Overig nieuws

Overig nieuws 23

Uitbreiding begraafplaats Langezwaag

Al eerder heb ik verteld over de verschillende fases van deze uitbreiding. Nu wil ik jullie graag via een verhalende rondleiding laten zien wat er nu precies gerealiseerd is. In eerste instantie was het de bedoeling om alleen een urnenmuur te realiseren maar door dit ontwerp ontstond er een logische uitbreiding van – strooiveld, – urnengraven en/of kindergraven en – twee urnenmuren en bankje.

Als je vanaf de Tsjerkeleane de begraafplaats oploopt zie je dat ik de middenstrook, waar ten tijde van ‘Haren in de Wind’ ruim 100 gouden paardjes stonden, als het ware omgekeerd heb gespiegeld naar het toen nog ‘ongebruikte’ gedeelte van de begraafplaats. Elke keer opnieuw vind ik deze middenstrook een waardige entree. Door deze vorm als het ware door te trekken zie je nu een golvend padenpatroon over de begraafplaats heen lopen die de aanwezige ronde vormen in het padenpatroon (oude gedeelte) en de rechthoekige inrichting (vanaf de zestiger jaren) vloeiend met elkaar verbinden. Twee urnenmuren en een bankje

Als eerste vallen de twee urnenmuren op die je al vanaf de straatkant kunt zien. Deze staan in een ‘boog’ van drie met zicht op de Mattheuskerk. De derde urnenmuur is nu in gebruik als zitbankje waar je goed kunt zien hoe de binnenkant van de urnemuur is opgemetseld. En heb je de kleine afgezaagde steentjes al gespot? Dit was restmateriaal; i.p.v. de stenen te breken wat gebruikelijk is moesten deze nu gezaagd worden omdat de binnenkant, lees urnen nissen ook vlak moest zijn. Dit restmateriaal levert een prachtig mozaïek op.

Mijn uitdaging was om de urnenmuren qua baksteen, metselverband en constructie af te stemmen op de Mattheuskerk voor eenheid tussen deze twee bouwwerken, dat ze bij elkaar horen. Maar ik wilde de urnenmuur ook een levendige uitstraling geven, dat elke urnen nis een op zich zelf staand plekje is. Vandaar het gebruik van steunberen, dieper gelegen en verspringende urnen nissen met vensterbankje én een kroontje als ‘abstracte’ verwijzing naar de raampartijen in de kerkmuur. Urnengraven

In lijn met de urnenmuren zijn urnengraven gecreëerd. Deze rij vormt de voortzetting van de rij met bestaande urnengraven die daar haaks op staat en onderdeel is van het in de jaren zestig aangelegde rechthoekige deel van de begraafplaats. De urnengraven zijn in dezelfde vorm uitgevoerd zoals die nu wordt toegepast op de begraafplaats met in het midden een taxushaag en een ronde taxus op elke hoek.

Strooiveldje

De overgebleven ruimte leent zich mooi voor een strooiveldje. Zelf vind ik het altijd onplezierig als je op een begraafplaats soms pardoes op een strooiveld staat. Er moest iets omheen maar wat? Voor rust, samenhang en openheid heb ik uiteindelijk voor zwerfkeien gekozen vanwege hun aardse uitstraling. En zo kwam ik terecht bij een boer in Siegerswoude waar de zwerfkeien naar boven komen bij het bewerken van zijn land. Daar heb ik tientallen uitgezocht om die als een ketting rondom het strooiveld te draperen, 59 in totaal. En laat dat nou net het aantal kralen zijn waaruit een rozenkrans bestaat…..

Ik hoop dat ik u wegwijs heb gemaakt in deze uitbreiding. Doe gerust eens een ommetje over onze begraafplaats. Het is een plek om tot rust te komen of mijmerend rond te wandelen te midden van al die verschillende levensverhalen en geschiedenissen. Wietske Lycklama à Nijeholt*

*Zonder de inbreng en inzet van vakmensen had ik deze opdracht niet kunnen realiseren. Daarom vanaf deze plek ‘Dank je wel’ voor de fi jne samenwerking; Jouke Brouwer i.s.m. Jaap Flapper (bouwen urnenmuren en zitbankje), Johan de Jong (bouwtekening urnenmuur), Gooitzen, Thea en Tjalling van der Spoel (diverse werkzaamheden), Bennie Arends (groenvoorziening). Met dank aan de opdrachtgever kerkenraad van Langezwaag. Meer info op wietskelycklamaanijeholt.nl of Wietske Lycklama à Nijeholt - hedendaagse kunst en kunst in opdracht (wietskelycklamaanijeholt.nl)

Overig nieuws 25

Overig nieuws 27

Fan gjin bûgjen frjemd

Het zou een goede typering zijn van Sjirk van der Burg . De veearts die 1917 in Langezwaag is geboren en daar ook zijn jeugd doorbracht, maar in 1951 ook indirect aan de bron stond van wat later bekend werd als ‘Kneppelfreed ‘. Sjirk was veearts in Lemmer en een man van principes . Hij kon niet tegen onrecht en was een Fries ‘ yn ieren en sinen’. De kwestie die uiteindelijk leidde tot Kneppelfreed begon vrij onschuldig. De veearts moest voor een spoedgeval naar een boer in de nieuwe Noordoostpolder. De kortste route naar de boerderij liep over een weg die alleen bestemd was voor aanwonenden . Het resultaat was dat hij werd aangehouden en een boete kreeg. Het vreemde was dat een huisarts wel gebruik mocht maken van de weg maar een veearts niet. Met deze kromme redening kon de principiële Sjirk niet leven en hij liet het voorkomen bij de kantonrechter in Heerenveen.

De kantonrechter weigerde de beklaagde veearts aan te horen in de tweede Rijkstaal ‘it Frysk ‘ terwijl hij de taal wel machtig was. Sjirk bleef volhouden zijn verweer in het Frysk te doen. Eerst schorste de kantonrechter de zaak urenlang om een tolk te vinden, maar hij constateerde toen dat de wet dat niet toestond. Sjirk mocht daarop wel in het Frysk spreken , maar de kantonrechter zou hem offi cieel niet verstaan. De veearts werd dus veroordeeld. Maar daarmee was de discussie over het niet gebruik mogen maken van het Frysk in de rechtszaal nog niet voorbij. De dichter en journalist Fedde Schurer uit Heerenveen , een goede bekende van Sjirk , betichtte in een artikel in de Heerenveense Koerier de rechter van “ kinderachtig , beledigend en treiterend optreden”. Tegelijk had ook journalist Tjebbe de Jong zich in dergelijke bewoordingen uitgelaten in een column in het Bolswarder Nieuwsblad. Beide journalisten werden op 16 november 1951 gedagvaard voor hun ‘ beledigingen van de magistratuur’ in het Gerechtsgebouw te Leeuwarden. De publiciteit die in Friesland hierdoor ontstond bracht veel Friezen op de been. Ook omdat het op het Zaailand ‘freedsmerke’ was , waren er veel mensen terplekke. De taalstrijd tussen de Nederlandssprekende elite en de Friessprekende bevolking manifesteerde zich met spreekkoren vlak voor de ingang van het Gerechtsgebouw. De beide journalisten Schurer en De jong werden veroordeeld wegens belediging van de rechterlijke macht. Eenmaal buiten het Gerechtsgebouw werden de beide mannen als helden ontvangen hetgeen bij de gezagdragers als provocatie werd gezien. Tegenwoordig zou de politie de-escalerend optreden maar daar was toen nog geen sprake van en dus werd de brandslang en de knuppel gebruikt om de menigte te verdrijven. Het begrip Kneppelfreed was geboren. Toevalligerwijs demonstreerden 70 jaren later op 13 november jl. op de trappen van het Gerechtsgebouw in Leeuwarden weer jongeren, nu tegen coronamaatregelen van G2 en vroegtijdige horecasluiting terwijl binnen in het Gerechtsgebouw een toneelstuk over Kneppelfreed werd gespeeld.

Maar wie was nu die Sjirk van der Burg die tegen het onrecht opkwam en ‘fan gjin bûgjen frjemd’ was? Sjirk van der Burg werd geboren op 17 november 1917 op ’t Hou 4 in Langezwaag op de boerderij tussen de pastorie en de oude school. Waarschijnlijk is dat de huidige boerderij omdat kort daarvoor er een nieuw voorhuis werd gebouwd dat in 1916 gereed kwam. Het gezin waar Sjirk opgroeide bestond uit heit Frâns en mem Lamkje en nog een broer Wiebren ( is later geëmigreerd naar Nieuw Zeeland) , en de zusjes Sjoukje en Hennie. De oudste zoon Sjirk kon goed leren en mocht na de lagere school de studie vervolgen op de HBS in Heerenveen. Aanvankelijk zou Sjirk na de HBS theologie studeren en ter voorbereiding kreeg hij alvast extra bijles in het Grieks en Latijn van een dominee uit Oldeberkoop. Echter, het werd toch diergeneeskunde aan de

Overig nieuws 29

Veeartsenijschool in Utrecht. In de bezettingsjaren moest Sjirk onderduiken om niet te werk te moeten worden gesteld in Duitsland. Waarschijnlijk heeft zijn onvrijwillige schuilplek tussen het hooi op de boerderij van zijn ouders, zijn bronchitiskwaal geen goed gedaan. Uit veiligheidsoverwegingen werd een huisarts in Akkrum geraadpleegd. Zijn advies was om een ander onderduikadres te vinden. Dat werd een veeartsengezin in Giekerk. Daar waande Sjirk zich redelijk veilig omdat hij als veearts als assistentveearts kon werken. Het wrede optreden van de Duitse bezetter dreef Sjirk ook in de illegaliteit door een pamfl et in de Fryske taal van twee kantjes te verspreiden waar het verzetsblad Frysk en Frij uit is ontstaan. Na de bevrijding heeft Sjirk in Frysk en Frij een uitgebreid relaas gedaan hoe de Duitse bezetter werd verdreven in de regio Heerenveen en Gorredijk. De informatie van Reimer van Tuinen ( tuinder in Langezwaag en lid van de sabotagegroep Nieuweschoot) en Jan Dam ( wonende op Skeane Ein 4 en jongste lid van ondergrondse in Gorredijk) hebben daarbij zeker geholpen.

Na zijn afstuderen begon Sjirk in 1951 als veearts weer op de Lemmer. In datzelfde jaar trouwde Sjirk met de 8 jaar jongere Wytske de Jong uit Kortezwaag op het gemeentehuis in Beetsterzwaag. De kerkelijke inzegening werd gedaan door de ‘Rju Earwurde Hear’ J. Rienstra in de Nederlands Hervormde kerk in Langezwaag. Het echtpaar kwam te wonen aan de Lange Streek in Lemmer.

Dit artikel begint met de zin ‘fan gjin bûgjend fremd’ en deze karaktertrek komt in de aanleiding tot Kneppelfreed ook naar voren. Zo’n karaktertrek is prijzenswaardig maar niet altijd gewaardeerd door iedereen. Het gezin vertrok een paar jaar na Kneppelfreed in 1953 naar Utrecht omdat Sjirk ten onrechte een stempel in het Noorden had gekregen alleen omdat hij vasthoudend was en niet tegen onrecht kon, en daardoor geen baan in de vleeskeuring kon vinden. In Utrecht kreeg het echtpaar Sjirk en Wytske twee zonen , Frâns (1956) en Tsjalle (1957) en in Harderwijk kwam de derde zoon Wibren (1959) ter wereld. In het gezin werd uitsluitend de Fryske taal gebruikt, het nederlands leer je wel op straat, was de overtuiging van heit Sjirk en mem Wytske. Sjirk sloot zijn actieve loopbaan af in Harderwijk als directeur van de Vleeskeuringsdienst. Na Sjirks pensionering verhuisde het echtpaar weer naar Fryslân. Tot zijn in dood 2008 bleven ze in Lippenhuizen wonen.

Het gedicht van Fedde Schurer staat in een gedenksteen ter herinnering aan Kneppelfreed op de hoek van het Zaailand voor het Gerechtsgebouw in Leeuwarden en is onthuld door Sjirk van der Burg , Arno Brok (toenmalig wethouder van Leeuwarden) en Harm Kuipers (voormalig offi cier van Justitie).

Lit dan krûpe dat net gean doar, Lit dan bûge dat net stean doar, Dy’t gjin krûpen learde giet, Dy’t fan gjin bûgjen frjemd bleau stiet, Heech it hert ,heech de kop: Frysk bloed, tsjoch op !

Fedde Schurer

Hielke

De Snertwandeltocht

op 9 januari 2022 gaat niet door Met het oog op de huidige situatie en de gezondheid van eenieder, heeft de organisatie van de snertwandeltocht besloten dat deze tocht niet door kan gaan. Ontzettend jammer, want wij hadden er al heel veel zin. Maar van uitstel komt geen afstel. In het voorjaar proberen wij een lentewandeltocht te gaan organiseren.

Anny, Grietje, Ineke en Mattie

Huisartsenpraktijk Langezwaag

is in verband met vakantie gesloten van maandag 3 januari tot en met vrijdag 7 januari. Denkt u tijdig om uw herhaalmedicatie... Wij wensen u allen een Fijne kerstdagen en een gezond en gelukkig nieuwjaar toe!

Vogelwacht: Koekactie 2022

Hoewel corona ons parten blijft spelen, zijn we toch gestart met de voorbereiding rond een koekactie. Mocht deze actie toch niet door kunnen gaan dan staken we de voorbereiding.

De traditionele koekactie is gepland in de week van 10 t/m 15 Januari 2022

Bakker Modderman heeft de receptuur van de koeken aangepast, waardoor deze nu smeuïger is.

Het bestuur

Overig nieuws 30

Namens al onze adverteerders wensen wij u fijne feestdagen en een voorspoedig en vooral een gezond 2022

Foto door Alexandr Podvalny via Pexels