Officieel orgaan afdeling
Model vliegsport
Modelvliegsport van de KNVvL
NR.4 - 2014 / jaargang 3
6.000 vluchten Help, ik word modelvlieger | De ‘Poor Man’s Vario’ WK 2014 F4C (schaal) | Rolf Rozier bokaal
1
Inhoudsopgave 10
6
De 'Poor Mans Vario'
6.000 vluchten
16
17
Rolf Rozier bokaal 2014
NR.4 - 2014 / jaargang 3
2
WK 2014 F4C (schaal)
Rubrieken
Colofon
3
Voorwoord
Uitgave:
4
Help, ik word modelvlieger! Deel 5
6
De ‘Poor Man’s Vario’
9
Mededelingen en Informatie KNVvL
10
6.000 vluchten
14 Wedstrijduitslagen 16
Leidsche Luchtvaart Club Rolf Rozier bokaal 2014
17
WK 2014 F4C (schaal)
18 Mode(s) Coverfoto: Lijnbesturing kunstvlucht tijdens WK 2014 Polen. (Foto: Wojciech)
Modelvliegsport is een officieel orgaan van de afdeling Modelvliegsport van de KNVvL Uitgever: Media Primair Uitgeverij B.V. / Rob Mekelenkamp Eindverantwoording: KNVvL, afd. Modelvliegsport Eindredactie/Organisatie: Jan Melchior (Media Primair) Redactieadres: KNVvL, afd Modelvliegsport pr@modelvliegsport.nl Vormgeving: Ramon Vink, Media Primair Ontwerpbureau BV Advertenties: Telefoon 0342-400 279 advertenties@mediaprimair.nl Dagelijks bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Vice voorzitter: Commissies: Vz Sportzaken: Vz Instructie en veiligheid: Vz Comm.Terreinen: Vz PR Commissie: Vz Comm. recreatief: Helpdesk:
Vakant Paul Beks Arthur Werner Hans van Rooy Rob Metkemeijer Richard Branderhorst Hans van Rooy Vakant Vakant vraagbaak@modelvliegsport.nl
Besturen van niet aangesloten clubs kunnen op verzoek dit magazine toegestuurd krijgen. Uitnodiging: Clubs worden uitgenodigd om ervaringen of zaken uit hun club die interessant voor andere clubs kunnen zijn, naar de redactie te sturen zodat deze meegenomen kunnen worden in dit magazine. Er wordt op vrijwillige basis geschreven, dus geen honorarium. Inleveringsdatum kopij tbv uitgave nr.1-2015: 16 januari 2015
Officieel orgaan afdeling
Tekst: Hans van Rooy
Modelvliegsport van de KNVvL
Voorwoord
Er was een enthousiaste groep leden aanwezig op de ALV die zorgden voor een prima sfeer en goede bijdragen. Discussies vóór, tijdens en na de vergadering zijn voor mij altijd belangrijk. Zeker, de tijd daarvoor is op de ALV wat beperkt. Daarom organiseren we binnenkort weer de regiobijeenkomsten en zullen dan ‘s avonds bij een club met een geschikte accommodatie met de leden van deze en andere regionale clubs bijpraten. Je wil als bestuur immers, hoe dan ook, weten wat er onder de leden leeft en wat voor hen van belang is. Ook al zijn die belangen soms tegenstrijdig waardoor nooit iedereen in gelijke mate tevredengesteld zal kunnen worden. Dat is af en toe best lastig maar we beseffen dat het aanzienlijk lastiger is
als relevante meningen niét bij ons terecht komen. Daarom vind ik het ronduit vervelend dat zo’n 50% van de clubbesturen niet reageert op onze uitnodigingen. ‘Een gemiste kans’, hoorde ik iemand op de vergadering zeggen. Wel krijgen wij een enkele keer een brief die met meningen en suggesties die getuigt van grote betrokkenheid. Kijk, daar kunnen wij wat mee, daar hebben we wat aan. Voor het middagprogramma stond, conform de wens van de vorige vergadering, het thema Veiligheid op de agenda. Onze eigen veiligheidsmanager Huib Holsteijn liet ons zien dat veiligheid ernstig in het geding is zodra er niet bewust wordt gehandeld. En dat we met onbewust handelen letterlijk overal, en niet slechts op onze modelvliegvelden, onveiligheid ongunstig beïnvloeden. Zijn pleidooi voor het hanteren van een Veiligheidssysteem kwam duidelijk over. De bal ligt nu echt bij ons, bij de modelvliegers zelf. Als bestuur zullen we ons hierover gaan buigen. Het plaatsen van het thema Veiligheid ergens bovenaan in de agenda van uw en onze vergaderingen, is volgens mij een eerste stap.
en personen. Een thema waar we regelmatig mee te maken hebben. Aan de hand van vele voorbeelden was duidelijk dat de KLPD goed inzicht heeft in wat er zich bij ons afspeelt, wat de beroeps en de commerciële gebruikers menen nodig te hebben en dat de KLPD graag praktisch omgaat met hindernissen en beperkingen. Dat aan het eind van zijn boeiende voordracht bleek dat de KLPD het FPV vliegen door een combinatie van twee personen, beschouwt als zijnde strijdig met de wet en dus verbaliseerbaar acht, was een onaangename verrassing. Dat moest hier en daar even landen… Afsluiten met een oproep aan u om uw mening te laten horen, doe ik niet. U weet inmiddels wel hoe ik daar in zit. Ik doe liever een oproep aan u om actief van uw hobby te genieten. Zo heb ik inmiddels een stokoude en danig stoffige Engelse bouwdoos van een dubbeldekker liggen waarvan ik al jaren weet hoe ik die af wil werken. Maar eerst moet die gebouwd en daar ga ik vandaag écht mee beginnen. Denk ik, néé, weet ik zeker!
De specialist en projectleider van de KLPD, Tjeerd Tiedemann, sprak over de mogelijke consequenties van onbemand beroepsmatig vliegen voor de overheid. Daarnaast behandelde hij aspecten van onbemand vliegen boven en in de buurt van bebouwing
MVC de Valken
Van 26 december tot 2 januari gaat MVC de Valken een tentoon stelling houden in het Klok en Peel Museum in Asten. Het Klok en Peel Museum heeft de museumprijs 2014 gewonnen en is een zeer mooi museum, en het is een eer om daar te mogen exposeren. Hierbij zullen alle disciplines van modelvliegen tentoongesteld worden, van groot tot klein. Het streven is om alleen toestellen van onze eigen vereniging tentoon te stellen. Ter zijner tijd zal er informatie beschikbaar komen op de site van MVC de Valken en het Klok en Peel Museum: http://www.mvcdevalken.nl/conc/ http://www.museumasten.nl/ Tekst en foto: Wim Sanders, voorzitter MVC de Valken
Voor het exposeren krijgen we deze hele ruimte tot onze beschikking.
Hans van Rooy Vice Voorzitter afdeling Modelvliegsport
Evenementen/Agenda NK comp. NK comp. NK comp.
F3F F3F F3F
15 of 16 nov 29 of 30 nov 13 of 14 dec
Maasvlakte 2 Maasvlakte 2 Maasvlakte 2
http://www.f3f.nl http://www.f3f.nl http://www.f3f.nl
Voor verdere informatie zie: www.modelvliegsport.nl / afd. sportzaken
Vliegersvergaderingen 2014 - 2015 De vliegersvergaderingen 2014-2015 zullen worden gehouden op zaterdag 10 januari 2015 in het voorlichtingscentrum van het: Bouw & Infra Park, Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk.
De vergaderingen voor vrije vlucht, lijnbesturing, radio kunstvlucht, radio zweef, pylonrace, helikopter, schaal en elektro zullen die dag afzonderlijk worden gehouden. Daarnaast zal er ook een gemeenschappelijk programma zijn, waaronder de huldiging van onze kampioenen. Het programma van de dag zal in december gepubliceerd worden op de web site van de afdeling Modelvliegsport; daar vindt u ook de detailinformatie. Rob Metkemeijer. Voorzitter Commissie Sportzaken.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
Zojuist hebben we de Algemene (najaar-) ledenvergadering, de ALV, van de Afdeling afgesloten. Op de agenda stonden de vaste, bestuurlijke thema’s, de ‘verplichte figuren’ zou je bijna zeggen. Maar er was ook nieuws. Bijvoorbeeld dat we op 1 januari 2015 er twee clubs met circa 220 leden bij krijgen. En dat we goed contact hebben met onder meer Defensie over medegebruik van vliegvelden. En dat we goed contact hebben met onze commerciële modelvliegers die ook ergens willen vliegen. En dat we nu, daar waar wij dat nodig vinden samen met hen, onze zaak bij de overheden verdedigen. En dat de Ledenraad met vijf leden en vier vervangende leden nu weer prima bemenst is, is eveneens een goede zaak.
3
Tekst en foto’s: Bald de Boer
Deel 5
!
Help, ik word modelvlieger Praktische informatie voor (beginnende) modelvliegers op motorvliegtuigen 7. (vervolg). Een vliegtuig, zender en bijkomende zaken kopen (deel 2). In de vorige delen zag u al een paar foto’s van de Super Cub LP van Horizon Hobby. Dit is de ‘oude’ versie met Anti Crash Technologie (ACT), te herkennen aan de blauwe strepen. Een nieuwere versie van die Super Cub LP (die heeft in rode strepen in plaats van blauwe) beschikt zelfs over de SAFE technologie. Dit staat voor Sensor Assisted Flight Envelope. Dat zit ook in de Apprentice S 15 e. Ook hier heb je op de zender een ‘paniek knop’, die zorgt dat het vliegtuig weer rechtuit gaat vliegen. Als je eenmaal met de Super Cub LP kunt vliegen, kun je er nog allerlei andere leuke dingen mee doen. Zoals een parachutist of een bom afgooien, watervliegen en zelfs nachtvliegen. Een (toch wel groot) nadeel van de Super Cub LP is dat hij gevoelig is voor de invloed van de wind. Dat wil zeggen, van de uitschieters. Bij uitschieters die zich bij windkracht 3 kunnen voordoen is het wel ongeveer over. Van de ‘trainers’ is de Calmato wel de populairste, zo niet de bekendste. Ze zijn er in brandstof en elektro uitvoering. Het zijn, in tegenstelling tot de genoemde Super Cub LP, complete vliegtuigen, dat wil zeggen met ailerons (rolroeren in de vleugel). De Calmato is niet gemaakt van schuim, maar van hout en bespannen met (krimp-)folie. De Calmato is verkrijgbaar als hoogdekker (de vleugel zit aan de bovenkant van de romp bevestigd) of als laagdekker (vleugel onderaan de romp).
Je kunt met deze Super Cub LP ook nog andere leuke dingen doen, zoals het vliegen vanaf water met drijvers (floats).
En de laatste dan weer met neuswiel of staartwiel. Ze variëren in spanwijdte van 1,30 m (laagdekker/staartwiel/elektro) tot 1,60 meter (laagdekker/neuswiel/brandstof). Tussen de Calmato en de Super Cub LP zitten dus de eerder genoemde vier geschikte toestellen: de E-Flite Apprentice, de Hype U CAN FLY, de Multiplex Mentor en de Graupner Elektro Trainer S. Deze modellen zijn van schuim en primair bedoeld om goed mee te oefenen (trainen). Na het behalen van het brevet zijn trainers ook goed te gebruiken om er de oefeningen van het kunstvliegen mee te leren. Het grote voordeel van trainers is dat deze relatief gemakkelijk vliegen en dus
eenvoudig te besturen zijn. Bovendien zijn ze gebruiksvriendelijk afgesteld. Met ongeveer half gas vlieg je horizontaal. Als je gas bij geeft, gaat het toestel vanzelf klimmen, terwijl het bij gas terug nemen vanzelf gaat dalen. Onthoud dit en doe er tijdens het vliegen je voordeel mee. Het mooiste is om meteen twee toestellen aan te schaffen. Als je budget dat toelaat tenminste. Ik zelf had destijds goede ervaringen met de Super Cub LP (hoogdekker met staartwiel, zonder ailerons) voor weinig wind en de Calmato 1400 SP (elektro laagdekker met neuswiel, met ailerons, 1,4 m spanwijdte) voor de iets moeilijkere weersomstandigheden. Met beide vliegtuigen wist ik intensief te oefenen voor het brevet.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
4
De E-Flite Apprentice is een geschikt toestel om mee te trainen.
Het mooiste is om meteen twee toestellen aan te schaffen, een lichte en een iets zwaardere.
Zender. Begin je met een Super Cub LP als set, dan krijg je daar, voor in totaal minder dan € 180, een zender bij (let daarbij op de vliegmode, zie onder). Een losse zender koop je van een gerenommeerd merk, zoals Futaba (Robbe), Spektrum of Graupner. Zelf heb ik goede ervaringen met Spektrum. Niet zo duur en toch een wereldmerk, vooral in de USA. Maak de keuze zorgvuldig, want voor je het weet heb je meerdere ontvangers, namelijk voor elk vliegtuig een. En dan wordt van merk wisselen een dure exercitie. Tegenwoordig worden bijna alleen nog maar 2.4 GHz zenders en ontvangers verkocht. Dit is technologie waarbij iedere zender zijn eigen specifieke automatische code heeft, die alleen door je eigen ontvanger (-s) in je vliegtuig (-en) kan worden herkend. Net zoiets als bij mobiele telefoons. Zo goed als storingsvrij en
De inrichting van de stuurknuppels en knoppen op de zender kan variëren van mode 1 tot en met mode 4. Hierbij worden mode 1 (gas rechts) of mode 2 (gas links) in Nederland het meest gebruikt. Bij mode 1 geef je gas door de rechter knuppel op de zender vooruit (van je af te) schuiven. Minder gas bereik je door deze knuppel naar achteren (naar je toe) te halen. Ook het rollen wordt met de rechter knuppel bediend: knuppel naar rechts is rechts rollen, knuppel naar links is links rollen. Met de linker stuurknuppel bedien je het hoogteroer en het richtingsroer. Door de linker knuppel naar voren (van je af) te duwen geef je ‘down’ (neus van het vliegtuig naar beneden), door hem naar achteren (naar je toe) te trekken geef je ‘up’ (neus omhoog). Door de linker knuppel naar rechts te bewegen stuur je het richtingsroer (en het neuswiel of staartwiel) naar rechts. Tot slot stuur je naar links door de linker knuppel naar links te bewegen. Bij mode 2 is dit anders. Hier geef je gas door de linker knuppel op de zender vooruit
Laat deze mooie Spitfire maar even in de doos tot na je brevet.
geen gedoe met ‘frequentie wasknijpers’, op je antenne, zoals vroeger. Bij 2.4 GHz moet je de zender en ontvanger (in het vliegtuig) vooraf wel met elkaar ‘binden’. Een eenvoudige procedure die niet steeds hoeft te worden herhaald. Zie hiervoor de gebruiksaanwijzing van je zender. Voor elke functie die je het vliegtuig wilt laten uitvoeren, is een apart kanaal nodig. Zenders zijn te koop met een vastgesteld aantal kanalen, van vier tot wel meer dan achttien. Wil je alleen gas kunnen geven, rolroeren, elevator en richtingsroer gebruiken, dan is een zender met vier kanalen voldoende. Wil je later uitbreiden met intrekbare wielen en landingsklappen (flaps), dan is zes kanalen een betere keuze. Elk kanaal kan op de zender worden ingesteld op ‘normal’ of ‘reverse’. Bij de laatste wordt de bewegingsrichting van de servo omgedraaid.
vliegtuig (met de stuurknuppel bedien je daar het hoogteroer en de rolroeren, net als bij mode 2 de rechter knuppel). Daarmee is mode 2 het meest logisch. In de praktijk echter is er geen verschil in comfort tussen mode 1 en 2. Zelfs wedstrijdvliegers merken er niets van, het is gewoon een kwestie van wennen. Kies voor een mode en daarna niet meer overschakelen! Maak je keuze dus zorgvuldig want als je eenmaal aan een bepaalde mode bent gewend, dan is overschakelen op een andere heel moeilijk. Je zult dan automatismen bij het sturen moeten afleren en andere weer moeten aanleren. En dat kan jaren later nog tot problemen leiden, als je in een reflex een crash moet voorkomen! Het best is om de mode te kiezen die het meest wordt gebruikt op de club bij jou in de buurt en waarvan je dus waarschijnlijk lid bent of gaat worden. De meeste zenders (zeker die van boven de € 150) kunnen vaak wel inwendig van de ene mode op de andere worden omgezet.
Lessen aan de kabel met een combinatie mode 1 en mode 2, geen probleem!”
(van je af te) schuiven. Minder gas of gas dicht bereik je door deze knuppel naar achteren (naar je toe) te halen. Met de linker stuurknuppel bedien je naast het gas ook het richtingsroer. Door de linker knuppel naar rechts te bewegen stuur je het richtingsroer (en het neuswiel) naar rechts. Tot slot stuur je naar links door de linker knuppel naar links te bewegen. Het rollen wordt hier echter ook met de rechter knuppel bediend; rechter knuppel naar rechts is rechts rollen, rechter knuppel naar links is links rollen. Ook bedienen we met de rechter knuppel het hoogteroer. Door de rechter knuppel naar voren (van je af) te duwen geef je down (neus omlaag), door hem naar achteren (naar je toe) te trekken geef je up (neus omhoog).
Toch een andere mode leren vliegen? Dat kan! Bij sommige merken (zoals Spektrum) kun je via een trainer kabel een zender met mode 1 aan een zender met mode 2 koppelen. En dat werkt dan ook nog… Zo kun jij leren vliegen met mode 2, terwijl de instructeur kan ingrijpen met eigen mode (in dit geval mode 1). Zie hiervoor modelvliegles.nl, maar op je eigen club kan men je hiermee wellicht ook verder helpen.
De indeling van de bediening lijkt bij mode 2 het meest op die bij een mandragend
Tot dan!
Volgende keer gaan we verder met het laatste deel van hoofdstuk 7. Voor lessen, vragen en individuele hulp: www.modelvliegles.nl of bjdboer@hotmail.com.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
De Calmato’s wegen vliegklaar minimaal rond de 2 kg en worden door de meeste clubs geaccepteerd om mee af te vliegen.
5
Tekst en foto’s: Hans Meijdam
De ‘Poor Man’s Vario’
NR.4 - 2014 / jaargang 3
6
UHU-Hippie, Mentor-4, Siletto, Ermelo, Flanger, Oberon, Cadet, Runner-up, Suppi, Cirro-sonic, Graupner Taxi…. Zegt één van deze namen u iets? Dan bent u vast inmiddels stemgerechtigd. Het zijn de namen van de modelvliegtuigen die ik in de jaren ‘70 gebouwd en gevlogen heb en waarvan ik de tekeningen een paar jaar geleden weer tegenkwam. Eigenlijk best leuk om weer eens een modelvliegtuig te bouwen, dacht ik. Ik had me vroeger met behulp van de Taxi-1 zelf het RC vliegen (lees repareren) aangeleerd. Zou ik nog kunnen vliegen of ben ik het verleerd? Eens even Googelen hoe het tegenwoordig met de modelbouw staat. Oeps.......daar is even het een en ander gebeurd in mijn 30 jaar afwezigheid. Depron, LiPo, 2,4 GHz, micro servo’s, Outrunner, Inrunner, Parkflyer, etc. Ik was dus duidelijk weer een beginner!
wat storing. Ik kwam er sowieso achter dat met name de zend- en ontvanger modules de vario duur maken. Vervolgens ben ik gaan speuren naar die componenten die, ondanks een lage prijs, toch goed genoeg presteerden en heb de software verder ontwikkeld om met een andere druksensor te kunnen werken en de vlieghoogte te kunnen doorseinen naar de grond. Toen dit allemaal klaar was heb ik op www. modelbouwforum.nl een topic ‘Poor Man’s Vario’ geopend, waardoor hij ook zijn naam kreeg. De reacties die ik kreeg waren positief en een aantal mensen ging er ook een bouwen op basis van het ontwerp. Uit de verkoop van de geslaagde prototypes financierde ik de aankoop van weer andere onderdelen, om zo de doorontwikkeling van de vario te kunnen blijven doen. Dat heeft uiteindelijk geleid tot het huidige type, wat ik hieronder zal uitleggen.
Een paar jaar geleden heb ik mij dus als herintreder aangemeld bij de Ermelose Luchtvaart Club om op die manier kennis te nemen van de hedendaagse modelvliegsport. Eén van de takken die me daarbij zeer aanspreekt is (elektro)zweven. Tijdens het zweven kwam ik er snel achter dat het zoeken naar thermiek lastiger is dan ik dacht. Ik wilde dus een variometer hebben om te kijken of mij dat zou helpen langer boven te blijven. Gaandeweg kwam ik er achter dat de in de handel zijnde RC vario systemen best prijzig zijn, zeker voor iemand die er gewoon eens kennis mee wil maken. ‘Het moet toch mogelijk zijn om zo’n ding zelf veel goedkoper te maken’, dacht ik toen. Op zo’n moment is Google je vriend, want ik vond redelijk snel een uitleg over hoe je zelf een variometer op basis van een ‘Arduino’ zou kunnen maken. Ik had echter nog nooit van een ‘Arduino’ gehoord maar kwam er achter dat dit een populaire microprocessor op een klein printplaatje is, die je vanuit je PC kunt programmeren. Programmeren had ik vroeger op mijn Commodore-64 wel eens gedaan, dus hoe moeilijk kan het zijn? Dat werd dus toch een soort van avondstudie, waarbij ik systematisch door alle voorbeelden en lessen van de ‘Arduino’ ontwikkelomgeving ben gegaan. Uiteindelijk wist ik er genoeg van om een eerste vario programma aan de gang te krijgen, wat resulteerde in een eerste prototype. Dat voldeed al vrij aardig, maar de gebruikte druksensor was wat aan de dure kant en de ontvangst gaf hier en daar
Wat is de ‘Poor Man’s Vario’ (PMV)? Het is een op ‘Arduino’ gebaseerde variometer, waarbij het doel is om tegen zo laag mogelijke kosten (een paar tientjes) een zelfstandig werkende variometer en bijbehorende ontvanger te verkrijgen. Deze is dus niet afhankelijk van telemetrie. De variometer prik je in een vrij kanaal van een RC ontvanger, waar door deze ook van stroom wordt voorzien. Bij deze PMV wordt gemeten hoe snel luchtdruk verandert, die snelheid vertalen in een geluid, en dat geluid naar de grond zenden, waar de ontvanger het laat horen.
Gaat de luchtdruk snel omlaag, dan stijgt je vliegtuig kennelijk snel. Dit hoor je aan de toonhoogte van de pieptoon die omhoog gaat, terwijl de toon ook steeds sneller aan en uit gaat. Gaat de druk omhoog, dan daalt de toonfrequentie navenant, terwijl de toon niet meer wordt onderbroken maar dan continue klinkt. Zo kun je horen hoe snel je stijgt, of daalt. Met een schakelaar op je zender, gekoppeld aan het servokanaal waar de vario op is aangesloten, kun je de vario ook hoogte laten afroepen. De vlieghoogte wordt dan uitgerekend via het luchtdrukverschil tussen het moment van aanzetten en de actuele luchtdruk. Zo’n hoogte afroep klinkt als volgt: - Eerst worden de honderdtallen meters uitgezonden door pieptonen van 900Hz. Een lange toon is ‘0’ en een korte toon is 100 m. Als je dus 3 korte toontjes achter elkaar hoort, dan heb je in elk geval 300 m. - Vervolgens komen de tientallen met een 1100 Hz toon (deze klinkt dus hoger). Een lange toon is weer ‘0’ en een korte toon is nu 10 m. Hoor je dus 7 korte toontjes achter elkaar, dan mag je nog 70 meter optellen bij de honderdtallen. In dit voorbeeld dus totaal 370 m hoogte. Nog wat voorbeelden: - Lange toon 900Hz, en lange toon 1100Hz is (0 x 100) + (0 x 10) = 0 meter. Dit is dus wat je hoort als je de PMV op de grond aanzet. - Lange toon 900Hz, en 5 korte tonen 1100Hz is (0 x 100) + (5 x 10) = 50 m - Twee korte tonen 900Hz, en 8 korte tonen 1100Hz is (2 x 100) + (8 x 10) = 280 m.
De PMV ontvanger (L) en zender (R), compleet afgemonteerd.
- Eén korte toon 900Hz, en een lange toon 1100Hz is (1 x 100) + (0 x 10) = 100 m, enzovoort. - Ik heb wel eens geprobeerd om met een spraakchip de hoogte te laten voorlezen, maar dat werd met het gebruikte zendertje onverstaanbaar. Alle intelligentie van de PMV zit in het vliegtuig. De zender en ontvanger zijn er alleen om het geluidssignaal naar de grond en vervolgens hoorbaar te krijgen. Dit zenden gebeurt met een piepklein zend-/ontvangsetje op 433MHz waarbij het vermogen maar 10 mW is. Dat is een vergunningsvrije frequentie, die bijvoorbeeld ook wordt gebruikt voor draadloze garagedeuropeners en je autosleutel. Met het juiste ontvangertje en een directe zichtverbinding (heb je die niet dan heb je een ander probleem), haal je met 10 mW makkelijk de 300 m hoogte, die je maximaal mag vliegen met je zwever.
De ontvanger onderdelen.
De onderdelen opbouw. De PMV zender is het deel wat in het vliegtuig gaat. Het hart van de PMV wordt gevormd door het ‘Arduino’ printje midden op de foto. Daarop is ook de microprocessor zichtbaar. Die wordt via een PC van de PMV software voorzien. Links is de Bosch BMP180 luchtdruksensor te zien, die bovenop de ‘Arduino’ wordt gesoldeerd. Rechts (tonvormig onderdeel) is het zendertje te zien, dat via drie draadjes met de ‘Arduino’ wordt verbonden. Een antenneen servosnoertje maken het zendgedeelte compleet. De PMV ontvanger bestaat uit wat meer onderdelen. Naast een ontvangermodule, en versterker-IC zijn de volumeregelaar, schakelaar, weerstand, condensator en oortelefoonstekker de belangrijkste onder delen. Dit alles wordt op een printplaatje gesoldeerd.
Bouwpakket. Nadelen: - Elke PMV maakt gebruik van 433MHz. Vlieg je dus met 2 setjes op één veld dan kan dat niet tegelijk en moet je met elkaar afspreken wie de thermieksnuffelaar is. - De PMV heeft geen ‘Total Energy Compensation’. Dat betekent dat als je in stilstaande lucht een beetje “Up” geeft en daardoor klimt, dit voor de vario hetzelfde is als thermiek. Je vliegt daarna immers iets hoger. Ingewikkelder vario systemen kunnen soms compenseren voor de veranderende vliegsnelheid, want zowel hoogte als snelheid zijn vormen van potentiële energie. Je kunt een vario ook goed gebruiken om netjes te leren vliegen, zonder veel te stijgen of te dalen door je duim. Voor de DLG-vliegers heb ik een aparte versie gemaakt die veel kleiner is, en compleet minder dan 5 g weegt. Die geeft beneden de 100 m hoogte ook hele meters weer, zodat DLG-vliegers hun werphoogte kunnen meten.
Toen een aantal mensen een PMV in gebruik hadden genomen, begon ik e-mail te krijgen van anderen, die de PMV in actie hadden gezien en er eigenlijk ook wel een wilden. Uit die verzoeken begreep ik dat men met name het software gedeelte ingewikkeld vond. Voor mij was het bouwen op verzoek echter geen optie. Dit is voor mij een hobby en het moet geen werk worden. Ik heb toen, bij wijze van experiment, een paar complete bouwpakketjes samengesteld en die samen met een fotobouwhandleiding aangeboden op het Modelbouwforum.
De Bosch BMP180 druksensor wordt op de ‘Arduino’ gesoldeerd.
Men hoefde zich dan niet meer druk te maken om het ontwerp, de software of het opsporen van de juiste onderdelen. Een beetje deftig kunnen solderen volgens de handleiding volstaat. Al snel kreeg ik enthousiaste reacties en kon ik een aantal mensen van zo’n PMV doe-het-zelf-soldeer pakketje voorzien. De bouwers van de PMV hebben vervolgens hun bevindingen van de bouw en het gebruik van de PMV op het Modelbouwforum neergezet, zodat men van elkaar kon blijven leren. Mocht u naar aanleiding van dit artikel meer willen weten over het bouwen van een PMV, al dan niet op basis van een soldeerpakketje, dan kun je op internet via de volgende (verkorte) links, gedetailleerde informatie vinden. - De bouwinstructie voor de PMV ontvanger: http://bit.ly/pmvario-1 - De bouwinstructie voor de PMV zender: http://bit.ly/pmvario-2 - De bouwinstructie voor de (iets uitdagender te bouwen) DLG versie: http:// bit.ly/pmvario-3 - De hele discussie rond de PMV op het Modelbouwforum: http://bit.ly/pmvario-4 In overleg met de redactie van Model vliegsport heb ik weer een paar PMV soldeerpakketjes samengesteld. Deze kosten € 27,50 per stuk inclusief verzenden binnen Nederland. Mocht u interesse hebben dan kunt u contact opnemen via email: hmeijdam@gmx.net
Redactie: De Poor Man’s Vario is het eerste project in een reeks. In volgende uitgaven zal Hans Meijdam telkens terugkomen met een nieuw Poor Man’s project. Heb je zelf een idee voor een toekomstig project? E-mail dan: pr@modelvliegsport.nl Onder de inzendingen verloten we een bouwset naar keuze van de PMV.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
De zender onderdelen.
7
1. RCtechnics, Bleiswijk 2. RC Heliparts, Bosschenhoofd 3. Exploor.eu, Nederweert
www.hobbico.com 2
Openingstijden winkel: Maandag t/m Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag
Willeke Joostenstraat 34 4744 RR Bosschenhoofd, NL Tel: 0165-330421 (alleen bereikbaar tijdens openingstijden winkel) E-mail: info@rcheliparts.nl
1
09:30 - 18:00 Gesloten 09:30 - 21:00 09:30 - 17:00
2 3
www.kyosho.de / www.hype-rc.de 1
3
Het nieuwe modeltijdperk Lockheed F-104G/S met J-79 straalmotor (1:32)
www.grauper.de
www.horizonhobby.de
www.robbe.de
www.multiplex-rc.de / www.hitecrc.de
Kort nieuws NR.4 - 2014 / jaargang 3
8
Evolution 20GX2* Reeds eerder door Horizon Hobby aangekondigd, maar nu daadwerkelijk leverbaar. De Evolution 20GX2 2-tact benzinemotor is voorzien van een goed brandstofinspuitsysteem, vertaalt zich naar lage bedrijfskosten en eenvoudig onderhoud dankzij het gebruik van benzine. Levert hoge betrouwbaarheid voor de gevorderde piloot. Ontsteking gebeurt met een 2S LiPo-akku zonder spanningsregelaar. Boring x slag 30.5 mm x 27.9 mm. Gewicht 961 gram. Geschikt voor propellors 15 x 6 – 17 x 8. *) In dezelfde Evolution serie is ook een 15GX2 beschikbaar, 890 g, voor een 13x6 - 15x6 propeller. http://www.horizonhobby.de/20gx2-benzinmotor-mit-pumpenvergaser.html
info@exploorshop.eu M: +31(0)654 662 752
Evolution 20GX2 2-tact Benzine motor (art.nr. EVOE20GX2)
Mededelingen en Informatie KNVvL
In memoriam Ton Aarts
Voormalig voorzitter technische commissie Op 18 oktober 2014 is Ton Aarts op precies 90-jarige leeftijd overleden. Net voor de tweede wereldoorlog, bestond er nog slechts de categorie “vrije vlucht”. Dus startte Ton als 15-jarige met zweef- en rubbermotormodellen. Kort na de oorlog was Ton één van de promotors voor
lijnbesturing. Hij vloog met snelheids- en kunstvluchtmodellen, later ook in de klasse teamrace. Lijnbesturing gaf de mogelijkheid met schaalmodellen te vliegen, een categorie die Ton gedurende zijn hele actieve en bestuurlijke modelvliegersloopbaan bleef boeien. Na zijn HTS-studie vliegtuigbouw ging Ton bij Fokker werken in de sector technische publicaties en product support. Daar kwam hij in contact met, via Amerika ontvangen, Duitse aerodynamica-rapporten die uitgeprobeerd werden op modelvliegtuigen. Een mooie start als lid van de toenmalige Technische Commissie van wat toen nog de afdeling modelvliegtuigsport heette. Later werd hij voorzitter van die Commissie (thans Commissie Sportzaken) en tevens afdelingsbestuurslid. Dat opende de mogelijkheid de vleugels naar het buitenland uit te slaan. In eerste instantie als ploegleider en Nederlandse delegatie naar de CIAM, de modelvliegafdeling van de FAI. In 1973 werd Tony, zijn voornaam in het buitenland, tot technisch secretaris verkozen, een functie die hij 25 jaar vervulde. Voornaamste taak daarbij: met de diverse
‘technical sub committees’ het verzorgen van de CIAM reglementen. Uit hoofde van die functie was Ton 15 maal judge en 35 maal FAI jury member op Europese of Wereldkampioenschappen. In 1999 werd hem de CIAM Gold Medal toegekend en uitgereikt. Ton was jarenlang lid van de redactie commissie van ons voormalige afdelingsblad “Bouwen en Vliegen”. Tot op hoge leeftijd bleef hij actief als beoordelaar bij schaalwedstrijden. Ton is te Dorst (bij Breda) begraven. Peter Keim
In memoriam Jan Klinkien (1951-2014)
Jan begon zijn modelvlieghobby in de 70-er jaren en verscheen in de jaren ‘80 met regelmaat in de uitslagenlijsten van de nationale wedstrijden. Eerst met Chucks en A1-zweefmodellen, de laatste 20 jaar uitsluitend nog met de meer ingewikkelde F1B – Wakefield modellen, waar hij zijn technische vaardigheden volledig in kwijt kon. Hij was het grootste deel van zijn modelvliegcarrière lid van de Midden-Limburgse club Thermiek ’58 en de laatste jaren van de Nijmeegse Luchtvaart Club. Jan was een precieze bouwer, een vakkundig fijnmechanicus met een uitgebreid gereedschappenarsenaal en een zeer goede vlieger, die met regelmaat deelnam aan wereldbeker wedstrijden in Europa en deel uit maakte van de nationale vrije-vlucht selectie ploeg naar WK’s in onder andere de USA en Israël. Hij was een uiterst aimabele, introverte en integere vliegcollega, die wij vooral daarom zeer zullen missen. Onze gedachten gaan uit naar zijn directe familie bij het verwerken van dit grote verlies. R.Kreetz, SC vrije-vlucht
NR.4 - 2014 / jaargang 3
Op maandag 4 augustus jongstleden overleed geheel onverwacht onze vliegcollega Jan Klinkien aan de gevolgen van een hartstilstand. Jan stond nog vol in het werkzame leven als werktuigbouwkundig engineer en was meer dan 30 jaar actief als modelvliegtuigbouwer en vrije-vlucht wedstrijdvlieger.
9
Tekst en foto’s: Richard Branderhorst
6.000 vluchten...
Ik schrijf dit artikel nu eens niet als voorzitter van de Commissie Instructie en Veiligheid (CIV), maar gewoon als modelvlieger. Want als bestuurders van de Afdeling Modelvliegsport zijn we ook allemaal op onze eigen manier zelf actief in de sport. We kennen de sport met al zijn ups en downs uit eigen ervaring.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
10
Als je de media en andere niet ter zake deskundige mensen mag geloven storten modelvliegtuigen altijd neer, net zoals sportvliegtuigen in Hollywood films. Maar, gelukkig is de werkelijkheid anders. Modelvliegtuigen kunnen het lang volhouden, bijvoorbeeld de Swiss Trainer die ik vlieg. Een model van Bruckmann Modellbau uit Oostenrijk met een spanwijdte van ruim 350 cm, een vlieggewicht van 24 kg en een brandstoftank van 2 liter. De kit is erg basic, een GFK romp en met abachi ingedekte tempex vleugels. Roeren en flaps moet je naar eigen inzicht uitsnijden en de manier van scharnieren moet je zelf bedenken. Het model is tijdens het bouwen dan ook sterk naar eigen inzichten aangepast, zoals positie landingsgestel en het type flaps en ailerons. Dat betekende, ondanks dat het een kit was, toch nog twee seizoenen bouwen. Het model vliegt sinds maart 2003 en naar schatting heeft het tot nu toe rond de 6000 (sleep-)vluchten gemaakt. Het is daarbij op 50 verschillende vliegvelden geweest, in Nederland, België, Duitsland, Engeland,
Zwitserland en Spanje. Ook mijn zoon Thomas vliegt deze kist en samen hebben we sleepmeetings gevlogen van meer dan 200 vluchten; tanken en accu’s laden, meer was er niet nodig. In al die jaren is er slechts één keer echte schade geweest. Het neuswiel is toen bij een ongelukkige landing weggebroken waardoor er ook schade aan de romp was. Wat maakt nu dat het ene model langer vliegt dan het andere? Hieronder mijn ervaringen met deze kist en een aantal aandachtspunten om dit te bereiken.
Keuze model Ga bij de keuze niet over één nacht ijs, zeker niet bij grotere en complexere kisten. Als het kan, ga eens kijken waar zo’n model al vliegt, praat met de eigenaar/bouwer. Zoek op het internet. Kies een model dat geschikt is voor het doel wat je er mee wil bereiken. In mijn geval was dat sleepvliegen, waarmee ik met andere modellen al geruime ervaring had opgedaan. Nadat ik een Swiss Trainer had zien vliegen, raakte ik overtuigd dat dit hem moest worden. In de forse romp kan een tweecilinder gebouwd worden, dat was toen een 3W 130CC, want als sleepvlieger heb je altijd honger naar meer vermogen. Tevens kan zowel het uitlaatsysteem als de carburateur ingebouwd worden in de romp, wat weer minder lawaai als resultaat heeft. De enorme vleugels, samen met zeer effectieve landingskleppen, zorgen voor een grote draagkracht bij lage (landings-)snelheden
waardoor het toestel veilig en gemakkelijk te landen is. Dat heeft het toestel veel minder belast met al die duizenden starts en landingen. Het hoge en grote kielvlak levert een zeer goede richtingsstabiliteit op, ook bij lage snelheden. Ook zware en grote zwevers trekken hem niet zo snel uit zijn koers. Gaat je voorkeur uit naar bij voorbeeld schaalvliegerij, koop dan niet gelijk een grote snelle tweemotorige kist met intrekbare wielen, dat is vragen om problemen. Stap voor stap naar iets toe werken is veel verstandiger dan een véél te grote stap ineens. Hóe mooi die modellen soms ook staan te schitteren op de internetsites.
Bouwen Als je met een grote kist aan de gang gaat, lopen de kosten aardig op en je wilt zo’n investering niet voor een paar vluchtjes doen. Dus bouw je met in je achterhoofd dat het zeer lang moet meegaan en koop je onder andere kwaliteitsonderdelen. Ook wil je voldoende “redundancy” en veiligheid inbouwen, ofwel goede systemen hebben die gedeeltelijk kunnen uitvallen zonder dat je meteen crasht, dan wel het model kunt
De grote vleugels en landingskleppen zorgen voor veel lift en lage snelheden.
Servo geschiedenis Het model heeft 10 servo’s: 2 x aileron, 2 x flaps, 2 x hoogteroer, rudder, neuswiel, gas en ontkoppelhaak. De 10 originele servo’s zijn vooral in het begin zo vaak vervangen, dat de teller nu op 22 verwisselingen staat! Bijna altijd was het speling in de tandwielenset of een versleten potmeter. Je kunt echt merken dat servo’s in de loop der jaren véél beter zijn geworden. Een bron van sterke slijtage is het lang stil moeten staan als je wacht op het aankoppelen van een zwever, de motor staat met laag stationair de kist heen en weer te schudden. Bij de ailerons bleek een contragewicht aan de voorkant van het roer het rammelen naar vrijwel nul te reduceren, zoiets heet een gebalanceerd roer. Op dit moment zitten er HITEC servo’s in: 2x HS7965 (ailerons), 2x HS7985 (hoogte), 2x HS5955TG (flaps), 1x HS805 (rudder), 1x HS425 (gas), 1xHS645 (neuswiel) en tenslotte een hele sterke HS5745 (ontkoppelhaak).
tegen de soms blauwe lucht en inmiddels weten alle zweef- en sleepvliegers wel dat een witte onderkant killing is, het model “lost” als het ware op in de blauwe lucht. Een mooie donkere rode of blauwe kleur werkt daarbij uitstekend. Allerlei kleine details, fijne lijntjes, zijn mooi als je het model op de grond ziet staan, maar in de lucht zie je toch alleen maar grote contrasterende kleurvlakken, zie bijvoorbeeld mijn Tuono (jet).
naar volle tevredenheid. Met de mogelijkheid van telemetrie met de2,4 GHz heb ik eerst een GPS unit geplaatst, hoofdzakelijk voor hoogte-informatie. Helaas blijkt een GPS voor hoogte erg traag, zeker bij snel klimmen en is deze vervangen door een variometer die hoogteveranderingen sneller aangeeft. Het vario signaal helpt ook mee de klimsnelheid constant te houden, iets waar zweverpiloten vreselijk de pest aan hebben als dit teveel varieert.
Brandstof Goede brandstof is belangrijk voor een lange levensduur en betrouwbaarheid. De Swiss vliegt 11 van de 12 jaar op Aspen. Uitlaten zijn tot aan de motorwissel van vorig jaar nooit vervangen vanwege koolstofaanzetting of iets dergelijks. In de winter blijft de tank gewoon vol staan, in Aspen zit geen verdampende alcohol die waterdruppels kan vormen.
Ontwikkeling techniek. Omdat de Oratex op de vleugel in de loop der vele jaren minder werd, heb ik de vleugels twee winters geleden geglast en gespoten. Dat is veel duurzamer, maar de Swiss werd er wel ruim 1 kg zwaarder mee en dat merk je aan het klimvermogen, het was mede de reden om vorig jaar de 3W 130CC motor te vervangen door 3W 150CC. De eerste was echter bij lange na nog niet versleten! Ook heeft de 3-blad Fuchs propeller het al die jaren volgehouden! Met de opkomst van de 2,4GHz viel de keuze op een Weatronic systeem. Samen met een Powerbox van Deutsch en 2 x 2S/3600 mAh LiPo’s doet deze besturing het al een paar jaar
Onderhoud Niet alleen servo’s vereisen je aandacht, alles wat los kán, komt vroeg of laat ook los. Alle schroeven moeten dus met Locktite of anderszins geborgd worden, van motorbouten tot servo-arm schroefjes. Alles wat scharniert of beweegt slijt, dus vroeg of laat moet je assen of lagers vernieuwen bij zoveel gebruik. Normale “kwiklink” koppelingen in dit soort kisten zijn niet op hun plaats, het 1,6 mm pinnetje lubbert na korte tijd alles uit en de ontstane speling schaadt het roer en de servo nog meer. Voor het harde werken zijn dikke ball-links, of aluminium vorken met een 3 mm as beter geschikt.
Opletten! Gedurende de jaren dat je er mee vliegt moet je kritisch zijn op álles. Het wordt een kunst om als vlieger in een vroegtijdig stadium op te merken dat iets kapot aan het gaan is. Mijn stelling is dat vrijwel alle techniek “waarschuwt” dat er iets niet lekker zit en het kapot dreigt te gaan, nét een mens die een griep voelt aankomen! We hebben allemaal
Keuze van de kleur In tegenstelling tot een schaalkist ben je bij een sportmodel niet gebonden aan een kleurenschema, en al helemaal niet aan een camouflagekleur! Juist bij sleepkisten wil je een goed zicht hebben dus goede contrasterende kleuren zijn belangrijk. Met name de onderkant moet goed afsteken
De later aangebrachte contrabalans.
Details van deze Tuono jet zie je alleen maar op de grond.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
wegsturen van publiek. De besturing anno 2003 bestond uit twee 35 MHz ontvangers, die het model in feite elektronisch in tweeën deelden. Uiteraard met ieder een eigen NC accu en twee aan-en-uit schakelaars. Het hoogteroer is gedeeld en iedere helft heeft zijn eigen servo. De FEMA wielen zijn van hoge kwaliteit en zitten er nog steeds onder, ze hebben nu honderden kilometers gereden! De ontsteking van de motor wordt aan- en uitgezet door een elektronische schakelaar van Stephan Merz (SM Modellbau). Mocht de gasservo kapot gaan, (is dus ook een keer voorgekomen…) dan kan ik de motor toch nog afzetten. Bovendien kan de motor alleen starten als jij het wilt. Er zijn voor die tijd goede servo’s geplaatst, maar dat is een verhaal apart:
11
gebied zien. Een model ondervindt met onze manier van modelvliegen al snel 3-4G, ofwel wordt de vleugelconstructie 3 tot 4 keer zwaarder belast. De meeste modellen moeten een simpele aerobatic figuur als een looping eigenlijk wel aankunnen. Dat mag je best wel testen. Een goed gevlogen “barrel roll” is nog veiliger, de G-krachten lopen dan misschien naar 2G op. Ga je echter met modellen kijken of ze een “flick roll” aankunnen, dan moet je dat alleen doen met modellen die daarvoor gebouwd zijn, zoals aerobatic modellen. wel eens bij de puinhopen staan kijken en dan (al dan niet toegegeven aan de omstanders…) gerealiseerd dat je de vorige vlucht al wel “iets” gemerkt had. Maar je was er niet in gedoken met een dan trieste afloop. Stom, stom, stom van jezelf is het verwijt…
Het vliegen Neem in je vliegcarrière niet té grote stappen, bouw het langzaam op zodat je niet onnodig modellen verspeelt. Voel je je niet 100% zeker (wie wél bij een eerste vlucht), laat dan liever de eerste vlucht doen door een collega die je vertrouwt. Iemand die al ervaring heeft met dat soort modellen, die goed kan sturen en rustig blijft. Hij heeft veel minder zenuwen dan de eigenaar en bouwer. Zelf kun je er naast staan en eventueel trimmen, schakelaars bedienen en advies geven als bouwer. Gek dat veel bouwers/vliegers in een soort misplaatst macho gedrag toch de eerste vlucht zelf doen en door de extra stress het model niet in bedwang kunnen houden. Zeker als er fors getrimd moet worden, of het zwaartepunt voor geen meter blijkt te kloppen. Zo zijn er helaas maar al teveel onnodig verongelukt, meteen al op de eerste vlucht. Probeer op de eerste vlucht niet meteen “hoe hard-ie kan” maar kijk op veilige hoogte juist hoe het gedrag is bij langzame snelheid, want dat heb je straks nodig in de eerste landing!
Hoe je NIET moet vliegen! Alle vliegtuigen, dus ook modellen hebben een ” flight envelope”, zeg maar een gebied qua snelheid en G-krachten waarin je veilig kunt vliegen. Dat weten wij nooit helemaal NR.4 - 2014 / jaargang 3
12
zeker met modellen en soms loopt het bij het zoeken naar hun grenzen verkeerd af. Een veel voorkomende oorzaak is flutter, ofwel een heftig oscilleren van de roeren, wat zich soms doorzet in het hele model, dat dan een vleugel verliest, of soms geheel uit elkaar spat. De redenen voor flutter kunnen zijn: teveel speling op de aansturing, een sterk ongebalanceerd roer, veel te hoge vliegsnelheid.
Klaar voor een nieuwe sleep In het geval van een sleepkist: die zijn gebouwd voor relatief lage snelheden en hebben doorgaans erg sterke motoren aan boord, veel sterker dan in feite nodig is om het model alléén te vliegen. Ga je met dit soort modellen als een waanzinnige aanduiken met vol gas, sta er dan niet van te kijken dat je met een kruiwagen vol onderdelen naar huis kunt. Zeker als je dat doet op een dag met veel wind en turbulentie. Doe hogere snelheid testen alleen op rustige dagen/avonden. Waarom? Ga je met je een auto ook met 150 km/u op een hobbelige zandweg rijden? En verder, hoe belangrijk is het voor je, “hoe hard-ie kan”? Wil je daar een moeizaam gebouwd of duur aangekocht model aan wagen? Na al die jaren is mij niet bekend “hoe hard” de Swiss Trainer kan in een duikvlucht met vol gas, gewoon nooit uitgeprobeerd vanwege bovenstaande redenen. Zinloos! Lekker snel hoogte afbouwen met gas dicht doet hij prima, zeker als je dit in een mooie spiraal doet en niet verticaal. Vol gas gebruik ik alleen tijdens de start en klim, verder niet. In dat zelfde licht moet je ook het aerobatic
Weertype Vlieg niet als je denkt dat de weersomstandig heden teveel zijn voor het model, of eerder nog, jouw stuurmanskunst. Dat kan gaan om teveel (cross) wind, turbulentie of slecht zicht.
Documentatie Tot nu toe zie ik heel weinig mensen die hun modelgegevens goed bijhouden, toch heeft dat zin. Dat kan zijn het bij elkaar houden van alle manuals en andere gebruiksgegevens, gemakkelijk bij problemen en ook goed voor de koper als je hem tezijnertijd verkoopt. Ik houd gewichten bij en wat er in de levensduur van het model allemaal technisch mee gedaan is. Welke servo’s waar zitten. Soms moet je daar na enkele jaren aan refereren. Het bijhouden van de prijzen die je betaald hebt (ook de porto kosten) voor alle onderdelen, kan ook nodig zijn bij verkoop of een verzekeringskwestie. Geloof me, er kruipt in ieder model meer geld dan je na enkele jaren denkt dat er in zit. (Maar het is soms niet goed als je partner dat te zien krijgt!). En verder is het gewoon leuk om na een lange levensduur nog eens na te lezen wat er zo allemaal gebeurd is door de jaren heen! Enkele jaren geleden heb ik besloten een tweede te bouwen, dat heeft een tijd langer geduurd vanwege allerlei projecten tussendoor, maar ook die vliegt inmiddels. Veel ervaringen van nummer-1 heb ik daar in kunnen verwerken. Links: Bruckmann Modellbau: http://www.modellbau-bruckmann.at/ Bouwverslag van mijn tweede Swiss Trainer : http://richbran.nl/st2.html
Het nieuwe modeltijdperk Lockheed F-104G/S met J-79 straalmotor Italeri (1:32)
Heinkel He 219 Uhu (1:32) Zoukei-Mura / Super Wings Series
NR.4 - 2014 / jaargang 3
info@exploorshop.eu M: +31(0)654 662 752
13
Tekst en foto’s: Peter Keim
Informatie op www.modelvliegsport.nl over de wedstrijden (rechts boven op de home page onder Sportzaken) - In “Kalender/uitslagen 2014” zijn voor zover bekend de uitslagen verwerkt: op de blauwe tekst in de eerste kolom klikken. - De verwijzing naar de actuele reglementenboeken sportzaken voor alle wedstrijden voor alle subcommissies plus prestatiebrevetten: zie “Reglementen”. Het blijkt nogal eens dat niet alle wedstrijdvliegers hiervan niet op de hoogte zijn. Voorkom teleurstelling. - Onder “Sportzaken -> Archief” zijn de einduitslagen van de NK’s van 2010, 2011, 2012, 2013 en 2014 terug te vinden. Onder “Sportzaken -> Archief -> “Ereplaatsen NK’s” staan drie overzichten met ereplaatsen voor alle NK-klassen vanaf 1990. Informatie over de organisatie van wedstrijden is te vinden op de officiële websites van de verschillende subcommissie; voor links zie: http://www.modelvliegsport.nl/index.php/sportzaken/subcommissies . Hier staan ook de contactgegevens van de subcommissievoorzitters.
Wedstrijduitslagen INTERNATIONAAL WK F2 (Lijnbesturing) Data: 9 tot 16 augustus 2014 Plaats: Wloclawek, Polen Resultaat: F2A: 22 Rob Metkemeijer 43 Bert Gijsbertsen Aantal deelnemers: 45 Ploeg: 13/17 F2B: 35 Henk de Jong 56 Bram Anker Aantal deelnemers: 69 Ploeg: 18/27 F2C: 22 Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 30 Fred Meijer/Ben Jordaan 43 Bram Anker/Rob Olijve Aantal teams: 45 Ploeg: 9/17 F2D: 66 Bert Gijsbertsen 66 Fred Meijer 66 Leo Voss Aantal deelnemers: 87 Ploeg: 22/29 F2D junioren: 9 Bart Gijsbertsen Aantal deelnemers: 13 Website: http://cl-wch2014.pl/ EK F1 (Vrije vlucht senioren) Data: 11 tot 17 augustus 2014 Plaats: Salonta, Roemenië Resultaat: Klasse F1A: 28 Kees van de Ven 37 Win Bellen Aantal deelnemers: 83 Ploeg: 26/29 Klasse F1C: 33 Pieter de Boer Aantal deelnemers: 52 Ploeg: 19/22 Website: http://www.rcmklub.sk
NR.4 - 2014 / jaargang 3
14
WK F5B (RB Elektrozweef) Data: 22 tot 29 augustus 2014 Plaats: Turnau, Oostenrijk Resultaat: 11 Gerben van Berkum 39 Joris Crèvecoeur 46 Pieter Douma Aantal deelnemers: 46 Ploeg: 14/15 Website: http://www.f5-wc2014.at World Cups Top 10 plaatsen voor zover per half oktober bekend. Lijnbesturing: F2B (108 deelnemers) 4. Henk de Jong F2C (76 teams) 2 Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer
NATIONAAL NK-competitie RB Pylonrace 30 augustus 2014, Almere Klasse EF1 (2 deeln.): 1. Robbert van den Bosch 2. Cor van der Leeuw Klasse E2K (6 deeln.): 1. Tjarco van Empel 2. Peter van Doesburg Klasse Quickie 500 (5 deeln.): 1. Peet Doddema 2. Sjef Salemans Klasse Club 20 (5 deeln.): 1. Peet Doddema 2. Ray van de Klok
1. 2.
83,03 92,57 69,34 78,02 82,68 82,86 68,65 71,02
NK-competitie RB Zweef F3J 31 augustus 2014, vlb. Leeuwarden (27 deeln.): 1. Cor de Jong 3904,1 2. Pascal van Ool 3890,8 NK-competitie RB Modelparachutisten 31 augustus 2014, Someren (24 deeln.): 1. Erick van de Loo 948 2. Gerard Engelen 1240 NK Lijnbesturing deel 1 6 en 7 september 2014, De Peel Klasse F2B (16 deeln.): 1. Henk de Jong 2056,79 2. Erik Janssen 2038,06 Klasse F2D (4 deeln.): 1. Fred Meijer 4W1L 2. Bert Gijsbertsen 2W2L Klasse Beginners Speed (3 deeln.): 1. Max Uttien 23,1 2. John Klok 23,8 Klasse Old Time Stunt (3 deeln.): 1. Jan Odeijn 554 2. Gerben Wassenaar 437,5 Klasse Classic Stunt (3 deeln.): 1. Salvatore Barile 1970,63 2. Christoph Holterman 1916,53 Klasse Mini Teamrace (8 teams): 1. Sander van der Meij/ Bert van der Meij 9.45,81 2. Peter Grundel/Michael Feger 10.20,70 Klasse 1,5 cc combat (8 deeln.): 1. Leo Voss 3W 2. Bart Gijsbertsen 3W1L Klasse Basic Carrier Deck (8 deeln.): 1. Jan Odeijn 221,1 2. Marc Bergmann 214,4 NK-competitie RB Kunstvlucht F3A (finale) 7 september 2014, Oss (13 deeln.): 1. Bert van der Vecht 1026 2. Phillippe Marquet 988
(Voor foto lijnbesturing kunstvlucht tijdens WK 2014 Polen: zie omslag)
5874,5 5837,3
NK-competitie RB Schaalmodellen 7 september 2014, Genk (B; 7 deeln.): 1. Bert van Eijk 10160,25 2. Eric Smeets 9969,875
NK-competitie RB Elektro F5J 31 augustus 2014, Oosterland (20 deeln.): 1. Herman Dievelaar 4962,7 2. Lyckele Govers 4951,5
NK-competitie RB Zweef F3B 7 september 2014, Deelen (10 deeln.):
Jeroen Smits Frits Donker Duyvis
NK-competitie RB Elektro F5B 13 september 2014, Maasdriel (12 deeln.): 1. Gerben van Berkum 3000 2. Willy Verschoren 2929,8 NK-competitie RB Modelparachutisten 13 september 2014, Bergeijk (21 deeln.): 1. Wim sanders 638 2. Nelly van de Loo 1315 NK-competitie RB Helikopter 14 september 2014, Vlissingen Klasse F3C (3 deeln.): 1. Ronald van Lent 2. Christoph Depruyk Klasse F3N (2 deeln.): 1. Darwin de Wilde 2. Matthew de Wilde Klasse F3C Sport (2 deeln.): 1. Wim van Petersen 2. John Valkenburg Klasse F3N Sport (3 deeln.): 1. Simon Swart 2. Arnaud Catz
2000 1615,2 3000 2409,7 2000 1977,38 2000 1936,49
NK-competitie RB Kunstvlucht F3A-B/C 21 september 2014, Uden Klasse F3A-B (5 deeln.): 1. Erik Jochems 2615 2. Harry Selten 2329 Klasse F3A-C (4 deeln.): 1. Sam Bimbergen 2000 2. Sven Veneberg 1706 NK-competitie RB Zweef F3J 21 september 2014, Losser (26 deeln.): 1. Peter Zweers 4986 2. Cor de Jong 4982,4 Hart van Brabant Cup 27 september 2014, Regte Heide Klasse F1A (7 deeln.): 1. Allard van Wallene 1050 +23 2. Maarten van Djk 1050 +21 3. Mark Rossen 1050 +6 Klasse F1B (2 deeln.): 1. Frans Voskens 810 2. Gerard Willemsen 810 NK-competitie RB Kunstvlucht F3A-X 27 en 28 september 2014, Stadskanaal Klasse F3A-X A (4 deeln.): 1. Peter Scholte 1981,82 2. Marcus von Mallottki 1996,06 Klasse F3A-X B (1 deeln.): Hans Steeg 1993,03 Klasse F3A-X C (2 deeln.): 1. Dirk Fobbe 1000 2. Henri 924 NK-competitie RB Elektro F5J 28 september 2014, Vierakker (28 deeln.): 1. Adrie van Brouwershaven 5000
2.
Marc Sanders
4869,7
NK Lijnbesturing deel 2 4 en 5 oktober, Utrecht Klasse F2A (5 deeln.): 1. Rob Metkemeijer 295,81 2. Han Esselaar 277,56 Klasse F2C (5 teams): 1. Ferenc Orvos-Rob Metkemeijer 6.46.3 2. Frits Schot-Rik Olijve 7.10.3 Klasse F2F (6 teams): 1. Max Dillinger-Hans Staniak 8.34.8 2. Bram Anker-Rob Olijve 8.50.2 NK-competitie RB Zweef F3K 5 oktober 2014, Swalmen Klasse F3K (27 deeln.): 1. Peter Aanen 2. Vincent Merlijn Klasse Mini’s: (6 deeln.): 1. Vincent Merlijn 2. Olaf Starmanns
5000 5000 5000 4772
NK-competitie RB Elektro F5B 11 oktober 2014, Kampen (6 deeln.): 1. Gerben van Berkum 3000 2. Ronald van der Ham 2781,2 Korhoender Cup 11 oktober 2014, Regte Heide Klasse F1A (9 deeln.): 1. Kees van de Ven 2. Henk Dezaire Klasse werpmodellen (3 deeln.): 1. Noah van Dijk 2. Juul van de Kerkhof
900 892 7 4
NK-competitie RB Schaalmodellen 12 oktober 2014, Deelen Klasse F4C (2 deeln.): 1. Gerard Rutten 4852,125 2. Bert van Eijk 2499 Klasse F4G (3 deeln.): 1. Gerald Rutten 5402 2. Hans Hochgemuth 3875,85 Klasse Sportschaal (5 deeln.): 1. Kim Vlasblom 2230,75 2. Eric Hooijschuur 2196,75 NK-competitie RB Pylonrace 12 oktober 2014, De Peel Klasse F3D (10 deeln.): 1. Marcel Huisman 2. Martijn van Doesburg Klasse F5D (1 deeln.): Tjarko van Empel Klase Quickie 500 (7 deeln.): 1. Robin Janssen 2. Sjef Salemans Klase E2K (6 deeln.): 1. Martijn van Doesburg 2. Tjarko van Empel Klasse EF1 (3 deeln.): 1. Emanuel Stassar 2. Frank Koelma
61,74 62,72 70,10 82,28 84,97 70,40 78,18 93,65 160,37
NK-competitie RB Zweef 19 oktober 2014, Maasvlakte (10 deeln.): 1. Frits Donker Duyvis 7943,65 2. Peter Aanen 7783,51
Quickie 500 (11 deelnemers) 1. Robin Janssen 2. Peet Doddema 3. Sjef Salemans E2K (13 deelnemers) • Tjarko van Empel • Peter van Doesburg • Wubbo Löning EF1 (4 deelnemers) • Emanuel Stassar • Cor van der Leeuw • Robbert van den Bosch F5J wedstrijdstart (Foto: Rudy Broekman)
Ereplaatsen Nederlandse Kampioen schappen 2014 KNVvL afdeling Modelvliegsport Voor het behalen van een ereplaats zijn er een aantal voorwaarden, o.a. (relatieve) prestatie, aantal deelnemers, aantal wedstrijden of ronden. Zie het reglementenboek. VRIJE VLUCHT F1A (9 deelnemers) 1. Allard van Wallene 2. Kees van de Ven 3. Bram van de Kerkhof F1B (5 deelnemers) 1. Gerard Brinks 2. Frans Voskens 3. Roel Lucassen
F2F (6 teams) 1. Bram Anker/Rob Olijve 2. Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 3. Fred Meijer/Ben Jordaan Basic Carrier Deck (4 deelnemers) 1. Sander van der Meij 2. Henk de Jong 3. Max Uttien RADIOBESTURING RB KUNSTVLUCHT F3A (14 deelnemers) 1. Derk van der Vecht 2. Danny van Vliet 3. Roy Oostema F3A-B (9 deelnemers) 1. Erik Jochems 2. Harry Selten 3. Mark Broeksteeg F3A-C (8 deelnemers) 1. Sam Bimbergen 2. Willo van Asseldonk F3A-X Nog niet bekend.
LIJNBESTURING F2A FAI (5 deelnemers) 1. Rob Metkemeijer 2. Han Esselaar 3. Ferenc Orvos
RB ZWEEF F3B (12 deelnemers) 1. Jeroen Smits 2. Frits Donker Duyvis 3. Robert Hermans
F2A Beginners Speed (3 deelnemers) 1. Max Uttien 2. John Klok 3. Tom ten Brink
Ploegen F3B (3 ploegen) 1 . Freebird 2. WiZeFr 3. Aeolus
F2B FAI (7 deelnemers) 1. Henk de Jong 2. Erik Janssen 3. Bram Anker
F3F Competitie loopt nog.
F2B Old Time Stunt (2 deelnemers) 1. Gerben Wassenaar 2. Pieter Paul van der Meer F2C FAI (5 teams) 1. Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 2. Frits Schot/Rik Olijve 3. Fred Meijer/Ben Jordaan F2C mini teamrace (5 teams) 1. Sander van der Meij/Bert van der Meij 2. Fred Meijer/Ben Jordaan 3. Rob Olijve/Bram Anker F2D FAI (4 deelnemers) 1. Fred Meijer 2. Bert Gijsbertsen 3. Leo Voss F2D 1,5 CC (6 deelnemers) 1. Leo Voss 2. Bart Gijsbertsen 3. Ben Jordaan
F3J (33 deelnemers) 1. Cor de Jong 2. Peter Zweers 3. Rob Sanders Ploegen F3J (7 ploegen) 1. f3j-sport.nl 2. Stootkop 2 3. Stootkop 1 F3K (24 deelnemers) 1. Alex Hoekstra 2. Peter Aanen 3. Loet Wakkerman F3K Mini’s (6 deelnemers) 1. Vincent Merlijn 2. Jaap Hogeboom 3. Robert Berends RB HELIKOPTER F3C (3 deelnemers) 1. Ronald van Lent 2. Rob Eikeboom
F3N (3 deelnemers) 1. Wessel Haast 2. Robert Englebert 3. Darwin de Wilde F3C Sportklasse (3 deelnemers) 1. John Valkenburg 2. Wim van Petersen
Modelparachutisten (22 deelnemers) 1. Erick van de Loo 2. Pieter Visser 3. Nelly van de Loo
F3N Sportklasse (4 deelnemers) 1. Simon Swart 2. Anton Mulder 3. Arnaud Catz
RB ELEKTRO F5B (8 deelnemers) 1. Gerben van Berkum 2. Pieter Douma 3. Joris Crèvecoeur
RB PYLONRACE F3D (8 deelnemers) 1. Marcel Huisman 2. Martijn van Doesburg 3. Rob Metkemeijer
F5J (26 deelnemers) 1. Adrie van Brouwershaven 2. Herman Dievelaar 3. Lyckele Govers
Kort nieuws
Tweemaal wereldkampioen in F5D FAI: vader en zoon Hacker. Een prestatie van formaat. Tijdens het WK RC Electric Powered Pylon Racing, gehouden op 2329 augustus in Turnau, Oostenrijk, zijn vader en zoon Hacker allebei kampioen geworden in de klasse F5D FAI. Ondrej zag kans om op een van de eerste dagen het oude snelheidsrecord te zetten op een tijd van 54,25s. En of dat niet genoeg was werd de volgende dag een nieuw wereldrecord gehaald, een ongelofelijke 52,93s. De vliegsnelheid bedroeg bijna 360 km per uur. Wij feliciteren beiden van harte met dit behaalde succes. Binnen de KNVvL is ook een kleine groep bezig met F5D Pylon vliegen. Onder andere Mba auteur Emanuel Stassar doet daar regelmatig aan mee. Echt modelsport. Niettemin, gezien de snelheden, altijd serieus mee bezig zijn en veiligheid voorop! Voor de geïnteresseerden de uitslagen van deze World Championship F5D FAI 2014: 1. Ondrej Hacker / Karel Hacker Czech Republic: 732,05 2. Jan Sedlacek / Tomas Andrlik Czech Republic: 752,00 3. Beau Murphy / Barry Murphy Australia: 758,53 Teams: 1. Czech Republic: 2259,07 2. Australia: 2329,53 3. Germany: 2407,84
NR.4 - 2014 / jaargang 3
Afgelast: Thermiekvogel Cup, 23 augustus, Regte Heide F3K, 23 augustus, Dokkum F3A-X, 6 en 7 september, Nispen Condor Cup, 5 oktober, Garderen Najaarswedstrijd, 18 oktober, Rozendaalse Heide
RB SCHAAL Schaalmodellen (9 deelnemers) 1. Bert van Eijk 2. Gerard Rutten 3. Eric Hooijschuur
15
Tekst en foto’s: Laurens Thomas
Leidsche Luchtvaart Club Rolf Rozier bokaal 2014 ze met een motor hoger konden komen, hadden ze ook meer tijd om naar beneden te komen. Zo was het makkelijk rond de 200 seconden te vliegen. De soorten vliegtuigen die meededen waren ook heel divers. Gemotoriseerde DLG’s, Zagi’s, houtbouw zwevers en composiet zwevers met motor. Er werd gestart aan de lijn, aan de lier, handstart en er was zelfs een sleepstart. Zo gevarieerd is een zweefwedstrijd niet snel! Het deelnemersaantal is sinds de afgelopen jaren ook weer omhoog gegaan. Met twaalf deelnemers blijkt de verandering van regels een goed idee geweest te zijn. Naast het verhoogde aantal deelnemers waren er ook veel toeschouwers. Dit zorgde voor een gezellige dag voor de jonge en oude clubleden. De Rolf Rozier bokaal is een jaarlijkse zweefwedstrijd die sinds 1997 wordt gehouden ter herinnering aan het overleden clublid Rolf Rozier. Aan deze zweefvliegwedstrijd is een wisselbokaal verbonden waarop jaarlijks de naam van de winnaar gegraveerd wordt. Daarnaast krijgt deze winnaar ook gratis deelname als eregast aan de jaarlijkse LLC club BBQ. Sinds dit jaar is het concept voor de wedstrijd veranderd om meer leden te trekken. Voorheen was het de bedoeling om met een ongemotoriseerde zwever, met een maximale spanwijdte van 2 m, mee te doen. Daarmee moest dan 6 minuten gezweefd worden waarna een doellanding gemaakt moest worden. De punten werden toegekend door te berekenen hoe dicht de piloot bij deze 6 minuten kwam, en hoe accuraat de doellanding was. Deze doellanding kreeg punten tot 10 m vanaf de doelvlag. NR.4 - 2014 / jaargang 3
16
Tegenwoordig is een ongemotoriseerde twee meter zwever niet zo heel populair meer op de vliegclub, waardoor het bestuur van de Leidsche Luchtvaart Club heeft besloten dat alle soorten vliegtuigen mee mogen doen. Het opstijgen kan dus bijvoorbeeld ook met een brandstofmotor of elektromotor. Zodra het vliegtuig op hoogte is moet de motor wel uit blijven. De te behalen vliegtijd bedraagt nu nog 200 seconden om bijvoorbeeld modellen met brandstofmotor ook een kans te geven. Na de 200 seconden dient er weer een doellanding binnen 10m van de vlag
uitgevoerd te worden. Om mensen die een slechte vlucht hebben ook een kans te geven, worden er vier rondes gevlogen waarvan de slechtste geschrapt wordt. Dit jaar werd de Rolf Rozier bokaal zweef vliegwedstrijd, na een week uitstel, op 7 september gehouden. De weersomstandig heden waren goed, alhoewel er nog vrij weinig wind was voor de zwevers die van een lijnstart gebruik maakten. Hier bleek de nieuwe regel voor het overgrote deel van de deelnemers in het voordeel te zijn. Doordat
Motor DLG.
Uiteindelijk is er een verassende winnaar uit de bus gekomen. Ons jongste clublid Mirko Bosch is eerste geworden met een EPP Felix 60 werpzwever met een spanwijdte van 60 cm. Deze werd omhoog gesleept met een elektromotor aangedreven Calmato, gevlogen door zijn vader Ernani Bosch. Dit ondanks deelname van eerdere winnaars die op papier ook betere modelvliegtuigen hadden. Mirko, van harte gefeliciteerd met deze indrukwekkende overwinning!
Voorzitter lijnstart.
Tekst en foto’s: Bert van Eijk en Gerard Rutten.
WK 2014 F4C (schaal)
WK in Marmande, Frankrijk 2014 in de week van 19 t/m 26 juli. De officiële open ing vond plaats op zondag. Dat was op Joke's (de eega van Bert) verjaardag. De openingsceremonie was op het vliegveld zelf. Zoals gewoonlijk de nodige speeches die gelukkig strak waren gepland zodat het allemaal redelijk kort was. Maandag werd begonnen met de statische beoordeling, waarbij Bert als 5e en Gerard vervolgens als 19e aan de beurt was. Dinsdag ving het vliegen aan, Bert ook weer als 5e. Schitterend weer met weinig wind dus goed voor een hoge score. De eerste figuren gingen dan ook perfect en zo later bleek met hoge punten. Toen Bert echter een klimvlucht in zette haperde zijn motor en moest hij zijn model met een noodlanding aan de grond zetten. Gelukkig geen schade maar wel een deuk in het aanwezige zelfvertrouwen. De vlucht kon daardoor voor de punten worden geschrapt. De oorzaak werd gevonden in een messing pijpje dat voor de brandstof moest zorgen. Hierin was door corrosie en trilling een scheurtje ontstaan. Ook Gerard ondervond problemen bij zijn eerste vlucht. Toen hij het luchtsysteem wilde oppompen bleek dat er niets in ging. Het slangetje naar het metertje/vulventiel bleek te zijn losgeraakt. Zijn vlucht kon derhalve geen doorgang vinden. Nu dus voor beiden nog maar twee vluchten te gaan die allebei goed moesten zijn om in aanmerking te komen voor een redelijke klassering. De dames zorgden intussen voor de inwendige mens en kwamen ons mentaal ondersteunen op de flightline. Bij de tweede ronde was het eerst de beurt aan Gerard. Hij maakte een goede vlucht met een goede score. De omstandigheden waren ook gunstig, dus Gerard deed wat hij moest doen. ‘s Middags was Bert aan de beurt voor zijn tweede vlucht met lichte wind maar uit verschillende richtingen. Het begon gelijk al met de start, wij meldden “into the wind” maar de man die de vlieglijn in de gaten moest houden toeterde bij het passeren van
Demonstratie van Patrouille de France, tijdens de sluitingsceremonie.
die lijn. Aanvankelijk werd gedacht dat hij onze call niet goed had gehoord, dus werd er verder gevlogen. Ook de touch and go werd “in de wind” aangegeven en weer werd er getoeterd. Nu raakte Bert toch een beetje van slag en geïrriteerd waardoor hij riep: “Why did I hear the claxon”? Het antwoord was: “You passed the line”??? Na de vlucht gaven we aan dat als er nullen gescoord werden we dan zouden protesteren. Het gevolg was dat de judges de nullen doorhaalden en er 4-en en 5-en voor in de plaats zetten, wat veel te laag was volgens ons. Voor de derde en laatste ronde moest Gerard als eerste vliegen omdat hij op de laatste plaats stond. Prachtig vliegweer en de zin was goed, totdat....! De ene motor sloeg direct aan maar de andere liet weten dat er iets aan de hand was. Later bleek dat een gebroken klepborgmoer het probleem was zodat hij jammer genoeg de vlucht moesten afzeggen. Gerard bleef dus op de laatste plaats! Bij de derde ronde voor Bert waren de omstandigheden ook gunstig, wel steeds onweer in de omgeving maar daar hadden we geen last van. Alles ging gelukkig goed en een goede vluchtscore was het resultaat. Al met al toch weer een mooi kampioenschap met aan het einde toch een verrassende uitslag. Geen Luthy deze keer maar een Fransman: Marc Levi. Onze klassering was dus Bert op de 21e plaats en Gerard als laatste. Wel valt op dat de jets steeds goede vluchten maken terwijl de propkisten daarbij wel eens tegenvallen. Wind en turbulentie zijn de verantwoordelijke elementen. Het vergelijk valt dus meestal in het voordeel van de jets
uit. Overigens waren de tweede en derde plaats ook propkisten. Andreas Luthi met een ‘Bucker Antaris’ en David Law met een ‘Pitts Special’.
Bert en Gerard in gesprek met leider van patrouille de France.
Nederlandse ploeg met hun aanhang.
Tijdens de afsluitende vliegshow waren er duizenden mensen op het platform. Natuurlijk kwam dit mede door de aangekondigde show van de Patrouille de France, die er een mooie afsluiting van maakten. Na dit alles werd er door verschillende modelvliegers een show voor het publiek gebracht. Wij konden ons feestelijk kleden voor het afsluitende banket dat we in een Chateau kregen aangeboden. Het Chateau was op ongeveer 30 km rijden en was een fantastische locatie. Daar werd ook de prijsuitreiking gehouden. Tot onze verbazing voegden ook de piloten van het France demoteam zich bij het gezelschap en verdeelden zich over de mooi gedekte tafels. Zo konden wij als vliegers eens op niveau tafelen. Heel gezellig allemaal. Er was een duidelijk minpuntje; de toiletten. Eerst waren er vier Franse voetstap wc’s die later op ons verzoek werden uitgebreid met twee normale chemisch toiletten. Wel chemisch maar zonder chemicaliën en spoelwater. Uiteindelijk konden we na een paar dagen met, jawel, echte urine doorspoelen. Getverdegetver! Te bedenken dat na een ruime week deze toiletten (en geen één meer) ook door de ongeveer 4- a 5- duizend bezoekende mensen moesten worden gebruikt. Dat was dus echt op z’n Frans geregeld. Maar alles bij elkaar toch een goed georganiseerd kampioenschap en mooie ervaring.
NR.4 - 2014 / jaargang 3
Fly Baby van Bert van Eijk.
17
Tekst en foto’s: Jan Melchior
Mode(s)
(ook wel: modus operandi, werkwijze, manier van werken, instelling) Hoewel de meesten onder ons die met RC bestuurde modelvliegtuigen werken wel weten dat er verschillende modes op een zender mogelijk zijn is er een groeiende categorie die hier niet van op de hoogte is. Diverse RR (ready to Fly) modellen die in omloop zijn worden geleverd met een (vereenvoudigde) 4 kanaals zender die meestal niet eens meer is aan te passen en vast staat in één specifieke mode. Als niemand je verder wijst op de verschillen hierin dan kun je soms voor rare verrassingen komen staan. Als aanvulling op ‘Help, ik word modelvlieger, geschreven door Bald de Boer, daarom deze uitleg. Zoals geschreven door Bald bestaan er in principe vier verschillende mogelijkheden om de stuurknuppels op de zender te rangschikken naar functie. Het zal duidelijk zijn dat je bij voorkeur een mode gaat gebruiken die ook in de vereniging waar je gaat vliegen het meeste wordt gebruikt. Waarom.....? Omdat je in het begin veel geholpen zal moeten worden en dit gaat alleen maar goed als de instructeur bekend is met de “greep” op de gebruikte zender, dus met voor hem bekende functies per knuppel!
NR.4 - 2014 / jaargang 3
18
Mode 3 is tegengesteld aan mode 2, mode 4 is tegengesteld aan mode 1, zodat eigenlijk elke gewenste knuppel configuratie mogelijk is. Het meest wordt in Nederland echter toch wel mode 2 gebruikt waarbij men eigenlijk het model met zijn primaire functies op de rechter knuppel vliegt. Dit komt ook het meest overeen met de werkelijkheid want ikzelf vlieg met mijn sportvliegtuig ook primair met rolroeren en hoogteroer op de stick/ stuurknuppel terwijl het richtingsroer door de voeten wordt bediend en het gas op de middenkolom zit.
De te gebruiken modes zijn:
Mode 1
Mode 2
Mode 3
Mode 4
De functie van de stuurknuppels zijn bij de verschillende modes als volgt: • Het gas, van achter naar voren vol gas. • Rolroeren (ailerons), met een L/R beweging • Richting (rudder), met een L/R beweging • Hoogteroer (elevator), naar je toe is omhoog (up), van je af is omlaag (down) De modes zijn vaak eenvoudig te programmeren op de zender, en/of zoals vroeger gebruikelijk, bij analoge zenders inwendig mechanisch aan te passen op de gewenste stuurknuppels. Dit is een éénmalige actie omdat dit in principe door jou nooit meer veranderd zal gaan worden. Voordeel bij computerzenders is dat het verloop niet altijd lineair hoeft te zijn, maar ook volgens een curve geprogrammeerd kan worden en dat
polariteit en dergelijke zo ook eenvoudig ingesteld kan worden. Mechanisch moeten er wel een paar kleine aanpassingen gemaakt worden op de knuppel die het gas zal bedienen. Alle knuppels werken namelijk vanuit een terugverende middenstand, alleen de gasknuppel niet, die werkt over het gehele bereik, en heeft géén terugverende positie. Inwendig zal op de gasknuppelgondel een veertje verwijderd moeten worden, terwijl er een ratelvoorziening gemonteerd moeten worden om het stapsgewijs gas geven voelbaar te maken. Indien nodig moet dit uitgewisseld worden met de andere stuurknuppel. Mechanisch aanpassen geldt ook bij de simpele analoge zenders, alleen moet de polariteit van de vier kanalen door ompluggen van de signaalsnoertjes, of door kleine dipswitches gerealiseerd worden.
Kort nieuws
Great Planes RIMFIRE Brushless-Motoren Great Planes levert onder andere de RIMFIRE Brushless-motoren. De serie begint bij een kleine Brushless buitenloper, gewicht 7.1 gram, bedoeld voor kleine indoormodellen tot en met de grootste variant met een gewicht van 1480 gram, die probleemloos een 65cm3 Benzinemotor van repliek weet te dienen. Wie op zoek is naar een passende Brushless elektromotor voor een zelf gebouwd modelvliegtuig, kan er eens naar kijken. Great Planes is, zoals bekend, onderdeel van Hobbico, welke sinds enkele maanden wordt vertegenwoordigd door ProModels.
WORD NU ABONNEE
NIEUW
EN MIS GEEN UITGAVE MEER!
Kado tip!
De 3D foamie 870 mm
928 mm
RR R R # 26 4293
>> Modelbouw-Aktueel
Het hobbytijdschrift voor radiografisch bestuurde auto’s, vliegtuigen, helikopters en boten. Alle facetten ervan komen aan bod in dit unieke hobby-’vakblad’. Testberichten, bouwbeschrijvingen van nieuw uitgekomen modellen, actueel nieuws over álle nieuwe modellen, plus info over toebehoren, shows en tentoonstellingen.
www.modelbouw-aktueel.nl
>> De Modelbouwer
Get the free MPX news-app!
www.multiplex-rc.de MULTIPLEX Modellsport GmbH & Co.KG Westliche Gewerbestr. 1 D-75015 Bretten, Germany
Het echte modelbouwen staat centraal in dit veelzijdige modelmagazine: vliegtuigen, schepen, wagens en rijtuigen, stoom, auto’s, treinen enz. Dat biedt eindeloze mogelijkheden om van elkaars werkstukken te genieten en nieuwe vaardigheden en technieken te leren. De 60 pagina’s dikke Modelbouwer is het officiële tijdschrift van de Nederlandse Vereniging van Modelbouwers.
B-25 Factory Times geeft een uitgebreide beschrijving met veel foto’s en illustraties over de B-25 assemblagelijnen en de fabrieken waar de B-25 werd gebouwd. Een uniek, uitgebreid en gedegen boek dat door velen inmiddels al is geroemd en genoemd als een standaardwerk voor de B-25.
www.modelbouwers.nl
>> Modelauto
Het enige echte hobbyblad voor verzamelaars van automodellen. In elk nummer honderden nieuwe miniatuurmodellen van de nieuwste auto’s, maar ook historische en nostalgische modellen, tot oud speelgoed aan toe. Met natuurlijk veel aandacht voor de echte auto’s en de verhalen er omheen, plus agenda van verzamelbeurzen en andere evenementen.
www.modelauto.nl
Follow us
Bevat ook voor de modelbouwer behulpzame interessante informatie en foto’s om een B-25 model te bouwen en verder te detailleren. Kijk voor meer informatie of om te bestellen op:
www.b-25factorytimes.nl Promo_adv B25_90x57mm.indd 1
Volg ons ook via:
b-25factorytimes
11-11-14 10:00
SPEKTRUM FAMILIE Deze familie heeft het technisch helemaal in zich. Spektrum 2,4 Ghz DSM X techniek, telemetrie ontvangst, gegevens via spraak in meerdere talen, draadloos leraar/leerlingsysteem en SD card slot voor updates en model kopieën. De intuïtieve Airware software heeft speciale zweefmodel, motormodel en helikoptersoftware. Zoals het in een echt familie hoort zijn alle modellen op deze zenders onderling uitwisselbaar.
SPEKTRUM DX6 SPM6700
> 6-kanaals DSM X zender (DSM2 compatibel) > spraakweergave > draadloos leraar/leerlingsysteem > 250 modelgeheugens
SPEKTRUM DX9 SPMR9900EU
> 9-kanaals DSM X zender (DSM2 compatibel) > spraakweergave > twee ingebouwde antenne‘s > draadloos leraar/leerlingsysteem > 250 modelgeheugens
SPEKTRUM DX18 SPMR18100
SPEKTRUM DX18t SPMR2810
> 18-kanaals DSM X zender (DSM2 compatibel) > spraakweergave > draadloos leraar/leerlingsysteem > integreerde pult > complexe mix mogelijkheden > 250 modelgeheugens
horizonhobby.de
> 18-kanaals DSM X zender (DSM2 compatibel) > twee ingebouwde antennes > spraakweergave > draadloos leraar/leerlingsysteem > servo sequencer > 250 modelgeheugens