Makedonska tradicionalna hrana od pijaneckiot region-Delcevo

МАКЕДОНСКА ТРАДИЦИОНАЛНА ХРАНА ОД ПИЈАНЕЧКИОТ РЕГИОН - ДЕЛЧЕВО MACEDONIAN TRADITIONAL FOOD OF THE PIJANEC REGION - DELCEVO МАКЕДОНСКА ТРАДИЦИОННА ХРАНА ОТ ПИЯНЕЦ - ДЕЛЧЕВО

This project is co- financed by the European Union through IPA Cross-Border Programme 2007CB16IPO007-2012-3-083

ГОТВАЧ СО ЛОКАЛНИ РЕЦЕПТИ COOKBOOK WITH LOCAL RECIPES КУЛИНАРНА КНИГА С МЕСТНИ РЕЦЕПТИ

This project is co- financed by the European Union through IPA Cross-Border Programme 2007CB16IPO007-2012-3-083

This publication has been produced with the assistance of the European Union through the IPA Cross-border Programme 2007CB16IPO007-2012-3-083 The contents of this publication are the sole responsibility of KUD “Goce Delcev” Delcevo - Macedonia and can in no way be taken to reflect the views of the European Union or the Managing Authority of the Programme Оваа публикација е изготвена со помош на Европската Унија преку ИПА Програмата за прекугранична соработка 2007CB16IPO007-2012-3-083 Содржината на оваа публикација е единствена одговорност на КУД “Гоце Делчев” Делчево - Македонија на никаков начин не ги рефлектира гледиштата на Европската Унија или на Управниот Орган на програмата Тази публикация е изготвена със съдействието на Европейския Съюз чрез Програма за трансгранично сътрудничество по ИПА 2007CB16IPO007-2012-3-083 Съдържанието на тази публикация е отговорност единствено на КУД “Гоце Делчев” Делчево - Македония и по никакъв начин не могат да бъдат взети , за да не отразява възгледите на Европейския Съюз и на Управляващия Орган на програмата

ИМПЛЕМЕНТАТОР: КУЛТУРНО - УМЕТНИЧКО ДРУШТВО „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ ДЕЛЧЕВО Р. МАКЕДОНИЈА Проект менаџер и автор: Зенил Реџепов - Стручни Контакт телефон - 0038970537544 E-mail: kud_goce_delcev@yahoo.com E-mail: strucni64@yahoo.com Вебсајт: www.kudgocedelcevdelcevo.mk ПАРТНЕР: ЗДРУЖЕНИЕ „ ХОРА И ТРАДИЦИИ“ С.БРЕЖАНИ, СИМИТЛИ - Р.БУГАРИЈА THIS PUBLICATION IS PART OF THE PROJECT: "Improving the quality of life in the border region through the promotion and revitalization of cultural heritage" Implementing Orgainization: Cultural Artistic Association “Goce Delcev” Delcevo, Macedonia Project Manager & Author: Zenil Redjepov – Strucni Contact telephone - 0038970537544 E-mail: kud_goce_delcev@yahoo.com E-mail: strucni64@yahoo.com Website: www.kudgocedelcevdelcevo.mk Partner: Association “People and Traditions” Brezhani, Simitli, Bulgaria Тази публикация е част от проекта: "Подобряване на качеството на живот в трансграничния регион чрез насърчаване и съживяване на културното наследство" Изпълнители: Културно уметническо дружество "Гоце Делчев" Делчево - Р. Македония Проект мениджър и автор: Зенил Реджепов - Стручни Телефон: +38970537544 E-mail: kud_goce_delcev@yahoo.com; E-mail: strucni64@yahoo.com www.kudgocedelcevdelcevo.mk

ДОБРЕДОЈДОВТЕ ВО ДЕЛЧЕВО

WELCOME TO DELCEVO

ДОБРЕ ДОШЛИ В ДЕЛЧEВО

ЛОКАЦИЈА Општина Делчево го зафаќа североисточниот дел на Република Македонија. Сместена е во котлината Пијанец, во близина на границата со Република Бугарија и се протега по горниот тек на реката Брегалница. Површина: 423 км2 Надморска височина: 600 - 700 метри Река: Брегалница Планини: Голак (на запад), Влаина (на исток), Осоговските (на север) и Малешевските (на југ). Граничен премин: „Арнаутски гроб“, 10 км од општинскиот центар. Патишта: Магистрален пат М - 5 Регионален пат R - 522, R - 523 Локални патишта вкупно 143 LOCATION The municipality of Delcevo is situated in the northeastern part of the Republic of Macedonia, in the Pijanec valley, near by the border with Bulgaria and spreads along the upper flow of the river Bregalnica.

Area: 423 km2 Altitude: 600 - 700 meters River: Bregalnica Mountains: Golak (in the west), Vlaina (in the east), Osogovo (in the north) and Malesh (in the south).

Border crossing: „Arnautski grob “, 10 km from the municipal center.

Roads: Highway: M - 5 Sectional road: R - 522, R - 523, R - 533 Local roads total: 143 МЕСТОПОЛОЖЕНИЕ Община Делчево заема североизточния дял на Република Македония. Разположен е в котловината Пиянец, близо до границата с Република България и се простира по горното течение на река Брегалница. Площ: 423 км2 Надморска височина: 600 - 700 метра Река: Брегалница Планини: Голак (на запад), Влаина (на изток), Осоговска (на север) и

ИСТОРИЈА Областа Пијанец го добила името по старото племе Пајонци кои живееле помеѓу реките Вардар и Струма и планините Беласица и Осоговските планини. Според преданието, Делчево во минатото било познато под името Василево, по византискиот владетел Василиј, додека името Царево село, за првпат се споменува во една повелба на Цар Душан од 1347 година. Денешното име градот го добива во 1950 година во чест на великанот Гоце Делчев.

HISTORY The Pijanec region obtained its name according to the name of the ancient Peonic tribe, which inhabited the area between the Vardar River and Struma River, and mountains Belasica and Osogovo.

According to the legend, the original name of today's Delcevo is Vasilevo, for the Byzanthium ruler, Vasilij.

Originally, the settlement was mentioned as Carevo Selo (translated as Emperor's village) in a charter by Emperor Dusan from 1347 A.C. In 1950, our town got the present name in honor of the revolutionary Goce Delcev. ИСТОРИЯ Районът Пиянец е получил името на старото племе Пайонци, живели между реките Вардар и Струма и планините Беласица и Осоговска планина. Според преданието, първоначалното име на днешното Делчево е Василево, след византийския владетел Василий. Под името Царево село за първи път се споменава в една харта на Цар Душан от 1347 година. Днешното име градът получава през 1950 година в чест на великана Гоце Делчев.

7

НАСЕЛЕНИЕ Во Општина Делчево живеат 17.505 ж и т е л и , од ко и 11 . 3 0 5 во општинскиот центар. Има 21 н а с е л е н и м е с т а и т о а : Б и гл а , В е т р е н , В и рч е , В р ат и с л а в ц и , Габрово, Град, Драмче, Звегор, Илиово, Киселица, Косово Дабје, Нов Истевник, Очипала, Полето, Разловци, Селник, Стамер, Стар Истевник, Тработивиште, Турија и Чифлик.

POPULATION The municipality of Delcevo has 17,505 inhabitants, of which 11,305 live in the municipal center. There are 21 villages and settlements: Bigla, Vetren, Grad, Virce, Vratislavci, Gabrovo, Grad, Dramce, Zvegor, Iliovo, Kiselica, Kosovo Dabje, Nov Istevnik, Ocipala, Poleto, Razlovci, Selnik, Stamer, Star Istevnik, Trabotiviste, Turija and Ciflik.

The average density of the population is - 42.5 inhabitants per 1 km2. НАСЕЛЕНИЕ В Община Делчево живеят 17.505 жители, от които 11.305 в общинския център. Има 21 населени места и това: Бигла, Ветрен, Вирче, Вратиславци, Габрово, Град, Драмче, Звегор, Илиово, Киселица, Косово Дабйе, Нов Истевник, Очипала, Полето, Разловци, Селник, Стамер, Стар Истевник, Тработивиште, Турия и Чифлик. Средна гъстота на населението - 42,5 жители на 1 км2. НАЦИОНАЛНА СТРУКТУРА /NATIONAL STRUCTURE/ НАЦИОНАЛНА СТРУКТУРА

Македонци Роми Турци Срби Албанци Власи Останати

16.637 (95%) 651 (3,7%) 122 (0,7%) 35 (0,19%) 7 (0,04%) 4 (0,02%) 49 (0,28%)

Macedonians Roma Turks Serbs Albanians Vlahs Other

Старосна структура / Age / Възрастовата структура

Под 19 години Од 19 до 60 години Над 60 години 8

4.470 10.383 2.652

Under 19 years From 19 to 60 years Over 60 years

Полова структура / Gender / Полова структура Мажи Жени КЛИМА Средна годишна температура 10.9 0С Најстудени месеци Јануари со средна температура од 0.1 оС Февруари со 0.4 оС Декември со 2.6 оС Најтопол месец Август со средна температура од 21.6 оС

8.977 8.528 CLIMATE moderate - continental, Average annual temperature 10.9 0С The coldest months January with an average temperature of 0.1 ° C February with 0.4 ° C December with 2.6 ° C The hottest month August with an average temperature of 21.6 ° C

Врнежливи денови 71, доминираат сончеви и ведри денови Просечни годишни количини на врнежи

Rainy days 71, Sunny and clear days are most common Average annual rainfall

548 мм

548 mm

Men Women КЛИМАТ Средна годишна температура 10.9 0С Най-студени месеци Януари със средна температура от 0,1 ° С Февруари с 0.4 ° С Декември с 2.6 ° С Най- топлият месец Август със средна температура от 21.6 ° С Дъждовни дни 71, доминират слънчеви и ведри дни Средните годишни количества на врнежите 548 мм

9

КУЛТУРНО НАСЛЕДСТВО И ОБЕЛЕЖЈА CULTURAL HERITAGE AND CHARACTERISTICS КУЛТУРНО НАСЛЕДСТВО И ХАРАКТЕРИСТИКИ Областа Пијанец располага со огромно културно наследство. Во месноста околу средновековната Кула кај Делчево се наоѓаат остатоци од населба од римско време и манастир.

The Pijanec region has an enormous cultural heritage. In the area around the medieval Tower near Delcevo, there are remains of a Roman settlement and a monastery. Районът Пиянец разполага с огромно културно наследство. В местността около средновековната кула при Делчево се намират останки от селище от римско време и манастир. Повеќе археолошки наоди зборуваат дека во селото Град се наоѓала значајна градска населба уште од римско време. Некои археолози претпоставуваат дека таму би можел да се наоѓа македонскиот антички град Армонија.

There have been many archaeological discoveries near the village of Grad, where an important Roman settlement existed. Some archaeologists assume that the ancient Macedonian settlement, Armonia, existed in this location. Много археологически открития говорят, че в селото Град се намира значително градско селище още от римско време. Някои археолози предполагат, че там може да се намира македонският древен град Армония. Селото Разловци е познато по Разловечкото востание од 1876 година кое го организирале Димитар Беровски и поп Стојан од Разловци.

The village of Razlovci is famous in Macedonian history because of the Razlovci Uprising of 1876, organized by Dimitar Berovski and the priest Stojan from the same village. Селото Разловци е известно в историята на Македония по Разловечкото въстание от 1876 година, което са организирали Димитър Беровски и поп Стоян от Разловци.

10

Најстар верски објект во градот Делчево е џамијата. Турскиот патеписец Евлија Челебија, кога поминувал преку Царево Село во 1662 година, забележал дека во селото имало џамија со камено минаре.

The oldest known building in Delcevo is the mosque. When the Turkish writer Evlija Çelebija passed through Carevo Selo in 1662, he noticed that there was a marvelous mosque with a stone minaret. Най-старият известен обект в Делчево е Джамията. Когато турският писател Евлия Челебия преминал през Царево село през 1662 г., той забелязал, че има прекрасна джамия с минаре AI камък.

Помеѓу најстарите зачувани цркви во Пијанец е црквата во селото Селник позната под името „Св.Петка“ која датира од XVI век и е прогласена за споменик на културата.

Among the oldest preserved churches in the Pijanec region is "St. Petka" in the village of Selnik, which dates back to the sixteenth century, and was declared a cultural monument. Сред най-старите записани църкви в Пиянец е Селничката църква "Св.Петка", която датира от XVI век и е обявена за паметник на културата.

11

КУЛТУРНИ МАНИФЕСТАЦИИ  Јануари - „Ѕвегорска сурва“ - оваа традиција претставува автентично чување на обичаите под маска во Пијанец. Тоа е живо наследство останато од дамнина што се одржува на денот Василица, на 14 јануари. Маскираните ги посетуваат сите куќи во селото благословувјќи ги домаќините со желби за сурва, зелена нова година.Ѕвегорската сурва се одржува под покровителство на кумот и месниот одбор од селото Ѕвегор, со поддршка на Општина Делчево.Василичарскиот обичај наречен „Сурова“ е манифестација која се одржува два дена.  М а ј - Ч е с т ву ва њ ат а и а кт и в н о с т и т е во с е л о Р а з л о в ц и , п о п о вод „Разловечкото востание“ од 1876 година (организатор Општина Делчево)  Првата недела од јуни - завршен дел на Меѓународната научно - културна манифестација „Гоцеви денови“, која за прв пат се одржала 1996 година. (организатор Здружение на Гоцеви денови Скопје и Општината Делчево)  8и 9август - „Голачки фолклорни средби“ е значајна меѓународна фолклорна манифестација која се одржува до манастирот „Св. Пантелејмон“ на врвот на планината Голак, Чавка, на 1580 метри надморска висина. За првпат овој фестивал се одржал во 1995 година, а организатор е Општина Делчево и НУЦК„Н.Ј.Вапцаров“ Делчево.  Крајот на август и почетокот на септември - Меѓународен музички и фолклорен фестивал „Делчево“- е значаен фестивал кој за првпат се одржал во 1976 година и се одржува секоја година со учество на домашни ансамбли и музичари и гости од Бугарија, Србија, Турција, Полска, Германија, Америка и др. (организатор КУД„Гоце Делчев“ Делчево, покровител градоначалникот на Општина Делчево, помагател Министерство за култура на Република Македонија).  Крајот на август и почетокот на септември - „Пијанечко - малешевска свадба во функција на туристичка понуда на регионот“- за првпат се одржа во 2006 година. Тоа е најпосетена манифестација во регионот која има за цел да ги сочува од заборав свадбарските обичаи од овој крај. Традиционалната свадба се одржува секоја година, а организатор е КУД „Гоце Делчев“ Делчево, покровител градонача лникот на Општинат а Д елчево, помагател Министерството за култура на Република Македонија и соседните општини од регионот и здруженија).  Септември - „Ромски фолклорни средби“ Делчево- за првпат се организираа во 2006 година. Фестивалот се одржува секоја година, а организатор е Ромскиот културен и едукативен центар „Тернипе МК“ Делчево со поддршка од Општина Д елчево и Министерството за култура на Република Македонија.  Септември - манифестација „Пијанечки денови на сливата“ - Меѓународен фестивал на афоризам и карикатура (манифестација која за првпат се о р г а н и з и р а в о 2 0 1 3 г о д и н а и п р о д о л ж у в а п о н а т а м у. (Организатор: Општина Делчево).

12

КУД„ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ ДЕЛЧЕВО CULTURAL ARTISTIC ASSOCIATION „GOCE DELCEV “ DELCEVO MACEDONIA КУД„ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ ДЕЛЧЕВО CULTURAL CELEBRATIONS January - "Zvegorska Surva" this tradition is authentic and keeping with traditions of wearing centuries-old masks. It is held by the main organizers, the godfather, and father's godfather, and the mayor of the Delcevo municipality provides support upon request of the godfather and organizing committee. The Vasilica custom is called "Surova" and is an annual celebration of the Old New Year on January 14 (the event is goes on for two days).

May - Celebration and activities in the village Razlovci for the anniversary of the "Razlovci Uprising" in 1876 (organizer: Municipality of Delcevo) First week of June - the final part of the international science - cultural manifestation "Goce Days", which was first held in 1996. (organizers: Association Goce Days of Skopje and Municipality of Delcevo) 8th - 9th August - "Golak folkore meetings" is an important event, which was first held in 1995 and is held every year. (organizers: Municipality of Delcevo and NUCK "N.J.Vapcarov" Delcevo) End of August to beginning of September - International Music and Folklore Festival "Delcevo" is an important festival, first held in 1976. It is held every year with the participation of local ensembles and musicians and guests from Bulgaria, Serbia, Turkey, Poland, Germany, America, etc ... ( organizers: Cultural Artistic Association "Goce Delcev" Delcevo, patron mayor of Delcevo, aid from Ministry of Culture of the Republic of Macedonia) End of August beginning of September - "Pijanecko - Maleshevo wedding the featured tourist event of the region". First held in 2006, it is the most attended event in the region and is held every year. (wedding in the style of the traditional, authentic way of newlyweds in the region) (organizers: Cultural Artistic Association "Goce Delcev" Delcevo, patron mayor of Delcevo, aid from Ministry of Culture of the Republic of Macedonia and the neighboring municipalities of the region and associations) September - "Roma folklore meetings" Delcevo, first organized in 2006, the festival is held every year. (organizer: Roma Cultural and Educational Center "Ternipe MK" Delcevo with support from the municipality Delcevo and Ministry of Culture of the Republic of Macedonia.

September - Manifestation "Pijanec Days of the Plum" - International Festival of aphorism and caricature (event was first organized in 2013 and still continues.

(Organizer: Municipality Delcevo) KУЛТУРНИ СЬБИТИЯ Януари - "Звегорска Суровa" тази традиция е автентично съхраняване на обичаите с маска, стара от векове, която се провежда под егидата на основните организаторикръстник и старек, а община Делчево и кметът осигуряват поддръжка въз основа на искане от кума и организационния съвет . Василичарският обичай се нарича "Суровa" и представлява годишно честване на Стара Нова година на 14 януари. (Мероприятието се провежда два дни). Май - тържествата и дейностите в Разловци по повод "Разловечкото въстание" от 1876 г. (организатор Община Делчево) Първата седмица на юни - завършна Международната научно - културна проява "Гоцеви дни", която се организира за първи път през 1996 година. (Организатор Асоциация „Гоцеви дни”- Скопие и община Делчево) 13

8ми - 9ти август - "Голачки фолклорни срещи" е значима проява, която за първи път се е състояла през 1995 г. и се провежда всяка година. (Организатор Община Делчево и НУЦК "Н.Й.Вапцаров" Делчево) Края на август и началото на септември - Международен музикален и фолклорен фестивал "Делчево" е важен фестивал, който за първи път се провежда през 1976 г. и се провежда всяка година с участието на местни състави и музиканти и гости от Македония и групи от чуждина: България, Сърбия, Турция, Полша, Германия, Америка и др ... (организатор КУД "Гоце Делчев" Делчево, под патронажа на кмета на община Делчево и със съдействието наМинистерство на културата на Република Македония) Края на август началото на септември - "Пиянечко - малешевска сватба в експлоатация на туристическа оферта на региона" се организира за първи път през 2006 г. Това е най-посещаваната проява в региона и се провежда всяка година. Сватбата се организира по стар, автентичен начин с истински младоженци от региона. Организатор е КУД "Гоце Делчев" Делчево, под патронажа на кмета на община Делчево и съдействието на Министерство на културата на Република Македония и съседните общини от региона и сдружения. Септември - "Ромски фолклорни срещи" – Делчево. За първи път се организират през 2006 г., а фестивалът се провежда всяка година. Организатор е Ромски културен и образователен център "Тернипе МК" Делчево с подкрепата на Община Делчево и Министерство на културата на Република Македония. Септември - Проявлението "Пиянечки дни на сливата" - Международен фестивал на афоризмите и карикатурата. За първи път се организира през 2013 г. и продължава до днес. Организатор: Община Делчево.

СУРВА SURVA СУРОВА - С.ЅВЕГОР, ДЕЛЧЕВО

14

СПОРТ, РЕКРЕАЦИЈА И ТУРИЗАМ SPORT, RECREATION AND TOURISM СПОРТ, ПОЧИВКА И ТУРИЗЪМ Во Општина Делчево постојат неколку спортски клубови и организации, поддржувачи на здравиот дух и телото, расадници на многуте успешни спортисти со кои се гордее Делчево.

- Кошаркарски клубови - Одбојкарски клубови - Кик бокс - Ракометарски клуб - Фудбалски клуб - Планинарски друштва Градски стадион Делчево - место на многу одиграни фудбалски натпревари Градски базен - нуди забава и освежување во летните горештини

SPORT, RECREATION AND TOURISM In the municipality of Delcevo, there are several sports clubs and organizations, to maintain a healthy mind and body, which produce many successful athletes, who make Delcevo very proud.

- Basketball Clubs - Volleyball Clubs - Kickboxing - Handball Clubs - Football Clubs - Hiking Clubs Delcevo stadium - the site of many football matches played City pool - offering fun and refreshment in the summer heat СПОРТ, ПОЧИВКА И ТУРИЗЪМ В община Делчево има няколко спортни клубове и организации, които подържат здрав дух и тяло, в които се създават много успешни спортисти, с които Делчево се гордее: - Баскетболен клуб, - Волейболен клуб, - Футболно игрище, - Хандбални отбори, - Футболен клуб, - Планински дружества Градски стадион Делчево - място на много изиграни футболни мачове. Градският басейн предлага забавление и освежаване в летните горещини.

15

Повеќенаменски игралишта во ООУ „Клименд Охридски“, ООУ„Ванчо Прке“ и СОУ„М.М.Брицо“ Делчево катчиња за развој на младински спортови.

Multipurpose playgrounds at the elementary schools "Klimend Ohridski" and "Vanco Prke" and high school "M.M. Brico" Delcevo Corners for development of youth sports. Многофункционалните кортове в ООУ "Климент Охридски", ООУ "Ванчо Прке" и СОУ "М.М.Брицо" Делчево са кътове за развитие на младежки спортове. Излетнички места: Picnic sites: Пикник места: ПЛАНИНА ГОЛАК На надморска височина од 1300 м, во живописна околина сред борова шума, на оддалеченост од 10 км од градот Делчево, се наоѓа Туристичко рекреативниот Центар - Голак. Сместувачки капацитети вила Гранит и други викендици.

MOUNT GOLAK At an altitude of 1300 meters, in a picturesque environment, in a pine forest, only 10 km from the city of Delcevo, Mount Golak has a recreational tourist center - Golak and accommodation facilities. ПЛАНИНА ГОЛАК На надморска височина от 1300 м, в живописна среда сред борова гора, разположена на 10 км от град Делчево се намира туристическа възстановителен център - Голак.

16

ЕЗЕРЦЕ „САНДАНСКИ“ ДЕЛЧЕВО Езерцето „Сандански“ е вештачко езеро кое се наоѓа во непосредна близина на градот Делчево. Полнењето со вода во е з е р ото е од р е кат а Б р е г а л н и ц а ко ј а поминува веднаш покрај него. Езерцето претежно е наменето за спортска рекреација (риболов). Покрај тоа, езерцето претставува и одлично излетничко место за време на викендите и празниците. Спортските риболовци се најредовни по сетители, бидејќи овде има четири видови риба. Исто така, езерцето е познато и како мала зоолошка градина каде во соодветни услови се чуваат неколку видови на животни, домашни, но и диви. Овде живее и единствената женка ној во овој регион. Околу езерото се наоѓа прекрасна природа која е култивирана со патеки за шетање, високи дрвја, тремови за пикник, а исто така, можат да се забележат и предмети од античко време кои даваат посебен „шмек“ во самата природа. Во непосредна близина на езерото се наоѓа едно мало манастирче кое е сокриено во ниското подножјето на планината Голак и кое го носи името „Св. Ѓорѓија“. На патот кој води кон езерото се наоѓаат остатоци од средновековна кула и во чест на таа кула, мотелот во неговата непосредна близина го носи истото име „Кула“.

LAKE "SANDANSKI" DELCEVO Lake "Sandanski" is an artificial lake located near the city of Delcevo. It is filled with water from the river Bregalnica, which passes next to it. The lake is mostly intended for sports recreation (fishing). Additionally the lake is a beautiful place to picnic on weekends and other days. In the lake, there are four kinds of fish. In the the lake growing numbers of animals can be observed. Around the lake, there is beautiful scenery consisting of walking paths, tall trees, picnic shelters, and also items from antiquity that give a special flavor to nature itself. The lake spreads out in the hands of a beautiful nature that surrounds it. Near the lake is a small monastery is hidden in the low foothills of Mount Golak and, now called St. George. The road leading to the lake is located the remains of a medieval tower and in honor of that tower is built motel that carries the same name "Tower". ЕЗЕРО "САНДАНСКИ" ДЕЛЧЕВО Езерото "Сандански" е изкуствено езеро, което се намира в непосредствена близост до град Делчево. Зареждането с вода в езерото е от река Брегалница, която преминава покрай него. Езерото е предназначено за спорт и отдих (риболов). Езерото е прекрасна атракция за пикник в почивните и делничните дни. В езерото има четири вида риба. Около езерото се наблюдава движение на дивеч и домашни животни, Природата е красива – с пътеки за разходки, високи дървета, веранди за пикник, могат да се видят и предмети от древността, които създават специален елемент в атмосферата. Езерото е разположено в дланите на прекрасна природа, която го заобикаля. В непосредствена близост до езерото се намира едно малко манастирче, скрито в ниското подножието на планината Голак и което носи името св.Ѓорѓи. По пътя, който води към езерото, се намират останки от средновековна кула и в чест на тази кула е построен мотел, който носи същото име "Кулата".

17

ЈАНУАРИ 6 БАДНИК, 7 БОЖИК Според Јулијанскиот календар по кој се раководи Македонската православна црква, Бадник паѓа на 6 јануари секоја година, а Божиќ на 7 јануари. Суштината на празникот е во радоста на христијаните пред големиот ден — Христовото раѓање. Истовремено, со овој ден завршуваат и Божиќните пости. Традиционално, Бадник се прославува кај сите христијани, но црквите кои го користат Грегоријанскиот календар го прославуваат на 24 декември. Кај сите христијански народи има низа обичаи за Бадник, особено поврзани со Бадниковата вечера. Традиционално, во Македонија семејството се собира на вечера на Бадник. Се подготвува богата трпеза која е исклучително со посна храна: погача, посна сарма, грав, компир, зелник, овошје и друго што треба да обезбеди богат род на земјоделските култури во следната година. Обичај е по вечерата софрата да не се крева, туку така заедно со храната да остане цела ноќ. Ова е поврзано со верувањето дека ноќта ќе дојде дедо Боже и ќе се нахрани, а во некои места, духовите на мртвите. На Бадник во секоја куќа се меси кравајче, пита или погача во која се става пара. Вечерта, кога сите ќе седнат на вечера, домаќинот, откако ќе се прекрсти и ќе ја благослови трпезата, го крши кравајчето на толку делови колку што има членови семејството оставајќи уште дел за Бога и за куќата. Сите присутни, во својот дел од кравјачето ја бараат парата и оној што ќе ја најде се смета за најсреќниот во годината што претстои. Богати обичаи и верувања на Бадник се поврзани со обредниот оган, како и со горењето на дрвото, наречено Бадник или Бадникојца. Во врска со обредните коледарски огнови е и обичајот коледица. И денес, како и во минатото и во селата и во градовите во сите краишта на Македонија, помали или поголеми групи деца палат оган и го прескокаат. Рано наутро на Бадник, децата пеат и одат по куќите, каде што добиваат подароци, како што се: пари, ореви, костени, јаболка, портокали и др.

18

JANUARY 6th Christmas Eve, Christmas 7th According to the Julian calendar, which is governed by the Macedonian Orthodox Church, Christmas Eve falls on January 6 each year, and Christmas on January 7.

The essence of the holiday is the joy of Christians before the big day - the birth of Christ. Also, this day ends the Christmas fast.

Traditionally, Christmas Eve is celebrated by all Christians, but churches that use the Gregorian calendar celebrate on 24 December. All Christian nations have many customs of Christmas Eve, especially related to Christmas Eve dinner.

Traditionally, the Macedonian family gathers for dinner on Christmas Eve, prepares a rich feast of extremely lean foods: pitulici, sarma, beans, potatoes, pie, fruit, etc., to provide more fruit crops in the coming year. After the dinner, the custom is to leave the food on the table, but also together with the food to stay all night. This is related to the belief that God will come in the night and eat, or in some places, with the spirits of the dead.

On Christmas Eve, every household bakes kravjache, pie or bread in which they put a coin. In the evening, when everyone sits down to dinner, the host, crosses himself, blesses the table, and tears the kravjache into as many parts as there are family members, leaving another part for God and for the house. Everyone looks in their part of the kravjache for the coin. The one who finds it is considered the luckiest in the year ahead.

Rich traditions and beliefs are associated with the Christmas Eve ritual fire and the burning of wood called Christmas Eve. The ritual bonfire is called, koledica. Today, as in the past, in the villages and towns in all parts of Macedonia, small or large groups of children burn the fire and jump.

Early on the morning of Christmas Eve, children sing and go around to the houses where receive gifts such as money, walnuts, chestnuts, apples, oranges and more. ЯНУАРИ 6ти Бъдни вечер, 7ми Коледа Според Юлианския календар, по който се ръководи Македонската православна църква, Бъдни вечер се пада на 6 януари всяка година, а Коледа на 7 януари. Същността на празника е в радостта на християните преди големия денРождество Христово. Същевременно с този ден завършват и коледните пости.

19

Традиционно Бъдни вечер се празнува от всички християни, но църквите, които използват Григорианския календар празнуват на 24 декември. При всички християнски народи има редица обичаи за Бъдни вечер, особено свързани с Бадниковата вечеря. В Македония семейството се събира на вечеря на Бъдни вечер. Подготвя се богата трапеза, изключително с постна храна: питулици, пълнени, боб, картофи, пай, плодове и друго, което трябва да осигури богат родитба през следващата година. Софрата след вечерята не се вдига като храната остава на нея. Това е свързано с вярването, че през нощта ще дойде дядо Боже и ще се нахрани, на други места, масата се оставя – за духовете на мъртвите. На Бъдни вечер във всяка къща се пече кравайче, пай или погача, в която се поставя паричка. Вечерта, когато всички ще седнат на вечеря, домакинът, след като се прекръсти, благославя трапезата, разчупва кравайчето на толкова части, колкото има членове на семейството, оставяйки още част за Бога и за къщата. Всички присъстващи търсят Парата и този, който я намери, се счита за найщастливия в годината, които предстои. Богатите обичаи и вярвания на Бъдни вечер са свързани с обредния огън и с изгарянето на дървото, наречено Бъдни вечер или Бадникойца. Във връзка с обредните коледарски огньове е и обичаят Коледица. И днес, както в миналото, и в селата, и в градовете, във всички краища на Македония по-малки или поголеми групи деца палят огън и прескачат. Рано сутринта на Бъдни вечер децата пеят и ходят по къщите, където получават подаръци като: пари, орехи, кестени, ябълки, портокали и др.

13/14 ЈАНУАРИ ВАСИЛИЦА - ЅВЕГОРСКА СУРВА Според православната вера, на овој ден се пали оган се крши лепче со паричка, се топли ракија. Кај кого ќе падне паричката, тој е кум за следната Василица. На 13 и 14 јануари во селото Ѕвегор, кај Делчево се одржува традиционалната манифестација „Ѕвегорска сурва“. Манифестацијата започна утрото на 13, со обичајот „Сурва нова година“ во кој се вклучени деца кои во групи опремени со суроваски ги гонат селските кучиња извикувајќи „Сурваааа“... и одат од куќа на куќа, пеејќи василичарски обредни песни. Домаќините ги даруваат гостите - сурваскари со јаболка, ореви, бонбони, гурабии и други дарови. Н а 1 4 е ц е н т р а л н ат а п р о с л а в а н а „ Ѕ в е го р с к а с у р в а “ , ко г а с е п р а в и „Василичарската свадба“. Во неа учествуваат сите жители на селото, но главни актери се зетот, невестата, кумот, белаците, кои маскирани одат по улиците низ селото и ги посетуваат сите домаќинства на кои им ја честитаат новата година и им делат благослови за добро здравје, ксмет и бериќет. Домаќините, пак, ги честат гостите со грејана домашна ракија, свинско месо, сирење и им ги полнат торбите со грав, компири, суви пиперки и други прехранбени артикли. Од собраните дарови се подготвува „василичарска свадбена трпеза“ за сите учесници и гости на манифестацијата.

20

Во рамките на музичката програма на „Ѕвегорска сурва“ се одржува своевидна смотра на дувачки оркестри, пејачки и играорни групи, а манифестацијата продолжува на сред село со општонародна веселба и завршува во доцните вечерни часови со посета по домовите на оние што го носат името Васил, Васе, Васко, Василка, Васа и др.

13/14 JANUARY VASILITZA - ZVEGORSKA SURVA According to the Orthodox faith, on this day a fire is lit, bread with a coin is broken, and brandy is warmed. The person that recieves the coin is the best person for the next Vasilitsa.

On 13 and 14 January in the village Zvegor, Delchevo maintains the traditional manifestation "Zvegorska Surva".

The event begin the morning of the 13th with the custom, "Surva new year" involving children in groups equipped with decorated tree branches chase village dogs chanting "Survaaaa...", and go from house to house, singing Vasilica folk songs. The hosts bestow the branches with apples, nuts, candy, and other gifts. th The 14 is the central celebration of "Zvegorska Surva" when making "The Vasilicharska wedding." It includes all the inhabitants of the village, but the main participants are the groom, bride, best man and wedding guests, which go through the streets with masks and visit all households who celebrate New (Surva), and share their blessings for good health and prosperity. The hosts, greet them with warm homemade brandy, pork, and cheese, and fill their bags with beans, potatoes, dried peppers and other food commodities. The collected gifts prepares the "Vasilica wedding table" for all participants and guests of the event.

Within the music program "Zvegorska Surva" is a parade of brass orchestras, singers and dance groups, and the event continues in the middle of the village with celebration and ends in the late evening hours at in the homes of those named Vasil, Vase, Vasco, Teodora, Vasa and others.

13/14 ЯНУАРИ ВАСИЛИЦА - ЅВЕГОРСКА СУРВА Според православната вяра на този ден се пали огън, чупи се хлебче с монета, грее се ракия. При кого се падне парата, той е кръстник за следващата Василица. На 13 и 14 януари в село Ѕвегор, при Делчево, се провежда традиционната проява "Ѕвегорска сурва". Събитието започна сутринта на 13 януари с обичая "Сурва Нова година", в който са включени деца, които в групи, оборудвани с суровачки гонят селските кучета, скандирайки "Сурваааа ... и ходят от къща на къща, пеят василичарски обредни песни. Домакините ги даряват с ябълки, орехи, бонбони, курабии и други подаръци. На 14 януари е централното тържество на "Ѕвегорска сурва", когато се прави "Василичарската сватба". В нея участват всички жители на селото, но главни актьори се младоженецът, булката, кумът и сватовете, които, маскирани, ходят по улиците из селото и посещават всички домакинства, на които им честитят Новата (сурва) г. и раздават благословии за добро здраве, късмет и изобилие. Домакините пък ги почерпват с греяна домашна ракия, свинско месо, сирене ипълнят торбите с боб, картофи, сухи чушки и други хранителни стоки. От събраните дарове се готви "василичарска сватбената трапеза" за всички участници и гости на мероприятието.

21

ВОДИЦИ ИЛИ БОГОЈАВЛЕНИЕ Денот на кој според христијанското предание св. Јован Крстител го крстил Исус Христос во реката Јордан, се прославува на 19 јануари кај црквата што го користи Јулијанскиот календар (вклучувајќи ја и македонската), а на 7 јануари кај црквата што го користи Грегоријанскиот календар). Со тоа му се дава значење на крштевањето како една од повеќето свети тајни на христијанството. Крштевањето значи и духовно раѓање, односно почеток на човековото живеење во верата. Затоа, кумот се смета за духовен родител на крстениот и најблизок роднина. Со овој празник завршуваат не само дванаесет, т.н. некрстени денови туку и циклусот на зимски празнувања во кој спаѓаат уште и свеченостите поврзани со Бадник, Божик, Нова Година (Василица) и сл. Водици се празнува два дена. Првиот ден 19 јануари, освен Богојавление и Водици уште се вика и Војордање и Машки Водици, а вториот ден 20 јануари, Собир на Свети Јован Крстител уште се вика и Женски Водици. Како што забележале писателите во минатото, во Македонија бил познат обичајот капење на младоженците. Првиот ден од празникот ги бањале зетовците и машките деца првенци, а вториот ден невестите и женските деца, исто така, првенци. Овој обичај се изведувал на тој начин што ги носеле на реката, а таму попот по специјален обред ги попрскувал со пејана (светена) вода. Познато е дека на првиот ден од празникот по коледица одат само мажите, а вториот ден само жените. Денес традиционално, во Македонија, речиси, во сите населени места, свештениците го фрлаат ритуалниот крст во некоја поголема вода - река, езеро или базен, а луѓето скокаат во водата и се обидуваат да го фатат крстот. Се смета дека на тој ден сите води се крстени и, исто така, оној што ќе го најде крстот, ќе биде среќен во следната година. Овој ритуал го симболизира влегувањето на Христос во реката Јордан. Именден празнуваат: Богдан, Богдана, Бојан, Богомил, Јордан, Данчо, Јорданка, Данка, Даница, Јован, Јованка, Јовица...)

22

EPIPHANY OR THEOPHANY Date on which according to Christian tradition St. John the Baptist baptized Jesus Christ in the river Jordan. It is celebrated on January 19 in the churches that use the Julian calendar (including Macedonia, and on January 7 in churches that use the Gregorian calendar). Thus giving it the meaning of baptism as one of the most sacred secrets of Christianity. Baptism means the spiritual birth, the start of human life in faith. Therefore the godfather is considered a Christened spiritual parent and closest relative. This holiday is not only the twelve etc. unbaptized days, but winter festivities cycle that includes still and festivities related to Christmas Eve, Christmas, New Year (Vasilitsa) and so on. Epiphany is celebrated two days. The first day of January 19, except Theophany and the Epiphany still crying in the Jordan and Male Epiphany, and the th second on the 20 of January the Gathering of St. John the Baptist still crying and Female Epiphany. As noted by writers in Macedonia in the past, this was known as the custom of bathing the couple. The first day of the feast, bathe all men, boys and leaders, and the second day brides and girls and leaders. This custom is performed in such a way that they carry the river, and there in a special rite priest sprinkled them with Peja (holy) water. It is known that the first day of the holiday only men go, the second day only women.

Today traditionally in Macedonia in almost all settlements, ritual priests throw a cross into a larger water - river, lake or pool, and people jump in the water and try to catch the cross. It is thought that on that day all the waters are baptized and also one that would find the cross will be lucky next year.

This ritual symbolizes the entering of Christ in the River Jordan.

Name day celebrated: Bogdan, Bogdan, Bojan, Bogomil, Jordan, Danco, Yordanka, Danka, Danica, John, Joan, Jovica ...) БОГОЯВЛЕНИЕ Датата, на която според християнското предание Св. Йоан Кръстител кръстил Исус Христос в река Йордан се празнува на 19 януари при църквите, които използват Юлианския календар (включително имакедонската). С това се отдава значение на кръщението като една от повечето свети тайни на християнството. Кръщението означава и духовно раждане, т.е. начало на човешкото съществуване чрез вярата. Затова кръстникът се смята за духовен родител на кръстения и най-близкия роднина. С този празник завършват не само дванадесетте т.нар некръстени дни, но и цикълът зимни празненства, в който попадат още и тържествата, свързани с Бъдни вечер, Коледа, Нова Година (Василица) и др. Богоявление се празнува два дни. Първият ден - 19 януари, освен Богоявление се нарича и Войордане мъжки ден, на втория ден - 20 януари е събиране на Йоан Кръстител или се нарича още женско Богоявление. В миналото в Македония бил известен обичаят „къпане на младоженците”. Първият ден на празника се къпели зетъовците и момчетата-първенци, на втория ден - невестите и деца от женски пол, също първенци. Отвеждали ги при реката, а там попът, по специален обряпръсквал с Пея (светена) вода. Известно е, че в първия ден от празника по коледица ходят само мъжете, а на втория ден само жените. Днес традиционно в Македония в почти всички населени места свещениците хвърлят ритуалния кръст в една голяма вода - река, езеро или басейн, а хората скачат във водата и се опитват да го хванат. Смята се, че на този ден всички води са кръстени и този, който намери кръста, ще бъде щастлив през следващата година. Този ритуал символизира влизането на Христос в река Йордан. Имен ден празнуват: Богдан, Богдана, Боян, Богомил, Йордания, Данчо, Йорданка, Данко, Даника, Йоан, Жана Йовица ...)

23

ВЕЛИГДЕН По седумнеделните пости со кој се прочистува и душата и телото и со кој христијаните се сообразуваат со подвигот на Господ, кој во пустината постел 49 дена, следува најголемиот христијански празник Христовото воскресениеВелигден. Симбол на Велигден е вапцаното јајце. Тоа претставува симбол на љубовта, наоѓа место во детската игра, а според некои верувања заштитува од лоши духови. Исто така, јајцето претставува симбол на плодноста и означува вечен живот. Според христијанското верување, јајцето е симбол на Исус Христос и воскреснувањето, а црвената боја, Исусовата крв, ја означува победата на животот над смртта. Во минатото, јајцата се обојувале со она што природата го нудела-црвен кромид, кора од дрво, варени темјанушки, магдонос и сл. Кај народот постои верување дека јајцата кои домаќинката ќе ги бојоса на Велики Четврток пред изгрејсонце, не се расипуваат до следниот Велигден. За јајцето кое прво ќе биде вапцано, се верува дека е Господово и дека има посебна моќ. Со тоа јајце домаќинката ги допира децата по образите велејќи „Црвено, бело, дебело, здраво, како железо“. Покрај првото Господово, пред изгрејсонце се вапсуваат онолку јајца колку што фамилијата брои членови. Едно од тие јајца во сабота, мајката го става во водата во која ги капе децата за чисти да го дочекаат големиот ден. Утрото на Велигден целото семејство оди на служба во црква, по што започнува празнувањето во домот и во кругот на семејството. Во текот на целиот ден доаѓаат деца во посета да го честитаат празникот и тие се даруваат со јајца. Покрај велигденските јајца, како симбол на празникот и самата трпеза треба да биде во празнично руво. Се подготвуваат јадења од јајца, се користат креативни дизајнерски идеи и сл. Велигденското јагне, подготвено на најразлични начини, е неодминлив дел од свечениот семеен ручек. По ручекот, вообичаено, помладите да одат кај повозрасните за да го честитаат празникот. Христос Воскресе-Вистина Воскресе! За радост, за среќа, за многу години.-се вообичаените зборови кои многу значат во Христијанството.

24

EASTER After seven weeks of fasting which purifies the soul and body, and that Christians comply with the practice of the Lord, who fasted in the wilderness 49 days, following the biggest Christian holiday of Christ's Resurrection is Easter. The symbol of Easter is the dyed and decorated egg. It is a symbol of love, finds a place in children's play, and according to some beliefs protects children from evil spirits.

The egg is a symbol of fertility and eternal life. According to Christian belief, the egg is a symbol of Jesus Christ and the resurrection, and the red is the blood of Jesus, and marks the victory of life over death.

In the past, eggs were dyed with what nature offered red onion, bark, boiled violets, parsley, etc. There is a belief that eggs dyed on Holy Thursday before sunrise, will not spoil by next Easter.

Egg which will first be dyed are believed that the Lord will give a special power.

With the egg, the host touches the children's cheeks saying "Red, white, thick, healthy as iron."

In addition, as many eggs are dyed as there are family members.

On Saturday the mother puts one of the eggs in the water that drips on the children purely to celebrate the big day. On the morning of Easter the whole family goes to church, after which the celebration is in the home and within the family. Throughout the day children come to visit to celebrate the holiday and give eggs.

Easter eggs are a symbol of the holiday, and the table should be decorated. Dishes of eggs are prepared with creative designs.

Easter lamb is prepared in different ways as an inevitable part of a festive family lunch. After lunch, young adults get together to celebrate.

"Christ is Risen, Truly He is risen! Fortunately, fortunately, for many years." These are very common words with a lot of meaning in Christianity. ВЕЛИКДЕН След седумнеделните пости, с който се пречиства и душата и тялото, с който християните се съобразяват с подвига на Господ, който в пустинята постил 49 дни следва най-големият християнски празник Възкресение Христово-Великден. Символ на Великден е вапцаното яйце. Това е символ на любовта, намира място в детската игра, а според някой вярвания предпазва След седумнеделните пости, с който се пречиства и душата и тялото, с който християните се съобразяват с подвига на Господ, който в пустинята постил 49 дни следва най-големият Християнски празник Христовото Възкресението-Великден. Символ на Великден е вапцаното яйце. Това е символ на любовта, намира място в детската игра, а според някой вярвания предпазва от зли духове. Яйцето е символ на плодородието и означава вечен живот. Според християнското схващане, яйцето е символ на Исус Христос и възкресението, а червеният цвят, Исусовата кръв, означава победата на живота над смъртта. В миналото яйцата са вапцале с това, което природата е опитвала-червен лук, кора от дърво, варени теменужки, магданоз и др. При народа съществува убеждение, че яйцата, които домакинята ще вапца на Велики четвъртък преди изгрев слънце, не са ограбени до следващия Великден. За яйцето, което първо ще бъде вапцано се смята, че е Господне и че има специална сила. С това яйце домакинята ги докосва децата по бузите казва "Червено, бяло, дебело, здраво като желязо".

25

Освен първото Господне, преди изгрев слънце се вапцуваат толкова яйца, колкото фамилията брой членове. Едно от тези яйца в събота майката поставя във водата, в която капе децата чисти да го празнуват големия ден. Сутринта на Великден цялото семейство отива на служба в църква, след което започва празнуването в дома и в кръга на семейството. През целия ден идват деца посещаващи да честитят празника и те дари с яйца. Освен Великденски яйца, като символ на празника, и самата трапеза трябва да бъде в празнично дрехи. Се готвят ястия от яйца, които се използват творчески дизайнерски идеи и др. ЃУРЃОВДЕН Ѓурѓовден се празнува на 6 мај. Тој се вбројува меѓу поголемите пролетни празници што го празнува не само христијанското, туку и целото население во Македонија што од друга страна значи дека во неговата основа е празнувањето на природата, на будењето на вегетацијата и на животот воопшто. Житието вели дека св. Ѓорѓи е роден во Кападокија, во Мала Азија, од богати, но чесни и побожни родители. Уште во детството останал без татко, а со мајка му заедно се преселиле во Палестина, каде што била родена. Таму го минал детството посетувајќи ги местата во кои Исус го проповедал своето учење, каде и се стекнал со образование. Бил висок, убав и храбар, поради тоа добил висока служба во војската. На 20-годишна возраст добил чин трибун, а подоцна императорот Диоклецијан го поставил за член на државниот совет. Подоцна, кога умрела мајка му, целиот имот им го поделил на сиромашните. А кога Диоклецијан започнал жестоки прогони против христијаните, св. Ѓорѓи му се спротивставил, ги зел во заштита неправедно прогонетите и самиот признал дека верува во Господ, Исус Христос. Тоа го разбеснило императорот кој наредил веднаш да биде затворен и да биде подложен на најжестоки измачувања со цел да се откаже од своето верување. Но, св. Ѓорѓи не би бил Победоносец, ако не бил толку истраен во своето убедување. Легендата вели дека ноќта пред да оди кај царот му се јавил Исус, на главата му ставил победнички венец и го охрабрил да издржи во своето верување ветувајќи му дека наскоро ќе го земе кај себе. Врз св. Ѓорѓи се применети најсурови мачења за да се откаже од својата вера, кога на императорот му рекол дека не е само негов туку и Исусов војник. Бил положен на грб, нозете му биле ставени во клада, а врз него турнале голем камен. Подоцна го ставиле на тркало под кое имало шајки кои му го парале телото. Кога и тоа не го поколебало, го тепале со воловски жили, го ставиле во дупка полна со негасена вар и турале вода, му облекле усвитена облека, три дена го држеле закопан во земја, само со главата над земја, најпосле му дале да испие отров, но и тој не дејствувал поради што му ја отсекле главата. Гледајќи ги овие страдања на св.Ѓорѓи, но о собено брзото оздравување на раните и преживувањето на отровот, жената на Диоклецијан, Александра, го прифатила христијанството, поради што била осудена на смрт. Одејќи кон губилиштето, таа се помолила на Бога и веднаш ја предала душата.

26

ST. GEORGE'S St. George's Day is celebrated on the 6th of May. It is one of the major spring festivals that is celebrated by not only Christians, but also the entire population in Macedonia, which in turn means that its base is the celebration of nature, the awakening of vegetation and life in general.

It goes that St. George was born in Cappadocia, Asia Minor, to rich, but honest and pious parents. As a child he lost his father, and his mother moved him to Palestine where he was born. There he spent his childhood visiting the places where Jesus preached his teachings and acquired education. When Diocletian began cruel persecution against Christians, St. George was opposed, he took in protecting the unfairly persecuted and himself admitted that he believed in the Lord Jesus Christ. This enraged the emperor, who ordered immediately them to be subjected to the worst torture to give up their belief. But St. George would not be victorious if he was not so persistent in his belief. Legend says that the night before going to the king, he called to Jesus, placed the victorious crown on his head, and encouraged him to stand in his belief promising it would soon take care of itself. On St. George, the harshest tortures were applied when he told the Emperor that it isn't only him but also a soldier of Jesus. His legs were put in the stocks, and they pushed him over a large stone. Later they put a wheel under which there were nails which paralleled his body. When that did not cause him to change, they beat him with leather whips, put it in a hole filled with quicklime, he put on a warm clothes, held three days buried in the ground with only his head above ground. Finally he was given poison to drink, and was beheaded. Looking at these sufferings of St. George, but especially the rapid healing of wounds and the survival to the poison, the wife of Diocletian Alexandra accepted Christianity and because of that was condemned to death. Going to the execution place, she prayed to God and immediately surrendered her soul. ГЕРГЪОВДЕН Гергьовден се празнува на 6 май. Той се нарежда сред големите пролетни празници, който празнува не само християнското, но и цялото население в Македония, което от друга страна означава, че в основата му е празнуването на природата, разбудувањето на растителността и на живота като цяло. Житието казва, че Св. Георги е роден в Кападокия, в Мала Азия, от богати, но честни и благочестиви родители. Още в детството останал без баща и майка му заедно с него се преселила в Палестина, където била родена. Там прекарал детството посещавайки местата, в които Исус проповядвал своето учение и е получил образованието. А когато Диоклециан започнал жестоки гонения срещу християните Св. Георги му се противопостави, взел в защита несправедливо преследваните и самият признал, че вярва в Господ Исус Христос. Това разбеснило императора, който заповядал веднага да бъде затворен и да бъде подложен на най-ожесточените мъчения с цел да се откаже от своята вяра. Но Св. Георги не би бил Победоносец ако не е бил толкова упорит в своето убеждение. Легендата разказва, че в нощта преди да отиде при царя му се явил Иисус, на главата му сложил печелившата венец и го насърчил да издържи в своето убеждение обеща, че скоро ще го вземе при себе си. Въз Св. Георги са приложени жестоките мъчения, за да се откаже от вярата си, когато императорът му казал, че не е само негов, но и Христов войник. Бил е положен на гърба и краката му били поставени в клада, а върху него почука голям камък. По-късно го сложили на колело, под което е имало пирони, които му парале тялото. Когато и това не поколебали го победи с волски жили, го сложили в дупка, пълна с негасена вар и турале вода, му облекли нагорещено дрехи, три дни го държали погребан в страната само с главата над земята, после му дали да изпие отрова, но и той не е действал поради което му отрязали главата. Виждайки тези страдания на Св. Георги, но особено бързото оздравяване на раните и оцеляването на отровата, жената на Диоклециан Александра приела християнството поради което е била осъдена на смърт. Отивате към скеле тя се помоли на Бога и веднага предала душата.

27

У С П Е Н И Е Н А П Р Е С В Е ТА Б О ГО Р ОД И Ц А И Л И ГОЛ Е М А БОГОРОДИЦА - значаен христијански празник кај православните, католиците и протестантите, посветен на смртта на Марија, мајката на Исус Христос. Христијаните веруваат дека, како и Исус, и Богородица по смртта воскреснала и заминала на небото, како со душата така и со телото. Оттаму и називот успение, што значи искачување. Овој ден се празнува на 28 август по стариот календар, или 15 август поновиот календар. Црквата нѐ учи дека Марија, мајката на Исус, завршувајќи го земниот живот на најсвет начин, била преземена со тело и душа во небесна слава. Ова е утврдено учење во сите христијански цркви, вклучувајќи ја православната, католичката, источата и коптската. Сите го слават денот на успението на 15 август. Кај православните цркви кои го користат Јулијанскиот календар. Успение на пресвета Богородица се празнува на 28 август, а на празникот му претходи 14-дневен пост.

ASSUMPTION OF THE HOLY MOTHER OR GREAT MOTHER - an important Christian holiday in the Orthodox, Catholic and Protestant religion, dedicated to the death of Mary, mother of Jesus Christ. Christians believe that, like Jesus, Mary after her death was resurrected and went to heaven, as the soul and the body. Hence the title of the Assumption, which means the ascent. This day is celebrated on August 28 in the old calendar, or August 15 in the recent calendar.

The Church teaches us that Mary, the mother of Jesus, ended the earthly life of the holiest way. She was taken body and soul into heavenly glory. This is established knowledge of all Christian churches, including Roman Catholic, Coptic and eastward. All celebrate the day of the Assumption on 15 August. In Orthodox churches that use the Julian calendar, this date falls on 28 August, and the feast is preceded by 14 days. УСПЕСЕНИЕ БОГОТОДИЧНО ИЛИ ГОЛЯМА БОГОРОДИЦА - важен християнски празник сред православните, католици и протестанти, посветен на смъртта на Мария, майката на Исус Христос. Християните вярват, че, както и Исус и Дева след смъртта възкресила и заминала на небето, с душата и тялото. Оттам и името Успение, което означава изкачване. Този ден се чества на 28 август по стария календар, или 15 август скорошна календар. Църквата ни учи, че Мария, майката на Исус, довършвайки време на земния живот на най-свят начин, е била взета с тяло и душа в небесна слава. Това е у с т а н о ве н о о бу ч е н и е въ в вс и ч к и х р и с т и я н с к и ц ъ р к в и , в к л юч и т е л н о православната, католическата, источата и Коптската. Всички празнуват деня на успението на 15 август. При православните църкви, които използват Юлианския календар, тази дата се пада на 28 август, а на празника предшества 14-дневен пост.

28

РАМАЗАН исламски празник кој трае во текот на целиот деветти месец од исламскиот календар. Се верува дека во текот на тој месец, светата книга — Куранот му бил откриен на Архангелот Гаврил, кој потоа му го пренел на пророкот Мухамед. Рамазан е време на пост, молитва, солидарност и милосрдие, во кој муслиманските верници целодневно се воздржуваат од консумирање храна, цигари, алкохол, но и од лоши мисли, идеи и дела. Постот почнува со изгрејсонце (суфур) и трае до зајдисонце (ифтар). Јадење и пиење се дозволени во текот на ноќта. Од пост се ослободени децата, бремени жени, доилки и болните. Рамазан е еден од петте столба на исламот. Останатите се верата, молитвите, поклонението и давањето милостина. Тоа е месец на добрина, милост, љубов и простување. Верувањата се дека, кога ќе дојде празникот, портите на џенетот (рајот) се отвораат, портите на џехенем (пеколот) се затвораат. Муслиманите сметаат дека Рамазан на секој дом му носи полни раце дарови - милост, бериќет и проштевање. Куранот вели дека Рамазан има четири димензии - духовна, морална, солидарна и здравствена. Еден од најбитните настани во текот на овој месец е постењето (савма). Секој ден во текот на месецот Рамазан, муслиманите низ светот стануваат пред изгревањето на сонцето да јадат Сухоор, оброк пред зората и извршуваат фаџар (fajr) молитва. Сите мора да имаат завршено со јадење и пиење пред да започне повикот за молитва (езан), па сé до четвртата молитва од денот, магриб (залез). Муслиманите може да продолжат да јадат и пијат по залезот на сонцето, па сé до следниот фаџар (повик за молитва). Рамазан е време за обожување на Бог. Муслиманите треба да посветат повеќе време и внимание врз следењето на исламските учења и да избегнуваат лоши мисли и нерелигиозни разговори. Размислување и секс во текот на постот, исто така, се забранети.?? Насилството, освен ако тоа, навистина, е потребно е забрането (Коран 2:187). Една од најважните карактеристики на месецот е чистотата на мислата и активностите. Постот има за цел да го продлабочи искажувањето почит и воспевањето на името на Бога, со што и самите верници стануваат поблиску до Бога. Единствено од постот може да бидат „оправдани“ старите, болните и безумните/лудите, иако првите две групи мора да дадат напор секојдневно да хранат барем еден сиромашен верник. Исто така, исклучок може да бидат бремените жени, жените во периодот на менструација и доилките. Сите ги надокнадуваат деновите во кои не постат отпосле. Децата не се обврзани да постат, сепак, многу деца се обидуваат да постат колку што е можно повеќе пати во текот на детството, во тоа им помагаат нивните роднини. На крајот, патниците се исклучени од обврската на постот, но исто како и другите, по нивното патување мора да надокнадат за пропуштените денови на пост. По триесетдневниот рамазански пост, следува тридневен Рамазански бајрам, кој се смета за голем празник во исламот. Почетокот на Рамазан секоја година се поместува за 10 дена наназад, односно во престапните години за 11 дена, во однос на претходната година, поради разликата помеѓу исламскиот и Грегоријанскиот календар.

29

RAMAZAN islamic holiday lasts throughout the ninth month of the Islamic calendar. It is believed that during this month the Holy Book, the Qur'an, was revealed to the Archangel Gabriel, who then had transferred it to the prophet Muhamed. Ramazan is a time of fasting, prayer, solidarity and compassion, in which Muslim believers all day abstain from consuming food, cigarettes, alcohol, and from evil thoughts, ideas and actions. Fasting begins with sunrise (sufur) and lasts until sunset (Iftar). Eating and drinking are allowed during the night. Children, pregnant women, nursing mothers and the sick are exempt from fasting.

Ramazan is one of the five pillars of Islam. The others are faith, prayer, worship and giving alms. It is the month of kindness, mercy, love and forgiveness. It is believed that when the feast, gates of paradise are opened, the gates of Hell are closed. Muslims believe that Ramazan brings hands full gifts - mercy, forgiveness and prosperity to those that believe. The Qur'an says Ramazan has four dimensions - spiritual, moral, solidarity and health.

One of the most important events during this month is fasting (savma). Every day during the month of Ramazan, Muslims around the world rise before sunrise to eat Suhoor meal before dawn and perform fadzhar (fajr) prayer. All must have finished eating and drinking before starting the call to prayer (Adhan) until the fourth prayer of the day, Maghrib (sunset). Muslims may continue to eat and drink after sunset till next fadzhar (call to prayer).

Ramazan is a time for worship of God. Muslims need to devote more time and attention on following Islamic teachings and avoid evil thoughts and irreligious talks.

Thinking about and having sex during fasting is also prohibited. Violence, unless there is truly a need is also prohibited (Qur'an 2: 187). One of the most important features of the month is the purity of thought and action. Fasting aims to deepen the expression of respect and elevating the name of God, as believers themselves become closer to God. Only fasting can be "excused" for the old, sick and insane, although the first two groups must give effort every day to feed at least one poor believer. Also exceptions can be made for pregnant women, women during menstruation, and nursing mothers. Those who do not fast, compensate for the days afterwards. Children are not required to fast.

Many children try to fast as much as possible during childhood, to help their relatives.

Finally, travelers are exempt from fasting, but like the others, in their travel they must make up for the missed days of fasting. After the thirtieth day of Ramazan fasting, there are three days of Ramazan Bairam, which is considered a major holiday in Islam. The beginning of Ramazan every year moves backwards 10 days respectively in leap years 11 days, compared to the previous year, due to the difference between the Islamic and the Gregorian calendar. РАМАЗАН е мюсюлмански празник, който продължава през целия девети месец от ислямския календар. Смята се, че през този месец свещената книга Корана е била открита на архангел Гавриил, който след това го предал на пророка Мохамед. Рамадан е време на пост, молитва, солидарност и милосърдие, в който вярващите мюсюлмани целодневното се въздържат от консумация на храна, цигари, алкохол, но и от лоши мисли, идеи и дела. Постът започва с изгрев (суфур) и продължава до залез слънце (ифтар). Ядене и пиене са позволени през нощта. От пост са освободени децата, бременните жени, кърмачките и болните. Рамазан е един от петте стълба на исляма. Останалите са вярата, молитвите, поклонението и подаянието. Това е месец на доброта, милост, любов и прошка. Вярва се, че когато дойде празник, вратите на Джанет (рая) се отварят, вратите на Джехеннем (ада) се затварят. Мюсюлманите смятат, че Рамазан е във всеки дом и носи с пълни ръце дарове - милост, изобилие и опрощение. Коранът казва, че Рамадан има четири измерения - духовна, морална, солидарна и здравословна.

30

. Едно от най-важните събития през този месец е постенето (савма). Всеки ден в продължение на месец през Рамадан мюсюлманите по света стават преди изгрев на слънцето да ядат Сухоор, хранене преди зората, и изпълняват молитва. Всички трябва да са завършили с яденето и пиенето преди да започне призивът за молитва (езан) чак до четвъртата молитва от деня, магриб (залез). Мюсюлманите могат да продължат да ядат и пият след залеза на слънцето, чак до следващия призив за молитва. Рамадан е време за поклонение на Бога. Мюсюлманите отделят повече време и внимание на ислямските учения и избягват лошите мисли и нерелигиозни разговори. Забранени са мислите за секс. Насилието, освен ако това наистина е н е о бход и м о , е з а б р а н е н о с ъ щ о ( Ко р а н а 2 : 1 8 7 ) . Е д н а от н а й - ва ж н и т е характеристики на месеца е чистотата на мисълта и действията. Постът има за цел да задълбочи проявите на уважение и възпяването на името на Бога, като вярващите считат, че така се доближават до Него. От поста са освободени "старите, болните и безумните”, въпреки, че първите две групи трябва да положат усилия ежедневно да изхранват поне един беден вярващ. Изключение могат да бъдат бременните жени, жените в периода на менструация и кърмачките. Децата не са длъжни да постят, обаче много деца се опитват да постят колкото е възможно повече пъти през детството, за което им помагат роднините. Пътниците са изключени от задължението на гладуването, но също както и другите, след тяхното пътуване, трябва да наваксат пропуснатите дни на пост. След тридесетдневния от Рамазана пост, следва тридневен Рамадан Байрам, който се смята за голям празник в исляма. Празникът на Рамазана всяка година се премества с 10 дни назад.

БАЈРАМ — два големи исламски празника во годината. Првиот Рамазан Бајрам, трае 3 дена еден по друг започнувајќи од првиот ден од месецот шевал, односно десеттиот месец според арапскиот календар. Вториот празник, Курбан Бајрам, трае 4 дена (10-13 зулхиџет, односно дванаесеттиот месец според исламскиот календар) и се вика нарекува „празник на пожртвувањето“ затоа што тогаш се колат овни и им се дели на сиромасите.

BAJRAM- two major Islamic feast of the year. The first Ramazan Bajram lasts 3 days, in sequence starting from the first day of the month Shevat, i.e. the tenth month according to the Arabic calendar.

The second holiday, Kurban Bajram, lasts for 4 days and is called as "a celebration of the sacrifice in the name of God" because then rams slaughtered and distributed to the poor. БАЙРАМ - два големи мюсюлмански празници в годината. Първият Рамазан Байрам продължава 3 дни един след друг, започвайки от първия ден от месеца шевал, т.е. десетия месец според арабския календар. Вторият празник Курбан Байрам, продължава 4 дни и се нарича нарича "празник на пожертването" защото тогава се колят овни и се споделят с бедните.

31

МАКЕДОНСКА ТРАДИЦИОНАЛНА ХРАНА ОД РЕГИОНОТ ПИЈАНЕЦ ДЕЛЧЕВО

MACEDONIAN TRADITIONAL FOOD FROM PIJANEC DELCEVO МАКЕДОНСКА ТРАДИЦИОННА ХРАНА ОТ ПИЯНЕЦ ДЕЛЧЕВО

32

Во процесот на подготовка на сите производи кои се содржат во публикацијата како основен продукт е тестото. За подготовка на тестото е потребно:   

Брашно - 1 килограм; Сол - 30 грама; Квасец - 20 грама

УПАТСТВО ЗА ПОДГОТОВКА НА ТЕСТОТО Во голем сад, се става сол, брашно и квасец. Потоа полека се додава вода и се меси сé додека да стане хомогена смесата. Се вади од садот и се става на набрашнет краг и се меси уште малку. Се сече на 12 мали топчиња. На крагот се нанесува брашно и се става едно топче и се набрашнува. Користејќи ја сукалката, топчињата се развлекуваат во кори со должина од околу 60 70 см. Ако е потребно на кората се нанесува повторно брашно да не се залепи. Кората се врти за формата да ѝ биде кружна. Кога е готово, се става на чиста подлога за да одстои. Истото се повторува и со останатите 11 топчиња. Се подготвува фурната за печење.

In the process of preparation of all products in the publication which contain this basic dough.

To prepare the dough, you will need: Flour - 1 kilogram; Salt - 30 grams;  Yeast - 20 grams INSTRUCTIONS TO PREPARE THE DOUGH In a large bowl, pour salt, flour and yeast. Then, slowly add water and knead until the mixture becomes homogeneous. Turn onto floured surface and knead some more.

Cut into 12 small balls Apply flour to "kragot" (a round tabletop for kneading) or floured surface, place a ball and sprinkle with flour. Using the rolling pin, balls are rolled out into layers about 60 to 70 cm long.

If necessary, sprinkle more flour over the dough so it won't stick. Turn layers and roll until it is round in shape. When finished, place on a clean surface to stand. Repeat with the remaining 11 balls. Prepare the oven for baking. В процеса на подготовка на всички продукти, които се съдържат в публикацията като основен продукт е тестото. За приготвяне на тестото е необходимо:  Брашно - 1 кг;  Сол - 30 грама; Мая - 20 грама

33

УКАЗАНИЯ ЗА ПОДГОТОВКА НА TESTOTO: В голяма купа се поставя сол, брашно и мая. След това бавно се добавя вода и се меси, докато стане хомогенна смес. Изважда се от съда и се поставя на набрашнен кръг и се месат още малко. Нарязават се на 12 малки топки. На кръга се нанася брашно и се поставя едно топче, което се набрашнява. С точилка се разточват кори с дължина около 60 - 70 см. Ако е необходимо, на кората се нанася отново брашно, да не се залепи. Когато е готово, се поставя на чиста основа, за да престои. Същото се повтаря и с останалите 11 топки. Подготвя се фурната за БАНИЦА Време за подготовка: 2 часа. За 6 - 8 лица Потребно е:  5 кори  3 јајца  200 - 300 мл масло за јадење  300 грама сирење или јајца по желба : Начин на подготвување Во голема тепсија со прсти се размачкува маслото за јадење. Во мал сад се ставаат 3 јајца и се матат. Една кора се става на дното на тепсијата. Кората малку се гужва ако тепсијата е помала. Треба да има воздух насекаде под кората. Се напрскува со масло за јадење, потоа се става втората кора на истиот начин. Се нанесува 1/3 од матените јајца. Се попрскува со масло за јадење. Се става третата кора се попрскува со масло за јадење и се додава 1/3 од матените јајца. На четвртата кора се ставаат преостанатите јајца и се попрскува повторно со масло за јадење. Петтата кора е на врвот, па се става со повеќе воздух и се попрскува со масло за јадење. Се пече во фурна околу 30 минути во зависност од топлината.

BANITSA Preparation time: 2 hours Serves 6 to 8 people .

Ingredients:  5 sheets of dough  3 eggs  200 - 300 ml. oil  300 g white cheese (sirene), or eggs, if preferred In a large round baking pan, spread a thin layer of oil with your fingers. Beat 3 eggs in a small bowl. Place a sheet of dough into the bottom of the pan. Scrunch it down, while maintaining the integrity of the layer. It should have a wrinkled pattern. Sprinkle with oil, and lay the second sheet. Sprinkle with about 1/3 of the beaten eggs. Sprinkle with oil. Lay the third sheet of dough, sprinkle with oil, and 1/3 of the eggs. Lay the fourth sheet, sprinkle oil, and the rest of the eggs. Lay the final sheet and sprinkle with oil.

Bake in an outdoor oven for about 30 minutes.

34

БАНИЦА Време за приготвяне: 2 часа, За 6 - 8 души Необходимо е:  5 кори  3 яйца  200 - 300 мл олио  300 грама сирене или яйца по желание Начин на приготвяне: В голяма тава с пръсти се размазва олиото за хранене. В малка купа се поставят 3 яйца и се разбиват. Една кора се поставя на дъното на тепсията. Кората малко се намачква, ако тепсията e по-малка. Трябва да има въздух навсякъде под кората. Напръсква се с олио, след което се поставя втората кора по същия начин. Нанася се 1/3 от разбитите яйца, напръсква се с олио. Поставя се третата кора, напръсква се с олио и се добавят 1/3 от разбитите яйца. На четвъртата кора се поставят останалите яйца и се пръска отново с олио. Петата кора е на върха, така че се поставя с повече въздух и се пръска с олио. Пекат се във фурна около 30 минути в зависимост от градусите. ЗЕЛНИК Време за подготовка 2 часа. За 6 - 8 лица Потребно е:  7 кори  500 гр. сирење  масло за јадење  3 - 4 страка праз  2 домати  2 зелени пиперки Начин на подготвување: Подгответе 7 кори и загрејте ја фурната за печење. Полнење на зелникот со зеље: Испржи го исечениот праз на масло за јадење околу 10 минути, потоа додај еден исечкан домат, измешај и готви околу 5 минути. Додај две убаво исечени пиперки и готви ги додека да омекнат. Со прстот, намачкај го садот за печење (дијаметар од 50 см и висина од околу 7 см) со масло за јадење. Стави еден слој од тестото (една кора) во тавата и остави го да се натопи, оставајќи дел од кората да виси надвор од тавата. Земи уште една кора и испрскај ја со масло за јадење и сирење. Набери ја кората и постави ја по работ од тавата. Повтори го овој процес додека да ја наполниш тавата освен 10 см во средината.Би биле потребни уште 4 кори. Попрскај уште малку масло врз целот зелник. Над првиот слој од набраните кори се става уште по една кора по страните на тавата.Значи, на страните од тавата има две набрани кори, една под друга. Потоа се зема надворешниот дел од првата кора, која стои надвор од кората и се прекрива целиот зелник, оставајќи празно место во средината за зелјето. Во празниот средишен дел стави го полнењето (зелјето) и прекриго со празна кора. Испрскај го зелникот уште еднаш со масло за јадење. Стави го зелникот во фурната да се пече околу 30 минути.Кога зелникот ќе се сече за да се по служи, се сече на триаголници, но не се сече до центарот, туку прво се сече круг околу зелјето па потоа се сечат парчињата. Потоа се зема од зелјето и се става во чинијата.

35

ZELNIK Preparation time: 2 hours Serves 6 to 8 people Ingredients:      

7 sheets of dough 500 g white cheese (sirene) oil 3 - 4 leeks 2 tomatoes 2 green peppers

Preparation: Prepare 7 sheets of dough, and preheat the outdoor oven.For the filling: Fry the chopped leek with oil for about 10 minutes, then add one diced tomato, stir and cook for another 5 minutes. Add two finely chopped peppers and cook until soft.With your fingers, line a round baking dish (50 cm x 7 cm) with oil. Place one sheet of dough into the pan and let it sink in, leaving the overlap for later. Take another sheet and sprinkle a little oil and then cheese on top. Scrunch it up and place it on the edge of the pan. Repeat process with dough sheets, oil, and cheese until the pan is filled, except 10 cm in the center. It should take four sheets. Sprinkle a little more oil over the entire pan of crinkled dough.

On top of the first layer only add two more dough sheets and keep them closer to the edges. Then, take the flaps (from the first dough sheet) and stretch them near to the center pleating them as you go. The center of the pan should be mostly empty.

In the empty space, spoon in the filling, and then take a small piece of extra dough and cover the filling as to not let it burn. Sprinkle the entire thing once again with oil. Place in the outdoor over and bake for about 30 minutes.

When cutting the zelnik to serve, cut into wedges, but don't cut all the way to the center.

First cut a circle around the filling, and then cut the parts. Scoop out the filling, and decorate plate with it. ЗЕЛНИК Време за приготвяне 2 часа за За 6 - 8 души  7 кори  500 гр. сирене  олио  3 - 4 стръкчета праз  2 домата  2 зелени чушки Начин на приготвяне: Пригответе 7 кори и загрейте фурната за печене. Зелето: Нарязаният на ситно праз се запържва за десетина минути, след което се добавят нарязаните домати. Разбърква се и се вари около 5 минути. Добавят се две нарязани чушки и се готви, докато омекнат.

36

С пръсти се намазва съдът за печене (диаметър 50 см и височина от около 7 см) с олио. Поставя се един слой от тестото (една кора) в тигана, оставяйки част от кората да виси извън тигана. Взема се още една кора, намазва се с олио и се поръсва със сирене. Набира се кората до ръба на тигана. Процесът се повтаря, докато се зареди тиганът/ тепсията/, освен 10 см в средата. Необходими са още 4 кори. Поръсва се малко масло върху цялата баница. Над първия слой от наберените кори се поставя още по една кора по стените на тигана така, че на страните от тигана да има две наберени кори, една под друга. След това се прибира външната част на първата кора, която стои извън тавата и се покрива целият пай, оставяйки празно място в средата на зелето. В празното /в средната част/ се поставя зелето и се покрива с кора. Поръсва се цялото с олио. Пече се във фурна за около 30 минути. Когато е готов, първо се реже кръг около зелето, после се нарязват парчетата на триъгълници. След това се взима от зелето /в средата/ и се поставя в чинията, заедно с триъгълниците баници. ПОГАЧА СО СИРЕЊЕ Време за подготовка: 3 часа За 10 и повеќе лица Потребно е:  1 килограм брашно  3 јајца  500 милилитри млеко  5 мали лажици шеќер  2 мали лажици сол  150 милилитри масло за јадење  1 коцка квасец  1 пакетче пециво  1 пакетче адетив - додаток  200 грама сирење  100 грама суво грозје  2 жолчки од јајце  6 лажици путер  60 грама сусам Начин на подготвување: Во сад се истура 1 килограм брашно, во него се кршат 3 јајца, се става шеќерот, солта, коцката квасец, пецивото и адетивот. Се истура млекото се меси со рака. Тестото не треба да биде многу меко или многу тврдо, туку смесата треба да биде хомогена. Садот се завиткува со крпи и се остава да кисне околу 2 часа. Откако тестото ќе скисне се дели на два дела. Од едниот дел се сука една кора на крагот со сукалка до дебелина од 1 см. Претходно крагот треба да се подмачка со малку масло за јадење. Врз кората се посолува сирење и потоа се сече на 8 еднакви триаголници кои во центарот не се разделени и секој тријаголник се поклопува кон центарот. Потоа врз преклопениот триаголник се става суво грозје и сирење.

37

Постапката се повторува со сите останати триаголници, така што се добива форма на круг. Тоа се става во длабок сад за печење и врз него се става мала кора од тесто (претходно расукана на краг), за да не се гледа грозјето. Грозјето се става по вкус доколку сакате. Се чека уште 20 минути да кисне. Во меѓувреме се матат две жолчки од јајце со малку масло за јадење, се премачкува подготвената погача, се ставаат 6 мали парчиња маргарин и се посолува со сусам. На крајот се става да се пече во загреана рерна од 250 степени, се пече околу 20 минути. Од останатото тесто се прави уште една иста погача. Се сервира сечена на триаголници.

POGACHA WITH SIRENE Preparation time: 3 hours Serves 10 people Ingredients:  1 kg flour  3 eggs  500 ml milk  5 tsp sugar  2 tsp salt  150 ml oil  15 g fresh yeast  1 packet (15g) baking powder  1 packet (15g) baking additive  200 g white cheese (sirene)  100 g raisins (optional)  2 egg yolks  6 tbs butter  60 g sesame seeds Preparation: Crack 3 eggs into 1 kg of flour. Add sugar, salt, oil, yeast, baking powder, and baking additive.

Slowly pour in the milk, while mixing with your hands until all ingredients are fully integrated. The dough should be neither too hard nor too soft, it should be homogeneous.

Depending on the consistency of your dough, you may need to add a little more milk or flour. Cover pan with towel and let rise for 2 hours. After the dough has risen, divide it in two parts. Spread one dough sheet with rolling pin as thin as one cm.

With this amount of dough, you can make two loaves. Before using the woodenboard, add a little oil. Use the wooden board and rod to shape the bread. Sprinkle cheese over the dough and slice it in 8 equal triangles with splitting them in the center.

Fold each triangle toward the center. Sprinkle raisins and sirene over the folded triangles.

38

Repeat the procedure with all triangles so that you get a round shape. Put the dough in a deep baking pan and cover it with a small dough sheet to cover the raisins.

Let rest for 20 minutes. Meanwhile, whisk egg yolks and a bit of oil. Brush mixture over bread. Then, evenly place 6 butter cubes and sprinkle with sesame seeds. Bake at 250 C in a preheated oven for 20 minutes until browned on top. Serve in triangle slices.

Let rest for 20 minutes. Meanwhile, whisk egg yolks and a bit of oil. Brush mixture over bread. Then, evenly place 6 butter cubes and sprinkle with sesame seeds. Bake at 250 C in a preheated oven for 20 minutes until browned on top. Serve in triangle slices. ПИТА СЬС СИРЕНЕ Време за приготвяне: 3 часа За 10 и повече лица Продукти:  1 килограм брашно  3 яйца  500 милилитра мляко  5 малки лъжици захар  2 малки лъжици сол  150 милилитра олио  1 куб мая  1 пакетче бакпулвер  200 грама сирене  100 грама стафиди  2 жълтъка  6 супени лъжици масло  60 грама сусам Начин на приготвяне: В купа се изсипва 1 кг брашно, разбити 3 яйца, захарта, солта, заровете мая, бакпулвер. Слага се млякото и се меси. Тестото не трябва да бъде много меко или много твърдо, а сместа трябва да бъде хомогенна. Тестото се завива с кърпа и се оставя да втаса около 2 часа. След като тестото е готово, се разделя на две части. От едната част се точи една кора на кръг с точилка с дебелина 1 см. Напръсква се с олио. Посолва се и се нарязва на 8 равни триъгълници, които не са разделени в центъра Върху триъгълниците се поставят стафиди и сирене. Процедурата се повтаря с всички останали триъгълници, така че се получава под формата на кръг. Същото се поставя в дълбок съд за печене и върху него се поставя малка кора от същото тесто, за да не се вижда плънката. Оставя се да втаса още 20 минути. Намазва се с два жълтъка, поставят се парченца масло и се добавя сол и сусам. Пече се в предварително загрята фурна на 250 градуса за около 20 минути. Сервира се, нарязана на триъгълници.

39

ПЛЕТЕНКА Време за подготовка 3 часа За 6 - 8 лица Потребно е:          

3 јајца 500 милилитри млеко 5 мали лажици шеќер 2 мали лажици сол 150 милилитри зејтин 1 килограм брашно 1 коцка квасец 1 пакетче пециво 2 жолчки од јајце 60 грама сусам

Начин на подготвување: Во сад се истура еден килограм брашно, во него се кршат 3 јајца, се става шеќерот, солта, коцката квасец и пецивото. Постепено се истура млекото и се меси со рака. Тестото не треба да биде меко или многу тврдо, туку смесата треба да биде хомогена. Садот се завиткува со крпи и се остава да кисне околу 2 часа. Откако тестото ќе скисне се дели на два еднакви дела. Од едниот дел се зема и се прават три еднакви мали топчиња. Секој од нив се сука со рацете во дебелина околу 1 прст. Секој од нив се дели на половина и се прави плетенката. Направената плетенка се става во тепсијата во форма на круг. Постапката се повторува и со останатото тесто. Се чека уште 20 минути, да скисне. Во меѓувреме се матат две жолчки од јајца и малку масло за јадење, се премачкува подготвената погача се става 6 мали парчиња маргарин и се посолува со сусам. Потоа се става да се пече на загреана рерна од 250 степени. Се пече околу 20 минути. Од останатото тесто се прави уште една иста погача и се сече на триаголници.

PLETENKA Preparation time: 3 hours Serves 6 to 8 people Ingredients:       40

3 eggs 500 ml milk 5 tsp sugar 2 tsp salt 150 ml oil 1 kg flour

   

1 fresh yeast cube 1 packet (15 g) of baking powder 2 egg yolks 60 g sesame seeds

Preparation: Crack 3 eggs into 1 kg of flour. Add sugar, salt, oil, yeast, and baking powder.

Slowly pour in the milk while mixing with hands until all ingredients are fully integrated.

The dough should not be too hard or too soft. It should be homogeneous.

Cover pan with towel and let rise for 2 hours. After the dough has risen, divide it in two equal parts. Use one part to make three small, equally-sized balls. Each ball is rolled by hand until it is as this as a finger. Each ball is divided in half and formed into a braid. The braid-shaped dough is placed in the baking dish in a circle. Let rise 20 minutes.

Beat the egg yolks with a touch of oil. Brush the mixture onto the dough, add 6 squares of butter and sprinkle with sesame seeds. Bake in a preheated oven at 250 C for about 20 minutes. Repeat with the remaining dough to make another loaf. To serve, cut into triangles. ПЛИТКА Време за приготвяне 3 часа За 6 - 8 души Необходимо е:  3 яйца  500 милилитра мляко  5 малки лъжици захар  2 малки лъжици сол  150 милилитра олио  1 килограм брашно  1 куб мая  1 пакетче бакпулвер  2 жълтъка  60 грама сусам Начин на приготвяне: В купа се изсипва един килограм брашно, 3 разбити яйца, захарта, солта, мая и бакпулвер. Постепенно се налива млякото и се меси с ръка. Тестото не трябва да бъде меко или много твърдо, а сместа трябва да бъде хомогенна. Ястието се завива с кърпа и се оставя да втаса за около 2 часа. След като тестото втаса, се разделя на две равни части. От едната част се правят три равни малки топки. Всяка от тях се разтяга с ръцете до дебелина около 1 пръст. Плете се плитка от трите пласта тесто и се поставя в тепсията под формата на кръг. Процедурата се повтаря и с останалото тесто. Чака се 20 минути, за да се отпусне. След това се намазва с жълтъци, поставят се парченца масло, сол и сусам. Пече се в предварително загрята фурна на 250 градуса за около 20 минути.

41

МАЧКАН Време за подготовка: 10 минути За 4 лица Потребно е:    

1 бајатен леб 250 грама сирење масло за јадење само за пржењето сол по вкус

Начин на подготвување: Лебот се сече на мали коцки и се става во тавче со масло за јадење за да може да се пржи. Потоа се ренда сирење и се става сол по вкус. Се пржи уште малку и се сервира за јадење.

MACHAN Preparation time: 10 minutes Serves 4 people Ingredients:  1 day-old loaf of bread  250 g white cheese (sirene)  oil  salt to taste Preparation: Cut up bread into small cubes, and fry in a frying pan with oil.

When the bread is a nice golden brown, grate the cheese onto the frying bread, add salt to taste, stir, and remove from heat.

Serve hot. МАЧКАН Време за приготвяне: 10 минути За 4-ма души Необходимо е:    

1 сух хляб 250 грама сирене масло сол на вкус

Начин на приготвяне: Хлябът се нарязва на малки кубчета и се поставя в тава със загрятото масло. След като се позапържи, се нарендва сирене и се овкусява допълнително със сол, ако е необходимо.

42

ПИЛАВ Време за подготовка: 30 - 35 минути За 5 - 6 лица Потребно е:     

сол 500 грама ориз 1 литар вода 100 милилитри масло за јадење путер

Начин на подготвување: Водата се става да зоврие. Во друг сад се става претходно исчистениот ориз и се пржи неколку минути со малку масло за јадење. Потоа се додава водата, малку сол и се остава да се вари додека водата не испари. Потоа се зема една голема лажица путер и се мачка врз оризот додека не се растопи. Се сервира топол во чинија.

PILAV Preparation time: 30 to 35 minutes Serves 5 to 6 people Ingredients:  salt  500 g rice  1 l water  100 ml oil  butter Preparation: Rinse rice. Boil 1 l of water. In a separate pan, fry rice for a few minutes with a little oil. Pour water over rice. Bring to boil. Stir constantly. Add salt to taste. Continue stirring, reduce heat to low, and cover with lid. Cook until rice is done. Add 1 tbs of margarine. Mix. Serve hot. ПИЛАВ Време за приготвяне: 30 - 35 минути. За 5 - 6 души Необходимо е:  сол  500 грама ориз  1 литър вода  100 милилитра олио  масло 43

Начин на приготвяне: Водата се оставя да заври. В друг съд се поставя предварително изчистеният ориз и се пържи няколко минути с малко олио. Върху ориза се добавя врящата вода с малко сол и се оставя да ври, докато водата се изпари. След това се поставя една голяма лъжица масло върху ориза, докато се разтопи. Сервира се топло в чиния. ОРИЗ СО ЈАЈЦА Време за подготовка: 30 минути За 4 лица Потребно е:  4 јајца  100 грама ориз  1 глава кромид  1 мала лажица црвен пипер  1 голема лажица црн бибер  1 голема лажица сол  1 мала лажица вегета  25 милилитри масло за јадење  1 домат  1 пипер  ½ гранче магданос  2 суви црвени пиперки  1 литар вода Начин на подготвување: Во тепсијата се става маслото за јадење и сецканиот кромид и се пржи сé додека не добие кафеава боја . Се додава исецканиот пипер и домат, заедно се пржи неколку минути со мешање за да не загори. Потоа с е додава оризот. Се меша неколку минути и се додаваат вегетата, солта и црвениот пипер. Врз сето тоа се истура претходно загреаната вода, во истата смеса се кршат јајцата на 4 различни места и не се меша повеќе. Се додава црн бибер и магданос и се остава да се вари уште неколку минути додека испари водата. Се сервира топло во длабоки земјени чинии така што во секое да има по едно јајце. Може да се декорира со издробена сува пиперка.

RICE WITH EGGS Preparation time: 30 minutes Serves 4 people Ingredients:  4 eggs  100 g rice  1 medium onion  1 tsp paprika  1 tbs black pepper  1 tbs salt  1 tsp vegeta 44

     

25 ml oil 1 tomato 1 pepper ½ bunch of parsley 2 dried red peppers, for garnish 1 l water

Preparation: Dice onion, and fry in oil over medium heat until brown. Add chopped pepper and tomato. Fry together for several minutes, while stirring. Add the rice, stir several minutes, add vegeta, salt, and paprika.

Pour in boiling water. When mostly fried, and is a nice golden brown, add the eggs in 4 different places. Do not stir. Sprinkle black pepper and parsley, and bring to boil. Boil until all water is evaporated.

Serve hot, giving a quarter of the dish to each person. Garnish with freshly crushed red pepper. ОРИЗ С ЯЙЦА Време за приготвяне: 30 минути За 4 души Необходимо е:             

4 яйца 100 грама ориз 1 глава лук 1 малка лъжица червен пипер 1 голяма лъжица черен пипер 1 голяма супена лъжица сол 1 малка лъжица зеленчуци 25 милилитра олио 1 домат 1 пипер ½ клонка магданоз 2 сухи червени чушки 1 литър вода

Начин на приготвяне: Загрява се олито и се пържи лукът, докато получи кафяв цвят. Добавя се нарязаният пипер и домат, пържат се заедно няколко минути като се бъркат, за да не загорят. След това се добавя оризът. Разбърква се няколко минути и се добавя вегета, сол и червен пипер. Върху всичко това се изсипва предварително загрята вряща вода, а върху водата и цялата смес се чупят яйцата на 4 различни места и не се бърка повече. Добавя се черен пипер и магданоз и се оставя да ври още няколко минути, докато се изпари водата. Сервира се горещо в дълбоки глинени чинии така, че във всяка да има по едно яйце. Може да се украси с разтрошена суха чушка.

45

ТАВЧЕ ГРАВЧЕ Време за подготовка: 4 часа За 4 лица Потребно е:  500 грама грав  1 домат  2 пиперки  1 глава кромид  2 суви пиперки  вода колку да го облие гравот  50 милилитри масло за јадење  1 лажица црн бибер  2 големи лажици брашно Начин на подготвување: Прво исчистете го гравот . Ставете го гравот во сад и прелијте го со вода за да го измиете. Додека го миете, мешајте со раце за гравот убаво да се измие. Истурете ја водата и измијте го повторно. Додај чиста вода и ставете го гравот на оган да се вари 15 минути. Потоа водата се истура и се додава нова вода, една глава исецкан кромид, еден исецкан домат и една исецкана пиперка. Сето тоа заедно се вари 2 - 3 часа додека омекне гравот. Кога гравот ќе биде готов во тавче со масло за јадење неколку минути се пржи исечен колбас на коцки (или друго месо по вкус) и се додава во гравчето, за да се варат заедно. Во друго тавче се прави запршка од: затоплено масло за јадење и брашно (да поцрвенее) и потоа се додава малку црвен пипер и сето тоа се истура во гравчето. Се става сол, вегета и црн бибер по вкус. Се истура во земјен сад и се става во претходно загреана рерна над 200 степени да се пече околу 40 минути. Се сервира додека е топло во земјена чинија.

TAVCHE GRAVCHE Preparation time: 4 hours Serves 4 people Ingredients:  500 g beans  1 tomato  2 peppers  1 onion  2 dried red peppers  water to cover beans  50 ml oil  1 tsp black pepper  2 tbs flour 46

Preparation: Sort beans by removing any abnormal beans. Place beans in a dish, and rinse with water.

While rinsing, stir with your hands to clean thoroughly. Pour out water, and repeat with clean water. Drain. Add clean water and place beans on high heat, and bring to a boil. Boil for 15 minutes. Drain. Add fresh water.

Add chopped onion, chopped pepper, and peeled and chopped tomato.. Return to a boil.

Then, reduce heat, and let boil for two to three hours, until beans are soft.

When beans are done, fry sliced sausage or hot dogs in a separate pan with oil. Add to beans. In separate pan, combine hot oil, flour, and paprika. Fry on medium heat until browned. Add mixture to beans. Add salt, vegeta, and black pepper to taste.

Bake in a clay baking dish in a preheated oven at 200 C for 40 minutes. Serve hot from clay dish. ТАВА БОБ Време за приготвяне: 4 часа За 4 души Необходимо е:         

500 грама боб 1 домат 2 чушки 1 глава лук 2 сухи чушки Вода, колкото е необходимо да облее зърната 50 милилитра олио 1 супена лъжица черен пипер 2 супени лъжици брашно

Начин на приготвяне: Първо почистете боба. Поставете боба в купа и измийте. Добавете чиста вода в тенджерка и залейте зърната, оставете да заври за 15 минути. След това първата вода се излива и се добавя нова, глава нарязан лук, един нарязан домат и чушка. Всичко ври 2 - 3 часа, докато омекнат зърната. Когато бобът е сварен, зърната се изваждат от водата и се пържи в тиган с олио с нарязани колбаси на кубчета (или друго месо на вкус), връща се цялата смес в тенджерката. Прави се запръжка от: затопленото олио и брашно (да порозовее) и след това се добавя малко червен пипер и всичко това се излива отново в тенджерката. Поставя се сол, зеленчуци и черен пипер на вкус. Цялата смес се изсипва в тава и се поставя в предварително загрята фурна на 200 градуса да се пече около 40 минути. Сервира се, докато е топло в глинена чиния.

47

КАЧАМАК - БАКАРДАН Време за подготовка: 1 час За 8 лица Потребно е:    

750 г. пченкарно брашно 250 г. маргарин или путер 1,5 л. вода 1 лажица сол

Начин на подготвување: Во тенџере се става 1,5 литар вода и 1 голема лажица сол и се става на оган да зоврие. Кога водата ќе зоврие се додава 750 грама пченично брашно. Се зема една сукалака и се става во средината на тенџерето (се прави дупка во средината,сукалката се поставува во вертикална положба) и се чека да врие околу 20-30 минути. Во посебен сад (во мало тавче) се става 250 грама маргарин на огнот за да сé растопи до вриење и во меѓувреме може малку брашното да се промеша,се поместува настрана откако ќе се загусти и со сукалката се меша на масата се додека не се направат мали топчиња од пченичното брашно. Потоа се зема една тепсија и со лажица се става малку од растопениот маргарин и се истура качамакот во истата и останатиот растопен маргарин се истура одозгора врз качамакот. Се сервира во чинија со сирење,а со него можете да се напиете и матеница.

KACHAMAK - BAKARDAN Preparation time: 1 hour Serves 8 people Ingredients:  750 g corn flour  250 g margarine or butter  1 tbs salt  1.5 l water  pole Preparation: Add 1 tbs salt to medium pan. Pour in 1.5 l water and place on the stove to boil. When the water is nearly boiling, pour in corn flour.

Place a pole upright in the center of the pan on top of the mound of corn flour to make a hole in the center for ease of boiling.

Boil for 20 to 30 minutes. When it has been nearly 20 minutes, place butter in a separate pan to melt. Stir the corn flour into the pan with the butter.

Remove from heat. Use the pole to break up the clumps of corn flour into small balls.

48

Spread about a quarter of the butter into a shallow large pan and add the corn flour mixture a little at a time, incorporating it with the butter. Use the remaining butter, and spoon it on top. Keep trying to break up the chunks with the side of the spoon. Serve hot with sirene and drink Matenica, if desired. КАЧАМАК - БАКАРДАН Време за приготвяне: 1 час За 8 души Необходимо е:    

750 пшенично брашно 250 г. масло 1,5 л. вода 1 лъжица сол

Начин на приготвяне: В тенджера се поставя 1,5 литра вода и 1 голяма супена лъжица сол и се поставя на огъня да заври. Когато водата заври се добавя 750 грама пшенично брашно. Взема се точилка и се поставя в средата на съда (прави се дупка в средата и точилката се поставя във вертикално положение). Къкри около 20-30 минути. В отделен съд (в малък тиган) се поставя 250 грама масло на огъня, за да се разтопи до кипене. Слага се малко брашно в маслото и се оставя настрани. След като се сгъсти брашното и точилката започва да пречи, качамакът е готов или се образувата малки топчици от пшеничното брашно. Взима се тава, на дъното се поставя от разтопеното масло, върху него се излива качамакът, отгоре отново се полива с масло. Сервира се в чиния със сирене, с него се пие мътеница. БОБ-ЧОРБА (ЧОРБЕСТ ГРАВ) Време на подготовка:2 часа За 5-6 лица Потребно е:       

500 грама грав 3 чешниња лук 1 главица кромид 1 литар вода (колку е потребно) 3 суви црвени пиперки 1 голема лажца вегета 1 мала лажица сол 49

Запршка:   

1 главица кромид 100 милилитри масло за јадење 1 мала лажица црвен пипер

Начин на подготвување: Прво исчистете го гравот. Ставете го гравот во с а д и п р е л и ј т е го с о вод а з а д а го измиете. Додека го миете,мешајте со раце за гравот убаво да се измие. Истурете ја водата и измијте повторно. Додајте чиста вода и ставете го гравот на оган. Излупи и исечкај еден кромид и едно лукче и стави ги во вода заедно со трите цели исушени пиперки. Огнот треба да биде јак.Чекај да зоврие. Извадете ги исушените пиперки на површината и откако ќе се изладат, излупете ги, истолчете ги и вратете ги во гравот. Мешајте ја чорбата, и додајте вегета и сол по вкус. Во посебна чинија испржи еден исечкан кромид на масло за јадење. Го правиш сост за зачинување. Додај црвен пипер, мешај и веднаш стави ја запршката во гравот. Остави да се вари уште неколку минути додека гравот да стане мек. Се сервира топол во длабоки земјени чинии.

BOB – CHORBA (BEAN STEW) Preparation time: 2 hours Serves 5 to 6 people Ingredients:       

500 g white beans 3 garlic cloves 1 onion 1 l water, or more as needed 3 dried red peppers 1 tbs vegeta 1 tsp salt

For sauce:  1 onion  100 ml oil  1 tsp paprika

50

Preparation: Sort beans by removing any abnormal beans. Place beans in a dish, and rinse with water.

While rinsing, stir with your hands to clean thoroughly. Pour out water, and repeat with clean water. Drain. Add clean water and place on burner on high heat. Add peeled and chopped onion and garlic and whole dried red peppers to water. Bring to a boil. Remove dried red pepper and set aside to cool. When cool, peel off skin, mash, and add mashed peppers back to the beans. Stir stew. Add vegeta and salt to taste.

In a separate pan, fry oil and chopped onion to make sauce for stew. Add paprika, stir, and add immediately to stew. Clean pan with stew water and add to stew. Cook for several minutes, until beans are soft. Serve hot in clay pot. БOБ - ЧОРБА Време за приготвяне: 2 часа за 5-6 души Необходимо е:       

500 грама боб 3 скилидки чесън 1 глава лук 1 литър вода (колкото е необходимо) 3 сухи червени чушки 1 голяма лъжци зеленчуци 1 малка лъжица сол

Запръжка:   

1 глава лук 100 милилитра олио 1 малка лъжица червен пипер

Начин на приготвяне: Първо се почистват бобовите зърна. Хубаво се измиват. Добавя се чиста вода и се поставя в тенджера на огъня да ври. Захлупва се и се нарязва една глава кромид лук, слага се цяла скилидка чесън и три цели сушени чушки. Огънят трябва да бъде силен. След като уври, сухите чушки се изваждат и се обелват, нарязват се и отново се връщат в боба. Чорбата се разбърква, добавят се зеленчуци и сол на вкус. В загрят тиган се изпържва до златисто част от лука, лъжичка брашно и лъжичка червен пипер, бърка се и се слага в боба. Оставя се да ври още няколко минути и се сваля от огъня. Сервира се топла в дълбоки керамични чинии.

51

КЛИН-ЧОРБА Време на подготовка:1 час За 6 лица Потребно е:          

2 големи или четири мали страка праз 100 грама ориз 3 суви црвени пиперки 1 голема лажица црн бибер 1 голема брашно

1 мала лажица вегета 1 голема лажица сол 50 милилитри масло за јадење 2 литри вода 100 гама суви џанки \ сливи

Начин на подготвување: На оган во сад се ставаат 2 литри вода, потоа се ставаат суви џанки и суви црвени пиперки. Откако тоа ќе зоврие, се додаваат празот и заедно се вари околу 10 минути. Потоа се додаваат оризот, вегетата, црниот бибер и солта. И тоа се вари околу 5 минути. Во меѓувреме во мало тенџере се прави запршка со малку масло за јадење и брашното (додека да поцрвени), а потоа се додава малку црн бибер. Кога запршката е готова, веднаш се истура во садот со оризот. Потоа, црвените суви пиперки се вадат од садот, се лупат и се враќаат назад. Доколку не сакате да ги лупите пиперките, уште на почетокот скршете ги на мали парчиња. Се сервира топло во чинија.

KLIN - CHORBA (PLUM STEW) Preparation time: 1 hour Serves 6 people Ingredients:           52

2 large or 4 small leeks 100 g rice 3 dried red peppers 1 tbs black pepper 1 tbs flour 1 tsp vegeta 1 tbs salt 50 ml oil 2 l water 100 g dried round plums

Preparation: Bring 2 l water to a boil. Add dried peppers and dried plums. As the water is boiling, add cleaned, chopped leeks. Let boil for 10 minutes.

Add rice and stir. Add salt, vegeta, and black pepper. Boil about 5 minutes. While the stew is boiling, in a separate frying pan, over medium heat fry oil and flour. Stir.

When this mixture boils, add paprika and stir. When done, immediately add to rice.

Remove dried red peppers and let cool. Peel peppers and add back to pan.

Serve in a bowl with bread. КЛИН - ЧОРБА Време за приготвяне: 1 час За 6 души Необходимо е:          

2 големи или четири малки стръкчета праз 100 грама ориз 3 сухи червени чушки 1 голяма лъжица черен пипер 1 голяма лъжица брашно 1 малка лъжица зеленчуци 1 голяма супена лъжица сол 50 милилитра олио 2 литра вода 100 грама сухи сливи

Начин на приготвяне: В съд се поставят 2 литра вода, след това се поставят сухи сливи и сухи червени чушки. След като заври, се добавя празът и заедно се вари около 10 минути. Прибавя се ориз, вегета, черен пипер и сол. Вари се около 5 минути. В същото време в малък тиган се прави запръжка с малко олио и брашното (докато порозовее), а след това се добавя малко черен пипер. Когато запръжката е готова, веднага се изсипва в съда с ориза. Червените сухи чушки са извадени, обелват се и се връщат обратно. Сервира се топла.

53

ШОПСКА САЛАТА Време за подготвока: 5 минути За 4 лица Потребно е:        

1 главица кромид 1 краставица 3 домати 1 блага пиперка 1\2 лута пиперка

сол 50 милилитри масло за јадење 100 грама сирење

Начин на подготвување: Сите потребни состојки се сечат на мали парчиња и се ставаат во средно-голем сад. Сето тоа се меша, се зачинува со сол и зејтин, по вкус и врз тоа се ренда сирење. Варијанта: Обична салата - истите продукти се подготвуваат без сирење.

SHOPSKA SALAD Preparation time: 5 minutes Serves 4 people Ingredients:        

1 medium onion 1 cucumber 3 tomatoes 1 sweet pepper 1\2 hot pepper Salt, to taste 50 ml oil 100 g white cheese (sirene)

Preparation: Dice all ingredients, and combine in a medium-sized bowl. Mix well, add oil and salt to taste. Grate cheese over the top until mostly covered. Serve.

Variation: Simple salad – Prepare as above, without cheese

54

ШОПСКА САЛАТА Време за подготвока: 5 минути За 4 души Необходимо е:        

1 глава лук 1 краставица 3 домати 1 чушка пипер 1 \ 2 люта чушка сол 50 милилитра олио 100 грама сирене

НАЧИН НА ПРИГОТВЯНЕ: Всички необходими съставки се нарязват на малки парченца и се поставят в средно голяма купа. Всичко това се смесва, подправя се със сол и олио на вкус, върху всичко се ренде сирене. Вариант: Обикновена салата - същите продукти се приготвят без сирене.

55

ЖЕТВАРКА Време на подготовка:3 минути За 4 лица Потребно е:  1 лупена краставица  3-5 чешниња лук  1 мала лажица сол  25 милилитри оцет  250 милилитри ладна вода Начин на подготвување: Излупената краставица се сече на мали коцки. Лукчето исто така и се става во садот со вода и оцет и се меша. Оваа салата најдобро е да се јаде во летниот период.

ZHETVARKA Preparation time: 3 minutes Serves 4 people Ingredients:     

1 peeled cucumber 3-5 garlic cloves 1 tsp salt 25 ml vinegar 250 ml cold water

Preparation: Dice cucumber into small pieces. Finely chop garlic. Place all ingredients into small bowl.

Stir. Allow to sit for a few minutes. Serve.

Best eaten in the summer. ЖЕТВАРКА Време за приготвяне: 3 минути За 4 души Необходимо е:  1 краставица  3-5 скилидки чесън  1 малка лъжица сол  25 милилитра оцет  250 милилитра студена вода Начин на приготвяне Обелва се краставицата и се нарязва на малки парченца. Лукчето също се нарязва и се поставя в съда с вода и оцет и се разбърква. Тази салата е най-добре да се яде през лятото.

56

МАТЕНИЦА Време на подготовка: 2 минути За 5-6 лица Потребно е:  

800 милилитри кисело мелко 400 милилитри вода

Начин на подготвување: Киселото млеко се става во бокал или во друг сад и се мати, така што постепено се додава водата. Се сервира во чаша. Оди заедно со многу традиционални јадења.

MATENICA Preparation time: 2 minutes Serves 5 to 6 people Ingredients:  

800 ml unflavored yogurt 400 ml water

Preparation: Pour yogurt in a bowl or pitcher. Add water. Mix. Serve in a glass or bowl. This drink accompanies many traditional meals well. МЬТЕНИЦА Време за приготвяне: 2 минути За 5-6 души Необходимо е:  

800 милилитра кисело мелко 400 милилитра вода

Начин на приготвяне: Киселото мляко се поставя в кана или в друг съд и се мати, като постепенно се добавя водата. Сервира се в чаша. Върви заедно с много традиционни ястия.

57

ЛЕТЕН ПИНЏУР Време за подготовка: 2 часа За 6 - 8 лица Потребно е:

Начин на подготвување:

      

10 лукчиња по вкус 1.5 килограми домати 1 гранче магданос 2 килограми пиперки 2 килограми модар домат сол по вкус 200-300 милилитри масло за јадење

Се печат подеднакво од сите страни пиперките и модриот домат, се ставаат во ќеса 15 минути и потоа се лупат и се сечат на коцки. Исечениот пипер зедно со исецканиот модар домат се ставаат во тава со масло за јадење и сол, се пржат на оган. Потоа се лупи доматот и се ренда во посебен сад, а потоа се меша и се пржи заедно со пиперките околу 40 минути. Откако ќе биде готово се става лукот кој претходно исечен, се додава магданосот и се меша. Пинџурот се сервира кога е топол и може да се декорира со магданос.

SUMMER PINJUR Preparation time: 2 hours Serves 6 to 8 people Ingredients:       

10 garlic gloves, or more to taste 1.5 kg tomatoes 1 bunch of parsley 2 kg green peppers 2 kg eggplants salt to taste 200-300 ml oil

Preparation: Roast peppers and eggplant directly on plat burner or in pan. Flip as needed, until completely roasted. As they finish (smaller peppers first, eggplants last), place into a plastic bag or pot with lid to retain moisture for ease in peeling. When all have finished roasting, set aside for 15 minutes. By hand peel all peppers, and eggplants with a knife.

58

Cut into small pieces. Place in cast iron skillet along with oil and salt. Place on hot burner, and bring to a boil.

Peel and grate tomatoes. Add to skillet. Stir as needed until water has boiled off, about 40 minutes. Remove from heat, add chopped garlic and parsley to taste. Stir and serve hot, garnished with parsley. ЛЕТЕН ПИНДЖУР Време за приготвяне: 2 часа За 6 - 8 души Необходимо е:  10 скилидки чесън на вкус  1.5 кг домати  1 клонка магданоз  2 кг чушки  2 кг патладжан  сол на вкус  200-300 милилитра олио Начин на приготвяне: Чушките и патладжанът се изпичат еднакво от всички страни, поставят се в торбичка 15 минути и след това се белят и се нарязват на кубчета. Нарязаните чушки и патладжанът се пържат в тиган с нагорещено олио като леко се посоляват. Обелват се доматите, нарендват се и се поставят в пърженицата с чушките и патладжана, пържи се около 40 минути. След като се сгъсти, се поставя чесън и магданоз. Пинджурът се сервира топъл, украсен с магданоз. СУТЛИЈАЧ Време за подготовка: 30 минути За 4 лица Потребно е:     

1 чаши ориз 3 чаши вода 3 чаши млеко 1 ванилин шеќер 8 (до 10 ) големи лажици шеќер

Начин на подготвување: Во тенџере се тура чашата вода и се става на оган. Кога водата ќе зоврие, огнот се намалува и се додава оризот. Се промешува од време на време, за да не се залепи на дното. Кога водата ќе испари и смесата ќе се подзгусне, се додава една чаша млеко и повремено се меша додека, пак, не згусне. Постапката се повторува се додека не сé истури и третата чаша млеко. По третата чаша млеко, убаво се промешува и се додаваат 8 (до 10) големи лажици шеќер и ванилин шеќер. Се истура во садовите во кои сакаме да го послужиме, се запрашува со цимет по 59

желба и/или се декорира со рендано чоколадо или прелив.Чашата која ќе служи како мерка не е толку важно колкава е (од 150 до 250мл), туку важно е да се користи истата чаша за сите состојки.

SWEET RICE Preparation time: 30 minutes Serves 4 people.

Ingredients:     

1 cup rice 3 cups water 3 cups milk 1 packet (15g) vanilla sugar 8 - 10 tablespoons sugar

Preparation: Pour water in a pot, and place over heat. When water boils, decrease heat and add rice. Stir from time to time so it does not stick to the bottom. When the water has evaporated and the mixture has thickened, add one cup of milk and occasionally mix while not thickening. The procedure is repeated until the third cup of milk is added. After the third cup milk, stir and add 8-10 tablespoons sugar and vanilla sugar.

Pour into serving dishes and sprinkle with cinnamon if desired and / or decorate with grated chocolate or chocolate syrup. СУТЛЯШ Време за приготвяне: 30 минути За 4 души Необходимо е:     

1 чаши ориз 3 чаши вода 3 чаши мляко 1 ванилова захар 8 (до 10) супени лъжици захар

Начин на приготвяне: Когато водата заври, огънят се намалява и се добавя оризът. Разбърква се от време на време, за да не се залепи на дъното. Когато водата се изпари и сместа се отпусне, се добавя една чаша мляко и от време на време се бърка, докато се смеси с ориза. По същия начин се поставя втората и третата чаша мляко. След третата чаша мляко, хубаво се разбърква и се добавят 8 (до 10) супени лъжици захар и ванилова захар. Изсипва се в чашки, може да се овкуси с канела или с настърган шоколад или глазура. Чашата, която ще служи като мярка, не е толкова важна, (от 150 до 250мл), но е важно да се използва една и съща чаша за всички съставки.

60

БАКЛАВА Време за подготовка: 2 - 3 часа За 8-10 лица Потребно е: (потрбни состојки за тестото)    

1 чаша растително масло 1 чаша млеко 3 јајца половина чаша ( чај) оцет

 малку сол  6 чаши брашно  1 пакетче скроб  400 грама ореви  половина пакетче маргарин  250 грама масло (За шербетот)  1.5 литри плус една чаша вода  1.5 кг. шеќер Начин на подготвување: Прво се подготвува тестото од горенаведените состојки и се остава да отстои половина час. Подготвеното тесто се дели на четири дела. Од секој дел се одвојуваат по 15 теста во големина на орев. Во тестото со големина на орев се додава скробот и со помош на сукало се развлекува тестото. Откако ќе се развлечат сите 15 теста, корите се ставаат во тепсија, претходно подмачкана со масло, и се редат една врз друга. Потоа се додава претходно измелениот орев. Истата постапката се повторува и за останатите кори. Откако ќе завршат сите кори, се сечат во коцки/баклави. Потоа се прелива полека со претходно растопено масло. Рерната треба да биде добро загреана на 220 степени и кога ќе се стави баклавата, температурата треба да се намали на 100-150 степени и да се пече 2-3 часа. Така направената баклава треба да постои барем еден ден за да може шербетот добро да се упие. Кога баклавата ќе ја добие златножолтата боја се подготвува шербетот од 1.5 кг шеќер и 1.5 литри и плус една чаша вода. Откако ќе поврие еден час, со топлиот шербет ги преливаме корите.

BAKLAVA Preparation time: 2-3 hours Serves 8-10 people Ingredients: For the dough:    

1 cup vegetable oil 1 cup milk 3 eggs ½ cup vinegar 61

    

pinch of salt 6 cups flour 1 packet of starch 400 grams of nuts 250 grams of butter

(For sorbet)  1.5 liters plus a glass of water  1.5 kg. sugar Preparation: First prepare the dough from the above ingredients and let stand for half an hour. Prepare dough and divide into four parts. From each part separate into 15 pieces of dough the size of a walnut. In dough the size of a walnut add starch, and using a rolling pin roll out the dough. Once you roll out all 15 dough balls, the layers are put in a baking dish, previously greased with butter, and stacked on one another. Then, add the crushed nuts. The same procedure is repeated for the remaining layers. Once you complete all the layers, cut into cubes / baklava. Then slowly pour the previously melted butter. The oven should be well heated to 220 degrees and when you put in the baklava, the temperature should be reduced to 100-150 degrees. Bake for 2-3 hours. Baklava should be made in advance to allow the sorbet to absorb.

When baklava is golden yellow, begin preparing sorbet. Boil one hour, and pour over the layers. БАКЛАВА Време за приготвяне: 2 - 3 часа За 8-10 души Необходимо е: (Съставки за тестото)  1 чаша растително масло  1 чаша мляко  3 яйца  половин чаша (чай) оцет  малко сол  6 чаши брашно  1 пакетче нишесте  400 грама орехи  половин пакетче маргарин  250 грама масло (За сиропа)  1.5 литра плюс една чаша вода  1.5 кг. захар

62

Начин на приготвяне: Първо се приготвя тестото от посочените съставки и се оставя да престои половин час. Приготвеното тесто се разделя на четири части. От всяка част се отделят по 15 парчета в размер на орех. В тестото с големината на орех се добавя нишесте и с помощта на точилка се точи тестото. След като се направят 15 кори, първата се поставя в тава, предварително намаслена с масло, върху която се добавя от смлените орехи. Същата процедура се повтаря и за останалите кори, които се слагат една върху друга и се нарязват на кубчета. След това се изсипва бавно предварително разтопеното масло. Фурната трябва да бъде добре загрята на 220 градуса и когато се сложи баклавата, температурата трябва да се намали до 100-150 градуса и да се пече 2-3 часа. Когато баклавата получи златножълт цвят, се приготвя сироп от 1,5 кг захар и 1.5 литра, плюс една чаша вода. След като заври десетина минути, с топлия сироп се заливат корите. Така направената баклава трябва дапрестои поне един ден, за да може сиропът добре да попие. АЈВАР Време за подготовка: 4 часа Потребно е:    

10 кгр. црвени пиперки 1 кгр. масло 250 гр. оцет сол

Начин на подготвување: Измијте ги пиперките, извадете го семето и испечете ги. Излупете ги и ставете ги во цедалка да се цедат. От како ќе се исцедат, сомелете ги на машина за месо и ставете го оцетот во мелените пиперки. Во поголем сад ставете го маслото да се загрее добро (не да гори) и спуштете ги мелените пиперки, посолете по вкус. Пржете го од како ќе почне да врие бркајте го 2 - 3 часа. Стоплете ги теглите во рерна и ставајте врел ајвар во врели тегли. 3атворете ги веднаш со капаци или целофан, завиткајте ги теглите добро и оставете ги до утредента да се оладат, кога ќе ги спремите на местото каде што стои зимницата.

AJVAR Preparation time: 4 hours Ingredients:    

10 kg. red peppers 1 kg. butter 250 g. vinegar salt 63

Preparation: Wash peppers, remove the seeds and bake them. Peel the peppers, and set aside to drain.

Grind peppers in a machine like you would use to grind meat, and add vinegar. In a large pot, add the oil to warm up (not burning) and the add ground peppers and salt to taste. Fry as you begin to boil, stirring the mix for 2-3 hours. Warm the jars in the oven and place the hot ajvar in the hot jars. Close immediately with lids or cellophane. Wrap the jars well and leave until the next day to cool, and store. АЙВАР Време за приготвяне: 4 часа Необходимо е:  10 килограма червени чушки  1 кг. масло  250 гр. оцет  сол Начин на приготвяне: Чушките се измиват, изваждат се семената и се изпичат. След като се обелят, се поставят в сито, за да се изцедат. След това се мелят в машина за месо и се поставя оцетът. В голяма тава се слага маслото да се загрее добре (да не гори) и се пускат смлените чушки, подсолени на вкус. Бърка се непрекъснато 2- 3 часа. В горещи буркани се поставя горещият айвар. 3атворете веднага с капачки и оставете до другия ден да се охладят, когато ще се подготви мястото, където ще се съхраняват през зимата. ПИЈАНЕЧКА ПОГАЧА ОД СВЕКРВАТА Овој рецепт го носи изворно насловов поради обичајот свекрвата да носи погача на денот на венчавката, кога се оди по невеста. Денеска ве учиме како да подготвите „свадбарска погача“ на еден стар и традиционален начин. Потребно е: 1 коцка квасец 400 мл. млеко

4 јајца

100 мл. вода

7 лажици масло

1 чаша јогурт

250г. маргарин

1 лажица шеќер по потреба брашно 2 лажици сол 64

ленено семе и семки од тиква

Подготовка: А) Во млако млеко ставете квасец, шеќер и малку брашно да надојде. Во сад за мешање изматете 3 јајца + една белка од јајце, сол, јогурт, 5 лажици масло, вода, додадете го надојдениот квасец, па постепено додавајте брашно и месете глатко тесто, кое ќе го оставите да расте. Тестото поделете го на 5 еднакви топчиња и една помала. Б) Секоја топка растегнете ја до големината на чинијата, па едно врз друго растегнатото тесто премачкувајте го со маргарин и посипувајте брашно. В) Потоа оформете една округла кора и исечете ја на 8 триаголници. Г) Од триаголниците правете кифли, а потоа секоја од нив пресечете ја на половина. Д) Во округла тепсија, премачкана со масло, секоја кифла со широкиот дел редете ја во круг. Ѓ) Од остатокот на тестото оставено на страна, со чашка вадете кругови и од нив формирајте цвет на средината од погачата. Е) Кога тестото ќе ја пополни тепсијата, премачкајте ја со изматена жолчка со 2 лажици масло. Посејте ја мешавината од семки. Е1) Печете додека не добиете златно – жолта боја.

PIJANECHKA CAKES OF THE MOTHER-IN-LAW This recipe carries an original title because the custom is for the mother-in-law to bring bread on the day of the wedding to the bride.

This recipe prepares the "wedding bread" in the old and traditional ways.

Ingredients:  1 cube yeast  400 ml milk  100 ml water  1 cup yogurt  1 tablespoon sugar

     

2 tablespoon salt 4 eggs 7 tablespoons butter 250 g margarine necessary flour flax seeds and pumpkin seeds

Preparation: A) Mix warm milk, yeast, sugar, and a little flour to rise. In mixing bowl beat 3 eggs + one egg white, salt, yogurt, butter, 5 tablespoons water, add the rising yeast and gradually add flour and knead smooth dough. Allow it to rise. Divide the dough in 5 equal balls and one smaller.

B) Roll every ball out in to the size of a plate, and spread with margarine and sprinkle with flour.

C) Then, shape one layer into a circle and cut into 8 triangles.

D) From the triangles, roll each into a cresecent roll, and then cut each in half.

E) In a round baking dish, covered with oil, each roll with the wider part roll into a circle.

F) With the remaining dough, cut into circles with a glass, and form a flower in the middle of the dough.

G) Brush the dough with the beaten egg and 2 tablespoons oil. Sprinkle the dough with seeds.

H) Bake until golden brown.

65

СВАТБАРСКА ПОГАЧА ОТ СВЕКЪРВАТА Тази рецепта носи името си заради обичая свекървата да носи погача в деня на сватбата, когато се тръгва за булката. Сватбарска погача по стар и традиционен начин. Необходимо е:  2 супени лъжици сол  1 кубче мая  4 яйца  400 мл. мляко  7 супени лъжици олио  100 мл. вода  250г. масло  1 чаша кисело мляко  необходимо брашно  1 супена лъжица захар  ленено семе и тиквени семки Начин на приготвяне: А) В хладка мляко се поставя мая, захар и малко брашно. В купа се разбиват 3 яйца + един белтък, сол, кисело мляко, 5 супени лъжици масло, вода, маята, постепенно се добавя брашно и се меси гладко тесто, което се оставя на топло да втаса. Тестото се разделя на 5 равни топки и една по-малка. Б) Всяка топка се разпъва до размера на тепсията, слага се в нея, посипва се с масло и малко брашно. В) След това се оформя една кръгла кора, която се изрязва на 8 триъгълници. Г) От триъгълниците се правят кифли, които се разрязват наполовина. Д) В кръгла тава, покрита с масло, всяка кифла се нарежда с широката част към средата Г) От останалата част от тестото оставено настрана, с чашка се правят кръгове и от тях се формира цвете в средата на погачата. Е) Когато тестото запълни тепсията, намазва се с разбития жълтък в с 2 супени лъжици олио. Посипват се и семената. Е) Пече се, докато се получи златисто–жълт цвят. МАРМАЛАД ОД ПИЈАНЕЧКА СЛИВА Сината слива е едно од овошјата карактеристични за крајот на месецот август и почетокот на септември исклучително за пијанечкиот крај. Навиката за подготвување јадења од сини сливи е резултат на нивниот добар вкус, но и состав. Ова овошје содржи многу вода, минерали калиум, калциум, магнезиум и фосфор, а од витамините најногу има А и Ц. Редовната консумација на сливите помага во отстранување на слободните радикали од организмот, штити од рак на белите дробови и усната шуплина, ја подобрува работата на кардиоваскуларниот систем, а го забавува и стареењето. Кога ја нема во свежа состојба таа се консумира во форма на компот, слатко или сушена, но кај нас во пијанечкиот крај е многу популарна и т.н. сливова ракија. Потребно е:    66

8 кгр. сливи,  2 кгр. шеќер,  1 ванила, 

250 мл. јаболков оцет, 50-60 мл. рум, 1 пакетче цимет

Начин на подготвување: 1. Сините сливи треба добро да се измијат 2.Измиените сливи се сечат, им се вади семката и се мелат.

3. Добиената кашеста смеса се става во шерпа, се додаваат сите состојки, се ставана оган, се вари сé додека не ја добиете саканата густина.

4. Врелиот мармалад соберете го во тегли. Уживајте!

MARMALADE OF PIJANEC PLUMS The blue plum is one of the fruits typical for the end of August and beginning of September, exclusively in the Pijanec region. The habit of eating plums is a result of their good taste and composition. This fruit contains a lot of water, minerals potassium, calcium, and phosphorus magezium and vitamins. The most it has are of vitamin A and C. Regular consumption of plums helps remove free radicals from the body, protects against cancer of the lung and oral cavity, improves the cardiovascular system and slows aging.

When there are no fresh plums, they are consumed in the form of compote, dried or sweet, but here in Pijanec, it is very popular to drink Slivovica (plum brandy).

Ingredients::  8 kg. plums,  2 kg. sugar,  1 vanilla,

  

250 ml. apple cider vinegar, 50-60 oz. rum, 1 packet (15g) of cinnamon

Preparation: 1. Prunes should be thoroughly washed 2. Wash plums, cut, pull out the seeds and grind.

3. The resulting slurry mixture is put in a large pot, add all ingredients, put over heat, boil until you get the desired consistency.

4. Pour the hot jam into jars and seal.

Enjoy! МАРМАЛАД ОТ ПИЯНЕЧКА СЛИВА Синята слива е един от плодовете, характерни за края на месец август и началото на септември изключително за Пиянечкия край. Храните със сини сливи са признак на добър добър вкус, но и изключително полезни. Този плод съдържа много вода, минерали калий, калций, магезиум и фосфор, а от витамините най-много - А и С. Редовната консумация на сливите помага за отстраняването на свободните радикали от организма, предпазва от рак на белите дробове и устната кухина, подобрява работата на сърдечно-съдовата система, забавя стареенето. Когато я няма в свежо състояние, се консумира под формата на компот, сладко или сушена, но при в Пиянечкия край е много популярна и т.н. сливовица.

67

Необходимо е:  8 килограма. сливи,  2 килограма. захар,  1 ванилия,  250 мл. ябълков оцет,  50-60 мл. ром,  1 пакетче канела Начин на приготвяне: 1. Сините сливи трябва добре да се измият 2. Измитите сливи се нарязват, маха се костилката и се смилат.

3. Получената каша смес се поставя в съд, добавят се всички съставки и се поставя на огъня. Вари се, докато се получи желана плътност.

4. Горещия мармалад се събира в буркани и затваря с капачки. Наслаждавайте се! СЛАТКО ОД ПИЈАНЕЧКИ СЛИВИ Потребно е:     

50 - 55 сливи, 1 ванила, 1 лимонтус, шербет, 400 мл. вода,

Начин на подготвување: 1. 50 - 55 сливи се лупат.

2. Излупените сливи се ставаат во вода со малку винобран да отстојат. Излупените сливи ги ставате да стојат 1 до 2 часа во винобран, бидејќи ако не ги ставите во винобран, тие ќе поцрнат.

3. Сливите треба да се измијат повеќе пати додека не излезе белото од винобранот. Ги вадите семките од сливите и по желба внатре можете да ставите ореви, може и бадеми но претходно, бадемите треба да ги излупите.

4. Се прави шербетот и 15 минути пред да биде готов се става лимонтусот и ванилата и се варат додека тие не се стопат, се вади пената од површината и со наводенета крпа стои до другиот ден.

5. Потоа слаткото се собира во тегли.

SWEET FROM PIJANECHKI PLUMS Ingredients:      68

50-55 plums, peeled 1 packet (15g) vanilla sugar 1 limontus (citric acid) Sherbert 400 ml. water

Preparation: 1. Peel 50-55 plums.

2. Peeled plums are placed in water with a little vinobran be soaked. While all peel peeled plum of plums will stand 1 to 2 hours vinobran, because if you put in vinobran they made black.

3. The plums should be washed several times until the white out of vinobranot. Remove the seedsfrom plums and desire inside you can put nuts, and almonds can but previously they have almonds to peel.

4. It makes sorbet and 15 minutes before being placed ready limontusot and vanilla and \ boiled until they melt, the foam is removed from the surface with a cloth moistened with water standing beside the other day.

5. Then sweet collected in jars. СЛАДКО ОТ СЛИВИ ПИЈАНЕЧКИ Необходимо е:  50 - 55 сливи,  1 ванилия,  1 лимонтус,  шербет,  400 мл. вода Начин на приготвяне: 1. 50 - 55 сливи се лющят.

2. Белени сливи се поставят във вода с малко винобран да отстојат. Докато излупите всички сливи обелените част сливи ще стоят 1 до 2 часа в винобран, защото ако не ги поставите в винобран те ще поцрнат.

3. Сливите трябва да се измиват няколко пъти, докато не излезе бялото от винобранот. Извадите семената от сливите и по желание вътре можете да сложите ядки, може и бадеми но преди те бадеми трябва да излупите.

4. Се прави шербет и 15 минути преди да бъде готов се поставят лимонтусот и ваниловата захар и се вари, докато те не се стопят, се изважда пяната на повърхността и с напоена кърпа с вода стои до другия ден.

5. След това сладкото се събира в буркани. КОМПОТ И ЏЕМ ОД СЛИВИ Потребно е:  сливи - 500 г на тегла / 800 мл /  шеќер - во просек по 100 г на тегла  по желба - лист индрише Начин на подготвување: Се избираат добро зрели и здрави сливи, потоа треба добро да се измијат, се сечат на две половини и се вади семката. Теглата се полни со саканата количина на сливата, со оглед дека при 69

стерилизација плодовите губат дел од својот обем. Во зависност од зрелоста и сласта на овошјето и преференциите на домаќинството се става шеќер. Се дополнува со вода до 1 см под работ на садот. Теглите се затвораат херметички со капаци. Се свртуваат се неколку пати, додека шеќерот целосно се стопи. Се ставаат да се варат, а водата треба да покрива 1 прст над капачето. Теглите се стерилизираат во текот на 15 минути, откако водата се вари. Се вадат и се обраќаат со капачето надолу - нагоре додека шеќерот да се стопи. Откако целосно се изладат се прибираат за чување на темно и ладно место.

CОМPOST AND PLUM JAM Ingredients:  plums - 500 g weights / 800 ml /  sugar - an average of 100 g per jar  optional - leaf geranium Preparation: They choose good and healthy mature plums, then should be well washed, cut into two halves and the seed is removed. Jar is filled with the desired amount of plum, given that during sterilization fruits from losing volume. Depending on the ripeness and sweetness of fruit and preferences of the household becomes sugar. Supplemented with water to 1 cm below the edge of the pot. The jars are closed with airtight lids. Turning several times, until the sugar is completely melted. Bring to boil, and the water should cover 1 finger over the cap. The jars are sterilized during 15 minutes, after the water boil. Are removed and turn the lid down - up until the sugar melt. Once completely cool they collected for storage in a dark and cool place. КОМПОТ И СЛАДКО ОТ СЛИВИ Необходимо е:  сини сливи – 500 г на буркан /800 мл/  захар – средно по 100 г на бурканпо  желание – листо индрише Начин на приготвяне: Избират се добре узрели и здрави сини сливи. Измиват се добре, разрязват се на две половини и се отстранява костилката. Бурканът се пълни с желаното количество плодове, като се има предвид, че при стерилизирането плодовете губят част от обема си. В зависимост от зрелостта и сладостта на плодовете и предпочитанията на домакинството се насипва захар . Допълва се с вода, до 1 см под ръба на буркана. Бурканите се затварят херметически с капачки. Обръщат се няколко пъти, докато захарта напълно се разтопи. Слагат се да се варят, като водата трябва да покрива 1 пръст над капачките. Бурканите се стерилизират в продължение на 15 минути, след като водата заври. Изваждат се и се обръщат с капачките надолу. След като напълно изстинат се прибират за съхранение на тъмно и хладно място.

70

ШТО СЕ ГОТВИ КАЈ СОСЕДИТЕ ?

What are our neighbors cooking? Какво се готви при съседите? ПРОВЕРЕНИ РЕЦЕПТИ НА ИСКУСНИ ДОМАЌИНКИ ОД СИМИТЛИ - РЕПУБЛИКА БУГАРИЈА TASTED RECIPES FROM EXPERIENCED HOUSEWIVES FROM SIMITLI, REPUBLIC OF BULGARIA Проверени РЕЦЕПТИ на опитни домакини от Симитли РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ БОГОВИЦА Потребно е:      

1 кг брашно, 15 гр квасец, 1 лажица шеќер, 1 лажица сол, 40 мл. масло, млака вода 1 една метална паричка

Начин на подготвување: Квасецот се меша со топла водичка. Се додава шеќерот, солта и малку брашно, за да се добие кашичка. Се меша и се остава да нарасне на топло место. Брашното се пресејува и во средината се прави кладенче, во кое се става кашичката. Се додава млака вода и се замесува тесто. На крајот на месењето рацете се потопуваат во масло и тестото се премесува уште еднаш. Се става паричката и се украсува според вкусот на домаќинката. Направеното тесто се преместува во подмачкан и набрашнен послужавник. Се остава да нарасне и се пече во умерено загреана рерна.

BOGOVICA Ingredients      

1 kg. of flour, 15 gr. yeast, 1 tsp sugar, 1 tablespoon salt, 40 ml oil, lukewarm water, 1 coin

Preparation Mix yeast with warm water. Add sugar, salt and some flour, to obtain a mixture. Mix and let rise in a warm place. Add the remaining flour in the center of the mixture, and mix well. Add tepid water and knead dough. After kneading, coverhands in oil, and knead dough again. Place the coin and decorate the dough according to the taste of the hostess.

Place the dough in a greased and floured tray. Leave to rise and bake in a moderately heated oven.

71

БОГОВИЦА Необходимо е:  1 кг брашно,  15 гр мая,  1 лажица.захар,  1 лажица сол,  40 мл. олио,  хладка вода  1 монета Начин на приготвяне: Маята се размесва с топла водичка. Сипва се захарта, солта и малко брашно, за да с е получи кашичка. Разбърква с е и с е о ст авя да вт ас а на топло място. Брашното се пресява и в средата се прави кладенче, в което се слага кашичката. Сипва се хладка вода и се замесва тесто. В края на месенето ръцете се потапят в олио и питката се премесва още веднъж. Слага се паричката и се украсява според вкуса на домакинята. Питката се премества в намазнена и набрашнена тава. Оставя се да втаса и се пече в умерено загрята фурна. КАПАМА ВО ТИКВА Во почетокот на пролетта брежанските домаќинки употребуваат се што е останато од зимницата. Затоа популарно свечено јадење во месецот март е капамата во тиква. Потребно е:                  

1 голема тиква, 300 гр. свинско месо 300 гр. телешко месо 300 гр. пилешко месо 2 моркови 7-8 големи печурки 1 кромид 1 страк праз 2 чешниња лук 3-4 лажици сок од домати 1 лажица брашно 100 мл масло сол 1 лута пиперка 1 слатка пиперка целер магдонос По желба и можност може да се додаде и месо од дивеч

Начин на подготвување: Тиквата се сече на врвот и се засекува капак. Се издлабнува со лажица до дебелина на ѕидовите околу 2 см. Се премачкува целата внатрешност и капакот со двата вида 72

пипер и сол и тиква се запекува (без капак) околу 20 мин. на 200 степени во загреана рерна. Потоа се исфрла формираната течност од тиква и полека се остранува малку пиперот од ѕидовите. Месото испржете го во тава (прво телешкото, бидејќи на него му е потребно најмногу време). Откако месото ќе ја испушти течноста се додава еден исечен кромид, праз, морков и печурки. Потоа се додава доматниот сок, однапред помешана со брашното. Конечно додадете сецкан целер и магдонос. Тиквата се полни со зготвеното месо и се поклопува со капакот. Целата тиква се обвива во фолија и се пече уште 1 час и 30 мин.

KAPAMA IN TIKVA In early spring hosts of Brezani use all that is left of winter's supplies. Therefore, a popular dish in March is kapama in tikva.

Ingredients:  1 large pumpkin or squash  300 g pork  300 g beef  300 g chicken  2 carrots  7-8 large mushrooms  1 onion  1 leek stalk

        

Preparation:

2 cloves of garlic 3-4 tablespoons tomato juice 1 tablespoon flour 100 ml oil salt chili and sweet pepper celery parsley Optional game meat or processed meat can be used

Cut and remove the top of the pumpkin or squash. Scrape the insides with a spoon until about 2 cm thick. Coat the inside of the pumpkin with spices and salt, and bake (without cover) for about 20 min. 200 degrees in preheated oven. Then dump any liquid that formed in the pumpkin, and slowly remove a little pepper from the walls. Fry the meat in a pan (first beef, because it needs the most time). After the meat is cooked, add a sliced onion, leek, carrot and mushrooms. Then add the tomato juice mixed with flour in advance. Finally add chopped celery and parsley. Fill the pumpkin with cooked meats and place the lid. Wrap the entire pumpkin with foil, and bake for another 1 hour and 30 minutes. КАПАМА В ТИКВА В началото на пролетта брежанските домакини употребяват всичко, което е останало от зимнината. Затова популярно тържествено ястие през м.март е капамата в тиква. Необходимо е:  1 голяма тиква  300 гр. свинско месо  300 гр. телешко месо  300 гр. пилешко месо  2 моркова  7-8 големи гъби  1 глава лук,  1 стрък праз  2 скилидки чесън  3-4 ллажица доматен сок

      

1 лажица брашно 100 мл олио сол лют и сладък червен пипер целина магданоз По желание и възможност може да се добави и месо от дивеч, съответно обработено 73

Начин на приготвяне: Тиквата се пробива отгоре и се изрязва капак. Издълбава се с лъжица до дебелина на стените около 2 см. Намазва се цялата вътрешност и капака с двата вида пипер и сол и тиквата се запича (без капака) за около 20 мин. на 200 С в предварително загрята фурна. След това се изхвърля образувалата се течност в тиквата и се остъргват леко оваляните в пипер стени. Това също се изхвърля. Месото се запържва в тиган (първо телешкото, защото на него му е необходимо най-много време). След като течността, която пуснат месата изври се добавят нарязаните на едно лук, праз, морков и гъби. След това се добавя доматения сок, предварително разбъркан с брашното. Накрая се добавят нарязаните на ситно целина и магданоз. Тиквата се напълва със сготвеното месо и се захлупва с капака. Цялата тиква се увива във фолио и се пече още 1 час и 30 мин. ПЕЧЕНО ЈАГНЕ НА ФУРНА Потребно е:     

1 јагне 15-20 кг 400 г путер сол црн пипер

Начин на подготвување: Јагнето се мие добро и се отстранува утробата, а се оставаат само бубрезите. Место се става на послужавник и се залива со стопен путер , сол и црн пипер и става да се пече на силна рерна. Од време на време се полева со сосот од тавата. Ако е потребно, може да се надополни уште вода од страната на месото. Јагнешкото се служи со топол гарнир од сопствениот сос.

OVEN-ROASTED LAMB Ingredients  1 lamb of 15-20kg  400 g oil  salt and pepper Preparation Wash the lamb well and remove insides, leaving only the kidneys. Place on a platter and pour on the melted butter, salt and pepper and bake a strong oven. From time to time, with sauce from the pan, pour over the meat. If necessary, you can add more water from the side of the meat. Lamb is served topped with a garnish, and with the sauce of the lamb.

74

ПЕЧЕНО АГНЕ НА ФУРНА Необходимо е:  1 агне  15-20 кг  400 г масло  сол  черен пипер Начин на приготвяне: Агнето се измива добре и се отстраняват вътрешностите, като се оставят само бъбреците. Поставя се в тава, залива се с разтопеното масло и се слага да се пече на силна фурна. От време на време се полива със соса от тавата. Ако е необходимо, може да се долее още вода отстрани на месото. Агнешкото се поднася с топла гарнитура и в собствения му сос. гнето се измива добре и се отстраняват вътрешностите, като се оставят само бъбреците. Поставя се в тава, залива се с разтопеното масло и се слага да се пече на силна фурна. От веме на време се полив със соса о тавата. Ако е необходимо, може да се долее още вода отстрани на месото. Агнешкото се поднася с топла гарнитура и в собствения му сос. ЃУВЕЧ ПО БРЕЖАНСКИ Потребно е:       

800 гр свинско месо 1 кг компири две глави кромид два-три домати два-три моркови една зелена пиперка масло

Начин на подготвување: Свинското месо се сече на парчиња и се запржува во масло, се додаваат предходно исечени кромидот, пиперките, доматите и морковите и сето тоа заедно се запржува , кон смесата се додава малку топла вода и се истура во замјен сад и се пече на силен оган околу половина час. Готовото јадење посипете го со свеж магдонос и се послужува топло.

BREZHANI STEW Ingredients:       

800g pork 1 kg of potatoes 2 onions two or three tomatoes two or three carrots a green pepper butter 75

Preparation: Cut pork and fry in oil, add onions, peppers, tomatoes and carrots, and continue to fry.

Add sliced potatoes. After browning, add a little hot water and cook over high heat for about half an hour. Sprinkle the finished dish with fresh parsley, and serve warm. ГЮВЕЧ ПО БРЕЖАНСКИ Необходими продукти:  800 г свинско месо  1 кг картофи  две глави кромид лук  два-три домата  два-три моркова  една зелена чушка  олио Начин на приготвяне: Нарязва се свинското месо и се запържва в олио, прибавят се кромида, чушката, доматите и морковите, продължава да се запържва, слагат се нарязаните картофи и след като и те се запържат, към общата смес се добавя малко топла вода и се пече на силен огън около половин час. Готовият гювеч се поръсва с пресен магданоз и се поднася горещ. ЗАДУШЕН ЗАЈАК СО КОСТЕНИ Потребни производи:  1 зајак / околу 1,5 кг /  1 лажица мек путер  1 лажица црвен пипер  1 лажица маслиново масло  1 кромид ситно сецкан. За дреболиите на зајакот:  1 комплет дреболии  1 страг на целер ситно сечкан  1 чајна чаша трошки од леб  200 гр варени и излупени костени  100 мл пилешка или зеленчук супа  100 мл црвено вино  1 лажица доматно пире  сол и бибер по вкус и нане Начин на подготовка: Зајакот се посолува и намачкува од сите страни со маслото, однапред помешан со црвениот пипер. Се приготвува фил: во загреано маслиново масло се става кромидот и се пржи 1-2 минути. Потоа се додава целерот и претходно варените и сецкани зајачки ситници и се мешаат 3-4 минути. Се ставаат костените и трошките . Сето тоа се зачинува по вкус со сол и бибер. Зајакот се полни и отворот се затвора со бамбус ќебапи. Се става во плех Место, се полева со вино и супа,се покрива со фолија и се става да се пече на 180 степени околу 50 минути. Фолијата се отстранува и зајакот се премачкува со доматно пире. Се пече уште околу 20 минути, а од време на време се премачкува со масло, додека течноста проврие и месото да се зацрвени. Се служи со свежа салата.

76

STEWED RABBIT WITH CHESTNUTS Ingredients: 1 rabbit of 1.5 kg 1 tablespoon room temperature butter 1 tablespoon red pepper 1 tablespoon olive oil 1 onion finely chopped.

For the filling:  Internal organs of the rabbit  1 stalk of celery finely chopped  1 cup bread crumbs  200 g cooked and peeled chestnuts  100ml chicken or vegetable broth  100 ml red wine  1 tablespoon tomato paste  salt and pepper to taste and mint     

Preparation: Cover all sides of the rabbit with oil and salt, previously mixed with red pepper. To cook the filling: Heat olive oil. Add onions and fry for 1-2 minutes. Then add celery and previously boiled and chopped rabbit organs, and stir for 3-4 minutes. Add chestnuts and crumbs. Season to taste with salt and pepper. Stuff the rabbit close with bamboo kebab.

Place in tray, add wine and broth, cover with foil and placed to bake at 180 degrees about 50 minutes. Remove foil and the rabbit is coated with tomato puree. Bake for about 20 minutes, from time to time, coat with oil, until the liquid boils off and the meat is fully cooked. Serve with a fresh salad. ЗАДУШЕН ЗАЕК С КЕСТЕНИ

За дреболиите на заека  1 комплект дреболии Необходимо е:  1 комплект дреболии нарязана на ситно  1 заек /около 1,5 кг  11 ч.ч. трохи от хляб  1 с.л. меко краве масло  200 г сварени и обелени кестени  1 ч.л. червен пипер  100 мл пилешки или зеленчуков бульон  1 с.л. зехтин  100 мл леко червено вино  1 глава лук, нарязана на ситно.  1 с.л. доматено пюре  сол и черен пипер на вкус и джоджен Начин на приготвяне: Заекът се посолява и се намазва от всички страни с маслото, предварително разбъркано с червения пипер. Плънката се приготвя, като в загретия зехтин се слага лукът и се запържва 1-2 минути. Прибавят се целината и предварително сварените и нарязани заешки дреболии и се разбъркват 3-4 минути. Слагат се кестените и трохите,. Всичко се подправя на вкус със сол и пипер. Заекът се напълва и отворът се затваря с бамбукови шишчета. Поставя се в тавичка, залива се с виното и бульона, покрива се с фолио и се слага да се пече на 180 градуса около 50 минути. Фолиото се отстранява и заекът се намазва с доматеното пюре. Запича се още около 20 минути, като от време на време се намазва с масло, докато течността поизври и месото се зачерви. Сервира се с прясна салата.

77

СЛАТКА БАНИЦА СО ЛОКУМ Потребно е:  1 пакет готови кори  300 гр локум  3 јајца  3 лажици шеќер  1 / 3 путер  1 чајна чаша јогурт,  1 чајна чаша брашно  1 прашок за пециво За сируп:  2 чајни чаши  шеќер  3 чајни чаши  вода Начин на подготвување: Локумот се сече на парчиња. Од јајцата, шеќерот, млекото, маслото, брашното и прашокот за пециво се промешува кексовото тесто. Секоја кора се мачка со 3-4 лажици од тестото. Во тесниот крај се редат парчиња локум. Се намотува на ролни. Се редат ролните паралелно едно до друга во плехот, намачкани со масло и се пече во умерена рерна.

SWEET PASTRY WITH DELIGHT Ingredients:  1 package of prepared dough layers  300g delight / 3 eggs  3 tablespoons sugar  1/3 cup butter  1 cup yogurt  1 cup flour  baking powder For the syrup:  2 cups sugar  3 cups water Preparation: Cut delight into pieces. Put the eggs, sugar, milk, butter, flour and baking powder in a bowl, and mix well to form a batter. Spread 3-4 tbs of the batter on each layer of dough. In the narrow end of the dough, line with pieces of delight. Roll. Line rolls parallel to each other in a baking dish, brush with oil and bake in a moderately hot oven.

78

СЛАДТКА БАНИЦА С ЛОКУМ Необходимо е:  1 пакет готови кори  300 гр локум /две кутии/  3 яйца,  3 с.л. захар  1/3ч.ч. масло  1 ч.ч. кисело мляко  1 ч.ч. брашно  1 бакпулвер За сиропа:  2 ч.ч. захар  3 ч.ч. вода Начин на приготвяне: Локумът се нарязва на парченца. От яйцата, захарта, млякото, маслото, брашното и бакпулвера се разбърква кексово тесто. Всяка кора се маже с 3-4 лъжици от тестото. В тесния край се нареждат парченца локум. Навива се на руло. Нареждат се рулата успоредно едно до друго в тавата, намазват се с мазнина и се пекат в умерена фурна ПОЛИРАНИ БОНБОНИ ОД КОСТЕНИ Потребно е:   

2 кг варени и излупени костени 500 г шеќер 1 чаша вода

Начин на подготвување: Од водата и шеќерот се подготвува густ сируп кој се остава да се излади. Во него се ставаат костените и се оставаат да одстојат 24 часа. Сирупот се загрева на водена пареа и костените се вадат од него . Сирупот се става на оган за да се згусне. Повторно се пуштаат костените во него и се чуваат 12 ч.Се вадат костените и се оставаат на воздух за да се исуши глазурата.

POLISHED CHESTNUT CANDY Ingredients:   

2 kg boiled and peeled chestnuts 500 g sugar 1 cup water

79

Preparation: With water and sugar, prepare a thick syrup and let cool. Add chestnuts, and allow to soak for 24 hours. Heat the syrup with steam and reove chestnuts. Place syrup over heat to thicken. Again add chestnuts and sit aside for 12 h. Remove chestnuts and allow to air dry to form a glaze. ГЛАЗИРАНИ КЕСТЕНОВИ БОНБОНИ Необходимо е:   

2 кг сварени и обелени кестени 500 г захар 1 чаша вода

Начин на приготвяне: От водата и захарта се приготвя гъст сироп, който се оставя да изстине. В него се пускат кестените и се оставят да престоят 24 часа. Сгорещяват се на водна баня и кестените се изваждат от сиропа. Сиропът се слага на огъня и се сгъстява. Отново се пускат кестените в него и се държат 12 ч. Изваждат се и се оставят на въздух, за да се изсуши глазурата им.

80

КУЛТУРНО УМЕТНИЧКО ДРУШТВО „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ ДЕЛЧЕВО , РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ИЗРАЗУВА ПОСЕБНА БЛАГОДАРНОСТ ДО:            

ПОДГОТВИТЕЛИ НА ХРАНА СЕ ЛИЦАТА: Бистра Поп Ѓеорѓиева Мирјана Сирачевска Невенка Коларска Дафинка Л.Стаменковска Блашка Димитровска Спаско Тричков Натка Тричкова Ермина Реџепова Јорданка Димитровска Шасине Ибраимова Добрина Митевска

Како и лица кои дадоа свој придонес во подготовка на готвачот: Андреа Тејлор: Волонтер од Мировниот корпус во Република Македонија Снежана Стоименова - Симитли , Република Бугарија Румјана Панова - Симитли, Република Бугарија Ермина Реџепова - Делчево , Република Македонија Виолета Арсова - Делчево, Република Македонија Лектор: м-р Даниела Такева - Делчево, Република Македонија АВТОР НА КНИГАТА: ЗЕНИЛ РЕЏЕПОВ - СТРУЧНИ CULTURAL ARTISTIC ASSOCIATION "GOCE DELCEV" DELCEVO, MACEDONIA EXPRESSES SPECIAL THANKS TO:            

Those who prepared the food: Bistra Pop Georgieva Mirjana Siracevska Nevenka Kolarska Dafinka L. Stamenkovska Blashka Dimitrovska Spasko Trichkov Natka Trichkova Ermina Rejepova Jordanka Dimitrovska Shasine Ibraimova Dobrina Mitevska

As well as the people who have contributed to the preparation of this cookbook: Andreya Taylor, Peace Corps Volunteer in the Republic of Macedonia Snezana Stoimenova - Simitli, Republika Bugarija Rumjana Panova - Simitli, Republika Bugarija Ermina Redjepova - Delcevo, Republka Makedonija Violeta Arsova - Delcevo, Republika Makedonija AUTHOR OF THE BOOK: ZENIL REDJEPOV - STRUCNI 81

КУЛТУРНО УМЕТНИЧКО ДРУЖЕСТВО "ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ" ДЕЛЧЕВО, РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЯ ИЗРАЗЯВА СПЕЦИЈАЛНА БЛАГОДАРНОСТ НА: Подготвители на храната са: Бистра Поп Георгиева Миряна Сирачевска Невенка Коларски Дафинка Л.Стаменковска Блашка Димитровска Спаско Тричков Натка Тричкова Ермия Реджепова Йорданка Димитровска Шасина Ибраимова Добрина Митевска Както и лица, които дадоха своя принос в подготовката на готвача: Андреа Тейлор: Доброволец от Корпуса на мира в Република Македония Снежана Стоименова - Симитли, Република България Румяна Панов - Симитли, Република България Ермия Реджепова - Делчево, Република Македония Виолета Арсова - Делчево, Република Македония Автор на книгата: ЗЕНИЛ РЕДЖЕПОВ - СТРУЧНИ

82