Biuletyn konferencji ekologicznej 2006

:: Konferencja Ekologiczna Szukamy rady na odpady . Radzionków, 22 maja 2006. :: Organizator: Stowarzyszenie Przyjació³ i Sympatyków Ekologii Zielona Ziemia . :: Honorowy patronat: Gustaw Jochlik Burmistrz Miasta Radzionków, Ryszard Posmyk Dyrektor Miejskiego O rodka O wiaty i Sportu w Radzionkowie, Kazimierz Fusek Prezes Zarz¹du Powiatowego Ligi Ochrony Przyrody w Tarnowskich Górach, Marian Prodlik Dyrektor C.K. Karolinka ,. :: Patronat medialny: G³os Radzionkowski , Gwarek .

Celem konferencji jest propagowanie postaw i przedsiêwziêæ s³u¿¹cych ochronie rodowiska naturalnego i zasad racjonalnej gospodarki odpadami.

Obradom przewodniczy dr Andrzej Misio³ek.

17.00-17.10 Otwarcie konferencji.

Wystêp laureata Przedszkolnego Festiwalu Ekologicznego, 17.10-17.20 Wyst¹pienie Go ci Honorowych,

17.20-17.45 Mo¿liwo ci i sposoby racjonalnego postêpowania z odpadami dr Renata Przywarska, 17.45-18.00 Nowoczesne technologie w gospodarce odpadami. Metody fizykochemiczne, biologiczne i termiczne Micha³ Fengler (CDF Technologie dla rodowiska, Zabrze), 18.00-18.15 Nowoczesne technologie s³u¿¹ce do recyklingu poliolefin oraz politereftalanu gliko-

lu etylenowego dr Andrzej Misio³ek, 18.15-18.25 Kilka spostrze¿eñ na temat odpadów Irena Gatys (Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Górach), 18.25-18.35 Program ograniczenia niskiej emisji Przedstawiciel Wydzia³u Ochrony rodowiska, Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej (UM Piekary l¹skie), 18.35-18.55 Wrêczenie nagród dla laureatów konkursu dla

uczniów szkó³ ponadpodstawowych Na ratunek gin¹cej przyrodzie . Pami¹tkowe zdjêcie uczestników, 18.55 Zakoñczenie Konferencji.

Imprezy towarzysz¹ce: Targi Przedsiêbiorczo ci 22.05.06, godz. 16.00-17.00, hol g³ówny C.K. Karolinka , Wystawa plakatu ekologicznego od 18.05.06, Galeria Mozaika, C.K. Karolinka , Fina³ konkursu Na ratunek gin¹cej przyrodzie kategorie esej i fotoreporta¿, Wyst¹pienie laureatów Przedszkolnego Festiwalu Ekologicznego otwarcie konferencji.

(--)

Fot.: £. Bystrzanowski

Program konferencji

Najm³odsi ekolodzy.

O Przedszkolnym Festiwalu Ekologicznym na stronach 10-11.

Organizatorzy dziêkuj¹ Sponsorom.

Nie ma ocalenia dla ziemi bez zmiany naszej wiadomo ci Misj¹ Stowarzyszenia Przyjació³ i Sympatyków Ekologii Zielona Ziemia dzia³aj¹cego w Radzionkowie jest sta³e zwiêkszanie stopnia wiadomo ci ekologicznej spo³eczno ci lokalnej poprzez aktywn¹ edukacjê ekologiczn¹.

Prowadzenie dzia³alno ci proekologicznych zmierzaj¹cych do poprawy stanu rodowiska lokalnego lub jego przywrócenie do stanu pierwotnego. Ochrona rodowiska poprzez kierowanie siê zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju. Wykszta³cenie cz³owieka ekologicznego cz³owieka rozumiej¹cego wzajemne zale¿no ci relacji: Cz³owiek rodowisko , cz³owieka ¿yj¹cego w harmonii ze sob¹ i ze swoj¹ planet¹ swoim domem, cz³owieka na miarê trzeciego tysi¹clecia.

Poniewa¿ Ziemia opiekuje siê nami zaopiekujmy siê Ziemi¹. Odwzajemniajmy mi³o æ jak¹ nas obdarza, utrzymuj¹c j¹ w czysto ci i szczê ciu.

(--)

S³owo ekologia wywodzi siê z jêzyka greckiego. S³owo oikos oznacza dom. Ten dom w szerokim znaczeniu to wiat, w którym ¿yjemy, z ca³ym swym bogactwem i piêknem. Niestety w tym¿e domu ¿yje siê coraz gorzej, gdy¿ ginie powoli naturalne piêkno wiata. wiat w rzeczy samej nie jest sal¹ konferencyjn¹ ekonomistów, w której mog¹ oni prowadziæ swe ekonomiczne gry, traktowaæ wiat jedynie w wymiarze konsumpcyjnym. Chêæ posiadania jak najwiêcej sprawia, ¿e ignoruje siê ostrze¿enia tych, którzy przepowiadaj¹ ekologiczn¹ katastrofê i wzywaj¹ do radykalnej zmiany zwyczajów konsumpcji i polityki ekonomicznej. Konsumpcyjne potraktowanie wiata wywo³uje nastawienie typowo egoistyczne; z tego, co dostêpne jak najwiêcej wykorzystaæ dla siebie. Cz³owiekowi wspó³czesnemu brakuje spojrzenia wspólnotowego, potraktowania wiata jako dobra wspólnego ogó³u.

Trzeba nam uzdrawiaæ Ziemiê i siebie samych i w tym nie ma nic ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

R

Palisz mieci?

Jeste trucicielem Poczu³e siê ura¿ony powy¿szym stwierdzeniem? Mo¿e to i dobrze, bo jest ono prawdziwe. Tylko siê nie obra¿aj, ale przeczytaj ten krótki artyku³ do koñca. Byæ mo¿e poszerzy on Twoje horyzonty, byæ mo¿e uzmys³owi Ci, jak niewiele trzeba, by my wszyscy byli zdrowsi, czuli siê lepiej, a w naszym otoczeniu by³o po prostu piêkniej.

Co nas najbardziej denerwuje zim¹ w naszym miasteczku? Brak niegu? Niebezpiecznie liskie chodniki? A mo¿e wszechobecny, przepraszam za wyra¿enie, smród?

Taki, ¿e nie mo¿na okna w mieszkaniu otworzyæ; ¿e przechodz¹c z autobusu do domu oddychanie sprawia trudno ci... Nie trzeba byæ uczonym, aby stwierdziæ, i¿ zadymione powietrze, którym oddychamy, ma negatywny wp³yw na nasze zdrowie. Drapanie w gardle czy ³zawienie oczu to dobrze znane nam objawy podra¿nieñ wywo³anych kontaktem z dymem. Niestety takie dolegliwo ci to zaledwie wierzcho³ek góry lodowej. Grzaæ jednak trzeba, wszak¿e sama nazwa ogniska domowego nakazuje, by by³o w nim ciep³o.

Najbardziej szkodliwe substancje, które wypuszczamy przez kominy, nie pochodz¹ ze spalania samego wêgla, ale mieci, które, nie wiedzieæ czemu, wrzucamy do pieca. Nie twierdzê, ¿e robi¹ to wszyscy, bo zapewne tak nie jest; nie mniej jednak warto wiedzieæ, jak¹ szkodê wyrz¹dzaj¹ nam wszystkim ci, którzy dopuszczaj¹ siê tego procederu. Co tak naprawdê dziejê siê pod-

Dobre wychowanie powinno uczyæ nas w³a ciwego odnoszenia siê do natury, do innych kultur i do przysz³ych pokoleñ. Chêæ zysku przejawia siê czêsto kosztem zdrowego stanu natury, b¹d kosztem krajów Trzeciego wiata, (do których eksportujemy nasze odpadki i mieci, importujemy ich zasoby naturalne), czy te¿ kosztem przysz³ych pokoleñ, którym zamierzamy pozostawiæ nazbyt zubo¿on¹ i pokryt¹ bliznami Planetê. W³a ciwy bilans strat i zysków jest problemem ekonomicznym, ale nie tylko; o wiele bardziej jest problemem kulturalnym i etycznym.

Jest ca³kiem jasne, ¿e w obecnym czasie otwieramy nowy rozdzia³ historii. Jest to rozdzia³ ekologiczny.

Domaga siê go nasze poczucie odpowiedzialno ci. W g³êbszym sensie nie mo¿emy byæ lud mi, je li nie zawrzemy pokoju z natur¹ (i ze sob¹, gdy¿ podejmuj¹c wojnê z natur¹ walczymy przeciwko sobie samym). Zatem wymiar ekologiczny musi siê staæ czê ci¹ naszego systemu wychowania. Na koniec pragnê zwróciæ

z relatywizmu. Ocalenie Ziemi jest programem spo³ecznym, a warto ci ekologiczne maj¹ byæ si³¹ napêdow¹ tego programu. Stopniowo program ten sformu³uje sobie nowy zespó³ ekonomicznych warto ci takich, które bêd¹ nas nie dzieliæ, a jednoczyæ w d¹¿eniu do przysz³o ci, w której warto bêdzie ¿yæ.

Platon powiada: kierunek, jaki przyjmie wychowanie cz³owieka, okre li jego przysz³e ¿ycie. Jest to dzisiaj równie prawdziwe, jak by³o za czasów Platona. W jakim kierunku idzie nasze wspó³czesne wychowanie m³odych ludzi? Ku jakim celom siê ich prowadzi? Czy przypadkiem nie programuje siê ich tak, by byli dobrymi konsumentami i pracowali dla chwa³y konsumpcyjnej ideologii i ekonomii czystego zysku?

Wychowanie, jako spo³eczne i cywilizacyjne przedsiêwziêcie, musi ostatecznie s³u¿yæ jako ci ¿ycia. Je¿eli wychowanie zapomina o tym witalnym kryterium b¹d je lekcewa¿y, nie jest odpowiednie i mo¿e naprawdê prowadziæ na manowce.

czas spalania czegokolwiek? Otó¿ spalanie to reakcja chemiczna, w czasie której skomplikowane zwi¹zki chemiczne ulegaj¹ rozpadowi na mniejsze cz¹steczki, te za ³¹cz¹ siê z tlenem i przedostaj¹ do atmosfery.

Reakcji takiej towarzyszy wydzielenie energii w postaci ciep³a. Ju¿ samo spalanie wêgla kamiennego prowadzi do wydzielania siê truj¹cego czadu i py³ów sprzyjaj¹cych rozprzestrzenianiu siê bakterii chorobotwórczych. Jednak wiêksze niebezpieczeñstwo ukryte jest w produktach spalania mieci.

Dzi to, co wrzucamy do koszów, to zazwyczaj tworzywa sztuczne, produkty syntetyczne i pó³syntetyczne. Skomplikowane substancje zawarte w odpadkach same w sobie nie s¹ szkodliwe dla cz³owieka, jednak ich spalanie, doprowadza czêsto do wytworzenia prawdziwych trucizn. Przyk³ady mo¿na mno¿yæ: dwutlenek siarki i tlenki azotu powoduj¹ choroby dróg oddechowych i alergie, a benzopiren, dioksyny i furany uszkadzaj¹c ró¿ne narz¹dy wewnêtrzne, maja silne dzia³anie rakotwórcze. Najczê ciej choroby te ujawniaj¹ siê dopiero po kilku lub kilkunastu latach przyjmowania niewielkich dawek takich chemikaliów...

Oddychaæ musimy, to oczywiste, tylko czy musimy skazywaæ siebie na wdychanie zabójczych trucizn ? Czy nie zale¿y nam na zdrowiu naszym i naszych najbli¿szych?

My lê, ¿e bardzo zale¿y. Powstrzymajmy siê od bezsensownego spalania mieci.

Nie b¹d my trucicielami...

Micha³ Gwó d

○

○

○

○

○

○

○

E

○

○

○

○

○

○

○

K

○

○

○

○

○

○

○

L

○

○

○

○

jeszcze uwagê na potrzebê wychowania estetycznego. Dzisiejszy cz³owiek, zw³aszcza m³ody, przyzwyczai³ siê do wiata komputerów, maszyn wysokiej techniki. Coraz trudniej mu jest odkryæ piêkno przyrody. Coraz rzadziej pochylamy siê nad ciekaw¹ ro lin¹, rzadko zachwycamy siê piêknym kwiatem. Podziwiaj¹cych piêkno wiata uwa¿a siê za utopistów i romantyków. Odkrywanie piêkna w wiecie rodzi szacunek i chêæ zachowania tego, co jest piêkne. Ta kategoria estetyczna mo¿e przerodziæ siê w kategoriê etyczn¹.

Naprawa naszego zdewastowanego domu i jego w³a ciwe kszta³towanie uzale¿nione jest od w³a ciwych postaw i decyzji etycznych.

Warto o tym pamiêtaæ, gdy jest siê decydentem. Nie mo¿na o tym nie my leæ, gdy jest siê zaanga¿owanym na rzecz rodowiska naturalnego.

Nikt nie mo¿e wyzbyæ siê tej refleksji, bo ostatecznie od ka¿dego w jakiej mierze zale¿y, jaki bêdzie nasz oikos nasz wspólny dom. £ukasz Bystrzanowski ○

○

○

A

○

○

○

○

○

○

○

M

○

○

○

○

○

○

○

A

Nowoczesne technologie s³u¿¹ce do recyklingu poliolefin oraz politereftalanu glikolu etylenowego dr Andrzej MISIO£EK, Górno l¹ska Wy¿sza Szko³a Handlowa im. W. Kor fantego w Katowicach

Rozwój produkcji tworzyw sztucznych spowodowa³ w ostatnim piêædziesiêcioleciu, a w szczególno ci od lat osiemdziesi¹tych XX wieku lawinê odpadów z wypracowanych lub zu¿ytych przedmiotów, która zanieczyszcza rodowisko.

Chemiczna trwa³o æ wiêkszo ci typów tworzyw sztucznych, szczególnie z gatunku poliolefin (PO), polichlorku winylu (PCW) czy te¿ politereftalan glikolu etylenowego (PET) powoduje, i¿ przez wiele lat nie ulegaj¹ one widocznej destrukcji, stanowi¹c uci¹¿liwe zanieczyszczenie rodowiska naturalnego.

Co prawda same tworzywa nie wywieraj¹ truj¹cego efektu na glebê, wodê czy te¿ nie zatruwaj¹ powietrza jednak¿e w porównaniu z mas¹ objêto æ ich jest stosunkowo du¿a, co powoduje szybkie wyczerpanie pojemno ci wysypiska mieci. Problem zagospodarowania tych odpadów w nowoczesnych spo³eczeñstwach jest w obecnej chwili spraw¹ priorytetow¹.

Dotychczasowe metody utylizacji odpadów tworzyw sztucznych, takie jak spalanie i gazyfikacja generuj¹ wiêcej problemów ni¿ ich rozwi¹zuj¹. Jak dotychczas s¹ to jedne z dro¿szych sposobów utylizacji tego typu odpadów, a wszelkie próby uczynienia tych technologii tañszymi prowadz¹ do katastrofy ekologicznej (vide Osaka!). Powy¿sza sytuacja sprawia, i¿ w krajach doceniaj¹cych rolê i znaczenie rodowiska naturalnego spalanie odpadów tworzyw sztucznych jest niedozwolone lub obwarowane licznymi ograniczeniami. Kraje takie jak USA i Kanada maj¹ce terytoria nadaj¹ce siê do sk³adowania odpadów wybra³y w³a nie t¹ drogê. I tak w USA w 1990 roku wyprodukowanych. Ocenia siê, ¿e ten sposób zagospodarowania odpadów tworzyw sztucznych przyniesie korzy ci ekonomiczne i ekologiczne. Problemy w stosowaniu tzw. recyklingu materia³owego lub chemicznego wynikaj¹ przede wszystkim z trudno ci zwi¹zanych z prawid³ow¹ segregacj¹ odpadów tworzyw oraz ich czysto ci. Odpady tworzyw z aglomeracji miejskich stanowi¹ du¿y problem gdy¿ s¹ trudne do rozdzielenia i oczyszczenia. Odpowiednie oczyszczenie z zanieczyszczeñ, a w szczególno ci z resztek spo¿ywczych stanowi problem czyni¹cy to przedsiêwziêcie ekonomicznie nieop³acalnym. Stoj¹c przed dylematem, za miecaæ rodowisko czy p³aciæ ogromne sumy na jego ochronê, opracowuje siê nowoczesne technologie, które nie tylko usuwaj¹ odpady tworzyw syntetycznych, ale przynosz¹ równie¿ zyski z tej dzia³alno ci.

Najwiêksz¹ grupê odpadów tworzyw sztucznych stanowi¹ poliolefiny, do których zaliczamy: polietylen niskiej gêsto ci (LDPE), polietylen wysokiej gêsto ci (HDPE), polipropylen (PP) oraz polistyren (PS). Grupa poliolefin stanowi w odpadach od 60% do 80% wagowych i rozwi¹zanie problemu ich zagospoda-

rowania spowodowa³oby znaczne poprawienie stanu rodowiska naturalnego.

Istniej¹ce dotychczas technologie stosowa³y wysokotemperaturow¹ pirolizê poliolefin, w wyniku której uzyskuje siê, z wydajno ci¹ od 60% do 90%, syntetyczny olej opa³owy o wysokiej zawarto ci olefin i zwi¹zków aromatycznych. Najwiêkszym problemem tych technologii jest pozosta³o æ podestylacyjna sk³adaj¹c¹ siê z mieszaniny zwi¹zków o skondensowanych aromatycznych pier cieniach typu benzopirenów lub chryzenów, które znane s¹ jako zwi¹zki rakotwórcze (kancerogeny). Ponadto temperatury stosowane w tych procesach (600°C-900°C) obni¿aj¹ efektywno æ ekonomiczn¹ tych technologii. Sporym krokiem do przodu by³o zastosowanie zeolitów jako katalizatorów procesu pirolizy. Jednak¿e wysoka cena tego typu katalizatorów czyni³a ten proces nieekonomicznym. Ponadto nawet ma³a (200ppm) zawarto æ chloru (pochodz¹cego z niewielkich ilo ci PCW obecnego w odpadach poliolefin) powodowa³a rozpad struktury zeolitu, co dodatkowo czyni³o tego typu technologie bardzo drogimi.

W ostatnich latach opatentowane zosta³y katalizatory z grupy krzemianów metali ciê¿kich, które s¹ odporne na chlor i umo¿liwiaj¹ obni¿enie temperatury procesu do 300°C400°C. Tak znaczne obni¿enie temperatury procesu spowodowa³o du¿e ograniczenie zu¿ycia energii, poza tym okaza³o siê, i¿ katalizatory te mo¿na syntezowaæ z produktów odpadowych. Dziêki temu poprawi³ siê znacznie bilans ekonomiczny procesu, co umo¿liwia otrzymywanie w jego wyniku produktów tanich. Proces ten polega na katalitycznej destrukcji ³añcucha poliolefinowego w aparaturze sk³adaj¹cej siê z reaktora bezci nieniowego, ch³odnicy do wykroplenia produktu i kolumny rektyfikacyjnej. Produktami po rektyfikacji s¹: benzyna surowa o liczbie oktanowej (LO) > 90, frakcja oleju napêdowego (diesla) letniego i frakcja oleju napêdowego (diesla) zimowego (o temperaturze krzepniêcia minus 45°C i masie cz¹steczkowej ok. 85u).

W procesie powstaje jeszcze olej opa³owy o liczbie kalorycznej 43.000 kJ/kg oraz woski. Bardzo wa¿nym jest, ¿e produkty nie zawieraj¹ siarki, co stanowi dodatkowy element proekologiczny, gdy¿ w trakcie spalania nie wydziela siê do atmosfery dwutlenek siarki.

Ponadto badania spalin wykaza³y tak¿e bardzo nisk¹ zawarto æ wymian. Produkty reakcji solwolizy w postaci soli kwasu tereftalowego i glikolu, rozpuszczone s¹ w wodzie. Od nierozpuszczalnych zanieczyszczeñ oczyszczane s¹ przy pomocy filtrowania. Klarowny roztwór po zakwaszeniu s¹czy siê a otrzymany kwas tereftalowy po przemyciu wod¹ suszy i paczkuje. Z roztworu poreakcyjnego zawieraj¹cego glikol i sole metali alkalicznych lub amonu oddestylowuje siê glikol, a z roztworu wyczerpanego krystalizuje sól. W me-

todzie tej otrzymuje siê stosunkowo czyste produkty, co jest wynikiem zastosowania s³abiej alkalicznych reagentów, których dzia³anie powoduje znaczne ograniczenie tworzenia siê produktów ubocznych.

Z pomoc¹ obu omówionych technologii mo¿liwe jest ograniczenie wprowadzania do rodowiska ok. 70% odpadów tworzyw sztucznych, co polepszy stan czysto ci ziemi a zarazem pozwoli na uzyskanie dodatkowych efektów ekonomicznych. Pozytywny efekt ekologiczny zostanie uzyskany dziêki badaniom naukowym i nowoczesnym rozwi¹zaniom technicznym, które doprowadzi³y do opracowania procesów chemicznych redukuj¹cych poziom zanieczyszczenia rodowiska naturalnego przez syntetyczne substancje chemiczne.

Dzia³ania takie ukazuj¹ now¹ filozofiê badañ naukowych w dziedzinie chemii zwan¹ zielon¹ chemi¹ . Wpisuje siê ona w paradygmat zrównowa¿onego rozwoju naszej cywilizacji, sformu³owanego w tzw. Raporcie Brundtland i doprecyzowanego na konferencji ONZ w Rio de Janeiro oraz skonfrontowanego z warunkami globalnego rozwoju wiatowej gospodarki na konferencji ONZ w Johanesburgu.

Przypisy: Recykling (ang. recycling) - jedna z kompleksowych metod ochrony srodowiska naturalnego Jej zadaniem jest ograniczenie zuzycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilosci odpadów. Recykling jest systemem wielokrotnego wykorzystywania tych samych materialów w kolejnych dobrach materialnych i uzytkowych. Chronione sa w ten sposób nieodnawialne lub trudno odnawialne zródla surowców, a jednoczesnie ograniczana jest produkcja odpadów, które musialyby byc gdzies skladowane lub utylizowane.

Posrednio srodowisko naturalne jest chronione równiez poprzez zmniejszenie zuzycia surowców energetycznych, które musialyby byc uzyte w procesach pozyskania surowców z natury i pózniejszego zagospodarowania ich odpadów. Recykling to cos wiecej, niz tylko wykorzystywanie surowców wtórnych. Jest to system pelnej organizacji obiegu takich materialów, które moga byc wielokrotnie przetwarzane.

Recykling - w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach - to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materia³ów zawartych w odpadach, w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materia³u o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu. Funkcjonuje wiele ró¿nych pojêæ recyklingu.

Recykling chemiczny - obejmuje procesy, w których zu¿yte materia³y odpadowe przetwarzane s¹ do materia³ów o innych w³a ciwo ciach fizykochemicznych (np. wytwarzanie olejów opa³owych z tworzyw sztucznych, wytwarzanie materia³ów termoizolacyjnych,

opakowañ itd.)

Recykling energetyczny - spalanie odpadów i wytwarzanie z nich paliw sta³ych, ciek³ych i gazowych.

Recykling surowcowy - przetwarzanie materia³ów i wyrobów odpadowych do postaci surowców, z których te materia³y zosta³y wytworzone.

Literatura: 1. Pielichowski J., Puszyñski A., Technologia tworzyw sztucznych, WNT, Warszawa 2003 2. Czaja K., Poliolefiny, WNT, Warszawa 2005 3. Saechtling H., Tworzywa sztuczne. Poradnik, WNT, Warszawa 1999 4. Association of plastics manufactured in Europe(APME), Information leaflet, Bruxelles 1999 5. Pielichowski J., Puszyñski A., Chemia polimerów, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne TEZA, Kraków 2004 6. Mucha M., Polimery a ekologia, Wydawnictwo Politechniki £ódzkiej, £ód 2002 7. Informacje prywatne od dr. Henryka ¯mudy (Smuda Technologies, Inc. USA) 8. Anastas P.T., Warner J.C., Green Chemistry: Theory and Practice, Oxford University Press, Oxford 1998 9. Kirchhoff P.M.M., Environ. Sci. Technol., 2003, 37, 5349 ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Dr Andrzej Misio³ek. Wykszta³cenie: Uniwersytet l¹ski w Katowicach - Wydzia³ Matematyki, Fizyki i Chemii, magister chemii (1985), Polska Akademia Nauk - Centrum Chemii Polimerów w Zabrzu, uczestnik seminarium doktoranckiego (1988-1992), Uniwersytet l¹ski w Katowicach Wydzia³ Matematyki, Fizyki i Chemii, doktor nauk chemicznych (1992), Górno l¹ska Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna im.

Kardyna³a Augusta Hlonda w Mys³owicach - kwalifikacje pedagogiczne (2003). Uczestniczy³ w specjalistycznych seminariach naukowych i wyk³adach monograficzych w latach 1987-1992 w Polskiej Akademii Nauk, w latach 1992-1997 w Uniwersytecie l¹skim w Katowicach, w wyk³adach i seminariach naukowych w Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy w Kijowie (Instytut Pedagogiki i Psychologii Zawodowej, Instytut rodków Kszta³cenia) oraz na Uniwersytecie Preszowskim w Preszowie na Wydziale Filozoficznym (S³owacja). Przebieg pracy zawodowej: Uniwersytet l¹ski w Katowicach - Wydzia³ Matematyki, Fizyki i Chemii Asystent (1983-1987), Polska Akademia Nauk, Centrum Chemii Polimerów w Zabrzu - Starszy Asystent (1987-1992), Uniwersytet l¹ski w Katowicach - Wydzia³ Matematyki, Fizyki i Chemii - Adiunkt (1992-1999), Górno l¹ska Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna im. Kardyna³a Augusta Hlonda w Mys³owicach - Adiunkt p.o., Rektor (1998-1999), Górno l¹ska Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna im. Kardyna³a Augusta Hlonda w Mys³owicach - Adiunkt, Prorektor ds. ogólnych (19992001), Rektor (2001-2005), Wy¿sza Szko³a Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Adiunkt, Dyrektor ds. organizacji i rozwoju (1998-2005), Kierownik Zak³adu Ochrony rodowiska (1999-9.05.2005), Akademia wiêtokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim - Adiunkt (2001-2005), Górno l¹ska Wy¿sza Szko³a Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowicach - Adiunkt, asystent Rektora (od 2005).

Nowoczesne technologie w gospodarce odpadami:

Metody fizykochemiczne, termiczne oraz kompostownie odpadów mgr in¿. Micha³ FENGLER, CDF Technologie dla rodowiska

Nowoczesne technologie w gospodarce odpadami, s¹ w Polsce coraz czê ciej stosowane. Jeszcze kilka lat temu olbrzymia wiêkszo æ powstaj¹cych odpadów zarówno przemys³owych jak i komunalnych trafia³a na sk³adowiska, czêsto nie posiadaj¹ce podstawowych zabezpieczeñ przed ujemnym wp³ywem sk³adowanych odpadów na rodowisko.

Dziêki prowadzonej od lat polityce Pañstwa zmierzaj¹cej do wprowadzania nowych standardów w ochronie rodowiska - w tym w gospodarce odpadami powstaj¹ nowoczesne zak³ady i instalacje, zagospodarowuj¹ce odpady w sposób bezpieczny dla rodowiska i daj¹cy mo¿liwo æ wykorzystania i recyklingu odpadów.

Fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarki odpadami w Polsce maj¹ trzy bardzo istotne czynniki: a) utworzenie funduszy celowych wspieraj¹cych inwestycje, b) rozwój prawa ochrony rodowiska i dostosowywanie go do wymagañ przepisów obowi¹zuj¹cych w Unii Eropejskiej, c) wej cie Polski do Unii Europejskiej a poprzez to dostêp do unijnych rodków finansowych przeznaczonych na inwestycje.

Dziêki w/w czynnikom stymuluj¹cym rozwój gospodarki odpadami uda³o siê stworzyæ dynamicznie rozwijaj¹cy siê rynek, ch³onny dla nowoczesnych technologii.

W moim wyst¹pieniu chcia³bym siê skupiæ na trzech rodzajach metod unieszkodliwiania i gospodarczego wykorzystania odpadów, tj.: a) metodach fizykochemicznych, b) metodach termicznych, c) kompostowaniu odpadów.

Chcia³bym tak¿e dokonaæ pewnych porównañ w/w metod zagospodarowywania odpadów i przedstawiæ wnioski wynikaj¹ce z tych porównañ.

Moim zamierzeniem nie jest przedstawienie szerokiego przegl¹du w/w metod przetwarzania odpadów, lecz przybli¿enie uczestnikom konferencji i poddanie analizie wybranych metod, stosowanych w Polsce.

Fizykochemiczne metody przetwarzania odpadów. Fizykochemiczne przetwarzanie odpadów polega na zmianie w³asno ci chemicznych i zmianie parametrów fizycznych odpadów, poprzez poddanie ich obróbce z zastosowaniem zdefiniowanych komponentów, które powoduj¹ zaistnienie okre lonych reakcji chemicznych i wykorzystanie niektórych zjawisk fizycznych.

Aby przybli¿yæ Pañstwu problem omówiê przyk³ad zestalania i stabilizacji odpadów niebezpiecznych, które czêsto nazywane jest immobilizacj¹ (od angielskiego okre lenia immobilisation ). Celem procesu immobilizacji odpadów jest przede wszystkim chemiczne przekszta³cenie odpadu, tak by nie

wymywa³y siê z niego substancje szkodliwe wystêpuj¹ce w postaci zwi¹zków rozpuszczalnych a tak¿e w miarê mo¿liwo ci zmiana niektórych parametrów fizycznych odpadu aby uzyskaæ poprawê jego wytrzyma³o ci mechanicznej, zmniejszenie nasi¹kliwo ci, zwiêkszenie mrozoodporno ci itp.

Procesowi immobilizacji poddaje siê najczê ciej odpady o charakterze nieorganicznym (lub zawieraj¹ce niewielkie ilo ci zwi¹zków organicznych) z których wymywaj¹ siê rozpuszczalne zwi¹zki chemiczne metali stanowi¹ce substancje szkodliwe zagra¿aj¹ce rodowisku, takie jak: - py³y i szlamy przemys³owe, - ¿u¿le i popio³y z procesów termicznych (w tym z hutnictwa ¿elaza i stali, hutnictwa metali nie¿elaznych, ze spalarni odpadów itp.), - py³y i szlamy z procesów oczyszczania gazów, - odpady z procesów galwanicznych, - specyficzne odpady z przemys³u chemicznego.

Odpad przekszta³cony poprzez immobilizacjê mo¿na wykorzystaæ jako kruszywo drogowe, kruszywo do budownictwa przemys³owego i robót in¿ynieryjnych a tak¿e materia³y budowlane w postaci kostki brukowej, chodnikowej czy te¿ w postaci bloczków do budownictwa przemys³owego. Je¿eli nie ma mo¿liwo ci poprawy parametrów fizycznych odpadu aby spe³nia³ on po immobilizacji wymagania norm dla ró¿nych rodzajów kruszyw to w rezultacie otrzymamy z odpadu niebezpiecznego odpad nie posiadaj¹cy cech odpadu niebezpiecznego (tzw. odpad obojêtny lub inny ni¿ niebezpieczny) poniewa¿ substancje szkodliwe wystêpuj¹ce w odpadzie w formie zwi¹zków rozpuszczalnych (siarczany, chlorki) zostaj¹ przekszta³cone chemicznie w zwi¹zki nierozpuszczalne (siarczki, wodorotlenki, zwi¹zki kompleksowe).

Proces technologiczny w nowoczesnych zak³adach stosuj¹cych immoblilizacjê odpadów prowadzony jest w specjalnie wyposa¿onych i zautomatyzowanych mieszarkach (najczê ciej talerzowych). Komponentami za niezbêdnymi do przeprowadzenia procesu s¹: - spoiwo hydrauliczne w postaci cementu, wapna lub innego materia³u reaguj¹cego pucolanowo (np. niektórych popio³ów lotnych), - woda, - zestaw chemikaliów zapewniaj¹cych chemiczne przekszta³cenie zwi¹zków rozpuszczalnych w zwi¹zki nierozpuszczalne, - wype³niacze poprawiaj¹ce strukturê fizyczn¹ produktu takie jak ¿wir, piasek, ¿u¿el i in.

Nowoczesne technologie immoblilizacji odpadów tym ró¿ni¹ siê od tradycyjnych, ¿e w oparciu o znajomo æ sk³adu chemicznego danego odpadu dobiera siê stechiometrycznie zestaw chemikaliów zapewniaj¹cych pe³ne unieszkodliwienie odpadu, tzn. przekszta³cenie zwi¹zków rozpuszczalnych w nierozpusz-

czalne. Podczas gdy w tradycyjnych technologiach stosowane s¹ jedynie spoiwa hydrauliczne (najczê ciej cement i wapno), które wprawdzie prowadz¹ do immobilizacji poprzez hydrauliczne zwi¹zanie zwi¹zków rozpuszczalnych, ale wi¹zanie to jest bardzo nietrwa³e (w zale¿no ci od ilo ci i jako ci u¿ytego cementu oraz warunków atmosferycznych 2 do 3 lat) poniewa¿ nie towarzysz¹ mu okre lone reakcje chemiczne niezbêdne do przekszta³cenia zwi¹zków rozpuszczalnych w nierozpuszczalne.

W Polsce istnieje kilka nowoczesnych zak³adów i instalacji stosuj¹cych immobilizacjê odpadów niebezpiecznych, w ród nich: - instalacja unieszkodliwiania szlamów pogalwanicznych w Zak³adach Kineskopów THOMSON POLKOLOR w Piaseczne, - instalacja unieszkodliwiania ¿u¿li, py³ów i popio³ów ze spalarni odpadów komunalnych w Zak³adzie Unieszkodliwiania Sta³ych Odpadów Komunalnych w Warszawie, - Zak³ad Produkcji Granulatów i Kruszyw firmy EKRO w Bolechowie, - Zak³ad Produkcji Granulatów i Kruszyw firmy EKO-SERW w Bytomiu.

Wszystkie w/w zak³ady i instalacje stosuj¹ szwajcarsk¹ technologiê immobilizacji odpadów niebezpiecznych Geodur .

Nowoczesne technologie immobilizacji odpadów prowadzone s¹ w zamkniêtej aparaturze, najczê ciej w temperaturze otoczenia (w wyniku niektórych egzotermicznych reakcji chemicznych dochodzi do rozgrzania mieszarki o 20 40°C) a wszystkie materia³y sypkie s¹ transportowane i magazynowane w hermetycznych urz¹dzeniach. S¹ to obiekty nie emituj¹ce zanieczyszczeñ gazowych do atmosfery a emisja py³ów jest niewielka i ogranicza siê do emisji powsta³ej w procesach prze³adunku i za³adunku materia³ów oraz na skutek ruchu pojazdów.

Immobilizacja odpadów prowadzona w oparciu o nowoczesne technologie jest procesem skutecznie unieszkodliwiaj¹cym odpady i bezpiecznym dla otoczenia.

Niestety s¹ w Polsce tak¿e instalacje i zak³ady stosuj¹ce przestarza³e a niektóre wrêcz prymitywne metody immobilizacji odpadów, w sposób zagra¿aj¹cy rodowisku i zdrowiu pracowników.

Termiczne metody przetwarzania odpadów. Termiczne metody przetwarzania odpadów maj¹ na celu unieszkodliwienie odpadów na drodze zmiany w³a ciwo ci odpadów (chodzi g³ównie o rozk³ad termiczny substancji organicznych) poprzez poddanie ich dzia³aniu wysokich temperatur.

Termicznej obróbce poddaje siê odpady palne zawieraj¹ce okre lon¹ ilo æ masy organicznej i posiadaj¹ce st¹d odpowiedni¹ warto æ opa³ow¹, co najmniej 10 12 MJ/kg. Termiczna obróbka odpadów o ni¿szej warto ci opa-

³owej tak¿e jest mo¿liwa ale wymaga to stosowania paliwa dodatkowego (najczê ciej gazu lub oleju opa³owego).

Do termicznych metod przetwarzania odpadów spotykanych w Polsce zaliczamy g³ównie: a) spalanie, b) zgazowanie i pirolizê.

Ad. a) Spalanie odpadów polega na poddaniu ich dzia³aniu wysokich temperatur w nadmiarze tlenu. Produktami procesu spalania s¹: - pozbawione substancji lotnych produkty sta³e w postaci ¿u¿la, popio³u i py³u, stanowi¹ce tzw. odpady wtórne, - gazowe produkty spalania (spaliny) wymagaj¹ce oczyszczania, - energia cieplna.

W nowoczesnych spalarniach stosuje siê ro¿ne typy pieców do spalanie odpadów (najczê ciej piece komorowo-rusztowe oraz obrotowe) w których proces spalania prowadzony jest w temperaturze powy¿ej 1000°C (co gwarantuje rozklad substancji organicznych i palnych) a bardzo istotn¹ czê ci¹ spalarni odpadów s¹ instalacje oczyszczania spalin (najczê ciej dwu lub trójstopniowe) stosuj¹ce mokre lub suche (lub kombinacjê tych sposobów) metody oczyszczania spalin. W instalacjach tych stosowane s¹ filtry (najczê ciej tkaninowe, elektrofiltry i filtry z wêglem lub koksem aktywnym), p³uczki, absorbery, reaktory, katalizatory oraz wymienniki ciep³a. Instalacje oczyszczania spalin zapewniaj¹ oczyszczenie od py³u, tlenków siarki, tlenków azotu, chlorowodoru, chloru, fluoru, dioksyn i furanów oraz innych normowanych przepisami zanieczyszczeñ gazowych. W wielu spalarniach odzyskuje siê ciep³o wytworzone w procesie spalania zwykle do produkcji pary wodnej lub gor¹cej wody a coraz czê ciej tak¿e wykorzystuje siê parê wodn¹ do wytwarzania energii elektrycznej w turbinach sprzê¿onych z generatorem pr¹du.

Nowoczesne spalarnie odpadów s¹ skomplikowanymi obiektami przemys³owymi, w których proces technologiczny jest zautomatyzowany. W wyniku zastosowania procesu spalania do unieszkodliwiania odpadów uzyskujê siê bardzo znacz¹c¹ redukcjê masy odpadów oraz mo¿liwo æ wytworzenia i wykorzystania energii cieplnej i elektrycznej.

W Polsce spalarnie odpadów s¹ rzadko ci¹ w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej. Mamy jedn¹ spalarniê odpadów komunalnych w Warszawie, dwie redniej wielko ci spalarnie odpadów niebezpiecznych w D¹browie Górniczej i Gdañsku oraz kilkana cie ma³ych spalarni odpadów medycznych i spalarni przemys³owych odpadów niebezpiecznych.

Obiekty takie s¹ nies³usznie postrzegane jako zagra¿aj¹ce rodowisku, podczas gdy s¹ to nowoczesne, w pe³ni zautomatyzowane instalacje wyposa¿one w szereg skutecznych zabezpieczeñ

przed niekontrolowanym wp³ywem na rodowisko. Proces technologiczny zapewnia kontrolowan¹ i bardzo niewielk¹ emisjê zanieczyszczeñ py³owo-gazowych do atmosfery. Spalarnie posiadaj¹ te¿ odpowiednie zabezpieczenia i systemy ochrony na wypadek nieprzewidzianych zdarzeñ i awarii.

Ad. b) Zgazowanie i piroliza odpadów (do æ rzadko stosowane w Polsce, st¹d lakoniczne ujêcie problematyki) s¹ procesami termicznymi prowadzonymi w atmosferze niedoboru tlenu lub bez jego dostêpu i ni¿szej ni¿ w spalarniach temperaturze ok. 450 650°C. Proces przebiega w reaktorze zgazowuj¹cym lub komorze pirolitycznej a w wyniku rozk³adu odpadów powstaje gaz i suche produkty sta³e. Proces oczyszczania gazowych produktów procesu przebiega nieco inaczej ni¿ w spalarniach, z uwagi na inny sk³ad tych gazów. Stosowane s¹ jednak w tym procesie podobne urz¹dzenia. W niektórych instalacjach gaz jest poddawany kondensacji w wyniku której otrzymuje siê olej i gaz lekki (zawracany najczê ciej do procesu). Gaz oczyszczony mo¿e byæ tak¿e wykorzystany do produkcji energii elektrycznej w silnikach spalinowych sprzê¿onych z generatorem pr¹du.

Podobnie jak w nowoczesnych spalarniach proces technologiczny jest w pe³ni zautomatyzowany a jego parametry monitorowane. Instalacje posiadaj¹ tak¿e wszelkie zabezpieczenia przed niekontrolowanym wp³ywem na rodowisko (tak¿e w przypadku nieprzewidzianych zdarzeñ i awarii).

Kompostowanie odpadów. Kompostowanie odpadów jest procesem prostym i nieskomplikowanym, wykorzystuj¹cym obecno æ tlenu, wody i mikroorganizmów do biologicznego i chemicznego przekszta³cania odpadów organicznych w kompost.

Najczê ciej kompostowaniu poddaje siê nastêpuj¹ce odpady: - biomasa z odpadów komunalnych, - odpady zielone (trawa, li cie, krzewy, ga³êzie itp.), - osady ciekowe, - odpady spo¿ywcze (w tym z przemys³u spo¿ywczego), - odpady z ferm hodowlanych drobiu i trzody.

Nale¿y podkre liæ, ¿e proces kompostowania odpadów zachodzi w naturze bez udzia³u cz³owieka, jest wiêc procesem naturalnym. W warunkach przemys³owych proces ten mo¿na znacznie przyspieszyæ a tak¿e ograniczyæ procesy niepo¿¹dane (zagniwanie, butwienie) bêd¹ce m.in. ród³em emisji takich substancji jak metan, siarkowodór, amoniak, merkaptany a poprzez to tak¿e ród³em emisji odorów. Tym niepo¿¹danym procesom zapobiega sta³a obecno æ tlenu (pochodz¹cego z powietrza którym kompostowane odpady s¹ napowietrzane) i dziêki temu produktami procesu (oprócz kompostu) s¹ para wodna, dwutlenek wêgla i energia cieplna.

Proces kompostowania odpadów w zale¿no ci o zastosowanej technologii mo¿na prowadziæ w bioreaktorach (zwanych tak¿e komposterami lub kontenerami) w sposób bardzo intensywny (kilka do kilkunastu dni), w pryzmach kompostowych w których proces przebiega mniej intensywnie (6 8 tygodni) lub jako kombinacja obydwu systemów (system kontenerowo-pryzmowy).

W trakcie prowadzenia procesu (niezale¿nie od zastosowanego systemu) bardzo istotne s¹ trzy czynniki maj¹ce bezpo redni wp³yw na szybko æ przebiegu kompostowania i rodzaje emitowanych substancji gazowych: - zawarto æ tlenu w kompostowanej masie, - wilgotno æ kompostowanej masy, - rodzaje i ilo ci mikroorganizmów obecnych w kompostowanej masie.

Wszystkie w/w czynniki nale¿y w zale¿no ci od potrzeb regulowaæ, kontroluj¹c proces na bie¿¹co. W nowoczesnych kompostowniach proces technologiczny jest na bie¿¹co monitorowany a poszczególne jego parametry s¹ regulowane i sterowane automatycznie. Tak¿e dojrzewanie kompostu w pryzmach mo¿e byæ wspomagane poprzez komputerowo sterowane napowietrzanie.

Wnioski Ustawodawca w Ustawie o odpadach wyra nie podkre la, ¿e wytwórca odpadów ma obowi¹zek w pierwszej kolejno ci zapobiegaæ powstawaniu odpadów lub ograniczaæ ich ilo æ. Je li ju¿ odpady musz¹ powstawaæ to nale¿y je poddaæ odzyskowi (wykorzystanie w ca³o ci lub w czê ci i recykling) w miejscu powstania a je li nie jest to mo¿liwe to nale¿y je poddaæ odzyskowi poza miejscem powstania a je li to tak¿e nie jest mo¿liwe to nale¿y je poddaæ unieszkodliwieniu w miejscu powstania lub w ostateczno ci unieszkodliwieniu poza miejscem powstania. Ten sposób podej cia narzuca niejako hierarchiê przedstawionych powy¿ej nowoczesnych technologii w gospodarce odpadami. Kompostowanie jako odzysk (wytwarzanie kompostu z odpadów) jest dla rodowiska najkorzystniejsze. Fizykochemiczna obróbka (immobilizacja) jest wprawdzie nastawiona przede wszystkim na unieszkodliwienie substancji szkodliwych zawartych w odpadzie ale daje mo¿liwo æ (w przypadku niektórych odpadów) wytworzenia materia³ów i kruszyw budowlanych. Najmniej korzystn¹ metod¹ wydaje siê byæ termiczna obróbka odpadów poniewa¿ jest to wy³¹cznie unieszkodliwianie ale z uwagi na fakt, ¿e mo¿na w wyniku procesu uzyskaæ i wykorzystaæ energiê ciepln¹ i energiê elektryczn¹ (a spalany odpad uwa¿aæ za paliwo) nie jest to jednoznaczne.

Istotne jest tak¿e to, ¿e niektóre rodzaje odpadów z uwagi na ich charakter, sk³ad chemiczny i w³a ciwo ci fizyczne nie nadaj¹ siê do odzysku i jedynym rozwi¹zaniem jest ich unieszkodliwienie fizykochemiczne lub termiczne a wybór metody zale¿ny jest od podatno ci odpadów na dany rodzaj obróbki.

Reasumuj¹c, przedstawione w niniejszym wyst¹pieniu trzy zasadniczo ró¿ni¹ce siê metody postêpowania z odpadami maj¹ ka¿da z osobna racjê bytu i mo¿liwo æ zastosowania w odniesieniu do konkretnej specyficznej grupy odpadów. Zaryzykowa³bym twierdzenie, ¿e metody siê wzajemnie uzupe³niaj¹ i zastosowane razem s¹ w stanie zapewniæ odzysk i unieszkodliwienie bardzo szerokiej gamy wielu ró¿nych odpadów. ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Mgr in¿. Micha³ Fengler urodzi³ siê w 1950 r. w Zabrzu. Studia ukoñczy³ na Wydziale Technologii i In¿ynierii Chemicznej Politechniki l¹skiej w Gliwicach, w roku 1975. Pracowa³ jako projektant, kierownik pracowni a przez wiele lat jako Prezes Zarz¹du w Biurze Projektów BIPROWOD-ZABRZE Sp. z o.o. (ostatnio BIPROWOD & HAFNER Sp. z o.o.). Od kilku lat prowadzi firmê CDF-TECHNOLOGIE DLA RODOWISKA s.c. w Zabrzu zajmuj¹c¹ siê wdra¿aniem nowoczesnych technologii w dziedzinie gospodarki odpadami. Jest autorem i wspó³autorem wielu projektów nowoczesnych zak³adów i instalacji s³u¿¹cych do unieszkodliwiania oraz gospodarczego wykorzystania (odzysku) odpadów. W zak³adach tych stosowane s¹ nowoczesne technologie w zakresie fizykochemicznego, biologicznego i termicznego przetwarzania odpadów. Do najbardziej znanych realizacji nale¿¹: Instalacja Unieszkodliwiania ¯u¿li i Popio³ów ze spalarni odpadów ZUSOK w Warszawie, Zak³ad Produkcji Kruszyw i Granulatów w Bolechowie, Zak³ad Produkcji Kruszyw i Granulatów w Bytomiu, Spalarnia Odpadów Niebezpiecznych PORT SERVICE w Gdañsku.

Jest tak¿e autorem i wspó³autorem wielu prac studialnych i programów w zakresie systemowych rozwi¹zañ w dziedzinie gospodarki odpadami opracowanych dla zak³adów przemys³owych, miast, gmin i województw.

Targi

przedsiêbiorczo ci M³odzie¿ I LO im. J. Smolenia w Bytomiu realizuje w ramach przedmiotu Podstawy Przedsiêbiorczo ci program Fundacji M³odzie¿owej Przedsiêbiorczo ci M³odzie¿owe Miniprzedsiêbiorstwo . Jego g³ównym za³o¿eniem jest przygotowanie m³odzie¿y do wej cia na rynek pracy, m³odzie¿ tworzy w³asn¹ firmê, wymy la ró¿ne produkty, które pó niej wytwarza i sprzedaje. Ich miniprzedsiêbiorstwa bardzo czêsto do produkcji swoich wyrobów wykorzystuj¹ odpady.

Tak by³o w 2004 r. kiedy to m³odzi ludzie produkowali artystyczn¹ bi¿uteriê z odpadów szklanych dziêki czemu otrzymali nagrodê Grand Prix i wyjechali na konkurs europejski na Maltê. W 2005 r. uczennice równie¿ produkowa³y bi¿uteriê, wykorzystuj¹c odpady lakiernicze z fabryki Opla w Gliwicach. Obecnie w szkole dzia³a kilka firm uczniowskich wykorzystuj¹cych odpady z makulatury, drewna, z³omu, robi¹c z nich piêkne i u¿yteczne rzeczy. W tej chwili przygotowujemy siê do konkursu ogólnopolskiego. Podczas Konferencji chcieliby my zaprezentowaæ jak w ciekawy i u¿yteczny sposób mo¿na wykorzystaæ odpady. My limy o przygotowaniu stoiska, gdzie zaprezentuj¹ siê m³odzi przedsiêbiorcy.

Opiekunem M³odzie¿owych Miniprzedsiêbiorstw jest mgr Ma³gorzata Kijak nauczyciel geografii i podstaw przedsiêbiorczo ci w I LO im.

Jana Smolenia. W zawodzie nauczyciela pracuje od 23 lat, w I LO 9 lat.

Zosta³a kilkakrotnie nagrodzona i wyró¿niona nagrodami na szczeblu szkolnym, regionalnym i ogólnopolskim za aktywno æ i zaanga¿owanie w pracê z m³odzie¿¹. Aktywnie wspó³pracuje z Fundacj¹ M³odzie¿owej Przedsiêbiorczo ci oraz Fundacj¹ Edukacji Rynku Kapita³owego. Jest realizatork¹ wielu programów m³odzie¿owych kszta³tuj¹cych postawy obywatelsk¹ i przedsiêbiorcz¹. Jest za³o¿ycielk¹ Bytomskiego O rodka Wolontariatu.

(--) R

E

K

L

A

M

Y

Kilka spostrze¿eñ na temat odpadów mgr Irena GATYS, Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Górach

¯ycie ka¿dego cz³owieka zwi¹zane jest z powstawaniem odpadów. Plany gospodarki odpadami, Regulamin utrzymania czysto ci i porz¹dku oraz ustawy dotycz¹ce odpadów nie rozwi¹¿¹ problemu powstawania i unieszkodliwiania odpadów je li my sami nie bêdziemy wiadomi jakie zagro¿enia wynikaj¹ z niew³a ciwego obchodzenia siê z odpadami i co mo¿emy zrobiæ, aby by³o ich mniej a je¿eli ju¿ s¹ to co winni my robiæ, aby uzyskaæ z nich jak najwiêcej skoro ju¿ powsta³y. Przemy lana gospodarka odpadami mo¿e s³u¿yæ znacznemu zmniejszeniu ich powstawania.

Przede wszystkim ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach Dz. U. z 2001 r.

Nr 62 poz. 628 z pó n. zm. zwana dalej ustaw¹ o odpadach wytycza ramy dzia³añ porz¹dkuj¹cych i systematyzuj¹cych postêpowanie z odpadami. Dlatego te¿ za t¹ ustaw¹ warto przytoczyæ kilka definicji.

I tak zgodnie z definicj¹, odpady oznaczaj¹ ka¿d¹ substancjê lub przedmiot nale¿¹cy do jednej z kategorii, okre lonych w za³¹czniku nr 1 do ustawy o odpadach, których posiadacz pozbywa siê, zamierza pozbyæ siê lub do ich pozbycia jest obowi¹zany art. 3 ust.1 cytowanej ustawy.

Natomiast przez gospodarkê odpadami rozumie siê zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym równie¿ nadzór nad takimi dzia³aniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów art. 3 ust.1 ustawy o odpadach.

Jedn¹ z kategorii odpadu jest odpad komunalny, który powstaje w gospodarstwach domowych, a tak¿e odpad niezawieraj¹cy odpadów niebezpiecznych, pochodz¹cych od innych wytwórców odpadów, który ze wzglêdu na swój charakter lub sk³ad jest podobny do odpadów powstaj¹cych w gospodarstwach domowych.

Definicje na pozór wydaj¹ siê proste i jasne jednak ¿ycie codzienne wskazuje, i¿ postêpowanie z odpadami nastrêcza wielu problemów nie tylko ekonomicznych, spo³ecznych, prawnych, ale i wiadczy o naszej ma³ej wiedzy na ich temat. A czêsto nie zdajemy sobie sprawy, i¿ niew³a ciwy sposób postêpowania z odpadami ma negatywne konsekwencje, w tym miêdzy innymi mo¿e powodowaæ: - zagro¿enie dla zdrowia ludzi zwarte w nich substancje toksyczne mog¹ bezpo rednio lub po rednio dostawaæ siê do organizmu cz³owieka, - degradacjê zasobów naturalnych niew³a ciwie zagospodarowane odpady mog¹ stanowiæ ród³o zanieczyszczenia powietrza (pylenie wtórne, bioaerozole), wód i gleby (infiltracja zanieczyszczeñ), - zmniejszenie komfortu ¿ycia odpady czêsto s¹ ród³em emisji odorów, mog¹ degradowaæ walory krajobrazowe i estetyczne, - ograniczenie mo¿liwo ci rozwoju niektórych sektorów gospodarki (np. turystyki i agroturystyki), - straty gospodarcze w wyniku utraty surowców i produktów nadaj¹cych siê do powtórnego wykorzystania,

- ³amanie obowi¹zuj¹cych przepisów co nara¿a sprawcê na odpowiedzialno æ administracyjn¹, cywiln¹ a nawet karn¹ (art. 69-79 ustawy o odpadach).

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2005 r. Nr. 175, poz. 1458) wprowadzi³a kilkadziesi¹t zmian do ustaw rodowiskowych miêdzy innymi o odpadach, o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach, Prawo ochrony rodowiska, o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej, o substancjach zubo¿aj¹cych warstwê ozonow¹ oraz do ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Czê æ tych zmian jest czysto porz¹dkowych, jednak wiele nak³ada nowe zadania i obowi¹zki na samorz¹dy zw³aszcza w ustawie o odpadach i o utrzymaniu i porz¹dku w gminach. W efekcie daje to gminie mo¿liwo æ uporz¹dkowania gospodarki odpadami komunalnymi i zwiêkszenia kontroli nad strumieniem powstaj¹cych odpadów.

Wyra niejszy jest podzia³ obowi¹zków miêdzy gminami (odpowiedzialnymi za zorganizowanie systemu zbierania odpadów), a samorz¹dem województwa (odpowiedzialnym za przetwarzanie wydzielonych grup odpadów).

Utrzymanie czysto ci i porz¹dku nale¿y do zadañ w³asnych gminy. Zapewnia to miêdzy innymi ustawa z dnia 13 wrze nia 1996 roku o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach (Dz. U. z 1996 Nr. 132, poz. 622 z pó n. zm.) poprzez tworzenie warunków do wykonywania prac zwi¹zanych z utrzymaniem czysto ci i porz¹dku na terenie gminy. Ponadto ustawa o odpadach zgodnie z art.16a do obowi¹zkowych zadañ gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi zaliczy³a miêdzy innymi: - zapewnienie objêcia wszystkich mieszkañców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, - zapewnienie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby by³o mo¿liwe: - ograniczenie sk³adowania odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji, - wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, - osi¹gniêcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, - zapewnienie budowy ( ) instalacji i urz¹dzeñ do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiêbiorców, - zapewnienie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji kierowanych do sk³adowania Aby sprostaæ tym wymaganiom, a jednocze nie mieæ instrument realizuj¹cy te wymagania w bie¿¹cym roku Rady Gminy uchwal¹ Regulamin utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie gminy, który to zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach jest aktem prawa miejscowego.

Bardzo wa¿nymi zapisami w regulaminie

z punktu widzenia mo¿liwo ci prowadzenia przez gminê swojej polityki w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi - powinny byæ tre ci wynikaj¹ce z Gminnego planu gospodarki odpadami, tzn. zapisy, które równie¿ wynikaj¹ z art. 4 ust. 2 punkty 4 i 5 cytowanej powy¿ej ustawy. Otó¿ regulamin okre la szczegó³owe zasady utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie gminy dotycz¹ce: - maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji dopuszczonych do sk³adowania na sk³adowiskach odpadów, - innych wymagañ wynikaj¹cych z gminnego planu gospodarki odpadami.

Dlatego te¿ pierwszy Regulamin musi byæ dobrze przemy lany i winien wprowadzaæ takie zapisy, które z jednej strony bêd¹ mobilizowaæ mieszkañców do uregulowania domowej gospodarki odpadami czyli powinni legitymowaæ siê zawartymi umowami na wywóz odpadów komunalnych i opró¿nianie zbiorników bezodp³ywowych. Natomiast z drugiej strony winien uregulowaæ kwestiê uzyskiwania nowych zezwoleñ dla przedsiêbiorców na odbieranie odpadów.

Wraz z regulaminem powinny byæ podane do publicznej wiadomo ci wymagania, jakie musz¹ spe³niaæ przedsiêbiorcy ubiegaj¹cy siê o te zezwolenia. Ministerstwo rodowiska zaleca, aby wymagania sformu³owane by³y w dwóch grupach, a mianowicie jako wymagania organizacyjne (wynikaj¹ce z planu gospodarki odpadami) i wymagania techniczne. W tych pierwszych nale¿y uwzglêdniæ miêdzy innymi miejsce odzysku lub unieszkodliwienia odpadów komunalnych wynikaj¹ce z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. Odpowiednio sformu³owane wymagania techniczne zapewniæ maj¹ osi¹gniêcie takiego standardu technicznego jako ci wiadczonych us³ug, aby zagwarantowaæ bezpieczeñstwo dla zdrowia i ¿ycia zarówno obs³ugiwanych mieszkañców jak i obs³uguj¹cych, a tak¿e winno byæ zapewnione ekologiczne bezpieczeñstwo dla rodowiska.

Przytoczone definicje, przepisy prawne oraz wynikaj¹ce z nich obowi¹zki dla mieszkañców, przedsiêbiorców wytwarzaj¹cych odpady oraz przedsiêbiorców ubiegaj¹cych siê o zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych nie bêd¹ mog³y byæ zrealizowane lub bêd¹ realizowany tylko czê ciowo je¿eli sami nie w³¹czymy siê w ich wykonanie. Dlatego warto prowadziæ wszelakie akcje z zakresu edukacji ekologicznej dotycz¹cej odpadów, gdy¿ u wiadamianie zagro¿eñ wynikaj¹cych z nieprawid³owej gospodarki odpadami komunalnymi przyczynia siê do lepszego zrozumienia obowi¹zków, nakazów i zakazów na nas ci¹¿¹cych.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy jak bardzo toksyczne dla cz³owieka s¹ dioksyny (polichlorowane dibenzoparadiksyny PCDD). Oszacowano, ¿e oko³o 10 tysiêcy razy s¹ bardziej truj¹ce ni¿ znana od wieków trucizna jak¹ jest cyjanek potasu. Zwi¹zki te g³ównie powstaj¹

w procesie spalania mieci i odpadów domowych takich jak: - tworzywa sztuczne szczególnie PCV, - opakowania plastikowe, - folie, - wyroby ze skóry i gumy, - nas¹czone kawa³ki drewna chemikaliami lub farbami, - tekstylia, - resztki wszelkich produktów spo¿ywczych itp.

Spalaj¹c wymienione produkty w naszych piecach, kot³ach, w ogniskach na dzia³kach, w ogrodach i na polach, produkujemy dioksyny, które zanieczyszczaj¹ w najbli¿szym otoczeniu powietrze, glebê i wodê.

Do naszego organizmu dioksyny dostaj¹ siê podczas spo¿ywania ska¿onej ¿ywno ci oraz poprzez oddychanie i wch³anianie. Zwi¹zki te kumuluj¹ siê w w¹trobie oraz w tkance t³uszczowej i zachowuj¹ siê jak hormony, destabilizuj¹c ca³¹ gospodarkê hormonaln¹ w organizmie.

G³ówne zagro¿enia dla zdrowia cz³owieka to: zwiêkszona zachorowalno æ na choroby nowotworowe, uszkodzenia kodu genetycznego, uszkodzenia systemu immunologicznego (odporno ciowego), os³abienie zdolno ci rozrodczej, uszkodzenia p³odu, zaburzenia neurologiczne i hormonalne.

My lê, ¿e przyk³ad ten bardzo przemawia do naszej wyobra ni i dobitnie pokazuje dlaczego warto i powinno siê uregulowaæ gospodarkê odpadami komunalnymi. Starajmy siê wiêc produkowaæ jak najmniej odpadów, a je li ju¿ powstan¹ to zróbmy wszystko, aby trafi³y do odpowiednich miejsc, gdzie bêd¹ unieszkodliwione w taki sposób, aby w rodowisku naturalnym wyrz¹dzi³y jak najmniej szkód.

Literatura: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz. U. z 2005 r. Nr. 175, poz. 1458 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach Dz. U. z 2001 r. Nr 62 poz. 628 z pó n. zm.

Ustawa z dnia 13 wrze nia 1996 roku o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach - Dz. U. z 1996 Nr. 132, poz. 622 z pó n. zm.

Gospodarka odpadami na terenach wiejskich, Ministerstwo rodowiska, Warszawa 2005 H. Skowron: Terminarz zmian i nowych zdañ dla gmin i przedsiêbiorców w sferze utrzymania czysto ci i porz¹dku w gminach oraz gospodarki odpadami komunalnymi, maszynopis, Gliwice, 2005 Uwaga na dioksyny!, Urz¹d Miejski w Tarnowskich Górach, 1999 ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Mgr Irena Gatys. Kierownik Referatu Ocen i Kszta³towania rodowiska Wydzia³u Ochrony rodowiska i Rolnictwa w Starostwie w Tarnowskich Górach. Ukoñczy³a Zarzadzanie rodowiskowe na Uniwersytecie Amstrdamskim w Amstrdamie.

Oczami praktyka

Czysto æ i porz¹dek w gminie dr Andrzej URBAN

Powstawanie osiedlowych form bytowania kszta³towa³y wiêzi spo³eczne i wynikaj¹ce z nich wspólnotowe potrzeby i wymagania. Jedna z tych potrzeb by³o utrzymanie czysto ci i porz¹dku w osiedlu. Zakres tych potrzeb, a tak¿e regu³y postêpowania w ich zaspakajaniu okre lane by³y pierwotnie przez obyczaj, nakaz religijny, a w miarê rozwoju spo³ecznego, regulacjê przejmowa³y przepisy gminne, a pó niej prawo pañstwowe. Prawa te stanowi³y normy zachowañ i postêpowania w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkañców. Najstarsze znane urz¹dzenia s³u¿¹ce wspólnocie utrzymaniu osiedla w czysto ci i porz¹dku, takie jak zbiorniki na odpady, wysypiska odpadów, kanalizacja, ustêpy publiczne pochodz¹ sprzed kilku tysiêcy lat. W redniowieczu w miastach europejskich pojawiaj¹ siê prawa, instytucje i urz¹dzenia s³u¿¹ce przestrzeganiu czysto ci i porz¹dku.

W Warszawie w 1540 r. powstaje policja sanitarna. W czasie sejmu koronnego w 1556r. w³adze miejskie zosta³y zobowi¹zane królewskim nakazem do utrzymania dróg warszawskich w nale¿ytym porz¹dku.

Z tego pochodzi Gnojna Góra bêd¹ca pierwszym znanym wysypiskiem mieci. W XIX w. pojawiaj¹ siê w Anglii i w Niemczech pierwsze spalarnie odpadów. W 1913 r. zosta³ utworzony Zak³ad Oczyszczania Miasta w Warszawie. Przed drug¹ wojn¹ wiatow¹ 36 miast polskich dysponowa³o mechanicznym taborem do oczyszczania miast. Pierwszym aktem prawa pañstwowego normuj¹cego sprawy utrzymania porz¹dku i czysto ci w gminach w Polsce by³o rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polski z moc¹ ustawy z dnia 16 marca 1926r. o usuwaniu nieczysto ci i wód opadowych( tekst jednolity Dz. U. z 1939r Nr 90, poz. 851), obowi¹zuj¹ce do 1959r. W Polsce powojennej pierwszym aktem ustawowym w tym przedmiocie by³a ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. w sprawie utrzymania czysto ci i pocz¹tku w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 27, poz. 196 z pó¿n. zm.).

Ewolucyjnym przeobra¿eniem w naszym kraju sta³o siê wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej. Wprowadzono te zmiany ustawami z dnia 23 grudnia 1988 r. o dzia³alno ci gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 z pó¿n. zm.) oraz dnia 8 marca 1990r. o samorz¹dzie terytorialnym. Ustawy te zmieni³y formê i tre æ gospodarowania w tym zakresie, wywo³uj¹c dystans miêdzy uregulowaniami ustawy o ochronie i kszta³towaniu rodowiska a rzeczywistymi potrzebami i mo¿liwo ciami gmin samorz¹dowych.

Gospodarka komunalna rz¹dzi siê w³asnymi prawami i nie jest nastawiona na osi¹ganie zysku lub innych celów komercyjnych. Swoisto æ jej polega na tym, i¿ bêd¹c podporz¹dkowana normom pañstwowych ustanawia w³a-

sne regu³y postêpowania i kieruje siê nimi.

Wytwarzanie odpadów komunalnych, w odró¿nieniu od przemys³owych jest nieuniknione i nie mo¿na ich wykluczyæ poprzez eliminowanie róde³ ich powstawania, bowiem ród³em tym jest mieszkaniec.

Masa odpadów komunalnych w naszym kraju jest znacznie mniejsza ni¿ masa odpadów przemys³owych, odznaczaj¹ siê one du¿¹ przestrzenno ci¹ i wymagaj¹ znacznych terenów z regu³y trudnych do uzyskania przy dzisiejszym stopniu zagospodarowania. Charakteryzuj¹ siê du¿¹ ³atwo ci¹ rozprzestrzeniania i zawieraj¹ wielki ³adunek zagro¿enia sanitarnego. Skala problemów jakie stwarzaj¹ te odpady wymaga wyposa¿enia samorz¹du terytorialnego w odpowiednie instrumenty realizacji przypisanych mu zadañ w tym zakresie.

Gmina jako administrator ma organizowaæ realizacjê zadañ utrzymania czysto ci i porz¹dku na swoim terenie i tworzyæ niezbêdne ku temu warunki. Nale¿y do tego organizowanie w³asnego wykonawstwa us³ug usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych i prowadzenie w tym zakresie dzia³alno ci gospodarczej lub zapewnienie obs³ugi komunalnej przez inne podmioty, a tak¿e ustanowienie warunków takiej obs³ugi komunalnej przez inne podmioty, a tak¿e ustanowienie warunków takiej obs³ugi poprzez wydawane zezwolenia na prowadzenie dzia³alno ci w tym zakresie i sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem ustanowionych w ten sposób warunków.

Rol¹ gmin jest tworzenie selektywnej zbiórki surowców wtórnych. Do gminy tak¿e nale¿y wspó³dzia³anie z organami administracji rz¹dowej w organizowaniu gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydzielonymi z odpadów komunalnych. Obok funkcji prawodawczoadministracyjnej przypisane zosta³o gminie bezpo rednie wykonywanie gospodarczych zadañ i czynno ci s³u¿¹cych utrzymaniu czysto ci i porz¹dku. Tak wiêc do gminy nale¿y budowa, utrzymanie i eksploatacja sk³adowisk odpadów komunalnych, likwidowanie dzikich wysypisk itp.

Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów jest prawnym obowi¹zkiem w³a cicieli nieruchomo ci lecz wykonywanie tego obowi¹zku bez korzystania z us³ug innych podmiotów w zasadzie jest wykluczone.

Dopuszczalny jest jedynie wywóz odpadów przez w³a ciciela z w³asnej nieruchomo ci w³asnymi rodkami pod warunkiem udokumentowania dostarczenia ich na sk³adowisko odpadów komunalnych i uiszczenia op³aty za ich przyjêcie. Poza tym wyj¹tkiem przy usuwaniu odpadów komunalnych z nieruchomo ci i ich unieszkodliwianiu w³a ciciel nieruchomo ci zobowi¹zany jest korzystaæ z us³ug jednostki organizacyjnej gminy albo innego podmiotu posiadaj¹cego zezwolenie gminy na prowadzenie takiej dzia³alno ci us³ugowej.

Aby w³a ciciele nieruchomo ci mogli wywi¹zywaæ siê z na³o¿onych na nich obowi¹zków usuwania i unieszkodliwiania odpadów niezbêdne jest zorganizowanie dostêpnego dla nich rynku us³ug. Zorganizowanie takiego rynku jest zadaniem gminy. Zadanie to gmina mo¿e realizowaæ alternatywnie albo poprzez zapewnienie odpowiedniego zaplecza us³ugowego albo poprzez zorganizowanie w³asnych jednostek gospodarczych. Podmiotem takiego rynku mog¹ byæ zatem jednostki us³ugowe o statucie samorz¹dowym lub prywatnym. Najsilniejszymi podmiotami uczestnicz¹cymi w utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminie s¹ jego mieszkañcy.

Uwarunkowania organizacyjne Punktem wyj cia do rozpatrywania problemów gospodarki odpadami komunalnymi jest prawne pojecie odpadów komunalnych. Wed³ug definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 wrze nia 1996 r. o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach - odpadami komunalnymi s¹ sta³e i ciek³e odpady powstaj¹ce w gospodarstwach domowych, w obiektach u¿yteczno ci publicznej i obs³ugi ludno ci, w tym nieczysto ci gromadzone w zbiornikach bezodp³ywowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyj¹tkiem odpadów niebezpiecznych z zak³adów opieki zdrowotnej i zak³adów weterynaryjnych.

Odpady komunalne s¹ szczególnym rodzajem odpadów przez które ustawa z dnia 13 stycznia 1980 r. o ochronie i kszta³towaniu rodowiska rozumie zniszczone przedmioty oraz substancje sta³e, a tak¿e substancje ciek³e, powstaj¹ce w zwi¹zku z bytowaniem cz³owieka lub dzia³alno ci¹ gospodarcz¹, nieprzydatne w miejscu lub w czasie, w którym powsta³y i s¹ uci¹¿liwe dla rodowiska.

W gospodarce odpadami komunalnymi istotne jest zdefiniowanie rzeczy zbêdnych, ale nie porzuconych lecz przeznaczonych do zagospodarowania. Przyk³adem ich mo¿e byæ makulatura, z³om metali, szk³o, opakowania i inne rzeczy nie wyrzucone przez mieszkañców lecz selektywnie gromadzone. Rzeczy takie nazywamy odpadami u¿ytkowymi lub surowcami wtórnymi. Z natury odpadami komunalnymi s¹ przedmioty i substancje, które w gospodarstwie domowym s¹ gromadzone w sposób nieselektywny i przeznaczone do wyrzucenia.

Odpady komunalne s¹ mieszanin¹ ró¿nych przedmiotów i substancji wyrzuconych z gospodarstw domowych, w tym tak¿e sk³adników, które mog³yby byæ u¿yteczne, gdyby nie zosta³y wyrzucone razem z innymi odpadami do zbiornika do gromadzenia odpadów w nieruchomo ciach.

Je¿eli rzeczy nie s¹ wyrzucane lecz sk³adane odrêbnie dla okre lonego odbiorcy, a wiec tego, kto przejmie je w posiadanie nie mo¿na uznaæ je za niczyje- jest to tak zwany recyc-

ling. Przedmioty recyclingu nie s¹ materia³em wyrzuconym, s¹ gromadzone w sposób uporz¹dkowany, selektywnie. Warunkiem selektywnej zbiórki materia³ów jest funkcjonowanie ich przetwórstwa. W przeciwnym razie taka zbiórka prowadzi do podnoszenia nak³adów nie tylko finansowych po to, ¿eby owoc zbiórki skierowaæ na wysypisko.

Ochrona rodowiska jest zainteresowana odzyskaniem i zagospodarowaniem materia³ów na drodze recyclingu, bowiem recycling redukuje ³adunek zanieczyszczeñ kierowanych do rodowiska. Podobnie zagospodarowanie le¿y w interesie samorz¹du terytorialnego, bowiem zmniejsza ilo æ odpadów wymagaj¹cych usuniêcia i unieszkodliwienia, a zatem i potrzeby pod wysypisko. Istniej¹ wiêc racje i ekologiczne i komunalne do wspierania inicjatywy recyclingu, a nawet do uruchamiania instrumentów wspieraj¹cych w tym zakresie dzia³añ. Mog¹ byæ nimi ulgi podatkowe lub inne przywileje fiskalne i administracyjne.

Gromadzenie sta³ych odpadów komunalnych odgrywa istotn¹ rolê w utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w posesjach. Recycling zapewnia u¿ytkownikom ³atwo æ i wygody korzystania z tych urz¹dzeñ ,odpowiedni standard sanitarny i estetyczny. Z punktu widzenia technologii wywozu zbiorniki do gromadzenia odpadów powinny byæ umieszczone w miejscach dostêpu dla transportu samochodowego. Gmina powinna zdecydowaæ o rozstrzygniêciach organizacyjnych obs³ugi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów.

1. Gmina powinna decydowaæ o wyposa¿eniu w pojemniki i kontenery oraz o czêstotliwo ci ich opró¿niania.

2. Realizacj¹ usuwania i utylizacj¹ odpadów zajmuj¹ siê ró¿ne podmioty gospodarcze. ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Dr Andrzej Urban. Do wiadczenie zawodowe: 2005 SPECTRUM SILESIA SERVICE (Prezes Zarz¹du), 2004 BUS-KOM Spó³ka z o.o. (V-ce Prezes, Zastêpca Dyrektora Generalnego), 2003 PKM Bytom S.A. (Koordynator odpowiedzialny za zorganizowanie dzia³u us³ug komunalnych), 2002 Przedsiêbiorstwo Us³ug Sanitarnych ALBA L¥SK Spó³ka z o.o. (Cz³onek Zarz¹du, V-ce Prezes), 1998 Przedsiêbiorstwo Us³ug Sanitarnych "KOMUNALNIK-ALBA" Spó³ka z o.o. (V-ce Prezes ds. techniczno-eksploatacyjnych), 1994-1998 Przedsiêbiorstwo Us³ug Sanitarnych "KOMUNALNIK" Spó³ka z o.o. (V-ce Prezes ds. techniczno-eksploatacyjnych), 1993-1994 Bytomskie Przedsiêbiorstwo Komunalne Spó³ka z o.o. (V-ce Prezes ds. techniczno-eksploatacyjnych), 1986-1993 Miejskie Przedsiêbiorstwo Techniki Sanitarnej w Bytomiu (Z-ca dyrektora ds. techniczno-eksploatacyjnych), 1978-1986 Zarz¹d Zieleni Miejskiej w Rudzie l¹skiej (G³ówny Mechanik), 1974-1978 Pañstwowy M³odzie¿owy Zak³ad Wychowawczy w Krupskim M³ynie. Wykszta³cenie: 2003 Instytut Organizacji i Zarz¹dzania w Przemy le "ORGMASZ" w Warszawie, 2001 Akademia Polonijna w Czêstochowie, 2000 Ministerstwo Gospodarki i RWTÜV Essen, 1997 Ministerstwo Skarbu Pañstwa, 1986-1987 Akademia Ekonomiczna w Katowicach - Absolwent Podyplomowego Studium Organizacji i Zarz¹dzania, 1976-1981 Politechnika l¹ska Absolwent Wydzia³u Mechaniczno-Technologicznego.

Mo¿liwo ci i sposoby racjonalnego postêpowania z odpadami komunalnymi dr Renata PRZYWARSKA, Wy¿sza Szko³a Ekonomii i Administracji w Bytomiu

Funkcjonowanie racjonalnej gospodarki odpadami wymaga odpowiednich regulacji prawnych. W lipcu 2005 r. w istotny sposób znowelizowano, z uwzglêdnieniem dyrektyw Unii Europejskiej, dwie ustawy: ustawê z 27 kwietnia 2001r o odpadach oraz ustawê z 13 wrze nia 1996 r. o utrzymaniu czysto ci i porz¹dku w gminach.

Na mocy znowelizowanego prawa zwiêkszono odpowiedzialno æ gmin w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi. To samorz¹dy maj¹ byæ podstawowym organizatorem jej realizacji. Zobligowane s¹ ponadto do stworzenia nowego regulaminu utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie gminy, który jest aktem prawa miejscowego.

Regulamin powinien zawieraæ szczegó³owe ustalenia m.in. w zakresie prowadzenia selektywnego zbierania odpadów komunalnych: opakowaniowych i surowców wtórnych, odpadów ulegaj¹cych biodegradacji, niebezpiecznych, wielkogabarytowych i zu¿ytego sprzêtu elektrycznego i elektronicznego oraz odpadów z remontów. Mimo na³o¿onych na gminê obowi¹zków nadal odpowiedzialnymi za utrzymanie czysto ci i porz¹dku na terenie nieruchomo ci s¹ ich w³a ciciele. Bêd¹ oni równie¿ zobligowani do przestrzegania warunków i obowi¹zków okre lonych w regulaminie. Gruntownej zmianie ulegn¹ tak¿e warunki udzielania zezwoleñ dla firm ubiegaj¹cych siê o odbiór odpadów od w³a cicieli nieruchomo ci.

Wspó³dzia³anie wszystkich stron zainteresowanych i odpowiedzialnych za stan rodowiska mo¿e doprowadziæ do wprowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami.

Podstawowymi elementami maksymalnie rozbudowanego zintegrowanego, racjonalnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi s¹: · ograniczanie ilo ci odpadów w rozumieniu zapobiegania ich powstawaniu, · eliminowanie ze strumienia odpadów komunalnych sk³adników niebezpiecznych i poddawanie ich oddzielnej procedurze unieszkodliwiania, · odzysk (recykling) surowców wtórnych wydzielonych z odpadów komunalnych, · recykling organiczny odpadów, · termiczne przekszta³canie odpadów odniesione jedynie do odpadów nieobjêtych recyklingiem materia³owym i organicznym, · sk³adowanie przetworzonych form odpadów (pozosta³o ci po technologiach zwi¹zanych z recyklingiem lub unieszkodliwianiem).

Strategia dzia³añ przedstawiona w planie gospodarki odpadami dla woj. l¹skiego (WPGO) polega w g³ównej mierze na: - sukcesywnym odzysku i unieszkodliwianiu (poza sk³adowaniem) odpadów ule-

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

gaj¹cych biodegradacji zgodnie z dyrektyw¹ 1999/31/WE w sprawie sk³adowania odpadów do ni¿ej podanych poziomów w stosunku do roku 1995: · do 75% w 2010 r., · do 50% w 2013 r., · do 35% w 2020 r.; - odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i surowców wtórnych w nastêpuj¹cych ilo ciach: patrz tabela 1 - wydzieleniu celem odzysku i unieszkodliwienia z ogólnego strumienia odpadów komunalnych nastêpuj¹cych ilo ci: · w 2010 r. 50% odpadów wielkogabarytowych, 40% odpadów budowlano remontowych, 50% odpadów niebezpiecznych; · w 2014 r. 70% odpadów wielkogabarytowych, 60% odpadów budowlano remontowych, 80% odpadów niebezpiecznych; Istniej¹cy system gospodarowania odpadami w gminie Radzionków charakteryzuje siê wg GPGO: - nie objêciem wszystkich mieszkañców zorganizowan¹ zbiórk¹ odpadów komunalnych, - brakiem programu selektywnej zbiórki odpadów ulegaj¹cych biodegradacji, - ma³¹ efektywno ci¹ selektywnej zbiórki zu¿ytych opakowañ i surowców wtórnych,

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

- brakiem selektywnej zbiórki oraz gminnego punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych (GPZON), - brakiem gminnego centrum zbiórki odpadów komunalnych ( GCZO) z sortowni¹ i ze stacj¹ demonta¿u odpadów wielkogabarytowych.

Zadania do realizacji przez mieszkañców gminy Radzionków osi¹gniêcie okre lonych rocznych poziomów odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (poza sk³adowaniem) przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: patrz tabela 2 Zadania stoj¹ce przed gmin¹ Radzionków i jej mieszkañcami s¹ zatem ogromne. Zadania krótko i d³ugoterminowe potrzebne dla poprawy (racjonalizacji) gospodarki odpadami gminy Radzionków (na podstawie GPGO). Patrz tabela 3.

Wszelkie dzia³ania gminy Radzionków zmierzaj¹ce do racjonalizacji gospodarki odpadami komunalnymi musz¹ spotkaæ siê z pozytywnym odzewem i ze wspó³prac¹ mieszkañców gminy g³ównych wytwórców odpadów komunalnych.

Dzia³ania samorz¹du gminy mog¹ okazaæ siê daremne i bezowocne je li nie podejmie siê wysi³ku przede wszystkim dla selektywnego zbierania odpadów ju¿ na poziomie swojego w³asnego gospodarstwa domowego. Racjonalne zagospodarowanie odpadów polega na realizacji takiego sys-

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

temu gospodarki odpadami, w którym przy spe³nionym warunku selektywnej zbiórki i recyklingu ró¿ne technologie unieszkodliwiania odpadów funkcjonuj¹ obok siebie uzupe³niaj¹c siê.

Zintegrowany system gospodarki odpadami musi uwzglêdniaæ czynniki, które wp³ywaj¹ na wska niki jako ciowe i ilo ciowe odpadów (rodzaj infrastruktury, rodzaj przemys³u, standard ¿ycia ), a tak¿e nawyki i stopieñ u wiadomienia mieszkañców. Dlatego dla konkretnych potrzeb, konkretnego regionu problem zagospodarowania odpadów powinien byæ rozwi¹zywany w sposób indywidualny, z uwzglêdnieniem charakteru odpadów, poniewa¿ nie ma procesu, który mo¿e byæ uniwersalnym rozwi¹zaniem dla ka¿dych warunków w aspekcie kosztów, redukcji objêto ci i masy odpadów oraz wp³ywu na rodowisko. ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Dr Renta Przywarska. Wieloletni pracownik naukowodydaktyczny Politechniki l¹skiej, obecnie WSEiA w Bytomiu, zajmuje siê problematyk¹ ochrony rodowiska w zakresie gospodarowania odpadami, jest autork¹ 75 i wspó³autork¹ 45 publikacji w czasopismach oraz referatów na konferencjach krajowych i zagranicznych. Uczestniczy³a w 30 projektach naukowo-badawczych. Jest autork¹ i wspó³autork¹ ksi¹¿ek i skryptów uczelnianych. W latach 20022004 bra³a czynny udzia³ w opracowaniu szeregu planów gospodarki odpadami - wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Fot.: £. Bystrzanowski

Na zdjêciu laureatka konkursu na esej oraz kilka spo ród nades³anych posterów.

Na ratunek gin¹cej przyrodzie

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

E

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

K

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Mariola Matejczyk, Micha³ Mol, S³awomir Stachowiak, Adam Molik, Aleksander Ciupa, Jakub Michalak, Sonia Kara , Justyna Bilewicz, Maria Mydla, Agnieszka Szymaszek, Katarzyna Buchacz, Sabina Nowak, Karolina Kawalec (V LO im. Powstañców l. w Radzionkowie); Sylwia £apok, Magdalena Bana , Mateusz Rost, Agnieszka £apok, Wojciech Urbañski, Kacper Nowakowski, Ewelina Perz, Sylwia Bugdo³, Micha³ Matonia, Monika Rogula, Martyna Stacha (I LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich); Bartek Tworek , £ukasz Sosadzin (ZSTH w Radzionkowie).

Laureaci szkó³ gimnazjalnych: 1. Karol Majewski ZSPG Rojca, 2. Pawe³ Nitszke, Sebastian Rosiek Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka Radzionków; 3. Natalia Stêpieñ ZSPG Rojca.

Uczestnicy: Mateusz Wrodarczyk, Jakub Standera, Karol Majewski, Sebastian Rosiek, Pawe³ Nitszke, Natalia Stêpieñ, Grzegorz Kwiatkowski, Iwona Bloch, Anna Grybo , Karolina Pala, Patrycja Wloka, ¯aneta Strielsel, Aneta Wojtkowiak, Aleksandra Brückman, Patrycja Glanc, Agata Spindel, Ma³gorzata Lorek, Katarzyna Kurzyd³o, Patrycja Zaj¹c (Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka Radzionków, ZSPG Rojca, Gimnazjum nr 10 Bytom). Opiekunowie: p. Ewa Kêdzierzawska (Gimnazjum nr 10 Bytom), p. Helena Stêpieñ (ZSPG Rojca), p. Janina Heczko (Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka Radzionków). Jury: przewodnicz¹cy: p. Ma³gorzata Ligoñ, cz³onkowie: p. Alicja Krawczyk, p. El¿bieta Krzemiñska, p. Iwona Kobek.

(--)

KATEGORIA FOTOREPORTA¯: Laureaci szkó³ rednich: 1. Adam Mol, Dominika wierczyñska V LO im. Powstañców l. w Radzionkowie; 2. £ukasz Trembaczowski V LO im. Powstañców l. w Radzionkowie; 3. Agnieszka £apok, Wojciech Urbañski I LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich; Uczestnicy: Adam Mol, Dominika wierczyñska, £ukasz Trembaczowski, Marta Wons, Karolina Wieczorek, Adam Czuryszkiewicz, Aleksandra Szo³tysik, Beata Nowara,

Tegoroczna edycja konkursu ekologicznego przebiegaj¹cego pod has³em Na ratunek gin¹cej przyrodzie cieszy³a siê sporym zainteresowaniem m³odzie¿y szkó³ rednich i gimnazjalnych. Celem konkursu by³o propagowanie wiedzy na temat najbli¿szego rodowiska, rozbudzanie poczucia odpowiedzialno ci za jego stan, kszta³towanie postaw przyjaznych rodowisku oraz rozbudzanie potrzeby dzia³ania na rzecz powstrzymania degradacji przyrody.

Wzrastaj¹ca liczba uczestników konkursu ekologicznego potwierdza zainteresowanie m³odych ludzi t¹ tematyk¹.

B. Rosiek R

KATEGORIA ESEJ: Laureaci: 1. Wojciech Ciszek I LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich, 2.

Joanna Ko¿uch I LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich, 3. Zuzanna Markusik V LO im. Powstañców l. w Radzionkowie.

Uczestnicy: Martyna Machula, Wojciech Ciszek, Joanna Ko¿uch, Karolina Kocot, Daria Przyby³a (I LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich); Agnieszka Ordon (II LO im. S. Staszica Tarnowskie Góry); Zuzanna Markusik, Jolanta Konieczkowska, Mariola Matejczyk (V LO im. Powstañców l. w Radzionkowie); Opiekunowie: p. Anna Krzeszowiak, p.

Agnieszka Kowalczyk, p. Jolanta Jasiñska (I Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich); p. Irena Sobota Piontek (II LO im. S. Staszica Tarnowskie Góry); Barbara Rosiek (V Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Powstañców l¹skich w Radzionkowie). Jury: przewodnicz¹cy: p. Anna Makutra, cz³onkowie: p. Barbara Rosiek, p.

Adam Tobor.

○

L

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

A

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

M

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Y

○

○

○

○

○

○

○

Przedszkolny festiwal ekologiczny

Fot.: £. Bystrzanowski ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○ ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

relacja na stronie 11

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Autor: Joanna Ko¿uch kl. II, I Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich. Opiekun: Agnieszka Kowalczyk (nauczyciel biologii)

○

○

duktów, firmy zajmuj¹ce siê recyklingiem. One mog³yby w ramach reklamy w³asnej firmy, umieszczaj¹c swoje logo, sponsorowaæ ów akcjê.

Przyjemne z po¿ytecznym a przede wszystkim op³acalne. Innym pomys³em, który przyszed³ mi do g³owy jest organizacja imprez masowych propaguj¹cych ekologiczny styl ¿ycia. Jak mia³oby to wygl¹daæ? Ogromne telebimy, na których wy wietlano by, podobnie jak w przypadku pierwszym, obrazy sprzed i po zgubnej dzia³alno ci cz³owieka. Oprawione odpowiedni¹ opraw¹ muzyczn¹, artystów przy³¹czaj¹cych siê do akcji. Dla m³odych fanów artysta jest autorytetem. I chodzi tutaj o pod³apanie nawyków, które w czasie tej akcji bêd¹ propagowane.

Warto jest zastanowiæ siê g³êbiej nad pomys³em poprawy a przede wszystkich ochrony rodowiska naturalnego. Nie mo¿na siedzieæ z za³o¿onymi rêkoma, nie mo¿na pozostawaæ biernym i obojêtnym. Ka¿dy sposób na zmniejszenie choæ w najdrobniejszym stopniu tego problemu, w naszym nowym, industrialnym wiecie jest szalenie wa¿ny dla natury. To jak bêdziemy eksploatowaæ nasz¹ ziemie zale¿y przede wszystkim od nas samych.

○

uwa¿alne. A oto w³a nie chodzi, ¿eby reklam¹- czyli najbardziej wp³ywow¹ dziedzin¹ dotrzeæ z programem. To jest w³a nie mój sposób. Nie bêdê pisa³a o wielkim sprz¹taniu ziemi, czy o walce z tymi, którzy nagminnie ³ami¹ prawa natury. My lê, ¿e nale¿y stosowaæ banalny, oczywisty i sprawdzony sposób. Organizuj¹c akcje podobnej do tej która mia³a obrzydziæ palenie papierosów na³ogowcom wiele osób dostrzeg³oby istotê i skalê problemu. Nie mówiê tutaj o rewolucyjnych osi¹gniêciach i rezultatach ale stoj¹c za³o¿onymi rêkami przyzwalamy na totaln¹ apokalipsê rodowiska.

Czym mo¿na przyci¹gn¹æ widza? Bilbordami! Przyk³adowo: jad¹c samochodem dojrzeliby my liczny krajobraz, ambitny, refleksyjny, duchowy, który pozwoli³by nam dostrzec piêkno otaczaj¹cej nas przyrody. Nastêpnie po 0,5 km od poprzedniego ustawimy kolejny bilbord tym razem symbolizuj¹cy degradacje rodowiska, który, aby osi¹gn¹æ efekt, powinien wed³ug mnie epatowaæ okrucieñstwem i zmuszaæ do g³êbokich refleksji. Stosuj¹c terapie szokow¹ mo¿emy liczyæ na to ¿e choæ cz¹stka ludzi zastanowi siê nad problemem. Tylko zdecydowane dzia³ania mog¹ przynie æ efekty.

Kto mia³by wykonywaæ te bilbordy i zaj¹æ siê ca³¹ akcj¹ oraz sponsoringiem? Jest to do æ istotne pytanie ale rozwi¹zanie nasuwa siê samo.

Otó¿ s¹ firmy produkuj¹ce np. opakowania ekologiczne ró¿nych pro-

○

Od zarania dziejów cz³owiek przystosowywa³ rodowisku naturalne do w³asnych celów. Proces ten stopniowo ulega³ postêpowi wraz z urbanizacj¹ oraz stosowaniem gospodarki rabunkowej. Chêæ natychmiastowego zysku sprawi³y, ¿e zasoby odnawialne jak i nieodnawialne zmniejszy³y siê w znaczny sposób. Wy¿yna l¹ska jest przyk³adem obszaru, który doskonale obrazuje szereg zmian krajobrazowych wynikaj¹cych z eksploatacj¹ oraz marnotrawieniem w procesie wydobycia surowców mineralnych a co za tym idzie z degradacj¹ rodowiska naturalnego. Na niektórych obszarach przesta³y dzia³aæ mechanizmy samoreguluj¹ce. Skutkiem jest autrofizacja wód, kwa ne deszcze, dziura ozonowa, degradacja i denudacja gleb oraz wiele, wiele innych. Prócz tych czynników wynikaj¹cych bezpo rednio z industrializacji i urbanizacji dochodzi jeszcze bezmy lna dzia³alno æ cz³owieka. Ale do rzeczy. Jak zapobiegaæ tudzie¿ minimalizowaæ skutki ekspansywnej dzia³alno ci cz³owieka i tym samym poprawiæ kondycje naszej planety?

Moim zdaniem przyczyn ma³ego zainteresowania problemem nale¿y dopatrywaæ siê w lukach prawnych a przede wszystkim braku odpowiedniego nag³o nienia przez media tego¿ problemu. Dlaczego tak rzadko s³yszy siê o akcjach maj¹cych chroniæ rodowisko naturalne? A je¿eli ju¿ takowe s¹ to maj¹ ma³y odd wiêk, s¹ ma³o medialne a tym samym ma³o za-

○

○

STOP dla postêpuj¹cej degradacji w naszym rodowisku!

○

○

○

ESEJ:

O tym, ¿e dewastacja lokalnego rodowiska ci¹gle ro nie, wiemy wszyscy. Co chwilê w rodkach masowego przekazu s³yszy siê o protestach organizacji ekologicznych przeciwko niszczeniu lasów, zatruwaniu rzek i ci¹g³ej rozbudowie przemys³u j¹drowego.

Jedni s¹ za, a inni przeciw. Jeszcze inni nie maj¹ ustalonego stanowiska. Ale jak ten problem przedstawia siê w naszym regionie? I czy jest jaka nadzieja na polepszenie stanu rzeczy?

Zajmijmy siê najpierw t¹ pierwsza kwesti¹. Wybieraj¹c siê na spacer po mie cie, znale æ mo¿na mnóstwo miejsc, gdzie ro nie zielona trawa, piewaj¹ ptaki, jest po prostu ³adnie. Ale gdyby siê przyjrzeæ dok³adniej, znajdziemy ogromny zasób, ¿e tak powiem, rzeczy ewidentnie zbêdnych.

Puszki i butelki po piwie, butelki po innych napojach, puste paczki papierosów, opakowania foliowe, woreczki, torby, gazety kolorowe, pojemniki z tworzyw sztucznych, kartony, puszki po farbach, pojemniki lakierów do w³osów, dezodorantów i mnóstwo innych mieci. Takie rzeczy spotkamy najczê ciej rozrzucone wokó³ mietników, tak jakby kto id¹c to wyrzuciæ, nie osi¹gn¹³ swojego pierwotnego zamiaru. Natomiast w krzakach, miejscach, gdzie za wiele nie widaæ, tam to dopiero s¹ hodowle takich odpadków. Mo¿na znale æ przeogromne ilo ci nieczysto ci.

Oprócz tych wymienionych nieco wy¿ej, znajdziemy tak¿e: opony, stare ubrania, obuwie, reklamówki, metalowe czê ci, jak równie¿ mnóstwo innych rzeczy, których tam, przynajmniej teoretycznie, nie powinno byæ.

Ale to nie wszystko. S¹ ludzie za to odpowiedzialni, ¿eby pozbywaæ siê tego wszystkiego. Zwa³y mieci zalegaj¹cych na mietnikach s¹ regularnie wywo¿one do miejsc sk³adowania tego wszystkiego. Ale tego, co le¿y w innych miejscach, nikt nie widzi. Sta³o siê to, czyli niewidoczne za miecenie, kolejnym elementem miejskiego krajobrazu. Co gorsza! Ma³e dzieci, kilkuletnie, same wyrzucaj¹ paczki po chipsach, ciastkach, lodach i inne, gdzie im siê ¿ywnie podoba. Osoby doros³e, id¹c chodnikiem, wyjmuj¹ z paczki ostatniego papierosa i rzucaj¹ puste opakowanie w krzaki. Ale najlepsze jest to, ¿e nikt nie zwróci im uwagi. Zw³aszcza s³u¿by do tego powo³ane.

By³oby dobrze, gdyby mieci by³y jedynym problemem. Ale rzeczywisto æ jest znacznie mroczniejsza. Pomy lmy o okresie zimowym, kiedy tysi¹ce ludzi musi paliæ w piecu, by nie umrzeæ z zimna. Drewno i wêgiel, ewentualnie papier, s¹ materia³ami przeznaczonymi do celów grzewczych.

Ale gdyby spojrzeæ na to innym okiem, mo¿na by doj æ do wniosku, ¿e ludziom to nie wystarcza. Czy¿by wêgiel by³ zbyt ma³o kaloryczny? Za ma³o ciep³a daje podczas spalania? Tu pojawia siê ta kwestia: ludzie nie przejmuj¹ siê i pal¹ czym siê da. I znowu: stare szmaty, butelki z tworzywa sztucznego, p³yty drewniane lakierowane, worki, kolorowe gazety i ciekawe, co jeszcze.

Wygl¹da na to, ¿e nikt nie zdaje sobie sprawy, co emituje do atmosfery, spalaj¹c takie materia³y. Ciê¿kie dymy, zawieraj¹ce bardzo toksyczne zwi¹zki, uwalniane do atmosfery zanieczyszczaj¹ powietrze, którym wszyscy oddychamy! Ale z tego powodu istnieje jeszcze jedno zagro¿enie: kwa ne deszcze i smog. Tyle siê s³yszy o tym, ¿e to fabryki i ciep³ownie wytwarzaj¹ szkodliwe dla rodowiska dymy. Ale z powy¿-

szego wyra nie wynika, ¿e zwykli mieszkañcy nie s¹ bez winy. Wszystkie zwi¹zki emitowane do atmosfery powa¿nie zagra¿aj¹ naszemu rodowisku. A co za tym idzie naszemu ¿yciu.

Ale wyjd my z mieszkañ, by zajrzeæ, co p³ywa w naszych miejskich rzekach, rzekomo z których mo¿emy czerpaæ wodê. Trzeba ods³oniæ prawdê: w rzekach tych grasuj¹ ogromne rekiny i ³odzie podwodne. Ale nie maj¹ one rozmiarów rzeczywistych, lecz s¹ bardzo ma³e. S¹ nimi mieci oraz zanieczyszczenia komunalne, jak równie¿ te pochodz¹ce z fabryk. Niczym ³odzie podwodne skradaj¹ siê i atakuj¹ znienacka, zatruwaj¹c wszystko wokó³. Co gorsza: jest ich ca³e mnóstwo. Ludzie nie wiadomo w jaki sposób wyrzucaj¹ b¹d wylewaj¹ do nich ogromne ilo ci zanieczyszczeñ. W kratkach ciekowych zalegaj¹ zwa³y mieci, woda w tych rzeczkach jest mêtna i mierdz¹ca, ale ludzie-sabota¿y ci dalej wrzucaj¹ mieci. Fabryki nie maj¹c gdzie, wylewaj¹ cieki do rzek i jezior, które raz po raz zape³niaj¹ siê tymi rekinami i ³odziami podwodnymi.

To tylko streszczenie tego, co siê dzieje na co dzieñ. Na ka¿dy z wymienionych tematów mo¿na pisaæ ca³e tomy. Lecz istnieje szansa na to, by nasza sytuacja siê poprawi³a. T¹ szans¹ jeste my my sami. To od nas zale¿y, czy chcemy ¿yæ w zdrowym rodowisku, czy chcemy oddychaæ czystym powietrzem, czy chcemy piæ czyst¹ wodê.

Zastanówmy siê, dok¹d to wszystko zmierza? Tak, racja. To samozniszczenie. Dlatego ju¿ teraz zdecydowanie i stanowczo powiedzmy: STOP! Ka¿dy z nas mo¿e siê przyczyniæ do polepszenia sytuacji. Mo¿emy siê przy³¹czaæ do stowarzyszeñ i organizacji zajmuj¹cych siê ochron¹ rodowiska.

Zwracajmy szczególn¹ uwagê na to, co siê dzieje wokó³ nas. Ziemia jest naszym domem. Ka¿dy chce, by jego dom ³adnie wygl¹da³, ¿eby by³ czysty i zadbany. Ale jak obj¹æ tym ca³¹ planetê?

Nie trzeba du¿o. Ma³ymi kroczkami, ale do przodu.

Wiêc uczmy siê sami i swoje dzieci, by nie rzucaæ niepotrzebnych rzeczy gdzie popadnie, tylko do koszy na mieci. Od tego one w koñcu s¹. Mamy wrzucaæ nieczysto ci i odpadki do rodka, a nie dooko³a.

A co z osobami, które notorycznie niszcz¹ zieleñ, miec¹ i dewastuj¹ przyrodê? Nimi powinna siê zajmowaæ stra¿ miejska i policja, ale nie zawsze tak jest.

Kiedy widzia³em osobi cie, jak dwóch policjantów ukara³o pewna pani¹ mandatem za wyrzucenie niedopa³ka papierosa na ziemiê. Ale widzia³em tak¹ sytuacjê tylko raz. Dlatego powinno siê organizowaæ swoiste manifestacje, by zwróciæ uwagê na to, jak naprawdê powinny dzia³aæ s³u¿by porz¹dkowe.

Warto braæ udzia³ w kampaniach na rzecz odbudowy i oczyszczania rodowiska, organizowanych przez rz¹d lub wp³ywowe instytucje. Nie robimy tego dla nich lub dla kogo powa¿anego. Robimy to dla naszej planety i dla nas samych, ludzi. Rozgl¹dajmy siê za mo¿liwo ciami poprawy warunków rodowiska. B¹d my aktywni, dzia³ajmy.

Powiedzmy wiêc jeszcze raz: STOP! Dla nastêpuj¹cej degradacji rodowiska, i róbmy to, co mówimy.

Autor: Wojciech Ciszek kl. II, I Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Króla Jana III Sobieskiego w Piekarach l¹skich. Opiekun: Agnieszka Kowalczyk (nauczyciel biologii)

E

K

L

A

M

Y

Fot.: T. Kipka

R

Ekoplakat z Cieszyna Szczególna forma wypowiedzi plastycznej jak¹ jest plakat wymaga od artysty syntezy przekazu. Plakat musi byæ jasny i czytelny, a przy tym silny wizualnie. Nasta³y jednak czasy kiedy ta forma przekazu wypierana jest z miejskich ulic przez billboardy, a one najczê ciej zachêcaj¹ jedynie do zakupu ró¿norakich, komercyjnych towarów. Czy plakat, który dzi pozosta³ jest wy³¹cznie odpowiedzi¹ na potrzeby wiata biznesu? Przejawem czystej komercji pozbawionym artystycznych ambicji? Czy jest wy³¹cznie reklamowym sloganem ilustrowanym realistyczn¹ fotografi¹?

A mo¿e istnieje jeszcze plakat artystyczny, w którym warstwa wi○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

zualna odgrywa nadal istotn¹ rolê w przekazywaniu tre ci, i to tre ci niekoniecznie konsumpcyjnych? Jest okazja aby przekonaæ siê o tym, trzeba jednak z ulicy wej æ do galerii.

Wystawa, któr¹ mo¿na zobaczyæ od 18 maja w Galerii Mozaika radzionkowskiego centrum kultury, to niezwykle interesuj¹ca ekspozycja plakatów o tematyce ekologicznej, przedstawiaj¹ca prace projektantów starszego i m³odszego pokolenia.

Zbiór plakatów stanowi¹ prace artystów-pedagogów Instytutu Sztuki Wydzia³u Artystycznego Uniwersytetu l¹skiego. W ród nich znajdziemy prace profesorów - Józefa Ho³arda, Artura Starczewskiego, a tak¿e dokto○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

rów i wyk³adowców - Ryszarda Pielesza, Krzysztofa B¹ka, Piotra Grabowskiego, £ukasza Klisia, Sebastiana Kubicy, Tomasza Kipki, Stefana Lechwara i Paw³a Synowca. Jeste my pewni, ¿e wystawa nie tylko poka¿e inne od komercyjnego oblicze wspó³czesnego plakatu, ale równie¿ przyczyni siê do propagowania postaw proekologicznych, a prezentowane prace sk³oni¹ odbiorców do refleksji. Prezentowane prace bêdzie mo¿na znale æ w albumie plakatu "EKO", który niebawem zostanie wydany. W pó niejszym terminie wystawê bêdzie mo¿na obejrzeæ miêdzy innymi w Katowicach i Cieszynie.

(ToK) ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Relacja z festiwalu najm³odszych Przedszkolny Festiwal Ekologiczny zosta³ zorganizowany przez Mariê Wyrwo³ i Anetê Mi z Przedszkola nr 4 w Radzionkowie oraz Stowarzyszenie Przyjació³ i Sympatyków Ekologii Zielona Ziemia (Teresa Bry -Szczygie³). W imprezie wziê³y udzia³ wszystkie przedszkola radzionkowskie (nr 2, nr 3, nr 4 Bajka ) a poza tym go cili my Przedszkole nr 10 z Piekar l¹skich, Przedszkole nr 17 z Tarnowskich Gór i Przedszkole nr 15 z Bytomia.

Jury w sk³adzie Ryszard Posmyk Dyrektor Miejskiego O rodka O wiaty i Sportu w Radzionkowie, Danuta Ka³¹¿ny Starszy wizytator Kuratorium O wiaty w Bytomiu,

Helena Stêpieñ nauczycielka Zespo³u Szkó³ Podstawowo-Gimnazjalnych w Rojcy, Maria B¹czkowicz i Teresa Bry -Szczygie³ ze Stowarzyszenia Przyjació³ i Sympatyków Ekologii Zielona Ziemia oraz licznie zgromadzona publiczno æ podziwiali swobodê na scenie go ci z Piekar przygotowanych przez Agnieszkê ¯ureck¹ i z Bytomia (Danuta ¯ydek, Wioletta Jachimczak), u miechniête S³oneczka i Biedronki z Tarnowskich Gór pod opiek¹ Marioli Smodis, Hanny Musio³ i wyró¿niaj¹ce siê piêknymi strojami i starann¹ opraw¹ wystêpu radzionkowskie pociechy z Przedszkola nr 2 (pod opiek¹ Miros³awy Biada-

siewicz, Ewy Konopki, Gabrieli Wójcik, Celiny Kozio³, Beaty Bisikiewicz, Teresy Spurek), Krasnoludki i Ekosmyki z przedszkola nr 4 w Radzionkowie (Anna Ceglarska, Jadwiga Bator, Barbara Buchacz).

Wszyscy uczestnicy tej radosnej imprezy zostali jednakowo nagrodzeni wielkimi brawami a gimnazjalistki z Zespo³u Szkó³ Podstawowo-Gimnazjalnych z Rojcy wrêczy³y ka¿demu dziecku paczkê ze s³odyczami i upominkami. Zwyciêstwo przypad³o dzieciom z Przedszkola nr 3 w Radzionkowie. ¯abki i Krasnoludki z tej placówki kierowanej przez Barbarê Bochnia podbi³y serca widowni przedstawieniem Las i jego miesz-

kañcy przygotowanym przez Anielê Olszewsk¹ i Bo¿enê Musialik.

Ma³ych aktorów wspiera³ na scenie Weso³y Gucio czyli £ukasz Sa³ajczyk, który dowcipnym i m¹drym komentarzem bardzo ubarwi³ nasz¹ imprezê. Pokaza³ wielki talent pedagogiczny i serce dla ekologii. Na koniec wszyscy uczestnicy zebrali siê na scenie pozuj¹c do pami¹tkowego zdjêcia a potem w radosnych nastrojach udali siê do restauracji G³ogowska na zas³u¿ony s³odki poczêstunek darowany przez niezawodnych radzionkowskich piekarzy i cukierników.

Uczestnicy zabrali ze sob¹ nie tylko przyjemne wspomnienia ze swojego pierwszego byæ mo¿e kontaktu z wielk¹ scen¹, ale tak¿e kosze wype³nione ro linami, które posadz¹ na pami¹tkê festiwalu. Tak piêkna oprawa festiwalu by³a mo¿liwa dziêki wsparciu licznych sponsorów. Piotr i Ma³gorzata Cholewa ufundowali nagrodê dla zwyciêskiego przedszkola w postaci oryginalnego drzewa do posadzenia w przedszkolnym ogródku. Nagroda zostanie wrêczona pod-

czas Konferencji Ekologicznej Szukamy rady na odpady , któr¹ otworz¹ nasi laureaci. Organizatorzy z serca sk³adaj¹ podziêkowania wszystkim, którzy przyczynili siê do u wietnienia festiwalu w tym równie¿ sponsorom. Sponsorzy Przedszkolnego Festiwalu Ekologicznego Radzionków 2006: Miejski O rodek O wiaty i Sportu w Radzionkowie, C.K. Karolinka, Kanlux sp. z o.o., IVG Terminal Silesia, F.H.U. MAG s.c. G. Kierszniok M. Kierszniak, Cukiernia Ko³odziej, Piekarnia Raczyñski, Piekarnia Molik, Piekarnia A.J. Wylenzek, A-Z Biuro Hurtownia Papiernicza, Restauracja G³ogowska, Drukarnia Mikopol, Zak³ady Uboju i Przetwórstwa Miêsa HAM Cichoñ i Wspólnicy Sp. Jawna, Art-natura Gabriela Kad³ubek, Ogrodnictwo Bernard Sojka Tarnowskie Góry, Spó³dzielnia Mieszkaniowa Nasz dom w Bytomiu, Piotr i Ma³gorzata Cholewa.

(--)

Poni¿ej przedstawiamy projekt dokumentu opracowany przez Referat Gospodarki Komunalnej który bêdzie wkrótce przedstawiony Radzie Miasta Radzionków. Wszelkie uwagi mile widziane.

Projekt regulaminu utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie Gminy Radzionków Rada Miasta Radzionków uchwala, co nastêpuje: § 1.

Przyj¹æ regulamin utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie Gminy Radzionków: Rozdzia³ 1 Postanowienia ogólne § 2.

1. Regulamin okre la szczegó³owe zasady utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie Gminy Radzionków.

2. Ilekroæ w dalszej czê ci uchwa³y jest mowa o: 1) w³a cicielach nieruchomo ci rozumie siê przez to tak¿e wspó³w³a cicieli, u¿ytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadaj¹ce nieruchomo ci w zarz¹dzie lub u¿ytkowaniu, a tak¿e inne podmioty w³adaj¹ce nieruchomo ci¹, 2) podmiotach odbieraj¹cych odpady (przedsiêbiorcy) rozumie siê przez to przedsiêbiorców uprawnionych do wiadczenia us³ug w zakresie zbierania i transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie gminy, 3) odpadach komunalnych rozumie siê przez to odpady powstaj¹ce w gospodarstwach domowych, a tak¿e odpady nie zawieraj¹ce odpadów niebezpiecznych pochodz¹ce od innych wytwórców odpadów, które ze wzglêdu na swój charakter lub sk³ad s¹ podobne do odpadów powstaj¹cych w gospodarstwach domowych, 4) odpadach wielkogabarytowych rozumie siê przez to odpady komunalne, które ze wzglêdu na swoje rozmiary lub masê nie mog¹ byæ umieszczane w typowych pojemnikach np. zu¿yte meble, urz¹dzenia domowe, materace itp., 5) odpadach biodegradowalnych rozumie siê przez to organiczne sk³adniki odpadów, które ulegaj¹ rozk³adowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów, 6) odpadach niebezpiecznych rozumie siê przez to odpady powstaj¹ce w gospodarstwach domowych jak np. wietlówki i inne lampy rtêciowe, baterie i akumulatory, przeterminowane leki, przeterminowane rodki ochrony ro lin, farby, lakiery i opakowania po nich, rozpuszczalniki i inne ropopochodne, zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne, wyroby azbestowe i tym podobne odpady zawieraj¹ce niebezpieczne dla rodowiska i cz³owieka sk³adniki i elementy, 7) nieczysto ciach ciek³ych rozumie siê przez to cieki gromadzone przej ciowo w zbiornikach bezodp³ywowych, 8) zbiornikach bezodp³ywowych rozumie siê przez to instalacje i urz¹dzenia przeznaczone do gromadzenia nieczysto ci ciek³ych w miejscu ich powstawania, 9) odzysku rozumie siê przez to wszelkie dzia³ania, niestwarzaj¹ce zagro¿enia dla ¿ycia, zdrowia ludzi lub dla rodowiska, polegaj¹ce na wykorzystaniu odpadów w ca³o ci lub w czê ci, lub prowadz¹ce do odzyskania z odpadów substancji, materia³ów lub energii i ich wykorzystania, okre lone w za³¹czniku nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, 10) unieszkodliwianiu odpadów rozumie siê przez to poddanie odpadów procesom przekszta³ceñ biologicznych, fizycznych lub chemicznych okre lonym w za³¹czniku nr 6 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagro¿enia dla ¿ycia, zdrowia ludzi lub dla rodowiska, 11) selektywnym zbieraniu odpadów rozumie siê przez to zbieranie okre lonych rodzajów odpadów do przeznaczonych na nie pojemników lub worków, 12) zwierzêtach domowych rozumie siê przez to zwierzêta tradycyjnie przebywaj¹ce wraz z cz³owiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez cz³owieka w charakterze jego towarzysza, 13) zwierzêtach gospodarskich rozumie siê przez

to zwierzêta gospodarskie w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierz¹t gospodarskich, 14) zabudowie zwartej rozumie siê przez to tereny z budynkami i budowlami o ró¿nych rodzajach u¿ytkowania na dzia³kach tworz¹cych zgrupowania nieruchomo ci (budynki jednorodzinne szeregowe, budynki wielokondygnacyjne i wielorodzinne, zabudowa przemys³owa, magazynowo sk³adowa itp.), 15) zabudowie rozproszonej rozumie siê przez to tereny pozosta³e, w tym rolne z zabudow¹ oraz budynki jednorodzinne wolnostoj¹ce i letniskowe o zabudowie lu nej.

3. Regulamin obowi¹zuje w³a cicieli nieruchomo ci, mieszkañców oraz osoby przebywaj¹ce czasowo na terenie Gminy Radzionków.

Rozdzia³ 2 Wymagania w zakresie utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie nieruchomo ci § 3.

1. W³a ciciele nieruchomo ci zobowi¹zani s¹ do utrzymania czysto ci, porz¹dku oraz nale¿ytego stanu sanitarno-higienicznego na terenie nieruchomo ci.

2. W celu zmniejszenia ilo ci odpadów przeznaczonych do wywozu na sk³adowisko i uwzglêdniaj¹c racjonaln¹ gospodarkê odpadami na terenie Gminy odpady powinny byæ posegregowane.

3. W³a ciciele nieruchomo ci prowadz¹ selektywn¹ zbiórkê odpadów: 1) z papieru i tektury, 2) ze szk³a, 3) z tworzyw sztucznych, 4) ze z³omu ¿elaza i metali kolorowych, 5) niebezpiecznych (np. wietlówki, baterie, lekarstwa, lakiery, rodki ochrony ro lin itp.), 6) z remontów, 7) wielkogabarytowych, 8) ro linnych, 9) zu¿ytego sprzêtu elektrycznego i elektronicznego.

4. Odpady wymienione w ust. 3 pkt 1, 2, 3, 4, 5 i 8 nale¿y gromadziæ w specjalnie oznakowanych workach oddzielnie dla ka¿dego rodzaju odpadów.

5. Odpady wymienione w ust. 3 pkt 6, 7 i 9 nale¿y gromadziæ w pojemnikach lub wyznaczonych miejscach na terenie nieruchomo ci.

6. Pozosta³e odpady komunalne nale¿y gromadziæ w pojemnikach do tego przeznaczonych.

7. Obowi¹zek uprz¹tniêcia b³ota, niegu, lodu i innych zanieczyszczeñ a tak¿e usuwania lisko ci z chodnika przylegaj¹cego do nieruchomo ci i czê ci nieruchomo ci s³u¿¹cych do u¿ytku publicznego, spoczywa na w³a cicielu tej nieruchomo ci. B³oto, nieg, lód i inne zanieczyszczenia powinny byæ gromadzone na drodze w miejscach niepowoduj¹cych zak³óceñ w ruchu pieszych i pojazdów. Materia³ u¿yty do usuwania lisko ci nale¿y usun¹æ z chodnika i czê ci nieruchomo ci s³u¿¹cych do u¿ytku publicznego niezw³ocznie po ustaniu przyczyn jego zastosowania. Dopuszcza siê gromadzenie b³ota, niegu, lodu i innych zanieczyszczeñ uprz¹tniêtych z chodników na skraju jezdni, je¿eli nie uniemo¿liwia to ruchu pojazdów.

8. W³a ciciele nieruchomo ci zobowi¹zani s¹ do usuwania na bie¿¹co sopli lodowych i nawisów niegu z dachów i gzymsów budynków.

9. Mycie pojazdów samochodowych poza myjniami mo¿e odbywaæ siê wy³¹cznie pod warunkiem nieuci¹¿liwo ci dla rodowiska i odprowadzania powstaj¹cych cieków do kanalizacji sanitarnej lub zbiorników bezodp³ywowych.

10. Naprawa pojazdów samochodowych poza warsztatami naprawczymi mo¿e odbywaæ siê wy³¹cznie pod warunkiem nieuci¹¿liwo ci dla rodowiska i gromadzenia powstaj¹cych odpadów w pojemnikach do tego przeznaczonych.

11. Zabrania siê tworzenia dzikich wysypisk tj. gromadzenia odpadów komunalnych w miejscach do tego nieprzeznaczonych.

Rozdzia³ 3 Rodzaje i minimalna pojemno æ urz¹dzeñ

przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomo ci i na drogach publicznych oraz wymagania dotycz¹ce ich rozmieszczenia i utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym, porz¹dkowym i technicznym

uczeñ, personel) 0,012m3/miesi¹c, 6) przychodnie lekarskie i zak³ady opieki zdrowotnej na jednego pacjenta 0,012m3/miesi¹c, 7) hotele na jedno miejsce noclegowe 0,08m3/miesi¹c.

4. Do zbierania odpadów komunalnych przeznaczone s¹: 1) pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych o minimalnej pojemno ci 110l, 2) specjalne worki z oznakowaniem zawarto ci, 3) kontenery na odpady wielkogabarytowe i gruz o minimalnej pojemno ci 2000l.

5. Do zbierania odpadów na drogach publicznych i na przystankach komunikacyjnych przeznaczone s¹ kosze uliczne o pojemno ci od 30l do 70l.

6. Do selektywnej zbiórki odpadów przeznaczone s¹ pojemniki lub worki o minimalnej pojemno ci 30l, odpowiednio oznakowane w zale¿no ci od rodzaju gromadzonych odpadów.

7. W³a ciciele nieruchomo ci zobowi¹zani s¹ do gromadzenia odpadów z remontów, w odrêbnych kontenerach lub w wyznaczonych miejscach na nieruchomo ci w sposób nienaruszaj¹cy estetyki otoczenia.

8. W³a ciciele nieruchomo ci zobowi¹zani s¹ do zbierania odpadów wielkogabarytowych w wyznaczonych miejscach na nieruchomo ci, w sposób nienaruszaj¹cy estetyki otoczenia i umo¿liwiaj¹cy ³atwy dostêp przedsiêbiorcy.

9. Zbiorniki bezodp³ywowe na nieczysto ci ciek³e powinny mieæ nieprzepuszczalne dna i ciany, ze szczelnym przykryciem, z zamykanym otworem do usuwania nieczysto ci i spe³niaæ warunki okre lone przepisami szczególnymi.

10. Pojemniki i worki na odpady komunalne powinny byæ usytuowane na wyznaczonym miejscu na nieruchomo ci, utwardzonym i zabezpieczonym przed zbieraniem siê wody i b³ota, ³atwo dostêpnym zarówno dla u¿ytkownika jak i przedsiêbiorcy odbieraj¹cego odpady i niepowoduj¹cym nadmiernych uci¹¿liwo ci dla osób trzecich.

11. Urz¹dzenia do zbierania i sk³adowania odpadów komunalnych powinny byæ: 1) wyposa¿one w szczeln¹ pokrywê zabezpieczaj¹c¹ gromadzone i sk³adowane odpady przed dostê-

§ 4.

1. Odpady komunalne nale¿y gromadziæ w pojemnikach lub kontenerach. Ilo æ i pojemno æ pojemników lub kontenerów nale¿y dostosowaæ do ilo ci osób korzystaj¹cych z tych urz¹dzeñ z uwzglêdnieniem rodzaju zabudowy i czêstotliwo ci opró¿niania okre lonej w Regulaminie i wska nika ilo ci wytwarzanych odpadów, który zgodnie z zapisami Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Radzionków wynosi 367kg odpadów komunalnych rocznie w przeliczeniu na jedn¹ osobê.

2. Minimaln¹ liczbê i wielko æ niezbêdnych pojemników okre la siê w oparciu o obowi¹zuj¹c¹ w Regulaminie czêstotliwo æ wywozu i liczbê osób przebywaj¹cych w nieruchomo ci, rozumian¹ jako: zamieszka³ych, zatrudnionych lub obs³ugiwanych (w obiekcie): 1) dla gospodarstw domowych na ka¿de 5 osób wynosi ona 1 pojemnik SM 110dm3/nieruchomo æ w zabudowie mieszkalnej i jednorodzinnej lub gospodarstwach rolniczych, 2) dla gospodarstw domowych na ka¿de 5 osób w budynkach wielorodzinnych szeregowych i wielokondygnacyjnych wynosi ona 1 pojemnik SM 110dm3/rodzinê.

3. Ustala siê nastêpuj¹ce minimalne wska niki nagromadzenia odpadów komunalnych wytwarzanych w obiektach struktury spo³eczno gospodarczej: 1) sklepy i punkty us³ugowe na ka¿de 10m2 powierzchni ca³kowitej 0,2m3/miesi¹c, 2) punkty handlowe poza lokalem na ka¿dego zatrudnionego 0,2m3/miesi¹c, 3) lokale gastronomiczne na jedno miejsce konsumpcyjne 0,08m3/miesi¹c, 4) pomieszczenia socjalne i biurowe zak³adów rzemie lniczych, przemys³owych i us³ugowych, kluby, wypo¿yczalnie na ka¿dego zatrudnionego 0,04m3/ miesi¹c, 5) szko³y, przedszkola na jedn¹ osobê (dziecko, R

E

K

L

A

M

A

Projekt regulaminu utrzymania porz¹dku i czysto ci na terenie Gminy Radzionków ci¹g dalszy ze strony 10

pem insektów, gryzoni i innych zwierz¹t oraz przed opadami atmosferycznymi, a worki dostosowane do systemu wywozu odpadów, przy czym worek musi byæ szczelnie zwi¹zany, a jego wype³nienie nie mo¿e powodowaæ uszkodzenia worka w trakcie za³adunku i transportu, 2) w dobrym stanie technicznym, 3) utrzymywane w odpowiednim stanie sanitarnym i estetycznym (myte co najmniej raz na dwa miesi¹ce), 4) okresowo dezynfekowane (minimum raz na sze æ miesiêcy).

12. Zabrania siê wrzucania do pojemników na odpady komunalne b³ota, niegu, lodu, gor¹cego popio³u i ¿u¿lu, gruzu budowlanego, substancji toksycznych, ¿r¹cych i wybuchowych.

Rozdzia³ 4 Czêstotliwo æ i sposób pozbywania siê odpadów komunalnych i nieczysto ci ciek³ych z terenu nieruchomo ci oraz z terenów przeznaczonych do u¿ytku publicznego § 5.

1. Pozbywanie siê odpadów komunalnych realizowane jest w ramach: 1) systemu podstawowego, polegaj¹cego na cyklicznym odbiorze odpadów komunalnych w tym zbieranych selektywnie, 2) systemu uzupe³niaj¹cego, który realizuje: a) odbiór odpadów wielkogabarytowych, b) odbiór odpadów niebezpiecznych w tym zu¿ytego sprzêtu elektrycznego i elektronicznego, c) odbiór pozosta³o ci ro linnych, d) odbiór odpadów z remontów, e) indywidualne zlecenia nie objête funkcjonuj¹cymi systemami.

2. Czêstotliwo æ wywozu odpadów komunalnych musi gwarantowaæ zachowanie w³a ciwego stanu sanitarno-porz¹dkowego nieruchomo ci, przy czym nie mo¿e byæ mniejsza ni¿ 1 raz w na dwa tygodnie.

3. Mieszkañcy gminy oraz osoby przebywaj¹ce na jej terenie zobowi¹zani s¹ do korzystania z koszy ulicznych lub zabierania odpadów ze sob¹ w przypadku ich braku.

4. Kosze uliczne nale¿y opró¿niaæ w zale¿no ci od miejsca usytuowania z czêstotliwo ci¹ zapewniaj¹c¹ utrzymanie w³a ciwego standardu sanitarnego w okolicy ustawienia kosza.

5. Zabrania siê wykorzystywania koszy ulicznych do sk³adowania odpadów opakowaniowych i odpadów komunalnych oraz zobowi¹zuje siê w³a cicieli punktów handlowych lub us³ugowych do ustawienia na czas otwarcia punktów, koszy przeznaczonych do gromadzenia odpadów.

6. Zobowi¹zuje siê w³a cicieli nieruchomo ci organizuj¹cych imprezy do zabezpieczenia odpowiedniej ilo ci pojemników na odpady oraz zapewnienia odpowiedniej liczby toalet, stosownie do ilo ci uczestników organizowanych imprez oraz niezw³ocznego uprz¹tniêcia terenu po ich zakoñczeniu.

7. Zezwala siê na wywóz we w³asnym zakresie gruzu budowlanego pochodz¹cego z indywidualnie prowadzonych remontów, po wiadczony rachunkiem wystawionym przez podmiot prowadz¹cy sk³adowisko.

8. Zbiorniki bezodp³ywowe na nieczysto ci ciek³e nale¿y opró¿niaæ ka¿dorazowo po wype³nieniu zbiornika.

Rozdzia³ 5 Maksymalny poziom odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji dopuszczonych do sk³adowania na sk³adowiskach odpadów oraz inne wymagania wynikaj¹ce z gminnego planu gospodarki odpadami §6.

9. Okre la siê maksymalny poziom odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji dopuszczonych do sk³adowania na sk³adowiskach odpadów w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych przez w³a cicieli nieruchomo ci w nastêpuj¹cej wysoko ci: 1) do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie wiêcej ni¿ 75% wagowo ca³kowitej masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji, 2) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie wiêcej ni¿ 50% wagowo ca³kowitej masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji, 3) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie wiêcej ni¿ 35% wagowo ca³kowitej masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji.

10. Odpady komunalne odbierane od w³a cicieli nieruchomo ci przez podmioty odbieraj¹ce odpady podlegaj¹ odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscach do tego przeznaczonych, z którymi podmioty te zawar³y umowê lub s¹ ich w³a cicielami z uwzglêdnieniem przepisu art. 9 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.

Rozdzia³ 6 Obowi¹zki osób utrzymuj¹cych zwierzêta domowe, maj¹ce na celu ochronê przed zagro¿eniem lub uci¹¿liwo ci¹ dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego u¿ytku

§ 7.

1. Osoby bêd¹ce w³a cicielami lub opiekunami (zwane dalej w³a cicielami) psów i innych zwierz¹t domowych s¹ zobowi¹zane do sprawowania w³a ciwej opieki nad tymi zwierzêtami, w szczególno ci sprawowania dozoru, je¿eli zwierzê nie jest nale¿ycie uwi¹zane lub nie znajduje siê w pomieszczeniu zamkniêtym b¹d na terenie w taki sposób zabezpieczonym, aby uniemo¿liwia³o to samodzielne przedostanie siê zwierzêcia poza teren nieruchomo ci.

2. Na tereny u¿ytku publicznego psy mog¹ byæ wyprowadzane tylko na smyczy i z na³o¿onym kagañcem. Zwolnienie psa ze smyczy jest dozwolone tylko w miejscach ma³o uczêszczanych i pod warunkiem, ¿e pies ma kaganiec, a w³a ciciel ma mo¿liwo æ sprawowania bezpo redniej kontroli nad jego zachowaniem.

3. Zabrania siê wprowadzania psów na teren placów zabaw i piaskownic dla dzieci.

4. Zabrania siê wprowadzania psów do placówek handlowych, gastronomicznych i innych obiektów u¿ytku publicznego, je¿eli wynika to z oznakowania tych obiektów i placówek.

5. W³a ciciele psów i innych zwierz¹t domowych s¹ zobowi¹zani do reagowania w sytuacjach zak³ócania spokoju przez zwierzê.

6. Utrzymuj¹cy gady, p³azy, ptaki i owady w lokalach mieszkalnych lub u¿ytkowych zobowi¹zani s¹ zabezpieczyæ je przed wydostaniem siê z pomieszczenia.

7. W³a ciciele zwierz¹t domowych s¹ zobowi¹zani do usuniêcia spowodowanych przez nie zniszczeñ i zanieczyszczeñ z terenów i pomieszczeñ przeznaczonych do u¿ytku publicznego jak place, ulice, chodniki, parkingi, zieleñce, skwery i inne. Postanowienie to nie dotyczy osób niewidomych, korzystaj¹cych z psów przewodników.

8. Zwierzêta pozostawione bez opieki podlegaj¹ zabraniu do schroniska dla bezdomnych zwierz¹t.

Rozdzia³ 7 Wymagania dotycz¹ce utrzymywania zwierz¹t gospodarskich na terenach wy³¹czonych z produkcji rolniczej, w tym tak¿e zakazu ich utrzymywania na okre lonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomo ciach § 8.

1. Wprowadza siê ca³kowity zakaz utrzymywania zwierz¹t gospodarskich w budynkach wielomieszkaniowych i obiektach im przynale¿nych oraz na terenach osiedli mieszkaniowych.

2. Utrzymywanie zwierz¹t gospodarskich winno odbywaæ siê w sposób nie powoduj¹cy zanieczyszczenia terenu przyleg³ego, zanieczyszczenia powietrza wyziewami, jak te¿ w sposób nie stwarzaj¹cy uci¹¿liwo ci dla s¹siednich nieruchomo ci.

3. W³a ciciele zwierz¹t gospodarskich zobowi¹zani s¹ do: 1) niezw³ocznego usuwania zanieczyszczeñ i odchodów zwierz¹t z dróg publicznych oraz innych miejsc u¿yteczno ci publicznej, 2) natychmiastowego zg³aszania potrzeby usuniêcia zw³ok do zak³adów utylizacji, 3) dbania o to aby zwierzêta nie powodowa³y zagro¿enia bezpieczeñstwa i uci¹¿liwo ci dla otoczenia, 4) przepêdzania zwierz¹t w sposób nie koliduj¹cy z ruchem drogowym, szczególnie w obrêbie dróg o du¿ym natê¿eniu ruchu, 5) przestrzegania obowi¹zuj¹cych przepisów sanitarno - epidemiologicznych.

Rozdzia³ 8 Wyznaczanie obszarów podlegaj¹cych obowi¹zkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania § 9.

1. Obowi¹zek przeprowadzenia deratyzacji polegaj¹cej na jednoczesnym wy³o¿eniu w³a ciwej trutki spoczywa na wszystkich w³a cicielach nieruchomo ci, zarz¹dcach obiektów handlowych i us³ugowych.

2. Ustala siê, ¿e obszar mieszcz¹cy siê w granicach administracyjnych Gminy Radzionków podlega dwukrotnej deratyzacji w ci¹gu ka¿dego roku kalendarzowego, w okresach: 1) wiosennym w terminie 15 marca 30 kwietnia ka¿dego roku, 2) jesiennym w terminie 15 pa dziernika 30 listopada ka¿dego roku.

3. W³a ciciele nieruchomo ci przeprowadzaj¹ deratyzacjê miejsc oraz pomieszczeñ nieruchomo ci, w szczególno ci takich jak: wêz³y ciep³ownicze i przy³¹cza, korytarze, pomieszczenia piwniczne, zsypy i komory zsypowe, wiaty mietnikowe, pomieszczenia produkcyjne i magazyny.

4. Do deratyzacji nale¿y u¿ywaæ ogólnodostêpnych trutek posiadaj¹cych pozwolenie Ministra Zdrowia.

5. W przypadkach uzasadnionych stanem zagro¿enia sanitarnego na wniosek Powiatowego Inspektora Sanitarnego w³a ciciele nieruchomo ci s¹ zobowi¹zani do natychmiastowego wy³o¿enia trutki.

Rozdzia³ 9 Postanowienia koñcowe § 10.

1. W³a ciciele nieruchomo ci zobowi¹zani s¹ do udzielania informacji zwi¹zanych z wykonywaniem obowi¹zków okre lonych niniejsz¹ uchwa³¹ upowa¿nionym pracownikom Urzêdu Miasta, jak równie¿ umo¿liwienia wstêpu na teren nieruchomo ci merytorycznym pracownikom Urzêdu Miasta Radzionków posiadaj¹cym upowa¿nienie Burmistrza Miasta w celu przeprowadzenia kontroli.

2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Burmistrzowi Miasta.

3. Traci moc uchwa³a nr XXXIV/231/2005 w sprawie szczegó³owych zasad utrzymania czysto ci i porz¹dku na terenie gminy Radzionków (publ. w Dz. Urz. Woj. l. nr 134, poz. 3320).

4. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa l¹skiego.

R

E

K

L

A

M

Y

R

E

K

L

A

M

A