Kürt Ulusal Sorunu-1
Teorîk-Programatik Perspektifler ve Siyasal Değerlendirmeler
EKSEN YAYINCILIK EKSEN Basım Yayın Ltd. Şti Laleli Caddesi, No: 52/5 Aksaray/İstanbul Tel: (212) 638 28 Ş3 Fax: (212) 517 39 49
1. Baskı Tarihi: Ocak '94 Baskı Tarihi : Eylül '97 Baskı: Ceylan Maatbacıiık
ISBN 975-7271-12-8 (Tk) ISBN 975-7271-13-6 (İ. cilt)
İÇİNDEKİLER 5 Sunuş 7 ÖnSöz A-Teorik-Program atik Perspektifler 13 Kürt Ulusal Sorunu 20 EKİM I. Genel Konferansı B ildirisi’nden 23 EKİM 1. Geriel Konferansı/D eğerlendirm e ve Kararlar/ ■Kürt Ulusal Sorunu 73 EKİM I. Genel K onferansı/D eğerlendirm e ve Kararlar/ Bugünün Türkiyesi: Düzen ve Devrim (parça) 76 Kürt Ulusal Sorunu: İlkesel ve Politik Yaklaşım 87 Özgür Gündem R öportajı’ndan B-Siyasal Değerlendirm eler 93 98 103 108 113 117 121 126 130 135 141 155 161
Kağıtların Kudretine Sığınanlar Kürt Ulusal Hareketine Destek Ehlileştirme Planları Newroz ve Direniş Kürt Sorununda Em peryalist Rekabet Öncüsüz Bırakma Politikası Irak Deneyimi ve K ürt Sorunu Kürdistan’da D evlet Terörü Sömürgeci Burjuvazi Çaresizdir Kürt Hareketi Yol Ayrımında Kürt Sorununda Em peryalist Plan ve Politikalar Güney K ürdistan’da “ U ydu” Devlet Söm ürgeciliğin Topyekün Savaşı
ÖNSÖZ
Kürt sorununun bugünün T ürkiye’sinde taşıdığı olağanüstü önemi açıklamak için özel bir çaba sarfetmek anlamsızdır. Sorun toplumun gündeminin baş köşesini işgal etm ektedir ve bu yıllardır böyledir. Aynı şekilde sorun giderek uluslararası politikanın da önemli konularından biri haline gelmiştir. Yalnızca bölge ülkele ri değil, belli başlı em peryalist m ihraklar da soruna özel bir ilgi göstermekte, bir yandan devrimci dinam ikleri ortak çabayla diz ginlemeye ve kontrol etm eye çalışırlarken, Öte yandan da Kürt sorunu ve Kürdistan üzerinde nüfuz kurmak için kendi aralarında açık-gizli yoğun bir rekabet yürütm ektedirler. Kürt sorunu, T ürkiye’deki biçim iyle, 70 yıldır aşağılık bir biçimde inkar edilen, yok sayılan, her türlü zulme ve aşağılanmaya tabi tutulan, Türk kimliği içinde eritilm ek, tarihten silinmek iste nen mazlum bir halkın ulusal özgürlük ve eşitlik sorunudur. 7
gun biçim de yaklaşmakta, etki 1meye ve yönlendirmeye çalışm ak tadır. Bu basit gerçek yalnızca genel planda değil “Kürtler”in kendisi için de, Kürt toplumunu oluşturan temel sınıflar için de geçerlidir. Bu gerçeği gözetmek özel bir önem taşımaktadır. Zira Kürt halkının yaşadığı acılar, yürüttüğü mücadelenin ağır koşulları, Türk emekçi sınıflarından alması gereken desteği alamaması, “Kürt bütünlüğü” fikrin özel bir kuvvet kazandırmakta ve “s a f ’ ulusal istemleri idealleştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Bundan ise zaman içinde en karlı çıkacak olan Kürt burjuvazisi olacaktır. Bunun önemli ve kaygı verici belirtileri şimdiden vardır. Türkiye işçi sınıfı ve emekçi hareketi politik dengeleri hiç değilse bir ölçüde değiştirebilecek bir ağırlık gösteremediği süre ce, Kürt m ülk,sahibi sınıflar ile Kürt emekçi sınıfları arasında ayrışma değil, ulusal istem lere dayalı “bütünlük” pekişecek, bu ise Kürt sorununun sistem ve düzen içi iğreti bir çözümünden başka bir sonuç yaratmayacaktır. Bu da o çok tartışılan “siyasal çözüm ”den başka bir şey olmayacaktır. Elinizdeki kitapta bu sorunlar bir çok yönüyle ve genişçe de ğerlendirilmektedir. Komünistler siyasal mücadele sahnesine çık tıkları andan itibaren Kürt sorununun değişik yönlerini bir arada değerlendirdiler ve ulusal soruna dair rtiarksist-leninist programın farklı bileşenlerini bir bütünlük içinde ele aldılar. Bu politikada hata yapmamak ya da hiç değilse onu en az düzeyde tutmak olanağı sağladı. Elinizdeki kitabın buna tanıklık ettiği inancındayız. Komünist hareketin sorunu ilkesel ve politik çerçevede değil, pratik planda yaşanmaktadır. Bu, sınıf hareketinin devrimcüeşmesinde henüz mesafe alamamak, dolayısıyla da Kurt sorunundaki politik tutum una maddi bir kuvvet kazandı ramamaktır. Komünist lerin, siyasal m ücadelenin genel gerekleri alanında olduğu kadar, Kürt sorununa ilişkin politikalarında da, bugün üzerinde yoğun laştıkları asıl sorun budur. Bunda başarı sağladıkları ölçüde, öteki şeyler yanımla Kürt sorununun devrimci çözümünde de önemli bir rol oynama olanağına sahip olacaklardır. . Ocak '94
10
en aşağılık, en vahşi biçim leriyle ağır bir ulusal baskıya maruz kalmakta, bu ülkelere zorla bağım lı tutulmaktadırlar. Dolayısıyla Kürt ulusal sorunu, T ürkiye'nin sınırlarını aşan, dört komşu ülkeyi kapsayan karmaşık, çok boyutlu bir sorundur. Ü ç ü n c ü o la r a k , Kürt ulusal sorunu potansiyel değil, son derece somut, pratik ve canlı bir sorundur bugün artık T ürkiye'de. Siyasal gündemdedir ve çözüm ünü dayatm aktadır. Komşu ülkelerde, Irak ve İran'da bu süreç çok daha erken başlamıştı. Bugün İran ve Irak'ta Kürtler silahlı bir halktır ve ulusal hakları konusunda kararlıdırlar. T ürkiye'de Kürt ulusal hareketi bu süreci henüz yaşamaktadır. Yeni ve sınırlıdır. A m a güçlü bir tarihsel birikim üzerinde yükselm ektedir. D ö r d ü n c ü o la r a k , Kürtlerin büyük acılara ve fedakarlıklara mal olan ulusal savaşım ı, sorunu uluslararası kamuoyuna maletmiş, dünyanın da gündemine sokmuştur. Geçmişte Kürt sorunu uluslararası planda daha çok komşu ülkeler açısından tartışılırdı. Oysa bugün T ürkiye'deki Kürt sorunu gitgide öne çıkmakta, ağırlığını hissettirm ektedir. Kürt ulusal sorununun taşıdığı özel önem konusunda başka unsurlardan da söz edilebilir. Fakat biz m arksistler için bu sorun, özellikle ve öncelikle, devrimimizin gelişimi ve geleceği açısından önem taşım aktadır. Kürt ulusal sorunu Türkiye devriminin temel sorunlarındandır. Türkiye devriminin kaderi Kürt ulusal sorunuyla kopmaz bağlar içerisindedir. Devrimimiz bu sorun karşısında doğru bir tutum takınabildiği ölçüde başarıyla gelişebilecek, ve kuşkusuz, başarıyla geliştiği ölçüde de bu sorunup gerçek ve kalıcı bir çözümünü olanaklı kılacaktır. Burjuvaziyi devirm ek ve siyasal iktidarı ele geçirmek tarihsel göreviyle karşı karşıya bulunan Türkiye işçi sınıfı için Kürt sorunu önemli bir dayanak, Kürt ulusal devrim ci haıeken memli bir müttefiktir. Bu nedenledir ki komünistler, sınıf bilinçli işçiler, ulusal soruna ilişkin ilkeleri ve görevleri konıısundı son derece net olm alıdırlar. Bu netlik, yalnızca, devrimci proletaryanın her türlü ulusal baskıya ve eşitsizliğe karşı, tüm ulusların eşit, özgür ve kardeşçe Şii liğinden yana tutarlı dem okrat ve enternasyonalist konum undan dolayı değil, fakat aynı zam anda, ulusal sorun konusunda takınacağı ilkeli tutarlı tutumun, kendi siyasal iktidar 14