ISSN 1731—64 21
Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego
INFOCEN FORUM EDUKACYJNE Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
„Edukacja - to pomoc udzielona dziecku w rozwijaniu jego potencjalnych zdolności.” E. Fromm
W numerze m.in.: •
„Charakterystyka dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym”
•
„Konspekty zajęć prowadzonych metodą ośrodków pracy”
•
„Kultura ludowa ziemi dobrzyńskiej - dom i zagroda”
Nr 58 KPCEN - kwiecień/ czerwiec 2011 e-mail: KPCEN@cen.info.pl; www.cen.org.pl Akredytowana Wojewódzka Placówka Doskonalenia tel. 54 231 33 42, tel./fax 54 412 10 98
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 58. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
STRONA REDAKCYJNA Wydawca:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Adres redakcji:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli ul. Nowomiejska 15A 87-800 Włocławek
Telefon:
054 231 33 42
Fax:
054 412 10 98
Internet:
www.cen.org.pl
Redaktor:
Danuta Michalak
Opracowanie komputerowe:
Krzysztof Kosiński
Zasady przyjmowania materiałów do publikacji: 1.
Materiały należy składać do Czytelni KPCEN we Włocławku w wersji drukowanej i elektronicznej (Word 97, Excel 97).
2.
Każdy zainteresowany wypełnia oświadczenie dotyczące praw autorskich.
3.
Materiały mogą mieć m.in.. formę artykułu, scenariusza, polemiki, sprawozdania.
4.
Na prośbę zainteresowanego wydaję się zaświadczenie o przyjęciu materiału.
5.
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustowania i skracania tekstów oraz niezwracania niezamówionych materiałów.
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 58. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
SPIS TREŚCI Prawo oświatowe
nr strony 2
Dydaktyka - Zmiany w organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej...
3
Pedagogika - Charakterystyka dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
4
Pedagogika specjalna - Metody pedagogiki specjalnej i ich wykorzystanie w pracy... - Konspekty zajęć prowadzonych metodą ośrodków pracy.
5 6
Edukacja regionalna - Kultura ludowa ziemi dobrzyńskiej - dom i zagroda.
9
Biblioteka - Biblioteka Pedagogiczna KPCEN poleca.
10
1
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 58. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Prawo oświatowe Wykaz aktów prawnych opublikowanych w ostatnim czasie.
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców (Dz. U. nr 61, poz. 306) 2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 16 marca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. nr 71, poz. 377) 3. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznych szkół i placówek artystycznych (Dz. U. nr 89, poz. 511) 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 kwietnia 2011 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach : blacharz izolacji przemysłowych, monter izolacji przemysłowych, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, opiekun osoby starszej, technik energetyk, technik gazownictwa, technik przeróbki kopalin stałych, technik sztukatorstwa i kamieniarstwa artystycznego, technik tyfloinformatyk i technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej (Dz. U. nr 100, poz. 582) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie sposobu realizacji środków towarzyszących służących zapewnieniu skutecznego wykonania programu „Owoce w szkole” (Dz. .U. nr 103, poz. 594)
Oprac. Teresa Podemska
2
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 58. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Dydaktyka Za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole lub placówce odpowiada dyrektor, który na wniosek ucznia, rodziców ucznia i innych osób wymienionych w rozporządzeniu organizuje zajęcia dla ucznia potrzebującego wsparcia. Nauczyciele uczący danego ucznia wraz z pomocą specjalistów prowadzą zajęcia, które pozwolą na indywidualne zaspokojenie jego potrzeb rozwoju. Katarzyna Zawacka KPCEN Włocławek Zmiany w organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole i placówce. Podpisany przez Ministra Edukacji Narodowej pakiet rozporządzeń dotyczących nowej koncepcji pomocy psychologiczno – pedagogicznej, wnosi zmiany w obszarze organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych w przedszkolu, szkole i placówce. Najważniejszym wyznacznikiem tych zmian jest organizacja pomocy psychologiczno – pedagogicznej uczniowi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Pojęcie „specjalne potrzeby edukacyjne” pojawiło się już w 1978 roku w Wielkiej Brytanii w dokumencie zwanym Warnock Report i zostało upowszechnione w Deklaracji z Salamanki opublikowanej przez UNESCO w 1994 roku. W Warnock Raport zwrócono uwagę na szczególne zróżnicowanie potrzeb edukacyjnych wśród uczniów. Wprowadzone pojęcie „uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi” dookreśla grupy dzieci i młodzieży potrzebujących zindywidualizowanego sposobu nabywania wiedzy i umiejętności ze względu na trudności w uczeniu się, ale także nie zapomina o grupach uczniów szczególnie uzdolnionych, potrzebujących również indywidualizacji procesu nauczania. W pojęciu tym zawierają się dwie podkategorie pojęciowe: uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i o specyficznych trudnościach w uczeniu się.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1054&Itemid=170
3
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Pedagogika Upośledzenie umysłowe ogranicza człowieka w uczeniu się, nabywaniu doświadczeń, przystosowaniu społecznym. Wiedza z zakresu wychowania i nauczania dziecka upośledzonego niezbędna jest dla rodziców, nauczycieli pracujących w szkołach i opiekunów w specjalnych placówkach. Iwona Grubecka Zespół Szkół Technicznych w Lipnie Charakterystyka dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym (praca kontrolna wykonana na kursie kwalifikacyjnym pedagogiki specjalnej – specjalność oligofrenopedagogika). We współczesnym świecie stosunek człowieka do problemu niepełnosprawności stanowi sprawdzian jego człowieczeństwa, wrażliwości, dowodzi postępowości poglądów lub ich zacofania. Wielkie akcje humanitarne, ofiarne gesty znanych postaci mają znaczenie, ale równie ważna, o ile nie najważniejsza jest codzienna praca z dzieckiem niepełnosprawnym. U dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym obserwuje się dużą różnorodność zaburzeń. Są wśród nich zaburzenia rozwoju mowy, deficyty w zakresie sprawności analizatora wzrokowego i słuchowego, zaburzenia lateralizacji, sprawności motorycznej i manualnej, zaburzenia emocjonalne i inne. Upośledzenie umysłowe ogranicza człowieka w uczeniu się, nabywaniu doświadczeń, przystosowaniu społecznym. Wiedza z zakresu wychowania i nauczania dziecka upośledzonego niezbędna jest dla rodziców, nauczycieli pracujących w szkołach i opiekunów - wychowawców w specjalnych placówkach. Niniejsza praca stanowi krótką syntezę wiadomości na temat upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym. Zanim jednak przejdę do bliższego omawiania interesującego nas zagadnienia, pragnę sprecyzować, co w ogóle rozumiemy pod podjęciem upośledzenia umysłowego.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/charakterystyka%20dziecka%20z%20upo%B6ledzeniem%20umys%B3owym%20w%20stopniu%20umiarkowanym.pdf
4
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Pedagogika specjalna Metoda ośrodków pracy jest powszechnie stosowana w pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi upośledzonymi w Polsce została ona wprowadzona w latach 20-tych XX wieku przez Marię Grzegorzewską. Wprowadza ona m.in. dziecko w poznanie świata poprzez ścisły związek omawianych zagadnień z ich życiem, uczy widzenia świata, obserwowania natury, badania zachodzących procesów, prawidłowego, logicznego myślenia, rozumienia zjawisk przyrody, systematycznego ujmowania zjawisk społecznoprzyrodniczych. Agnieszka Kościńska Zespół Szkół w Aleksandrowie Kuj. Metody pedagogiki specjalnej i ich wykorzystanie w pracy dydaktyczno-wychowawczej na podstawie metody ośrodków pracy (praca kontrolna wykonana w ramach kursu kwalifikacyjnego pedagogiki specjalnej – specjalność oligofrenopedagogika). I. WSTĘP Praca z dziećmi z upośledzeniem umysłowym zarówno w stopniu lekkim, umiarkowanym czy znacznym wymaga specjalnych warunków środowiskowych i specjalnej metody pracy wychowawczej. Biorąc pod uwagę wymagania programowe, a także różny poziom i ograniczone możliwości dziecka - wymaga specjalnej metody oddziaływania. Celem ogólnego programu nauczania dzieci upośledzonych umysłowo jest osiąganie przez uczniów możliwego do zaakceptowania poziomu dojrzałości społecznej, zawodowej i osobistej, pozwalającego na ich przystosowanie się do wymagań społeczeństwa- czyli do budowania umiejętności współżycia z innymi ludźmi, dostosowania się i radzenia sobie z wymaganiami w pracy, właściwego obchodzenia się z urządzeniami użyteczności publicznej, wykorzystania wolnego czasu.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/metody%20pedagogiki%20specjalnej%20i%20ich%20wykorzystanie%20w%20pracy%20dydaktyczno-wychowawczej.pdf
5
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku Konspekt zajęć prowadzony metodą ośrodków pracy nt. zwiastunów wiosny. Składa się z czynności wstępnych, pracy poznawczej, ekspresji i zajęć końcowych. Dorota Ulewicz Szkoła Podstawowa w Zakroczu Konspekt zajęć prowadzonych metodą ośrodków pracy (praca kontrolna wykonana w ramach kursu kwalifikacyjnego pedagogiki specjalnej – specjalność oligofrenopedagogika). Czas trwania zajęć: 4 godziny lekcyjne. Temat ośrodka okresowego: wiosna. Temat ośrodka tygodniowego: zwiastuny wiosny. Temat ośrodka dziennego: poznajemy pierwsze wiosenne kwiaty. Cele zajęć: a) operacyjne: • wiadomości - uczeń: - wie, jaka jest obecnie pora roku, - zna zwiastuny wiosny, - wie, jak należy bezpiecznie poruszać się po drodze, - zna nazwy wiosennych miesięcy • umiejętności - uczeń: - opisuje wygląd wiosennych kwiatów, - rozpoznaje i nazywa pierwsze wiosenne kwiaty, - uważnie słucha, - potrafi analizować wiersz, - układa odpowiedzi na określony temat, - tworzy wyrazy z sylab, - rozwiązuje zagadki na podstawie posiadanych wiadomości, - rozróżnia kolory i kształty kwiatów, - prawidłowo dobiera kolory, - wypełnia kontury wiosennych kwiatów kolorowym papierem, Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/zwiastuny%20wiosny.pdf
6
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku Scenariusz zajęć przeprowadzonych metodą ośrodków pracy. Tematyka dotyczy rodziny.
Katarzyna Markowska Zespół Szkół w Wichowie
Konspekt zajęć prowadzonych metodą ośrodków pracy (praca kontrolna wykonana na kursie kwalifikacyjnym pedagogiki specjalnej – specjalność oligofrenopedagogika). Czas trwania zajęć: 4 godz. Temat ośrodka tygodniowego. W rodzinie. Temat ośrodka dziennego. Jaka jest moja rodzina? Cele: • ogólne: - rozwijanie przynależności do grupy społecznej (rodziny), - wdrażanie do okazywania szacunku członkom rodziny, - rozwijanie słownictwa związanego z rodziną, - wdrażanie do angażowania się w pomoc domową. • szczegółowe - uczeń: - rozumie, że żyje w rodzinie, - odczuwa ścisły związek uczuciowy z rodziną i wie, z ilu członków ona się składa, - umie tworzyć wyrazy zdrobniałe i posługuje się nimi, - potrafi narysować postaci członków rodziny, - umie naśladować zajęcia członków rodziny, - posługuje się kalendarzem, wymienia dni tygodnia, - dodaje i odejmuje w zakresie 10 na konkretach. • rewalidacyjne: usprawnianie motoryki małej i dużej poprzez ćwiczenia manualne, usprawnianie mowy przez ćwiczenia słowne.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/w%20rodzinie.pdf
7
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Scenariusz zajęć przeprowadzonych metodą ośrodków pracy. Tematyka dotyczy owoców z sadu.
Żaneta Kalinowska Przedszkole w Dobrzyniu n. Wisłą Konspekt dziennego ośrodka pracy (praca kontrolna z modułu/ przedmiotu ,,Metodyka nauczania i wychowania upośledzonych umysłowo”). Temat ośrodka tygodniowego: „W sadzie”. Temat ośrodka dziennego: „Owoce z sadu”. Oddział dla dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Miejsce: sala lekcyjna. Czas trwania: 4 jednostki lekcyjne. Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, jednolita, zróżnicowana. Metody • poglądowe – pokaz, • słowne – pogadanka, opis, • praktyczne – ćwiczenia manualne, grafomotoryczne. Środki dydaktyczne: • naturalne okazy: jabłka, śliwki i gruszki w koszyku, • zastępniki – plastikowe miniatury owoców, ilustracja owoców w koszyku z podpisem, • ilustracje poszczególnych owoców (całych i przekrojonych na pół), • konturowy obrazek do kolorowania – jabłko, • ilustracja „W sadzie”, puzzle 4 i 6-elementowe „Owoce”.
Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/przyklady/Publikacje/owoce%20z%20sadu.pdf
8
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Edukacja regionalna Zabudowa i kształt wsi zmieniały się na przestrzeni dziejów. W związku z oczynszowaniem w XIX wieku pojawiło się osadnictwo typu kolonialnego. Z dawnej, tradycyjnej zabudowy wsi na ziemi dobrzyńskiej zachowało się niewiele elementów. Danuta Michalak Izabela Kaszubska – Tomaszewska KPCEN Włocławek Kultura ludowa ziemi dobrzyńskiej - dom i zagroda. Zabudowa i kształt wsi Zabudowa i kształt wsi zmieniały się, ulegały przeobrażeniom na przestrzeni dziejów. Najstarsze, pierwotne osady ziemi dobrzyńskiej miały często nieregularny kształt związany z formami terenu (np. Obory, Żale). Były to ulicówki, owalnice (Skępe) i wielodrożnice z placem centralnym w środku (Kikół). Obok nich występowały ulicówki znormalizowane, które były rezultatem planowego zakładania osad lub przeprowadzonej regulacji (Dobrzejewice, Makówiec). Wsie na ziemi dobrzyńskiej były także zabudowywane przez ziemian, którzy stawiali dla swych poddanych domy i zakładali całe wsie. Stanowiła je ulica, a przy niej jednakowej wielkości i formy budynki. W wieku XVII i XVIII w związku z osadnictwem holenderskim pojawiły się rzędówki, a w XVIII wieku rozwinęło się osadnictwo czynszowe. Były to najczęściej formy samotnicze, rozproszone, powstające wokół starszej wsi. Bardziej rozwiniętym systemem zabudowy były półotwarte samotnie, czyli osiedla leżące w pewnej odległości od siebie i przedzielone smugami leśnymi. Powstawały też wsie związane z rozwojem przemysłu leśnego (huty, smolarnie). Noszą one nazwy informujące o zajęciach ludności: Huta, Ruda, Smolarki, Popiołkowo. W związku z oczynszowaniem w XIX wieku pojawiło się osadnictwo typu kolonialnego. Uwłaszczenie i separacja gruntów spowodowały częściowe przekształcenie układu wsi bądź jej całkowite przeniesienie w inne miejsce (Jastrzębie, Wierznica). Rozproszone, nowe osiedla powstawały szczególnie w środkowej i północnej części ziemi dobrzyńskiej. Czytaj całość na... http://www.cen.org.pl/images/stories/Aktualnosci/dokument%20w%20kultura%20ludowa%20ziemi%20dobrzy%F1skiej%20dom%20i%20zagroda.pdf
9
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Biblioteka Biblioteka Pedagogiczna KPCEN poleca. 1. Bliżej Przedszkola: magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci/ [Robert Halik red. nacz.]. - Kraków: "Robert Halik mama, tata i ja", 2001-. Sygn. 0296 Czytelnia Jest to miesięcznik adresowany do dyrektorów i nauczycieli przedszkoli. Zawiera przykłady planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz dokumentowania pobytu dziecka w przedszkolu. Czytelnik znajdzie także konkretne przykłady działań pedagogicznych, np. konstruowanie programów diagnostycznych i organizowanie zajęć dydaktycznowyrównawczych zgodnie z wymaganiami prawa z zakresu opieki psychologicznopedagogicznej. 2. Diagnostyka pedagogiczna: wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne/ Barbara Skałbania. - Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2011. Sygn. 93088 Adresatami książki są studenci kierunków pedagogicznych i nauczyciele doskonalący się zawodowo. Autorka omawia podstawowe założenia metodologiczne procesu diagnostycznego w pracy pedagogicznej. Charakteryzuje także warsztat pedagoga diagnosty. Podkreśla szczególnie rolę diagnozy we wczesnym wspomaganiu rozwoju dziecka oraz rozpoznawaniu specyficznych trudności w uczeniu się. Książkę wzbogacają przykłady ćwiczeń praktycznych dotyczące warsztatu pedagoga diagnosty. 3. Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne nauczyciela/ pod red. nauk. Danuty Wosik - Kawali, Teresy Zubrzyckiej - Maciąg. - Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2011. Sygn. 93097 Czytelnia Książka adresowana do nauczycieli, pedagogów i psychologów szkolnych, którzy stale wzbogacają swoje kompetencje z zakresu diagnozy i terapii uczniów z zaburzeniami. Autorzy poruszają zagadnienia związane z najczęściej występującymi trudnościami dydaktycznymi i wychowawczymi oraz podają wytyczne do pracy z uczniem np. dyslektycznym, zdolnym, agresywnym itp.; omawiają sposoby diagnozy i terapii szczególnie polecając teatroterapię, biblioterapię i muzykoterapię.
10
©INFOCEN. Forum Edukacyjne 2011 - nr 57. Biuletyn Informacyjny Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
4. Szkolna lektura bliżej teraźniejszości/ red. Anna Janus - Sitarz. - Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011. Sygn. 93105 Książka z serii Edukacja Nauczycielska Polonisty. Autorzy tomu przekonują polonistów do przybliżania uczniom dorobku poezji i prozy współczesnej. Sugerują nauczycielom dobór tytułów literatury współczesnej kierując się potrzebami uczniów (emocjami, problemami). Szczególnie niebanalne odkrywanie poezji proponują autorzy omawiający współczesną lirykę. Publikacja jest więc źródłem inspiracji dla nauczycieli i studentów polonistyki. 5. Uczeń zdolny: jak go rozpoznać i jak z nim pracować/ Wiesława Limont. - Gdańsk: Wydawnictwo Psychologiczne, 2010. Sygn. 92869, 93106 Autorka prezentuje definicje zdolności, charakterystykę osób zdolnych oraz identyfikację ich potrzeb edukacyjnych. Omawia koncepcje kształcenia uczniów zdolnych w Polsce i na świecie. Prezentuje także programy edukacyjne rozwijające zdolności twórcze oraz metody i narzędzia ewaluacji tych programów. Jeden z rozdziałów poświęcony jest sylwetce nauczyciela ucznia zdolnego. Książka polecana nauczycielom wszystkich przedmiotów i poziomów nauczania. Oprac. Grażyna Walewicz
Czy wiesz, że… Mózg to organ z potencjałem rozwojowym, tak jak mięśnie. Ćwiczymy mięśnie, by być silni. Ćwiczmy mózg, by być mądrzy.
11
Akredytowana Wojewódzka Placówka Doskonalenia Nauczycieli prowadzona przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli ul. Nowomiejska 15A, 87-800 Włocławek Realizujemy formy dokształcania i doskonalenia dla: •
pracowników organów sprawujących nadzór pedagogiczny
•
pracowników jednostek samorządu terytorialnego prowadzących szkoły i placówki oświatowe
•
dyrektorów szkół i placówek oświatowych
•
nauczycieli doradców metodycznych
•
nauczycieli różnych specjalności i wszystkich typów szkół oraz placówek oświatowych
ZAPRASZAMY DO ODWIEDZANIA NASZEJ STRONY: www.cen.org.pl