu nhaäp thaáp neân giaûm söùc mua vaø laøm toån thöông ñeán caùc ngaønh kinh teá lieân quan ñeán noâng nghieäp; ñoàng thôøi vieäc haïn cheá nhaäp khaåu noâng saûn ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán caùc ñoái taùc thöông maïi quoác teá vôùi Nhaät Baûn trong quaù trình hoäi nhaäp.

Noâng thoân: Chính phuû Nhaät Baûn ñaõ boá trí ôû noâng thoân caùc ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, cô khí, hoaù chaát vaø caùc khu cuïm coâng nghieäp quy moâ lôùn. Chính saùch naøy vöøa giuùp taän duïng lao ñoäng giaù reû, taêng theâm thu nhaäp cho ngöôøi noâng daân töø caùc ngaønh kinh teá phi noâng nghieäp vaø giaûm khoaûng caùch veà möùc soáng giöõa noâng thoân vôùi thaønh thò. Chính phuû khuyeán khích phaùt trieån doanh nghieäp noâng thoân, cung caáp caùc dòch vuï noâng thoân thoâng qua HTXNN vaø caùc toå tö vaán ñeå cung öùng vaät tö vaø tieâu thuï saûn phaåm.

T

SË 82 . 2016

91

Quaûn lyù xaây döïng ôû khu vöïc noâng thoân: Cô sôû haï taàng noâng thoân ñaõ ñöôïc caûi thieän nhö nöôùc saïch sinh hoaït, choã ôû cho noâng daân, moâi tröôøng soáng, cung caáp ñieän, thuûy lôïi, ñöôøng giao thoâng... Chính phuû chuù troïng baûo veä gaàn nhö nguyeân traïng nhöõng ngoâi laøng theo kieán truùc truyeàn thoáng. Hoï ban haønh caùc quy ñònh quaûn lyù xaây döïng khu vöïc noâng thoân veà chieàu cao coâng trình, maät ñoä xaây döïng, dieän tích saøn… Caùc chæ tieâu xaây döïng caên cöù vaøo chöùc naêng, chieàu roäng maët caét ñöôøng ñi phía tröôùc coâng trình; hoaëc phuï thuoäc vaøo coâng ngheä xaây döïng vaø vaät lieäu xaây döïng laø goã hay beâ toâng coát theùp; hoaëc phuï thuoäc vaøo tính chaát ñaëc thuø laøng noâng nghieäp, laøng ngheà hay laøng coå di saûn. Ngöôøi daân Nhaät Baûn ñaõ yù thöùc ñaày ñuû baûo toàn neáp soáng, vaên minh, vaên hoùa truyeàn thoáng thoâng qua neáp nhaø, caùc coâng trình xaây döïng truyeàn thoáng.

Noâng daân: Chính phuû taïo ñieàu kieän ñeå noâng daân tích tuï ruoäng ñaát, chuyeån töø saûn xuaát nhoû manh muùn sang saûn xuaát haøng hoaù lôùn. Thôøi gian ñaàu, coâng cuoäc xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn do Chính phuû ñoùng vai troø chuû ñaïo. Sau naøy khuyeán khích ngöôøi noâng daân tích cöïc tham gia, coi troïng tính töï laäp töï chuû, saùng taïo cuûa ngöôøi noâng daân, ñeå hoï thöïc söï trôû thaønh ñoäi quaân chuû löïc trong coâng cuoäc xaây döïng phaùt trieån noâng thoân. Cuï theå, trong phong traøo xaây döïng laøng xaõ, ngöôøi noâng daân ñaõ phaùt huy tính saùng taïo, daùm nghó daùm laøm, töø vieäc xaây döïng, thöïc thi quy hoaïch, ñeán vieäc löïa choïn saûn phaåm trong phong traøo “moãi laøng moät saûn phaåm”, ñeàu laø do daân cö caùc vuøng töï caên cöù vaøo nhu caàu cuûa ñiaï phöông mình ñeå ñeà xuaát, thöïc hieän.

T

1.6. Caùc vaán ñeà phaùt sinh môùi ôû noâng thoân Nhaät Baûn Nhöõng naêm gaàn ñaây, haøng ngaøn ngoâi laøng ôû Nhaät Baûn coù nguy cô bò xoùa soå do daân soá giaø, tyû leä sinh thaáp vaø tình traïng ngöôøi treû boû laøng ra thaønh phoá möu sinh vaãn tieáp tuïc gia taêng. Nhieàu tröôøng hoïc khoâng ñuû treû em ñeán tröôøng, nhieàu traïm y teá khoâng coù ngöôøi ñeán khaùm beänh.

Chính phuû Nhaät Baûn ñaõ tìm nhieàu bieän phaùp khaùc phuïc tình traïng naøy nhöng chöa giaûi quyeát ñöôïc vì doøng dòch cö tieáp tuïc taêng ôû hai thaønh phoá lôùn laø Tokyo vaø Osaka.

Xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn ñaõ ñöôïc chính phuû thöïc hieän bôûi keá hoaïch phaùt trieån toaøn dieän noâng nghieäp noâng thoân. Nhaät Baûn ñaõ ñaït muïc tieâu hieän ñaïi hoaù noâng thoân vaø cô giôùi hoaù noâng nghieäp, xaây döïng xaõ hoäi noâng thoân vaên minh hieän ñaïi theo caùch ñi rieâng. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc, caùc vaán ñeà phaùt sinh môùi ngaøy nay cuûa noâng thoân Nhaät Baûn seõ laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam.

II. Kinh nghieäm vôùi Vieät Nam

Muïc tieâu cao nhaát cuûa vieäc phaùt trieån noâng thoân môùi laø naâng cao möùc soáng vaø chaát löôïng soáng veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi noâng daân, xoaù boû söï caùch bieät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân veà moïi maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi.

Vieät Nam sau 5 naêm trieån khai xaây döïng noâng thoân môùi, ñaõ mang laïi nhieàu keát quaû, caùc coâng trình keát caáu haï taàng nhö ñöôøng saù, keânh möông, nhaø vaên hoaù, chôï, tröôøng hoïc… ñaõ ñöôïc xaây döïng khang trang. Nhöng ñeå naâng cao chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân veà vaät chaát, vaên hoaù vaø moâi tröôøng soáng laïi chöa coù chuyeån bieán theo höôùng vaên minh – hieän ñaïi. Treân phaïm vi quoác gia, nhöõng vaán ñeà môùi laïi naûy sinh heát söùc böùc xuùc nhö: noâng daân boû ruoäng ngaøy caøng nhieàu, lôïi töùc thu ñöôïc töø noâng nghieäp giaûm suùt, khoaûng caùch thu nhaäp giöõa daân cö

92

SË 82 . 2016

thaønh thò vaø noâng thoân ngaøy caøng xa, oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng nghieâm troïng, vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa laøng queâ Vieät Nam ñang bò mai moät roõ neùt. Caùc ñieån hình hình xaây döïng noâng thoân môùi khoâng coù khaû naêng nhaân ra dieän roäng. Caùc ban chæ ñaïo xaây döïng noâng thoân môùi ôû caùc caáp döôøng nhö chæ taäp trung vaøo vieäc laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc 19 tieâu chí nhö laø moät danh hieäu thi ñua, hôn laø moät tieán trình phaùt trieån laâu daøi vaø toaøn dieän.

Töø kinh nghieäm töø xaây döïng noâng thoân môùi ôû Nhaät Baûn, Vieät Nam coù theå hoïc taäp ñoù laø: 2.1. Nhaän thöùc Coâng cuoäc xaây döïng noâng thoân môùi khoâng phaûi laø khaåu hieäu maø laø tieán trình phaùt trieån, moät quaù trình phaùt trieån laâu daøi, vôùi nhieàu böôùc ñi, thöïc hieän nhieàu giaûi phaùp ñoàng boä veà kinh teá - xaõ hoäi vaø moâi tröôøng, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän noâng thoân Vieät Nam. Khoâng theå noùng voäi aùp ñaët moät maãu hình phaùt trieån naøo ñoù cho taát caû caùc vuøng mieàn. Moãi ñòa phöông, moãi vuøng mieàn ñeàu coù nhöõng vaán ñeà böùc xuùc rieâng, caàn giaûi quyeát ñeå töøng böôùc phaùt trieån theo caùc muïc tieâu treân. Xaây döïng noâng thoân môùi ñoàng thôøi xaây döïng ñôøi soáng vaên minh cho töøng thoân, xaõ trôû thaønh nhöõng giaù trò vaên hoaù ñöôïc moïi ngöôøi toân troïng vaø aùp duïng trong caùch öùng xöû vôùi nhau, vôùi tieän nghi vaät chaát vaø moâi tröôøng.

Phaùt trieån noâng thoân khoâng chæ dieãn ra treân ñòa baøn laøng xaõ maø taát yeáu phaûi dieãn ra treân khoâng gian laõnh thoå quoác gia, khoâng chæ laø coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù noâng nghieäp maø laø taát caû caùc ngaønh kinh teá quoác daân. Tröôùc heát laø caùc ngaønh coâng nghieäp vaø dòch vuï tröïc tieáp phuïc vuï noâng nghieäp ôû caû ñaàu vaøo vaø ñaàu ra. Ñoâ thò hoaù taïo neân caùc ñoâ thò nhoû ôû vuøng noâng thoân, vöøa laøm veä tinh cho caùc ñoâ thò lôùn, vöøa laøm choã döïa ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù noâng nghieäp, noâng thoân, thu huùt vaø söû duïng söùc lao ñoäng dö thöøa trong noâng nghieäp. Ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch veà thu nhaäp vaø ñieàu kieän soâng giöõa noâng thoân vaø thaønh thò thì phaùt trieån kinh teá noâng thoân laø noøng coát. Khoâng theå döïa vaøo neàn saûn xuaát truyeàn thoáng quy moâ nhoû hieän nay maø taêng cöôøng ñoåi môùi khoa hoïc – kyõ thuaät trong noâng nghieäp, ñaåy maïnh phaùt trieån noâng nghieäp sinh thaùi, taïo cô hoäi coâng vieäc vaø nguoàn thu cho noâng daân. Ngöôøi noâng daân phaûi coù vò theá chuû choát trong coâng cuoäc xaây döïng noâng thoân môùi, chuû ñoäng khoâng yû laïi chính quyeàn.

2.2. Caùc nhieäm vuï troïng taâm Coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù noâng nghieäp vaø noâng thoân. Ñoâ thò hoaù vaø vaên minh hoaù noâng thoân.

Kieåm soaùt soá löôïng vaø chaát löôïng daân soá. Ñaëc bieät laø quaù trình di daân vaø giaûm daân soá noâng nghieäp. Kieân quyeát khoâng ñeå dieãn ra quaù trình di daân töï phaùt töø noâng thoân ra caùc ñoâ thò lôùn nhö hieän nay.

Baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi töï nhieân vaø nhaân vaên.

2.3. Traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc Xaây döïng heä thoáng phaùp luaät veà noâng nghieäp, noâng thoân vaø hoaïch ñònh chính saùch, phaân boå nguoàn taøi nguyeân, ñaàu tö xaây döïng.

Caùc chính saùch vó moâ goàm:

ß a

Khung phaùp lyù veà ñaát ñai noâng nghieäp ñeå quaù trình tích luyõ ruoäng ñaát hình thaønh vaø hoaït ñoäng laønh maïnh, taïo ra caùc trang traïi saûn xuaát lôùn.

Chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi doanh nghieäp, ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy, kho chöùa aùp duïng coâng nghieäp cao trong cheá bieán vaø baûo quaûn noâng saûn. Toå chöùc vaø quaûn lyù laïi neàn noâng nghieäp theo chuoãi giaù trò saûn phaåm.

Chính saùch ñaøo taïo mieãn phí “ngheà noâng chuyeân nghieäp” ñeå quaûn lyù vaø vaän haønh caùc trang traïi saûn xuaát haøng hoaù lôùn.

Chính saùch hoã trôï voán cho caùc trang traïi noâng saûn aùp duïng coâng ngheä khoa hoïc hieän ñaïi.

Chính saùch taøi trôï kinh phí tuyeân truyeàn, vaän ñoäng laøm thay ñoåi nhaän thöùc trong haønh vi vaø öùng xöû cuûa noâng daân trong saûn xuaát, ñôøi soáng vaø baûo veä moâi tröôøng.

Hoaïch ñònh caùc chieán löôïc vó moâ: Chieán löôïc kieåm soaùt di daân töï do töø noâng thoân ñeán caùc ñoâ thò lôùn.

Xaây döïng caùc khu lieân hôïp coâng nghieäp – dòch vuï - daân cö phi noâng nghieäp, hình thaønh caùc ñoâ thò nhoû ngaøy trong caùc tieåu vuøng saûn xuaát noâng nghieäp ñeå haáp thuû söùc lao ñoäng doâi dö do quaù trình tích tuï ruoäng ñaát vaø cô giôùi hoaù noâng nghieäp.

Chieán löôïc xaây döïng haï taàng hieän ñaïi phuïc vuï noâng nghieäp nhö heä thoáng keânh möông hoà ñaäp, traïm bôm… ñeå haïn cheá toái ña ruûi ro trong thieân tai.

2.3. Vai troø cuûa ngöôøi noâng daân, HTXNN vaø doanh nghieäp T Noâng daân Q Ñeå ngöôøi noâng daân thöïc söï laø chuû theå trong xaây döïng noâng thoân môùi theo cô cheá thò tröôøng, caàn phaûi ñöôïc ñaøo taïo thaønh noâng daân chuyeân nghieäp, thay theá moâ hình “cha truyeàn con noái” coù naêng löïc quaûn lyù vaø vaän haønh traïng traïi noâng saûn.

Vai troø cuûa HTXNN Cung öùng dòch vuï ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cho caùc trang traïi. Mang laïi lôïi ích cao cho noâng daân thoâng qua lieân keát doïc theo chuoãi giaù trò trong moãi ngaønh saûn xuaát noâng saûn.

Q Giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån trình ñoä thaáp: Laø khaâu trung gian, caàu noái giöõa trang traïi vaø doanh nghieäp cheá bieán, tieâu thuï noâng saûn ñeå laøm taêng vò theá cuûa ngöôøi noâng daân vôùi doanh nghieäp.

T

Q

Giai ñoaïn sau phaùt trieån trình ñoä cao: HTX coù ñuû löïc naêng löïc veà vaät chaát vaø nhaân löïc ñeå cheá bieán vaø tieâu thuï noâng saûn cuûa caùc trang traïi thaønh vieân vaø caùc trang traïi khaùc trong vuøng, trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp. Vò theá vaø lôïi ích cuûa noâng daân ñöôïc naâng cao treân thò tröôøng.

Vai troø cuûa doanh nghieäp: Ñoùng vai troø laø “nhaïc tröôûng” trong quaù trình lieân keát theo chuoãi giaù trò ngaønh haøng, töø trang traïi ñeán baøn aên.

Chöùc naêng chính: Thò tröôøng cung öùng ñaàu vaøo vaø tieâu thuï saûn phaåm. Xaây döïng thöông hieäu.

n g μ n h

Lieân keát caùc nhaø khoa hoïc, vieän nghieân cöùu öùng duïng coâng ngheä môùi trong caùc trang traïi. Höôùng daãn ngöôøi noâng daân thöïc hieän quy trình chuaån trong saûn xuaát vaø cheá bieán noâng saûn ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi tieâu duøng vaø moâi tröôøng.

Lieân keát ngaân haøng cung öùng voán, cô cheá phaân chia lôïi nhuaän minh baïch, haøi hoaø giöõa noâng daân vaø doanh nghieäp.

2.4. Trieån khai coâng taùc quy hoaïch Quy hoaïch quaûn lyù vaø phaùt trieån caùc xaõ caàn öu tieân thöïc hieän vôùi 3 noäi dung: Quy hoaïch söû duïng ñaát vaø haï taàng thieát yeáu cho vieäc phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp haøng hoaù quy moâ lôùn, coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp vaø dòch vuï, taïo vieäc laøm ña daïng; giaûm thieåu ruûi ro thieân tai vaø thích öùng yeâu caàu hoäi nhaäp.

Quy hoaïch phaùt trieån haï taàng kinh teá - xaõ hoäi - moâi tröôøng theo tieâu chuaån môùi. Öu tieân öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä. Löïa cho caùc moâ hình saûn xuaát chaát löôïng cao ñaùp öùng vôùi nhu caàu thò tröôøng. Phaùt huy theá maïnh ñòa phöông vaø vuøn mieàn.

Quy hoaïch phaùt trieån caùc khu daân cö môùi vaø chænh trang khu daân cö hieän höõu höôùng ñeán vaên minh, baûo toàn ñöôïc caùc baûn saéc vaên hoaù baûn ñòa. Ñieàu chænh caáu truùc khoâng gian laøng xaõ truyeån thoáng, boå sung caùc chöùc naêng môùi hoã trôï kinh teá noâng thoân phaùt trieån.

2.5. Trieån khai coâng taùc quy hoaïch Quy hoaïch quaûn lyù vaø phaùt trieån caùc xaõ caàn öu tieân thöïc hieän vôùi 3 noäi dung: (1) Quy hoaïch söû duïng ñaát vaø haï taàng thieát yeáu cho vieäc phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp haøng hoaù quy moâ lôùn, coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp vaø dòch vuï, taïo vieäc laøm ña daïng; giaûm thieåu ruûi ro thieân tai vaø thích öùng yeâu caàu hoäi nhaäp.

(2) Quy hoaïch phaùt trieån haï taàng kinh teá - xaõ hoäi - moâi tröôøng theo tieâu chuaån môùi. Öu tieân öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä. Löïa cho caùc moâ hình saûn xuaát chaát löôïng cao ñaùp öùng vôùi nhu caàu thò tröôøng.

Phaùt huy theá maïnh ñòa phöông vaø vuøn mieàn.

(3) Quy hoaïch phaùt trieån caùc khu daân cö môùi vaø chænh trang khu daân cö hieän höõu höôùng ñeán vaên minh, baûo toàn ñöôïc caùc baûn saéc vaên hoaù baûn ñòa. Ñieàu chænh caáu truùc khoâng gian laøng xaõ truyeån thoáng, boå sung caùc chöùc naêng môùi hoã trôï kinh teá noâng thoân phaùt trieån.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: 1- Moät soá chính saùch cuûa Nhaät Baûn ñoái vôùi noâng daân vaø kinh nghieäm coù theå tham khaûo cho Vieät Nam/Vieät Quaân 2015/Taïp chí Coäng saûn.

2- Chuyeän xaây nhaø ôû noâng thoân Nhaät Baûn/Anh Minh 2015/Baùo Noâng nghieäp Vieät Nam. 3-Chính saùch Tam Noâng cuûa Nhaät Baûn-Baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam/ Nguyeãn Hoàng Thu 2014/Vieän kinh teá vaø chính trò theá giôùi.

4- Chöông trình “Chaán höng noâng thoân” cuûa Nhaät Baûn vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam/ TS Phaïm Ñi 2015/Hoïc vieän chính trò quoác gia Hoà Chí Minh khu vöïc III. 5- Phaùt trieån noâng nghieäp, noâng thoân Vieät Nam hieän nay: Nhöõng traên trôû vaø suy ngaãm/ Vuõ Troïng Khaûi 2015/Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia - Söï thaät.

6. Nhaät Baûn tröôùc nguy cô maát laøng/Gia Hoaø 2012/ Baùo Ngöôøi lao ñoäng.

SË 82 . 2016

93

VIEÄN QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ VAØ NOÂNG THOÂN QUOÁC GIA - BOÄ XAÂY DÖÏNG VIETNAM INSTITUTE FOR URBAN AND RURAL PLANNING – MINISTRY OF CONSTRUCTION Ñòa chæ/Address: Soá 10 Hoa Lö , Quaän Hai Baø Tröng, Haø Noäi, Vieät Nam Website: www.viup.vn; Email: info@ viup.vn; Tel: (04) 222 10 888; Fax: (04) 3.9764339

60 n®m v◊ s˘ nghi÷p Quy hoπch & Ph∏t tri”n Æ´ thfi - n´ng th´n Vi÷t Nam

URBAN PLANNING - URBAN DESIGN - ARCHITECTURE - LANDSCAPE - TRAINING