ISSN 1731—64 21
Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego
INFOCEN FORUM EDUKACYJNE Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
„Celem nauczania jest dać więcej, niż tego wymaga praca zawodowa, jest nauczyć myśleć, wychwytywać zagadnienia, dziwić się i podziwiać. Człowiek, który się tak odnosi do świata otaczającego, staje się lepszy. I dlatego nauka może nie tylko wykształcić intelekt, ale i wyrzeźbić duszę.” Hirszfeld W numerze m.in.: •
Relacja z wizyty studyjnej w Anglii
•
Lekcja w lesie o lesie
•
Projekt EtnoLog
•
Rodzina jako wartość
•
Powstawanie i rozwój bibliotek pedagogicznych w Polsce
Nr 60 KPCEN - październik/ grudzień 2011 e-mail: kpcen@cen.info.pl; www.cen.org.pl Akredytowana Wojewódzka Placówka Doskonalenia tel. 54 231 33 42, tel./fax 54 412 10 98
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
STRONA REDAKCYJNA Wydawca:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Adres redakcji:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli ul. Nowomiejska 15A 87-800 Włocławek
Telefon:
054 231 33 42
Fax:
054 412 10 98
Internet:
www.cen.org.pl
Redaktor:
Magdalena Brewczyńska
Opracowanie komputerowe:
Krzysztof Kosiński
Zasady przyjmowania materiałów do publikacji: 1.
Materiały należy przesyłać drogą elektroniczną na adres: kpcen@cen.info.pl z dopiskiem w temacie „INFOCEN” lub składać osobiście w sekretariacie KPCEN.
2.
Każdy zainteresowany wypełnia oświadczenie dotyczące praw autorskich.
3.
Materiały mogą mieć m.in.. formę artykułu, scenariusza, polemiki, sprawozdania.
4.
Na prośbę zainteresowanego wydaję się zaświadczenie o przyjęciu materiału.
5.
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustowania i skracania tekstów oraz niezwracania niezamówionych materiałów.
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
SPIS TREŚCI
nr strony
Vademecum oświatowe - Nowości oświatowe. - Szkolenie bhp dla uczniów i studentów.
2 3
Wychowanie przedszkolne i edukacja - Relacja wizyty studyjnej w Anglii.
4
Edukacja przyrodnicza - Lekcja w lesie o lesie.
5
Edukacja regionalna - Projekt EtnoLog.
6
Edukacja filmowa - Rodzina jako wartość.
7
Ludzie z pasją - Odszedł człowiek z pasją...
8
Biblioteka - Powstawanie i rozwój bibliotek pedagogicznych w Polsce. - Biblioteka Pedagogiczna KPCEN poleca.
14 15
1
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Vademecum oświatowe Nowości oświatowe — wykaz aktów prawnych opublikowanych w ostatnim czasie.
1. 2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
2
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 205, poz. 1206) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2011r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji (Dz. U. nr 216, poz. 1274) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 września 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz. U. nr 216, poz. 1275) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 2011r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i warunków udzielania i cofania zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej przez osobę prawną lub osobę fizyczną (Dz. U. nr 224, poz. 1343) Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 września 2011 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. nr 224, poz. 1345) Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 4 października 2011r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad dla uczniów publicznych szkół i placówek artystycznych (Dz. U. nr 224, poz. 1346) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji Narodowej (Dz. U. nr 248, poz. 1480) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 października zmieniające rozporządzenie w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznej szkoły lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz. U. nr 254, poz. 1525) Oprac. Teresa Podemska
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
W każdej szkole w ramach działań wychowawczych należy wyeliminować zagrożenia oraz wzmacniać właściwe zachowania uczniów, dlatego niezmiernie ważna jest tematyka Bhp w szkołach. Poniższy artykuł wskazuje na konieczność szkolenia uczniów szkół ponad gimnazjalnych i studentów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jacek Wiśniewski Główny Specjalista ds. BHP Szkolenia bhp dla uczniów i studentów Można sobie zadać pytanie: czy konieczne są szkolenia uczniów szkół ponad gimnazjalnych i studentów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie, na którym może nie jedna osoba się zastanawiała. Uważam, że w tej kwestii należy tutaj zacząć od przedmiotowej funkcji jaką powinna pełnić szkoła. Ma ona za zadanie wszczepić młodemu człowiekowi pewne umiejętności i wartości. Na pewno jednym z elementarnych i podstawowych zachowań ucznia czy też studenta jest wykonywanie przez niego obowiązków związanych z zadaniami płynącymi z programu nauczania w sposób bezpieczny dla siebie, ale również dla pozostałych współpracowników – czyli w danej sytuacji – kolegów i koleżanek z ławki. Do zaszczepienia takiego podejścia ale również i samego poznania tych zasad może właśnie służyć nam szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/szkolenia%20bhp%20student%F3w%20i%20uczni%F3w.pdf
3
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Wychowanie przedszkolne i edukacja
Irena Kaczmarowska Izabela Kaszubska – Tomaszewska Relacja z wizyty studyjnej w Anglii W terminie od pierwszego do ósmego października 2011 roku pracownicy KujawskoPomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku uczestniczyli w wyjeździe edukacyjnym „Praca z uczniem słabym i uzdolnionym w Anglii”. Wizyta była zorganizowana przez Unię Europejskich Federalistów Polska. Założone i zrealizowane cele wyjazdu obejmowały: •
zapoznanie z zasadami organizacji oświaty oraz zasadami funkcjonowania szkół w Anglii,
•
zapoznanie z metodyką nauczania na poszczególnych poziomach kształcenia,
•
nawiązanie kontaktów z kadrą szkół i przedszkoli angielskich.
Program edukacyjny obejmował wizyty : •
w londyńskim Departamencie Ministerstwa Edukacji - Departament ds. Dzieci, Rodzin i Szkół (Department Children, Schools and Families in London),
•
w przedszkolu w Londynie - Collingham Gardens Nursery,
•
w szkole podstawowej w Staines - The Hythe Community Primary School,
•
w szkole średniej w Farnham - The Abbey School,
•
w Kingston University. Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/relacja%20z%20wizyty%20w%20anglii.pdf
4
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Edukacja przyrodnicza Z okazji Międzynarodowego Roku Lasu Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku we współpracy z Ligą Ochrony Przyrody – Okręg we Włocławku, Nadleśnictwem Włocławek i Włocławskim Centrum Edukacji Ekologicznej zorganizowało konkurs na scenariusz zajęć p.t. ,,Edukacja ekologiczna na ścieżce przyrodniczo-leśnej”. Zamieszczony poniżej scenariusz zajął pierwsze miejsce w konkursie. Materiał został zrecenzowany przez Panią Zdzisławę Pawlatę, konsultanta KPCEN. Katarzyna Kajetaniak nauczyciel przyrody w Zespole Szkół Nr 9, Szkoła Podstawowa Nr 22 we Włocławku Lekcja w lesie o lesie Scenariusz lekcji, który pragnę zaprezentować, może posłużyć jako pomoc dydaktyczna do zrealizowania na terenie każdego typu lasu, podczas zajęć pozalekcyjnych np. koła ekologicznego, jak również lekcji przyrody w klasach 4 - 6. Karty pracy można wykorzystać jako funkcjonalna całość lub osobne tematy. CEL GŁOWNY •
poznanie środowiska przyrodniczego najbliższej okolicy;
•
kształtowanie postaw proekologicznych.
CELE SZCZEGÓŁOWE •
poszerzanie wiedzy o funkcjonowaniu środowiska naturalnego;
•
rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych i ekologicznych;
•
dostrzeganie potrzeby obcowania z przyrodą oraz konieczności jej ochrony;
•
rozbudzanie szacunku do przyrody poprzez bezpośredni kontakt z nią;
•
samodzielne prowadzenie obserwacji;
•
posługiwanie się sprzętem pomiarowym, atlasami i kluczami do oznaczania roślin i zwierząt;
•
kształtowanie umiejętności współdziałanie w grupie.
•
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/edukacja%20le%B6na.pdf
5
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Edukacja regionalna W Szkole Podstawowej im. Gustawa Zielińskiego w Skępem realizowane są projekty w ramach programów Centrum Edukacji Obywatelskiej. Jednym z nich jest projekt EtnoLog. Bożena Ciesielska Szkoła Podstawowa im. Gustawa Zielińskiego w Skępem Projekt EtnoLog W ramach projektu etnograficznego „EtnoLog - zaloguj się na ludowo!” od roku szkolnego 2009/2010 – uczniowie tworzą wirtualną etnograficzną mapę Polski. Uczestnicy mogą przeprowadzać wywiady z najstarszymi mieszkańcami swojej miejscowości, zapisywać historie rodzinne warte przekazywania z pokolenia na pokolenie, opisywać zanikające obrzędy i tradycje, pozapisywać gry i zabawy dziadków, szukać przepisów kulinarnych, zorientować się, których zajęć już nie wykonują gospodynie domowe, badać kulturę ludową, dokumentować lokalne uroczystości kościelne, robić filmy i zdjęcia oraz wystawy, sięgnąć do przeszłości swojej rodziny i zobaczyć, czym zajmowali się przodkowie, dokumentować regionalne dziedzictwo, wskazywać, czym ich region wyróżnia się na mapie Polski. I tak można było zgłosić uczniów do letniego konkursu wakacyjnego „ETNOFOTKA” (I edycja w 2009 r.). Należało wykonać zdjęcie lub zdjęcia zabytków i ciekawych miejsc w swojej miejscowości. Uczennica klasy VI c Szkoły Podstawowej imienia Gustawa Zielińskiego wykonała kilka fotografii drewnianych domów w Skępem. Otrzymała wyróżnienie za zestaw zdjęć. Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/etnolog.pdf
6
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Edukacja filmowa Scenariusze zajęć do filmu Opowieść wigilijna – w ramach godziny wychowawczej w klasach IV – V szkoły podstawowej.
Joanna Zabłocka-Skorek, filmoznawca, pedagog Temat: Rodzina jako wartość. Opcjonalnie „Lekcję 1” można przeprowadzić w klasach młodszych, a „Lekcję 2” w klasach starszych. Cele zajęć: W trakcie zajęć uczeń: • tworzy definicje pojęć i asocjacji związanych z terminem „rodzina”; • uświadamia sobie znaczenie przynależności do własnej rodziny; • ćwiczy umiejętności związane z pozytywnymi relacjami rodzinnymi; • przypomina tradycje i obrzędy związane ze Świętami Bożego Narodzenia; • rozróżnia wartości materialne od duchowych; • argumentuje swoje tezy; • współpracuje z grupą; • pracuje z tekstem filmowym (analizuje tekst filmowy). Czas pracy: 2 jednostki lekcyjne. Metody pracy: • praca indywidualna; • praca grupowa; • praca z tekstami kultury; • heureza; • dyskusja i debata. Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/opowiesc_wigilijna.pdf
7
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Ludzie z pasją
Danuta Grzonkowska Kujawsko – Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku „Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą…” (Ks. Jan Twardowski) Odszedł człowiek z pasją… 7 września 2011 roku po ciężkiej chorobie odszedł od nas dr Piotr Bokota, człowiek, dla którego historia, a szczególnie historia najbliższego regionu była pasją. Pozostawił po sobie bogaty dorobek naukowy i życzliwe wspomnienia ludzi, którzy Go znali i którzy z Nim współpracowali. Lektura każdej opublikowanej przez Piotra książki czy artykułu, to przyjemność. Był człowiekiem, który dostrzegał szansę dla rozwoju nauk historycznych w regionalizmie. Fascynowało Piotra to, co wiązało się z dziedzictwem kulturowym i historią Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. Tematyce tej poświecone były ostatnie Jego publikacje, pracował również nad tym, w jaki sposób zaszczepiać zainteresowanie historią w najmłodszym pokoleniu, a jej nauczycieli czynić pasjonatami. Dr Piotr Bokota realizował się w czasie swojego niedługiego życia w bardzo wielu obszarach, był nauczycielem historii w szkole, wykładowcą akademickim, pracownikiem muzeum, działaczem związkowym, człowiekiem zaangażowanym w życie społeczno – polityczne, członkiem a nawet współzałożycielem stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju nauk historycznych. Współpracowaliśmy z Piotrem w KPCEN we Włocławku. Pozostanie w naszej pamięci, jako człowiek wyróżniający się kulturą osobistą, życzliwy, odpowiedzialny, kolega, który zawsze służył pomocą. Współorganizowaliśmy z dr Bokotą wiele przedsięwzięć, wspólnie organizowaliśmy konsultacje zespołowe dla nauczycieli, warsztaty, poszukiwaliśmy rozwiązań problemów pojawiających się w związku z naszą pracą zawodową. Coraz częściej 8
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
brakuje nam obecności Piotra, jego wyważonych uwag i kompetencji, które posiadał jako nauczyciel konsultant. Biblioteka Pedagogiczna KPCEN we Włocławku dysponuje zbiorami autorstwa dr Piotra Bokoty. Wykaz publikacji Piotra Bokoty dostępnych w BP KPCEN we Włocławku Wydawnictwa zwarte: 1. Drzwi katedry włocławskiej : nawa południowa/ [tekst Piotr Bokota, Małgorzata Pelc]. Włocławek: "Expol" P. Rybiński, J. Dąbek, 2007. Sygn. 91437 Czytelnia Reg. XII. 2. Drzwi katedry włocławskiej : nawa północna/ [tekst Piotr Bokota]. - Włocławek: "Expol" P. Rybiński, J. Dąbek, 2010. Sygn. 92248 Czytelnia Reg. XII. 3. Herby miast Kujaw Wschodnich i Ziemi Dobrzyńskiej: przeszłość i teraźniejszość: wystawa luty - czerwiec 2000 r. / [Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku ; tekst Piotr Bokota]. - Włocławek : Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, 2000 r. Sygn. 90476 Czytelnia Reg. III. 4. Historia herbu Włocławka/ [tekst Piotr Bokota]. - [Włocławek: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, 1992]. Sygn. 72009 Czytelnia Reg. III, sygn. 72010 Wypożyczalnia. 5. Symbole miasta Włocławka: o pieczęciach, barwach, atrybutach władz i hejnale/ Piotr Bokota. - Włocławek: Dobrzyńsko - Kujawskie Towarzystwo Kulturalne, 2001. Sygn. 81617 Czytelnia Reg. III. 6. Włocławek - miasto na trakcie/ [red. wydania Jacek Dąbek, Janusz Nowierski, Piotr Rybiński]; [fot. Piotr Rybiński]; tekst Piotr Bokota, Tadeusz Kwiatkowski-Cugow. Włocławek: "Ekspol", 2002. Sygn. 82466 Czytelnia Reg. XII. 7. Zeszyty Naukowe. Nr 2./ [red. zeszytów Piotr Bokota]; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. Sekcja Historii Kultury Materialnej i Zbiorów Historycznych. - Włocławek: "Lega" Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, 2005. Sygn. 87987 Czytelnia Reg. I.
9
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Biblioteka W związku z przypadającą w listopadzie bieżącego roku 60. rocznicą otwarcia Biblioteki Pedagogicznej we Włocławku, poniżej zaprezentowana została historia bibliotek pedagogicznych w Polsce. Anna Puścińska Kujawsko – Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku Powstawanie i rozwój bibliotek pedagogicznych w Polsce Biblioteki pedagogiczne zaczęły powstawać w okresie międzywojennym, zakładane były przez Kuratoria Okręgów Szkolnych. Prawie wszystkie te książnice nosiły nazwę pedagogicznych. W latach 1922-1925 powstawanie bibliotek pedagogicznych wiązało się z ważnym zadaniem, jakim było podniesienie poziomu oświaty powszechnej poprzez rozwój życia kulturalnego, naukowego, gospodarczego po prawie 150-letniej niewoli. Zadanie to było tym trudniejsze, że sytuacja w każdym z byłych zaborów przedstawiała się odmiennie. Różny w okresie zaborów był stosunek władz do obowiązku szkolnego, odmienne zagęszczenie sieci szkół. Poważną przeszkodą w rozwoju oświaty był też brak wykwalifikowanych nauczycieli. Sprawę jednakowego zagęszczenia sieci szkól na terenie całego kraju oraz ujednolicenie ich organizacji regulowały dekrety z roku 1919 i z roku 1921. Planowano wówczas utworzenie szkół siedmioklasowych, ale nie udało się tego zamierzenia zrealizować (nawet częściowo) do końca okresu międzywojennego.
Całość czytaj na www.cen.org.pl (BIBLIOTEKA > Publikacje bibliotekarzy)
10
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 60. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Biblioteka Pedagogiczna KPCEN poleca
Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne Przykłady dobrych praktyk
1.
Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne dla II etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym: dla kl. IV – VI szkoły podstawowej / Renata Naprawa, Kornela Maternicka, Alicja Tanajewska. – Wyd. 3. Gdańsk, 2010. Sygn. 92759.
2.
Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno – Terapeutycznych / Beata Dziewięcka // Wychowanie w Przedszkolu. – 2011, nr 9, s. 32 – 36.
3.
Model pracy z uczniem o specjalnych potrzebach wynikających z niepowodzeń edukacyjnych / Małgorzata Łoskot // Głos Pedagogiczny. – 2011, nr 8, s. 4 – 7.
4.
Plan działań wspierających dla ucznia osiągającego słabe wyniki w nauce opracowany na podstawie Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia / Małgorzata Łoskot // Głos Pedagogiczny. – 2011, nr 8, dod. Narzędziownia s. 37 – 39.
5.
Schemat
indywidualnego
programu
edukacyjno-terapeutycznego
dla
ucznia
z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego / Małgorzata Łoskot // Głos Pedagogiczny. – 2011, nr 3, s. 32 – 33. 6.
Zarys pracy nauczyciela wspomagającego w szkole z oddziałami integracyjnymi. Cz. 1 / Katarzyna Kozłowska // W: Poradnik nauczyciela / red. prowadząca Elżbieta Tołwińska – Królikowska. – Warszawa: Josef Raabe Spółka Wydawnicza, 2000 -. T. 5, J.2,9, s. 1 – 19. [zawiera Indywidualny Program Edukacyjny]
7.
www.men.gov.pl : Kształcenie i kadra - Specjalne potrzeby edukacyjne : karta indywidualnych potrzeb ucznia; plan działań wspierających. Oprac. G. Walewicz
11
Akredytowana Wojewódzka Placówka Doskonalenia Nauczycieli prowadzona przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli ul. Nowomiejska 15A, 87-800 Włocławek Realizujemy formy dokształcania i doskonalenia dla: • •
pracowników organów sprawujących nadzór pedagogiczny pracowników jednostek samorządu terytorialnego prowadzących szkoły i placówki oświatowe
•
dyrektorów szkół i placówek oświatowych
•
nauczycieli doradców metodycznych
•
nauczycieli różnych specjalności i wszystkich typów szkół oraz placówek oświatowych
ZAPRASZAMY DO ODWIEDZANIA NASZEJ STRONY: www.cen.org.pl