Habip ve umit (2)

Zor dönem devrimcileri Habip ve Ümit

EKSEN

YAYINCILIK EKSEN Bas›m Yay›n Ltd. fiti.

Laleli Caddesi, No:52/5 Aksaray/‹stanbul Tel: (212) 638 28 83 Fax: (212) 517 39 49

Zor dรถnem devrimcileri Habip ve ร mit

‹Ç‹NDEK‹LER 7

Sunufl

11

Habip Gül’ün özgeçmifli

14

Ümit Alt›ntafl’›n özgeçmifli Ulucanlar katliam›

19

Katliamlar›n hesab›n› soral›m!

23

Ulucanlar katliam› ve ötesi

34

Ulucanlar katliam›n›n politik anlam› ve arka plan› Habip ve Ümit...

59 114

Onlar partimizin özü ve özetidirler Zor dönemin bilinçli, inançl› ve soluklu devrimcileri

149

Zafere on y›ld›z...

Yoldafllar›n›n kaleminden...

163

Kavga yerinizi alacak yeni savaflç›lar do¤uruyor

175

Yaflamlar› ve ölümleriyle davam›z› yücelttiler

186

Ölüm çiçek açt› ölümsüz bedeninde...

195

Katiller karfl›lar›nda sürekli yeni Habipler ve Ümitler görecekler

216

Parçal› Bulut'un düflü

217

Geceyle batmayan günefle...

228

“En önde savaflman›n onuru sizin”

SUNUfi 234

Habip yoldafl›n yaflam› bir mücadele manifestosuydu

239

Dünyaya her zaman gururla bakan bir komünist devrimci...

244

Senin ard›ndan hep seninle!..

250

U¤runa tereddütsüz ölünecek bir davaya adanm›fl iki devrimci yaflam

255

Onlar yenilmez bir davan›n temsilcileriydiler

258

Onlar devrim davas›nda ölümsüzlefltiler

261

Bir Habip ölür, bin Habip do¤ar!

263

Habip: Her zaman bir ad›m önde olmak!

271

“Yarat›c›l›¤›n sonu, isyan›n s›n›r›” yoktu...

275

Hoflçakal tad›nda gecikmifl bir merhaban›n hüznüyle...

Dostlar› ve yak›nlar›n›n kaleminden...

283

Habip’in öyküsü

299

“Asla affetmeyece¤im”

306

“Sevdim seni, sevgili bildi¤in kavgan› kavgam bildi¤im için!”

313

“Kendini devrimci mücadele içinde buldu”

315

“Öldüremediler seni, daha da ço¤altt›lar”

320

Ac›l› bir annenin yüre¤inden kopan 盤l›k

324

Habipler’in ço¤almas› düflmana korku veriyor

327

Ekler

Ulucanlar katliam›, zindan cephesinde 12 Eylül askeri faflist darbesiyle ile birlikte bafllayan büyük çat›flmada bir dönüm noktas›n› iflaretliyordu. Çok geçmeden olaylar›n da aç›kl›kla gösterdi¤i gibi, bu katliam, çat›flmay› devlet lehine art›k bir sonuca ba¤lamak isteyen ve devrimci tutsaklar› teslim alma amac›na dayanan hücre sald›r›s›n›n bir bafllang›ç vurufluydu. Bu çerçevede Ulucanlar katliam› ile 19 Aral›k katliam› ayn› sald›r›n›n iki kanl› halkas› durumundad›rlar.

Habip Gül ve Ümit Alt›ntafl, Ulucanlar’da gerçeklefltirilen faflist katliamda hayat›n› kaybeden on devrimciden ikisi. Fakat siyasal özgeçmifllerine kabaca gözatt›¤›m›zda bile kolayca görebilece¤imiz gibi, onlar› birlikte hayatlar›n› kaybettikleri öteki devrimcilerden ay›ran temel önemde baz› özellikler var. Bu çerçevede siyasal yaflamlar›na gösterilen yo¤un ilginin de bir kan›t› olan bu kitap, bu özellikleri çok yönlü olarak ortaya koyuyor.

Siyasal-örgütsel yaflamlar› ile ilgili somut bilgilere bakt›¤›m›zda, Habip Gül ve Ümit Alt›ntafl flahs›nda leninist anlamda örnek iki profesyonel devrimci ile yüzyüze oldu¤umuzu görüyoruz. Yenilgilerin birbirini izledi¤i ve bunun ürünü tasfiyeci dalgalar›n devrimci olan çok fleyin üzerinden bir silindir gibi geçti¤i bir tarihi dönemde, bilinçli ve inançl› devrimcili¤in, bu temel üzerinde devrim davas›na adanm›fll›¤›n örnek temsilcileri olmay› baflarabilmenin büyük onurunu tafl›yorlar onlar.

Yoldafllar›n›n yapt›klar› de¤erlendirmelerde özellikle vurguland›¤› gibi, onlar bu adanm›fll›¤›, ölümlerinden önce ve bundan çok, bizzat siyasal ve örgütsel yaflamlar› üzerinden ortaya koydular.

Onlar› “Zor dönem devrimcileri” olarak tan›mlamak, 7

bu çerçevede, kendilerinde somutlad›klar› kimli¤in veciz bir ifadesi say›lmal›d›r. Bu kimli¤i, saflar›nda mücadele ettikleri ve s›radan sempatizan konumundan bafllayarak yo¤un ve karmafl›k süreçlerin ard›ndan en üst kademesine kadar yükseldikleri (katledildiklerinde ikisi de TK‹P Merkez Komitesi üyesiydiler) partinin kimli¤inden ay›rmak elbette mümkün de¤ildir. *** Bu kitap Habip ve Ümit hakk›nda kaleme al›nan yaz›lardan olufluyor. Bunun tek istisnas› Ulucanlar katliam›n› konu alan iki de¤erlendirmedir. Bunlar, yoldafllar›m›z›n da hayat›n› kaybetti¤i hunharca katliam›n tarihsel ve politik arka plan›n› genel çizgileriyle verdikleri için, bu derleme içine al›nm›fllard›r.

Kitapta bir araya getirilen metinler, pek az istisnayla, Ulucanlar katliam›n› izleyen haftalar ve aylar içerisinde yay›nlanm›flt›r Habip ve Ümit hakk›nda yaz›lan herfleye burada yer veremedi¤imizi de hat›rlatal›m. *** Hala zor bir dönemin içindeyiz. Zorluk, sistematik bask› ve terörden çok, s›n›f ve emekçi hareketinin de zay›fl›¤› koflullar›nda, devrimci süreci ilerletmedeki zorlanmalarda ifadesini buluyor. Bu zorluk y›llard›r tasfiyecilik üretiyor ve biz içinden geçti¤imiz flu dönemde bunun ibret verici baz› yeni örnekleriyle yüzyüzeyiz. Birçok belirti, geleneksel küçük-burjuva devrimci ak›mlar›n, süreçleri herfleye ra¤men devrimci kimli¤i asgari s›n›rlar içerisinde korumay› baflararak gö¤üsleme gücünü önemli ölçüde yitirdiklerini göstermektedir. Böyle bir dönemde okura sundu¤umuz bu kitab›n zor dönem devrimcili¤i bilinci ve prati¤ine katk›da bulunaca¤›n› umuyoruz.

1 Ekim 2002

Ulucanlar flehitlerinin an›lar› önünde sayg›yla e¤iliyoruz...

Devrim flehitleri ölümsüzdür! Ümit Alt›ntafl HabipAziz Gül Dönmez Ahmet Devran ‹smet Kavakl›o¤lu Abuzer Çat Zafer K›rb›y›k Mahir Emsalsiz Önder Gençaslan Halil Türker “Ben yanmasam

Yaflam› bir mücadele ve direnifl manifestosu olan komünist iflçi

Habip Gül/ Nevzat Çiftçi (Tekoflin/Sidar)

önder Nevzat Çiftçi yoldafl, Kürt kökenli yoksul köylü bir ailenin çocu¤u olarak, 1967 y›l›nda, Elaz›¤ ili Karakoçan ilçesi Ball›ca köyünde do¤du. Komünist hareketin saflar›na daha en bafl›ndan itibaren (1987) bir iflçi olarak ‹zmir’de kat›ld›. Alia¤a, Foça, Menemen bölgesindeki faaliyetlerde demir-çelik iflçisi bir militan olarak etkin bir biçimde yer ald›.

1991’de bir grup baflka iflçi arkadafl› ile birlikte tutukland›. Tutukland›¤›nda 4 çocuk babas›yd›. ‹zmir Kemalpafla Cezaevi’nde direngen tutumuyla öne ç›kt› ve buradan Ekim’e Tekoflin imzas›yla yaz›lar yazmaya bafllad›. Hapis cezas› bitmiflken ve para cezas› nedeniyle 11

yat›yorken, duvarlar› delerek özgürlü¤üne kavufltu. Bu eylemine iliflkin “Duvarlar›n›z› deldik, düzeninizi de y›kaca¤›z!” bafll›kl› yaz›s› Ekim’in 1 Haziran ‘93 tarihli say›s›nda yay›nland›.

Firardan k›sa bir süre sonra EK‹M’in Adana ‹l Örgütü’nde ‹K üyesi olarak görev ald› ve s›n›f içindeki çal›flmay› yönetti. Çok geçmeden burada yeniden tutukland›. Gördü¤ü a¤›r iflkenceye ra¤men tam bir direnifl çizgisi sergiledi ve ifade vermedi. Bu operasyonda gerçek kimli¤i a盤a ç›kar›lamad›¤› için bu andan itibaren üstünde bulunan sahte kimlikteki isimle, Habip Gül olarak bilinmeye baflland›. Malatya Cezaevi’nde Habip Gül olarak yatt›.

Tahliye olduktan sonra bu kez ‹stanbul ‹l Örgütü'nde yine s›n›f çal›flmas›n› yürüttü ve yönetti. EK‹M 3.

Genel Konferans›'n› önceleyen bir k›sa döneme s›¤an bu çal›flman›n baflar›s› ve deneyimleri, Konferans'›n s›n›f çal›flmas› gündeminde örnek çal›flma olarak geniflçe yer ald›. EK‹M 3. Genel Konferans'›n›n kamuoyuna sunulmufl tutanaklar› buna tan›kl›k etmektedir. ‘95 Mart’›nda toplanan 3. Konferans'a ‹stanbul delegesi ve Sidar ismiyle kat›lan Habip Gül, ilk kez burada EK‹M Merkez Komitesi’ne seçildi.

Konferans’tan hemen sonra, 26 Nisan 1995’de, toplu bir operasyonda yeniden tutukland›. Bir kez daha tam bir direnifl çizgisi gösterdi, ifade vermeyi reddetti. Bu kez polis üzerinde tafl›d›¤› Altan Ersoy isimli kimli¤in sahte oldu¤unu a盤a ç›kard›, fakat kimli¤in alt›ndan Nevzat Çiftçi de¤il Habip Gül ç›kt›. Bayrampafla Cezaevi’nde Habip Gül kimli¤i ile yatt›.

‘95 Aral›k’›nda tahliye olunca bu kez Ankara ‹l Örgütü’nde çal›flt› ve bir kez daha s›n›f çal›flmas›n› üstlendi. Çok geçmeden bu kez ‘96 y›l› May›s’›nda 12

Ankara’da tutukland›. Her zamanki gibi burada da tam bir direnifl çizgisi gösterdi. Polis üzerinde tafl›d›¤› Hüseyin Özüdo¤ru kimli¤inin sahte oldu¤unu, ancak savc›l›k aflamas›nda a盤a ç›karabildi. Fakat kimli¤in alt›ndan bir kez daha yaln›zca Habip Gül ç›kt›.

Gerçek kimli¤inin Nevzat Çiftçi oldu¤u aylar sonra ve yak›nlar›n›n bir hatas› sonucu anlafl›ld›.

Habip Gül kendisini Ankara tutuklamas› sonras›nda büyük Zindan Direnifli’nin içinde buldu. Baca¤›ndaki kurflun yaras›na ve henüz içinden ç›kt›¤› iflkencenin a¤›r etkilerine ra¤men ölüm orucunu sonuna kadar sürdürenlerden biri oldu. Bundan sonra Ankara Merkez Kapal› Cezaevi üzerinden zindandaki direniflçi kimli¤in sembol isimlerinden biri haline geldi. DGM’deki yarg›lamalarda cepheden siyasal savunmalar yapt›.

Kemalpafla’da iken bafllatt›¤› gelene¤i sürdürerek, komünist bas›na Habip Gül ve Tekoflin imzalar›yla sürekli teorik, politik ve örgütsel yaz›lar yazd›. Düflünen ve savaflan komünist militan tipinin partideki en iyi örneklerinden biri oldu.

‘98 sonbahar›nda toplanan TK‹P Kurulufl Kongresi’nde g›yab›nda Merkez Komitesi üyeli¤ine seçildi. 26 Eylül 1999’da Ulucanlar’da parti ve devrim flehidi oldu.

Bir demir-çelik iflçisi olan Habip Gül yoldafl›n iflçi s›n›f› saflar›ndan komünist iflçi partisinin önderli¤ine yükseldi¤i devrimci geliflim çizgisinin k›sa bir özeti böyle. Yoldafllar› muhakkak ki bu yi¤it komünist devrimciyi kamuoyuna, bugünün ve gelece¤in devrimci kuflaklar›na çok daha ayr›nt›l› bir biçimde tan›tacaklard›r.

An›s› önünde derin bir sayg›, sevgi ve ba¤l›l›kla e¤iliyoruz. Devrim ve sosyalizm davas› onun gibilerinin omuzlar› üzerinde yükselecek ve zafere ulaflacakt›r.

13

“Düflünen ve savaflan” militan tipinin en iyi örneklerinden biriydi Ümit Alt›ntafl yoldafl ordu mensubu bir ailenin

Ümit Alt›ntafl (Ak›n/Tuna) çocu¤u olarak, 1972 y›l›nda, Mu¤la ili merkez ilçeye ba¤l› Çaybükü köyünde do¤du. Ordu mensubu ailelerin toplumdan yal›t›k yaflamlar›na ra¤men, Ümit yoldafl daha çocuk denebilecek yaflta ve 12 Eylül’ün karanl›k ortam›nda devrimci düflüncelere ilgi duydu. Üniversiteye bilinçli bir devrimci militan olarak bafllad› ve Y›ld›z Teknik Üniversitesi’ndeki mücadele içinde yerini ald›.

‘91 fiubat’›ndan itibaren komünist hareketin kitaplar›n› incelemeye, Merkez Yay›n Organ› Ekim’i izlemeye ve yak›nl›k duymaya bafllad›. ‘91 sonunda Ekimci Genç Komünistler’le iliflkiye geçti ve çok geçmeden net bir biçimde saf›n› belirledi. Daha ilk andan itibaren Ekim’e A. Özen imzas›yla yaz›lar gönderdi ve bu yaz›lardaki teorik-politik düflünce gücüyle dikkati çekti.

14

Ümit yoldafl k›sa zamanda EGK çal›flmas›nda önplana ç›kt› ve bir süre sonra ‹stanbul Gençlik Komitesi’nde yer ald›. Bu arada önemli-önemsiz birçok kez gözalt›lar ve tutuklamalar yaflad›. Daha bafl›ndan itibaren direniflçi bir kimli¤in temsilcisi oldu.

‘95 Mart’›nda toplanan EK‹M 3. Genel Konferans’›na Devrim ad›yla ve ‹stanbul gençlik delegesi olarak kat›ld›. Konferans sonras›nda EK‹M ‹stanbul ‹l Komitesi üyeli¤i görevini üstlendi. Bu tarihten itibaren ‹stanbul çal›flmas›nda, özellikle de gençlik ve iflçi çal›flmas›nda belirgin bir yer tuttu. Bu süre boyunca komünist hareketin tüm yay›nlar›na sürekli ve etkin bir biçimde teorik, politik ve örgütsel yaz›lar yazd›. Bir k›sm› imzas›z yay›nlanan bu yaz›larda A. Özen, B. Özen vb. imzalar› kulland›.

‘97 Kas›m’›nda ‹stanbul’da tutukland›. ‹flkencede tam direnifl gösterdi ve bir süre Ümraniye Cezaevi’nde tutuklu olarak kald›.

TK‹P Kurulufl Kongresi’ne ‹stanbul delegesi olarak ve Tuna ismi ile kat›ld›. Kongre ön haz›rl›k sürecinde bafl›ndan itibaren yer alan az say›da delegeden biriydi.

Parti program› üzerine tart›flmalara etkin bir biçimde kat›lman›n yan› s›ra, kongre ön haz›rl›k sürecinde taktik komisyonu, yay›n organlar› ve gençlik komisyonlar›nda yer ald› ve sürükleyici görevler üstlendi.

Kongrede Merkez Komitesi’ne seçildi ve Merkez Komitesi’nin en genç üyesi olarak kongre kapan›fl konuflmas›n› yapt›. Kongre sonras›nda partinin topluma, iflçi s›n›f›na ve kamuoyuna etkin bir biçimde tan›t›lmas› kampanyas›n›n planland›¤› ve henüz uygulamas›na geçildi¤i bir aflamada, partinin peflpefle yedi¤i operasyonlardan birinde, 21 Aral›k ‘98’de, Ankara’da tutukland›. Bir kez daha iflkencede tam bir direnifl 15

gösterdi, poliste ifade vermeyi reddetti. Tutukluluk süresi boyunca komünist yay›n organlar›na katk›lar›n› her zamankinden daha verimli bir biçimde sürdürdü.

EK‹M 3. Genel Konferans'›na Habip Gül yoldaflla birlikte ‹stanbul delegeleri içinde kat›lm›fllard›. Daha sonra TK‹P Merkez Komitesi’nde birlikte yer ald›lar ve kendisinin kongre kapan›fl konuflmas›nda kulland›¤› ifade ile, “u¤runa tereddütsüz ölünecek dava” u¤runa ölümü birlikte gö¤üslediler.

Zaman onlar›n bofluna ölmedi¤ine, ölümleriyle güç ve yaflam verdikleri “u¤runa tereddütsüz ölünecek dava”n›n zafere ulaflaca¤›na tan›kl›k edecektir. Parti’nin genç kuflaklar›, gençlik hareketinin komünist iflçi partisinin önderli¤ine yetifltirdi¤i bu yi¤it komünist devrimciden sürekli ö¤reneceklerdir. O Parti’nin yetifltirmek istedi¤i “düflünen ve savaflan” militan tipinin en iyi örneklerinden biriydi. O bir parti önderi ve bir parti neferiydi.

EK‹M’in “Ak›n yoldafl”›, Parti’nin “Tuna yoldafl”›, bugün tüm devrimcilerin “Ümit yoldafl”›n›n an›s› önünde derin bir sayg›, sevgi ve ba¤l›l›kla e¤iliyoruz.

Türkiye Komünist ‹flçi Partisi 30 Eylül ‘99

16

Ulucanlar katliam›...

Baflkentin göbe¤inde planl› faflist katliam!

Katliamlar›n hesab›n› soral›m!

Amerikanc› faflist rejim siyasi tutsaklara yönelik olarak

yeni bir katliam daha gerçeklefltirdi. ‹lk bilgilere göre en az 10 devrimci tutsak katledilmifl, onlarcas› ise a¤›r biçimde yaralanm›flt›r.

Ankara’da katledilen tutsaklardan ikisi, Nevzat Çiftçi (Habip Gül/Tekoflin) ve Ümit Alt›ntafl (Tuna/Ak›n), partimizin Merkez Komitesi üyeleridir. A¤›r yaral›lar aras›nda da partimizin üyeleri vard›r. Direniflçi bir gelene¤in temsilcisi olan, defalarca siyasal poliste ifade vermeyerek en ileri düzeyde direnen ve içlerinden biri (Habip Gül) zindandaki direnifl çizgisinin simgesi haline gelen Merkez Komitesi üyesi yoldafllar›m›z›n özel bir biçimde hedef al›nm›fl olmalar› büyük bir ihtimaldir.

Bu katliam planl› ve alçakça bir sald›r›n›n ürünüdür.

Sorumlusu do¤rudan hükümet ve Genelkurmay’d›r.

19

K›sa bir süre önce Bayrampafla Cezaevi'nde devlet denetimindeki faflist mafya çetelerinin iç dalaflmalar›ndan do¤an olaylar›n ard›ndan Baflbakan Ecevit’in yapt›¤› aç›klamalar, bu bizzat devlet merkezinde planlanm›fl alçakça sald›r›n›n aç›k iflaretlerini vermekteydi. Ecevit’in ABD gezisi yolunda yapt›¤› aç›klamalar, bu sald›r›n›n sorumlulu¤unu do¤rudan hükümetin tafl›d›¤›n›n yeni bir kan›t› olmufltur. Çeteleflmifl Türk devleti, bu tür planl› sald›r›lar›n gerçek nedenlerini örtmek için, her zaman kamuoyunu ve halk› aldatmaya dönük aç›klamalar yapm›flt›r. fiimdi de Adalet Bakanl›¤› eliyle yap›lan aç›klamada, sald›r›n›n bir “firar giriflimi”ni engellemeye yönelik oldu¤u iddia edilmektedir. Baflka baz› aç›klamalarda ise gerekçe olarak “sevklere direnme” gösterilmektedir. Bu çeliflkili aç›klamalar sald›r›n›n gerçek nedenlerini gizleme çabas›n›n ve pani¤in ürünüdürler. Her zaman faflist rejimin tam denetiminde ve hizmetinde kokuflmufl burjuva medyas›, kamuoyuna ve halka bu yalanlar› pompalayarak planl› faflist katliam› mazur göstermeye çal›flmaktad›r.

Oysa sald›r›n›n gerçek nedeni aç›kt›r. Faflist rejim 12 Eylül’den beri sistematik bir çabayla tutsak devrimcileri teslim almaya, zindanlar› devrimci siyasal kimli¤in ö¤ütülüp yokedildi¤i rehabilitasyon merkezleri olarak kullanmaya çal›flmaktad›r. Bu politika C‹A merkezlidir ve dünyan›n dört bir taraf›nda Amerikanc› gerici ve faflist rejimler taraf›ndan uygulanmaktad›r. Türkiye’de devrimci tutsaklar bu teslim alma politikas›na karfl› son 20 y›ld›r yi¤itçe direnmektedirler. Bu direnifl içerisinde faflist rejimin say›s›z sald›r› ve katliam› ile yüzyüze kalm›fllar, say›lar› yüzleri bulan devrimci hayat›n› kaybetmifl, binlercesi yaralanm›flt›r.

Yeni hükümet kuruldu¤undan beri iflçi s›n›f›na ve 20

emekçilere bir dizi sistematik sald›r› yöneltilmektedir.

Sosyal güvenlik yasas›, uluslararas› tahkim, özellefltirme, açl›k, sefalet ve iflsizlik demek olan ‹MF reçetesi uygulamalar›, bu sald›r›n›n son birkaç aya s›¤an halkalar› olmufltur. Ayn› süre içerisinde Marmara depremi karfl›s›nda halk› sahipsiz b›rakan rejim, bu devletin tüm gücünün iflçi s›n›f›na ve emekçilere karfl› bir bask› ve terör gücü oldu¤unu bir kez daha kan›tlam›flt›r. Rejim deprem felaketi karfl›s›nda halka sahip ç›kmak yerine, bunu f›rsat bilerek, emekçilere yönelik sosyal güvenlik yasas›n› meclisten geçirme f›rsatç›l›¤› ve alçakl›¤› göstermifltir. Böylece halk düflman› karakterini genifl emekçi y›¤›nlar önünde bir kez daha ortaya koymufltur. ‹flçi s›n›f› ve emekçilerin kurtuluflu davas› u¤runa savaflan devrimci tutsaklara yönelik sald›r›lar da bu genel sald›r›lar›n bir parças› ve uzant›s›d›r. Sosyal güvenlik yasas›yla iflçi s›n›f›na ve emekçilere karfl› “kararl›l›k” gösteren ve bununla övünen Amerikanc› rejim flimdi de devrimci tutsaklar› teslim alma politikas›nda bir “kararl›l›k” göstermek peflindedir. Ecevit’in uflakça bir ruhla haz›rland›¤› ABD gezisi yolunda yapt›¤› aç›klamalar bu tür bir hevesin ifadesidir. Ecevit, “her ne olursa olsun devlet otoritesi sa¤lanacakt›r” diyerek, devletin bu konudaki alçakça niyetlerini ve yeni sald›r› haz›rl›klar›n› aç›kça ortaya koymufltur.

Fakat bu 20 y›ll›k bofl bir çabad›r. Devletin gücü devrimci tutsaklar›n direnme kararl›l›¤›n› k›rmaya, onlar› teslim almaya yetmez. Son 20 y›l bunun kan›t›d›r.

Bir kez daha faflist rejim boyun e¤mek zorundad›r ve boyun e¤ecektir. Sald›r›n›n güncel biçimi devrimci tutsaklar› hücrelere sokmakt›r. Devrimciler “hücre tipi” uygulamalar›na boyun e¤meyeceklerini say›s›z kez yinelemifller ve bunu direnme pratikleriyle de 21

göstermifllerdir. Partimizin iki Merkez Komitesi üyesinin bu u¤urda ölümü en önde ve yi¤itçe kucaklamalar› bu kararl›l›¤›n en son ve en anlaml› göstergesi olmufltur.

Bugün ülke çap›nda devrimci tutsaklar direnifl halindedirler. Partimiz, iflçi s›n›f›n› ve emekçileri, tüm ilerici ve devrimci güçleri, sendikalar› ve demokratik kitle örgütlerini devrimci tutsaklara omuz vermeye, baflkentin göbe¤indeki alçakça katliam›n hesab›n› sormaya ça¤›rmaktad›r.

Partimiz, tüm devrimci güçleri kararl›l›k gösterisi peflindeki faflist rejimin heveslerini kursa¤›nda b›rakmak için tüm güç ve olanaklar›n› birlefltirmeye, acil bir güç ve eylem birli¤i örgütlemeye ça¤›rmaktad›r.

Partimiz, tüm partili güçlerimizi; örgütlerimizi, militanlar›m›z› ve sempatizanlar›m›z›, ölümü yi¤itçe kucaklayan partimizin iki Merkez Komitesi üyesinin ölümleriyle yapt›klar› ça¤r›ya yan›t olarak, en ileri düzeyde seferber olmaya, en büyük bir enerji ve fedakarl›k ruhuyla mücadele görevlerini omuzlamaya ça¤›rmaktad›r.

Devrimci tutsaklar teslim al›namaz!

Devrim davas› yenilmezdir!

Türkiye Komünist ‹flçi Partisi (TK‹P) 27 Eylül ‘99

22

Ulucanlar katliam› ve ötesi

Amerikanc› faflist rejimin Ankara Ulucanlar Cezaevi’nde gerçeklefltirdi¤i vahfli katliam›n planl› oldu¤u ve karar›n en üst düzeyde al›nd›¤› bugün inkar edilemez bir aç›kl›kla ortaya ç›km›flt›r. Baflbakan’›n ABD gezisine denk getirilen ve gezi yolunda Ecevit taraf›ndan aç›kça sahiplenilen bu katliam, zindan alan›ndaki çat›flmadan çok öteye anlamlar ve mesajlar yüklüdür. Mesaj d›flarda emperyalist efendilere, içerde baflta iflçi s›n›f› olmak üzere emekçileredir. D›flarda emperyalist efendilere, Türkiye’deki ve bölgedeki emperyalist ç›karlar›n gere¤i ve temel önkoflulu olan “iç istikrar” “ne pahas›na olursa olsun” korunacak mesaj› iletilmifltir. ‹çerde iflçi s›n›f› ve emekçilere ise, mevcut düzene karfl› hak ve özgürlükler u¤runa tutulacak mücadele yolu karfl›s›nda gösterilecek 23

ac›mas›z “kararl›l›k” mesajlar› verilmifltir.

Asalak burjuvazi ad›na bu ülkeyi yönetenlerin, içeriye ve d›flar›ya yönelik bu farkl› fakat ortak amaçl› mesajlar› her zaman ilerici-devrimci ak›mlara sistematik bir bask› ve ac›mas›z bir terör uygulayarak, gerekti¤inde devrimci kan› ak›tarak verdikleri ise çok iyi bilinmektedir.

Cumhuriyetin ilk 30 y›l›nda “TKP Tevkifatlar›”n›n fonksiyonu neydiyse, büyük çalkant›lar ve sosyal mücadelelerle geçen son 30-35 y›lda devrimcilere uygulanan terör ve katliamlar›n ifllevi de odur. ‹flçi s›n›f› ve emekçilerin büyük Temmuz eylemlili¤i ile depremin devlete karfl› yaratt›¤› büyük öfke patlamas›n›n sonras›na ve “tarihi” olarak sunulan ABD gezisinin sabah›na denk getirilen Ulucanlar katliam›n›n zamanlamas› da bu amaca uygundur.

D›flarda militarizm, sald›rganl›k ve savafl, içerde sistemli bask› ve terör, sermaye iktidar›n›n gitgide güçlendirilen politikas›n›n özü ve esas›d›r. ‹çerde iflçi s›n›f› ve emekçilere sistematik bir bask› ve terör uygulayanlar, toplu katliamlarla devrimci kan› ak›tanlar, d›flarda Cumhurbaflkan›-Genelkurmay baflkan› ikilisiyle tehdit ve sald›rganl›k mesaj› veren geziler düzenlerlerken, bu politikan›n güncel canl› bir tablosunu da sunmufl olmaktad›rlar. Buradan bak›ld›¤›nda, utanç verici bir teslimiyet bata¤›na saplanarak, egemen s›n›ftan ve devletten, onlar›n gerisindeki ABD emperyalizminden “demokratikleflme” bekleyenlerinki, bedeli a¤›r olacak bir ham hayaldir.

ABD emperyalizmi, Varflova Pakt›’n›n da¤›lmas›ndan beri, somut olarak da Körfez savafl›yla birlikte, Türkiye’yi çevreleyen bunal›m bölgesinde varolan egemenli¤ini pekifltirmeye ve yeni mevziler kazanmaya yönelik planl› bir sald›r› içerisindedir. Ortado¤u’daki 24

mevzilerini sürekli geniflletmekte ve güçlendirmektedir.

ABD’nin Ortado¤u’ya yönelik bu giriflim ve sald›r›lar›nda en büyük bölgesel dayana¤›, ‹srail’den de önce Türkiye oldu.

Ayn› dönemde benzer kölelefltirme ve emperyalist egemenli¤i pekifltirme giriflimleri, Balkan halklar› üzerinden de sahnelendi. Önce aç›k-gizli k›flk›rtma ve karalamalarla Yugoslavya h›zla parçaland›. Ard›ndan milliyetler bo¤azlaflmas› içinde tüketildikten sonra Bosna iflgal edilerek yönetimi fiilen devral›nd›. Bosna’n›n ard›ndan, bu kez Kosova krizi kullan›larak gündeme getirilen NATO sald›r›s›yla S›rbistan y›k›ma u¤rat›ld› ve Balkanlar’›n bir bölümü fiilen iflgal edildi. Bugün Arnavutluk ve Makedonya emperyalist odaklar›n fiili iflgali alt›ndad›r. Kosova yönetimi ise, t›pk› Bosna gibi, emperyalist iflgal ordular›nca devral›nm›flt›r. Balkanlar’a emperyalist NATO müdahalesi kullan›larak, Çekoslovakya, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan ile yeni kölelefltirici antlaflmalar imzalanm›flt›r. Benzer giriflimler, kriz odaklar› yarat›larak, halklar aras›nda düflmanl›klar körüklenerek Kafkasya’da denendi, deneniyor. Kafkasya ve iç Asya’n›n zengin petrol ve do¤al gaz yataklar› üzerine süren k›yas›ya emperyalist rekabet, bu çerçevede bu bölge üzerine oynanan karanl›k oyunlar, bölge halklar› için a¤›r savafl ve y›k›m faturalar›na dönüflüyor.

ABD emperyalizminin Türkiye’yi çevreleyen tüm bu bunal›m bölgelerindeki hedeflerini gerçeklefltirme ve etkinli¤ini pekifltirmesindeki en önemli yöresel dayana¤›, iflbirlikçi Türk burjuvazisidir. ABD’ye uflakça bir sadakatle ba¤l› Türk tekelci burjuvazisinin ‘90’l› y›llarla birlikte izlemeye bafllad›¤› militarist, sald›rgan ve savafl tehditine dayal› d›fl politika çizgisinin gerisinde bu var. ‹flbirlikçi burjuvazi ABD’nin gölgesinde ve onun gönüllü 25

vurucu gücü olarak hareket etme yoluyla, bölgesel düzeyde bir güç olmaya çal›fl›yor. Körfez ve Balkan savafllar›, bu savafllarda Türkiye’nin bir sald›r› üssü olarak kullan›lmas› olgular› bu konuda ek bir aç›klamay› gereksizlefltirmektedir. Buna, son 50. y›l zirvesinde dünya polisi ilan edilen NATO sald›rganl›¤› için Türkiye’nin bir sald›r› üssü olarak kullan›lmas› ile Ortado¤u’da ABD ve ‹srail ile kurulan sald›rgan savafl pakt›n› eklemeliyiz. ‹lkinin anlam›n› Balkan savafl› somut olarak gösterdi. Savafl›n bitti¤i günlerde Türkiye’nin bat›s›ndan NATO hava sald›r›lar› için haz›rl›klar yap›lmaktayd›. ‹kincisinin, yani ABD-‹srail ikilisinin ç›karlar›na tabi sald›rgan pakt›n ise, Ortado¤u’dan öteye bir fonksiyonu oldu¤unu belirtmeliyiz. Türk flirketlerinin Kafkasya ve Orta Asya’da ‹srail firmalar›na tafleronluk yapt›¤› olgusu hat›rlan›rsa, kurulan sald›rgan savafl pakt›n›n ç›karlara bekçilik yapaca¤› co¤rafyan›n s›n›rlar› da kendili¤inden anlafl›l›r. Bu sald›rgan pakta bir karfl›l›k olarak; Suriye, Yunanistan, Ermenistan ve ‹ran aras›nda yo¤unlaflt›r›lan siyasi-askeri dayan›flma ve antlaflmalar, bu co¤rafyan›n tam da, Türkiye’yi çevreleyen bütün bir kriz bölgesi oldu¤unu ayr›ca göstermektedir.

Türk burjuvazisinin iç politikadaki tercihlerini ve yöntemlerini de dolays›z olarak etkileyen d›fl politika çizgisine buradan bak›lmal›d›r. ABD emperyalizmine uflakl›k çizgisi ekseninde, bölgede güç olmaya çal›flan, bunun için sald›rganl›¤a ve savafl tehditine dayal› bir d›fl politika çizgisi izleyen, bunu giderek gelifltiren bir s›n›fla karfl› karfl›yay›z. Ve kuflkusuz, bu politikan›n engelsizce izlenebilmesi için, “iç istikrar” zorunlu bir önkofluldur. Öte yandan içerde, yap›sal ve dönemsel krizlerin girdab›nda debelenen bir kapitalist ekonomi var. Bu ekonomi, son k›rk y›ld›r sürekli bir biçimde ‹MF 26

reçeteleri, onun “istikrar” ve “yap›sal uyum programlar›” eksenine oturmufltur. Son 20 y›ld›r tam bir ac›mas›zl›kla uygulanan bu iktisadi ve sosyal y›k›m politikalar› sonucudur ki, resmi verilere göre bugün Türkiye dünyada gelir da¤›l›m›n›n en kötü oldu¤u 5 ülkeden biri durumundad›r. Bu reçetelerin güncel gerekleri, özellefltirme, tahkim, sosyal y›k›m yasalar›, düflük ücretler, sürekli zamlar, büyüyen iflsizlik vb.’dir.

Türkiye kapitalizminin yap›sal ve dönemsel krizleri sürekli a¤›r faturalar üretiyor ve bu faturalar›n iflçi s›n›f›na ve emekçi kitlelere ödettirilmesi gerekiyor.

Bunun engelsizce baflar›labilmesi için bir kez daha “iç istikrar”, yani iflçi s›n›f› ve emekçi kitlelerin dizginlenmesi, sindirilmesi, hareketsiz k›l›nmas› gerekiyor.

Toplumsal muhalefetin tam olarak teslim al›nmas›, dahas› türlü oyunlarla düzene yedeklenmesi gerekiyor.

Bunun için aldat›c› ve sapt›r›c› propagandalardan sahte kutuplaflt›rmalara, ideolojik-kültürel araçlardan ç›plak teröre kadar her yol kullan›lmaktad›r. Fakat bu sonuncusunun gitgide daha belirleyici bir araç ve yöntem olarak öne ç›kt›¤›n›, devlet ayg›t›n›n yasal ve fiziki olarak sürekli tahkim edilmesinden de görmek mümkün.

Bugün bütçenin en büyük bölümü bask› ve terör ayg›t›n›n, ordu ve polis donan›m›n›n güçlendirilmesi için kullan›l›yor.

D›flta militarizm, sald›rganl›k ve savafl, içerde süreklileflmifl sistematik bask› ve terör, emperyalizmin ve iflbirlikçi burjuvazinin bu dönemsel ihtiyaçlar›n›n zorunlu k›ld›¤› bir politikad›r. ‹flçi s›n›f› ve emekçilerin dizginlenmesi ve sindirilmesi, “iç istikrar”›n korunmas›, izlenen iç ve d›fl politikan›n zorunlu kofluludur.

Halihaz›rda çok güçsüz ve kitleler üzerinde etkisiz olan devrimci ak›mlar›n hedef oldu¤u fliddetli bask› ve 27

iflkence, ac›mas›z terör ve katliamlar olgusu da bununla s›k› s›k›ya ba¤lant›l›d›r. Özetle, d›fl politikan›n oldu¤u kadar iç politikan›n da bir gere¤i olarak “iç istikrar” gerekli. Bunun yolu olarak ise, son 20 y›ld›r izlenmekte olan sistematik bask› ve terörün güçlendirilerek sürdürülmesi gerekiyor. Bu bask› ve terör politikas›n›n sivri ucu ise do¤al olarak devrimcilere yöneliktir. Bu mant›ksald›r; zira rejimin en büyük korkusu huzursuzluk içerisindeki iflçi ve emekçi hareketinin devrimci bir öncü ile buluflup birleflmesidir. fiu an için oldukça güçsüz ve kitle deste¤inden yoksun olduklar› halde, devrimcileri hedef alan ac›mas›z terör, iflkence ve katliam çizgisini bundan ayr› kavrayamay›z. Devletin devrimcilere yönelen ac›mas›z fliddeti, bir yandan devrimcilerin kitlelere ulaflma güç ve yeteneklerini zaafa u¤rat›rken, öte yandan tam da devrimcilere yönelen bu ac›mas›z fliddet kullan›larak toplum terörize edilmeye, mücadele ve eyleme e¤ilim duyan y›¤›nlar y›ld›r›lmaya çal›fl›lmaktad›r.

Devrimciler toplumun bilinçli, kararl› ve öncü güçleridir. Onlar›n kitlelerle buluflmay› ve birleflmeyi baflarabilmeleri, tekelci burjuvazinin, onlar›n ad›na devleti yöneten katiller güruhunun en büyük korkusudur.

Bu korkuyu onlar ‘60’l› ve ‘70’li y›llar›n büyük devrimci yükseliflleri esnas›nda bizzat yaflad›lar, oradan gelen hassasiyetleri var. Bunun sa¤lad›¤› özdeneyim ve hassasiyetledir ki, devrimci hareketin ezildi¤i ve çok büyük oranda tasfiye edildi¤i 12 Eylül sonras› dönemde, rejimin en temel politikas›; kitle hareketi ile öncü kuvvetlerin buluflmas›n› ne pahas›na olursa olsun engellemede odaklaflmaktad›r.

Bunun ›fl›¤›nda son aylara bakal›m.

Bir yanda, iflçi s›n›f› ve emekçilere yönelik bir dizi 28

kapsaml› sald›r›n›n gündeme getirildi¤i ve ‹MF ile yeni bir sald›r› paketi üzerine görüflmelerin yap›ld›¤›n› görüyoruz. Öte yandan, Temmuz-A¤ustos aylar›nda buna karfl› en genifl bir kat›l›m ve büyüyen bir öfkeyle gerçekleflen büyük iflçi-emekçi hareketlili¤i var ve bu depremin y›k›m›yla kesintiye u¤rat›labilmifltir. TemmuzA¤ustos hareketlili¤inin anlam›n›, önemini ve düzen güçlerine verdi¤i korkuyu tam olarak de¤erlendirebilmek için, bu hareketlenmeyle birlikte, Türkiye’nin Temmuz’u önceleyen aylar›na damgas›n› vuran flovenizmin zehirledi¤i atmosferin nas›l h›zla da¤›ld›¤›n›, iflçiemekçi dayan›flmas› ve s›n›f mücadelesi ruhunun nas›l önplana ç›kt›¤›n› hat›rlayal›m. Deprem bu hareketi kesintiye u¤ratt› ama, bu kez depremin y›k›m›yla birlikte görülebilir hale gelen gerçekler, kitlelerin genifl kesimlerinde düzene ve devlete, orduya ve hükümete karfl› büyük bir öfke ve güvensizlik dalgas›na dönüfltü.

Bu çapta ve etkide bir iflçi-emekçi inisiyatifine, bunun geliflmesi ve daha da önemlisi devrimci bir mecraya akmas›, devrimci önderlik ö¤eleriyle birleflmesi tehlikesine karfl› düzen bekçileri sessiz kalamazlard›.

Karfl› sald›r›, her zaman oldu¤u gibi, karanl›k bir tak›m oyunlar eflli¤inde bask› ve terör ayg›t›n› harekete geçirmekti.

Zindanlar› teslim almaya yönelik yeni sald›r› çizgisinin bir ilk halkas› olan Ulucanlar katliam› bu genifl çerçeve üzerinden kavran›rsa yerli yerine oturur.

Unutmayal›m, bu katliam, bir yandan ABD gezisi sabah›na, öte yandan emekçilerin Temmuz hareketlili¤i ve depremi izleyen büyük öfkenin sonras›na denk getirilmifltir. Deyim uygunsa, hareketlenen ve devleti olan öfkesi kabaran emekçilere, devlet onlar›n en kararl› öncüleri üzerinden difl göstermifltir.

29

Burada geçerken de¤inelim ki, devletin bu pervas›zl›¤›n›n gerisinde, ayn› zamanda PKK önderli¤inin utanç verici teslimiyeti vard›r. Yüzbinlerce Kürt emekçisinin do¤rudan ya da dolayl› deste¤ine, önemli bir gerilla gücüne dayal› bir hareketin bu denli kolay boyun e¤ifli, faflist rejimi tüm fliddetini kullanarak devrimci hareketi de buna mecbur etme do¤rultusunda heveslendirmifl ve cesaretlendirmifltir. Bugün rejimin zirveleri ve ona paralel olarak tüm düzen propagandas›, rejimin bir parça esneyebilmesinin temel önkoflulu olarak, sisteme yönelik tüm radikal itirazlar›n son bulmas›n›, yani devrimci hareketin de düzenin icazet s›n›rlar›na teslimiyetini ileri sürmektedir. Onlara bu argüman› ‹mral›’daki Öcalan sa¤lam›flt›r ve o bu nedenle kirli savafl medyas›ndan övgü bile alm›flt›r.

Fakat bu tür beklentilere en iyi yan›t›; Türkiye’nin devrimci direnme ve mücadele gelene¤inin k›r›lamayaca¤›n›, Ulucanlar’daki katliam› büyük bir yi¤itlikle gö¤üsleyen, Ulucanlar’› yaln›zca vahfli bir faflit katliamla de¤il, fakat bundan da önemli olarak destans› bir devrimci direniflle an›l›r hale getiren devrimci tutsaklar vermifllerdir. 10 yi¤it devrimcinin yaflam› ve onlarcas›n›n a¤›r yaralanmas› pahas›na gösterilmifltir ki, düne kadar devrim ad›na büyük etkisi olan PKK’nin teslimiyet bata¤›na batt›¤› bir s›rada bile, Türkiye’de devrim davas› yafl›yor, devrimciler bu u¤urda tereddütsüzce ölümüne savafl›yor. Bu gücü iflçi s›n›f› ve emekçilerin hakl› davas›na duyulan derin inanç sa¤lamaktad›r. Bu gücü Türkiye’nin kokuflmufl ve kontralaflm›fl kapitalist düzenine duyulan kin ve nefret ile, Türk ve Kürt iflçi ve emekçilerinin birleflik çabas›yla bu topraklarda devrim ve sosyalizm davas›n›n mutlaka zafere ulaflaca¤›na duyulan bilinç ve inanç sa¤l›yor.

30

Buradan bak›ld›¤›nda, Ulucanlar üzerinden zindanlara yöneltilmifl son vahfli katliam sald›r›s› gerçekte ters tepmifltir. Katliama karfl› ilerici ve devrimci çevreler ile emek güçleri aras›nda son y›llar›n en güçlü dayan›flmas› yaflanm›flt›r. Ulucanlar’da sergilenen yi¤itlik, dava u¤runa ölümü tereddütsüz kucaklama tutumu ve prati¤i, devrime sempati duyan kitlelere güç ve umut afl›lam›fl, ilerici çevrelerde ise büyük bir sayg›nl›¤a yolaçm›flt›r.

Bu aç›dan denebilir ki, devletin öncü güçleri ezmeye ve y›ld›rmaya, böylece toplumsal muhalefet güçlerini sindirmeye yönelik karanl›k hesab› ters tepmifltir.

Devletin bu politikas› bofla ç›kar›lacakt›r. Ulucanlar katliam› ve direnifli bunun olanakl› oldu¤unu göstermifl, bunun olanaklar›n› somut olarak ortaya ç›karm›flt›r.

Bugün bu politikan›n karfl›s›nda partimizin k›r›lmaz iradesi vard›r, devrimci hareketin bir kesiminin direnme çizgisi vard›r, Kürt hareketinin gitgide kendisini gösterecek olan devrimci güçleri vard›r, ve nihayet, katliamlara sessiz kalmayaca¤›n› gösteren ilericidemokratik çevreler vard›r. Tüm bu kuvvetlerin birleflik gücü, devletin öncüyü ezme, kitleleri terörize etme ve böylece toplumsal muhalefeti sindirme politikas›n› bofla ç›karmaya fazlas›yla yeter. Bunun baflar›ld›¤› bir durumda ise, herfley, devrimci öncü güçlerin kitlelerle birleflebilme yetene¤ine ba¤l›d›r. Hoflnutsuzluk içinde bulunan, bunu sosyal y›k›m sald›r›lar›ndan deprem y›k›mlar›na kadar bir dizi vesileyle eylemli olarak d›fla vuran iflçi s›n›f› ve emekçilerle buluflabilme baflar›s›na ba¤l›d›r. Devletin öncü devrimci güçlere yönelen tüm fliddeti bu ba¤›n oluflmas›n› engellemeye yönelik oldu¤una göre, tersinden devrimci güçlerin tüm çabas› da bu ba¤› kurmaya, gelifltirmeye, pekifltirmeye ve y›k›lmaz k›lmaya yönelmelidir.

Zindan direniflçilerinin büyük yi¤itli¤i ve direnme 31

kararl›l›¤›, bunu baflarmam›za bir ça¤r›d›r. Yüzlerce, binlerce tutsak devrimci bunu baflaraca¤›m›za duydu¤u derin inançtan dolay›d›r ki, ölümü bu denli kolayca hiçe sayabilmektedir.

E¤er devrimci ak›mlar›n önderlikleri hata yapmaz ve zaafiyet göstermezlerse, devletin “hücre tipi” sald›r›s›nda bir kez daha bozguna u¤ramas› kaç›n›lmazd›r. Bu gerçekte teslim al›nmak istenen as›l güç olan iflçi s›n›f›na ve emekçilere karfl› bir görevdir. Son 20 y›l›n büyük direnme gelene¤i, ödenen a¤›r bedeller, devletin bu politikas›n› bofla ç›karabilmenin güvencesidir.

C‹A merkezlerinde kotar›lan, teslim almaya ve kifliliksizlefltirmeye yönelik politikalar›n bu ülkede kolay uygulanamayaca¤›n› son 20 y›l›n ateflten prati¤i bütün aç›kl›¤›yla göstermifltir. Türkiye devrimci hareketinin bu alanda büyük miras› ve onur verici bir gelene¤i vard›r.

Ulucanlar direnifli bunun yeni bir halkas› olmufl, ölümüne direnme gelene¤ini zirvelere tafl›m›flt›r.

Habip Gül yoldafl, sald›r›ya önceleyen haftalarda kaleme ald›¤› mektubunda, devletin zindanlara yönelik yeni sald›r› ve katliam haz›rl›klar›na dikkat çekerek, “Biz haz›r›z. Partinin bayra¤›na leke sürmeyece¤iz!” demiflti. Ulucanlar’daki yoldafllar›m›z bir bütün olarak haz›r olduklar›n› gösterdiler ve partimizin bayra¤›na leke sürmek bir yana onu yükseklerde tuttular. Katliamda en seçkin yoldafllar›m›zdan ikisini, iki Merkez Komitesi üyemizi, Habip ve Tuna yoldafllar›m›z› kaybettik. ‹ki önder yoldafl›m›z, en önde dö¤üflmesini ve yi¤itçe ölmesini bilerek, partimizi onurland›r›p yücelttiler.

Partimiz 1. y›ldönümüne onlardan yoksun, fakat onlarla yücelmifl olarak giriyor.

Parti bas›n›m›z haftalard›r yoldafllar›m›z›n düflünsel ve pratik yaflamlar›ndan kesitler sunuyor. Bu kesitlerin 32

oluflturdu¤u tablo hiçbir yorum ve övgü gerektirmeksizin gösteriyor ki, yoldafllar›m›z en ileri s›n›fa yarafl›r bir devrimci kimli¤in temsilcileridirler. Onlar partimizin yetifltirmek istedi¤i “düflünen ve savaflan militan” tipinin en iyi örneklerinden ikisi olmufllard›r. Düflünceleri ve pratikleri bunun tart›flma gerektirmeyen kan›tlar›d›r. Siyasi poliste, düzen mahkemelerinde ve faflizmin zindanlar›nda gerçek s›n›f devrimcileri olarak davranm›fl, partinin direnme çizgisi ve gelene¤ine tam olarak uymufllard›r.

Partimiz onlar gibi militanlar yetifltirmifl ve onlar gibi militanlarla sahip oldu¤unu dosta düflmana göstermekle onurlanm›fl ve yücelmifltir.

Tüm parti kadrolar›m›z›n ve sempatizan militanlar›m›z›n önünde Habip ve Tuna yoldafl›n düflünce ve pratik yaflam çizgilerinden en iyi biçimde ö¤renmek, onlar›n an›s›na lay›k olmak, onlar›n yaratt›¤› bofllu¤u onlar› aflarak doldurmak görev ve sorumlulu¤u durmaktad›r.

(TK‹P Merkez Yay›n Organ› Ekim’in Ekim ‘99 tarihli 209. say›s›n›n baflyaz›s›d›r...)

33

Ulucanlar katliam›n›n politik anlam› ve arka plan›

H. F›rat

Ulucanlar katliam›na iliflkin olarak öncelikle

(Bu metin bir konferans›n Ulucanlar katliam›na iliflkin bölümüdür)

vurgulanmas› gereken temel bir nokta var. Bu katliam, münferit ya da raslant›sal bir olay de¤il. Tersine, uzun y›llard›r süren bir çat›flman›n, zaman zaman sert biçimler içinde süregelen bir irade savafl›n›n son aylardaki yo¤unlaflmas›n›n özel bir tezahürü olarak gündeme gelmifltir, böyle anlafl›lmal›d›r.

20 y›ll›k irade ve politika savafl› Devletin zindanlara yönelik olarak 12 Eylül’den beri, demek oluyor ki, son 20 senedir uygulamaya çal›flt›¤› bir politikas› var. Bu politika, genel planda, zindanlar› faflizmin rehabilitasyon merkezleri haline getirmeyi amaçl›yor. Söz konusu rehabilitasyon uygulamas›yla, 34

buralara devrimci olarak giren insanlar›n y›ld›r›larak, teslim al›narak, devrimci kiflilikleri eritilerek tükenmifl biçimde ç›kmalar› hedeflenmektedir.

Bu politika, emperyalist dünya gericili¤i için C‹A merkezli uluslararas› bir politikad›r. Dünyan›n çeflitli bölgelerinde, özellikle de faflist darbeyi izleyen beyaz terör rejimi dönemlerinde, uygulamaya konulan ve sonuca götürülmeye çal›fl›lan bir politikad›r. Halen dünyan›n pek çok ülkesinde uygulanmakta ya da uygulanmaya çal›fl›lmaktad›r.

Türkiye’de devrimciler bu politikaya son 20 y›ld›r kararl›l›kla direniyorlar. Bu politikan›n uyguland›¤› ve kuflkusuz belli baflar›lar elde etti¤i durumlar oldu. Ama genel planda bir direnifl çizgisi tutturuldu, bir direnme gelene¤i yarat›ld›. Bu elbette kolay olmad›. Büyük yi¤itlikler gösterilerek, büyük fedakarl›klara katlan›larak, a¤›r bedeller ödenerek sonuçta faflizmin bu teslim alma politikas› püskürtülebildi.

Büyük bedeller ödenerek yarat›lan bu direnme gelene¤i çerçevesinde, son 8-9 y›ld›r devrimci tutsaklar›n bulundu¤u zindanlar›n genelinde belirgin bir siyasal kararl›l›k var. Devlet bunu k›rmak için ‘90’l› y›llarda “hücre tipi” politikas›n› gündeme getirdi ve zaman zaman hücre tipine geçifli denedi. Bu nedensiz de¤ildi, sinsi bir de¤erlendirmenin ve hesab›n ürünüydü.

Yaln›zca tutsak alman›n, iflkenceden geçirmenin, zindanlara y›¤man›n teslim olmak için yeterli olmad›¤›n› görüyorlar, bunun için sistematik bir bask› ve terör düzeni kurmak gerekti¤ini ise biliyorlard›. Fakat normal ko¤ufl sisteminde, hele de y›llar›n direnme gelene¤i koflullar›nda bunun mümkün olamayaca¤›n› da gördüler.

Hücre sistemi, sinsice bir hesab›n yeni bir ad›m› ve uygulamas› olarak bu çerçevede gündeme geldi. Devrimci 35

tutsaklar birbirinden ayr›l›r, tek tek bireyler durumuna düflürülürlerse, böylece hem yaln›zl›k içinde tecrit edilerek bunalt›l›p zay›flat›lacaklar, hem de bask› ve terör uygulamak, sistematik k›s›tlamalara baflvurmak olanakl› hale gelecek, bir hayli kolaylaflacak diye düflünülüyor. Bu çerçevedeki bir politikay› uygulamak için en uygun biçim olarak görülüyor hücre sistemi.

Zindanlarda y›llard›r süren çat›flma, y›ldan y›la çok de¤iflik vesilelerle ve biçimlerde patlak veriyor olabilir, ama özünde politika ayn›d›r. Bu politikan›n gerisinde devrimcileri zindanlarda teslim almak ve bunu genel planda da devrimci hareketi geriletmenin ve sindirmenin bir basama¤› olarak kullanmak niyeti ve hesab› vard›r.

Zindanlarda direnen ak›mlar d›flar›da da devrimci olarak kald›lar Buradan bak›ld›¤›nda, son 20 senedir uygulanmaya çal›fl›lan bu politika zindanlar› aflan bir anlam, önem ve ifllevi tafl›yor.

Bilindi¤i gibi, 12 Eylül’le birlikte devrimci harekete büyük darbeler vuruldu. ‹nsanlar ya d›flar›ya, yurtd›fl›na sürülerek mültecilefltirildiler, bu alana çekilenler büyük bir ço¤unlu¤u ile orada bozuldu ve çürüdüler. Ya da zindanlara dolduruldular, bask› ve terör uygulanarak teslim al›nmaya, y›ld›r›lmaya, kifliliksizlefltirilmeye, devrim davas›ndan kopar›lmaya çal›fl›ld›lar.

Sürecin 20 y›l üzerinden toplam bilançosuna bakt›¤›m›zda, bunu aç›k-seçik biçimde görüyoruz. Dikkat ediniz, 12 Eylül’ün terör döneminde bu politikaya karfl› direnme kapasitesi ve gücü gösteren ak›mlar, 12 Eylül’ü izleyen yeni dönemde bir parça kolay toparlanma imkan› bulmakla kalmayan, yan› s›ra devrimci kimliklerini de 36

koruyabilen ak›mlar olabildiler. Bugün bizim devrimci olarak gördü¤ümüz bir dizi örgüt, hemen tümüyle 12 Eylül’de zindan da direnme çizgisinde ›srar edenlerden oluflmaktad›r. Demek oluyor ki, zindandaki direnme çizgisi, d›flarda da devrimci kimli¤i koruyabilmenin önemli bir imkan› haline gelmiflti. Ya da bunun tersi...

12 Eylül’de teslimiyet tutumu gösterenler, faflizmin C‹A merkezli bu y›ld›rma ve teslim alma politikas›na karfl› direnemeyen ya da gere¤ince direnemeyen ak›mlar, ç›kt›klar›nda ya da¤›ld›lar ya da tümden liberallefltiler.

Bu çerçevede, Devrimci Yol ve TDKP’nin ak›betini biliyoruz. Kimler zindanda politik olarak teslimiyete itilmiflse, uygulanan politika karfl›s›nda teslimiyetçi bir tutum izlemiflse, bunlar d›flar›ya da teslimiyetçi ak›mlar olarak ç›km›fllar, buna uygun bir ideolojik kimli¤e bürünmüfllerdir. Bunun en bariz örne¤i, Devrimci Yol oldu. Zindanlarda teslimiyeti seçen bu ak›m h›zla da¤›ld› ve y›lg›nl›¤› bir ideolojik-politik kimlik haline getiren kal›nt›lar›ndan bugünün ÖDP’si ç›kt›.

Zindan cephesi: Çat›flman›n atefl hatt› ‘90’l› y›llarda, zindanlardaki bu çat›flman›n, dolay›s›yla direniflçi kimli¤in d›fla dönük boyutlar› apayr› bir anlam ve önem kazand›. Zindanlarda devrimci kimlikleri ve onurlar› için direnen devrimciler, toplumsal muhalefetin diri bir kesimi olarak alg›lanmaya baflland› toplumda. Bu bir yerde ola¤and› da. Zira devrimci siyasal ak›mlar, genel planda al›nd›¤›nda, mücadele içerisindeki kitlelerin ileri örgütlü kesimlerini oluflturmakta, toplumsal muhalefetin en dirençli kesimini ifade etmektedirler. Genel bir ifadeyle, devrimci ak›mlar›n direncini en kararl›, en tok bir biçimde 37

gösterdi¤i alan ise zindanlar alan› oluyor. Ve bugün faflist rejim aç›s›ndan zindanlar› teslim alabilmek, d›flardaki devrimci ak›mlar› darbelemesi bak›m›ndan da çok büyük bir önem tafl›yor.

Dikkat edin, zindan direnifli her zaman d›flar›da büyük bir direnme ruhu, büyük bir coflku ve güven yarat›yor. Toplum nezdinde devrimci kimli¤i meflrulaflt›r›yor. ‘96 büyük zindan direniflinin yaratt›¤› büyük politik ve manevi etkiyi biliyoruz. Bu direniflle Türkiye devrimci hareketi uluslararas› çapta bir sayg›nl›k yaratt›, peflpefle ölümlerin yafland›¤› günlerde dünyan›n gündemine oturdu. Devlete kelimenin gerçek anlam›yla boyun e¤dirildi, devlet uygulamak istedi¤i politikadan o gün için yüzgeri edip, belirgin bir geri ad›m att›.

(Bir k›s›m devrimci çevrelerin büyük bir basiretsizlik ve dargörüfllülük örne¤i sergileyerek bu büyük politik baflar›y› k›sa zamanda heba etmesi ayr› bir sorundur.)

Asl›nda benzer direnifller daha önce, ‘90’l› y›llar›n bafl›nda Eskiflehir tabutlu¤u aç›ld›¤› s›rada olmufltu.

Eskiflehir tabutlu¤u tam da bu rehabilitasyonun fiziken olanakl› oldu¤u zemini yaratabilmek içindi. Fakat bu sald›r› daha en bafltan püskürtüldü. O zaman›n hükümeti “insan haklar›na ayk›r›” bulmak zorunda kalarak, bu ilk tabutluk denemesini durdurmak durumunda kald›.

Daha sonra M. A¤ar’›n Adalet Bakan› olmas›yla birlikte yeni bir hamle yap›ld›. Biraz da 1 May›s ‘96 provokasyonunun düzledi¤i zeminde buna cesaret edildi. ‹ki ay süren direniflle, 12 devrimcinin kaybedilmesi, yüzlercesinin sakat kalmas› pahas›na, bu sald›r› da püskürtüldü. Kay›plar ne olursa olsun, politik anlam› ve sonuçlar› bak›m›ndan, o bedellere fazlas›yla de¤di bu büyük zindan direnifli.

“Hücre tipi”: Son bir y›ld›r sinsice 38

yap›lan haz›rl›klar Aradan zaman geçti, devlet zaman zaman diflini göstermekle birlikte esas haz›rl›¤›n› belli bir döneme göre yapt›. ‹nce ince ve alttan alta haz›rl›¤›n› sürdürdü.

Nitekim bugün aç›kl›yorlar, hücre tipi cezaevlerinden bilmem kaç tanesinin yap›m› sürüyor, kaç tanesinin yap›m› bitmifl bulunuyor, diyorlar. Bu arada son iki senedir eski cezaevlerinde hücre tipine uygun düzenlemeler yapt›lar. Son iki senedir, özellikle de son bir senedir, Habip yoldafl taraf›ndan (ama kendi kiflisel imzas›yla, ama TK‹P Cezaevi Merkezi Örgütlülü¤ü imzas›yla) sürekli olarak hücre tipi uygulamas›na, devletin bu alandaki haz›rl›¤›na, tabutluklar›n yak›n dönemde uygulama kararl›l›¤›yla gündeme getirilece¤ine dikkat çekilip duruluyordu. “Bedel ödedik, bedel ödetece¤iz!” fliar› tam bu temel üzerinde ortaya ç›km›flt›r. Bedel ödedik, hücre tipini püskürttük, bedel ödeyerek bunu kazand›k, bedel ödetmeden bu mevziyi terketmeyiz, ölürüz ama hücrelere girmeyiz, direnece¤iz hücrelere girmeyece¤iz... Bütün bunlar hep partimize mensup devrimci tutsaklar›n özellikle son bir y›lda özel bir ›srarla gündemde tuttu¤u tutumun ifadesi olarak kulland›¤›m›z fliarlar. Yoldafllar›m›z son iki senedir, özellikle de son bir senedir, bas›n›m›zda döne döne bu meseleye dikkat çekip duruyorlar.

Devlet hücre tipi uygulamas›n› hayata geçirmeyi bir süredir belli biçimlerde deniyor da. Kartal F tipini açt›lar. Devrimcilerin oraya girmeyece¤ini, götürülürlerse zindanlar›n aya¤a kalkaca¤›n› bildikleri için PKK’lileri ve Tuzla Deri iflçilerini götürdüler. Habip’in Tuzla Deri iflçilerine seslenen mektubu bu niyetle yaz›lm›fl bir mektup zaten. PKK’lileri götürüyorlar, zira onlar bunu 39

problem etmiyorlar. Çank›r› Valisi'ne yap›lan suikastin kamuoyunda yaratt›¤› etkiden de yararlanarak, bu eylemin san›klar›n› Eskiflehir’e gönderdiler. Direniflle kazan›lm›fl haklara tümüyle ayk›r› bu uygulama da yaz aylar›ndaki genel direniflle püskürtüldü.

Ama bu püskürtmeleri devlet sindiremez hale de geldi. Adalet Bakanl›¤› belli safhalarda geri ad›mlar at›yor. Ama belli ki devlet art›k bu sald›r›y› bir sonuca vard›rma karar› alm›fl. “Derin devlet” kontr-gerilladan, devletin gerçek çelik çekirde¤inden sözediyorum. Nitekim bu katliam da devletin kontr-gerilla çekirde¤inin (bu Genelkurmay ve MGK merkezli bir çekirdek) gündeme getirdi¤i bir katliam. Olay› öncelikle böyle kavramak gerekiyor.

Burada 20 senedir çat›flan iradeler var, 20 senedir çat›flan politikalar var. Bir tarafta devletin rehabilite etme, teslim alma, zindanlarda devrimci kimli¤i eritme politikas› var. Bunun karfl›s›nda ise devrimcilerin devrimci onuru ve kimli¤i ne pahas›na olursa olsun koruma kararl›l›¤›... Çat›flan iradeler ve politikalar bunlar. Bugün Ulucanlar’daki katliam ve direnifl flahs›nda yaflanan olay›n bütün özü ve özeti de budur. Bu kavranmad›¤› sürece, Ulucanlar katliam›na karfl› yürütülen kampanya, siyasal tutuklularla dayan›flma ça¤r›lar›, flehitlerimizi anma ve an›lar›na sahip ç›kma prati¤i, yerli yerine oturmam›fl olarak kalacak demektir. Öncelikle bunu anlamak gerekiyor. Ne devlet o insanlar› durduk yerde öldürdü, ne de o insanlar durduk yerde öldüler.

Devlet bir politikay› kan ak›tarak hayata geçirmek istemifltir. Devrimciler ise bu politikay› kanlar›n› ak›tarak, gerekti¤inde ölümü tereddütsüzce kucaklayarak gö¤üslemeye ve püskürtmeye çal›flm›fllard›r.

Sorun, dolay›s›yla çat›flma bütün fliddetiyle 40

orta yerde duruyor Sonuç ne olmufltur? Sonuç henüz ortada duruyor.

Devlet henüz geri ad›m atm›fl de¤il. Katliamla birlikte zindanlar cephaneli¤e dönüfltürülmüfl ad› alt›nda hücre tipi propagandas› daha da yo¤unlaflt›r›ld›. Bunun ard›ndan MGK toplant›s› yap›ld›. Bu meselenin çözülmesi gerekiyor ve hücre tipine geçilmesi gerekiyor çerçevesinde bir tak›m prensip kararlar› al›nd›. Gelecek aylardaki MGK toplant›lar›n›n son toplant›da önden saptanan ana gündemlerinden biri hücre tipi sorunu, cezaevleri sorunuydu.

Ecevit’in deyimiyle, “cezaevlerinde ne pahas›na olursa olsun devletin otoritesini tesis etmek” ne anlama geliyor?

Bu, hücre tipinin uygulamaya geçirmek, devrimci direnifl çizgisini k›rmak anlam›na geliyor. Ve unutmayal›m, Ecevit bunu, Ulucanlar’da katliam›n gerçeklefltirilmekte oldu¤u saatlerde ve “tarihi” olarak nitelenen ABD gezisi yolunda, Brüksel hava alan›nda söylemifltir.

Kendi bafl›na bu bile, Ulucanlar katliam›n›n ve devletin zindan politikas›n›n bütün bir özünü ve özetini anlamak, planl› faflist katliam›n kendinden öte politik anlam›n› ve önemini görmek için yeterlidir.

Olay bu çerçevede kavranmad›¤›nda hiçbir fley anlafl›lmam›fl demektir. Nitekim bunu böyle kavrayamayanlar, hunhar bir faflist katliamd›, teflhir ettik, yoldafllar›m›z› and›k, böylece bu sayfay› da geçtik, biçiminde bakabiliyorlar. Bu söylediklerimle ayn› zamanda, siyasal tutuklularla dayan›flma çerçevesinde yürütülen faaliyetin temellerine ve bundan sonra daha özel bir çabayla sürdürülmesi gereklili¤ine de iflaret etmifl oluyorum.Ve tabii ki, Ulucanlar katliam›n›n teflhirini de bu çerçevede sürdürmek gerekti¤ine iflaret etmifl 41

oluyorum.

Olay›n genel planda al›nd›¤›nda anlam› bu. Zindan sorununun ‘90’lardan bu yana zindanlar›n s›n›rlar›n› aflan ayr› bir anlam› oldu¤unu vurgulam›flt›m. Bunu biraz daha açmak gerekiyor. ‹çerde bask› ve terör...

Türkiye’de kapitalist düzenin durumunu görüyoruz. ‹flçisine ve emekçisine herhangi bir hak vermedi¤i gibi, 30-40 y›l›n kazan›lm›fl zaten çok s›n›rl› bir tak›m haklar›n› bile budama ihtiyac› duyuyor. Uluslararas› tekellerin ve iflbirlikçi tekelci burjuvazinin ç›karlar›, bunun bir ifadesi olan ‹MF reçeteleri bunu gerektiriyor.

Haklar›n budanmas›, ücretlerin sürekli düflürülmesi, zamlar›n süreklileflebilmesi gerekiyor. Özellefltirme, tahkim ve benzeri yollarla ülke kaynaklar›n›n talan› ve iflçi s›n›f›n›n örgütsüzlefltirilmesi, paralize edilmesi gerekiyor. Türkiye’nin kapitalist düzeninin durumu bu.

Tüm bu politikalar›n süreklilefltirilerek uygulanmas› gerekiyor.

Siz onbinlerce insan enkaz›n alt›ndayken, parlamentonun Sosyal Güvenlik Yasas›'n› meclisten geçirmedeki “kararl›l›¤›”n› düflünün. Türkiye kapitalizmi için emekçilerin bo¤az›ndaki ilme¤in ve belindeki kemerin s›k›lmas› bu kadar zorunlu bir politika ve uygulama. Depremin ertesinde Ecevit, meclis çal›flmas›na bir gün ara verecek, yar›n yeniden toplan›p Sosyal Güvenlik Yasas›'n› görüflmeye devam edecek diyebildi.

Ak›lalmaz gibi görünen bu davran›fl bile herfleyi anlatmaya yeterlidir. Depremin devlet ve düzen gerçekli¤i ile ilgili toplumda yaratt›¤› infial üzerine, buna elbetteki bir süre için cesaret edemediler. Bir hafta on gün ara 42

vermek zorunda kald›lar. Ama sonra binlerce insan cesedi daha enkaz›n alt›ndayken, insanlar evsiz, ç›plak, aç ve periflanken, sald›r›y› hayata geçirdiler. Dahas›, bir sanayi bölgesinde iflçilerin ve emekçilerin bu afl›r› periflanl›¤›n› ve çaresizli¤ini, sald›r›y› engelsiz olarak gerçeklefltirmek için en uygun f›rsat bile sayd›lar.

Bu, uluslararas› tekellerin ve iflbirlikçi burjuvazinin ihtiyac› olan politikalar›n vurucu bir göstergesidir.

Türkiye kapitalizminin durumunun bir göstergedir. Bu kararl›l›¤›n, bu gözü dönmüfllü¤ün gerisinde böyle bir zaruret vard›r.

D›flarda sald›rganl›k ve savafl...

D›fl politika alan›na geçiyorum. Emperyalizmin planl› oyunlar› ve k›flk›rtmalar› sonucunda Balkanlar’da neler oldu¤unu görüyoruz. Bosna, ard›ndan Kosova’ya yerleflme, burada yaflayan halklar›n kölelefltirilmesi ve Türk devletine burada ABD emperyalizminin dümen suyunda düflen rol... Türkiye’nin Körfez Savafl›'ndan beri Ortado¤u’da üstlendi¤i uflakça rolü zaten biliyoruz.

Balkanlar bombalan›rken, Irak da aç›ktan bombalan›yordu ‹ncirlik’ten. Türkiye Varflova Pakt›’n›n y›k›l›fl›na kadar bölge halklar›na karfl› emperyalizmin bir potansiyel sald›r› üssüydü. Bu tarihten sonra fiilen bir sald›r› üssü haline geldi.

Türkiye art›k ABD ve NATO’nun bölge halklar›na karfl› resmen ve fiilen bir sald›r› ve savafl üssü olarak kullan›l›yor. Art›, ABD ve ‹srail ile kurulmufl bir sald›r› pakt› var. Art› flimdi emperyalist k›flk›rtmalarla Kafkaslar kar›fl›yor. Çeçenistan, Da¤›stan, Abazya... Azerbaycan ve Orta Asya’n›n zengin petrolü ve do¤al gaz kaynaklar›n› bölüflmek için bölgede difle difl bir örtülü savafl var.

43

Çeflitli emperyalist güçler halklar› birbirlerine k›rd›rtarak bu savaflta mevzi kazanmak peflinde. Türk burjuvazisi, Ortado¤u ve Balkanlar’da ABD emperyalizminin sald›r› üssü ve tafleronu durumunda.

Türkiye’nin Cumhurbaflkan› Genelkurmay Baflkan›'n› yan›na al›yor, Kosova’ya gidiyor. Buradaki bir Türk köyünde toplant› yap›yor, Kosova’n›n yeni yönetiminde Türkler de temsil edileceklerdir derken, sa¤ bafl›nda Genelkurmay Baflkan› duruyor. Genelkurmay Baflkan› herhangi bir askeri yetkili de¤il, o Türk ordusu ve MGK demektir. Ordu ve MGK ise, Türk burjuvazisi ad›na iç ve d›fl politikada gerçek yönetim ve sald›r› gücü demek. Üç gün sonra bu kez günübirlik olarak Bakü’ye gidiyor, gene sa¤ bafl›nda ayn› Genelkurmay Baflkan› var. Bu kaba tablo içinde derin mesajlar tafl›yor. Türk burjuvazisi ABD’nin Türkiye’yi çevreleyen bölgelerdeki emperyalist giriflimlerinde koçbafl› olmak rolü üstleniyor ve bunu gizleme gere¤i duymuyor. Özetliyorum. ABD emperyalizminin Türkiye’yi kuflatan üçlü kriz bölgelerinde çok güçlü ç›karlar› var. Bu ç›karlar› güvenceye almak için aç›k müdahaleleri ve kaba düzenlemeleri var. Körfez Savafl›'yla Körfez'e müdahale edilmifltir, gerekli düzenlemeler yap›larak ABD’nin bölgedeki varl›¤› pekifltirilmifltir. Ard›ndan Bosna’da y›llarca halklar birbirlerine k›rd›r›larak, sonra da hakem ve bar›fl›n mimar› rolüyle ortaya ç›k›larak yönetim devral›nm›fl, Bosna’ya yerleflilmifltir. Ard›ndan s›ra Kosova’ya gelmifl, planl› k›flk›rtmalar›n ard›ndan NATO savafl makinas› Yugoslavya’ya karfl› harekete geçirilerek, bu kez Kosova ve Arnavutluk iflgal edilmifl, Kosova yönetimi resmen ve fiilen devral›nm›flt›r. fiu günlerde Rusya taraf›ndan bir kirli imha savafl›na dönüfltürülen Çeçenistan, Da¤›stan’daki kar›fl›kl›klar›n 44

gerisinde de Amerika’n›n parma¤› vard›r. Tam bu s›rada Pakistan’da askeri darbe yap›lmaktad›r. Pakistan ordusunun ABD’nin izni ya da gözyummas› olmadan böyle bir ad›m atamayaca¤›n› ise tüm dünya biliyor. Türk hükümeti Pakistan’daki askeri darbeyi en yumuflak sözlerle karfl›l›yor. Türk medyas› ise askeri cunta flefinin Türkçe bildi¤ini ve Atatürk hayran› oldu¤unu propaganda ediyor.

Bu bölgelerdeki son geziler s›ras›nda Demirel’in sa¤ bafl›nda duran Genelkurmay Baflkan›, Türk burjuvazisinin ABD emperyalizminin ç›karlar› do¤rultusundaki bölgesel sald›rganl›¤›n›n simgesidir. ABD emperyalizminin ç›karlar› do¤rultusunda tehdite, flantaja, gerginli¤e ve gerekti¤inde savafla dayal› politika, Türk devletinin gitgide a盤a ç›kan d›fl politika çizgisidir. ‹ç ve d›fl politika faflist-militarist bir rejim gerektiriyor ‹çerde emekçilerin bo¤az›n› s›kmak, onlar› köleli¤e mahkum etmek politikas›n›n sonunun olmad›¤›n›, yani bunun süreklilefltirilmifl bir politika oldu¤unu biliyoruz.

Mezarda emeklilik, sosyal güvenlik yasas› ve tahkimin ard›ndan, flimdi de k›dem tazminat› ile öteki baz› kazan›mlar›n gasp› tart›fl›l›yor. Enflasyonun resmi olarak bile %65 olarak aç›kland›¤›, gerçekte %100’e yaklaflt›¤› bir evrede, memura %25’ten bir kurufl fazla vermeme kararl›l›¤› da bu politikalar›n sonunun olmad›¤›n› gösteriyor.

Bu politikalar› uygulamak nas›l mümkün olacakt›r? ‹çerde kendi emekçisine ve halk›na savafl, d›flarda komflular›na karfl› savafl olarak özetlenebilecek bu politikalar›n baflar›s› için temel önkoflul nedir? Bunun temel önkoflulu, iflçi s›n›f› ve emekçilerin tam denetim 45

alt›nda tutulmas›, bunun için de toplumsal muhalefetin, özellikle de onun en bilinçli ve örgütlü kesimi olarak devrimci hareketin ezilmesi ve sindirilmesidir.

Burada sorunu gerisin geri zindan meselesine ba¤layaca¤›m. Toplumsal muhalefetin sindirilerek zapturap alt›na al›nmas› gerekiyor, dedim. Ama bu ülkede toplumsal muhalefet ço¤u durumda iflçiler ve emekçiler do¤rudan ezilerek zapturapt alt›na al›nm›yor; bu ifl genellikle, onun en ileri kesimleri terörle ezilerek, y›ld›r›larak yap›l›yor. Böyle terörize edilerek yarat›lan korku ve y›lg›nl›k ortam›yla, iflçi ve emekçiler de sald›r›lar karfl›s›nda hareketsiz k›l›nmaya çal›fl›l›yor.

Ve bak›yoruz, Ulucanlar’daki planl› faflist katliam›n ve Adana’daki planl› yarg›s›z infazlar›n ard›ndan, yine bu planl› sald›r›lar›n bir uzant›s› olarak, Ahmet Taner K›fllal› öldürülüyor. Tüm bunlar gösteriyor ki, Türk kontrgerillas› gene bir tak›m karanl›k hesaplar peflinde. ‹çerde Kürt hareketini teslim almay› baflaran rejim (önemle alt›n› çiziyorum, bu çok önemli bir nokta), bundan ald›¤› güç ve ek cesaretle devrimci hareketi de ezmek istiyor.

Bunu yaparsa, toplumsal muhalefeti çeflitli biçimlerde oyalamak, kontrol etmek iyice kolaylaflacak. Sendikalar arac›l›¤›yla, refomist partiler arac›l›¤›yla, terörize edilmifl ortam›n bask›s›yla, sonuçta bu baflarabilir bir ifl olacak.

Sorun böyle kavranabilmeli. Devrimci ak›mlar içerde teslim al›nd›¤› koflullarda, bu d›flar›da da büyük bir da¤›lmaya dönüflür. Ço¤u içerdeki direnme kararl›¤› sayesinde yafl›yor, içerde moralini koruyup da d›flar›ya yay›nsal destek veren insanlar sayesinde bir sürü ak›m siyasal yaflam›n› sürdürüyor. D›flarda zaten bitirerek içeriye y›¤›yorum, içerde de teslim al›rsam bu sorunu tümden çözerim diye bak›yor devlet. Türkiye’de kitle hareketi ço¤u durumda öyle tümden kendili¤inden 46

patlayan bir hareketlilik de¤il. Devrimci ak›mlar›n varl›¤›, onlar›n dirençli tutumlar›, her zaman görünür ya da görünmez bir etkileflime yolaçm›flt›r. Önderlik özellikle son 30 y›lda Türkiye’de belli bir rol oynam›flt›r.

Devrimci örgütlerin varl›¤›, devrimci kararl›¤›n varl›¤› bu aç›dan büyük bir önem tafl›yor.

Dolay›s›yla, zindanlara yönelmifl sald›r› Türkiye’deki s›n›flar mücadelesinin bir uzant›s›d›r, en kritik bir halkas›d›r, mücadelenin en fliddetli yans›d›¤› halkad›r.

Türk burjuvazisinin s›k›flm›fll›¤› ve ABD emperyalizminin bölgesel ihtiyaçlar› çerçevesinde, kendi iç toplumsal muhalefetini denetim alt›na alma çabas›n›n çok kritik bir halkas›d›r. Siyasal tutuklularla dayan›flma kampanyas›n› da bu genifl çerçevede kavramal›y›z. Kitleler aras›nda ve uluslararas› çapta yarat›lacak deste¤i, Türkiye’deki s›n›flar mücadelesinin çok kritik bir alan›nda iradelerin kanl› bir biçimde çat›flt›¤› bir noktada, devrim cephesini güçlendirme sorumlulu¤unun bir gere¤i olarak ele almal›y›z.

Böyle ele almad›¤›m›zda, öldürülen iki önder yönetici yoldafl›m›z›n an›s›na sar›ld›¤›m›z bir kampanyaym›fl gibi görünür ve yoldafllar›m›z›n an›s›na dar bir ba¤l›l›k d›fl›nda hiçbir fley ifade etmez. Habip yoldafl›n mektubunu iki önder yoldafl›m›za iliflkin de¤erlendirmem esnas›nda sizlere okudum; bu sald›r› gelecektir, “Biz haz›r›z, partimizin bayra¤›na leke sürmeyece¤iz!”, diyor yoldafl. Bu yi¤it yoldafllar sald›r›y› öngörmekle kalmad›lar, sözlerini de tuttular, partimizin bayra¤›na leke sürmediler; teslim alma politikas›n› püskürtmek için ölümüne direndiler ve ölümü en önde yi¤itçe kucaklad›lar.

Olay›n genel çerçevesi bu. Fakat olay›n bir de daha özel, bize özgü bir çerçevesi var.

Sald›r› ayn› zamanda partimize yönelmifltir 47

Ulucanlar flahs›nda gerçekleflen sald›r› ayn› zamanda cepheden partimize de yönelmifl bir sald›r›d›r.

‘96 zindan direniflini izleyen döneme, özellikle de son iki y›la dönün bak›n. Ankara Merkez Kapal› Cezaevi olaylar›n merkezidir, birçok problemin gündeme geldi¤i ve dolay›s›yla net bir direnme kararl›l›¤›n›n sergilendi¤i yerdir. Ve buras›, Habip yoldafl›n üçbuçuk y›ld›r bulundu¤u, son zamanlarda partimizin en kalabal›k tutsak grubunun, yan› s›ra en dirençli ve deneyimli tutsak yoldafllar›m›z›n bulundu¤u bir cezaevidir.

Yine bu ayn› dönemde, hangi siyasal ak›m›n, haz›rlanmakta olan “hücre tipi” sald›r›s›na sürekli olarak yay›nlar›nda dikkat çekti¤ini, kamuoyu önünde bu konuyu sistematik olarak iflledi¤ine dönün bak›n. Devletin bu politik sald›r›s›na karfl› uyar›c› çabalar, önden haz›rl›k ve direnme kararl›l›¤›, belirgin bir biçimde hangi partiden gelmektedir, olgusal olarak bak›n, önplanda hep partimizi göreceksiniz. Bu sürecin belgesel seyri parti bas›n›m›zda yeniden yay›nland›¤›nda, bu daha aç›k biçimde görülebilecektir.

Geçen sene Eylül ay›nda yaflanan çat›flman›n Habip yoldafl taraf›ndan yap›lm›fl bir de¤erlendirmesi var. Bu zaman›nda iki bölüm halinde yay›nland› haftal›k komünist bas›nda. O döneme bak›yoruz, CMK tutars›z davran›yor.

Yerel CMK da ayn› tutars›zl›¤› CMK disiplini içinde uyguluyor. Biz bu disipline tabi de¤iliz; ancak kararlar do¤ru ise CMK taraf›ndan al›nan genel kararlara uyum gösteriyoruz. Biz, esas olarak Ulucanlar üzerinden yans›yan tavr›n temsilcisiyiz. Bu bir olguysa e¤er, öte yandan devlet zindanlar› ezmeyi toplumsal muhalefeti ezmenin bir halkas› olarak görüyorsa, dolay›s›yla zindanlar› bir “ç›banbafl›” olarak de¤erlendiriyorsa ve 48

zindanlar içinde de özellikle son iki senedir Ulucanlar Cezaevi özel bir “ç›banbafl›”ysa ve buradaki direniflçi kimli¤in önünü özellikle Habip Gül flahs›nda belli bir parti tutuyorsa, bu sald›r›n›n neden ayn› zamanda bize hedefleyen bir sald›r› oldu¤u da kendili¤inden anlafl›l›r.

Kald› ki sorun bundan da ibaret de¤il. Kuruluflu izleyen günlerde partimize yönelen sistematik sald›r› sürecinin en kritik halkalar›ndan biri, Ankara’da yaflanan tutuklamalar oldu. Bir grup ileri kadromuz burada tutsak düfltü. Partimizin Merkez Komitesi üyesi Ümit yoldafl bunlardan biriydi. Biz eskiden de Habip Gül flahs›nda Ulucanlar’da “ç›banbafl›” say›l›yorduk. Operasyonlar sonras›nda burada h›zla artan say›m›z ve bu yeni tutsak yoldafllar›n siyas› poliste blok halde gösterdikleri tam direnifl çizgisi, bunun devletin karanl›k zirveleri için özel anlam›, bizi Ulucanlar üzerinden ayr›ca bir hedef haline getirmekteydi. Ulucanlar'a yönelmifl sald›r› özel planda partimize yönelmifltir derken, iflte bu olgusal gerçeklere dayan›yorum.

Herhangi bir baflka kimsenin de¤il de Habip’in Ulucanlar’da yatm›fl eski bir DEP milletvekili üzerinde bu denli sayg›nl›k ve hayranl›k yaratm›fl olmas› elbette raslant› de¤il. Ve bu sayg›nl›¤› ve hayranl›¤› yaflayan tek kifli de Mahmut Al›nak de¤il. Bu belirgin biçimde farkl› olan kimli¤i nas›l dost olan görüyorsa, düflman da ayn› flekilde görüyor. Hatta düflman›n bu konuda daha keskin görüfllü oldu¤unu, deyim uygunsa de¤erlendirmesini daha bir sükunetle, önyarg›s›z ve tarafs›z bir gözle yapt›¤›n› da söyleyebiliriz.

Evet, bu sald›r› ayn› zamanda cepheden partimize yöneltilmifl bir sald›r›d›r. Bu, bizim zindanlar sorunu konusunda, bu alana iliflkin devlet politikalar›n›n anlam› ve amac› konusunda aç›k bir de¤erlendirmeye ve net bir 49

politikaya sahip oluflumuzla, ve nihayet, son bir y›ld›r bu alana yönelik olarak gösterdi¤imiz özel duyarl›l›kla da ba¤lant›l›d›r. Son bir y›la dönün bak›n, biz bu cephede herhangi bir poliltik hata yapmad›k. Devletin ezmek istedi¤i direnifl çizgisinin politik olarak en iyi temsilcileri ve sözcüsü olduk. Politik olarak diyorum, çünkü fiilen direnifle gelince tüm devrimci tutsaklar ayn› kararl›kla direniyorlar; benim burada vurgulad›¤›m nokta öteki gruplardan devrimcilerin eme¤ine ve direniflçi kimli¤ine zerre kadar halel getirmiyor. Ben bir parti ya da grup ad›na izlenen genel politika üzerinden konufluyorum.

Nihayetinde insanlar›n direnci temelde izlenen politikayla s›k›s›k›ya ba¤lant›l›d›r. Politikadaki berrakl›k ve kararl›l›k aç›s›ndan bak›ld›¤›nda, zindan cephesindeki direniflin temsilcisi art›k partimizdir. Ve bu, siyasal poliste ve mahkeme kürsülerinde gösterilen devrimci direnme çizgisinden ayr› bir durum de¤ildir, ayn› çizginin zindan cephesindeki yans›mas›d›r.

Zindan cephesinde öteki ak›mlar›n tavr› ne diyeceksiniz. Bu soruna flimdilik girmek istemiyorum, flunu söylemekle yetinece¤im: CMK’n›n tavr›na bak›n, tüm öteki ak›mlar›n tavr›n›n ne oldu¤unu da görürsünüz.

Bu sald›r› ayn› zamanda partimize yönelik bir sald›r› olmufltur ve partimiz, bu sald›r›y› onurla ve dirençle gö¤üslemifltir. Tablo ortadad›r. ‹çerde direnilmifl, yi¤itçe ölünmüfltür; d›flarda ise kararl›l›kla sahip ç›kma prati¤i gösterilmifltir. Bugün hala iflçi ve memur kesimleri ile devrimci demokratik çevrelerde duyarl›l›k oluflturmak ve oluflmufl bulunan duyarl›l›¤› korumak çerçevesinde sürekli bir çabam›z var. Yine uluslararas› cephede, Avrupa’da, bu çaba en iyi partimiz taraf›ndan gösterilmifl, etkin ve yayg›n bir kampanya örgütlenmifltir.

Tüm bunlar göstermektedir ki, partimiz bu sald›r›y› 50

yi¤itçe gö¤üslemifltir. Bu sald›r› karfl›s›nda dirençli ve iradeli davranm›flt›r, bu sald›r›y› püskürtme kararl›l›¤› ortaya koymufltur. Hiçbir geri ad›m at›lmad›¤› gibi, büyük bir moral kazan›lm›fl ve bu pratik içerisinde büyük bir direnme kapasitesi sergilenmifltir. Bu çabalar içinde partimiz onur ve itibar kazanm›flt›r.

E¤er bu böyleyse, öte yandan bugün zindanlar Türkiye’deki s›n›flar mücadelesinin kritik bir halkas›ysa, bu do¤rudan Türkiye’deki s›n›f mücadelesinin genel gidiflat›n› ilgilendiren bir sorunsa ve böyle bir sorunda partimiz pratikte de izlenebilen bir kararl›l›k çizgisinin temsilcisi olmuflsa, bu u¤urda gerekti¤inde ölmesini bilmek kadar bu sald›r›y› gö¤üslemesini de bilmiflse, iflte bu büyük bir onurdur. Bu bir onurdur ve bu onur partimizindir.

Direniflçi yoldafllar›m›z partimizi onurland›rm›fllard›r Bu onura lay›k olmak hepimizin, bütün bir partinin, parti çeperinin, parti militanlar›n›n, sempatizanlar›n›n görevidir. Yoldafllar›m›z›n salt ölümleriyle de¤il, bu politikan›n anlam›n› gören düflünsel güçleriyle de, bu konudaki öngörüleriyle de, bu politikan›n püskürtülmesine iliflkin olarak uzun süredir ortaya koyduklar› devrimci kararl›l›kla da, partimizi onurland›rm›fllard›r. As›l onur buradad›r. Mesele salt gerekti¤inde ölümü de yi¤itçe kucaklamas›n› bilmekten ibaret de¤il, politikan›n kendisini teflhis etmektedir. Bunun kadar, hatta siyasal mücadele söz konusu oldu¤una göre bundan da önemli olan, politika plan›ndaki öngörü, tutarl›l›k ve kararl›l›kt›r.

Devletin izledi¤i politikaya karfl› bir direnifl çizgisi oluflturmakta ve pratikte buna uygun düflen bir kararl›l›k ve tutarl›l›kla davranabilmektir.

Habip yoldafl›n bize ulaflan son mektuplar›n›n 51

birinde flunlar söyleniyor (bu mektup A¤ustos sonunda ‹sviçre’den bir iflçi yoldafla yaz›lm›flt›r): "... sermaye devleti, ulusal hareketin teslimiyet platformundan da güç alarak, flu s›ralar yeni bir sald›r› dalgas› bafllat›yor.

Bunun bir aya¤› da cezaevleri, cezaevlerindeki devrimci dinamizmdir. Af, piflmanl›k yasas› vb. giriflimler bu sald›r›n›n esas›n› oluflturuyor. Bu yeni sald›r› en az›ndan ‘91 kadar karfl›l›k bulacak, yani tahribat yaratacak. Buna karfl› etkin bir mücadele ile yüzyüzeyiz. ‘96 direniflinin 3. y›l dönümünde Eskiflehir sald›r›s›n› bir kez daha püskürttük. Ama bu iflin sadece basit bir yönüydü.

Esas sald›r› önümüzdeki süreçte gelecek. Ancak kendi ad›m›za, bu sald›r› karfl›s›nda esnemektense k›r›lmay› tercih ediyoruz. Biz haz›r›z. Partinin bayra¤›na leke sürmeyece¤iz!”

Onur iflte buradan gelmektedir, onur tam da bu berrak ve kararl›l›k ifadesi politik bak›fl aç›s›ndad›r. Gene, Merkez Komitesi’ne yaz›lan mektupta, ki bu Habip yoldafl›n bize ulaflabilen en son mektubudur, MK’ya hitaben söze flöyle bafllanmaktad›r: “Sevgili yoldafllar; Zindanlar sürecini biliyorsunuz, önümüzdeki sürecin a¤›r bedeller ödemeyi gerektiren bir sald›r› süreci olaca¤› malumdur. Bedel ödemekte hiçbir tereddütümüz yok. Ancak kendi bafl›na bedel ödemenin bir fley ifade etmeyece¤ini siz de biliyorsunuz. ‘96 SAG ve ÖO sürecindeki durumumuz buna en bariz örnektir.

"Süreci önden politik bir öngörü ve haz›rl›kla karfl›lamak zorunludur. CMK’da olmamam›z önemli bir dezavantajd›r. Bu dezavantaj› bir nebze de olsa Cezaevleri Merkezi Örgütlülü¤ü'nü oluflturarak gidermeye çal›flt›k. Önden süreçleri tahlil etmek, buna uygun taktik politikalar› gelifltirerek merkezi düzeyde güçlerimizin önüne koymak, sürece haz›rl›k anlam›nda oldukça 52

önemlidir. Özellikle Cezaevi Merkezi Örgütlülü¤ü'nü ilan etti¤imiz bir yerde merkezi politika daha da zorunlu hale geldi. Çünkü tüm güçlerimiz Cezaevleri Merkezi Örgütlülü¤ü'nün ne diyece¤ine bak›yorlar. Böyle olmas› da do¤al...” ‹flte bu bir bak›fl aç›s›d›r. Yani bir politika, bir sald›r› görülmekte, bu sald›r›n›n anlam› de¤erlendirilmekte, buna karfl› haz›rl›k yap›lmakta, MK flahs›nda tüm parti uyar›lmaktad›r. Pratikte gösterilen kararl›l›k ve izlenen direnifl çizgisi bu temeldedir, ölümü gö¤üslemesini bilmek burada bir sonuçtur. Yoldafllar›m›z ölmeyebilirlerdi de, politik aç›dan buradaki baflar› ve onuru yine de hakederlerdi. Ama yoldafllar›m›z yi¤itçe öldüler de.

Biz bu yi¤itli¤i bu politik bak›fl aç›s›ndan, bu politik öngörüden, bu politik direnme çizgisi üzerinden kavrarsak ancak, onu gerçekten tam olarak kavram›fl ve yerli yerine oturtmufl oluruz. Bununla da kalmay›z, bundan sonraki görevlerimize de do¤ru bir biçimde ve onun gerektirdi¤i bir enerjiyle sar›lmay› baflarabiliriz. Çat›flma bütün yak›c›l›¤› ile orta yerde duruyor Bu sald›r› püskürtülebilecek midir? Bu sald›r› püskürtülmek zorundad›r, bu zorunludur, soruyu böyle yan›tlamay› tercih ediyorum. Bu sald›r› asl›nda bu katliam›n ard›ndan gündeme gelen direniflle püskürtülebilinirdi. Durduk yerde baflkentin göbe¤inde, üstelik bir Amerikan gezisi sabah›nda, 10 devrimci vahflice katledildi, onlarcas› a¤›r biçimde yaraland› ve sakatland›. Aradan yaln›zca iki-üç gün geçtikten sonra bunun bir planl› katliam oldu¤u, öteki herfleyin bir bahane oldu¤u anlafl›lmaya baflland›. Yani kontra 53

medyayla kamuoyunu ve halk› aldatma çabalar› çabucak çöktü. Ülke çap›nda zindanlarda direnifl vard›, vahfli bir katliam› izleyen ve bu katliama karfl› derin bir öfkeyi yans›tan ve büyük bir kararl›l›¤› ifade eden bir genel zindan direnifli vard›. Bu direnifl iyi bir biçimde de¤erlendirilerek bu sald›r› daha bu aflamada püskürtülebilinirdi. Böylece en az bir sene de bir parça nefes al›n›rd›. Yaz›k ki bu baflar›lamad›, bunun gerektirdi¤i irade gösterilemedi. 10 tutsa¤›n katledilemesiyle suçüstü yakalanan bir rejimin s›ca¤› s›ca¤›na yeni toplu katliamlara cesaret edemeyece¤i görülemedi. (...)

MGK flu günlerde bir toplant› yapacak, bakal›m ne ç›kacak oradan. Ama MGK toplant›s› iflin görünürdeki cephesi. As›l sald›r› tezgah› her zaman oldu¤u gibi altan alta ad›m ad›m örülüyordur. Kald› ki MGK yeni hücre tipi cezaevlerinin infla edilmesi, yap›mlar› sürenlerin h›zland›r›lmas› karar›n› katliam› izleyen toplant›da da aç›klam›fl bulunuyor.

Son birkaç y›lda ve özellikle de flu son süreçte gösterilmifl bulunan baz› tutars›zl›klar ne olursa olsun, ortada 20 y›l›n bir direnme gelene¤i var. Herfleye ra¤men bu var, bu bir olgu. Bu, devletin yeni sald›r› politikalar›n›n bofla ç›kar›labilmesinin en büyük güvencesi.

Bu politikan›n püskürtülmesi gerekti¤ini söylüyorum ve 20 y›ll›k sürecin bu politikan›n püskürtülece¤ini de gösterdi¤ini eklemekle yetiniyorum. Ötesindeki herfley kuflkusuz gelece¤in ve prati¤in sorunudur. Gösterilecek dirence ve kararl›l›¤a, devletin sald›rganl›¤›n› k›racak politik bas›nca ba¤l›d›r.

Devlet bugün Kürt hareketini teslim alman›n büyük avantaj›n› yafl›yor. Kürt siyasal tutuklular›n›n uysal uysal 54

boyun e¤iyor olmalar›n›n moral gücünü ve avantaj›n› yafl›yor, buradan gelen bir pervas›zl›¤› var. Sorunu, halihaz›rda toplumda fazla da etkisi olmayan devrimci ak›mlar›n zindan cephesinde ezilmesi olarak görüyor.

E¤er devrimci ak›mlar da soruna zindanlarda arada böyle fleyler oluyor ve geride kal›yor rehavetiyle bakarlarsa; buradaki politik sald›r›n›n derin anlam›n› ve sonuçlar›n› görmez ya da görmezlikten gelirlerse; bunun gerektirdi¤i kararl› bir direnme çizgisi gösterilmedi¤i takdirde do¤abilecek olan a¤›r sonuçlar› de¤erlendiremezlerse, iflte bu durumda a¤›r bir zaafiyet alan› do¤ar, sonuçta baflka türlü bir geliflme de ortaya ç›kabilir. Ama 20 y›l›n deneyimine ve birikimine ra¤men böyle düflünmek için de normalde ve halihaz›rda çok belirgin bir neden yoktur.

Bu ayn› zamanda siyasal tutsaklarla dayan›flma kampanyas›n›n neden gevfletilmeksizin, tersine çok etkin bir biçimde sürdürülmesi gerekti¤ini de anlat›yor.

Bu çerçevede Ulucanlar katliam›n›n neden gündemde tutulmas› gerekti¤ini de anlat›yor. Ve zindanlarda, devletin kendi politikas›n› uygulama iste¤i ve kararl›l›¤›na ba¤l› olarak, her an yeni geliflmelerin ortaya ç›kabilece¤inin fark›nda olmak gerekti¤ini de anlat›yor.

Bu görev ve sorumluluklara iflaret ederek, sözlerimi noktal›yorum.

(TK‹P Merkez Yay›n Organ› Ekim’in Ekim ‘99 tarihli 209. say›s›ndan al›nm›flt›r...)

55

Habip ve Ümit yoldafllar...

Onlar partimizin özü ve özetidirler

Habip ve Tuna yoldafllar...

Onlar partimizin özü ve özetidirler Parti henüz sözünü söylemifl de€il

H. F›rat

(23 Ekim ‘99 tarihinde verilmifl bir konferans›n kay›tlar›d›r...)

Habip ve Tuna yoldafllar üzerine, yaln›zca bir girifl, bir bafllang›ç de€erlendirmesi kapsam›nda bir fleyler söylemek istiyorum.

Yoldafllar›m›z üzerine parti olarak henüz konuflmufl say›lmay›z, bunun için henüz zaman var.

Biz yoldafllar›m›z›n siyasal yaflamlar›ndan en temel birkaç çizgiyi, daha çok da bir ilk bilgilendirme amac› ve görevi çerçevesinde, kamuoyuna sunduk ve öylece b›rakt›k. Kronolojik bir sunulufl içerisinde verilen bu yüz a€art›c› birkaç kal›n çizgi, bafllang›ç olarak bizim için yeterliydi. Bunun ard›ndan bir süre bekleyebilirdik. Öncelikle onlar› tan›yan partimize yak›n-uzak baflkalar›n›n konuflmas› gerekiyordu ve halihaz›rda yap›lan budur. Biz bunun ard›ndan konuflup 59

de€erlendirece€iz, bunun için yeterli zaman›m›z nas›lsa olacak. fiu an yoldafllar› tan›yan devrimciler, emekçiler, tabandan yoldafllar›m›z konufluyorlar, duygu ve de€erlendirmelerini ortaya koyuyorlar, parti önceli€i bilerek onlara veriyor.

Dikkate de€erdir; biz henüz konuflmufl de€iliz ama, ortada herhangi bir boflluk da yok. Tersine, yoldafllar›m›z› anlatan, en sade ve samimi flekilde yücelten yaz› ve de€erlendirmelere bas›n›m›z›n sayfalar› yetmiyor. Onlar› flu veya bu ölçüde tan›yanlar flu an bizim suskunlu€umuzu hissetirmeyecek bir yo€unluk ve doyuruculukta konufluyorlar. Çok geçmeden biz de konuflaca€›z, bizim de konuflup de€erlendirme s›ram›z gelecek. Do€al olarak biz daha farkl› konuflaca€›z. Biz sorunu nispeten daha farkl› bir çerçevede ele alaca€›z. Parti olarak bizim yoldafllar›m›za iliflkin duygular›m›z› dile getirmemiz özel bir ihtiyaç de€il. Bunu devrimciler yap›yorlar, yoldafllar›m›z yap›yorlar, bu yi€it yoldafllar›m›z› tan›yan emekçiler yap›yorlar. Üstelik fazlas›yla sade ve güçlü bir biçimde, sadelik ve samimiyet yüklü ifadelerle.

Biz yoldafllar›m›z›n yaflam›ndan, mücadelesinden, bu mücadele içinde oluflturduklar› kiflilikten ö€renmek üzere; onlardan gelece€e kalacak olan, kalmas› gereken herfleyi süzüp almak üzere; bu temel üzerinde partimizi, saflar›m›zdaki militanlar› e€itmek ve bu e€itim ö€elerini tüm devrimci harekete, onun kadro ve militanlar›na, devrimci iflçi, emekçi ve gençlere sunmak üzere konuflaca€›z. Bunun için de henüz zaman›m›z var, bu konuda fazla acelemiz yok.

Bu nedenledir ki ben, farkl› bir vesileyle gündeme gelen buradaki bu konuflmam›n bir ön de€erlendirme, yaln›zca bir ilk girifl kabul edilmesini istiyorum. Bunun 60

ifade etti€im nedenlerin yan› s›ra baflka nedenleri de var. Parti olarak bizim önümüzde; bu yoldafllar›n bizdeki siyasal ve örgütsel süreçlerini daha yak›ndan düflünmek, buna biraz zaman ay›rmak, onlar›n bugüne kadar yazd›klar›n› yeniden ve her zamankinden daha dikkatli bir biçimde incelemek, yapt›klar›n› çok yönlü olarak düflünüp irdelemek, yaflad›klar› süreçlerden gitmek, de€iflik süreçlerdeki durumlar›ndan ve tutumlar›ndan gitmek, bunlar› irdelemek, bir tak›m sonuçlar süzmek ve partiye bunu bir deneyim, bir birikim, bir kazan›m olarak sunmak gibi temelli bir görev var. Ve bu bizim için hiç de aceleye getirilmemesi gereken temel önemde bir görev. fiehit devrimciler hakk›nda konuflman›n kolayl›€› ve zorlu€u Devrim mücadelesinde flehit düflen insanlar her zaman de€erli görülür, onlar her zaman en iyi duygu ve düflüncelerle an›l›r, onlara her zaman en iyi ve olumlu özellikleri üzerinden sahip ç›k›l›r. Bu son derece normal, tümüyle anlafl›l›r bir durum ve tutumdur. Asl›nda normal insan yaflam›nda bile bu böyledir. Devrim gibi büyük bir dava u€runa hayat›n› vermifl insanlara sahip ç›kmak, onlar›n ard›ndan övgülü sözler söylemek bir bak›ma kolayd›r. Fakat kolay oldu€u ölçüde de, tersinden, ölen bir devrimciyi gerçekten haketti€i de€eri biçerek sahiplenmek alan›nda da bir yerde belli zorluklar tafl›yan bir ifltir bu. Zira bu bir inand›r›c›l›k ve samimiyet sorunu da yarat›r.

Mücadelede flehit düflen her devrimcinin ard›ndan yaz›lan fleyler, edilen sözler hep övücüdür. Ölen insanlar hep iyi insanlar, hep güçlü insanlar olarak 61

görülür ve gösterilirler. Öyledir de. Devrim davas›nda kendini adam›fl ve bu yolda flehit düflmüfl insanlar›n, do€ald›r ki dava için pozitif olan yönleri önplana ç›kar›l›r. Yineliyorum, bu tav›rda bir yanl›fll›k ya da samimiyetsizlik görmüyorum. Önemli olan, bu insanlar›n olumlu ve güçlü yanlar›d›r, gelece€i temsil eden ve gelece€e kalacak olan yanlar›d›r. Ve flehit devrimciler hakk›ndaki de€erlendirmelerde onlar›n hep bu yanlar›ndan hareketle konufluldu€u için, genellikle flehit devrimciler hep ayn› biçimlerde, adeta standartlaflm›fl ölçü ve kal›plarla övülmüfl gibi görülürler. Bu ise yaz›k ki bir kan›ksama yarat›yor ve yap›lan de€erlendirmelerin gere€ince alg›lanmas›n› zorlaflt›ran bir etkide bulunuyor. ‹nand›r›c›l›k sorunu diye ifade etti€im durum budur.

Bütün bunlarla sözü elbette bir yere getirmek istiyorum. Evet, ölen devrimciler hakk›nda konuflman›n kolayl›€›, bir yerde onlar hakk›nda konuflmak için bir zorluk alan› da yarat›yor, bir inand›r›c›l›k sorunu da yarat›yor. Ama ben, gelinen yerde, yoldafllar›m›zla ilgili böyle herhangi bir zorlu€un kalmad›€›n› düflünüyorum. Zira daha henüz biz pek konuflmadan, onlar hakk›nda, bize yak›n ya da uzak bir dizi insan taraf›ndan yap›lm›fl de€erlendirmeler, söylenmifl sözler var. Geçtik kendi yoldafllar›m›z›, geçtik saflar›m›zdaki, tabandaki emekçilerin samimi duygular›n›, d›fl›m›zdaki devrimciler, d›fl›m›zdaki bir tak›m ilerici insanlar, yazarlar yoldafllar›m›z hakk›nda konufluyorlar. Ve bu, bugüne kadar çok rastlanan bir fley, çok al›fl›ld›k bir durum de€il. Ben bu kadar y›ld›r siyasal yaflam›n içindeyim, buna çok fazla rastlamad›m, ya da belki de dikkat etmedim. Bu ülkede çok say›da devrimci flehit oldu, çok yi€itlikler görüldü, insanlar kendilerini yi€itçe adamas›n› bildiler, dövüfltüler öldüler, çat›flt›lar öldüler, 62

iflkencede öldüler, kaybettirildiler. Bu tür bir sahiplenme çok nadiren görülen türden bir sahiplenme. Burada ‘71 devrimcilerini, devrim tarihimize malolan, kilometre tafllar›n› oluflturan bu insanlar› bir yana koyuyorum, onlar›n yeri ve konumu ayr› ve benzersizdir. Ama ilk defa bu toplumda art›k kan›ksat›lm›fl hale getirilen bir katliamda ölen bir grup devrimci içerisinde iki devrimci özel bir tarzda dikkat çekiyor. Bizden çok uzak olan ya da bizimle çok özel temas› olmayan bir tak›m çevreler ya da kifliler, bu yoldafllar›m›z flahs›nda duygular›n›, düflüncelerini dile getirmek ihtiyac› duyabiliyorlar. Bu bir ölçüde yeni ve farkl› bir durumdur. ‹flte ilginç bir örnek var önümüzde. Eski bir politikac›, eski bir DEP milletvekili olan ve bir dönem Ulucanlar’da yatm›fl bulunan, dolay›s›yla yazd›klar›n› duyumlar›na de€il kendi dolays›z gözlemlerine dayand›ran ve tam da bu dolays›z gözlemleri sayesinde belirli bir devrimciye gözünü dikmifl bulunan bir flahsiyet, Mahmut Al›nak, oturup “Habip’in Öyküsü”nü yazabiliyor. Bu konuda kamuoyu önünde en samimi duygular›n› ortaya koyabiliyor. Habip’in ölümünü duydu€unda h›çk›r›klarla a€lad›€›n› söyleyebiliyor.

Bizimle ya da Habip yoldaflla normalde herhangi bir özel politik yak›nl›€› da yok. Herhangi bir ideolojik birlik ya da politik yak›nl›k sorunu de€il bu. Genelde devrimci bir yak›nl›k kuflkusuz var. Ama burada dikkat çeken bir devrimci var; Mahmut Al›nak, bu devrimcinin birçok bak›mdan ilgisini çekti€ini, hayranl›€›n› uyand›rd›€›n› söylüyor. Ve bu devrimci henüz sa€ken, henüz böyle anlaml› bir ölümü yaflamam›flken, onun hayat›ndan kalkarak, onu kendi ana kahraman›na model seçerek, bir roman yazma yoluna gidebiliyor. Habip’in bu dikkat çekici kiflili€i bir gücü, bir devrimci eme€i, bu eme€in 63

ürünü bir kimli€i anlat›yor kuflkusuz.

Ayn› fleyi Ümit yoldafl üzerinden söyleyebilirim.

Geçtik devrimci kesimi, geçtik komünistleri, geçtik militan direniflçi gelene€in temsilcisi militan ak›mlar›, devrimcileri unutmufl bir günlük gazete, Kürt meselesinden dolay›, flovenizm zehirinin yaratt›€› derin önyarg›lardan dolay› sol ile aras›na epey bir zamand›r çok belirgin bir mesafe koymufl bir günlük gazete, gelip bizim bu yoldafl›m›z›n yak›nlar›yla konuflmak, onunla ilgili bir yaz› kaleme almak ihtiyac› duyabiliyor. Ve bu yaz› burjuva demokrat ölçülere göre fena bir yaz› da olmayabiliyor. TK‹P Merkez Komitesi üyesi oldu€u katliam›n hemen ertesinde aç›klanm›fl bir komünistin kendine bu tür yay›nlarda övgülü bir yer açmas› elbette küçümsenir bir olay de€il. Orada anlat›lan, insani ve devrimci kiflili€i ve kimli€i üzerinden olumlanan bir devrimci var ve bu devrimci komünist bir yeralt› partisinin Merkez Komitesi üyesi. Bu olay›n politik anlam› ve önemi küçümsenemez.

Mesele bundan da ibaret de€il. Bir örnek olarak veriyorum; yasal sol bir partinin Genel Merkezi Ümit yoldaflla ilgili olarak politik yay›n organ›m›za özel bir baflsa€l›€› mesaj› gönderme ihtiyac› duydu. K›sa da olsa, anlaml› bir tak›m sözlerle... Bu genel olarak flehit olmufl insanlar hakk›nda usulen yerine getirilen bir davran›fl tarz› de€ildi. Öyle olsayd› Habip yoldafl hakk›nda da ayn› fley yap›l›rd›. Oysa bu sadece Ümit yoldafl hakk›nda yap›ld›. Bu, kuflkusuz Ümit yoldafl›n ‹stanbul’da tan›nmas›ndan gelen ve yine politik anlam› ve önemi olan bir davran›fl.

Bir baflka örnek, Habip yoldafl hakk›nda eski bir iflçi devrimcinin bulundu€u cezaevinden yazd›€› bir yaz›d›r.

Bu da örne€ine az rastlan›r bir fley. Ama yap›ld›, böyle 64

bir yaz› gönderildi bize. Ve bu yaz› bir yoldafl›n bir yoldafl›na yapabilece€i en ileri bir övgüden olufluyor.

Y›llard›r tutuklu bulunan bir eski iflçi oldu€unu yazd›klar›ndan ç›kar›yoruz, kendisini tan›m›yoruz. Özetle biz burada, kendi d›fl›na taflan, kendi d›fl›nda bir etki alan› yaratan iki yoldaflla yüzyüzeyiz.

Onlar partimizin özü ve özetidirler Kendi d›fl›m›zdaki devrimciler taraf›ndan bu kadar rahat sahip ç›k›labilen ve bizim yapamayaca€›m›z övgülere konu olan iki yoldaflla yüzyüze oldu€umuz için haklar›nda konuflmak nispeten daha kolay. Bu durumda ben de daha rahat, herhangi bir s›k›nt› duymadan konuflabilirim demek istiyorum. Kuflkusuz yoldafllar›m›z› hiçbir biçimde idealize etmeyece€iz. Bu tür bir çaba bizim anlay›fl ve de€erlerimizle, yaratmaya çal›flt›€›m›z kültürle ba€daflmaz. Kald› ki her idealizasyon çabas› yaln›zca ters etkiler ve sonuçlar yarat›r; mevcut de€ere bir fley katmaz, tersine ondan eksiltir, inand›r›c›l›€›n› zay›flat›r. Nas›l ki partimiz, üstünlüklerinin yan› s›ra, her zaman bir tak›m temel önemde kusurlar›n›n da oldu€unu söyleyip durduysa ve her zaman biz kendi üstünlüklerimize dayanarak kendi kusurlar›m›zla u€rafl›p ilerleyece€iz dediysek, yoldafllar›m›z için de bu böyle.

Onlar›n da durumu tam› tam›na bu, onlar›n da bu çerçevede, bu ölçülere göre ele al›nmas› gerekir. Baflka türlü olamaz; zira onlar bir bak›ma partimizin özü ve özetidirler. Onlar da üstünlükleri ve zay›f yanlar› olan iki yoldafl, iki insan, iki devrimci... Kusurlar› da olan, tart›flmal› yanlar› da olan, ama devrimci kimlik yönünden tart›flmas›z olan, devrim ve sosyalizm davas›na ba€l›l›k plan›nda tart›flmas›z olan iki insan. Böyle 65

olduklar› içindir ki zaten, üzerinde durdu€um o büyük etkiyi yaratabiliyorlar.

Faflist katliama karfl› en anlaml› tepki bu yoldafllar›n sahipleniflleri üzerinden ortaya ç›kt›. Bu yoldafllar›n cenaze törenlerinin olaya dönüflmesi sayesinde katliam günlerce ayr›ca kamuoyu gündeminde kald›. ‹zmir’de kitle örgütleri yöneticileri jandarma ile çat›flmay› göze alabildiler. Bu bir fleyi gösteriyor kuflkusuz. ‹zmir’den yazan bir yoldafl; ben, y›llar sonra, ‹zmir’de sözü çok edilen bu partili komünistin me€er ki bizim Habip yoldafl oldu€unu katliamdan sonra ö€renmifl oldum, diyor. Bir baflkas› katliam›n hemen ertesinde yap›lan gösterilerden hareketle yine ‹zmir’den; “‹zmir u€runda ölünecek bir fleyler oldu€unu kan›tlayan Habip Gül’ü bekliyor”, diye yaz›yor.

Tabii ki tüm bunlar bir rastlant› de€il. Bu insanlar bir partinin, partimizin Merkez Komitesi üyeleri. Demek ki bu bir rastlant› de€il, bunlar s›radan kadrolar de€il.

Bunlar›n bir tak›m anlaml› özellikleri ve yetenekleri kendi kifliliklerinde toplamalar› son derece normal.

Bir yeralt› partisinin Merkez Komitesi illegalitenin elverdi€i s›n›rlar içerisinde kaç kifliden oluflur ki?

Bunlar iflte böyle, kendini Türkiye’de iflçi s›n›f› partisi olarak tan›mlayan, devrimci yenilenmenin temsilcisi olarak sunan, bir ülkede devrimci komünizmi temsil etti€ini y›llard›r toklukla savunan bir hareketin ve partinin Merkez Komitesi üyeleri olduklar›na göre, kendi d›fllar›nda da ilgi, sempati ve yer yer hayranl›k uyand›ran bir tak›m özellikleri kendi kifliliklerinde toplam›fl olmalar›na çok da flafl›rmamak gerekiyor.

Bu yoldafllar bizim partimizin özü ve özetidirler, dedim. Buna, yineliyerek, kusurlar›yla ve üstünlükleriyle diye ekliyorum. T›pk› partimizin de kusurlar› ve 66

üstünlükleriyle bu ülkede gelece€i temsil eden bir parti olmas› gibi.

Sars›lmaz dava adamlar› Haklar›nda söylenebilecek en önemli ve öncelikli söz, yap›lacak en anlaml› de€erlendirme ve tan›mlama, bu yoldafllar›n birer gerçek dava adam› olmalar› olgusudur. Her iki yoldafl›n da en belirgin özelli€i, en üstün ve göze çarpan niteli€i bu. Ben geriye do€ru bak›yorum, süreçlerine bak›yorum (ki bunlar çeflitli sorunlar da içeren süreçlerdir ayn› zamanda), tart›flmas›z olan temel bir nokta olarak belirgin biçimde bunu görüyorum; bu yoldafllar›n ikisi de sars›lmaz dava adamlar›d›r. Bu konuda hiçbir zaman zerre kadar tereddüt yaratmam›fllard›r. Ve her aflamada davay› hakk›n› tam vererek temsil etmifllerdir. Örnekleyece€im, ama buna bir yerde çok da gerek yok; bas›n›m›zda zaten flu günlerde peflpefle bunlar›n belgeleri sunuluyor. Deyim uygunsa belgelerle konufluluyor. Biz bu yoldafllar›n siyasi yaflam eskizlerini ç›kar›rken de kendimizi hiç zorlamad›k. Sadece onlar›n süreçlerini, örgütlü siyasal yaflamlar›n›n kilometre tafllar›n› cümle cümle altalta koyduk, iflte o çok ilgi uyand›ran k›sa özgeçmifller ç›kt› ortaya. Ki bir sürü temel noktada eksiktir de bu ilk eskiz. Bu insanlar›n DGM kürsülerini devleti ve düzeni yarg›laman›n ve sosyalizmi savunman›n bir platformu olarak kulland›klar›n› oraya birer cümle olarak eklemeyi bile ihmal ettik, ki bu ne kadar temel önemde bir noktad›r. Demek istiyorum ki, o k›sa özgeçmifllerinde verilenler bile eksik çizgilerdir. Ama buna ra€men bu k›sac›k metinler ne kadar anlaml› bir tablo sunuyor, bu insanlar›n devrimci siyasal yaflamlar› hakk›nda. Ve 67

bu tablo, bu yoldafllar›n birer dava adam› olduklar› konusunda herhangi bir tereddüt, herhangi bir tart›flma b›rakm›yor, herhangi bir ek söz gerektirmiyor.

Burada bütünsel bir dava adam› kimli€i var. ‹nsanlar vard›r, vuruflma an› gelince ölmesini bilir, yi€itli€i ordan geliyordur. ‹nsanlar vard›r, çal›flmadaki gayretiyle, enerjisiyle dava adam›d›r. ‹nsanlar vard›r, d›flarda çok verimsizdir de polisteki direnifliyle yine de gerçek birer dava adam› olduklar›n› gösterirler. ‹nsanlar vard›r, poliste flu veya bu ölçüde zay›fl›klar gösterirler de, zindandaki direnifliyle dava adam› kimli€ini yeniden emekle ve dirençle kazan›r, kan›tlarlar... Ama bu yoldafllar tüm bu aç›lardan, tüm çal›flma, mücadele ve s›nama alanlar›nda, bütünsel bir tart›flmas›z devrimci kimli€in temsilcileridirler. Onlar, çok yönlü gerçek birer dava adamlar›d›rlar.

Kurulufl kongremizde proletaryan›n ileri s›n›f devrimcili€i üzerine yap›lm›fl bir de€erlendirme vard›r. Bu de€erlendirmede, siyasi poliste, zindanda ve mahkemelerde ileri s›n›f›n devrimci tutumu ve kimli€i, dolay›s›yla partinin temsil etti€i devrimci direnme gelene€i, bütün bu direnme ve s›nama alanlar›nda kendini bütünsel olarak gerçeklefltirmek zorundad›r, deniliyor. Bu genel planda bizim progam›m›z›n teorik bölümü ile iliflkilendiriliyor. Çünkü program›m›z›n teorik bölümünün bir maddesinde, proletarya modern toplumun tek tutarl› devrimci s›n›f›d›r, deniliyor. O halde, bu s›n›f›n temsilcisi ve öncüsü olmak iddias›ndaki bir partinin de, bu en tutarl› devrimcili€i kendi flahs›nda gerçeklefltirebilmesi gerekiyor, ki ad›na ve konumuna gerçekten lay›k olabilsin. Bunlar kurulufl kongremizin de€erlendirmeleri.

Biz bizden önceki devrimci birikimi ve miras› 68

hiçbir zaman küçümsemedik, onu her zaman ve her damlas›nda sahiplendik. Bu ülkede geçmiflten bugüne devrimcilik ad›na büyük yi€itlikler gösterildi, çok büyük fedakarl›klar yap›ld›, biz bu gerçe€in hep bilincinde olduk ve bu miras› hep sahiplendik. Partimizin kurulufl bildirisinde bunu ayr›ca vurgulad›k; geçmifl kuflaklar›n ortaya koydu€u say›s›z fedakarl›klar art›k bofla gitmeyecektir, zira partimiz bütün bu birikimin temsilcisi, güvencesi ve gelece€e tafl›y›c›s›d›r, dedik.

Tüm bir geçmifl direnme miras›n› sahiplenmek niyetiyle söylenmifl sözlerdir bunlar.

Ama burada, bizim düzeyimizde art›k bir farkl›l›k, yeni olan bir fleyler var. Biz geçmiflte devrimci demokrasiyi elefltirirken de (gene ayn› farkl›l›€a gelmek için söylüyorum); onda devrimci olan herfleyi sahiplenmek, ama ileri bir s›n›f›n kimli€i üzerinden bunu yeniden, ve en önemlisi de, daha üst düzeyde yeniden varetmek dedik, kendi pay›m›za bu iddiay› tafl›d›k. Bize inkarc› diyenleri yan›tlarken, daha en bafltan, daha ‘87’de, “bilimsel temellere dayal› devrimci bir inkar nedir?” diye sorduk ve yan›tlad›k: Türkiye’nin bir dönemine damgas›n› vurmufl ve devrimci tarihimizin bir dönemini temsil etmifl küçük-burjuva devrimcili€inin bilimsel inkar›, onda ileri olan herfleyi özümseyerek, ama onu daha ileri s›n›f›n devrimcili€i temeli üzerinde daha üst bir boyutta, daha genifl bir kapsamda ve temelde, daha bir bütünsel ve daha bir tutarl› tarzda yeniden varedebilmektir. ‹nkarc›l›€›m›z üzerine ucuz spekülasyonlar yapanlara yan›t›m›z bu oldu. Aradan geçen zaman, partiye varan hareketimizin bu sözleri bofluna etmedi€ini göstermifltir. Partimiz, geçmifl dönem devrimcili€inin olumlu yönlerini de özümseyen daha ileri bir devrimcili€in temsilcisi 69

oldu€unu bizzat hayat›n içinde gitgide daha aç›k biçimde göstermifltir, göstermektedir, daha da gösterecektir. O zamanlar bizim bu tutumumuzu anlayamayan ya da anlamak istemeyenlerin ise, geçmiflin devrimcili€ini bile koruyamayacaklar›n› söylemifltik, zaman bu konuda da bizi apaç›k biçimde do€rulam›fl bulunmaktad›r.

Habip ve Tuna yoldafllar›n, kendi kifliliklerinde, partimizin; dava adam› olmak, tutarl› devrimci kimli€in temsilcisi olmak konusundaki görüfl, anlay›fl ve pratiklerini somutlad›klar›n› vurgulamak istiyorum.

D›flarda devrim ve sosyalizm davas› için enerjik bir biçimde çal›flmak, devrimin baflar›s› için yap›labilecek olan›n azamisini yapmak; bunu hem Ümit’in yaflam› üzerinden, hem Habip’in yaflam› üzerinden bütün aç›kl›€› ile görebilirsiniz. Bu iki yoldafl çal›flt›klar› tüm alanlarda enerjik bir çaban›n temsilcisi olmufllar, hep toparlay›c› bir rol üstlenmifllerdir. Elbetteki parti hiyerarflisindeki h›zl› yükselifllerini ayn› zamanda buna borçludurlar. D›flar›da böyle olan bu insanlar, poliste ve iflkencede de her defas›nda tam olarak direndiler.

Bu insanlar zindanda da her zaman tam direnifl çizgisi izlediler. Habip her zaman direnifle denk geldi ve her zaman sars›lmaz, örnek bir direniflçi oldu. Dahas› her zaman bu eylemlerin öncü kadrosu içinde yerald›, ki önemli olan nokta bu zaten. Daha Kemalpafla’dan bafllayan ve hep direniflin en önünde olmak kimli€i ile sivrilen bir insanla, bir s›n›f bilinçli komünist iflçi ile yüzyüzeyiz burada. Mesele zindanda genel direniflçi kimli€in bir neferi olmaktan ibaret de€il yaln›zca, böyle bugün yüzlerce devrimci var. Direniflin hep öncüsü olan, hep öncü kadro içinde yer alan bir kimlikle ve kiflilikle yüzyüzeyiz burada biz.

Bunu özellikle Habip yoldafl üzerinden ifade 70

ediyorum, çünkü bizde uzun süreli zindan yaflam› olan yoldafl Habip yoldaflt›r. ‘91’deki ilk tutuklamadan sonraki 9 y›l›n 7 y›l›n› içerde geçirmifl, ancak 2 y›l d›flarda kalabilmifltir. Bu süre içinde belli aral›klarla tam dört kez iflkence ve zindan görmüfltür. Ümit yoldafl k›sa sürelerle yatt›€› için, zindandaki direniflçi kimli€i daha çok Habip yoldafl üzerinden ifade ediyorum.

Ulucanlar’daki direnifl çizgisinin önünü y›llard›r Habip yoldafl flahs›nda zaten TK‹P tutuyor, bu konuda bir tart›flma yok, herhangi bir tevazuya da gerek yok.

Oras› bizim merkezimizdi, son sald›r›yla bu merkezin da€›t›lmas› da hedeflendi. Devletin karanl›k kontra merkezleri buradaki yoldafllar›m›z› çok iyi tan›yorlar.

Savc› katliam›n ard›ndan bas›na aç›klama yapt›€› zaman Habip’in üç ismi üzerinden konufluyor; katliam›n ard›ndan bas›na bilgi verirken, herkesi tek tek say›yor, Habip’e gelince bu sonuncusu diyor, ayr›ca flu flu isimleri de tafl›maktad›r. Neden? Çünkü orada bir sicil var, bu ilgilendiriyor onlar›. Habip burada gerçekten çok özel bir hedef. Nereden geliyor bu diyeceksiniz? Bir ilerici politikac›da sempatiden öteye hayranl›k yaratan fley nereden geliyorsa, iflte tam da oradan geliyor.

Dostta hayranl›k, düflmanda kin yaratan ayn› kimlik ve kifliliktir. Orada bir kimlik, direniflçi bir kimlik, davada sars›lmaz ve inatç› bir kimlik var. Son bir senedir hücre sald›r›s› konusunda döne döne yaz›lar yazan, tüm zindanlar› uyaran, CMK’y› uyaran, partiyi uyaran, kamuoyunu uyaran imzal›-imzas›z say›s›z yaz›n›n yazar› biri var burada, Habip Gül var burada.

Bu yoldafllar›n, çok yönlü ve bütünsel devrimci kimlik söz konusu oldu€unda, bir de mahkemelerde sergiledikleri tutumlar› var. Yoldafllar›n katledilmeleri üzerine bir kez daha yay›nlad›k DGM savunmalar›n›, bu 71

nedenle burada buna bir fley eklemek çok gerekli de€il.

Habip yoldafl son yarg›lanmas›nda geride iki anlaml› savunma b›rakarak DGM’lerin karfl›s›na ç›k›yor. Tuna daha ilk mahkeme sorgusunda düzeni yarg›layan ve devleti suçlayan bir devrimci siyasal savunmayla ortaya ç›k›yor. As›l savunmas›nda ise, Parti'yi cepheden savunmaya haz›rlan›yordu. Burada, iki önder yoldafl›m›z üzerinden yans›yan bir partili tutum var. Bu, DGM’leri, düzeni ve devleti suçlaman›n, partiyi ve devrimi savunman›n kürsüsü olarak kullanmakt›r.

Bu genelde ne kadar yayg›n bir davran›flt›r, bilemiyorum. Ad›yla, san›yla, kimli€iyle, kiflili€iyle örgüt yöneticisi oldu€u bilinen bir sürü insan var, bilmiyorum, belki de vard›r bu insanlar›n siyasi savunmalar›, ama ben görmedim. Normalde siyasi savunmalar kitlelere propaganda yapmak için yap›l›r.

Yoksa siyasi savunma yapman›n bir anlam› yok, DGM’nin duvarlar› aras›nda kaybolur gider. Orada mahkeme kürsüleri üzerinden kamuoyuna ve kitlelere sesleniliyor. ‘60’l›, k›smen ‘70’li y›llarda bu tür savunmalar bas›na, kamuoyuna arada bir de olsa yans›rd›. Türkiye’de ‘80-90’l› y›llarda medya üzerinde tam tekel kuruldu, hiçbir siyasi savunma kamuoyuna yans›m›yor. Ama devrimci örgütler bu tür savunmalar› kendi yay›nlar› üzerinden kamuoyuna duyurabilirler, hiç de€ilse devrimci kamuoyuna, kendi devrimci kitlelerine.

Dolay›s›yla böyle savunmalar olsa, normalde bunlar›n yans›yabilmesi laz›m, ama fazlaca bir örne€ine rastl›yor de€iliz.

Dava adam› olman›n, bütünsel direniflçi kimli€in bir baflka yönünü de k›saca hat›rlatay›m. Bu insanlar özgürlü€ü her an kucaklamak gayreti içerisinde olan insanlar. Habip’in prati€i bu aç›dan gerçekten de 72

çok anlaml›d›r, bizim için bir onurdur. On ayl›k para cezas›n› yatmamak için firar eden bir devrimciyle yüzyüzeyiz. Para cezas› 83 milyondu, o zamana göre fena bir para de€ildi; gene de ödemeyi düflünüyorduk, kabul etmedi ve kaçt›. Kaç›fl› da çok ilginç bir kaç›fl, sonradan bir dizi ara belay› da atlatm›fl hayli maceral› bir kaç›fl. Evet, paray› ödemedi ve kalan on ay›n› yatmamak için kaçt›... Bu bir bak›flaç›s› sorunudur. Bu bir devrimci kimlik sorunudur. Tünelin ucuna kadar gelip de dönen birinin ahmakl›€›n› bir türlü anlayamad›m, diye yazm›flt›. Onun gibi bir devrimcinin gerçekten anlayamayaca€› bir fley bu.

Parti bilincinin ve partili tutumun örnek temsilcileri ‹lginç ortak özellikleri var her ikisinin. ‹kisinin de siyasi yaflam› bizde bafllam›flt›r, bizde sürmüfltür, bizde ölümsüzleflmifltir. Bitmifltir demiyorum, ölümsüzleflmifltir... Habip’in bizden önce, yani 12 Eylül öncesinde ve hemen sonras›nda, daha çocukluk döneminde (‘67 do€umlu, 12 Eylül geldi€inde henüz 1314 yafl›nda), henüz çocuk yaflta bir insan olarak kendi köyüne gelen devrimcilerden do€al bir etkilenmesi var, bu bir siyasal ak›m tercihi de€il. O köye ilk gelenler üzerinden yaflanan bir ilk devrimci etkilenme bu. Fakat deyim uygunsa reflit oldu€u andan itibaren, net bir biçimde seçti€i siyasal kimlik, EK‹M’dir. En bafl›ndan itibaren saflar›m›zda yer alm›flt›r. Döner Ekim’in ilk say›lar›n› incelerseniz, ‹zmir’de Alia€a-Foça yolu ve Helvac› köyü üzerine çok fley bulursunuz. Helvac› al›fl›ld›k türden bir köy de€il, sanayi iflçilerinin de 73

oturdu€u bir köy. ‹zmir-Alia€a-Foça hatt›nda çal›flan iflçilerin kald›€› bir yerleflim yeri buras›, ki bunlar›n ço€u sanayi iflçisidir.

Habip yoldafl›n bütün bir siyasal yaflam› bizde geçmifltir ve zorlu süreçlerde hep çok baflar›l› s›navlar vermifltir. Bafl›ndan sonuna kadar saflar›m›zda yer al›fl›n›n daha en bafltan sa€lam bir temele oturdu€unun dikkate de€er bir belgeli örne€i var elimizde, bunu burada anmaya de€er buluyorum. EK‹M 2. Genel Konferans›’n› hemen izleyen günlerde, ‹zmir’in bafl›ndaki tasfiyeci tutup tez elden Habip yoldafla tasfiyeci bildiriyi iletiyor. Geçtik içeriyi, d›flardaki insanlar için bile çok beklenmedik bir olayd› bu. Kald› ki Habip yoldafl, Buca’da, Urla’da, Kemalpafla’da hep görüfl yasa€› alm›fl, d›flar›y› izleme olana€› çok az olan bir devrimci.

Geliflmeler hakk›nda henüz hiçbir bilgisi olmamas›na ra€men, bildiriyi al›r almaz, tasfiyecili€i en net bir tutumla cepheden mahkum eden bir metin kaleme ald› ve yay›nlanmak üzere MYO’ya gönderdi. Ekim’in 15 Mart ‘93 tarihli 69. say›s›nda yay›nlanan bu metni dönüp yeniden okuyunuz, orada bugünkü Habip’in bir rastlant› olmad›€›n› görürsünüz. Orada davaya ve örgüte bilince dayal› bir güven ve sadakat neymifl, bunun dikkate de€er bir örne€ini bulursunuz. “Bayrak art›k bizim elimizde” diyen tasfiyeci kaçaklar güruhunu, “Kaçaklar›n Elinde Tasfiyecili€in Bayra€› Var!” diye yan›tl›yor.

Metne bafll›k olan bu ifade herfleyi özetlemeye yetiyor.

Alt›nda “Kemalpafla’dan Ekimci Tutsaklar” imzas› tafl›yan bir metin bu, ama Habip yoldafl›n kaleminden ç›kt›€›n› biliyoruz.

O zamana kadar örgütü taraf›ndan (bizzat ‹zmir’in bafl›ndaki ayn› tasfiyeci kaçak taraf›ndan!) ihmal edilmifl ve d›flardaki geliflmelerden habersiz bir insan düflününüz; 74

tasfiyecilerin bir çamur y›€›n›ndan oluflan, EK‹M’in yar›s›n› kopar›p götürdük diyen bildirisi bu insan›n eline ulafl›yor. Ne düflünür ortalama bir devrimci? Siyasi yaflam›n›z üzerinden bir düflünün. Nedir, ne oluyor, bunlar ne zaman oldu, öte taraf ne söylüyor denilir ço€u kere, ya da hatta genellikle, de€il mi? Ama bu yoldafl, genç ve henüz nispeten deneyimsiz bir iflçi yoldafl olmas›na karfl›n, böyle bir geliflme karfl›s›nda, tereddütsüz bir örgüt adam› olarak nas›l davranmas› gerekti€ini çok iyi biliyor. Örgütüne ve örgütü flahs›nda davaya bu bilinçli ve sars›lmaz güven ve ba€l›l›k, bir devrimci için en üstün erdemlerden biridir.

Bizdeki ilk mektubunun orijinalini buradaki üç-dört yoldafl gördüler, bu yoldafl ilkokul mezunu ve bu ilk mektubunda do€ru dürüst nokta-virgül yok, büyük harfküçük harf yok. ‹çeri düfltü€ünde bu durumda olan bir insan olmas›na karfl›n, iki y›l sonra karfl› karfl›ya kald›€› beklenmedik bir olay karfl›s›nda tam bir örgüt adam› gibi davran›yor. Bu, proleter bilinç ve kimlikten gelen bir fley ama. Zaman›nda neyi seçti€ini çok iyi biliyor. EK‹M yeni bir çizgi, yeni bir kültür, yeni bir gelenek; bu onun için bofl bir laf de€il. Süreç henüz bunun içini doldurmam›fl olsa bile, gerçekten yeni bir fley oldu€una kanaat getirmifl ve ona ba€lanm›fl bir proleterin bilinci ve sezgisi var burada. O küçük-burjuva ayd›n›n›n ya da yar›-ayd›n›n›n her aksakl›kta derin kuflkular içinde debelenen sallant›l› ruh hali yok burada.

Buradaki tercih ve tutum tart›flmas›zd›r. Hareketimizin birçok kusurunu vesile do€dukça tart›flm›fl, en aç›k ve yer yer en sert biçimde elefltirmifltir bu yoldafl. Ama yeri gelince böyle elefltirmesini de bildi€i örgütüne hep sahip ç›kmada hiçbir zaman en ufak bir tereddüt göstermemifltir. Dahas›, kendi örgütüne karfl› gerekli 75

dikkati ve özeni, sayg›y› ve ba€l›l›€› göstermeyen, gösteremeyenleri de her zaman k›nam›fl, duruma göre afla€›lam›flt›r. Örgütün maddi ve moral varl›€›na karfl› suç iflleyenlerin ise, en sert biçimde cezaland›r›lmas›ndan yana olmufltur. Aç›k alan provokasyonu s›ras›nda Ekim’e yazd›klar› bunun örnekleridir.

Gerekli ve yararl› gördükleri her durumda örgütün en üst kademesi dahil elefltirilerini esirgememek, ama ayn› örgüte ölümüne sahip ç›kmak, bu iki yoldafl›n bir baflka temel önemde ortak özelli€idir. Bunu Habip yoldafl üzerinden örnekledim. Örgüt arflivindeki yaz›l› belgeler tan›kl›k etmektedir ki, Ümit’in tutumu da farkl› de€ildir.

Saflar›m›za kat›ld›€›ndan beri yeri geldi€inde örgüt üst kademelerini en aç›k biçimde elefltiren yoldafllardan biri de Ümit yoldaflt›r. Say›s›z elefltirisi vard›r bizde.

Her vesileyle de elefltirmifltir, özellikle de yönetici kademeleri. Daha s›radan Ekimci bir genç komünistken, daha partinin ne üyesi, ne de aday üyesi iken... Bu da kim dedirtecek kadar da dobrad›r bu elefltiriler. Ama her kritik anda da partiye en ileri düzeyde ve en tereddütsüz biçimde ba€l›d›r bu yoldafl, örgütüne ölümüne sad›kt›r. Çok kuvvetli bir parti bilinci vard›r çünkü.

Bu bir meziyet, bu bir üstünlüktür. Bu, bu insanlar›n özgünlü€ünü ortadan kald›rm›yor. Tam tersine, yeri geldi€inde partiye elefltirilerini en aç›k ve kuvvetli bir biçimde ifade etmek, ama her durumda bu ayn› partiye sars›lmaz bir ba€l›l›k göstermek, bu yoldafllar›n özgün kiflili€inin en belirgin yan›d›r. Onlar› özgün, sayg›n ve güvenli k›lan tam da budur. Özgün düflünme yetene€i ad› alt›nda bir örgütü ikide bir çekifltirmeyi marifet sayan hastal›kl› küçük-burjuva tipler vard›r.

Bu yoldafllar böyle basitliklere düflmek bir yana, böylelerini afla€›layan yoldafllard›r. Fakat öte yandan 76

da, yineliyorum, partinin en özgün kadrolar›d›r. Aç›n, Ümit’in Kürt sorunu, bar›fl sorunu üzerine flu s›ralar yay›nlanan son üç makalesini okuyun, Türkiye’de kaç kifli bu kadar özgün düflünebiliyor? Yani, partisine sahip ç›kmakta bu kadar tereddütsüz olan bir insan, ama o ölçüde de özgün ve yarat›c› düflünebilen bir insan. Partisine bu kadar tereddütsüz ba€l› olan bir insan, ama örne€in kendine özgü müzik zevkinden de taviz vermeyen bir insan. Mesele taviz verip vermemek meselesi de de€il, onun için do€al bir fley bu, metalika seviyorsa seviyor, bu onun kendi sorunu. O da onun kendi kültürel oluflumundan gelen bir fley.

Demek istiyorum ki, partiye ve davaya ba€l› bir kimlik hiçbir özgünlü€ü ortadan kald›rm›yor. Kritik anlarda partisine tam olarak sahip ç›kmak, normal zamanlarda da bir sürü noktada elefltirmeye, zaman zaman “problemli” olmaya hiçbir biçimde engel de€il.

Temel tercihte çok net olmak gerekiyor, önemli ve tayin edici olan budur. Bir partili partisini tart›flmaz, temelinden tart›flmaz, bunu kastediyorum. Bir partili, bu partiye güvenilir mi, güvenilmez mi tart›flmas› yapmaz.

Partisine tam olarak güvenir, bu temel üzerinde partisinin daha do€ru bir yol yürüyebilmesi ve daha baflar›l› bir biçimde yürüyebilmesi için de, tart›fl›lmas› gereken herfleyi tart›fl›r. Bu onun için yaln›zca bir hak de€il, ayn› zamanda partiye karfl› yerine getirmesi gereken bir görev ve sorumluluktur da.

En ufak bir aksakl›kta, gecikmede, gerilemede partiye karfl› güvensizlik duymak, tipik bir küçük-burjuva zaafiyetidir. Sa€lam bir proleter ya da teoriyi sa€lam temelleriyle kavram›fl bir devrimci bu hatay› yapmaz, bu çok tipik küçük-burjuva zaafiyetini göstermez. Ya da bu türden bir hatay› hayat›nda bir kere yapar ve zaten 77

bu tutum partiyle bir yol ayr›m›na da var›r. Ama geriye do€ru olur, ama ileriye do€ru olur. Bir insan partisiyle ilgili ikide bir kuflkuya kap›lmaz. Kap›lmad›€› zaman ne olur? Bundan partisi de kazan›r, kendisi de kazan›r.

Habip afl›r› sad›k bir Ekimci'dir. Dönün geriye do€ru bak›n, bu ba€l›l›k ve sadakatin say›s›z çarp›c› örneklerini görürsünüz. Bu bizim kendisine flu veya bu vesileyle en sert elefltirileri yöneltti€imiz bir evrede bile böyledir. Partinin flu veya bu nedenle bir tutumu olmuflsa e€er, partinin müdahalesi do€rudur, sonuna kadar destekliyorum demifltir, demesini bilmifltir. Çeflitli yoldafllara yazd›€› mektuplar bunun yaz›l› tan›€›d›r. fiu veya bu müdahale onu da hedef al›yor olabilir; onun için problem bu de€il. Ama bu insanlar›n gücü ve üstünlü€ü iflte tam da buradan geliyor. Bu iflin diyalekti€i bu zaten. Yol dümdüzken, engel yokken, problem yokken, bunal›m yokken, tökezleme yokken, bir parti ile kolkola yürümeyi herkes becerir. Bunu kongrede Merkez Komitesi seçimleri s›ras›nda da uzun uzun anlatt›m ve örnekledim. Ve verdi€im örneklerden biri de bizzat Habip yoldaflt›. Habip yoldafl›n bu yolu dümdüz yürüdü€ü zannedilmesin. Davada sars›lmazl›kta bir tökezleme hiçbir zaman yoktu, özgeçmifli ortada. Ama belli evrelerde belli sorunlar, belli problemler yaflam›flt›r, ama partisine ba€lanarak yürümesini ve sorunlar› aflmas›n› da bilmifltir. Ve bir dizi vesileyle, son olarak da parti kurulufl kongresinde alt›n› çizdi€im gibi, önemli olan da bu. Habip yoldafl›n bu alandaki tutumu, tipik bir partili komünist iflçi tutumudur.

Bu insanlar sa€lam bir örgüt ve parti bilinci olan insanlar. Örgüt bilinci, örgüte ba€l›l›k bilinci köklü olan insanlar. Bu insanlar, bu bilinç ve ba€l›l›k çerçevesinde, partili olman›n onurunu derinlemesine yaflayan insanlar.

78

Parti üyesi olman›n onuru nedir, bunu çok iyi bilen insanlar. Bu, bir baflka meziyet, bir baflka üstünlük.

Bu bir soluk, bu davaya ba€l›l›ktan gelen bir üstünlük. ‹nsanlar ço€u kere partilerine güvenlerini, tam da davaya olan güvenlerini kaybettikleri için kaybediyorlar.

Yani partiye güveni kaybettikleri için davaya güveni kaybetmiyorlar, tam tersine, genellikle davaya güveni kaybettikleri ölçüde partilerine de güvensizlefliyorlar.

Bu andan itibaren partinin kusurlar›n› aray›p bulmaya özel bir e€ilim duyuyorlar ve çok geçmeden “problem” oluyorlar. Nitekim bak›yorsunuz, insanlar partiyi b›rakt›klar›nda devrimi de tümden b›rakm›fl oluyorlar.

Say›s›z örnek bunu kan›tl›yor. ‹flte bu yoldafllar›m›z devrime çok ba€l› olduklar› içindir ki, partiye de sars›lmazl›k ölçüsünde ba€l›lard›.

Dolay›s›yla gerçek birer dava adam› olan bu insanlar›n ayn› zamanda sa€lam parti kadrolar› olmalar›nda flafl›lacak hiçbir yan yok. Aç›n Tuna’n›n kapan›fl konuflmas›n› okuyun, parti bilinci denilen fleyin ne oldu€u orada çok iyi bir biçimde var. Aç›n polisteki direnifl metnini okuyun, direniflini anlataca€›na, direniflin felsefesini yap›yor orada ve bu bafltan sona coflkulu bir parti savunusu. Bu önemli onun için; zira onun direniflçi bir kadro oldu€unu biliyorlar, oturup bu durumdaki bir kadroya güya ideolojik bir sald›r› yöneltmeye çal›fl›yorlar. O da direniflini anlatan yaz›s›nda bu ideolojik-psikolojik sald›r›y› yan›tl›yor.

Bu san›ld›€› kadar küçümsenmesi gereken bir mesele de€il, diyor. ‹deolojik-psikolojik sald›r› son y›llarda, özellikle bugün temel önemde bir sorun. Ve Ümit burada, kendi direniflini, parti program›n›n teorik bölümü ile iliflkilendiriyor. Bunlar karfl›s›nda yenilebilmek için bunlara öncelikle ideolojik olarak yenilmek laz›m ki, bu 79

mümkün mü? diyor. Biz partimizin program›n›n teorik bölümünü kongrede daha yeni tart›flm›fl, özümsemifl ve onaylam›flt›k; bu durumda burada bizim yenilmemiz mümkün müydü, diyebilen bir insan. Davaya sa€lam ideolojik ba€l›l›k beraberinde partiye sars›lmaz ba€l›l›k getiriyor, dikkat ediniz.

Partinin maddi ve manevi de€erleri konusunda afl›r› hassasiyet Ümit de tasfiyecilik döneminde saflar›m›zda olan bir yoldafl. ‹stanbul EGK’da idi, onun da çok net ve tok bir tavr› vard›. EGK bir bütün olarak net bir tutum ald›. Ayn› fleyi her iki yoldafl aç›k alan provokasyonu s›ras›nda da gösterdiler. Ümit yoldafl zaten bu insanlar› erken bir zamandan itibaren samimiyetsiz ve güvenilmez buluyordu. Habip’in bu ayn› konuda ne yazd›€› ise Ekim’de yay›nland›, böyleleri yapt›klar›n›n hesab›n› vermezlerse derhal kurflunlanmal› diyecek kadar aç›k ve tok bir tav›r içinde idi. Bu yoldafllar bu konuda da yapt›klar› ifli çok ciddiye alan devrimciler olduklar› için, öyle küçük-burjuva duygusall›€›yla davranmayan insanlard›. Ümit ile ilgili durumu aç›klayamayacak, aç›k konuflamayacak durumday›m, partinin illegalitesi elvermez buna. Habip’inki yaz›ya konu olmufl politik bir tutum oldu€u için örnek olarak veriyorum.

“Böylelerinin hakk› mermi çekirde€idir, böylelerinden bu esirgenmemelidir” diyor, Ekim’de yay›nlanan yaz›s›nda.

Parti bunlar karfl›s›nda zay›f davran›yor demeye getiriyor. Bir partinin birikimiyle oynanmaz, bir partinin de€erleriyle oynanmaz, bir partinin itibar›yla oynanmaz, diyor. Ve flunu da belirtmek gerekir ki, bu yaz› redaksiyon esnas›nda epey yumuflat›larak, sertliklerinden 80

ar›nd›r›larak yay›nlanm›fl bir yaz›d›r. Buna ra€men yay›nlanm›fl haliyle bir hayli sert bir yaz›d›r. Lenin’in “Macar ‹flçilerine Selam›”ndan al›nt› yaparak giriyor.

“Savaflta korkaklar›n hakk› mermi çekirde€idir”, diyor Lenin orada; Macar iflçileri, ac›may›n, eliniz titremesin diyor. Buna an›flt›rma yap›yor Habip.

Sözünü etti€im yaz›, ‘98 Nisan’›nda Ekim’de yay›nlanm›fl bir yaz›d›r, alt›nda “H.G/Ankara Cezaevi” diye yazar.“Düflkünleflmeyi hareketimize karfl› düflmanca davran›fllara vard›ranlar› affedemeyiz” bafll›€› tafl›maktad›r. Ama bu yoldafl ayn› zamanda “Biz affetmeyece€iz!” bafll›€›yla düzene de ayn› toklukla cepheden sald›ran bir yoldaflt›r. Burada bir tutarl›l›k var.

Düflman›n› ciddiye alan, ona kin duyan, onu affetmeme kararl›l›€› gösteren bir devrimci, kendi iç düflman›na karfl› da ayn› ac›mazs›zl›€› gösterebiliyor ve göstermek zorunda. Yoksa devrimci siyasal yaflam ciddiyetini ve inand›rc›l›€›n› yitirir, duygusal, yarars›z ve sonuçsuz bir oyuna dönüflür. Devrimci siyasal yaflam güçsüzlükleri, küçük-burjuva duygusall›klar›, anlams›z ve lüks duygusall›klar› kald›rm›yor. Bu aç›dan her iki yoldafl da benim ölçülerime göre fazlas›yla kat› insanlar. Bana göre, benim ölçülerime göre... Ben bazen bu kat›l›klar›na flafl›rm›fl›md›r da. Ama böyle davran›rlarken onlar›n bir bildi€i vard› her zaman, temelde onlar hakl›d›r, bunu büyük bir içtenlikle de söylüyorum. Kendine devrim için 27 senelik bir yaflam biçen bir devrimci insan, o toklu€u, yerine göre ac›mas›zl›€› gösterir. Devrim için bir ac›mas›zl›k, bunun bildik türden zalimlikle en ufak bir ilgisi yok. Hak eden hak etti€ini almal› düflüncesinden, inanc›ndan gelen bir fley bu.

Biz öte yandan, bu ayn› yoldafllar›n ne kadar duygulu insanlar olduklar›n› da biliyoruz. ‹flte burada, 81

Ümit’in Cumhuriyet Dergi’de yay›nlanm›fl fliirinden bir parça var. Çok güzel bir fliir. Gerçekten çok güzel, çok duygulu bir fliir. Bu ayn› yoldafl›n öteki yan› da iflte bu. Ama bu yoldafl ayn› zamanda gerekti€inde parma€› titremeyen de bir yoldafl. Bu, budur iflte.

Bu yoldafllar›n insani kiflilikleri çok övülüyor. Aç›n, Adana’dan bir genç yoldafl›n, zaman›nda Habip’i yakalatan yoldafl›n yazd›klar›n okuyun; “O zaman›m›z›n Babuflkinler’indendi”, diyor. Aç›n Mahmut Al›nak’› okuyun, TKP/ML tutsa€› bayan›n yazd›klar›n› okuyun.

Bu yoldafllar›m›z fazlas›yla insan, kelimenin tam anlam›nda gerçek birer insan. Y›ld›z Do€ru’nun ifadesiyle “insan gibi insan”, “insan güzeli insan”...

Ama bu yoldafllar ayn› zamanda, partimizin birikimi ve de€erleriyle oynayanlar›n hakk› mermi çekirde€idir, parti bunu onlardan esirgememelidir diyen, diyebilen de insanlar. Bu yoldafllar yeri geldi€inde, vesile do€du€unda, düflman karfl›s›nda parma€› titremeyen de insanlar, parti bunun tan›€›d›r. Bu kat›l›€›n gerisinde kendine göre tutarl› bir yaklafl›m da var. Suç ar›yorsan›z, provokasyonun kendisi fazlas›yla suçtur. Hiç kimse bu partinin de€erleriyle oynayamaz, birikimiyle, itibar›yla, prestijiyle oynayamaz. Buna hiç kimsenin hakk› yok, bu hakk› kendinde görenler de bir fleyleri haketmifllerdir diyen bir bak›fl bu.

Bunu deme rahatl›€› ve toklu€u nereden geliyor? fiuradan geliyor. Bu partinin bir iç yaflam› var, bir demokrasisi var, insanlar›n haklar› var. ‹nsanlar bir fleyi elefltirmek istiyorlarsa, bu örgütte elefltiri mekanizmalar› var. Bu örgütte fazlas›yla demokrasi var. ‹nsanlar bir fleyleri elefltirmek istiyorlarsa elefltirsinler, itham etmek istiyorlarsa itham etsinler... Y›kmak, komplo, bu neyin nesi? Görüflse görüfl, parti kurallar› çerçevesinde koy 82

ortaya görüflünü; elefltiri ise elefltiri, elefltir elefltirmek istedi€in fleyi. Partinin sana verdi€i bir tak›m yetkileri ve sorumluluklar› kötüye kullanarak bir partiyi içinden sinsi bir biçimde tahrip etmek neyin nesi peki? ‹nsanlar›n u€runa öldü€ü bir dava bu, kimin buna ne hakk› var?

Bu hakk› kendinde görenlere karfl› bir tahammülsüzlük örne€i Ümit ve Habip yoldafllar›n tutumu. Bu tümüyle dava adam› olmakla ba€lant›l› bir fley; çok s›radan insanlar bunu, buradaki kat›l›€› anlayamazlar.

Bugünün ölçüleri üzerinde devrimciler bu yoldafllar. Çünkü partimizin kendisi bu ölçülerin üzerinde, büyük bir içtenlikle söylüyorum bunu. 12 Eylül’ün y›k›nt›s›n›n içinden bu kadar diri bir ideolojik-politik kimli€i kim ç›karm›flt›r? Var m›d›r böyle bir siyasi hareket? Bu parti mevcut ölçülerin üzerinde, bu parti farkl› bir parti. Bafl›ndan itibaren iddias› buydu. Bunlar ancak bu farkl› partinin ölçülerine göre “normal” devrimciler.

Biz gelece€i temsil ediyoruz. Karanl›€›n, y›k›l›fl›n, tasfiyenin, tereddütün, ideolojik bulan›kl›€›n, kafa kar›fl›kl›€›n›n içerisinde gelece€in durulu€unu, berrakl›€›n› temsil ediyoruz. Bunlar da bu çizginin ürünü yoldafllar, bu son derece normal, zira bu insanlar ayn› zamanda bu partinin önder kadrolar›. Ben, bunlar bizim partimizin özü ve özetidir derken, bizim partimizin ola€an kimli€i bu yoldafllarda yans›yor demek istiyorum. Ve tabii ki o ola€an kimlik partinin ileri kadrolar› üzerinden yans›yacakt›r. Aç›n bu partinin poliste, mahkemede, zindanda tav›r üzerine metinlerine bak›n, deniliyor ki, bu parti yukar› kademelerde kendini utand›rmam›flt›r. Afla€›da zay›fl›klar olmufltur, önemli olan yukardan utand›rmamakt›r. Çünkü eski örgütlerde birçok durumda bunun tersi yaflanm›flt›r. Ekrem Ekfli genç bir devrimci idi, GKB’li idi, gitti poliste direndi 83

ve öldü; Erdal Eren ölümü yi€itçe kucaklamaya haz›rlan›yordu; baflka baz› insanlar direniyorlard›, ama s›nav günü gelip çatt›€›nda, TDKP yöneticileri yerlerde süründüler. Devrimci bir parti için en utanç verici fley budur. Bir partinin niteli€i yukardan afla€›yad›r. Bir parti bir nitelikse, o niteli€inin yukar›ya ç›k›ld›kça en ileri düzeyde yo€unlaflmas› laz›m. Ve bu parti, TK‹P, ya sa€lam direniflçi önder kadrolar ç›karm›flt›r, ya da bunu baflaramam›fl olanlar› zaman›nda kusmufltur.

“Kaçaklar›n Elinde Tasfiyecili€in Bayra€› Var!” 10 Ocak ‘93 tarihli, “Kemalpafla Cezaevi’nden Ekimci Tutsaklar” imzas› tafl›yan mektuptan baz› bölümler okumak istiyorum. Daha önce sözünü etti€im bu mektup “Kaçaklar›n Elinde Tasfiyecili€in Bayra€› Var!” bafll›€›yla yay›nlanm›flt›: “ EK‹M ‘87’de üstlendi€i misyonun ne kadar a€›r ve sanc›l› olaca€›n›n bilinciyle yola ç›kt›. Kimi geçici yol arkadafllar›n›n zorluklara gö€üs geremeyerek sa€a sola savuralacaklar› onun için s›r de€ildi. Üstelik bu kaç›fllar›n tam da düzenin sald›r›lar›n› yo€unlaflt›rd›€› dönemlere denk gelece€inin ustalar taraf›ndan tahlili de yap›lm›flt›r.

“Bizce bugün olan da budur. EK‹M’den ‘ayr›ld›€›n›’ söyleyen kimileri, sorunlarla mücadele edip çözmek ve gidermek yerine, sorunlar ve düzen karfl›s›nda bunal›ma düflerek, kaçmay› ye€lemifllerdir. Bildirilerinden görülen odur ki, kaçarken seçilebilecek en kötü ve ucuz yöntemi seçmifllerdir: Çamur atmak! Ama unutulmas›n, Ekimci komünistler EK‹M saflar›ndaki komünist potansiyelde çatlaklar yaratmak için kullan›lan bu yöntemlerin tahlilini yapabilecek güç ve yetenektedirler.”

84

Bu son cümledeki vurgulu düflünceye dikkat ediniz; bunu yapan Habip’in kendisi buna en iyi bir örnektir zaten. Bunu yazmak, tan›mlad›€› Ekimci komüniste bir örnek vermekten baflka bir fley de€ildir. Devam ediyorum: “Gariptir ki, bildirilerinde flöyle deniyor; ‘Bizler parti ve devrim davas›n›n neferleri olarak b›rak›lan bayra€› devralarak yeni bir Ekim devrimini Türkiye’de gerçeklefltirmek için savafla at›ld›k’!

“Biz Ekimci komünistlerin buna yan›t› nettir: ‘87’de ald›€›m›z ve yükseltti€imiz proletaryan›n k›z›l bayra€› ellerimizdedir. Onu her zaman onurla tafl›yaca€›z!

Aç›kt›r ki bu arkadafllar yanl›fl bir bayrak, tasfiyecili€in bayra€›n› alm›fllard›r!

“Biz Ekimci komünistler asla marjinal bir grup ya da mezhep olmaya çal›flmad›k. Bizim ihtiyac›m›z bu de€ildir. Bize gerekli olan, proletaryay› iktidara tafl›yacak bir proletarya partisidir.

“Bu görevin üstesinden gelece€iz. ‹ddial›y›z!

Kapitalist sistemi Türkiye halkas›n› parçalayaca€›z ve proletarya iktidar›n› kuraca€›z. Bu hedefe kolay ve düz yoldan var›lmayaca€›n› biliyoruz. Hangi zorluklarla, sorunlarla olursa olsun, EK‹M bütün bunlar›n üstesinden gelecek ve elindeki bayra€› kapitalizmin göbe€ine dikecektir. Bu fleref proletaryan›n çelik disiplinine sahip komünistlerin olacakt›r. Yar›n bizimdir yoldafllar!”

Bu 10 Ocak ‘93 tarihinde, henüz kendisini yeni yeni e€iten komünist bir iflçinin yazd›€› bir mektup. Ve tekrar ediyorum, yaflanan geliflmeler konusunda henüz örgütten hiçbir bilgi ve belge gitmeden yaz›lm›fl bir mektup bu. Kendisine ulaflt›r›lan rezillik örne€i bir tasfiyeci aç›klamaya, örgüte güveni sindirmifl bir insan›n verebilece€i bir yan›t bu. ‹flte böyle bir insan, bir sene sonra Adana’da 85

yakaland›€›nda, okudu€unuzda ürperdi€iniz iflkenceleri gördü€ünde, direnmekte hiçbir biçimde tereddüt etmez. Çünkü bu insan ne yapt›€›n›, nas›l bir yol tuttu€unu çok iyi biliyor. Dava adam› derken anlatmaya çal›flt›€›m fley bu. Ama dava adam› olan, ayn› zamanda parti adam› oluyor, ayn› zamanda örgüt adam› oluyor. Çünkü dava ancak partilerin flahs›nda savunulabiliyor, tarih davalar› baflar›ya ulaflt›rmada partiden baflka bir araç yaratm›fl de€il henüz. Parti varsa dava güvencededir, partisiz dava bofl bir laft›r. Partiniz yoksa, örgütünüz yoksa, davan›z bir hiçtir. O zaman davaya ba€l›l›€›n›z yaln›zca platonik bir aflktan ibarettir. Bir sonuç yaratmaz ve zaten siz de bu durumdan kurtulmad›kça, bir partiye ba€lanmad›kça, davan›za da çok fazla ba€l› kalamazs›n›z.

Ve bu yoldafllar tam da bundan dolay›d›r ki, partili olman›n onurunu da hep tafl›d›lar. Bu nerede tafl›n›r?

S›navlarda tafl›n›r, s›nav günü gelip çatt›€› zaman, partinin ç›karlar›n› ve de€erlerini herfleyin üzerinde tutmakla tafl›n›r. Bu d›flarda polisin her türlü sald›r› ve terörünü gö€üsleyebilmektir, siyasal poliste direnmesini bilmektir, zindanda devrimci onuru yükseklerde tutmas›n› bilmektir, DGM kürsülerinde devrimi ve sosyalizmi cepheden savunmas›n› bilmektir, bu kürsülerde düzen yarg›çlar›n›n yüzüne “Partimizin ayak seslerini duyuyor musunuz?” diye inançla hayk›rabilmektir. “Devletinizi bir katiller çetesi yönetiyor” sözlerini o suratlara bir kamç› gibi flaklatabilmektir... Bu, budur.

Partimizin düflünen önderleri savaflan neferleri Bu yoldafllar partimizin iki eski üyesi ve partimizin 86

iki önemli yöneticisi. Tuna yoldafl ile ilgili olarak partimizin aç›klamas›nda yap›lm›fl bir tan›m vard›r, çok anlaml›d›r; “Partinin düflünen önderi savaflan neferi!” Önder ve nefer! Burada da derin bir diyalektik var. ‹nsan ya önderdir ya da nefer, kimse böyle demeye cesaret etmese de bu ço€u durumda böyle yaflan›r. Ama hem önder hem nefer olmak, bizim bu yoldafllar›m›z›n en belirgin özelli€i. Çünkü bu partimizin kadro politikas›n›n özü.

“Düflünen ve savaflan militanlar”! Komünist bas›n›m›zda; “Partinin ‘düflünen ve savaflan militanlar’ gelene€inin temsilcileri” deniliyor, ifade t›rnak içerisinde veriliyor, neden? Çünkü Ekim’in ilk say›lar›nda (say›: 15, Aral›k ‘88 -Red.) yaz›lm›fl bir yaz› var, “Ekim’den Okurlara...” bafll›€› tafl›yor. Orada bu konuda ortaya bir bak›flaç›s› konuluyor, bu bir kadro politikas›n›n da baz› temel esaslar›n› veriyor. Türkiye devrimci hareketinde sözde önderler, genellikle, kendini devrime ve davaya adayan militanlar› bir “sürü” olarak gördüler. Oysa devrimci siyasal mücadele, bu toplumdaki en ileri mücadeledir; bu mücadelenin neferi olan bir insan›n normalde bu toplumun en iyi düflünen, düflünme yetene€i olan insan› olmas› laz›m. ‹nsan bu düzenin kal›plar›n› parçalayan bir düflünme kapasitesi kazanmadan, bu düzene itiraz edemez de zaten. Devrimci düflünmeyecek de kim düflünecek? Devrimci nedir?

Devrimci toplumun bilinçli insan› demektir. Bir partinin kendi içinde önderlik olur, ama bir devrimci kitlelerin önderidir, dolay›s›yla herfleyden önce onun düflünen bir insan olmas› laz›m. Ve devrimciyse, elbette ayn› zamanda savaflan bir insan olmas› laz›m.

Türkiye’da savaflmaktan yana devrimcilerin problemi yoktur. 12 Eylül’ün, son 10-15 y›l›n yaratt›€› y›k›m›, 87

tahribat› sakl› tutuyorum, ama bu ülkede kuflaklar kendilerini adamas›n› bilmifllerdir. ‘60’larda, ‘70’lerde ve elbette yeni dönemde de... Belki geçmifle göre sadece say›lar› azalm›flt›r bunlar›n, ama insanlar savaflmas›n› bilmifllerdir. Kürt cephesinde binlerce insan savaflmas›n› ve ölmesini ayr›ca bilmifltir. Bu insanlar ayn› zamanda ama, düflünme yetene€i olan ve kendi mücadele ortamlar›nda, parti ortamlar›nda bunu rahat bir biçimde bulabilen, ortaya koyabilen insanlar olabilmeliler. Türkiye’nin geleneksel bürokratik-bask›c› örgüt kültürü içinde bunun pek de böyle olmad›€›n›, böyle yaflanmad›€›n› biliyoruz.

EK‹M, bu kültürü daha en bafltan elefltirel bir de€erlendirmeye tabi tuttu ve kendi politikas›n› “düflünen ve savaflan militanlar” olarak özetledi. Ben saflar›m›zdaki her yoldafl›n bu temel ölçüye uygun oldu€unu elbette iddia edebilecek durumda de€ilim.

Partinin böyle bir politikas› vard›r, bu politika tüm kadrolar üzerinde yeterli baflar›y› sa€l›yor diyebilecek durumda de€ilim. Ama bu iki yoldafl, ölümü kuflkusuz bir rastlant› sonucu birlikte kucaklam›fl Ümit ve Habip yoldafllar, bu noktada da birbirlerine çok benziyorlar.

Oysa biri, Ümit tümüyle ayd›n kökenlidir, deyim uygunsa devrime teoriden gelmifltir. ‹yi halli bir orta s›n›f çocu€u olarak, düflünsel süreçlerin yard›m›yla ezilen s›n›flardan yana geçmifl, proletaryan›n kurtuluflu davas›n› seçmifltir.

Devrimci mücadeleye teorinin gücüyle gelen bir insan›n teoriye ilgisi, düflünmeye ve yazmaya ilgisi anlafl›l›r bir fley. Ama bir baflka üstünlük de var burada.

Teorinin gücüyle geliyor, ama devrimci örgütü ve prati€i buluyor. Yani teoriden prati€e, teorik kimlikten pratik kimli€e ulaflm›fl bir devrimci bu. Ama bu 88

yoldafl ayn› zamanda bir örgüt adam›d›r. Dar anlamda örgüt prati€i çok sa€lam diyecek durumda de€ilim, ama aç›k ve kuvvetli bir örgüt bilincine sahip oldu€u kesin. Devrimci s›n›f mücadelesinde devrimci örgütün ne demek oldu€unu çok iyi bilen ve bu nedenle, dar anlamda örgütsel yaflam sorunlar›nda olmasa bile, örgüt sorununda çok hassas ve sa€lam bir insan.

Bütün legal yay›nlar›m›za bafllang›ç evrelerinde hep muhalefet etmifltir. Önce politik yay›n organ›na, sonra gençlik gazetesinin legal ç›kar›lmas›na, sonra da baz› bültenlerin legallefltirilmesine hep muhalefet etmifltir.

Bu illegalitenin zay›flat›lmas› anlam›na gelebilir, bu sonucu yaratabilir diyen, bu ad›mlar zamans›z at›l›yor da diyen bir insan bu. Bu illegal örgüt bilinci konusundaki titizlikten gelen bir fley. Teoriden prati€e gelmek, bu önemli bir üstünlük. Komünist partileri her zaman ayd›n kökenli kadrolar›n örgüt prati€ine bakarlar. Zira onlarda ayd›n kapasite zaten vard›r, onlar›n güzel konuflmas›, ellerinin iyi kalem tutmas› yeterli bir ölçü de€ildir.

Gerçek ölçü pratiklerinin ne oldu€udur. Çünkü ayd›n kökenli bir devrimcide en çok aksayabilecek olan budur.

Habip yoldafla geçiyorum. Habip ise, Ümit’in tam tersine, pratikten teoriye gelmifl proleter kökenli bir yoldafl. Ezilen bir s›n›f›n, ezilen bir ulusun ve kuflkusuz ezilen bir mezhebin mensubu olmak, bu çok yönlü s›n›fsal-kültürel ezilmifllik, onun devrime yönelmesinde temel etkendir. Fakat o ezilen s›n›f›n bilinçli bir neferi ve temsilcisi olmak için, pratik yeteneklerini ve üstünlüklerini düflünsel üstünlüklerle birlefltirmek için flafl›rt›c› bir çaba harcam›fl ve bu alanda gerçekten de çok büyük mesafeler katetmifltir. Bir fleyler anlatabilmek için bizdeki o ilk mektubunu hat›rlatmak istiyorum. ‹mla kusurlar› yönünden tipik bir asker mektubu; hani asker 89

mektuplar› vard›r, nokta-virgül yoktur, cümlesinin bafl›sonu yoktur, iflte böyle bir mektup. Ama bu yoldafl zamanla, içeri düfltükten yaln›zca bir-iki y›l sonra, bütün ideolojik sorunlarda kalem oyanatabilen bir insan haline geldi. Bizde yay›nlanm›fl onca yaz›dan baflka yay›nlanmam›fl say›s›z baflka yaz›s› var. Hemen her konuda kalem oynatm›fl, Türk ordusu hakk›nda tutup bir de koca bir broflür yazm›fl bir yoldafl Habip. Tümüyle kendisini hapiste e€iterek bunu baflarm›fl bir yoldafl.

Zindandan bir yoldafl çok güzel ifade etmifl; üniversite diplomas› al›p da iki sat›r yaz› yazmay› beceremeyen yoldafllar›m›z var; oysa Habip yoldafl, kendisi çok üretken bir biçimde yazmakla kalmayan, bir dizi insana zorlayarak yaz› yazd›rtan bir insan. Adana’dan yazan genç yoldafl, Habip hakk›nda ne güzel yazm›fl, edebi aç›dan da. Ama kendisi Habip’in Malatya Cezaevi’nde zorlayarak yazmaya yöneltti€i insanlardan biridir.

Bir iflçi do€all›€›nda Habip yoldafl›n devrimci olmas›na çok flafl›rmamak laz›m. Kald› ki bu Kürt ve Alevi bir iflçidir. Çocuklu€undan beri devrimcilerin ortam›nda birisi, dolay›s›yla devrimci olmas›, devrimi seçmesi onun üstün olan yan› de€il. ‹fli bununla b›rakmamak, do€all›€›nda kazand›klar›yla b›rakmamak, bunu bir ideolojik kavray›flla birlefltirmek, giderek bunu bir yazarl›k yetene€i olarak gelifltirmek, iflte as›l üstünlü€ü burada. Zira bu çok özel emeklerle ve bir ihtiyaç oldu€una inan›larak kazan›lm›flt›r. Bu bir ihtiyaç, parti için, propaganda için, mücadele için bir ihtiyaç.

Devrimcili€ini bununla birlefltiren ve bunun gerektirdi€i azmi, çabay› gösteren bir insan. Bu azmin sonuç verdi€i, sonuçlar›yla ortada de€il mi?

Ve bu insanlar düflünmesini bilen, düflünme gücünü kelimenin gerçek anlam›yla düflünme kapasitesi ve 90

kiflili€i olarak kullanan insanlar. Habip’in arflivimizde bir yaz›s› var. Ekimler’in ilk say›s›ndaki belli yaklafl›mlar› eski yaklafl›mlar›m›zla k›yaslayan ve bunu elefltiriye konu eden bir yaz›. Bu de€ifliklikler nereden geliyor, bunu izah etmelisiniz, etmek zorundas›n›z diyen de bir yaz›. Kemalpafla’da iken yaz›lm›fl, 6-7 ay sonra tasfiyecilik karfl›s›nda EK‹M’e kararl›l›kla sahip ç›kan ayn› insan›n kaleminden ç›kan bir yaz› bu. Ve burada, bu iki tutum aras›nda hiçbir çeliflki yok, tam tersine, burada tam bir tutarl›l›k var. “Özgünlük” üzerine Tony Cliff’in Çerniflevski’den aktard›€› çok anlaml› bir pasaj var. Özgün olmak için verilen u€rafl özgünlü€ün düflman›d›r, gerçek ba€›ms›zl›k ancak ba€›ms›z olmamay› da hesaba katanlar›n baflarabilece€i bir ifltir, diyor Çerniflevski.

Bu iflin diyalekti€i bu. Bir insan kendisini kolektifle ne kadar çok bütünlefltirmeye çal›fl›rsa, o kolektif o ölçüde onun yeteneklerini, özelliklerini, karakterini gelifltirerek, onda gerçekten özgün bir kiflilik de üretir, böyle bir özgünlü€ün oluflmas›n› kolaylaflt›r›r. Kolektif zemin onu birey olarak da besler ve böylece onun gerçek özgün kiflili€ini de a盀a ç›kar›r. Bizde gerçekte budala olan baz› insanlar “özgün olmak” ad›na kolektifle karfl› karfl›ya gelmeyi marifet zannediyorlard›. Bu gerçekten tam bir budalal›kt›. Bunu yapan insanlar, süreç içerisinde hep kafalar›n› bir yerlere vurdular, bu aptalca saplant›lar›n›n kurban› oldular.

EK‹M’e bu kadar aç›k bir kararl›l›kla sahip ç›kma yetene€i olmasa, bu gücü olmasa, yeri geldi€inde EK‹M’i bu kadar tok ve net bir flekilde elefltirebilecek gücü, kiflili€i kendisinde bulabilir miydi bu yoldafllar?

Buluyorlar, buldular iflte. Zira bu iflin mant›€›, diyalekti€i tam da budur. Habip ve Ümit yoldafllar, 91

bir devrimcinin kendi davas›na ve partisine ba€land›€› ölçüde, tam da bu sayede, nas›l özgün birer devrimci kimlik ve kiflilik üretebileceklerine de en iyisinden iki örnektir.

Bu özgünlük meselesi sonradan görme küçükburjuvalar flahs›nda devrimci örgüte hep problemler yaratt›€› için, bu konuda bir noktay› daha eklemek istiyorum. Bir devrimcinin, hele hele bir komünist devrimcinin özgünlü€ü; kendi partisi ya da örgütüyle iç iliflkilerinde de€il, fakat tam da sa€lam ve sars›lmaz bir parti kadrosu olarak devrimci s›n›f mücadelesi içerisinde, yani s›n›f düflman›na karfl› mücadele içerisinde kendini gösterir. Çünkü bir devrimcide gerçek bir cevher varsa e€er, bunun a盀› ç›k›p serpilece€i gerçek yaflam alan› tam da buras›d›r. Ve örgütlü bir birey olmak, burada gerçek bir avantaj, gerçek bir olanakt›r. Elbette söz konusu olan do€ru bir ideolojisi, politikas›, sa€lam de€erleri ve gelenekleri olan, gerçekten devrimci olan bir örgütse. Bu son noktay› özellikle ekliyorum; zira dejenere küçük-burjuvan›n bu yapay özgünlük sevdas›n›n gerisinde, biraz da Türkiye’nin ve dünyan›n kötü örgüt geleneklerine kendince duydu€u tepki vard›r. Ama sa€lam geleneklere ve de€erlere sahip bir devrimci örgütte özgünlü€ü kendi örgütüne olur olmaz sorun yaratmakta bulacaklar›n› sananlar, böylece özgün olmaz, sadece “problemli” olurlar ve devrimci örgüt taraf›ndan kaç›n›lmaz olarak kusulurlar.

Habip bir iflçi s›n›f› mensubu olarak, pratikten teoriye gelmifltir. Tuna ise tersine, iyi halli bir orta s›n›f mensubu ailenin çocu€u olarak, teoriden prati€e gelmifltir. Ortak kimlikte, “düflünen ve savaflan” komünist militan kimlikte buluflmufllard›r. Bu, bir partinin, somutta partimizin kadro politikas›n›n temel bir 92

yönünün özü ve özetidir bence. Bir partinin ayd›n ve ö€renci kökenli kadrolar›ndan ne ç›karaca€›n›n, iflçi ve emekçi kökenli kadrolar›ndan ne ç›karaca€›n›n, onlar› hangi ortak partili kimlikte/paydada birlefltirece€inin bir özetidir. Partinin zaten bafltan itibaren politikas› buydu.

Bu yoldafllar tam da bu politikan›n ürünüdürler, bu alandaki baflar›n›n somutlanm›fl canl› örnekleridirler.

Parti, bu politikan›n bu yoldafllar flahs›nda sa€lad›€› baflar›dan da güç alarak, onlar›n politik ve manevi an›s›ndan ve birikiminden de güç olarak, bu politikay› flimdi daha ileri bir düzeyde hayata geçirecektir.

Zindandan yazan bir yoldafl, biz sizi aflaca€›z yoldafllar, diyor. Bu do€ru bir bak›fl aç›s›d›r, kalanlar›n görevi gidenleri aflmakt›r. Neden? Çünkü kalanlar, gidenleri üreten mevcut imkanlar›n yan› s›ra, bir de gidenlerin yaratt›€› yeni imkanlara sahiptirler. Bu durumda elbette onlar› aflmakt›r söz konusu olan, baflar›y› bu belirleyecektir. Gidenlerin yaratt›€› yeni politik ve moral kazan›mlar› bunu gerekli ve olanakl› k›lmaktad›r. Ve ben büyük bir içtenlikle ifade ediyorum, onlar› aflacak yoldafllar ç›kacak saflar›m›zdan.

Ayd›nlanan bir iflçi ve parti iflçisi anlam›nda iflçileflen bir ayd›n... Teoriyi kavrayan bir iflçi ve örgütü ve prati€i kavrayan bir ayd›n... Böyle iki yoldaflla karfl› karfl›yay›z.

Bu gerçekten güzel bir fley. Belli bir aç›dan partimizin kadro politikas›n›n bir özeti var bu pratiklerde. S›n›f çal›flmas› ve gençlik çal›flmas›, bizim için en bafl›ndan itibaren iki önemli alan olmufltur. Bu iki alandan ç›km›fl iki seçkin devrimci örne€i bu yoldafllar. Güzel! Bir üçüncü çal›flma alan› k›smen kamu çal›flanlar›, ‘90’l› y›llardan itibaren... Ve bu üçüncü alandan da bu kimli€i, bu performans› gösteren kadrolar var saflar›m›zda.

Her temel çal›flma alan›m›zdan yetiflip gelmifl ileri 93

kadrolar›m›z var, bu da güzel ve anlaml› bir fley.

Emekleriyle yücelen insanlar Bugün bu insanlar›n kendi d›fl›nda bir etki yaratmas›na çok fazla da flafl›rmamak gerekiyor. Bu kapasitede, bu tutarl›l›kla, bu yetenekte, bu üstünlüklere sahip insanlar elbette saflar›m›zdan öteye de bir sayg›nl›k yarat›rlar. Kendi içimizde biz onlar›n flu ya da bu aç›dan kusurlar›n› tart›flsak da bu böyle. Bir dizi fley aks›yor partimizde, do€al olarak da partimizin tek tek bireylerinde... Biz bunu her zaman söylüyoruz.

Problem bu de€il zaten, bunu görmeyen budalad›r. Bunu görmeyen kendini yenileyemez zaten. Kendinde aksayan› görmeyen, eksi€ini görmeyen, kendini yenileyebilir mi? Kendindeki eksi€i, kusuru, zaafl› yan› görmeyen, görmezlikten gelen, gerçekte böylece kendi kendini silahs›zland›rm›fl olur. Üstünlüklerimize dayanarak, ondan güç ve moral alarak, zay›f ve eksik yanlar›m›z› gideren ve hep ileriye do€ru yürüyen bir ak›m›z biz.

Biz hep ileriye yürüdük, bugün kimse bizim daha geri bir noktada oldu€umuzu iddia edemez. Ne ideolojik, ne örgütsel, ne de devrimci kimlik aç›s›ndan... Kimse üç y›l öncesine göre bugün daha gerideyiz ya da geridesiniz diyemez. Çizgi olarak daha ilerdeyiz, art›k program aflamas›nday›z, bu alanda Türkiye’nin ölçülerine göre gerçek bir hazine oluflturan bir teorik, politik ve yöntemsel tart›flma ve de€erlendirme birikimine sahibiz. Yine önderlik olarak daha ilerdeyiz, moral aç›dan daha ilerdeyiz, itibar aç›s›ndan daha ilerdeyiz.

Türkiye devrimci hareketinin tart›flmas›z bir biçimde temel bir ak›m›y›z art›k, bunun en ufak bir tart›flma götürür yan› kalmam›flt›r. Türkiye devrimci hareketinin en önündeyiz art›k, bunun tart›fl›lacak hiçbir yan› 94

yok. En önde olmam›z normal, çünkü biz bu ülkenin komünist hareketiyiz. Bu ülkede en ileri s›n›f› temsil etme iddias›nday›z. Ötekilerin herbirinin flu ya da yan› üstün ya da ileri olabilir. Ama biz bütünsel kimlik olarak ilerdeyiz, en öndeyiz. Ve biz bunun meyvelerini önümüzdeki bir-iki y›l içerisinde fazlas›yla devflirece€iz, bundan kuflku duyulmas›n.

Partimizin kuruluflu; ilkin, Abdulah Öcalan olay›na rastgeldi, bu geliflme gündemi a€›r bir flovenizm atmosferiyle birlikte kaplad›, solda ve emekçilerin ileri kesimleri aras›nda partimizin kurulufluna gösterilebilecek ilgiyi önemli ölçüde gölgeledi. ‹kinci olarak, siyasal polisin, kuflkusuz nedensiz olmayan, daha kuruluflun ilk ad›m›nda partimizi çelmelemeyi amaçlayan peflpefle operasyonlar›, partiyi bir süre için de olsa belli bir s›k›nt›ya soktu. Böylece partimizin kuruluflunun ilan› zay›f bir pratik süreç olarak yafland›. Bu bir sürü yoldaflta burukluk yaratt›. Etkili bir tan›t›m kampanyas›na dönüfltüremedik biz bu tarihi önemde ad›m›.

Ama gerçek olan hiçbir emek kaybolmaz. Partimizin 1. kurulufl y›ldönümü flu günlerde partimizin yo€un bir propagandas› ve tan›t›m› faaliyetine sahne olmaktad›r.

Herhangi bir tan›t›m faaliyeti yürütmedi€imiz halde bu böyle. Bu Habip ve Tuna yoldafllar›n ölümü üzerinden yaflan›yor. Ama bu bir raslant› de€il ki, bu da bizim kendi öz eme€imiz. Parti yeterince tan›t›lamad› diye burukluk duyan herkesten çok bu yoldafllar›m›zd›.

Ve bugün onlar sayesinde biz kendi öz eme€imizin karfl›l›€›n› al›yoruz. Zerre kadar fazla bir fley alm›yoruz, hariçten haz›r bir fley alm›yoruz. Kendi yoldafllar›m›z onlar, partimizin yöneticileri ve önderleri. ‹mzal› imzas› yay›nlad›€›m›z bir sürü temel önemde 95

yaz› ve belgenin yazarlar› onlar. Bunlar bizim üyelerimiz olmaktan öteye, Kurulufl Kongremizde seçilmifl Merkez Komitesi üyelerimiz. Bu parti onlar›n partisi, onlar›n kendi öz eme€inin ürünü. Onlar bu partinin özü, özeti, onlar bu partinin kartallar›.

Habip yoldafl MK’ya yazd›€› son mektubunda; önemli olan bedel ödemek de€il, biz bu bedeli ödemeye haz›r›z; as›l önemli olan, partinin bundan politik olarak gere€ince yararlanmas›n› bilebilmesidir, diyor.

Bütün bunlar flafl›rt›c› de€il. Bu normal olan, olmas› gereken. Hani y›llard›r; yeni bir çizgi, yeni bir kültür, yeni bir gelenek, geçmifli ileriye do€ru aflmak, küçükburjuva devrimcili€ini daha ileri bir düzeyde proletarya devrimcili€i temelinde üretmek deyip duruyorduk, de€il mi? Bu sözler bofluna edilmemifltiyse e€er, bir samimiyeti, bir hedefi ve çizgiyi ifade ediyorduysa, ortaya ç›kan durumda da ola€and›fl› bir fley yok. Biz buyuz iflte.

Yoldafllar›m›z› abart›p bir tür efsanelefltirmek bizim iflimiz de€il, tam tersine, biz onlar› gerçek kiflilikleri ile ortaya koyuyoruz. ‹flin asl›nda halihaz›rda fazla birfley de yap›yor de€iliz. Halihaz›rda ne yap›yoruz? Kendimiz neredeyse henüz hiçbir fley söylemifl de€iliz. Partinin bu yoldafllar›n siyasi özgeçmifllerine iliflkin yay›nlad›€› k›sa metinler d›fl›nda, ne yay›nl›yorsak onlardan yay›nl›yoruz. Onlar›n teorisi ya da prati€i, onlar›n düflünceleri ya da eylemi... Neye göre eylemi diyorum.

Siyasi savunma bir düflünceden çok bir eylemdir. ‹nsan bir gazeteye bir makale yazar, o bir düflüncedir; ama siyasi savunma bir eylemdir, bir tutumdur, bir kararl›l›kt›r, düflman›n kürsüsünü ona karfl› kullanmakt›r, bir karfl› yarg›lamad›r o. Ne diyoruz biz bafll›k atarken? “Komünistler yarg›layanlar› yarg›l›yorlar!”

96

Ne yap›yoruz? Tutup Ümit’in polisteki son direnifline iliflkin metnini yeniden yay›nl›yoruz örne€in. Ama bu bir siyasal pratik, üstelik en zorlu cinsten, ölümüne bir pratik bu. Biz iflte bu türden fleyler yay›nl›yoruz, eme€e dayal› bir propaganda yap›yoruz.

Biz yoldafllar›m›z›n eme€ini sunuyoruz. Biz tutuyoruz, Tuna yoldafl›n Ekim’de yay›nlanan ilk yaz›s› olan “Parti, Çekirdek, Sekt” yaz›s›n› yay›nl›yoruz.

Ekim’deki bu ilk yaz›s›, ‘92 Mart tarihli. 1920 yafl›ndaki bir insan için, aflkolsun bu düflünce kapasitesine! dedirtecek türden bir yaz› bu. Yaz›s›nda “30 y›ld›r mezhebi bol, partisi yok bir ülkenin” devrimcileriyiz biz, diyor. Gören de 30 y›ld›r bu mücadele içinden gelmifl, yaflay›p gözlemifl biri yaz›yor sanacak. ‹flte örne€in bu düflünsel emek, kendili€inden bir sayg›nl›k yarat›yor. ‹nsana verilen de€er Bu iki yoldafl›n temel önemde bir öteki ortak özelli€i de insana de€er vermesini çok iyi bilmeleriydi. ‹nsana de€er veren ve bir insanda bir parça yaflama gücü varsa (bunu mücadeleci damar anlam›nda söylüyorum), zindandan bir yoldafl›n ifadesiyle gözünde bir parça k›v›lc›m varsa onu yakalamas›n› bilen, böylece o insan› hayata, demek istiyorum ki mücadeleye döndürmesini bilen insanlard› bunlar. Söz konusu yoldafl›n kaleminde bu söz soyut bir övgü de de€il; tersine, ilgili yoldafl son derece somut bir durumu, kendisi ile kurulan iliflkiyi anlat›yor orada. Kendi haline b›rak›lsa tecrit olup belki de düzene gidebilecek bir insan›, Habip yoldafl çekip al›yor ve ondan kendine yeniden güven kazanan militan bir devrimci ç›kmas›nda temel önemde bir rol oynuyor.

97

Habip’in bu alandaki belirgin tutumunun ve baflar›s›n›n bir dizi baflka örne€i var.

Ayn› özellik ve yetenek Ümit yoldaflta da var.

Sonradan efli olan yoldaflla iliflkileri hakk›nda yaz›lanlar bile yeterli bir fikir veriyor bu konuda. Biz onu yak›ndan tan›yan yoldafllar› ise onun bu insan kiflili€ini ve insana de€er veren yönünün zaten dolays›z bilgi ve gözlemlerimiz sayesinde çok iyi biliyoruz. ‹nsanlar› nas›l kazand›€› konusunda yaz›lanlara dikkat edin. Bu ayn› zamanda onun güçlü insani yönüyle de ba€lant›l› bir baflar›. Y›ld›z Teknik’te kiflili€i sayesinde çevresine toplad›€› çok say›da insandan dolay› “Ümit ve saz ekibi” denilmesi bofluna de€il. Ümit’e hayranl›€›ndan dolay› devrimcilik yapan insanlar var, gerçekten çok ilginç bir durum bu. Bir flahsiyete yak›nl›€›ndan, hayranl›€›ndan dolay› devrimcilik yap›yor insanlar. Bu bir kiflisel gücü anlat›yor ama. Ümit’te bu kapasite çok do€al bir biçimde var. Güçlü bir kafas› var; bunu, güçlü düflünme kapasitesi anlam›nda söylüyorum.

Ola€anüstü bir haf›zas› vard›. Kongrede NATO üzerine gazeteye bir yaz› yazmak gerekiyordu. Asl›nda alçakgönüllü bir yaz› düflünülmüfltü. Ama o, yüzy›l›n bafl›ndan, birinci emperyalist savafltan girip, yüzy›l›n sonundan, “yeni dünya düzeni”nden ç›km›flt›. ‹çinde öylesine bilgiler var ki, falanca tarihte falanca antlaflma vb. türünden, nerede ne zaman okudu bunlar› diye düflündürten cinsten. Orada bu konulara iliflkin kaynaklar da yoktu, belli ki tüm bu teknik bilgi haf›zadan gelmeydi. Gerçekten çok güçlü bir haf›zas› vard›. Bu gerçekten güçlü bir kafa ve bu kafada bize gereksiz görünebilecek siyaset d›fl› çok fleye de yeterince yer var.

Ama bu kafan›n Kürt sorunu ve bar›fl konusu üzerine nas›l yaz›lar yazd›€›na da dönün bak›n. Bar›fl üzerine 98

ölümünün ard›ndan yay›nlanan son Kürt yaz›lar›n› dönüp yeniden okuyun, Kürt meselesinin bütün bir ayr›nt›s›n› bulursunuz orada.

Onlar düflünceleriyle de, yaklafl›mlar›yla da çok önemli insanlar. Habip komploculara iliflkin yazd›€› yaz›da, böylelerinin hakk› mermi çekirde€idir diyor, diyorum ama, ben nihayet sözün en veciz k›sm›n› söylüyorum. Bu kapsaml› bir yaz›d›r ve içindeki fikirler çok anlaml›d›r. Bu yaz›da küçük-burjuva bireycili€i, bu kendi bireysel eme€ini kolektif eme€in bir parças› olarak göremeyen, kendi bireysel eme€ini gerçeklefltirme imkan› buldukça tatmin olan, ama kolektif emekle çat›flt›€› bir noktada kolektifi tahrip edecek denli gözü dönen küçük-burjuvazi tahlil ediliyor. Bu fikirler çok önemli. Bu insan bunlar› yazd›€›na göre, bu meseleleri düflünüyor, bu içsellefltirilmifl bir fley. Oturup bunun üzerine düflünen bir insan ancak böyle bir yaz›y› yazabilir. ‹tirafç›laflt›ktan sonra yeniden mücadeleye dönmüfl, sonra da gerillada çat›flmada ölmüfl bir PKK’l› üzerine bir yaz›s› var Ümit yoldafl›n, Ekim Gençli€i’nde yay›nland›. Bu da örne€in iyi düflünülmüfl bir yaz›, o bu yaz› ile bir mesaj vermeye çal›fl›yor. Her insan›n kazan›labilece€ine, yeniden devrimcilefltirilebilece€ine bir inanç var burada ve bilerek uç bir örne€in öykülefltirilmesi üzerinden dile getiriliyor. Bu, Habip’in, çözülerek kendisini ele veren gençleri, bir dizi baflka insan› kazanmas›ndan çok ayr› bir fley de€il ki. PKK’da yaflanm›fl bir olay, Ümit yoldafl bunu bir yerlerde okumufl, oturup onun an›s›na öykülefltirilmifl bir yaz› yazm›fl. Bir devrimcinin yaflam›ndan anlaml› bir fley süzüp yazmak, güzel bir fley.

Y›llar önce bize Kemalpafla’dan Habip yoldafl›n 99

yapt›€› bir röportaj geldi. Ziyarete giden bir bayan iflçi ile yap›lm›fl bir röportajd› bu. Bir dizi anlaml› soru, anlaml› yan›tlar... Sonra ö€rendik ki, bu bayan iflçi me€erse Habip yoldafl›n kendi efliymifl. Burada bir bak›fl aç›s› var ama. Her olana€› kullanmak var, bu noktaya dikkat edin. Efli içeri düflmüfl bir iflçi kad›n›n d›flardaki kararl› yaflam mücadelesini al›p bir propaganda malzemesi haline getiriyor.

Tan›yan birçok insan Habip’in çok alçakgönüllü bir insan oldu€unu söylüyor ve yaz›yorlar. Ama güçlü bir insana özgü bir fleydir bu. Mahmut Al›nak biraz bir sanatç›d›r da, roman yazd›€›na göre. Ancak kendisinden emin insanlara özgü bir fleydir bu, diyor. “Çelik gibi cesaretine ra€men...” diyor mesela, bir devrimci için yap›labilecek en anlaml› bir övgüdür bu. Bu yarg›lar ve övgüler yak›ndan gözlemlere dayan›yor.

Dört çocuk babas› bir iflçi Habip. Bu da çok önemli bir nokta. Çocuk, efl vb. sorunlar›n devrimci mücadelede ne büyük problemlere dönüfltü€ünü biliyoruz. Bu konuda kendi anlat›mlar› var, ben ona bir fley eklemeyece€im.

Ama bu durum çok fley anlat›yor. Üstünlükleri ve kusurlar›yla...

Bu yoldafllar elbette ciddi kusurlar› da olan yoldafllar.

Ama üstünlükleri ile bu denli yücelmifl insanlar›n tutup kusurlar›n› tart›flman›n ne anlam› var ki. Kusur gidici, üstünlük kal›c›d›r. Partimizin de çok kusuru var. Bir parti “Devirmeyen darbe güçlendirir” derken, kendini darbeye yolaçan zaaf ve yetersizliklerin d›fl›nda düflünebilir mi? Nihayetinde darbeyi yiyen kendisi. Parti kendi zaaflar›ndan ve yetersizliklerinde dolay› darbe yer.

Nitekim ayn› konuya iliflkin de€erlendirmelerde; bu 100

bizim geçmiflimizdir, bu bizim küçük-burjuva yan›m›zd›r, bu mesele bireylerden ötedir denilmiyor mu? Partimizin de çok zaaf› var, yeri geldi€inde bunlar› yüreklice ortaya da koyuyor. Ve partimizin ciddi zaaflar›ndan sözetti€imiz bir durumda ona mensup kadrolar›n zaaf ve yetersizlikleri haydi haydi vard›r.

Tuna yoldafl›n da baz› kusurlar› olmal› ki, MK üyeli€ine aday gösterilmesi vesilesiyle kendi tercihiyle oturup kongre önünde 6 sayfal›k bir özelefltiri yapmak ihtiyac› duymufl. ’97 sonunda Ümraniye Cezaevi’nde iken de özelefltirel bir de€erlendirme olarak, oturup “Devrimci bütünleflme” bafll›€› tafl›yan, kendisinin bütünleflme sorunlar›n› tart›flan bir metin kaleme alma ihtiyac› duymufl. Örgüte ilk baflvurusuna “Devrimci birleflme” bafll›€› koyan bu yoldafl, y›llar sonra kaleme ald›€› özelefltirel de€erlendirmeye ise “Devrimci bütünleflme” bafll›€› koyuyor ve bunun sorunlar›n› de€erlendiriyor. Bu yoldafl laf olsun diye bunlar› yapm›yor, ne yapt›€›n› ve ne dedi€ini çok iyi biliyor. Ümit yoldafl›n “Devrimci birleflme” bafll›€› tafl›yan ilk baflvurusu yaz›k ki bugün arflivimizde yok. Yoldafl ‹stanbul ‹l Komitesi’ne üyelik baflvurusu yap›yor. Bu baflvuru “al›fl›ld›k” türden bir özgeçmifl içermedi€i için belli bak›mlardan yad›rgan›yor ve geri iade edilerek yenisi isteniyor. Yoldafl bunun üzerine “Devrimci bütünleflmeye ek” bafll›kl› ikinci bir baflvuru kaleme al›yor. Ümit bu ikinci metnin “‹deolojik sa€laml›k” ara bafll›kl› bölümde, örgüt bir EK‹M üyesinin bafll›ca üç temel alanda de€erlendirilebilece€ini saptam›flt›r, diyor ve bu konuda MK tutanaklar›ndan al›nt› yap›yor. Bu alanlar; bir ideolojik kimlik, iki devrimci kimlik, üç devrimci örgüt yaflam›na uyumdur; bu ölçülerin ›fl›€›nda 101

dönüp benim durumuma bakal›m, diyor. Konuya ideolojik kimlikten bafllam›fl, ard›ndan devrimci kimlik ve örgüt yaflam›na uyumla devam etmifl. Bu konular ekseninde kendisine iliflkin övgüler de içeren aç›klamalardan oluflan bir metin bu. Oldukça aç›k ve dobra konufluyor, kendi eme€ini ve kiflili€ini cepheden savunuyor. Bunu herkes kolay kolay yapamaz, bu rahatl›€› bu kadar kolay göstermez, gösteremez. Uzun uzun bunlar› anlat›yor. Örne€in düflünsel cephede ne yapm›fl? Daha o safhada Merkez Yay›n Organ›’na bilmem kaç tane yaz› iletmifl.

Bunu hat›rlat›yor ve bu harekette bu davran›fl bir ölçüdür diyor, bunlar üzerinden kendisini savunuyor. ‹lk baflvurusunun geri iade edilmesini kastederek, e€er “yeterli aç›kl›€›n ve anlafl›lamaman›n ürünüyse, bu ‘ek’ sorunu ortadan kald›racakt›r” diyor ve flöyle devam ediyor; “Ama bu karar (red karar›) bu yaz›ya ra€men sürerse, hiç de€ilse bir yaz›l› de€erlendirme istiyoruz. Neler yetersizdir? Birikimimiz mi, iddiam›z m›, prati€imiz mi, ilerlememiz mi? Bunca süredir çabam›z›n karfl›l›€› hiç de€ilse böyle bir de€erlendirme olmal›d›r ki, yar›ndan itibaren nelerin eksik oldu€u üzerinden bilinçli bir aflma çabas› verelim.” Ve metnin sonunda bir fliar: “Herfley komünizm için!” Çok verilenden çok istenir Burada bir kuvvet ve bir samimiyet var. Al›fl›lmad›k bir davran›fl tarz› var. Ona bunlar› söyleme gücü veren bir fley var. Bu tutumun baflka örnekleri de var. MK’ya yaz›lm›fl bir raporda, gençlik prati€imiz elefltiriliyor, o halde duruma daha yak›ndan bakal›m diyor ve kendince bak›yor. Burada kendine göre bir içtenlik, bir rahatl›k, bir güçlülük var. Ama bu yoldafl bu al›fl›lmad›k 102

tutumundan dolay› bizde kaybolmad›. Tersine, kademe kademe yükseldi ve sonunda daha genç yafl›nda Merkez Komitesi’ne seçildi. Bu da parti olarak bizim övüncümüz.

Bu onur herfleyden önce partimizindir. Ve bu parti onlar›nd›r, dolay›s›yla bu onur do€al olarak onlar›nd›r da. Onlar bu partinin onurlu üyeleridir. Önemli olan buradaki kesiflme ve bütünleflmedir zaten. Parti üyesi ile partinin bu noktada birbirini tamamlamas›, birbirini onurland›rmas›, birbirini yüceltmesidir. Parti onlar› yetifltirip yüceltti, tabii ki onlar da partiyi yücelteceklerdi. Çok verilenden çok istenir, de€il mi, böyle diyorduk hep EK‹M olarak. Tuna yoldafla çok fley verilmifltir, karfl›l›€›nda elbette ondan çok fley istenecek ve beklenecektir. Örne€in, “Parti, Çekirdek, Sekt” yaz›s›nda, EK‹M do€rudan ve dolayl› olarak bir dizi noktada elefltirilir; EK‹M baz› fleylere dikkat etmezse çok geçmeden mevcut mezheplerden biri haline gelecektir, denilir. Bu yaz› Ekim’de oldu€u gibi yay›nlanm›flt›r. ‹flte bu rahatl›k ve hoflgörü, bu dikkat ve sükunet, bu gelifltirici demokrasi, Habipler’in ve Tunalar’›n serpildi€i verimli bir toprak olmufltur. Bu da bu hareketin, bu da partimizin onurudur.

Tabii ki birbirimizi karfl›l›kl› onurland›raca€›z. Parti bireyi, birey de partiyi... Habip bu partiyi yüceltmifltir ve bu partiyle birlikte de yücelmifltir. Kuflku yok ki o üyesi oldu€u parti sayesinde Habip Gül olmufltur.

Gene de ama, yapt›€›m bu son vurguda ölçüyü kaç›rmamak için, bu yoldafllar›m›z›n günümüzde gerçekten nadir rastlanan türden devrimciler oldu€unu da belirtmek durumunday›m. Özel kiflilikler ve yetenekler bunlar. Kemalpafla’n›n karanl›€›nda, ancak ileri ve deneyimli bir kadronun gösterebilece€i bir kararl›l›kla ve toklukla tasfiyecili€e karfl› tutum almak, elbette bir 103

rastlant› de€ildir.

‘95 ‹stanbul operasyonunda yoldafllar›m›z poliste blok olarak direndiler. Sonra Bayrampafla’ya gittiler, orada garip sorunlardan birbirleriyle problemli hale geldiler, garip bir bunal›m yaratt›lar, Habip’in de içinde ve taraf oldu€u bir bunal›md› bu. Örgüt olarak bu sorunu çok sert bir tutum ile karfl›lad›k. Habip o bunal›m›n bir parças› olmamal›yd›, belki kendisinin iradesini aflan yanlar› da vard›; ama oldu€u için, geliflmeden birinci dereceden sorumlu tutuldu. Zira o orada farkl› bir konumdayd›, yönetici ve dolay›s›yla önder bir konumdayd›. Nitekim kendisine iletilen ve flimdi arflivimizde örne€i bulunan mektupta “Çok verilenden çok istenir” denilmifl, bu çerçevede tafl›d›€› sorumluluklar hat›rlat›l›p elefltirilmiflti.

Ama yoldafl bu konuda kendisine yönelen sert tutumu sükunetle gö€üsledi. Hapisten ç›kt› ve tam bir örgüt adam› gibi davrand›. Sonras›n› biliyoruz, 6 ay bile kalamad› d›flar›da, yeniden tutukland›. Nas›l tutukland›€›n›, poliste nas›l davrand›€›n› biliyoruz. En a€›r iflkenceler karfl›nda bir kez daha boyun e€mez bir militan komünist tav›r. Daha da güçlenmifl ve olgunlaflm›fl sars›lmaz bir devrimci.

Dümdüz bir yolda, türküler eflli€inde kolkola yürümek çok kolay. As›l önemli olan, arada, flu veya bu nedenle, aya€›n›z tak›l›p sendeledi€iniz bir durum sonras›nda kalk›p yeniden ve eskisinden daha güçlü ve coflkulu bir flekilde yürüyebiliyor musunuz? ‹flte o zaman aflkolsun size derler, önemli olan bu. As›l önemli olan, her koflul alt›nda üyesi olunan partiye tam ba€l›l›k içinde davranmak, o partinin iyi bir üyesi olmak için ne gerekiyorsa onu yapabilmektir. Habip Gül bu tutumun en seçkin, efline nadir rastlanabilen bir örne€idir.

104

Mesele kusur meselesi de€il. Bunlar ola€anüstü insanlar de€il, bunlar gerçek birer insan. ‹nsan ne demektir? ‹nsan kusurlar› da olabilen varl›k demektir.

Efli diyor ki, Ümit yoldafl insanlar›n a€lamay› yad›rgamalar›n› anlayam›yordu. Çünkü a€lamak da insana özgü bir fley ve güzel bir fley. Yerine göre insan h›rs›ndan da a€lar. Gerçekten h›rs›ndan a€layacak gibi oldu€u baz› anlar› olabiliyordu Ümit’in. Bu son derece insani bir duygu ve davran›fl tarz›.

Dolay›s›yla insan›n zaaflar› da olur. Bir partinin zaaflar› da olur. Bir insan zamans›z olarak kendi partisi ile belli bir konuda fikri olarak karfl› karfl›ya da gelebilir. Bundan daha do€al ne olabilir ki? Önemli olan esasa iliflkin tutumdur; davaya ve temelde partiye karfl› olan tutumdur. fiu veya bu konuda farkl› da düflünebilir bir yoldafl. Olabilir. Bu onun kendi partisine sadakatine, güvenine, heyecan›na hiçbir biçimde engel de€il ki. Önemli olan bu. Ve parti birli€i, partili kimlik ve partiye sadakat, tam da bu gibi durumlarda gerçekten sa€lam ve köklüdür, anlaml› ve de€erlidir.

Habipler’in ve Ümitler’in partisi gelece€i temsil ediyor Kendimiz için ç›kar›lmas› gereken sonuç ne?

Kendimiz için ç›kar›lmas› gereken sonuç partiye iliflkindir, parti çal›flmas›na iliflkindir. Biz gelece€i temsil ediyoruz, bunun tart›fl›lacak bir yan› kalmam›flt›r.

Bu konuda tart›flma bitmifltir. Bu tart›flma Türkiye’deki tüm öteki devrimci siyasal ak›mlar nezdinde de bitmifltir.

Bu tart›flma bitmifl bulundu€una göre, biz belli bir kimli€in do€al temsilcileri oldu€umuzu kan›tlad›€›m›za göre, bunun a€›r sorumlulu€unu omuzlar›m›zda daha 105

derinlemesine hissetmeliyiz. Tart›flma bitmifltir de, hayat devam ediyor. fiimdi ifl daha zor asl›nda. Bir ilden yoldafllar›n bu olay sonras›nda s›k s›k söyledikleri bir fley var; tüm dikkatler üzerimizde diyorlar, ama bu bir tedirginli€i, buna nas›l yan›t verece€iz tedirginli€ini de anlat›yor. E€er tart›flma bitmiflse, bizim sorumlulu€umuz çok daha a€›r demektir.

Biz bir dizi badireden geçtik, biz öyle düz bir yolda yürümedik. ‘91’de bir konferans yapt›k, arkas› koca bir tasfiyecilik oldu, merkez komitemizin bir k›s›m üyesi gitti. Örgütümüzün bir bölümünü götürdüler, heba ettiler.

Parti y›l›n› birkaç seneye yaymak durumunda kald›k.

Yani yolu hiç de kolay yürümedik, düz de yürümedik.

Ne kadar da pürüzsüz bir yürüyüflümüz var, aflkolsun diyebilecek durumda de€iliz. Mesele bu da de€il.

Neticede biz yol yürüyoruz. A€›r aksak, düfle kalka, ama yürüyoruz. Biz hep ileriye gidiyoruz. Daha iyi gitsek, daha h›zl› gitsek, daha pürüzsüz gitsek kuflkusuz daha iyi olur. Ama böyle olamasa bile biz neticede yürüyoruz ve giderek bir tak›m fleyler yerli yerine oturuyor.

Herfley bir yana, partinin kimli€i oturuyor, parti yerini buluyor. Baflkas› tüketirken, biz ürettik. Baflkas› miras› çarçur ederken, biz baflka bir fley yapt›k. Baz› gruplar›n övünç konusu bir miras› vard›, de€il mi, bizde de büyük bir sayg›nl›k yarat›yordu ve biz bas›n›m›zda sahipleniyorduk. Onlar onu önemli ölçüde tükettiler, gelifltirmek bir yana. Biz bir fley tüketmedi€imiz gibi, bir gelenek yaratt›k ama. Bir fleyler yaratt›k ve oturttuk.

Yarat›yoruz ve oturtuyoruz. Baflkas› burada bir ölçü de€il, çok yan›lt›c›d›r bu. Biz kalmas› gereken ak›m›z diyoruz, o zaman bizim kaderimiz ile onlar›n kaderi ayn› olabilir mi? Bizim devrimcili€imizin ölçüsü ile onlar›n devrimcili€inin ölçüsü ayn› olabilir mi?

106

Yoldafllar›m›z›n sergiledikleri onurland›r›c› örnekten bizim ç›karabilece€imiz sonuç bu. Klasik bir deyimdir, onlara lay›k olmak denir; kaybedilen devrimcilere, yitirilen devrimcilere lay›k olman›n yolu budur; partiyi büyütmek ve bu davay› yaflatmak! O k›sa siyasal özgeçmifl eskizinde de denildi€i gibi, bu insanlar›n bofluna ölmedi€ini kan›tlamak! Yoktan varetmek, varolan› büyütmek; insanlar›n bofluna ölmedi€ini kan›tlaman›n bundan daha iyi bir yolu olabilir mi? Ve bugünün geçici konjonktürüne kimse aldanmas›n. Bu yoldafllar›n siyasi yaflam›, bu yaflam›n özeti gösteriyor ki, bizim partimiz gelece€i temsil ediyor. Bugün biz küçük bir parti olabiliriz. Ama yar›n›n patlamalar›na haz›rlanan bir partiyiz biz, yar›n›n ruhunu tafl›yan bir partiyiz. Karanl›kta öncü tabii ki yaln›z ve zay›f olur. Fakat karanl›kta, zay›f dönemde, durgun dönemde ayakta durmas›n› ve yol yürümesini bilenler, devrimci patlama dönemlerinde de bu iflin sahipleridir. Bolflevikler yenilginin o karanl›k döneminde bir avuç insan olarak tutunmay› baflaramasalard›, 1912’nin devrimci yükseliflini kucaklayabilirler miydi? 1914’ten sonra savafl›n yaratt›€› flovenizm ortam›nda bir avuç insan olarak gene dayanmay› baflaramasalard›, 1917 fiubat’›ndan sonra devrimin partisi olabilirler miydi? Biz zor dönemde varolduk, dayand›k ve yaflad›k. Biz gelece€i temsil ediyoruz. Burada yüceltilen bu insanlar, kendi d›fl›m›zdan yüceltilen bu insanlar, ancak gelece€in insanlar› olabilirler. Bunlar gelece€in partisinin insanlar›d›r.

Bizim yoldafllar›m›z›n hayranl›k verici devrimciler oldu€u anlat›l›yor birileri taraf›ndan. Mahmut Al›nak, Habip’in an›s› önünde büyük bir sevgi ve sayg›yla e€iliyor. 20 y›ll›k bir iflçi ve TKP/ML militan› bunu yap›yor. Habip’in ablas›n›n o k›sac›k yaz›s› çok anlaml› 107

de€il mi? Habip yoldafl diyor, Nevzat yok onun için.

Politik kimli€i ile Habip var art›k onun için. O kadar do€al bir biçimde Habip yoldafl diyor ki. Ne diyordu ‹zmirli yoldafllar yay›nlanan yaz›lar›nda; tarihte kaç kifli kendi normal kimli€i ile de€il de siyasal kimli€iyle bu denli özdeflleflmifltir? Kimse Nevzat demiyor, Ulucanlar’da da böyle bilinmiyor. Düflman çoklukla onu Habip Gül olarak an›yor, öldü€ü ilk bu isimle duyuruldu. Habip’tir o ve bu bir siyasi kimliktir. Ne diyor ablas›; “O en küçü€ümüzdü ve en büyü€ümüz oldu.” ‹flte bu, budur. Ve kamuoyu önünde verilmifl bir söz: “Habipler’i yaflatmak için mücadeleyi sürdürmeliyiz.

Kahrolsun faflist Türk devleti! Yaflas›n sosyalizm!”

Kardeflini çok iyi tan›yan da bir insan, çok ilginç.

Habip’in ac›lar›n› içine gömen ve ac› çektikçe h›rslanan bir kiflili€i vard›, diyor. Gerçekten de öyle, örgüt yaflam›ndan da biliyoruz bunu. Ama en s›k›nt›l› anlar›nda bile flu veya bu mesele üzerinde düflünmeyi ihmal etmeyen, yazmay› ihmal etmeyen bir devrimci bu.

Tekrar ediyorum, düz yolda giderken kenar›nda tesadüfen buldu€umuz insanlar de€il bunlar, partimizin en eski kadrolar›. Habip’in bizdeki siyasal yaflam› ‘87’den bafll›yor, yani daha en bafltan, Tuna’›nki ise ‘91’de bafll›yor, ki bugün bizde ‘91 öncesinden gelen kadro çok fazla yok.

“Bedel ödemekte hiçbir tereddütümüz yok, ancak...”

Habip yoldafl›n Merkez Komitesi’ne yaz›lm›fl son mektubundan bir parça okuyaca€›m.

“Sevgili yoldafllar; “Zindanlar sürecini biliyorsunuz, önümüzdeki sürecin 108

a€›r bedeller ödemeyi gerektiren bir sald›r› süreci olaca€› malumdur. Bedel ödemekte hiçbir tereddütümüz yok. Ancak kendi bafl›na bedel ödemenin bir fley ifade etmeyece€ini siz de biliyorsunuz. ‘96 SAG ve ÖO sürecindeki durumumuz buna en bariz örnektir.

“Süreci önden politik bir öngörü ve haz›rl›kla karfl›lamak zorunludur. CMK’da olmamam›z önemli bir dezavantajd›r. Bu dezavantaj› bir nebze de ola Cezaevleri Merkezi Örgütlülü€ü'nü oluflturarak gidermeye çal›flt›k. Önden süreçleri tahlil etmek, buna uygun taktik politikalar› gelifltirerek merkezi düzeyde güçlerimizin önüne koymak, sürece haz›rl›k anlam›nda oldukça önemlidir. Özellikle Cezaevi Merkezi Örgütlülü€ü'nü ilan etti€imiz bir yerde, merkezi politika daha da zorunlu hale geldi. Çünkü tüm güçlerimiz Cezaevleri Merkezi Örgütlülü€ü'nün ne diyece€ine bak›yorlar. Böyle olmas› da do€al...” deyip devam eden bir mektup bu.

Habip için önemli olan gerekti€inde tereddütsüz ölmek de€il, fakat bu a€›r bedel ödenirken partinin buradan hakketti€i politik kazan›m› elde edebilmesidir.

2 Eylül’den, mektup yasa€›n›n gelmesinden hemen önce yaz›lm›fl son mektuptur bu. Bu insanlar ne yaflad›klar›n›, nelerle karfl› karfl›ya olduklar›n› gayet de iyi bilen insanlar ve bu durumda onlar için önemli olan, kendilerinin ak›beti de€il, fakat partinin politik ve moral ç›karlar›d›r. Bunu, bu örnek partili tutumu örneklemek için okudum bu mektubu.

“Süreci önden politik bir öngörü ve haz›rl›kla karfl›lamak zorunludur.” Bu sözün ›fl›€›nda dönüp son bir seneye bak›n; bu süreçte hücre tipi sald›r›s› üzerine ›srarla yaz›p durmufltur bu yoldafllar, bu süreci öngörüyle karfl›lad›klar›n›n aç›k ve somut bir göstergesidir. Dikkat edin, Ulucanlar katliam›n›n hemen 109

öncesinde Bayrampafla olay› vesile edilerek, ard›ndan Ulucanlar katliam› kullan›larak, hücre tipi sald›r› gündemlefltirildi. Son bir y›ld›r bas›n›m›z›n sayfalar›nda bu yoldafllar taraf›ndan özel bir ›srarla buna dikkat çekiliyor, gündeme al›nan bu sald›r›y› püskürtmenin sorunlar› tart›fl›l›yor. Bu sald›r› gelecek, durmadan yeni F tipi cezaevleri yap›l›yor, art› mevcut cezaevleri peflpefle hücre tipine dönüfltürülüyor; bu herhalde bofluna yap›lm›yor, yoldafllar›n ›srarla vurgulad›€› buydu.

Olaylar onlar›n yan›lmad›klar›n› gösterdi.

“Bu co€rafyada art›k Komünist ‹flçi Partisi var” Yak›n zamanda bir iflçi yoldafla yazd›€› bir baflka mektubu var Habip yoldafl›n. Anlafl›lan söz konusu iflçi yoldafl, ‹mral› duruflmalar›n› izleyen ilk haftalarda Habip’e yazd›€› mektupta, PKK’ye karfl› elefltirilerimizin üslubu biraz fazla sert de€il mi? demifl.

Habip’in yan›t› aynen flöyle: “Ulusal hareket cephesindeki geliflmeler ve yarataca€› sonuçlar› konusunda mutab›k›z. Zaten parti bu konuda net bir tutum alm›fl durumda. Benim de€erlendirmelerimde üslubumu sert buldu€unu belirtmiflsin. Ama ben tam tersini düflünüyorum. Biz bu ak›ma karfl› yeterince ‘yumuflak’ ve sorumlu davrand›k.

Dün belli yönleriyle ‘yumuflak’ davranmam›z ne kadar anlaml›yd›ysa, bugünkü sertli€imiz de o kadar sars›c› ve anlaml›d›r. Birileri teslimiyeti pervas›zl›€a vard›rm›flsa, biz de Kürt halk›na ve devrime karfl› sorumlulu€umuz gere€i bu pervas›zl›€a karfl› en az mermer kadar sert olmal›y›z. Duyabilece€imiz hiçbir kayg› yok.

“Bugünün atmosferinde bu sertli€imiz belli bir 110

tepkiyle karfl›lan›yor olabilir. Ama bu geçici ve duygusal bir atmosferdir. Yar›n bu atmosfer da€›ld›€›nda, herkes flapkas›n› önüne koyup söylediklerimiz üzerine düflünmek zorundad›r. Yani herkes bilmelidir ki, bir s›n›f›n ve halk›n kaderiyle, gelece€iyle oynamak art›k eskisi kadar kolay de€ildir. Bu co€rafyada art›k Komünist ‹flçi Partisi var. Herkes söylediklerini on kez ölçmeli, bir kez biçmelidir. Aksi taktirde partinin ideolojik fliddetine katlanmak zorundad›r. Ayn› flekilde ulusal hareketin teslimiyet platformunun utanç verici destekçileri de bugün yapt›klar› devrim tasfiyecili€inin hesab›n› vereceklerdir.

Tepkileri hiç önemsemiyorum. Biz dostlar›m›za karfl› ne kadar sorumlu ve hassas isek, dost olmaktan ç›kmak e€ilimi gösterenler veya ç›kanlara karfl› da o kadar ac›mas›z olaca€›z.

“Sevgili dost, elefltirilerimizden sonra ulusal hareketle aram›zda belli bir gerginlik do€du. fiimdilik nispeten giderilmifl olsa da iliflkilerimiz oldukça so€uk. Kendi etkinliklerine bizi davet etmediler. Bergama’da ise bizi davet etmifller, ama mesaj›m›z› okumam›fllar. Biz de do€al olarak onlar› ‘96 Zindan Direnifli etkinliklerimize davet etmedik. Yani kimse gücüne güvenerek bizi peflinde koflturaca€›n› düflünmesin. Onlar bize bir tutum al›yorlarsa, biz onlara on kez tutum al›r›z. Öyle anlafl›l›yor ki, birileri hala bizi baflkalar›yla kar›flt›r›yorlar.”

Burada söylenenler bir fleyi anlat›yor. Ben parti bilinci diyorum ya, bu insan nerede durdu€unu, neyi temsil etti€ini çok iyi biliyor. “Bunlar hala bizi baflkalar› ile kar›flt›r›yorlar” diyor. Burada bir özgüven var, burada bir inanç var. Partisine ve partisi flahs›nda kendine...

Mektup flöyle devam ediyor: 111

“Sevgili dost, sermaye devleti ulusal hareketin teslimiyet platformundan da güç alarak yeni bir sald›r› dalgas› bafllat›yor. Bunun bir aya€› da cezaevleri ve cezaevlerindeki devrimci dinamizmdir. Af, piflmanl›k yasas› bu sald›r›n›n esas›n› oluflturuyor. Bu yeni sald›r› en az›ndan ‘91 kadar karfl›l›k bulacak. (‘91’deki antiterör yasas›n›n geriletici bir etki yaratt›€›n› düflünüyor yoldafl, yenisi de en az›ndan ‘91’deki kadar tahrip edici bir etki yaratacak anlam›nda söylüyor.) Buna karfl› etkin bir mücadele ile yüzyüzeyiz. ‘96 direniflinin 3. y›l dönümünde Eskiflehir sald›r›s›n› püskürttük.

(Bu mektup A€ustos tarihlidir, iki T‹KKO militan›n›n Eskiflehir tabutlu€una götürülmesine karfl› yap›lan eylemi kastediyor.) Ama bu sadece basit bir yönüydü.

Esas sald›r› önümüzdeki süreçte gelecek. Ancak kendi ad›m›za bu sald›r› karfl›s›nda esnemektense k›r›lmay› tercih ediyoruz. Biz haz›r›z. Partinin bayra€›na leke sürmeyece€iz.”

Bu sözler flimdi ne kadar da anlaml›!.. O zaman söylendi€inde, daha çok afl›r› bir güvenin ifadesi gibi görünüyor. Ama flu an durumun kendisine ne kadar büyük bir do€all›kla oturuyor!.. Tam da söylendi€i gibi yap›ld›. Sald›r› karfl›s›nda esnemektense k›r›lmay› tercih ettiler. Ölüm dahil herfleye haz›r olduklar›n› gösterdiler ve partimizin bayra€›na leke sürmek bir yana, onu yükseklerde dalgaland›rd›lar.

“Esas sald›r› önümüzdeki süreçte gelecek. Ancak kendi ad›m›za bu sald›r› karfl›s›nda esnemektense k›r›lmay› tercih ediyoruz. Biz haz›r›z. Partinin bayra€›na leke sürmeyece€iz.”

“Sevgili dost, buradaki dostlar iyidirler. K›zg›nl›€›n›z oldukça hakl›. Partinin bu konuda bafllat›€› iç mücadeleyi oldukça isabetli ve zorunlu görüyorum.”

112

Bu da partili bir tav›r. Ola ki bu “iç mücadele” bir yerinden Habip yoldafl› da yal›yordur... Ama onun için problem asla bu de€il. ‹ki sat›r altta partinin iç mücadelesini hakl› görüyoruz diyen bu yoldafl, iki sat›r üstte de, “Biz haz›r›z, partinin bayra€›na leke sürmeyece€iz” diyor. Bu budur iflte. Burada bir çeliflki de€il, tam bir bütünlük var; burada gerçek bir parti adam›n›n tutumu var, tam bir partili davran›fl tarz› var.

Yaflam ile söz bulufltu€u zaman, burada gerçek bütün sadeli€iyle ve bütün görkemiyle a盀a ç›k›yor.

Aradan neredeyse dört hafta geçti, biz henüz bir fley söylemedik. Fakat bir yerde fazla bir fley söylememize gerek de yok. Örne€in bu mektup zaten çok fleyi kendili€inden anlat›yor. Sözleri ve mücadeleleri bu insanlar› fazlas›yla anlat›yor. Bu konuda baflka ne denebilir ki, buna baflka ne eklenebilir ki...

(TK‹P Merkez Yay›n Organ›

113

Hatice Yürekli yoldafl›n an›s›na...

Zor dönemin bilinçli, inançl› ve soluklu devrimcileri...

H. F›rat

ölmesini bildi; fakat biz partimizin aç›klamas› üzerinden de biliyoruz ki, o partimizde uzun y›llar önemli görev ve sorumluluklar üstlenmifl, partimizin kurulufl kongresine de ön haz›rl›k sürecinden itibaren kat›lm›fl ileri düzeyde bir komünist kadroydu. Önemli olan bu partili yaflam›n tümünü anlamak, anlamland›rmak ve ondan ö¤renmesini bilmektir.

Kesintisiz ve pürüzsüz bir partili devrimci yaflam

(14 Nisan 2002 tarihinde verilmifl bir konferans›n kay›tlar›d›r...)

Burada Hatice yoldafl› salt bir k›salt›lm›fl Ölüm Orucu direniflçisi olarak ele almayaca¤›m. Dahas› bu yönünü öne de ç›karmayaca¤›m; zira bu, onun tümüyle onur verici olan örgütlü devrimci yaflam›n›n yaln›zca özel bir evresini, as›l anlam tafl›yan partili yaflam bütününden koparmak olur.

Elbette ki Hatice Yürekli yoldafl, tüm öteki siper yoldafllar› gibi, bu uzun maratonu soluklu bir biçimde koflmufl ve aln›n›n ak›yla gö¤üslemesini bilmifl bir komünisttir ve bu çerçevede de söylenecekler olmal›d›r, olacakt›r. Fakat Hatice Yürekli’yi salt Ölüm Orucu direniflçisi kimli¤i ile ele almak, uzun y›llara yay›lan partili devrimci yaflam›n› onun özel bir evresine indirgemek anlam›na gelir.

Hatice Yürekli bir s›ra neferi ruhuyla devrim u¤runa 114

Hatice Yürekli saflar›m›za ‘90’lar›n hemen bafl›nda, henüz oldukça genç bir insanken kat›lm›fl bir yoldaflt›r. Örgütlü devrimci yaflam›, t›pk› daha önce kaybetti¤imiz yoldafllar gibi, tümüyle saflar›m›zda bafllam›fl, kesintisiz olarak sürmüfl ve saflar›m›zda ölümsüzleflmifltir. Bu, örgütlü partili yaflam, profesyonel devrimci kimlik, parti üyesi olman›n onurunu yükseklerde tutmak, bunun bir gere¤i olarak her alanda direniflçi kimli¤in temsilcisi olmak vb. bak›mlardan örnek ve pürüzsüz bir yaflamd›r.

Komünist bir partili devrimcinin yaflam›nda aslolan ve kal›c› olan da bu ay›rdedici yönlerdir zaten.

Bu çerçevede tan›ma dikkat ediniz; ben bir devrimcinin kifli ve insan olarak flu veya bu üstünlü¤ü ya da kusuru olarak koymuyorum meseleyi. Bu aç›dan ele al›nd›¤›nda, istinas›z her devrimcinin tart›fl›lacak yönleri, sözü edilebilir kusurlar› ve eksiklikleri muhakkak ki vard›r. Burada Hatice Yürekli’nin örnek ve pürüzsüz partili devrimci yaflam›ndan sözederken kastetti¤im bu de¤ildir. Her partili yoldafl gibi elbette onun da çeflitli kusurlar› ve yetersizlikleri vard›. Fakat yaflam›n› devrim u¤runa feda etmifl bir devrimci de¤erlendirilirken üzerinde durulmas› gereken, bu tali ve geçici yönler 115

de¤il, devrimci yaflam›n temelini oluflturan, belirleyici ve kal›c› nitelikte olan ö¤elerdir.

Partili bir devrimci olman›n temel önemde ölçütleri ve gerekleri vard›r; bunlar bizde en bafl›ndan itibaren net bir biçimde ortaya konulmufl ve son olarak partimizin kurulufl kongresinde temel önemde ölçütler olarak bir kez daha formüle edilmifltir. Bunlar komünist kadroda ideolojik kimlik, devrimci/direniflçi kimlik ve örgütlü kimlik olarak ortaya konulmufltur. Bunlardan ikincisi, devrimci/direniflçi kimlik, partimizin kurulufl kongresinde ayr›ca tan›mlanm›flt›r. Hayat›n her alan›nda s›n›f devrimcili¤i üzerinden gösterilmesi gereken bu kimli¤in, daha özel olarak da siyasal poliste, zindanda ve mahkemede parti üyesi olman›n onurunu yükseklerde tutan örnek bir direniflçi tutum ve pratik anlam›na geldi¤inin alt› çizilmifltir. Örnek partili devrimci yaflam›n temel ölçütleri iflte bunlard›r ve buradan bak›ld›¤›nda, Hatice Yürekli’nin yaflam› gerçekten pürüzsüz bir partili devrimci yaflam örne¤idir.

Partili kadrolar› flahs›nda parti Fakat burada temel önemde bir nokta var. Söz konusu ölçütler partinindir; parti, saflar›na kazand›¤› her devrimci militan› bu ölçütler temelinde e¤itmeye ve flekillendirmeye, mücadelenin zorlu koflullar›na ve zor s›navlar›na haz›rlamaya çal›fl›r. Buradan bak›ld›¤›nda, Hatice Yürekli’nin örnek devrimci yaflam›ndan yans›yan, ayn› zamanda partimizin üstünlükleridir. Partili bir kadronun üstün niteliklerini bu noktada partisinden ay›rmak, ayr› düflünmek mümkün de¤ildir. Bu, daha önce kaybetti¤imiz öteki iki yoldafl›m›z, Habip Gül ve Ümit 116

Alt›ntafl üzerinden de ifade edilmiflti. “Onlar partimizin özü ve özetidirler” tan›m›yla ortaya konulmufltu bu. fiimdi bu üç flehit yoldafl›m›z› birarada ele al›p, temel önemde baz› ortak özelliklerini birlikte s›ralayal›m: Üçü de örgütlü devrimci yaflama partimizde bafllam›fl, bunu kesintisiz bir biçimde sürdürmüfl, sonunda ölümü de partimizin onurlu birer üyesi olarak gö¤üslemifllerdir. Üçü de birçok kez iflkenceden geçmifl ve her seferinde tam direnifl göstermifl, mahkemelerde siyasal savunmalar yapm›fl ve zindanlarda direniflçi çizginin örnek temsilcileri olmufllard›r. Üçü de partinin düflünce yaflam›na aktif bir biçimde kat›lm›fl, partinin yay›n organlar›na düzenli olarak katk›larda bulunmufllard›r. Üçü de partinin s›radan üyeleri de¤il, fakat üst düzey kadrolar› aras›ndad›r; Habip ve Ümit MK üyesidirler, Hatice yoldafl ise uzun y›llardan beridir sürekli ‹K düzeyinde görevler üstlenmifltir. Ümit ve Hatice partimizin kurucu üyeleridir, Habip’i bundan al›koyan ise zindanda bulunmas› olmufltur.

Bunlara baflka özellikler de eklenebilir, fakat bir fikir vermesi bak›m›ndan bu kadar› yeterli. Ortaya ç›kan sonuç, bu yoldafllar›n ortak kimli¤i üzerinden yans›yan bir kolektif niteliktir. Bu, partidir; partimizdir, TK‹P’dir.

TK‹P, coflkulu yükselifl dönemlerinin de¤il, çifte yenilginin a¤›rl›¤› alt›nda yaflanan zor bir dönemin partisi olarak flekillendi. Saflar›nda da bu dönemi kavrayan, ona bilinçli, inançl›, dirençli ve soluklu devrimciler olarak yan›t veren kadrolar yetifltirdi. Habip, Ümit ve Hatice yoldafllar›n devrimci yaflam çizgileri, temel önemde ortak özellikleri, bunun somut ve tart›fl›lamaz göstergeleri olarak durmaktad›r önümüzde.

Partimizin bu alandaki baflar›s›n› tam olarak de¤erlendirebilmek için, onun infla edildi¤i özel tarihi 117

dönemin özelliklerine bakmak durumunday›z. Bunu yak›n geçmiflin yükselifl dönemleriyle, ‘60’l› ve ‘70’li y›llarla k›yaslama içinde yapmak, ayr›ca aç›klay›c› olacakt›r.

Bu ise bize, bu dönemde saflar›m›zda yetiflmifl Habip, Ümit ve Hatice türünden yoldafllar›n de¤erini yerli yerine oturtma olana¤› sa¤layacakt›r.

Yak›n tarihimizin üç dönemi Her dönemin devrimci kuflaklar› kendi dönemlerinin toplumsal-siyasal ortam› içerisinde flekillenirler. Her tarihi dönemde, ulusal ve uluslararas› düzeyde, s›n›flar mücadelesinin belirli bir durumu ve seyri, dönemin bu temel üzerinde kendini gösteren bir siyasal-moral atmosferi vard›r. Dönemin devrimcileri de, son tahlilde, bu atmosfer içerisinde flekillenirler. Bu, dönemin devrimci tipini belirlemekle kalmaz; döneme özgü devrimcili¤in anlam› ve de¤eri de ancak bu temel üzerinde tam olarak kavran›p yerli yerine oturtulabilir.

Türkiye’nin yak›n tarihine bakt›¤›m›zda, sosyal mücadelelerdeki yükselifl aç›s›ndan üç önemli dönem oldu¤unu görüyoruz. (Karfl›-devrimin belirledi¤i yenilgi dönemlerini d›fl›nda tutuyorum, zira bunlar genellikle yükselifl döneminin kitlesel çapta üretti¤i devrimciyi yine kitlesel çapta tüketen dönemlerdir). Bunlardan ilk ikisi, ‘60’l› ve ‘70’li y›llar›n yükselen halk hareketleriyle belirlenen dönemlerdir. Üçüncü dönem ise, kabaca 87’den bafllayarak günümüze uzanan dönemdir. Bu son dönemin özelli¤i, Türkiye ve dünyada birbirini izleyen çifte yenilginin a¤›r yükünü tafl›mas›; yan› s›ra, kendine özgü biçimde yayg›n kitle eylemlerine sahne olsa da, mücadelenin bir türlü devrimci yükselifle dönüflebilen bir ç›k›fl yapamamas›d›r. Bu dönem herfleye ra¤men bir 118

sosyal hareketlili¤e sahne oldu¤u için ilk iki döneme benzer, fakat bu haraketliliklerin devrimci ak›mlar› besleyen bir devrimci yükselifle dönüflememesiyle de onlardan ayr›l›r.

Uluslararas› koflullar aç›s›ndan da benzerlikler ve farkl›l›klar belirli s›n›rlar içinde bir paralellik gösterir.

‘60’l› ve ‘70’li y›llar dünyada, her ülkedeki mücadeleye büyük moral güç kayna¤› oluflturan bir devrimci yükselifller dönemidir. ‘90’l› ve 2000’li y›llar dünyada yayg›n s›n›f ve kitle mücadelelerine sahne olsalar da, bu y›llar› belirleyen as›l yön devrimci yükselifl de¤il, fakat henüz ‘89 y›k›l›fl› sonras›n›n y›k›c› havas›ndan kurtulma, bu anlam›yla bir siyasal-moral toparlanma çabas›d›r.

Türkiye’de ‘60’l› y›llar öncesine kadar oldukça zay›f bir sol hareket var, büyük ölçüde TKP’de temsil edilen. Bu zay›fl›k elbette bir rastlant› de¤il; zira ilerici, devrimci ak›mlar› üreten zemin olarak modern sosyal mücadele ‘60’l› y›llara kadar Türkiye’de henüz son derece c›l›z durumda. Cumhuriyetin ilk y›llar›nda, daha çok da ‹stanbul’da, iflçiler belli bir hareketlilik gösteriyorlar. Toplumsal koflullar›n afl›r› gerili¤i ve iflçi s›n›f›n›n say›sal c›l›zl›¤› düflünülürse bu hareketlilik önemsiz de de¤il. Fakat kemalist iktidar, Kurtulufl Savafl›'n›n içinden gelen, onun gücüne, prestijine ve imkanlar›na sahip olan genç bir rejim olarak, bu hareketlili¤i çok çabuk bloke ediyor ve iflçi hareketi üzerinde de uzun y›llar sürecek denetimini kuruyor. ‹zleyen bir kaç ony›ll›k dönem, ki ‘60’l› y›llar›n bafl›n› buluyor bu, sosyal mücadele aç›s›ndan büyük ölçüde ölü bir dönemdir. Ne herhangi bir köylü hareketi, ne sözü edilebilir bir iflçi mücadelesi, ne öteki katmanlarda herhangi bir hareketlilik vard›r. Buna ra¤men bir sol ak›m, onun tafl›y›c›s› olan bir parti 119

iyi-kötü varsa ve kesintili biçimde de olsa yaflam›n› sürdürebiliyorsa, bu, ülkedeki sosyal mücadelenin verdi¤i güçten çok dünyadaki mücadelelerden al›nan güç ve moral sayesindedir. Sovyetler Birli¤i’nin varl›¤›, öteki ülkelerdeki güçlü s›n›f hareketleri ve h›zla büyüyen komünist hareket, ‘30’lu y›llardaki ve emperyalist savafl dönemindeki anti-faflist halk hareketleri, savafl› izleyen büyük ulusal kurtulufl savafllar› dalgas› ve önemli güce sahip bir sosyalist kamp›n oluflumu, bunda denebilir ki belirleyici bir rol oynam›flt›r. Türkiye’nin solcusu, ilerici ayd›nlar› buradan beslenerek, siyasal ve moral güçlerini buradan alarak ayakta kalmaya, davay› Türkiye topraklar› üzerinde de savunmaya çal›flm›fllard›r. Bu çok kendine özgü, bir hayli farkl› bir dönemdir.

Yükselifl dönemlerinde devrimcilik Üzerinde as›l durulacak dönem, modern sosyal mücadelelerin, devrimci yükselifllerin ve karfl›-devrimci bast›rma ve ezme hareketlerinin yafland›¤› ‘60’lar sonras› dönemdir. Türkiye’de kapitalist geliflmenin belli bir düzeye vard›¤›, modern s›n›flaflman›n nispeten ileri bir noktaya ulaflt›¤›, bu temel üzerinde sosyal çeliflkilerin keskinleflti¤i ve sert s›n›f mücadelelerine dönüfltü¤ü bir tarihi dönemdir bu. Ve bu, tam da bu toplumsal-siyasal zemin üzerinde, Türkiye solu için de büyük bir uyan›fl ve kitleselleflme dönemidir. Umut ve iyimserlikle dolu, coflkulu bir mücadele dönemidir bu.

Ayn› dönemde dünyada da büyük bir uyan›fl var, neredeyse tüm k›talarda büyük mücadeleler var. Latin Amerika’da güçlü gerilla hareketleri, Çin’de Kültür Devrimi, Vietnam’da görkemli bir kurtulufl mücadelesi, Asya’da ve Afrika’da emperyalizme ve sömürgecili¤e 120

karfl› güçlü ulusal kurtulufl hareketleri, dünyan›n her taraf›nda güçlü sosyal mücadeleler ve halk hareketleri var. ‘60’lar›n ikinci yar›s›nda baz› Avrupa ülkelerinde bir tarafta iflçi hareketleri, öte tarafta yayg›n ve kitlesel gençlik hareketleri var. Büyük bir kad›n hareketi var yine o dönemin dünyas›nda. ABD’de ›rk ayr›m›na karfl› siyahlar›n güçlü bir hareketi var. Dünya ölçüsünde mücadelenin türkü söyler gibi yürütüldü¤ü umut dolu coflkulu bir dönemdir bu, özetle.

Ayn› dönemde Türkiye’de de iflçi ve köylü mücadeleleri, ö¤renci hareketleri kendini gösteriyor. Beri yandan bir ayd›nlanma dönemi, bir sol ayd›n uyan›fl› var. Ayd›nlar›n büyük bir kesimi soldan, sosyalizmden yana tav›r koyuyorlar. Sosyalizm anlay›fllar› tart›fl›labilir ama, sonuçta niyet ve duygu olarak emekçilerden yana, sosyalizmden yanalar. Gerici ak›mlar›n etki alan› d›fl›nda kalan emekçi kitleler ve gençler, toplumsal gerçeklere gözlerini açt›klar› andan itibaren sol düflüncelere kolayca ba¤lanabiliyorlar.

Bir sosyal uyan›fl dönemi, bir ayd›nlanma dönemidir bu. Sanatç›lar, ayd›nlar büyük ölçüde soldan, emekten yana bir e¤ilim içindedirler. Türkiye’ye sosyalist düflünceler geliyor, marksist eserler çevriliyor, yo¤un bir okuma-ö¤renme dönemi, gerçekten bir sol ayd›nlanma dönemidir bu. Sol hareketin ideolojik ve kültürel aç›dan en güçlü oldu¤u ve toplum çap›nda ciddiye al›nd›¤› bir dönem. Türkiye solunun ideolojik ve kültürel alanda da bir alternatif olarak toplumda önemli bir yer tuttu¤u ve etkili oldu¤u bir dönemdir bu.

Ama öte yandan, devrimci bir partiden, harekete yön verecek ve onu devrimci bir stratejik çizgide ilerletecek öncü bir partiden de yoksunluk dönemidir bu. Devrimci bir partinin yoklu¤u koflullar›nda, flekilsiz 121

bir sol harekettir söz konusu olan. Uzun bir süre için T‹P, ard›ndan onunla çat›flan MDD, gerçek bir partiden çok, de¤iflik e¤ilimden gruplar›, grupçuklar›, çevreleri, kiflileri toplayan flemsiye oluflumlard›r. Dönemin sol programlar› düzeni aflan programlar de¤ildir gerçekte.

Ne amaç ve hedefleri, ne de çözüm yollar› ve araçlar› yönünden devrimci bir nitelik tafl›maktad›rlar. Düzeni reforme etmeye dayal› bu programlar, bununla uyumlu bir biçimde, düzen kurumlar›na dayal› çözümler peflindeydiler. Düzen ordusuna bel ba¤layan darbeci çözüm aray›fllar› ile düzen parlamentosuna bel ba¤layan anayasac› çözüm aray›fllar›, gerçekte burjuva sosyalizmi ortak paydas›nda birlefliyorlard›.

Bundan dolay›d›r ki, egemen düflünce sistemi ve buna dayal› programlar üzerinden, biz bu dönemi burjuva sosyalizmi dönemi olarak tan›ml›yoruz, sol hareketin tarihine iliflkin de¤erlendirmelerimizde. Ama yine de kendine göre bir temizli¤i, safl›¤› ve içtenli¤i olan bir dönemdir bu. Burjuva sosyalizmi nitelemesi burada bir suçlamadan çok dönemin nesnel bir de¤erlendirmesi olarak alg›lanmal›d›r. O dönemin sol hareketinin kendi geliflmesi içerisinde ürettebildi¤i kimlik bu olabilmifltir.

Hareket içinde orta s›n›ftan gelme ayd›nlar›n, kendi s›n›fsal konumlar›n›n ufkunu aflamayan bir ideoloji ve politik tutumla belirledi¤i bir perspektif ve kimliktir bu.

Ayr›flmalar dönemin sonuna do¤ru yaflan›yor. Düzene, düzen kurumlar›na karfl› tav›r ile devrimcilik ve kaba oportünist çizgideki ›srarl› tutumuyla reformizm, dönemin sonuna do¤ru giderek ayr›flmaya bafll›yor. Bu, bir yandan kitle hareketindeki geliflmenin ve radikalleflmenin, öte yandan dünya sol hareketindek iç çat›flmalar›n ideolojik bir yans›mas› olarak ortaya ç›k›yor.

Burada amac›m bu dönemin bir sol hareket tablosunu 122

sunmak de¤il elbette. Amac›m, Türkiye’nin yak›n tarihindeki iki önemli yükselifl dönemiyle k›yaslama içinde, ‘90’l› y›llar›n devrimcili¤inin zorlu koflullar› hakk›nda bir fikir vermek ve bunu yoldafllar›m›z›n sergiledi¤i örnek devrimci yaflam›n anlam›na ba¤lamakt›r.

Bu dönemde, ‘60’l› y›llarda, sosyal mücadeleler içinde sosyalizmden ve emekten yana tav›r almak, bu u¤urda kendini ortaya koymak gerçekte çok zor de¤il.

Mücadelenin genel ak›fl› ve etkisi alt›nda neredeyse kendili¤inden yaflanan bir durum bu. Dönemin genel koflullar›, bu koflullardan beslenen genel iyimserlik atmosferinde, bu heyecan ve mutluluk verici, düflünsel ve manevi olarak insan› zenginlefltiren bir tutum ve tercih.

Bu dönemin sonunda ortaya ç›kan devrimciler düzene karfl›t› bir konuma kay›yorlar. Gerçi eskiyi tam olarak aflamad›klar› gibi mücadelenin yolu ve yönteminde de yanl›fla düflüyorlar, kitlelerden kopuyorlar.

Ama kal›c› olan, gelece¤e kalan yan bu de¤il. Bu kusur, çok geçmeden, ‘71’den yaln›zca üç sene sonra afl›lm›flt›r. Burada kal›c› olan, özgürlük ve ba¤›ms›zl›k için, eme¤in kurtuluflu ve sosyalizm için savaflt›¤›na inanan devrimcilerin ortaya ç›kmalar›, kurulu düzene kafa tutmalar› ve gerekti¤inde bu u¤urda kendilerini feda etmeleridir. Kal›c› olan, gelece¤e kalan budur.

Bizim Denizler’e, Mahirler’e, Kaypakkaya’ya sahip ç›kmam›z›n gerisinde de bu vard›r. Mesele o gün onlar›n hangi ideolojiyi savundu¤u, hangi yolu do¤ru buldu¤u de¤il, kime karfl› ve kimden yana tav›r ald›¤›d›r. Onlar düzene karfl› emekçilerin özgürlü¤ü, bask› ve sömürüden kurtuluflu için, ülkenin ba¤›ms›zl›¤› için, eme¤in kurtuluflu ve sosyalizm için ortaya bir tav›r koymufllar, kendilerini böyle tan›mlam›fllar, bu u¤urda fedakarca ve gözüpek bir biçimde kavgaya at›lm›fllard›r. Önemli olan, 123

kal›c› olan, bugüne kalan budur, bu devrimci tav›r ve tutumdur.

Bu dönem, adlar› bugün hala canl› bir biçimde yaflayan, mücadelede sembolleflen yi¤it devrimciler ç›kard›. Bunlar sosyal mücadeleler içerisinde yetiflmifl devrimcilerdi. Deniz Gezmifl bir ö¤renci lideridir. Mahir Çayan bir ö¤renci lideridir ve ö¤renci hareketi içerisinde bir teorisyendir ayn› zamanda. Kelimenin olumlu anlam›yla, o büyük hareketlili¤in ak›l hocalar›ndan biridir. Deniz Gezmifl daha çok bir militand›r, soka¤a ç›k›p, elini kald›r›p, arkas›na kitleleri takand›r. Mahir Çayan biraz daha geri planda duran, ama ö¤renci hareketi içerisinde özel bir düflünsel yönlendirci gücü, a¤›rl›¤› olan bir genç liderdir. ‹brahim Kaypakkaya, daha lise ça¤lar›ndan itibaren o dönemin sosyal hareketlili¤i içerisinde yer alan genç bir devrimcidir. Bunlara kendi alanlar›nda birer gençlik lideri olan öteki birçok genç devrimciyi ekleyebilirsiniz. fiunu vurgulamak istiyorum. Bu devrimciler yayg›n ve çok yönlü kitle mücadeleleri içerisinde yetifliyorlar. Ö¤renci haklar› için sokaklara döküldükleri gibi, 6.

Filo'ya karfl› da alanlara ç›k›yorlar. Kendi sorunlar› ile toplumun sorunlar›, kendi mücadeleleri ile emekçilerin mücadeleleri aras›nda dolays›z düflünsel ve pratik ba¤lar kuruyorlar. ‹brahim Kaypakkaya gidip Trakya’daki köylü çal›flmas›na ve hareketlerine kat›l›yor. Di¤erleri için de bu bir siyasal çal›flma ve davran›fl biçimidir.

Grevleri destekliyorlar, köylü hareketlerine kat›l›yorlar.

15-16 Haziran Direnifli gerçekleflti¤inde, Dev-Gençliler bu büyük iflçi baflkald›r›s›na etkin biçimde kat›l›yorlar.

Devrimciler sadece o dönemin sosyal hareketlili¤inden moral ve güç almakla kalm›yorlar, bizzat bunun içinde yetifliyorlar, kimliklerini bunun içinde buluyorlar.

124

Bu yönüyle kolay ve verimli, e¤itici ve gelifltirici bir dönem bu. Güzel bir ortam, coflkulu bir ortam.

Elbette o dönemin mücadeleleri de karfl›-devrimin, devlet merkezli faflist bask› ve terörün hedefi oluyordu.

Amerikan 6. Filosu’na karfl› direnen göstericileri katleden dönemin fleriatç›lar›n› bizzat devlet Komünizmle Mücadele Dernekleri üzerinden örgütlüyor, dönemin devrimcilerini ve sosyal mücadelelerini sakatlamak, bo¤mak için kullan›yordu. Türkefl’in faflist kamplar› o dönemde kuruldu. Faflist katliam çeteleri ilk olarak o dönem gençli¤inin üzerine sal›nd›lar. Peflpefle devrimciler katledilmeye baflland›. Devlet ayg›t› kullan›larak sosyal mücadeleler üzerinde bask› ve terör estirildi. Ve bu terör dalgas› sonuçta 12 Mart askeri faflist darbesine, balyoz harekatlar›na, devrimcilere karfl› vahfli bir sürek av›na vard›r›ld›.

Benim “kolayl›k”tan kast›m elbette bu de¤il. Ben o dönemin dünya çap›nda ve Türkiye’de egemen genel iyimser atmosferinden sözediyorum. Rüzgar›n dünya çap›nda devrimden, kurtulufl mücadelelerinden ve sosyalizmden yana esmesini vurgulamak istiyorum.

Rüzgar›n dünya ölçüsünde kurulu düzene karfl› devrimden yana esti¤i bir tarihi dönemde devrimci olman›n, devrim mücadelesine kat›lman›n, kendini bu u¤urda ortaya koyman›n özel güçlükler tafl›mad›¤›n› vurgulamak istiyorum.

Cumhuriyet Türkiye’si tarihinde efli görülmemifl bir kitlesel hareketlili¤e ve devrimci yükselifle sahne olan ‘70’li y›llar, ‘74-’80 dönemi, devrimci mücadeleye kitlesel ve coflkulu kat›l›m bak›m›ndan hiçbir dönemle k›yaslanamaz ölçüde elveriflli, ayn› anlama gelmek üzere kolay y›llar. Devrimcilik neredeyse kendili¤inden bir olayd› bu y›llarda. Rüzgar kap›lan› önüne kat›p mücadele 125

alan›na sürüyor, devrimci mücadeleye kitlesel kat›l›m y›ldan y›la büyüdükçe büyüyordu. ‘60’l› y›llarda insanlar hiç de¤ilse önce kitap-roman okuyorlar, önce bir fleyler ö¤reniyor ve düflünsel olarak irdeliyor, ard›ndan giderek bir tercih yap›yorlard›. ‘70’lerde buna bile ihtiyaç kalmad›, prati¤in etkisi ve sürükleyicili¤i alt›nda kitlesel çapta bir kat›l›m vard› devrimci mücadele saflar›na. Çok güçlü bir sosyal uyan›fl, güçlü bir devrimci eylem dalgas›yd› söz konusu olan. Dönemin toplumsal uyan›fl›n› 12 Mart faflizmine tepki ve ‘71 direniflinin moral gücü ve etkisi tamaml›yordu. Dönemin uluslararas› ortam›n›n elverifllili¤i bütün bunlar› ayr›ca tamaml›yordu. Çin Hindi’nde ve Afrika’da ulusal kurtulufl mücadelelerinin emperyalizme ve sömürgecili¤e karfl› birbirini izleyen zaferleri dünya ölçüsünde devrimci bir rüzgar estiriyordu.

Bütün bunlar›n birleflik etkisi alt›nda Türkiye’de devrimcilik neredeyse kendili¤inden bir olayd›. Do¤ru dürüst bir ideolojik temeli olmayan, ilan edilmifl programlar› ve tan›mlanm›fl aç›k bir stratejik çizgileri olmayan tek tek ak›mlar, buna ra¤men yüzbinleri bulan insan kitlelerini etkiliyorlard›. Dev-Yol buna bir örnektir.

TDKP ve Kurtulufl kendi çap›nda buna birer örnektirler.

Bunlara yine son derece güçlü olan baz› reformist ak›mlar› ve bu arada Kürt ak›mlar›n› da ekleyiniz, bu dönemin muazzam sol kitle potansiyeli ve devrimclik iddias› tafl›yan önemli kadro gücü konusunda yeterli bir fikir verecektir size. Sol gruplar birbirlerini flöyle ya da böyle niteleseler de, flu veya bu partinin (buna TKP, TS‹P vb. ak›mlar da dahil) etkisi alt›ndaki kitleler kendilerini sisteme karfl› devrimin, sosyalizmin, bir baflka toplumsal sistemin taraftarlar› olarak görüyorlard›.

Buradan bakt›¤›n›z zaman, muazzam bir kitlesel ve kadrosal güç vard› ortada.

126

Dolay›s›yla devrimcili¤i seçmek herhangi güçlük tafl›mak bir yana, kitlesel çapta bir e¤ilim olarak döneme damgas›n› vuruyordu. ‹nsanlar akflam yaz›ya, afifle ç›kt›klar› ya da bir yerde nöbet tuttuklar› zaman, her an vurma ve vurulma durumlar›yla karfl›laflacaklar›n› biliyorlard› ve bu hiçbir biçimde sorun de¤ildi, kimsenin gözü bunlar› görmüyordu. Gündelik olarak 10-15 kiflinin öldü¤ü dönemler yafland›, ama bu ne kimsenin h›z›n› kesiyor, ne devrimcik tercihini etkiliyordu. Döneklik, kaçakl›k, mücadeleyi b›rakmak, tam da bu devrimci yükselifli ac›mas›zca ezmek için gündeme getirlen 12 Eylül faflist askeri darbesinin ard›ndan yaflanan sorunlar oldu. Darbe öncesinde, dönemin yükselifli içerisinde ve bu yükselifl sürüyorken bunlar rastlanan türden olaylar de¤ildi. Umut, güç ve moral veren görkemli bir yükselifl dönemiydi söz konusu olan.

Dünyada da yükselifl yaflan›yordu, bunu daha önce de hat›rlatt›m. Vietnam, Kamboçya, Laos zafer kazanm›flt›.

Portekiz sömürgelerde peflpefle yeniliyordu. Baflka ülkelerde sosyal mücadeleler vard›, sistem zorlan›yordu çeflitli bak›mlardan. Dünyada da hava oldukça olumluydu ve iyimserlik doluydu. Dolay›s›yla bu dönemde devrimcilik yapmak en ola¤an ifllerden biriydi. Sosyalkültürel ortam›n›z uygunsa, gericilik özel bir ideolojikpolitik çabayla sizi kuflatmam›flsa, do¤al bir biçimde devrimci oluyordunuz. fiu veya bu kentte, yörede ve köyde insanlar› devrimci yapmak için çok özel bir örgütsel çaba da gerekmiyordu, devrimci bir ö¤rencinin kendi yöresindeki birkaç haftal›k tatilinin bile o yörenin gençlerini devrimci mücadeleye çekmeye yetebildi¤i bir dönemdi bu.

Ama bu dönem ayn› zamanda s›¤ bir dönemdi de.

Bilinç gerçekten son derece s›n›rl› ve köksüzdü. Bilinç 127

ço¤u durumda neredesye salt bir siyasal tercihten ibaretti, kafalarda çok az fley vard›. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda ‘60’l› y›llara göre çok büyük bir gerileme vard›. ‘60’l› y›llar bir ayd›nlanma dönemiydi. ‘70’li y›llar ise tersinden, deyimi hofl görünüz ve do¤ru anlay›n›z, bir tür cahilleflme dönemiydi. Mücadeleye özellikle ‘76-77’den sonra kat›lanlar gerçekten okumaya pek az vakit buldular, buna gerek de görmediler. Kendi grup gazetelerini okumakl› s›n›rl› bir e¤itimle mücadeleye kendini adayan bu insanlar gerçekte genellikle cahil kal›yorlard›. Bu bir bilinçsizlik durumuydu. Bilinç faktörünü burada politik bir tercih ve kuru bir inanç olarak de¤il de, bir dünya görüflünün ve onun de¤erler sisteminin edinilmesi ve içsellefltirilmesi olarak anlamak gerekir. Buradan bak›ld›¤›nda, devrimci bilinçte büyük bir gerileme, bir s›¤laflma ve cahilleflme dönemidir bu ayn› zamanda.

Bu kendini dönemin öncü olmak iddias›ndaki ak›mlar› üzerinden de, onlar›n sözde önderlik kadrolar› üzerinden de bütün aç›kl›¤› ile ortaya koyuyordu. Bu bak›m›ndan da ‘70’li y›llar ‘60’l› y›llar›n çok gerisindedir. ‘60’li y›llarda öncülük iddias› tafl›yanlar hiç de¤ilse bunu ortaya bir teorik çerçeve ve stratejik çizgi koyarak yap›yorlard›.

Buna iliflkin güçlü tart›flmalar yürütülüyor, stretejiler tart›fl›l›yordu. ‘70’li y›llarda bu çapta bir önderlik de ortaya ç›kmad›. TDKP’nin bugünden bakt›¤›m›zda çok ilkel görünen görüflleri o dönem ortal›¤› sarsabiliyordu.

TDKP ‘90’l› y›llarda o dönemin program›n› yeniden yay›nlayacak gücü bulamad› kendisinde. Oysa zaman›nda, ‘70’li y›llarda bu program öteki baz› ak›mlar için önemli bir s›k›nt› kayna¤›yd›. Bu, dönemin ideolojik düzeyi konusunda bir fikir verebilir. Bir baflka çarp›c› örnek; ‘60’l› y›llarda genç bir devrimcinin, ‹brahim Kaypakkaya’n›n (öldü¤ünde henüz yaln›zca 23 128

yafl›ndayd›) ortaya koydu¤u düflüncelere ‘70’li y›llarda T‹KKO’cu ak›mlar neredeyse hiçbir fley ekleyemediler.

Hala da Kaypakkaya’n›n deneyim ve birikim bak›m›ndan en genç oldu¤u bir dönemde yazd›klar›yla idare ediyorlar.

Bunlar salt dogmatizmin de¤il, bunu da koflullayan bir etken olarak, ideolojik düzeyin ne kadar geri oldu¤unun bir göstergesi say›lmal›d›r.

Ama binlerce, onbinlerce devrimcinin mücadeleye coflkuyla, gözünü k›rpmadan at›lmas›na hiç de engel de¤ildi bu zaafiyetler. Devrimcilik kitlesel çapta bir e¤ilimdi bu dönem. Prati¤in önplanda oldu¤u ve herfleyi belirledi¤i coflkulu bir mücadele dönemiydi bu. Özetle devrimcilik bu dönemde zor bir tercih de¤il, tersine her aç›dan kolay, neredeyse kendili¤inden kitlesel bir e¤ilimdi.

‘90’l› y›llarda ve bugün bilinçli, inançl› ve soluklu devrimcili¤in ne anlama geldi¤ini ve ne ifade etti¤ini do¤ru anlamak ve yerli yerine oturtabilmek için, bütün bunlar› gözününde bulundurmak gerekir.

Herfleye ra¤men iyimserli¤in korundu¤u bir ara dönem Yeni döneme, ‘87 sonras› dönem geliyoruz. Neden ‘87 sonras›? Çünkü 12 Eylül döneminin ard›ndan, iflçi ve ö¤renci hareketinde ilk önemli eylemli k›p›rdan›fllar›n ortaya ç›kt›¤› bir tarihi iflaretliyor 1987 y›l›. Bu ayn› ‘87 y›l› ayn› zamanda EK‹M’in siyasal mücadele sahnesine ç›kt›¤› tarihi de iflaretliyor. Bu bir rastlant› gibi görünse de, daha derinden bak›ld›¤›nda, gerçekte hiç de öyle de¤il. Burada bir rastlant›dan çok anlaml› bir çak›flma, mant›ksal bir paralellik var. Yeni bir dönem bafl›nda, geçmifl dönem, yenilgi dönemi üzerinden yaflanan bir 129

iç hesaplaflma, ayr›flma ve yeniden saflaflma söz konusu burada.

Yenilgi döneminin muhasebesi, bu denli a¤›r ve kolay bir yenilgiye yolaçan ideolojik-politik ve örgütsel zaaflar›n de¤erlendirilmesi, tam da bu yeni dönemin bafl›nda, temel önemde bir ihtiyaçt›. Buna yaklafl›m ise ilkesel önemde bir ayr›m noktas›... Yeni bir dönem bafllamaktayd›. Bu yeni döneme geçmifl dönemin sorumlulu¤unu tafl›yanlar kald›klar› yerden mi kat›lacaklard›, yoksa geçmifl dönemin devrimci elefltirel bir de¤erlendirilmesi temelinde kendilerini devrimci temeller üzerinde yenilemifl olarak m›?

Bu, dönemin iç ayr›flmas›n› ve saflaflmas›n› belirleyen, oportünizm ile ciddi ve sorumlu devrimcili¤i ayr›flt›ran temel önemde bir ayr›m noktas›yd›. Biz bu ayr›flmada ikinci tutumu temsil ediyorduk ve bunun ürünü olan bir iç mücadelenin sonunda ortaya ç›kt›k. Dolay›s›yla, bugün TK‹P’de temsil edilen ve somutlanan komünist hareketin ortaya ç›k›fl› ile kitle hareketindeki yeni bir canlanman›n üstüste düflmesi, birbirinden ba¤›ms›z bu iki geliflmenin ayn› dönem içinde paralel yaflanmas›, bir rastlant› olmak bir yana anlaml› ve mant›ksal bir örtüflmeydi.

‘87 y›l›, bir yenilgi sonras› dönemin bafllang›c›n› iflaretliyordu. 12 Eylül yenilgisi son derece a¤›r bir tahribat yaratm›flt›. Örgütsel yap›lar çökmüfl ve hemen tümden da¤›lm›flt›. Fakat yenilginin as›l tahrip edici sonuçlar›, kendini ideolojik-politik alanda göstermekteydi.

Devrimden ve örgütten kaç›fl›n kitlesel boyutlarda yafland›¤› bu a¤›r tasfiye süreci, as›l y›k›c› sonuçlar›n› ideolojik-politik düzeyde de üretmiflti. Ortak paydas› liberalizm, devrimden ve örgütten kaç›fl olan güçlü bir tasfiyeci ak›m ç›karm›flt› ortaya.

Tüm bunlara, yenilginin tüm bu a¤›r yüküne ve 130

tahribat›na ra¤men, gene de ‘87 sonras›, hayli iyimser bir havan›n egemen oldu¤u bir dönemin bafllang›c›yd›.

Zira bu bir silkinme, yeniden toparlanma dönemiydi. Bu do¤rultudaki çabalar do¤al olarak bir umut ve iyimserlik havas› oluflturuyordu. Kitle hareketi cephesindeki geliflmeler ise buna uygun bir d›fl atmosfer oluflturuyordu. ‹flçi hareketinde, ö¤renci hareketinde bir ilk canlanman›n heyecan verici örnekleri, Kürdistan’da ise bir uyan›fl vard›, tam bu s›ralar. Toparlanmay› kolaylaflt›ran ve h›zland›ran da bir bak›ma bu koflullard›. Öte yandan, yayg›n biçimde 12 Mart’tan ç›k›fl›n an›lar›yla bakman›n da getirdi¤i bir iyimserlikti bu ayn› zamanda. Hareket 12 Mart’ta da a¤›r bir biçimde ezilmiflti, fakat bu dönemden ç›k›fl›n hemen ard›ndan, ‘60’lardakini de aflan yeni bir devrimci yükselifl yaflanm›flt›. Bunun yeniden yaflanaca¤› beklentisinin güçlü oldu¤u, bundan da kaynaklanan bir iyimserli¤in hakim oldu¤u bir dönemdi.

Ama bu iyimserli¤in üzerine ‘89 çöküflünün yaratt›¤› büyük uluslararas› sars›nt› bindi. Ekim Devrimi’yle bafllayan sürecin art›k biçimsel kal›nt› ve simgeler düzeyinde de terkedildi¤i bir geliflmeydi söz konusu olan.

Bu dünya ölçüsünde büyük bir gericilik dalgas›n›n önünü açt›. Sosyalizmin bitti¤i, kapitalizmin ebedi ve olanakl› tek toplumsal sistem oldu¤unun kan›tland›¤›, dolay›s›yla “tarihin sonu”nun geldi¤i üzerine teorilerin bir ideolojik sald›r›, bir gericilik dalgas› halinde ortal›¤› kaplad›¤› bir dönemdi bu.

Bu gericilk dalgas›n›n en hararetli evresinde Türkiye’nin devrimcileri yine de iyimser ruh hallerini koruyorlard›, zira kendi topraklar›nda farkl› bir hava vard›. ‹flçi hareketi giderek büyüyordu, ‘87’deki ilk k›p›rdan›fllar ‘89’da büyük bir bahar dalgas›na dönüflmüfltü. Türkiye tarihinin en genifl kat›l›ml› iflçi 131

hareketleri gerçeklefliyordu. Henüz geri, bar›flç›l biçimler içinde de olsa, söz konusu olan güçlü bir iflçi hareketi dalgas›yd›. Yasaklar›n fiilen çi¤nenmesine dayanan, kendi meflruiyetini eylemlili¤i ile yaratan bir hareketlilikti bu. Kürdistan’da da toplumun havas›n› gitgide daha çok etkileyen bir mücadele vard› ve güçlü bir biçimde gelifliyordu. Kürt hareketi ‘90’lar›n bafl›nda Serhildan denilen kitle eylemlerini ortaya ç›karm›fl, o güne kadar gerilla hareketi olarak geliflen mücadele art›k politik kitle hareketiyle birleflmiflti. Yine ‘90’lar›n bafl›nda Türkiye’de beklenmedik bir sosyal dinamik, kamu çal›flanlar› hareketi gündeme girmiflti, eylem ve örgütlenme alan›nda h›zla mesafa katediyordu. Ve nihayet, ‘87’de bafllayan iflçi hareketinin doruk noktas› olarak Zonguldak madenci f›rt›nas› patlak vermiflti. Haftalar boyu süren ve kenti sürekli bir eylem alan›na çeviren madenci direnifli tüm Türkiye’nin ilgi oda¤› haline gelmiflti ve s›n›f hareketinin yeni düzeyine bir gösterge olarak alg›lan›yordu.

‘87-91 bafl›n› kapsayan bu çok yönlü kitle hareketlili¤i, Türkiye sol hareketini dünyada yaflanan sars›nt›n›n y›k›c› etkisinden bir süre için koruyan özel ortam› oluflturuyordu. Yine de bu dönemde dünyadaki geliflmelerden an›nda ve y›k›c› bir biçimde etkilenen bir kesim vard›. Bunlar solcu ayd›nlar ve revizyonist ak›ma mensup sol partilerin kadrolar›yd›. Sosyal mücadeleden uzak, dünyadaki sars›nt›n›n düflünsel ve moral etkilerine ise son derece aç›k bu kesimler düflünsel, moral ve siyasal iddialar›n› h›zla bir yana b›rakarak düzenle bütünleflme yolunu tuttular. Uzun ony›llar boyunca kendilerini revizyonist çizgideki yozlaflm›fl Sovyet sistemine endekslemifl, ideolojik ve moral g›dalar›n› ülke topra¤›ndan çok buradan alm›fl bu çevrelerin geliflmeler karfl›s›nda ayakta kalmas› zaten beklenemezdi.

132

Ama varl›¤›n› herfleye ra¤men kendi ülkesindeki sosyal mücadeleye borçlu olan, moral gücünü de buradan alan örgüt ve çevreler, içerdeki sosyal hareketlilik sayesinde ve bu geliflme seyrini korudu¤u sürece, dünyadaki sars›nt›n›n etkilerine bir süre için dayanmay› baflard›lar.

‘91’deki k›r›lma ve yeni tasfiyeci dalga Ama sonuçta ‘91 bafl›nda bu dalga k›r›ld› ve yerini kitle hareketinde h›zl› bir gerileme ve zay›flamaya b›rakt›. ‘91 Körfez Savafl› burada bir dönüm noktas› oldu. Savafl gerekçe gösterilerek iflçi hareketi dalgas› k›r›ld› ve o güne kadarki s›n›f hareketlili¤inin ortaya ç›kard›¤› öncü iflçi kufla¤› toplu tensikatlar yoluyla tasfiye edildi. ‹flçi hareketi bu sald›r› karfl›s›nda geri çekildi ve benzer ç›k›fl› o günden bugüne bir daha yaflayamad›. S›n›f eylemlilikleri elbette flu veya bu biçimde hep süregeldi; ama ‘87’de bafllayan, ‘89’da bahar eylemleri dalgas›na dönüflen ve Zonguldak madenci eylemiyle doru¤una ulaflan geliflme temposu ve düzeyi o günden bugüne bir daha yakalanamad›. Ö¤renci hareketi de zamanla darald›, k›s›rlaflt› ve giderek uzun y›llar için marjinal bir görünüm kazand›. Denebilir ki bir tek kamu çal›flanlar› hareketi herfleye ra¤men flu son y›llara kadar canl›l›¤›n› korumay› baflard›. Fakat o da genel atmosferi köklü biçimde etkileyecek güçte de¤ildi ve zaten zaman içerisinde o da reformist sendika bürokratlar› sayesinde dinamizmini kaybetti.

Esas› itibar›yla hala da böyle bir dönemin içindeyiz.

Arada daha çok da ‹stanbul’da geçici ve k›smi bir semt hareketlili¤i, bunun sars›c› bir örne¤i olarak Gazi Direnifli ve ertesi y›l onu izleyen baflar›l› ‘96 Ölüm 133

Orucu Direnifli var. Bu dönemde geleneksel küçükburjuva sol gruplar›n semtler üzerinden s›n›rl› bir kitle deste¤i kazanmas› ve bunun etkisiyle abart›l› bir moral bulmas› var. Ama bu aldat›c› bir durumdu, böyle oldu¤u çok geçmeden herkes taraf›ndan anlafl›ld›. Bunu sakl› tutarak, s›n›f ve kitle hareketinin genel gidifli üzerinden bakarsan›z, ‘91’deki k›r›lmayla birlikte harekete egemen çizgi, kendini bir türlü aflamayarak döne döne tekrarlamaktan ibaret kald›.

Dünyadaki yenilginin etkileri, Türkiye’deki sosyal hareketlili¤in zay›flamas›yla birlikte, kendini nihayet ve son derece y›k›c› bir biçimde göstermeye bafllad›.

Zaman›nda “solda tasfiyecili¤in yeni dönemi” olarak tan›mlad›¤›m›z ikinci tasfiyeci dalga böylece bafllam›fl oldu. Umutlar yeniden ve bir kez daha y›k›c› bir biçimde k›r›ld›. ‘87 toparlanmas› döneminde mücadeleye kat›lan ve 12 Eylül öncesi dönemden kalan birçok insan h›zla saflar› terketmeye bafllad›. Bu büyük bir dökülme, mücadeleden kaç›fl ya da daha geri, giderek düzen içi mevzilere çekilme dönemidir. Devrimci örgüt, devrimci siyasal mücadele anlay›fl› h›zl› bir erozyona u¤rad›, devrimcili¤in gerektirdi¤i fedakarl›klara katlanma ve bedelleri ödeme birçok kifli ve çevre için giderek anlam›n› kaybetti.

Bunu kiflilerden ve çevrelerden öteye, iyi-kötü bir geçmifli olan grup ve partilerin ak›beti üzerinden örneklemek mümkün. Geliflmelerin etkisi alt›ndan TDKP, siyasal yaflam›n› devrimci bir çizgide ve bir yeralt› örgütü olarak sürdürecek gücü bulamad› kendinde, legale ç›karak reformist bir çizgi üzerinde EMEP’leflti. Böylece bar›flç›l, yumuflak, korunakl› bir alana, düzenin icazet alan›na geçilmifl oldu. Dev-Yol bir ak›m olarak zaten 12 Eylül süreci içinde, yani daha ilk yenilgi döneminde 134

yozlaflm›fl ve liberalleflmiflti. Onu bu yeni tasfiyeci evrede benzer bir çizgi üzerinde Kurtulufl, TKEP vb. ak›mlar izledi. ‘87 sonras›nda bir süre için korunan devrimci söylemler bu ak›mlarca h›zla terkedildi, devrimci örgüt ve parti fikri ve prati¤i tümden bir yana b›rak›ld›. Sonu ÖDP’de Dev-Yol ve TKP art›klar›yla buluflma olan bir liberal tasfiye süreci içine girildi. Baz› parti ve gruplar ise bu dönemde neredeyse tümden tasfiye oldular. TKP‹flçinin Sesi ve TKP-B bunun örnekleri oldular. PKK’n›n kendisine bugünkü ak›beti haz›rlayan “siyasal çözüm” çizgisine kaymas› yine bu döneme rastlar ve genel çizgilerini verdi¤im geliflmelerle s›k› s›k›ya ba¤lant›l› bir de¤iflimdir bu. Herfleye ra¤men devrimci hatt›n› korumaya çal›flan di¤er baz› gruplar›n da ayn› tasfiyeci dalgan›n etkisi alt›nda hangi savrulmalar› yaflad›¤›n› da biliyoruz, bunlar zaman›nda bas›n›m›zda irdelenip tart›fl›ld›.

Bu denli y›k›c› bir tasfiye dönemiydi sözkonusu olan.

Böyle üstten bakt›¤›n›zda, ilk dönemin iyimser devrimcili¤i ile son dönemin (‘91 k›r›lmas›n› izleyen dönemin) tasfiyecili¤inin temelinde, ülkedeki sosyal olaylar›n ak›fl›n›n oldu¤unu görürsünüz. 12 Eylül’deki büyük tasfiyeci y›k›m›n ard›ndan ‘87 sonras› bir umut, bir toparlanma, bir iyimserlik dönemiydi. Ama bu ömürsüz olmaya mahkumdu; zira geçmifli anlamaya, onunla köklü bir hesaplaflmaya, bu temelde çok yönlü bir yenilenmeye, böylece çok geçmeden kendini gösterecek yeni güçlükleri gö¤üslemeye dayal› de¤ildi. Söz konusu olan kal›nan yerden eski kafayla ve eski biçimiyle devam etmeye kalkmakt›. Bunun bir yere götürmeyece¤ini, ya da ancak yeni tasfiyeci bozulma ve y›k›mlara götürece¤ini biz daha en bafltan söyledik ve çok geçmeden olaylar taraf›ndan do¤ruland›k.

135

Zor bir dönemin devrimcileri Ama biz, iflte tam da böyle bir dönemde, tutarl› ideolojik ve örgütsel temeller üzerinde yeni bir hareketi infla etmeyi ve onu partileflme düzeyine ç›karmay› baflard›k. TK‹P bugün gözler önündedir ve yeni dönemde ortaya ç›k›p da bunu baflarabilen tek siyasal hareket olman›n onuruyla durmaktad›r dostundüflman›n karfl›s›nda. TK‹P’yi ortaya ç›karan dinamiklere bak›ld›¤›nda, bu rastlant› olmad›¤› gibi flafl›rt›c› da de¤ildir. Ama burada konumuz bu de¤ildir. Burada konumuz, üç flehit yoldafl›m›z›n siyasal yaflam çizgisidir.

Fakat bu yaflam› partimizin geliflme çizgisinden ay›rmak olanaks›z oldu¤una göre, onlar üzerinden elbette gerisin geri partimizin kendisidir.

Son derece dikkate de¤er bir olgu üzerinden sözü yoldafllar›m›za ba¤layabiliriz. Tam da s›n›f hareketindeki k›r›lman›n ve onu izleyen yeni tasfiyecili¤in yafland›¤› evre, her üç yoldafl›m›z›n da örgütlü militanlar olarak saflar›m›zdaki yerlerini ald›klar› evredir. Habip Gül ‘87’den beri, yani hareketin bafllang›c›ndan itibaren saflar›m›zdad›r. Fakat ‘90’lar›n bafl›ndaki ilk tutuklanmas›na kadar, örgütün çeperinde sempatizan bir fabrika iflçisidir. Kendini bulmas› ilk zindan yaflam› ile bafllam›flt›r ve bu da sözünü etti¤im yeni tasfiyeci dalgaya denk gelmektedir. Ümit ile Hatice yoldafl›n örgütlü yaflama geçiflleri de tam› tam›na bu döneme denk geliyor.

Dikkate de¤er olgu da iflte buradad›r. Yeni bir tasfiyeci dalgan›n yafland›¤› bu dönemde, sonradan örnek devrimci yaflamlar›yla tan›yaca¤›m›z genç devrimciler hareketimizin saflar›nda örgütlü yaflama bafll›yorlar. Yani dünyada gerici rüzgarlar›n estirildi¤i ve Türkiye’de sosyal 136

mücadelenin geriledi¤i, bu ikisinin birleflik etkisi alt›nda solda yeni bir tasfiyeci cereyan›n yafland›¤› bir evrede, devrimci mücadeleyi seçen ve bunun gerektirdi¤i davran›fl çizgisini her alanda gösteren bir devrimcilik örne¤iyle karfl› karfl›yay›z. Böyle bir dönemde devrimcilik sa¤lam bir bilinç, sars›lmaz bir inanç ve mücadeleye soluklu bir bak›fl gerektirmektedir. Bu üç yoldafl›m›z› kesen ortak özellikler de zaten bunlard›r ve biz zor bir dönemde, yeni bir hareketi tam da bu türden devrimcilerin omuzlar› üzerinden, onlar›n aç›k bir bilince ve sa¤lam bir inanca dayal› emekleri sayesinde infla etmeyi baflarabildik.

Saflar›nda yetifltikleri partinin bayra¤›na leke sürmeyen devrimciler Biz burada, ‘90’lar›n bafl›nda, yani bir çifte yenilgi sonras› dönemde, bir y›k›m ve umutsuzluk, devrimden ve örgütten kitlesel kaç›fl döneminde, 20 y›ll›k örgütlerin tasfiye oldu¤u, düzene kitlesel kaç›fllar›n yafland›¤›, deneyimli devrimcilerin saflar› terketti¤i bir dönemde, gencecik insanlar›n devrimcilik için ortaya ç›kmalar›n›, devrimci bir hareketten yana saf tutarak örgütlenmelerini ve bu zor tarihi dönemde büyük zorluklar yaflatan, dolay›s›yla büyük fedakarl›klar gerektiren bir mücadelenin yükünü omuzlamalar›n› konufluyoruz.

Kiflisel karakterleri, bireysel zaaflar› ya da üstünlükleri yönünden de¤il temel devrimci ölçütler üzerinden bakt›¤›m›zda, partili yaflam çizgileri benzer özellikler gösteriyor bu üç yoldafl›n. Sosyal kökenleri, geldikleri sosyal ve kültürel ortam farkl›, bafllang›çtaki geliflim seyirleri farkl›, ama örgütlü yaflam içinde kendilerini bulmalar›yla birlikte temel özellikleri yönünden birbirlerine benzediklerini görüyoruz.

137

Üçü de henüz genç yafllarda ve zor bir dönemde saflar›m›za kat›l›yorlar. Ortada devrimci bir yükselifl ortam›n›n güç ve moral kayna¤› olacak olanaklar› bir yana, az-çok politikleflme vaadeden bir kitle hareketi bile yok. Geliflmelerin seyri, örne¤in ‘70’lerdeki gibi yak›n devrim hayalleri de¤il, fakat mücadelenin gitgide zorlaflan koflullar›n› a盤a ç›kar›yor. Bu ortamda devrimi ve bunun gere¤i olarak da örgütlü devrimci yaflam› seçmek, belli ki zorlu, soluklu, uzun süreli bir mücadeleyi seçmektir.

Bask› ve terörün, iflkence ve toplu tutuklamalar›n, sokakta infaz ve kay›plar›n, özetle her biçimiyle kirli savafl›n yo¤unlaflt›¤› o y›llarda mücadeleyi seçmek, bunun sonuçlar›n› da göze almak, bu do¤rultuda seçim yapmakt›.

Yoldafllar›m›z›n toplam örgütsel yaflam çizgileri bu seçimi tümüyle bilinçli olarak yapt›klar›n› aç›kl›kla ortaya koyuyur. Düflünsel sorunlarda son derece aktif ve üretken olan bu yoldafllar neyi seçtiklerinin tümüyle bilincindeydiler ve bilinçleri onlar için gerçek bir güç kayna¤› idi. Bu son nokta özellikle önemlidir. Zira dönemin ve bir bütün olarak devrimci mücadeleyi seçmenin ne anlama geldi¤inin daha derinden bilincine vard›klar› ölçüde, baz› soysuz ve karaktersiz kimselerin bunu kaç›fla dönüfltürmelerine de tan›k olduk biz bu ayn› dönem içinde. ‹flte flehit yoldafllar›m›z böyle bir dönemin devrimcileridir. Zor dönemde devrimden ve sosyalizmden yana tercih yapm›fl bilinçli ve inançl› devrimcilerdir onlar. Bu bilinçle örgütlü mücadeleyi seçmifllerdir ve her üç yoldafl›m›z›n da o andan itibaren kesintisiz olarak süren bir örgütlü yaflam çizgileri vard›r.

Her üçü için de bu kelimenin tam anlam›yla bir profesyonel devrimcinin yaflam›d›r.

138

Habip hapisten kaçm›fl, Adana çal›flmas›na verilmifl, burada yeniden tutuklanm›flt›r. Malatya Cezaevi'nde yatm›fl, ç›kt›ktan sonra geçip ‹stanbul’da çal›flm›flt›r.

Tekrar tutuklanm›fl, direnmifl, hapis yatm›fl, ç›kar ç›kmaz bu kez geçmifl Ankara’da çal›flm›flt›r. Burada yeniden tutuklanm›fl, poliste direnmifl, mahkemede siyasal savunmalar yapm›fl ve katledildi¤i Ulucanlar’da zindan direniflinin örnek temsilcisi olarak sivrilmifltir.

Soluk solu¤a süren kesintisiz ve örnek bir profesyonel devrimcinin örgütlü yaflam›d›r bu. Bütün bu yaflam› boyunca kendini e¤itmek, ideolojik ve kültürel düzeyini yükseltmek için sürekli çaba harcam›fl, partinin düflünce yaflam›na aktif biçimde kat›lm›fl, partinin yay›nlar›na düzenli olarak katk›larda bulunmufltur. Ve temel önemde bir nokta, dört çocuk babas› bu yoldafl iflçi kökenlidir, kelimenin tam anlam›yla bir proleterdir; hareketin saflar›na kat›ld›¤›nda Nevzat Çiftçi ad›n› tafl›yan bir çelik iflçisidir. Bafllang›ç döneminin bu s›radan çelik iflçisi, zorlu mücadelenin atefli ve s›namalar› içinde, zaman içinde dost-düflman›n tan›d›¤› isimle TK‹P Merkez Komitesi üyesi Habip Gül olmay› baflarm›flt›r.

Ayn› çizgiyi Ümit yoldafl üzerinden görüyoruz. Daha üniversite ö¤rencisiyken örgütlü çal›flmaya profesyonel devrimci bir bilinç ve ruhla kat›lm›fl, gençlik çal›flmas› d›fl›nda birçok pratik görev üstlenmifltir. Ard›ndan tümüyle profesyonel örgüt yaflam›na geçmifl, legal ve illegal çal›flman›n birçok alan›nda örgütsel görevler üstlenmifltir. Ö¤rencilik y›llar›ndan bafllayarak birçok kez tutuklanm›fl, ilk yakalanmas›ndan itibaren poliste hep direniflçi bir çizginin temsilcisi olmufltur. Partide her düzeyde ve parti yaflam›n›n her alan›nda görevler üstlenen bu yoldafl, partinin düflünce yaflam›na da en etkin biçimde kat›lan yoldafllardan biri olmufltur.

139

Hatice’nin örgütlü yaflam› da benzer çizgidedir; kesintisiz, pürüzsüz ve soluk solu¤a bir profesyonel devrimcinin yaflam›d›r bu. Örgütlü çal›flmaya profesyonel bir kadro olarak ‹zmir’de bafllam›fl, ard›ndan ‹stanbul’a geçmifl, ‘95 bahar›ndaki bir operasyonda (ayn› evden yoldafl› Habip Gül ile birlikte) yakalanm›fl, poliste direnmifl, hapisten ç›kt›ktan sonra ‹stanbul’da gerekti¤inde bizzat iflçi olarak iflçi çal›flmas› yürütmüfl, sonra Güney çal›flmas›n›n bafl›na geçmifltir. Parti kongresine güneyden delege olarak kat›lm›fl ve kongre sonras›nda bu kez Ankara’da çal›flmaya bafllam›flt›r. Burada yeniden tutuklanm›fl, yine direnmifl, yarg›land›¤› davalarda (TK‹P ve Ulucanlar katliam› davalar›) yine siyasal savunmalar yapm›fl ve bu onurlu yaflam› Ölüm Orucu direniflçisi olarak, parti üyesi olman›n onurunu yükseklerde tutarak noktalam›flt›r. Habip katledilmesinden hemen önce partiye gönderdi¤i mektupta “Biz haz›r›z, partimizin bayra¤›na leke sürmeyece¤iz!..” demiflti. Hatice Yürekli ise ailesine yazd›¤› 12 Kas›m ‘00 tarihli veda mektubunda “... siyasi kimli¤imizi, devrimci kiflili¤imizi ve insan onurumuzu teslim almaya dönük bu kapsaml› sald›r›ya karfl›, ölümüne bir direnifli bafllatm›fl bulunuyoruz”, diyor ve bunun, “yaflam› kölelefltirilmifl milyonlarca iflçi ve emekçinin hakl› davas›n› savunmak” anlam›na geldi¤ini söylüyordu. Ne dedi¤inin ve ne yapt›¤›n›n tümüyle bilincinde olarak o, dedi¤ini yapt›. Kendisini ölümüne yak›n ziyaret eden bir yoldafl›n›n kolunu güçsüz eliyle s›karak, “merak etmeyin!” demiflti. Bu mesaj partiyeydi ve anlam› aç›kt›. Habip’in son mesaj› ile ayn› anlama geliyordu bu: “Ben haz›r›m, partimin bayra¤›na leke sürmeyece¤im!..”

Burada, her üç yoldafl›n siyasal yaflam› üzerinden, partili kimli¤in ortak paydas›n› oluflturan temel özellikleri 140

görmekteyiz. Üçü de partinin ideolojik çizgisini özümsemifl, örgütlü yaflam›n ve direniflçi kimli¤in hakk›n› veren örnek profesyonel devrimcilerdir. Zaten bunun ileri ve örnek temsilcileri olmasalard›, partinin ileri düzeylerde görevler üstlenen kadrolar› olmay› baflaramazlard›.

Burada sa¤lam bilince dayal› bir devrimci kimlik, buna dayal› bir siyasal ve örgütsel tutum, bunun ifadesi bir siyasal yaflam çizgisi var. Bu yoldafllar›n devrimci olarak yetifltikleri özel tarihi ortam› gözönünde bulundurmazsak e¤er, bu kimli¤i ve tutumu, bunun somutland›¤› siyasal yaflam çizgisini de tam olarak kavrayamaz, yerli yerine oturtamay›z. Tan›mlanan dönem içinde böyle devrimcilerin yetiflmesi kolay de¤ildir herhalde. Ama bu baflar›lm›flt›r, böyle bir dönemde böyle devrimciler yetiflmifltir. Devrimci kadroyu partisinden ay›rmak olanakl› olamad›¤›na göre, elbette bu baflar›n›n onuru da partimize aittir. Partimiz bu yoldafllar› genç devrimciler olarak kazand› ve dönemin mücadelesi içinde teorik ve pratik aç›dan e¤itti, sonuçta kendilerini mücadelenin gereklerine ileri düzeyde uyarlayabilen devrimciler düzeyine ç›kard›. ‹flte devrimci kimlik kartlar› ortada. Örgütlü yaflamdaki kesintisiz kimlik ortada, siyasi polisteki direniflçi kimlik ortada, zindanlarda ve düzen mahkemeleri önündeki devrimci kimlik ortada.

Bunca anlat›m›n ard›ndan yan›tlar›n› aç›kta b›rakaca¤›m birkaç s›radan soru: Bu özelliklerden birinden birini de¤il ama istinas›z tümünü bir arada tafl›yan devrimcilerin yetiflmesine tan›mlanan dönem ne denli elverifllidir acaba? Bu ülkede ve bu özel tarihi evrede, devrimci kimli¤i tan›mlanan bütünsellik içinde temsil eden devrimcilerin yetiflebilmesi ne kadar kolayd›r acaba?

141

Kendilerini partileriyle özdefllefltirmifl devrimciler Habip Gül ezilen s›n›ftan, ezilen ulustan ve ezilen mezhepten geliyor. Çok yönlü bir ezilmifllikten geliyor, ama bunu komünist s›n›f bilinciyle anlamland›r›yor.

Ezilmifllik onu devrimcili¤e itiyor, ama o devrimcili¤ini bilimsel bir bilinçle tamaml›yor. ‹lk tutuklulu¤u olan Buca’dan gönderdi¤i ilk mektuplar›nda henüz yaz›l› Türkçe’yi kullanamayan bir insan iken, cezaevinden parti yay›nlar›nda düzenli olarak kullan›labilen yaz›lar kaleme alabilen bir devrimci olarak ç›kmas›, bilincini emekle, sistematik bir çabayla gelifltirmesine bir gösterge.

Bafllang›çta henüz nokta ve virgül kullanmas›n› bile bilmeyen bir s›radan iflçinin geliflme seyri içinde ulaflt›¤› bilinç ve devrimcilik düzeyi ortada. Habip Gül’ün devrimci yaflam çizgisi ve düzeyi ortada. Ümit yoldafl az-çok iyi halli bir küçük-burjuva yaflam içerisinden geliyor. Babas› bir astsubay, yani ordunun ayr›cal›klar›ndan yararlanabilen bir aileye mensup. Bu yaflam içinde yetiflmifl bir genç insan›n devrimcilik tercihi, tümüyle bir bilince dayal›d›r, bunun ötesinde herhangi bir özel sosyal-kültürel neden yok. Kendi anlat›m›na göre küçük yafltayken, okumaya çok merakl› bir insan olarak, bir ansiklopediden okudu¤u komünizm maddesinden etkileniyor ve bu onun devrimi ve devrimci yaflam› seçiflinin bafllang›ç noktas›n› oluflturuyor. Bir ansiklopediden komünizmin eflitli¤e dayal› bir toplumsal düzen ve bunu hedefleyen bir dünya görüflü oldu¤unu ö¤reniyor, bundan etkilenerek devrimcili¤e yöneliyor. Ne ezilen ulusa ya da mezhebe, ne de ezilen s›n›fa mensup.

Bilinciyle seçmifltir devrimcili¤i. Ama o bilinci emekçi s›n›flardan yana kullanarak devrimcileflmeye çal›flm›flt›r.

142

Ve siyasal yaflam karnesi ortadad›r.

Hatice yoldafl daha arada bir yerde duruyor. Yoksul bir aileden geliyor. Genç yafl›ndan itibaren çal›flmak zorunda kal›yor. Partinin s›n›f çal›flmas›n›n gerekleri do¤rultusunda fabrika ve atölyelere girip çal›flmadaki rahatl›¤› ve baflar›s› onun ezilen s›n›f damar›na bir gösterge. Ezilen s›n›fa ve ezilen cinse mensup. Ama devrimcili¤i seçiflinde bu ikinci ezilmiflli¤in özel bir rolü var m›d›r, sanm›yorum. Zira biz Hatice yoldafl› bildik bileli, cins ezilmiflli¤inden gelen herhangi bir sorununu görmedik. O ezilen cins kimli¤inin hiçbir izini tafl›mayan, bu aç›dan son derece rahat ve güçlü, komünist insan kimli¤i üzerinden kendini ortaya rahatça koyan bir yoldafl. Ezilen cinse mensup olmaktan gelen zay›fl›klar›, s›n›rl›l›klar›, dizginlemeleri aflm›fl, bu aç›dan gerçekten örnek bir kad›n komünist yoldafl. Bu da onun bir baflka üstünlük alan›.

Ben, Habip ezilen s›n›ftan geliyor, iflçi s›n›f›n›n temsilcisi; Ümit genç ayd›n kökenli, ayd›n temsilci derken, Hatice yoldafl da ezilen kad›n›n temsilci diyemiyorum. Çünkü gerçekten öne ç›kan özelli¤i bu de¤il. Yani ezilen cins olma çemberini k›rarak, o alanda mücadele ederek gelen bir yoldafl de¤il. O kendini devrimci olarak gören, bu çerçevede cinsiyetinin fark›nda bile olmayan bir insan. Bundan da hareketle, onu partimizin ezilen cinsten ç›kard›¤› örnek bir devrimci olarak göstermek yerine, profesyonel devrimcili¤in bir örnek temsilcisi olarak, direniflçi komünist kadronun bir temsilcisi olarak görmek ve göstermek gerekir. O iflçi s›n›f›yla, iflçi s›n›f›n›n sosyal yaflam›yla içiçe bir yoldafl oldu ve ona illa bir köken aranacaksa bu onun ezilen s›n›fa mensuplu¤u olmal›d›r. Bu yoldafl siyasi çal›flman›n ihtiyaçlar› çerçevesinde s›k s›k fabrika ve atölyelere 143

girerek fiilen iflçilik yapan, üretici çal›flmay› ve ücretli emek sömürüsünü yaflayan bir yoldafl.

Hiçbir fley onun örgütüyle ve sonras›nda partisiyle iliflkilerini zedeleyemezdi. Zaman zaman partiden flu veya bu nedenle sert elefltiriler de ald›¤› olmufltur.

Ama bu tür elefltiriler onun partiyle iliflkilerini zerre kadar etkilememifltir. Bu özellik, Habip Gül flahs›nda belki de en iyi temsilcisini gördü¤ümüz, kendini partiyle özdefllefltirme tutumunun bir örne¤i ve yans›mas›d›r. Partimizin yüz ak› olan Habip Gül yoldafl, san›labilece¤inin tersine, zaman zaman partinin sert elefltirileriyle yüzyüze kalabilmifltir. Ama bu onun partisiyle iliflkilerini zedelemek bir yana, bu tür sorunlar›n ard›ndan partiyle daha ileri düzeyde bütünleflmesine vesile olmufltur.

Hatice Yürekli flahs›nda da kendini partisiyle özdefllefltirmifl bir devrimciyle yüzyüzeyiz. O, flu veya bu yoldafl üzerinden partiye bakan, iliflkisini buna göre güçlendiren ya da zay›flatan biri de¤ildi. O kendini bu partinin asli temsilcilerinden, deyim uygunsa, partinin organik dokusundan biri olarak gören bir yoldaflt›.

Kendisine yöneltilmifl bir elefltiriyi, kendisine parti taraf›ndan gösterilen bir tepkiyi hiçbir biçimde sorun etmeyen, bunu partiyle olan genel iliflkileriyle hiçbir biçimde kar›flt›rmayan bir yoldaflt›. Bu aç›dan belki birçok elefltiriyi hakeden de bir yoldaflt›. Ama bunlar onun için partisiyle iliflkileri aç›s›ndan hiçbir zaman bir sorun nedeni ya da alan› olmad›.

Tarihi ortam ve devrimci kimlik Ortada tutarl› ve bütünsel bir direniflçi kimlik var ve siz bunu tarihsel ortam›ndan soyutlayarak 144

de¤erlendiremezsiniz. ‘60’lardaki ve ‘70’lerdeki görkemli devrimci yükseliflleri bu nedenle örneklemifltim ve flimdi de gerisin geri oraya ba¤lamak istiyorum. Siz direniflçi kimli¤i ortam›ndan soyutlad›¤›n›zda; ‹brahim Kaypakkayalar’›n, Deniz Gezmifller’in, Mehmet Fatih Öktülmüfller’in ç›kt›¤› bir ülkede Habip Gül, Ümit Alt›ntafl ve Hatice Yürekli türünden direniflçi devrimcilerin ç›kmas›n› ola¤an karfl›layabilirsiniz. Ama bu pek kolay ve yüzeysel bir de¤erlendirme olur. Ekim Devrimi’nin etkisini sürdürdü¤ü bir dönemde devrimcilik yapmak, kendini feda etmek baflkad›r; Ekim Devrimi’nin kazan›mlar›n›n yok edildi¤i, yeryüzünden silindi¤i bir dönemde devrimcilik yapmak baflkad›r. Ülkede sosyal uyan›fl›n, kitle hareketinin ad›m ad›m geliflip güçlendi¤i bir dönemde devrim için hayat›n› ortaya koymak baflkad›r; bunun k›r›ld›¤›, “tarihin sonu”nun ilan edildi¤i, iflçi hareketinin k›s›rlafl›p kendini tekrarlad›¤›, flovenizmin toplumu zehirledi¤i bir tarihsel-toplumsal ortamda baflkad›r. Habip Gül, Ümit Alt›ntafl, Hatice Yürekli gibi yeni dönem devrimcilerini, onlar›n bütünsel direniflçi kimli¤ini de¤erlendirirken, bunu önemle gözönünde bulundurmak gerekir.

Ve bu yoldafllar tümüyle, yeni temeller üzerinde ortaya ç›kan, yeni bir gelene¤in ve kültürün temsilcisi olmak iddias› tafl›yan bir partinin saflar›ndan yetiflmifl devrimcilerdir. Bu ülkede ‘90’l› y›llarda, olumsuz koflullar›yla, dezavantajlar›yla tan›mlad›¤›m dönemde ortaya ç›km›fl örnek profesyonel devrimci kimli¤in temsilcisi devrimcilerdir onlar. Bu anlam›yla örnek devrimcilerdir. Bu gözle bakmak, de¤erlendirmek, anlamak ve anlamland›rmak gerekir onlar›. Buradan bak›l›p bu çerçevede kavranmad›¤› zaman, bu tarihi dönemde gösterilmifl örnek devrimcili¤in de¤eri de tam 145

olarak anlafl›lmaz. Ölüm Orucu direnifli süresince 90 devrimci kaybedildi, hepsinin an›s› önünde sayg›yla e¤iliyoruz. Ama bu bizim nesnel ve bilimsel bir de¤erlendirme yapmam›za yine de engel de¤il. Hatice Yürekli’yi Ölüm Orucu direniflçisi olarak anlatmayaca¤›m, bu onun devrimci yaflam çizgisini daraltmak olur derken, bu ayr›ma dikkat çekmeye çal›flt›m. Bu ülkede zindanlarda gerçekten kitlesel hale gelmifl bir direnifl gelene¤i var. Devrimciler iyi-kötü kendilerini orada ortaya koyuyorlar. Bu nedenle ben, Ölüm Orucu direniflinin s›n›rlar› içerisinde bir Hatice Yürekli’yi anlatmak yerine, ‘90’l› y›llar›n bafl›ndan itibaren bir profesyonel devrimci olarak örnek bir devrimci ve direniflçi kimlik ortaya koymufl bir devrimciyi anlatmaya çal›flt›m.

Kiflisel insani karakterleri ya da özellikleri vb. üzerinden de¤il de, partinin ortaya koydu¤u ölçüler üzerinden, yani ideolojik kimlik, örgütlü kimlik, direniflçi kimlik üzerinden bakt›¤›n›zda, Hatice yoldafl›n yeri tam› tam›na öteki iki yoldafl›n yan›d›r. Ben saflar›m›zdaki her kadro bu konumdad›r demiyorum, hay›r bunu iddia etmek mümkün de¤ildir. Ben diyorum ki, siyasal mücadelenin ak›fl› içerisinde ve tümüyle bizim irademiz d›fl›nda kaybetti¤imiz bu üç yoldafl›m›za bakt›¤›m›zda, dikkate de¤er bir biçimde, temel devrimci özellikleri ve siyasal yaflam çizgileri bak›m›ndan ayn› yere konulabildiklerini görüyoruz.

Devrimci partinin s›n›f ve emekçilerle devrimci bütünleflmesi Dönem devrimci direniflçi kimlik ve de¤erlerin genifl çapl› erozyonu dönemi oldu¤u için, ben daha çok 146

yoldafllar›m›z›n bu yönüyle örnek kiflilikleri üzerinde durdum. Ve temel önemde bir nokta olarak, bunu partimizin yaratt›¤› ve pekifltirmeye çal›flt›¤› genel devrimci bilince ve kimli¤e ba¤lad›m. Sa¤lam bir devrimci bilinç ve inanç, buna dayal› bir devrimci örgüt kimli¤i, devrimci bir partinin olmazsa olmaz temel özelli¤i olmak durumundad›r. Zira bunlars›z devrim, devrimci iktidar mücadelesi asla düflünülemeyece¤i gibi, bu nitelikten yoksun olanlar›n devrim ve sosyalizm iddialar› kaba ve baya¤› bir yalan ve aldatmacadan ibaret kal›r. Bugünün Türkiye’sinde bunun örne¤i durumundaki sözde devrim ve sosyalizm savunucusu, gerçekte ise liberal ve omurgas›z sol partilerden geçilmedi¤i için, bu nokta özellikle önemlidir. Bunsuz düzenin k›l›na dokunabilmek bir yana, onun ciddi bir karfl› sald›r›s› karfl›s›nda siyasal ve manevi aç›dan yok olur gidersiniz.

Bu temel önemde noktay› gözönünde bulundurmak kayd›yla, sa¤lam bir devrimci kimli¤in kendi bafl›na yeterli olmad›¤›n› da bilmek durumunday›z. Bunun s›n›f ve emekçi kitlelerle devrimci temeller üzerinde bütünleflme ve onlar›n mücadelesine devrimci bir çizgide yön verebilme yetene¤i ile de birleflebilmesi laz›m.

Devrimci kimli¤i ve gelene¤i yaratm›fl ve bunca birikimin ard›ndan art›k güvenceye alm›fl durumdaki partimiz için art›k önemli olan bunu baflarabilmektir.

Bu aç›dan da flehit yoldafllar›m›zdan, özellikle de Habip Gül’den ö¤reneceklerimiz var. Habip Gül her hapisten ç›k›fl›n›n ard›ndan, s›ras›yla üç önemli kentte, önce Adana’da, sonra ‹stanbul’da ve son olarak da Ankara’da çal›flt›. D›flar›da geçen bu çal›flmalar›n herbiri alt› ay› geçmedi¤i halde, bu k›sa süre içerisinde söz konusu kentlerdeki s›n›f çal›flmam›za gerçekten bir soluk kazand›rd›. Fabrika iliflkileri h›zla yayg›nlaflt› ve 147

çal›flman›n örgütsel düzeyi ayn› h›zla yükseldi. Ümit okudu¤u üniversitede gerçek bir ö¤renci lideriydi ve Hatice Yürekli yoldafl, bir ara gerçekten önemli bir güç kazanan ‹stanbul’daki tekstil çal›flmas›n›n asli unsuru durumundayd›. Demek istiyorum ki, Habip s›n›f eksenli kitle çal›flmas›n›n saflar›m›zdaki en iyi temsilcilerinden biri olsa bile, bu konuda öteki iki yoldafl da benzer baflar›lar›n temsilcileri oldular.

Partimiz için bugünün temel ihtiyac› da budur; do¤ru ve etkin bir çal›flma tarz›yla s›n›f ve kitle çal›flmas›nda h›zla ilerleyebilmektir. Yoldafllar›m›zdan bu aç›dan da ö¤renebileceklerimiz var. Devrimci kimli¤in s›n›f ve emekçilerle devrimci temeller üzerinde sa¤lam ve etkin bir bütünleflmeyle tamamland›¤› bir yerde, partimiz y›k›lmaz olacak ve program›n›n gösterdi¤i yolda gelece¤i baflar›yla kucaklayabilecektir.

(TK‹P Merkez Yay›n Organ› Ekim’den al›nm›flt›r...)

Zafere on y›ld›z...

I

Direnifl ateflinde tutufltu sararan dallar› Eylül’ün

Ve yapraklar› ya¤d› geceye

Ekim’in kalbinde göveren

k›z›l gülümün Kuzguni yelelerini savurup da

o ya¤›z atlar

süzüldüler dörtnala...

Geceydi

ve onlar kara bir gecedeki y›ld›zlar kadar çoktular

Gözleri

iki yürek

iki cenk

iki sevi...

Buruflan ruhunda zaman›n

gün yüzlü çocuktular...

II Bir civan yi¤itti Habip Yaflam›n aln›nda uzayan

kalabal›k bir çizgi

kararl›,

derin...

148

149

Ve cengaver bir proleter

köpü¤ünde

o flarabi düfllerin Çak›r gülüflü

Karakoçan göklerinden dam›t›lm›fl

ferah bir türkü

öylesine berrak,

coflkun,

sevecen...

Ekim’in saçlar›nda

kumral bir rüzgard› esen

Munzur eteklerinden Ve özgürlük

saf,

tortusuz...

Parti’nin bayra¤›nda

dalga dalga büyüyen Tan›kt›r hücreler,

iflkence tezgahlar› Asla e¤ilmemiflti bafl›

de ki, çelikten yo¤rulmufltu gövdesi

Habip yoldafl›n At›ld› en öne

duvarlar

demir kap›lar tan›k Kor çelikten bir ›rmak gibi akt›

ateflinde kavgan›n

III 150

Her dem sevdal›

ve her an ayaklanmaya haz›r

bir yorulmaz yürekti

Ümit yoldafl›n yüre¤i Sesinde y›ld›zlar terleyen

bir çatal yürek

zifiri mavi Gözbebekleri

iki s›cak

iki günefl damlas›

tanyerinin namlusuna sürülmüfl

iki dal mermi...

Genç önderiydi Parti’nin Kavgan›n güleç yüzlü militan› Öfkesi

aln›n›n alt›nda

erimifl metalden bir okyanustu

ve bir yanarda¤›n derinliklerinden gelirdi kahkahalar› Ayk›r› çiçeklere benzerdi sonra Kayan›n yüzünde açan

inatç›

direngen Bir top atefl dikeni kimi zaman

kimi zaman bir tutam çi¤dem

ve en çok da

bir k›z›lca karanfildir o flimdi

zafer çelengini süsleyen

151

IV Ankara’da uykular k›p›r k›p›r Ankara’da

Spartaküs k›flk›rt›yor

rüyalar›n› uykular›n Ve yüreklerin tellerinde

k›r›lan parmaklar› dolafl›yor

Jara’n›n Ankara’da vakit gece yar›s› Ankara’da

Fuçik’in destanlaflan imgesi

k›r›yor gecenin kilidini Ve Robson’un flark›lar› ayart›yor

kentin sessizli¤ini Ankara’da sokaklar nefes nefese Sa¤r›lar› ter içinde

k›z›l atl›lar geçiyor

sokaklar›ndan Ankara’n›n Atl›lar...

‘Atlar› rüzgar kanatl›’ atl›lar›

Naz›m’›n

K›z›l afifllerle donat›yor duvarlar› Fabrika ç›k›fllar›nda

bildiri da¤›t›yor iflçilere Gençli¤in kan›n› tutuflturuyor

bir bak›fl›yla Ekmek, gül ve hürriyet günlerini anlat›yor

otobüs duraklar›nda

insanlara

V Neyi simgeliyor

sahneye düflen k›rm›z› ›fl›k,

sinsice parlamas› bir an

oyun boyunca duvarda as›l› duran

kabzas› yakut kakmal› b›ça¤›n...

Birdenbire susuvermesi müzi¤in

ve karanl›¤›n a¤z›nda

derin bir ma¤ara gibi

uzad›kça uzamas› sessizli¤in,

neyi anlatmaya çal›fl›yor?

Ankara’da bir hayalet dolafl›yor Yaflmaklar› kan oyal› analar›n

puslu gözlerine

›fl›k üflüyor

y›ld›z tozlar›ndan

Ya neyi haber veriyor

bu sirenler,

bu postallar,

telsiz sesleri,

atefl,

duman?

Ya bu kan?

Çiçeklerini suluyor

ço¤ul sevinçlerin

Buruflturan kimdir

sevincini göklerin

152

153

Kimin kanl› elleridir

sabah›n ak gerdan›nda

onursuzca dolanan?

Sorular

sorular...

Sorular

durgun sulara at›lan

çak›l tafllar› Kirpiklerin gölgesinde

mor halkalarla ço¤al›yor

yan›t› sorular›n Sorular duvarlara çarp›p geri dönüyor

kap›s›nda Ulucanlar’›n

Gün a¤ar›yor...

Ulucanlar’da

direnifli selaml›yor günefl

VI

fiafak söküyor

gökyüzünün gönderine çekilmifl

k›z›l bir bayrak gibi Saatler ileri al›n›yor Ulucanlar’da

“‹leri, hep ileri” On’lar›n elleri kuruyor saatleri Cesareti kamç›l›yor rüzgar Yoldafl merhabalar›n› tafl›yor

barikatlar›n fiark›lar›n› söylüyor

omuz omuza savaflan Komün’ün

‹spanya’n›n

Küba’n›n 154

Duvarlar›na Ulucanlar’›n

- ki y›k›lmaya mahkumdur onlar ayd›nl›¤› vuruyor flanl› Ekim’in Ve ko¤ufllar›nda

çekik gözlerinde zafer par›lt›lar›yla

dolafl›yor Ulyanov yoldafl “Buz k›r›lm›flt›r”

diyor

“Yol aç›lm›flt›r”

Herfley yeni Ekimler için!

Hamburg’un

Liverpool’un

Viborg’un

ruhunu selaml›yor An›s›n› selaml›yor

‹bo’nun

Denizler’in

K›z›ldere’nin Ve bir kez daha

“Her fley devrim için”

diyor kavga dostlar›

“Her fley yeni Ekimler için”

“No passaran” Bir fliirin en tutkulu dizelerinde ak›yor

Ulucanlar’da zaman 155

VII On’lar on yeni ustas›

devrime uzanan yolun ‹nançla döfledikleri tafllar

mihenk tafllar› olacak

kavgam›z›n Ve yüre¤imizdeki umut

S›n›rs›z topraklara yol olan

ayak izleriyle ço¤alacak

onlar›n On’lar on yeni yara gö¤sümüzde Zaptettikleri flafak

zaferler takvimimizde

son yaprak Ac› içinde de¤il

gururla

k›skanarak

an›msayaca¤›z yüzlerini Ve seslerimize kat›p gözlerini

ayd›nl›k flark›lar söyleyece¤iz

y›ld›zlara bakarak

Adlar›;

Halil, Aziz, Ahmet ve Zafer Adlar›n› tafl›yacak çocuklar›m›z

VIII ‹ncecik bir diken batt› kalbimize

her ölüm haberinde ‹çimizde usul usul kanad›

gülün kokusu Kald›r›p bafl›m›z›

gözlerimizdeki uçurumlardan

bakt›k gökyüzüne On y›ld›z yerinde yoktu Tarad›k gecenin saçlar›n›

aras›nda kay›p y›ld›zlar› arad›k

Her y›ld›z bir can Göktafllar› m›yd› akan bofllukta

analar›n göz yafllar› m›yd› Gelinlerin a¤›tlar› m›yd›

kufllar m›yd›

güneye uçan

On’lar on yeni meflale ellerimizde

on yenilmez savaflç›

devrime adanm›fl on ömür

Eylül müydü

kirpiklerimize dolanan bulutlar m›yd› hüzün

Yoldafllar›m›z...

Adlar›;

Habip, Ümit Adlar›;

Abuzer, Mahir, ‹smet, Önder

Yar›m kalm›fl bir fliir miydi ay sondördün Döktü yüzünü

kararan sular›na ömrümüzün Ömrümüz ki;

16 saattir kalkmam›fl

156

157

tezgah bafl›ndan aln›ndan damlayan ter zehir gibi ak›yor kan kokan kadehlerine bezirganlar›n

Ömrümüz ki; çocuk gözlerinde uyku

tatili özlüyor

tornada

bak›fl›nda büyüyen 盤l›k

karabasan gibi çöküyor

yarasalar›n

uykusu kaçan gecelerine Ömrümüz ki; atölyede

nas›rl› elleriyle

düfllerini ço¤alt›yor

büyük sevincin,

fabrika bacalar›ndan

gökyüzüne a¤›yor

kara bir duman gibi

saraylar›n üstüne

IX Ömrümüz ki; ‑ her biri bir y›ld›zd›

karanl›k aynas›nda gecenin ‑

devflirdik mendilimize suretlerini 158

Ve o mendil serilende güneflin sofras›na

gülümsedi cümle kainat

dinlendi yorulan kaslar

açl›k doydu

yoksulluk bitti Ve o mendil serilende güneflin sofras›na

flark›lar söylendi

özgürlü¤ü yaflayan

ac› sustu

k›vanç dillendi Ve zaman›n k›z›l ötesi boyutunda

k›z›l bayraklar dikilende

doru¤una en büyük aflk›n,

bafllayanda

büyük zaferlerin resmi geçidi

on y›ld›zl› bir sayfay›

tarihin uzun duvar›na ast›

mutlulu¤un resmini yapan eller Ve o eller

göstererek duvar›

“‹flte”

dediler

“Burada Ulucanlar’›n o k›z›l y›ld›zlar›

Buradalar

Gökyüzünde aramay›n onlar›” Uzand›k 159

Yoldafllar›n›n kaleminden...

Onlara dair gecikmifl sözler...

Kavga yerinizi alacak yeni savaflç›lar do¤uruyor Çok fley söylenip yaz›ld› onlara dair...

Onlara dair pek çok fley yaz›ld›, söylendi. fiiirlere, romanlara konu oldu, mücadeleleri, yaflamlar›. Birer komünist-devrimci olarak, birer militan olarak, birer komünist önder olarak, birer efl, dost, baba, o¤ul, kardefl ve yoldafl olarak kaleme al›nan her anlat›, hayatlar›n› adad›klar› mücadelede tuttuklar› kendilerine özgü, benzersiz yere ›fl›k tutuyor.

Onlar› yak›ndan tan›yanlar›n tan›kl›klar›, gözlemleri ve an›lar›, bu iki yi¤it insan›n yaln›zca komünist kimliklerine de¤il, insani-kiflisel özelliklerine duyulan sayg› ve hayranl›k dolu cümlelere dökülürken, biz kuca¤›m›zda yan›bafl›m›zda ölen bu iki yoldafla dair konuflmad›k henüz.

Yi¤itliklerine iliflkin söylenebilecek herfley söylendi 163

neredeyse. Partili kimlikleri, düzeyleri ve parti içinde tuttuklar› yer ile, partinin en ileri temsilcileri aras›nda olmalar›, direniflte ve zindanda tuttuklar› yer aras›nda, herhangi bir kuflkuya yer b›rakmayacak bir bütünlük var. Evet, onlar söylenegeldi¤i gibi, “partimizin özü ve özeti”dirler. Partiye, mücadeleye adanm›fl hayatlar›n›n, dolu dolu geçen mücadele y›llar›n›n çok s›n›rl› ama bir o kadar anlaml› bir kesitinde, Ulucanlar’da yaflad›¤›m›z birliktelikten geriye kalanlar› de¤erlendirmek ad›na söyleyebilece¤imiz herfley, art›k bilinenlerin bir tekrar› olmaktan öteye geçmeyecektir yaz›k ki.

Bizlere b›rakt›klar› miras› daha da ileriye tafl›yaca¤›z ve ödetilmesi gereken hesab›n takipçisi olaca¤›z. Onlarla birlikte olma flans›n› yakalam›fl herkes için, bir baflka görevimiz daha var. Yaflad›¤›m›z, paylaflt›¤›m›z fleyleri anlamak ve anlatmak, onlar›n devrimci-komünist kiflilik ve kimliklerini kendimize ve genç kuflaklara maletmek.

Bu yaz›y› bu amaçla kaleme ald›¤›m› belirtmeliyim.

Kendi ad›ma onlara dair bir fleyler yazma görevini yerine getirmede geciktim. Basit bir ihmal ya da vefas›zl›ktan de¤il. En baflta, yazma giriflimlerimi bofla ç›karan bir zorlanma yaflad›¤›m› söylemeliyim...

Arkas›nda hala da süren kabullenememe duygusu var. Öfke nöbetleri ve duygusall›¤›n etkisinden kurtulamamak var. Ve daha da önemlisi, yaz›lacak, söylenecek hiçbir fleyin yeterli olmayaca¤› kayg›s› var. Onlara dair yazmak, bir anlamda bir hesaplaflma da demek. Zaman›nda ödenmeyen bir gönül borcunun, ihmalkarl›¤›n, paylaflmay› s›n›rlayan ufuk darl›¤›n›n ve daha pek çok eksik ve zaaf›n yolaçt›¤› bir hesaplaflma...

Ve bugün, alev yal›ml› o günlere, kül renkli ac›lara, barut kokulu an›lara bizi yeniden götüren anman›n ard›ndan, çok s›n›rl› bir çerçevede de olsa, konuflabilirim 164

art›k. Çünkü, art›k biliyorum, onlara ödemeye f›rsat bulamad›¤›m gönül borcumu bir yara gibi tafl›mak zorunday›m. Baflka hiçbir fleyle ödenmeyecek bir gönül borcu... S›ram geldi¤inde, o gün yaklaflt›¤›nda, onu kendi ellerimle götürece¤im onlara. O güne kadar gönül borcunu sorulacak hesaba, kavgaya kat›k yapmak d›fl›nda bir seçene¤im yok. Ancak o zaman kald›¤›m›z yerden devam edebiliriz Habip’le, barikat atefli bafl›nda hep kesilmek zorunda kalan doyumsuz sohbetlere. ‹flte o zaman Ümit’le, havaland›rmada yanyana uzand›¤›m›z yataklar›m›zda, uzay›n derinliklerinde parlayan y›ld›zlar aras›nda hangisinde hayat belirtisi olabilece¤ini tahmin etmeye devam edebiliriz. Orada yaflayanlar›n bunu mutlaka komünist bir yaflam birli¤i sayesinde baflard›klar›ndan en küçük bir kuflku duymaks›z›n.

Kaya gibi inatç›, gökyüzü gibi ferah Dolu dizgin yaflanan on ay... Temposunu giderek art›ran bir çal›flma, uzun tart›flmalar, barikat, kar, ya¤mur, t›kl›m t›kl›m bir ko¤ufl, ya¤mur gibi kurflun sa¤ana¤›, atefl, uzayan günler ve geceler, anmalar, daima s›k›l› yumruklar!.. Sanki hiç bitmeyecekmifl gibi gelirdi bana.

Bir k›fl günü iflkenceye çekildi¤imizde birlikte tereddütsüz direnmenin tarifsiz coflkusuyla geldi¤imiz Ulucanlar’da bafl›m›z dik, fakat hata ve zaaflar›m›z karfl›s›nda içimiz ezikti. Daha iflin bafl›nda, daha ilk ad›mda nas›l olurdu? Yap›lacak onca ifl varken, partinin bayra¤›n› dalgaland›rmadan nas›l bu kadar kolay ve çabuk? Öfkemiz, k›zg›nl›¤›m›z kendimizeydi art›k. Aç›klar›m›z› kapatmal›, d›flar›daki çal›flman›n yükünü paylaflmak için elimizden gelen herfleyi yapmal›yd›k. Birbirimizi k›rmak 165

pahas›na, bir görevdi bu bizim için. Onlar› sekiz siper yoldafl›m›zla beraber bizden alan katliam gününe kadar bir solukta yaflad›k herfleyi. Çelikten b›çaklar bileyen bak›fllar›yla Habip’in uçsuz bucaks›z bir bozk›r gibi uzay›p giden yüzüyle kap› alt›nda ilk karfl›laflt›¤›m›zda, nedendir bilmem öpüflmedik, kucaklaflmad›k. Bu erken bir ayr›l›¤a haz›rl›¤›n belirtisiydi belki. Ayd›nl›k bak›fllar› nas›l da sar›p sarmalam›flt› hepimizi. F›rt›nada yavrular›n› kanatlar›n›n alt›na alan bir anaç kartal nas›l korur gözetirse, öyle ç›rp›n›yordu bizim için. Yard›ma ihtiyac› olan herkes için öyleydi. Nas›lsa öyle bulduk Habip’i. Anlat›ld›¤› gibi.

Kaya gibi inatç›, gökyüzü gibi ferah. Ve daima seferber.

Daha sorgudayken, düzenin onu içine sindiremedi¤ini ifade etmekten kendini alamayan sözlerine muhatap olmufltuk. Onlar korkmakta ne kadar hakl›yd›larsa, biz o kadar gururlan›yorduk.

Ama biz yan›ltt›k onu galiba. Bazen sevincine düflen gölgenin serinli¤inde onu sükunetle dinlemeyi, anlamay› baflaramad›k. Çat›lm›fl kafllar›n›n alt›ndaki kayg›ya ortak olamad›k. Y›llard›r yaln›z bafl›na s›rt›nda tafl›d›¤› sorumlulu¤u istedi¤imiz gibi paylaflamad›k.

Daha beraberli¤imizin ilk aylar›nda a盤a ç›kan tünelle beraber ondaki özgürlük sevdas›n›n, baflar›s›zl›k ve aksilikler karfl›s›nda kendi içinde korkunç bir sürgüne dönüflecek kadar yak›c› bir tutku oldu¤unu anlayamad›k.

Deneyimsizdik. Aceleciydik, acemisiydik mahpuslu¤un.

Kavga ateflinde yeterince kavlanmam›flt› bilincimiz.

Daha ilk s›navda çuvallam›flt›k. Aylarca, sab›rla, b›çak s›rt›nda harcanm›fl emekti; onurun, kavgaya adanm›fll›¤›n, cüretin; ve suyunu bir an önce kavga denizine ulaflt›rmaya çal›flan büyük bir coflku p›nar›n›n ad›yd›, sende özgürlük tutkusu. Laf de¤ildi “unutun 166

gitsin” diyebilece¤in. ‹flti, emekti, t›rnakla-diflle kaz›p gün ›fl›¤›na ç›karmaya çal›flt›¤›n, karanl›¤›n gö¤süne saplanm›fl bir ›fl›k demetiydi, umuttu senin için. Senin gibi y›llar› zindanlarda geçen bir insan için bu en zor an›n geçici de olsa seni bu denli etkilemesi bundand›. Anlayamad›k, ba¤›flla! Sevincinden pay ç›karmada gösterdi¤imiz tezcanl›l›¤›, sorunlar karfl›s›nda gösteremedik. En s›k›nt›l› sorunlar› paylaflmak için gereken çabay› gösteremedik.

Habip nas›l olsa her sorunu çözer diye bakt›k. Seni bunaltt›k. Çokça tart›fl›p ifl yapmay› önemsemedik, seni yaln›z b›rakt›k.

Oysa, çokça tan›k oldu¤umuz gibi, söz kalabal›¤›na ne hacet, dostça uzanan bir el, paylaflmaya haz›r bir çift gözbebe¤i yeterdi sana. Bunlar› gördü¤ünde asla hay›r demezdin. Yoksullu¤un, yoklu¤un ve düflman›n önünde e¤ilmeyen bafl›n›, yaslanacak sa¤lam bir omuza dayamay› zay›fl›k olarak görmezdin. Ama bu samimiyeti bulamad›¤›nda da asla yak›nmazd›n. Beklemezdin de.

Kendin için hiçbir fley istemezdin. Tek bafl›na da olsa katlan›rd›n, düflman›n zulmüne de dostun kusuruna da. “Üstüne gelen kurflunu bile paylaflmal›...”

Bu konuda Ümit’le benzer kiflilik özellikleriniz oldu¤unu söylemeliyim. “Üstüne gelen kurflunu bile paylaflmal›” derdi, bilirsin. Yoldafll›¤› bu kadar yal›n ifade eden baflka bir sözcük dizgesi, baflka bir cümle kurulabilece¤ini hiç sanm›yorum. “Üstüne gelen kurflunu bile...” Oysa öyle olmad›. Siper yoldafllar›yla beraber en a¤›r, en öldürücü kurflunlara siper etmek için bedeniyle öne at›l›rken, bu yal›n paylafl›m kural›n› ihmal etti¤ini bilmiyor olabilir mi? Ümit iflte. Gençli¤inin atefliyle yan›p tutuflan, deli bir fiflekti o kavgada.

167

Hat›rlad›kça hala gülerim. Eskiflehir’de hücrelere kapat›lan iki devrimci tutsak için yapt›¤›m›z eylemin en gerilimli anlar›ndan birinde, kulelerdeki askerlerden biri Ümit’e bak›p, “fluna bak, sanki Mareflal Fevzi Çakmak gibi, ortal›kta dolafl›p duruyor” demiflti. O günden sonra “mareflal” diye ça¤›r›r olduk onu. Yaflasayd›, korkusuz yüre¤i ve kocaman kafas›yla, daha büyük sald›r›larda düflmana korku salmaya devam edecekti.

Hay›r, sevgili mareflal ölmedi, savafl› terketmedi.

“Bitirdik, öldürdük” dedikleri her yerde ve her zaman, o korkunç kahkahalar›yla savafla devam etmeye haz›r o. Katliamdan sonra konuldu¤umuz hücrelerde, ko¤uflta, havaland›rmada bomba gibi patlayan kahkahalar› yank›lanarak ulafl›yordu bize. Çarp›fl›yordu. Herkes tan›¤›d›r bu sesin. Bir kez daha yan›lm›flt› düflman. Habip yine firar etmiflti.

Düflmana çevrilmifl bir çift namlu olan mareflalin gözleri, sevdi¤i, dostu, yoldafl› karfl›s›nda ay parças› gibi süzülmesini de bilirdi ama. Yaln›z sevdiklerinden saklamazd› gözyafllar›n›. Öylesine do¤al, öylesine içten.

Bir keresinde, böyle bir anda, gözgöze geldi¤imizde “sonra konufluruz” deyip erteledi¤im konuflmay› yapamamaktan ne kadar piflman›m flimdi. Her görüflme gününde kufl gibi ç›rp›nan yüre¤ine biraz olsun kulak vermeye f›rsat›m olmad› diye avutuyorum-kand›r›yorum kendimi. Hay›r, hafifsedi¤imden ya da garipsedi¤imden de¤il. Anlams›z ve yersiz buldu¤umdan hiç de¤il.

Bundan özellikle kaç›nd›m, çünkü söyleyece¤im, söylemeyi düflündü¤üm fleyler onu mutsuz k›lacakt›.

Bir de coflkulu yüre¤inin karfl›s›nda benim de kan›m tutuflacak diye korktum aç›kças›. Aflk da bir savaflt›, sürmekte olan büyük savafl kazan›lmadan eksik kalmaya ya da yenilmeye mahkum olan. O ise, böyle olsa bile, 168

“berabere” kal›nmas›ndan mutluluk duyulacak tek savafl derdi.

Yar›m kalan tart›flmalara devam edecek f›rsat› sonsuza kadar kaybetti¤im için nas›l bir piflmanl›k duyuyorum flimdi. Yaln›zca özel konularda de¤il, en karmafl›k sorunlarda kendine özgü çözümlemeleriyle tart›flmalara her zaman bir aç›kl›k getirmesi bizim için güçlü bir dayanak, bulunmaz bir olanakt›. Okumak, incelemek, sorunlar üzerinde düflünmek, yaln›zca birikimiyle de¤il yaklafl›m›ndaki duyarl›l›k ve titizlikle insanlar› gelifltirmek, flevkle yerine getirdi¤i ola¤an görevlerdi onun için. Hem kafas› hem yumruklar›yla kavgaya kat›lan komünistlerin öncülerindendi o.

Söyle(n)meyin, gerçeklefltirin, bizi afl›n!

S›kça birbirimizi elefltirdi¤imiz bir dönemden geçiyorduk. Kendilerine yöneltilmifl do¤ru ve yerinde bir elefltiriden kaçmay› kavgadan kaçmakla bir gören bu iki yoldafl, en a¤›r elefltirileri yapmaktan da asla geri durmazlard›. En baflta birbirlerine karfl›. Al›nganl›k, kibir, gurur meselesi yapmazlard›. Öyle de¤il mi Ümit?

Ok gibi hedefini bulan a¤›r elefltirilerinin de benzer bir olgunlukla karfl›lanaca¤›n› düflünmen ise senin önemli bir yan›lg›nd›.

Bir de haks›z elefltiriler karfl›s›nda gösterdi¤in tahammülsüzlük. Bunun için seni elefltirmek herkesin harc› de¤ildi. Yersiz bir elefltiriye karfl› Habip’in de benzer bir tutum içinde olmas› hiç flafl›rt›c› de¤il. Ama iki saat boyunca kendisini elefltiren bir insan› tek bir karfl›l›k vermeksizin olgunlukla dinleyen bir insand› ayn› zamanda Habip. Yeter ki arkas›nda devrimci bir 169

kayg›, samimiyet ve sorumluluk olsun. Böyle durumlarda elefltiri diye b›çak da saplansa, mesele etmezlerdi. Öyle de¤il mi Habip? Devrimci bir insan›n herhangi bir elefltirisinin, itiraz›n›n olmamas›ndan flüpheye düflmek gerek. Böylelerinin ba¤l›l›k ve uyum gösterilerinin içinin bofl, katk›lar›n›n hesapl› oldu¤u bilinir. Elefltiriden uzak durmay› ya da onu baflka bir fleyle ikame etmeyi büyük bir zaaf olarak gören bu iki yoldafl›n kararl›l›klar›, cüretleri, hesaps›zca kavgaya adanmalar› ile bu tutum ve anlay›fllar› aras›nda kopmaz bir ba¤ oldu¤u, ölümleriyle son bir kez daha kan›tland›.

Hay›r, katledilifllerinin yaratt›klar› sars›nt› ne kadar büyük olursa olsun, övmek gibi tek yanl› bir tutum içerisinde de¤ilim. Bunu en baflta siz do¤ru görmezdiniz.

Bütün zaaflar›n›z ve yan›lganl›¤›n›zla sizler, bugün de aram›zdas›n›z, yafl›yorsunuz. Öylesine yafl›yorsunuz ki, size dair bir konuflma-elefltiri ancak ( ......./silinti ) elefltirisiyle yap›ld›¤›nda anlam›n› bulabilir. Öylesine aram›zdas›n›z ki, “söyle(n)meyin, gerçeklefltirin, bizi afl›n!” diyen sesinizi duyuyor gibiyiz.

Söylenecek sözler vard›, yap›lacak ifller, halledilmesi gereken sorunlar... Bir an olsun hiçbirinin sizsiz yap›labilece¤ini düflünmemifltim. O alevli günlerin üzerine, s›k›lan kurflunlar›n, köpü¤ün, üstümüze at›lan bombalar›n, tafllar›n alt›nda can verirken sizler, nerden bilebilirdim bir daha bunlara f›rsat olmayaca¤›n›? Oysa daha ayn› günün gecesinde, sald›r›dan birkaç saat önce, Ümit, o fliiri okumal›yd›m sana. Özlemlerinin flaha kalkt›¤›n› görmeliydim gözlerinden. Yeni fliirler yazman için k›flk›rtmal›yd›m seni. Yaflanan tats›zl›klar için gönlünü almal›, her seferinde bir yerlerimi yaralaman› bilerek ve göze alarak sataflmal›yd›m bir kez daha.

Devrilen a¤açlar gibi yorgunluktan serilince yere, daha 170

ciddi sorunlara el atmal›yd›k. Parti kurulufl etkinliklerini konuflmal›yd›k mesela. Teorik yay›n konusunda hala ayn› fleyleri düflünüp düflünmedi¤ini ö¤renmeliydim.

Nereden bilirdim, bir daha yataklar›m›z› y›ld›zlar›n alt›na seremeyece¤imizi. Nerden bilebilirdim Habip, seninle memleket üzerine yaln›zca birkaç kelimelik bir sohbetle yetinmek zorunda kalaca¤›m›? Çocuklu¤umun geçti¤i çay›rlarda durmadan koflan ve asla ›slah edilemeyen o yaban atlar›n›n peflinden senin de koflup koflmad›¤›n› niçin sormad›m? “fiafa¤› bensiz karfl›layacaks›n›z. Hoflçakal›n.

Hepinizi seviyorum...”

Son gördü¤ümde, yaral› durumdaki Ümit’in yan›nda oturmufl a¤l›yordu Habip. Kafas›n› kald›r›p ça¤›rd›¤›mda, art›k beni duymuyordu. Hiç kimseyi duymayacakt›. “Ümit yoldafl ölümsüzdür!” sloganlar›na katiller silah tarakalar›yla karfl›l›k veriyordu. Onun duyaca¤› tek ses buydu art›k. Birazdan d›flar› f›rlay›p kurflunlara siper edece¤i bedeninin üzerine y›¤›lan tafllar›n, kiremitlerin alt›nda, son kez tünelin ucundaki ›fl›¤a uzan›p firar edecekti. Bu, ikisi aras›nda yap›lm›fl sessiz bir anlaflmayd› belki. Katilleri bir kez daha atlat›p Ümit’le ve di¤er siper yoldafllar›yla buluflmak üzere son randevusuna yetiflecekti “tünelci”. Acelesi bundand›.

Suskunlu¤u bundan. Vedas›z, törensiz. Olabildi¤ince yal›n, olabildi¤ince kararl›.

Sald›r› bafllad›¤›nda Ümit, her iki kap›dan yüklenen askerlerin içeriye girmesini engellemek için, elinde sopas›yla bir o tarafa bir bu tarafa koflturup duruyordu. (......./silinti) Yaln›zca bu bafllang›ç an›nda gö¤üs gö¤üse gelerek süren sald›r›da geri püskürtülen düflman, 171

baflaramayaca¤›n› anlayarak dört bir yandan taramaya bafllad›. ‹ki atefl aras›nda kalan Mareflal, vuruldu¤u yerde düflüp kald›. Onu di¤erleriyle beraber 4. ko¤ufla tafl›d›k.

Yaras› a¤›rd›. Her hareket ettirildi¤inde ac›dan yüzü geriliyordu. Kan› çekildikçe yüzünün rengi de¤iflmeye, gözleri kaymaya bafll›yordu. Sürekli konuflturuyorduk.

Yükselen köpüklerden korumak için ko¤uflun girifline ald›k. fiafak sökerken yasland›¤› duvarda, sanki çetrefilli bir sorun üzerinde düflünüyor gibi, sanki bir kitab› okuyormufl gibi, sanki birazdan çoktand›r bekledi¤i bir yolculu¤a ç›kacakm›fl gibi, öylesine sakin çekip gitti aram›zdan. Son sözlerini al›p kalbimize bast›k. “Gece batt›. fiafa¤› bensiz karfl›layacaks›n›z. Hoflçakal›n.

Hepinizi seviyorum...” Ölümü halayla karfl›layanlar› unutmay›n!

“Arkadafllar ölüyorlar ve bir daha do¤muyorlar.”

Y›llar sonra kendisiyle yap›lm›fl bir söyleflide yafll› bir ‹talyan partizan›n sarfetti¤i bu sözleri ilk okudu¤umda, ürperdi¤imi hat›rl›yorum. “Ölüyorlar ve bir daha do¤muyorlar...” Ölenlerin bir daha geri gelmezli¤i gerçekli¤ini aflan hüzün dolu bu cümlenin s›rr›n› çözmek ve bu tezde sakl› tezi çürütmek için, birkaç y›l beklemem, onlar›n ölümlerini yaflamam gerekiyormufl me¤er.

Cümleye hüzün ve esrar katan fley yaln›z bafl›na ölüm de¤il burada, do¤mamak. Yani ölen yoldafllar›n yerinin dolmamas›, ‘30’lar, ‘40’lar boyunca faflizme karfl› mücadele ederken pek çok yoldafl›n› yitiren bu ihtiyar ‹talyan partizan›n ac›s›, gidenlere duydu¤u özlemde de¤il, yerine yenileri dolmayan kavgan›n ac›s›nda, gidenlere 172

duydu¤u sayg›da ve onlar›n b›rakt›¤› bofllukta olufluyor.

Yeni neferleri do¤mayan davada, kaybedilenler, tarihin derinliklerinde -uzak bir geçmiflte- sonsuz bir yaln›zl›k duygusuna gömülü olarak alg›lan›yor ve an›l›yorlar. Unutmamak üzerine ne kadar parlak sözler verilirse verilsin, geçici bir süre için bile olsa, takipçisi olunmayan, sürdürülmeyen bir kavgada yitirilenlerin unutulmak ve bir daha do¤mamak gibi bir ak›betle karfl›laflaca¤›, iç burkan bir gerçek olarak duruyor.

Toplumlar›n, ezilen-sömürülen emekçilerin, en çok da bu geçici-tarihsel unutkanl›klar› an›nda daha büyük y›k›mlarla karfl›laflt›¤› da bir gerçek. Bu anlamda insanl›k, Nagazaki’yi, Hiroflima’y›, 2. Dünya Savafl›'n› ve bütün y›k›c› savafllar› unuttu¤u için; orada çekilen ac›lar› ve k›y›mlar›, bu k›y›mlara karfl› savaflan yi¤it kuflaklar› unuttu¤u için; y›k›mlar ve katliamlar bugün hala sürüyor.

Karfl› durulmayan, bertaraf edilmesi için mücadele edilemeyen y›k›mlarda kaybedilen de¤erler ise gerçek anlamda tarihe “kay›p” dipnotu olarak düflülüyor.

Sizler yoldafllar, siper yoldafllar›. Ça¤›m›za yarafl›r bir yi¤itlik destan›n›n yarat›c›lar›... Daha büyük bir buluflma için art›k vedalaflal›m. Yaflad›kça kalbimizde, yumruklar›m›zda ve soluklar›m›zda tafl›yaca¤›z sizleri. Çürüyen düzen ayakta kalmak için daha çok kan ve can istiyor. Bu daha büyük bir kavga, daha büyük bir do¤um demek. Yani daha büyük bir buluflma. Yerlerinizi almak üzere kavga yeni savaflç›lar› do¤uruyor, daha flimdiden yar›n›n Habipleri, Ümitleri, Abuzerleri, Halilleri, Ahmetleri, ‹smetleri, Önderleri, Azizleri, Mahirleri ve Zaferleri ileriye ç›k›yor. Öyleyse; “‹çinde hançerlendi¤imiz hamam› unutmay›n”!

Teslimiyete verilen bu tok yan›t› unutmay›n!

173

Kurflunlara-iflkencelere tafl, yumruk ve yürekle de direnilebilece¤ini unutmay›n!

Sanki bir dü¤ündeymiflçesine, bir bayramdaym›flças›na ölümü halayla karfl›layanlar› unutmay›n!

On’lar›n, s›n›rs›z ve sömürüsüz bir dünya, onurlu ve özgür yaflam u¤runa öldükleri kavgay› yar›da b›rakmay›n!

R. Ayaz

Habip ve Ümit’e dair...

Yaflamlar› ve ölümleriyle davam›z› yücelttiler Sizi anlamak partimizi anlamakt›r

(Parantez içinde silinti olarak gösterilen yerler, cezaevi idaresinin sansürü nedeniyle okunamam›flt›r.)

Sizinle ayr›lal› bir y›l oldu. Bu bir y›l boyunca birçok kez size yazmak istedim. Hatta birkaç kez kalemi elime ald›m, ancak yazamad›m. Halbuki o kadar çok fley vard› ki size iliflkin yaz›lacak. Ama, beni yazmaktan hep al›koyan, sizlerin ölümünü kabullenememekti. Sizlerle ayr›ld›¤›m›z o karanl›k geceden bir ay sonra, ellerimle ayd›nl›k yüzlerinizi pankartlara ifllemifltim. Bu hem bana sizi yeniden yaflatm›fl, hem de sizin yoklu¤unuzla yüzlefltirip ac› vermiflti.

Bir y›l oldu. Ama tüm canl›l›¤›n›z ve s›cakl›¤›n›z yüre¤imde ve beynimde tazeli¤ini koruyor. Art›k sizi, hislerimi ve paylaflt›klar›m›z› ak›tmal›y›m. Çünkü sizler tüm yaflam›n›zla partiye, devrime ve sosyalizme aitsiniz.

Bu nedenle size iliflkin hiçbir fley sakl› kalmamal›.

174

175

U¤runa tereddütsüzce öldü¤ünüz bayra¤›n tafl›y›c›s› genç ve gelece¤in kuflaklar›, bu bayra¤› kanlar›yla k›z›llaflt›ran, emekleriyle yücelten siz iki yoldafl›m›z› tan›s›nlar.

Sizler gibi, tek bir leke sürülmeden gözbebekleri gibi korunsunlar. Çünkü sizi anlamak partimizi anlamakt›r.

Sizi tan›mak partimizi tan›makt›r. Çünkü siz “partimizin özü ve özeti”siniz.

Sizinle fiziki olarak ayr›ld›¤›m›z o geceden sonra daha birçok gece birlikte düflmanla gö¤üs gö¤üse çarp›flt›k, kan ak›tt›k, kan döktük. Ama her defas›nda kazanan bizdik ve öldükçe yeniden aya¤a kalk›p düflman›n karfl›s›na dikildik. Omuz omuza çat›flt›k, kucak kuca¤a gözlerinizin par›tl›s›nda flehit düfltük. Bir rüya de¤ildi bu.

Birlikte yaflad›¤›m›z, ça¤lar boyu yaflanan ve yaflanacak olan sevdal› bir türkünün yolculu¤uydu. Yolun bitti¤i yerde, Ümit yoldafl›n en güzel ve hiç bitmeyen kahkahas› duyuluyordu.

Kiflili¤inde devrime adanm›fll›¤›, yoldaflça ba¤l›l›¤›, sevgiyi tüm yal›nl›¤›yla tafl›yan insan Devrimci yaflam›n›n büyük bir bölümünü geçirdi¤i cezaevlerinin birinde tan›flm›flt›k Habip’le. Ben henüz devrimci mücadeleyle yeni tan›flt›¤›m bir evrede yakalan›p tutuklanm›flt›m. Bu ilk deneyimimde poliste kötü bir tutum alm›fl, bunun verdi¤i ezikli¤i yafl›yordum. Tutuklanmam ayn› zamanda, henüz yüzleflemedi¤im birçok zay›fl›¤›mla, küçük-burjuva hayal ve beklentilerimle de yüzlefltirmiflti beni. Sars›lm›flt›m, ama devrimden yana henüz bir tercih yapamad›¤›m yerde bofllukta kal›yor, yaflama ve kendime küsüyordum. Tam da böylesi bir durumda, Habip yoldafl yüre¤ime inen perdeyi parçalad›, nabz›ma güç tafl›d›.

176

Habip uzun y›llar tan›rcas›na insan›n yüre¤inin derinliklerine ulafl›yor, uzlaflmaz, kat› bir ac›mas›zl›kla tüm zay›f yanlar›, zaaflar› ve küçük-burjuva kayg›lar› eziyor, afla¤›l›yordu. Bunu yaparken, karfl›s›ndaki insan tam anlam›yla sars›l›yor ve kendisiyle yüzlefliyordu.

Ama Habip bununla birlikte, o ana kadar zay›f, sallant›l› kalm›fl olumluluklar›m›z› ve ileri yanlar›m›z› da yakalamas›n› biliyor ve onlar› besliyordu. Böylece, olumsuz ve düzene ait olan ne varsa sizde ezilirken, devrimden yana olan herfley gürleflip, gelifliyordu. Habip, tüm bu iliflkimiz boyunca beni bana tan›tt›, kiflili¤ime kendisinden çok fley katt›.

Küçük-burjuva yanlar›m›zla savaflt›¤› yerde, o, uzlaflmaz, sert ve ac›mas›z biriydi. Ancak devrim ve onun de¤erleriyle, emekle karfl›laflt›¤› her yerde, içten ve s›cak bir dosttu. Bir insanda en küçük bir k›p›rt› gördü¤ünde canla baflla u¤rafl›r, emek harcar, onu yakalamaya çal›fl›rd›. Habip’in kiflili¤inde devrime adanm›fll›¤›, yoldaflça ba¤l›l›¤›, sevgiyi tüm yal›nl›¤›yla görmek mümkündü. “‹nsana ac› veren, ideallerini bir yana b›rakmakt›r. Bu insan› insan yapan herfleyin yitirilmesidir...”

Bu cezaevinde Habip’le yaklafl›k birbuçuk ay beraber kald›k. Birbuçuk ay sonra Habip tahliye oldu. Ayr›l›rken “Baflka bir yerde ve daha farkl› koflullarda buluflmak üzere” vedalaflt›k. Bu vedalaflma ayn› zamanda daha ileriden mücadeleye kat›lma yönünde Habip’e verdi¤im bir sözdü. Yönümü bulmakta zorland›¤›m o günlerde, s›k›flt›¤›m anlarda, Habip’e verdi¤im bu söz bana güç verdi, mücadelede kararl› bir biçimde yol almama 177

yard›mc› oldu. Bu dönemde en çok istedi¤im fleylerden biri, Habip’le omuz omuza yürümek ve çal›flmakt›.

Habip’in tahliyesinden yaklafl›k yedi ay sonra ben de tahliye oldum. Tahliye olaca¤›m gün büyük bir coflkuyla s›cak mücadeleye dönmenin son haz›rl›klar›n› yapt›¤›m dakikalarda, Habip’in yeniden tutukland›¤› haberi geldi.

Böylece Habip’le d›flar›da beraber çal›flma olana¤› da bofla ç›km›fl oluyordu.

Habip’le bundan sonraki ilk görüflmemiz ölüm orucu eyleminin hemen sonras›na denk geldi. Cezaevinde görüflüne gitti¤imde ilk önce beni tan›yamam›flt›.

Kendisine beraber kald›¤›m›z cezaevinin ad›n› söyledi¤imde, gözlerinde okunan bir mahçuplukla beraber; “Baflka koflullarda görüflmek istemifltik, olmad›. ‹flte yine cezaevindeyim” demifl, sonra da hat›rlamamas›n›n nedeninin ölüm orucundan kaynakl› haf›za zay›flamas› oldu¤unu söylemiflti. Konuflmam›z s›ras›nda sözlerinde ve gözlerinde tam bir coflkunluk görülüyordu. Mücadeleye devam etmem onu oldukça sevindirmiflti. ‹lk sorular›ndan biri, benimle ayn› zamanda al›n›p, sonra beraber b›rak›ld›¤›m›z kiflilerin durumuna iliflkindi.

Bu kifliler d›flar›ya ç›kt›ktan sonra mücadeleye devam etmemifllerdi. Durumu anlatt›¤›mda Habip bunu sakince karfl›lam›fl, ard›ndan özetle flunlar› söylemiflti: “Yoldafl, ben y›llard›r ailemle görüflemiyorum, defalarca iflkenceden geçirildim, sa¤l›¤›m bozuldu, bir baca¤›m› kullanam›yorum, kaybetme durumum var.

Y›llard›r cezaevinde yat›yorum. Ama ben mutluyum, özgürüm. Çünkü tüm yapt›klar›m› ideallerim u¤runa yapt›m. Biz bedel ödemiyoruz. As›l bedeli ödeyenler onlar. Mücadelemiz karfl›s›nda maruz kald›¤›m›z fleyler bedel de¤ildir, ac› vermez, tersine bizleri yüceltir, özgürlefltirir. ‹nsana ac› veren, ideallerini bir yana 178

b›rakmakt›r. Bu insan› insan yapan herfleyin yitirilmesidir ki, bundan büyük bedel olmaz.”

Son derece de¤erli olan bu düflüncelerin Habip’in ölümsüzleflmesinden sonra apayr› bir anlam› var bugün.

Habip yoldafl›n bedeni düflman taraf›ndan kesildi, biçildi, hunharca iflkencelere tabi tutuldu. Ama Habip yoldafl ölümsüzleflerek yüceldi ve özgürlü¤ün doru¤una ulaflt›. fiimdi Habip’in yüzündeki ifadeyi görebiliyorum; içten bir gülümseyifl ve sonsuz bir mutluluk.

Habip’le birkaç kez daha Ulucanlar’da cam›n arkas›ndan görüfltük. Yapt›¤›m›z görüflmelerde, d›flar›da yaflanan her türlü geliflmeyi ö¤renmek için muazzam bir çaba gösteriyor, sorunlara yan›tlar üretiyordu. Ama cam arkas›ndan yap›lan bu görüflmeler uzun sürmedi. Bu defa ben de yeniden tutuklanm›fl ve k›sa bir süre sonra Habip’in kald›¤› Ulucanlar Cezaevi’ne götürülmüfltüm.

Bir kez daha Habip’le yüzyüze görüflme ve aram›zda hiçbir s›n›r olmadan ona sar›lma flans›n› elde etmifltim.

Bir devrimci için tutuklanmak her zaman iki türlü ac› verir. Birincisi, politik faaliyetten (tabii ki politik faaliyet alanlar›yla dolays›z ba¤ anlam›nda) kopar›lmas›d›r. ‹kincisi ise, bu durumun genellikle devrimcinin yapt›¤› hatalardan kaynaklan›yor olmas›d›r. Ben de tutuklanmamla beraber bu ac›y› yüre¤imde duyuyordum.

Ancak bununla birlikte, kontrol edemedi¤im bir his beni heyecanland›r›p coflkuland›r›yordu. Bu, Habip’le yüzyüze gelecek olman›n verdi¤i bir histi.

Ulucanlar’a getirildi¤imde, Habip’le kap› alt›nda karfl›laflt›k. Doyas›ya sar›ld›k birbirimize, hasret giderdik.

Bir kez daha ilk ayr›l›fl›m›zda yapt›¤›m›z konuflmay› hat›rlat›p, gülüfltük.

Davaya sonsuz inanç tüm yal›nl›¤›yla Habip flahs›nda ifadesini buluyordu 179

Ulucanlar’da katliama kadar beraber geçirdi¤imiz süreç boyunca Habip’i çok daha iyi tan›ma flans›m oldu.

Davaya sonsuz inanç tüm yal›nl›¤›yla Habip flahs›nda ifadesini buluyordu. Ama daha önce k›smen görüp tan›d›¤›m, bu süreç boyunca ise daha yak›ndan görüp yaflad›¤›m yan›ysa, içtenli¤i, yaflad›¤› duygusal yo¤unluk ve hassasiyeti oldu. Düflman› karfl›s›nda oldukça ac›mas›z olan Habip, yoldafllar›na karfl› son derece hassas ve içtendi. Bu yap›s›yla yoldafllar›yla iliflkilerini derinli¤ine yafl›yor, yaflan›lan herfleyi yo¤un olarak hissediyordu.

Bu anlam›yla Habip’in yüre¤inde koskoca bir çocuk yafl›yordu. Düflman›na karfl› ac›mas›z olan Habip, tam da bu nedenle ve bu sayede bu kadar saf, yal›n, içten ve samimiydi. Ümit’le bu kadar derin bir yak›nlaflmay› sa¤lamalar› da bence buradan kaynakl›yd›.

Katliamdan sonra, Habip’e daha s›k› sar›lmad›¤›m, ayr›l›rken son bir kez daha kucaklayamad›¤›m için kahroldum. Cezaevinde kald›¤›m›z süreçte onunla paylaflamad›¤›m her dakikaya lanet okudum.

Habip’in “Tekoflin” oldu¤unu katliamdan sonra ö¤rendim. Ö¤renmemle beraber içimdeki ac› daha da büyüdü. Çünkü Tekoflin devrimci de¤erlerle tan›flmam›zda ve devrimci kimli¤imizin flekillenmesinde bizim için sembol bir isimdi. Ekim’in ç›kan her yeni say›s›nda Tekoflin’in yaz›lar›n› büyük bir ilgi ve flevkle arard›k.

Gördü¤ümüzde birbirimize ilk verdi¤imiz haberlerin bafl›nda Tekoflin’in yaz›lar› gelirdi. fiimdi Habip yoldafl›n devrimci kimli¤imin biçimlenmesindeki rolünü daha net bir biçimde görüyorum.

Habip yoldafl yaflam›yla komünist kimli¤in eflsiz örneklerini verdi. Bir komünist gibi yaflad› ve yaflam›n›n son dakikalar›na kadar bir komünist gibi çarp›flt›. fiehit 180

düflüp, devrim tarihimizin eflsiz bir yerine taht kurdu.

Habip yoldafl kavgam›z›n her an›nda bizimle ve kavgan›n her parças›nda Habip yoldafl›n izi var.

Düflünsel güç ve birikimiyle flafl›rtan genç devrimci Ümit’le ilk tan›flmam›z da yine cezaevinde olmufltu. ‹lk tutukland›¤›m dönemdi. Habipler yeni tahliye olmufllard›. Polis kameraman›na dersini verdikten sonra, bulundu¤umuz cezaevinin özel tip k›sm›na getirilmiflti.

Yan›m›za getirilmesi için yapt›¤›m›z giriflimler bofla ç›km›fl, yak›n dönemde tahliye olaca¤› için de fazla zorlamam›flt›k. Yaz›l› notlarla haberlefliyorduk. Bizim için Ümit üniversiteli genç bir yoldafl›m›zd›. Ancak bu düflüncemiz bir süre sonra de¤iflti, Ümit bizi epeyce flafl›rtm›flt›. ‘96 1 May›s’› sonras›nda kendisine düflüncelerini sormufltuk. K›sa bir metin bekliyorduk.

Ama gelen metin sekiz sayfa idi ve metindeki düflünsel güç ve birikim oldukça dikkat çekiciydi.

Biz tahliye oldu¤umuzda, Ümit halen tutsakt›. Yanl›fl bir yönlendirmeden dolay› tutuklulu¤u uzam›flt›. Bizden çok sonra tahliye olabildi. Ümit’le yüzyüze ve gerçek anlam›yla tan›flmam›z, birkaç kez ayn› ortamda bulunuyor olmam›zdan kaynakl› yan yana gelifller say›lmazsa, Ulucanlar’da mümkün olabildi.

Habip kadar sade ve yal›n, Habip kadar içten ve samimi...

Ulucanlar’da iç politik süreçlerimiz boyunca Ümit’in tart›flma ve de¤erlendirmelerde ortaya koydu¤u düflünsel kapasite beni Ümit’e daha da yak›nlaflt›r›yordu. Ümit’le 181

konuflmak, tart›flmak ve onu dinlemek apayr› bir heyecan veriyordu. Bu yak›nlaflma daha öncesinde, “B. Özen/A. Özen” imzal› yaz›lar›n içerdi¤i zengin teorik-politik de¤erlendirmeler üzerinden bafllam›flt›. Bu de¤erlendirmeler ufkumda yeni pencereler aç›yor, devrimci teoriyi kavramada ve güncel geliflmelere uygulamada önemli bir düflünsel yetenek ve zenginlik kazand›r›yordu.

Ancak düflünsel çerçevede oluflan bu ilgi ve yak›nl›k, henüz kiflisel iliflkiler çerçevesinde ayn› düzeye sahip de¤ildi, bir kopuklu¤u dahi ifade ediyordu. Kiflili¤ini yak›ndan tan›yamam›fl olmam nedeniyle, Ümit bafllang›çta bende itici bir etki uyand›rm›flt›. Ümit’in iliflki ve davran›fllar›, kendini önemseyen, karfl›s›ndakini küçümseyen küçük-burjuva bir kifli izlenimi yaratm›flt›. Ancak Ümit’i tan›d›kça ne denli yan›ld›¤›m› anlad›m. Böylece düflünsel çerçevedeki ilgi ve yak›nl›k kiflisel ilgi ve yak›nlaflmayla da birleflti. Ümit bu anlamda da beni flafl›rt›yordu. Çünkü, o itici görünümün alt›nda Habip kadar sade ve yal›n, Habip kadar içten ve samimi, Habip kadar yüre¤i bir çocuk tazeli¤inde eflsiz bir insan vard›. ‹nsani olan herfleyi sahiplenip yaflayan bütünlüklü bir kiflilik Ümit sadece düflünen bir önder, savaflan bir nefer de¤ildi. Ayn› zamanda günlük yaflam›nda hep içten, fedakar ve devrimciydi. Zaman›n›n büyük bölümünü yazarak ve politik yaflama iliflkin pratik ifllerin yürütülmesiyle geçiren Ümit, günlük yaflam›n s›radan ve ço¤u zaman bir yük olarak görülen ifllerine de sak›nmas›z bir flekilde ve istenildi¤i zaman tüm ifllerini bir yana b›rakarak koflard›. Ko¤uflun temizlenmesi, çamafl›r y›kanmas›, mutfaktan malzeme tafl›nmas› gibi ifller (hiç 182

sevmemesine ra¤men) Ümit taraf›ndan, hiçbir yak›nmayla karfl›lafl›lmadan, yerine getirilirdi.

O, tüm bu prati¤iyle görüldü¤ü üzere, geleneksel çizginin önder tipolojisinden oldukça farkl›yd›. Eylem dönemlerinde belirli ifller için ekipler oluflturulurdu.

Nöbetlerden pratik organizasyonlara kadar, Ümit yoldafl eylemlerde gerçek bir nefer gibi çal›fl›rd›. Oluflturulan nöbet ekiplerinde bir kifliye ekip bafl› olarak sorumluluk verilirdi. Ümit’in bulundu¤u ekiplerde bu sorumlulu¤un verildi¤i genç insanlar, ald›klar› yetkinin heyecan›yla, zaman zaman ekiptekilere emirler ya¤d›r›rlard›. Elbette her türlü pratik ifle koflan Ümit yoldafl›n düzeyi ve konumu bu insanlar›n önderlik anlay›fllar›yla uyuflmuyordu. Ama Ümit tam bir sadelikle görevlerini yerine getirir, bu gençlerin emrivaki tutumlar›n› anlay›flla karfl›lard›. Bu durum zaman zaman bizlerin tepkisine yol açard›. Ancak Ümit yoldafl bu durumu gülerek karfl›lar, önemsemedi¤ini söylerdi. Ümit, bir yandan düzenle uzlaflmaz devrimci bir kimlik, bir yandan yaflam›n pek çok alan›nda koflturan, yo¤un bir enerji sergileyen biri, ama bir yandan da insani olan herfleyi sahiplenip yaflayan bütünlüklü bir kiflili¤e sahipti. Bu çok yönlü kiflili¤i yaflam›n en küçük bir an›nda görmek mümkündü. Katliama evrilen sürecin bafllang›c› olarak ifade edilebilecek olan iflgalin gerçeklefltirildi¤i 2 Eylül günü görüp yaflad›klar›m bunun bir örne¤idir.

Davas›n› terkedenlere duyulan tiksinti 2 Eylül gecesi katliam kasveti tafl›yan bir hava vard›. ‹flgal sonras› ko¤ufllarda tam bir belirsizlik hakimdi, her an bir sald›r› olabilirdi. Ama ayn› saatlerde, iflgal edilen 183

ko¤uflta Ümit yoldaflla tetikte beklerken, bir yandan da Ümit bize birçok çocu¤unun olmas›n› istedi¤ini büyük bir heyecanla anlat›yor, sonra birlikte çocuklara isim bulmaya çal›fl›yor ve nas›l bakaca¤›m›z› planl›yorduk. ‹flgal süresince Ümit’le iliflkilerimiz daha da yo¤unlaflm›flt›. S›k s›k özel sohbetler yap›yor, tart›fl›yorduk. Bu sohbetlerden birini -katliamdan bir gün önceydi- hiç unutmad›m. Karanl›¤›n çöktü¤ü saatlerde küçük havaland›rmada oturan Ümit, y›ld›zlar› seyrederek düflüncelere dalm›flt›. Yan›na oturup ne düflündü¤ünü sordu¤umda, bana yal›n bir biçimde, “ölümü!” demiflti. Önce güldüm, sonra nas›l ölümü düflündü¤ünü sordum.

Bana 27 yafl üzerine yapt›¤› kurguyu anlatt›. Art›k 27 yafl›na basm›flt›. Daha sonra ölüm üzerine konuflmaya bafllad›k. Bana daha önce bir yak›n›m›n ölüp ölmedi¤ini, öldüyse arkas›ndan ne hissetti¤imi sordu. Babamdan ve kaybedilme tehlikesi olan bir yoldafltan sözederek, ölümün arkas›ndan öfkelendi¤imi söyledim. Ayn› soruyu kendisine sordu¤umda ise bana flu cevaba vermiflti: “Ö¤renci gençlik mücadelesi içinde oldu¤um dönemde bir arkadafl›m kaybedilmiflti. Ben de çok öfkelendim. Ama tiksindim de. Çünkü bu arkadafl›n çok yak›n bir arkadafl›, onun kaybedilmesinin ard›ndan mücadeleyi b›rak›p uzaklaflm›flt›. Düflünebiliyor musun, en yak›n arkadafl›nyoldafl›n kaybediliyor ve sen ona s›rt›n› çeviriyorsun. Böyle bir davran›fla karfl› baflka ne hissedilir ki...” Ümit’le yapt›¤›m›z son konuflma, katliamdan bir-iki saat önce olmufltu. Konuflmam›z Parti’nin birinci kurulufl y›ldönümüne iliflkin yapmay› planlad›¤›m›z etkinlik üzerineydi. Konuflmam›z boyunca, Parti’nin kuruluflunun ard›ndan yenilen operasyon nedeniyle Parti’nin gerekti¤i biçimde tan›t›lamamas›nda üzerine düflen sorumlulu¤un a¤›rl›¤›n› duydu¤u hissedilebiliyordu. Ümit cezaevi 184

koflullar›nda ve özelde eylem içerisinde bulunmam›za karfl›n, Parti’nin kuruluflunu en iyi biçimde kutlamam›z gerekti¤ini söylüyor ve bu koflullarda Parti’nin gerçek anlamda tan›t›lmas› için neler yap›lmas› gerekti¤ini s›ral›yordu. Nöbet saatimizin gelmesi nedeniyle, konuflmam›z› daha sonra devam etmek üzere bitirdik.

Birkaç saat sonra operasyon bafllad›. Ümit yoldafl en önde çarp›flarak yaraland›. Onu kollar›m›za alarak, çekildi¤imiz havaland›rman›n bir köflesine oturttuk.

Bu anda Ümit yoldafl›n flehit düflebilece¤ini akl›mdan bile geçirmemifltim. Ümit’i b›rakarak çat›flman›n sürdü¤ü saflara döndüm. Bir süre sonra yaralan›p geri çekildi¤imde, Ümit’le göz göze geldik. O an gözlerindeki s›cakl›¤› hissettim, yüre¤im titredi. Sonradan anlad›m ki, gözleriyle beni sar›p sarmal›yor, vedalafl›yordu...

Sizler yaflam›n›z ve ölümünüzle davam›z›n y›k›lmaz oldu¤unu gösterdiniz Siz iki yoldafl›m, siz u¤runa tereddütsüzce öldü¤ünüz bu davay› daha da güçlü k›l›p yücelttiniz. Sizlerin yaflam›n›z pahas›na yaratt›¤›n›z eser sonsuza kadar yaflayacak. Çünkü sizler yaflam›n›z ve ölümünüzle bir kez daha bu davan›n y›k›lmaz oldu¤unu gösterdiniz. Çürümüfl ve can çekiflmekte olan düzen, sizin flahs›n›zda bir kez daha bu davaya çarpt› ve parçaland›. Size söz veriyoruz ki, hak etti¤i yeri de günü gelecek boylayacak.

Katliamlar›n, cinayetlerin, sömürünün ve y›k›m›n hesab›n› vererek...

Y. Maden

185

Ölüm çiçek açt› ölümsüz bedeninde...

Yine kendini k›skand›rd›n

Habip yoldafl Eylemin üçüncü gecesi...

Her insan›n yaflam›nda yönünü tayin etmesini sa¤layan bir kutup y›ld›z› vard›r. Gökyüzünde sallant›s›z durarak çekim merkezi olur. Devrimcilerin kutup y›ld›z› ise kendi yoldafllar›d›r. Benim için de sen öyleydin Habip yoldafl. Benim sadece yönümü tayin etmemi sa¤lamad›n, ayn› zamanda, yeniden devrime do¤ufluma ebelik ettin, o becerikli proleter ellerinle. Beni gün ›fl›¤›na, partinin ayd›nl›¤›na, partili olman›n tarifsiz onuruna tafl›yan oldun.

Son konuflmam›zda bana, “güvenimizi bofla ç›karmad›n” demifltin. Benim için dünyan›n en güzel an›yd›, bu sözleri senden duymak. fiimdi ise en güzel 186

an›s›... Bunlar›, senden duyaca¤›m son sözler olaca¤›n› bilemedi¤im için, beynime kaz›m›flt›m ilk duydu¤umda. fiimdi ise oya oya yüre¤ime nakflediyorum ve yüre¤im çarpt›kça bu sözleri duyaca¤›m senden.

Güvenini bofla ç›karmayaca¤›m. Benden daha iyi biliyorsundur, ama ben yine de söyleyeyim, bütün yoldafllar güvenini bofla ç›karmayacak.

Tuhaf, anlat›lmaz bir duygu flu an yaflad›klar›m. Garip bir suçluluk psikolojisi içindeyim. Sen flehit düflmüflken yafl›yor olmak, nas›l anlatay›m, garip bir suçluluk psikolojisi yüklüyor bana. Yaflamal›yd›n...

Yine beni hep oldu¤u gibi duygusall›kla suçlayacaks›n.

Hatta flehit düfltü¤ünü duydu¤un ilk anda tutamad›¤›m gözyafllar›m› gördü¤ünde kimbilir nas›l k›zd›n. Hakl› oldu¤unun fark›nday›m. Ama sen de biliyorsun ki aflmakta en çok zorland›¤›m zaaf›m bu duygusall›¤›m. Üstelik sana onurlu bir yaflam borçluyken nas›l tutubilirdim ki gözyafllar›m›. Bu kez olsun beni ba¤›flla yoldafl.

Ama flimdi ilk an›n duygusall›¤›n› aflt›m. Art›k gözyafllar›ma izin vermiyor öfkem. fiimdi hesap sorman›n zaman›. Bütün enerjimi buna hasrediyorum. ‹çin rahat olsun yoldafl, sizin Ulucanlar’da bafllatt›¤›n›z direnifl burada ve birçok zindanda sürüyor. Sizler gibi olaca¤›z, kazanaca¤›z.

Yine de sözünü etti¤im suçluluk psikolojisini atamad›m. ‹nanmayacaks›n ama, keflke uzlaflma olmasa, keflke sald›rsalar, diye düflünüyorum. Sald›rsalar da, hemen, s›cakl›¤›n› yitirmeden hesab›n› sorsak birkaç›ndan. Ölüm mü? Yoldafl, sen ve Ümit yoldafl ölümü bu denli küçültmüflken, bedenlerinizde açan bir çiçe¤e dönüfltürmüflken, biz nas›l ölümü akl›m›za getirelim.

Yaflamal›yd›n derken, bunu tüm yüre¤imle söylüyorum.

187

O halde yaflamal›s›n yoldafl, sen ve Ümit yoldafl yaflamal›. Bak barikat›m›z› birlikte kurduk. Di¤er siper yoldafllar› da yan›m›zda. Sen ve Ümit yoldafl en önde yine. Düflman gelse yine ilk sizi bulacak karfl›lar›nda.

Ve bizler sizin gibi komutanlara lay›k askerler olarak savaflaca¤›z. Bak elimdeki demir çubu¤u senin yüre¤inle tutuyorum. Beynimde de Ümit yoldafl›n düflüncesinin berrakl›¤›.

Sizi yaflat›yoruz yoldafllar. Bir Habip, bir Ümit yaratm›fl partimiz, Habipler’i, Ümitler’i ço¤altacak.

Partimizi ikiniz de benden çok iyi tan›yorsunuz. Bu yüzden ço¤alaca¤›m›z› bildi¤iniz için ölümü çekincesizce ektiniz verimli bedeninize.

Sana bir fley itiraf edeyim yoldafl. Seni hep k›skand›m. Sana olan sevgim artt›kça daha fazla k›skand›m. K›skançl›kla takipçin oldum, daha do¤rusu olmaya çal›fl›yorum. Yi¤itli¤ini, bafl e¤mezli¤ini, olaylara ve kiflilere proleter sezgilerinle sa¤lam bak›fl›n›, kavray›fl›n› ve yans›t›fl›n› k›skand›m.

Hala k›skan›yorum seni. Partimizin ilk flehitlerinden biri olman› k›skan›yorum. Böyle bir onura ilk ulaflanlardan biri olman› k›skan›yorum. Ama bu onuru en çok hak edenler de sizlerdiniz. Garip geliyor belki bunlar› söylemem. Sizlerin flehit düflmesi partimiz ad›na önemli bir kay›p, ama bir o kadar da büyük bir onur. Çünkü yoldafl, samimi her devrimci kendine flehitleri örnek al›r. Onlar› aflmakt›r onun devrimcileflmesinin ad›.

Sizin gibi önder yoldafllar› aflmak zor olacak. Çünkü ikiniz de örnek komünistlerdiniz. Sizin takipçileriniz olarak, bizler sizi aflt›¤›m›z oranda sizleri yaflatacak ve partimizi güçlendirece¤iz.

Her gün kendinde devrim yapman›n ad›: Habip Gül 188

fiehitlerin ard›ndan hep iyi sözler vurur dudaklara. Çünkü hat›rlarda onlar›n hep iyi yanlar› kal›r. Çünkü en iyiler, en önde düflerler bereketler topra¤›na. Ümit yoldafl› s›n›rl› say›daki mektuplar›ndan ve K›z›l Bayrak’›m›zdaki yaz›lar›ndan tan›yorum. Ama bu bile yetiyor onun en iyilerden biri oldu¤unu bilmeme.

Seni ise neredeyse yaflam›m›n her an›nda örnek alacak kadar yak›ndan tan›yorum. Bu yüzden ancak seni anlatabilece¤im.

Söze nereden bafllasam. Örnek ald›¤›m yoldaflt›n.

Bir partili nas›l olmal› sorusunun yan›t›n› sana bakarak veriyordum. Görüfle gelen yoldafllara hep senden örnek veriyordum. Hay›r, seni hiçbir zaman mükemmellefltirmedim. Zaten böyle bir fley yapsayd›m, buna ilk karfl› ç›kan sen olurdun. Ama mükemmeli kovalayan ve buna en yak›n olan bir önder yoldaflt›n.

Devrimcilik hergün kendinde devrim yapmakt›r. Bunun en iyi örne¤i de sendin.

“Ancak s›n›f kini olanlar ayakta kalabildi” diyordun bir mektubunda. Ama kimimiz sadece ayakta kal›rken, kimimiz de kendisiyle birlikte birçoklar›n› ayakta tuttu.

Benim tan›d›¤›m yoldafllar içinde böylelerinin bafl›nda sen geliyorsun. Benim de ayakta kalanlardan biri oldu¤umu söylüyordun. Ama inan yoldafl, benim ayakta kalmamda senin pay›n oldukça büyük.

Bunun için sana teflekkür etti¤imde, tüm mütevazili¤inle, “bunun için bana teflekkür etmene gerek yok” diyordun. “Sen de, ben de, herkes de eme¤inin karfl›l›¤›n› al›yor.” Do¤ru, herkes eme¤inin karfl›l›¤›n› al›yor. Ama bir düflünsene, göz ne kadar emektar olursa olsun, c›l›z bile olsa bir ›fl›k yoksa onun emektarl›¤› ne ifle yarar. Ancak bir ›fl›k oldu¤unda göz eme¤inin 189

karfl›l›¤›n› al›r ve görür. ‹flte yoldafl sen ›fl›¤›nla görmemi sa¤lad›n. Öyle c›l›z da de¤ildi ›fl›¤›n, göz kamaflt›r›c›yd›. ‹kimiz de biliyoruz ki, senin ›fl›¤›n olmasayd› gözlerim karanl›kta çürüyecekti, yüre¤im de öyle...

Nerede inançl› bir yürek görsen, teklifsizce uzat›yordun elini. Vars›n yar› beline kadar batakl›¤a gömülmüfl olsun. Devrimci bir sezgiyle ondaki inanc› görüyor ve çekip ç›kar›yordun batakl›ktan. ‹nançs›z yürekler ise senin h›flm›ndan hep sak›nm›fl, ama yine de kurtulamam›flt›r. Devrime kan olacak biri için yorulmak bilmeden emek harcarken, inançs›z yüreklere emek harcamak bir yana, onlara de¤er verilmesini bile kabul edemezdin. Bu yüzden inanm›fl tüm yüreklerin sevgilisiyken, inanmayanlar›n hakl› nefretini çekiyordun üzerine.

Bugün seni yaflataca¤›na söz veren birçok yoldafl›na bire bir eme¤in geçmifltir. Hele ki benim üzerimdeki eme¤inin karfl›l›¤› ancak mücadeleyi devrimle taçland›rmakla ödenebilir. ‹lk kez zindanda tan›flm›flt›k seninle. Kötü bir durumdayd›k, saflar›m›zda tasfiyeci dönekli¤in kendini göstermeye bafllad›¤› bir sürecin içindeydik. Zorlu bir süreçti ve hareketi sahiplenmenin apayr› bir önemi vard›. Çoklar› devrimin d›fl›na düfltü bu süreçte. Bense iflin kolay›na kaç›p, baflka bir hareket saflar›nda mücadele etme yolunu seçmifl, aç›k ifadesiyle güçlüklerden kaçm›flt›m. Sen ise zorluklara teslim olmadan, kaçmadan hareketin saflar›nda kalm›flt›n. Tüm eme¤ini ve çaban› partili düzeye ulaflmaya hasretmifltin. Daha o günden, bugünün Habip Gül’ünün ipuçlar›n› veriyordun.

O günlerde tan›d›¤›m Nevzat Çiftçi de benim gibi hareketle henüz yeni tan›flm›flt›. Hiç de¤ilse benden eski de¤ildi. Deneyimsizdi, teorik olarak geriydi. Ama ihtilalci 190

s›n›f partisi olan partimizin ihtiyaç duydu¤u sa¤lam durufllu bir proleterdi. Güçlüklerle mücadele etti, kendi eksiklerini aflmakta gösterdi¤i çaba gerçekten görülmeye de¤erdi.

Yoldafllar›n, özellikle genç yoldafllar›n senin bu prati¤inden ö¤renecekleri o kadar çok fley var ki. Zaman zaman faaliyet yürüttü¤ü alanda yaflad›¤› güçlüklerden söz eden ve içten içe oradan kaçma e¤iliminde olan yoldafllar› gördü¤ümde, hep senin prati¤ini örnek veriyordum. Ancak güçlü a¤açlar f›rt›nalara karfl› ayakta durabilir. Bunun için de köklerini senin gibi devrim topra¤›n›n derinlerine salmal›. Aksi takdirde, rüzgarla birlikte oradan oraya savrulur ve en sonu devrimin d›fl›na düfler.

Yine kendi prati¤inden ç›kard›¤›n bir sözün çal›nm›flt› kula¤›ma; “yoldafllar›yla mücadele etmesini bilmeyen düflmanla mücadele etmesini de beceremez.”

Seni tan›d›¤›m için bu sözün anlam›n› biliyorum.

“Yoldafllar›yla” derken, yoldafllar›n›n zaaflar›n› kastediyordun. E¤er zaaf›nda ayak diriyorsa bizzat kendisiyle de mücadele edilmeliydi. Yaflanan sorunlar karfl›s›nda küsmek, k›r›lmak de¤il, savaflmakt›r aslolan. Çünkü savafl›m›z d›flar›dan çok içteki düflmana karfl›d›r, öncelikli olarak. ‹çindeki düflmana karfl› ac›mas›z bir kiflili¤in vard›.

Eksiklerin senin için bir süre sonra afl›lacak fleylerdi.

Seninle tan›flt›¤›m›z y›llarda teorik olarak eksikli¤in vard›. Ama her an›n› okumaya ay›r›yordun. Akademik bilgi olsun diye de¤il, prati¤e dökmek içindi okuyordun. Çünkü sen eylem adam›yd›n.

Y›llar sonra seninle yeniden karfl›laflt›¤›mda, teoriyle prati¤ini örtüfltürmüfl Habip Gül vard› karfl›mda. Ve Habip Gül de Nevzat Çiftçi gibi hergün kendinde devrim 191

yap›yordu. Bana sorsalar, partimiz seninle yeni bir Dimitrov kazand›racakt› devrim tarihine. T›pk› Dimitrov gibi proleter, t›pk› Dimitrov gibi yorulmadan, usanmadan çal›flan, sürekli kendini gelifltiren bir komünisttin.

Akademik e¤itim alm›fl, belli bir birikimi olan niceleri iki sat›r yaz› yazmakta zorlan›rken, daha do¤rusu yazmamak için türlü engeller ç›kar›rken, sen bir sürü iflinin olmas›na karfl›n, sürekli olarak yaz› yazard›n yay›n organlar›m›za. ‹mkans›zl›klar içinde bile olanaklar yaratan, olmaz› hiç de¤ilse oldurmaya çal›flan bir hedefe kilitlenmifllikti seninki. Kuflkusuz insan üstü biri de¤ildin.

Böylesine baflar›l› olman›n temelli nedeni inanm›fll›¤›n ve partiyi sahiplenmendi. Parti sendin, sen partiydin.

“Herfley parti için!” slogan›, tam da senin prati¤inle karfl›l›¤›n› buluyor. Sendeki yetkinli¤i, örnek komünist kiflili¤i kavramak isteyenler, öncelikle senin partiyi sahipleniflini kavramal›d›r. Ve bu y›llar öncesindeki Nevzat Çiftçi’nin temel karakteristliklerinin bafl›nda geliyordu.

Tahliye olmana 11 ay kalm›flken, özgürlük eylemi gerçeklefltirerek s›cak mücadeleye koflman bile, senin partiye ve devrime adanm›fll›¤›n›, sahipleniflini göstermeye yeterlidir.

Kibir ve kariyerizmden uzak alçakgönüllü bir komünist Birçok eksikli¤imi ve zaaf›m›, senin kiflili¤ini ölçüt alarak gördü¤ümü söylemem hiç de abart› olmayacakt›r.

Eksiklik ve zaaflar›mla mücadele ederken seni hep yan›mda buldum. Hiçbir zaman yard›m›n› esirgemedin benden. Çoklar› senin yerinde olsayd› bana üstten bakar ve 192

sürekli karfl›ma konumunu ya da benim yapamay›p da kendi yapt›klar›n› ç›kararak, bir anlamda beni afla¤›lard›.

Ama senin kendine güvenen, komplekssiz dost kiflili¤in hiçbir zaman böyle yapmad›. Zaaflar›ma yöneltti¤in en sert elefltirin bile dostçayd›. Hiyerarflik konumunla de¤il, kendini sevdirerek, sayd›rarak elefltiriyor, elefltirdi¤in kifliden yard›m›n› da eksik etmiyordun. Dedim ya, hemen her yoldafl›n dostuydun. ‹nsanlara üstten bakmaktan, kibirden, kariyerizmden nefret ederdin. Böyle birini anlat›yordun. Randevusuna geç geldi¤i için kendisini elefltiren alt iliflkisine neredeyse “sen de kim oluyorsun da, beni elefltiriyorsun” diyen birini... Bunu anlat›rken gözlerin öfkeyle doluyordu, sanki düflman›ndan söz ediyormuflsun gibi. Öyleydi de. Çünkü bu anlay›fl en tehlikeli iç düflmand›. Elefltirinin kimden geldi¤ini de¤il, elefltirinin kendini esas al›rd›n. Aslolan ise elefltirilmemekti, yani görev ve sorumluluklar›n›n hakk›n› vermek.

Teorik olarak kendini yetkinlefltirmene karfl›n, ne yazarken, ne de konuflurken s›n›f›n dilinden uzaklaflmad›n. Birçok s›n›f kökenli devrimci teorik olarak gelifltikçe s›n›f›n dilinden, yani s›n›ftan uzaklafl›r. Sende böyle bir zaafiyetin izi bile yoktu.

S›n›ftan hiçbir zaman uzaklaflmad›n, yabanc›laflmad›n.

Kelimenin tam anlam›yla bir s›n›f devrimcisiydin.

Zaten s›n›fa yabanc›laflma da kariyerizmin, kibirin ve küçük-burjuva ukalal›¤›n bir sonucu de¤il mi? Bir devrimciyi öldüren, devrimci olmaktan ç›karan bu zaaflar›n sende izi olmad›¤› için s›n›fa yabanc›laflmad›n.

Böyle oldu¤u için her yoldafl›n dostu, partimizin sevgili Habip’i oldun.

“Her birimiz yap›n›n birer tu¤lalar›y›z” 193

Sensiz düflünmek, sensiz cümleler kurmak istemiyoruz.

Düflman senli düflüncelerimizi ve cümlelerimizi katletmeyi denedi. Baflaramad›. fiimdi düflüncelerimiz daha çok senle dolu. Sohbetlerimiz hep sende kesifliyor, sende ve Ümit yoldaflta...

Düflmana inat, senin ve Ümit yoldafl›n ismiyle dolu cümlelerimiz, ölümsüzleflti¤iniz andan beri savafl ça¤r›s›d›r. Kazanman›n, düflmana diz çöktürmenin ad›d›r.

Savaflmay› ve kazanmay› ö¤rendik sizden. Hala da ö¤renmeye devam ediyoruz. Sizleri aflmay› önüne hedef olarak koymufl ö¤rencileriniz olmaktan büyük bir onur ve gurur duyuyoruz. “Önemli olan partili kimli¤in neferi olmakt›r” diyordun bir mektubunda. Senin ö¤rencilerin olarak partili kimli¤in neferi olaca¤›z. Ve baflka bir mektubunda yazd›¤›n flu sözlerin bilincimize ve yüre¤imize ifllenmifltir art›k: “Düflünsene, daha ‘87’de ‘bir elin befl parma¤›n› bile geçmiyorken’ bugün yap›n›n öngünündeyiz. Evet, hangi koflullarda olursa olsun her birimiz yap›n›n birer tu¤lalar›y›z. Ayn› zamanda her birimiz tu¤lalar› yerli yerine yerlefltirerek yap›n›n yükselmesini sa¤layacak olan yap›c›lar›z/olmak zorunday›z.”

“Yükseliyor yap›, yükseliyor...”

M. Kurflun

Onlar bütün yaflamlar›n› devrime adayan, yürekli, yetenekli ve mütevazi öncüler, yorulmaz iflçilerdi...

Katiller karfl›lar›nda sürekli yeni Habipler ve Ümitler görecekler

Merhaba Habip!.. Merhaba Ümit!..

Dostlar›n ard›ndan yazman›n zorlu¤u ile kalemi elime ald›¤›mda, katliamdan bugüne alt› ay geçti¤ini fark ettim. Hep, oldu¤u gibi yazmak istedim. Baflkalar›ndan etkilenmeden, eksik b›rakmaks›z›n ve içten... Ne var ki yaflam›n s›cak ak›fl›, onlar› yitirmenin duygusal ortam›n›n tazeli¤inde kalem oynatmaya olanak tan›mad›.

Erken kucaklad›klar› ölümleri bile hiç flafl›rtmad› Haklar›nda ç›kan yaz›lar› ve geçmiflte kendilerinin kaleme ald›¤› yaz›lar› okudukça, daha da fazla tan›d›¤›m› hissettim. Bazen yaflad›klar›m ve bildiklerim daha da anlam kazand›, bazense yeni fleyler ö¤rendim onlara dair.

194

195

Duygusal atmosferini de kaybetmeden, sadece birebir dostlu¤umuzu anlatmak yal›n olurdu belki. Ama mutlaka eksik, zay›f ve en önemlisi, geriye dönük kal›rd›. fiimdi yaz›lanlar, yine kendi do¤all›¤›nda oluflan, ama sonradan edindiklerimle geliflen k›smen bir an›, k›smen bir yorum olacak.

Herkesin etkilendi¤i, üzerinde izlerini tafl›d›¤› kifliler vard›r. Tutsaklarla karfl›l›kl› iliflki içinde bu etkileflim avukatl›kta da dolays›z yaflan›r. Bazen çok ö¤retici de olur süreç. Hele müvekkiliniz yetkin ve yetenekli bir devrimci ise, etkilenmeye aç›k çok yön görürsünüz.

Benim de çok derin izler b›rakan müvekkillerim oldu elbette. Yapt›¤› savunmadan sonra onu duruflmaya getiren askerlerin; “A¤bi bu arkadafl hoca m›d›r, ne kadar çok fley biliyor...” diyerek, etkilendi¤ini aç›kça ifade etti¤i devrimcilere tan›k oldum. Bu devrimcinin siyasal faaliyetini terkettikten sonra ne kadar s›radan birisi haline geldi¤ine de yaz›k ki tan›k oldum. Siyasal yaflam› terkettiklerinde günlerce süren flaflk›nl›¤›m› atamad›¤›m insanlar oldu. Söyledikleri ile yapt›klar›n› karfl›laflt›r›nca flaflk›n kalakald›¤›m oldu. Ama Habip ve Ümit gerçekten bu anlamda beni hiç flafl›rtmad›lar; erken kucaklad›klar› ölümleri bile hiç flafl›rtmad›. ‹flkencede direnifli ola¤anlaflt›rm›fl iki devrimci Habip’le tan›flmam›z Adana hapishanesinin hücreyi and›ran görüfl yerinde oldu. Uzunca bir masa ile kesilen aradan tokalaflmak için adeta masan›n üzerine uzanmam›z gerekmiflti. O gözalt›s›nda gördü¤ü iflkence, tan›k olduklar›m›n en a¤›rlar›ndan biridir ve hala haf›zamdad›r.

Tahta copla tecavüzden tutun da elektrik, ask›, infaz 196

provas›, buz kal›plar›nda günlerce bekletmeye kadar her çeflit iflkence yöntemi denenmiflti üzerinde. ‹flkence nedeni ile uzun süre oturamam›flt› ve o gün de bu nedenle hep ayakta sohbet etmifltik. fiimdi o günü gözlerimin önüne getirdi¤imde, a¤›r iflkencenin yaratt›¤› bedensel tahribata ra¤men gözlerinden par›ldayan rahatl›k ve sezinledi¤im hafif farkl› bir tedirginlik gelir akl›ma. Sonradan tedirginli¤inin sebebinin kendi gerçek kimli¤inin baflka olmas›ndan kaynakland›¤›n› anlam›flt›m. Bunu bana ne ölçüde aktaraca¤›n›n s›k›nt›s›n› yafl›yordu san›r›m.

Hapishanede ilk görüflme hep çok önemli gelmifltir bana. ‹nsanlar› en iyi tan›d›¤›n›z anlard›r o k›sa görüflmeler. Kiminin gözlerinde korkuyu görürsünüz, kiminde tedirginlik. Bazen niye orada oldu¤unun iç çat›flmas›n› yaflad›¤›n› aç›kça gözlersiniz. Baz›lar› a¤›r bir iflkence görmemifl olman›n flaflk›nl›¤›ndad›r ve merak içindedir. Bazen ise gördü¤ü iflkencenin duyduklar›ndan daha a¤›r olmas›n›n yaratt›¤› flaflk›nl›k vard›r gözlerde. ‹flkenceye direnenlerde mutluluk ve rahatl›kla birlikte içten içe hakl› bir övünme de vard›r ço¤u kez. Öyle ki, bu direniflten ç›kanlar ço¤u kez iflkence ile ilgili yasal baflvurular için önerdi¤imiz baflvurular› bile yapmazlar.

Biraz ihmaldir, biraz kimi kime flikayet edece¤iz gerçe¤inin yaratt›¤› dar bak›flt›r bunun nedeni, belki biraz da zafer sarhofllu¤u. ‹flte ilk görüflteki sohbetleri belirleyen de çoklukla bu duygulard›r.

Habip’te ve Ümit’te ise gerçekten s›radan bir olayd›r iflkence ve as›l konuflulacak konu bile de¤ildir. Ama yasal giriflimlerin hepsi de yap›lmal›d›r, yap›l›r. Habip’in iflkence nedeni ile doktora sevkini sa¤lamak için yapt›¤›m›z baflvurulardan sonuç alamamam›za ra¤men ›srarla sürdürmesi, bunun iyi örneklerindendir.

Kuflkusuz iflkencedeki tutum devrimciler için her 197

zaman önemliydi, örnekleri de çoktur. Habip’in ve Ümit’in iflkence karfl›s›ndaki tutumlar› ve sonras›nda bu süreci dingin ve sakin de¤erlendirmeleri ise, derinli¤ine bir inanç ve iradeye dayan›yor. Bu birbirinden önemli direnifl örneklerine daha da bir de¤er kat›yor.

Siyasal yaflam›nda kat› ve ilkeli, insan iliflkilerinde yumuflak ve hoflgörülü Malatya hapishanesine sevk edildikten sonra, bu kez dava vesilesi ile görüfltük Habip ile. Burada yarg›land›¤› her duruflmada yarg›çla aram›zda tart›flma ç›kard›. Hukuki bir nedenle ç›kan bu tart›flmada hep yer almak isterdi.

Duruflmadan sonra görüfle gitti¤imde, "Yine adam›nla kavga ettiniz, birkaç laf da ben söyleyece¤im, ama b›rakm›yorsun" demiflti. Delil olmayan bu dosyas›nda siyasi bir savunma yapma koflullar› bulunmuyordu. ‹stemesine ve daha do¤ru olur diye düflünmesine ra¤men, de¤erlendirdi¤imiz tarz›n d›fl›na ç›kmad›.

Malatya Cezaevi'nde zor koflullarda belli bir sayg›nl›k ve s›cak iliflki yakalad›¤› gözleniyordu. Siyasal ve örgütsel yaflam› konusunda çok kat› oldu¤u her halinden belli idi. Ama ayn› zamanda kiflisel iliflkilerde ve pratik yaflamda genifl bir hoflgörüye ve so¤ukkanl›l›¤a sahipti.

Beraberindeki gençler onun tutuklanmas›na sebep olan ifadeler vermifl, onu polise yakalatm›fl kiflilerdi.

Buna ra¤men daha ilk günden, "bu gençler çok zarar görmüfller, h›rpalanm›fllar, kendilerini toparlamalar› laz›m" diyor ve buna çaba sarf ediyordu. Bu somut duruma ra¤men gençlerle bafllang›çtan beri dostane ve içten bir iliflki içindeydi. Öyle ki, bu gençlerden birisinin ailesi sürekli olarak itirafç› olup piflmanl›k yasas›ndan yararlanmaya zorluyor, o da ara s›ra yalpal›yordu.

198

Habip titiz ve so¤ukkanl› bir çaba ile, onun bu hale düflmemesinde önemli bir rol oynad›.

Her zaman s›cak, coflkulu ve rahat...

Cezaevinden ç›k›p geldi¤inde, s›cakkanl› gülümsemesi ve rahatl›¤› ile hofl ve uzun bir sohbetimiz olmufltu.

Sonraki yaflam›nda ne yapaca¤›n› hiç sormad›m. Tahliye olan kiflilerin beklentileri ço¤u kez h›zla de¤iflir, genel olarak da siyasal hedefleri ikinci planda kal›r ve hep sonraki yaflamlar› sohbet konusu olur. Habip’in flimdi ne yapacaks›n diye sormama olanak tan›mayan bir aç›kl›¤› ve acelesi vard›. Siyasal faaliyetine dönmek için acele ediyordu. Hiç sormad›m ve hiç baflka bir ihtimal de düflünmedim.

Bu kez ‹stanbul’da bir mitingte karfl›laflt›k. K›sa bir merhaba ve hoflçakaldan ibaret s›cak karfl›laflmam›zda coflkusu ve rahatl›¤› idi ilgimi çeken.

Yeniden karfl›laflt›¤›m›zda ise Bayrampafla hapishanesindeydi. Bu kez ilk görüflmemizde durgun ve s›k›nt›l›yd›. 3-4 gün süren iflkenceye ra¤men hiç iflkence görmemifl gibi davran›yordu. Gözalt› sürecini sordu¤umda Adana’da gördü¤ü iflkenceyle karfl›laflt›r›yor ve bunlar basit fleyler ama baya¤› yüklendiler diye özetliyordu. Hiçbir ifade vermemek ve hiçbir fley imzalamamak tavr›n› sürdürmüfltü. Direnmek ve bask›ya boyun e¤memek onun için kaç›n›lmazd›. Bu kez de Altan Ersoy kimli¤i ile yakalanm›fl, Habip Gül kimli¤i k›sa sürede ortaya ç›k›nca o da bu kimli¤i kabullenmeyi tercih etmiflti. Ne var ki bu kabulleniflin bir zay›fl›k gibi alg›lanmas› onu bir hayli üzmüfltü. Onun tan›d›¤›m sürece en çok üzüldü¤ü birkaç olaydan birisi budur.

Bu kez duruflma öncesinde savunmalar konusunda 199

konufltu¤umuzda, siyasi içerikli bir savunma yapmakta ›srar ediyordu. Özet ve k›sa bir savunman›n uygun olaca¤› de¤erlendirmemiz üzerine, kendisini çok s›n›rlad›¤›n› söylese de, k›sa ve tok bir savunma haz›rlad›. Do¤rusu ilk haz›rlanan hali üzerine tart›flma ve de¤erlendirme ihtiyac› epeyce do¤mufltu. Elefltiriye aç›k ve dikkatli tutumu ile bir sonuca kolayca ulaflt›k.

selamlaflmadan sonra görüflürüz dedi¤inde, klasik al›flkanl›kla umar›m görüflmeyiz dedi¤imde nedenini anlad› ve gülümsedi. Karfl›laflmam›z onun gözalt›nda ya da hapiste olmas› demekti. Kim bilir beni bu defa hangi flehirde bulursun dedi ve ayr›ld›.

“Bazen ölümdür mücadele biçimi ve erken ölmektir as›l mücadele“

“‹flkenceciler iflçi s›n›f›na hesap verecek!” ‹flkencecilerin tan›k olarak dinlenece¤i duruflmadaki muhtemel tutum ve sonuçlar› üzerine tart›flmam›z biraz uzunca oldu. ‹flkenceciler tan›k olarak dinlenemez, onlar› d›flar› kovmam›z laz›m diye ›srar ediyordu.

Kat› ve uzlaflmaz bir tutum içinde idi. ‹flkenceciler hakk›nda ve tan›k olarak dinlenmeleri konusundaki düflüncelerini aç›klamas›ndan do¤al bir fley yoktu ve bu konuda hemfikirdik. Ancak tak›n›lacak tutum konusu tart›flmal›yd›. Duruflma s›ras›nda fiili durumun ne olaca¤›n› merak ediyordum. ‹flkenceciler dinlendikçe sab›rs›zland›¤›n› ve s›k s›k etraf›na bak›nd›¤›n› gördükçe, her an müdahale edebilece¤ini anl›yorduk.

Bir süre sonra aya¤a kalkarak söze bafllad› ve; “Bunlar›n söylediklerini kabul etmiyorum, bunlar›n hepsi iflkencecidir. Onlardan bir gün bunun hesab› sorulacakt›r.

Toplum ve iflçi s›n›f› karfl›s›nda suçludurlar”, dedi. Yarg›ç biraz tedirginlikle, “Tehdit ediyorsun, ne yapacaks›n, öldürecek misin yani?” diye sorunca, “Herfleyin bir bedeli vard›r, hesab› da o gün gelince sorulacakt›r. ‹flçi s›n›f› hesab›n› soracakt›r mutlaka, hepsi iflkencecidir, katildir” dedi. ‹flkenceciler flaflk›nl›k içinde hemen salondan ç›kar›ld›lar.

Tahliyesinin ard›ndan k›sa bir karfl›laflma ve 200

Gerçekten de bu kez Ankara Ulucanlar hapishanesinde Hüseyin Yadigar Özüdo¤ru ad›yla tutuklu buldum onu.

Son cezaevi maceras› olaca¤›n› hiç düflünmedi¤im bu uzun tutuklulu¤unun yak›nda sona ermesi için gayret içindeydik. Katledilmeseydi, en çok üç-befl y›l sonra yeniden özgürlü¤üne kavuflacakt›.

Daha önce de uzun süreli açl›k grevlerinin içinde tereddütsüzce yer alm›flt›. Bu kez de ‘96 ölüm orucu eyleminin bafl›yd› cezaevine girdi¤inde. ‹flkenceyi çok sakin karfl›lam›fl ve kendi hayat hikayesini kaleme ald›¤›nda aktard›¤› gibi iflkencecilerle dalga bile geçmiflti.

Yorgun bedenini pek de dinlendirmeden açl›k grevine bafllad›¤›nda, “hiç de¤ilse biraz geç bafllasayd›n, zaten oldukça y›pranm›fl durumdas›n” diye uyard›¤›mda; ciddi bir süreç yafland›¤›n›, di¤er devrimcilerin aç durdu¤u yerde yemek yemesinin kendisine daha a¤›r bir azap verdi¤ini söylemiflti. Böyle bir eylemlilik içinde açl›k grevi yapmak yemekten daha kolayd›r diyordu.

Açl›k grevinin altm›fll› günlerinde ölüm orucu gönüllüsü olarak görüfl yerine geldi¤inde, kafas›nda k›rm›z› banttaki EK‹M yaz›s› ve oldukça zay›f bedeni ile ölümü düflündürmüfltü bana. “Sohbeti k›sa keselim, yorulma” dedi¤im halde, uzun uzun konuflmay› tercih ediyordu.

201

Ölüm orucu bitti¤i gün kalbi durmufl, yeniden canland›r›lm›flt›. Olay› sordu¤umda “flöyle bir gidip geri geldim” diye espriyle karfl›l›yordu. Ölümlere çok yak›n günlerinde K›z›l Bayrak gazetesinin okuyucu köflesinde, Buca hapishanesinden bir devrimcinin k›sa yaz›s›n›n alt›na ald›¤› bir fliir üzerine konuflmufltuk.

Erken ölece¤iz seninle biz fiafaktan önce gömülece¤iz Mademki biz partizan›z Erken ölece¤iz seninle biz “Güzel bir dize, bazen ölümdür mücadele biçimi ve erken ölmektir as›l mücadele” deyifli ve sergiledi¤i kararl›l›k ak›lda kalmaya de¤erdi.

Amans›z bir okuyucu ve yazar K›sa sürede temsilcilik görevini üslenmifl ve gerçekten takdir edilir bir çizgi izlemiflti. Adli, siyasi tüm tutuklular›n sorunlar› ile ilgileniyordu. Sohbetimizde kendi sorunlar›m›zdan söz etti¤imizde bile hemen kafa yoruyor, nas›l çözeriz diye fikir üretiyordu.

Hapishanelerin olumsuz koflullar›, yaflad›¤› uzun açl›k grevleri ve özellikle ‘96 ölüm orucu fiziksel sa¤l›¤›n› epeyce zorlam›fl, zihnini de oldukça h›rpalam›flt›. S›k s›k art›k biraz dinlen, temsilcili¤i b›rak dedi¤imde, “flimdilik ihtiyaç var” derdi.

Ulucanlar Cezaevi'nde gerçekten toplumsal bir önder tavr›yla hareket ediyordu. Yarg›lanmas› ise onun için tam bir kürsü görevi görüyordu. Savunmas›ndaki ifadeler nedeni ile dava aç›l›yor, o davada da tekrar ayn› savunmas›n› yap›p, flimdi daha kararl›y›m diyordu.

Amans›z bir okuyucu ve yazard›. Bu haliyle süreç içinde oldukça bilgili ve yetkin hale gelmiflti. Öyle ki, 202

ilk davalar›ndaki savunmalar›nda önemli müdahalelerde bulunuyorken, son süreçte yararlanmak için de savunmalar›n› inceliyordum. Bu geliflme öyle belirgindi ki, cezaevi idaresinden onun ilkokul mezunu oldu¤una inanmayanlar vard›.

Politik kimli¤i ile özdeflleflen isim Ulucanlar hapishanesine girdikten bir süre sonra gerçek kimli¤inin Nevzat Çiftçi oldu¤u anlafl›lm›fl, bir gazetede yay›nlanan bu haberi görünce flafl›rm›flt›k. Ne var ki, kendi deyimiyle, o Habip ismini sevmiflti, Habip de onu. Her yerde yine de bu adla tan›nd› ve ça¤r›ld›.

Politik kimli¤inin ve faaliyetinin yaratt›¤› bu yeni kimlik, do¤ufltan ald›¤› kimli¤i tamamen silmiflti. Öyle ki, ailesi bile Habip ismini kullan›yor, bundan mutluluk duyuyordu.

Bu hal politik kimlik ile bütünleflmenin ve çevresine verdi¤i güvenin yaratt›¤› sevgi ve sayg›n›n ürünü olmal›.

Katledildi¤inde de medyada aç›klanan isim Habip’di. ‹smi defalarca iddianamelere konu oldu¤u gibi, elimizdeki son iddianamesinde de Habip Gül ad› var. Bir farkla ki, ilk kez san›k de¤il maktül. Bu garip iddianameyi görse hiç flafl›rmaz, ama çok üzülürdü san›r›m. Kendisinin ölümünden devrimci dostlar›n› sorumlu tutan bu iddianameye herhalde, “bu düzenin yarg›s›na da bu yak›fl›rd›“ derdi.

Sosyalizmin ve devrimin iflçisi ve öncüsü Adli T›p’ta cenazeleri teslim eden memur belgeyi düzenlerken, arkadafl›, “Dikkat et, bunun üç ismi var, kim oldu¤u bilinmiyor” dedi¤inde, o gergin ortamda ac› bir gülümseme yaratm›flt›. Habip bir kez daha resmi 203

makamlar›n akl›n› kar›flt›ran bir ifl yapm›flt›. Cenazeyi efline teslim ederken bile kuflkuyla hareket ediyorlard›.

Otopsi tutana¤›na da üç isim yaz›lm›flt›. Sanki bütün isimleri ile topra¤a gömmek niyetinde gibiydiler. Resmi belgelerde hep ya da öncelikle geçen Habip ismi, tüm benli¤ine yer eden bu isimde cisimleflen politik kimlik öldürülmeye çal›fl›l›yordu belki de. Y›llar› önce yok olan Nevzat Çiftçi’nin bedeninde simgeleflen sosyalizmin ve devrimin iflçisi ve öncüsü idi as›l hedefte olan.

Onun için örgütlülük özgürlüktü Katledilmesinden sonra yay›nlanan yaz›lar›yla, o bedendeki bilinç düzeyinin, kararl›l›¤›n›n ve inanc›n›n kayna¤› daha da net görülüyor. Kendi kaleminden k›saca aktard›¤› hayat hikayesindeki bir sözü onun yaflam›n› özetliyor sanki. Diyor ki; “Hiç unutmad›¤›m ve anlatmakta güçlük çekti¤im iki an› var hayat›mda; birincisi y›llar süren uzunca bir örgütsüzlükten sonra 1987 Ekim’inde örgütümle tan›flt›¤›m an›n duygular›, di¤eri ise tünelden ç›kt›¤›m›zda yüzümüze vuran ilk yel ile özgürlü¤e at›lan o ilk ad›md›r.” ‹flte bu, gerçekten de onun özgürlü¤ü ve örgütlülü¤ü ayn› de¤erde görmesinin sonucudur. Onun için örgütlülük bir özgürlüktür. Örgütle tan›flmas› da özgürlü¤e ilk ad›m gibidir.

Bu onun tüm yaflam›n› örgütüne ve örgütlenmeye adamas›n›n kayna¤›d›r. Gerçekten her olana¤› ve her durumu örgütlü yaflam› ve amac› üzerinden de¤erlendirirdi. Çeflitli olumsuz yanlar› da var kuflkusuz, her insan gibi, bu kararl› ve inançl› yi¤it devrimcinin de. Ancak iyileri görmek ve kötüleri ortadan kald›rmak için, bu iyi yanlar› yüceltmek, ço¤altmak ve yayg›nlaflt›rmakt›r aslolan. ‹nsanl›¤›n güzel gelece¤ine, gerçekten onun gibi 204

hatalar›n› kabul edebilen, sonuçlar›n› so¤ukkanl›l›kla karfl›layan insanlarla gidilecek.

Seçmek, birbirinden önemli an›lar› kesmek zor olsa da, bir yerde durmak, bir di¤er devrimci dostun kesiflen yollar›n›n ortaya ç›kard›¤› ortak özelliklerle hat›rlamaya devam etmek, belki en do¤rusu. Ümit: Özgüvene dayal› bir kiflilik, yarat›c› ve üretken bir kafa...

Yollar› Ulucanlar hapishanesinde kesiflmiflti. Ad›mlar› ve yürekleri ayn› att›¤› gibi, gerçekten iki ayr› kültürden, iki ayr› ortamdan gelip de bu kadar ortaklaflmalar›yla ilgi çekici idi Ümit ve Habip. Katledilifllerinin ard›ndan ikisinin de partilerinin Merkez Komitesi üyeleri oldu¤unu ö¤renince hiç flafl›rmad›m. Ümit kendine özgü de¤iflik özellikleri olan atak, duygusal, çevresi ile çok iyi iliflki kurabilen birisiydi.

Dinledi¤i müzi¤i, gündelik yaflama, aflka, insana dair yaklafl›mlar› ve kararl›l›¤›, derin bir kendine güvenden besleniyordu. Ço¤unlukla durgun geçen ikili sohbetlerde hep kafas›nda bir fleyler kurar gibiydi. fiimdi onun kaleminden ç›kan yaz›lar› okudukça, birikimini gördükçe, o durgun anlar›nda sürekli bir fleyler üretti¤ine emin oldum.

Gerçek bir direniflçi Ümit’i ilk önce g›yab›nda tan›d›m. Gözalt›na al›nm›fl, 8 gün a¤›r iflkenceler görmüfltü. Bana baflvuruldu¤unda bir hafta olmufltu ve müdahale edilinceye kadar da serbest b›rak›lm›flt›. Gözalt›nda oldu¤unu bana bildiren arkadafl› onun hakk›nda çok emin konuflmufl, asla ifade vermeyece¤ini ileri sürmüfltü. Bu denli emin konuflmay› 205

arkadafllar›n birbirlerine karfl› ola¤an güveninden ibaret oldu¤unu düflünmüfl, ilk kez gözalt›na al›nan ve tek bafl›na olmas›na karfl›n bu kadar uzun süre gözalt›nda kalan birisi için bu kadar emin konuflmamas›n› önermifltim. Ümit arkadafllar›n› yan›ltmam›fl ve gerçekten de tam bir direnifl göstermiflti. Bu bilgi bana iletildi ve onu böylece g›yab›nda tan›m›flt›m. ‹lk karfl›laflmam›z Bayrampafla hapishanesinin adli bölümünde oldu. Bir arkadafl› ile birlikte tutuklanm›flt›. Üniversite bahçesindeki ö¤renci gösterisini çeken polis kameramanlar›n›n dövülmesi olay› nedeni ile tutukluydu. Olay görsel bas›nda sansasyonel bir flekilde yer alm›flt›. Silah›n› çeken polisin üzerine tekme ve yumrukla yürüyerek kameran›n k›r›lmas›n› ve polislerin h›rpalamas›n› defalarca yay›nlam›fllard›.

Bir gün gözalt›nda kald›ktan sonra tutukland›klar›nda Ümit’in suçlamay› kabul edece¤ini hiç düflünmedim.

G›yab›nda onun gerçek bir direniflçi oldu¤una yürekten inanm›flt›m. 8 gün gözalt›nda iken gördü¤ü iflkence ve olay›n koflullar› düflünüldü¤ünde, bu inanc› fazlas›yla hak ediyordu.

Gerçekten de öyle olmufltu, olayla ilgisi olmayan bir ö¤renci ile birlikte gözalt›na al›nm›fl, hiçbir belgeyi imzalamam›flt›. Tutuklamaya itiraz etti¤imde, üst mahkeme yarg›c›, “Ben olay› televizyondan izledim, çok ilginçti, polisler silah çektikleri halde kurtulam›yorlard›, biraz yats›nlar” diyerek, itiraz› reddetmiflti.

Aleyhine fazla delil olmasa da zorlu bir süreç bekliyordu onu. ‘96 açl›k grevleri bafllam›flt›.

Tereddütsüzce bafllad›¤› açl›k grevine, tahliye olana dek geçen bir ay› aflk›n süre devam etti. Bu sürede yo¤un çabam›za ra¤men ancak üçüncü duruflmaya ç›kabildi. Duruflmaya götürülürken san›klar birbirlerine 206

kelepçelemek isteniyordu. Siyasi tutuklular ise bunu kabul etmiyorlard›. Duruflmaya geldi¤i taktirde tahliye olacakt›, ama bu sebeple gelemiyordu. ‹ki kifli olduklar›ndan, sorunu aflmak için, “Bir duruflmaya biriniz gelin, di¤eriniz de ikinci duruflmaya gelir” diye önerdi¤imde, böyle bir tavr›n özel olarak izlenemeyece¤ini, e¤er di¤er arkadafl gitmek isterse gidebilece¤ini söylemiflti. Fiilen de böyle oldu ve ancak ç›kar›labildi¤i üçüncü duruflmada tahliye oldu.

“Rusya’da bir devrimcinin d›flardaki mücadele süresi en çok iki y›l olmufltu...”

Tahliyesi sonras›nda uzun say›labilecek birkaç sohbetimiz oldu. Birbirimizi tan›maya çal›fl›yorduk.

Do¤rusu ya, bürokratik ifllere ve hukuki süreçlere iliflkin bilgili ve ilgili de¤ildi. Teknik konular› konufltu¤umuzda adeta omuzlar›na bir yük biniyor gibiydi. Bu hali ifllerimizde biraz s›k›nt› yaratacak gibi görünse de, iflin mant›ksal temelini kavramada hiç güçlük çekmedi¤i gibi, bu aç›dan görüfl ve önerilere de aç›kt›. Bu asl›nda kendi bilgi alan› d›fl›ndaki konuda ilgilisine inisiyatif tan›ma tutumunun göstergesi idi. Habip ile bu aç›dan da tam bir benzerlik içindeydiler.

Yeniden karfl›laflmam›z ‹stanbul’daki gözalt›s›ndan sonra olmufltu. Bir baflka dava nedeni ile g›yabi tutuklama karar› ile aran›yordu. Taksim’de gözalt›na al›nm›fl; o esnada sloganlarla ve fiili direnifl ile çevresini haberdar etmiflti. Kendisini tan›yanlar da tesadüfen bu olay› gördü¤ü için gözalt›s›ndan yar›m saat sonra bana ulafl›lm›flt›. Bu kez cezaevine konulmas› zaten kesindi.

Ne var ki iki günden fazla gözalt›nda tutulmas› tutuklama karar› nedeni ile yasad›fl› oldu¤undan, yapt›¤›m›z itiraz 207

üzerine üçüncü gün apar topar savc›l›¤a ç›kar›lm›fl ve cezaevine gönderilmiflti. Bu durum nedeni ile iflkence yar›m kald›¤› gibi, soruflturma evrak› dahi birçok eksik ile gönderilmiflti. Bu durumu cezaevinde görüfltü¤ümüzde, gözalt› süresine itiraz›m›z›n kabul edilmesini ve apar topar tutuklanmas›n› kesinlikle bir siyasi hesab›n sonucu olabilece¤i düflüncesi ile didik didik irdeliyordu.

K›sa süren bu gözalt›s›nda da bilinen tavr›n› sürdürmüfl, hiçbir belge imzalamam›flt›. Tutuklulu¤u da uzun sürmedi, k›sa süren cezaevi deneyiminde bu kez siyasilerin aras›ndayd› ve arkadafllar› ile s›cak, sayg›l› bir diyalog kurmufltu.

Yeniden özgürlü¤üne kavufltu¤unda, birkaç kez daha uzun sohbetlerimiz oldu. Yürütmeyi düflündü¤ü yay›nevi faaliyeti için baz› projeler üzerinde konuflmufl ve planlamalar yapm›flt›k. Ne var ki uzunca bir süre bu planlamadan öte giriflim yapacak diyalo¤umuz olamad›. fiartlar onun yeniden aran›r duruma düflmesine yolaçm›flt›.

Bir süre aradan sonra bu kez Ulucanlar hapishanesinde karfl›laflt›k. Polisler oldukça u¤raflm›fllar, ellerinden kaçt›¤› halde bir cami bahçesinde yakalam›fllard›. Bu kez de beraberindeki üç arkadafl›yla bilinen tavr›n› sürdürmüfl, ifade ve imza vermemiflti. Çok çabuk cezaevine girdi¤ini söyledi¤imde, “Rusya’da bir devrimcinin d›flardaki mücadele süresi en çok iki y›l olmufltu” demiflti. Hem sürenin normal oldu¤unu, hem de mücadelenin içerde devam edece¤ini böylece anlatm›flt›.

Bu defa daha a¤›r bir suçlama ile karfl› karfl›yayd› ve davan›n fazla olumlu sonuçlanmayaca¤› belli idi. Davas›n›n bafl›nda siyasi savunma yapma karar› alm›flt›. Olas› çerçeve üzerine konuflmufl ve belli bir sonuca ulaflm›flt›k.

“Bu hainin burada ne ifli var!”

208

‹lk duruflmas›na teknik baz› sebeplerden dolay› kat›lamam›flt›m. Bir iflbirlikçinin de dahil edildi¤i bu davan›n duruflmas›nda, iflbirlikçi kendi yanlar›na getirildi¤inde hemen üzerine atlam›fl, “Bu hainin burada ne ifli var!” diyerek mümkün oldu¤u kadar darbeler indirmeye çal›flm›flt›. Onun bu ilk hareketi ile birlikte di¤er arkadafllar›yla beraber oldukça h›rpalanan iflbirlikçi flaflk›na dönmüfltü. Öyle ki, bu flaflk›nl›¤›n› ve tedirginli¤ini daha sonraki duruflmalarda da atamam›fl, dilekçesinde de buna de¤inmiflti.

Olay üzerine jandarma taraf›ndan feci flekilde dövülmüfllerdi. ‹flbirlikçi ile ayr› ayr› salona al›n›p ilk olarak neden iflbirlikçiye sald›rd›¤› soruldu¤unda, onunla ayn› mahkemede bile olmak istemedi¤ini ve elbette sald›rmas› gerekti¤ini içeren sözler söylemiflti. Bu nedenle de bir ay ceza verildi. Aradan bir süre geçti¤i halde görüfl yerine yüzünün birçok yeri morarm›fl olarak geldi. Olayla ilgili olarak tek söyledi¤i, biz onun bu flekilde yan›m›za getirilece¤ini bilemedik, bir anda olay geliflti, orada cezas›n› vermeliydik diyor ve bu olana¤› kaç›rd›¤› için çok üzülüyordu. Yedi¤i dayak ya da davan›n gidiflat› ile hiç ilgili de¤ildi.

Davas›n›n tam bilincinde bir komünist Cezaevinde de sürekli yaz› ve fliirler yazard›. Okuma ve yazma ile öylesine meflguldü ki, savunmay› ne zaman haz›rlayaca¤›n› sordu¤umda, hiç bofl zaman›n›n olmad›¤›ndan, her saniyesinin planl› ve dolu oldu¤undan söz ederdi. Ümit’in belki de haf›zalarda kalmas› gereken en önemli yan›, yazd›klar›n›n ve söylediklerinin tam anlam›yla ve 209

derinli¤ine bilincinde olmas› idi. Bu hali savunmas›nda da kendini çok net gösterdi. Yaz›l› bir savunma haz›rlam›flt›, üzerinde konuflmufl ve daha k›sa ve dar olmas›n› istemifltim. ‹ki sayfa dolay›ndaki savunmas›n› mahkeme karfl›s›nda al›fl›lageldi¤i gibi okuyarak sunmad›. Yaz›s› elinde konuflmaya bafllad›¤› andan itibaren mahkeme heyeti huzursuz olmaya bafllam›flt›.

1960’l› y›llardan beri temel önemde baz› olaylar üzerinden düzen ve devlet elefltirisi yap›yordu. Oldukça net ve etkili sundu¤u savunmas›n› ezbere de¤il bilinçle aktard›¤› çok belli idi. Mahkeme baflkan› bir yerden müdahale etme e¤ilimi gösteriyordu ama, daha önceki olayl› duruflman›n do¤urdu¤u ortam›n yeniden oluflmas›ndan da çekiniyor gibiydi. Nihayet baflkan onun elindeki yaz›l› metni okumad›¤›n›, savunmay› ilgilendirmeyen fleyler söyleyemeyece¤ini, daha do¤rusu yaz›s›n› okumas›n› kaba bir üslupla istiyor ve sözünü kesmeye çal›fl›yordu. Ümit ise hiç sözünü kesmeden hem savunmas›n› sürdürüyor, hem de ona cevap veriyordu.

Gerilim dorukta iken, tam da düzenin çürümüfllü¤ünü aktar›rken, baflkan yaz›l› savunman› oku, yoksa d›flar› ç›kar›r›m dedi¤inde, hemen ona, “Peki siz bu düzeninizi, bu bask›lar›n›z› daha ne kadar sürdüreceksiniz? Nereye kadar sürdürece¤inizi zannediyorsunuz”, diye ›srarla ve tekrar tekrar karfl› cevap veriyordu. Savunma atmosferinden ç›km›fl, karfl›s›na ald›¤› bir düzen temsilcisini sorguluyor pozisyonundayd›. K›vrak bir zeka ürünü olabilecek flekilde savunmas› ile orada yaflanan fiili durumu birlefltirmifl; savunmas›n› yapmakla kalmam›fl, onun d›fl›na da taflarak yarg›çlara, siz bu düzenin temsilcisisiniz, ama zannetmeyin ki bunu daha fazla yürütebileceksiniz demifl; mahkemede gerçekten inanm›fl, yetkin bir devrimci profili çizmiflti. Yaz›l› 210

savunmas›n› okumaya bafllad›¤›nda, orada da ayn› türden politik de¤erlendirmeler oldu¤unu gören heyet, yaz›n› oku dedi¤ine belki de piflman olmufltu.

Yarg›layanlar› yarg›laman›n gücü Buradaki övgüye de¤er tav›r, kelimelerle anlat›lmas› güç bir atmosferde yaflanmaktad›r. Mahkeme salonlar› y›llar›n devrimcileri için bile gerilimi yüksek ve rahat olunamayan yerlerdir. Hele de önceki çat›flman›n do¤urdu¤u gerginlik düflünülürse, o salonda okuyarak savunma yapmak bile belli güçlükler tafl›r. Ümit ise hiç heyecans›z, yürekten ve tok bir flekilde savunmas›n› yap›yordu. Siyasi savunma yapan çok devrimci gördüm.

Birço¤u iyi bir haz›rl›kla duruflmaya geliyordu. Buna ra¤men sunufllar› belli bir ön haz›rl›¤›n yap›ld›¤›n› hissettiriyordu. Ümit ise adeta günlük bir sohbette konuflur gibi politik tespitlerini sunuyordu. Her halinden gerçekten anlatt›klar›n›n köklü bilgisine sahip oldu¤u ve derin bir inanca ve güvene sahip oldu¤u anlafl›l›yordu. ‹flte yapt›¤› savunman›n politik a¤›rl›¤› oradayd›.

Yazd›klar›n›n politik kapsam› ne olursa olsun, sunuflu ile yürekli ve etkili bir komünizm ve örgütsel çal›flma savunusu yapm›flt›. Çevresindekileri bilgisi, gücü ve inanc›yla etkileme yetene¤i Cezaevinde iken annesini sürekli olarak mücadeleye teflvik ediyor, verdi¤i güven ve destekle onun cezaevi sorunlar› ile ilgilenmesini sa¤l›yordu. Ulucanlar katliam›ndan önceki eylem sürecinde, annesi eylemin belirgin simalar›ndan olmufltu. Siyasal yap›s›, aile çevresi 211

ve konumu düflünüldü¤ünde, bu tür bir çaba içine girmesinin tek etkeninin Ümit oldu¤u aç›kça görülüyordu.

Aralar›ndaki derin sevgi, inanç ve sayg›, Ümit’in etkinli¤ini art›r›yordu.

Katliamdan sonra bugüne kadar geçen sürede annesinin ilgisiz, güçsüz ve hesap soramayan tutumu, Ümit’in gelip, elefltirip de¤ifltirmesini bekliyor sanki. ‹ki ayr› insan profili çizen anne sanki bütün gücünü ve enerjisini Ümit’ten al›yordu ve onun katledilmesi ile art›k durgunlaflm›flt›. Ümit’in ona güç ve enerji aktard›¤› kadar, annenin bu durumunu görse, hiçbir gerekçe tan›madan a¤›r flekilde elefltirip mutlaka de¤ifltirece¤ine de kuflku yok. Ümit’in çevresindekileri bilgisi, gücü ve inanc›yla etkilemesi en güçlü yanlar›ndand›. Kardefli üzerindeki sevgi ve sayg›ya dayal› etkisi de bunun göstergelerinden.

“Siz yarg›lama oyununa devam ederken, düzenin cellatlar› karar› verip infaz› yapt›lar bile” Son görüflmemizde Ümit ve Habip ile baz› sorunlar üzerine uzun uzun konuflmak üzere sözleflmifltik.

Cezaevinde görüfl s›ras›nda her konudan biraz söz edelim derken vakit doluyordu. Bu kez planl› flekilde gündelik çal›flmalar›m›zda karfl›laflt›¤›m›z baz› sorunlar üzerine konuflacakt›k. ‹kisi ile konuflmak, çözüm üretmek kolay ve sonuç al›c› olacakt›.

Sözlefltik ama görüflmedik. Gitti¤im gün onlar›n duruflmas›na kat›lm›flt›m. Yarg›ç saat 10:30’da yapmas› gereken duruflmam›z› en sona b›rakarak saat 15:00'e alm›flt›. Hatta bu nedenle de tart›flmak durumunda kalm›flt›k. Hiç de¤ilse iki kelime konuflmak için apar topar cezaevine gitti¤imde, ancak d›fl nizamiyeden içeri girebilmifltim. Israrlar›ma ve savc› ile görüflmeme ra¤men 212

görüfl yapt›rmad›lar. Yar›m saatlik gecikmeyle görüflme olana¤›n› yitirmifltik.

O gün, yani 2 Eylül 1999’da katliama giden sürecin son ad›m› olan ko¤ufl iflgali bafllam›flt›. Katliama dek görüfl hakk›m›z da elimizden al›nm›flt›. 28 Eylül günü Habip’in Yarg›tay duruflmas›, 30 Eylül günü de Ümit’in DGM duruflmas› vard›. Üç günlü¤üne Ankara’ya gitmem gerekti¤inden, uzun uzun görüflmeyi düflünüyordum.

Son haberleflmemizde, Habip o güne kadar sorunun çözülece¤ini ve dolay›s›yla görüflme yapaca¤›m›z› hiç sanmad›¤›n› iletmiflti.

26 Eylül günü katliam yap›ld›...

Katliam, ne duruflmaya ne görüflmeye yer b›rakt›.

26 Eylül günü Ankara’ya gitti¤imde, ancak günlerce sonra vahflice katledilmifl bedenleri ile yan yana gelebildik. ‹lginç zamanlama yarg›laman›n anlams›zl›¤›n› iliklerimize kadar hissettirdi. Oradaki ifllerimiz elverse idi, duruflmalara kat›l›p, “Siz yarg›lama oyununa devam ederken, düzenin cellatlar› karar› verip infaz› yapt›lar bile” demek geliyordu içimden. Demek de gerekiyordu, ama koflullar; yaral›lar, otopsiler ya da aileler için beyhude de olsa çal›flmay›, onlar›n yan›nda olmay› da gerektiriyordu. ‹leriye dönük olan bu ikinci seçenek daha a¤›r bast› ve cübbeli oyun senaristlerin kendilerine kald›.

“Yazd›¤› yaz›lar hala duruyor...”

Cenazeler al›n›p yola ç›k›ld›¤›nda, bana Habip’in cenazesi ile gitmek düflmüfltü. Her bir ad›m› ayr› bir an› olan bu uzun yolculu¤un en etkileyici yanlar› belki de, Helvac› Köyü’nün girifline geldi¤imizde, duvardaki EK‹M yaz›lar›n› görünce, abisinin “Yazd›¤› yaz›lar hala duruyor, bunlar Habip’in yazd›klar›” diyerek a¤lamas› ile köylünün 213

ciddi bir düzeyde cenazeye sahip ç›kmas›yd›.

Zor koflullara ra¤men köyde ç›nlayan sloganlar, öfke, katillere karfl› tiksinti ve Habip’e karfl› sayg› ve sevgi her halden belli idi. Herkes Habip’e yak›flan bir törenden söz ediyordu. Onu yaln›z b›rakmayanlar, tören sonunda, istedi¤i gibi bir tören yapamad›k ama onu utand›rmad›k, diyorlard›. Sayg›n ve sevecen iliflkilerini tüm yaflam›nda sürdürmüfl olmal› ki, y›llard›r u¤rayamad›¤› köyünde ciddi bir sevgi ile karfl›lan›yordu. ‹zmir de Habip’i kucaklam›flt›. Onun istedi¤i flekil tam yarat›lamasa da, istedi¤i devrimci öz her yönüyle yans›t›lm›flt›. Ümit’in cenazesini kaç›r›p gece yar›s› gömenlerse onun yaflam›na kastedenlerdi. Cans›z bedenini kaç›rmalar› daha kolay olmufltu.

Sevgili Ümit, sevgili Habip... Sözleflti¤imiz sohbeti yapamasak da, birbirimizi göremesek de, sizinle bu yaz› ile buluflman›n mutlulu¤u, katillerinizin hala katletmeye devam etmelerinin verdi¤i üzüntü, Habip’in dedi¤i gibi, zaman› geldi¤inde iflçi s›n›f›n›n soraca¤› hesab›n inanc› ile, yeniden merhaba...

Sizlerle sizden ald›klar› ile mücadeleye devam eden gençlerde yine buluflaca¤›z.

Habip ve Ümit'in Avukat›

Onlar karfl›lar›nda sürekli yeni Habipler ve Ümitler görecekler Onlar bütün yaflamlar›n› devrim için adayan, yürekli, yetenekli ve mütevazi öncüler, yorulmaz iflçiler olarak an›labilir ancak. Bir arkadafl› gözalt› deneyimini anlatt›¤› yaz›s›nda, “Onlar her gözalt›da karfl›lar›nda bir Ümit görecekler” diyordu. Onlar her gözalt›da karfl›lar›nda bir Ümit, bir Habip görmeli, her direniflte, her fabrikada Ümitler ve Habipler görülmeli. Bunu istediklerinden, bunu beklediklerinden ve buna yürekten inand›klar›ndan hiç kuflkum yok.

Eminim ki onlar herfleylerini devrime ve partilerine adam›fl olman›n rahatl›¤› ile bakt›klar›nda, en çok kendileri için söylenen “Onlar partimizin özü ve özetidirler” sözü ile gururlan›yorlard›r. Yine sade, abartmas›z, s›radan tav›rlar› ile devrime ve partiye bir katk› sunman›n huzurunu yafl›yorlar.

214

215

Parçal› Bulut’un düflü

Geceyle batmayan günefle...

Seni anlatmaya bafllamak (Ulucanlar için ilk karfl›laflmam›za katliam›ndan gitmek bir hafta önce yaz›lm›flt›r...)

Bir rüzgar geliyor Belki de bir dost Merhaba rüzgar ben parçal› bulut!

Sana nereden geldi¤ini nereye gitti¤ini sormayaca¤›m. Çünkü belli de¤il ki!..

Beni de yan›na al›r m›s›n?

Seninle bir grup kurar›z Birkaç ya¤mur bulutuyla hani kesilen a¤açlarla ölen.

Hep birlikte mutlu yerlere gideriz -Ama mutlu yer yok ki!

En iyisi biz buray› iyilefltirelim.

Kurdu¤umuz grup Tayfun olur zindanlar› k›rar Belki de Geceyle Batmayan Günefller ç›kar d›flardakiler ayd›nlan›r.

Baz›lar› da kör olur...

Parçal› Bulut (Ümit Alt›ntafl’›n kardefli)

216

gerekiyor herhalde... ‹lk tan›flt›¤›m›z zaman› hat›rl›yorum. Yan›mdaki yoldafl, “yoldafl›n saçlar› biraz uzundur, sence sak›ncas› yok de¤il mi?”, demesiyle gülümsemifltim. Bunun ne önemi vard› ki. Seni tan›maya bafllad›¤›mda, farkl›l›¤›n fiziki de¤il düflünsel oldu¤unu anlamaya bafllad›m.

Teorik-ideolojik üstünlü¤ünün yan› s›ra yaflam olarak da farkl›l›¤›n seziliyordu.

Seni daha iyi tan›yabilmek için daha geçmifle gitmek gerekiyordu. ‹lkokuldayken okumaya olan özleminle anlatmaya bafllad›n geçmiflini. Ordu mensubu bir aile, onun yine ordu mensuplar›ndan ibaret dar burjuva çevresi, o ortam›n yaratt›¤› can s›k›nt›s›, ve yaln›zl›¤›n okuma e¤ilimine, sonras›nda tutkusuna dönüflmesi... Sana

217

bisiklet alal›m dediklerinde yerine ansiklopedi istemeni ve içindeki bilgileri ezberlemeni, 39 derece ateflli halinle bile okula gitmeni, ayn› evrede annenin çal›flt›¤› hastanedeki doktorlar› satrançta yenmeni, 11 yafl›nda iken bir grup arkadafl›nla beraber büyüdü¤ünüzde her birinizin bir bakanl›¤› ele geçirip ülkeyi yönetme ütopyalar›n›z›, etraf›ndakilerin bu kadar farkl› olan bir çocu¤u kimin etkiledi¤ini araflt›rma çabalar›n› (ailenin ö¤retmenlere, ö¤retmenlerin aileye ayn› soruyu sormalar›n›), 13 yafl›ndayken ansiklopedide gördü¤ün “komünizm”in ne kadar güzel bir fley oldu¤u fikrine varman›, komünizme varabilmek için bilimin geliflebilmesi amac›yla bilim adam› olma gereklili¤ini düflünmeni, ancak bir bulufl yap›ld›¤›nda devletin bunu engelleyebilece¤i gerçe¤inden yola ç›karak öncelikle devlet mekanizmas›n› ortadan kald›rmak, bunun için de komünist kadro olmak gerekti¤ine inanman›, Gaziantep gibi okudu¤un dar çevrede s›n›ftakileri Allah’›n olmad›¤›na dair ikna çabalar›n›, edebiyat dersinde istenen k›sa bir y›ll›k ödevinin Türkiye ekonomisi tezlerine dönüfltürülmesi karfl›s›nda ö¤retmeninin düfltü¤ü flaflk›nl›¤›, 17 yafl›nda “sosyalist devrim”de karar k›lman›... anlat›rd›n.

Senin için üniversite ve ‹stanbul’a geliflin hiç de tesadüf de¤ildi. Üniversitenin kendisi de, flehir de özel tercihindi. Çünkü ‹stanbul devrimin beyniydi ve sen merkezinde olmal›yd›n yaflam›n. Ve ayn› dönemde Y›ld›z Teknik Üniversitesi en hareketli üniversitelerden birisiydi. Üniversiteye bafllad›¤›n dönemde mücadele senin için temeldi ve örgütlü olmasan bile en ileri olan gençlik örgütüyle birlikte mücadele etmeliydin. Bu da do¤al olarak TÖDEF’di. Ortak mücadele etmek ad›na onca çaba sarfedilmesine ra¤men ideolojik ayr›mlar belirginleflince, TÖDEF’le aranda mesafeler oluflmaya 218

bafllad›. Ve bu evrede tesadüfen Eksen Yay›nc›l›k’a ait kitaplar› gördü¤ünde, o güne kadar savunduklar›nla okuduklar›n›n çak›flmas› seni bir hayli mutlu etmiflti.

Yap›lmas› gereken tek fley örgüte ulaflmakt›... Okulunda EGK afiflini yapanlar› 5 dakika gecikmeyle kaç›rm›fl olmaktan büyük bir üzüntü duymufl, fakat sonunda örgüte ulaflmay› baflarm›flt›n.

Politik olarak hiçbir fley almam›fl bir insanla u¤raflmak, yar›m-yanl›fl bilgi alanlarla u¤raflmaktan daha kolayd›r, derdin. Bu do¤rultuda okulun ilk aç›ld›¤› günden itibaren kendi s›n›f›ndaki insanlarla u¤raflmaya bafllad›n. Liseyi yeni bitirmifl, makine mühendisi olma sevdas›ndaki çocuklar, ilk gün birbirlerine okuldan ve gelecekten ne beklediklerini soruyorlar. Sana döndüklerinde, “ben bu devleti y›kmak için buraya geldim” yan›t›yla karfl›lafl›yorlar ve korkudan hepsi yan›ndan uzaklafl›yorlar. Ama bir süre sonra senin yan›ndan hiç ayr›lmay›p, di¤er devrimcilerin de ifade edece¤i gibi, “Ümit ve saz ekibini” oluflturuyorlar.

Belki de Y›ld›z Teknik ö¤rencileri seni en fazla “Antiprofesyonel” ile hat›rlayacaklar. Bir grup arkadafl›n›n kültür-sanat dergisi u¤rafl›na girmesi, senin için müdahale vesilesi olmufltu. Kültür-sanat yetmezdi, politika flartt›.

Sonras›nda alan› geniflletilmifl bir dergi fikri ç›kt› ortaya. ‹smi de bulundu senin taraf›ndan; “Anti-profesyonel”.

Bu, herfleyin profesyonellefltirildi¤i ölüm ve meta düzenine karfl› olmak anlam›na geliyordu. Alt›na bir de not düflüldü; “Amatör bir dünya için profesyonelce”. Çal›flman›n zorunlulu¤a de¤il iste¤e dayal› oldu¤u amatör bir dünya istiyordunuz. Ancak bu ifl o kadar kolay de¤ildi, “profesyonelli¤i” gerektiriyordu. Dergi hiç ç›kmad›, ancak “Anti-profesyonel” örgütlülü¤ü yarat›ld›. ‹lk ifli ise U¤ur Mumcu’nun öldürülmesi üzerine devleti 219

teflhir eden bir bildiri ç›karmak oldu. Anti-profesyonel’in gündemi kültürden, sanattan, ö¤renci sorunlar›ndan çoktan uzaklaflm›flt›. Günlerce, saatlerce insanlara anlat›lan tek bir konu vard›: Devrim ve sosyalizm!

Herfleyi ad›m ad›m iflleyerek yön vermeye çal›fl›yordun çevrendekilere. “Anti-profesyonel yetmez, örgüt laz›m” diyordun. Ard›ndan EK‹M’i tan›d›lar, ö¤rendiler, mücadele ettiler. S›n›fsal konumlar›n›n onlar› geriye çekmesine ra¤men, mücadele gücünü ve cesaretini senden al›yorlard›. Düzen-devrim çeliflkisi, Ümit’in yan›nda olmak ile düzen saflar›nda kalmaya indirgenmiflti art›k.

Ancak sen yerinde duram›yordun. ‹lk iki y›l derslerine devam etmene ve baflar›l› olmana ra¤men (örne¤in Termodinamik dersindeki baflar›n› do¤an›n diyalekti¤ini iyi kavram›fl olmakla aç›kl›yordun), bir süre sonra mühendis olman›n anlams›zl›¤›nda karar k›ld›n.

“Yap›lmayacak bir ifl için zaman ay›rmak” gereksizdi ve “okulun b›rak›lmas›” gerekiyordu. Ve hiç tereddüt duymadan okuldan ayr›ld›n.

San›r›m en fazla ‘96 ö¤renci eylemlerinden hat›rlayaca¤›z seni. Ve belki de Beyaz›t iflgalinden...

“Evet, bugün ö¤renci gençlik dolays›z olarak düzenle karfl› karfl›ya gelecek, difle difl bir mücadele verecek” diyordun. Eylemin önemini anlat›yordun: “‘Herkese eflit paras›z e¤itim’ fliar› bizim gerçeklefltirilebilir ütopyam›z›n sadece bir parças›. E¤itimin eflitsiz da¤›t›lmas›na, bilgi üzerine tekeller kurulmas›na gerek yok bizim sosyalizmimizde. Sömüren s›n›flar›n egemenli¤ini y›kmak, sömürü düzeninin tüm kurumlar›nda eflitsizli¤e dayal› yap›y› da temellerinden y›kmak anlam›na gelecek. Bizim eflitlikçi sosyalizmimizin, bilgiyi tekellerin kasalar›nda tutarak daha geri üretimleri sürdürmeye ihtiyac› yok.

Bizim toplumsal sistemimizin bilimi üretken olmayan 220

alanlarda yo¤unlaflt›rma problemi yok. Üstelik, halklar›n eflitli¤i temelinde bir kardeflli¤e dayanan komünist dünya sistemimiz bilginin uluslararas›laflt›r›lmas›n›n en üst boyutu olacak, bizim toplumsal sistemimiz e¤itimi eflitsiz toplumsal yap›dan ve kâr mant›¤›ndan kurtard›¤› için, eflit-paras›z e¤itimin gerçekleflebilece¤i tek yerdir.”

Eylemdeki coflkun görülmeye de¤erdi. Eylem Komitesi’nin içindeydin (devletin deyimiyle “Devrim Komitesi”) ve eylemi baflar›yla yönlendirebilmek için muazzam bir enerji sarfediyordun. Barikat›n ard›nda savafl›yor olman›n gururunu ve mutlulu¤unu tafl›yordun. Çünkü biliyordun ki; “Barikatlar iflgalin yüre¤i. Onlar yaflarsa iflgal yaflar ve onlar yenilirse iflgal yenilir. Bu yüzden kurulan barikatlar›m›z insan dolu. Onlar› metalleri tahtalara çatarak yapt›k, ama harc› insand›. Sadece eme¤i anlam›nda de¤il. Polis sald›r›rsa barikat›m›za ve bir boflluk bulursa, oray› bedenlerimizle kapatacakt›k.” Gece yar›s› hepimizin gözlerini uyku bürüdü¤ünde bile, sen hem bizlerin hem de toplam›n sorumlulu¤unu hissetti¤in için ayakta kald›n bütün gece. ‹flgal bitti¤inde coflkumuz sürüyordu. Çünkü önümüzde 23 Mart vard›. Ön haz›rl›¤›na giriflmifl, ancak iflgale kalamam›flt›n. Üzüntüne ra¤men yüre¤in bizimleydi.

Ve ard›ndan 10 Nisan eylemi... Beyaz›t iflgalcilerinin aram›za kat›l›fl›n› kutlad›¤›m›z gün, seni Bayrampafla Cezaevi’ne götürdüler. Eylemde polis kameras›n›n uzaklaflt›r›lmas›n› planlad›¤›m›z s›rada, seni polislere tekme at›p, kameray› k›rarken bulduk. Sab›rs›zl›k, tahammülsüzlük ve öfke bir arada idi. Seni bizden 1.5 ayl›¤›na al›p cezaevine götürdüklerinde, gazetelerde ön sayfada resmin yay›nlanm›flt›; “Piskopat eylemci hastaneyi havaya uçuracakt›” diye.

Kavgadan sak›nmad›¤›n gibi, kime nas›l tutum 221

al›nmas› gerekti¤ini de bilirdin. Emek Gençli¤i dövizimize müdahale etti¤i zaman öne at›lm›flt›n, “indirmeyiz” diye. Sorumlulu¤u en ileri düzeyden hissediyordun. ‹ndirmeme tutumumuz karfl›s›nda sald›rm›fllar ve sana yumruk atmaya bafllam›fllard›. Sen buna ra¤men yumruklarla yan›t vermiyor, var gücünle sald›r›y› engellemeye çal›fl›yor ve avaz›n ç›kt›¤› kadar ba¤›rarak okulun ortas›nda Emek Gençli¤i’ni teflhir ediyordun. Bir süre sonra pes eden onlar oldular ve sen teflhire devam ettin.

Sadece ö¤renci gençlik içindeki mücadelenle de¤il, s›n›f çal›flmas›nda tuttu¤un yerle de anaca¤›z seni. S›n›f çal›flmas›n›n sorunlar›na iliflkin yaz›lar›n› okuyunca, Petro-Kimya ‹flçi Bülteni’ni görünce, Mutlu Akü iflçileriyle konuflunca...

Devrim senin için vazgeçilmezdi. Çünkü devrimci olan herfley insaniydi. Ve, “Devrim bir harikayd› ve onun d›fl›ndaki herfley saçma idi”. Beraberinde devrime ba¤l›l›¤›n gerektirdi¤i herfleyi göze ald›n. Gözalt›n›, iflkenceyi, tutuklanmay›, sevdiklerinden ayr› kalmay› ve sonuçta ölümü... ‹lk sistematik iflkenceye al›nd›ktan sonraki halini hat›rl›yorum (Aral›k ‘95). Bir hafta kalm›flt›n flubede.

Geldi¤inde gözlerinin içi parl›yordu. Bu süre içinde açl›k grevinde olmana ra¤men gülerek çukulata yiyordun.

Polisler uzun saçlar›n› biçimsiz bir flekilde kesmifllerdi.

Düzgün kestirmeni söyledi¤imizde, “ibret olsun diye kestirmeyece¤im” demifl, günlerce öyle dolaflm›flt›n.

Her taraf›n morluk içindeydi, sa¤ kolun ask›dan dolay› tutmuyor ve üstün bafl›n periflan görünüyordu. ‹ncitiriz diye sar›lamam›flt›k sana.

Kas›m ‘97’deki gözalt›n› duydu¤umda ise büyük bir ac› hissettim içimde. Ya bir daha d›flar› ç›kamazsan, 222

doyas›ya konuflamaz, kahkahalarla gülemez ve sar›lamazsam diye sana. Gözalt›na al›n›fl biçimini ilk duydu¤umda bir parça gülmedim de de¤il. Cesarette, gözüpeklikte olmad›¤› gibi, “rahatl›k”ta da kimse yoktu üzerine. Al›nd›ktan sonraki k›sm› daha e¤lenceliydi.

Taksim’in merkezinden al›n›p, polis arac›ndan kaç›p, Galatasaray’a kadar polislerle kovalamaca yaflam›flt›n. Ümraniye Cezaevi’ne götürüldü¤ünde son derece rahatt›n. Uzun y›llar yatmaya haz›rd›n. Ne olacak 10 y›l okurum, 5 y›l da yazar›m, diyordun. Tek EK‹M davas› tutsa¤› olmana ra¤men mücadeleni içeride de tek bafl›na sürdürdün. Her zamankinden daha fazla yazmaya vakit ay›r›yor ve kitap okuyordun. Ziyarete gelemeyen dostlar›na, yoldafllar›na biraz k›r›lmakla birlikte, “beni ziyarete gelmek ifllerin yap›lmas›n› engelliyorsa, sak›n gelmeyin” diyordun. Ç›kt›¤›nda ise içeridekileri b›rakm›fl olman›n üzüntüsünü yafl›yordun. 4 ay gibi k›sa bir süre kalm›fl olmana ra¤men, kald›¤›n ko¤ufltakileri b›rak›p ç›kmak çok a¤›r geliyordu sana.

Yaklafl›k bir y›l bile geçmeden yine cezaevi yaflant›s›...

Bu kez öncekiler gibi 2-3 ayl›¤›na de¤il, ömür boyu, hatta oradan sa¤ ç›kmamacas›na yat›lacakt›. ‹çeride olmak zor gelmiyordu, ancak d›flar›dakileri yaln›z b›rakm›fl olman›n ac›s›n› yafl›yordun. Ankara Merkez Kapal›’da da hayat› beraber örgütlemeye bafllad›n›z hemen. “Burada insan›n hiçbir fleye vakti kalm›yor” diyordun. Sürekli toplant›, e¤itim çal›flmas›, yaz› yazma, vb. ile vakit geçiyordu. Bir devrimci için içerisi de birdi, d›flar›s› da...

Her görüflmemizde, saatlerce konuflmam›zda d›flar›da ne olup bitti¤ini en ince ayr›nt›s›na kadar ö¤renmeye çal›fl›rd›n. Müdahale edebilmek için herfleyi bilmen gerekiyordu. Her görüflmemizde bir öneriler listesi haz›rlard›n. Yan› s›ra ayn› uzunlukta “yap›lacak ifller 223

listesi”... Bir de en çok yeni ç›kan kitap ve dergileri merak ederdin. Ben d›flar›da senin için izlememe ra¤men bir dizisinin varl›¤›n› senden ö¤renirdim.

Cezaevi yaflant›s›n› baz› yönleriyle garipsiyordun.

Mesela sürekli ayn› tür müzi¤in çal›nmas›n› ya da içeride insanlar›n efllerinin ellerini tutamamas›n›, vb...

Hayatta en çok istedi¤in vuruflarak ölebilmekti (biraz daha ilerletip hedeflerinin aras›na helikopter düflürmeyi de al›yordun... ) Ölümden korkmaman, hayat›ndan kayg› duymaman, devrimcili¤in gerektirdi¤i herfleyi büyük bir cesaretle, gözüpeklikle yapman› sa¤l›yordu. Cebinde spreyle dolafl›p, yeri ve zaman› düflünmeden ve hiçbir kayg› gütmeden tek bafl›na pratik çal›flmaya ç›kt›¤›n zamanlar olurdu.

Devrimle tan›flmandan itibaren olman gereken insan tipini kafanda kurgulam›flt›n. Sigara içmeyen, içki içmeyen, küfür etmeyen, yalan söylemeyen, dürüst ve “saf” bir insan ve bir komünist... Sadece Marksizm ve onun ilgi alanlar›n›n bilgisine sahip olmay› de¤il, hayata dair herfleyi bilmeyi istiyordun ve ö¤reniyordun da.

Mesela '74’teki Dünya Kupas›'nda Almanya’n›n ilk 11’ini ya da 200 ülkenin baflkentini ve para birimini... Devrim ve devrimci mücadele sana ola¤anüstü bir heyecan verdi¤i gibi, seni e¤lendiren baflka fleylerle ilgilenmek için de vakit ay›r›yordun. Amerikan futbolunu izlemek, NBA basketbol maçlar›n› kaç›rmamak, yüksek sesle sevdi¤in Metallica ve Megadeath’i dinlemek, Ursula Le guin ve Stanislaw Lem’in tüm serisini okumak, vizyondaki filmlerin “kayda de¤er” olanlar›n› izlemek ve fliir yazmak gibi... Çevrendeki insanlarla iliflkilerinde özel bir hassasiyet gösteriyordun. Konufltu¤un kim olursa olsun, insana “önemli oldu¤unu” hissettiriyordun. ‹lk tan›flt›¤›n birisini 224

öncelikle dinliyor, sonra konuflturmaya çal›fl›yor ve yorum yapmas› için zorluyordun. ‹nsanc›l duygularla hareket etti¤in, “insanlar›n de¤iflebilirli¤ine” ve kendi ikna gücüne güvendi¤in için, karfl›ndaki kiflinin MGV’li ya da sürekli barlardan ç›kmayan biri olmas› veya hayat›nda Fenerbahçe’yi tutmak d›fl›nda hiçbir özelli¤inin olmamas› farketmiyordu senin için. U¤rafl›l›rsa kesin kazan›l›rd›! ‹nsanlar, hatta devrimciler varolan kal›plar› k›rmal›yd›.

Yapt›¤› en ufak bir fleyin bile nedenini bilmeliydi.

Politik tart›flmalar d›fl›nda yapt›¤›m›z konuflmalar› hat›rl›yorum. “‹nsan anne ve babas›n› sever mi ya da sevmesi gerekir mi?” Bu soru bana çok garip gelmiflti.

Düflünmüfltüm. Tabii ki insan›n anne ve babas›, sevmesi gerekecek herhalde... Sen, aradaki feodal ba¤›n yetmedi¤i, do¤urup büyütme zorunlulu¤unun ötesinde sevmeyi gerektirecek baflka ortakl›klar›n da olmas› gerekti¤i üzerine birçok fley anlatm›flt›n. O an seni çok olumlamasam bile, yine de flafl›rm›flt›m. Bir baflka tart›flmam›z ise a¤lamak üzerineydi. A¤lamak zay›fl›k de¤ildi. T›pk› doyas›ya kahkahalarla gülebilmek gibi insani bir duyguydu ve güzeldi.

En yak›n›ndaki insanlar› gelifltirebilmek için ola¤anüstü bir çaba sarfederdin. Yaz› yazmamak için direndi¤im bir dönemde yazmam için saatlarce u¤raflm›fl, yazd›¤›m üç sat›r› normal standartlarda bir yaz›ya zorla çevirtmifl ve sonras›nda ben yazmamak konusunda inat edince, tavla oynamay› önermifltin. Bu bende bir rahatlama yaratm›flt› ki, tavlada bahse girildi¤ini hat›rlatt›n. Senin flart›n yenilenin yaz› yazmas› olmufltu.

Böylelikle tavladan iki yaz› ç›kt›. Biri senin, biri benim... Çevrendeki insanlar›n büyük ço¤unlu¤u küçükburjuva kökenden geldi¤i için, bizim bunal›mlar›m›zla u¤raflmak da sana düflerdi. Beraberinde gri, siyah, 225

beyaz teorileri üretirdin. Beyaz düzeni temsil ederdi, siyah devrimi... Gri ise, düzenin içinde kal›p, devrime olabildi¤ince katk› yapmak anlam›na geliyordu. “Siyah olam›yorsan›z hiç de¤ilse gri olun ki, bir parça katk›n›z olsun devrime”, derdin. Ancak bana gri olma hakk›n› kesinlikle tan›mazd›n. Ya siyah olacakt›m, ya da beni sen öldürecektin (düzenin içinde ölümümü görmek istemedi¤in için)...

Partiye ihanetimde (b›rak›p gitti¤imde) bile, beni ilk gördü¤ünde söyledi¤in “seni çok özledim” sözü çok garip gelmiflti. Çünkü hak etmiyordum. Sonras›nda günlerce sabahlara kadar konufltun benimle. Okulu b›rakmam için onca konuflmalara ek olarak fiili müdahalelerde bulunmaya bafllad›n. Kantinde beklemek gibi. Çünkü seni orada b›rak›p ne derse, ne de s›nava girmem mümkün olabilirdi. Kazanmak zorundayd›n; sadece devrim ad›na de¤il, dostluk ad›na da... Ümraniye’de görüfl s›ras›nda “evlenelim” dedi¤inde ilk baflta garipsedim. Bir anda durup dururken... ‹kna süreci 5 dakikay› bile geçmedi. Hem zaten seviyorduk birbirimizi ya da tan›mak için ek zamana ihtiyac›m›z yoktu. Niye evlilikti peki? Bir tek aç›k görüfl yapabilmek için de¤er miydi, de¤mez miydi? Tabii ki de¤erdi. Ancak gerek kalmad›. D›flar›da nikah memurunun sözlerine biz yenilerini eklemifltik: “‹yi günde ve kötü günde hastal›kta ve sa¤l›ka tasfiyecilik y›llar›nda ve barikat günlerinde... ... yaflarken ve cesetken” birlikteydik.

En son isteklerinden biri bir çocu¤unun olmas›yd›.

Mavi gözlü, k›v›rc›k saçl›, ufak bir k›z çocu¤u...

Gerçekleflip gerçekleflememesinden ba¤›ms›z olarak, 226

düflüncesi bile seni mutlu etmeye yetiyordu. Ancak bu fikre sert bir flekilde karfl› ç›kan Habip yoldafl olmufltu (4 çocuk sahibi olarak!) Ölümünle bu kadar çabuk yüzyüze kalaca¤›m› beklemiyordum. Devletin katliamc› yüzünü, cezaevlerine yönelik politikas›n› bilmeme ra¤men, senin ölümün d›flar›dayken sana çok yak›n, içerideyken uzak geliyordu.

Ancak sen sözünde durdun. ‹stedi¤in gibi 27 yafl›nda, 12 Aral›k ‘99’a az bir süre kala “vuruflarak öldün”. Yaflam›n kadar ölümünü de erdemli k›ld›n. fiimdi s›ra bizde... Hoflçakal dostum, sevgilim, yoldafl›m!

M.elek Alt›ntafl

227

“En önde savaflman›n onuru sizin” “‹flçi s›n›f›n›n üretici ve yarat›c›

gücünün bir simgesi” Sevgili Habip yoldafl, Sana dair yazmaya gücüm yeter mi, bilemiyorum.

Sözcükler, imgeler zay›f kalacakt›r seni anlatmaya, biliyorum. Ama tüm gücümü zorlayarak, sözcüklerin ve imgelerin tafl›d›¤› anlamlar› okurlar›n hayal gücününün zenginlefltirece¤ini umut ederek baflarmal›y›m bunu. Sana dair bildiklerimi, birlikte yaflad›klar›m›z› yazmal›y›m.

Katil sermaye devletinin sald›r› haberini duydu¤umda akl›ma ilk sen geldin. 7 kiflinin öldü¤ünü kuru bir sesle duyuran TV spikerlerine karfl› büyük bir kin duydum. Bu sald›r›ya en önde ölüm pahas›na direnece¤ini düflündüm hemen. Yan›lmam›flt›m. Senin k›skanç ve bencil oldu¤un tek fley buydu. Komünist hareketin ilk flehitlerinden olmaya and içmifltin sanki. En önde dövüflmenin onurunu kimseye b›rakmak istemiyordun.

Yazmaya bafllamadan önce, seni ilk nas›l tan›d›m 228

diye düflündüm uzun süre. Ama çok net an›msayamad›m.

‘94 sonbahar›n›n son günlerinden biriydi. Birdenbire girivermifltin bölge çal›flmas›na. ‹lk an›msad›¤›m, bölge çal›flmas›na bir an önce hakim olmak ve çal›flmay› ilerletmek için yapt›¤›m›z toplant› oldu. Bölgede devam eden bir fabrika direnifline müdahalenin sorunlar›n› tart›flm›flt›k. Bir bildiri kaleme alm›flt›k. Sen ço¤altma iflini üstlenmifltin. Belki de yeni tuttu¤un eve henüz yerleflememifltin bile. Bildirilerin yerine ulaflt›¤›n› söyledi¤imde gözlerindeki par›lt›y› hiç unutamam. ‹flçilerin bildirilere tepkisini sormufltun hemen. Sözlü propaganda konusundaki eksikli¤i elefltirmifl ve bir dahaki müdahale için bu konuda flimdiden haz›rl›k yap›lmas› gere¤ini dile getirmifltin.

Bölge örgütünün uzun süredir ilgilendi¤i ama somut bir ilerleme sa¤layamad›¤› iflçi iliflkileri ile tan›flmak istemifltin. Ve bir de zor durumda gidebilece¤in bir kitle iliflkisi olup olmad›¤›n› sorup, tan›flt›rmam› istemifltin.

Bu kitle iliflkisine giderken otobüste yapt›¤›m›z sohbeti an›ms›yorum. Ben, sadece ailenin gençlerini tan›d›¤›m›, benim devrimci oldu¤umu bilmediklerini söyleyip, “evlerini devrimcilere açmalar›n› nas›l sa¤layabiliriz bilmiyorum”, dedi¤imde, sen gülümsemifl ve birkaç sorudan sonra bunun “hiç de zor olmayaca¤›n›” söylemifltin. Gerçekten de zor olmad› senin için. Bir süre sonra bu s›radan kitle iliflkisini devrimcilere kap›lar›n› açan bir aileye dönüfltürmeyi baflard›n.

Yeni tuttu¤un evde tek battaniyeyle, sobas›z bir flekilde k›fl› geçirmeye çal›flt›¤›n› ö¤renen bir yoldafl›n bize bunlar› anlat›p sana ek para verdi¤ini söyledi¤inde, yüzün k›zarm›flt›. Sanki seni çok zor bir durumda b›rakm›fl gibi...

Bu süreçte ben bölgeden ayr›lmak zorunda kalm›flt›m.

229

Seni ve bölge çal›flmas›n› yay›nlardan izliyordum. Bizim uzun süreden beri ilgilendi¤imiz iflçilerin fabrikalar›nda örgütlenmesine önderlik etti¤in müdahaleleri okudukça kendime k›z›yordum. Sen büyük bir inançla, her iflçinin ve her imkan›n do¤ru müdahale edildi¤inde devrimcilefltirilebilece¤ini gösteriyordun bizlere.

Komünist bir iflçi önderi olarak iflçi ve emekçilerin dilinden çok iyi anl›yordun. Onlar›n yaflam›n› yak›ndan biliyor, kuflkular›n› ve korkular›n› inanca ve cesarete dönüfltürmenin bir yolunu mutlaka buluyordun. Senin önderli¤indeki bölge örgütü büyük bir enerji ve coflkuyla çal›fl›yordu. Çal›flmalar›n planlanmas›na komitenin bütün bileflenlerinin aktif olarak kat›lmas›n› sa¤l›yordun. Pratik yönünde de en militan tarzda görev al›yordun.

3. Genel Konferans sonras› dönemde benim çal›flt›¤›m bölgenin yöneticili¤ini de üstlenmifltin. Bölge çal›flmas›na konferans sonuçlar›na göre yeni bir ivme kazand›rman›n haz›rl›klar›n› yap›yor, ilk ad›mlar›n› at›yorduk. Bir yoldafl›n randevusuna gelmedi¤ini ö¤rendi¤imde bir terslik oldu¤unu anlam›flt›m. Çünkü seni randevudan al›koyacak tek bir fley olabilirdi. Düflman sald›r›s›.

Kapsaml› bir operasyonda al›nd›¤›n› bir süre sonra ö¤rendik. Operasyon öncesi yo¤un takibi bizim bölgeye tafl›mam›fl oldu¤unu konuflup bu konudaki titizli¤ini övmüfltük. ‹flkencecilere kan kusturaca¤›ndan emindik. Düflman›n tüm engellemelerine ra¤men devrim ve sosyalizm davas›n›n hakl›l›¤›ndan ve baflar›ya ulaflaca¤›ndan emin oldu¤umuz kadar.

Seni tekrar yaz›lar›ndan izlemeye bafllad›m. “Tekoflin yoldafl” iflçi iliflkilerimizin de dilinden düflmüyordu. Seni tan›yabilmifl olanlar hakl› bir gururla bunu ifade edip, hayranl›klar›n› her f›rsatta dile getiriyorlard›.

Cezaevinden ç›kt›ktan sonra bir baflka çal›flma 230

bölgesinde yolumuz bir kez daha kesiflti seninle.

Baca¤›nda bir kurflun yaras› vard› bu kez. Ciddi bir tedaviye ve bak›ma ihtiyac›n vard›. Ama sen sanki gribe yakalanm›fl gibi davran›yordun. Uzmanlar›n tavsiye etti¤i beslenme listesine uyman için seni uyard›¤›mda, “yoldafllar bunlar› yiyemiyorlar, benim bo¤az›mdan zor geçer” diyordun. Yaral› halinde bile bir ayr›cal›k istemiyordun. Baca¤›ndaki yaran›n ac›s›n› art›k k›rm›z› reçeteli a¤r› kesiciler bile dindiremiyordu. Ama sen bir kez bile a¤r›dan flikayetçi olmad›n. Tahrip olan sinir uçlar›n› onarmak ve kas erimesini engellemek için fizik tedavisi görmen ve düzenli özel eksersizler yapman gerekiyordu. Tedavi süresince sana refakat etmeme bile izin vermedin. Bir an önce koltuk de¤neklerini at›p çal›flmalara kat›lmak istiyordun. Evet, k›sa bir sürenin sonunda bedenini zorlayarak koltuk de¤neklerini att›n ve dört elle çal›flmaya sar›ld›n.

Aksayan aya¤›nla 1 May›s mitinginde pankart asmaya çal›flan bir yoldafla sald›ran sivile tekme tokat giriflmeni ve yoldafl› ellerinden kurtarmak için iliflkileri organize etmeni hiç unutam›yorum.

K›sa bir süre sonra yine gözalt›na al›nm›flt›n. Ama bu kez sana çok k›zm›flt›k. Bile bile kendini riske atm›flt›n. Bu illegalite ihlali seni yaral› olarak tekrar düflman›n eline düflürmüfltü. Yaral› baca¤›na yüklenip seni sakat b›rakabilirlerdi. Bir kez daha düflmana kan kusturaca¤›ndan emindik. Cezaevine girer girmez ölüm orucuna kat›ld›n. Senin için içerde veya d›flarda olmak hiç farketmiyordu. Kavgan›n en önünde yerini hemen al›yordun. Cezaevinde de bir an bile bofl durmuyordun. ‹flkencede zay›f davrananlara destek oluyor, onlar› devrim davas›na yeniden kazan›yordun. Adli tutuklulara ulafl›p onlar› da etkiliyordun.

231

Sen iflçi s›n›f›n›n üretici ve yarat›c› gücünün bir simgesiydin. Hiçbir fleyi birilerinden haz›r halde beklemiyordun. Yoktan varetmesini biliyordun. En kötü malzemeden parlak bir y›ld›z yaratabiliyordun. Son olarak da düflman›n teslim alma sald›r›lar›n›n karfl›s›nda bedenini siper ederek ç›tay› iyice yukar›lara tafl›d›n. Çocuklar›ndan ve ailenden hiç bahsetmemifltin bana. Özel sorunlar›nla meflgul etmek mi istememifltin, yoksa yapt›¤›n fedakarl›klar›n bilinmesini mi istememifltin, bilemiyorum. ‹zmir’de komünist hareketin efsaneleflen kahraman›n›n sen oldu¤unu da çok sonradan ö¤renebildim ancak. Yapt›¤›n fedakarl›klar ve ifller senin için do¤al bir görevdi, sözünü etmeye de¤mezdi. Bunlar üzerinden övgüler almak yaralard› seni belki de.

Devrim ve parti davas›na verdi¤in eme¤i, b›rakt›¤›n miras› her ne pahas›na olursa olsun korumaya ve gelifltirmeye söz veriyoruz. fiehitlerimizin ad› devrim ve parti davas›n›n and› olacakt›r. ‹flçiler, emekçiler ve ezilen milyonlar partimizin önderli¤inde aya¤a kalkt›¤› zaman, iflte o zaman, en önde yine sizler savaflacaks›n›z. En önde savaflman›n onuru art›k sizindir.

at›lgan... Girdi¤in her ortamda dikkatleri üzerine çekmeyi baflar›yor ve çevrendekileri etkilemesini biliyordun. Genç olmana ra¤men utangaç ve çekingen de¤ildin hiçbir zaman. Tersine, sürükleyici ve flafl›rt›c›yd›n.

Türk solundaki düflünce tembelli¤ine çok k›z›yordun.

Bizlerin de okudu¤umuz fleyleri bütün yönleriyle irdelememiz gerekti¤ini savunurken, “roman okur gibi politik ve teorik yaz›lar okunmaz” diyordun. K›z›l Bayrak’ta ç›kan bir yaz›daki eksikliklerin dikkatimi çekip çekmedi¤ini test etmifltin bir gün. “Kadrolar›n yaz›lar› yeterince iyi incelemedi¤i” düflüncesine kan›t olmufltu bu sorgulama.

Seni en son gördü¤ümde “çok nefleli görünüyorsun, seni k›skan›yorum” dedi¤imde, “ben her zaman nefleliyimdir” yan›t›n› vermifltin. Ve s›k› s›k› sar›l›p, bir gün mutlaka görüflürüz diyerek vedalaflm›flt›k.

Gençlik enerjisinin ve yarat›c›l›¤›n›n sembolü olarak parti ve devrim davas›nda yaflayacaks›n. Sana k›yan vahfli, barbar sermaye düzenini y›kt›¤›m›z gün, iflçi s›n›f›n›n aln›nda parlayan k›z›l y›ld›zlardan biri olacaks›n.

Yoldafl›n›z.../‹zmir

“Gençlik enerjisinin ve yarat›c›l›¤›n›n sembolü” Sevgili Ümit yoldafl, Ne yaz›k ki seni Habip yoldafl kadar yak›ndan tan›yamad›m. Ayn› bölgede hiç çal›flamad›k seninle. Ama sana dair de söyleyebilece¤im fleyler var. Enerji dolu, k›p›r k›p›r genç yoldafl›m›zd›n sen bizim. Ak›n’›m›z...

Klasik devrimci tipinin d›fl›nda bir görünüflün ve davran›fl›n vard›. Somurtkan görmedim seni hiçbir zaman.

Sürekli nefleli ve konuflkan... ‹ddial› ve h›rsl›... Cesur ve 232

233

O günümüz Babuflkinler’indendi...

Habip yoldafl›n yaflam› bir mücadele manifestosuydu

Birkaç arkadaflla oturmufl sohbet ediyoruz. Telefon çal›yor ve Ankara Merkez Kapal›’ya sald›r› oldu¤u haberini al›yoruz. Telefon çal›yor ve arkadafl flehitlerin de oldu¤unu söylüyor. O an beynimden kaynar sular›n indi¤i hissine kap›l›yorum. Hemen Habip yoldafl› düflünmeye bafll›yorum. Birden birlikte geçirdi¤imiz an›lar bir flerit gibi gözlerimin önünden geçiveriyor.

Kalp at›fllar›m h›zlan›yor. ‹çimden “ne olur o olmas›n” diyorum. Arad›¤›m›z yerlerden gelen cevaplarda bazen yaral› olarak geçiyor ismi, bazen de öldü¤ü söyleniyor.

Yaral› oldu¤unu duyunca tarifsiz bir mutluluk yafl›yorum.

Bencilce belki ama içimden hep “O yaflamal›, çünkü en çok hakedenlerden yaflam› o” sözleri geçiyor ve hala sa¤l›kl› bir haber alam›yoruz. Fakat ben hep umutlu 234

olmaya, onun ölmedi¤ine inanmaya çal›fl›yorum.

Asl›nda saatler ilerledikçe yaflanan›n s›radan bir sald›r› de¤il, katliam oldu¤unu ö¤renmifl ve umutlar›m›z zay›flam›flt›. Ama yine de yaflad›¤›m duygusal flokun etkisiyle hep “hay›r olamaz”a inand›rmaya çal›fl›yordum kendimi. “Bunu da atlatacakt›r. Bu iradeyi bugüne kadar hiçbir güç altedemedi. Yine altedemeyecekler”di. Saatler ileri saymaya devam ediyor ve art›k gelen haberlere duygular›m karfl› koyamaz hale geliyor. Habip yoldafl, evet o sars›lmaz dava adam› art›k yaflam›yor. Müthifl bir kin ve öfke seli kapl›yor bütün bedenimi. “Alçaklar!

Namussuzlar!” diye avaz›m ç›kt›¤› kadar ba¤›rmak istiyorum. Müthifl bir eziklik hissediyorum ayn› anda, onun ö¤rencisi olamad›¤›m için kendime k›z›yorum.

Kendimden tiksinmeye bafll›yorum. Onun masumane yüz çizgileri, mavi çak›r gözleri, o her akl›ma geldi¤inde bunu daha da yo¤un yaflamaya bafll›yorum. “Ona ihanet ettim, ona lay›k olamad›m” diyorum. Ve bunlar› her düflündü¤ümde bütün bedenimle sars›l›yorum.

Onu ilk gördü¤ümde aram›zda k›sa bir diyalog geçmiflti. “Herhalde burjuva bir aileden” diye düflünmüfltüm. Berrak ve beyaz yüz hatlar›, kibar bir dili vard›. Kafamdaki kaba flablonlardan dolay› onu böyle de¤erlendirmifltim. Onun komünist bir iflçi olaca¤› akl›m›n ucundan bile geçmemiflti.

Bundan birkaç ay sonra flanss›z bir operasyonda düflman›n eline düflecekti. 13 gün birlikte emniyette kald›k. Biz iki arkadafl düflman karfl›s›nda zay›f davranm›fl, devrimci kimli¤imizi koruyamam›flt›k. O ise hiçbir yapt›r›m› kabul etmemifl, iflkencehaneden bafl› dik ç›km›flt›. Habip yoldaflla as›l birlikteli¤imiz bundan sonra, yani cezaevinde bafllad›.

Cezaevine gider gitmez ilk ifli ise bizi yeniden davaya 235

kazanmak çabas› oldu. Gördü¤ü iflkencenin yaratt›¤› tüm tahribata ra¤men o, ko¤ufla ad›m›m›z› att›ktan birkaç saat sonra bizimle konuflmay› tercih etmiflti. Ona olan hayranl›¤›m o anda bafllam›flt› zaten. Mütevazi tutumu karfl›s›nda flaflk›nl›k yaflam›flt›m. Zay›f davrand›¤›m için sekter bir yaklafl›mla karfl›laflaca¤›m› zannediyordum.

Karfl›mdaki kifli ise beni yeniden devrimcili¤e kazanmaya çal›fl›yordu. Bu tutum karfl›s›nda bütün bedenimle müthifl bir sars›nt› yaflam›flt›m. Konuflmas›nda flöyle demiflti: “Buraya kötü bir s›nav vererek geldiniz. Art›k geçmifli unutmal›, herfleye s›f›rdan bafllamal›y›z.”

K›sa zaman içerisinde onu yak›ndan tan›yacakt›m.

Tan›d›kça da hayranl›¤›m daha da artacakt›. Sadece ben de¤ildim bu duyguyu yaflayan. Farkl› siyasal çevrelerden insanlarda da güçlü bir sayg›nl›k yaratm›flt› gider gitmez. Sars›lmaz dava bilinci, çal›flkanl›¤›, görev ve sorumluluklar› karfl›s›ndaki hassasiyeti, insani iliflkilerdeki içtenli¤i ve samimiyetiyle tüm insanlar› etkileyen, kendisine hayranl›k duyulan biri haline gelmiflti. O, yeri geldi¤inde devrimin kararl› bir militan›, yeri geldi¤inde de sohbetine doyumsuz espri ustas›yd›. ‹yi bir dert orta¤›yd› da. ‹nsanlar büyük bir rahatl›kla ona kendilerini aç›yor, sorunlar›n› anlat›yorlard›. O, baflka bir çevreden olup olmad›¤›na bakmadan herkese yard›mc› olur, sorunlar›n› paylafl›r, yard›m elini uzat›rd›. ‹natç›yd›. Onun için her söz bir eylem manifestosuydu. Söylediklerini mutlaka yapar, yapt›klar›n› ise bir görev bilir, laf›n› dahi etmezdi. Bir kez olsun kendisine paye biçti¤i olmam›flt›. Kendisini devrimin bir hamal› sayar, omuzlar›na yük almaktan kaç›nmazd›.

Bunu yaparken asla mütevazi kimli¤inden ödün vermezdi.

Tersinden her zaman eksik ve yetersiz oldu¤unu söylerdi.

Bir toplant›m›zda flöyle demiflti: “Yoldafllar beni neden 236

elefltirmiyorsunuz? Bu beni çok rahats›z ediyor”.

Onda kompleks nam›na hiçbir fley bulunmazd›.

Mücadelenin ve davan›n sorunlar›yd› onu yaln›zca ilgilendiren. Bunun d›fl›nda hiçbir kayg›s› ve hesab› olmaz, yaln›zca hareketin problemlerine kafas›n› yorard›.

Baz› anlarda onu kayg›l› ve düflünceli görürdüm. O zaman kendi kendime flöyle düflünürdüm: “Yine siyasal bir sorun herhalde”. Ve sonra öyle oldu¤u ortaya ç›kard›.

Yaln›zca içerinin de¤il, d›flar›n›n sorunlar› da onu yak›ndan ilgilendirirdi. Gazeteye düzenli yaz›lar›n yaz›lmas› için müthifl bir performans sergilerdi.

Bunun için yaz› yazmam›z› mutlak surette sa¤lar, hiç yorulmadan üzerimizde bas›nç olufltururdu. Sab›r ve sebat gösterir, bununla adeta insan› utand›r›r ve yapt›rmak istedi¤ini mutlaka yapt›r›rd›. Bir ifl yap›lana kadar arkas›n› b›rakmaz, gerekirse bunu aylarca tart›flma konusu yapard›. Bu çabalar› sonuç vermifl, bizi yeniden mücadeleye kazanmay› baflarm›flt›. Çok yönlü biri olmas› onu daha da mükemmel k›lard›. Örne¤in futbol oynamaya bay›l›rd›. Onu futbol oynarken görmek insana haz verirdi. Futbolu tekni¤iyle bilmez, ama t›pk› mücadelede oldu¤u gibi korkunç bir h›rsla oynard›. Ço¤u zaman h›z›n› alamaz, ayaklar›yla duvara t›rman›rd›. O an herkes kahkay› basard›.

Oyunda asla sinirlenmez, bunun yap›lmas›ndan nefret ederdi. Devrimcilerin basit bir oyun için birbirlerine öfkelenmelerine tepki duydu¤u için bir ara futbol oynamaya ara vermiflti.

Ko¤uflta oturmufl sohbet etti¤imiz bir anda ko¤ufl mazgal› aç›lm›fl ve gardiyanlar›n “Habip Gül tahliye” sözleri duyulmufltu. O an kalbimden vurulmufl gibi olmufltum. Onsuz cezaevi yatmak düflüncesi çok ac› geliyordu ve içimi tarifsiz bir yaln›zl›k duygusu 237

kaplay›vermiflti. Dal›ndan kopar›lm›fl bir meyve gibi çaresiz hissediyordum kendimi. Bir yandan da onun özgürlü¤üne kavuflmas›n›n sevinci içindeydim. Ancak birincisi daha a¤›r bas›yor, “s›ras› m›yd› flimdi bunun” diyorum. Hüzün bütün hücrelerimi esir al›yor adeta.

A¤lamak, boflalmak istiyorum. Fakat yapam›yorum.

Onun geride çaresiz insanlar b›rakt›¤› düflüncesine kap›lmas›n› istemiyorum. Veda an› birbirimize sar›l›yoruz.

Bo¤az›m dü¤ümleniyor, bütün bedenim kas›l›yor. Hep öyle kals›n, hiç ayr›lmayal›m istiyorum. Bu kar›fl›k duygular içerisinde ondan ayr›lacak ve bir daha onu göremeyecektim.

Habip (Nevzat) yoldafl›n yaflam› bir mücadele manifestosuydu. O komünist hareketin Kutup Y›ld›z›, proletaryan›n günümüzdeki Babuflkinler’indendi. O bir gelenek abidesi olarak çoktan komünist hareket saflar›nda taht kurmufltu. fiimdi ise ölümsüzleflerek ismini haf›zalara bir daha silinmemek üzere kaz›d›. Onu yaflatmak komünist parti saflar›nda yerimizi almaktan geçiyor.

Partili mücadeleye kat›lmaktan geçiyor.

Yaflas›n direnifl, yaflas›n zafer!

Devrim flehitleri ölümsüzdür!

Güney’den bir yoldafl›n

238

Dünyaya her zaman gururla bakan bir komünist devrimci...

Urall› delikanl› Sverdlov’u okudunuz mu? Okuyun

ve karfl›laflt›r›n Habip’le. Büyük benzerli¤i göreceksiniz.

Eksik olan belki de tek fley flu: Sverdlov devrimi gördü. Oysa Habip yoldafl devrimi göremeden “u¤runa tereddütsüz öldü¤ü davay›” bize miras b›rakt›. T›pk› Bolflevik devrimci Babuflkin gibi...

Tarihte kaç kifli nüfus kimli¤iyle de¤il de, devrimci kimli¤iyle/ismiyle böylesine özdeflleflmifltir? Nevzat Çiftçi, HAB‹P GÜL... Ya da Tekoflin, Sidar... ‹lkokul mezunu olan Habip e¤itimine kavgan›n içinde, dö¤üflerek devam etti. Kavga okulunda okudu ve diplomas›n› partiden ald›. Mezun oldu¤unda diploma notu parti MK üyeli¤iydi. Ölüme hep gülerek kofltu ve k›skand›r›rcas›na Ümit’le birlikte ipi ilk önce gö¤üslediler.

239

Bir kez daha “aflk olsun!” Zaten hep ilklerin içinde yer ald›. Komünist hareketin yedi¤i ilk operasyonda onun da ismi vard›. Düzeni y›kma ifline Kemalpafla Cezaevi’nin duvarlar›n› delerek devam etti. *** Çocukken köyde Ayfle isminde bir eflekleri varm›fl.

Bir gün efle¤in k›ç›na DHB (Devrimci Halk›n Birli¤i) yaz›s›n› kaz›m›fl. Nedenini sorduklar›nda; “Siz duvarlara yaz›yorsunuz, kimse görmüyor. Eflek her taraf› dolafl›yor, ben de efle¤e yaz›yorum. Böylece herkes görüyor.” demifl.

Köylüler o zaman da polisi sevmiyorlarm›fl. Bir gün köye yavru köpekler getirilmifl. Ayn› tarihlerde o köyde ilk defa bir kifli polis olmufl. Bu yüzden Habipler köpe¤in ismini polis koymufllar. Habipler köpe¤e seslenirken, gel polis-git polis dedikleri için, köpek de al›flm›fl.

Ve 12 Eylül günleri gelmifl. Bir gece kap› çal›nm›fl.

Gelen bir T‹KKO gerillas›ym›fl. Köyden ç›kmas› gerekiyormufl. Köyden ç›karmak için babas› gerillay› yan›na alm›fl ve kimsenin bilmedi¤i bir yolu kullanarak uzaklaflmaya bafllam›fllar. Dere k›y›s›na gelmifller. Bu s›rada “polis” de onlar› takip ediyormufl. Babas› “polis”i görünce “polis, benim” demifl. Köpe¤i göremeyen gerilla polisin geldi¤ini zannetmifl ve dereye atlam›fl. Suyun en azg›n yerine atlad›¤› için bo¤ulmaktan zor kurtulmufl. Çok sonralar› aile fertleriyle karfl›laflan gerilla olay›n asl›n› ö¤renmifl. Bu da Habip’in köpe¤inin öyküsü...

Habip yoldafl›n ilk isyan› köyde a¤aya karfl› olmufl.

Henüz ilkokula gidiyormufl. Köylüler a¤an›n tarlas›n› sürer, a¤an›n sürüsüne de kendi sürülerini katarak s›rayla otlat›rlarm›fl. Habip bir gün, a¤an›n sürülerini niye kendi çocuklar› otlatm›yor diyerek, sürüyü di¤er hayvanlardan ay›rm›fl...

240

Ve ilk cezaeviyle tan›flma... Henüz 17 yafl›ndayken memleketinde bir k›z kaç›rma olay›... Arkadafl› “birbirimizi seviyoruz” diyerek yalan söylemifl, Habip bu yüzden yard›m etmifl. Ancak bunun do¤ru olmad›¤› anlafl›lm›fl ve k›z kaç›r›ld›ktan sonra geri dönmüfl. Habip en çok kendisine k›zm›fl ve olay› her hat›rlad›¤›nda üzülürmüfl. Bu yüzden bir ay cezaevinde yatm›fl. (O k›z sonradan PKK saflar›nda gerillaya kat›lm›fl ve flehit düflmüfl.) *** ‘91’de iflkenceyle ve Buca Cezaevi’yle tan›flm›flt›.

Yaklafl›k bir y›l Buca, 3-4 ay Urla ve bir y›l Kemalpafla Cezaevi’nde kalm›flt›. Hapis cezas› bitip, para cezas› için zindanda yat›yorken, ‘93’te “duvarlar›n›z› deldik, düzeninizi de y›kaca¤›z” diyerek özgürlük eylemini gerçeklefltirmiflti.

K›sa bir süre sonra Adana’da düflman›n karfl›s›na ilk kez Habip Gül ismiyle ç›km›fl ve iflkencecileri bozguna u¤ratm›flt›. ‘95 Nisan’›nda, bu kez ‹stanbul’daki karargahlar›nda iflkencecilere diz çöktürmüfltü. 8 ay sonra d›flarda kald›¤› yerden devam etmiflti mücadeleye.

Ve son olarak ‘96 May›s ay›nda Ankara’da kurflun yaras›yla birlikte yakalanm›flt›. Yakalanmadan önce ablas›n› aram›fl, e¤er ölürse k›z›l bayra¤a sar›larak gömülmek istedi¤ini vasiyet etmiflti. ‹çeri girer girmez SAG ve ÖO savafl›m›na en ön siperde kat›lm›flt›. Örgütlü mücadelesinin büyük ço¤unlu¤unu cezaevlerinde geçiren Habip yoldafl, farkl› isimlerle yakaland›¤›ndan dolay› ailesiyle, çocuklar›yla (4 çocu¤u var) y›llarca görüflememiflti. Ailesi, akrabalar› Adana’da yakaland›¤›n›, Malatya Cezaevi’nde yatt›¤›n› bile y›llar sonra ö¤renmifllerdi.

Habip yoldafl ve arkadafllar› Kemalpafla 241

Cezaevi’ndeyken ko¤ufllar›na giren bir muhabbet kuflunu beslemifller. Anlat›lanlara göre, bu kufl Habip cezavinden firar ettikten bir gün sonra bir daha ortal›kta görünmemifl. O da firar etmifl!

Habip Gül’ü devrimci geleneklere uygun bir flekilde u¤urlamak için Helvac› Köyü’ne gelmek isteyen insanlar köy giriflinde gözalt›na al›nm›fllard›. Ve mahkemenin karar› aç›klad›¤› üçüncü gün, mahkeme salonunda, gözalt›ndakilerin, askerlerin ve adliye görevlerinin flaflk›n bak›fllar› aras›nda bir kufl kanat ç›rp›yordu. Bütün çabalara ra¤men mahkeme salonunu terketmeyen bir kufl... Biraz idealizme kaysa da, hofl bir rastlant›. Kim bilir, belki de y›llard›r Habip yoldafl› ar›yordu ve flehit düfltü¤ünü ö¤rendi¤inde günefle tafl›n›rken izlemiflti onu...

Ve sonra da onu yüreklerine yazd›klar› için yarg›lananlar› seyretmeye gelmiflti. ‹dealizme kaysa da, yine de güzel bir düfl...

26 Eylül’de Ulucanlar’da Ümit yoldafl› ve di¤er 8 yoldafl›yla birlikte, yaflam›n u¤runa ölünebilecek bir fleyler oldu¤u zaman anlaml› oldu¤unu gösterdi bize. fiimdi burada bir kez daha yineliyoruz; “Ölüm gülerek koflan genç savaflç›lara!..”

26 Eylül’de kurflunlanan, parçalanan sadece siz de¤ildiniz. Düfllerimizdi, gülüfllerimizdi. Ama umuda yine kurflun ifllemedi. Bayra¤›m›z flimdi daha da k›z›l, çünkü onda “ölüme gülerek koflan genç savaflç›lar”›n kan› var.

O gece, Ulucanlar’da “u¤runa tereddütsüz ölünebilecek dava” sahnelendi. Fotomontaj yoktu, dublör yoktu, hile yoktu... Herfley gerçekti. Sadece alçakl›¤› vard› düflman›n.

Belki çoktular, belki en modern silahlara sahiptiler.

Ancak tarih karfl›s›nda sadece figürand›lar. Sonucu de¤ifltirmeye güçleri yoktu. O gece y›ld›zlar da flahitti; “tereddütsüz ölünebilecek dava” için start verilmiflti.

Gülüflümüze kurflun s›kt›lar, yaralad›lar. Ve ö¤rendik 242

yaram›za merhem diye kavgay› basmay›. Reçetemize kan›n›zla “Parti” yazd›n›z. Tereddütsüz sahip ç›kaca¤›z.

Düflman bedenimizin en hassas yerinden yaralayarak yüre¤imizi kanatt›.

Ama flimdidevrimcinin daha güçlüyüz. bu “Mücadelecinin, kalbi Zira çeliktendir. yara asla kapanmayacak.

Unutmayaca¤›z!

Ac›yabilir ama asla affetmez.” K. Marks Yolun düflerse k›y›ya bir gün ve maviliklerini enginin seyre dalarsan dalgalara gö¤üs germifl olanlar› hat›rla Selamla yüre¤in sevgi dolu Çünkü onlar f›rt›nayla çarp›flt›lar eflit olmayan savaflta ve dipsizli¤inde enginin yitip gitmeden sana liman gösterdiler uzakta.

Berenger K›z›l Bayrak/‹zmir

243

Senin ard›ndan hep seninle!..

Seni nas›l anlatmal›, nereden söze bafllamal›. Hangi kelimelerle ifade etmeli. Gecikmifl bir yaz› biliyorum.

Yaflan›lan on ay›, eme¤inin on ay›n› anlatmak, seni senden sonra anlatmak kolay de¤il Ümit yoldafl.

Seni, direniflin ad›, burjuvazinin ölüm tamtamlar›n› çald›¤› fakat kendi mezar›n› kazd›¤› Ulucanlar’da tan›d›m. “Geç de¤il, yeniden bafllamal›, yeter ki kararl› olunsun, halaya kat›lmak için geç kalm›fl say›lmazs›n.”

Geliflimin ard›ndan ilk ö¤retimdi bu cümlelerin.

Anlat›mlar›n bizden, yaflan›lanlardan, kendinden bir parçayd›. Ö¤reticili¤in herfleyi canl› k›l›yordu.

Somutlad›¤›n örneklere flafl›r›yor, 27 yafl›nda birisi için bu kadar bilgi fazla diye düflünüyordum. Ö¤renilenlerin hiçbirinin yafla, yere göre fazla olmayaca¤›n› ö¤rettin bize.

Sonra s›n›rs›zca gülebilmeyi yürekten.. Ard›ndan dinlemek seni fliir dilinden... Dost omuz bafl›n›, günefli 244

yan›nda bilmek... Bunlar da ö¤retinin bir parças›yd›.

Bütün mekanlarda senden bir fleyler ö¤reniyorduk.

Ve iflte o yerlerden biri... Tarih 16 Mart’› gösteriyor. ‹lk mahkememize ç›k›yoruz. Tarihin çöplü¤ünde yerini alacak bir haine, “Hainlerden hesap sorulacak!” diyerek, sonunu gösteriyorsun. Düzenin kolluk güçleri haini korumak için ç›rp›n›yor. Jandarmalar sald›r›yor ard›s›ra.

Ve sen Ümit yoldafl, sen siper, sen barikat oluyorsun bizlere. Bir saat boyunca yap›lan sald›r›ya geçit vermez çelik oluyorsun. Her darbede sen daha sert, daha kararl› kenetleniyorsun önümüze. Düflman karfl›s›nda militan duruflunla sembollefliyorsun. Partinin eme¤inin k›skançl›kla savunucusu olmay› ö¤reniyoruz senden.

Habip yoldafl›n yüzü ise görülmeye de¤er! ‹flkence izleri çok belirgin olan yoldafllara bak›fl›nda evlad›n›, gözbebe¤ini bütün kötülüklerden sak›nmaya çal›flan bir ana gibi...

Her an› insan›n kendisini dönüfltürebilmesi için kararl› olmay› ö¤retmekle geçti on ay›n.

Gün 26 Eylül’e evriliyordu. Saatler sabah› gösterirken, Ulucanlar direniflin ad› oluyordu. Sermaye s›n›f›na haketti¤i çöplükteki yerini göstermenin ad›. Ümit’le, Habip’le, Abuzer’le, ‹smet’le, Halil’le, Mahir’le... Atefli kan›yla tutuflturman›n ad› oluyordu.

Burjuvazi, cephaneli¤indeki bütün silah›n› kuflan›p gelmiflti Ulucanlar’a. Bütün kinini kusuyor, vahfletini tarihin en karanl›k sayfalar›na yaz›yordu.

Bizim ise kufland›¤›m›z, iflçi s›n›f›n›n ve emekçilerin hakl› davas› idi. Silah›m›z ideolojimiz, yol göstericimiz partimizdi. Direniflimize ›fl›kt› bütün bunlar. Ellerinde iflçilerin, emekçilerin, devrimcinin kan› olan cellatlarla sabaha kadar sloganlar atarak çat›fl›yoruz. D›flardan durmaks›z›n silah sesleri geliyor. Aylar öncesinden 245

burjuvazi Ulucanlar’› hedef göstermiflti. Ve flimdi bütün pervas›zl›¤›yla karfl›m›zda. Gaz bombas›, biber gaz›, kalaslar›, coplar›, kimyasal imha maddeleri, ateflli silahlar›... Yani insanl›¤›, insanca de¤erleri yoketmek ad›na neyi icat etmifllerse kullan›yorlar. Kulland›klar› her silah bizim direniflimiz ve bafle¤mez tavr›m›z karfl›s›nda çaresiz kal›yor. Bunun yaratt›¤› etki korkmalar›na neden oluyor cellatlar›n.

Gün sabaha evriliyor. Saat 8’e yaklafl›rken, bu kanl› iflkence, götürdükleri görüfl yerinde devam ediyor.

Otomatik silah sesleri durmak bilmiyor. Sloganlar›m›z ise nefesimizin son s›n›r›n› da aflarak yükseliyor. Ö¤leden sonras›n› gösterirken saatler, rütbeli subaylardan biri büyük bir kinle yoldafllar› katlettiklerini söylüyor. ‹nanmak istemiyorum. Fakat doktorlar›n aç›klamalar›ndan gerçek olabilece¤ini düflünüyorum.

Akflam ç›r›lç›plak hücrelere at›l›yoruz. Bir yerlerden televizyon sesi geliyor, dinliyoruz. Haberlerde s›kça Ulucanlar’dan bahsediliyor. Hepimiz pür dikkat. fiehitlerimizin ad›n› veriyorlar. Halil Türker, Aziz Dönmez, Ahmet Savran, Ümit Alt›ntafl, Habip Gül, Nevzat Çiftçi... Di¤er hücrelerden bir siper yoldafl›m›z›n ve yoldafl›m›z›n sesini duyuyoruz. Bize say›lan isimleri do¤ruluyor. fiu anda ikisi de a¤›r yaral›. Fazla yormak istemiyoruz sorular›m›zla.

Yaflan›lanlar› düflünüyorum Ümit yoldafl. Verilen emekleri, eme¤ini... Her ö¤retide titizlik vard›. Yar›n›n güzel günlerinin tu¤las›, harc› vard›. ‹flte böyle üretmeyi, emek vermeyi ö¤rendik senden. Kendi kendime yemin ediyor ve sizlere söz veriyorum, asla emekleriniz bofla gitmeyecek diyorum. Fakat öldü¤ünüze hala inanam›yorum. Son bir kez görebilmek sizleri. Direniflte hepimizin bir arada olmas›n›, halaya durulurken omuz 246

omuza vermeyi nas›l da isterdik. Orada bulunanlar›n, hepimizin ortak düflüncesiydi bunlar.

Takip eden günlerde hastaneye kald›r›lan arkadafllar bir bir hücrelere getirilip at›l›yor. Katliam günü yaflananlar› dinliyoruz. Seni anlat›yorlar. “Haydi sald›ral›m, geri püskürtebiliriz” diye hayk›r›fl›n kulaklar›m›zda ç›nlan›yor. Ve sonras› büyük günü müjdeleyen bak›fllar›nla, gün do¤arken, flafak sökerken, günefli ellerinle getiriflini görüyoruz.

Sizler özgür do¤acak çocuklar› müjdeliyordunuz.

Ac›m›z büyüktü. Sen ve Habip, ON günefl parças›, flehit düflmüfltünüz. Senin ve Habip’in ö¤retileri burjuvaziye kinimizi biliyordu. Yaflanan sald›r›lar hergün boyutlanarak sürerken, ac›m›z›n büyüklü¤ü kavgam›z› daha da yo¤unlaflt›r›yor, bizi daha da çeliklefltiriyordu.

Yas tutmad›k, a¤lamad›k, s›n›f kinimizi biledik yoklu¤unuzla. Yoldafllar ve arkadafllar sizleri anlat›rken, sizleri hayal ettik. Habip yoldafl›n, “Biz haz›r›z, partinin k›z›l bayra¤›na leke sürdürmeyece¤iz!” deyiflini... Yaflam buluyordu bu sözler, ete-t›rna¤a bürünüyordu. Her geçen gün sizler yeniden do¤uyor, yeniden ç›k›p geliyorsunuz yol göstericili¤inizle.

Katliam›n ard›ndan ikinci gün bizi zorla savc›l›¤a ç›kartt›lar. Dönüflte 26 Eylül’ün, direniflin kanl› belgeleri ortadayd›. Paramparça ve tek renk k›z›la boyanm›fl elbiseleriniz yerlere serilmiflti. Kanla yaz›lan tarihi yok edebileceklerini zanneden cellatlar onlar› yakmaya çal›fl›yorlard›. Katliam›n birinci haftas›nda sizleri düzenledi¤imiz bir etkinlikle and›k. Hep bir a¤›zdan Enternasyonal’i söyledik. Enternasyonal hücrelerin duvarlar›na çarp›yor, oradan cellatlar›n yüzüne bir tokat gibi iniyordu. Cellatlar tahammül edemiyor, korkular›n› savurduklar› tehditlerle dile getiriyorlard›. Ulucanlar’da 247

Enternasyonal ilk defa bu kadar büyük bir ahenk ve coflkuyla söyleniyordu.

Akflamlar› uzaktan gelen televizyon sesine kulak veriyoruz. Haber saatinde senden ve ‹stanbul’da yap›lan temsili cenaze töreninden bahsediliyor. 100’den fazla insan›n gözalt›na al›nd›¤› belirtiliyor. “‹flte” diyorum, “Ümit yafl›yor, Habip yafl›yor. fiehit düflerken yapt›klar› gibi, yaflamlar›nda oldu¤u gibi, burjuvaziden hesap sormaya devam ediyorlar.” fiimdi onlar›n ö¤rencileri, yoldafllar› daha da bir çelikleflerek sar›l›yorlar kavgaya.

Sizden ald›klar› isyan ateflini körüklüyorlar. Yar›n›n o eflsiz yap›s›na harç olmak için kararl›lar. Bu bilinçle flimdi Habip olup, Ümit olup savafl›yorlar. Çete devleti hücrelerdeki direniflimiz karfl›s›nda geri çekilirken sald›rganlafl›yordu da. Yenilgileri kaç›n›lmazd›.

25 gün boyunca bu yenilgiyi her gün onlara yaflatt›k.

Hücrelere at›l›fl›m›z›n 25. gününde, 26 Eylül direniflinin zaferinin büyüklü¤ü kadar olmasa da, direniflimizi zaferle sonuçland›rd›k. Erkek arkadafllar Bart›n’a götürülecek, bizler de bir ko¤ufla yerleflecektik. Hepimizi yoldafllardan ve siper yoldafllar›m›zdan ayr›lman›n buruklu¤u sarm›flt›.

Zaferin sevincini, ayr›l›¤›n hüznünü yafl›yorduk. S›ms›k› sar›l›p, sloganlar›m›z› hayk›rarak hücrelerden ç›kt›k.

Ko¤ufla yerleflmemiz sonras›nda da sald›r›lar, 26 Eylül’de ve hücrelerde oldu¤u kadar olmasa da, devam etti. Avukat ve aile görüfllerinde arama dayat›l›yor, ihtiyac›m›z olan malzemeler için dilekçe yazmam›z isteniyordu. Mahkeme dönüflünde ayakkab› aramas› dayatmas›na sald›r›lara geçit vermeyen tavr›m›zla karfl› koyduk.

Herfleyi etle-t›rnakla, yo¤un bir çabayla yeniden yap›land›rmaya çal›fl›yoruz. Herfleyi yeniden düflünüp, daha iyi nas›l yap›labilece¤ini de¤erlendiriyoruz.

248

Bu u¤rafl ve çaba içerisinde sizler yolumuzu ayd›nlat›yorsunuz. Eme¤in, eme¤inizin ö¤reticili¤inde ilerliyoruz. Her yetkinlikte yeniden ç›kageliyorsunuz.

Seni tan›d›¤›m ilk günlerde, ne kadar farkl› biri diye düflünmüfltüm. Hala ayn› düflüncedeyim. fiimdi seni tan›d›¤›m kadar›yla anlat›rken, ö¤reticili¤in biz gençlere rehber oluyor, olacak. Sizden ö¤renecek, yolunuzu yolumuz yapaca¤›z. Ve o büyük günde birlikte halaya duraca¤›z. Yazmaya bafllad›¤›n fliirini yar›m b›rakmayaca¤›z. Biz ö¤rencilerin “amatörce bir yaflam için profesyonelce” savaflacak, her ad›m bizi sizlere, yar›n›n güzel günlerine yaklaflt›racak.

Senin biricik tutkun olan devrim ve sosyalizm kazanacak!

F. Çi¤dem

249

U¤runa tereddütsüz ölünecek bir davaya adanm›fl iki devrimci yaflam

‹ki büyük önder, Ümit ve Habip yoldafl... U¤runa terddütsüz ölünecek bir dava için adanm›fl iki yaflam... Öyle ki, bize sadece yaflamlar›yla de¤il, ölümleriyle de yol göstermeye devam ediyorlar. Baflta biz partililer olmak üzere tüm devrimcilerin bu iki komünist önderden, onlar›n yaflamlar›ndan süzülmüfl deneyimlerden ö¤renmesi gereken çok fley var. Katledilifllerinin y›ldönümünde, yoldafllar›m›z›n an›s› önünde sayg›yla e¤iliyoruz.

Bugün partililerin önünde duran en önemli görev, baflta iflçi ve emekçiler olmak üzere tüm devrimci ve ilericilere yoldafllar› anlatabilmek, onlar› devrim mücadelesinde “ölümsüz” k›labilmektir. Bunu baflarman›n yolu, yoldafllar›m›z› ölüm y›ldönümlerinde anmaktan ziyade, onlar›n flahs›nda somutlanm›fl 250

partili kimli¤i kavrayabilmekten, kendi kimli¤imizde cisimlefltirebilmekten geçiyor.

Bu iki önder yoldafl›m›z neyi baflarm›fllard›r? Devrimci ve komünistlerin siyasal süreçlerinde yaflayabilecekleri zorlu ve çetin s›navlardan baflar›yla geçmeleri midir onlar› birer komünist önder yapan? Elbette öyle, ama bu yaln›zca bir sonuçtur. Zira onlar as›l olarak partili düzeyi yakalad›klar›, bu do¤rultuda süreklilik arzeden bir geliflme gösterebildikleri için komünist önder niteli¤ini kazand›lar. Yeni bir gelenek, yeni bir kültür oluflturmak iddias›yla ortaya ç›kan bir siyasal hareketin yaflad›¤› her türlü geliflim ve dönüflüm sürecine efllik ettiler ve ona müdahale ettiler.

Neydi bu dönüflüm sürecinin özellikleri? Küçükburjuva ideolojik, politik ve örgütsel bir gelenekten kopmak, ama ayn› zamanda onun devrimci yanlar›n› yeni bir temelde, s›n›f devrimcili¤i temelinde varedebilmekti.

Bu süreç sanc›s›z ve kendili¤inden yaflanamazd› ve yaflanamad›¤›n› nicelerinin parti ve devrim davas›ndan kopmas› gösterdi. Zira siyasal temsilcili¤ine soyundu¤umuz iflçi s›n›f›n›n durgun ve nispeten geri bir düzeyde olmas›, bu s›n›f›n devrimcili¤ini, kültürünü ve geleneklerini oluflturma noktas›nda sizin daha yo¤un bir iradi müdahale çabas› sergilemenizi gerektiriyor. Önderlik misyonu da kendisini burada ortaya koyuyor.

Partinin s›n›f kitlelerini kendi düzeyine yükseltme, partili kadrolar›n parti faaliyetini ve çal›flmalar›n› bu hedef do¤rultusunda örgütleme noktas›nda çok yo¤un bir iradi müdahale çabas› gerekiyor. ‹flte iki yoldafl›n en önemli üstünlük alanlar›ndan biri budur. Hareketimizin saflar›na kat›ld›klar› andan itibaren, onun yaflad›¤› geliflme sürecine paralel olarak kendi siyasal süreçlerini elefltirel bir gözle irdeleyebilmeleri, 251

partinin ihtiyaçlar› çerçevesinde bir dönüflüme tabi tutabilmeleridir. Örne¤in, yeni bir gelenek yaratma iddias›yla ç›kt›¤›m›z ilk andan itibaren kadro politikam›z “düflünen ve savaflan militanlar” olmufltur. Ve partili dönemde de bu politika parti tüzü¤ümüzün parti üyesinin haklar› ve görevleri çerçevesinde belirtilmifltir. Örne¤in, Habip yoldafl›n yaz› yazmak konusunda gösterdi¤i muazzam çaba ve ald›¤› mesafe, tüm partililere örnek olacak bir tutumdur. Zira Habip yoldafl “ilkokul” mezunudur. Ancak Habip yoldafl hep hareketin ihtiyaçlar› ve kendi görev ve sorumluluklar› üzerinden yaklafl›yor sürece ve mahkemelerde nas›l savunma yap›l›rm›fl, düzen nas›l yarg›lan›rm›fl, tüm bunlar› ondan ö¤reniyoruz. Yine ayn› yoldafl›n NATO’nun Yugoslavya’ya müdahalesi üzerine yazd›¤› yaz›, cezaevindeki astsubay taraf›ndan ilgiyle okunup tart›fl›labiliniyor. ‹flte Habip yoldafl›n ö¤rettiklerinden biri; davaya duyulan inanç ve partiye karfl› duyulan sorumlulukla görevlere yüklenmek ve zay›f yanlar›m›z›n üzerine gitmek.

Ayn› olgu Ümit yoldafl için de geçerli. Onun düflünsel üstünlü¤ünü ortaya koyan (bu muhakkak ki sürekli bir kafa eme¤i ve yo¤unlaflman›n ürünü) birçok yaz›s› yay›nlanm›flt›r. Yay›nlara katk› iflin bir boyutudur yaln›zca. “Düflünen ve savaflan militanlar” tan›m›, örgütsel ve siyasal cepheden birçok konuyu kapsamaktad›r. Ne demektir “düflünen ve savaflan militan”? Nesnel olarak süregiden s›n›f savafl›m›nda bir taraf olabilmek ve bu savafla bilinç unsuru katabilmektir.

Bunun somutland›¤› alan partidir ve partiyi oluflturan militanlar da bu savafl›, bilince dayanan gönüllülük temeli üzerinde yürütürler. ‹flte bu gönüllülük temelinde yükselen bilinçli eylem partili kadrolar›n can damar› ve nabz›d›r. Bilinçlilik, kuflan›lan ideolojinin hayat›n zengin 252

deneyimlerinden süzülen gerçekliklerle do¤rulanmas› veya bofla düfltü¤ü noktada nedenlerin anlafl›lmas› ile sürekli bir geliflim göstermesidir. Bu yüzden de bir komünist kadro yaflam›n›n her an›nda eylemini (bir bütün olarak parti faaliyetini, s›n›f mücadelelerini, bireysel eylemini) sorgulayarak, düflünerek ona yön vermeye ve bilinçli bir müdahalede bulunmaya çal›flmak durumundad›r. Ümit yoldafl›n siyasal sürecine bakt›¤›n›zda, yoldafl›n hareketin saflar›na kat›ld›¤› ilk andan itibaren çal›flman›n sorunlar›na, ihtiyaçlar›na ve görevlere kafa yordu¤unu, sorgulad›¤›n› ve üretimde bulundu¤unu görürsünüz. Örne¤in yoldafl legal yay›nlar›n ç›k›fl noktas›nda bir dönem erken davran›ld›¤›n› düflünüyor ve hareketi uyar›yor. Ayn› fley Habip yoldafl için de geçerli; o da birçok sorunda partiyi uyarmay› bir görev olarak biliyor ve parti faaliyetlerinin sorunlar›na iliflkin olarak yol gösterici perspektifler sunuyor. Çünkü her ikisi de partinin düflünen militanlar›yd›lar.

Ancak ayn› zamanda partinin savaflan militanlar› da oldular. Savaflan militan kimli¤i sadece düflmanla gö¤üs gö¤üse çarp›fl›lan mevzi savafl›yla an›lamaz, ki bu noktada bile yoldafllar›n bize b›rakt›¤› gelenek yoldafllar›n bu kimli¤i en ileri düzeyde nas›l temsil ettiklerinin somut göstergesidir. Ümit ve Habip yoldafllar› her defas›nda düflmana kendi ininde diz çöktürmüfllerdir. Ölüm oruçlar› ve zindan direnifllerinde Habip yoldafl›n örnek pratik tutumu herkes taraf›ndan bilinmektedir. Partiye karfl› ifllenen suçlarda her iki yoldafl›n da tereddütsüz tak›nd›klar› tav›r ve en son Ulucanlar katliam›nda ölümü tereddütsüzce karfl›lamalar›, savaflç› kimli¤in pratikte karfl›l›¤›d›r.

Ancak savafl öncelikli olarak bir devrimcinin kafas›ndad›r. Yaflam›n her alan›nda ve an›nda savafl 253

devam etmektedir. Bu savafl bazen devrimcinin kendi iç düflman›na karfl› verdi¤i savaflt›r, bazen parti çal›flmas›n› ve faaliyetlerini örgütlemek ve önderlik etmek noktas›nda ortaya koydu¤u çabad›r, bazen de düflmanla aç›ktan difle difl yürüttü¤ü bir mücadeledir. Ümit ve Habip yoldafl savafl›n tüm cephelerinden baflar›yla ç›kt›klar› için, savaflan militan kimli¤ini kazand›lar.

Peki bu yoldafllar baflar›lar›n› neye borçlular?

Yaflad›klar› her türlü s›navdan nas›l baflar›yla ç›k›p devrimi ve gelece¤i temsil edebildiler? Örne¤in Habip yoldafl, hareketin saflar›na kat›ld›¤› süreçte cezaevine düflmüflken, tasfiyecilere karfl› net ve cepheden bir tutum alma gücünü nereden bulabilmekteydi? Ya da her tutsak düfltü¤ünde, özgürlük tutkusuyla (ki onun için özgürlü¤ün tan›m›, parti faaliyetlerini yürütmek ve devrimi örgütlemekti) nas›l da bitmez tükenmez bir çaba ve ›srar gösterebiliyordu? Ya da Ümit yoldafl çevresindeki insanlar› s›rf kendi kiflili¤i üzerinden devrime yöneltebilme gücünü nereden buluyordu?

Her iki yoldafl›n da ortak özellikleri, davalar›na duyduklar› sars›lmaz inanç ve partilerine karfl› duyduklar› sonsuz güvendir. ‹flte bir devrimci için yaflamsal önemde bu iki temel etkendir onlar› partinin düflünen ve savaflan önderleri yapan. Onlar›n b›rakt›klar› bu birikim üzerinden ve onu ileriye tafl›mak hedefiyle partimiz, yeni Habipler’i ve Ümitler’i ç›karacakt›r.

Mücadeleleri yolumuzu ayd›nlat›yor.

Z. Burhan

254

Onlar yenilmez bir davan›n temsilcileriydiler

Ulucanlar zindan›nda katledilen Habip Gül, Ümit

Alt›ntafl yoldafllar ve devrimci siper yoldafllar› Türkiye devrim tarihinde ölümsüzlefltiler. Onlar› asla unutmayaca¤›z. ‹flçi ve emekçiler bu katliam›n hesab›n› sermaye devletinden er geç soracaklar.

Habip yoldafl ile tan›flmam›z bir bayan yoldafl arac›l›¤›yla oldu. Komünistlerle henüz yeni tan›flm›flt›m.

Onlar›n hayata bak›fl›, hep ezilenlerle birlikte ezilenlerin kurtuluflu için mücadele etmeleri, bu mücadelenin nas›l yürütülece¤ini ve zafere götürülece¤ini bilmeleri bir iflçi olarak beni de etkiliyordu.

Habip yoldafl›n s›cakl›¤› ve sevecenli¤i nedeniyle onunla kaynaflmam daha çabuk oldu. Tan›flt›¤›m›z dönemde bir tekstil fabrikas›nda çal›fl›yordum. Ayn› fabrikadan bir iflçi arkadafl›ma da Habip yoldafl› 255

tan›flt›rm›flt›m. Daha sonra fiubeler Platformu toplant›lar›na düzenli gitmeye çal›fl›yordum.

Aileme, akflam mesaiye kal›yorum, diyerek platform toplant›lar›na kat›l›yordum. Burada müdahalede etkin olamamam beni rahats›z ediyor, bunu Habip yoldaflla da tart›fl›yordum. O, önemi yok, zamanla al›fl›rs›n diyor, beni cesaretlendiriyordu. Habip yoldafl ise sendikac›larla yapt›¤› sohbetlerde, karfl›l›kl› tart›flmalarda bazen do¤rudan bazen de alayc› yaklafl›mlarla tavr›n› çok tok ve kuvvetli bir flekilde ortaya koyuyordu. Bu toplant›larda tart›fl›lan sorunlar› iflyerimde iflçilerle tart›fl›yordum.

Bir gün bizi tan›flt›ran yoldaflla birlikte bizim eve geldiler ve fazla oturmayacaklar›n› söylediler.

Annemle tan›flt›lar. Annem genelde eve gelen komünist dostlar›ma tepki gösterirdi. Ancak Habip yoldafl›n annemle içtenlikle ilgilenmesi ve sohbet etmesi annemin hofluna gitmiflti. Baflkalar›na so¤uk davranan annem bu kez, “k›z›m arkadafllar›na yemek haz›rlasana, onlar› aç m› göndereceksin” dedi. Tok olduklar› halde annemi k›rmamak için yemek yediler. Daha sonra annem rahat konuflabilmemiz için odada bizi yaln›z b›rakma nezaketini bile gösterdi.

Maafl›m› ald›¤›mda Habip yoldafla ba¤›fl ve gazete paras› veriyordum. Yoldafl bana, “keflke bütün iflçiler senin gibi olsalar” diyordu. Ben de, onlar da zamanla önemini anlay›p vermeye bafllayacaklar, diyordum. ‹stanbul fiubeler Platformu toplant›lar› ve ‹flçi Kurultay› geride kalm›flt›, 1 May›s yaklafl›yordu. Bir süre sonra yoldafl beni aramamaya bafllad›. Merak ediyor, tutsak düflmüfl olmalar›ndan kayg›lan›yordum. Bir süre sonra gazetede haberleri ç›kt›. Bir gece bask›n›nda sekiz komünisti tutuklam›fllard›. Büyük bir üzüntü 256

duymakla birlikte, Habip yoldaflla birlikte düflmana karfl› omuz omuza mücadele edece¤imizi düflünüyordum. O mücadelesini zindanda sürdürdü, ben d›flarda...

Birlikte çal›flt›¤›m›z yoldafl›n Habip yoldafl oldu¤unu Ulucanlar katliam›ndan sonra bir baflka yoldafltan ö¤rendim. Habip yoldafl› hep gözlüklü gördü¤üm için ilk anda tan›yamam›flt›m. Ama yaflan›lanlar beynimde tüm tazeli¤ini koruyor.

Davam›z›n sars›lmaz ve kararl› yi¤it önderleri!

Sizlerin ölümü düflmana karfl› h›nc›m›z› bir kat daha biledi. Bizler de sizin gibi iflçi s›n›f›n›n parti bayra¤› alt›nda savaflarak ölece¤iz. Güçlü, sars›lmaz, yenilmez bir davan›n temsilcileriyiz. Sizlere lay›k olaca¤›z. Düflmandan yapt›klar›n›n hesab›n› er geç soraca¤›z.

Komünist bir tekstil iflçisi

257

Onlar devrim davas›nda ölümsüzlefltiler

Ulucanlar katliam›n›n birinci y›ldönümünde Ümit

Alt›ntafl ve Habip Gül yoldafllar›n an›lar› önünde sayg›yla e¤iliyorum. Yoldafllar›m›z›n devrimci militan kimlikleri, birikim ve deneyimleri mücadelemizde bize hep yol gösterecek.

Düflünen ve savaflan iki komünist önder, iki can yoldafl›m›zd› onlar. Ümit ve Habip yoldafl partinin iflçileriydiler. ‹¤neyle kuyu kazmak gibi bir sab›rla partiyi var etme ve en iyisini yapma çabas›ndan geri durmad›lar. Parti ve iflçi s›n›f› için savaflt›lar, düflünce ürettiler, partiyi her zaman bir ad›m ileri tafl›mak, s›n›fla ba¤lar›n› güçlendirmek için çal›flt›lar. Düflmana ve devrim kaçk›nlar›na asla taviz vermediler.

Habip yoldafl zindanda hep en öndeydi ve partiyi en iyi flekilde temsil etti. Habip yoldafl›n düzene karfl› daha çocukluk y›llar›ndan bafllayan öfkesi onu genç bir iflçi 258

iken örgütlü mücadeleyle buluflturdu. Devrimciliklerini tüketen, kurdu¤u düzenle baflbafla kalmay› tercih eden devrim kaçk›nlar›na karfl› mücadele bayra¤›n› elinden hiç b›rakmad›. Y›llard›r görmedi¤i çocuklar›n›n özlemi hiçbir zaman geri dönmesine vesile olmad›.

Habip yoldafl› k›sa bir süre de olsa tan›d›m.

Siyasal yaflam›m›n ilk evreleriydi. Tekstil fabrikas›nda çal›fl›yordum. Habip yoldafl, birlikte oldu¤umuz bu k›sa süre içinde, fabrika içindeki iliflkilere, çal›flmaya ve bana güven verdi. Bu sayede fabrikayla ilgili ilk bildirimi kaleme alm›fl ve bir iflçi arkadaflla k›sa sürede bir fabrika rapor anahtar› haz›rlam›flt›m. Bu rapor ilk örneklerden birisi oldu¤u için olumlu karfl›lanm›flt›.

Henüz gözünü yeni açan bir iflçiyle, elinden tutulursa neler yapabilece¤ini Habip yoldafltan ö¤rendim. Evet, o karfl›s›ndakinin gözünde bir k›v›lc›m gördü mü, onu atefle çevirmesini biliyordu. Onun ard›ndan yay›nlanan yaz›larda tan›k oldu¤umuz gibi, o salt iflçileri de¤il, cezaevlerinde sahipsiz b›rak›lm›fl birçok devrimcinin de ateflini körükledi, aya¤a kald›rd›.

Bugün di¤er devrimci çevrelerin her iki yoldafl›m›zdan övgüyle sözetmeleri bofluna de¤il. Bu onlar›n davalar› u¤runa harcad›klar› eme¤in, “sars›lmaz dava adamlar›” olmalar›n›n bir sonucu. Yetenek ve kapasitelerini parti ve devrim davas› için en ileri düzeyde kulland›lar. Son derece elveriflsiz bir dönemde biri fabrikadan, di¤eri üniversite gençli¤inden yetiflen iki filizdi onlar. Ümit ve Habip yoldafllar örgütte tasfiyecili¤in boy verdi¤i bir dönemde, bulunduklar› alanda örgütü tahrip etme çabalar›na karfl› örgütün birikimini ve eme¤ini savundular. Habip yoldafl cezaevindeyken ve henüz yeni bir devrimciyken tasfiyecili¤e karfl› net bir tutum ald›. Ümit yoldafl ise EGK içinde tavr›n› koydu. Örgüte karfl› 259

gerçeklefltirilen provokasyon karfl›s›nda da her iki yoldafl net bir tutum ald›lar, böyle unsurlara örgüt içinde yaflam hakk› tan›nmamas› gerekti¤ini savundular. Ümit yoldafl mücadelede sars›lmazl›¤›yla genç devrimcilere hep yol gösterecek. O gençli¤in sorunlar›n› s›n›f›n sorunlar›ndan ayr› düflünmedi, hep gençlik alan›nda mücadeleyi örgütlemeye çal›flt›. Günü geldi tart›flmalar› üniversitenin anfisinde yank›land›, günü geldi üniversite barikatlar›nda en önde çarp›flt›. O her zaman en öndeydi. Ulucanlar’da sermaye devletinin katillerine karfl› da en ön saflardayd›. Kendisine biçti¤i 27 y›ll›k ömrünü vuruflarak noktalad›. Devrimci mücadeleye adanm›fl bu k›sa ömründe birikimiyle herkesi flafl›rtt›. Özgün düflünen bir devrimciydi. Ama bu özgünlü¤ü her zaman Marksizm-Leninizm zemininde ve partinin ihtiyaçlar› do¤rultusunda gelifltirdi. Partisini korumak ve güçlendirmek için parti içi demokrasiyi ilkeli biçimde kulland›. Bu tutumu, örnek almam›z gereken yönlerinden biridir. Ümit ve Habip yoldafllar “partimizin özü ve özeti”dir.

Onlar partimizin “kartallar›”d›r.

A. Engin

260

Bir Habip ölür, bin Habip do¤ar›z!

S›n›f kinimiz ve öfkemiz art›k daha da bilendi.

Yoldafllar›m›z›n ve siper yoldafllar›n›n ölümüne yi¤it direnifli iflçi s›n›f›na, bizlere yürünmesi gereken yolu gösteriyor, mücadele yolumuzu ayd›nlat›yor. Düzenle ciddi bir devrimci hesaplaflmaya, ona cepheden savafl açmaya itiyor.

Güçlerimizi buna göre seferber edece¤iz.

Bulundu¤umuz kenti k›sa zamanda partimiz için bir s›çrama alan› haline getirmek için ne gerekiyorsa yapaca¤›z. Cenaze töreni vesilesiyle bölgemizi daha yak›ndan tan›d›k. Çal›flmada zay›f kalan yönlerimizi bir kez daha gördük. Önümüzdeki süreçte bunlar› h›zla aflaca¤›z.

Habip Gül yoldafl›m›z› yak›ndan tan›yanlar, onun tutarl› ve kararl› bir insan oldu¤unu, bofl konuflmay› 261

sevmeyen, do¤ru bildi¤ini yapmakta hiç tereddüt etmeyen bir devrimci oldu¤unu anlat›yorlar. Onu flahsen tan›mayanlar ise, yoldafl›n bulundu¤u dönemdeki fabrika çal›flmas›n›n gücünü biliyorlar. O dönemki çal›flman›n etkisi bugün hala hissedilmektedir. Demir-Çelik iflçi servislerinin geçti¤i yolun silahlarla kesilerek bildiri da¤›t›m› yap›lmas› vb. militan faaliyet hala birçok çevre taraf›ndan hayranl›kla an›lmaktad›r.

Habip Gül yoldafl bölgemizdeki bu topluluk içinden ç›km›fl, bu iflçi-emekçi toplulu¤unun öncü devrimci temsilcisi olmufl yi¤it bir insand›r. Bundan dolay›d›r ki, cenazesi bölgede iflçi ve emekçiler taraf›ndan da sahiplenilmifltir. Bu onun nas›l sevildi¤inin ve say›ld›¤›n›n da bir göstergesidir. fiimdi onun k›z›l kan›yla da sulanan bu isyan topraklar›nda yeni Habip’ler boy verecektir. Onun yürüdü¤ü yolda iflçi s›n›f›n›n ba¤r›ndan yeni komünist önderler yetiflecektir.

Düflman da bunu böyle bilmelidir!

Ege denizi karar›nca, da¤lar uykuya dalar Yine ›ss›z ovalarda isyan atefli yanar K›z›l y›ld›z parlayacak, emekçinin aln›nda Kazma kürek patlayacak faflifltlerin beyninde Varl›¤›m›z feda olsun bu u¤urda savafla Yemin ettik biz emekçiler sosyalizmi kurmaya K›z›l y›ld›z parlayacak emekçinin aln›nda Kazma kürek patlayacak sermayenin beyninde! ‹zmir’den iflçi yoldafllar›

262

Habip: Her zaman bir ad›m önde olmak!

Devrimci demokrat bir hareketin saflar›ndayken çok

genç bir yaflta cezaevi ile tan›flt›m. Örgütlü mücadeleye de cezaevine girmeden k›sa bir süre önce bafllam›flt›m.

Cezaevine geldikten bir süre sonra Habip’le tan›flt›m.

Habipler benden bir ay kadar sonra yakalanm›fllard›.

Bir akflam Ulucanlar’›n 5. ko¤uflunun demir kap›s› gürültüyle aç›ld›¤›nda, karfl›m›zda güleç yüzlü üç devrimciyi bulduk. Zaten bekliyorduk, “Ekimciler varm›fl emniyette” diyorlard› önden. ‘96 SAG ve ÖO sürecinin henüz ilk günleriydi. Gelenlerden birisi etrafa öyle kendine güvenle bak›yordu ki, hemen ilgiler ona yo¤unlaflt›. Herhalde yöneticileri budur diye düflündüm.

Deniz mavisi gözleri, da¤›n›k saçlar› ve fidan gibi boyuyla ko¤ufla gülerek girdi. Bu Habip’ti. Al›fl›lageldi¤i gibi, emniyetteki iflkencelerden bahsetmedi. 1 May›s’tan, 263

EK‹M’in performans›ndan sözediyordu. Oysa ne kadar a¤›r iflkencelerden geçmiflti. A¤z›ndan tek kelime alamam›fllard›. Zaten onu ilk gördü¤ümüzde, hiçbirimiz ifade vermifl olabilece¤ini akl›m›zdan geçiremiyorduk.

Emniyetten birinin gelmesi Ulucanlar’da bir k›p›rt› yarat›r, herkes bafl›na toplan›rd›. K›smen koptu¤umuz d›flar›dan, s›cak mücadeleden haber almak için peflpefle sorular sorard›k. Herkes kendi örgütünü sorard›. Bir arkadafl böbürlenerek sordu: “Bizimkileri görmüflsünüzdür herhalde. Çok kalabal›klard› de¤il mi? Sizinkilerden çokturlar.” Habip cevaplad›: “Bizim korteje yabanc› birisi girmifl. Araflt›rd›k, tan›yan yok. Polis sand›k, bir güzel dövdük. Sonra ö¤rendik ki sizinkilerdenmifl, ay›p oldu.”

Soruyu soran arkadafl bozulmufltu. Tabii biz gülüyorduk.

Hep çok nefleliydi. Onlar emniyetten geldi¤inde biz SAG’›n birinci günündeydik. Bir hafta gecikmeyle onlar da kat›ld›lar. Asl›nda emniyetten gelenlere hemen SAG yapt›r›lmazd›. Zaten emniyette günlerdir açl›k grevindeydiler. Ama onlar tereddüt etmediler.

SAG’›n ortalar›nda biz hararetle gazetelerde SAG hakk›nda haberleri ararken, Habip’in resmiyle karfl›laflt›k.

Haber Hürriyet’teydi: “Az›l› terörist yakaland›.

Defalarca sahte kimlikle yakalanan, sahte kimli¤i a盤a ç›kar›lamayan, defalarca cezaevlerinden firar eden, EK‹M örgütü yöneticisi Nevzat Çiftçi, Habip Gül ad›na düzenlenmifl sahte kimlikle yakaland›.”

Genç devrimciler böylesi haberlerden çok etkilenirler.

Sahte kimlikler, firarlar, defalarca polisin elinden kurtulmak, “az›l›” olmak... Bunlar benim macera ruhumu körüklemeye yetti de artt› bile. O günden sonra gözlerim Habip’in üzerinden ayr›lmad›. ‹flte böyle bir devrimci olmak gerek dedim; civa gibi, atefl gibi. Bir alana gidip oray› aya¤a kald›rmak, baflka bir alana geçip oray› 264

aya¤a kald›rmak... Emniyette polise krizler geçirtmek, cezavlerini delik deflik etmek, düflman için etten-kemikten bir kabus olmak... Yani Habip olmak! ÖO süreci geldi. Habip, emniyetten geldi¤i, kurflun yaras› nedeniyle vücudunda hasar oldu¤u halde ÖO direniflçisi olmufltu. Direniflçilerin en neflelisiydi. Espriler yapar, di¤er ÖO direniflçilerini güldürürdü. Zafer kazan›ld›¤›nda, yürüyerek gitti hastaneye. Direnifl bir ay daha sürse Habip’e bir fley olmaz derdim. Çünkü y›k›lmaz bir kale gibi duruyordu. Ama hastaneye giderken kalbi durmufl. Yani görünüflte iyiymifl, moralinin çok yüksek olmas›yla aldatm›fl bizi.

Ben hep uzaktan izlerdim Habip yoldafl›. Pek fazla diyalo¤a girmemifltik. Bir gün Habip yoldafl ko¤ufl temsilcisi oldu, iflte o saatten sonra idarenin zor günleri bafllad›. Aras›ra cezaevi ikinci müdürlerinin endiflelerine tan›k olurdum: “Valla biz Habip’i kaç›rmayal›m elimizden, yeter” Düflman çok korkuyordu ondan, ki korkulmayacak birisi olmad›¤›n› da defalarca kan›tlad›.

Bir gün hastalanm›flt›. Böyle durumlarda kendisine bakmam›za izin vermez, “devrimci kimseyi aya¤›na getirtmez” derdi. O gün hiç yata¤›ndan ç›kmad›. Ö¤leden sonra havaland›rmadan maltaya ç›kt›¤›mda, iki gardiyan›n çiçekli¤e oturmufl dertli dertli düflündü¤ünü gördüm.

Gardiyanlara; “hayrola, ne ar›yorsunuz burada?” dedim.

Onlar da, “bize Habip’i ça¤›r›r m›s›n?” dediler. “Habip hasta, yataktan ç›kmamas› gerekiyor, bana söyleyin” dedim. “Olmaz, bizim Habip’i görmemiz laz›m, ondan baflkas›na söyleyemeyiz” dediler. Bu arada Habip kap›dan göründü. Gardiyanlar yan›na gitti, geçmifl olsun deyip döndüler. Gardiyanlar gidince Habip’ten ö¤rendim. Cezaevine geldi¤i ilk günden itibaren en uyan›k iki gardiyana Habip’i zimmetlemifller. Habip 265

e¤er kaçarsa, bunlar›n ifli bitmifl demek. ‹flte düflman bu kadar korkuyordu Habip yoldafltan. Habip yoldafl› birkaç saat ortal›kta göremeseler, önce bu gardiyanlar gelir, göremezlerse ikinci müdürler bir mazaret uydurur sohbet etmeye gelir. Daha da göremezlerse, birinci Müdür Habip’i ça¤›r›yor, Savc› Habip’i ça¤›r›yor haberleri gelirdi. “Habip’in gardiyanlar›” s›k s›k ko¤ufla gelir “hal hat›r” sorarlard›. ‹dareye, revire falan giderken çakt›rmadan takip ederlerdi.

Habip yoldafllar›n mahkeme süreçleri bafllad›. O dönem hücrelere karfl› bir kampanya yürütülüyordu.

Kampanya çerçevesinde gazetelere yaz› yaz›lacak, mahkemelerde teflhir konuflmalar› yap›lacakt›.

Mahkemelerde pankart açmak di¤er cezaevlerinde yap›lmaya çal›fl›lan bir eylem biçimiydi. Durumu farkeden Ulucanlar d›fl güvenli¤i mahkemelere gidenleri didik didik ar›yordu. Habip yoldaflla Behzat yoldafl mahkemeye gidiyorlard› o gün. Akflamdan, “Hücrelere girmeyece¤iz, direnece¤iz!” yaz›l› pankart› haz›rlad›lar.

Biz götüremeyeceklerini düflünüyorduk. Gittiler.

Mahkemeye ç›kmadan önceki aramada komutan; “Ben varken mahkemeye pankart götüremezsiniz” demifl.

Bizimkiler de; “Biz istersek pankart› mahkemeye götürür ve açar›z” demifller. Dediklerini de yapm›fllar. Pankart› aç›p sloganlar›n› atm›fllar mahkemede. Salon birbirine girmifl. O kadar aramadan sonra pankart› mahkemeye nas›l soktuklar›na cübbeliler de flaflm›fl kalm›fl. Tabii hakim deliye dönmüfl, komutan ba¤›r›p ça¤›rm›fl.

Bir süre sonra yollar›m›z kesiflti o uzaktan izledi¤im komünistle. Küçük küçük diyalo¤a girmeye bafllam›flt›m. Önceki örgütten ayr›lm›fl, komünist hareketi incelemeye bafllam›flt›m. Çok sürmedi, bir yoldaflla birlikte komünist harekete kat›ld›k. Her geçen gün daha bir hayranl›k 266

besledi¤im devrimciyle, Habip’le yoldafl olmufltuk.

Bana güvendi, hiçbir görevi vermekten çekinmedi. Örgütsel ifllerde, di¤er ifllerde onunla çal›flmak büyük bir mutluluktu benim için. Habip yoldafl yan›mdaysa, baflaramamak gibi bir fley akl›mdan geçmezdi.

Cezaevinde benim de belli görevlerim vard›. Bu esnada idareyle belli sorunlar ç›kard›. Bu sorunlar› çözmek için belki günlerce u¤rafl›rd›m. Çözemedi¤imde sorun Habip yoldafla intikal ederdi. Habip yoldafl durumu ö¤rendikten sonra, sorunun çözümünün ancak yar›m saatlik bir ömrü olurdu. Kimsenin çözemedi¤i sorunlar› Habip yoldafl bir sihirbaz gibi çözerdi. Ne yapt›¤›n›, nas›l çözdü¤ünü anlayamazd›m.

Habip yoldafl flahs›nda Ekimci olmay› kavram›flt›m.

Kimsede olmayan malzeme bizde olur, hiçbir malzememizi flu veya bu flekilde idareye kapt›rmay›z, her zaman en önce bizim yay›nlar girer. Hiç girmiyorsa, bir yolu bulunur ve yay›nlar al›n›r. Herfleyi en önce Ekimciler yapar, herfleyi en önce Ekimciler düflünür.

Ekimci bir militan›n politik uyan›kl›¤› üst düzeydedir.

Hiçbir fleyden çekinmez, politik cesareti yüksektir. Bir fleyi Ekimciler yapam›yorsa, kimse yapam›yor demektir. ‹flte Ekimci olmak bu idi: Her zaman bir ad›m önde olmak!

‘98 sonlar›nda partimiz Ankara’da operasyon yemifl, birçok genç yoldafl›m›z gözalt›na al›nm›flt›. Bir ay sonra ilk duruflmaya ç›km›fllard›. Duruflmaya aileleri de kalabal›k olarak gelmiflti. Duruflma sonras› hakim bizim yoldafllar›n ailelerine sesleniyor: “Bak›n, çocuklar›n›z cezaevine, Habip’in ziyaretine gidiyorlarm›fl. O Habip kim biliyor musunuz? Adam›n bir sürü ismi var. Ad› bile belli de¤il. Çocuklar›n›za sahip ç›k›n!”

Cezaevinin ikinci müdürleri s›k s›k Habip’i “ziyaret” 267

ederlerdi. Bir gün yine ikinci müdürlerden bir tanesi ziyarete geldi. Sohbet esnas›nda Habip yoldafla söylediklerine çok gülmüfltük; “Ya Habip, sizin örgüt küçük müçük, ama koalisyondaki anahtar partiler gibi. Temsilcilik sizde, idareyi s›k›flt›ran siz.” Yine periyodik aramalardan birinde cezaevi müdürlerinden biri Habip’in elini s›karak, “Habip, ilkokul mezunuyum diyorsun, ama sen burada üniversite bitirmifl kadar oldun. K›z›l Bayrak’ta her hafta sayfalarca yaz›n ç›k›yor. Valla ben inanm›yorum senin ilkokul mezunu oldu¤una” diyordu. Bir baflka gün cezaevinin d›fl güvenli¤inin bölük komutan›n› tutup ko¤ufla getirmiflti.

Komutan bize verilmeyen K›z›l Bayrak’›n son say›s›n› da al›p getirmiflti. Habip’e; “K›z›l Bayrak’› sürekli takip ediyorum. Kosova sorunu konusunda Amerikan emperyalizmine söylediklerinize kat›l›yorum. Ama S›rplara fazla bir fley söylemiyorsunuz.” dedikten sonra, elindeki K›z›l Bayrak’›n son say›s›ndan örnekler gösteriyordu. Habip yoldafl›n yaz›lar›n›n yay›nlan›yor olmas›, idari personelin gözünde K›z›l Bayrak’a ilgiyi art›r›yordu. *** Ümitler geleli çok olmam›flt›. Bofl bir günde futbol oynamaya haz›rlan›yorduk. Ümit gibi “okuyan, yazan bir teorisyen”in futbol gibi bir oyunu oynamak istemeyece¤ini düflünerek davet bile etmedik. Fakat o oynamak istedi. Tak›ma ald›k, ama ald›¤›m›za piflman olduk. O kadar h›rsl› oynuyordu ki, onun sokak eylemlerinde, çat›flmalarda nas›l olaca¤›n› düflünebiliyordum.

Müthifl bir yoldafll›k sevgisi vard›. ‹çindeki bu sevgi yo¤unlu¤u onun çok duygusal birisi oldu¤unu gösteriyordu. A¤lamay› onun kadar do¤al bulan bir 268

baflkas›n› tan›mad›m. Yoldafll›¤› anlat›rd›; “Üzerine gelen kurflunlar› paylaflmakt›r yoldafll›k”. Ulucanlar’da üzerimize gelen kurflunlar› paylaflt›k onunla. Ümit’in efli Melek’le görüflmelerini bir gün dinlemek isterdim. San›yorum yaflam›m›n en zengin içerikli görüflü olurdu. Görüflten sonra Ümit’i sorguya çekerdik; “‹stanbul’da ne var ne yok? fiu fabrika nas›lm›fl?

Yay›nlarda ne var ne yok? Gazete niye gecikmifl?

Gençlikte ne varm›fl?” Hepsini uzun uzun anlat›rd›. O anlat›rken, Ümit yoldafl yine internete ba¤land›, derdik...

Melek’in gelece¤i görüfllerden önceki akflam Ümit bütün ifllerini büyük bir süratle yapard›. Yaz›lar› yaz›lm›fl, dizgisi yap›lm›fl olurdu. Dizgiyi yetifltiremezse ben yard›m ederdim, sabaha kadar bitirirdik. ‹flte görüfllere böyle haz›rlan›rd› Ümit yoldafl. Melek 3 haftada bir görüfle gelebiliyordu. Tam gelece¤i hafta ko¤ufl iflgalinden dolay› idare görüflleri iptal etti. Bu böyle 4 hafta sürdü. 4. haftan›n sonunda, görüfle bir gün kala Ümit yoldafl flehit düfltü.

Bir gün e¤itim toplant›s› yaparken Habip yoldafl h›zla ko¤ufla girdi; “Yoldafllar! Adli ko¤ufllar birbirine girmifl, idare asker sokmaya haz›rlan›yor. Siz de haz›rlan›n!”

Hemen aceleyle toparlanarak gerekli malzemeleri üzerimize ald›k ve organize bir biçimde askerin girebilece¤i kap›ya kofltuk. Kap›ya vard›¤›mda Ümit’in çoktan oraya vard›¤›n› gördüm. Sonra ortam sakinleflti.

Kap›ya iki nöbetçi b›rak›p çekilmeye karar verdik.

Nöbetçileri b›rakt›k, ama Ümit yoldafl gelmiyordu. PartiCepheli arkadafllar Habip’e flikayet ediyorlard›; “Habip sizin arkadafl çekilmiyor.” Habip gidip güç bela getirdi Ümit yoldafl›. Partimizin Ümit gibi kadrolar›n›n olmas› beni hep gururland›rd›.

26 Eylül Ulucanlar sald›r›s›ndan sonra getirildi¤imiz 269

Yozgat Cezaevi’nde arkadafllarla konufluyoruz. Baflka bir devrimci örgütten bir arkadafl Ümit yoldafl vuruldu¤unda yan›ndaym›fl. Vurulmadan önce, barikat kuran, silahlarla bekleyen robocoplar› göstererek, kitleye, “haydi arkadafllar sald›ral›m!” diyormufl. Orada vurulmufl.

Yoldafllar yaral› olarak getirdiler bana. Çok a¤r›lar› vard›.

Onu öyle görünce çok sars›ld›m, kocaman gövdesine sar›ld›m. Normal zamanlarda birlikte oldu¤umuzda da ne kadar çok severdim onu kucaklamay›.

Yoldafllar›m›z› katlettiler. Ac›m›z büyük, ama hesab›m›z da büyük olacak! Özgür Soylu

“Yarat›c›l›¤›n sonu, isyan›n s›n›r›” yoktu...

Tuna yoldafl, Aç›kças› yoldafl beni bu yaz› için haz›rl›ks›z yakalad›n. K›zmakta hakl›s›n, çünkü bu gerçekleflen zaten bizim ortaya att›¤›m›z kehanet de¤il mi? 27 yafl›m›zda ölecektik! Sen sözünü tuttun, s›ra bende.

Ac› ve hüzün yer almamal› bu yaz›n›n tek bir hücresinde dahi. Ama önceki denemelerimde bunu baflaramad›m. Duyar gibiyim, diyalekti¤i gözden kaç›r›yorum, de¤il mi? Bir insan yaflama ne kadar sevdal›ysa, ölümü de o denli yan›nda tafl›r. Buna diyalektikte z›tlar›n birli¤i ilkesi deniliyor. Hakl›s›n, her zaman oldu¤un gibi... Öyleyse anlat›lmal›s›n sen, ki böylece yaflayal›m seni.

Hüzünle an›lmak sana ihanet olur. En çok da özgürlü¤ün 270

271

neflesinin hiç eksik olmad›¤› gülümsemene. Zaten ölüm haberini ald›¤›mda bu bana çok gerçekçi gelmemiflti.

Yine hiç beklemedi¤im bir anda karfl›ma ç›kacak, beni flafl›rtm›fl olman›n mutlulu¤uyla kahkahan› patlatacakt›n.

Ve o günden iki hafta sonra bunu yapt›n zaten. Neresi oldu¤unu hiç önemsemedi¤im bir binan›n ç›k›fl›nda karfl›laflt›¤›mda sevinçten kalbim duracakt› neredeyse.

Bir baca¤›n aks›yordu, ama koltuk de¤ne¤ini göstererek yard›m etme talebimi geri çevirdin. O uzun merdivenleri öylece kimi basamaklar› da atlayarak ç›kt›n. Senin o hiç kaybetmedi¤in neflenle doldurdu¤un otobüsümüz a¤açl›kl› yollardan bizi buluflma yerine götürüyordu.

Ancak ifle gitmek için kurdu¤um saat beni senden ay›rd›.

Saati kapat›p geri döndü¤ümde, sen gitmifltin. Yine görüflece¤iz, biliyorsun, tüm mücadele alanlar›nda, en çok da barikat bafllar›nda. Görüflece¤iz yoldafl.

Benim için en göze çarpan özelli¤inden bafllayal›m.

Seninle tan›flana kadar kafamda ciddiyetle somurtkanl›¤› do¤ru orant›l› alg›layan bir solcu tiplemesi vard›.

Ancak sen bunu tersyüz ediverdin. Zaten içinde bulundu¤umuz mücadele özgürlük içindi ve bu yüzden de mücadele etmenin kendisi özgürleflmekle eflanlama geliyordu. Ve senin için -bu senden ö¤rendiklerimin en önemlilerindendi- özgürlük yaflan›labilecek en e¤lenceli fleydi. Senin her zaman hepimizin en neflelisi olman, hep mücadelede en önümüzde olmandand›. Bu yüzden senin bu neflen bile mücadelede ne kadar arkanda kald›¤›m› hat›rlat›r ve bende sürekli ileriye do¤ru bir bas›nç yarat›rd›. Zaten senin neflen ciddiyetinden, mücadelenin ihtiyaçlar›n› karfl›layabildi¤ini bilmenin rahatl›¤›ndan kaynaklan›yordu. “Önce dostluk”! Özgür bir dünya yaratma kavgas› içinde özgürlefliyorduk. Dostluk, bu özgürleflen 272

insanlardan daha çok kime yak›flabilirdi! Ac›y›, sömürüyü, zulmü ve kötü olan herfleyi ve her duyguyu, kayna¤› olan kapitalizmle birlikte gömmek için kendilerini -özellikle bu sömürü sistemi insanlara bireysel ç›karlar peflinde koflmay› dayat›rken- feda eden insanlar, do¤all›¤›nda en güzel duygular›n temsilcileridirler.

Dünya sömürüden temizlendi¤inde, geriye özgür insanlar aras›ndaki dostluk kalacakt›r. Ve bu yüzdendir ki mücadele dostlukla bafllar. “Üzerine gelen kurflunu paylaflmak”; iflte senin bu dostluk kriterin de -ki bunun en güzel örne¤ini verdin- bunun en yal›n ifadesi zaten.

“Abart› en büyük silah›m›zd›r”; düflman› abartacaks›n, böylece kolay yenilgiler almazs›n. Kendimizi abartaca¤›z ki, gücümüzü son s›n›r›na kadar isyan›m›za katabilelim.

Yaflam›n yo¤unluksuz anlar›n› öyle bütün bütün doldururdun ki, senden etkilenip de devrimle aradaki köprüleri onarmaya giriflilmemesi, en küçük bir zaaf› bile hat›rlay›p ona karfl› mücadeleye giriflme iste¤inin uyanmamas› olanaks›zd›. Herhangi bir s›radan konuflma, öylesine muhabbetler, her an senin politik kritiklerine, dostça i¤nelemelerine maruz kalmak durumundayd›.

Edinebilece¤in teorik, politik, bilimsel, güncel, sanatsal, vb. her tür bilgi birikimi -örgütsel illegaliteyi ihlal edenler hariç- senin için edinilmesi gereken bilgiydi. Bu bilgi hayal gücünü zenginlefltirip isyan›n› güçlendirmeye yar›yordu. “Yarat›c›l›¤›n sonu, isyan›n s›n›r›” yoktu. Tek bafl›na fütursuzca faaliyete ç›kard›n. “Bu yaz› için tam üç kutu sprey bitirdim” diye tatl› yak›nmalar›n; yeni ç›kt›¤›n iflkence tezgah›n›n ayr›nt›lar›n› anlat›rken, “en e¤lencelisi tazyikli suydu biliyor musunuz, asl›nda bütün güç sende, sadece susuyorsun, çok basit bir fley. Onlar›nsa eli kolu ba¤l›, yapabilecekleri hiçbir fley yok” diye, yüre¤inin özgürlefltirdi¤i bilincinle yaratt›¤›n direnifllerin...

273

“Beni öldürmeyen her darbe daha da güçlendirir.”

Bunun say›s›z örneklerini verdin, sadece d›fl›m›zdaki düflmana de¤il, içimizdeki düflmana karfl› da. Peki, flimdi öldürebildiler mi, diye soranlara cevab›m›z aç›k: Sen devrim oldun ve devrim daha da güçlenerek yafl›yor.

Zaten iflkence tezgah› için varolan ilken ölürken de bu cevab›m›z› güçlendiriyor; “Bedenim yerlerde sürünebilir, ama onurum asla”. En son -flimdilikdüflmanla karfl›laflmanda da bu ilkeni her zamanki ölümü yenmifl rahatl›¤›nla hayata geçirdin. Biyolojik yaflam›n için kulland›¤›n bedenini do¤al olarak kendinden ayr› bir nesne olarak kabul edip kendini isyanla, ‘71 manifestosunun devrimci militarizmiyle özdefllefltirdin ve onurunu asla baz›lar› gibi paspas etmedin. Hep oldu¤u yerde gecenin içinde parlayan güneflin -yani senin›fl›nlar›nda parlatt›n onu. Ve flimdi bedenin cesetken, bu senin için yine çok bir fley de¤ifltirmiyor.

Ama bu senin düflmanla son karfl›laflman olmad›.

Hangimiz girsek düflman›n iflkencehanelerine, orada hep sen direneceksin. Düflman her defas›nda seninle yeniden karfl›laflman›n kabusunu yaflayacak. Her barikat›n en önünde yine sen olacaks›n. ‹deolojik, teorik, politik birikimini kuflan›p her damlas›n› kapitalizme mermi olarak ya¤d›raca¤›z. Senin kadar sevece¤iz yaflam›, öyle ki ölümün boyunduru¤unu k›rarak alay edece¤iz ölümle. Üzerimize gelen kurflunlar› paylaflarak, parti ve s›n›fa dayanarak devrimi kazanaca¤›z.

Bu yaz› bitmedi ve sana asla veda etmiyorum. Seni yaflamaya çal›flaca¤›m ve ben de sözümde duraca¤›m.

E. Yank›

274

Ümit yoldafla...

Hoflçakal tad›nda gecikmifl bir merhaban›n hüznüyle...

O Eylül’de, orada hep ayn› adrese ç›kard› sokaklar.

O gece, sokaklarda sadece ay ›fl›¤›n›n sessizli¤i dolaflmaktayd›. Göz kamaflt›ran neon ›fl›klar›ndan ve caddelerin h›nca h›nç kalabal›¤›ndan geriye, geceden ürpertici bir yaln›zl›k kalm›flt›. Sokak kedileri bile acele terketmiflti kentin kald›r›mlar›n›. Ola¤an vardiya de¤iflimleriyle fabrikalar a¤z›n› açm›fl, yutkunuyorlard›.

Karn›nda torna sesleri, makine gürültülerine kar›flarak...

Ve gecenin bu en ›ss›z vaktinde, duvarlarla bölünmüfl apayr› bir dünya, bir tutam gökyüzüyle ölebilecek kadar özgürdü.

Bütün sokaklar›n ç›kt›¤› hep ayn› adresin az ötesinde park gecenin yafll› konuklar›n› a¤›rlamaktayd›. Gecenin davetsiz misafirleri gelene dek... Bir gölge oyununu 275

and›ran hareketler hep ayn› noktada son buluyordu.

Gecenin bu ilk seans›nda yüzlerce karanl›k gölge, park› karanl›¤a düflen bu yafll› ayd›nl›ktan kurtard›. Geride, çimenlere serili gazete parçalar›, ayakkab›lar, giysiler kald›. Ve karanl›k gölgelerin ellerinde parlayan, zulmün suç çetesine düflen, bembeyaz saç telleri. fiafa¤a, ölüm kadar az bir zaman kalm›flt›.

On’lara kalansa, karanl›¤a flafakla birlikte direnilecek olman›n güzelli¤inde upuzun bir zamand›. Saat üçü vurdu¤undaysa; fiehrin bütün ›fl›klar› yuttu¤u gece, tam kalbinden vuruldu flehir.

Bütün flehirler vurulur gibi flehrin ›fl›klar›n›n bütün y›ld›zlar› yuttu¤u gece Yaras›na sarg› bezi istemezdi flehir Yeni yaralarda kapatacakt› yaras›n›.

Vuruldu¤u yerden do¤ruldu, ve dinleyin beni hey ölümlüler! dedi, sizin ad›na ölüm dedi¤iniz, göz k›rp›fl›m›zd›r zafere.

Düfllere niflanlanan kurflunlar tarihe çarpt›, teti¤e basan eli vurdu flehir. Henüz düflmemifl, kurflunlar sadece düflleri s›yr›lm›flt›. fiafakta bafllayan, yefleren Ulucanlar mevsiminde, kalbinden vurulmufl bir flehrin yaras›ndan, onlarca yeni sevda filize durdu. Gecenin sabahtaki yans›mas›yd› Ulucanlar senfonisi. Bofl kovanlardan, delik deflik edilmifl bedenlerden arta kalan ve taze kan izlerinden baflka yeni dillere aktar›lan iflte bu senfoniydi.

Göçüklerde can veren madencinin umutlar›ndan, gece vardiyalar›na rüya niyetine kurulan düfllerden, y›k›k kentlerin enkaz›ndan yükselen 盤l›klardan esinlenip, kurflun seslerinin ritminde bestelenmiflti.

276

fiehrin yaras›ndan süzülen damlalar baflka flehirlerdedir flimdi?

Kimisi kelepçelerde, tel örgülerden içeri...

Sokak bafllar› tutuluysa da, hala yine de hep ayn› adrese ç›kar sokaklar: Özgürlü¤e...

Tad›na varmak için yeflilin, mutlaka k›rlara gidilmeli.

Ama maviyi görmek için ne s›rf deniz k›y›s›na gitmek ne de sadece gökyüzüne bakmak yeterli. Çünkü mavi özgürlüktür biraz da. (Bu yüzden yüzüne bakmak yeterli.)

Bulutsuz bir berrakl›kta hiç bu kadar güzel parlamam›flt›r mavi. Sadece gökyüzünün de¤il, düflyüzünün de rengidir.

(Gözler ki, resmidir düflyüzünün.)

Günefl hiçbir zaman bu kadar yak›n olmam›flt› maviye. Özgürlük rengindeki kanat ç›rp›fllar›n›n bir gölgesi de O’na düflerdi. Ve her savaflç›n›n biraz flair oldu¤u kadar flairdi. (Oysa her savaflç› biraz bile flair olamamakta.) Ki, geceyle bile batm›yordu. Kahkahalar›, çocuk kitaplar›nda çizili gülen günefl resimlerinin sesli taraf›yd›. fiehir vuruldu¤unda, “geceyle batmayan günefl” de tutulmak istendi, karanl›kça sonsuza dek. Sanki önünü ölüm kapatabilmifl gibi. Ard›ndan düflyüzünün mavisi de hüzne vuruldu, kurflunlardan önce. Hiç olmad›¤› çoklukta bulutland› ve ya¤muruna b›rakt› yüre¤inde biriktirdi¤i gözyafllar›n›. Bir damlas›n› kendine saklad› yumru¤unda, bir damlas›n› günefle ay›rd›, bir damlas›n› da bize.

Mazinin alt›nda ›slanmas›n› bilenlere... Önce günefl batt› ve sonra mavi kayboldu. fiafakla birlikte, maviyle günefl tek renkte birbirinden hiç ayr›lmad›. Bayra¤›m›z›n renginde sal›nd›lar flimdi.

Art›k, size dair hoflçakal tad›nda bir merhaban›n hüznüdür yaz›lanlar. fiimdi, odam›n duvar›na foto¤raflardan bir pencere açt›m. Mavi mavi bakmak için 277

gökyüzüne. Günefl penceremden hiç eksilmiyor.

Ayr›l›klar›n görüfl kabinlerinde kalma olas›l›¤›n› ar›yorum, kavuflmakt› oysa. Uzakl›¤›n bir görüfl günü ötesinde olma ihtimalini... Pencere camlar›na yaslay›p aln›nda engin denizleri seyredercesine, demirlere tutunup mavili¤ine bakabilme olanaks›zl›¤›n›...

Y›llar önce düflmüfltü belle¤ime o “firari mahpus”, sadece k›sac›k bir gazete küpürüyle... Kendime de bir pay ç›kard›¤›m› hat›rl›yorum çocuksu duygularla.

Bütün an›msay›fllar›m topland› art›k. Kaç kez cezaevi avlusundan bakm›fls›nd›r gökyüzüne daha çok.

Sokaklar›ndan daha çok dolaflm›fls›nd›r, ranzalar aras› voltalarda. Ve belki de her maltada farkl› isimlerdi yank›lanan. Hepsi hat›r›mda. Ama sadece bir kereye mahsus kald› o gecikmifl randevu. Yine de y›llard›r tan›yor gibiyim. Geç kal›nm›fl y›llar, sadece befl-on dakikaya s›¤d›r›ld›, takma olmayacak bir sahnesinde yaflam›n. Nas›l olsa “daha sonra” görüflebilirdik! Oysa, “daha sonra”lar hiç olmayacakt›.

Usta, çekicinin birini flimdi ç›raklar›na b›rakt›. Örsün dövülüp yeni bir yaflam›n fleklini vermeye devam etsin diye. Di¤eri, bayra¤›m›z›n k›z›ll›¤›na as›l› duran y›ld›z›n alt›ndaki orakta kald›.

Gri yoldafl›ndan “Geceyle batmayan günefle”...

Bask›n sonras› telsiz sesleri aras›ndaki konuflmalardan, yaflan›lanlardan tarihe kaydedilenler; Yoldafllardan biri bask›n›n etkisiyle rahats›zlanm›flt›r ve yan›nda refakatçi bir yoldaflla hastaneye gitmesi gerekmektedir.

- Sen git!

278

- Hay›r.

- Git! - Gitmeyece¤im.

- Gitmelisin.

- Gidemem.

- Gi-de-cek-sin!

- ...!

Yeni yer iflkencehanenin garaj›. Hasta yoldafl, refakatçi ve O. Ve iflkenceciler... Sadece konuflulanlar› dinliyorlar.

Gözlerinden okunuyor ki anlam›yorlar, anlayamayacaklar.

Hasta yoldafl sivil bir münibüste flimdi. O da orada.

U¤urlamaya gelmifl refakatçiyle hasta olan›. ‹flkenceciler baflka bir dünyaya ait, konuflmak için kelimelere çok fazla ihtiyaç duymayan, fakat her nas›lsa çok iyi anlaflabilen bu canl›lar›n yan›nda sadece susuyorlar.

Onlar›n hiç yoldafl› olmaz ki?! Bak›fllar, gözler... Herfley ne kadar sade. Bütün gözler s›k›ca yap›lan tokalaflmada odaklan›yor. Bu elin s›cakl›¤› refakatçiye müthifl bir güven vermifltir. Ve sonra, refakatçinin dudaklar›ndan kendili¤inden bir fliir dökülür; “Al yaran›/Koy yan›na yaram›n/öfkeni öfkenle ço¤alt/düflersem kald›r beni/ sat›l›rsam vur!”

Refakatçiyle hasta olan arabadad›r. Yanlar›nda bir münibüs dolusu iflkenceciyle. Az ötedeyse, iflkencecilerin aras›nda O... Hala arabaya bakmakta. Belli ki emin olmaya çal›fl›yor yolculu¤un hastahaneye olaca¤›ndan.

Emin olmas›n› sa¤lamal›y›m diye düflünür refakatçi.

Herfleyden emin olmal›d›r o. Kendinden oldu¤u kadar...

Bunun için mesaj vermesi gerekti¤ine inan›r ve sol yumru¤unu havaya kald›r›r. O, art›k emin ad›mlarla yeni f›rt›nal› denizlerde yol almak için geri dönmektedir.

Gözleri ufuk çizgisindedir “her zamanki gibi”...

Ve sahne kapan›r. Perde iner. Gerisi yok say›l›yor 279

flimdi. Perde son bir kez de Ulucanlar’da aç›lm›flt›r. ‹ki perde aras›ndaki bütün ikili hat›ralar silinmifl durumda.

Sanki refakatçi O’nu orada son kez gördü ve vedalaflt›lar sessizce. Sonra sesini Ulucanlar’da yeniden duydu, herkesin duydu¤u gibi; “Günefl bat›yor, sizleri çok seviyorum...”

Eylül

Dostlar› ve yak›nlar›n›n kaleminden...

280

Habip’in öyküsü Zamans›z gün so¤u¤unun Kars’› çepeçevre sard›¤›

u¤ursuz bir pazar akflam›yd›. Televizyonlar Ankara Ulucanlar Cezaevi’nde isyan ç›kt›¤›n› haber veriyorlard›.

Devlet güçlerince giriflilen operasyon sonucu baz› tutuklular›n öldürüldü¤ü bildiriliyordu.

Televizyonun bafl›na geçmifl, öfke kas›rgas›na tutulmufl bir halde haberleri dinliyordu. Habip Gül ad›n› iflitince, oturdu¤u kanepede tafl kesildi. Akl›na ilk gelen, sakin bir deniz gibi bakan Habip’in masmavi gözleri oldu.

Gülümsüyordu. Sonra kadifemsi bir görüntü veren, k›p›r k›p›r parlak kumral saçlar› uçufltu gözlerinin önünde.

Arkas›ndan s›ras›yla yüksek aln›, hafif ç›k›k elmac›k kemi¤i ve ortan›n üstünde gösteren fidan boyu canland› belle¤inde. H›çk›r›klar aras›nda telefona koflup, dar gün dostunu arad›. Sadece, “Habip... Habip...” diyebildi bo¤uk 283

bir sesle. Dostu, “Yapma!” diye ac›yla feryat etti. Baflka da herhangi bir fley konuflmad›lar. Dostu tam olmasa da anlam›flt› Habip’in bafl›na gelenleri.

Dizginsiz h›çk›r›klar aras›nda y›¤›ld›¤› masada Habip’le ilk karfl›laflt›¤› an› hat›rlamaya çal›flt›. Kutsal görünüyordu o an flimdi ona. Ama tüm çabas› bofla gitti.

Belle¤inde o an› gösteren tek bir resim bile yoktu. Sabun köpü¤ü gibi silinip gitmiflti herfley.

Kendisinin de terörist diye kilit arkas›na kapat›ld›¤› o günlerde tan›flm›flt› Habip’le. Ziyaretçi görüflüne gidip gelirken karfl›lafl›yorduk herhalde, diye düflündü. Ama kör bir karanl›¤a bakar gibiydi, hiçbir fley göremiyordu. “Ah, ah keflke seni görüfl yerinde hiç bekletmeseydim, paha biçilmez o zaman› hiç çalmasayd›m” diye hayk›rarak, sars›la sars›la a¤lamaya koyuldu.

Cezaevinden ç›kt›ktan sonra içi burkularak geride b›rakt›¤› dostlar›n› s›k s›k ziyarete giderdi. Ulucanlar Cezaevi o her zamanki so¤uk ve resmi tavr›yla karfl›lard› onu. Diflçi koltu¤una oturmaktan beter s›k›c›l›ktaki ifllemler tamamlan›rd› önce. Deniz Gezmifl, Yusuf Aslan ve Hüseyin ‹nan’›n as›ld›klar› as›rl›k a¤ac›n önünden geçerek birinci kata ç›kard› sonra. Bir dönem birlikte siyaset yapt›¤› eski ko¤ufl arkadafllar› ziyaretçileriyle, bu katta bir odada görüfltürülüyorlard›. Erken getirildikleri için, zaman israf olmas›n diye ilkin onlarla görüflürdü.

Sonra da afla¤› kattaki dostlar›na giderdi. Ama oraya hep geç kalm›fl olurdu. Cezaevi ziyaretlerinde zaman›n nas›l geçip gitti¤i farkedilmezdi. Atefllenen sohbetin alevi, zaman› h›zla yutup tüketirdi. Eski ko¤ufl arkadafllar›yla vedalaflt›¤›nda ko¤ufl kap›lar›n›n kapanmas›na on beflyirmi dakika gibi k›sac›k bir zaman kalm›fl olurdu.

Saatine bakarken utanca bo¤ulup, h›zla d›flar› atard› kendini. ‹çini dolduran a¤›r suçluluk duygusuyla soluk 284

solu¤a afla¤› kattaki görüflme odas›n›n yolunu tutard›.

Habip’i o hiç de¤iflmeyen sakinli¤iyle, gö¤sünde kollar›n› kavuflturmufl halde kendisini beklerken bulurdu.

Beklemekten yorulup görüflme umudunu yitiren öteki dostlar›, geriye sitemlerini b›rak›p çoklukla gitmifl olurlard›. Ama Habip gitmezdi, son ana kadar sab›rla onu beklerdi. O, binbir özür dileyip ba¤›fllanma isterken, Habip tatl› bir gülümsemeyle karfl›l›k verip, rahatlat›rd› onu.

Habip’in tünel kazarak cezaevlerini kalbura çeviren firar serüvenleri, iflte bu ziyaretlerdeki flakalaflmalar s›ras›nda çal›nm›flt› kula¤›na. Arkadafllar› bazen “Tünelci” diye tak›l›rlard› ona. Kendine ait olmayan Habip Gül ad›yla yakaland›¤›nda onca iflkenceye ra¤men bu isimde ›srar edifli ve mahkemelerde birçok kez bu isimle yarg›lan›p cezalar al›fl›, onun hayat maceras›n› daha da çekici hale getiriyordu. Kiflilikleri henüz kökleflmemifl olanlar, Habip’teki çelik cesaretin k›r›nt›s›n› bile tafl›salar, farkedilmek için herhalde çok kas›nt›l› dururlard›. Çal›mlar›ndan geçilmezdi. Ama Habip öyle de¤ildi.

S›radand›. Böyle gösteriflsiz olmak için de kendini hiç zorlamazd›. Güvenli insanlar›n alçak gönüllülü¤ü, onu hayranl›k verici bir do¤all›¤a büründürürdü.

Elindeki roman›n yaz›m› tamamlanmak üzereydi.

Yeniden yazmak istiyordu. Ele alaca¤› konular üzerinde kafa yordu¤u bir s›rada Habip’in hayat›n› yazma fikri alevlenmiflti kafas›nda. Habip’le en son görüflmesinde “Seni yazmak istiyorum; bir sak›ncas› yoksa bana yaflam öykünü yazar m›s›n?” diye sormufltu. Habip ise, kaç günlük oldu¤unu flimdi hat›rlayamad›¤› bir süre istemiflti ondan. Birbirlerini art›k bir daha göremeyeceklerini bilmeden o gün vedalaflm›fllard›. Çünkü o, y›llar süren uzun bir ayr›l›ktan sonra do¤up büyüdü¤ü topraklara 285

geri dönecekti. Onlar bir daha hiç görüflemeyeceklerdi.

Habip söz verdi¤i yaz›lar› ortak bir dostlar› arac›l›¤›yla ulaflt›racakt› ona. 4 Haziran 1998 tarihli dört sayfal›k yaz›, memleketine döndü¤ünün ikinci haftas›nda eline geçmiflti. Her sat›r›n› çizerek ve içi yanarak defalarca okumufltu.

Roman› yay›mlanm›fl, ancak bekledi¤i ilgiyi nedense görmemiflti. Bafllad›¤› yeni roman›n yaz›m› kesintilerle sürüyordu. Habip’in yaflam›ndan etkilenerek kurguluyordu yeni roman›n›.

O lanetli pazar akflam›nda televizyon haberiyle kedere bo¤uldu¤unda, Habip’le en son görüflmesinin üzerinden onbefl ay› aflk›n bir süre geçmiflti.

Gecenin ürpertici sessizli¤inde masan›n bafl›na geçip, Habip’in yaflam öyküsünü yeniden okudu¤unda içinde bafl edemedi¤i bir titreme dolafl›yordu.

Nevzat’tan Habip’e...

“1 Ocak 1965 tarihinde Elaz›¤’›n Karakoçan ilçesi Çalakas (Balcal›) Köyü’nde do¤muflum.” diye bafllam›flt› Habip, kendi yaflam öyküsüne. “Üçü k›z, üçü erkek, alt› kardefltik. Kardefllerin en küçü¤üydüm. Çok yoksulduk.

Köyde tek kar›fl topra¤›m›z bile yoktu. Köy a¤as›n›n tarla ve çay›rlar›nda çal›fl›rd›k. Yar›c›yd›k. A¤a yan yat›p k›l›n› bile k›p›rdatmazken, terimizle can verip yeflertti¤imiz ürünün yar›s› onun olurdu. Ablam a¤an›n hayvanlar›na çobanl›k yapard›. Da¤ tafl demeden, koca üç mevsim, hayvanlar›n arkas› s›ra sürüklenmesinin karfl›l›¤› olarak bir gömlek ya da entari al›rd›. Ne zaman fersiz gözleri çukura kaçm›fl bir k›z çocu¤u görsem, ablam gelir gözlerimin önüne. Babamla annem yazg›lar›na flikayetsizce boyun e¤mifllerdi. Ama ben ve a¤abeylerim 286

a¤adan nefret ederdik. Hep öfkeyle bakard›k ona.

Yaz boyu tarlada çal›flan zavall› babam, ekmek paras› kazanmak için k›fl›n da büyük kentlere giderdi. Babam› çok özlerdim. Aylar sürerdi bu ayr›l›k. Döndü¤ünde ise, dünyalar benim olurdu. A¤abeylerim büyüyünce, onlar da gurbet kervan›na kat›ld›lar. Dur durak bilmeden yaz›n köyde, k›fl›n da büyük kentlerde çal›fl›rlard›.

Y›llar birbirini kovalay›p gidiyordu. Ablalar›m evlenip gitmifllerdi. Böylece tarlada çal›flman›n yan›nda, evin ömür törpüleyen a¤›r iflleri de anneme kalm›flt›.

A¤abeylerim de evlenip metropollere yerleflmifllerdi. Evde çocuk olarak bir ben kalm›flt›m. Yaz›n a¤an›n tarlalar›nda çal›fl›rken, k›fl›n da okuyordum. ‹lkokulu bitirdi¤imde on dört yafl›ndayd›m. Çünkü okula geç bafllam›flt›m. Babam çok istedi¤i halde ortaokula gönderemedi beni. Okumak istedi¤imi söyledi¤imde, bana yalvarmayla dolu gözlerle bak›p, karfl›mda kederle boynunu büküflünü flimdi bile hat›rlamaya dayanam›yorum.

Devrimcilerle o y›l tan›flt›m. Çok geçmeden ... hareketiyle organik iliflki kurdum. Köyleri dolafl›p tarlalarda çal›fl›yor, yaprak kesiyorduk. Ayr›ca köprü yakalar›na ve yol kenarlar›na yaz› yazmak gibi çal›flmalar da yap›yorduk. Bütün bu çal›flmalar ...’in gerilla faaliyetini de oluflturuyordu.

1980 12 Eylül darbesi tüm devrimci hareketleri oldu¤u gibi, bizi de biçti. Ben örgüt içinde fazla tan›nmad›¤›m için, darbenin kanl› pençesi yakama yap›flmad›.

1981-82’ye gelindi¤inde, örgüt da¤›lm›flt›. Kadrolar ço¤unlukla tutsak edilmiflti. Geriye kalanlar da askere gitmiflti. Ben de bu bofllu¤u 1983 y›l›nda evlenerek doldurdum. Köyümüzün önünde sakinlikle akan Peri Nehri’nin karfl› k›y›s›ndaki Golek (Koyunufla¤›) Köyü’nden Han›m ad›ndaki bir k›zla evlendim. Daha 287

önce birbirimizi tan›m›yorduk. Ortak bir tan›d›¤›m›z›n arac›l›¤›yla evlendik. Evlenmek, büyük bir borç yükünün alt›na girmek demekti. Bafll›k paras›, dü¤ün masraf› derken epey borçlanm›flt›m. Alacakl›lar kap›ya dayanmadan para kazanmaya bafllamal›yd›m. Birkaç ay sonra çal›flmak üzere ‹zmir’e, a¤abeylerimin yan›na gittim. ‹lk inflaat iflçili¤im Çeflme ilçesinde bafllad›.

Dev gibi yükselen bir inflaatta çal›fl›yordum. Bina her an üstüme y›k›l›p, beni alt›na alacakm›fl gibi bir duygu uyand›r›rd› bende. K›fl boyu tek bir günümü bile bofla geçirmeden para biriktirmeye çal›flt›m. Omuzumdaki borç bask›s› yüzünden bazen bo¤az›mdaki ekmekten bile k›smak zorunda kal›yordum. Borçlar›m› karfl›layacak kadar para biriktirdikten sonra, yaz›n köye döndüm. ‹lk k›z çocu¤umuz o yaz dünyaya geldi.

K›fl›n “gurbet”, yaz›n da köyde ekin derken, kap›ya askerlik gelip dayand›. Bir y›l kaçak dolaflt›ktan sonra askere gittim. ‹ki ayl›k askerken ikinci k›z›m do¤du.

Askerli¤im sürerken ald›¤›m bir mektupla babam›n öldü¤ünü haber ald›m. O gün ve sonraki birkaç gün tarifsiz ac›lar çekmifltim. Ama zaman›n flifal› merhemi, içimdeki baba ac›s›n› çok geçmeden dindirmiflti.

Derken askerlik bitti. Paras›zd›m. Biraz para kazanmal›yd›m. ‹zmir Alia¤a’da bir demir-çelik fabrikas›nda ifl bulup çal›flmaya bafllad›m. Y›l 1987, üçüncü k›z›m dünyaya gelmiflti. Askerlik bittikten ancak üç ay sonra köyüme gidebildim. ‹flyerimden bir ayl›k izin alm›flt›m. ... örgütüyle bu demir-çelik fabrikas›nda çal›fl›rken tan›flt›m. Dergimizin ilk say›s›n› dinmeyen bir susuzlukla okumufltum. Y›llar sonra devrimcilerle yeniden karfl›laflmak ve yepyeni bir örgütle tan›flmak benim için tarif edilmez müthifl bir duyguydu. Bir yandan 288

fabrikada çal›fl›yor, bir yandan da siyasal faaliyetlerde bulunuyordum. Alia¤a Bölge Fabrikas›’nda h›zla gelifliyorduk. Yeni yeni iflçilerle tan›fl›p, yeni siyasal dostluklar kuruyordum. Tüm benli¤im devrim atefliyle yan›p tutufluyordu. O çok sevdi¤im köyüm akl›ma bile gelmiyordu art›k.

1988 bahar›nda hayvanlar›m›z› sat›p, baba oca¤›n› terkettik. Alia¤a Helvac› Köyü’ne yerleflmifltik. Burada arkadafllar›m›n yard›m›yla yapt›¤›m iki gözlü bir gecekonduda yaflamaya bafllad›k. Örgütsel faaliyetlerim h›zla sürüyordu. Bu arada bir de o¤lum olmufltu.

1991 y›l›n›n 29 Nisan günü devlet güçleri örgütümüze karfl› bir operasyon bafllatt›lar. Ayn› gün evim bas›larak gözalt›na al›nd›m. On befl günlük s›k› bir iflkenceden sonra tutuklanarak Buca Cezaevi’ne konuldum. Cezaevine konuluflum, kar›m ve çocuklar›m için tastamam bir yoksulluk demekti. “Ailede çal›flabilecek kifliler varsa, örgütten ekonomik yard›m almamak” fleklindeki bir karar nedeniyle kar›m bir yemekhanede ifl bulup çal›flmaya bafllad›.

Cezaevi bitip tükenmeyen açl›k grevleriyle karfl›lam›flt› bizleri. Birçok k›sa süreli, dönüflümlü açl›k grevine girdik. Eskiflehir tabutlu¤unun aç›l›fl›, ilk uzun süreli açl›k grevi deneyimimin de bafllang›c› oldu. K›rk befl gün sürmüfltü. Barikatlar, direnifller derken bir y›l Buca Cezaevi’nde kald›m. Bir y›l içinde sadece bir kez ziyaretçi görüflü yapabildim. Çünkü otuz ay sürecek olan mektup ve görüfl yasa¤› cezas› alm›flt›m.

Mahkeme bir y›l sonra Terörle Mücadele Yasas›’na göre üç y›l hapis ve 83 milyon lira da para cezas› verdi bana. Arkas›ndan Urla Cezaevi’ne sevkedildim.

Burada üç ay kald›ktan sonra, “adli mahkumlar› isyana teflvik edip örgütlemekten” Kemalpafla Cezaevi’ne sürgün 289

edildim. Her gitti¤im cezaevinde mektup ve görüfl yasa¤› da arkamdan geliyordu. Hapis cezas›n› burada doldurdum.

Geriye bana verilen 83 milyonluk para cezas› kalm›flt›.

Bu paray› devlete ödedi¤imde serbest kalacakt›m.

Böylece ya paray› ödeyecektim, ya da hapiste kalmaya devam edecektim. Düzenin önümüze koydu¤u kötü bir tercihti bu. Neyse ki çok kafa yormam gerekmedi. Paray› ödemedim. Cezan›n meflrulu¤unu kabul etmifl olacakt›m yoksa.

Para cezas› hapis cezas›na çevrildi. 11 ay 20 gün daha yatacakt›m. Paray› ödemedim ama, devrimci iradenin ve görevin gereklerini yerine getirdim: Kazd›¤›m›z 35 metrelik bir tünelle dört kifli, 19 May›s 1993 flafa¤›nda özgürlü¤e kofltuk. On ay “cezam” kalm›flt› firar etti¤imde. Ben de bu meflru hakk›m› kulland›m. Benim için firar, üç y›ldan beri görmedi¤im kar›m› ve çocuklar›m› daha y›llarca görmemek anlam›na da geliyordu. Her zaman söylüyorum, hiç unutmad›¤›m ve anlatmakta güçlük çekti¤im iki an› var hayat›mda: Birincisi, y›llar süren uzunca bir örgütsüzlükten sonra 1987 Ekim’inde örgütümle tan›flt›¤›m an›n duygular›d›r. ‹kincisi ise, tünelden ç›kt›¤›m›zda yüzüme vuran ilk yel ile özgürlü¤e at›lan o ilk ad›md›r. Ve tünelin ucuna kadar gelip de geri dönen bir arkadafl›n ahmakl›¤›...

Firar ettikten sonra ilk faaliyet alan›m Adana oldu.

Soluk solu¤a geçen sekiz ay›n sonunda, bir randevuya giderken pusuya düfltüm ve yakaland›m. Bir gece önce yakalanan iki genç yoldafl›m›z iflkenceye dayanamay›p randevu yerini vermek zorunda kalm›fllard›. Üzerimde onlarca bildiri ve afiflin yan› s›ra flifreli telefon numaralar› ve adresler vard›. Burada Habip Gül sahte kimli¤iyle yakalanm›flt›m. Emniyete götürüldükten k›sa bir zaman sonra bir polis gelip yüzüme uzun 290

uzun bakt›, “Ben bunu bir yerden tan›yorum. ‹zmir Kemalpafla Cezaevi’nden firar edenlerden birinin gazetede ç›kan foto¤raf›na çok benziyor, iyice araflt›r›n!” dedi.

Habip Gül’le ayn› memleketli (Marafll›) oldu¤u için de s›rt›ma iyi bir hemflehri tekmesi vurarak ç›k›p gitti.

Bu umulmad›k rastlant›, iflimi epeyce zora sokacakt›.

Dört gün süren soluksuz iflkencenin a¤›rl›¤›, kimli¤imin sahteli¤i üzerineydi. Üzerimden ç›kan telefonlarla adreslerin flifrelerini de gizli tutmam gerekiyordu.

Kimlikteki sahte Habip Gül ismine s›ms›k› sar›lmal›yd›m.

Sonuna kadar direndim. Direnmekten baflka seçene¤im de yoktu. Çünkü konuflursam pek çok yoldafl›m› ele vermifl olacakt›m. Yoldafllar›m ve örgütüm zarar görmüfl olacaklard› böylece. Bir de kendime olan güvenimi torpillemifl olacakt›m.

Bir gün tim flefi beni odas›na götürdü. Tabii ayakta duramad›¤›m için sürükleyerek götürüyorlar. “Bomban patlad›, bofluna direnme, kimli¤in sahtedir” dedi, gözlerinde zafer kazanm›fl insanlar›n par›lt›s›yla. “Ben Habip Gül’üm! Aksini ispatlamak sizin ifliniz” diye direttim so¤ukkanl›l›kla. ‹flkenceci çok sinirlenmiflti.

Yan›ndakine, “Gelen faks› getir, bu orospu çocu¤u tan›yacak m› bakal›m?” diye ba¤›rd›. Faksta gösterilecek fleyin Habip Gül’e ait bilgiler oldu¤unu tahmin etmekte gecikmedim. ‹flin kötüsü, ben daha önce ne Habip Gül’ü, ne de foto¤raf›n› görmüfltüm. Neyse gözlerim aç›ld›. ‹flkenceci, katlanm›fl bir faks ka¤›d›nda bir foto¤raf göstererek, “Kim bu lan?” diye öfkeyle sordu. Foto¤raftaki Habip Gül hafif bir s›r›tmayla bize bak›yordu. Olup bitenlere gülüyor gibiydi. Ben gayet sakince, “Benim!” dedim. ‹flkenceci deliye dönmüfltü.

“Ulan sana benzemiyor!” diye köpürdü. Yay gibi gerilmiflti, sinirinden tir tir titriyordu. Az önce faks 291

ka¤›d›nda foto¤raf›n› bana gösterdi¤i Habip Gül’e ait renkli bir foto¤raf› baflka foto¤raflarla kar›flt›rarak, “Madem öyle, bunlar›n içinden kendini (Habip Gül’ü) bul!” dedi. Bana biraz önce faks ka¤›d›nda gösterilen siyah-beyaz foto¤raf› kafamda canland›rarak, renklisini elimle koymufl gibi buldum. “Ben buyum” dedim. Yani allah var, foto¤raftaki adam bana hiç benzemiyordu. Bir defa gözleri siyaht› onun. Benimki mavi. ‹flkenceciler flaflk›nl›k içindeydiler. “Nas›l oluyor lan, bu sana hiç benzemiyor!” diye çaresizce debelenip duruyorlard›.

Ama kabul etmekten baflka flanslar› da yoktu. Çünkü a¤z›mdan baflka bir söz alamayacaklar›n› art›k onlar da biliyorlard›. On dört gün süren iflkenceden sonra bir gece al›p beni da¤a götürdüler. Burada öldürüp cesedimi topra¤a gömeceklerini söyleyerek, sa¤a sola atefl ettiler. Bu tehditleri de ifle yaramay›nca, bir diflimle birkaç kaburgam› k›rarak beni emniyete geri götürdüler.

Kollar›mdan ask›ya as›lmam yüzünden koltuklar›m›n alt› y›rt›lm›flt›. Ters ask›dan ayak bileklerimin derisi çok kötü bir flekilde yüzülmüfltü. Copla tecavüze u¤rad›¤›mdan makat›mda a¤›r bir hasar meydana gelmiflti.

Oturam›yordum. Oturup kalkarken dayan›lmaz ac›lar çekiyordum. Bedenim bütün bütün ac›lara bo¤ulmufltu.

Ama her ne pahas›na olursa olsun dayanacakt›m.

Dayanmal›yd›m!

Gözalt›ndan ç›kt›¤›mda sol taraf›m tutmuyordu.

Tim flefi son gün beni DGM’ye götürürken omuzlar› çökmüfl halde yak›n›yordu: “Örgütün senin gibi on kifliyi buraya gönderirse biz boku yedik demektir. Bir dahakine karfl›lafl›rsak seninle, bu kadar u¤raflmak yerine kafana s›kaca¤›m.”

Habip Gül ad›n› mahkemede de sahiplendim. DGM bu adla beni tutuklad›. Yirmi gün Adana Cezaevi’nde 292

kald›m. Sonra da Malatya DGM’de yarg›lanmak üzere Malatya E tipi Cezaevi’ne gönderildim. Burada yedi ay tutulduktan sonra yine Habip Gül ad›yla tahliye edildim.

Buradaki mahkemem hala sürüyor. Cezaevinden ç›kt›ktan sonra ‹stanbul’a gittim. Habip Gül kimli¤i deflifre olmufltu. Art›k iflimi görmeyecekti. Ben de Altan Ersoy kimli¤iyle gizli faaliyetlere bafllad›m. Ben art›k Altan Ersoy idim. Gerçek ad›m› bazen tatl› bir nostaljiyle hat›rlay›p, tebessüm ediyordum.

Siyasal çal›flmalar›m illegal olarak sürmekteydi.

1995 y›l›n›n 2 Nisan günü ‹stanbul Ba¤c›lar’daki evimiz gece yaras› polislerce bas›ld›. Bask›nda bir bayan arkadaflla gözalt›na al›nd›k. Örgütümüze yönelik bu operasyonda ayn› gecede, ayn› saatlerde de¤iflik semtlerde alt› ev daha bas›lm›fl, dokuz yoldafl›m›z yakalanm›flt›.

Altan Ersoy ad›na düzenlenen kimli¤in sahteli¤i, gözalt›na al›n›fl›m›z›n ertesi günü ortaya ç›kt›. Yollar›m›z Habip Gül ile yeniden kesiflmiflti. Belli ki birbirimizi çok sevmifltik! Habip Gül oldu¤um ve Adana’da yakaland›¤›m her nas›lsa ortaya ç›km›flt›. Ben de Habip Gül ismine itiraz etmedim. Besbelli yine Habip Gül olarak tutuklanacakt›m. ‹flkencede kald›¤›m›z on üç günlük sürede, iflkenceciler kendi karargahlar›nda yenildiler. Devrimci onurumuzu çi¤netmedik. On üç gün sonra tutuklan›p Bayrampafla Cezaevi’ne götürüldük. Ben yine Habip Gül ad›yla tutuklanm›flt›m.

Rastlant›d›r, cezaevine girdikten birkaç gün sonra Eskiflehir Tabutlu¤u yeniden aç›ld›. Tüm cezaevlerinde süresiz açl›k grevleri patlam›flt›. Biri de Malatya Cezaevi’nde olmak üzere bu üçüncü 45 günlük açl›k grevim olacakt›. 45 gün süren direniflimiz, isteklerimizin kabul edilmesiyle son buldu.

293

Bayrampafla Cezaevi’nde sekiz ay tutuklu kald›ktan sonra yine ayn› isimle, Habip Gül olarak, serbest b›rak›ld›m. ‹stanbul 4 No’lu DGM’deki davam hala sürüyor.

Tüm bu olup bitenlerden annemin, kar›m›n ve çocuklar›m›n haberi yoktu. Nas›l olsun ki? Polisin defalarca kar›m› gözalt›na al›p beni sormufl olmas›ndan da elbette benim haberim olamazd›. Sokakta o¤luma fleker verip, eve gelip gelmedi¤imi sorduklar›n› da sonradan ö¤renecektik. Birkaç kez de annemi, “o¤lunu vurduk, gel cesedini al” diyerek morga götürmüfller. Baz› cesetler göstermifller. Sonra da, “iflte senin o¤lunu da bir gün böyle vuraca¤›z!” deyip geri göndermifller.

Bayrampafla Cezaevi’nden ç›kt›ktan sonra baflka bir sahte kimlikle faaliyetlerime devam ettim. Bir-bir buçuk ay sonra bir flekilde baca¤›mdan yaraland›m.

Kurflun kas›¤›mdan girip siniri kopararak d›flar› ç›km›flt›. Gizli çal›flman›n tahmin edilebilecek koflullar› yüzünden dört gün doktora gitmedim. Çok kan kaybettim.

Hem ameliyat olmak hem de siyasal faaliyetlerimi sürdürebilmek için Ankara’ya geldim. Ameliyat olduktan bir süre sonra çift koltuk de¤ne¤iyle gezmeye bafllad›m.

Yaral› baca¤›m boydan boya alç›ya al›nm›flt›.

Tam koltuk de¤neklerini atm›fl ve baca¤›mdaki alç›y› yeni ç›kartm›flt›m ki, Ankara’da örgütümüze karfl› giriflilen bir operasyonla tekrar yakaland›m. Bayrampafla Cezaevi’nden sal›verilmenin üzerinden alt› ay geçmiflti.

Bu kez üzerimde Hüseyin Yadigar Özüdo¤ru ad›na düzenlenen sahte bir kimlik vard›. ‹flkenceciler beni öldüreceklerini söylüyorlard›. Ölümü göze ald›¤›m için tehditleri beni hiç mi hiç etkilemiyordu. Tehditleri irademin beton duvar›na çarp›p tuzla buz oluyordu. Onüç gün içinde iki kez gece yar›s› 294

Gölbafl›’na götürüldüm. Bir çukura yat›r›p sa¤›ma soluma atefl ettiler.

Ankara Terörle Mücadele fiubesi’nin garaj olarak da kullan›lan alt kat›nda, bir metre derinli¤inde kapakl› bir tuvalet çukuru var. Beni bu tuvalet çukuruna koyup, kapa¤› üzerime kapatarak orada her seferinde bir saate yak›n pisli¤in içinde tutuyorlard›. Kollar›mdan as›yor, bedenime elektrik veriyorlard›. Yaral› baca¤›m› tekmeleyip, kas›¤›mdaki k›smen y›rt›k sinirleri büsbütün koparmaya çal›fl›yorlard›. Orada, devrim ile karfl›devrimin iradeleri çarp›fl›yordu. Bu nedenle taraflar kendi s›n›fsal kimliklerine uygun düflen silah ve araçlarla savaflmaktayd›lar. Ankara Terörle Mücadele fiubesi’nde devrimci onur bir kez daha zafer kazanm›flt›.

Onüç gün sonra sistematik iflkence art›k bitmifl, s›ra parmak izlerini almaya gelmiflti. Parmak izi tespitine götürülüyoruz. Parmak izlerim al›nd›ktan on dakika sonra beni bir odaya götürdüler. Sivil giyimli bir komiser, üstüme h›fl›mla gelerek surat›ma sertçe bir tokat att› ve, “Sen kimsin lan, ad›n ne?” diye kükredi. Ben de gayet sakin, “Hüseyin Yadigar Özüdo¤ru” dedim. “Peki 1995 y›l›n›n 26 Nisan günü ‹stanbul’da Altan Ersoy olarak yakalanan kim?” Evet, anlafl›lan kimli¤imin sahte oldu¤u a盤a ç›km›flt›. Yeni bir kimlik araflt›rmas›n›n önünü kesmek için haz›r bir cevapla, “Orada bir yanl›fll›k var” dedim. “O kimli¤i bulmufltum. Genel kimlik kontrolü s›ras›nda üzerimde iki kimlik bulundu¤u için gözalt›na al›nd›m ve serbest b›rak›ld›m. Yoksa ben Altan Ersoy falan de¤ilim” dedim. Neyse ki, bekledi¤imden de erken ikna olup, bir iki tehditten sonra beni Terörle Mücadele fiubesi’ne geri götürdüler. Terörle Mücadele fiubesi’nin kap›s›na geldik, garaj kap›s›n›n anahtar› yok. Ar›yorlar.

Bir yandan telsizle içeriden kap›n›n aç›lmas›n› anons 295

ederken, bir yandan da Hüseyin Yadigar Özüdo¤ru ehliyetiyle, yani benim ehliyetimle kap›y› kurcal›yor komiser. Böyle kurcalarken ehliyetin köflesi k›r›ld›. Bana dönüp ehliyeti gösterdi, “Allah bilir bu da sahtedir. Bunu k›raca¤›m, sana da si....mi verece¤im” dedi. Ben de gayet normal bir flekilde, “Olur, bence mahzuru yok” diye karfl›l›k verdim. Komiser, sataflmalar›na böyle rahat bir flekilde cevap verdi¤imi görünce, “babacan” bir tav›rla, belki de ac›yarak, “Niye lan?” diye sordu. “Çünkü, sen benden her kimlik sordu¤unda, onu sana gösteririm de ondan” diye karfl›l›k verdim. Bu sözlerime sinirlenen iflkenceci, küfür ederek, surat›ma birkaç yumruk savurdu.

O s›rada garaj›n kap›s› aç›lm›flt›. Beni götürüp hücreme att›lar. O gece yan›ma kimse u¤ramad›. Ama kap› her aç›ld›¤›nda, mutlaka baflka bir sahte kimli¤im a盤a ç›kt› düflüncesiyle her seferinde baflka bir kimlik için kafamda bir sürü cevap haz›rlamak zorunda kald›m.

Sabah, yani ondördüncü gün, DGM’ye ç›kar›ld›m.

Bu kez Hüseyin Yadigar Özüdo¤ru olarak DGM’ye ç›km›flt›m. Savc›ya bu yeni kimli¤imle ifade verdim.

Savc›n›n odas›ndan ç›kt›m. Uzun bir beklemeden sonra tam hakimin odas›na girecekken, tim flefi, elinde bir faksla yan›ma geldi. ‹stanbul’dan faks geldi¤ini, benim Habip Gül oldu¤umu ve daha önce de ‹stanbul ve Adana’da yakaland›¤›m›, h›fl›mla söyledi. Benden önce, hakimin yan›na giderek, durumu aç›klad›. Beni yeniden emniyette sorguya almak için hakimden izin istedi. Bu beklenmedik geliflme üzerine ifadem hakimlikçe, Habip Gül olarak al›nd›. Bütün iflkencecilerin surat› görülmeye de¤erdi o s›rada. “Bizi nas›l ondört gün atlatt›n”, diye köpürüyorlard›.

22 May›s 1996 günü Habip Gül olarak Ankara Ulucanlar Kapal› Cezaevi’ne geldi¤imde periflan 296

haldeydim. Ölüm Orucu'na dönüflüp, oniki devrimcinin flehit düflmesiyle sonuçlanacak olan süresiz açl›k grevi, bizden iki gün önce, 20 May›s günü bafllam›flt›. Bir haftal›k bir dinlenmeden sonra süresiz açl›k grevine kat›ld›m. Grevin ellinci gününde, örgütümüzün karar›yla, gönüllü olarak, Ölüm Orucu'na bafllad›m. Oniki flehit verilerek 20 Temmuz günü zaferle sonuçlanan Ölüm Orucu'nun bitti¤i gece hastaneye kald›r›l›rken kalp krizi geçirdim. Doktorlar›n müdahalesiyle yaflama dönmüfltüm.

Yeniden Habip Gül olmufltum.

Ankara Ulucanlar Cezaevi’ne geldikten onbefl gün sonra Sabah gazetesinde foto¤raf›mla beraber gerçek kimli¤imin a盤a ç›kt›¤›n› okudum. Nevzat Çiftçi... Tabii bu duruma, benimle beraber tutuklanan yoldafllar›m epeyce flafl›rd›lar. Polis, parmak izlerimden yola ç›karak, gerçek kimli¤ime, yani Nevzat Çiftçi’ye ulaflm›flt›.

Bundan emin olmak için anneme gidip foto¤raf›m› göstermifller. “Biz bunu vurduk, e¤er senin o¤lunsa gel cenazeyi al!” demifller. Annem de panikleyerek, a¤lam›fl ve foto¤raf›n bana ait oldu¤unu söylemifl. Böylelikle, annem, kar›m ve çocuklar›m yedi y›l sonra nerede oldu¤umdan ve yaflad›¤›mdan haberdar oldular. Ancak Ölüm Orucu bittikten sonra ailemle görüflebildim. O gün, rastlant›yla çocuklar için aç›k görüfl vard›. Daha üç ayl›kken ayr›ld›¤›m›z o¤lum Yoldafl, ziyaretime geldi¤inde yedi yafl›ndayd›. Kocaman bir delikanl› olmufltu. Yüzünde utangaç bir ifade vard›. Hayat›n garip cilvesi, o¤lum beni tan›mad›. Çünkü beni sadece foto¤raflardan görmüfltü.

Tan›mlamas› güç, tuhaf duygular içindeydim. O¤lumun büyümüfl olmas› bana gurur ve güven veriyordu. Onun koflup bana do¤ru gelmesini beklerken, baflka bir arkadafl›n kuca¤›na gitmesi, bizi epey güldürmüfltü. Sonra da böyle güldü¤ümüz için Yoldafl’a karfl› suçluluk duyup 297

utanm›flt›k. fiimdi çocuklar›mla iliflkilerimin iyi oldu¤u pek söylenemez. Birbirimize karfl› adeta birer yabanc› gibiyiz.

Ayr› kald›¤›m›z o koca y›llar, aram›za görünmez bir duvar örmüfl sanki.”

Habip’in cezaevinden daktilo edip gönderdi¤i yaflam öyküsü bitti¤inde saatler geceyi yar›lam›flt›. Televizyonlar, Ulucanlar Cezaevi’nde öldürülenlerin adlar›n› veriyordu.

Kars rahat uykusundayd›; t›pk› Ankara, ‹stanbul... gibi.

Habip’in ruhu caddelerde ve sokaklarda kol geziyordu.

Kars’›n sakin gecesinde ac› bir h›çk›r›k patl›yordu.

Mahmut Al›nak

“Asla affetmeyece¤im” Ümit Alt›ntafl, Ankara Merkez Cezaevi’nde

“operasyon”da öldürülen on tutukludan biriydi. Melek Alt›ntafl eflinin ölümüyle hukukun bir kez daha çi¤nenifline tan›k oldu. Ümit yaflasa belki ceza alacakt› ama... roman›n› yaz›p kahkahas›n› atacakt›...

Genç bir ölümün önünde, bütün gençli¤iyle dikiliyor.

Zamans›z.

Oysa konuflulacak çok fley vard› daha.

Gidilecek çok yol...

Daha ilk ad›mdayd›lar, korkusuz, ç›plak ve duru...

Yükleri a¤›rd›: Eskitilmifl, kirletilmifl bir dünya.

Düflleri herkes içindi: Eflitlik, özgürlük ve yaflan›labilir bir dünya...

O gece, 25 Eylül’de, gecenin üçünde atefl aç›ld› hesaps›z düfllerine...

298

299

O sabah, yani birkaç saat sonra Melek Alt›ntafl televizyondan ö¤rendi. Güvenlik güçleri Ankara Merkez Kapal› Cezaevi’nde “operasyon” bafllatm›fl, silah kullan›lm›fl, çok say›da tutuklu ve hükümlü yaralanm›flt›.

Yola ç›kt›: “Mola yerine vard›¤›m›zda Habip’in öldü¤ünü duydum. Baflka ölüler de oldu¤u söyleniyordu. Eflimin, Ümit’in de aralar›nda oldu¤unu düflündüm...”

Akflama do¤ru Ankara’ya vard›¤›nda önce yaral›lar listesine bakt›, Ümit’in ad› yoktu. Ölülerin listesi uzat›ld› eline: “Habip Gül, Aziz Dönmez, Ahmet Devran, ‹smet Kavakl›o¤lu, Abuzer Çat, Zafer K›rb›y›k, Mahir Emsalsiz, Önder Gençaslan, Halil Türker, Ümit Alt›ntafl.”

Do¤um yeri Erzurum yaz›yordu nüfus cüzdan›nda Ümit Alt›ntafl’›n, y›l 1972. Babas› astsubay Ercan, annesi ise emekli hemflire Makbule Alt›ntafl’t›. Her tayinde baflka bir okulu okudu, liseyi Gaziantep’te... ‹lk çocuktu, on üç y›l sonra bir kardefli olacak ama ilkli¤in sevdas› peflini b›rakmayacakt›. ‹lkokuldayd›, kendisine al›nacak bisiklete “hay›r” dedi. O, ansiklopedi istiyordu. Her sayfan›n okundu¤una annesi tan›kt›. Üniversite s›navlar›na girip de Y›ld›z Teknik Üniversitesi Makina Mühendisli¤i’ni kazand›¤›nda tarihler 1990’› gösteriyordu. Daha lise y›llar›nda sol görüflü benimsemifl, üniversitede de ö¤renci hareketi içinde yer alm›flt›. Oysa babas›yla birlikte bütün ailesi, amcalar›, day›s› asker kökenliydi. Asker olmayanlar ise ya iflletme sahibi, ya bir iflletmede genel müdürdü. Babas› ailenin bu ilk solcusunun görüfllerine kat›lmasa da sessiz kalmay› ye¤ledi. Annesi içinse düflünceleri ne olursa olsun mükemmel bir o¤uldu. “Ümit” diyordu “asla yalan söylemez, insanlara de¤er verir, sevecendir...”

300

Birkaç y›l sonra okulu b›rakt› Ümit Alt›ntafl, ailesinin karfl›s›na ç›k›p “Amac›m” dedi “özgür ve eflit bir dünya kurabilmek. Bunun için ne yapmam gerekiyorsa, onu yapaca¤›m.”

Kendisine bir de ömür biçmiflti, yirmi yedi y›l.

Türkiye’de sol görüflü savunanlar›n yaflad›¤› bask›lar›, karfl›laflt›klar› fliddeti göz önüne al›p hesaba oturmufl, bu rakam› bulmufltu: “Tam da hesaplad›¤› gibi oldu, yirmi yedisini doldurmas›na birkaç ay kala vurularak öldü...”

Melek Alt›ntafl dört yafl küçüktü Ümit’ten. Tekirda¤’da do¤mufltu, babas› ö¤retmen, annesi ev kad›n›yd›. Üç kardeflin en küçü¤üydü. En büyükleri tekstilci, ortanca avukatt›. Liseyi Bursa’da okudu, 1993’te ‹stanbul Teknik Üniversitesi G›da Mühendisli¤i Bölümü’nü kazan›p ‹stanbul’a geldi: “Ümit’le ö¤renci gençlik mücadelesi içinde tan›flt›k.”

Bu tan›fl›kl›k k›sa sürede dostlu¤a dönüflmüfltü. Üçüncü s›n›fta Melek de okulu b›rak›p çal›flmaya bafllad›.

Son ifli otomobil parçalar› üreten bir fabrikadayd›: "Ne ac›d›r ki iflyerine, iflten at›lma kayg›s›yla eflimin bir trafik kazas›nda öldü¤ünü söyledim.”

1997’nin sonlar›yd›. Ümit Ümraniye Cezaevi’ndeydi.

Bu ikinci kez cezaevine girifliydi, daha önce birkaç ay Bayrampafla’da kalm›fl, sal›verilmiflti. fiubat 1998’deki görüfllerden birinde Melek’e bir fliir iletti: “.......

Bana k›zabilirsin atefl ederken hedefi görmeden basmamal›y›m teti¤e -yine de seni ben vurmad›mAma bana k›zamazs›n Ben suçlu de¤ilim 301

Dostlu¤umuzu böyle tehlikeye at›yorum diye elimde dostluk kab› ve ona s›¤mayacak bir el ele yürüme iste¤i var o zaman iste¤imi sen de ellerinle tafl›mal›s›n baflka nas›l evlenme teklif edebilirim ki sana Bana k›zamazs›n Benim suçum yok Kendine k›z Fark etmeliydin önceden ve izin vermemeliydin (ciddi de¤ilim) ...”

Melek flafl›rd›: “S›cak bir dostlu¤umuz, kendimize bile ifade etmedi¤imiz özel bir yak›nl›¤›m›z olsa da beklemiyordum.

Sonra ‘niye evlilik’ diye konuflmaya bafllad›k. Evlilik gibi özel bir tarza ihtiyac›m›z yoktu. Ancak cezaevinde sadece evli olanlar aç›k görüfl yapabiliyordu. ‘De¤er mi’ diye sorduk birbirimize. Sonunda de¤di¤ine karar verdik...”

Birbirlerini yeterince tan›d›klar›n›, beklemeye gerek olmad›¤›n› düflündüler. Kararlaflt›r›lan evlilik tarihinden k›sa bir süre önce Ümit Alt›ntafl sal›verildi.

23 May›s 1998’de Üsküdar Evlendirme Dairesi’nde k›y›ld› nikahlar›, dostlar› ve ailelerinin kat›ld›¤› bir törenle. Ümraniye’de Ümit’in ailesinin arma¤an› bir eve yerleflildi. Yedi ay ayn› anahtarla açt›lar kap›y›. Bir kez yüksek ç›kmad› birbirlerine sesleri.

“Ben çal›fl›yordum, bir kez bile yemek yapt›¤›m› hat›rlam›yorum. Ne yap›p ediyor, Ümit bu ifli hallediyordu...”

O y›l›n sonunda bu kez Ankara’da bir operasyonda gözalt›na al›nd› Ümit, bir hafta sonra da tutukland›. ‹lk görüfl 1999 y›lbafl›s›ndayd›. ‹ki kad›n, Melek ve Makbule Alt›ntafl cam›n arkas›ndan süzdüler Ümit’i: “Ümit ‘anne bizi biraz yaln›z b›rak’ diyor ama 302

annesi birkaç dakika sonra geri dönüyordu. Pek bir fley konuflamasalar da annesi onu seyretmeye doyam›yordu.

Sonunda bir dahaki görüfllere ayr› ayr› gitmeye karar verdik...”

Daha ilk günlerde ko¤uflun darl›¤› sorun olmufltu. Bir yatakta dönüflümlü olarak iki ya da üç kifli yat›yordu: “Ümit, Ümraniye Cezaevi'yle karfl›laflt›r›p, ‘oran›n on befl kiflilik ko¤uflu büyüklü¤ünde bir ko¤uflta yüz kifliden fazlay›z’... diyordu.”

Cezaevi yönetiminden ikinci bir ko¤ufl istenmifl ancak yönetim yanaflmam›flt›: “Hücre tipi cezaevlerini açmakta kararl›yd›lar. Bu cezaevlerine sevke zorlamak için de ikinci bir ko¤ufl vermediler. Sonunda 2 Eylül’de, duvar›n› delerek az say›da adli tutuklunun kald›¤› yedinci ko¤ufla geçtiler.

Hay›r, söylenenler do¤ru de¤il, adlilerin haklar›n› gasp etmediler. Onlarla dayan›flma içindeydiler. Üzerlerindeki bask›y› kald›rma u¤rafl›nda siyasiler onlar› destekliyordu.”

Adli tutuklular›n bir bölümü baflka ko¤ufllara geçmifl, yatak sorunu çözülmüfltü ama bu kez cezaevi yönetimi görüflü yasaklad›: “Yönetim, 7. ko¤uflu boflalt›n, duvar› örün biz bir ay sonra size yeni ko¤ufl açal›m dedi ama bu inand›r›c› de¤ildi. Aylard›r yinelenen ko¤ufl iste¤ini yerine getirmeyenlerin oyalama takti¤iydi. Kabul etmediler.”

Görüfl yasa¤›yla birlikte aileler cezaevinin karfl›s›ndaki parka yerlefltiler. Olas› olaylara karfl› 盤l›klar›n› duyurmaya çal›fl›yor, bir an önce anlaflman›n sa¤lanmas›n› istiyorlard›. Makbule Alt›ntafl da oradayd›: “Güvenlik güçleri ailelerin gece-gündüz parkta kalmas›na ses ç›karm›yordu. Avukatlar flaflk›n, ‘böyle bir fley ilk kez oluyor, bunun alt›ndan iyi fleyler ç›kmayacak’ diyorlard›.”

303

25 Eylül akflam› aileler parktan ç›kar›ld›, direnenler gözalt›na al›nd›. Ve o gece Ulucanlar diye bilinen Ankara Merkez Kapal› Cezaevi ölüm koktu: “Bu bir operasyon de¤il katliamd›. ‹steseler ellerindeki olanaklar› kullan›p etkisiz hale getirip, öldürmezlerdi.

K›smen de gaz bombas›, sis bombas› ve köpüklü su kulland›lar ama...”

Avukatlar›n al›nmad›¤› ön otopsi raporu aç›klanm›fl, av tüfe¤i dahil silahlar›n kullan›ld›¤›, darp izlerinin cesetleri tan›nmaz hale getirdi¤i saptanm›flt›. fiimdi teflhis zaman›yd›: “Ben girdim teflhise. Hem bir kez daha görmek, hem de otopsi raporunda gizlenenler varsa saptamak istiyordum. Femur bölgesinde ölüme yol açt›¤› iddia edilen kurflun yaras› d›fl›nda, iki baca¤›nda da diz alt›nda üç kurflun izi vard›. Sol kas›¤›n›n derisini k›r›k bir kemik zorluyordu. Bafl bölgesi tan›nmayacak haldeydi, darpla oluflan morluklarla kaplanm›flt›... Ümit’in dördüncü ko¤ufltan beflinci ko¤ufla geçerken vuruldu¤u söylendi.

Kurflun ana damara geldi¤i ve k›sa sürede öldü¤ü de belirtildi¤ine göre, bu darp izleri ölümünden sonra dövüldü¤ünü gösteriyor...” Ümit Alt›ntafl’›n cenazesi her kent s›n›r›nda de¤iflen önde eskort arkada polis ekipleriyle ‹stanbul’a ulaflt›¤›nda gece yar›s›yd›: “Karacaahmet’te mezar›n› haz›rlam›flt›k. Ertesi gün bir törenle topra¤a verecektik ama engellediler. Anne ve babas›n› ertesi gün ç›kabilecek olaylarda baflkalar›n›n da ölece¤ini, bundan sorumlu olacaklar›n› söyleyerek ikna ettiler. Gece yar›s› gömmek zorunda kald›k.”

Ertesi gün bir anma toplant›s› düzenlenecek, ancak polis yine izin vermeyecek, çok say›da kifli dövülecek ve gözalt›na al›nacakt›...

304

“Asla affetmeyece¤im onlar›” diyor Melek Alt›ntafl ac›n›n besledi¤i öfkesiyle. Sorumlular›n yarg›lanaca¤›na da inanm›yor, “Kim” diyor “Kimi yarg›layacak ki...”

“Rüyalar›mda s›kl›kla Ümit’in öldü¤ünü görür, a¤layarak uyan›rd›m. Çünkü onu çok seviyordum. Onu kaybetmek hayat›mdaki herfleyi kaybetmek anlam›na geliyordu benim için. Hayat bundan sonra tabii ki çok daha zor. Cezaevinde oldu¤u süre içinde de ayr›yd›k ama görüflüyor, bir fleyleri paylafl›yorduk. Konuflmak, sesini duymak yetiyordu. fiimdi hiçbiri yok...”

Yaflasa fliirlerin ve öykülerin yan› s›ra roman yazmay› deneyecekti Ümit Alt›ntafl. Bir Metalica kaseti koyup walkman’ine, -flu solcu müzik denilenleri bir türlü sevememiflti, hele de sözlerini- Melek’e umudu ve düfllerini yazacakt›. Kahkahas› ko¤uflun s›n›r›n› aflacakt› -Evdeyken iki kat alttaki komflular› ikisinin kahkahas›n›n dedikodusunu yapm›fllard› bol bol, üstelik de lakab› Korkunç Gülüfllü Arkadafl’t›.Oysa flimdi Karacaahmet Mezarl›¤› dördüncü pafta, iki bin dokuz yüz doksan yedi numaral› mezarda yat›yor.

Baflucuna dikili tahtadaki yaz› onu anlat›yor: “Geceyle Batmayan Günefl” Berat Günç›kan (Cumhuriyet Dergi/Say›:108/17 Ekim '99)

305

Siper yoldafl› iflçi yoldafltan Habip yoldafl›na...

“Sevdim seni, sevgili bildi¤in kavgan› kavgam bildi¤im için!”

“‹nsan, hele de insan gibi insan, güzelli¤in önünde hesaps›zca e¤ilmesini, çirkinli¤in karfl›s›nda da hesaps›zca dö¤üflmesini bilmeli.”

Merhaba gülüm, Do¤rudan konuflmay› ve içeri¤i nas›l olursa olsun aç›k sözlü ve sade olmay› severdin. Öyleydin de! Öyle dostluklar, öyle arkadafll›klar kurulur ki bazen, fazla sözü, fazla yan yana olmay› bile anlams›zlaflt›r›r. ‹flte bu türdendi dostlu¤umuz. Dostlu¤un gönülden gönüle akt›¤› ve orada birleflti¤i bir iliflki biçimi, yani paylafl›md›. Öyle s›k s›k biraraya gelip sohbetimizi derinlefltirme imkan ve ortam›m›z olmad›. Fakat olan anlarda da iki cümleyle dile gelen duygu ve düflünceler derindi, kapsaml›yd›, anlaml›yd›. Gerek yok yaz›yla söze, e¤er yürekten s›ms›cak bir gülüfl ve insan›n iç dünyas›n› fetheden insanca bir dokunufl varsa göz ve ellerimizde; insan sevgisini tasvir etmekte zorlanmay›z. ‹flte sen bu 306

tür bir zorlanmaya ihtiyaç duymayan bir insan güzeliydin.

Güzel olan› hisseden ve hissettiren.

Sen insan› kendine gösterdi¤i ilgi ve yak›nl›k kadar de¤il, tersine insan› kendi gerçekli¤i kadar sevmesini, de¤er vermesini, yüceltmesini bilen bir insand›n. Bundan dolay› da yapayl›k nam›na bir fley yoktu kiflili¤inde.

Halihaz›rda az›nl›kta olsa da insan denilen o harikulade kavram›n insan› büyüleyen temel güzelliklerini keflfetmifl, dahas› bununla da kalmay›p yaflam›nda do¤allaflt›rm›fl bir insand›n.

Ey insan güzeli insan!

Nas›l bir militan, yi¤it, dövüflçü, direniflçi oldu¤un gibi devrimci kimli¤in üzerine iki laf etmeyi burada gerçekten anlams›z buluyorum. ‹nsan güzeli insan denildi¤inde, bu güzelli¤in fark›nda olan herkes tüm bu özelliklerin o insanda yaflam bulaca¤›n› da bilir. Hep insan ve onun ekseninde ve onun sevgisi ekseninde gezindim. Bunun birinci nedeni bu iki kavram›n kavgam›z›n as›l gayesi oluflu, ikinci nedeni de Habip’le bu iki kavram üzerindeki, anlaml› paylafl›m›m›zd›. Kald› ki as›l gayemiz, insan sevgisini yine insan iliflkilerinde egemen k›lmak de¤il midir? Düflüncelerimi böyle formüle ederken, nas›l da b›y›k alt›ndan sevinçle gülerdin. Bu derin bir insan sevgisinin ta kendisidir, kifliyi aflkla devrime ba¤layan görünmez ba¤d›r. Bu bir yaflam biçimidir. Bu yaflam biçimini tercih eden ve isteyerek yaflayan insan, ne diyet ödeme ne de diyet ödetme gibi bir anlay›fl tafl›r.

Gururla itiraf edeyim ki Habip’le bu güzel duygular› paylaflt›m. Karfl›l›kl› hissettik. ‹nsan›n istedi¤i için yapt›¤› bir fley fedakarl›k de¤ildir. E¤er fedakarl›k denilecekse, öyle yaflamak istedi¤i için kendine bir fedakarl›k yap›yordur belki. ‹flte insan olman›n bu temel 307

özelli¤ini yaflayan bir dosttun-yoldaflt›n sen. Fikirlerimizi dövüfltürdükçe nas›l da sadeleflirdi insanl›¤›m›z. Habip, oldukça duygu ya¤unlu¤u yafl›yorum flu an. Böyle anlarda insan zorlan›yor. Anlatam›yorum desem de, lütfen hofl görme beni. Zira duygular›m›z›, hissettiklerimizi, “ne denir?” kayg›s› tafl›madan, paylaflmal›y›z insan›m›zla!..

Görüyor musun, hemfikir oldu¤umuz bu do¤ruya ra¤men “zorlan›yorum”a s›¤›n›yorum. Hofl görülecek yan› var m› sence? Eminim ki, hay›r, oldu yan›t›n. Bence de...

Bir sohbetimizde, Habip seminere dönüfltürmeden söyle, devrimcilik deyince akl›na ilk gelenler nedir dedim, hiç duraksamadan, “aflkt›r bu Y›ld›z, bu bir tutkudur” demifltin. Hatta A. Arif’den iki m›sral›k bir fliirle de süslemifltin formülünü. Yan›lm›yorsam, “Anadoluyum ben, tan›yor musun” fliirindendi.

Sohbetlerimiz k›sa ama oldukça anlaml›, düflündürücü olurdu. ‹stersen Habip, bir-iki sohbeti an›msatmadan önce, izninle hiç hat›r›mdan ç›kmayan bir an›m› anlatay›m. Yeni gelmifltin. Hayat›n yaz›s›z-çizisiz kaidesi gere¤i, herkes gibi ben de hoflgeldin demedim, ama tek farkla, “Hoflgeldin gülüm” dedim. Boyum sana k›yasla fevkalade k›sa oldu¤undan, flöyle bir yukar›dan afla¤› süzdün, ben de acaba çok mu kötü bir fley yapt›m diye düflünürken, o seyrine doyumsuz dost gözlerin öyle bir yan›tlad› ki beni, bir oh çekmeden edemedim.

Daha sonradan “Hoflgeldin abla gülüm” diyerek bana tak›lm›flt›n. Sana “gülüm”ün köyümüzde bir hitap flekli oldu¤unu ve tamamen sevgiyi ifade etti¤ini uzun uzun anlatacakt›m ki, H. Demircio¤lu gibi ›rmak bak›fll› o güzel insan, elini omuzuma koyarak “Nas›ls›n can›m?” dedi. Ve izah etme ihtiyac› böylece anlams›zlaflt›. Üçümüz birden “can›m”›n, “gülüm”ün anlam›n› insanca verdi¤imizden, gülerek anlaflm›flt›k. Bugün kendime 308

öfkeleniyorum, neden Hüseyin öyle deyince duygular›m› bast›rmak yerine kalk›p s›ms›k› ve insanl›¤›m› doyururcas›na kucaklamad›m onu diye.

Hüseyin’in can›m deyifli, insandaki doyumsuz güzelliklerin tad›n› tatt›r›yordu bana. Can›m benim, yine ayn› sadeli¤inle sohbetimize dahil ettirdin kendini.

Habip, flimdi dönelim an›msatmalar›m›za, flöyle ikili bir sohbet edelim ne dersin? Emin ol ki dostlar mutlu olacaklard›r bundan. ÖO’lar› sürecinden k›sa bir süre önceydi, “yahu Y›ld›z, ÖO’da ölüp de seni bulmam›z için bizi fazla u¤raflt›rma” demifltin. Yan›lm›yorsam ya iç görüflten, ya da avukat görüflünden birlikte ko¤ufla dönüyorduk. Dostlar, boyum k›sa oldu¤undan Habip kayg›lanm›flt›. Boy k›sa, bir de hücre hücre erimek var eylemde. Hal vaziyet böyle olunca, Habip de hakl› olarak, “seni yatt›¤›n yerde nas›l bulaca¤›z” diye kara kara düflünüyordu (!) Ben de kendisine kayg›lanmamas› gerekti¤ini, çünkü ölmeyece¤imizi söyleyince, “elbette ki onurlu insanlar ölmezler hiçbir zaman” fleklinde yan›tlam›flt›n beni.

Mütevazi ve içtendin gülüm. Ac›y›, tatl›y›, coflkuyu, öfkeyi ve heyecan› en sade, en ince, en yal›n biçimiyle paylaflmas›n› biliyordun. Yo, yo, esta¤furullah deme sak›n, sen de çok iyi bilirsin ki, ben de¤erini sevginin ne az› ne ço¤una veririm. Hak edilenin önünde e¤ilirim sadece... “‹nsan, hele de insan gibi insan, güzelli¤in önünde hesaps›zca e¤ilmesini, çirkinli¤in karfl›s›nda da hesaps›zca dö¤üflmesini bilmeli” dedi¤imde, “ver kalemi imzalayay›m” demifltin. Fark›nda m›s›n, her zamanki gibi yine seninle hesaps›zca dö¤üflüyorum flu an, nas›l da mutlu olurdun... Oysa benim hesaps›z sohbetimin nedeni sendin, sevgiyle yo¤urdu¤un güvenli, dürüstçe bir ortam› 309

yarat›yordun. Ben de bu harika hazinenin içinde do¤al olarak hesab›-kitab› unutuyordum. Bir keresinde sana bu düflüncemi aktard›¤›mda, öylesine inceldin ki, “sayende gülüm abla” esprisini esirgemedin.

Gülüm!

Diyalekti¤in bir ucundan öteki ucuna kadar inceltebiliyordun yaflam›... Felsefe yaflam› inceltmifltir dedi¤imde, “incelmeye ihtiyac› olan o kadar kal›n yanlar›m›z var ki” diyerek, biraz da hüzünlenirdin. Sert ve a¤›r›m›za giden sohbetimiz de oldu. Eksi¤imiziyanl›fl›m›z› da görebiliyorduk. Hat›rl›yor musun, “insanl›k onuru ve suçu” üzerine, “adalet anlay›fl› ve demokrasi kavram›” üzerine çok k›sa, ayak üstü bir, sohbetten ziyade tart›flmam›z olmufltu.

Ne zaman m›? Müsaadenle hat›rlatay›m: Ankara Hapishanesi’nin bayanlar ko¤uflunda tünel a盤a ç›kt›¤›nda, savc› idare binas›nda tüm bayanlar›n ifadesini al›yordu. Koridorda sizinle ayak üstü sohbetle kar›fl›k tart›flm›flt›k.

Baz› anlar vard›r ki, insan›n sa¤l›¤›nda ne kadar tahribat olursa olsun, üzerinden kaç y›l geçerse geçsin haf›zalardan silinmez. ‹flte böyle bir and› o an.

O tart›flmam›z esnas›nda, “Ne yaz›k ki sadece düflmana karfl› mücadelemizde de¤il, yanl›fllar›m›z›n bedelini de ödeyerek yürüyece¤iz” demifltin. Sana öyle bir öfkelenmifltim ki, ÖO’dan dolay› varolan titremem birkaç misli artm›flt›. Elini omzuma koyup dostlu¤un tüm s›cakl›¤›n› hissettirircesine s›ms›k› tutuyordun.

Konuflamayacak kadar durgunlaflt›¤›m› görünce, “söyle, içinden geldi¤i gibi konufl” derken, rica ediyordun...

Ve ben “Düflmandan korkmak anlams›zd›r! Beni as›l yaralayan ve üzen, dost bildiklerimin arkamdan att›¤› oklar ve yaraland›¤›mda onlar›n yüzünde gördü¤üm 310

o ac› gülümseyifltir” deyiverdim. Ve hemen ekledim, “Mao da bir sohbetinde böyle söylemiflti!” “Vay allahs›z Maocu vaaay!” dedin. ‹flte o anki derin, anlaml› ve bir o kadar da sevgi dolu bak›fl›n, tek kelime söylemeden elimi s›ms›k› kavrayarak a¤›r a¤›r yürüyebilmeme destek oluflun, k›sacas› gülüm, iflte o anki tutumun ve sessiz mesaj›n, öylesine anlaml›, öylesine yüce, öylesine erdemliydi ki... Sözcükler bulunmad› henüz o güzelli¤ini dile getirmek için.

Merdivenden inerken, bu sefer seni konuflturma ifli bana düfltü¤ünden, sahi söyler misin, sen neden bana “Abla gülüm” diyorsun. “Eh yafll›s›n dostum, kabul et bunu” demifltin. Do¤ru, yafl olarak senden baya¤› ilerdeyim. Ama insan gibi iliflkide, cinsiyet ve yafl olay›n›n ne kadar anlams›zlaflt›¤›n› ise senden bir kez daha ö¤rendim. Sen öyle deyince, ben de uzatt›m elimi “El öpenlerin çok olsun” diyerek, o gergin-hüzünlü ve düflündürücü havay› birlikte da¤›t›verdik. ‹nsan güzeli gülüm, Çok seviyorum sözcü¤ü bana biraz yabanc›. Zira “çok”u ekledi¤im zaman kitaplar› kar›flt›rmam laz›m ki “çok” sözcü¤ünü anlamland›ray›m. Oysa insan gibi seviyorum seni! Dost s›cakl›¤›nda dans edemeyece¤imiz devrim bizim olabilir mi? Sana sitemim var. Seni sana flikayet ediyorum. 20 y›ll›k fabrika iflçisiyim dedi¤imde yakamozlar gibi gülümsedin. Öyle bir ayd›nland› ki yüzün, büyüsüne kap›ld›¤›m› sana itiraf etti¤imde, “Ancak bir iflçi bu kadar içten olabilir” dedin. ‹flçi kökenli olmayan arkadafl, dost ve yoldafllar›m›z›n hoflgörüsüne s›¤›narak, gururland›¤›m› seslendirmek istedim.

Bilirsin gülüm; Hepimiz iflçi s›n›f› ad›na hareket ederiz. Ancak 311

halihaz›rda en yoksul yan›m›zdan biri de iflçi s›n›f› bilincini alm›fl ve bu anlamda da devrimcilk yapan iflçi yoldafllar›m›z›n çok ama çok az olufludur. fiimdi flikayetimi dinle iflçi yoldafl, beni, geçici de olsa pratik olarak yaln›z b›rakmad›n m›? “Milyonlar›n yüre¤i yüre¤imizle çarp›yor, biz yaln›z de¤iliz. Ve ben seni yaln›z b›rakmad›m” desen de, ki do¤rudur, flikayetçiyim, kabullenemiyorum çünkü!

Sevdim seni!

Sevgili bildi¤in kavgan› kavgam bildi¤im için sevdim.

Yüre¤indeki insan sevgisinin tutkulu at›fl›n› yüre¤imdeki sevgiyle buluflturdu¤un için sevdim seni. ‹nsan gibi sevdim. Özletme kendini.

Soka¤›n di¤er ucunda buluflmak üzere...

Künyemde siper yoldafl› yazar...

Birlikte resmettik!

Y›ld›z Do¤ru (Gebze Cezaevi)

312

“Kendini devrimci mücadelenin içinde buldu”

Merhaba yoldafllar!

Tüm devrim flehitlerimizin an›s› önünde sayg› ve sevgiyle e¤iliyorum.

Sözüme Habip yoldafl›n do¤umuyla bafllamak istiyorum. Habip 1967 güz ay›n›n so¤uk bir gününde Elaz›¤ Karakoçan’a ba¤l› Çalakas (Balcal›) Köyü’nde do¤du. Baba ad› Hasan, anne ad› Gevhel. 6 çocuklu bir ailenin en küçük çocu¤uydu. Yoksul, topra¤› olmayan, baflkas›n›n topra¤›n› iflleyen bir maraban›n o¤luydu.

Habip’in do¤umu bile olayl› oldu. Habip do¤umunda annem hastaland›, hastaneye kald›r›ld›. 1.5 aya yak›n bir süre Habip’i ablam emzirdi. Sar›fl›n, mavi gözlü, çok güzel bir çocuktu. Köylüler portakal diye seslenirlerdi.

Habip 1975 y›l›nda Çalakas Köyü’nde ilkokula yaz›ld›.

313

‹kinci s›n›fa kadar köyde okudu. Üçüncü s›n›f› Bal›kesirBand›rma’da abimin yan›nda, dördüncü s›n›f› Elaz›¤Yaz›konak’ta di¤er abimin yan›nda okudu. Beflinci s›n›fa tekrar köyde devam etti. 1979’da ilkokulu bitirdi.

Baflar›l› bir ö¤renciydi. Ailenin maddi durumunun kötü olmas›ndan dolay› okutamad›lar.

Habip 16 yafl›nda evlendi. 17 yafl›nda iki yafl büyüterek askerli¤ini yapt›. Askerden geldikten sonra ‹zmir Menemen’de demir-çelik fabrikas›nda ifle bafllad›.

Askerdeyken babam ölmüfltü. Askerden döndü¤ünde 3 çocuk babas›yd› ve evin bütün yükü ona kalm›flt›.

Habip’in çok çal›flkan ve h›rsl› bir kiflili¤i vard›.

Gecesini gündüzüne katt›, çal›flt›. Kendini devrimci mücadelenin içinde buldu. Yan›mda kal›yordu, yay›nlar› bana da getiriyordu. Eflim Arabistan’dayd›. Geldi¤inde onu da kendi saflar›na kazanmay› baflard›.

Habip’in k›sa bir hayat› oldu, ama o dolu dolu yaflad›. 1989’da evini köyden ‹zmir’e getirdi. K›sa sürede kendini toparlad›. 1991’de ilk kez yakaland›. Gerisini biliyorsunuz...

O, en küçü¤ümüzdü ve en büyü¤ümüz oldu.

Faflistlerin kahpece sald›r›lar›na boyun e¤medi. Habip k›sa sürede çok iyi yetifltirdi kendini. Bunu onun çok düzenli ve h›rsl› çal›flmas›na ba¤l›yorum. Habip’in ac›lar›n› içine gömen ve ac› çektikçe h›rslanan bir kiflili¤i vard›.

Habipler’in silah› yoktu. “On”lar›n silah›, yumruklar› ve beyinleriydi. Ama onlar›n yumruklar› düflman›n aln›na kurflun gibi girdi ve girecek.

Habipler’i yaflatmak için mücadeleyi sürdürmeliyiz.

Kahrolsun faflist Türk devleti!

Yaflas›n sosyalizm!

Habip Gül’ün büyük ablas› 314

“Öldüremediler seni, daha da ço¤altt›lar”

Dünyan›n en güzel insan›na, en güzel kardefline, en

güzel babas›na, en güzel yoldafl›na selam olsun!

Evet en güzel babas›na dedim. O kadar da genç babas›na diyorum. Çünkü o 32 yafl›ndayd›, k›z› 15 yafl›nda... K›z› ile iliflkisi bir arkadafl ve yoldafll›k iliflkisiydi. Hiçbir zaman çocuklar›n› ihmal etmedi, en zor günlerinde bile onlara sahip ç›kt›.

Nevzat (Habip) hangi flartlarla yetiflti, nas›l bir ortamda büyüdü? 22 y›l›n› Karakoçan’›n Çalakafl köyünde geçirdi. Geri kalan 10 y›l›n›n bir y›l›n› ‹zmir Helvac› kasabas›nda Demir-Çelik fabrikas›nda çal›flarak... Ve geri kalan 9 y›l›n› zindan, zulüm, iflkence ve firari olarak noktalad›. K›sa, ama dolu dolu geçen bir yaflam...

Nevzat’›n bebekli¤i toprakta kundaklanarak, tahta beflik veya asma beflikte geçti. Haz›r bez ve pudralarla, 315

cibinlikli, süslü çarflaflarla de¤il. “Güzel insan” dedim; O, güzelli¤ini yaflad›¤› do¤an›n güzelliklerinden ve zor flartlarda yaflad›¤› hayattan alm›flt›r. O, Dersim’in çetin ve güzel da¤lar›n›, köyünün karl› da¤lar›n› afl›p gelen peri nehrinin sular›nda yüzerek, y›kanarak büyümüfltü.

Küvetli, flofbenli, istedi¤iniz zaman y›kanabilece¤iniz banyolar olan evlerde de¤il... Çalakafl’›n yüksek ve serin yaylalar›nda, da¤lar›nda, kayalar›nda, çak›llarla flar›l flar›l akan sular içerek, yer alt›nda oluk oluk akan tatl› sularla sulanan bostanlar›n sebzeleriyle büyüdü. Yoksa pazarlardan yorulmadan haz›r al›nan sebzelerle de¤il.

Hayvan gübreleriyle doldurulan tarlalarda yetifltirilen arpa-bu¤day› orakla biçerek, hayvanla tafl›yarak, harmanda hayvan yard›m›yla döverek, bilek gücüyle savurarak, su de¤irmenlerinde ö¤üterek, annelerimizin eme¤iyle yo¤rulan saçlarda piflirilen ekmekle büyüdü.

Bizim memlekette masada ayr› tabaklarda yemek yenmezdi. Tüm aile fertleri yer sofras› yapar, tek karavanda yerdik. Yazl›k, k›fll›k giysiler pek seçilmezdi.

K›fl›n annelerimizin koyun yününde ürettikleri yün çorap, Ankara lasti¤i dedi¤imiz lastik ayakkab›lar giyilirdi.

Yaz›n yaylaya ç›kard›k. Sade tafllarla örülü olan, y›lan ve akreplerin kol gezdi¤i yayla evlerinin penceresi olmaz, kap›lar› da tahta korkuluklarla kapat›l›rd›. Herkes yataklar› kap›n›n önündeki bofl alana serip yatard›.

Hayvanlar aç›k b›rak›l›rd›. Ad› yayla, herkes özgür.

Hiçbir zaman bu hayvanlar bize veya çocuklar›m›za zarar verir diye düflünülmezdi. Çünkü hayvanlar baz› insanlardan daha zarars›zd›rlar. Genelde kad›nlar ve gençler yaylada kal›rd›. Bu tehlikeli ve güzel yaflam 12 Eylül darbesinden sonra özelli¤ini kaybetti. Çünkü o güzelim da¤larda hayvanlar›n yerini ordu güçleri ald›.

Hayvanlardan daha tehlikeli olmaya bafllad›lar. Kad›nlar, 316

k›zlar ve gençler rahat gezemezlerdi. Hemen her gün ormanda kurda, tilkiye, y›lana, her çeflit vahfli hayvana rastlamak mümkündü. Hayvanlarla içiçe yaflard›k. Onun için çocuklar bile korkuyu yenmiflti. Bir hayvan görünce korkmazlard›. K›fl›n ise insanlar için en büyük e¤lence silahs›z ava ç›kmak olurdu. Çünkü k›fl›n keklik karda fazla uçamaz, yorulup kar›n içine düflerdi. ‹nsanlar›n en büyük zevklerinden biri kekli¤i sa¤ yakalamakt›.

Kahvelerin yerine komflu evlerinde ka¤›t veya domino oynamak bir baflka e¤lencemizdi. Hayvanlar› sulamak, yemlemek ve damlar›n üstündeki kar› temizlemekti bazen de.

Tafltan örülmüfl yayla evlerimiz, kerpiçten örülü iki katl› kerpiç ve toprak evler, kahvehaneler, komflu evleri günlük u¤rak yerlerimizdi. Böyle okundu¤unda çok kolay bir hayat gibi görünüyor. Hay›r, bunlar› yazmam›n nedeni zorluklar›. Köy hayat›, hele hele bu köy do¤udaysa, hiç kolay de¤ildir. Metropollere hiç benzemez. Baz› fleyler anlat›lamaz, sadece yaflan›r. Bunu da ancak yaflayan bilir.

Nevzat da bunlar› hem zorluklar›yla, hem güzellikleriyle yaflad›.

Anne ve babas›n›n orak-çekiçle, al›nteri, bilek gücüyle kazand›klar›yla yetifltirilen, yani tam anlam›yla emekle büyümüfl, eme¤in ekme¤ini yemifl bir emekçi çocu¤udur Nevzat. Bu eme¤in karfl›l›¤›n› vermifltir, eme¤e ihanet etmemifltir. Masabafl›nda oturan, rüflvet yiyen, zehir tacirli¤i yapan veya konken masalar›nda kumara para sayanlardan de¤ildir o. Elleri nas›rlaflm›fl, bilekleri afl›nm›fl, hayat›n ac›mas›z kamç›s›n› yemifl bir anababan›n evlad›d›r. Onun için O’nun varl›¤› bu asalak düzenin sahiplerini rahats›z etmifltir. Daha da rahats›z olmaya devam edecektir.

Nevzat on y›l›n› metropollerde, emekten yana 317

verilen mücadeleyle geçirmifltir. Böyle büyük emeklerle büyütülen bir insan›n yaflam› elbette saf ve temiz olur.

Saf kelimesi biz do¤ulular›n deyimi ile temiz ve güzel, burjuvalara göre ise aptal demektir.

Evet bu güzel insanla 30 Mart ‘99’da son görüflümüzü yapm›flt›k. Günlük not defterime not alm›fl›m: “30 Mart ‘99 Sal›, son görüflme.” 30 Mart’› kendime özel bir gün ilan ettim. O görüflmemizde bana flunu söylemiflti: “Sizinle ciddi bir fley konuflaca¤›m. ‹dareden ald›¤›m›z bilgiye göre, 7 kiflinin ismini listeye alm›fllar. Cezaevine keskin niflanc›lar yerlefltirilmifl. Ufak bir k›v›lc›mda bu 7 kifliyi öldürecekler, haz›r olun.” Ben, “Ne kadar rahat konufluyorsun. Gereken yerlere bildirelim” demifltim.

“Yok can›m. Kimi kime flikayet ediyoruz. Hepsinin haberi var.” demiflti. “Kendinize dikkat edin” demifltik.

Yan›t›, “Onlar›n gücü bize yetmez. Bilirsin yoldafl, ben Dersimliyim. Dersimliler'in gö¤sü çelikten olur, kurflun ifllemez.” olmufltu.

Evet güzel insan, tabii ki kurflun ifllemez.

Beceremediler seni öldürmeyi. Seni daha da ço¤altt›lar.

Seninle hiçbir zaman son görüflümüz olmayacak. Kabrine geliyorum. Kap›s›z, penceresiz kör bir hücre dahi olsa, aram›zdaki sevgiyi engelleyemezler.

Bir keresinde bana flunu söylemifltin: “Yoldafl, sana bir fley söyleyeyim, sen hiç afl›k oldun mu? Afl›k olmak nedir bilir misin? Bilirsin ben hiç afl›k olmam›flt›m. Onun için flimdi itiraf edeyim; ben afl›¤›m. Ben bu kavgaya afl›k oldum, ayr›lamam.” Tabii ki seni anl›yorum ve biz de sana afl›¤›z. Senden ayr›labilir miyiz?

Not defterime 21 Eylül ‘98 günü flunlar› yazm›fl›m: “Kendimi özgürüm diye teselli ediyorum. Özgürlü¤ü soruyorum kanatlar› yolunmufl bir kufla. Düflünün, nas›l özgür olabilir? Birinin kanad› yolunmufl, do¤aya 318

b›rak›lm›fl. Biri ise kafese kapat›lm›fl. Acaba hangisi daha özgür? Kafesteki daha çok güvencede belki. Çünkü do¤aya b›rak›lan kuflun kanatlar› yolunmufl ve uçamaz.

Her an kurda, kufla yem olabilir.”

Ama bu iki “özgürlü¤ü” de sevmiyorum. En iyisi kanad› yolunmadan do¤aya özgürlü¤e uçurulan kufl olmak. Tabii ki bu benim tercihim. Kardeflimin güvencede oldu¤unu düflünmüfl ve kendimi yolunmufl bir kufl gibi görmüfltüm. Oysa kanatlar›m yolunmad›, k›r›ld›.

Güvence dedi¤im yer de bir Nazi kamp›na döndü.

Elbette ki bu kadar emek bofla gitmeyecek. Ben Habip’i kayna¤› bulunamayan, da¤lar›n doru¤unda ça¤layan bir p›nara benzetiyorum. K›sa sürede o kadar uzun yol ald› ki. Bu p›nar› kurutmaya kimsenin gücü yetmeyecek. Çünkü kayna¤›n› bulamazlar. Bizde bu p›narlar akt›¤› sürece, gücün her zaman bizde oldu¤unu düflünüyorum.

Yüre¤i yaflama sevinciyle çarpan güzel insan, sana güle güle demeyece¤im. Çünkü sen hiçbir yere gitmedin, hep bizimlesin. O afla¤›l›klar›n gücü yetmeyecek bizi ay›rmaya. Yaln›z flunu bilmeni isterim. Bir gün zafer bizim olacak. O zaman k›z›l bayra¤› beraber göklere çekece¤iz. Orak-çekici düflman›n aln›nda patlataca¤›z.

Yard›m›na ihtiyac›m›z olacak. Seni çok seviyoruz.

Bir resim görürsen yar›s› y›rt›k!

Bir kufl görürsen kanad› k›r›k!

Bir abla görürsen boynu bükük! ‹flte o benim, hat›rla beni.

Habip yoldafl›n ablas›

319

Ac›l› bir annenin yüre¤inden kopan 盤l›k!

Yapma o¤ul vuracaklar Umudumu k›racaklar Bizi sensiz koyacaklar

Yuvam›z› y›kacaklar...

Can›m Nevzat’›m, o¤lum!

Hiçbir zaman sana yazamad›m. En büyük merak›m da bu oldu. Okuma-yazmam olsayd›, ben de o¤lumun yaz›lar›n› okurdum, yaz›p içimi dökebilirdim.

Nevzat’›m, sen do¤du¤unda ben hastaland›m. Bir buçuk ay ablan seni emzirdi. Keflke olanlar o zaman olsayd› da, bana bu ac›lar› yaflatmasayd›n. O¤ul, bu nas›l ac›d›r... Senden önce üç o¤lum öldü; biri 5 yafl›ndayd›, ikisi daha küçüktü. Ac›lar› unutulmasa da, senin ac›n›n yan›nda hiç kal›r.

O¤lum, biliyor musun annelerin önsezileri vard›r.

Benim üç o¤lum, üç k›z›m var. Befli için hiç endifle duymad›m nedense. Senin için ise hep endiflelendim, küçük yaflta evlendirdim. Nedeni, ben cahildim ama etraf›mda olan biteni görebiliyordum. Mazlum’un, 320

Delil’in, Hayri’nin ve nicelerinin bafl›na gelenler senin de bafl›na gelmesin diye yapt›m. Evlenirse, çolu¤açocu¤a kar›fl›rsa, çevresinde olan biteni farketmez, diye düflünüyordum. Me¤er ne kadar yanl›fl düflünmüflüm.

O¤lumun bafl›na gelecekmifl de, ondan endiflelenmiflim.

Nevzat’›m hep inatç›yd›n, dik kafal›yd›n, yapaca¤›m dedi¤ini yapard›n. Haks›zl›klara karfl› baflkald›r›rd›n.

O¤lum beni affet. Kalk›p seni karfl›layamad›m, sar›l›p öpemedim. Nedenini sen de biliyorsun yavrum. ‹lk içeri girdi¤inde, bizim oralarda bir pepe kuflu vard›r, onun gibi mahkemelerin ve cezaevlerinin kap›s›nda bekledim. ‹zmir’deyken her mahkemene ve görüflüne geldim.

Mahkemelerde ellerini kelepçeli gördü¤ümde içim kan a¤l›yordu. Kelepçeyi yüre¤imde hissediyordum. Buca’ya, Urla’ya, Kemalpafla’ya s›k s›k ziyaretine geldim.

Ondan sonra firar dönemlerin, yani bizim için ac›l› günler bafllad›. Nerede, ne zaman, ne haber gelir? Ölü mü, diri mi? Bitmek tükenmek bilmeyen ac›l› günlerdi...

Sonra ‘96 May›s ay›nda Ankara’da yakaland›¤›nda biraz olsun rahatlad›m. En az›ndan yafl›yordun. Orada da açl›k grevi yüre¤imizi a¤z›m›za getirdi. Ziyaretine geldim, baca¤›ndan sakatland›¤›n› gördüm. Benim için sanc›l› günler hiç bitmedi. Üzüntüm beni yata¤a ba¤lad›.

Yavrum, bugünkü ac›ya bak›yorum da, me¤er ben ne ufak fleyler için üzülmüflüm. Baca¤›n yaral›ym›fl, keflke yaral› olsayd›n, kolun, baca¤›n ve gözün olmasayd›. Yeter ki anne diyen güzel sesini duysayd›m.

O¤ul, dört y›ld›r yatalak haldeyim. Kabrine bile gelemiyorum. 5 ay içinde iki kez kabrine geldim, oysa ben her gün gelmek istiyorum. Beni yiyip bitiren; o¤lumu karfl›layamad›m, son yolculu¤unda yoldafl olamad›m. Bir tas su dökemedim, o¤lumun hizmetini yapamad›m. Güzel gözlüm, benim için hep yafl›yorsun.

321

Çocuklar›n gözümde birer Nevzat’t›r.

Yavrum o zalimlerin evi-yuvas› y›k›ls›n. Onlar benim evimi y›kt›, oca¤›m› söndürdüler. Benim o¤lumun cenazesi yine de evine geldi, y›kand›. Abileri, ablalar› o¤lumun istedi¤i gibi, onun sevdikleriyle son yolculu¤una u¤urlad›lar. O zalimlerin cenazesi bile bulunmas›n, y›kanmas›n, yak›nlar› hasret gitsin.

Sen hep do¤ru olan› yapard›n. Benim için hep mükemmel bir evlat oldun. Küçü¤üm, gözümün nuru; görüyorum, ama ne anlam› var seni göremedikten sonra.

Gezemiyorum, hiçbir önemi yok, benim küçü¤üm de gezmiyor. Duyuyorum, ama bana anne diyen o tatl› sesini duyam›yorum. Beni bu de¤erli varl›ktan mahrum edenlere allah bin kat›n› versin.

O¤lum, yavrum, herfleyim, sen rahat uyu. Gözün arkanda kalmas›n. Senin büyüklü¤ünü, onurlu oldu¤unu hep anlam›flt›m. 26 Eylül, o u¤ursuz Pazar günü, saat 2’de telefon geldi. Cezaevinde isyan var, dediler. Televizyonu açt›k; 7 ölü, isim yok. Ablan›n 盤l›klar› kula¤›mdan ç›km›yor; “Hay›r, olamaz, yalan yalan” diye ba¤›r›yordu. Ad›n yok dediysek de, hay›r mutlaka içindedir, diyordu. O¤lum senin olaylardan geri kalmayaca¤›n› ben de biliyordum. Bafl›na geleni anlam›flt›m. Senin bir daha eve dönmeyece¤ini biliyordum. Çünkü düflmanlar›n kan›na ve can›na kastetmifllerdi.

Küçü¤üm, içimdeki 盤l›¤› kimse anlayamaz. Ancak yüre¤i benim gibi yaral› olan anne ve babalar anlar.

Yüre¤imin 盤l›¤›n› kimse duymuyor. Bazen da¤lar› çatlat›rcas›na ba¤›rmak istiyorum. Ama art›k solu¤um da ç›km›yor.

Nevzat’›m, ben 9 y›ld›r yar› ölü yafl›yordum. Ama flimdi tamamen umutlar›m› yitirdim. Arkadafllar›n gelince 322

biraz olsun ferahl›yorum. Sanki seni görmüfl gibi oluyorum. Sen yaln›z ailen taraf›ndan de¤il, yoldafllar›n ve büyük bir kitle taraf›ndan da çok seviliyorsun.

Seni tan›y›p da sevmemek mümkün mü? Sen ne için ölünece¤ini çok iyi biliyordun...

Nevzat’›m, o¤lum; senin dava arkadafllar›na, yani flehit arkadafllar›na baflsa¤l›¤› dilemiyorum. Çünkü o kelimeyi sevmiyorum. Benim o¤lum yaflam›n› yitirecek, benim bafl›m sa¤ olacak! Hay›r! Yaln›zca Allahtan sab›r diliyorum. Zindanlarda bulunan tüm tutsaklara, o¤lumu tan›yan tan›mayan herkese, sevgilerimi yolluyorum.

Nevzat’›m› öper gibi öpüyorum.

O¤lum, seni yüre¤imin derinliklerinde sakl›yorum.

Seni çok özleyen yaral› annen...

323

Can›m babama y›llar›n özlemiyle...

Habipler’in ço¤almas› düflmana korku veriyor

Merhaba babac›¤›m, Bu sana yazaca¤›m son mektup olmayacak... Hay›r, asla sonlar›n olmas›na izin vermeyece¤iz. Çünkü bizim sensiz yaflamam›z art›k mümkün de¤il. Sensizli¤in ac›s› yüre¤imde öfkelerin en büyü¤ünü yaratt›. Seni çok özlüyorum. Seni her zaman özledim, ama flimdi herfley daha farkl›. Belki de senin gibi yi¤it bir devrimcinin k›z› oldu¤um için bu kadar derin bir ac› duyuyorum.

Hat›rl›yor musun, seninle son görüflmemizde bana bir fley söylemifltin. Ayr›l›k vakti gelmiflti. Seninle vedalafl›p giderken arkam› dönüp senin tatl› bak›fllar›n› görünce geri dönmüfltüm. Sen bana, “Çi¤dem, çok güçlü olmal›s›n” demifltin. Ve sonra demir parmakl›klara meydan okurcas›na, y›llar›n özlemiyle ellerimizi birlefltirmifltik.

324

Ve daha sonra uzun bir ayr›l›k dönemi bafllam›flt›. Ta ki 30 Eylül gelene kadar... Evet güçlü olmam gereken gün gelmiflti. Çünkü senin son yolculu¤unu ad›na yak›fl›r bir biçimde yapmam›z gerekiyordu ve benim güçlü olmam gerekiyordu. Fakat bu benim için hiç kolay olmad›. A¤l›yordum... ‹çimdeki öfkeyi hayk›rmak istiyordum. Olamaz, babam ölemez diyordum. Çünkü O devrime afl›kt›, direnir, diyordum. Ve buna son güne kadar inanm›flt›m. Ama insan topra¤a dikti¤i bir fidan için üzülür mü? Ve bugün görüyorum ki, dikti¤imiz fidan tohumlar›n› etrafa savuruyor. Habipler ço¤al›yor. Bu bize sevinç verirken, düflmana korku veriyor.

Senden ayr› kalman›n ac›s›n› çok yo¤un hissettim.

Yapmak istedi¤im iki fley vard›. ‹lki seni doyas›ya öpmekti. ‹kincisi ise, üniversiteyi okuyaca¤›m zaman sen nerede olacaksan, ben de oray› tercih edecektim ve seninle görüflebilme olana¤›m daha fazla olacakt›. Hatta bu iste¤imi seninle paylaflm›flt›m. ‹lk iste¤ime gelince, seni 30 Eylül günü, ayr› kald›¤›m›z y›llara inat doyas›ya öptüm.

Babac›¤›m, öykünde, “Babamdan ayr› kald›¤›m zamanlar onu çok özlerdim” demiflsin. Biz de seni çok özlüyoruz. Çünkü uzun y›llar ayr› kald›k. Bugün düflünüyorum da, acaba birbirimizi çok iyi tan›m›yor muyduk. Ama hay›r! Ne kadar ayr› olsak da, biz birbirimize s›ms›k› ba¤larla ba¤l›yd›k.

Bana mektubunda “Devrimciler ailesini, çocuklar›n› herfleyden çok severler” demifltin. Biz de seni çok seviyoruz. Son görüflümüzde sana “baba demeyi özlemiflim” demifltim. Sen de bana “ben de k›z›m demeyi” demifltin ve gülüflmüfltük.

Sen istedi¤in flekilde, onurlu kavganda mücadele vererek flehit düfltün. Fakat faflist düflman, senin de 325

dedi¤in gibi, çürümüfl düzeniyle birlikte yokolup gidecek ve gittikçe k›z›llaflacak bayra¤›m›z›n alt›nda diz çöküp yenilgiyi kabullenecek.

Vaadedilen günler er geç gelecek. Bundan dolay›d›r ki, ödenen hiçbir bedel bofluna de¤ildir. Aylar geçiyor, y›llar geçecek, fakat bu katliam asla unutulmayacak.

Art›k birbirimizi görmüyoruz, ama hissedebiliyorum seni.

Bu daha önemli de¤il mi? Ve inan›yorum ki, Ulucanlar katliam› ne denli büyük bir ses ç›kard›ysa, sorulacak hesap da o denli büyük olacak.

Babac›¤›m, art›k kendimi çok güçlü hissediyorum. Ve ben büyüdükçe içimdeki öfke de büyüyecek. Çi¤dem

326

Ekler

“Zulmünüz yaln›zca isyan ateflimizi büyütecektir”

Ankara Ulucanlar zindan›ndaki 26 Eylül katliam›nda

flehit düflen Habip Gül’ü (Nevzat Çiftçi) ölümsüzlü¤e u¤urlamak için ‹zmir’den gelen kitle, Helvac› Köyü giriflinde jandarman›n vahfli sald›r›s›na u¤rad›.

30 Eylül günü aralar›nda Dev. Maden-Sen, Tar›m G›da-Sen, Genel-‹fl 5 No’lu fiube, E¤itim-Sen 1 No’lu flube baflkanlar›, ‹HD yöneticileri, Halkevleri, T‹HV çal›flanlar›, ÖDP, EMEP, HADEP yöneticileri, K›z›l Bayrak, Al›nteri, P. At›l›m, Halk›n Günlü¤ü, Özgür Gelecek ve Odak taraftarlar›n›n bulundu¤u yaklafl›k 80 kifli otobüslerle Helvac› Köyü girifline geldi. Burada önü jandarma taraf›ndan kesilen kitle beklemeye bafllad›.

Yap›lan görüflme istemleri muhataps›z b›rak›ld›.

Burada faflizmin zindanlar›nda katledilen yi¤it bir devrimciye yarafl›r bir tarzda hareket edildi. Habip Gül 329

yoldafl son yolculu¤una devrimci geleneklere uygun bir biçimde u¤urland›. Sloganlar, konuflmalar ve kitlenin sergiledi¤i kararl›l›k, faflizme karfl› nas›l omuz omuza gelindi¤inin somut göstergesi oldu.

Robocoplar›n ilk sald›r›s› tafllarla direnilerek geri püskürtüldü. Sloganlar hiç susmad›. Siyasal görüfl farkl›l›klar› nedeniyle birbirine ters düflen insanlar faflist kolluk güçlerinin sald›r›lar›na karfl› tam bir birlik ve beraberlik sergilediler. Tek yürek, tek yumruk oldular. Bir devrimcinin nas›l u¤urlanaca¤›n› bir kez daha gösterdiler.

“Liberal ‹zmir” zulmün önünde nas›l diz çökülmedi¤ine, baflkald›r›n›n ne denli meflru oldu¤una tan›kl›k etti.

Takviye yap›larak say›s› üçe-dörde katlanan askeri birlikler bir kez daha sald›rd›lar. ‹nsanlar dipçik darbeleriyle, coplarla vahflice dövüldü. Ancak Habip Gül’ün y›rt›lm›fl onlarca foto¤raf› hala “Devrim davas› yenilmezdir!” diyordu. Bu vahflet sald›r›s›n›n ard›ndan (...) yaklafl›k 70 kifli gözalt›na al›nd›. Üç gün boyunca iflkenceye maruz kalan bu ilericidevrimci insanlar, bu arada Alia¤a ve ‹zmir DGM aras›nda gidip-geldiler. Traji-komik bir hal alan iddianame erlere ezberletildi. As›ls›z ithamlarda bulunuldu. Son olarak ‹zmir DGM’nin takipsizlik karar›yla tekrar getirildikleri Alia¤a Adliyesi’nde önceden haz›rlanm›fl acemi senaryo sonuçland›. Savc›n›n sürekli cep telofonuyla konuflmas›, birilerine “komutan›m” demesi, emir-komut zincirinin nas›l iflledi¤inin aç›k bir göstergesiydi.

Ve en son olarak mahkeme baflkan› kontrac›lar›n talimatlar› do¤rultusunda 14 kifliye tutuklama karar› verdi.

Faflist rejim, zulme boyun e¤meyen, direnen herkese ayn› pervas›zl›¤› sergilemektedir. Bask›, terör, iflkence 330

ve nihayet aç›k katliamlarla boyun e¤direbilece¤ini sanmaktad›r.

Ama hay›r! “Vard›k, var›z, var olaca¤›z!”

Onlar vahflice sald›rarak sadece Habip Gül ismini belleklere daha derinlemesine kaz›d›lar. Tarih tan›kl›k edecektir ki, zulmünüz yaln›zca isyan ateflimizi büyütecektir. fiehitlerimiz “u¤runa tereddütsüz ölünecek dava”m›z›n nas›l kazan›laca¤›n› bize göstermifllerdir.

K›z›l Bayrak/‹zmir

331

Ümit yoldafl›n an›s›na yarafl›r bir kararl›l›k gösterildi

Faflist rejimin Ankara Ulucanlar Cezaevi'nde planl› bir flekilde gerçeklefltirdi¤i vahfli katliamda katledilen devrimcilerin cenazeleri kontra güçleri taraf›ndan sald›r›lara u¤rad›. Polis bu sald›r›larla birlikte cenaze araçlar›nda bulunan onlarca devrimci ve ilerici insan› da gözalt›na ald›.

Ayn› katliamda flehit düflen komünist devrimci Ümit Alt›ntafl yoldafl›n cenazesi de ailesi ve yoldafllar› taraf›ndan ‹stanbul’a getirilirken, ‹stanbul giriflinde z›rhl› araçlar eflli¤inde yüzlerce kontra gücünün sald›r›s›na u¤rad›. Ümit yoldafl›n cenazesi kaç›r›larak ayn› gece polis kontrolünde Karacaahmet Mezarl›¤›'nda topra¤a verildi.

Katliam›n hemen ard›ndan, tutsak yak›nlar› ile toplumun duyarl› kesimlerinin protesto gösterilerine, bas›n 332

aç›kmalar›na, toplu telgraf çekme eylemlerine, toplant› mekanlar›na vahflice sald›rarak bir günde yüzlerce ilerici insan› gözalt›na alarak gözda¤› vermeye çal›flan çete devleti, bu sald›r›lar›n› flehit cenazelerini kaç›rarak da devam ettirdi.

Cenaze törenlerinin, kitlesel kat›l›ml› düzen karfl›t› gösterilere dönüflece¤inin çete devletine sald›¤› korku, onu daha da sald›rganl›flt›rd›. Bu korkuya karfl› terörden baflka baflvuraca¤› silah›n›n olmad›¤›n› bir kez daha gösterdi.

Bizzat bir polis flefinin ‹stanbul giriflinde Ümit yoldafl›n cenazesini getiren ailesi ve arkadafllar›na hitaben kulland›¤›; biz bu cenazeyi bu gece gömece¤iz, zira cenaze töreni için ‹stanbul’da devrimciler ve kitle örgütleri büyük çapta haz›rl›k yapt›lar, bu büyük olaylara neden olacak sözleri, bu korkunun ve endiflenin ifadesidir. Onlar›n bu korku ve endifle ile cenazeyi kaç›r›p hemen topra¤a vermesi, düzen güçlerinin cenazelerimizden dahi ne derece korkuya kap›ld›klar›n› gösteriyor.

Komünistler, komünist devrimci Ümit yoldafl›n cenaze törenine ciddi ve planl› bir faaaliyet ile haz›rland›lar.

Cenaze töreninin yoldafl›n siyasal kimli¤ine uygun, onun mücadeleci ve direngen kimli¤ine yak›fl›r bir flekilde gerçekleflmesi için azami bir enerjik çaba ortaya koydular. fiehit cenazelerinin ailelere teslim edilece¤i haberi ile birlikte harekete geçildi. ‹stanbul özgülünde tek flehit cenazesi olmas› dolay›s›yla en genifl kesimlerin cenazeye sahiplenmesi için yo¤un bir faaliyete giriflildi. ‹lerici kurumlar›n sürece iliflkin düzenledikleri toplant›lara kat›l›narak cenaze törenine iliflkin konuflmalar yap›ld›.

Bu toplant›larda cenaze töreni ilk gündem maddelerinden birini oluflturdu.

333

Toplant›lara kat›lan kurum ve siyasal çevreler, cenazenin sahiplenmesi, cenaze töreninin düzen karfl›t› bir gösteriye dönüfltürülmesi, bunun için toplu bir siyasal irade ile bunun pratikte gerçekleflmesi için yo¤un bir haz›rl›k içerisinde olunmas› gerekti¤i üzerinde kararl›l›kla durdular ve bu konuda ortak bir fikir ve tutum oluflturdular.

Ayn› çal›flma, çeflitli konfederasyonlara ba¤l› flendika flubelerine yönelik olarak da yap›ld›. fiubeler gezilerek, katliman›n hesab›n›n sorulmas› ve flehit cenazelerin sahiplenmesi, cenaze törenlerine güçlü kat›l›m›n sa¤lan›lmas› çerçevesinde görüflmeler yap›ld›.

Kendi çevremiz etkin biçimde hareket geçirildi.

Emekçi semtleri ile çeflitli fabrikalar›n iflçi servislerine sürece iliflkin bildiriler da¤›t›ld›. Bunu emekçi kahvelerinde ve kitlelerin blunduklar› mekanlarda sözlü ajitasyon çal›flmas› izledi.

Devrimci hareketlerle süreçten dolay› sa¤lanan acil eylem ve güç birli¤i, cenaze töreni boyunca da korundu. Bu çevrelerle cenaze töreni için eylem komitesi oluflturuldu. Tüm bu çal›flmalar›, siyasal grup ve partiler ile çeflitli sendika flubeleri ve kitle örgütlerinin; cenazeleri sahiplenilmesi, cenaze törenlerinin hesap sorma gösterilerine dönüfltürülmesi ça¤r› ve aç›klamalar› izledi.

30 Eylül Perflembe günü için cenaze törenine somut ça¤r› yap›ld›. Bu ça¤r› toplumun en genifl kesimlerine ulaflt›r›ld›. Cenazelerin düzen güçleri taraf›ndan kaç›r›lmas› halinde, ayn› saatte temsili bir cenaze töreni düzenlenece¤i kararl›l›¤› ortaya konuldu. Çete devletinin Ümit yoldafl›n cenazesini kaç›rmas›ndan dolay› fiili cenaze töreni gerçekleflemedi.

Buna ra¤men temsili cenaze töreni için yap›lan ça¤r›ya ciddi bir kat›l›m sa¤land›. Ça¤r› saatinde insanlar 334

Karacaahmet Cemevi önüne gelmeye bafllad›lar.

Kalabal›k artt›¤› için insanlar›n bir k›sm› cemeevi içerisinde beklemek zorunda kald›lar. Bu s›rada polisin panzerlerle kalabal›k bir flekilde mezara giden yollar› tuttu¤u ö¤renildi. Toplanan eylem komitesinin bu durum üzerine ald›¤› karar, kortej oluflturup polis barikat›na kadar pankart ve sloganlar eflli¤inde yürüyüfle geçmek, barikat›n›n afl›lmas›n›n mümkün olamayaca¤› durumda ise, orada sayg› duruflu ile bas›n aç›klamas› yap›larak da¤›lmak idi.

K›z›l Bayrak, DMP, Özgür Gelecek, Al›nteri, Halk›n Günlü¤ü, Halkevleri, Tohum Kültür Merkezi, Nakliyat‹fl, Hedef, Direnifl, Mücadele Birli¤i, Gebze’den gelen tutsak analar› ile aralar›nda yafll› komünist Ali Erifl’inde bulundu¤u duyarl› insanlar›n kat›l›m›yla yaklafl›k 300 kiflilik kitle, saat 12:00 de cemevi önünden harekete geçti. Aç›lan “Devrimci tutsaklar teslim al›namaz!”

“Devrim davas› yenilmezdir!” fliarlar›n›n yaz›l› oldu¤u K›z›l Bayrak imzal› pankart ile tutsak analar›n›n tafl›d›¤› “Devrimci tutsaklar onurumuzdur!” fliar›n›n yaz›l› oldu¤u pankart alt›nda, sloganlarla mezarl›¤a do¤ru yürüyüfl bafllad›.

“Devrim flehitleri ölümsüzdür!”, “Ümit yoldafl ölümsüzdür!”, “Ümit yoldafl kavgam›zda yafl›yor!”, “Katil devlet hesap verecek!”, “Devrimci tutsaklar onurumuzdur!”, “Birlik mücadele zafer!”, “Barikatta bir ses Ümit yoldafl ölmez!”, “Habip yoldafl ölümsüzdür!”, “Analar›n öfkesi katilleri bo¤acak!”, “Katil devlet katil sermaye!”, vb. sloganlarla yürüyen kitle, yolu trafi¤e kapatarak yaklafl›k 300 metre yürümüflken, önü mezarl›k kap›s›na yak›n bir noktada z›rhl› araçlar ile yüzlerce polis taraf›ndan kesildi. Kitlenin yürüme kararl›l›¤› karfl›s›nda sald›r›ya bafltan haz›r olan polis provokatif bir 335

giriflimle sald›r›y› bafllatt›. Kortejin yan taraf›nda bulunan sivil polislerin kortejden insan almaya yönelik giriflimine karfl› konulmas›n›n ard›ndan önde barikat kurmufl olan yüzlerce robocop ile çevik polis güçleri vahflice sald›r›ya geçti. Kortej zincirinin daha sald›r› olmadan provokasyon nedeniyle çözülmesi, yürüyüflçü kitlenin kendini savunma gücünü zay›flatt›. Sald›r› karfl›s›nda ara sokaklara çekilen kitleye yönelik polis sald›r›s› devam etti. Polis ava ç›kar gibi çevredeki tek tek evlere girerek arama yapt›. Yar›m saat boyunca yaflanan arbede s›ras›nda onlarca devrimci ve ilerici insan dövülüp kanlar içerisinde b›rak›larak gözalt›na al›nd›.

Devrimci ve ilerici çevreler ile iflçi ve emekçi örgütlerinin bir gün öncesinde cenaze törenine kat›lma ça¤r›s›, cenazenin kaç›r›lmas›ndan dolay›, temsili cenaze törenine güç olarak yans›yamad›. Bu ise temsili cenaze törenine kat›lan kitlenin s›n›rl› olmas›n› beraberinde getirdi. Buna ra¤men kitlenin katliama duydu¤u tepki kendisini eylem boyunca ortaya koydu¤u öfke ve kararl›l›kta ifade etti. Çete devleti devrimcileri katletmekle, onlar›n cenazelerini sahiplenen kitlelere sald›rmakla, kokuflmufl düzenini ayakta tutmay› hedefliyor. Ama baflaramayacaklar... Devrimci iradeyi asla teslim alamayacaklar... ‹flçiler ve emekçiler, kendi geleceklerine yönelik bu alçakça sald›r›lara izin vermeyecektir.

Devrim flehitleri ölümsüzdür! Ümit ve Habip yoldafllar ölümsüzdür!

Devrim davas› yenilmezdir!

K›z›l Bayrak/‹stanbul

336

Bir komünistin yaflayan› kadar ölüsünden de korkuyorlar Ankara Merkez Kapal› Cezaevi’ne yap›lan sald›r›y›

Pazar sabah› ö¤renir ö¤renmez yola ç›kt›k. Televizyondan ö¤renebildi¤imiz kadar›yla sald›r›n›n kapsaml› ve sonuçlar›n›n a¤›r oldu¤u aç›kt›. Ölümlerden, ayn› zamanda Ümit’in ölmüfl olmas›ndan korkuyordum.

Devrimci bir yaflam› tercih etmemize ra¤men, onun ölmesi fikri, s›kl›kla rüyalar›mda onu ölmüfl olarak görmek, bana dehflet verici bir olay olarak geliyordu.

Otobüste mola verdi¤imizde, Habip yoldafl›n flehit düfltü¤ünü ve ismi tespit edilemeyen 7 devrimcinin öldü¤ünü ö¤rendi¤imde, Ümit’in de bu liste içinde olma ihtimalinin çok yüksek oldu¤unu düflünmeye bafllad›m. Militan kimli¤iyle hep kitlelerin önünde yer alan bir devrimci oldu¤unu, yan›s›ra, bir önceki rehin alma eylemi s›ras›nda askerlerin ona yönelik tehditlerini 337

düflündü¤ümde, bu ihtimal daha da art›yor ve yol çekilmez bir hal al›yordu.

Ankara’ya vard›¤›m›zda bilgi almak umuduyla ilk olarak cezaevinin önüne geldik. Gergin bekleyifl sürüyordu. ‹nsanlar cezaevinde kalan yak›nlar›na dair merak içinde gelebilecek bir haberi bekliyorlard›. Kitlenin bir k›sm› ayn› saatlerde Numune Hastanesinin önünde, bir k›sm› ise ‹bni Sina’n›n önünde bekliyordu. O s›rada telefondan ölenlerin isimlerini ö¤rendim. Y›k›lm›flt›m.

Ancak ayakta kalmam ve güçlü olmam gerekti¤i, yan›mdaki anneye de destek olmak zorunda oldu¤um için kendimi toparlad›m. Yap›lacak çok iflimiz vard›. Devletin yapt›¤› bu vahflice katliama tepkiyi göstermek/örgütlemek, yaral›lar›m›za sahip ç›kmak ve flehitlerimizi teslim almak gerekiyordu. Bundan sonraki u¤rak yerimiz Numune Hastanesi oldu. Yaral›lar›m›z bu hastanede yat›yordu ve d›flar›da onlar› da bekliyorduk. Hastanenin önü buluflma adresi olmufltu bir süre sonra. Yaral›lar›n, flehitlerin, sevk edilerin AMK’da kalanlar›n yak›nlar›n›n ve devrimci, demokrat insanlar›n toplanma yeriydi.

Cenazelerle ilgili ilk olarak otopsi krizini yaflamaya bafllad›k. Devlet, gerçeklefltirdi¤i katliam›n tüm ayr›nt›lar›yla a盤a ç›kmamas› için otopsiye avukatlar›n al›nmas›n› (onlar› hukuki olarak da oyalayarak) engelledi. ‹ki güne yay›lan otopsi ifllemleri sonucu cenazeler ancak Perflembe sabah› al›nabilir hale geldi. Bu süre zarf›nda flehit yak›nlar› olarak sürekli bir arada davranmaya çal›flt›k. Cenazelerin al›nmas›ndaki tutumumuz ise, 7 cenazenin de (di¤er 3 flehit yak›n› bizden ayr› hareket ediyordu) avukatlar›yla beraber kitlelerin yan›nda al›nabilmesiydi. Ancak devlet birkaç günlük oyalamadan ve deste¤in zay›fl›¤›ndan güç alarak, bu cenazeleri de bölmeye çal›flt›. Bizim iste¤imiz tüm cenazeleri alarak, 338

Karfl›yaka Mezarl›¤›nda ölülerimizin y›kama, ilaçlama ve flehir d›fl›na ç›kacaklar için buzlama ifllemlerinin yap›lmas›n›, temsili bir cenaze töreninin ard›ndan Ankara’daki flehitlerimizi topra¤a vererek, flehir d›fl›na gidecek cenazelerin buradan ayr›lmas›n› sa¤lamakt›.

Ancak Ankara Emniyetince buna müsaade edilmedi. fiehir d›fl›na gidecek cenazeler ifllemleri tamamlan›nca polisler eflli¤inde sol taraftan, Ankara’da gömülecek cenazeler ise sa¤ taraftan Karfl›yaka Mezarl›¤›na gidebilecekti.

S›ra cenazelerin tespitine gelmiflti. Önceden kurumlar taraf›ndan yap›lan aç›klamalarda cesetlerin tan›namayacak halde oldu¤u söyleniyordu. fiehit yak›nlar› olarak yapt›¤›m›z konuflmalar çerçevesinde, teflhis s›ras›nda karfl›laflaca¤›m›z her türlü tablo karfl›s›nda haz›rl›kl› olmam›z, dostun düflman›n önünde yaflanan vahflet karfl›s›nda zay›f görünmememiz ve flehitlerimizin gururunu tafl›yarak davranmam›z gerekiyordu.

Di¤er aile fertlerinden önce teflhise ben girmeyi istedim. Birincisi, bir daha görememe riski karfl›s›nda belki de son kez görmüfl olacakt›m. ‹kincisi, otopsiye avukatlar›n al›nmamas›n› yaflanan katliam›n boyutlar›n› gizleme çabas› oldu¤unu düflünürsek, ön otopsi raporunda ne kadar dar bilgiye sahip olursak olal›m, cesedin durumuyla karfl›laflt›rmak istiyordum.

Teflhislerin öncesinde de problem ç›karmaya çal›flt›lar. Önce tutanaklar› imzalatmaya, sonra da teflhisi ve teslimi gerçeklefltirmeye çal›flt›lar. Aileler ve avukatlarla bu duruma itiraz ederek, teflhis yap›lmadan bir cenazeyi alman›n ve ona ait tutanaklar› haz›rlaman›n anlams›z olaca¤›n› belirttik. Israr›m›z sonucu talebimiz kabul edildi.

Yan›m›zda birer avukatla beraber teflhise girmeye bafllad›k. Morgun i¤renç bir havas› ve kokusu vard›.

339

Ümit’i d›flar›ya ç›karm›fllard›. Yüzünün ve vücudunun hali ne kadar vahflice sald›rd›klar›n› kan›tl›yordu. Bir yandan son kez yüzüne doya doya bakmaya çal›fl›yor, bir yandan da vücudundaki yaralar› incelemeye çal›fl›yordum. Femur bölgesinde ölüme neden oldu¤u iddia edilen kurflun yaras› d›fl›nda iki baca¤›nda da diz alt›nda kurflun izleri belli oluyordu. (Bir baca¤›nda 1 tane, di¤erinde 2 tane tespit edebildim.) Kas›k bölgesinin sol k›sm›nda ise, deriyi yarmayan fakat f›rlam›fl kemik görünümünde bir ç›k›nt› vard›. K›r›lm›fl görüntüsü çiziyordu. Ancak bafl bölgesi tan›nmayacak bir haldeydi. Darp ve darbe sonucu oluflan morluklarla kapl›yd›. Gözün üzerinden enseye kadar izler belli oluyordu. O görüntüler bende ölüm nedeninin beyin bölgesinde darbe sonucu gerçekleflmifl olabilece¤i fikrini uyand›rd›. (Sonradan y›kama ifllemi s›ras›nda, s›rt›nda k›rm›z›ya yak›n flerit fleklinde belirgin ve kal›n bir iz oldu¤unu gördüm. Demir çubu¤un yaratabilece¤i bir iz görünümündeydi.) Ümit’i de di¤erleri gibi öldüresiye dövmüfllerdi. Teflhisin ard›ndan ifllemleri bir an önce tamamlatt›r›p, y›kama ve ilaçlama yapt›r›lmadan, bu ifllemlerin Bolu Devlet Hastanesinde gerçekleflece¤i garantisi (!) verilerek, sivil araç ve çevik kuvvet eflli¤inde Ankara d›fl›na ç›kart›ld›k. Anlafl›lan Ankara Emniyeti bizlerden bir an önce kurtulmak istiyordu. Bundan sonra (Bolu’ya da hiç u¤ramadan) ‹stanbul’a kadar önümüzde devir teslim yapan polis otolar›yla yolculuk yapt›k.

Cenazenin nerede ve nas›l gömülece¤i üzerinden organizasyonumuzu ve haz›rl›¤›m›z› yapm›flt›k. Tüm yaflam› boyunca devrimci onurunu korumufl bir insan›n nas›l bir gömülmeye/törene lay›k oldu¤u annesi ve babas›yla konuflulmufl ve ortaklafl›lm›flt›. Tek kayg›m›z cenazeyi sabaha kadar bekletece¤imiz morga ulaflt›rmakt›.

340

Bu çerçevede Ça¤dafl Hukukçular Derne¤i ile temas halinde olup, ‹stanbul’a girifl için haz›rl›k yap›yorduk.

Gebze ç›k›fl›na kadar bir ekip ile gelirken, ‹stanbul giriflinde say›lar› 3-4’e ç›kt›. ‹stanbul Emniyeti giflelerin ç›k›fl›nda bizi bekliyordu. Emniyet Müdür yard›mc›s›ndan bilimum polis flefine, panzer, özel tim, çevik kuvvet, yunus y›¤›na¤›yla haz›rlard›. ‹lk olarak cenaze arabas›na yöneldiler. Yan›mdaki avukat arkadaflla birlikte afla¤› indik. fieflerden biri arkadafla “bafl›n›z sa¤olsun, yak›n›n›z m›yd›?” diye sordu ve “avukat›m” yan›t›n› ald›. Bana döndü ve elini uzatarak “sizde mi avukats›n›z” diye sorduktan sonra, benim elimi uzatmamam ve “hay›r, efliyim” dememin ard›ndan, nefret dolu bir ifadeyle difllerini s›karak, “demek onun eflisin” dedi. Bu ifadeden bile Ümit’e olan nefretleri ortaya ç›k›yordu. Yan›m›za Emniyet Müdür Yard›mc›s› ve ekibi yanaflt› ve yaln›zca baba ile görüflmek istedi¤ini söyledi. Ard›ndan görüflmeye ben de kat›ld›m.

Amaçlar› belliydi. Bir komünistin yaflayan› kadar ölüsü de onlar› korkutuyordu. Gerçeklefltirdikleri katliama yönelik tepkileri nas›l engelleyebiliriz diye düflünüyorlard›. Yapt›klar› konuflma çerçevesinde cenazeye yönelik ‹stanbul’da ciddi bir haz›rl›¤›n oldu¤u, herkesin cenazeyi bekledi¤i , e¤er cenaze “onlar›n” eline geçerse ortal›¤›n kan gölüne dönebilece¤i, ölenlerin ve yaralananlar›n olabilece¤i, baflka anne-babalar›n çocuklar›ndan yoksun kalabilecekleri demagojisi ile, aile üzerinde etki yaratmaya çal›flt›lar. Benim cenazeyi vermeme tutumum karfl›s›nda, zaten beni muhatap almad›klar›n›, anne ve baban›n karar›n›n geçerli oldu¤unu söylediler. Anne ve baban›n devrimci fikirlerden uzakl›¤›n›n da etkisiyle polis gece gömmeyi zorla kabul ettirdi. Benim tutumum karfl›s›nda ilk önce sözlü olarak 341

sald›rarak (bir gün sonra ç›kacak olaylar›n faili olmak fleklinde), ard›ndan bizi de bölerek, aileyi de bana karfl› tutum ald›rmaya çal›flt›lar. Bize destek amac›yla gelen bir grup avukat› ise gözalt›na alma tehditiyle yan›m›zdan uzaklaflt›rd›lar.

Karacaahmet’e getirildi¤imizde ise tüm haz›rl›klar yap›lm›flt›. Bizim tuttu¤umuz mezar yeri kaz›lm›fl ve mezarl›¤›n giriflinden mezara kadar polis ve özel timle kuflat›lm›flt›. Alelacele yap›lan y›kama vb. ifllemlerin ard›ndan, Ümit 20-30 kiflilik akraba grubu taraf›ndan gömüldü.

Melek Alt›ntafl

342

Sermaye iktidar›n›n sald›r›lar›na karfl› barikat olaca¤›z! Hücrelere girmeyece¤iz!

Cellatlar›n döktükleri kan kendilerini bo¤acak!

Katliamc› rejim hesap verecektir! Ulucanlar katliam›na karfl› devrimci tutsaklar olarak gerçeklefltirdi¤imiz rehin alma, barikat, iflgal vb. eylemler, flehitlerimizin hesab›n› sorman›n sadece bir ilk ad›m›d›r.

Sermayenin katil devleti eylemlerimiz üzerine CMK ile yapt›¤› görüflmeler sonucunda; “1- Ankara Cezaevi’nde inceleme yapacak Baro Baflkan› ve beraberindekilere olanak tan›nmas›, 2- Ankara’dan götürülen arkadafllar›n bir k›sm›n›n flimdi, bir k›sm›n›n ise (Ni¤de ve Zile’ye götürülenler) bir süre sonra uygun hapishanelere götürülmeleri, 3- Ankara’daki tutuklu bayan arkadafllar›n Ankara’da kalmalar›, erkek tutuklular›n ise tadilattan sonra geri getirilmek üzere Bart›n Cezaevine götürülmeleri, 4- Buca’daki tutuklu erkek arkadafllar›n Bergama 343

Cezaevine, bayan arkadafllar›n Uflak Cezaevine, hükümlülerin ise tercih ettikleri üç cezaevinden birine götürülmeleri, 5- Ümraniye’de yaflanan yer sorunu, Malatya Cezaevi’nde yaflanan idari sorunlar›n çözülmesi, Zile Cezaevi’ndeki tecritte tutulan tutuklular›n bir ko¤uflta toplanmas›, Erzurum’daki üç arkadafl›m›z›n uygun cezaevlerine götürülmeleri”, çerçevesinde bir anlaflmay› kabul etmek durumunda kald›.

Fakat biz eylemlerimizi bir anlaflma çerçevesinde sonland›rd›¤›m›z halde, burjuvazinin kokuflmufl medyas› cezaevlerine yönelik sald›r› zemini yaratma ve hedef gösterme maksatl› haber ve propagandalar›n› artt›rarak sürdürmeye devam etmektedir. Bu, faflist kontra rejimin katliamlar›n› sürdürme niyetinde oldu¤unun en aç›k göstergesidir. Susurluk medyas›, CMK’n›n var›lan anlaflma metnine iliflkin faks›n› manfletlere ç›kar›p, devletin “nas›l olur da ‘teröristler’le anlaflma” yapt›¤› yaygaras›n› kopararak ve “devlet otoritisinin ancak oda (hücre) tipi cezaevlerine geçilerek sa¤lanabilece¤i” nakarat›n› tekrarlayarak, aç›kça devrimci tutsaklara yönelik yeni katliamlar›n yap›lmas› için ç›rp›nmaktad›r.

Bu ç›rp›n›fl sadece afla¤›l›k sermaye medyas›yla da s›n›rl› de¤ildir. Bu gerçekte y›llard›r tabutluklar› hayata geçirmek için yan›p tutuflan katil devletin ç›rp›n›fl›d›r.

Kontr-gerilla güdümlü sat›l›k kalemflörler, ekranlarda boy gösterip kan isteyen medyatörler, yaln›zca her zamanki görevlerini yerine getirmektedirler.

Bugüne dek sald›r› start› hep kokuflmufl medya üzerinden verilmiflti. ‘96 May›s’›nda M. A¤ar ve fi. Kazan genelgeleri öncesinde de kontra medya cezaevleriyle ilgili bilinen haber ve propaganda yay›nlar›na bafllam›fl, sald›r›lar›n zeminini haz›rlam›flt›.

344

Ankara’da da tam› tam›na böyle olmufltur. Katliamdan önce Bayrampafla Cezaevi’nde devletin mafya çeteleri birbirine girdi¤i halde, büyük bir utanmazl›kla “teröristlerin cezaevlerine hakim oldu¤u, devletin otorite kuramad›¤›” demagojileriyle, bir kez daha devrimci tutsaklar hedef tahtas›na konulmufltur. 26 Eylül katliam› öncesindeki bir hafta boyunca, baflta Amerika yolundaki uflak Ecevit olmak üzere birçok yetkili katilin “oda sistemine geçme”, “devletin otoritesinin cezaevlerinde hakimiyet sa¤lamas›” do¤rultusundaki demeçlerine geniflçe yer ayr›larak, katliama uygun zemin yarat›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Katliam s›ras›nda “görev bafl›nda” olmas›na ra¤men, sald›r›yla ilgili haberi ancak ö¤len saatlerinde vermekte hiçbir sak›nca görmemifltir. Bu tavr›, katliam›n birinci dereceden suç orta¤› oldu¤unun bir göstergesidir.

Ayn› flekilde, sermaye medyas›n›n katliama yönelik eylemlerimiz s›ras›ndaki tutumu da, onun kontra örgütlenmenin bir parças› olarak çal›flt›¤›n›n aç›k bir yeni ifadesidir.

Bu elbette ki bofluna de¤ildir. Eylemlerimizi noktalad›¤›m›z saatlerin hemen öncesinde toplanan MGK’dan yeni sald›r›lar karar› ç›km›flt›r. MGK-TÜS‹AD hükümeti “F tipi” sald›r›s›n› sürdürece¤ini aç›kça dile getirmektedir. Amaç bellidir; egemen s›n›flar, kendileri ve emperyalist efendileri için, iflçi ve emekçileri rahatça sömürebilecekleri, ya¤ma ve y›k›m düzenlerini olabildi¤ince yaflatabilecekleri “dikensiz gül bahçesi” yaratmak istiyorlar. Ezilen ve sömürülen kitlelerin sesi olan devrimcileri etkisiz k›lmas›, bu do¤rultuda kazanaca¤› en büyük baflar› olacakt›r. Böylece, sömürü, talan ve y›k›ma paralel olarak daha da t›rmand›raca¤› terörünün karfl›s›nda iflçi ve emekçi kitlelerin öfke ve tepkisinin örgütlü kanalara akmas›n›, devrim mücadelesinin geliflmesini engellemeyi planlamaktad›r.

345

Son 35-40 y›ll›k süreç boyunca devrimciler ve devrimci tutsaklar faflist rejimin sald›r›lar›n›n öncelikli hedefi oldu. Bugünkü sald›r›y› di¤erlerinden ay›ran yan, yeni döneme haz›rl›k çerçevesinde kapsam›n›n oldukça genifl olmas›d›r. Devlet Kürt hareketine karfl› yürüttü¤ü kirli savaflta kazand›¤› baflar›n›n moral gücünden sonuna kadar yararlanmaya çal›flmaktad›r. Ulucanlar katliam›nda sergiledi¤i vahflet, önder yoldafllar›m›z› ve yetkin devrimci kadrolar› hedef seçmesi, genelde devrimci harekete, özelde de devrimci tutsak kitlesine bir mesaj niteli¤indedir. Devrimci harekete, Kürt hareketinin bile teslimiyet platformuna kayd›¤› bir durumda devrimden vazgeçip teslimiyeti seçmezsen seni vahflice ezeriz, denilmek istenmektedir.

Ama 12 Eylül ve sonras› 20 y›ll›k sürecin de gösteridi¤i gibi, sermaye iktidar›n›n devrimci hareketi tümüyle teslim alma çabas› boflunad›r. Generaller ve TÜS‹AD patronlar›, ülkemizi kendileri için tümüyle “dikensiz bir gül bahçesi”ne çeviremeyi baflaramayacaklard›r. AMK’daki yoldafllar›m›z›n kararl› ve yi¤itlik örne¤i direniflleri mücadelenin her alan›nda yaflam bulacakt›r.

Bu çerçevede, bulundu¤umuz cezaevlerinin tümünde devrimci siper yoldafllar›m›zla birlikte eylemlerin aktif örgütleyicisi ve sürdürücüsü olan biz TK‹P’li tutsaklar, kabul edilen taleplerin takipçisi olaca¤›z.

Bir kez daha belirtelim ki; Habip ve Ümit yoldafllar›m›z ve 8 siper yoldafl›n›n katili sermaye devleti, a¤›r bir flekilde yaralad›¤› yoldafllar›m›z›n ve devrimci tutsaklar›n bafl›na gelebilecek her türlü olumsuzlu¤un sorumlusudur. Bu çerçevede, baflta emekçi halk›m›z olmak üzere tüm ilerici ve devrimci güçleri yeni cinayetlere ve katliamlara izin vermemeye, eylemlerimizle 346

kabul ettirdi¤imiz anlaflman›n takipçisi olmaya ve sorumlulardan hesap sormaya ça¤›r›yoruz.

Komünist tutsaklar ise, Habip Gül yoldafl›n hayk›rd›¤›, “Hücrelere girmeyece¤iz, direnece¤iz!”, “Bedel ödeyerek kazand›klar›m›z› bedel ödeterek koruyaca¤›z!” fliarlar›n› mücadele bayra¤› yapmak sorumlulu¤uyla yüzyüzedirler. Ölümsüzleflenlerimize lay›k yoldafllar olman›n ve katillerden hesap sorman›n gere¤ini ancak bu fliarlara uygun hareket ederek yerine getirebiliriz.

Bugün tüm komünistlerin önünde, Ümit yoldafl›n iflaret etti¤i tarihi ve güncel görev her zamankinden daha büyük bir yak›c›l›kla duruyor. Bu, “s›n›f› partiye kazanma, parti ve s›n›fa dayanarak devrimi kazanma” görev ve sorumlulu¤udur. Zira faflist katliamlar›n sorumlusu kokuflmufl sermaye düzeninden as›l hesap, s›n›f› kazanm›fl partimiz önderli¤indeki bir devrimle sorulacakt›r.

Tüm yoldafllar›m›z›, partinin tüm örgütlerini ve militanlar›n›, bu görev ve sorumlulu¤a uygun olarak büyük bir devrimci seferberli¤e ça¤›r›yoruz. Bu, yitirdi¤imiz önder kadrolar›m›za sayg›n›n, onlar›n devrimci an›lar›na ba¤l›l›¤›n bir gere¤idir. Bu onlar›n yi¤itçe ölümüne verilebilecek en anlaml› yan›tt›r.

TK‹P Cezaevleri Merkezi Örgütlülü¤ü 4 Ekim ‘99

347

“... Burada sa¤lam bilince dayal› bir devrimci kimlik, buna dayal› bir siyasal ve örgütsel tutum, bunun ifadesi bir siyasal yaflam çizgisi var.

Bu yoldafllar›n devrimci olarak yetifltikleri özel tarihi ortam› gözönünde bulundurmazsak e¤er, bu kimli¤i ve tutumu, bunun somutland›¤› siyasal yaflam çizgisini de tam olarak kavrayamaz, yerli yerine oturtamay›z. Tan›mlanan dönem içinde böyle devrimcilerin yetiflmesi kolay de¤ildir herhalde. Ama bu baflar›lm›flt›r, böyle bir dönemde böyle devrimciler yetiflmifltir.

“Devrimci kadroyu partisinden ay›rmak olanakl› olamad›¤›na göre, elbette bu baflar›n›n onuru da partimize aittir. Partimiz bu yoldafllar› genç devrimciler olarak kazand› ve dönemin mücadelesi içinde teorik ve pratik aç›dan e¤itti, sonuçta kendilerini mücadelenin gereklerine ileri düzeyde uyarlayabilen devrimciler düzeyine ç›kard›. ‹flte devrimci kimlik kartlar› ortada. Örgütlü yaflamdaki kesintisiz kimlik ortada, siyasi polisteki direniflçi kimlik ortada, zindanlarda ve düzen mahkemeleri önündeki devrimci kimlik ortada.”