Nr. 3 - jaargang 46 - 2021
Jaarlijks
Ook dit ja
ar houde
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 1
llige bijd
rage
n wij wee vrijwillige r onze ac bijdragen tie voor d e vrijwilli is h et niet m gevariee ge bijdra ogelijk om rd Klaverb gen. Zon der de le 8 keer pe dtsje uit vorig jaa r jaar een te geven r georga . k D leurrijk e niseerd. e actie is uw bijdra n Wilt u ee op dezelf ge? Met n sugges d e m e anier als e tie voor d n bedrag tevreden e hoogte van € 10 . Wij kom ,00 per a van en niet b middel v d re ij s ju z llie aan d ijn wij he an 1 van el erg e deur m ondersta QR-code aar vrage ande ma scannen n n ju ie ll re ie n ’t Klave door met behu mobiele rbledtsje lp van de telefoon. te steune c a m O e v ra erboeken n. of de Tik t.n.v. Stic op bankre kie-app o hting ’t K p je kening N laverbled Alvast he LRABO0 tsje o.v.v el erg be 3229496 . vrijwillig dankt. R 53 e bijdrag edactie e e . n bestuu r ‘t Klave rbledtsje
Foto door Markus Spiske via Pexels
Kinderwoud
e vrijwi
25
Recept van de maand
21
Intocht Sinterklaas
30
07-11-2021 12:55
Planning seizoen
2021 – 2022
Planning seizoen 2021/2022, e.e.a. onder voorbehoud van de ontwikkelingen i.v.m. Corona. Kopijdatum
Verschijningsdatum
Editie 4
6 december 2021
17 december 2021
Editie 5
10 januari 2022
21 januari 2022
Editie 6
21 februari 2022
4 maart 2022
Editie 7
11 april 2022
22 april 2022
Editie 8
23 mei 2022
10 juni 2022
Dorpsagenda 14 november 2021 ............................ 10.00 uur Kerkdienst da. Marije Hage 15 november 2021 ............................ 20.00 uur Ledenvergadering Vogelwacht 20 november 2021 .......................... ’s middags Intocht Sinterklaas 28 november 2021 ............................ 10.00 uur Kerkdienst da. W. Roobol 8 december 2021 .............................. 20.00 uur Algemene ledenverg. Sportver. 11 december 2021 ..................... v.a. 18.00 uur Kerstfair in dorpshuis 12 december 2021 ............................ 10.00 uur Kerkdienst da. C. Schlette 13 december 2021 ............................ 20.00 uur Ledenvergadering ijsclub 8 januari 2022 .................................. 17.00 uur Nieuwjaarsreceptie SV Langezwaag 9 januari 2022 Langsweachster Snertwandeltocht
Nr. 3 - jaargang 46 - 2021
De kerkdiensten zijn ook online te volgen, kijk op kerklangezwaag.nl
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 2
07-11-2021 12:56
Redactie Voorwoord en inhoud
Voorwoord Er is al weer een maand verstreken en dat houd in
Nummer 3 - november 2021
dat er weer ‘gewerkt’ moet worden aan de volgende
Colofon
editie van ’t Klaverbledtsje.
Bestuur:
Dit Klaverbledtsje is een heel erg belangrijke editie voor ons als bestuur en redactie maar eigenlijk voor het hele dorp. ’t Klaverbledtsje speelt, in onze ogen, een belangrijke verbindende factor in Langezwaag. Wij vragen uw aandacht voor het doen van een vrijwillige bijdrage om het uitgeven van ’t Klaverbledtsje op de manier die wij de afgelopen jaren gewend waren mogelijk te maken. Dat wij u nadrukkelijk vragen om een vrijwillige bijdrage is u waarschijnlijk op de voorpagina al opgevallen. Stel ons a.u.b. niet teleur.
3
Jaargang 46
Wietse Bosma, Mattie Homsma en vacature
Redactie: Hans Dekker, Karen Boersma en Wietse Bosma
Vrijwilligers: Uilkje de Jong, Oege de Jong, Elly Flapper, Jantine Rozenberg, Petra Kip, Piet de Jong, Henk Sietzema, Alie Kramer, Jantsje Brinkhoff, Jaap Flapper, Jimmie de Haan, Maaike Bijker, Laurens Sierdsma en Karin Otter.
Er is weer een variatie in de bijdragen van de verschillende clubs en organisaties. De vraag is natuurlijk onder welke voorwaarden de activiteiten door kunnen gaan. Toegang tot het dorpshuis en de sportkantine kan (officieel) alleen met een geldige QR-code. Maar we hebben vanavond in de persconferentie gehoord dat de QR-code op meer plekken verplicht wordt. Daar heeft in ons dorp vooral de sport mee te maken. Verder is op veel meer locaties de QR-code verplicht gesteld. Daarnaast is het verplicht dragen van een mondmasker weer fors uitgebreid. De anderhalve meter afstand en het thuiswerken zijn ook weer ‘geactualiseerd’. Dit alles om te zorgen dat de besmettingscijfers en vooral ook de ziekenhuisopnames niet te fors stijgen. De redactie staat open voor suggesties van de
E-mail: Redactie: redactieklaverbledtsje@outlook.com Advertenties/bestuur: info@klaverbledtsje.nl
Inhoudsopgave: Voorwoord ...........................................................3 Dorpshuis / IJsbaan ...........................................5 Column ................................................................7 Kerknieuws .........................................................9 Vrouwen van Nu................................................11 De Wjukslach ....................................................13 SV Langezwaag ................................................19 Recept................................................................21 Dorpsarchief .....................................................23
lezers om ergens aandacht aan te besteden of om
Kinderwoud .......................................................25
een nieuwe rubriek toe te voegen. Heeft u daarover
Begrafenissen in Langezwaag ........................27
ideeën wilt u die dan met ons delen? Dat kan via een
Overig nieuws ...................................................30
e-mail naar redactieklaverbledtsje@outlook.com. Ook de mogelijkheid om voor langere tijd met ons mee te denken en mee te doen is er. Wij hebben namelijk nog steeds een vacature bij de redactie en in het bestuur. Ik wens u weer veel leesplezier. Namens bestuur en redactie, Wietse Bosma
Bezorging van het Klaverbledtsje vindt bij voorkeur plaats in het weekend na de uitdeelavond, maar moet uiterlijk een week later dan de uitdeelavond op de mat liggen. Bezorgklachten: Klaverbledtsje niet of (te) laat ontvangen? Mail ons: info@klaverbledtsje.nl of bel: 06 45 63 04 63
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 3
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 4
07-11-2021 12:56
Dorpshuis
5
Kerstfair
Dorpshuis Langezwaag Zaterdag 11 december Van 18.00 tot 22.00 uur
Gratis toegang Volgens de geldende Corona regels Geldige QR code of TVT Nieuws van de IJsbaan
Maandag 13 december a.s houden wij, voor alle leden, onze jaarlijkse ledenvergadering, Aanvang 20.00 uur in het clubgebouw van de ijsbaan. U bent van harte uitgenodigd om hierbij aanwezig te zijn! Een geldige QR-code is verplicht. Namens het bestuur, Linda Hakze.
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 5
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 6
07-11-2021 12:56
Column Hielke
7
Sinterklaas Nog een paar nachtjes slapen en we kunnen onze goedheiligman Sinterklaas weer verwachten. Per boot, auto of bokkenwagen, niks is hem vreemd om de kinderzielen en ouder(s)en een paar weken in het jaar eventjes kinderlijk te laten gedragen. De kinderen vergapen zich aan de gedachte welk cadeau ze dit jaar zullen wensen en de ouders worden herinnerd aan hun zorgeloze kindertijd. De mythe van Sinterklaas is al erg oud en zou van Turkse afkomst zijn. Sint-Nicolaas, zo heette hij officieel, zou 16 eeuwen geleden al hebben geleefd. Hij dankt zijn verering aan het feit dat hij bij een arme man met drie dochters giften door een open raam gooide (strooigoed). Zodoende kon de vader zijn dochters behoeden voor de prostitutie. Sinterklaas wordt dan ook gezien als de beschermheilige van kinderen en daarom de titel kindervriend heeft gekregen. Na de Reformatie in de zestiende eeuw, werd Sinterklaas afgebeeld als boeman om kinderen schrik aan te jagen. In protestante kringen zag men de katholieke Sinterklaasviering als een foute heilige verklaring. Zo werd Sinterklaas, afgebeeld als een zwarte man die brave kinderen snoepgoed gaf en ongehoorzame kinderen met de roe kregen of een zakje zout of nog erger, in de zak werden gestopt. Op het eind van de 18e eeuw veranderde het imago van Sinterklaas van ‘kinderschrik’ weer naar ‘kindervriend’. Vervolgens transformeerde de zwarte man naar Zwarte Piet als hulp van Sinterklaas. In het begin van dit millennium wordt Zwarte Piet in verband gebracht met het slavernijverleden, hetgeen echter geenszins uit de Sinterklaasgeschiedenis is op te maken. Maar de geschiedenis van Sinterklaas en Zwarte Piet leert ook dat het beeld nogal eens is veranderd door invloeden van de tijd. Dat is nu ook waarneembaar en Zwarte Piet is in een tiental jaren getransformeerd naar een Roetveeg Piet. Met dit verschil dat in stedelijk gebied deze transformatie zich sneller voordoet dan in het landelijk gebied. Opvallend is wel dat de discussie over de Zwarte Piet nauwelijks wordt gevoerd door kinderen, waarvoor Sinterklaas de beschermheilige is. Maar veelal door ontgroeide kinderen die zelfs bij de rechter hun gelijk willen halen. Eén ding is zeker, het Sinterklaas kinderfeest zal ook deze discussie overleven en grijs haar heeft hij al!! Bovendien heeft Sinterklaas al een nieuwe uitdaging: hoe kan hij zijn cadeau-inkopen ‘klimaatneutraal’ doen en hoe krijgt hij de cadeaus zonder onnodige plastic verpakkingen weer door de smalle schoorstenen. 'De tiid sil it leare' Hielke
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 7
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 8
07-11-2021 12:56
Kerknieuws
9
Beste dorpsgenoten, dit stukje schrijf ik op zondagmiddag 31 oktober 2021. Voor mij niet gebruikelijk om dit op zondagmiddag te doen maar Wietse Bosma herinnerde ons weer via de mail dat de deadline morgen is. Graag houden we jullie op de hoogte van de zaken die spelen in en rondom onze kerkelijke gemeente vandaar dat ik nu maar achter de laptop gestapt ben. Nieuwe dominee! Yes! We kunnen nu zeker zeggen dat we een nieuwe dominee hebben voor onze gemeente én de gemeente Tijnje-Terwispel. Ds. Frans Willem Verbaas uit Heusden, heeft het beroep definitief aangenomen wat wij op hem uitgebracht hebben. Op woensdag 13 oktober hebben Wim en Janneke Vrijburg uit Tijnje en Geertjan Fekken uit Langezwaag de beroepsbrief persoonlijk in Heusden overhandigd en afgelopen week is deze getekend teruggestuurd, dus het is nu echt. Ds. Verbaas en zijn vrouw Marianne komen in de pastorie tegenover onze kerk in Langezwaag te wonen. Zij zullen begin februari 2022 hier intrekken. De definitieve data voor intrede en bevestiging en moeten nog worden vastgesteld. De aanstelling is voor 50% in onze gemeente en voor 50% in de gemeente Tijnje-Terwispel. Ds. Verbaas is zijn predikantencarrière begonnen in Akkrum en dus bekend met de regio én de Friese taal. Verdere informatie zal hij jullie graag zelf vertellen als hij hier actief is. Corona Op dit moment neemt de zorg rondom de ontwikkeling van het virus weer toe. We waren blij dat er weer kerkdiensten gehouden konden worden waarin gezongen kon worden en waar weer wat meer vrijheden waren. Echter gezien de actualiteit moeten we rekening houden met beperkingen, die mogelijk aanstaande dinsdag 2 november door onze regering bekend worden gemaakt. We wachten maar weer af en zullen sowieso zo voorzichtig mogelijk handelen want wij dragen zorg voor onze kwetsbaren. Ook in mijn bekendenkring en ons dorp komen weer meerdere besmettingen voor. De discussie over vaccineren en QR-codes enz. neemt steeds heftiger vormen aan en helaas constateer ik een verdergaande verharding van de discussie waarbij emoties de overhand dreigen te krijgen. Het respecteren van wederzijdse meningen wordt schijnbaar steeds lastiger en dat zou in een democratisch land als Nederland toch niet mogen gebeuren. Laten we in ieder geval weer een gezamenlijk doel vaststellen om de saamhorigheid in ons land weer terug te krijgen. Het gezamenlijk doel zou bijvoorbeeld kunnen zijn: “zoveel mogelijke bescherming van onze kwetsbare medemensen tegen het Coronavirus”. De manier waarop iedereen dat doet, kan dan verschillend zijn. Als we dit gezamenlijk
doel vaststellen en elkaar daar maar regelmatig aan herinneren, hoop ik dat we weer meer respectvol met elkaar hierover kunnen praten en meer begrip voor elkaar tonen. SA Afgelopen week is er een gesprek geweest met een journalist van de SA en een aantal verenigingen uit ons dorp over de leefbaarheid hier en de activiteiten die er in Langezwaag ontplooid worden. Er wordt o.a. over het initiatief van onze diaconie, inzake de verhuur van de woning De Finne 25 aan mensen die in acute woningnood zitten, gesproken. Fijn dat dit gezien wordt en dat er aandacht aan besteed wordt. Regionale kerkendag Vandaag was er geen kerkdienst in onze kerk maar een regionale dienst in de Skâns te Gorredijk. Deze dienst was door de Raad van Kerken Gorredijk en omstreken en de hierbij aangesloten kerkelijke gemeenten georganiseerd, zoals onze gemeente, de gemeente Jubbega-Hoornsterzwaag, OudeNieuwehorne, Katlijk-Mildam en de rooms-katholieke kerk Gorredijk. Thema was: “Word je gezien?”. Het ging over aandacht voor elkaar. Het was fijn om weer in groter verband een dienst mee te maken. Jan Andries Dijkstra op de piano en Meta Oud (uit Langezwaag) op de dwarsfluit begeleidden de samenzang. Kerst 2021 We hopen dit jaar toch weer een kerstfeest in de kerk te kunnen vieren en zijn al voorzichtig met de voorbereidingen begonnen. Hiervoor zullen we een aantal mensen nog wel gaan benaderen om ons daarmee te helpen. Mocht u ideeën hebben of graag mee willen helpen dan graag met iemand van de kerkenraad contact opnemen. Namens de kerkenraad Geertjan Fekken www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 9
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 10
07-11-2021 12:56
Overig nieuws
Verslag van de bijeenkomsten van ‘Vrouwen van Nu’ afd. Langezwaag, Luxwoude en Jonkerslân van 14 september en 12 oktober. De voorzitter opent de bijeenkomst en is blij met een mooie opkomst en dat we weer bij elkaar kunnen komen. Vele leden hebben elkaar lange tijd niet kunnen ontmoeten vanwege de corona. Helaas zijn 2 van onze leden in deze periode overleden. Marianne Kuiper op 18 september 2020 en Lize van der Ende op 7 februari 2021. We herdenken hen met een minuut stilte. Deze bijeenkomst is tevens jaarvergadering. Het financieel en jaarverslag worden beiden goedgekeurd. Chris van Rijen wordt met algemene stemmen in het bestuur gekozen. Na de pauze volgt de lezing van Daniëlle Bakker van drogisterij Daan uit Gorredijk. Onze gezondheid hangt van een groot deel af van ons immuunsysteem. Dat wil zeggen, dat we gezond moeten eten. Zij pleit ook voor een gewoon Hollandse pot; groente, aardappelen en vlees en voldoende fruit. Zeker voor de ouderen en donker gekleurde mensen hebben vaak een gebrek aan vitamine D. Een belangrijk mineraal is magnesium. Dit zit in noten, groenten en granen. Ook vitamine K2 is belangrijk en dat zit vooral in dierlijke producten zoals vlees, melk, orgaanvlees, eieren. Zij pleit ook voor niet te lang doorgaan met maagzuurremmers. Dit altijd in overleg met de arts i.v.m. andere redenen. Daniëlle wordt bedankt voor haar lezing . Het volksdansen en het breicafé gaan ook weer beginnen. Diverse leden bedanken voor de ontvangen kaarten. Dan volgt het afscheid van Sijke de Jong uit het bestuur. Zij ontvangt een cadeaubon en een mooie orchidee. Van de overige bestuursleden krijgt zij 5 rode rozen met een kort woordje van dank. Dan sluit de voorzitter de avond en wenst iedereen wel thuis. Verslag van 12 oktober. Chris heet als nieuwe voorzitter een ieder van harte welkom. Deze keer in het dorpshuis van Luxwoude. In het bijzonder Alex van Ginneken, die ons mee zal nemen op zijn marathon des Sables in de Sahara. De notulen van 14 september worden goedgekeurd. De collectebus van de stichting Maher zal deze avond weer rondgaan. Op 1 november is er een bijeenkomst van de Commissie Reizen van Vrouwen van Nu. Wie erheen wil kan zich opgeven voor 25 oktober,
11
Dan begint Alex zijn verhaal over de Marathon des Sables in de Sahara, gekleed in zijn marathon-outfit. Hij had eerst een eigen zaak in het midden van het land, maar verhuisde later naar Groningen. Met zijn vrouw en twee kinderen vertrok hij voor een periode van drie maanden naar Bali en kwam daar tot het besef dat aan zijn gezondheid wel wat te verbeteren viel. Hij stopte met het drinken van alcohol en koffie en werd vegetariër, waarna hij zich fitter begon te voelen. Hij begon met trainen voor de Sahara ( een tocht van 230 km. In 7 dagen) en kreeg diverse tips, zoals rustig opbouwen, goede voeding en een trainingsschema. Alex geeft vervolgens uitleg over zijn kleding en over wat hij allemaal meenam, onder andere smeersels, talkpoeder, water, zouttabletten en zakjes met gedroogd voedsel. De langste dag afstand was 80 kilometer en om de 12 à 13 kilometer was een controlepunt, waar water werd uitgedeeld. Je bent verplicht om dit aan te nemen. Het deelnemersveld bestond uit 50 nationaliteiten. Ze werden per land ingedeeld in de tenten voor de overnachtingen, waar de organisatie voor zorgde. Was je ’s morgens niet vlug genoeg, dan werd de tent over je heen weggehaald. Wat de deelnemers tijdens de marathon nodig hadden, moesten ze zelf meedragen. Dus bijvoorbeeld een matrasje, luchtbed etc. Ook moesten ze voor hun eigen eten zorgen. Van de 900 deelnemers haalden 25% de start en 8-10% het einde niet. Alex eindigde op plaats 137 zonder ook maar een blaar opgelopen te hebben. Vooral te danken aan een goede voorbereiding en het opvolgen van adviezen van ervaringsdeskundigen. De laatste 7 kilometer was de zogenaamde charity run, dus voor het goede doel. De mooiste dag voor Alex was die van 80 kilometer. Hij was zo blij het gehaald te hebben, dat de nog komende marathonafstand van 42 kilometer hem niet meer kon afschrikken. Het avontuur heeft hem diverse inzichten opgeleverd: je kunt twee keer zo veel als je denkt en zelfs meer, maar ook zijn er parallellen met het ondernemerschap. Geluk zit in dankbaarheid en overwinningen. Hij wil nu altijd zo fit blijven, dat hij op elk moment een marathon zou kunnen lopen. Toen het onvermijdelijke zwarte gat kwam, werd hem geadviseerd een nieuw doel te plannen. Nu rent hij door alle straten van Groningen en denkt daarvoor een jaar nodig te hebben. Chris bedankt Alex voor zijn prachtige verhaal. Helaas hebben de drie leden van de reiscommissie besloten om op te stappen met de commissie reizen. Alles in directe omgeving is inmiddels bezocht en grotere afstanden legt men liever niet meer af. Er volgt een applaus als dank voor de georganiseerde reisjes. Dan sluit Chris de avond en wenst allen wel thuis. Bestuur ‘Vrouwen van Nu’ afd. Langezwaag e.o.
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 11
07-11-2021 12:56
Het Klaverbledtsje
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 12
07-11-2021 12:56
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 13
07-11-2021 12:56
Het Klaverbledtsje
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 14
07-11-2021 12:56
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 15
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 16
07-11-2021 12:56
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 17
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 18
07-11-2021 12:56
SV Langezwaag
19
Biertje voor de club
Zoek je een leuk, origineel, uniek, niet in de winkel te koop Langsweagster cadeau? Zoek dan niet verder..... In samenwerking met Pieter’s Brouwerij en Schokker Producties hebben we drie lokale biertjes, speciaal gebrouwen voor SV Langezwaag, in een fraaie houder in de aanbieding.
AH Voetbalpassie
Deze landelijke actie heeft ons een mooi bedrag opgeleverd, dankzij alle klanten van AH Gorredijk die hun boodschappen aan onze club hebben gekoppeld. We mogen een bedrag van maar liefst €1085 op onze rekening bijschrijven. Een bedrag die we gaan besteden aan de LED-verlichting op ons trainingsveld. Namens SV Langezwaag heeft Wietske Hoekstra de cheque van Pieter Bijlsma in ontvangst genomen. Iedereen hartelijk dank!
Algemene ledenvergadering
Op woensdag 8 december houden we onze algemene ledenvergadering. Vorig jaar was dit niet mogelijk vanwege alle beperkende maatregelen, maar gelukkig kan het nu wel weer. Alle leden en ouders van jeugdleden worden hiervoor uitgenodigd. De agenda staat op onze website (www.svlangezwaag.nl) vermeld.
Nieuwjaarsreceptie Op zaterdag 8 januari organiseren we een nieuwjaarsreceptie waarbij iedereen welkom is. Een mooie gelegenheid aan het begin van het jaar om elkaar het allerbeste te wensen. Ontvangst is vanaf 17.00 uur in het dorpshuis. Muziek wordt verzorgd door SamaR. Graag tot dan!
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 19
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 20
07-11-2021 12:56
Recept
21
Chili sin carne met een krokant laagje kaas uit de oven Dit recept is voor 4 personen Werkwijze
Benodigdheden • • • • • • • • • • • • • • •
4 tenen knoflook 2 rode uien 400 gram zoete aardappel 1 ½ pakje tomatenblokjes 4 tl Mexicaanse kruiden 4 mespuntjes gemalen kaneel 285 gram mais in blik 1 ½ blik gemengde bonen of bruine bonen 200 gram geraspte kaas 2 tomaten 10 gram verse bladpeterselie 100 gram volle yoghurt 2 el olijfolie peper en zout 4 bruine broodjes
• De oven voor verwarmen op 200 graden. • Pers de knoflook of snijd fijn. Snipper de uien. • Schil de zoete aardappel en snijd in kleine blokjes van 1 bij 1 cm. • Verhit 2 el olijfolie in een hapjespan met deksel en fruit de ui en de helft van de knoflook 1-2 minuten. • Voeg de zoete aardappel en tomatenblokjes toe. • Voeg 200 ml water, de Mexicaanse kruiden en 4 mespuntjes kaneel toe. • Kook afgedekt 12-15 minuten tot de zoete aardappel beetgaar is. • Laat de bonen en mais uitlekken in een vergiet • Voeg beide toe aan de laatste 5 minuten van de chili. • Proef en breng op smaak met zout en peper. • Schep de chili over in een ovenschaal. • Strooi de geraspte kaas over de chili en bak de chili 10-12 minuten in de oven tot de kaas goudbruin is. • Snijd de tomaten in kleine blokjes. Hak de peterselie grof. • Meng in een kleine kom de volle yoghurt met de overige knoflook en de helft van de bladpeterselie. • Breng op smaak met peper en zout. • Haal de chilischotel uit de oven. Verspreid de blokjes tomaat over de chili en garneer met yoghurtsaus. • Verdeel de chili over de borden en garneer met de overige bladpeterselie. • Scheur het broodje in stukken om in de saus te dippen. Eet smakelijk! Jantine Rozenberg
Ik geef de po�epel doo� aan Annie van der Meer www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 21
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 22
07-11-2021 12:56
Overig nieuws
23
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 23
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 24
07-11-2021 12:56
Kinderwoud
25
De afgelopen periode hebben we gewerkt met het thema Groen Doen!. Binnen Kinderwoud deed iedereen mee met dit thema. Wij hebben daar het thema “Herfst” aan gekoppeld. Als introductie hebben we eerst de regen besproken; wat kun je doen als je naar buiten wilt en het regent. Gelukkig hadden we een paraplu en Puk en Tomke hadden regenkleding en regenlaarzen. En wat gebeurt er als het regent en de zon schijnt? Dan komt er een mooie regenboog, met allemaal mooie kleuren. De peuters hebben zelf allemaal een regenboog gemaakt. Vervolgens waren de spinnen aan de beurt. Buiten werden spinnen gezocht en de spinnen en hun webben bekeken. Hoe zien de spinnen eruit, hoeveel pootjes hebben ze, zijn ze groot of klein. En als we dan toch buiten zijn kunnen we ook even bladeren en eikels zoeken. De peuters hadden het er maar druk mee en kwamen ook regelmatig met kastanjes, etc. welke ze thuis hadden gezocht naar de peuteropvang. En welk dier zien we nog meer in de Herfst: de egel (stikelbaarch). Wat een stekels heeft hij op zijn rug! Er wordt een egel beplakt met gedroogde bladeren. Het is een mooi resultaat geworden. Als traktatie mochten de kinderen een egel maken van een eierkoek. Zelf de boter smeren, hagelslag en 2 rozijntjes erop en klaar was de egel. Verder hebben we gedurende dit thema veel beweegspelletjes gedaan, liedjes gezonden en boekjes (voor)gelezen. Na de herfstvakantie zijn we aan de slag gegaan met het thema: Hatsjoe! Puk en Tomke zijn verkouden en zitten tijdens de kring te niezen. Wat moeten we doen? Gelukkig weten een paar peuters het antwoord. Tomke en Puk moeten hun neus snuiten. En als ze klaar zijn dan gaat het papieren zakdoekje in de prullenbak! En als de dokterskoffer erbij komt, zijn al snel alle peuters dokter of verpleegster.
We leren waren onze ogen, oren, neus, mond, haar en kin zitten met het liedje: Dit zijn mijn wangetjes….. Al snel zingen alle peuters het liedje mee. Als Tomke en Puk weer beter zijn bereiden ze zich voor op 11 november. Maar voordat het zover is moet er eerst een lampion worden gemaakt en de liedjes worden geoefend. Voor de volgende periode staan de feestdagen centraal.
Bent u nieuwsgiering naar de peuteropvang of bso? Dan kunt u een kijkje te komen nemen tijdens de openingstijden, i.v.m. de coronamaatregelen, alleen op afspraak. Peuters zijn vanaf 2 jaar welkom op de peuteropvang Boartlik Begjin. Een afspraak kunt u aanvragen via de mail: langezwaag@kinderwoud.nl Met vragen, opmerkingen of wijzigingen kunt u ook terecht bij onze afdeling Planning & Plaatsing: - T(0513)610825 - planning@Kinderwoud.nl - www.kinderwoud.nl
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 25
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 26
07-11-2021 12:56
Redactie
27
Begrafenissen in Langezwaag Een tijdje geleden werd ik benaderd met de vraag over hoe rouw en begrafenissen in Langezwaag werden gehouden. In de notulen van de begrafenisvereniging De Laatste Eer, een naam die overigens ook weinig twijfel overlaat aan de doelstelling van de vereniging, is ook niet erg veel terug te vinden anders dan wie in het bestuur hebben gezeten en de financiële huishouding uiteraard. Bij de onderstaande redenatie over hoe begrafenissen werden gehouden hoort wel een disclaimer, het verhaal is soms gebaseerd op aannames en aanvullingen of verbeteringen zijn zeer welkom. Volgens oude kerkboeken is er in Langezwaag al voor de Middeleeuwen en kerkgebouw geweest. Daar zijn ook nog wel schetsen van. Voor de reformatie in de 16e en 17e eeuw, is wellicht Langezwaag ook katholiek geweest. In Gersloot schijnt nog een klooster te zijn geweest. Aannemelijk is dat de doden werden begraven op het kerkhof in Langezwaag. Crematie van stoffelijke overschotten kwam pas veel later.
Foto door KoolShooters via Pexels
Het landschap rond Langezwaag was van lange sloten en wijken die vanaf de Schoterlandse Vaart door de Knipe doorliepen naar de Hegedyk en later naar het riviertje de Alde Ie in de Plasse. De Hegedyk is zover men weet altijd een belangrijke verbindingsweg geweest tussen Gorredijk en Heerenveen. Waarschijnlijk is het de oudste weg in Opsterland en later de eerste verharde weg in Opsterland. Het Lange Ein en Skeane Ein zijn rond 1870 - 1880 aangelegd als ‘kunstweg’ en trambaan. Daarvoor moest men via de Hegedyk en de Tsjerkeleane bij het kerkhof in Langezwaag komen. Het voetpad langs de noordelijk tak van de (Lytse) Wyngaerden kwam ook bij het kerkhof uit. Begrafenissen uit Jonkersland gingen ook te voet over een pad met planken over sloten en bruggetjes, dit pad kreeg dan ook de toepasselijke naam de
Lykwei. Toen de zuivelfabriek op de Hegedyk werd gebouwd rond 1900 werd de Lykwei een verharde weg en kreeg toen de naam Boerestreek. Deze naam was ook wel weer toepasselijk, omdat de boerderijen die eerder aan het Twadde pead stonden (ongeveer 40-tal huizen en boerderijen), werden door brand en sloop weer opgebouwd aan de nieuwe Boerstreek. Het Twadde pead liep oorspronkelijk vanaf de zuidelijke tak van de (Lytse) Wyngaerden door de landerijen naar waar nu tuincentrum Bontebok is gevestigd. Ten Noorden van de Hegedyk bevonden zich her en der kleine boerderijtjes en woninkjes, zij moesten over smalle voetpaadjes naar de Hegedyk. Aannemelijk is dat bij begrafenissen de lijkkist op een kruiwagen of paard en wagen naar het kerkhof werd vervoerd. In de winterperiode als er geen winter was waren de paden rond Langezwaag vaak zeer slecht of helemaal niet begaanbaar, gewoonweg omdat ze vaak onder water kwamen te staan en dan zal de lijkkist wel met een schouw of praam naar de Hegedyk zijn gebracht om van daaruit met de kruiwagen of met paard en wagen via de Tsjerkeleane naar de laatste ‘rustplaats’ zijn gebracht. Was er echt winter dan ging het vervoer over het ijs, hetgeen natuurlijk veel gemakkelijker ging. Rond 1900 is de begrafenisvereniging in Langezwaag opgericht. De reden was dat eerder de buren een rol hadden bij het ‘kisten’ van de overledene, ‘leed aan zeggen’, zorg dragen voor nabestaanden en het vervoer naar de kerk en/of kerkhof. Het was een burenplicht, maar deze werd steeds lastiger om in te vullen. Een verklaring zou kunnen zijn dat kleine gemeenschappen door betere verbindingen van (verharde) wegen en vervoer zich minder afhankelijk voelden van elkaar. De 19e eeuw kenmerkte zich door www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 27
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 28
07-11-2021 12:56
Redactie
kadastraal was het een groot uitgestrekt gebied met veel boerderijen en woningen her en der verspreid. De boereninvloed was wel groot op het kerkelijk gebeuren, omdat in Langezwaag op de kerktorenspits een paard is afgebeeld. Dit komt, voor zover bekend, nergens anders voor. Of de voornaamste en rijkste mensen in Langezwaag ook in de kerk werden begraven, is mij onbekend. Vroeger was er een begrafenis-protocol met weinig variatie in mogelijkheden. In de uitvoering van het protocol zat wel verschil al naar gelang de maatschappelijke positie of welgesteldheid. In de 20e eeuw raakte het cremeren meer in gebruik en tegenwoordig is er op het kerkhof van Langezwaag een urnenmuur te vinden. Wat nog steeds bij een begrafenis gebruikelijk is, is het luiden van de kerkklok tijdens het ‘te hou’ brengen van de overledene met het gevolg van nabestaanden, familie, vrienden en bekenden. Alvorens de kist aan de aarde wordt toevertrouwd, liep men nog een rondje om het kerkhof. Veel al is het gebruikelijk koffie en cake aan te bieden na afloop van de begrafenisplechtigheid. Dat had ook zijn redenen omdat de bezoekers van een begrafenis van ver moesten komen of in ieder geval lang onderweg waren omdat men te voet of later met fiets of koets kwam over slechte paden of wegen. Bovendien zag men elkaar ook niet vaak en waren trouwpartijen en begrafenissen een mooie gelegenheid om familie en bekenden even te ontmoeten. Tegenwoordig zijn het meer afscheidsbijeenkomsten waar de kerk niet meer altijd voor wordt gebruikt. Regelmatig wordt het dorpshuis in Langezwaag aan het Paradys en soms samen met de sportkantine gebruikt om een afscheidsbijeenkomst te houden alvorens men naar het kerkhof of naar een crematorium gaat. Tegenwoordig is de inbreng naar de wens van overledene en/of nabestaanden leidend bij het afscheid van de overledene. Foto door Ksenia Chernaya via Pexels
de ‘verlichting’ van de tijd. De opkomende industrialisatie was mogelijk een begin van individualisering en de onafhankelijkheid van kleine gemeenschappen in de hand heeft gewerkt. In ieder geval zijn de begrafenisverenigingen met de begrafenisverzekering in die behoefte gaan voorzien. Bovendien kon er nu collectief een rouwkoets worden aangeschaft. Deze koets werd bij geen gebruik gestald in de ‘groene koetshuis’, naast de kerk en tov, De huidige huisartsenpraktijk. Tegenwoordig staat het ‘groene koetshuis’ achter op het kerkhof. Tot voor kort waren er in het ‘groene koetshuis’ nog kleedhokjes voor de koetsier en dragers aanwezig en wordt de ruimte nog gebruikt voor opslag van de kerk. Mij is niet bekend wanneer men beslist op een kerkhof moest worden begraven. Mij is wel een verhaal bekend uit het familiearchief De Haan dat een voorvader beslist bij overlijden begraven wilde worden in zijn tuin op de Heawei in Luxwoude. Toen hij zijn einde voelde naderen, schijnt hij een akkoord te hebben gesloten met de begrafenisbode. De afspraak was om in de nacht voor de begrafenis zijn lijk in de kist te verwisselen voor stenen en hem die nacht in kleine kring te begraven in zijn tuin. Bewijzen van dit verhaal zijn nooit gevonden of voldoende onderzocht……. De oudste begraafplaatsen die wij in Nederland kennen zijn de Hunebedden in Drenthe, maar die komen in deze regio niet voor. De oudste bewoning zal hier alleen in de zomerperiode zijn geweest omdat hier in de herfst en winter met westerstormen grote gebieden onder water kwamen te staan. De bewoners trokken dan naar de hogere zandgebieden. Toen monniken de eerste dijken begonnen aan te leggen, kon men nederzettingen aanleggen voor permanente bewoning. De oudste kerkboeken beschrijven dat er rond 13e - 14e eeuw bewoning in Langezwaag is geweest en er waarschijnlijk ook een begraafplaats is geweest. De kerk en het oudste gedeelte van de begraafplaats ligt ook nogal wat hoger dan de naaste omgeving. Voor zover bekend is, was Langezwaag een boerendorp met kerk en een paar huizen. Maar
29
Hielke
www.langezwaag.com / redactieklaverbledtsje@outlook.com
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 29
07-11-2021 12:56
Overig nieuws
30
Intocht Sinterklaas Dit jaar zal er eindelijk weer een intocht zijn. Sinterklaas komt hoe dan ook op 20 november in het prachtige dorp Langezwaag. Door de coronamaatregelen weten we nog niet de precieze invulling van de intocht, maar hier komen we zo snel mogelijk bij jullie op terug. Houdt daarom onze facebookpagina goed in de gaten @ sinterklaaslangezwaag.
Vooraankondiging Langsweagster wandeltocht De Langsweagster Snertwandeltocht wordt gehouden op zondag, 9 januari 2022. Al voor de negende keer wordt deze gezellige wandeltocht georganiseerd, zodat dit inmiddels traditie is geworden. Gezelligheid en saamhorigheid, na afloop van de tocht staat voor iedereen een overheerlijk bord snert klaar. De afstanden zijn 5 km, 10 km en 15 km. Noteer alvast de datum 9 januari 2022 in je agenda. Opgave kan alvast via: wandeltochtlangezwaag1@hotmail.com Nadere informatie is te lezen in het eerstvolgende ’t Klaverbledtsje. Anny Nijboer, Grietje Siderius, Ineke de Wit en Mattie Homsma
Ledenvergadering 15 november 2021 Aanvang 20.00 uur. ‘t Trefpunt Luxwoude Agenda op de vergadering aanwezig Het bestuur
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 30
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 31
07-11-2021 12:56
Klaverbledtsje ed_3_46_2021.indd 32
07-11-2021 12:56