Kinnarps Trend Report 2 - Belgian

TRENDRAPPORT DE BIOLOGIE VAN HET KANTOOR DESIGN VOOR DIVERSITEIT

COCREATIE

TECHITURE

MICROMULTINATIONALS

DESIGN VAN WERK- EN LEEFOMGEVINGEN VOOR EEN TIJDPERK VAN DIVERSITEIT

DE EXPERTS ACHTER DIT RAPPORT Wie op zoek is naar intrigerende inzichten, vindt die meestal niet in de eigen achtertuin.

Voor het Kinnarps Trendrapport 2015 legden we ons oor te luisteren bij een groep zorgvuldig geselecteerde individu’s die net zo nieuwsgierig is naar de toekomst van design als wij.

We willen hen graag bedanken voor de blik die wij in hun hoofd mochten werpen.

BEDANKT Ingrid Backman, Designer & Partner, White Architects Jörg Bakschas, Founder & Owner, Headroom Consultants Ulf Boman, Partner & Future Strategist, Kairos Future Stefan Brodbeck, Founder, Brodbeck Design Boris Müller, Professor Interaction Design, Fachhochschule Potsdam Sandra Gauer, Change Management Consultant & Founder, Perspectives GmbH Kursty Groves, Author & Workplace Innovation Consultant Susanne Hedin, Ergonomist, Ergonomhuset Cecilia Hertz, Founder & CEO, Umbilical Design Wayne Hemingway, Founder, Hemingway design Jörgen Jedbratt, Senior Partner & Adviser, Kairos Future Nina Jobs, Designer James Lawrence, Interior Designer, Gensler Louis Lhoest, Partner, Veldhoen + Company Nicklas Lundblad, Director of Public Policy & Government Relations, Google Luca Nichetto, Designer, Luca Nichetto Design Studio Tim Oldman, Founder & CEO, The Leesman Index Petrus Palmér, Co-Founder, Form Us With Love Johanna Agerman Ross, Founder & Editor-in-Chief, Disegno Magazine Philip Ross, CEO, UnGroup – Un Work Ola Rune, Architect & Designer, Claesson Koivisto Rune Monika Semkowicz, Interior Designer, White Architects Paul Wheeler, Head of Workplace Strategy, Hewlett Packard

INHOUD VOORWOORD Divers denken voor een tijdperk van diversiteit

5

DESIGN VOOR DIVERSITEIT 7 Afscheid van het standaarddenken 9 De 4G-medewerkers 10 Gelijkheid in ontwerp 11 Introvert of extravert? 12 Inclusief design voor een diverse wereld 14 DE BIOLOGIE VAN HET KANTOOR 16 Welzijn is het nieuwe groen 19 Oog voor mindful werken 20 De strijd tegen technologiemoeheid 22 Het menselijke kantoor 24 TECHITURE 27 Het verdwijnende kantoor 29 Grenzeloos vergaderen 32 De slimme werkplek slimmer maken 34 COCREATIE 37 Werkplekken tussen tijd en ruimte 39 De nieuwe ontwerpdialoog 41 Personaliseren of niet personaliseren 42 Hackercultuur ontmoet Craft Punk Design 44 MICROMULTINATIONALS 47 Het vloeibare werken 49 De cowerker op café 50 Oost west, thuiskantoor best 52 De pop-up werkplek 54 De cowerkende gemeenschap 57 ONZE DESIGNTOEKOMST 58

TRENDRAPPORT 2015 DIVERS DENKEN VOOR EEN TIJDPERK VAN DIVERSITEIT We staan aan de vooravond van een grote designomwenteling, onder invloed van de digitale revolutie die langzaam doordringt in elk aspect van ons leven.

Die enorme transformatie is al bezig voor wie de wijsheid had de deuren van zijn organisatie, onderneming, team of eenmanszaak wijd open te zetten voor de toekomst van de technologie – en dus van design.

lorem ipusum

We leven in een veranderende en veelzijdige wereld, waarin grenzen en beperkingen op alle niveaus vervagen. Locatie speelt geen rol van betekenis meer – het gaat erom talent te identificeren en te behouden, eender waar dit te vinden is. Analoog en digitaal zijn niet langer tegengestelden, maar versmelten.

Inzicht in onze geest en ons lichaam is tegenwoordig essentieel om een moderne werk- en leefomgeving te doorgronden en te bouwen.

Die toenemende openheid en verbondenheid legt een vitaal aandachtspunt voor ons creatieve denken bloot: diversiteit.

Diversiteit wordt een alomtegenwoordige factor en zal op verschillende manieren tot uiting komen: steeds meer contact tussen culturen, gendergelijkheid op de werkvloer, introverten en extraverten die moeiteloos samenwerken, individu’s en bedrijven die de handen in elkaar slaan, en tot vier generaties die samen aan de slag zijn.

Bij Kinnarps geloven we dat wie deze grote transformatie begrijpt en er zonder aarzelen in meegaat, tal van kansen krijgt om werk- en leefomgevingen te ontwerpen voor een tijdperk van diversiteit en zo het leven op de werkplek aangenamer te maken. Wij willen die kansen delen met u, want de toekomst is al realiteit. De vraag is hoe we die kansen als gemeenschap aangrijpen om een positieve, proactieve bijdrage te leveren aan de plekken waar we zo’n groot deel van ons leven doorbrengen.

Per-Arne Andersson CEO, Kinnarps

5

DESIGN VOOR DIVERSITEIT HOE EEN ONTWERP MOET VOLDOEN AAN DE BEHOEFTEN VAN IEDEREEN

Uniformiteit past niet meer bij de huidige beroepsbevolking, die diverser is dan ooit. Naarmate de grenzen in onze professionele wereld vervagen – tussen landen, maar ook tussen man en vrouw, tussen jong en oud, tussen lichamelijke en psychologische verschillen – moet onze werkomgeving aan strengere eisen voldoen als we talentvolle medewerkers willen aantrekken en behouden.

Die constante verandering en ontwikkeling vereist dat we niet alleen onze manier van werken veranderen, maar ook de werkplek zelf, van architectuur tot meubilair. Een ontwerp kan zowel verenigen als verdelen, en inclusief design vormt de sleutel tot de werkplek van de toekomst.

8

AFSCHEID VAN HET STANDAARDDENKEN De werkplek moderniseren en optimaliseren voor iedereen Verandering 2: Gelijkheid in ontwerp Vrouwelijke medewerkers zijn sinds jaren een vaste waarde op elke werkplek. Streven naar gelijkheid tussen vrouwen en mannen is vanzelfsprekend voor wie een moderne werkplek ontwerpt. Niettemin is verder onderzoek nodig naar de verschillen in lichaamsbouw en psychologie en hoe die het ontwerp van voorwerpen en ruimtes beïnvloeden. De bestaande ontwerpconsensus ter discussie stellen vanuit genderstandpunt zal de ontwikkeling van een waarlijk inclusieve werkomgeving bevorderen.

Verandering 1: De 4G-medewerkers Vier generaties medewerkers – van jong tot wat rijper tot zeer ervaren – werken naast elkaar nu de digitale kenniseconomie bredere en langere loopbanen mogelijk maakt. Inzicht in hoe die verschillende generaties denken en handelen, wordt essentieel in het ontwerpproces.

Verandering 3: Introvert of extravert?

Iedereen volgt een ander denkproces om oplossingen te vinden en problemen aan te pakken. Een belangrijk verschil is dat tussen introverte en extraverte persoonlijkheden. De hedendaagse werkplek moet dan ook op beide zijn afgestemd. Wie dat vraagstuk oplost, zorgt ervoor dat verschillende denkwijzen samenkomen om een gezamenlijk doel te bereiken.

→ WE MOETEN ACTIEF KIEZEN VOOR ANDERE INSTELLINGEN EN OPTIES VOOR ONZE WERKPLEKKEN ←

9

Design voor diversiteit

In computertermen is de standaard een instelling of optie die de machine gebruikt, tenzij u iets anders kiest. Onze werkplek is sinds jaar en dag standaard ingesteld voor de lokale man, van halfweg de 20 tot halfweg de zestig.

Vandaag moeten we in onze werkplekken, producten en concepten actief op zoek naar een andere instelling en andere opties zodat we de hedendaagse diversiteit kunnen omarmen en ons kunnen aanpassen om de moderne beroepsbevolking ten volle te benutten. We beleven drie ingrijpende veranderingen, die ons ertoe dwingen afscheid te nemen van het standaarddenken.

DE 4G-MEDEWERKERS

Design voor diversiteit

Samenwerken over generaties heen De westerse wereld krijgt te maken met omgekeerde bevolkingspiramides. We leven langer, werken langer en krijgen minder kinderen. Daardoor werkt een 24-jarige binnenkort zij aan zij met een 74-jarige. Recent onderzoek van de UK Commission for Employment and Skills (UKCES) toont aan dat die ’4G-medewerkers’ uit vier verschillende generaties steeds vaker voorkomen nu mensen hun pensioen uitstellen tot ze de 70 of 80 voorbij zijn. Toch hebben volgens het Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD) twee derden van de werkgevers in het VK geen HR-strategie om met die leeftijdsdiversiteit om te gaan. In de Verenigde Staten werd de term ’zilveren tsunami’ bedacht om de mogelijke invloed van die verouderende beroepsbevolking te beschrijven.

Samenwerking over generaties heen is vandaag broodnodig, maar de vraag is hoe we die kunnen stimuleren. De oudere generatie is gewend aan hun vertrouwde gebruiken en omstandigheden, zoals een voornamelijk analoge werkplek die door mannen wordt gedomineerd. De jongere generatie en de aankomende generaties zijn ’digital natives’, die werden geboren toen internet al bestond. In die generaties maken vrouwen en mannen een evenredig deel uit van de beroepsbevolking. Bovendien houdt de vergrijzing ook enkele lichamelijke en psychologische uitdagingen in.

Die verschillen creëren natuurlijk spanning – hopelijk creatieve spanning – en ontwerpers kunnen helpen om samenwerking over generaties heen mogelijk te maken. Ten eerste heeft design een ondersteunende

10

→ WERKNEMERS VAN VERSCHILLENDE LEEFTIJDEN HEBBEN VERSCHILLENDE MENINGEN OVER WAT EEN GOED ONTWERP IS. DE UITDAGING IS OM TE BEMIDDELEN EN EEN ONTWERP TE VINDEN WAARBIJ IEDEREEN ZICH GOED VOELT. EEN STOEL BLIJFT EEN STOEL, EN DIE VERSCHILT VANDAAG NIET WEZENLIJK VAN DE STOEL VAN VIJFTIG JAAR GELEDEN. DE ONTWERPMOGELIJKHEDEN LIGGEN MEER IN HOE DE HELE OMGEVING WERKT.← OLA RUNE, ARCHITECT & DESIGNER, CLAESSON KOIVISTO RUNE

functie. Het overbrugt de generatiekloof door een werkomgeving te scheppen waarin zowel de digitaal vaardige jongere generatie als wie gewend is aan een analogere manier van werken zich goed voelt, zonder een van beide uit te sluiten. Oudere generaties zijn meestal gewend om één taak per keer uit te voeren, terwijl jongeren vaak al snel en heel bekwaam gaan multitasken – al staan sommige soorten van multitasking ter discussie omdat ze een negatieve invloed zouden hebben op de productiviteit en het globale welzijn. Ten tweede kunnen de architectuur en het meubilair van een werkomgeving worden aangepast aan alle leeftijden om aan te sluiten bij verschillende lichamelijke en psychologische stadia in het leven. De kunst is om aan ieders behoeften te voldoen, zonder een leeftijdsgroep te bevoorrechten of discrimineren.

GELIJKHEID IN ONTWERP De werkplek heruitvinden vanuit genderstandpunt Al in 2009 stelde Boston Consulting Group in het rapport ’The Female Economy’ dat vrouwen als doelgroep een grotere markt vormen dan China en India samen – en het is alom bekend dat vrouwen in onze gezinnen 80 tot 90 procent van alle aankoopbeslissingen nemen.

2009 was overigens een historisch kantelpunt. Voor het eerst in de geschiedenis van de VS waren evenveel vrouwen als mannen aan het werk. Drie jaar eerder publiceerde The Economist cijfers over landen waar vrouwen niet werken, waaruit bleek dat het bnp in die landen stagneerde in vergelijking met landen met een evenwichtigere beroepsbevolking.

Bovendien blijkt uit onderzoek dat bedrijven met een vrouwelijke CEO financieel succesvoller zijn op lange termijn. Eenvoudig gezegd: vrouwen in de beroepsbevolking betekenen een meerwaarde voor iedereen, van het bedrijf tot het hele land.

Toch blijven ontwerpen, concepten en beleidslijnen vaak uitgaan van een mannelijk standpunt, waardoor het beroepsleven vrouwen voor heel andere uitdagingen stelt dan hun mannelijke collega’s. Sheryl Sandberg, COO van Facebook, vertelt in haar boek ’Lean In’ een verhaal uit haar tijd bij Google, toen ze hoogzwanger van een afgelegen parkeerplek naar een vergadering moest wandelen.

Het bracht haar ertoe de leiding van het bedrijf te vragen om parkeerplaatsen voor haar en andere zwangere collega’s en bezoekers te voorzien. Kort nadien legde Google die voorbehouden plaatsen aan – ze waren er nog niet omdat de gedachte

eraan gewoon nooit bij de oprichters was opgekomen. Sandberg vraagt zich in haar boek af hoeveel andere vrouwen in stilte geleden hadden, omdat ze niet om een speciale behandeling wilden vragen. Heel wat zakenvrouwen vertellen gelijkaardige verhalen, waarbij de gemene deler is dat de lange afwezigheid van vrouwen op de werkvloer een omgeving tot stand heeft gebracht die is afgestemd op de behoeften van de man. Vrouwen voelen zich dan ook genoodzaakt om zich aan te passen, maar eigenlijk is het de werkplek die zich zou moeten aanpassen.

Het ontwerpproces omkeren en van bij het begin van de uitwerking rekening houden met vrouwen, werpt vruchten af. Een succesvol voorbeeld daarvan is de Volvo YCC – Your Concept Car. In 2004 introduceerde Volvo de YCC, een auto ontworpen voor en door vrouwen. Heel wat ontwerpkenmerken van de YCC zijn volgens Volvo vandaag opgenomen in productiewagens. De wagen telde een vijftigtal nieuwigheden, waarvan er ongeveer twintig in productie gingen.

Vaak gaat het om spitstechnologie, zoals schakelhendels aan het stuurwiel, automatische start/stop en automatisch parkeren. De YCC is een

voorbeeld van inclusief design – een doordacht concept vanuit een nieuw standpunt dat aansluit bij een bredere doelgroep.

83% MANNEN IN DE CREATIEVE SECTOR

Of het nu gaat om voorbehouden parkeerplaatsen of de functies van een wagen, dat inclusieve denken vindt steeds meer ingang bij het ontwerpen van de werkomgeving.

Daardoor krijgen bedrijven de kans gendergelijkheid ook toe te passen op de werkplek van hun medewerkers.

De creatieve sector kan op zijn beurt een belangrijke stap naar inclusief design zetten door zelf diverser te worden. Aan de tekentafel zitten immers voor 83 procent mannen.

Bij het ontwerpen van een moderne werkplek zullen de uitdagingen om vrouwen én mannen te helpen hun loopbaan en gezin te combineren, een belangrijke plaats innemen.

INTROVERT OF EXTRAVERT? Een stille revolutie op de werkplek

Design voor diversiteit

In de psychologie is wie introvert is, vooral bezig met zijn of haar eigen gedachten en gevoelens. Dat wordt vaak gezien als het tegengestelde van de extraverte persoonlijkheid, die vooral bezig is met de materiële en sociale omgeving. Die klassieke definities, de schuwe introvert en de vlotte, sociale extravert, hebben op de werkvloer tot stereotypen geleid.

De laatste tijd is er echter niet alleen erkenning, maar ook begrip voor de introverte persoon. Je hoeft vandaag geen klassieke extraverte persoon te zijn om een goede collega te zijn, en steeds meer werkomgevingen passen zich aan die diversiteit aan om ervoor te zorgen dat beide persoonlijkheidstypes zich welkom voelen en een cultuur tot stand komt waarin voor beide denkwijzen plaats is. Met name het boek Quiet van Susan Cain toonde aan hoe verschillend mensen zijn. Introverte personen hebben behoefte aan afzondering en stille hoekjes waar zij zich kunnen concentreren op hun taak, terwijl extraverte personen zich net beter kunnen concentreren en beter tot hun recht komen in een open kantoor met geroezemoes en sociale energie.

Vandaag zijn veel omgevingen meer afgestemd op wie wat luidruchtiger is en zich meer op zijn gemak voelt in een groep. Nu ideeën echter steeds belangrijker worden en bedrijven een brede waaier aan competenties nodig hebben, zijn velen gaan beseffen dat ze beide types nodig hebben. Ervoor zorgen dat de ontwerplogica bij zowel introverte als extraverte personen past, wordt dan ook belangrijker. Een enquête van Leesman onder meer dan 70.000 werknemers ondersteunt die stelling. Daaruit komt individueel, geconcentreerd werken aan een bureau als de belangrijkste bezigheid naar voren.

De opkomst van de introverte personen – of de toegenomen erkenning van mensen die zich op andere manieren op hun taken concentreren dan de extraverte persoon die als norm diende – speelt een centrale rol in de evolutie weg van de vroegere trend met landschapskantoren.

De markt voor kantoorinrichting speelt daarop in door steeds geavanceerdere akoestische oplossingen aan te bieden. Dat is een goede tijdelijke oplossing, maar pakt de diversiteitsuitdagingen niet even doeltreffend aan als intelligent inclusief ontwerp.

12

→ WAT BIJ ONS VAAK TER SPRAKE KOMT, IS DAT WIJ EEN INTROVERT BEDRIJF ZIJN. VANDAAG IS DE INTROVERT ECHTER HELEMAAL TERUG. SUSAN CAIN WIJST EROP DAT MODERNE WERKPLEKKEN ZIJN GEDICTEERD DOOR DE EXTRAVERTEN. ZIJ MAAKTEN ER EEN OPEN RUIMTE VAN, WAAR SAMENWERKING NIET VERTREKT VANUIT AFZONDERING. HET IS OVERDUIDELIJK DAT EEN GROOT DEEL VAN DE WERKNEMERS DAAR ECHT NAAR VERLANGT; ERNAAR VERLANGT OM ALLEEN TE KUNNEN ZIJN; OM EEN TIJDJE NA TE DENKEN EN TE LEZEN EN MET JE EIGEN CREATIVITEIT BEZIG TE ZIJN VOOR JE GAAT DELEN, SAMENWERKEN EN BIJDRAGEN AAN EEN PROJECT. ← NICKLAS LUNDBLAD, DIRECTOR OF PUBLIC POLICY & GOVERNMENT RELATIONS, GOOGLE

→ ONTWERPEN IS NIET ALLEEN PRODUCTEN CREËREN OF EEN VOORWERP VORMGEVEN – HET IS EEN MENTALITEIT. HET IS HOE JE JE DAG ORGANISEERT OF VAN A NAAR B GAAT. ONTWERPEN DRAAIT NU MINDER ROND NIEUWE PRODUCTEN MAKEN, EN MEER ROND DE PRODUCTEN DIE JE HEBT, TE OPTIMALISEREN. ← JOHANNA AGERMAN ROSS, EDITOR-IN-CHIEF, DISEGNO MAGAZINE

Design voor diversiteit

JE HOEFT VANDAAG GEEN KLASSIEKE EXTRAVERT TE ZIJN OM EEN GOEDE COLLEGA TE ZIJN

13

INCLUSIEF DESIGN VOOR EEN DIVERSE WERELD

lorem ipusum

De combinatie van die drie grote veranderingen en een internationaler personeelsbestand, creëert een echte culturele smeltkroes. Dit ligt aan de oorsprong van de nieuwe vraag naar ontwerpen die rekening houden met alle soorten fysieke verschillen, met nadruk op inclusief design. Een inclusief design is, in de woorden van het onderzoeks- en ontwikkelingscentrum IDRC aan de OCAD University: een ontwerp dat rekening houdt met het hele spectrum van menselijke diversiteit op het vlak van fysieke mogelijkheden, taal, cultuur, geslacht, leeftijd en andere verschillen tussen mensen. Volgens cijfers uit de Leesman-index heeft slechts 54% van meer dan 70.000 respondenten het gevoel dat het ontwerp van hun werkplek hen in staat stelt productief te werken. Een duidelijk signaal dat de tijd meer dan rijp is om slimmer te ontwerpen op maat van iedereen. Beseffen en aanvaarden dat inclusief design nodig is, is de eerste stap.

De volgende stap is overgaan tot actie – en daaruit ontstaat een diverse en dus innovatievere, productievere en duurzamere werkplek.

PRINCIPE 1

PRINCIPE 2

Ontwerp voor eenvoudig, intuïtief gebruik. Bezorg de gebruiker een aangename ervaring, zonder dat hij voortdurend de handleiding moet raadplegen.

Kijk naar de extremen in de doelgroep, niet alleen naar het gemiddelde. Houd rekening met alle leeftijden, geslachten en fysieke mogelijkheden.

PRINCIPE 3 Geef blijk van empathie.

Stel je in de plaats van de ander. Verschillende mensen zullen je product op verschillende manieren ervaren – bekijk het eens vanuit hun standpunt.

14

PRINCIPE 4 Ergonomie is zowel emotioneel als functioneel.

Wat mensen bij een product voelen, is even belangrijk als hoe goed het werkt.

PRINCIPE 5 Design voor flexibel gebruik. Alles is verbonden, dus ontwerp met veelzijdigheid in het achterhoofd.

PRINCIPE 6 Houd goed design goed, ongeacht de voorgaande principes. Maak van esthetiek een kernwaarde, zodat gebruikers zich niet schamen voor je product.

lorem ipusum

CAPELLA – ONTWORPEN OM INTUÏTIEF TE ZIJN Een stoel is nooit zomaar een stoel. Zitten kan dan ook op ontelbaar veel manieren. De lat ligt hoog op de hedendaagse werkvloer, en een bureaustoel moet gebruiksvriendelijk zijn, over de laatste ergonomische snufjes beschikken, comfortabel zitten en duurzaam zijn. In dit trendrapport hebben we het over het belang van inclusief design, wat voor ons een overkoepelende strategie is. Het ontwerp van onze nieuwe stoelenlijn Capella werd vanuit een inclusieve invalshoek benaderd om aan de behoeften van een bredere doelgroep te voldoen.

Het eerste principe van Kinnarps voor inclusief design luidt: “Ontwerp voor eenvoudig, intuïtief gebruik. Bezorg de gebruiker een aangename ervaring, zonder dat hij voortdurend de handleiding moet raadplegen.” Intuïtief productontwerp staat centraal bij Capella, waarbij de plaatsing van de hendels een grote rol speelt. Hierdoor vormt de bediening een ononderbroken en intuïtieve handeling. Voor de plaatsing en het ontwerp van de hendels deden we een beroep op een toonaangevende deskundige in dit domein, Prof.

Anna-Lisa Osvalder van Chalmers University in Göteborg, Zweden. Dit soort intuïtief ontwerp verbetert niet alleen de zitervaring als geheel, het maakt de stoel ook flexibel en geschikt voor de Activity Based Workplace, waar verschillende mensen de stoel gebruiken.

15

DE BIOLOGIE VAN HET KANTOOR

HOE ONZE WERKOMGEVING ZICH AANPAST AAN ONZE GEEST EN ONS LICHAAM

Gezond zijn is welzijn, zo wordt gezegd.

Onze geestelijke behoeften, en de diversiteit die daarin bestaat, worden vandaag steeds vaker beschouwd als even belangrijk als onze fysieke behoeften op de werkplek.

Psychologisch onderzoek stelt dat een ontwerp evenveel aandacht moet besteden aan onze geest als aan ons lichaam. Er zijn tal van mogelijkheden om een gezonde ĂŠn doeltreffende omgeving te creĂŤren.

18

WELZIJN IS HET NIEUWE GROEN Duurzame werkomgevingen voor meer maatschappelijke winst Een moderne werkplek bestaat uit tal van elementen en verschilt sterk van vroegere ideeën over hoe een kantoor moet functioneren. Vandaag blijkt een zachtere aanpak, waarbij mentale en culturele aspecten meer aandacht krijgen, een positieve invloed te hebben op productiviteit, innovatie en winst – niet alleen voor de bedrijven zelf, maar ook voor de maatschappij.

VAN WERKEN – EN LEVEN – VORM TE GEVEN,

De biologie van het kantoor

→IN ONS ENTHOUSIASME OM ONZE MANIER

verwachtingen zijn ontstaan. Demografische wijzigingen houden, in combinatie met elementen als onregelmatige werkuren, wereldwijd verspreide medewerkers en meer projectgericht werken, heel wat uitdagingen in voor wie het welzijn van zijn medewerkers voor ogen heeft, zeker op het vlak van design. Interieurontwerpers moeten de verschillen in mentaliteit bij hun doelgroep begrijpen om verschillende soorten ruimtes te creëren. Het besef dat niet iedereen op dezelfde manier denkt – en werkt – is de basis voor de werkplek van de toekomst.

TE VERNIEUWEN EN TE VERANDEREN, MOETEN WE EROP LETTEN DAT WE NIET SNELLER GAAN DAN ONS VERMOGEN OM MET VERANDERING OM TE GAAN, AANKAN ← SANDRA GAUER, CHANGE MANAGEMENT CONSULTANT & FOUNDER, PERSPECTIVES GMBH Het begrip ’duurzame bedrijfscultuur’ is geëvolueerd naar een ruimere betekenis, en is vandaag ook nauw verstrengeld met de lichamelijke én mentale gezondheid van werknemers. Eenvoudig gezegd is welzijn het nieuwe groen, en ervoor zorgen dat we langer meekunnen op het werk – en dus ook in het leven – is een strategische uitdaging voor alle afdelingen van een bedrijf, en zeker die waar over ontwerp beslist wordt.

Aandacht hebben voor het welzijn van werknemers kan bijvoorbeeld door te investeren in hoogteverstelbare bureaus, aangezien uit onderzoek blijkt dat van houding veranderen en niet urenlang stilzitten de gezondheid ten goede komt. Gelijkaardige ontwerpkeuzes worden nu bekeken vanuit mentaal opzicht – bijvoorbeeld door met behulp van belichting en geluid op bepaalde plekken verschillende sferen te creëren.

Een van de drijfveren achter die aandacht voor welzijn op de werkplek is het feit dat de samenstelling van de bevolking verandert en andere behoeften en

DESIGNMOGELIJKHEDEN ONTWERPEN OM BEWEGING AAN TE MOEDIGEN Lichaamsbeweging houdt de geest alert en interieurarchitectuur kan mensen aanmoedigen om niet voortdurend stil te zitten. Werkplekken ontwikkelen die gebruikers aanzetten tot beweging, kan door voorzieningen te spreiden.

IN DE STEMMING OM TE WERKEN Een flexibele werkomgeving bestaat uit diverse ruimtes voor wisselende behoeften.

De ene zone kan stil zijn, met weinig omgevingslicht, zachte kleuren en individuele taakbelichting, terwijl de andere helder en fris is, met opvallende muurbekleding of achtergrondmuziek. Verschillende individu’s zullen die ruimtes geschikt vinden voor verschillende taken, afhankelijk van wat de omgeving in hen losmaakt.

19

OOG VOOR MINDFUL WERKEN Bewust ontwerpen voor een bewuste omgeving

De biologie van het kantoor

Nu regeringen de werkelijke maatschappelijke kosten van gezondheidsproblemen als obesitas, roken en drankmisbruik inzien, voeren ze wetgeving in om de negatieve gevolgen van ongezonde gewoontes te bestrijden. Werkgevers in de privésector en de overheid volgen, en voeren positieve veranderingen door voor de lichamelijke en mentale gezondheid van hun werknemers. Dat is vaak een proces van lange duur, waarbij bewust design de richting kan aangeven.

Die nieuwe invalshoek kijkt verder dan lichamelijke ergonomie en onderzoekt bijvoorbeeld hoe een ontwerp een ruimte meer of juist minder stresserend kan maken. Stress leidt immers tot lichamelijke klachten en daarmee ook tot economische verliezen voor alle betrokkenen. Scandinavisch onderzoek bracht kantooromgevingen bijvoorbeeld in verband met lichamelijke aandoeningen, gemeten aan de hand van het aantal ziektedagen in bedrijven uit diverse sectoren. Bij het ontwerpen van een werkplek zouden de psychologische aspecten wel eens een veel grotere

DESIGNMOGELIJKHEDEN BIED MENSEN DE KEUZE Bepaal eerst wat voor interacties we hebben en hoe die verlopen. Bied vervolgens mensen de mogelijkheid om hun eigen combinaties van interacties en omgevingen te maken. De uitdaging is niet om te ontwerpen voor een bepaald gebruik, maar om te ontwerpen voor de vrije keuze van de gebruiker.

WERK ZOALS EEN BREIN WERKT Bij het ontwerpen van de werkplek van de toekomst moeten we ten volle rekening houden met recent onderzoek naar hoe ons brein werkt en de invloed die onze omgeving erop heeft, zodat we onze medewerkers beter kunnen ondersteunen.

20

rol kunnen spelen dan lichamelijke aspecten, groter dan we ooit hadden kunnen denken. Maar hoe ontwikkel je een werkplek vanuit psychologisch opzicht? Waar moeten we bijvoorbeeld echt aandacht aan besteden op het vlak van visuele en akoestische privacy?

Om die vragen te beantwoorden, gaan onderzoekers na hoeveel afleiding mensen kunnen verdragen zonder aan productiviteit in te boeten, en hoe elementen als licht en de nabijheid van anderen hun doeltreffendheid beïnvloeden. Vooral het ruimtegebruik wordt onderzocht om inzicht te verwerven in hoe we ageren met en reageren op voorwerpen en mensen in onze omgeving. Sinds de publicatie van ’Effects of the self-schema on perception of space at work’ – dat ontwerp en psychologie op de werkplek verenigde en een theoretisch model naar voren schoof waarin omgevingsperceptie, jobtevredenheid en eigenwaarde met elkaar in verband staan – hebben ontwerpers zich laten inspireren door die toenemende aandacht voor mentaal gezondere werkplekken.

In de toekomst moet een ontwerp de identiteit en de eigenwaarde versterken en ervoor zorgen dat werknemers het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van de organisatie en zich ermee vereenzelvigen.

Mentale ergonomie is onontgonnen terrein voor werkplekontwerpers, en de diversiteit in de persoonlijkheden van werknemers erkennen en integreren in het ontwerp blijkt het welzijn te bevorderen.

→HOE MEER MENSEN KUNNEN KIEZEN EN HOE DIVERSER HET AANBOD, HOE NATUURLIJKER ZIJ HUN EIGEN MANIER VAN PRESTEREN ZULLEN VINDEN. HET GAAT ALTIJD OM DE BALANS. MENSEN VERSCHILLEN, EN HEBBEN DAN OOK VERSCHILLENDE BEHOEFTEN. ← LOUIS LHOEST, PARTNER, VELDHOEN + COMPANY

KAN EEN BUREAU VORMGEVEN AAN EEN TIJDPERK? 1989 was niet alleen het einde van het tijdperk waarin ’business’ en yuppies floreerden, het was ook de start van het ’tijdperk van de werkomgeving’. Na de verkiezingen in Zweden boden zich kansen aan om de arbeidsmarkt te hervormen – de tijd was rijp om de resultaten van een onderzoeks- en ontwikkelingsproject van Kinnarps en Fagerhults bekend te maken: het Decade-project.

De biologie van het kantoor

Decade draaide rond de ontwikkeling van een meubel dat het mogelijk maakte om meermaals per dag van werkzone en werkhouding te veranderen. Dat doel ontsproot aan het inzicht dat het design van kantoren er tot dan naar streefde werkplekken zo compact te maken dat je de hele dag niet rechtop hoefde te staan of rond hoefde te lopen. Hoewel het vandaag een algemeen aanvaarde ergonomische wijsheid is, was het idee dat langdurig stilzitten negatieve gevolgen kon hebben voor de gezondheid, destijds baanbrekend.

De belangrijkste innovatie van Decade was dan ook een bureau dat de gebruiker naar keuze kon verhogen of verlagen. Het duurde twaalf seconden om het bureau tot op zijn hoogste punt van 117 cm te brengen – eerst handmatig, later elektrisch. Bovendien kon dat met een belasting van 120 kilo op het bureau – een illustratie van de indrukwekkende afslankingskuur die onze computers sindsdien hebben gevolgd.

Voortaan konden werknemers kiezen of ze wilden zitten of staan – een grote sprong voorwaarts in de ontwikkeling van een duurzamere werkplek op het vlak van gezondheid.

Het Decade-project staat vandaag te boek als een mijlpaal in de geschiedenis van Kinnarps. Decade effende het pad voor hoogteverstelbare bureaus en gezondere kantoren overal ter wereld.

→VANDAAG IS HET VANZELFSPREKEND DAT EEN BUREAUGAMMA OOK EEN HOOGTEVERSTELBAAR MODEL BEVAT. DAT WAS NIET ZO TOEN KINNARPS 25 JAAR GELEDEN HET ALLEREERSTE IN DE HOOGTE VERSTELBARE BUREAU UITBRACHT. DESTIJDS EEN REVOLUTIONAIRE VERNIEUWING, WAARBIJ VELEN ZICH DAN OOK VRAGEN STELDEN. ← ELISABETH SLUNGE, BRAND RANGE DESIGN DIRECTOR, KINNARPS

De Decade-reeks kwam al in 1989 op de markt en was destijds revolutionair.

21

De biologie van het kantoor

DE STRIJD TEGEN TECHNOLOGIEMOEHEID

→ WE MOETEN EEN MANIER VINDEN OM ONS TE KUNNEN CONCENTREREN ZONDER AFLEIDING – HET HOUDT GEEN STEEK OM VOOR EEN MOEILIJKE TAAK IN EEN KAMERTJE APART TE GAAN ZITTEN EN JE TELEFOON MEE TE NEMEN. DAT IS EEN KWESTIE VAN GEDRAG, MAAR DE WERKOMGEVING ZOU DAT MEER MOETEN AANMOEDIGEN EN ONDERSTEUNEN. ←

Voor een brein dat liever werkt dan vlucht

LOUIS LHOEST, PARTNER, VELDHOEN + COMPANY

Een essentieel onderdeel van een duurzame werkomgeving is hoe we de technologie rondom ons controleren. De mate waarin ons leven doordrongen is van digitale tools is niet altijd positief.

en de laptop. In Scandinavië wordt technologiemoeheid op verschillende manieren aangepakt. In 2011, bijvoorbeeld, bracht TeliaSonera, de grootste telecomprovider van Zweden, een gratis downloadbaar programma uit waarmee klanten het internet voor bepaalde tijd konden uitschakelen.

Tijdens de vakantiemaanden regelde TeliaSonera ook internetvrije zones op verschillende openbare locaties in Zweden. Wereldwijd zijn er ontelbaar veel smartphoneapps rond welzijn, van meditatie tot een app die daadwerkelijk alle andere apps uitschakelt om ons de rust en eenzaamheid te bezorgen waar we zo naar verlangen.

Doordat we voortdurend online zijn, worden de meldingen via onze slimme apparaten intrusief en verstoren ze onze biologische klok, in het bijzonder onze slaapcyclus en ons concentratievermogen.

Technologie blijkt verslavend, en wie dat niet onder controle houdt, kan technologiemoeheid ervaren, omdat de geest nooit rust heeft. Dat verslavende kantje van technologie is misschien een van de grootste uitdagingen voor een evenwichtig bestaan op het werk, omdat onze inbox overal meereist via de smartphone

22

Technologiemoeheid creëert niet alleen spanning tussen werk en privé – te veel technologie is ook een probleem tijdens de traditionele

werkuren. E-mailmeldingen, chatberichten, smartphoneapps en sociale media verstoren onze vergaderingen en leiden ons af, waardoor we ons niet meer kunnen concentreren op moeilijke taken.

Verrassend genoeg is het een probleem dat zelfs enkele van de meest notoire digerati gemeen hebben met de gemiddelde gebruiker. Zo is bij Google een cultuur gegroeid waarbij op voorhand wordt gemeld of een vergadering laptopvrij is of niet en waar handgeschreven notities de voorkeur krijgen boven typen.

Technologiemoeheid is een zeer reëel probleem, met zeer reële gevolgen, dat bovendien moeilijk te bestrijden is. Daarom beslisten werkgevers om werkplekken te creëren waar de technologie minder zichtbaar aanwezig is en waar

DESIGNMOGELIJKHEDEN TERUG NAAR ANALOOG

ONTWERP VOOR EEN GEVOEL Wie heterogene ruimtes wil ontwikkelen, gebruikt in zijn ontwerp verschillende materialen en vormen die een analoge of digitale functie uitstralen. Zo begrijpt ons brein gemakkelijker de functie van een product. Technologische snufjes roepen een technologisch gevoel op, terwijl analoge voorwerpen intuïtief een natuurlijk en eenvoudig gevoel oproepen.

lorem ipusum

binnenhuisinrichting ontwerpkeuzes beïnvloedt. Die trend wil echter het digitale niet verwerpen ten gunste van analoog, maar het is belangrijk te begrijpen dat het werkritme moet bestaan uit verschillende activiteiten en omgevingen die geschikt zijn voor diverse denkprocessen. In de toekomst moet een ontwerp producten evenwichtig integreren in een omgeving, zodat een heterogenere werkplek tot stand komt waarin technologiemoeheid minder voorkomt.

Een ontwerp moet digitaal en analoog gelijkwaardig behandelen; beide zijn nodig voor een functionele werkplek. Gebouwen kunnen voorzien worden van technologievrije ruimtes, waar mensen kunnen vergaderen of werken zonder digitale onderbrekingen en die ontworpen zijn om analoge activiteiten, zoals tekenen, schrijven of lezen, aan te moedigen.

→ IK NEEM GEEN COMPUTERS MEER MEE NAAR VERGADERINGEN. MEESTAL BRENG IK EEN NOTITIEBOEKJE MEE. EEN NOTITIEBOEKJE EN SCHRIJVEN ROEPEN EEN ANDERE COGNITIEVE STIJL OP DAN TOKKELEN OP EEN TOETSENBORD. IN MIJN ERVARING GELDT DIT VOOR BIJNA IEDEREEN BIJ GOOGLE ← NICKLAS LUNDBLAD, DIRECTOR OF PUBLIC POLICY & GOVERNMENT RELATIONS, GOOGLE

23

HET MENSELIJKE KANTOOR

21% EENZAAMHEID

van de jongeren noemde eenzaamheid als een van de grootste zorgen

Nu bedrijven hun werknemers dankzij digitale tools steeds flexibeler kunnen laten werken, wordt het design van werkplekken gericht op aansturing en controle in veel opzichten irrelevant. De ideologie van ’management by design’ ruimt snel baan. Een van de belangrijkste functies van de bedrijfsruimte is nu een omgeving scheppen die individu’s ondersteunt en begeleidt bij hun taken. Er is behoefte aan een ontwerpbenadering waarbij de mens centraal staat en die individu’s de mogelijkheid biedt om zelf te beslissen hoe zij hun doelstellingen het beste bereiken door aan hun behoeften – en met name de mentale – te voldoen.

Het kantoor is altijd een belangrijke ontmoetingsplaats geweest in het leven van de mens. Als we het correct ontwerpen, blijft het ook een plaats waar we samenkomen om

24

WE ZIJN MENSEN – EN WE HEBBEN ONZE ONT­MOETINGS­PLAATSEN NODIG samen te werken, deel uit te maken van een team, ons thuis te voelen en contact te hebben met anderen.

Kantoorruimtes zijn in ons tijdperk van overal en om het even waar werken nog altijd kweekbodems van de bedrijfscultuur. Het werk als sociale ontmoetingsplaats wordt ook belangrijk om medewerkers gezond en gelukkig te houden. Dat geldt zeker voor jongeren: voor 21% van de 18- tot 24-jarigen is eenzaamheid een van de belangrijkste zorgen. Het is belangrijk dat werknemers zich thuis voelen in de omgeving die een groep kenmerkt. Dat leidt tot betrokkenheid en ontwikkelt de bedrijfscultuur. De organisatie groeit als ideeën en gedachten er op een natuurlijk manier doorstromen.

Nu werkplekken steeds meer een plaats worden waar mensen ad hoc naartoe gaan, en werk en privé in elkaar overvloeien, lijkt

Een ander manier om het kantoor menselijker te maken, is ervoor zorgen dat het verloop van het werk duurzaam geoptimaliseerd wordt. Dat kan door rekening te houden met de menselijke zintuigen bij ontwerpkeuzes, zoals voelen, zien, horen, ruiken en misschien zelfs proeven. Rekening houden met de vijf zintuigen wordt bij het ontwerpen van een werkplek, net zoals in de marketing, een onderdeel van het proces. Om die uitdaging aan te gaan, is de Activity Based Workplace, waarbij

→ IN TEGENSTELLING TOT WAT VELEN DENKEN, IS HET EEN MYTHE DAT IEDEREEN WIL THUISWERKEN EN HET KANTOOR EEN VOORBIJGESTREEFD CONCEPT IS. OP DAT VLAK VERANDERT ER NIETS. MENSEN WILLEN MISSCHIEN GEEN VIJF DAGEN PER WEEK OP KANTOOR ZIJN, MAAR ZE WILLEN ER ZEKER VAKER WEL DAN NIET ZIJN EN HET GEVOEL HEBBEN DAT ZE ERBIJ HOREN. HET IS EEN KWESTIE VAN EVENWICHT TUSSEN OVERAL KUNNEN WERKEN, EEN VOORDEEL VAN DE MODERNE TECHNOLOGIE, EN HET VERMOGEN OM SAMEN TE ZITTEN, PLEZIER TE MAKEN EN TE KLETSEN ← WAYNE HEMINGWAY, FOUNDER, HEMINGWAY DESIGN de werkplek is aangepast aan specifieke taken, aan een opmars bezig. Bovendien kan die manier van inrichten het ’gemeenschapsgevoel’ versterken, een belangrijk onderdeel van de waarden van een bedrijf. Die waarden zijn wat ons tot ’ons’ maakt op het werk.

We komen werken om deel uit te maken van een gemeenschap, en niet enkel om productief te zijn. In dat kantoor moet er dan ook iets zijn dat ons motiveert. Per slot van rekening werken mensen nog altijd in kantoren. Uit een enquête van Leesman onder meer dan 70.000 werknemers blijkt dat 17% thuiswerkt.

De zegswijze ’cultuur eet strategie als ontbijt’ blijkt dus te kloppen.

De sociale context die ontstaat in een kantoor, is erg afhankelijk van het ontwerp. Een levende, bloeiende bedrijfscultuur tot stand brengen, begint dus bij een sociale component voor het interieurontwerp, van collectief geselecteerde kunstwerken tot individuele keuzes. De uitdaging is om te begrijpen dat de beste manier om een cultuur tot stand te brengen, is door een werkplek om te vormen tot meer dan een werkplek, een plek om te werken die is aangepast aan de menselijke aard. Op die manier zorgen we voor een beter evenwicht tussen werk en privé, waarbij die naast elkaar bestaan, maar op een gezonde, flexibele manier verbonden zijn.

DESIGNMOGELIJKHEDEN EEN NIEUW ONTWERPMOTTO Het meubilair voor een nieuwe, heterogene werkplek kan even goed passen op kantoor als thuis. Het motto van alle meubelontwerpers zou moeten zijn: “zou je dit in huis halen?”

25

De biologie van het kantoor

het onnodig en zelfs onwenselijk dat kantoren een klinische, mechanische uitstraling hebben.

Als mensen thuis, op hotel of op café doeltreffend kunnen werken, is het evident dat het kantoor gelijkaardige kenmerken moet vertonen. Dat wil echter niet zeggen dat het kantoor moet binnendringen in onze woningen. Het is eerder een kwestie van kantoren die ontmoetingsplaatsen imiteren. Die halen op hun beurt hun inspiratie uit het interieur van woningen – inclusief ontwerp en esthetische kenmerken. Omdat werkplekken ook moeten concurreren met het comfort van thuiswerken, worden ze minder steriel en krijgen ze oog voor welzijn om creativiteit en productiviteit te stimuleren.

TECHITURE HOE A N A L O G E EN D I G I T A L E ARCHITECTUUR DE NIEUWE WERKPLEK CREËERT

De interactie tussen architectuur en technologie speelt een belangrijke rol bij de volgende designomwenteling. Digitale oplossingen voor geĂŻntegreerde manieren van werken bestaan al, en wie die kansen grijpt, heeft een stapje voor in deze tijd van diversiteit. We leven in het tijdperk van Techiture, en werkplekken ontwerpen op maat van de mens in plaats van de hardware is essentieel voor de werkomgeving van de toekomst.

28

HET VERDWIJNENDE KANTOOR Van werkplekontwerp op basis van technologie naar werkplektechnologie op basis van ontwerp Vroeger ging de technologie in onze levens noodzakelijkerwijs gepaard met het gebruik en bezit van hardware. Die technologie veranderde hoe we werken en leven door middel van de architectuur die we eromheen bouwden. Toen de tv zijn intrede deed in onze woningen, bijvoorbeeld, veranderden de architectuur en inrichting van onze woning om aan diens ruimtelijke behoeften te voldoen. Eerst werd hij weggestopt in een kast, nadien maakten we meubilair – bijna een altaar – om hem een centrale plaats te geven, en uiteindelijk werd hij een fijn, discreet scherm aan onze muren.

PAUL WHEELER, HEAD OF WORKPLACE STRATEGY, HEWLETT PACKARD

Bedrijfsomgevingen zullen in de toekomst helemaal anders ogen en functioneren dan in het verleden. Het traditionele kantoorontwerp, met de indeling en het uitzicht waar we de voorbije vijftig jaar zo gewend aan raakten, raakt voorbijgestreefd dankzij nieuwe technologie. Wat organisaties nodig hebben opdat hun werknemers productief kunnen zijn, is veranderd – en het ontwerp van wat we een kantoor noemen, moet radicaal anders om daarop in te spelen.

VANDAAG IS TECHNOLOGIE ECHT EEN ONZICHTBARE KRACHT

29

Techiture

In vergelijking met onze woonkamers verliep de integratie van computerhardware in onze kantoren harmonieuzer. Evidente voorbeelden zijn de systemen met bedradingspanelen uit de jaren 1980 en 1990, en het hoekbureau dat was ontworpen op maat van CRTbeeldschermen. Minder voor de hand liggend zijn de gelijkenissen tussen IT-infrastructuur en kantoorindeling, en die tussen de formele stijl van interieurontwerp en de vorm van de computers en de printplaten binnenin.

→ WANNEER U EEN OPVALLEND GEBOUW BEKIJKT IN LONDEN, ZOALS DE ONE CANADA WATER BUILDING, LET DAN EENS OP DE RUIMTE TUSSEN DE RAMEN. DIE IS BEPALEND VOOR DE FYSIEKE UITSTRALING VAN HET ENORME GEBOUW EN WERD OP HAAR BEURT BEPAALD DOOR DE AFMETINGEN VAN EEN WERKSTATION. DE AFMETINGEN VAN DAT WERKSTATION WERDEN BEPAALD DOOR DE NOODZAAK OM ER EEN PC-SCHERM OF LAPTOP OP TE KUNNEN PLAATSEN. IK DENK DAT WE IN DE TOEKOMST VEEL MEER VRIJHEID KRIJGEN IN HOE WE ONTWERPEN, ZOWEL QUA ARCHITECTUUR EN MEUBILAIR ALS IN HET HERDEFINIËREN EN HERUITVINDEN VAN WERKPROCESSEN OF TOEVOERKETENS.←

Techiture

Op individueel niveau zien we dat werknemers steeds hogere verwachtingen hebben, niet alleen over hoe hun werkplek oogt en aanvoelt, maar ook over de technologie die ze bij hun werk kunnen gebruiken. Er is immers meer keuze dan ooit. Om aan die verwachtingen tegemoet te komen, moeten sommige bedrijven de controle over de technologie van hun werknemers loslaten. Daaruit ontstond Bring Your Own Device, waarbij werknemers om het even welk digitaal hulpmiddel mogen gebruiken om hun werk te doen en zelfs een budget krijgen om een eigen toestel te kopen.

Op architectuurvlak vereist dit een openheid voor verschillende werkplekoplossingen. In het

verleden legde de technologie ontwerpeisen op aan de werkplek, maar vandaag zijn er mooiere opties om esthetiek en digitale tools door slimme oplossingen te verzoenen.

Werkplekontwerpers kijken nu ook meer naar de binnenhuismarkt, en bedrijven kunnen hun eigen eisen naar voren schuiven in plaats van de voorschriften van de technologie te moeten volgen in hun kantoorontwerp. Vroeger gaf technologie de toon aan op de werkplek, en kwam een verwaterde versie daarvan terecht in onze woningen. Nu zien we dat de ruime beschikbaarheid van technologie in onze woningen doordringt op de werkplek, met inbegrip van het ontwerp. Eenvoudig

gezegd: we kunnen nu vrij kiezen hoe we technologie integreren in ons interieur in plaats van te moeten voldoen aan de eisen van de technologie.

STA OPEN VOOR EEN WAAIER AAN WERKPLEK­ OPLOSSINGEN

Technische vereisten en ontwerp:

EEN VEELZEGGEND VOORBEELD UIT ONZE WOONKAMERS Om in de toekomst te kijken, moeten we soms stilstaan bij het verleden. Toen de televisie in de jaren 1950 zijn intrede deed in onze woningen, was hij vermomd als een gewoon meubel, soms zelfs als bar of dressoir.

Naarmate we meer vertrouwd raakten met technologie in onze woning verwierven de producten die we kochten – en hoopten te kunnen kopen – een eigen ontwerptaal.

De tv werd niet meer weggestopt, maar kreeg een centrale plaats in onze woonkamer, met een driedelig bankstel er netjes omheen. De functie van de woonkamer veranderde, net als het ontwerp van het televisietoestel.

In de jaren 1970 nam de tv een nieuwe vorm aan: zwart, hoekig en schaamteloos opvallend. In de jaren 1980 werd de afstandsbediening het symbool van gezag in het gezin: hoe meer knoppen en functies, hoe beter.

Schermen werden echter vlakker en vormen bijna een geheel met onze muren. Bovendien willen we vandaag onze apparaten kunnen bedienen met enkele knopjes.

Op dezelfde manier evolueerde het ontwerp van onze werkplekken rondom de hardware die het gebruik van technologie mogelijk maakte. Vandaag is minder opnieuw meer op digitaal vlak. Hoe geavanceerder de technologie, hoe gemakkelijker ze lijkt te integreren in het ontwerp van onze woningen en werkplekken.

30

lorem ipusum

DESIGNMOGELIJKHEDEN

→ IN DEZE GEDIGITALISEERDE EN GEGLOBALISEERDE TIJDEN IS DE WERKPLEK IN ARCHITECTURAAL OPZICHT EEN VAN DE BOEIENDSTE DOMEINEN. WERKEN EN LEVEN VLOEIT ALS NOOIT TEVOREN IN ELKAAR OVER, EN DE ARCHITECTUUR-, ONTWERPEN TECHNOLOGIEGEMEENSCHAPPEN – VAN EENMANSZAKEN TOT MULTINATIONALS – MOETEN SAMENWERKEN OM DE BEST MOGELIJKE WERKOMGEVING VOOR DE WERELD TOT STAND TE BRENGEN.← JACOB SAHLQVIST, CHAIR, SWEDISH ASSOCIATION OF ARCHITECTS

BEVRIJD DE WERKPLEK! Werkplekarchitectuur zal over meer vrijheid beschikken, en niet langer gebaseerd zijn op starre criteria als de afmetingen van vloerplaten, belichtingsniveaus of de ligging van airconditioning en datakabels.

MAAK PLAATS, IT-HARDWARE Het interieurontwerp van de werkplek kan anders aangepakt worden, louter op basis van wat voor werk we doen en hoe we interageren, zonder de beperkingen die ontstaan uit de behoefte aan IT-hardware en -infrastructuur.

GEEF KANTOORTECHNOLOGIE EEN OPFRISBEURT De klassieke ’kantoorlook’, die vooral was ingegeven door technologie en managementstructuren, raakt voorbijgestreefd. Producten voor een werkomgeving zullen niet anders hoeven te ogen dan wat werd ontworpen voor hotels, restaurants, bars of woonkamers.

31

Afbeelding: Boris Müller

→ BEDRIJVEN HALEN STEEDS MEER WAARDE UIT ’DATAMINING’, WAARDOOR ZE INZICHT IN GEGEVENSPATRONEN KRIJGEN. DAARBIJ IS VISUALISATIE ZEER BELANGRIJK. DE VRAAG IS HOE JE DE IDEALE RUIMTE VOOR DEZE VISUALISATIE KUNT CREËREN? HOE KUN JE DAT DOEN OP EEN MANIER DIE MENSEN HELPT INFORMATIE TE BESPREKEN EN NIET ALLEEN TE ONTVANGEN? DE DICTATUUR VAN DE PRESENTATIE, WAARBIJ HET SCHERM JE EEN BOODSCHAP TOESCHREEUWT ZONDER ENIGE INTERACTIVITEIT, BOEIT NIET. WEL BOEIEND IS WANNEER JE OP VERSCHILLENDE MANIEREN KUNT INTERAGEREN MET INFORMATIE EN DIE KUNT HERSCHIKKEN. INTERACTIEVE OMGEVINGEN ONTWERPEN WAARIN DAT GOED KAN, IS ZEER MOEILIJK. ← NICKLAS LUNDBLAD, DIRECTOR PUBLIC POLICY & GOVERNMENT AFFAIRS, GOOGLE

GRENZELOOS VERGADEREN Ruimtes creëren voor visualisatie en samenwerking in het tijdperk van Big Data Werken draait sinds jaar en dag rond mensen, het samenkomen van hun ideeën. Zonder vergaderingen zouden de meeste ideeën gevangen blijven in iemands verbeelding en nooit hun weg vinden naar de werkelijkheid om misschien de wereld te veranderen. Beeldschermen zijn vandaag wellicht de belangrijkste instrumenten om vergaderingen tot stand te brengen en te faciliteren en ze zijn ook cruciaal om ideeën vlot te laten doorstromen en te realiseren.

32

Traditionele vergaderruimtes maken plaats voor ruimtes en plekken die zijn ontworpen voor visualisatie en samenwerking in het digitale tijdperk van Big Data.

Eerst iets over Big Data vanuit het standpunt van de ontwerper.

Big Data – de verzamelnaam voor gegevensverzamelingen die zo groot en complex zijn dat ze moeilijk te verwerken zijn met traditionele methodes – biedt een ontwerper tal van mogelijkheden. Die gegevens kunnen niet alleen gebruikt worden om nieuwe producten te maken, het proces van analyseren, inzicht verwerven en ontwerpen kan ook radicaal veranderen als daar specifieke werkplekken en tools voor bestaan.

Big Data houdt echter ook risico’s

in. Het gegevensvolume is immers zo immens dat verwarring, en zelfs manipulatie van conclusies, onvermijdelijk tot slechte ontwerpen kan leiden. Specifieke tools en ruimtes voor die nieuwe manier om een ontwerp te bedenken, zijn dan ook essentieel. De inplanting van beeldschermen is eerst en vooral een creatieve voedingsbodem voor ontwerpers, maar laat ook toe dat designers een vruchtbare en creatieve omgeving creëren voor ons.

Wat houdt dat in voor de vergaderruimtes van de volgende generatie? De klassieke vergaderruimte heeft een projectiescherm aan de ene kant, een tafel in het midden en een schrijfbord aan de andere kant. In zo’n vergaderruimte staat de tafel

centraal, en vaak belemmeren stoelen de bewegingsvrijheid. Eén groot scherm zorgt er ook voor dat de aandacht naar één presentatie tegelijk gaat, en vaak zitten we daarbij neer en luisteren we naar één persoon die het woord voert.

Meestal worden presentaties ook niet digitaal gedeeld en gezamenlijk bewerkt. In de volgende generatie vergaderruimtes staat de tafel misschien niet centraal, en is er meer vrijheid om van aanraakscherm naar aanraakscherm te lopen en samen te werken aan wat iedereen heeft meegebracht naar het digitale samenwerkingsplatform – vanuit die ruimte of van ergens ver weg. Naarmate werken in de cloud veiliger wordt en gegevens daar beschikbaar worden, worden beeldschermen toegangspunten tot die gegevens. Ontwerpen om nieuwe manieren mogelijk te maken om die gegevens te visualiseren en er via die beeldschermen mee te interageren, is een uitgelezen kans om een werkplek te creëren waar vergaderingen grenzeloos zijn.

ZONDER VERGADERINGEN ZOUDEN DE MEESTE IDEEËN GEVANGEN BLIJVEN IN IEMANDS VERBEELDING

DESIGNMOGELIJKHEDEN MAAK RUIMTE VOOR INTERPRETATIE Hoe ruimtes om Big Data te interpreteren ontstaan, is buitengewoon leerzaam voor toekomstige ontwerpers van interactietechnologie, architecten en productontwikkelaars.

ONTWERPEN OP BASIS VAN GEGEVENS Big Data heeft zelf ontwerppotentieel, aangezien de patronen die eruit naar voren komen, inzichten kunnen bieden in menselijk gedrag die voordien niet beschikbaar waren. Een beter begrip van, bijvoorbeeld, hoe ergonomisch meubilair effectief wordt afgesteld, kan de fabrikanten een waardevol inzicht bieden in de doeltreffendheid van hun producten.

33

DE SLIMME WERKPLEK SLIMMER MAKEN Techiture inschakelen voor optimaal design

108 MILJOEN

Machine-to-Machine apparaten in 2011

Werkomgevingen ontwerpen in een virtuele wereld houdt in dat de ontwerpregels voor werkplekken veranderen en de werkplek een nieuw soort ecosysteem wordt.

Gedigitaliseerde gebouwen en voorwerpen die verbonden zijn en in real time met elkaar communiceren, maken al deel uit van ons dagelijkse bestaan, en dit zal nog verder toenemen. Op verschillende manieren wordt duidelijk hoe design evolueert – en de slimme werkplek nog slimmer maakt.

De idee dat technologie is geïntegreerd in elk voorwerp, zodat die voorwerpen via het web kunnen communiceren – het ’Internet of Things’ – is al een tijdje overgenomen in ontwerpideeën en productontwikkeling. In 2011 waren er 108 miljoen zogeheten Machine-to-Machine-

34

apparaten, die gebruikmaken van draadloze netwerken. Dat cijfer zal minstens verdrievoudigen tegen 2017, van liften en printers tot temperatuursensoren in kantoren. Deze ontwikkeling wordt nu vergezeld van de idee dat technologie losstaat van andere voorwerpen, dan degene die verbonden zijn met een draadloos netwerk. Dat is in zeker zin een extrapolatie van ’The Internet of Things’. Zo ontstaan twee toekomstgerichte ontwerppistes, en beide bieden mogelijkheden.

Beide manieren om Techiture tot stand te brengen zijn echter een middel naar hetzelfde doel: een hoogtechnologische levensstijl in een laagtechnologische omgeving.

Techiture maakt het kantoor vooral slimmer door technologie onzichtbaar te maken en flexibeler

→ IN DE TOEKOMST ZAL TECHNOLOGIE DE MANIER WAAROP WE WERKEN STEEDS MEER VERANDEREN. WE ZULLEN MEER APPARATEN MEEDRAGEN DIE WETEN WAAR WE ZIJN, EN DE RUIMTES WAARIN WE ONS BEVINDEN, WORDEN GEDIGITALISEERD. DIT PAST IN HET ’INTERNET OF THINGS’, EEN TREND DIE VOORSPELT DAT VEEL VOORWERPEN IN REALTIME HUN STATUS ZULLEN REGISTREREN, WAARDOOR EEN MENGELING VAN LOCATIEBEWUSTE DIENSTEN EN ERVARINGEN ONTSTAAT, DIE AANZETTEN TOT SAMENWERKING EN ONTMOETING. GEBOUWEN ZULLEN WETEN WIE ER BINNEN IS EN WAT ER GEBEURT EN EVOLUEREN VAN ’HERSENLOZE BLOKKEN’ TOT REALTIMEINFORMATIEBRONNEN. SLIMME GEGEVENS EN MENSEN KOMEN SAMEN, VAN HET NIVEAU VAN DE STAD TOT HET GEBOUW ZELF. ← PHILIP ROSS, CEO, UNGROUP – UN WORK

Op grotere schaal gaat Techiture over het heruitvinden van de manier waarop wij werken.

Veel van de werkplekarchitectuur uit het verleden is gebaseerd op werkpatronen die steeds minder relevant zijn. Zoals gezegd zijn gedigitaliseerde gebouwen de sleutel om nieuwe patronen te achterhalen over mensen, over hoe ze werken en

ruimte gebruiken. Zo kan een kantoorruimte door de ontwerper bedacht zijn als een plaats waar veel mensen samenwerken, maar gebruiken mensen die in het echte leven om zich af te zonderen en zich te concentreren, waarmee ze de ruimte ’hacken’. Met realtime-informatie uit gedigitaliseerde gebouwen kunnen we dat ontdekken en er lessen uit trekken voor latere ontwerpen. Vandaag hebben architecten geweldige mogelijkheden om te herdefiniëren wat een werkplek betekent in een gebouw, vooral als toekomstige gebouwen gebaseerd zijn op een diepgaand inzicht in hoe het dagelijkse werk en leven van mensen verloopt.

Techiture

te werken, met eenvoudige oplossingen zoals minder kabels en stekkers én met geavanceerdere toestellen zoals beeldschermen die fungeren als wit blad tegen de muur, waarop je je ideeën noteert en opslaat in de cloud.

DESIGNMOGELIJKHEDEN LUISTEREN NAAR GEBOUWEN Als gebouwen gaan registreren hoe ze gebruikt worden, kunnen ontwerpers die gegevens analyseren om beter te begrijpen welke delen van het gebouw doeltreffend zijn en welke niet. Die informatie stelt de ontwerper in staat om de werkplek voortdurend bij te schaven en af te stemmen op hoe mensen ze effectief gebruiken.

35

COCREATIE HOE WE GRENZELOOS SAMENWERKEN

Radicale openheid, volledige transparantie en een ’open source’-mentaliteit effenen het pad voor creatie en samenwerking zonder grenzen – een weg waarop ontwerp een voortrekkersrol speelt. Samen werken en samen creëren – van overal, op elk moment, in kleine bedrijven en grote multinationals – wordt eenvoudiger en vlotter, en die nieuwe mogelijkheden beïnvloeden het ontwerp van alles, van kleine voorwerpen en werkstations tot hele gebouwen.

WERKPLEKKEN TUSSEN TIJD EN RUIMTE Een toolbox voor grenzeloze samenwerking in de toekomst Virtualisering en globalisering hebben een omgeving geschapen waarin tijd en ruimte niet meer zijn wat ze ooit waren. Werken in die nieuwe wereld betekent collega’s ontmoeten in andere functies, gebouwen, afdelingen en tijdzones in een cultuur van cocreatie en massale samenwerking.

Dat is een kracht die de grenzen voor werken in digitale werelden verder zal verleggen en werkplekken in vele opzichten zal beïnvloeden.

Organisaties zullen hun fysieke werkplekken moeten aanpassen en bijvoorbeeld multifunctionele ruimtes, projectzones en moderne technologie die productief denken aanwakkert, moeten voorzien. Een belangrijk element in dergelijke werkplekken is de vlotte toegang tot digitaal materiaal overal ter wereld, waardoor de mobiliteit vergroot en de nadruk meer ligt op kennis uitwisselen, inspiratie delen en netwerken. Velen hebben de indruk dat dit al gebeurt en dat organisaties het ondersteunen. In een enquête van Leesman onder meer dan 70.000 werknemers zei 79% dat toegang op afstand tot werkbestanden en het netwerk wordt ondersteund.

Verschillende bedrijven voeren vandaag nieuwe, grootschalige initiatieven in om die digitale toegang mogelijk te maken, zoals Google Drive en het HP Virtual Room Collaboration Platform, waarmee teamleden teamvergaderingen, klantenbriefings en opleidingen

kunnen organiseren op een handige online locatie. Niettemin zijn de meeste werkplekken nog grotendeels afhankelijk van één persoon die één document opent en bewerkt op één toestel. Om massale samenwerking en cocreatie echt ingang te doen vinden, moeten gedrag en beveiliging worden aangepast aan een losser werkmodel, waarbij vertrouwen en communicatie van vitaal belang zijn, bijvoorbeeld door verschillende mensen te laten werken aan een conceptpresentatie in de cloud.

→ ORGANISATIES ZULLEN HUN FYSIEKE WERKPLEKKEN MOETEN AANPASSEN EN BIJVOORBEELD MULTIFUNCTIONELE RUIMTES, PROJECT­ ZONES EN MODERNE TECHNOLOGIE VOORZIEN. ←

Aanwezigheid op afstand en slimme muren worden een

39

Cocreatie

onderdeel van die ruimtes, waar open samenwerking mogelijk is.

De nadruk zal meer liggen op beeldschermen in verschillende vormen en afmetingen en op het vermogen om digitaal werk makkelijk overal mee naartoe te nemen. Het beeldscherm wordt de belangrijkste tool en interactieruimte. Er wordt ook meer gebruikgemaakt van synchrone hulpmiddelen: video- en audioconferenties, gegevens delen en aanwezigheidsdetectie zijn maar enkele voorbeelden.

Nieuwe kantoorontwerpen zullen die virtuele werkruimte mogelijk moeten maken en ook het sociale aspect opnemen in virtuele samenwerking. Die werkplekken zullen de werkgevers een betere beveiliging bieden en er zullen

nieuwe sociale gewoontes ontstaan om privacy en afzondering te waarborgen. Werknemers zullen afstand kunnen doen van hun privébureau en tegelijk toegang krijgen tot ontelbaar veel werkplekken – binnen het kantoorgebouw of daarbuiten.

Informatie over dingen als de ontwikkeling van nieuwe producten en de toevoerketen, die bedrijven vroeger strikt geheim hielden, worden nu publieke kennis. De ontwikkeling van een product delen en klanten uitnodigen om hun mening te geven, kan een belangrijke rol spelen. Kledingmerk Patagonia is een toonbeeld van een bedrijf dat de wereld gedetailleerde informatie geeft over waar het zijn grondstoffen haalt en over zijn ontwerpproces.

Klanten wereldwijd hun zegje

laten doen over een ontwerp, van de individuele kleurkeuze voor schoenen in het NikeID-project tot een wedstrijd voor klanten rond de nieuwe smaak van Lay’s Chips, evolueerde van een trend naar een standaard bedrijfsmodel voor ondernemingen die het potentieel van samenwerking inzien.

Naarmate bedrijven meer met externe partijen gaan samenwerken, wordt hun ruimte – zowel virtueel als fysiek – steeds opener. Dat biedt zowel uitdagingen als mogelijkheden op het vlak van beveiliging en public relations.

Misschien verdwijnt het concept van de backoffice, omdat klanten contact hebben met het personeel en het bedrijf die diversiteit tegemoet moet treden met een coherent beeld in alle geledingen.

→ VELEN DENKEN DAT EEN WERKPLEK ONTWERPEN ENKEL EEN KWESTIE IS VAN INTERIEURARCHITECTUUR, MAAR ER KOMT ZOVEEL MEER BIJ KIJKEN. ORGANISATIE, TECHNOLOGIE EN LEIDERSCHAP HEBBEN IN DIT PROCES EEN ROL TE VERVULLEN; ER MOET EEN COLLECTIEF BEGRIP ZIJN DAT EEN MODERNE WERKPLEK CREËREN INZICHTEN VAN ALLE BETROKKENEN VERGT. WIE WIL DAT ZIJN ORGANISATIE SAMENWERKT, MOET SAMENWERKING CULTIVEREN. DAAR IS GEEN EENVOUDIGE FORMULE VOOR. ONZE UITDAGING IS OM NAAR ALLE ASPECTEN VAN EEN BEDRIJF TE KIJKEN EN DE RUIMTE DAAROP AF TE STEMMEN. ← PER-ARNE ANDERSSON, CEO, KINNARPS

40

DESIGNMOGELIJKHEDEN VERANDERENDE WERKPATRONEN BEGRIJPEN Fysieke en virtuele communicatie vermengen in dezelfde ruimte schept nieuwe criteria voor het interieur, de manier van interactie en het productontwerp. Het potentieel ligt in het begrijpen van veranderende werkpatronen en het aanreiken van omgevingen die ze ondersteunen.

VEILIG EN BEVEILIGD Informatie en ruimtes beveiligen in dit nieuwe soort bedrijf is een grote uitdaging – en een buitenkans voor wie weet hoe hij nieuwsgierige blikken op een afstand houdt.

Klanten en bedrijven slaan de handen in elkaar Cocreatie heeft vele dimensies in het tijdperk van massale samenwerking. Voor bedrijven is het zaak om opener te worden, vertrouwen op te bouwen en een ontwerpdialoog tot stand te brengen met werknemers en dienstverleners over de hele wereld. Door gebruikersgroepen te betrekken in het ontwerpproces, kunnen bedrijven meer inzicht verwerven in hun behoeftes en hun bijdrage aanmoedigen. Dat geldt niet alleen voor kantoren, maar ook voor bedrijven en hun klanten.

Zo werkten veel bedrijven al samen met hun fans om de energie van hun trouwste klanten aan te boren. Steeds

meer ondernemingen hebben in hun directiecomité een nieuwe rol opgenomen, de CCO, Chief Customer Officer, die het brede en doorslaggevende standpunt van de klant vertegenwoordigt.

Die persoon kan de rol hebben de strategie en klantenrelaties van het bedrijf te beïnvloeden, van gebruikersinterfaces en callcenters tot het betrekken van klanten bij het innovatieproces.

Bedrijven starten nu ook met collectieve denkgroepen of structuren waarin zij hun publiek kunnen cultiveren en moedigen klanten aan om zich te organiseren en hun ideeën te delen in het creatieve proces.

Voorbeelden daarvan zijn Nokia, dat 3D-printbestanden vrijgaf om zijn klanten aan te moedigen zelf een behuizing voor hun telefoon te ontwerpen en te maken, Uber, dat samenwerkt met verschillende bedrijven in zijn campagnes, of Candlewood Suites, dat de ’Lending Locker’ bedacht waarmee gasten voorwerpen kunnen lenen die

je gewoonlijk niet vindt in een hotelkamer. Via Kickstarter kan iedereen een idee opperen en dat door het publiek laten financieren, en zo kunnen we nog een tijdje doorgaan.

Naarmate de digitale revolutie zich verder voltrekt en de wereld steeds meer verbonden raakt, gaat die ingrijpende verandering een nieuwe fase in. Er is echt sprake van cocreatie en massale samenwerking wanneer bedrijven en klanten samenwerken om een ontwerp te verbeteren.

Cocreatie

DE NIEUWE ONTWERPDIALOOG

→ BEDRIJVEN EN KLANTEN WERKEN SAMEN OM HET DESIGN KLAAR TE STOMEN VOOR DE TOEKOMST ←

41

PERSONALISEREN OF NIET PERSONALISEREN

Cocreatie

Sharing is caring, maar hou het persoonlijk Personalisering is een belangrijk bestanddeel van de ’hacker and maker’-cultuur. Jezelf en je groep definiëren, is belangrijker geworden in dit nieuwe tijdperk, waarin werkplekken vluchtig zijn en werknemers vaak van baan veranderen.

Het verlangen om onze gezamenlijke werkplek te personaliseren, bestaat wellicht al sinds er ruimtes zijn die we kunnen personaliseren, maar in het digitale tijdperk, met nieuwe technologie, openheid en nieuwe organisatiemodellen, zullen we onszelf en onze groep heel anders definiëren dan in de oude, industriële maatschappij.

Wetenschappelijk onderzoek wijst immers uit dat personalisering werknemers helpt om de beperkingen van hun geheugen te overwinnen, waardoor ze meer informatie voor langere tijd en met minder risico op vervorming kunnen onthouden. Tegelijk zullen mensen, wanneer de Activity Based Workplace in alle kantoren zijn intrede doet, minder mogelijkheden hebben om hun kantooromgeving, en zeker een bureau, te personaliseren. Een persoonlijk bureau druist immers in tegen heel wat strategieën voor flexibel werken. Veel van de eerste kantoren met een Activity Based Workplace blijken nu, enkele jaren later, echter steriel en vrij zielloos. Een organisatie die daar wat aan probeert te doen, is het communicatiebureau The Truth in het Zweedse Göteborg. Zij laten hun creatieve medewerkers hun eigen kunstwerken aan de muren hangen en verkopen. De ruimte wordt zo ontworpen of ingericht door werknemers, maar de bureaus, tafels en stoelen zijn gemeenschappelijk eigendom.

Steeds meer vooruitstrevende organisaties willen een cultuur tot stand brengen waar gedeelde en gepersonaliseerde werkplekken naast elkaar staan.

42

DESIGNMOGELIJKHEDEN CULTUUR ONTWIKKELEN DOOR TE PERSONALISEREN Net zoals architecten het gebruik van gebouwen veranderen, maken ontwerpers steeds vaker meubilair en producten uit gevonden of gerecycleerde voorwerpen en materialen. Voor een duurzamere wereld wordt die aanpak steeds belangrijker.

→ DOOR GEBRUIKERSGROEPEN TE BETREKKEN IN HET ONTWERPPROCES, KUNNEN BEDRIJVEN MEER INZICHT VERWERVEN IN HUN BEHOEFTES EN HUN BIJDRAGE AANMOEDIGEN ←

COCREATIE VAN DE WERKPLEK IN OSLO

Cocreatie

Toen Kinnarps Noorwegen zijn nieuwe werkomgeving in Eiksmarka, Oslo, moest inrichten, besloot men gebruik te maken van Kinnarps’ versie van de Activity Based Workplace, namelijk Next Office. Alle medewerkers werden betrokken bij een analyse van hun activiteiten, waar die best gebeurden en hoeveel tijd ze daar dagelijks, wekelijks en maandelijks aan besteedden. Met behulp van die methodologie konden de collega’s conclusies trekken over de behoefte aan verschillende omgevingen en werkzones. Een Activity Based Workplace kiezen, is niet zomaar een interieurontwerp maken, het is een veranderingsproject op lange termijn, dat streeft naar een evenwicht tussen privé en sociaal, vergaderen en individueel werk, en concentratie en dialoog. Daarom was het belangrijk de werkplek van Kinnarps te gebruiken als een ruimte om de effecten van het concept te bestuderen, en één daarvan is natuurlijk de voldoening om samen iets op te bouwen. → WE HEBBEN EEN ACTIVITY BASED WORKPLACE OP ONZE MAAT ONTWIKKELD, WAARDOOR HET KANTOOR NU AANSLUIT BIJ ONS ALS INDIVIDU EN ALS GROEP. DAT BETEKENT INTERIEURONTWERP MET EEN HOLISTISCHE BENADERING VAN ERGONOMIE, MET FUNCTIONELE, FLEXIBELE RUIMTES, EEN AANTREKKELIJK ONTWERP EN FRAAIE KLEURCOMBINATIES. HIERDOOR WERKEN WE GESTRUCTUREERDER, OMDAT WE NU MEER NADENKEN OVER WELKE OMGEVING WE KIEZEN OP BASIS VAN DE TAAK DIE WE WILLEN UITVOEREN. DAARDOOR KENNEN ONZE DAGEN MEER AFWISSELING, EN ZIJN WE OOK SOCIALER. WE ONTMOETEN ELKAAR IMMERS VAAK IN VERSCHILLENDE SITUATIES EN RUIMTES. ← LIV TVETER, MANAGING DIRECTOR, KINNARPS NOORWEGEN

43

HACKERCULTUUR ONTMOET CRAFT PUNK-DESIGN Hacken om te verbeteren

Cocreatie

Radicale openheid is de voedingsbodem voor een levendige ’hacker and maker’-cultuur.

De mensen die er deel uit van uitmaken, ontwikkelen tools en platformen om hun eigen ontwerpen of producten te maken, te verbeteren of te veranderen. De hackercultuur bleef lang beperkt tot traditioneel virtuele ruimtes, maar de opkomst van 3D-printers gaf ’hackers’ en ’makers’ meer momentum dan ooit om de kloof tussen de digitale en fysieke wereld te overbruggen.

Dit soort ’Craft Punk Design’ kan voor een enorme machtsverschuiving op de markt zorgen. In die ontwerpbeweging sponsoren consumenten nieuwe ideeën en kopen ze producten die zijn ontstaan uit door het publiek gefinancierde ideeën. Daardoor kunnen ze deel uitmaken van de weg van idee naar productie en vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Tot nu toe verlopen veel Craft Punk Design-initiatieven en -projecten in grote digitale gemeenschappen, maar met kleinschalige ontwerpen, zoals Threadless en Etsy. Threadless is een creatieve gemeenschap – en een snel groeiend miljoenenbedrijf – dat werken van kunstenaars maakt, ondersteunt en koopt. Gebruikers stemmen op hun favoriete T-shirts, de maker van het populairste ontwerp krijgt financiering en het bedrijf maakt een reeks T-shirts dat het verkoopt via de website. Etsy brengt creatieve geesten samen die zelfgemaakte producten verkopen, zoals juwelen en breiwerk. De leveranciers op Etsy maken hun producten op bestelling, en voor wie dat wil ook op maat. In augustus 2013 gingen er 5,5 miljoen producten over de digitale toonbank.

De belangrijkste doorbraak in doe-het-

44

↘ DE BELANGRIJKSTE DOORBRAAK IN DOE-HETZELFPRODUCTIE EN DISTRIBUTIE IS ECHTER DE 3D-PRINTER. DAARMEE KAN IEDEREEN ZELF FYSIEKE VOORWERPEN ONTWERPEN EN PRINTEN.

zelfproductie en -distributie is echter de 3D-printer. Daarmee kan iedereen zelf fysieke voorwerpen ontwerpen en printen, of een printontwerp van iemand anders downloaden.

3D-printen staat nog in de kinderschoenen en zowel individu’s als bedrijven experimenteren met de mogelijkheden die de technologie biedt.

Winkelketens en producenten onderzoeken de kansen en bedreigingen van die nieuwe technologie, waarmee producten nog meer op maat en persoonlijk gemaakt kunnen worden, en kijken ook naar het gevaar van ontwerptekeningen die worden gehackt en illegaal massaal worden verspreid.

De hackingcultuur heeft ook nieuwe hoogtes bereikt in de fysieke wereld van onze gebouwen.

Nieuwe gebouwen moeten een strategie hebben over hoe ze zullen voldoen aan de verwachtingen en eisen van de bewoners van morgen. Maar bestaande gebouwen bieden misschien nog wel interessantere mogelijkheden. Demografische

DESIGNMOGELIJKHEDEN BESTAAND GEDRAG GEEFT DE RICHTING AAN We moeten producten ontwerpen op basis van hoe mensen zich in hun werkomgeving daadwerkelijk gedragen. Er liggen kansen in ontwerpen op basis van een grondig begrip van de werkplekcultuur en de aard van het bedrijf.

ONTWERP VOOR VERSCHILLENDE BESTEMMINGEN Ontwerpers van interieurs en producten moeten openstaan voor hoe een individu een ontwerp kan vervormen, en daaruit leren. Producten en ruimtes kunnen ontworpen worden zonder einddoel, zodat ze geschikt zijn voor allerhande toepassingen.

Die aanpak houdt risico’s in, maar goed uitgevoerd heeft hij ook veel voordelen. veranderingen, technologie en verouderde gebouwen openen kansen om de gebouwen van gisteren actief om te vormen tot relevante en up-to-date plekken. Zo selecteerde de afdeling Los Angeles van Gensler een gebouw dat al negen jaar leegstond. Het werd in 1971 ontworpen voor een bankkantoor aan City National Plaza. Een veelvoud aan duurzaamheids- en ontwerpstrategieën vormde een verouderd gebouw om tot een dynamische, hoogperformante werkomgeving. Gensler ’hackte’ ook het J. Edgar Hoover Building in Washington, DC en stelde enkele aanpassingen voor om het gebouw open te stellen voor het publiek. Het voorzag nieuwe ramen, interne atriums, openbare pleinen en inkomhallen.

soms lang niet gebruik omdat ze te publiek zijn, of omdat zomaar wat rondhangen indruist tegen de bedrijfscultuur.

Die herbestemming van gebouwen, waarbij ze anders gebruikt worden dan oorspronkelijk bedoeld, is ook relevant op kleinere schaal. Vooral voor het ontwerpen van werkplekken, waar individu’s plaatsen of voorwerpen ’hacken’ en afstemmen op hun behoeften. Per slot van rekening zien we vaak dat goedbedoelde en grondig ontworpen werkplekken worden gebruikt op manieren die de bedenkers helemaal niet voorzien hadden. Enerzijds worden ontspanningsruimtes

Anderzijds zijn ruimtes voor samenwerking, zoals de cocons in kantoren als dat van Google Zürich, populair voor geconcentreerde afzondering en niet voor de vergaderingen waarvoor ze bedoeld waren. We leven in een tijdperk waarin ’hacking’, nieuwe manieren creëren om een voorwerp of ruimte te gebruiken, meer en meer aanvaard wordt. Die toepassingen kunnen ons inzicht bieden in hoe ruimtes en producten echt ontworpen zouden moeten worden.

RECYCLEER ONTWERPEN Net zoals architecten het gebruik van gebouwen veranderen, maken ontwerpers steeds vaker meubilair en producten uit gevonden of gerecycleerde voorwerpen en materialen. Voor een duurzamere wereld wordt die aanpak steeds belangrijker.

45

HOME SWEET HOME

MICROMULTI­ NATIONALS HOE ONZE VERBONDEN LEVENS LEIDEN TOT MEER INDIVIDUELE VERBINDINGEN

De moderne beroepsbevolking kent geen grenzen.

Mensen verplaatsen zich voortdurend en hebben hun taken altijd bij de hand dankzij de virtuele cloud, in welk land of op welk continent ze zich ook bevinden.

Door die verandering neemt het aantal onafhankelijke werknemers toe – freelancers, zelfstandigen, consultants en onderaannemers – en piekt het ondernemerschap in start-ups en eenmanszaken.

Zij zijn op zoek naar geschikte plaatsen om te werken, die verder gaan dan een thuiskantoor of een internetcafé. Daardoor ontstaat een nieuwe categorie van werkplekken, en ontwerpers zullen daarin meegaan.

HET VLOEIBARE WERKEN Werknemers in voortdurende beweging In de natuurkunde kan materie verschillende vormen hebben: van vast naar vloeibaar en van gas naar plasma. In onze gedigitaliseerde wereld, en door de opkomst van de creatieve klasse, is onze manier van werken geëvolueerd van een vaste vorm naar een vloeibare toestand. Informatie vloeit als een constante stroom van ideeën door digitale waterwegen.

Het voorbije decennium voerden verschillende bedrijven programma’s voor cocreatie en een samenwerkende economie in, die het vloeibare werken met vallen en opstaan hebben aangemoedigd. De voordelen zijn duidelijk: enerzijds krijg je meer flexibiliteit en anderzijds kun je vissen uit een grotere vijver vol talent. De nadelen zijn dat dit nieuwe, wijzigende personeelsbestand minder voorspelbaar is en snel verandert. Toch geven de vloeibare werknemers, met alle voor- en nadelen, vorm aan onze maatschappij, en we moeten ontwerpoplossingen ontwikkelen die aan de noden van dat veelzijdige talent tegemoetkomen.

HOME SWEET HOME

Ook al bestaat het werknemersbestand meer uit kleine entiteiten, mensen willen toch nog altijd deel uitmaken van een sociale context, en een innovatief ontwerp dat daaraan tegemoetkomt kan een win-winoplossing

ZORGEN VOOR RUIMTE, ALTIJD EN OVERAL, IS ESSENTIEEL

49

Micromultinationals

Dat geldt niet alleen voor grote organisaties, waar collega’s meer vrijheid krijgen om hun taken uit te voeren waar zij willen. Die beweging van micromultinationals wordt getrokken door kleine initiatieven en ondernemingen, van freelancers tot ondernemers die grote organisatiestructuren inhalen op het vlak van cowerken en alternatieve werkplekken. Daardoor worden traditionele kantoren kleiner, en winnen ruimtes voor cowerken en cafés met gratis wifi aan populariteit.

zijn. Een voorbeeld daarvan is Beehive van IBM: een sociale netwerksite waarmee medewerkers van IBM zowel professioneel als persoonlijk een betere band opbouwen met de mensen met wie ze samenwerken.

Micromultinationals

DE COWERKER OP CAFÉ “Waar zijn de werknemers naartoe?” zou je kunnen vragen wanneer je een modern kantoor binnenstapt.

Wel, ze zijn er wel, maar ook weer niet. Om verschillende redenen vindt de trend van micromultinationals zijn oorsprong in het vermogen om je te kunnen verplaatsen in verschillende ruimtes en vragen te stellen bij de grenzen die mensen vroeger aan hun bureau gekluisterd hielden. Het aantal mogelijkheden om te telewerken is gestaag toegenomen, en die trend zal nog versnellen. In 2013 werkten in de VS 3,3 miljoen mensen op afstand, en daar zijn zelfstandigen of onbetaalde vrijwilligers niet in meegerekend. Studies tonen ook aan dat telewerken een belangrijke rol speelt in het verantwoordelijkheidsgevoel, de motivatie en de productiviteit van werknemers. Gallup ontdekte dat telewerkers betrokkener zijn dan werknemers op kantoor.

Werken in de virtuele wereld met collega’s in andere functies, locaties, afdelingen en culturen wordt het nieuwe normaal. Telewerken biedt meer afwisseling in de werkomgeving, meer zeggenschap over de balans tussen werk en privé, gevarieerdere werkuren, minder stress, geen woon-werkverkeer en een beter inzicht in technologie. Er is echter behoefte aan platformen en structuren die cocreatie tussen die grenzeloze cowerkers mogelijk maakt en ondersteunt. Daar kan ontwerp een rol in spelen. Citizen

50

→ IK DENK EN HOOP DAT DE WERKPLEK VAN DE TOEKOMST GEEN PLAATS ZAL ZIJN WAAR MENSEN ZICH ALLEEN VOELEN. IK BEKIJK DE WERKPLEK GRAAG ALS EEN SOORT GEMEENSCHAP. ←

LUCA NICHETTO, DESIGNER, LUCA NICHETTO DESIGN STUDIO

Space in San Francisco voelt qua sfeer bijvoorbeeld aan als Google – open werkplekken met een keuken en een woonkamer voor zelfstandige ondernemers, consultants en kleine teams tot vier mensen. Een ander voorbeeld is hoe START in Houston mensen uit allerhande sectoren aantrekt door de nadruk te leggen op technologie.

START organiseert professionele en commerciële evenementen en workshops en heeft mentors uit diverse sectoren voor zijn leden.

Met de opkomst van micromultinationals en het ’vloeibaar’ werken, ontstaat ook meer werkonzekerheid en precaire jobs. De term ’het precariaat’ wordt gebruikt om een groep mensen te omschrijven met onzekere arbeid, vaak voor korte tijd, met deeltijdse contracten of met verplichte contracten via interimkantoren. In Groot-Brittannië, bijvoorbeeld, steeg het aantal zelfstandigen met wel 10% tussen het begin van de economische crisis en 2013, en daalde het aantal werknemers in het land met 434.000, volgens het Office of National Statistics. Maar liefst 42% van de zelfstandigen werkt niet van thuis uit.

VRIJHEID BIEDEN AAN MEER FREELANCERS Bestaande organisaties met een groot aantal freelancers staan voor een interessante uitdaging: hoe ontwerpen en beheren zij hun ruimte zodat hun merk en cultuur behouden blijft? Ontwerpers hebben de gelegenheid om ruimtes te creëren waarin een freelance­ cultuur kan groeien en waar toch de waarden van het bedrijf behouden blijven.

Micromultinationals

Een werkplek creëren is altijd een wezenlijk onderdeel geweest van het management, om ervoor te zorgen dat de werknemers hun taken in de beste mogelijke omstandigheden kunnen uitvoeren. Nu werkplekken virtueel worden, ontstaan nieuwe ontwerpuitdagingen – iemand managen die thuis of in een café zit, vergt een holistische benadering van de analoge en de virtuele wereld.

DESIGNMOGELIJKHEDEN

→ DE WERKPLEK VAN DE TOEKOMST HEEFT NIET NOODZAKELIJKERWIJS EEN WERKGEVER. ← PETRUS PALMÉR, CO-FOUNDER, FORM US WITH LOVE

Het precariaat bestaat niet noodzakelijkerwijs uit arbeiders. Er zijn mensen bij uit alle lagen van de maatschappij, niet in het minst hoogopgeleiden. Toch voelen zij zich in veel opzichten uitgesloten, en deze groep professionals kan een motor van ingrijpende verandering worden. Zij kunnen zich dan ook afwenden van grote organisaties en nieuwe, mogelijk revolutionaire organisaties ontwikkelen. Samen kan het precariaat een multinationale beweging op zich worden, die om haar eigen design vraagt om doeltreffend te kunnen werken over virtuele en geografische grenzen heen.

51

29% WERKT MINSTENS ÉÉN DAG PER WEEK VANUIT HUIS.

OOST WEST, THUISKANTOOR BEST De nieuwe, vloeibare manier van werken wordt gekenmerkt door globalisering, digitalisering en uitbesteding. Werken in een virtuele wereld met collega’s in andere functies, locaties, afdelingen en culturen komt steeds vaker voor en biedt mensen in wezen de kans om ’naar huis te gaan’. Tegelijk lijken werkplekken zich steeds meer te laten beïnvloeden door de vrije tijd, met ontspanningsruimtes voor gezellige sociale bijeenkomsten, keukens en ruimte voor informele vergaderingen.

In het kantoor van architectuuren ontwerpfirma Woods Bagot in Sydney zorgen warme houtsoorten, planten en accentbelichting voor een huiselijke sfeer, terwijl een keukenwerkbank een plek is om samen te werken. In een oogopslag

52

is duidelijk dat het kantoor steeds meer op een thuis gaat lijken. De vraag die we ons moeten stellen, is hoe dit de manier zal beïnvloeden waarop mensen die in dergelijke omgevingen werken hun thuis en het kantoor zullen gaan zien. Het is niet denkbeeldig dat wie van thuis uit werkt zijn huis zal inrichten op een manier die zijn werken ondersteunt, en vice versa.

Regeringen zijn echter begonnen met reglementeren hoe en wanneer thuiswerken aanvaard wordt.

In Duitsland greep de minister van Arbeid in om telefoontjes van werkgevers na werktijd te reglementeren, om zo het welzijn van de medewerkers te beschermen. In Frankrijk opperde een gelijkaardig voorstel van de vakbonden om e-mails na kantoortijd te verbieden.

→ DANKZIJ DE WINKELKETENS KUNNEN DE MEESTE MENSEN HUN WONING OP EEN BETAALBARE MANIER COMFORTABEL, COOL EN UITNODIGEND INRICHTEN. HET KANTOOR MOET VOLGEN, OMDAT JE NIET WILT DAT MENSEN ALLEEN KIEZEN VOOR THUISWERK OMDAT HUN KANTOOR TE WEINIG COMFORT BIEDT. MENSEN VERWACHTEN OP DE WERKPLEK EVENVEEL COMFORT ALS THUIS, EEN PLAATS OM HUN SPULLEN TE BEWAREN, RUIMTE OM TE PERSONALISEREN EN OM EEN GEMEENSCHAP TE VORMEN. ← WAYNE HEMINGWAY, FOUNDER, HEMINGWAY DESIGN Technologie verbannen op bepaalde tijdstippen is een symbolische poging om ervoor te zorgen dat de andere kant van de werknemer – de burger – geen behoefte krijgt aan ondersteuning en zo de sociale zekerheid onder druk zet.

Micromultinationals

Nog een aspect van thuiswerken is de ruimte die erdoor ontstaat.

Als huurders in de VS bijvoorbeeld 20% minder zouden gebruiken van de huidige kantoorruimte, met een totale waarde van $ 1,25 biljoen, is de dalende vraag goed voor maar liefst $ 250 miljard overtollige kantoorcapaciteit. Volgens recent benchmarkonderzoek starten veel organisaties formele programma’s voor ’alternatieve werkplekken’ om aan die nieuwe keuzemogelijkheden tegemoet te komen. Daarin combineren ze niet-traditionele gebruiken, omgevingen en locaties.

Facility Management meldt ook dat 32% van hun werknemers als ’mobiel’ beschouwd wordt, wat wil zeggen dat ze 50% of minder van hun tijd doorbrengen op de werkplek, en dat 29% van hun werknemers in 2013 minstens één dag per week thuiswerkte. Drie jaar eerder was dat nog maar 17%.

Voor een geslaagd thuiskantoor moeten designers alle aspecten van zowel woningen als traditionele kantoren vermengen tot nieuwe oplossingen.

53

DESIGN OP MAAT VAN EEN BEDRIJFSCULTUUR IN EEN VERSTROOIDE WERKOMGEVING

Micromultinationals

DE POP-UP WERKPLEK

69% 54

VAN DE FACILITY MANAGERS, ARCHITECTEN EN ONTWERPERS WERELDWIJD GAAT ERVAN UIT DAT WERKGEVERS HUN WERKNEMERS MEER MOGELIJKHEDEN ZULLEN BIEDEN OM THUIS TE WERKEN.

We werken steeds meer op niettraditionele manieren en plaatsen, ook thuis, en zowel lokaal als wereldwijd. Naarmate we mobieler worden, zal de behoefte aan traditionele kantoorruimte nog verder afnemen, waardoor veel gebouwen zullen leegstaan. 69% van de Facility Managers, architecten en ontwerpers wereldwijd gaat ervan uit dat werkgevers hun werknemers meer mogelijkheden zullen bieden om thuis te werken. Daarom werden alternatieve werkplekregelingen ingevoerd. De werkomgeving van thuiswerkende werknemers houdt zowel uitdagingen als kansen in.

Misschien worden werkgevers in de toekomst verplicht om ook voor telewerkers ergonomisch meubilair te voorzien.

Een grote uitdaging daarbij is het in stand houden van de bedrijfscultuur.

Hoewel de mogelijkheid om elders te werken – thuis, in een café of in een bibliotheek – veel mensen meer zeggenschap geeft, zou een eventueel gebrek aan regelmatige interactie de bedrijfscultuur kunnen bedreigen of kunnen voorkomen dat die ontstaat. Dat was een van de redenen waarom CEO Marissa

→ HET GEVAAR BIJ ELKE ZOEKTOCHT NAAR FLEXIBILITEIT, OPEN STRUCTUREN EN DE KEUZE OM TE WERKEN WAAR JE WILT, IS DAT DE CULTUUR EN IDENTITEIT VAN DE ORGANISATIE OF WERKPLEK VERLOREN KUNNEN GAAN. ← INGRID BACKMAN, DESIGNER & PARTNER, WHITE ARCHITECTS

Mayer van Yahoo in 2013 elke vorm van telewerken verbood. Alle medewerkers van Yahoo moesten op kantoor zijn, omdat samenzijn op het werk een sterke en vruchtbare bedrijfscultuur tot stand kan brengen. Als het kantoor een plek is waar je graag bent, komen mensen daar samen in plaats van elders.

HET MACRO-EFFECT VAN DE MICROMULTINATIONAL

Micromultinationals

Niettemin lijkt het erop dat de pop-up werkplek zal blijven. Cafés vormen zich om tot plaatsen waar professionals kunnen werken in een volledig uitgeruste ruimte, zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken dat ze buiten worden gezet zodra hun kopje koffie op is. Hier en daar is het zelfs mogelijk om werkruimtes te huren, waarmee de rol van café en cowerkplek in elkaar overvloeit.

DESIGNMOGELIJKHEDEN

De opkomst van een micromultinational­ benadering van werken en het effect daarvan op het kantoor, thuis en alles daar tussenin, biedt nieuwe ontwerpmogelijkheden. Daarbij moet de nadruk liggen op de creatie van gemeenschappelijke platformen via digitale oplossingen, kantoorindelingen, nieuwe leider­ schapsstijlen en de integratie van ontwerpen.

Nieuwe plekken om ongestoord te werken, worden ook ontdekt door individu’s en vervolgens door de markt ingeschakeld. Zo zorgt de vraag naar werkruimte voor een ommekeer in de dalende populariteit van openbare bibliotheken. Ze worden minder gebruikt om boeken te ontlenen en vaker als een stille plek waar studenten en telewerkers in alle rust kunnen werken. De traditionele leeszaal wordt uitgerust met wifi, stopcontacten en koffieapparaten.

Ons nieuwe, wereldwijde en lokale kantoor heeft vele onverwachte ruimtes om in te werken, maar voor de micromultinational lijken ze allemaal geschikt.

55

56

lorem ipusum

DE COWERKENDE GEMEENSCHAP Micromultinationals ondersteunen met creatieve kernen Om de werkplek doeltreffend te herdefiniëren, moeten we de manier waarop we leven en werken op een veel bredere schaal herbekijken. Dit tijdperk van micromultinationale cowerkers verandert de opbouw van onze maatschappij.

De maatschappij stoelt op haar beurt op gemeenschap, en wie wil ontwerpen voor cowerken legt de nadruk best op de gemeenschap om de diversiteit aan te trekken die voor multidisciplinaire samenwerking nodig is.

Bovendien investeert de regering in cowerken, aangezien dit de economische groei lijkt te bevorderen. Het recent geopende ’1871’ in Chicago, een ontwerp van Gensler, is een verzamelplaats waar technologiebedrijven kunnen samenwerken. Het wordt geleid door een vzw en deels betaald met $ 2,3 miljoen subsidies van de staat Illinois. ’1871’ mikt op sociaal actieve technologische start-ups uit de stad. Die steun is er echter niet alleen voor locaties voor cowerkers. Ook grote bedrijven als Procter & Gamble of Lego, die ook samenwerken met onafhankelijke werknemers voor ideeënvorming en productontwikkeling, stappen erin mee.

Het voorbije decennium voerden verschillende bedrijven programma’s voor cocreatie en een samenwerkende economie in. Niettemin blijft het vooral een initiatief van onderuit. Mensen gebruiken krachtige technologieën, waaronder sociale netwerken, mobiele apparaten en mobiele betaalsystemen om met elkaar in verbinding te komen. Wat ze nodig hebben, krijgen ze in al die gevallen van elkaar, en niet van inefficiënte grote bedrijven. Dankzij die peer-to-peer-economie wordt de massa net een eigen bedrijf, wat traditionele bedrijfsmodellen op hun kop zet.

EN CREATIEF TE ZIJN. WIJ ZIJN ERAAN GEWEND OM OP UITDAGENDE MANIEREN TE WERKEN OM NIEUWE OPLOSSINGEN TE VINDEN, WAT EEN ABSOLUTE NOODZAAK IS IN EEN WERELD WAARIN VERANDERING DE ENIGE CONSTANTE FACTOR IS. HET VERMOGEN OM JE AAN TE PASSEN AAN NIEUWE OMSTANDIGHEDEN IS

Micromultinationals

Vandaag zijn er meer dan 500 locaties voor cowerken in de VS, en zo’n 1.300 wereldwijd. De meeste mensen hebben immers niet voortdurend een bureau nodig. Doordat bureaus en uitrusting gedeeld worden, is 72% van de ruimtes voor cowerken na twee jaar winstgevend. In de VS ontwikkelden vier grote bedrijven in Grand Rapids, Michigan, Grid70 als een gedeelde ontwerplocatie die elk bedrijf een creatieve stimulans geeft. The Impact Hub bestaat uit open ruimtes voor cowerkers in meer dan 60 steden wereldwijd. Hier komen ondernemers samen voor sociale interactie, maar ook voor cowerken en cocreatie.

→ WE STREVEN ERNAAR OM PROGRESSIEF

BELANGRIJKER DAN OOIT, VOOR ONS EN VOOR ONZE KLANTEN. ← PAULINA LUNDSTRÖM, DIRECTOR MARKETING & COMMUNICATIONS, KINNARPS

DESIGNMOGELIJKHEDEN UNIEKE ENTITEITEN AANMOEDIGEN De toenemende vraag naar ruimtes voor cowerken biedt mogelijkheden in hoe ze ontworpen worden voor specifieke taken of sectoren. Het moeten geen generische locaties zijn, ze moeten de eigenheid van elke micromultinational weerspiegelen, netwerken aanmoedigen en hun taken ondersteunen.

57

ONZE ONTWERPTOEKOMST In dit rapport hebben we gekeken naar de technologieën, gedragingen, structuren en demografie die in dit aanbrekende tijdperk van diversiteit van doorslaggevend belang zijn om te ontdekken welke mogelijkheden onze nieuwe manier van werken en leven aanreikt.

lorem ipusum

We gingen in op het begrip Techiture en hoe de relatie tussen technologie en architectuur kantoren schijnbaar doet verdwijnen.

We bespraken hoe onze digitale wereld zal beïnvloeden hoe we samenwerken, op elk niveau. We stonden stil bij hoe welzijn het nieuwe groen is en hoe psychologie steeds belangrijker wordt om voor zowel introverte als extraverte persoonlijkheden te ontwerpen.

We deelden onze ideeën over hackercultuur en Craft Punk Design en welke invloeden ze uitoefenen en welke veranderingen ze teweeg­ brengen. Van kantoorbiologie tot micromultinationals, het zijn maar enkele van de dingen die in het verschiet liggen.

We leven in boeiende tijden, en het is zeker tijd om onze werkom­ gevingen eens grondig met een andere blik te bekijken en ze vanuit een ander standpunt te durven herdefiniëren – met diversiteit als uitgangspunt. Samenwerken, over technologie, architectuur, psychologie en fysiologie heen, zal cruciaal zijn om moderne werken woonplekken te creëren in dit diverse tijdperk van inclusief design.

58

OVER KINNARPS Kinnarps is een Zweedse producent van meubilair die innovatieve en inspirerende totaaloplossingen voor werkomgevingen biedt. Op dit moment zijn we een van de Europese leiders in onze sector en zijn we wereldwijd in meer dan 40 landen vertegenwoordigd. Ons uitgangspunt is duurzaamheid, welzijn en welvaart voor iedereen die gebruikmaakt van de werkomgevingen die wij ontwerpen, in diverse types werkplekken. Wij controleren het volledige proces, van concept tot productie, distributie en plaatsing. Zo kunnen we maximale efficiëntie en topkwaliteit garanderen met zo weinig mogelijk impact op het milieu.

Wij beschikken over meer dan 70 jaar knowhow, ervaring en traditie in de sector. We voeren ook continu analyses uit om te bepalen welke trends van invloed zullen zijn op de werkomgevingen van morgen. Dit alles om de beste resultaten voor u te behalen. Een werkplek waar uw medewerkers tevreden zijn en uw onderneming floreert. Met andere woorden: we geloven in een beter leven op het werk.

BRONNEN: Boeken: Cain, S. (2012). Quiet: The Power of Introverts in a World That Can’t Stop Talking. New York, Crown Publishers.

Knight. C. (2013). Mad Women: Herstory of Advertising. Olika Förlag.

Plumbe, C et al. (2010) Innovating with People – The Business of Inclusive Design. Norwegian Design Council; 1e uitgave Sandberg, S. (2013). Lean In: Women, Work, and the Will to Lead. Knopf Doubleday Publishing Group Standing, G. (2011). The Precariat: The New Dangerous Class. London, Bloomsbury Academic.

Artikels: Fischer, Nicolas Gustave et al. 2004. Effect of the Self schema. Journal of Environmental Psychology. Vol 24, Issue 1, pp. 131-140.

Guidaa, A et al. (2009). The personalisation method applied to a working memory task: Evidence of long-term working memory effects. European Jounal of Environmental Psychology. Vol 21, Issue 6, pp. 862-896.

Onderzoek: Leesman Index oktober 2014 – 70.306 respondenten

Links: www.gov.uk/government/news/four-generation-workplaces-on-the-rise-as-report-revealsthe-future-of-work www.en.wikipedia.org/wiki/Aging_in_the_American_workforce www.cipd.co.uk/pm/peoplemanagement/b/weblog/archive/2014/03/24/prepare-for-4g-agediverse-workforce-now-cipd-urges-employers.aspx

www.hbr.org/2009/09/the-female-economy www.economist.com/node/6800723 www.fortune.com/2014/07/08/women-ceos-fortune-500-1000/ www.youtube.com/watch?v=XX4xFjZPezA www.idrc.ocad.ca/index.php/about-the-idrc/49-resources/online-resources/articles-andpapers/443-whatisinclusivedesign www.pwc.co.uk/en_UK/uk/human-resource-services/issues/the-rising-cost-ofabsence-sickbills-cost-uk-businesses-29bn-a-year.jhtml www.theguardian.com/media/2010/aug/07/social-networking-friends-lonely www.berginsight.com/ReportPDF/ProductSheet/bi-globalm2m4-ps.pdf www.ccocouncil.org/site/defining-the-cco.aspx www.web-strategist.com/blog/2014/04/04/graphic-a-timeline-ofcorporations-in-thecollaborative-economy/ www.watson.ibm.com/cambridge/Projects/project2.shtml www.stjohnstreet.net/why-conventional-offices-are-on-the-way-out-andalternative-workspaces-are-on-the-rise/ www.freshbooks.com/blog/2014/01/30/coworking-space-should-you-run-yourbusiness-fromone/ www.business2community.com/human-resources/14-tools-productive-virtualteam0724033#!F88tu www.costar.com/News/Article/Changing-Office-Trends-Hold-Major-Implications-for-FutureOffice-Demand/146580 www.kingscross.impacthub.net/about-us/

AFBEELDINGEN: Evert F. Baumgardner – National Archives and Records Administration (p 30). iStock (p 13-14, 53), Diverse afbeeldingen Kinnarps.

Illustraties: Elin Svensson – NU Agency AB.

We willen u nieuwe ideeën en inzichten geven over hoe de toekomst van werken er kan uitzien en hoe design die mee vorm kan geven.

We hopen dat dit rapport leerzaam is en inspireert met betrekking tot de veranderingen die het leven op het werk momenteel ondergaat.

In ons vorige rapport beschreven wij acht veranderingen die wij bijzonder belangrijk vonden. Een van die veranderingen was Van Zichtbaar Design naar Designdenken. Die verandering suggereerde dat het design van de werkplek in de toekomst heel anders zal ogen dan vandaag en dat succesvolle bedrijven het ontwerpproces van een kantoor op een wetenschappelijkere manier zullen benaderen. Tijdens ons trendonderzoek voor dit rapport besloten we daar dieper op in te gaan, aangezien er veel boeiende kanten aan waren die ongetwijfeld een rol zullen spelen. Daarom stelden we onszelf, ons Kinnarps Trend Team en enkele internationale experts de volgende vraag: Waar ligt het potentieel voor het design van de werkplek in een tijdperk van diversiteit?

De bevindingen van onze Kinnarps Future Lab-workshops hebben we samengevat in vijf trends: DESIGN VOOR DIVERSITEIT – Hoe een ontwerp aan de behoeftes van iedereen moet voldoen DE BIOLOGIE VAN HET KANTOOR – Hoe onze werkomgeving zich aanpast aan onze geest en ons lichaam TECHITURE – Hoe analoge en digitale architectuur de nieuwe werkplek creëert COCREATIE IN HET TIJDPERK VAN MASSALE SAMENWERKING – Hoe we grenzeloos samenwerken MICROMULTINATIONALS – Hoe onze verbonden levens plaats maken voor meer individuele verbindingen Die vijf trends zullen ons leven op het werk op vele manieren ingrijpend veranderen, dag na dag, en een slim ontwerp zal essentieel zijn om plaatsen te creëren om te werken en te wonen op maat van het tijdperk van diversiteit.

Meer informatie over Kinnarps Trend op: www.kinnarps.com/trend